GrootdeFryskeMarren 11-2022 by GrootMedia

MAANDBLAD

11-2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

6e JAARGANG • NR. 60

groot deFryskeMarren

14-JARIG STOCKCAR RACETALENT

IN DEZE UITGA VE

Uw huis verkopen?

Gratis energielabel t.w.v.

WIL WERELDKAMPIOEN WORDEN

Uw grootste bezit in vertrouwde handen

* Bekijk de actievoorwaarden op de website makelaardijhoekstra.nl/huisverkopen

FOTO: JOHAN BROUWER

AARON TERPSTRA

Tusken informatie de Marren va De Fryske n gemeente Marren

€ 325,-*

NUMMER 10 • 2022

deFryskeMarren // nummer 11 • 2022

INHOUD

EDITORIAL

GURE DAGEN

De wintertijd overviel me dit jaar behoorlijk. Opeens fietste ik om zes uur door het donker. Zonder fietslicht, want de week ervoor was het nog zomer en liepen we in een T-shirt buiten. ‘Altijd november, altijd regen’, schrijft J.C. Bloem in zijn enigszins depressieve gedicht over deze maand. Dat was misschien zo in 1921. Anno 2022 is er geen sprake meer van gure dagen en nachten. Gelukkig viel er al wel een speelgoedgids op de mat, zodat de kinderen zich op Sinterklaas kunnen voorbereiden. Iets wat ze, ondanks hun recente verjaardagen, vol overgave doen. Ik probeerde ze alvast voorzichtig te vertellen dat Sinterklaas dit jaar - vanwege de huidige energieprijzen - misschien niet zo heel gul is. Maar helaas werd die suggestie al snel de grond in geboord: “Maar jíj koopt toch de cadeautjes?!”

20 43

De laatste maanden van het jaar; ik houd ervan. De tijd van kaarsjes, spelletjes en pepernoten. De tijd waarin we elkaar gezellig binnen opzoeken. Of elkaar ontmoeten bij een van de vele (kerst)voorstellingen en concerten, die dit jaar weer volop kunnen plaatsvinden. Er worden er een aantal uitgelicht in dit nummer van GrootdeFryskeMarren.

LEKKER LEZEN RACETALENT 5. STOCKCAR AARON TERPSTRA (14)

28. WOONZORGINITIATIEF WILHELMINAOORD SINT NICOLAASGA

WIL WERELDKAMPIOEN WORDEN

In dit nummer ook een inspirerend interview met kunstenares Siska Tol. Volgens haar kan iedereen creatief zijn. Misschien is het leuk dat in de lange winteravonden eens uit te proberen. Wie weet raak je net zo geïnspireerd als Siska.

16.

SISKA TOL UIT LEMMER

18.

BOUWEN ENERGIEZUINIG HUIS

En Sinterklaas? Die komt natuurlijk dit jaar ook weer aan land. Op meerdere plekken zelfs, heb ik me laten vertellen. Misschien dat hij voor zijn inkopen deze keer wat meer te vinden is in kringloopwinkels en op speelgoedruilbeurzen. Iets waar (groot)ouders wat mij betreft een voorbeeld aan mogen nemen. Zo houden we de aarde leefbaar voor onze kinderen en kleinkinderen. Maken zij ook nog eens een echte herfst mee.

CORRIE ALGERA 19. OVER 20 JAAR FAIRTRADE

FACE TO FACE MET

CHRIS EN AMANDA

KLEDINGWINKEL SARI

BONNY SIKKES 20. VERZAMELT BATAVUS BROMMERS RINI VAN DAM 30. SCHRIJFT BOEK OVER ZELFDODING

Veel leesplezier!

Hannah Zandbergen, redacteur

CULTUUR & UITGAAN KOOR JOURE 33. VIVACE BESTAAT 25 JAAR PONTJESROUTE 34. ZUIDWEST-FRIESLAND VERGETEN FRIESE KUNSTENAAR 36. ANNEKE VAN DER FEER

UITAGENDA 38. VAN 11 NOVEMBER T/M 23 DECEMBER 2023

SPORT

LIFESTYLE

‘OUDJE’ FOLKWIN ELSINGA 40. CENTRAAL IN JONG V.V. LANGWEER

MID-STRAAT 22. JOURE

TRAININGSCLUB 43. SCHAATS DONIA VOOR TIENDE KEER IN INZELL

MAATSCHAPPIJ & SAMENLEVING TUSKEN DE MARREN 9. INFORMATIE VAN

44.

EERENVEEN-SUPPORTER SIEM H DE VRIES (10)

IN JEUGDSELECTIE CAMBUUR

FOTO: ELISABETH ISMAIL

GEMEENTE DE FRYSKE MARREN

Hét maandblad met verhalen uit jouw regio! EERSTVOLGENDE UITGAVE: DONDERDAG 8 DECEMBER 2022 KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP:

WWW.GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

VOLG ONS!

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

GESPREKKEN NIEUW MFC BALK BALK - In Balk moet een nieuw multifunctioneel centrum verrijzen, op de plek van de huidige sporthal De Trime. De gesprekken hierover zijn volgens gemeente De Fryske Marren in volle gang. Doel van een nieuw MFC Balk is het bieden van toekomstbestendige huisvesting aan de sociaal-culturele verenigingen en sportverenigingen in Balk. Het plan van aanpak hiervoor is op 3 maart 2022 in de raad vastgesteld. Afgelopen tijd is gesproken met belanghebbenden, omwonenden van De Trime, scholen, huidige en toekomstige gebruikers (verenigingen) van zowel zalencentrum De Treemter, sociaal-cultureel centrum ’t Haske, de gymzaal aan de Herman Gorterstraat als sporthal De Trime. Werkgroep MFC Balk en gemeente trekken hierin gezamenlijk op. Om de mogelijkheden te verkennen, heeft Zijlstra Architecten uit Harich vier modellen geschetst. Dit op basis van het haalbaarheidsonderzoek Balk in Beweging en de inbreng van zowel de werkgroep, de huidige en toekomstige gebruikers als de omwonenden. De modellen laten volgens de gemeente zien hoe

FEESTELIJKE INTOCHT SINTERKLAAS

de uitbreiding van de sporthal en het multifunctionele gebruik van ruimtes eruit kan komen te zien en hoe dit van invloed is op de omgeving. De modellen zijn geen definitieve ontwerpen. Het zijn alleen scenario’s/studies ter ondersteuning van de gesprekken. In het eerste kwartaal van 2023 hopen de betrokken partijen een definitief model aan de raad te kunnen voorleggen.

CAMPAGNE ‘SAMEN DE WINTER DOOR’ START OP 19 NOVEMBER

DE MID IN JOURE ZATERDAG 12 NOVEMBER 14:00 UUR AANKOMST IN DE HAVEN BIJ DE ORANJERIE

ECHTENERBRUG - De kosten voor energie, gas en elektra rijzen voor veel huishoudens de pan uit. Daarom wordt op zaterdag 19 november vanaf 13.00 uur in dorpshuis De Brêge in Echtenerbrug de kick-off gehouden van de campagne ‘Samen de winter door’. De campagne is bedoeld voor de inwoners uit de dorpen Echtenerbrug, Delfstrahuizen, Echten, Bantega en Oosterzee.

WARME CHOCOLADEMELK MET SLAGROOM BIJ JARIGE IJSCLUB IT SÚDWIDE

JENS VAN ‘T WOUT VERRAST IN SALT LAKE CITY

BROEK - Het was een bomvolle bak in het kerkje van Broek. Vijfenzeventig leden van IJsclub It Súdwinde kwamen afgelopen weekend het 80-jarig jubileum vieren, met warme chocolademelk met slagroom.

SINTJOHANNESGA - Jens van ‘t Wout pakte zaterdag verrassend het goud op de 1500 meter tijdens de World Cup shorttrack in het Amerikaanse Salt Lake City. Voor de 21-jarige inwoner van Sintjohannesga was het de eerste keer dat hij een wereldbekeroverwinning boekt.

Daarnaast is er die zaterdagmiddag ook een ‘Energiecafé’. De organisatie is in handen van Dorp Centraal. Het ‘samen elkaar de winter door helpen’ wordt door de energiecoöperaties groot aangepakt. Ursi Frehner van Dorp Centraal vertelt: “De winter staat voor de deur en ondanks dat de overheid bijspringt met een prijsplafond blijft het zaak om zoveel mogelijk energie te besparen. Ondanks dat er via verschillende kanten besparingstips worden gedeeld ontbreekt het vaak nog aan praktische hulp. Daar willen wij verandering in brengen en juist de kracht van de coöperatieve beweging inzetten om mensen extra te helpen. Met elkaar bereiken we namelijk meer.’’ Meer informatie is te vinden op www.dorpcentraal.nl

De oude clubvlag, priksleeën en 80-vlaggetjes decoreerden het knusse kerkje op de tachtigste verjaardag van de ijsclub. Geert Pekema, zoon van één van de oprichters, en Jan Schaap kregen beiden het erelid speldje opgespeld door Geert’s eigen dochter Janny, de derde generatie in het bestuur. Geert memoreerde dat er vroeger geschaatst werd op ondergelopen weilanden, soms wel van Broek tot aan Stavoren toe.

Verbazingwekkend herhaalde hij dit kunstje zondag op de 500 meter. Op deze afstand reed Jens van ‘t Wout in een prachtige 40,505 naar de winst. Een ronde voor het einde snelde de shorttracker van de derde plek naar de kop en hield dat vast. In de halve finales leek Van ‘t Wout te sneuvelen. Een inhaalactie anderhalve ronde voor het einde bracht hem echter nog tot de tweede plaats. Als klap op de vuurpijl reed hij ook nog een Nederlands record: 39,932. “Dit weekend was niet normaal, het ging supergoed”, zo reageerde Jens van ’t Wout voor de camera’s van de NOS. “Ik heb eindelijk kunnen laten zien waar ik voor aan het trainen was, de laatste jaren. Ik wil nu alles eraan doen om zo door te gaan.”

In 1965 maakte het gemaal van Stavoren hier een einde aan. De wedstrijden verplaatsten zich naar de Broekster vaart waar Anne Mink mooie filmbeelden van toonde. Sinds 2007 bevindt de huidige ijsbaan van Broek zich aan de Plusterdyk, een klein perceeltje land, dat in de winter onder water wordt gezet. Hiermee wordt een veilige situatie gecreëerd om te schaatsen. Ook de bekende strafpleiter Wim Anker kwam aan het woord. Wim Anker was tien jaar voorzitter van het gewest Fryslân van de KSNB. Zijn tweelingbroer Hans Anker was tien jaar bestuurslid van de geschillencommissie van de KNSB. Wim Anker weet zijn voordrachten altijd met veel humor, anekdotes en zelfspot te brengen. Het bestuur van de ijsclub kan vol trots terugkijken op het jubileumfeest. “Het is waardevol om de historie van de ijssclub met elkaar te delen en te laten leven”, aldus de organisatie.

KIJK VOOR HET LAATSTE (SPORT) NIEUWS UIT JE REGIO OP:

WWW.GROOTDEFRYSKEMARREN.NL HEB JE EEN REDACTIETIP? REDACTIE@GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

UITVAARTZORG DONEERT VOOR HEMELWIEG JOURE - Tijdens de Uitvaart Fair in Joure op 5 november jl. hebben Romy van der Wiel Uitvaartzorg en Renny Spoelstra Uitvaartzorg een waarde-cheque van € 637,15 overhandigd aan Nathalie Roelofsen Nijzink van ‘Hemelwieg’ uit Harderwijk. Dankzij deze donatie kan Nathalie twee hemelwiegdekens, inclusief een waterwiegje maken voor de kraamafdeling van het Antonius Ziekenhuis in Sneek. De waterwieg is een zachte manier van opbaren voor kindjes die zijn overleden tijdens de zwangerschap. Het kan gebruikt worden door ouders die wateropbaring nodig hebben voor het afscheid van hun kindje. Renny en Romy hopen op deze manier dat ouders op een liefdevolle en zachte manier afscheid kunnen nemen van hun zo gewenste, maar stilgeboren kindje, zodat zij een goed begin kunnen maken met het rouwproces.

ÉN INELS! *ALLÉ 3 WINK ONZE

1099. QE50Q80BAT • 50” 127cm • 4K QLED Smart-tv • Object Tracking Sound • Direct Full Array • AI Quantum Processor 4K • Adaptive Picture & Sound • Energieklasse G • Besturingssysteem Samsung Tizen *Prijs alléén geldig in onze winkels in Joure, Lemmer & Emmeloord

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

STOCKCAR RACETALENT AARON TERPSTRA (14)

WIL WERELDKAMPIOEN WORDEN

‘King of Dirt’, ‘Baankampioen NAC’, ‘Baankampioen FAC’, ‘Open Fries Kampioen’ Zomaar een greep uit de titels die Aaron Terpstra met zijn veertiende jaar al op zijn naam heeft staan. Stockcar-racer Aaron Terpstra lijkt bijna alles te winnen wat er te winnen valt. Deze jongen zit vol racetalent. We bezoeken Aaron en zijn vader Arnold in hun nieuwe thuis in Sintjohannesga. >> TEKST LOTTE VAN DER MEIJ FOTO’S JOHAN BROUWER

deFryskeMarren

AARON TERPSTRA AARON:

“HET IS BELANGRIJK OM DE NEK- EN RUGSPIEREN TE TRAINEN EN DEZE STERK TE MAKEN, WANT JE VANGT HIER VEEL KLAPPEN MEE OP”

V Vader en zoon Terpstra verwelkomen mij hartelijk in hun woning, waar zij sinds juli van dit jaar wonen, samen met bonusmoeder Ilse en haar kinderen Jurre (10) en Linte (7). Na een kijkje in het huis nemen ze mij vrijwel direct mee door de tuin naar het immens grote hok waar onder andere de stockcars van Aaron staan. Twee superstoere raceauto’s volgeplakt met stickers waarop de sponsornamen staan. Ik krijg direct een lesje over de verschillen tussen de twee auto’s waarvan de één rijdt op asfalt en de ander op ‘dirt’ (gravel). Ze laten mij in de dirt auto plaatsnemen. Gelukkig ben ik lenig want nadat het stuur eruit is gehaald, moet ik erin klimmen. Arnold laat vol enthousiasme de motor draaien en ik bedenk dat bij een race minstens twintig tot veertig van die auto’s ditzelfde geluid produceren. Spectaculair. Dit zijn stockcars voor volwassenen en dat Aaron daar in rijdt op zijn veertiende jaar is al speciaal.

KINDER-STOCKCAR Aaron wordt in 2008 geboren in het ziekenhuis van Heerenveen. Zijn ouders gaan uit elkaar als Aaron net een halfjaar oud is; hij woont bij zijn moeder en in de weekenden dat hij bij zijn vader is, gaat hij als tweejarige jongetje al zoveel als kan mee naar stockcar races met zijn vader Arnold. Arnold Terpstra (1977) is in die tijd monteur bij een stockcar raceteam. Aaron vindt het als klein ventje allemaal bere-interessant. Hij mag wel in zo’n auto zitten maar rijden kan hij natuurlijk nog lang niet. Het vuurtje is bij Aaron dan al aangewakkerd. “Toen zei ik al: dat

wil ik later gaan doen als hobby”, zegt Aaron enthousiast. Als kind rijdt hij op een skelter, waar zijn vader een stockcar-overkapping overheen maakt. “De skelter werd bijna te zwaar om vooruit te trappen”, vertelt Arnold lachend. Op het moment dat Arnold getipt wordt dat er een blauwe kinder-stockcar op Texel te koop staat, twijfelt hij geen moment. Hij koopt deze raceauto voor zijn zoon. Voor de dan zesjarige Aaron is het dan ook een complete verrassing als hij dat weekend bij zijn vader komt en de auto aantreft. Vanaf dat moment mag en gaat hij rijden in zijn eigen eerste stockcar.

MICRO F2 Ook de ouders van Arnold, de pake en beppe van Aaron, zijn enorm betrokken

bij de sport. Ze gaan zoveel mogelijk mee en de eerste trainingen vinden plaats op de door pake Terpstra zelfgemaakte banen op de zandputten waar hij op dat moment werkzaam is. Zijn eerste wedstrijd in de jeugd Stockcar F3 rijdt Aaron op zijn zevende jaar. “Dat was op 15 maart 2015 en ik was best wel zenuwachtig”, bekent Aaron. Op dat moment rijdt de jeugd – vanwege veiligheidsreden - de wedstrijden nog achter een ‘safety car’. Als Aaron toe is aan zijn tweede race mogen de kinderen inmiddels ‘los rijden’, zonder safety car, en Aaron wint alles. “Dat was wel bizar”, vertelt vader Arnold trots. Algauw wordt er een ‘vervolg’ auto gekocht, de Stockcar Micro F2. Hiermee wint Aaron bijna alles wat er te winnen valt in de Micro F2. Ter illustratie: van de 35 wedstrijden wint hij er dertig. Wanneer Aaron de wedstrijd uitrijdt, wint hij meestal.

ENGELAND Voor Aaron wordt het wat té makkelijk om te winnen. En een beetje saai zelfs; er zit weinig uitdaging voor hem in. Dan valt het oog op Engeland. Stockcar racing is daar een grote sport. Mede doordat Arnold Terpstra een sabbatical neemt, is hij in staat om samen met zijn zoon regelmatig op donderdagavond op de boot naar Engeland te stappen. Vader en zoon nemen dan een complete camper/ racebus mee, waar de Micro F2 in past. Zelf slapen ze dan bovenin. In Engeland leert Aaron veel. Hij rijdt er regelmatig wedstrijden en wordt daar ook de jongste Nederlandse winnaar. “Dat vond ik zelf écht een bijzonder moment”, vertelt Aaron glunderend.

De rode camper/racebus staat nu pontificaal op de oprit voor het huis in Sintjohannesga.

OOK NOG EEN ‘GEWOON’ LEVEN De band tussen vader en zoon Terpstra is sterk, dat voel en merk je meteen aan hoe ze elkaar aanvullen en naar elkaar kijken tijdens ons gesprek. Inmiddels woont Aaron bij zijn vader en leidt hij naast zijn exclusieve hobby ook nog het ‘gewone’ leven van een veertienjarige. Hij gaat op de fiets naar Heerenveen, waar hij in het derde jaar vmbo–T van OSG Sevenwolden zit. Daarnaast zit hij op voetbal: sinds kort bij DWP, de plaatselijke voetbalclub. Aan conditietraining dus geen gebrek. Ook doet hij aan krachttraining. “Het is belangrijk om de nek- en rugspieren te trainen en deze sterk te maken, want je vangt hier veel klappen mee op”, legt hij uit.

ZES KEER OVER DE KOP Onlangs nam hij afscheid van de Micro F2 en rijdt hij nu als veertienjarige in een volwassen auto. Wel in de jeugdklasse. Wanneer hij zestien is mag hij meedoen aan volwassen races. Ik vraag hem of hij wel eens bang is tijdens een race. Zijn antwoord is duidelijk: “Nee.” Zijn vader knikt: “Er kan altijd wat gebeuren.” Er staat een filmpje op YouTube waarin de kleine Aaron wordt gevolgd. Als ze vragen of er wel eens wat gebeurd is, schudt hij nee. Hij geeft aan dat het niet leuk is dat dán zijn dak kapot gaat. Het weekend

NUMMER 11 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

KLEIN LESJE

STOCKCAR RACEN Stockcar racen is een autosport. De sport is groot in Nederland, Engeland, Nieuw-Zeeland en Duitsland. Je rijdt in een Formule 1 of Formule 2 stockcar. Dat is een eenzitswagen met achterwielaandrijving waarbij de motor voor in de auto zit. De coureur zit in het midden van de auto, achter de motor, voor de achteras. Alle wagens hebben een stalen chassis bestaande uit een gelaste constructie. Er zijn twee soorten banen waar je op rijdt: asfalt en dirt (gravel). Hiervoor heb je verschillende auto’s. De stockcar voor asfalt is breder en lager bij de grond. De ‘dirt auto’ is smaller en hoger. Een wedstrijd bestaat uit meerdere ‘heats’. Een heat bestaat uit een aantal rondes. In totaal duurt zo’n heat circa tien minuten. Je draagt als coureur speciale kleding en nekprotector. Zowel de onderkleding als het pak, de handschoenen, sokken én schoenen zijn brandvertragend. De helm (fiberglass) en de auto worden voor elke wedstrijd gekeurd. Er zijn meerdere racebanen in Nederland, waaronder in Blauwhuis, Kollum, Lelystad, Emmen, Texel, Sint Maarten, Posterholt en Venray. Tevens zijn er verschillende (leeftijds)klassen.

VADER ARNOLD:

“IK WIST NIET DAT IK ZO HARD RENNEN KON. TOEN IK BIJ AARON AANKWAM, ZEI DIE: ‘WAT ZONDE DAT MIJN DAK KAPOT IS’.”

erna vloog hij zes keer over de kop. Arnold vertelt: “Het gebeurde, ik rende er direct heen, ik wist niet dat ik zo hard rennen kon. Toen ik bij Aaron aankwam, zei die: ‘Wat zonde dat mijn dak kapot is’. Toen wist ik dat het goed met hem ging.”

DANKBAAR VOOR SUPPORT In coronatijd zijn er geen races gereden. De teams in Engeland hebben daarom een online raceprogramma opgezet. De auto van Aaron is één op één digitaal nagemaakt, waardoor hij in zijn eigen auto digitaal kan racen. “Toch was dat veel minder leuk,” legt Aaron uit, “want je voelt de auto niet meebewegen en het verschil is online kleiner tussen de coureurs.”

voor de rest van het gezin. Tuurlijk komen zij ook wel kijken, maar ook zij hebben hun eigen werk en sporten.”

