PARANIN YÜKSELİŞİ Dünyanın Finansal Tarihi Yazar: Niall Ferguson
GİRİŞ Kitapta Değinilen Önemli Noktalar Modern kredi piyasaları, Rönesans döneminde İtalya'da doğmuştur. Bankalar ve kredi piyasaları yokluğunda tefeciler ve onların borç köleleri vardı. Bugün, Bono piyasaları çok güçlü bir etkendir. Devletlerin mali politikalarını yansıtmaktadır. Finansal piyasaların kaçınılmaz iniş çıkışları vardır. Refah seviyesi yüksek devletler, sosyal bir maliyetle birçok hayati riske karşı sigortalanır . Uzun vadeli sermaye yönetimi liderliğindeki uzmanlar teorinin temiz etkilerinin farkına vardılar ancak düzensiz gerçeklerle başa çıkamaz durumdalar. ABD hükümetinin tasarruf ve konut kredileri konusundaki desteği 1980’lerdeki kredi krizi ile 2000’lerin başındaki konut kredileri krizine neden olmuştur. Amerika’daki düşük gelir gruplarının konut kredileri krizi öncesinde, Çin ve Amerika garip bir kucaklaşmayla, cimri Çin’in hali vakti yerinde Amerika’ya ödünç para vermesiyle kilitlenmiştir. İnsan davranışları genellikle akla mantığa sığmaz, bu da gerçekçi analizi tehlikeli kılar.
Paranın Yükselişi
Ne Öğreneceksiniz? Bu kitapta; 1) Bankacılığın nasıl başladığını 2) Sıcak paranın ekonomiyi nasıl büyüttüğünü 3) Finans tarihinin bugüne nasıl ışık tuttuğunu öğreneceksiniz.
Tavsiye Niall Ferguson, anlatımında finansın gelişimini anekdot ve gözlemlerle sunmaktadır. Sizi, bankacılığın Rönesans İtalya’sı doğusundan 20. yüzyıla, serbest piyasa türevleri ve döviz ticaretine taşır. Ferguson’un kitabı okunaklı, eğlenceli ve bilgi vericidir. Yazarın yaklaşımı biraz gazeteci, bir o kadar da tarihçi gibidir. Bu finans tarihi kim, ne, ne zaman, nasıl ve niçin sorularının cevaplarını taşıyan gerçekleri, tatlı gibi lezzetli bir şekilde okuyucuların önüne sunar.
ÖZET Para Dağı Karl Marx’ın başı çektiği idealistler, paranın insan ilişkilerini tehdit ettiğine inanırlardı.
Banka'nın Doğumu Bu arada İtalya'da Medici, modern bir kurum olan bankanın ortaya çıkışında önemli bir rol oynadı. Her yerde olduğu gibi orada da insanlar krediye ihtiyaç duyuyordu ve yüksek
Paranın Yükselişi
faizlerle tefecilerden kredi kullanıyordu. Medici ailesi, aynı zamanda gangster bir aileydi ama işlerin yoluna koyulmasında önemli bir rol oynadılar. Daha sonra Kuzey Avrupalılar, İtalyan Modelini kullanarak finans sektörünü, bankacılığı geliştirerek ileri taşıdılar. Amsterdam Döviz Bankası, 1609 yılında para transferlerinde standart birimi sağlamak üzere kurulmuştur. Bunu 1656’da İsviçre Bankası Riksbank ve 1694’te The Bank of England izlemiştir.
Bono Piyasaları Tahvil piyasası, yatırımcı ve tüccarların, uluslarının politikacılarının yaptığını düşündükleri şeyleri ifade ettikleri günlük anketler gibidir. Tahvil fiyatlarını düşürerek olumsuz görüş sergilerler ve ülkelerinin borçlanma maliyetini arttırırlar.
