DÖNÜŞÜMCÜ GİRİŞİMCİLİK: TEKNOLOJİNİN TOPLUMSAL ETKİYLE BULUŞTUĞU YER
G
elişmiş toplumlarda endüstriyel üretimin yavaş yavaş azalması ve bütün dünyada finansal kapitalizmin yakın zamandaki başarısızlıkları, bizleri ekonomik büyüme için yeni modeller aramaya yöneltti. Teknoloji Girişimciliği ve Sosyal Girişimcilik hareketlerinin birlikte umut verici çözümlere doğru yaklaştığını görebiliyoruz. Teknoloji Girişimciliğinin
sürdürülebilir finansal araçlarını ve yöntemlerini, Sosyal Girişimciliğin dünya merkezli değer sistemiyle birleştirme fikri üzerine düşünen girişimcilerin sayısı giderek artıyor. İkisi birlikte, sosyo-ekonomik değer yaratmada bizlerin öncelikli kaynağı olabilecek yeni bir girişimcilik türü yaratıyorlar. Bu hareketi nasıl isimlendirmemiz gerekir? Benim fikrim “Dönüşümcü Girişimcilik”.
“
20-30 yıldır, ABD’deki ekonomik büyümenin neredeyse tamamını hızla büyüyen teknoloji şirketleri sağlıyor.
”
Bu büyümeye Amazon, Google, Salesforce ve VMware (ki VMware 15 yıl öncesine kadar yoktu) gibi şirketler ve Facebook, Twitter, Groupon ve Zynga (ki o da 10 yıl öncesine kadar
yoktu) gibi şirketler öncülük etti. Ve tabii ki kısa süre önce yeniden doğup şimdi dünyanın en değerli kamu şirketi haline gelen Apple’ın da bu listede yeri var. Bu şirketler 15 yıl içinde toplamda bir trilyon dolara yakın para kazandırlar.
Bütün bu şirketler, Silikon Vadisi gibi girişimcilik ekosistemlerinin özünü efsanenin temeli haline getiren ve hızla gelişen teknoloji girişimcileri tarafından yaratıldı. Ancak Silikon Vadisi teknoloji şirketleri yaratmada uzmanlaşmış olsa da, henüz hangi şirketlerin 1
DÖNÜŞÜMCÜ GİRİŞİMCİLİK: TEKNOLOJİNİN TOPLUMSAL ETKİYLE BULUŞTUĞU YER
kurulmaya değer olduğunu söyleyen manevi bir pusula geliştiremedi. Kısacası günümüzde anlamsız teşebbüslerle vakit harcayan çok sayıda yetenekli girişimci var. İnsanlara ihtiyaçları olmayan ürünler aldıran reklamlardan, insanları vakit harcamaya bağımlı yapacak şekilde tasarlanan sosyal oyunlara, çözülen probleme fazla önem vermeden en son teknoloji trendlerini kullanan “mobil-yerel-sosyal” ürünlere kadar… Bu zenginlikleri yaratmış olan büyüme aşkı dikkatle izlenmeli; çünkü kolaylıkla kötü amaçlara hizmet eden bir şeye dönüşebilir ve teknoloji girişimcilerinin tıpkı finans sektöründeki gibi açgözlülükler yapmasına sebep olabilir.
Sosyal Girişimciliğin amacı da enerji ve kaynakları önemli toplumsal problemlerin çözümüne odaklayarak bu ahlaki boşluğu doldurmak. Ancak Sosyal Girişimcilik gelecek vaat etse de, sonuçları nadiren sürdürülebilirlikle planlandığı için etkileri bu güne kadar sınırlandırıldı. Dahası, Sosyal Girişimcilik topluluğu iyi niyetli insanlarla dolu olsa da; çözümlerin birçoğunda problemlerin ne kadar karmaşık olduğu dikkate alınmıyor ki bu da yarardan çok zarara sebep olabilir. Bu istenmeyen sonuç oldukça yaygın çünkü bu iyi niyetli insanlar kendilerini yaptıkları işten hoşnut olmaya ittikleri ve başkalarından tebrik beklemedikleri için görüşlerindeki açıklıkları bulan eleştirel geribildirimlerden de mahrum kalıyorlar. Yani standartlar iyi niyetten daha yüksek tutulmalı.