TOEKOMSTDROMEN Stockcar racing is geen goedkope sport. Sterker nog: er gaat veel (eigen) geld en tijd in zitten. Dat kan je niet alleen. “We hebben sinds Aaron meedoet aan wedstrijden al sponsoren,” vertelt Arnold serieus. “Zonder hen kan Aaron deze sport echt niet uitoefenen en we zijn dan ook enorm dankbaar voor hun steun. Daarnaast is sinds vorig jaar ook Remco erbij, de vaste monteur, samen met de pake van Aaron, die vanaf moment één betrokken is en meegaat naar elke wedstrijd. Dit doet Remco vrijwillig, omdat het ook zíjn passie is, en ook daar zijn we ontzettend dankbaar voor. Verder heeft de sport impact op je sociale leven. Op feestdagen worden er vaak wedstrijden georganiseerd en zijn we niet thuis. Dat is niet altijd leuk en gezellig

Aaron Terpstra droomt ervan om ooit in de toekomst wereldkampioen te worden in de volwassen F1 Stockcar. Daarnaast lijkt het hem geweldig om later deel te nemen aan sprintcar races in Amerika. Dat zijn toekomst in het racen ligt, moge duidelijk zijn. Aan het eind van ons gesprek laat Aaron nog trots een aantal krantenartikelen zien en een mooie kroon met de titel ‘King of Dirt’ erin gegraveerd. Zijn kamer staat vol met bekers. Zijn vader geeft aan dat ze maar een paar planken in de garage moeten maken waar al die bekers op kunnen staan, want ze passen niet meer op Aaron zijn kamer. Ik denk dat ze maar een paar extra planken moeten ophangen, want er zullen nog vele bekers mee naar Sintjohannesga genomen worden, schat ik zo in.

“Via online inzage kan ik mijn medisch dossier direct kritisch volgen”

NUMMER 11 • 2022

BRANDED CONTENT

RABOBANK KANTOOR SNEEK IS VERNIEUWD “DE ONTVANGSTPLEK IS ZO INGERICHT DAT HET KLANTEN UITNODIGT GEBRUIK TE MAKEN VAN SMART MEDIA”

De verbouwing van de Rabobank in Sneek is eind oktober afgerond. Sneek is één van de eerste plekken in Nederland waar een RaboLocalHouse, met een compleet nieuwe look & feel, is geopend. Renate Venema-Zomer, directeur

TRANSPARANT, OPEN EN HUISELIJK De bedoeling van dit type RaboLocalHouse is dat de klant een open ontvangst ervaart. Renate Venema-Zomer, directeur van de coöperatieve Rabobank, zegt hierover: “Om dit gevoel te vergroten is de ontvangstplek zo ingericht dat het klanten uitnodigt gebruik te maken van smart media. Dit kan op eigen apparaten of op de apparaten van de Rabobank. Natuurlijk

hebben we medewerkers beschikbaar om hierbij te helpen.” Ze geeft aan dat er bij de herinrichting gestreefd is naar een transparante en ruimtelijke beleving. Ook de vergaderruimtes en spreekkamers zijn hierop ingericht en stralen dezelfde huiselijke sfeer uit. Natuurlijk is Rabobank als merk door de gehele locatie verweven.

“De coöperatieve sfeer van Rabobank zie je terug, maar ook elementen die betrekking hebben op herkenbare activiteiten van de bank in de regio”, aldus Renate.

DUURZAAM EN GERECYCLED Bij de herinrichting is er rekening gehouden met een zo duurzaam mogelijke oplossing. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van energiezuinige apparaten,

installaties en verlichting. Ook is er zo veel mogelijk gebruik gemaakt van gerecyclede materialen. Voorbeelden hiervan zijn de vloerbedekking en de keuken. De keuken van de pantry, heeft een nieuwe plek gekregen en is gewrapt. Ook de vloerbedekking is hergebruikt.

OPENSTELLING Het kantoor is open op maandag van 13.00 tot 17.00 en op dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur. Klanten die nieuwsgierig zijn naar het resultaat zijn van harte uitgenodigd een kijkje te komen nemen.

(Advertentie)

Oosterdijk 1 . 8601 BP Sneek . 0515 744 026 . www.optisjen.nl . email@optisjen.nl

Plan je afspraak

INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE DE FRYSKE MARREN | NOVEMBER 2022

INHOUD

• De gemeenteraad De Fryske Marren stelt zich voor • Het college van De Fryske Marren stelt zich voor • Sexting, grooming en sex shaming: Jongeren en online seksuele veiligheid

Gemeentelijke activiteiten kalender Vergaderingen gemeenteraad Woensdag 23 november Raadsvergadering, 19.30 uur Woensdag 7 december Petear, 19.30 uur Kijk voor actuele informatie op: defryskemarren.nl/ gemeenteraad

Rijbewijs online verlengen in De Fryske Marren Sinds 1 november 2022 is het in gemeente De Fryske Marren mogelijk om uw rijbewijs online te verlengen. U hoeft dan voor de aanvraag niet naar het gemeentehuis te komen. De online route loopt via de RDW (Rijksdienst voor het Wegverkeer). Wie voor het eerst een rijbewijs aanvraagt, moet nog wel naar het gemeentehuis. Bij het verlengen van uw rijbewijs moet u toch de deur uit voor het maken van een pasfoto. Deze moet gemaakt worden door een RDW erkende fotograaf. Als die is ingevoerd, kunt u na twee werkdagen, op de door u gekozen locatie, uw nieuwe rijbewijs zelf ophalen. Kijk voor meer informatie op: www.defryskemarren.nl/ rijbewijs.

Subsidieregeling voor sport, cultuur en welzijn Gemeente De Fryske Marren heeft een nieuwe subsidieregeling voor de ondersteuning van organisaties op het gebied van sport, cultuur en welzijn vastgesteld. Met deze subsidie ondersteunt de gemeente vrijwillige sportieve, culturele en welzijnsorganisaties om de gevolgen van de coronacrisis op te vangen en/of om activiteiten opnieuw op te starten. Naast de compensatie van kosten die gemaakt moesten worden vanwege de coronapandemie valt te denken aan een subsidie voor nieuwe activiteiten, cursussen, of ledenwerfacties. De vrijwilligersorganisaties kunnen een verzoek voor extra ondersteuning indienen. De organisaties die onder

De coronabijdrage en de herstartsubsidie De subsidieregeling bestaat uit twee onderdelen, namelijk de coronabijdrage en de herstartsubsidie. De coronabijdrage is een bijdrage als compensatie voor de financiële schade die ontstaan is als gevolg van de coronapandemie. De herstartsubsidie is een subsidie voor activiteiten die bijdragen aan het herstel van de sport-, cultuur- en welzijnssector na de coronacrisis.

de oude coronaregeling een subsidie hebben ontvangen mogen een aanvullende aanvraag doen.

Hoe werkt de subsidieregeling? De regeling is geldig vanaf 1 november en eindigt op 1 mei 2023 of als het subsidieplafond van 250.000 euro is bereikt. Kijk voor meer informatie op: www.defryskemarren.nl/subsidies.

Bijtanken en oppoetsen op 6 december in Joure Samenwonen met behoud van uitkering

Bent u een ervaren bestuurder en wilt u op de hoogte blijven van de (nieuwe) regels en borden in het verkeer? Voor alle inwoners van onze gemeente wordt er op dinsdag 6 december, tussen 09.00-12.00 uur, een interactieve opfriscursus verkeer georganiseerd bij ‘t Haske in Joure. Na deze bijeenkomst bent u weer helemaal up-to-date in het verkeer!

Inwoners van gemeente De Fryske Marren met een uitkering kunnen vanaf 1 oktober 2022 samenwonen op proef, zonder dat het invloed heeft op hun uitkering. Door de pilot ‘kennismakingsperiode’ kunnen zij het samenwonen vier maanden uitproberen. Pas na deze periode besluit men om wel of niet definitief te gaan samenwonen.

Over de opfriscursus Tijdens een korte theoretische cursus worden in vogelvlucht de nieuwe verkeersregels, -borden en -tekens behandeld. Daarbij is er gelegenheid om vragen te stellen en/of aanvullingen te geven. Als afsluiting volgt mogelijk nog een kleine quiz.

Voor inwoners met een uitkering betekent samenwonen vaak dat de uitkering verlaagd of soms zelfs beëindigd wordt. Men wordt daardoor gelijk financieel afhankelijk van de nieuwe partner. Wethouder Luciënne Boelsma: “Veel inwoners met een bijstandsuitkering durven niet bij elkaar te wonen uit angst voor de financiële consequenties. Ook voor hen moet het, net als voor andere inwoners, mogelijk zijn om het samenwonen te ontdekken, zonder dat dit meteen verregaande gevolgen heeft. Met deze pilot willen we deze mogelijkheid bieden.”

Meedoen? Aanmelden is gratis en kan via Jelly Helmer van de stichting bevordering verkeerseducatie (sbv). Telefonisch via 06 - 21 41 36 24 of per mail: jelly@stichtingsbv.nl. Meer informatie vindt u ook op www.stichtingsbv.nl.

Wilt u deelnemen aan de pilot of er meer over weten? Dan kunt u contact opnemen met het sociaal wijkteam werk en inkomen via 14 05 14 of vul het contactformulier in op de website: www.defryskemarren.nl.

Tusken de Marren | Informatiebijlage van gemeente De Fryske Marren | november 2022 verschijnt maandelijks huis-aan-huis als bijlage van GrootdeFryskeMarren.

Redactie communicatie gemeente De Fryske Marren, postbus 101, 8500 AC Joure, telefoon 14 05 14 E-mail redactie@defryskemarren.nl. Tekst Letterhuis, Esther van Opzeeland | gemeente De Fryske Marren.

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren NOVEMBER 2022

DE GEMEENTERAAD DE FRYSK Op 16 maart 2022 kozen de inwoners van De Fryske Marren een nieuwe gemeenteraad. De gemeenteraad is de volksvertegenwoordiging van de gemeente. De raad bestaat uit 31 raadsleden, verdeeld over 11 fracties (politieke partijen). Daarnaast zijn er 6 beëdigde commissieleden, die voor een fractie woordvoerder in het Petear kunnen zijn. De burgemeester is voorzitter van de raad.

De vergaderingen van de raad zijn verdeeld in drie onderdelen Petear, Debat en Beslút. Al deze vergaderingen zijn openbaar en kunnen bijgewoond worden vanaf de publieke tribune in het gemeentehuis in Joure. Meer informatie over de gemeenteraad en over de vergaderingen is te vinden op:

Raadsleden zittend 1e rij, van links naar rechts:

Raadsleden zittend 2e rij, van links naar rechts:

Raadsleden staand 3e rij, van links naar rechts:

Jan Volbeda (FNP) Gerda de Vries-Suierveld (FNP) Jan van Zanden (CDA) Theo Nota (CDA) Heleen van Dijk-Beekman (Griffier) Fred Veenstra (voorzitter vd raad) Anne Merkuur (GroenLinks) Rinze Visser (NCPN)

Wiebe Hoekstra (FNP) Jeltsje Piersma (FNP) Cor Flapper (CDA) Geeske Homma-Visser (CDA) Ivo de Wolff (VVD) Sippy van de Meer (PvdA) Ineke Swart-Jorna (PvdA) Geeske Holtrop-Hoekstra (Kleurrijk Fryske Marren) Janneke van der Werf-Vaatstra (Kleurrijk Fryske Marren) Theo van Bruggen (GroenLinks) Armin Krijgsman (Forum voor Democratie)

Jelmer Quartel (FNP) Wouter Wouda (FNP) Jochum Meester (FNP) Roel Roelevink (FNP) Bauke de Wolff (CDA) Johan Dijkstra (PvdA) Thijs Maat (Kleurrijk Fryske Marren) Albert van Keimpema (Burgerpartij DFM) Rosa IJntema-Salverda (Burgerpartij DFM) Gerard ten Boom (Burgerpartij DFM) Henk Koops (D66) Sytze Holtrop (ChristenUnie)

www.defryskemarren.nl/ gemeenteraad.

Op de foto ontbreken: Esther de Vrij (VVD), Marc Niekerk-Thie (VVD).

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor actueel nieuws over de gemeenteraad: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl/gemeenteraad

www.defryskemarren.nl

KE MARREN STELT ZICH VOOR

Commissieleden De 6 commissieleden worden beëdigd en kunnen voor een fractie woordvoerder zijn in het Petear. Op de foto van links naar rechts: John Roest (commissielid CU) Marike Uilenreef (commissielid GroenLinks) Jeen Postma (commissielid D66) Friso van Nijkerk (commissielid FvD) Op de foto ontbreken: Sake Barelds (commissielid NCPN), Marianne Weber (commissielid NCPN) en Sander de Ridder (commissielid FvD)

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren NOVEMBER 2022

HET COLLEGE VAN DE FRYSKE STELT ZICH VOOR Op woensdag 13 juli 2022 zijn de nieuwe wethouders van de gemeente De Fryske Marren benoemd en geïnstalleerd. Samen met de burgemeester vormen zij het dagelijks bestuur van de gemeente. Tijd voor een nadere kennismaking.

Fred Veenstra

Chris van Hes

Luciënne Boelsma

Janita Tabak

Het allermooiste aan mijn werk als burgemeester vind ik het contact met de mensen. Het verbeteren van de verbinding tussen mensen onderling, maar ook tussen inwoners en gemeente is een speerpunt voor de komende jaren. Met een mooi Fries woord noemen we dat wikselwurk. Het is belangrijk dat we bij mensen thuis aan de keukentafel in gesprek gaan, maar anno 2022 is ook de digitale aanwezigheid essentieel. Ik wil als burgemeester ook op dat vlak zichtbaar en bereikbaar zijn voor onze inwoners.

Nei twa terminen as riedslid sitten te hawwen, mei ik no as wethâlder de gemeente fertsjintwurdigje. Nei de earste 100 dagen kin ik sizze: gjin dei is itselde, learst alle dagen wat nijs en dêr hâld ik fan. Mei ûnder oare Wenjen en Romtlike Untwikkeling hat myn portefúlje in soad fysike ûnderwerpen. Dizze perioade is der in soad te dwaan yn dat fysike domein. Wat te tinken fan bygelyks de wenningbouopjefte of de Omjouwingswet. Dy lêste rekket ús allegear, dus it is hartstikke belangryk dat we de ymplemintaasje hjirfan ek meiinoar dogge!

Sûnt 2018 bin ik wethâlder, dus ik bin dwaande oan myn twadde termyn. Dizze funksje past hielendal by my. It moaie fyn ik dat ik my foar hûndert persint ynsette kin foar ús ynwenners. Dat jout foldwaning. In wichtich tema yn myn portefúlje is de leefomjouwing. Ynwenners ha dêr altyd in miening oer en dy fentilearje se ek. Dat is prima, want dan witte je ek fuort wat der libbet.

Ik wil als wethouder opkomen voor de zwakkeren in onze gemeente. Onze samenleving wordt ouder en steeds meer mensen hebben ondersteuning en zorg nodig. We moeten goed nadenken hoe we al deze mensen in de toekomst kunnen blijven ondersteunen. In mijn werk vind ik het belangrijk om me te verbinden met inwoners. Alleen op die manier kom je erachter wat er speelt. Ik ben in twee andere gemeentes wethouder geweest en die ervaring helpt mij in mijn werkzaamheden voor De Fryske Marren.

Burgemeester

Ik ben getrouwd en we hebben drie kinderen. In mijn vrije tijd speel ik graag orgel en piano, onder andere in de Doopsgezinde Kerk in Joure. Daarnaast vind ik het leuk om maatschappelijk actief te zijn in een aantal besturen op het terrein van onderwijs en cultuur.

Wethâlder

Mei myn frou en trije bern wenje ik op ‘e Jouwer. Ik haw jierrenlang foar de klasse stien en ha direkteur west fan in basisskoalle. Maatskiplike belutsenheid fyn ik wichtich, yn it ûnderwiis en polityk mar ek as militêr by it Korps Nationale Reserve. Yn myn frije tiid sport en lês ik graach.

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl

Wethâlder

Ik wenje yn Jiskenhuzen en bin oplaat oan de hegere Lânbouskoalle. Mei myn man ha ik in melkfeehâlderij. Yn it wykein stean ik it leafst de hiele dei lâns de line fan it fuotbalfjild. Ek fyn ik it leuk om yn myn frije tiid te kuierjen en te riden.

Wethouder

Ik ben een arbeidersdochter; mijn vader werkte in een fabriek en mijn moeder ging pas studeren op haar veertigste. Ik woon in Kampen en hou van tuinieren, koken en sporten in de buitenlucht. Ik heb op de Theaterschool gezeten en een Master kunstmanagement- en beleid gevolgd op de Universiteit Utrecht.

www.defryskemarren.nl

MARREN

Irona Groeneveld Wethouder

Sinds 2019 ben ik wethouder in De Fryske Marren. De komende jaren ga ik mij, naast verkeer en vervoer, handhaving en milieu, bezighouden met duurzaamheid. De energietransitie houdt ons natuurlijk allemaal bezig. Ik kijk ernaar uit om samen met onze inwoners en ondernemers hier richting aan te geven en uiteindelijk tot concrete resultaten te komen. Ook privé probeer ik duurzame keuzes te maken. Ik shop geregeld in boetiekjes met tweedehandskleding, eet zoveel mogelijk biologisch, rijd elektrisch en ik vermijd plastic verpakkingen zoveel mogelijk. Ik heb drie kinderen, een kleinkind en ik woon in Terherne, waar ik regelmatig geniet van een prachtige zonsopgang aan het Sneekermeer.

Remboud van Iddekinge

Barbara Gardeniers

Ditta Cazemier

Ik fyn it prachtich dat ik no de stap meitsje mocht fan gemeenteriedslid nei wethâlder. Myn portefúlje is pittich, mar ek moai. Sjoen nei de finânsjes fyn ik it wichtich dat de gemeente de kommende jierren op dat flak stabyl bliuwt. Dêrneist soe ik graach in bydrage leverje oan de ekonomyske ûntwikkeling, wêrûnder rekreaasje en toerisme. Net mei de earmen oer in-oar, mar fernije. Foarhinne haw ik altyd wurke yn de kommersjele sektor en mei de kennis dy ‘t ik dêr opdien haw, besykje ik mei it kolleezje en de ried ús moaie gemeente noch fierder foarút te helpen.

Tijdens de eerste maanden als wethouder heb ik ervaren hoe dynamisch en afwisselend deze functie is en daar krijg ik ontzettend veel energie van. Het is bijzonder eervol dat ik me de komende periode mag bezighouden met belangrijke thema’s als onderwijs, jeugdzorg, sport, gezondheid en landbouw. Er liggen belangrijke uitdagingen en ik kan niet wachten om hier de komende jaren mee aan de slag te gaan.

Al meer dan vier jaar werk ik voor deze prachtige gemeente als gemeentesecretaris en algemeen directeur. Als secretaris ben ik eerste adviseur voor het college en neem ik deel aan collegevergaderingen. Gemeenten krijgen steeds meer taken en de vraagstukken worden steeds complexer. En het persoonlijke contact met inwoners blijft ook belangrijk. Samen met het college en medewerkers bepalen we hoe we dit het beste kunnen uitvoeren.

Wethâlder

Ik bin hikke en tein yn Fryslân en ha dêrnei op in soad plakken yn de wrâld west. No alwer goed tweintich jier ‘werom op it honk’. Earst yn Snits en sûnt 2008 op ‘e Lemmer, dêr ‘t ik it myn dochter gun om yn de moaiste gemeente op ‘e wrâld yn frijheid en feiligens opgroeie te meien. Us thús.

Wethouder

Hoewel ik oorspronkelijk uit Leiderdorp kom, voel ik me vanaf dag één heel erg thuis in deze groene en waterrijke gemeente. Sinds 2016 woon ik in Terherne, waar ik met mijn man en twee kinderen woon. Ik kom zelf uit een politiek nest. Mijn oma was in de jaren tachtig minister. Die politieke genen heb ik op mijn beurt weer geërfd van mijn vader die lokaal actief was als raadslid en wethouder. Ook ben ik vier jaar lang raadslid geweest in Amsterdam.

Gemeentesecretaris

Thuis was de politiek dagelijks gesprekonderwerp, want veel familieleden waren hierin zeer actief. Dat het ertoe doet wat er besloten wordt door de gemeenteraad en het college is voor mij dan ook vanzelfsprekend, net zoals de noodzaak van een betrouwbare overheid. Ik houd daarnaast enorm van geschiedenis, tuinieren en sla af en toe een balletje op de golfbaan.

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren NOVEMBER 2022

Sexting, grooming en sex Jongeren en online seksuele veiligheid Wist je dat 3,5 procent van de middelbare scholieren seksueel getinte berichten verstuurt? Ook heeft maar liefst 28 procent van de jongeren naaktfoto’s of -video’s van zichzelf. Het is belangrijk dat jongeren leren hoe ze veilig om kunnen gaan met online seksualiteit. Daarom organiseerde gemeente De Fryske Marren een aantal activiteiten tijdens de Week van de Veiligheid van 10 tot en met 16 oktober. “Wie weet wat sexting betekent? En waar denk je aan bij Sexy & Safe?” Agnes Engelsma en Marloes Hoving, jongerenwerkers van Sociaal Werk De Kear, verzorgen een gastles ‘Sexy & Safe’ bij Plein Joure. Met interactieve spelvormen en open vragen laten ze middelbare scholieren letterlijk bewegen en nadenken over social media en online seks.