Baloncuklar Sıcak para girişi ve çıkışı, ekonominin gelişme sürecinde 5 aşamada ortaya çıkmıştır: 1) Displacement (Hacim): Ekonomik ortamda kazançlı fırsatlar yaratır. 2) Euphoria: Alıcı, bir geribildirim döngüsü ,overtrading, oluşturur. 3) Mania: Alıcı tarafından, geride bir ipucu kalmayacak şekilde oluşturulan baloncuk. 4) Distress (Tehlike): Aşırılık açık bir şekilde netleşir. 5) Revulsion (Tepki-Tiksinti): Baloncuk patlaması, özellikle bilinçsiz bir şekilde büyük miktarlarda satışlar yapmak.
Paranın Yükselişi
Risk Yönetimi Bu bölümde Ferguson, Avrupa'da sigorta sektörünün köklerini inceler. Katrina Kasırgası gibi afetler risk yönetimi problemlerini ortaya çıkarmıştır. Sigorta sektörünün temelleri 18. yüzyılda atıldı. İskoçya kökenli Robert Wallace Alexander Webster ve Colin Maclaurin dul ve yetimler için bir fon kurdu. Yıllık primi hesaplamak için, din adamlarının ölüm oranı hesaplanırdı ve kurtulanların ortalama sayısı baz alınırdı. 20. yüzyılda birçok ülke, yaşlılarını hastalık ve diğer risklere karşı korumanın maliyetini omuzlamaya başladı.
Gayrimenkul Yatırımı Gayrimenkul güvenli, sağlam, uzun vadeli bir yatırım olarak hak etmediği bir üne sahiptir. 19. yüzyıla kadar, İngiltere topraklarının pek çoğu aristokratlara aitti. Bu gayrimenkulleri teminat olarak kullanarak altına girdikleri ağır borçlar yüzünden sonunda kaybettiler. 20. yüzyılda İngiltere ve Amerika’da konut kredileri finansmanı yaygınlaştı. Büyük bir hızla büyüyen Mortgage balonu 21. yüzyılda tüm dünyayı içine alan küresel krize neden oldu ve düşük gelirli kesime kullandırılan bu kredilerin yanlış bir finansman olduğu ortaya çıktı.
"Chimerica" Küreselleşme öncesi 1. Dünya Savaşına kadar ülkeler arası ticari ve finansal bağlantılar o kadar güçlüydü ki bazı uzmanlar ekonomik açıdan savaşın mümkün olmadığını düşünüyorlardı. 1. Dünya Savaşı bu görüşü çürüttü. Çin'in piyasa ekonomisinin ortaya çıkması, yakın tarihin en önemli gelişmelerinden biridir.
Paranın Yükselişi
Çin mallarının Amerika piyasasında satılması Çin deki fabrikaların yüksek karlara ulaşmasını sağlamıştır. Çin’de kargaşa içinde ortaya çıkan başarı ve Amerika’daki düzen içinde ortaya çıkan büyük Mortgage krizi, 21. yüzyılın başında küreselleşmenin, ne kadar gelişmiş olursa olsun kırılgan olabileceğinin dersini vermiştir. 20. yüzyılın başlarında Çin ve Amerika arasındaki ilişki, İngiltere ile Almanya arasındaki ilişkiye paraleldir. Para tırmanışı, uzun bir evrimsel süreçtir. Ne öngörülebilir ne de rasyonel olmuştur. İnsan davranışı ve psikolojisi şaşırtıcıdır. Mali uygulamalar ve kurumlar, sürprizlerle değişimlerle düzenleyicilerin lehine olarak yeni çevrelerine tanıtılmaktadır. Hatta yeni yeni değişimlerle sürecin devamlılığı sağlanmaktadır.
YAZAR HAKKINDA Niall Ferguson Laurence A. Tisch Harvard Üniversitesi tarih profesörü, Jesus College. Oxford Üniversitesi kıdemli araştırma görevlisi ve yine kıdemli araştırma görevlisi (Hoover Enstitüsü , Stanford Üniversitesi) Kitapları: Kağıt ve Demir, Rothschild Evi, Savaşın Yazığı, Cash Nexus, İmparatorluk, Colossus ve Dünya Savaşı.