Bilgi çağının
sosyo-ekonomik dönemine
başarıyla geçiş
yapabilmek
için
kapitalizmin sahip olduğu büyük güç ve verimliliği dünyanın en önemli problemlerine odaklanmalıyız. Bunu yapabilmek için de Teknoloji girişimciliğinin sürdürülebilir finansal araçlarını Sosyal girişimciliğin ahlaki inançlarıyla birleştirebilmenin bir yolu bulunmalı.
2
DÖNÜŞÜMCÜ GİRİŞİMCİLİK: TEKNOLOJİNİN TOPLUMSAL ETKİYLE BULUŞTUĞU YER
Bu da bizim Start-up Genome olarak “Dönüşümcü girişimcilik” olarak adlandıracağımız şeyin özünü oluşturuyor.
“
Dönüşümcü Girişimciler bu ismi dünyanın en büyük problemlerine
”
yenilikçi, sürdürülebilir ve sistematik çözümler getirerek kazanıyor.
Bu fikri güçlü temellere oturtabilmek için Dönüşümcü girişimciliğin, Teknoloji girişimciliğinin ve Toplumsal girişimciliğin sosyo-ekonomik değer yaratma konusunda nerede bulunduğunu gösteren bir grafik hazırladık.
Y ekseni; gelir, kar, piyasa değeri ve yatırımın getirisi gibi konuların ölçümünde nispeten daha doğrudan. Etkisi en büyük olan kuruluşların, milyonlarca insanın ücretini ödemeye hazır olduğu ürünler ve servisler yaratan ekonomik açıdan sürdürülebilir iş modelleri var.
3
DÖNÜŞÜMCÜ GİRİŞİMCİLİK: TEKNOLOJİNİN TOPLUMSAL ETKİYLE BULUŞTUĞU YER
X ekseni ise kuşkusuz daha öznel. Bir işyerinin uzun süreli toplumsal etkilerinin nasıl ölçüleceği, dünyanın en büyük problemlerinden birini çözerken neler yapacağına bağlı. Birçok kuruluş (ki bunlara The The Copenhagen Consensus, Singularity Üniversitesi, The Millennium Project, Birleşmiş Milletler Dünya Ekonomik Forumu da dahil) hangi problemlerin bu konumda olduğunu değerlendirmeye başladı.
Bu grafik, aynı iki ekseni kullanarak altı kategoriye daha bölünebilir. Eksenleri, negatif kısımları da kapsayacak şekilde uzatırsak, kar amacı gütmeyen STK’lar ve hayır kurumları gibi sürdürülebilir bir şekilde kaynak yaratamayan kurumları ve fast food zincirleri veya fosil yakıt şirketleri gibi önemli sağlık ve çevre sorunları yaratarak zararlı toplumsal etkileri olan kurumları da kapsamış oluruz. Kar amacı gütmeyen ve dönüşümcü toplumsal etki yaratan kurumlardan olan Wikipedia, büyüdükçe ekonomik etki açısından negatif yönde ilerliyor; çünkü büyümek için aldığı bağış artıyor. Bazı kar amacı gütmeyen kurumların kullandığı sürdürülebilir kar getiren modeller var, ama çoğunlukla henüz keşfedilmemiş veya gelişmemiş oluyorlar.
4
DÖNÜŞÜMCÜ GİRİŞİMCİLİK: TEKNOLOJİNİN TOPLUMSAL ETKİYLE BULUŞTUĞU YER
Toplumu yeniden şekillendirme fırsatı elimizde, ama gelecek kendi kendini şekillendirmiyor. Herkesi kendilerine ve çevrelerine bakmaya ve dönüşümcü değişiklik için fırsat kollamaya davet ediyoruz. Tanıdığınız girişimcilere şirketlerinin dönüşümcü olup olmadığını sorun. Öğrencilere ve iş arayanlara hangi dönüşümcü problemi çözmek istediklerini sorun. Kalan herkese hangi dönüşümcü fikrin, projenin ve şirketin onlara heyecan verdiğini sorun. yaratmasını sağlayın -çünkü sosyoekonomik kalkınmayı diriltmek için tek şansımız bu.
*Bu yazıdaki “Dönüşümcü Girişimcilik” kavramı Wisconsin İşletme Okulunun veya diğer kurumların kullandığı “Dönüşümcü girişimcilik” ile bağlantılı değildir.
5