Bedeesd

Agnes en Marloes creëren een ongedwongen sfeer. Desondanks zijn de kinderen van klas 1 nog wat bedeesd. Het is toch een beetje gek om over zo’n onderwerp te praten. Daarom begint de les vrij algemeen. Zo vraagt Marloes welke social media de leerlingen kennen en maakt ze de les interactief: “Ga staan als je Instagram hebt.” Vervolgens openen de jongerenwerkers het gesprek: “Wat zet je op Snapchat? Mag je alles van je ouders plaatsen? Heb je een maximale schermtijd? Mag je op de telefoon tijdens het eten? Waarom kijk je naar TikTok? Volgen je ouders je ook op social media?” Het ijs is al snel gebroken en de leerlingen durven zich inmiddels wat meer open te stellen. Dat is mooi, want nu kan het gesprek meer richting preventie en bewustwording van sexting gaan.

Sexting

Sexting is het versturen van seksueel getinte berichtjes − de term is afgeleid van sex (verwijst naar de seksuele inhoud) en texting (Engels voor het versturen van een sms of mms). “Heb je wel eens een flirterig of seksueel getint berichtje ontvangen?”, vraagt Agnes. “Ga dan aan de linkerkant van de klas staan.” En daarna: “Wat voor berichtje kreeg je en hoe ging dat?”

Al gauw wordt duidelijk dat het merendeel weleens zo’n bericht heeft gehad. Vaak ongewenst. Agnes en Marloes vertellen dat het ook heel leuk en spannend kan zijn en dat veel mensen het doen. “Misschien zelfs je ouders wel”, aldus Marloes. “Sexting is dus niet per se verkeerd. Het is alleen goed om er voorzichtig mee te zijn.”

Grooming en sex shaming

Toch gaat het in de praktijk weleens mis. Dan zoekt iemand via de chatroom van Fortnite of Roadblock contact en blijkt het achteraf om een oudere man te gaan die uit is op seks. Dat heet grooming. Gelukkig weten de kinderen al dat ze geen echte afspraak moeten maken met onbekenden. En dat ze voorzichtig moeten zijn bij vragen als ‘Waar woon je?’ en ‘Mag ik je telefoonnummer?’ Ook sex shaming is geen onbekend begrip. Hiermee wordt het ongewenst verspreiden van naaktfoto’s of andere intieme berichtjes bedoeld. Marloes legt uit: “Krijg je zo’n foto van iemand, verwijder hem dan gelijk.

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl

‘Maak het bespreekbaar’ Het doorsturen is strafbaar en je kan iemand heel erg beschadigen.”

Erover praten

Agnes en Marloes geven verder mee dat het belangrijk is om er met iemand over te praten als het te ver gaat, iemand die je vertrouwt. “Het is niet jouw schuld”, leggen ze uit. De jongerenwerkers zijn zelf ook bereikbaar via Instagram: @agnes_ dekear en @marloes_dekear. Agnes is elke maandagochtend op Plein Joure aanwezig voor leerlingen die vragen hebben. “Dat kan over van alles gaan. Als iemand niet lekker in zijn vel zit of hulp nodig heeft bijvoorbeeld.” Op het Zuyderzee Lyceum in Lemmer zijn Erwin de Gast en Wytse Wierda het aanspreekpunt voor leerlingen.

www.defryskemarren.nl

shaming Theatertour

Smoar

Naast de gastlessen is de theatervoorstelling ‘Sex(y)Thing!’ op diverse middelbare scholen in onze gemeente gegeven. Dominique van Waesberge is projectleider bij Theater Smoar en vertelt hierover: “Met drie spelers laten we zien dat er verschillende manieren zijn waarop je slachtoffer kunt worden van sexting. Doordat onze spelers zichzelf kwetsbaar opstellen, is het gemakkelijker om het gesprek te openen. We vragen bijvoorbeeld: ‘Vinden jullie het dom dat mensen dit doen?’ Dan leggen we uit dat het heel normaal is en dat het voor sommigen gewoon hoort bij hun seksuele ontwikkeling.” De gastles zit er bijna op. Op de vraag wat de eersteklassers ervan vonden, zeggen ze onder andere: “Interessant” en: “Ik zal er wat meer bij stil staan.” Dan gaat de bel. De kinderen pakken hun spullen en spurten naar de volgende les.

Tips voor ouders

Marloes en Agnes geven nog graag een tip aan ouders om het gesprek over online media af en toe te openen. “Denk aan vragen als: ‘Heb je nog een grappige video gezien?’ of ‘Zie je wel eens iets raars?’ Maak het gewoon bespreekbaar.”

Burgemeester Fred Veenstra “De veiligheid garanderen is een belangrijke taak van ons als gemeente. Ook cybercriminaliteit/ digitale veiligheid heeft een prominente plek in ons Integraal Veiligheidsplan. Onderdeel hiervan zijn de voorlichtingssessies aan kinderen en jongeren op het gebied van sexting en veilig socialmediagebruik. Er komt veel op hen af. Het is niet alleen goed, maar ook noodzakelijk om te weten wat er in hun online belevingswereld afspeelt. En om kinderen, ouders en docenten te informeren over de risico’s en hoe je hiermee omgaat. Met deze projecten maken we het onderwerp open en toegankelijk. Tegelijkertijd beschermen we onze kinderen en leren we hen hoe verstandig om te gaan met online seksualiteit.”

Ook voor basisscholen

De gastlessen Sexy & Safe zijn een initiatief van het Sociaal Domein Fryslân (SDF). In onze gemeente werken Sociaal Werk De Kear en de schoolmaatschappelijk werkers van de gemeente samen bij het verzorgen van de gastlessen. Naast het voortgezet onderwijs kunnen ook alle basisscholen gebruikmaken van de informatielessen. Jeannette Timmermans is schoolmaatschappelijk werker bij De Fryske Marren. Het viel haar op hoeveel interactie er was. “Op de basisschool zijn de gebeurtenissen nog wat kleiner, maar het is goed − en ook leuk voor ouders − om mee te gaan in de belevingswereld van de kinderen. Ze zijn er vaak heel open over.” De gastlessen zijn vanuit SDF gesubsidieerd en worden sowieso volgend jaar nog gegeven. Jeannette: “Het zou mooi zijn als dit onderwerp een vast plekje krijgt in het onderwijs, want het is een belangrijk thema.”

Ook maken we duidelijk dat victim blaming niet de bedoeling is. De schuld ligt niet bij het slachtoffer. We vertellen bovendien waar je hulp kunt vragen. Bijvoorbeeld bij mensen die je vertrouwt of op sense. info, de kindertelefoon en op 113 (zelfmoordpreventielijn). We bespreken ook hoe je anderen kunt helpen. Het is belangrijk om hier open over te zijn, zodat slachtoffers hulp durven te vragen en dit ook krijgen.”

deFryskeMarren

#FACETOFACE SISKA TOL fotografie JOHAN BROUWER tekst GEA DE JONG-OUD

“Waarom leren kinderen dat ze binnen de lijntjes moeten kleuren?” Zij bedacht het ontwerp van het kunstwerk, dat naar verwachting in de eerste helft van 2023 geplaatst zal worden bij knooppunt Joure. Haar inspiratie doet ze gewoon op in de wereld om haar heen. “Heel veel dingen zijn bijzonder”, zegt ze tijdens dit interview. Gedurende het gesprek wordt steeds meer duidelijk hoe ze dit bedoelt. Dit is het verhaal van de veelzijdigheid van kunstenaar Siska Tol uit Lemmer.

iska Tol groeide op in Rotterdam en koos als beroepsopleiding voor de mts. In een groep met allemaal jongens had ze het goed naar de zin op deze school. Haar kennis en vaardigheden bracht ze in praktijk bij Struik en Hamerslag, een bekend bedrijf in de jachtbetimmering. Daar leerde ze een leuke Fries kennen, en dat werd haar man. De liefde bracht haar naar Lemmer. Hier raakte ze verknocht aan een echte Friese traditie: het skûtsjesilen. Samen met haar man begon Siska een eigen bedrijf. Daarnaast is zij moeder van twee volwassen kinderen en vult ze haar dagen het liefst met schilderen, tekenen, kleien en beeldhouwen.

‘KLEIGROEPJE’ IN DORDRECHT “Mijn man wilde terug naar Friesland”, begint Siska haar verhaal. “Ik ging mee, maar wilde wel zo dicht mogelijk bij de polder wonen, om snel weer terug te kunnen naar mijn oude omgeving. Zo dacht ik op dat moment, maar achteraf had dit helemaal niet gehoeven. Ik heb het hier uitstekend naar mijn zin. Wanneer ik wil, kan ik teruggaan naar waar ik vandaan kom. Zo ga ik elke veertien dagen naar Dordrecht waar ik samen met mensen die ik nog ken van de tijd op de mts een ‘kleigroepje’ heb. We maken daar van alles met elkaar. Komend voorjaar gaan we zelfs exposeren in Dordrecht.”

VRIJ LEVEN In Lemmer begonnen Siska en haar man in 1997 een eigen bedrijf op gebied van interieuradvies. “Wij houden ons onder andere bezig met de inrichting van scholen, voornamelijk in het westen van het land”, vertelt Siska. “Daarnaast zijn wij actief in Duitsland en hebben we ook opdrachten hier in de buurt. De inrichting van de vestigingen van

Bakkerij Breimer is hier een goed voorbeeld van. We hebben veel vaste klanten. Zij komen steeds bij ons terug. Mijn man regelt de contacten voor ons bedrijf. Hij gaat op pad en doet de besprekingen. Vervolgens werken we samen de opdrachten uit.” In de loods van het bedrijf hangen prachtige schilderijen, onder andere van haar inmiddels volwassen dochter en zoon. “De loods van ons bedrijf verandert steeds meer in een atelier van mij”, lacht Siska. “Gelukkig vindt mijn man dat wel prima. Ik krijg alle ruimte van hem. Daar ben ik heel blij mee, want wie heeft de kans om zo te kunnen leven als ik? Zo vrij? Mijn beroep is al heel creatief. Ontwerpen maken op de computer is een leuke bezigheid. Maar ook het werken met echte materialen past goed bij mij. Schilderen, tekenen, beeldhouwen en met klei bezig zijn, het is allemaal zo leuk om te doen. Ik maak nu kerstballen van klei. Ik heb ze beschilderd, ze worden Delfts blauw. Het is altijd weer spannend om te zien hoe ze uit de oven komen.”

INSPIRATIE Haar werken en technieken verschillen enorm van elkaar. Deze veelzijdigheid roept de vraag op waar haar ideeën vandaan komen. “Mijn inspiratie doe ik overal op”, vertelt Siska. “In de natuur, in tijdschriften en boeken, eigenlijk gewoon in de wereld om mij heen. Heel veel dingen zijn bijzonder. Kijk bijvoorbeeld eens goed naar water.” Voor ons op tafel ligt een kunstwerk dat water uitbeeldt. Het is niet nat. Siska heeft dit waterkunstwerk gemaakt van klei. Ze heeft er reliëf in aangebracht. Ze heeft het met verf gekleurd en geglazuurd. Zo is er een mooie sprankeling in ontstaan. “Water vind ik fascinerend. Ik schilder heel graag water, maar ik zeg er eerlijk bij dat dat

juist heel moeilijk is. Water heeft zoveel vormen. Hoe valt het licht erop? Hoe krijg je ‘het leven’ erin? Het is iedere keer opnieuw heel boeiend om hiermee bezig te zijn.”

LEMSTER SKÛTSJE Via het water komen we op het skûtsjesilen. Siska vervult met veel plezier een bestuursfunctie bij het Lemster Skûtsje. “Ja, wie had dat nou van een Rotterdamse kunnen denken?”, lacht ze. “Maar het klopt, ik ben bestuurslid van Stichting Lemster skûtsje. Ik ontwerp ook ansichtkaarten, paraplu’s en kerstballen met het Lemster skûtsje erop. Dit jaar hebben we voor de tiende keer het magazine over ons skûtsje gemaakt. Onze dochter heeft op skûtsjes gezeild. Zij heeft een grafische opleiding gedaan en doet de vormgeving van dit blad. Ieder jaar ziet het er weer heel anders uit. De kosten van het magazine worden gedekt door de advertenties. De bemanning en de bestuursleden zorgen er zelf voor dat het huis aan huis bij iedereen wordt bezorgd. Hierdoor krijgen ze de nodige aanspraak en dat is juist zo leuk. Het zorgt voor een stukje extra binding met de Lemsters. Dit jaar zijn we SKS-kampioen geworden. Het was hier groot feest, geweldig om mee te maken. Dan is het helemaal leuk om er zo nauw bij betrokken te zijn.”

LANDMARK BIJ KNOOPPUNT JOURE Het water speelt ook een rol in het unieke kunstwerk, dat waarschijnlijk in de eerste helft van 2023 bij het knooppunt Joure zal verschijnen. Het ontwerp is ontsproten uit het creatieve brein van Siska: “Ik hoorde via een van onze opdrachtgevers dat er ideeën voor een kunstwerk konden worden aangedragen. Ik ken Joure van de Boerenbruiloft en de Ballonfeesten.

Bij Friesland horen weidevogels en water. Deze associaties en ideeën kwamen meteen bij mij op en je ziet ze allemaal terug in het kunstwerk. Op een bepaald moment nam de gemeente contact met mij op. Ik ging naar het gemeentehuis in de veronderstelling dat ik mijn ontwerp mocht toelichten maar ik hoorde daar meteen dat mijn creatie was uitgekozen. Helemaal leuk, natuurlijk.” In de loods staat het ontwerp in het klein. Het geeft een prachtig beeld van de typische kenmerken van Joure en Friesland. Op een ronde terp staat een open ballon, waarvan alleen de contouren zichtbaar zijn. Aan de bovenzijde zie je de weidevogels vliegen, in het midden galopperen de Friese paarden en de bodem bestaat uit water. Het kunstwerk vertelt precies wat onze omgeving zo bijzonder maakt.

“ DOE GEWOON WAT IN JE OPKOMT” Tot slot spreekt Siska nogmaals over het plezier van het creatief bezig zijn. “Iedereen kan tekenen”, zegt ze. “Gewoon bezig zijn met wat je leuk vindt, daar word je gelukkig van. Een valkuil van veel mensen, ook van mijzelf trouwens, is dat je te veel bezig bent met het eindresultaat. Dat moet goed zijn, het liefst perfect. Maar je hoeft echt niet meteen een Rembrandt te schilderen. Gewoon lekker beginnen en loslaten hoe het moet worden, dat is de beste raad die ik kan geven. Je mooiste creatie ontstaat vanzelf wanneer je ermee bezig bent. En doe gewoon wat in je opkomt. Waarom leren kinderen dat zij binnen de lijntjes moeten kleuren? Dat heb ik mij altijd afgevraagd. Buiten de lijnen kleuren kan verrassend mooi en inspirerend zijn.”

NUMMER 11 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

NUMMER 11 • 2022 TEKST ANNEMARIE OVERBEEK // BEELD ANNEMARIE OVERBEEK EN EIGEN FOTO’S

CHRIS EN AMANDA BOUWEN HUN CASA ALDEBOARN EN DOEN DIT ENERGIEBEWUST

“JE KUNT ZELF MEER DAN JE DENKT” In de woningmarkt die ontploft was konden Chris en Amanda maar geen geschikte woning vinden. Daarom stelde de vader van Chris voor om zelf een huis te bouwen. “Dat vind ik allemaal wel goed,” had Chris gezegd, “maar ik kan helemaal niks, ik moet alles nog leren.” We zijn drie jaar verder en Chris kan zeggen: “Ik voel me nu een semi bouwvakker.” Het is een zonnige herfstochtend als het stel de deuren van hun Casa Aldeboarn voor me opent. Enthousiast nemen ze me mee in hun avontuur en in de bewuste keuzes die ze maakten. Toen Chris en Amanda begonnen aan de bouw van hun huis was alles nieuw voor ze. Ook Amanda heeft veel geleerd. Ze heeft zelfs angsten overwonnen. “Met tranen in mijn ogen de steiger op, omdat ik hoogtevrees heb, maar toch deed ik het. Je kunt zelf meer dan je denkt. Wel met advies van mensen die er verstand van hebben, maar het kan. En met alles wat je zelf doet en kan voorbereiden spaar je bijvoorbeeld weer een kraan uit die je anders nodig zou hebben.”

Warme wintertips

van Chris en Amanda

Keuken met zelfontworpen zwart gouden visgraat achtergrond.

“HET SAMEN ZIJN VINDEN WE HEEL BELANGRIJK. HARD WERKEN, MAAR OOK DELEN EN VIEREN MET ELKAAR” belangrijk. Hard werken, maar ook delen en vieren met elkaar.”

ENERGIEZUINIG WONEN HARD WERKEN, DELEN EN VIEREN We gaan drie jaar terug in de tijd. Amanda en Chris gaan de uitdaging aan. Als team, met de ouders van Chris, want Chris zijn vader heeft wél de kennis en de ervaring om zelf een huis te bouwen. De uitvalsbasis is het huis van de ouders van Chris, waar het stel tijdelijk intrekt en dat twee huizen verderop staat. “Voor de eerste paal had ik stiekem allemaal vrienden uitgenodigd”, vertelt Amanda. “Al om zeven uur stonden ze met auto’s voor de deur. Het samen zijn vinden we dan ook heel

BOVEN: De eerste paal wordt geslagen. RECHTS: Chris en Amanda voor hun zelfgebouwde huis

Zuinig met energie omgaan deden ze al in hun slecht geïsoleerde jaren dertig woning in Leeuwarden. Er kwam een deur tussen de woonkamer en de keuken. “Niet mooi”, vond Amanda. “Wel zuinig”, vond Chris. “De kachel in de keuken ging uit.” Net als de kachel in een klein kamertje boven, die altijd aan stond. “Dat kan wel een beetje, maar volle bak aan hoeft niet. Kijk kritisch naar de ruimtes die je niet gebruikt en onnodig verwarmt. Het kan veel schelen.”

Op deze koers gaan ze door met de bouw van ‘Casa Aldeboarn’. Het moet een energiezuinige woning worden en de investeringen die ze doen worden zorgvuldig afgewogen. “We berekenen wat de kosten zijn, wat de investering ons in tien jaar oplevert en zoeken uit of er subsidies zijn. Als je er letterlijk energie in steekt is er meer mogelijk dan je denkt. En overal meerdere offertes opvragen. Bij onze zonnepanelen scheelde het voor dezelfde panelen duizenden euro’s. En heb je niet het budget om zelf zonnepanelen aan te schaffen, huur ze dan. Ook dat loont op termijn enorm.”

Een andere energiezuinige investering is de warmtepomp. Die kopen ze lokaal. Ze maken tijdens de bouw en in hun dagelijks leven het liefst gebruik van hun netwerk en kiezen voor lokale ondernemers. Dit lukt niet altijd, maar bij de warmtepomp wel. “Iemand uit ons dorp. Zo dichtbij kan het zijn.” Voor verwarming kiezen ze voor vloerverwarming met een woonbeton vloer. “De warmte wordt goed geleid en blijft langer in huis.”

EXTREEM GEÏSOLEERD “We hebben extreem geïsoleerd. Er zit 24 centimeter glaswol in het dak en in de muren, waar dit in sommige huizen veertien centimeter is.” Goed isoleren is dan ook de tip van Chris om energiekosten te besparen. “Dat kan ook in je bestaande woning. En het loont om in een dikkere laag glaswol te investeren. Prijstechnisch ga je daar op termijn op terug verdienen.” Amanda vult aan: “En let ook op de aanbiedingen van die isolatie. Ga voor dit soort projecten naar een groothandel en niet naar de bouwmarkt.” Chris en Amanda kunnen zich inmiddels ervaringsdeskundigen noemen. “Veel mensen benaderen ons met vragen. Vaak via onze Instagram pagina ‘Casa Aldeboarn’

• K ijk regelmatig op de app van je energieleveranciers. Ze geven inzicht in je verbruik. • Haal stekkers uit stopcontacten van apparaten en laders die je niet gebruikt. Het werkt echt. • Kook water eerst in je waterkoker en ga in dat gekookte water je eten koken. • Verwarm geen ruimtes waar je niet komt of verwarm ze minimaal. • Vraag je hypotheekadviseur naar het duurzaam depot. • Bij het energieloket van je gemeente kan je terecht met jouw vragen over energiebesparing. • Kijk of er bij jou in de buurt informatiebijeenkomsten worden georganiseerd over energiebesparing en ga met elkaar in gesprek.

waarop mensen de bouw van ons huis volgen. We nemen altijd de tijd om ze op weg te helpen met tips of door ze de juiste mensen of bedrijven aan te bevelen. We weten zelf hoe fijn en belangrijk het is om hulp te krijgen.”

BLOED, ZWEET, TRANEN EN DROMEN Het huis is nog niet af en er zijn dromen. “Er komt een gaaf buitenhuis, maar dat is heel duur, dus daar sparen we nog een jaar of twee voor. In de tussentijd maken we het huis af. Je denkt soms: ‘Waar ben ik aan begonnen?’ Je valt een keer om, misschien nog eens, maar je staat elke keer ook weer op en dan ga je weer door. Het is het ons allemaal waard geweest, het bloed, het zweet en de tranen.”

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKSTEN BEELD LOTTE VAN DER MEIJ

SARI JOURE VERKOOPT AL TWINTIG JAAR EERLIJKE KLEDING

Chantal Hoevers Prins is erkend mantelzorgmakelaar en helpt mantelzorgers

‘OVER HET HOOFD GEZIEN’ Hoe is het mogelijk dat ik dit over het hoofd heb gezien. Mantelzorgzaken bestaat vijf jaar! Een noemenswaardige mijlpaal van mijn onderneming, het is mij deze zomer volledig ontgaan. Ik heb er geen moment bij stil gestaan, totdat Tjitske op haar eerste werkdag vroeg: “Hoelang bestaat Mantelzorgzaken eigenlijk?” De tijd vliegt dus écht als je het naar je zin hebt en bezig bent met de dingen die ertoe doen. Het verschil maken in het leven van de ander die hulp nodig heeft om weer grip te krijgen op de situatie, zodat er weer balans is en ruimte ontstaat voor andere dingen; dat is waarvoor ik het doe. De afgelopen vijf jaar heb ik samen met mijn team bijna 500 mantelzorgers en hun naasten ondersteund bij hun vraagstukken. Van eenvoudige tot zeer complexe casussen. Van de weg wijzen in het ingewikkelde veld van het zorglandschap tot praktische ondersteuning door de mouwen op te stropen en de zaken te regelen binnen de mogelijkheden die er zijn en de kaders van de wet. Meedenken en omdenken, feiten en verwachtingen helder hebben. Proberen een deur te openen die anders voor jou gesloten blijft. Hierin staat een goede samenwerking met de mantelzorger(s), hun naaste(n) en de zorgprofessional(s) centraal. In overleg nemen we tijdelijk bepaalde regeltaken over zodat je weer grip krijgt op de situatie. Dat geeft rust. Dat is lang niet altijd eenvoudig, en is de afgelopen jaren zelfs ingewikkelder geworden door de krapte in de zorg. Zo is het bijvoorbeeld steeds lastiger om een plek te vinden voor mensen met een zware zorgvraag. Dat betekent ook dat je als cliënt soms water bij de wijn moet doen. Zo vond ik voor Jesse (16), die ernstig meervoudig beperkt is, een hele geschikte plek, maar niet binnen de gewenste uur reisafstand van de woonplaats van zijn ouders. Ik heb hen toch aangemoedigd om er eens, geheel vrijblijvend, kennis te gaan maken. Het bleek een schot in de roos; deze woonvorm sloot zó goed aan bij de behoeften en wensen van hun zoon, dat ze de reisafstand graag voor lief namen. Ik ben er trots op dat ik, samen met mijn team, de afgelopen vijf jaren voor velen het verschil heb kunnen maken. Maar eerlijk is eerlijk, soms heeft een cliënt een wens die we deels niet kunnen realiseren. Door een afwijzing, of simpelweg omdat de kaders van de wet of de verordening van de gemeente geen ruimte laat. Soms was er reden om een bezwaarschrift in te dienen en kon de hulp of voorziening na positief besluit alsnog (deels) worden ingezet. In slechts enkele gevallen lukte dat niet. Het blijft maatwerk. Lieve mensen, cliënten, team en zakelijke partners, bedankt voor de fijne samenwerking en het vertrouwen van de afgelopen vijf jaren. Samen met mijn team blijven wij denken in mogelijkheden en oplossingen die op dat moment aansluiten bij jouw situatie. Professioneel, accuraat, praktisch en met een helder advies. Zo hou je regie over je eigen leven en zorg. Veel groeten van Chantal

Over Chantal Hoevers Prins

Als mantelzorgmakelaar en pgb-specialist is Chantal Hoevers Prins de onafhankelijke allround cliëntondersteuner en zorgregelaar. Samen met haar team biedt Chantal integrale ondersteuning aan mantelzorgers, gemeenten, zorgprofessionals en werkgevers bij alle mantelzorgvragen. Chantal is erkend en geregistreerd mantelzorgmakelaar en onafhankelijk cliëntondersteuner.

telefoon: 0515 - 700 267 www.mantelzorgzaken.nl

“Mensen worden blij als ze binnenlopen en alle kleuren zien” In november bestaat de fairtrade kledingwinkel SARI Fair Fashion in Joure twintig jaar. En dat mag, vindt eigenaresse Corrie Algera (1951), niet onopgemerkt voorbijgaan. De winkel verkoopt moderne, kleurrijke, duurzame en eerlijke kleding. Het aanbod is in de loop der jaren enorm gegroeid. Een duurzame manier van leven zit in Corrie haar DNA. Ze hoopt dat er in de toekomst iemand komt die de winkel - met inachtneming van haar gedachtengoed - wil voortzetten. SARI staat voor ‘Samenwerken Aan Rechtvaardige Import’, bedacht in 1989 door de oprichtsters van de textielwerkplaats met winkel in het Gelderse Oene. Via eerlijke handelskanalen wordt kleding ingekocht. SARI is aangesloten bij de World Fair Trade Organization. Hoe komt SARI in Joure terecht? Om die vraag te beantwoorden bezochten we de winkel aan het DE-plein in Joure. Tijdens ons bezoek lopen er regelmatig klanten binnen. Vaste klanten en nieuwkomers. Wat mij opvalt is de gemoedelijke sfeer. Iedereen is in voor een praatje. Corrie Algera vertelt intussen haar verhaal.

WERELDWINKEL Corrie groeit op in Oldelamer op de boerderij. Ze volgt de hbo-analistenopleiding in Leeuwarden en tijdens haar studententijd krijgt ze een relatie met een jongeman die ze al kent vanaf de lagere school. Corrie gaat vanaf haar twintigste zo’n zestien jaar aan het werk als medisch analist in het laboratorium van diverse ziekenhuizen in Nederland. In verband met de studie en werk van haar man verhuizen ze meerdere keren. Van Arnhem, via Sint-Michielsgestel, waar de oudste twee kinderen geboren worden, naar Dalfsen waar de jongste twee kinderen geboren worden. Inmiddels zijn haar kinderen volwassen en hebben ze zelf kinderen. In Dalfsen werkt Corrie als vrijwilliger in de wereldwinkel. Wanneer de wereldwinkel verhuist naar een nieuw – te groot – pand, bedenken Corrie en een collega dat het mooi zou zijn als er ook in Dalfsen een SARI winkel geopend zou worden. Dit kan en zo openen ze, na Oene, een tweede zelfstandige SARI winkel.

DUURZAAM LEVEN ALS MINDSET Wanneer Corrie haar man een nieuwe baan krijgt in Friesland, gaan ze wederom verhuizen, dit keer naar Sintjohannesga. Corrie en haar gezin leven zo duurzaam mogelijk. Zo hebben ze in

Sintjohannesga al snel zonnepanelen, een moestuin, pakt ze zoveel mogelijk de fiets, koopt en eet het gezin biologisch en draagt enkel eerlijke kleding. Sinds Corrie weer in Friesland woont was het voor zeker, dat er dan ook hier een SARI winkel moest komen. Ze ging op zoek naar een zakelijk partner, die ze snel vond in Jantsje Bakker. Ze vonden een pand in Joure, met het plan er tijdelijk in te gaan zitten. Inmiddels zit de winkel er nu twintig jaar. Corrie: “Tijdelijk duurt soms langer; het blijkt namelijk een goede locatie, want er komen veel fietsers en toeristen langs”.

ook prachtige Nederlandse initiatieven waarbij kleding gemaakt wordt van gerecyclede materialen. Ook zijn er nieuwe materialen, zoals bamboe en hout.” Deze ontwikkelingen juicht Corrie alleen maar toe. “Je kunt je oude spijkerbroeken ook bij SARI inleveren. Deze gaan naar MUD jeans, ook een Nederlands initiatief, waarbij oude broeken gerecylcled worden. Mensen zijn bewuster van het klimaat en de gevolgen van de kledingindustrie. Dit wakkert een hele nieuwe markt aan.”

INSPIREREND EN ACTUEEL BEWUSTER “Eerlijke kleding wordt in de hele keten verantwoord gemaakt”, legt Corrie uit. “Het begint bij de boeren. Zij verbouwen biologisch katoen en krijgen daar een eerlijke prijs voor. Vervolgens wordt het gesponnen, geweven en genaaid onder goede arbeidsomstandigheden. Veel kleding is voorzien van labels waaruit direct duidelijk wordt waar en waarvan het gemaakt is. Vroeger verkochten we eerlijke stoffen en maakten mensen kleding voor ons. Tegenwoordig is er zoveel aanbod dat we dat niet meer doen. Er zijn nu

Bij SARI Joure werken ze met een groep van zes medewerkers. Inmiddels is Jantsje Bakker sinds maart 2022 geen partner meer, maar nog wel werkzaam in de winkel. Ze zullen hun twintigjarig bestaan vieren met een etentje en ook de klanten zullen zeker iets merken van het twintigjarig bestaan. Het gedachtengoed achter SARI is inspirerend en actueel, zeker nu steeds meer mensen bewuster omgaan met de aanschaf van hun kleding. “En mensen worden blij als ze binnenlopen en alle kleuren zien”, verzekert Corrie.

deFryskeMarren TEKST EN BEELD RICHARD DE JONGE

De verzamelaar laars. Spaarden we Nederland is een land vol verzame zegels, sigarenbandjes, vroeger als kind vooral speldjes, post nwoordig kun je het zo modelautootjes en stripboeken, tege verzameld. Er is zelfs gek niet bedenken, of het wordt wel lingen opgericht: ame een website met alle mogelijke verz n, voor wie het grote e lastdodo.nl. Daarnaast zijn er de echt ergen. herb te s item huis soms te klein is om alle Deze maand: Bonny SIkkes

BONNY SIKKES IN DE BAN VAN BATAVUS BROMMERS

BLINKENDE BUIKSCHUIVERS IN BAKHUIZEN Het begon met een rode brommer in deplorabele toestand waarvan hij het merk niet eens wist. Intussen heeft Bonny Sikkes behoorlijk last van het Batavusvirus – want dat merk was het - en staan er elf te pronken in zijn werkplaats en minimuseum achter zijn woning in Bakhuizen.

De brommers staan te blinken, mogen we wel zeggen, want stuk voor stuk verkeren ze in showroomstaat. Trots maakt Bonny Sikkes een wijds gebaar als we de werkplaats betreden. Een ruimte waar menig (brom)fietshersteller jaloers op zou zijn. Hier staan er vier waar nog het een en ander aan moet gebeuren. De andere zeven zijn klaar en staan in het minimuseum. Nou ja, ‘klaar’, dat blijkt rekbaar, want klaar met sleutelen ben je volgens Sikkes nooit.

“ER IS EIGENLIJK ALTIJD WEL WAT” “Tijdens het rijden blijkt dat het stuur wiebelt. Dat komt omdat de lagers boven en onder het balhoofd niet meer goed zijn. En omdat de brommers veel stilstaan, wil het starten nog wel eens voor problemen zorgen. Er is eigenlijk altijd wel wat, maar ik doe het graag”, zegt hij. Sikkes heeft elf Batavus brommers. En nu komt het: acht van hetzelfde type. De TS49 uit de jaren 70, 71 en 72. ‘Buikschuivers’ in de volksmond, met twee of drie versnellingen. Op het stuur, een voetpookje kwam pas later. Prijzen indertijd respectievelijk 1074 en 1174 gulden. De variatie zit hem in zaken als kleur, koplamp, kettingkast, buddyseat of spatbord. Daarnaast bezit Sikkes nog drie Batavus mot o mat brommers, automaten. En daar blijft het bij, want er is domweg niet meer ruimte. Bonny Sikkes tussen zijn pronkjuwelen: “ De meeste dingen doe ik zelf. Meestal met een folder als voorbeeld. Het helemaal opbouwen van wiel tot koplamp, daar geniet ik enorm van.”

“Ik koop ze het liefst met kenteken, want anders moet ik ze bij de RDW in Heerenveen laten keuren. Kost zomaar tweehonderd euro en dat is me eigenlijk te duur. Zonder kenteken zijn ze ook minder waard, trouwens. Vanuit alle hoeken van Nederland heb ik ze gehaald. Vooral slopers, maar ook wel redelijke brommers. Ik maak ze origineel. Meestal met een folder als voorbeeld. De meeste dingen doe ik zelf. Het helemaal opbouwen van wiel tot koplamp, daar geniet ik enorm van. Ik heb contact met een oud-medewerker van Batavus. Bij hem staan de brommers tot in de huiskamer.”

UITBESTEDEN Een kettingkast in elkaar lassen, Sikkes draait er zijn hand niet voor om. “Van motortjes heb ik minder verstand. Dat besteed ik uit. Je moet er ook specifiek gereedschap voor hebben. Onderdelen van carburateurs gaat me prima af en kabels vernieuwen ook. Elke brommer die ik onder handen neem, krijgt nieuwe kabelbomen van voor naar achter. Die zijn na vijftig jaar op. Het spaken is ook zoiets. Ik kan ze er zelf inzetten, maar het stellen laat ik doen. Want als je dat niet goed doet, zwabbert het wiel.”

Het weer in de originele kleur brengen doet Sikkes ook niet zelf. Wijzend op een sierplaat op de tank, zegt hij: “Hieronder zit de juiste kleur want daar kan het licht niet bij komen. De sierplaat haal ik er af, de autospuiter scant de ondergrond en heeft dan de juiste kleur.” Slim bedacht.

SLEUTELEN IN DE WINTERMAANDEN Bonny Sikkes is vrijwilliger van de plaatselijke voetbalclub, rijdt op de buurtbus, verleent in het dorp nog wat andere

handen spandiensten en is regelmatig in zijn werkplaats te vinden. “Als pensionado is het belangrijk dat je iets om handen hebt”, zegt Sikkes die in zijn werkzame leven metaalbewerker was. “Dat sleutelen doe ik vooral in de wintermaanden. En niet hele middagen, hoor. Af en toe een uurtje. Ik geniet ook van het contact met andere mensen met dezelfde hobby. Om aan onderdelen te komen en kennis op te doen ga ik bromfietsbeurzen in het hele land af. Vaak gaat mijn vrouw ook mee. Boeken we een hotelletje en maken we er een weekendje van. Nee, mee naar binnen gaat ze niet. Ze zet me bij de deur af. Door de contacten kom je ook regelmatig bij mensen over de vloer voor onderdelen en zo. Wel worden de onderdelen steeds schaarser of betaal je de hoofdprijs.”

”Opbouwen van wiel tot koplamp, daar geniet ik enorm van”

NUMMER 11 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

LINKS: Sikkes heeft elf Batavus brommers. Acht van hetzelfde type: TS 49 uit de jaren ’70, ’71 en ’72. Buikschuivers in de volksmond.

Edwin Otten

Een hele andere weg inslaan! Als we aankomen op locatie bĳ een klant van de hoveniers, staat een lange man met een brede glimlach op zĳn gezicht op ons te wachten. Edwin Otten, 39 jaar, werkt als onderhoudsmedewerker groen. Via één van de leerlĳnen van Pastiel is Edwin begonnen aan zĳn werk-leertraject bĳ Empatec. Gestart met een proefplaatsing, maar nu heeft Edwin een jaarcontract te pakken!

“Onderdelen worden steeds schaarser of je betaalt de hoofdprijs” MAGNEET De TS49 is eigenlijk een Magneet Thunderbird. De fabriek stond in Weesp. In 1969 zijn het merk en de onderdelen overgedaan aan Batavus waarna hij werd omgedoopt in Batavus TS49. Leuk om te weten is dat Batavus de regeling had dat als je in 1973 veertig dienstjaren bij de fabriek had, je een Batavus TS49 cadeau kreeg. De TS49 werd geleverd in diverse kleuren zoals zwart/zilver en rood/zilver, zoals gezegd met twee of drie versnellingen. Maar er is ook een TS met vier versnellingen. Die werd geleverd in de kleuren goud en oranje/zwart, prijs 1310 gulden. Alle brommers werden uitgevoerd met een Sachs motor.

NIET ECHT COMFORTABEL Er zelf mee rijden gebeurt niet zo heel vaak en beperkt zich vooral tot een ritje in het zuidwesten van Fryslân. “Vergis je niet, die oude brommers zijn niet echt comfortabel, hoor. Het zijn sportbrommers. Dat staat ook in de folders. De sturen zijn erg laag. Ik heb er een paar die een hoger stuur hebben. Dat rijdt veel prettiger.

Met die lage sturen heb je al vrij snel last van je rug. Het veert natuurlijk ook niet echt super. Als ik straks weer naar een paar beurzen ga, moet ik toch eens kijken voor wat hogere sturen. Vanuit de Batavusclub worden er ook regelmatig toertochten georganiseerd door het land maar daar heb ik nog niet aan deelgenomen. Ik ben het volgend jaar wel van plan mocht er wat in de buurt zijn.”

TRACTION AVANT Uit praktisch oogpunt is hij brommers gaan opknappen. “Ik had altijd wel interesse in oldtimers. In het begin waren dat auto’s. De Citroën Traction Avant uit 1952 vond ik een prachtige auto met van die grote spatborden en een koffer en later het reservewiel achterop. Daar heb ik er eentje van gekocht en gerestaureerd.” Na de Citroën kwam er een VW Kever cabrio 1200 uit 1970 waar achteraf behoorlijk veel aan mis was. “Die heb ik helemaal gedemonteerd en weer opgebouwd. Duurde vijf jaar. Een plaatje was het. We hebben er vijf jaar in gereden. Wegens ruimtegebrek hebben we ook deze weer weggedaan.”

LINKS: Gemeengoed in de jaren zeventig. Nu zou zo’n reclamefoto niet meer kunnen.

Wegens datzelfde ruimtegebrek koos Sikkes uiteindelijk voor de brommer. “Omdat deze natuurlijk veel minder ruimte in beslag neemt, niet wetende dat er dan ook meer in de garage kunnen”, besluit hij lachend.

Niet altĳd makkelĳk Edwin is geboren in Drachten. Hier heeft hĳ ook zĳn jeugd doorgebracht en dat was niet altĳd makkelĳk, hĳ heeft hier dan ook geen warme herinneringen aan. Door omstandigheden sloot hĳ zich steeds meer af voor anderen en had daardoor weinig vriendjes over de vloer. Door een leerachterstand heeft Edwin een Wajong-uitkering. Op 16-jarige leeftĳd is hĳ het ouderlĳk huis uit gegaan, waarna hĳ al snel vader werd van zĳn eerste zoon. Edwin heeft 4 kinderen waarvan de jongste 7 maanden is. Edwin heeft veel verschillende werkgevers gehad, voornamelĳk via uitzendbureaus. Van werk in de bouw, plantjes stekken tot straler van schepen, Edwin heeft het allemaal gedaan. Ook heeft hĳ op vele plekken gewoond. Waar de liefde hem bracht daar woonde Edwin. Nu woont hĳ al 6 jaar in Koudum op een rustige plek. Groen geeft rust Edwin is op zoek naar rust en regelmaat. Groen geeft hem rust. In zĳn vrĳe tĳd is hĳ dan ook graag in het Rĳsterbos te vinden, doet hĳ het onderhoud van het groen in de buurt en is hĳ in zĳn eigen tuin te vinden. Zĳn eigen tuin is hĳ helemaal aan het renoveren, dit wordt een mooie plek voor zĳn dochtertje en voor zĳn andere hobby: de koikarpers.

Leerlĳn Dienstverlening Via het UWV kwam Edwin bĳ Pastiel. Pastiel heeft samen met Empatec diverse leerlĳnen opgezet, zo ook bĳ dienstverlening. Voor verschillende opdrachtgevers in het groen wordt Empatec Dienstverlening ingezet. Zo ook de afdeling hoveniers, waar Edwin op een leerlĳn geplaatst is. De leerlĳn is één van de eerste stappen naar betaald werk. Via de leerlĳn worden er werknemers- en vakvaardigheden aangeleerd, om zo op termĳn uit te kunnen stromen naar de reguliere arbeidsmarkt. Toekomst Edwin wil zich graag verder ontwikkelen in het groen en groeien in dit vak, hĳ heeft het enorm naar zĳn zin. In de toekomst wil hĳ graag een huis kopen en een warm thuis voor zĳn kinderen creëren, hĳ heeft zichzelf daarom als doel gesteld om langdurig aan het werk te zĳn. Dit gaat hem, met hulp en begeleiding van Pastiel, zeker lukken! www.pastiel.nl

deFryskeMarren

IN DE MID 03

Laat je inspireren door de MIDdenstanders in Joure. In de MID vind je alles wat je nodig hebt.

03 04

Video naar USB Een leven lang plezier van je foto’s, dia’s, negatieven en video’s? Breng oude videobanden super 8 of 8 mm ﬁlmcamerabandjes, dia’s en negatieven naar Foto Nantko en laat de oude herinneringen weer herleven door deze professioneel te laten digitaliseren. Foto Nantko www.fotonantko.nl Noorse truien Mooie Noorse truien van New Zealand Auckland voor maar € 139,95. Op verschillende manieren te dragen: sportief met een shirt of iets netter met een overhemd. PS: wist je dat wij ﬂink in onze winkel hebben geklust? Wees welkom om het resultaat te bekijken. Terra 1888 - Gewoon voor Mannen www.terra-mannenmode.nl Kerstgeschenken. Ben je nog op zoek naar een kerstgeschenk voor je personeel, hulp, oppas…? Kom eens langs en we stellen graag een heerlijk pakket voor je samen. Zee Tsiis www.zeetsiis.nl Kerstpakketten Vanaf tien stuks kun je een kerstpakket samenstellen in onze prachtige kerstpakkettenshowroom. Laat je verrassen aan de Midstraat 47. Of bestel op www.kerstenkado.nl. De Entoeraazje www.deentoeraazje.nl // www.kerstkado.nl

05 06

Pompeblêdsjes als sieraad Grutsk op Fryslân? Met deze pompeblêdsjes laat je subtiel zien dat je Fryslân een warm hart toedraagt! In goud en zilver verkrijgbaar. Vanaf € 75,-. Watze van der Wal www.watzevanderwal.nl Kerstshoppen Met maar liefst vijf verschillende kerstthema’s kijk je je ogen uit. Van de nieuwste Räder huisjes tot compleet versierde bomen. En van feestelijke kleding tot de mooiste cadeaus. Ook voor kerstpakketten, van één tot duizend stuks en voor ieder budget ben je bij Masije aan het juiste adres. Masije Lifestylestore www.masije.nl

NERGENS MAKKELIJKER DAN IN DE MID

NUMMER 11 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

Tekst: Lotte van der Meij Beeld: Foto Nantko

FOTO NANTKO FOTOGRAFIEWINKEL

“TOT ZES UUR IS DE WINKEL ONS THUIS” FOTOGRAFIE TIPS VAN NANTKO VOOR JE MOBIELE TELEFOON

Let op het formaat

Maak je lens schoon

Houd je arm omhoog tijdens het maken van een selﬁe

Maak een ruime foto, zodat je later kunt croppen. Het is zonde als bij het afdrukken delen van de foto niet kunnen worden afgedrukt omdat het geen toegankelijk formaat is. Oefen wat met de verschillende formaten die een mobiele telefoon aanbiedt.

Dit kan met je trui of zachte doek. Je zit regelmatig aan je telefoon en de lens wordt daarom vaak vies. Daardoor krijg je vlekken op je foto’s.

Vaak houden mensen hun mobiel laag, hierdoor kom je vaak niet vanuit je beste kant op de foto. Je krijgt bijvoorbeeld een onderkin of je kijkt in je neus. Wanneer je je arm wat hoger houdt, sta je er slanker en beter op.

De fotografiewinkel Foto Nantko bevindt zich in een zijstraat van ‘de MID’, de Groenendalstraat. Hier kun je terecht voor alles op het gebied van fotografie. Dat eigenaar Nantko Schanssema op de fotonica-opleiding terecht kwam was in eerste instantie niet helemaal de bedoeling, wél een schot in de roos. We spreken Nantko en zijn vrouw Miranda samen in hun winkel. Nantko Schanssema wordt in 1980 geboren in Waddinxveen. Als vierjarig jongetje verhuist zijn gezin naar Joure, vanwege het schilderswerk van zijn vader. In Joure gaat hij naar school en als klein jongetje is hij vaak drummend te vinden achter zijn eigen drumtoestel. Later volgt hij de opleiding elektrotechniek aan het mbo en wil vervolgens de opleiding licht & geluid gaan doen. Helaas wordt hij uitgeloot waardoor hij een andere keuze moet maken. Nantko komt in Ede terecht, waar hij de opleiding fotonica doet, gericht op licht en fotografie.

EIGEN STUDIO Een schot in de roos, zo blijkt, want fotograferen vindt hij erg leuk en blijkt hem te liggen. Na zijn studie keert hij terug naar Joure om als fotograaf bij de vroegere fotowinkel Haasdijk te gaan werken. Met de komst van het digitale tijdperk heeft Nantko zichzelf op dit gebied ontwikkeld. In zijn opleiding heeft hij namelijk alles analoog geleerd. Deze ontwikkeling zorgt ervoor dat hij naast zijn baan zelf steeds meer werk krijgt.

Uiteindelijk begint hij voor zichzelf. Eerst werkt hij veel op locatie en huurt hij een studio. Inmiddels heeft Nantko zelf een studio in de winkel. Nantko doet dit alles niet allen. In de winkel vind je namelijk ook zijn vrouw Miranda. Samen wonen ze in het centrum van Joure. Met hun vier kinderen; elk twee uit hun vorige relaties. Vorig jaar bezegelde het stel hun liefde met een huwelijk. En als je regelmatig als fotograaf op huwelijken aanwezig bent, dan zoek je voor je eigen huwelijk natuurlijk een prachtige locatie uit. Dit werd de Broerekerk in Bolsward; hier gaven ze elkaar het ja-woord.

“THUIS“-GEVOEL Als hobby hield Miranda zich al met fotograﬁe bezig. Dat ze verliefd werd op ‘fotograaf’ Nantko was dus een bijzonder leuk toeval. Naast het werk in de winkel werkt Miranda in de zorg. Ze werkt met kinderen tot achttien jaar; dit doet ze bij gezinnen thuis. Het zorgen zit Miranda in het bloed en ze ervaart dit als dankbaar werk. Maar in haar vrije tijd is ze zoveel mogelijk in de winkel te vinden. “Ik heb het pand direct een huiselijke sfeer

gegeven”, vertelt Miranda. “Zo vind je er een keuken, een eettafel en ook de hond heeft hier zijn eigen plekje. Tot zes uur is de winkel ons thuis.” De winkel is de spil van het bedrijf en breidt zich steeds meer uit. Ik kijk om me heen en zie leuke kekke gekleurde fototoestellen staan, ‘zoals we die vroeger hadden’. Het geeft een ‘thuis’-gevoel. Nantko geeft aan dat het maken van analoge foto’s en die foto’s vervolgens in fotoboeken plakken momenteel weer een trend is. Mijn oog valt ook op de baklijsten die er hangen. Deze lijsten maken ze op maat om een canvasafdruk heen. Wat ook handig is, als je oude foto’s of ﬁlmpjes wilt bewaren, je deze bij Nantko kunt laten digitaliseren.

Foto Nantko Groenendalstraat 3 8501 ET Joure www.fotonantko.nl

VRIJE TIJD Na zes uur verruilen Nantko en Miranda het thuis-gevoel van de winkel voor hun échte vrije tijd en dan genieten ze van goede dingen doen met het gezin. En een Netﬂix-serie kijken op zijn tijd, vindt Nantko ook best leuk. Of een biertje drinken op het terras. “Ik ben wel een levensgenieter”, lacht hij. De fotowinkel is gevestigd in het pand aan de Groenendalstraat 3. “Een bekend Jouster straatje”, licht Nantko toe. “Het is het steegje waar voeger de Jouster bar-dancing Old Inn zat.” Nantko Schanssema is inderdaad een levensgenieter…

@WINKELSINDEMID / GRATIS PARKEREN

Nu ook in Thialf Vestiging Thialf > Schaatsen > Verhuur (ook dagverhuur) > Slijpen > Accessoires Vestiging Oudehaske > Schaatsen > Skeelers > Fietsen en alles wat je nodig hebt voor deze sporten

www.aeresmbo-sneek.nl

Open avond Woensdag 16 november 2022 19.00 - 21.00 uur Woensdag 1 februari 2023 19.00 - 21.00 uur

Infomarkt Dinsdag 7 maart 2023 16.00 - 18.00 uur Dinsdag 13 juni 2023 16.00 - 18.00 uur Kijk voor meer informatie over de tijden en hoe je je kunt aanmelden op onze website.

www.haicobouma.nl

Harste 2 8602 JX Sneek

Haico Bouma Thialf Pim Mulierstraat 1 - 8443 DA Heerenveen - 0513 - 636 690 Haico Bouma Oudehaske Hasker Utgongen 7 - 8465 SJ Oudehaske - 0513 - 677 234

Doorgaan als het moeilijk wordt is ook een vak

www.aeresvmbo-sneek.nl

Doedag

nderda o d

Woensdag 16 november 2022 Woensdag 1 februari 2023 Woensdag 16 november 2022 Woensdag 1 februari 2023

n e Opag D a

Open avond

M eld je

Kijk voor meer informatie over de tijden en hoe je je kunt aanmelden op onze website.

Harste 2 8602 JX Sneek

er mb

7 nove 1 g

Je leert ’t bij

&FIT

GEZOND

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

De ene inwoner ondersteunt als ‘omtinker’ de andere inwoner

OMTINKERS

IN DE FRYSKE MARREN Harold woont sinds kort met zijn vrouw in de, voor hen nieuwe, wijk. Zijn vrouw is, na een auto-ongeluk, halfzijdig verlamd geraakt. Sindsdien is Harold mantelzorger en zorgt hij voor haar. Harold heeft moeite met het vinden van een balans tussen de zorg voor zijn vrouw en het indelen van tijd voor zichzelf. Gelukkig is Harold onlangs in contact gekomen met Bert, een IN GESPREK buurtgenoot. Bert houdt zijn buurtbewoners, op een positieve manier, nauwlettend in de gaten. Bert is een echte verbinder en zorgt voor sociale cohesie in de buurt. Na een korte training bij Sociaal Werk De Kear is hij ‘omtinker’ geworden. Bert biedt Harold een luisterend oor en ziet hoe hij daarvan opknapt. Hij stelt voor iedere week een uurtje samen te gaan wandelen. Bert wordt zo de omtinker van Harold. Samen verkennen ze de buurt. Hierdoor

MET

BUURTWERKERS

FRANCIEN BEKIUS EN MARLOES HOVING

is Harold te weten gekomen dat er iedere donderdagmiddag gebridget wordt in het plaatselijke buurthuis. Harold heeft iets gevonden waar hij wekelijks even van kan ontspannen: twee uurtjes bridgen.

DE ÉÉN ONDERSTEUNT DE ANDER

Vanaf november kunnen inwoners uit De Fryske Marren in contact komen met omtinkers. Het omtinkers-project is opgezet door Francien Bekius en Marloes Hoving, buurtwerkers van Sociaal Werk De Kear. “Omtinkers is een aanpak die draait om het leren en sterker worden in het dage-

lijkse leven. De ene inwoner ondersteunt als ‘omtinker’ de andere inwoner”, legt Francien Bekius uit. “Het gaat over de gewone dingen van de dag: het huishouden, de sociale contacten, instanties, gezondheid, kinderen, geld, mantelzorg…”, vervolgt ze. “Zoals Harold in het hiervoor genoemde voorbeeld. Het gaat om een afgebakende periode met wekelijkse ondersteuning. Niet door problemen op te lossen voor anderen, maar door mensen te helpen ze zèlf op te lossen. Het karakter van de begeleiding is informeel.

In Deventer zijn ook ‘omtinkers’ actief, inmiddels al negentig.” Marloes Hoving: “Omtinkers zijn vrijwilligers die vanuit ervaring, talent en plezier tijdelijk met iemand meelopen in het leven. Wij ondersteunen dat met een training van drie dagdelen, zodat zij opgeleid en voorbereid zijn op hun rol. We geven ze daarbij handvatten voor het coachen, versterken hun eigen talenten en ze leren van elkaar door intervisie.”

Talent en zin om een ‘Omtinker’ te worden? Neem dan, ook voor meer informatie, contact op met Francien Bekius. Telefonisch via 06 -512 911 63 of per mail: f.bekius@sociaalwerkdekear.nl

DELTACHESTERFIELD

Afgebeeld model Jill

NIEUWBOUW DELTA CHESTERFIELD Delta Chesterfield is met vestigingen in Akkrum, Eindhoven, Epse/Deventer en Assendelft/Zaanstad al meer dan 30 jaar de grootste chesterfield specialist in Nederland. De grote collectie biedt een enorme keuze prachtige traditionele of juist meer eigentijdse chesterfields. Leverbaar in vele leersoorten, kleuren, uitvoeringen, maten en zitcomfort. Vrijwel alle modellen kunnen worden aangepast aan de persoonlijke wensen van de klant waardoor je een uniek zitmeubel krijgt. Daarnaast repareren en renoveren wij elke chesterfield ook al is deze geen eigen merk of is deze niet door ons geleverd, mits van goede kwaliteit. Ook het meest uiteenlopende schadeherstel wordt in eigen werkplaats uitgevoerd. Vooraf wordt prijsopgave gedaan en er wordt garantie gegeven op de uitgevoerde werkzaamheden. Al meer dan 24 jaar, sinds 1998 draag de vestiging Akkrum bij aan ons succes. Met de nieuwe filiaalhouder waait er weer een frisse wind en is de collectie verder uitgebreid. Momenteel zijn er meerdere modellen in de aanbieding met heel aantrekkelijke actie kortingen Delta Chesterfield is een relatief klein familiebedrijf dat altijd streeft naar een goed product voor een zo redelijk mogelijke prijs. Ook doen wij ons uiterste best voor optimale communicatie en service, iets wat in deze tijd helaas niet meer vanzelfsprekend is.

Wil je de prachtige collectie zien of er meer over weten? Kom langs en laat je vrijblijvend over alle mogelijkheden over een nieuwe of gebruikte chesterfield, of reparatie/renovatie informeren. Geïnteresseerd? Kom dan naar Delta Chesterfield Akkrum. Heechein 30, 8491 EM in Akkrum T: 0566 651172 E: akkrum@chesterfield.nl Open: dinsdag-vrijdag van 10.00 - 17.00 uur. zaterdag van 10:00-16:30 uur.

Door dit succes is de hoofdvestiging in Epse/ Deventer uit zijn jasje gegroeid. Daarom wordt op ca 300 meter van de huidige locatie een nieuw bedrijfspand gerealiseerd dat bestaat uit ca 2000 m2 winkel voor een unieke chesterfield beleving + een nieuw centraal magazijn + een grotere werkplaats om de grote aantallen reparaties en renovaties efficient te kunnen verwerken. Delta Chesterfield streeft ernaar zo duurzaam mogelijk te werken en met deze nieuwbouw gaat dit zeker lukken. Hoe duurzaam is het dan ook als je een gerenoveerde chesterfield een 2e leven kunt geven.

KIJK OP

Met de BIGGREEN voorkom je kalkaanslag en geniet je van gefilterd drinkwater! De BigGreen is een simpele, maar effectieve manier van ZOUTVRIJE KALKPREVENTIE kalkpreventie. De BigGreen PLUS+ gebruikt geen zout, stroom of chemicaliën en mineralen zoals calcium en magnesium blijven in het water. Iets wat bij een traditionele ontharder niet het geval is en waardoor is de smaak van het gefilterde drinkwater optimaal blijft. De effectiviteit van de BigGreen is gelijk aan een ontharder.

20 cm diameter

46 cm

BIGGREEN VANAF

€ 765,-

SCAN VOOR MEER INFO Nieuwbouw in Epse/Deventer

CHESTERFIELD.NL

OF KOM NAAR ÉÉN VAN ONZE WINKELS

www.big-green.nl Info 0299-321188

Uw verhuizing in vertrouwde handen!

hoekstrasneek.nl/verhuizingen

deFryskeMarren // GEZOND&FIT

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

EEN BIJDRAGE VAN ANTONIUS

Werken in de spoedzorg bij Antonius

“Je weet nooit wat de dag brengt” SANNE SMIT

FRANCISCA RURENGA

“Ik ben blij en trots dat ik hier werk”

“Dynamisch en onvoorspelbaar” Zo omschrijft Francisca Rurenga haar werk als IC-verpleegkundige in Antonius. “Je weet nooit wat de dag brengt, je moet voortdurend schakelen.” Werken op de Intensive Care vereist een proactieve blik. “Onze patiënten zijn heel ziek en je moet dus voortdurend vooruitdenken om risico’s tijdig te kunnen signaleren.”

Sanne Smit werkte met veel plezier als oncologieverpleegkundige in Antonius. Zo’n tien jaar geleden stapte ze over naar de Spoedeisende Hulp (SEH). “Geen dag is hetzelfde en alle type patiënten komen voorbij, van jong tot oud. Ik ben hier helemaal op mijn plek.”

SUSAN FEENSTRA

“Persoonlijke zorg staat voorop” Susan Feenstra is al zeventien jaar verpleegkundige op de hartbewaking (CCU). Toch is dat geen enkele reden om een ander vakgebied te verkennen. “Werken op de CCU verveelt nooit, dat blijft een uitdaging. De cardiologische zorg verandert voortdurend, dus er is altijd weer iets nieuws te leren. Ik ben hier nog lang niet uitgekeken.” De patiëntenpopulatie van de hartbewakingsunit is heel gevarieerd. “Van jong tot oud en met verschillende zorgvragen.” Patiënten die bijvoorbeeld een elektrische schok (cardioversie) krijgen, om hun hartritme te herstellen, verblijven slechts vier uren op de CCU. Daarnaast zijn er patiënten met chronisch hartfalen die soms wel een week zeer intensieve zorg nodig hebben. Het grote pluspunt van Antonius is dat de CCU en de Eerste Harthulp (EHH) gekoppeld zijn. Op de EHH worden patiënten opgevangen met onder meer ritmeproblemen en pijn op de borst. Na binnenkomst brengt Susan de patiënt volledig in kaart. “Ik maak een hartfilmpje, leg een infuus aan en neem bloed af. Vervolgens verzorg ik de overdracht naar de spoedarts en daarna stellen we samen een behandelplan op.” De CCU-/EHH-verpleegkundigen werken heel zelfstandig, maar zijn tegelijkertijd teamspelers. “Ik ben onderdeel van een klein team waarin we goed op elkaar zijn ingespeeld. We vertrouwen elkaar én we hebben oog voor elkaar. Als dat nodig is, help ik mijn collega’s en omgekeerd. Persoonlijke zorg staat voorop, zowel richting onze patiënten als binnen ons team”, verzekert Susan. “We zijn er voor elkaar.”

“De SEH-verpleegkundige is heel belangrijk op onze afdeling. De coördinerend SEH- verpleegkundige zorgt dat alle nieuwe patiënten goed geholpen worden en onderhoudt contact met de aankomende ambulances.” De SEH-verpleegkundigen doen de eerste opvang van de patiënt en de familie. “We kijken goed hoe ernstig de situatie is, de zogenoemde triage. Daarna zorgen we ervoor dat de eerste onderzoeken starten. Samen met de SEH-artsen en medisch specialisten zetten we de eerste behandelingen in. De lijnen zijn kort, we zijn een echt team.” Een belangrijk onderdeel van Sanne’s werk is communicatie. “Een bezoek aan de SEH komt altijd onverwacht, mensen zijn dan op hun kwetsbaarst. Als SEH-verpleegkundigen doen we er alles aan om de patiënt en familie zo goed mogelijk te begeleiden tijdens deze onverwachte situatie.” Binnen het Antonius Ziekenhuis geeft Sanne training aan reanimatieteams voor volwassen en kinderen. Daarnaast werkt ze als kerndocent Acute zorg bij het Wenckebach Instituut en geef ze les aan de SEH-verpleegkundigen in opleiding. Op de SEH in Antonius worden veel leerlingen opgeleid. “Je komt in een team met een veilig leerklimaat op een mooie SEH in een heel gaaf en gezellig team.”

JETSE NOREL

“Op de OK vormen we één team” Jetse Norel verdiende jarenlang de kost in de watersport, maar in 2017 gooide hij het roer om. Hij verlegde de koers naar Antonius om als anesthesiemedewerker aan de slag te gaan. “De combinatie van techniek en patiëntencontact spreekt me enorm aan.” Zijn belangrijkste taak als anesthesiemedewerker is de patiënt pijnvrij en comfortabel door de operatie loodsen. Samen met de anesthesist is Jetse verantwoordelijk voor het toedienen van de verdoving, zowel lokaal als volledige narcose. Gedurende de ingreep bewaakt hij de vitale lichaamsfuncties van de patiënt zoals ademhaling en hartslag. Hij stelt zijn patiënten zoveel mogelijk op hun gemak. “Ik leg uit wat ze kunnen verwachten en probeer hun het vertrouwen te geven dat wij hen veilig door de operatie helpen.” In geval van lokale verdoving is er meer tijd voor een praatje. “Soms voer ik hele gesprekken met de patiënt.”

Op de IC vind je veel bewakings- en beademingsapparatuur. “Ja, dit is een heel technisch vak, maar je verpleegkundige visie is minstens zo belangrijk”, verzekert Francisca. “Soms lijkt een patiënt redelijk stabiel, maar is hij ondertussen ernstig ziek. Een goede klinische blik is essentieel.” Francisca’s takenpakket is heel uitgebreid. Naast haar algemene zorgtaken houdt ze de situatie van de patiënt nauwlettend in de gaten. Verder geeft ze medicatie, legt infusen aan en brengt katheters in.” De communicatie met beademde patiënten vereist enige creativiteit. “We stellen gesloten vragen en dan antwoordt de patiënt bijvoorbeeld door te knikken of nee te schudden. Soms maken we ook gebruik van een iPad met symbolen.” Daarnaast zijn IC-verpleegkundigen het aanspreekpunt voor de familie van patiënten. “Ze mogen ons altijd bellen, we zijn hun steun en toeverlaat.” De IC-verpleegkundigen van Antonius zijn ook actief buiten de Intensive Care. Ze nemen deel aan het reanimatieteam en geven op verzoek advies aan verpleegkundigen van verpleegafdelingen. Francisca is helemaal op haar plek in het IC-team. “We staan altijd voor elkaar klaar en de sfeer is heel gemoedelijk.”

Jetse werkt zelfstandig, maar niet solistisch. “Ik vorm een team met de anesthesist en daarnaast werken we nauw samen met de operatieassistenten, de chirurgen en de verpleegkundigen van de voorbereidings- en uitslaapkamers. Samen vormen we één team.” In tegenstelling tot de grotere ziekenhuizen assisteren de anesthesiemedewerkers in Antonius bij álle ingrepen. “Die afwisseling is een groot pluspunt”, vindt Jetze. Daarnaast biedt Antonius ook ruimte voor verdieping; eind dit jaar rondt Jetse zijn opleiding tot IC-verpleegkundige af. “Dankzij deze combibaan wordt mijn werk veelzijdiger en dus nog aantrekkelijker.”

Meer weten over werken in de spoedzorg?Kijk op mijnantonius.nl/spoedzorg of neem contact met ons op via HR@mijnantonius.nl

deFryskeMarren // GEZOND&FIT

WOON-ZORG INITIATIEF WILHELMINAOORD IN SINT NICOLAASGA

“WE WILLEN DE BEWONERS FIJ JAREN BEZORGEN” Op het prachtige landgoed WilhelminaOord in Sint Nicolaasga is sinds 2018 woon-zorg initiatief ‘WilhelminaOord’ gevestigd. Er zijn dertig appartementen gerealiseerd voor tijdelijke of permanente bewoning voor bewoners met uiteenlopende zorgvragen. In het huis hebben onder andere mensen met dementie volledige vrijheid, kunnen echtparen bij elkaar blijven en mogen ook huisdieren mee. Directeur en eigenaar Ben Okkema geeft ons op een uitzonderlijk warme herfstdag in oktober een rondleiding door het huis en over het uitgestrekte landgoed. “We willen bewoners fijne, laatste jaren bezorgen.”

De bomen kleuren rood en oranje en hier en daar hangt nog een geheimzinnig flardje mist. Ben Okkema, directeur en één van de twee eigenaren van woon-zorg initiatief ‘WilhelminaOord’, begroet ons hartelijk vanaf het bordes. Al lopend over het 7,5 hectare tellende landgoed vertelt hij over het ontstaan van en het reilen en zeilen in het huis.

VEEL PERSOONLIJKE AANDACHT Het Wilhelminaoord is zonder twijfel één van de mooiste gebouwen van Sint Nicolaasga, een lust voor het oog. Het Wilhelminaoord is in 1907 als rustoord voor minder bedeelde dames gebouwd in opdracht van de freules Van Eysinga, die zelf de rechtervleugel in de zomer bewoonden als buitenverblijf. Het gebouw, inmiddels een rijksmonument, is daarna eigendom geweest van diverse instanties, waaronder het GGZ. “In 2017 heb ik op deze plek samen met mijn compagnon Albert Oosting het particuliere woon-zorg initiatief ‘WilhelminaOord’ opgericht, een kleinschalig huis met veel persoonlijke aandacht voor de bewoners”, vertelt Okkema. “Ik heb veel gewerkt in de gehandicaptenzorg en zag daar dat ouders vochten voor aandacht en zorg en een goede woning voor hun kind. In de ouderenzorg heeft dertig jaar efficiency en schaalvergroting tot vervreemding van zowel bewoners als medewerkers geleid. Bewoners met dementie verblijven op gesloten afdelingen en echtparen worden vaak uit elkaar gehaald. Dat doen we hier op WilhelminaOord echt anders.” Albert Oosting, de compagnon van Ben Okkema, realiseerde tevens ‘Bos- en Meerzicht’ in Oudemirdum en ‘Huys ter Swaach’ in Beetsterzwaag.

“EIGEN REGIE, ONDANKS VERLIES VAN FUNCTIES, STAAT BIJ ONS VOOROP”

NIET IN HOKJES Het landgoed herbergt dertig zorgappartementen voor zowel alleenstaanden als echtparen en voor tijdelijke of permanente bewoning. “Er wordt iedere dag vers gekookt”, vertelt Okkema. “De appartementen zijn ruim, hebben een eigen kitchenette en een balkon of terras met fantastisch uitzicht. Onze medewerkers – inmiddels zijn we al met een team van ruim zestig parttimers – zijn goed opgeleid, lief en geduldig en geven de bewoners veel aandacht. We denken hier niet in hokjes; bewoners met dementie wonen niet apart, maar draaien mee in het gewone leven. En natuurlijk lopen mensen weleens weg, met name in het begin, maar dan lopen we even mee en begeleiden we hen. Bewoners lopen tenslotte in hun eigen tuin.

Ben Okkema bij de kas en pluktuin van Wilhelmina Oord: “In de ouderenzorg heeft dertig jaar efficiency tot vervreemding geleid; dat doen we hier echt anders”

rond. Na het overlijden van mijn vrouw haalde mijn zoon mij naar Friesland. En het bevalt me heel goed, ik wandelde voorheen iedere dag hier in de tuin met mijn grote vriend, mijn hond Hannes. Helaas is hij overleden. Nu heb ik gezelschap van Goofy. De sociale sfeer in het huis is ronduit geweldig. Sommige mensen hebben geen of weinig familie in de buurt wonen, dus dan is het onderlinge contact tussen bewoners extra belangrijk. Soms lees ik

Wat we merken aan bewoners met dementie die de vrijheid krijgen, is dat hun proces veel milder verloopt. Ze wonen tussen de andere bewoners waar ze zich aan kunnen optrekken, en krijgen alle tijd en ruimte om aan hun nieuwe woonomgeving te wennen. We hebben een grote diversiteit aan bewoners. Mensen die altijd de regie over hun leven hebben gehad en dat nog willen. Of kinderen en kleinkinderen die hun ouders of opa en oma dat gunnen.”

GEWELDIGE SOCIALE SFEER Tijdens de rondleiding op het landgoed komen we bewoner Jan Willem Stallmann (86) tegen. In zijn kielzog zijn kat Goofy die om hem heen springt. “Ik woon hier nu een aantal jaren”, vertelt Stallmann. “Ik was in mijn werkzame leven inkoper voor damesmode en reisde de wereld Jan Willem Stallman met kat Goofy voor bij bordes Wilhelmina Oord

NUMMER 11 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST AMANDA DE VRIES // BEELD WILHELMINAOORD EN AMANDA DE VRIES

NE, LAATSTE

MEER ZELF VERTROUWEN MET FACINGS In mijn praktijk heb ik mensen gehad die niet meer openlijk durfden te lachen. Een afgebroken of scheve tand kan voor behoorlijk wat onzekerheid zorgen. Facings kunnen in zo’n situatie uitkomst bieden. Een facing is een dun plaatje van composiet of porselein dat op uw tand wordt geplakt. Het krijgt de vorm en kleur van uw gebit, waardoor het er heel natuurlijk uitziet. Voor een mooi gebit dat echt ‘eigen’ is. Bewust of onbewust speelt de staat van ons gebit een belangrijke rol in hoe we ons bewegen in het sociale verkeer. Wie tijdens een ongeval een tand verliest, wordt daar heel direct mee geconfronteerd. Iedereen ziet het zodra je gaat praten, eten of lachen. Mensen die plotseling een tand kwijtraken willen vaak zo snel mogelijk een oplossing. Beschadigingen kunnen zich ook over een langere termijn voltrekken en ook daar kan het zelfvertrouwen onder lijden. Denk aan sterke verkleuringen door roken, het gebruik van koffie en rode wijn. Of aan tanden die al jarenlang scheef staan, omdat daar ‘vroeger nu eenmaal niets aan gedaan werd’. In dit soort situaties gaan mensen er nogal eens van uit dat ze hier ‘nu eenmaal mee moeten leven’.

Echte mooimakers Dat is jammer, want er is tegenwoordig heel veel mogelijk. Daarnaast zijn er ook steeds meer mensen, met bijvoorbeeld een representatief beroep, die de keuze voor facings wél maken. En geef ze eens ongelijk. Want facings zijn echte mooimakers: ze sluiten op een heel natuurlijke manier aan op de vorm en de kleur van uw tanden en kiezen. U krijgt er een prachtig gebit voor terug!

bewoners met dementie voor, dat doe ik graag. Ik zie WilhelminaOord als een dorp met alleen maar lieve mensen.”

KIPPENVILLA Aan dagbesteding wordt in WilhelminaOord veel aandacht gegeven. “En dat kan zowel binnensals buitenshuis”, legt Okkema uit. “’s Middags vanaf twee uur tot ’s avonds acht uur zijn er verschillende activiteiten. Mensen kunnen in de bibliotheek lezen of schilderen. We hebben met ‘It Toanhûs’, het centrum voor de kunsten in De Fryske Marren, een hele fijne samenwerking op het gebied van muziek en creativiteit. Regelmatig nodigen we hier muzikanten uit, soms zelfs vanuit het Concertgebouw in Amsterdam. Er zijn bewegingslessen en activiteiten op het gebied van hersen- en geheugentraining. Maar ook buiten op het landgoed is van alles te doen. Zo zien jullie hier de kas en de pluk- en moestuin en hebben we zelfs een speciale ‘kippenvilla’. De eieren die hier gelegd worden gebruiken onze koks gedeeltelijk weer voor het eten. Daarnaast kunnen bewoners mooie wandelingetjes maken. Eigen regie, ondanks verlies van functies, staat bij ons voorop.”

LEZEN EN PUZZELEN We mogen tot slot nog bij mevrouw Schoenmaker-Dubiez (92) te gast zijn. Ze woont inmiddels een jaar in het huis en is erg tevreden. “De medewerkers luisteren zó goed naar mijn lichamelijke klachten, dat is buitengewoon. Ik vermaak me prima in mijn appartement, kranten lezen en puzzelen doe ik graag. Ook maak ik geregeld een praatje met andere bewoners. Ik ben erg geïnteresseerd in muziekgezelschappen; ik heb zelf altijd piano gespeeld en woon dan ook graag de huiskamerconcerten bij.”

Voor wie zijn facings geschikt? Als uw tandvlees gezond is, dan is het in de meeste gevallen mogelijk om facings te plaatsen. Voorwaarde is wel dat het gebit volgroeid is; dat betekent dat we facings vanaf 18-jarige leeftijd plaatsen. Oude (vaak verkleurde) vullingen zijn geen beletsel voor het plaatsen van facings. Merkt u dat u zich wel eens schaamt voor uw gebit? Wellicht zijn facings dan een goede optie voor u.

Mevrouw Schoenmaker-Dubiez in haar appartement.

LAAGDREMPELIG Ben Okkema is trots op WilhelminaOord, op zijn medewerkers en de bewoners. “Het is een fijn huis waar we het welzijn van bewoners voorop stellen. We zijn laagdrempelig; ook mensen met een iets smallere beurs verwelkomen we graag. Ondertussen zijn we alweer bezig met de toekomst: binnenkort starten we met de bouw van nog eens zestien nieuwe appartementen op de plaats waar de kapschuur staat. De cirkel is daarmee mooi rond: WilhelminaOord startte als particuliere zorginstelling, werd vervolgens door verschillende stichtingen gebruikt en is nu – honderd jaar later – weer een particulier huis.”

“WAT WE MERKEN AAN BEWONERS MET DEMENTIE, IS DAT HUN PROCES VEEL MILDER VERLOOPT”

Frank Post Frank Post heeft al meer dan 25 jaar ervaring als tandarts-implantoloog en is eigenaar van Kliniek Tandheelkunde Sneek, gezondheidscentrum Simmerdyk. Belangrijke specialismen zijn behandelingen onder volledige narcose, angstpatiënten, implantologie, parodontologie en uitgebreide esthetische gebitsrenovaties.

WWW.TANDARTSSNEEK.NL

NUMMER 11 • 2022

RINI VAN DAM SCHREEF ‘DONDERDAGEN’,

TEKST EN BEELD: HENK VAN DER VEER

een indrukwekkend boek over zelfdoding echtgenoot en dochter ‘Donderdagen’, is de titel van het boek van Rini van Dam uit Sneek, dat deze herfst verscheen. Een waargebeurd verhaal dat geschreven moest worden, al had de schrijfster het om de thematiek liever achterwege gelaten. Sannison, de dochter van Rini, stapte op 16-jarige leeftijd uit het leven, exact tien jaar en tien dagen nadat haar vader IJpe hetzelfde had gedaan. Dochter en vader deden dit beiden op een donderdag. Echtgenote en moeder Rini wil met dit boek dat er meer begrip komt rond het thema suïcide en voor de nabestaanden. Dat de publicatie tot openheid en tot vragen stellen zal leiden.

zelfdoding gingen. ‘Dooddoeners’, dat is eerst ook de werktitel van het manuscript geweest. De periode dat ik uiteindelijk met wat nu dan ‘Donderdagen’ is geworden, daar ben ik misschien wel twintig tot 25 jaar mee bezig geweest om woorden te geven aan waar ik eerst sprakeloos van was.”

TWEE KEER “Ik heb zelfdoding twee keer van zeer nabij meegemaakt. Eerst van mijn man en daarna van mijn dochter waar ik bijna zeventien jaar voor mocht zorgen. Beide keren was het totaal verschillend. Met IJpe zat het er aan te komen. Je wilt alleen niet geloven dat het echt zal gebeuren. Maar dan haal je een strop weg en dan vind je hem op een ander moment weer en de tussenperiodes worden steeds kleiner. Toch blijf je je best doen. Ik doe mijn best. Misschien lukt het wel en misschien gaat bij hem de knop wel om. Met Sannison zag je niks aankomen. Dat gebeurde van het ene moment op het andere. Dan komen er mensen met die dooddoeners om iets te duiden. Maar zo zat het niet. Vraag het mij dan. Stel gewoon een vraag!”

RAVIJN Aan dit maandblad vertelt Rini hoe zij de zelfgekozen dood van haar echtgenoot IJpe en later haar dochter Sannison destijds heeft beleefd en waarom ze respectievelijk veertig en dertig jaar later met dit indrukwekkende en aangrijpende boek naar buiten komt.

WIE IS RINI VAN DAM? Rini van Dam is 73. Ze werd geboren in Den Haag, als oudste in een gezin, dat ze als “een echte meisjeshuishouding” omschrijft. Na haar zagen namelijk nog vijf zussen het levenslicht. Vader Bert van Dam zei wel eens dat hij begeleider van een vrouwengroep was, met moeder Ina ter Horst als zijn rechterhand. Het gezin Van Dam groeit op in de jaren na de Tweede Wereldoorlog, een periode die veel invloed heeft gehad omdat de oma van Rini Joodse onderduikers had. Deze onderduikers, waaronder een jongetje, Hansje van zes jaar, zijn verraden. Ze zijn allemaal vermoord in een concentratiekamp. Een broer van Rini haar vader werd tijdens de bezettingsjaren eveneens vermoord door de Duitsers. Deze oom zat in het verzet. Dat de oorlog invloed op de familie Van Dam heeft gehad moge duidelijk zijn, maar verder noemt Rini haar jeugd “goed, met veel muziek, tekenen en knutselen.” Vader Bert van Dam is hoofd van de administratie bij de politie. Na Den Haag verhuist Rini al snel naar Scheveningen, daarna volgt

Terwijl Rini over het boek vertelt, tikt de klok stiltes weg. Ze formuleert haar woorden zorgvuldig. Woorden die het verdriet om het gemis van Sannison proberen te duiden.

“DAN KOMEN ER MENSEN MET DIE DOODDOENERS. MAAR ZO ZAT HET NIET. VRAAG HET MIJ DAN. STEL GEWOON EEN VRAAG!” Steenwijk. Hier gaat de oudste van de ‘meisjeshuishouding’ naar de lagere school en later de mulo. In Zwolle volgt Rini de kweekschool en wordt onderwijzeres. Als Rini 17 jaar is ontmoet ze IJpe, haar eerste levenspartner, en begint de geschiedenis die beschreven wordt in het boek ‘Donderdagen’.

WAAROM HEB JE ‘DONDERDAGEN’ GESCHREVEN? “Ik wilde altijd boeken schrijven, maar dit zat er altijd voor. En anders ging het niet. Ik ben begonnen met het maken van aantekeningen, het was zo bizar wat er allemaal gebeurde. Als je het boek nú leest, dan denk je: ‘Dit is een nepverhaal, zóveel gebeurt er in dat gezin’. Het was zoveel, ook aan reacties erop, en wat we daardoor meemaakten. Daarom begon ik

veertig jaar geleden al met het maken van aantekeningen. Niet om het te verwerken maar meer ‘om het niet te vergeten’. Geen dagboek, nee, gewoon aantekeningen maken. Opschrijven wat er feitelijk gebeurd was en opschrijven wat er over mij heen kwam. Ik was zo verschrikkelijk in de war en voelde me niemand meer; ik moest mijzelf weer op de rails zien te krijgen: wie ben ikzelf? Dat gebeurde ook in gesprekken met anderen en die schreef ik dan ook op.”

DOODDOENERS “Het meeste wat veertig jaar later in het boek te lezen is heb ik uit die aantekeningen van toen gehaald. Toen Sannison overleed ben ik verder gegaan, maar werden het geen aantekeningen meer, maar verhalen erover. Nog niet eens met het idee dat het een boek

moest worden, maar ik wilde het aan Serge, mijn zoon vertellen en aan Issa, onze pleegzoon. Want die weten dat straks niet meer precies. Laat ik het daarom opschrijven en later als ze er aan toe zijn, dan kan ik het ze laten lezen of vertellen. Het verhaal is helemaal autobiografisch en authentiek. Ik heb de aantekenboekjes erbij gepakt om het uiteindelijke verhaal te schrijven. Toen was ik nog niet van plan het als boek uit te geven. Ik kreeg in die tijd met veel dooddoeners te maken als de gesprekken over

“Je kind, dat kwetsbare, dat broze van wat je liefhebt, dat zomaar het ravijn in stort. Ze is weg. Toen wist ik dat het haar missen en het verdriet om haar dood voor de rest van mijn leven zou zijn en ik moest het een goede plek gaan geven. Want anders zou ik de rest van mijn leven alleen nog maar kunnen treuren. Ik wilde ook voor Serge en Issa, dat het weer goed zou gaan; zij hadden nog een leven voor zich. Samen met mijn partner Herman vond ik dan ook dat we daaraan moesten werken. Natuurlijk kan je dan laten merken dat je verdrietig bent, dat hebben kinderen ook nodig. Maar ervoor zorgen dat de kinderen hun leven weer op de rails zouden krijgen, dat was het allerbelangrijkste.”

WAT WIL JE MET HET BOEK BEREIKEN, RINI? “Ik hoop dat mensen die het boek gelezen hebben beseffen dat het trekken van snelle conclusies niet altijd goed is. Beter is het om te vragen; je hoeft niet bang te zijn om het erover te hebben. Al zullen er misschien ook mensen zijn die dat juist niet willen. Ik vind het wel fijn. Maar dan zonder conclusies er achteraan. Vragen en luisteren!”

deFryskeMarren // GEZOND&FIT

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

BRANDED CONTENT

Online je medische gegevens bij de huisarts bekijken: hoe werkt dat? Sinds oktober 2022 kun je bij vrijwel alle huisartsen in Friesland online je medische gegevens bekijken. Zo kun je bijvoorbeeld het advies van je huisarts teruglezen en je onderzoeksuitslagen bekijken. Dat kan via het portaal van de praktijk of via een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO). Je medisch dossier online bekijken: hoe werkt het en wat zijn de voordelen? Huisarts Annet Dam van huisartspraktijk Het Bolwerk in Franeker en ervaringsdeskundige patiënt Margret Homminga vertellen erover. In 2017 belandde Margret Homminga door gezondheidsproblemen tijdelijk in de medische molen. Huisarts Annet Dam bood de mogelijkheid om haar medisch dossier online in te zien. Margret: “Op die manier kon ik mijn eigen dossier direct kritisch volgen. Daarnaast had ik ook toegang tot mijn medische gegevens in het ziekenhuisportaal. Voorafgaand aan een afspraak met mijn huisarts of specialist nam ik mijn onderzoeksuitslagen door. Zo kon ik tijdens een consult veel gerichter vragen stellen.” REGIE OVER EIGEN GEZONDHEID Huisarts Annet Dam was zeven jaar geleden één van de eerste praktijkhouders die online inzage in het medisch dossier via een portaal mogelijk maakte. Annet: “Ik vind het belangrijk dat patiënten hun dossier zelf in kunnen zien, het geeft hen meer regie en overzicht. De patiënt kan bijvoorbeeld zelf zijn bloedonderzoekswaarden inzien. We kunnen daarbij digitaal een advies geven. In principe hoeft de patiënt

Eelke Lok. Als journalist van Omrop Fryslân draait hij al veertig jaar mee en is hij met name bekend van zijn verslagen van het skûtsjesilen, maar je zou hem tekort doen door hem het stempel sportjournalist te geven, want Lok is allround. Door zijn originele no-nonsense kijk op de wereld weet hij ogenschijnlijk ingewikkelde zaken vaak te relativeren en tot de essentie te herleiden. En dat is ook wat u in de columns van Eelke kunt verwachten....

de vinger op de zere plek!

“Via online inzage kan ik mijn medisch dossier direct kritisch volgen” de praktijk daarna niet meer te benaderen, maar dat mag natuurlijk wel.” PERSOONLIJKE GEZONDHEIDSOMGEVING Ook met een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) kun je via een app of website je medische gegevens bekijken. Belangrijk verschil met een portaal is dat je met een PGO je medische gegevens van verschillende zorgverleners op één plek kunt verzamelen. Behalve bij je huisarts kun je ook bij steeds meer ziekenhuizen en andere zorgverleners je dossier via een PGO

bekijken. Margret: “Met een PGO hoef je dus niet langer bij meerdere portalen in te loggen. Ook handig om dingen later terug te kunnen lezen, bijvoorbeeld over medicatie die je destijds gebruikte.” Bij PGO’s ontbreken (nog) de extra mogelijkheden die veel portalen al hebben, zoals het online maken van een afspraak, medicijnen bestellen of vragen stellen.

Ben jij benieuwd naar je medisch dossier? Kijk dan op de website van je huisarts.

SCAN DE QR CODE VOOR MEER INFORMATIE!

WAARMTEKJELD ‘Eigen Warmte’. Sa neame se harsels yn Balk. De duorseme lju dy’t net inkeld foar harsels, mar ek foar de mienskip oan it wurk binne yn Balk. Se wolle waarmte út it opperflaktewetter helje. Dat yn de grûn oanleine leidingen spuitsje, wêrmei at alle hûzen ferwaarme wurde kinne. No ja, alle? De bûtenwiken moat it mar mei in wetterpomp dwaan, we kin net alles. Dat betsjut dat op in stuit, nei de glêsfezel, Balk oppenij iepen groeven wurdt sadat dat liedingnetwurk oeral oanlein wurde kin en dan moat it noch ûnder de hûzen wrotten wurde. Dat is in tige ienfâldich sintsje, mar oer wat foar tiidrek ha we it no. Ein oktober praten se in jûn yn doarpshûs De Treemter, wat ek noch ferboud of fernijd wurde moat, oer eigen waarmte. Gâns folk wie der, 200 man/frou. Fansels ek omt nasjonaal waarman Gerrit Hiemstra, dy’t yn Balk wennet, der ek wie om wat út te lizzen. Want hy brûkt it wetter fan de Luts al om syn tige spesiaal makke hûs te ferwaarmjen. It rûn dy jûn oer fan de goede gedachten. Moai. It is lykwols moarn net klear. 2030, brabbelen se hieltyd. Mar jonges, at minister fan Folkshúsfesting Hugo de Jonge seit: ‘Oer in jier ha we 100.000 wenten der by’, slaan de amtners fan de gemeenten harsels op de knibbels, want dy witte dat plak sykje, plak goed keure, en it krijen fan fergunningen al mei al sa’n trije, fjouwer jier duorret.

Dat is mei it Eigen Waarmteferhaal net oars. Dêr komt noch wat by. De Luts is miskien waarm genôch foar Gerrit syn hûs, mar álle hûzen yn Balk? Ik soe dat wolris goed útsykje litte wolle. Ferjit net dat Nederlân dwaande is mei in ynhelslach. Dat we ús mei gauens wapenje moatte om gjin gas en CO2 mear te hawwen. En dat is, hoe moai ek, dit ferhaal net. En it liket mei net goed dat aanst de bûtenwiken lekker by harren waarmtepompke sitte, wylst it sintrum fan Balk yn de kjeld sit te studearjen op in brief fan Eigen Waarmte dat it allegear nog wol in pear jier duorje kin.

Eelke Lok

Reageren? Stuur dan een email naar: eelke.lok@ziggo.nl

Uniek dineren of borrelen in een oude Doopsgezinde kerk! ZONDAG 20 NOVEMBER 2022

THEATER DINER

Met Marjolein Meijers Aanvang 15.00 uur

Reserveer op tijd. Vol= vol! Reserveer via info@ponkje.nl!

Elk kind wordt GEZien!

Fermaningsteech 1 - 8551 SP Woudsend - T 0514 - 59 12 50

Kinderopvang, peuteropvang, BSO en gastouderopvang

It’s all in our hands FYSIOTHERAPIE

Ilja Hoen

MANUELE THERAPIE

Hoofdpijn Nekpijn Tinnitus Kaakklemmen

KAAK FYSIOTHERAPIE

Last van pijnklachten? Maak een afspraak!

Harspit 3 | 8493 KB Terherne | ilja@fysiohoen.nl Tel: 0566 - 727353 | www.fysiohoen.nl

Vanuit de kernwaarden Geborgenheid, Eigenheid en Zelfontplooiing daagt Kinderwoud elk kind uit om spelenderwijs nieuwe dingen te ontdekken en zichzelf in zijn eigen tempo te ontwikkelen. Elk kind wordt GEZien en mag zijn wie het is!

kinderwoud.nl

eetkamertafel Skovby 78 / eetkamerstoel Skovby 52

De Skovby 78 is een royale ovale eetkamertafel met een basismaat van 190 centimeter. Wanneer u visite heeft is deze tafel eenvoudig van een zes persoons tafel naar veertien persoons eettafel te transformeren. Standaard liggen onder het tafelbad twee extra tussenbladen waarmee de tafel uitgeschoven kan worden tot 290 centimeter en eventueel met nog twee extra tussenbladen tot 390 centimeter. De vier poten worden tijdens het uitschuiven gesplitst waardoor de tafel acht poten krijgt, wat

Regel je bankzaken digitaal of loop gewoon even binnen.

voor extra stabiliteit zorgt. Zowel de tafel als de stoelen zijn verkrijgbaar in verschillende houtsoorten en afwerkingen. Bij ons vindt u Scandinavische meubelen, verlichting, glaskunst, accessoires en meer. Sneek: Oosterdijk 70 Leek: Tolberterstraat 21 www.scandinavischewoonwinkel.nl Tel. 0594512 607

Foppie van Terwisga / 't Hasker Assurantiekantoor Hasker Utgongen 2 8465 SJ OUDEHASKE T (0513) 67 74 00 E info@foppie.nl I www.foppie.nl

&UITGAAN VIVACE,

CULTUUR

TEKST LOTTE VAN DER MEIJ // FOTO VIVACE

MÉÉR DAN EEN KOOR JOUSTER KOOR VIVACE BESTAAT 25 JAAR

Het koor Vivace, dat in het Italiaans levendig betekent, bestaat dit jaar vijfentwintig jaar. Dit wordt gevierd op 12 november met een speciaal middagconcert in de Hobbe van Baerdtkerk in Joure. Het koor is altijd op zoek naar iets nieuws. Geen concert is gelijk. We spreken met dirigente Emily Diepeveen-Zwart en pianist Rients Schuddebeurs af bij Emily thuis.

Mijn oog valt direct op de enorme vleugel die midden in de woonkamer staat. Emily is aan het conservatorium opgeleid tot pianiste. Van de vier dirigenten die het koor heeft gehad, is Emily, sinds 2004, de langstzittende. Rients is er al vanaf het begin bij betrokken. Ook hij viert dus zijn jubileum als pianist bij het koor. Al had hij daar zelf nog niet bij stilgestaan.

SPONTAAN ONTSTAAN Het koor Vivace is in 1997 spontaan ontstaan. Vanuit de protestantse kerk in Joure werd toen de musical Saul georganiseerd. Toen de uitvoeringen achter de rug waren, zat de sfeer er goed in en wilden veel deelnemers graag blijven zingen. En zo ontstond Vivace. Een handjevol mensen dat nu in het koor zit, zingt er al vanaf het begin. Doel van Vivace: samen muzikaal plezier maken. In totaal heeft Vivace zo’n vijfenveertig leden. In de leeftijd vijfenveertig plus. Het is een gemengd koor, “met bést veel mannen”, vindt Emily. Het is een amateurkoor. “Het is professioneel, maar ongedwongen”, verbetert Rients. “Het is een heel creatief koor. Mensen doen voor hun plezier mee, maar werken samen wel naar een doel.” Het repertoire van Vivace is heel divers. Al gaat de voorkeur van Rients en Emliy wel uit naar muziek van Engelse componisten. Die muziek past ook goed bij dit koor.

Dirigente Emily Diepeveen en vaste pianist Rients Schuddebeurs met het koor op de achtergrond.

“EEN OPTREDEN VAN VIVACE IS EEN ECHTE BELEVENIS” Hij geeft een aantal voorbeelden waar ze opgetreden hebben. Zo gaf het koor een concert aan het water bij Rufus - het vervoer via een rondvaartboot ernaartoe werd muzikaal omlijst – en bij De Oorsprong in Sint Nicolaasga. En in de stal van een boerderij. Ooit deden ze een optreden, gecombineerd met poëzie voordrachten en traden ze op in Charles Dickens stijl. Rond de kerstdagen wordt regelmatig meegewerkt aan kerstnachtdiensten of organiseert het koor een eigen concert met Christmas Carols.

belevenis, met een grote betrokkenheid van koorleden in de organisatie.”

HET JUBILEUMCONCERT

VERBINDING Vivace zoekt in hun optredens altijd de verbinding. Met de omgeving en met elkaar. De koorleden zien elkaar wekelijks en er ontstaan vriendschappen, je deelt lief en leed met elkaar. Vaak heeft het koor een belangrijke functie in iemands leven. Ook tijdens de corona lockdowns werden er online activiteiten georganiseerd. “We zien dan ook nu nauwelijks verloop. Muziek verbindt, je kunt je emotie erin kwijt. Dat geldt ook voor het publiek. Ook met hen willen we verbinden. Een optreden van Vivace is een echte

Het repertoire van het jubileumconcert bestaat uit een samenstelling van ‘the best of’ vijfentwintig jaar Vivace. Koorleden hebben hun favoriete nummers aangegeven, maar ook uit de meerdere musicals waaraan Vivace heeft meegewerkt, worden stukken gezongen. Het jubileum middagconcert vindt plaats op zaterdag 12 november om drie uur in de Hobbe van Baerdt kerk, Midstraat 67 in Joure. Iedereen is welkom en de entree is gratis. Na afloop is er koffie en thee met wat lekkers, dat door de koorleden zelf is gemaakt. Want wie jarig is, trakteert.

Persoonlijke favorieten hebben Emily en Rients niet, maar beiden worden wel erg blij van de Missa Katharina van Jacob de Haan. Dit werk heeft Vivace al meerdere keren uitgevoerd, onder andere in Joure, Lemmer Lijkt het je leuk om bij Vivace te komen zingen? Het koor is altijd op zoek naar mensen. VERRASSENDE LOCATIES en Heerenveen. Rients prefereert muziekJe kunt gerust een keer komen sfeerproeven. Je hoeft echt niet de sterren van de stukken waar goede pianobegeleiding bij hemel te zingen; wél is het belangrijk dat je toon kunt houden en muzikaal bent. Geen optreden is gelijk. Vivace is altijd op is geschreven, bijvoorbeeld van componist De koorleden oefenen op drie woensdagavonden per maand, van acht tot tien uur in zoek naar iets bijzonders. Rients Schuddede krokodil - faithfully yours - de tatta’s - gelaarsde kat 2 21-12-2022- avatar 2 - piece of my heart John Rutter. “Het voegt dan echt iets toe aan De Oerdracht in Joure. beurs: “We houden ervan om onze optrede zangstemmen.” dens op verrassende locaties uit te voeren”.

NU TE ZIEN IN DE BIOS! Het complete filmprogramma zie je op:

www.bios-heerenveen.com Reserveer & bestel je tickets online!

Wil je komen zingen?

Vanaf 07-12

Vanaf 14-12

Vanaf 21-12

Vanaf 22-12

Burg. Kuperusplein 52 HEERENVEEN Telefoon: 0513 654 051 WWW.BIOS-HEERENVEEN.COM

deFryskeMarren // CULTUUR&UITGAAN

FIETSEN EN WANDELEN IN DE WEEKENDEN VAN NOVEMBER

VEERPONTJES VAREN WEER DOOR Even ‘oerstekke’ met een pontje. Sinds vorig jaar kon dit voor het eerst ook buiten het zomerseizoen. Dit jaar krijgt de succesvolle pilot een vervolg. Vijf pontjes in Zuidwest-Friesland blijven in november (en ook in maart 2023) elk weekend doorvaren. Speciale pontjesroutes, evenementen en belevenissen rondom de pontjes zorgen voor frisse Friese belevenissen in Waterland van Friesland. Dus ga eerst naar buiten voordat je onder een deken op de bank kruipt, want er is veel te beleven!

EEN BIJDRAGE VAN VVV WATERLAND VAN FRIESLAND

BLIJF IN BEWEGING MET PONTJESROUTES Prachtige pontjes-wandelrondjes, wind-in-de-rug-fietsroutes en uitwaai-pontjesroutes zijn ontwikkeld rondom de pontjes die in november elk weekend blijven varen. Een uitgelezen kans om het landschap in een ander seizoen te ontdekken. Nog een mooi bijkomend voordeel: wanneer je in de herfst en winter lekker in beweging blijft, houd je je conditie op peil. En kun je in de zomer (weer) met gemak die lange afstanden aan!

LEKKERNIJEN ONDERWEG Opstijgende dauw boven de weilanden; minder riet, waardoor je een weidser uitzicht hebt over de Friese meren… Juist ook in november is de natuur in Waterland van Friesland mooi. De omgeving ziet er ineens heel anders uit. Vlakbij de pontjes én onderweg zijn restaurants open waar je kunt opwarmen. Denk aan Rufus aan het Water in Broek, D’Ald Herberch in Gaastmeer en Margje 24 wat is omgetoverd tot chocolademelksalon. Trakteer jezelf op appeltaart met een dikke toef slagroom, warme choco met één van de 20 smaken of andere lekkernijen. Je hebt het verdiend!

BEWEGING MAAKT WARM Koffie bij Rufus.

Nog een reden om in november erop uit te gaan: je eigen kacheltje in je lichaam aanzetten is vele malen duurzamer én goedkoper dan de kachel thuis opstoken, zeker nu! Dus zet de energie in je lijf aan door te fietsen of te wandelen in de winter, met onderweg een oversteek met de pontjes. Wedden dat je warm wordt, wanneer je stevig doorstapt of -trapt?

DEZE PONTJES VAREN DOOR ELK WEEKEND IN NOVEMBER EN MAART 1. RUFUS AAN HET WATER Bloksleat 8, Broek Zaterdag en zondag van 11.00 tot 16.00 uur 2. DE WOUDFENNEN Wielenlaan 19, Boornzwaag Zaterdag en zondag van 11.00 tot 16.00 uur 3. LANGWARDER FEART Pontdyk, Langweer Zaterdag en zondag van 09.00 tot 21.00 uur 4. PONT IT OERSET GAASTMEERIT HEIDENSKIP Yntemapolder 4, aastmeer Zaterdag en zondag van 11.00 tot 16.00 uur

5. PONT DROECH OER DE FEART GAASTMEERNIJHUIZUM Keapwei 2, Gaastmeer Zaterdag en zondag van 11.00 tot 16.00 uur

TIP! Pont Hooidammen bij De Veenhoop in Het Andere Friesland vaart ook elk weekend in november en maart door! HOOIDAMMENDE VEENHOOP Hooidammen 1, Oudega (Smalllingerland) Zaterdag en zondag van 11.00 tot 16.00 uur.

NUMMER 11 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST GRIETJE HOEKSTRA // FOTO'S THOMASVAER FOTOGRAFIE (VVV WATERLAND VAN FRIESLAND)

VOOR IN JE AGENDA

PONTJESBELEVENISSEN ZONDAG 13 NOVEMBER

PONTJES IN SINTERKLAAS EN PIETEN-SFEER

Sinterklaas is in november weer in het land. De pontjes veranderen daarom op 13 november in versierde ‘stoombootjes’. Bij een overtocht krijg je wat lekkers mee voor onderweg.

ZATERDAG 19 NOVEMBER

FIETS- EN WANDELROUTE BREKKENPAAD MET VERHAAL

PONTJESROUTES TIP! Check voor vertrek de openingstijden van de horeca en neem contant geld mee voor de overtocht van het pontje. PONTJE-FIETSRONDJE RONDOM WORKUM

ELKE ZATERDAG IN NOVEMBER

22,5 KILOMETER

PONTJE PALINGROKEN

Vanuit het schattige dorpje Gaastmeer maak je een fijn rondje richting Workum en weer terug. Iets meer dan 20 kilometer langs de Friese weilanden en meren. Op deze route kom je twee veerpontjes tegen. Warm onderweg op bij D’Ald Herberch in Gaastmeer; proef paling bij Andries van Netten; haal warme chocolademelk bij Margje 24; en sluit de dag af met een bezoek aan het Jopie Huisman Museum in Workum. www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjefietsrondjeworkum

Maak bij palingvisser Andries van Netten in Gaastmeer aan de Jan Jelles Hofstrjitte 4 een tussenstop. Neem een kijkje bij het palingroken en proef deze verse paling, die gevangen is in de meren rondom Gaastmeer. Gaat er een pondje paling mee in de fietstas?

ELK WEEKEND IN NOVEMBER

STEMPELEN VOOR GRATIS BIERENBURG

DRIE PONTJES RONDOM SNEEK MET DE FIETS 49 KILOMETER

Voor een rondje om de Snitser Mar hoeft het echt geen zomer te zijn. Met maar liefst drie veerpontjes maak je deze mooie fietsroute rondom Sneek óók in de herfst en winter. Warm onderweg op bij Paviljoen SALT of Restaurant ’t Schippershuis in Terherne, Rufus aan het Water in Broek, Brasserie AnderS in Langweer, Bakkerij Langweer of de horeca in Sneek. Of pak op 6 november de Culinaire Wandeltocht in Terherne mee! www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjessneek

PONTJE-WANDELRONDJE KOP BLOKSLEAT 4-10 KILOMETER

Waai uit tijdens deze wandeltocht in het waterrijke gebied tussen Sneek en Joure. Onderweg steek je tweemaal het water over met het veerpontje van Rufus bij Broek. Warm op bij het restaurant van Rufus aan het Water. www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjewandelrondjebloksleat

PONTJE-FIETSRONDJE LANGWARDER WIELEN

PONTJE-FIETSRONDJE ALDEGEASTER BREKKEN 14,5 KILOMETER

Een fietstocht rond het water van de mooie Aldegeaster Brekken, waarbij je onderweg het water oversteekt met een veerpontje ‘Droech oer de Feart’ bij Nijhuizum. Warm onderweg op bij IJsboerderij Margje 24 wat omgetoverd is tot chocolademelksalon met twintig smaken chocolademelk of Restaurant D’Ald Herberch in Gaastmeer. www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjefietsrondjebrekken

PONTJE-FIETSROUTE WIND IN DE RUG 41 KILOMETER

Stap op je stalen ros in Elfstedenstadje Workum. Vervolgens sjees je op de fiets met zuidwestenwind in de rug naar het treinstation in Mantgum. Ga met je fiets in de Arriva trein terug naar Workum. Warm onderweg op bij Margje 24, Stadsherberg Het Wapen in IJlst, bij de horeca in Workum of in Sneek. www.waterlandvanfriesland.nl/ windinderug

12 KILOMETER

Maak een fietstocht rond het water van de Langwarder Wielen, waarbij je onderweg met twee veerpontjes en heel wat bruggen het water oversteekt. Warm onderweg op bij Brasserie AnderS in Langweer of de Bakkerij in Langweer. www.waterlandvanfriesland.nl/ ‘ pontjefietsrondjelangweer

Mar en Klif organiseert deze dag tussen 11.00 en 16.00 uur een bijzondere route (17 kilometer) langs de Brekkenpolder (bij Aldegea SWF). Op diverse plekken vertellen landschapsambassadeurs verhalen en maak je kennis met de bijzondere geschiedenis en natuur van Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân. Je fietst of wandelt de route op eigen gelegenheid met oversteek van een pontje. Bekijk de route op www.nationaallandschap.frl/brekkenpaad

Wat krijg je als je Sonnema Berenburg en bier van Kâld Kletske mixt? Een uniek Fries drankje: Bierenburg met de naam Opfrieser! Ontvang gratis ‘Opfrieser’ wanneer je met alle zes pontjes (inclusief pont Hooidammen – Veenhoop) een oversteek hebt gemaakt. Bij een oversteek ontvang je een stempel op een speciale stempelkaart, verkrijgbaar bij de pontjes die doorvaren en deelnemende horeca. Of download zelf de stempelkaart op www.friesland.nl/ pontjes waar ook alle informatie hierover te lezen is.

ELK WEEKEND IN NOVEMBER

CHOCOLADEMELKSALON

Maak tijdens je pontjes fiets- of wandeltocht een tussenstop bij Margje 24 aan de Trekwei 13 bij Workum. Geniet hier in de chocolademelksalon van heerlijke chocolademelk. Je kunt kiezen uit maar liefst 20 smaken! Bij onstuimig weer is Margje 24 gesloten.

ELK WEEKEND IN NOVEMBER

VERSE PANNENKOEKEN

Neem na je bezoek aan de Margje 24 chocolademelksalon voor thuis vers pannenkoekenbeslag mee. Gemaakt met melk van de koeien van deze ijsboerderij. Lekker om bij thuiskomst te bakken en pannenkoeken te eten.

ELK WEEKEND IN NOVEMBER Bekijk alle pontjesroutes op www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjes

GRATIS MET DE PONT BIJ RUFUS

Ontvang een gratis overtocht met de pont bij Rufus aan het Water (Bloksleat in Broek) bij aankoop van een kop koffie of thee in het restaurant.

NUMMER 11 • 2022 TEKST: JANITA BARON

EEN SERIE OVER VERGETEN FRIESE KUNSTENARESSEN

ANNEKE VAN DER FEER

ANNEKE VAN DER FEER, ARBEIDSTER AAN DE FREESMACHINE

(1902-1956)

Op Eerste Kerstdag 1902 wordt Anneke van der Feer geboren in Sneek. Ze groeit op als de jongste dochter van gescheiden ouders. Ze zet zich tegen hen af en vertrekt naar Amsterdam om kunstenaar te worden, dat is haar droom. Vanaf dat moment zal haar leven diverse wendingen nemen, waaronder een communistische. Een filmposter die ze in 1931 maakt is door het filmtijdschrift Skrien in 2001 verkozen tot de beste Nederlandse filmposter aller tijden. Toch is Anneke in de vergetelheid geraakt. Wie is ze? En hoe zou dit gekomen kunnen zijn? Tijd voor een kennismaking met haar kunst, en haar verhaal.

Vanaf 1924 is Anneke van der Feer in Amsterdam te vinden waar ze niet kiest voor de Rijksacademie maar juist privéles neemt. Ze treedt in de voetsporen van haar leermeester Harmen Meurs en schildert in een sociaal-realistische stijl. Haar leermeester woont in hetzelfde grachtenpand als filmmaker Joris Ivens. De ontmoeting tussen de filmmaker en de kunstenares is het startsein van een intense vriendschap. Ze hebben ideologische overeenkomsten en voelen een diepe verwantschap.

1932, HOUTSKOOL OP PAPIER, 27,2 X 18,9 CM, COLLECTIE MUSEUM HELMOND.

ANNEKE VAN DER FEER, WASVROUWEN ANNEKE VAN DER FEER, ZELFPORTRET, 1938, COLLECTIE STEDELIJK MUSEUM AMSTERDAM

Moskou. Soms zijn ze minnaars, maar van beide kanten zijn er ook altijd anderen in hun leven. Als de filmmaker vertrekt blijft Anneke achter in Moskou. Ze kan hier prima in haar levensonderhoud voorzien door te illustreren voor diverse linkse bladen die in Nederland worden uitgegeven. Daarnaast maakt ze sobere houtskooltekeningen waarin ze de werknemers van staalfabriek Sikkel en Hamer vastlegt avoor de communistische krant De Tribune.

van haar politieke overtuiging. Ze is communistisch en activistisch, gelooft in een betere wereld en zet zich daar actief voor in. Tijdens een vakantie in Westkapelle verblijft ze bij Charley Toorop, haar zoon John Fernhout en zijn Hongaarse vriendin fotografe Eva Besnyö. Deze fotografe kwalificeert Van der Feer als ‘een echte Friezin, stug en gesloten’. Maar ze is ook ‘een sterke persoonlijkheid en politiek zeer bewust. Iemand met sterke meningen die daar naar handelde.’

‘Een echte Friezin, stug en gesloten’

Na deze vakantie keren Van der Feer en Ivens terug naar Moskou. Ze draagt bij aan het communistische tijdschrift Links Richten, werkt mee aan de expositie Twee werelden over het communisme en het opkomende fascisme en wordt officieel Vsekomchoedozjnik, een communistische kunstenaar. Anneke van der Feer staat ingeschreven bij de Moskouse Kunstenaarsbond. Haar hoofdthema is de werkende mens, daarnaast schildert ze ook portretten, stillevens en (stedelijke) landschappen.

Anneke van der Feer blijft haar hele leven de communistische ideeën trouw. Haar beeldende werk staat volledig in het teken

De Onafhankelijken Vanaf 1927 is Van der Feer lid van De Onafhankelijken en is ze betrokken bij de jaarlijkse tentoonstellingen in het Stedelijk Museum van Amsterdam. Op een inmiddels welbekende foto zien we Anneke van der Feer tezamen met Nola Hatterman werken aan de opbouw van de tentoonstelling van 1931. Hatterman staat op het trapje en Van der Feer heeft het kunstwerk dat ze op willen hangen vast. En nee, het is geen sigaret in haar mond, maar een aftekenkrijtje. Nog datzelfde jaar maakt Anneke de filmposter voor Philips Radio Film van Joris Ivens en vertrekken ze samen naar

Kunst in vrijheid

Anneke van der Feer en Nola Hatterman tijdens de opbouw van de tentoonstelling van De Onafhankelijken (Foto: Stedelijk Museum Amsterdam).

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Anneke van der Feer in Nederland te vinden. Ze schrijft aan Ivens: ‘We hebben er veel goede mensen verloren’. Hiermee doelt ze op haar communistische en antifascistische vrienden die in het verzet zitten of worden opgepakt. Na de oorlog portretteert ze onder andere overlevenden van de concentratiekampen. Omdat ze tijdens de oorlog geweigerd heeft om zich aan te sluiten bij de Kultuurkamer, en dus niet mocht exposeren, mag ze juist wél meedoen aan de tentoonstelling Kunst in Vrijheid in het na-

(CA. 1930 – CA. 1940). COLLECTIE MUSEUM ARNHEM. MARC PLUIM FOTOGRAFIE.

jaar van 1945 in het Rijksmuseum. Onder de deelnemende kunstenaars zijn ook Jeanne Bieruma Oosting, Lucie van Dam van Isselt en Charley Toorop. Het jaar daarna maakt Van der Feer een omslag voor het tijdschrift Repoeblik Indonesië ter gelegenheid van het eenjarig jubileum van de Onafhankelijkheid van het land. Ook vertrekt ze naar Joegoslavië waar ze opnieuw Joris Ivens treft. Vervolgens werkt Anneke van der Feer een korte periode in Frankrijk waar ze zonnige schilderijen maakt van pittoreske dorpjes.

De laatste stap Net als Lucie van Dam van Isselt zal Anneke van der Feer een Veerse Joffer worden. Ze behoort daarmee tot een groep vrouwelijke kunstenaars die gedurende langere tijd in Veere (Zeeland) wonen en werken. Anneke komt hier als één van de laatsten aan, pas aan het begin van de jaren 50. Ze woont en werkt hier met haar nieuwe liefde Herman Schutte. Aan toeristen verkoopt ze onder andere aquarellen van de vissersboten in de haven. Totaal onverwacht overlijdt Anneke van der Feer aan een hartkwaal. Haar drukbezochte begrafenis haalt de krant, met een foto van de lange rij mensen die haar de laatste eer willen bewijzen. De communistische kunstenaar Chris Beekman zegt over haar: ‘Anneke geloofde onwankelbaar in de komst van een samenleving waarin kunst zou opbloeien en kunstenaars hun gerechte maatschappelijke plaats zouden krijgen. […] Leven en kunst waren voor haar een volstrekte eenheid’.

deFryskeMarren // CULTUUR&UITGAAN

3X MUZIEKTHEATER UIT IERLAND

Als de Ieren kerst vieren kan dat alleen maar uitmonden in een onvergetelijk muzikaal feest, belooft Fergal Ó Murchú. Deze grootmeester van de de traditionele Ierse muziek heeft een nieuwe kerstshow in de startblokken staan die het publiek in het Posthuis Theater zich nog lang zal blijven herinneren. En er komt nog meer uit Ierland naar Heerenveen.

FOTO: JOKE BOER

IN HET POSTHUIS THEATER

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

THE FUREYS

THE KILKENNYS

IRISH CHRISTMAS

Een beetje folkliefhebber heeft wel enkele elpees (of cd’s) van de legendarische Ierse groep The Fureys in de platenkast staan. De groep heeft in de bijna 45 jaar van haar bestaan meer dan vijftig albums gemaakt. Eddie en George Furey vormen de groepskern; zij zingen beiden, spelen gitaar, mandoline, banjo en bodran. Ze laten zich bijstaan door Camillus Hiney (accordeon, fluit), Tony Murray (bas) en Daniel Boland (banjo, viool). Deze vijf zeer muzikale mannen spelen goudeerlijke muziek, vol vuur en waar de liefde voor Ierland vanaf straalt. The Fureys zijn niet alleen bekend door de snelle Ierse jigs en reels, maar vooral ook van hun prachtige emotioneel geladen lovesongs en tearjerkers. Een concert van The Fureys is er eentje met een lach en een traan. ZO 13 NOVEMBER // 15:00 UUR // € 22,50

Vier vrienden uit de Ierse stad Kilkenny steken al vijftien jaar vol passie traditionele folksongs en ballads in een nieuwe jas en weten daarmee zowel de veteranen als een nieuwe generatie folkliefhebbers te overtuigen. De groep leerde het vak in de pubs en brengt nu dezelfde intieme sfeer naar het theater. Met opgetogen vertolkingen van Ierse klassiekers, een energieke uitstraling, rappe instrumentale ritmes en onvervalste Ierse humor toveren zij iedere zaal in een handomdraai om tot een Ierse pub. De bandleden horen vocaal en instrumentaal net zo bij elkaar als de Ierse whiskey en het glas. VR 2 DECEMBER // 20:15 UUR // € 25,-

Fergal Ó Murchú komt naar Heerenveen met ‘Irish Christmas - An intimate evening’. Fergal’s muzikale talent, zowel vocaal als instrumentaal, is legendarisch. Hij brengt een ensemble met de beste traditionele instrumentalisten van Ierse bodem mee, met klassieke instrumenten als de Keltische harp, de uilleann pipes en de bodhrán, maar ook een strijkerssectie. Deze Irish Christmas-show belooft een muzikaal hoogtepunt te worden, een memorabele wintershow vol vreugde, schoonheid, spirituele diepte en kracht. Uiteraard ontbreken de grote favorieten zoals ‘Silent Night’, ‘The first Noël’ en de betoverend mooie ‘Wexford Carol’ niet. En de liefhebbers van het Gaelic mogen zich ook verheugen op een selectie songs in de traditionele Ierse taal: een mooier begin van de kerstperiode kun je je niet wensen. ‘Nollaig Shone Duit!’ Vrolijk Kerstfeest. VR 23 DECEMBER // 20:15 UUR // € 29,-

ZONDAG 13 NOVEMBER

VRIJDAG 2 DECEMBER

VRIJDAG 23 DECEMBER

INFORMATIE EN KAARTVERKOOP: WWW.POSTHUISTHEATER.NL EN TEL. (0513) 61 94 94

ASHTON-BROTHER JOOST SPIJKERS SOLO IN ‘HOTEL SPIJKERS’

IN THEATER SNEEK EN HEERENVEEN

FRONTMAN TRIGGERFIGGER HET BOLWERK SNEEK

VRIJDAG 11 NOVEMBER 2022 Ruben Block, leadzanger en gitarist van Triggerfinger, treedt vrijdag 11 november op in Het Bolwerk in Sneek. Met hun donkere, zware en ietwat rootsy rock werden de bandleden van Triggerfinger rocksterren in België en Nederland. Tijdens het opnemen van het vijfde album Colossus in Los Angeles met Mitchell Froom, klikte het meteen tussen Ruben Block en Froom. De twee gingen aan de slag met een soloproject voor de charismatische frontman. In mei 2021 verscheen de debuutsingle, Lights. De Overijsselse indie-rockband Jimmy Diamond speelt in het voorprogramma nummers die zijn gevoed door frustratie in communicatie, onbegrip en verlangen naar verandering. VR 11 NOVEMBER // 21.00 UUR // € 27,- (€ 25,- VVK)

Naast zijn avonturen bij de Ashton Brothers bouwt Joost Spijkers (45) als zanger en liedmaker aan een eigen solo-oeuvre van intense muziektheatervoorstellingen waarin hij poëtisch-rauwe gevarieerde liedjes zingt. De muziek meandert van Balkan naar jazz en van straffe rock naar lieflijk chanson. “Een sublieme cocktail van vreugde, verdriet en verlangen”, oordeelde de jury van de belangrijkste Nederlandse cabaretprijs, de Poelifinario, over ‘Spijkers II’, de vorige voorstelling van Joost Spijkers. In de nieuwe voorstelling ‘Hotel Spijkers’ pakt Joost Spijkers opnieuw theatraal uit. We zien een man verdwaasd de lobby van een hotel binnenlopen. Hij is kleddernat en heeft zijn schoenen in zijn hand. Hij wil graag inchecken, maar er is niemand te zien. Het orkestje in de lobby speelt onverstoorbaar door. Tijdens het wachten flitst het leven van de man aan hem voorbij, vol zoete, pijnlijke en geestige herinneringen.

“Meer nog dan in mijn vorige voorstellingen wilde ik dat ‘Hotel Spijkers’ een bijzondere reis zou worden, een droom van associaties die elkaar opvolgen en waarbij het ene beeld overvloeit in het andere”, zegt Joost Spijkers er zelf over. “Af en toe mag het er een beetje schuren, maar ‘Hotel Spijkers’ is toch een plek waar je niet meer weg wil. Omdat je er welkom bent, het er fijn is en vooral troostrijk.”

Kortom, ‘Hotel Spijkers’ is een theaterconcert dat je opzweept en meevoert; een plek, waar Joost Spijkers en zijn band de liefde, het leven en de dood bezingen, en alles daartussenin. ZA 12 NOVEMBER // 20.15 UUR // € 22,50 // THEATERSNEEK.NL WO 7 DECEMBER // 20.15 UUR // € 23,- // POSTHUISTHEATER.NL

MEER INFORMATIE EN KAARTEN ZIJN VERKRIJGBAAR VIA WWW.THEATERSNEEK.NL (0515) 431400 / WWW.POSTHUISTHEATER.NL (0513) 619494

uit agenda 12 NOV. T/M 11 DEC.

zaterdag 12 november

zondag 13 november

zaterdag 19 november

maandag 28 november

FRIESLAND FOLKLORE

KOUDUM MUZIEK

GAASTERLAND ACTIEF

HEEG THEATER

INTOCHT SINTERKLAAS

HOED EN DE RAND

MTB TOERTOCHT

IEPEN WETTER

Intocht van Sinterklaas in diverse plaatsen.

Met het beste van hun poëzieprogramma ‘ Zwervers’.

MTB toertocht van 28 en 45 km door Gaasterlandse bossen.

Open podium voor iedereen die eens op een podium wil staan.

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/

WWW.GALERIELYTSESKIENTME.NL

WWW.DEPREAMKESKOUWERS.NL

WWW.THEATERAANHETWATER.NL

AUTORUILBEURS

woensdag 16 november

zondag 20 november

vrijdag 2 december

Ruilbeurs voor liefhebbers van modelauto’s. FACEBOOK.COM/

MAKKUM EXCURSIE Verkenningstocht over dit normaal niet vrij toegankelijke eiland.

SNEEK MUZIEK Presentatie van hun debuutalbum ‘Wayfarer’.

SNEEK MUZIEK Optrede van deze twee punkrock-bands.

MODELAUTORUILBEURSJOURE

WWW.ITFRYSKEGEA.NL

WWW.LEWINSKI.NL

WWW.HETBOLWERK.NL

donderdag 17 november

vrijdag 25 november

zaterdag 3 december

Dansen en zwemmen op de nieuwste hits.

BOLSWARD LEZING

BALK MUZIEK

SNEEK MUZIEK

WWW.SWIMFUN.NL

Jan Keuvelaar neemt je mee in de historie van het Bolswards zilver.

Theaterconcert met de muziek van Joni Mitchell.

Pocketversie en bewerking van Verdi’s bekende operaklassieker.

WWW.DETIID.NL

WWW.NUTGAASTERLAN-SLEAT.NL

WWW.THEATERSNEEK.NL

vrijdag 18 november

Zaterdag 26 november

FRIESLAND LITERATUUR Luister op bijzondere plekken naar verhalen met thema ‘De Ommekear’.

LANGWEER THEATER Inwoners van Langweer showen hun talenten.

SINTERKLAAS

MAKKUMERNOARDWAARD

JOURE BEURS

AQUADISCO JOURE KIDS

SPREKEN IS ZILVER

HAYFEVER

MAKKUM MUZIEK Swingende ode aan jaren 50 rock-‘n-roll en jaren 60 muziek.

VERHALENAVOND

WWW.CULTUREELPODIUMMAKKUM.NL

zaterdag 12 en 19 november

TORENRONDLEIDING

BOLSWARD RONDLEIDING Bezichtig de toren van het voormalig stadhuis met gids. WWW.DETIID.NL

za. 12 en zo. 13 november

WWW.VERHALENAVOND.NL

MAGDA MENDES SNEEK MUZIEK

vrijdag 9 december

KENTUCKY SNAKE OIL BALK MUZIEK

WWW.PODIUMGORTER.NL

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ SINTERKLAAS

BREKKENPAAD

OUDEGA FIETSEN Fiets- en wandelroute met verhalen over de Brekkenpolder en oversteek pontje.

WWW.NUTGAASTERLAN-SLEAT.NL

WINTERFAIR

WWW.PIER21.NL

Stands met ambachten en producten, foodplein en optredens.

FRIESLAND FOLKLORE Ontmoet Sinterklaas en Piet in diverse plaatsen.

BALK MUZIEK Traditionele Ierse folksongs en hun eigen energieke muziek.

za. 26 en zo. 27 november

OPPENHUIZEN THEATER ‘Bijke’ met Joke Tjalsma en Theun Plantinga.

WWW.LEWINSKI.NL

De gezelligste afsluiting van het zeilseizoen.

THE KILKENNYS

WWW.VISITLANGWEER.NL

PIER21

Mix van rock, soul en indiestijl met special guest Rachel Croft.

SINTERKLAAS

zondag 13 november

KOFJEJÛN

LA TRAVIATA

KOUDUM MARKT

zaterdag 19 november

WWW.LANGWEERCOLDRACE.ORG

BAAS GIELE TAXY

TUSKY + CAPTAIN KAISER

Portugese zangeres met liedjes van de wind.

COLD RACE

LANGWEER SPORTWEDSTRIJD

LOEK VAN DEN BERG

WWW.PROMOTIETEAMKOUDUM.NL

zondag 27 november

MELODY MAN BALK MUZIEK

Afscheidstour Portugese singersongwriter Fernando Lameirinhas. WWW.PODIUMGORTER.NL

GROTE SINTERKLAASSHOW

WWW.NATIONAALLANDSCHAP.FRL/

SNEEK THEATER Familievoorstelling met veel spektakel en meet & greet.

BREKKENPAAD

WWW.THEATERSNEEK.NL

za. 10 en zo. 11 december

LEMSTER DICKENS FESTIJN LEMMER THEATER/MARKT Proef de magische kerstsfeer van de tijd van Dickens.

WWW.LEMSTERDICKENSFESTIJN.NL

KRYSTMERKE

WESTEREIN HARICH MARKT

Twee kilometer lange kerstmarkt in versierde schuren. WWW.KRYSTMERKEHARICH.NL

BEKIJK DE COMPLETE UITAGENDA OP: WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/UITAGENDA

FOTO: RADIO SPANNENBURG

Noflik Aangenaam

KRYSTMERKE WESTEREIN HARICH

Krystmerke westerein

Op vrijdagavond 18 november worden op allerlei plekken in Friesland verhalen verteld. Zo ook rondom de Brink in Oudemirdum. Luister naar het verhaal van dominee Stephan de Jong. Beleef de klanken van Angela van Rooijen. Ontdek de verhalen van Toon Tellegen door verteller Marleen. Ga met Lucas Hoogkamp mee op reis door het heelal. En Alice Booij vertelt het verhaal over de Afsluitdijk. Shantykoor de Bakhuusterheechsjongers zorgt ondertussen voor een vrolijke noot op de sfeervolle Brink.

Op zaterdag 26 en zondag 27 november worden de kassen van FleurigBuiten in Koudum omgetoverd tot een sfeervol winter wonderland. Op deze winterfair tref je zo’n 50 standhouders met een groot aanbod van ambachten, producten en diensten. Voor een heerlijk hapje of drankje, zoals snert, poffertjes, glühwein, etc. kun je terecht op het gezellige foodplein. Of geniet hier, rondom de kerstboom, van diverse muziekoptredens van onder andere het Muziekkorps Nij Libben en een modeshow.

In Westerein Harich vind je op zaterdag 10 en zondag 11 december een twee kilometer lange kerstmarkt. In de gezellig versierde schuren van boerderijen en woningen vind je een grote variatie aan kerstartikelen, lekkernijen, brocante, schapenvachten en meer. Ook mag je bij een aantal boerenbedrijven een kijkje nemen. Onderweg verhogen diverse muzikanten de feestvreugde. Parkeren is mogelijk bij Manege Gaasterland waar een bus bezoekers naar het startpunt brengt.

WWW.VERHALENAVOND.NL

WWW.PROMOTIETEAMKOUDUM.NL

WWW.KRYSTMERKEHARICH.NL

nei Bûten Naar buiten

FOTO: JAN TIJSMA

winterfair Koudum

FOTO: THOMASVAER FOTOGRAFIE

Verhalenavond

OVERSTEKEN MET PONTJE ‘DROECH OER DE FEART‘

Makkumernoardwaard

Brekkenpaad met verhaal

Op woensdag 16 november maak je samen met een natuurgids een unieke verkenningstocht over de Makkumernoardwaard. Dit eiland in het IJsselmeer is vanwege de kwetsbare natuur normaal gesproken niet toegankelijk, maar tijdens deze excursie wordt een uitzondering gemaakt. Na een wandeling door het riet kom je aan op een prachtig wit schelpenstrand. Geniet hier van de rust en het mooie uitzicht. Voordat je het weet, waan je jezelf op een tropische locatie.

Bezoekerscentrum Mar en Klif organiseert op zaterdag 19 november tussen 11.00 en 16.00 uur een bijzondere route (17 kilometer) langs de Brekkenpolder nabij Oudega (SWF). Op diverse plekken vertellen landschapsambassadeurs verhalen en maak je kennis met de bijzondere geschiedenis en natuur van Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân. Je fietst of wandelt de route op eigen gelegenheid met oversteek van het pontje ‘Droech oer de Feart’. Bekijk de volledige route op de website.

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ MAKKUMERNOARDWAARD

WWW.NATIONAALLANDSCHAP.FRL/ BREKKENPAAD

Ook jouw evenement hier? Plaats jouw evenement gratis in onze Uitagenda. Je kunt je evenement aanmelden op onze website. WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ UITAGENDA

SPORT

NUMMER 11 • 2022

TEKST EELKE LOK FOTO’S RICARDO VEEN

‘OUDJE’ FOLKWIN ELSINGA CENTRAAL IN JONG VV LANGWEER Folkwin Elsinga kijkt bijna schuldbewust op. Hij is net gevraagd waarom hij, 38 jaar oud intussen en wonende in Heerenveen, nog altijd meedraait in het eerste voetbalelftal van de vv Langweer. Dat betekent twee keer in de week trainen en dan nog op de zondag een keer spelen. Hij weet het niet. En al komt die schuldbewuste blik van dat hij best weet dat het allemaal heel anders geworden is in de loop der jaren, ‘oudje’ Folkwin vindt het toch nog altijd heel leuk.

“WE HEBBEN TIJD NODIG”

igenlijk simpel. Leuk, dan moet je voetballen. Maar dan nog zit er elke week een dikke zeventig kilometer tussen huis en voetbalveld van Langweer. “Nou ja, ik kom van Langweer en ben hier eigenlijk altijd blijven voetballen, ook al woonde en werkte ik elders.” Het is dus een soort verslaving aan de vv Langweer.

COMBINATIE En dat terwijl Langweer niet eens een echt voetbaldorp is. De recreatie en alle aanverwante bezigheden zijn voor de meeste inwoners van Langweer veel belangrijker, alleen al omdat je daarin geld kunt verdienen. “Voetbal leeft hier wat minder”, zegt Folkwin. Hij wijst naar het naastliggende Idskenhuizen waar het voetbal veel meer in de dorpsmienskip een plaats heeft. Idskenhuizen is dan ook de grote trekker van de sportclub RVLC. Dat is de Renado VVI Langweer Combinatie. Daarin is de jeugd van de voetbalvereniging Renado van Sint Nicolaasga en VVI van Idskenhuizen samen met de jeugdspelers van Langweer ondergebracht. Gezamenlijk proberen ze daar de jeugd te plezieren in voetbal. Als we praten wordt door drie verschillende groepjes jeugd op de achtergrond enthousiast getraind. Onder leiding van de spelers van het eerste van Langweer? “Nee, die kunnen van alle drie verenigingen komen. Maar de meeste wedstrijden worden in Idskenhuizen gespeeld; hier heb je immers maar één veld.” De Combinatie mag dan succesrijk zijn om, net als bij soortgelijke initiatieven, in gezamenlijkheid voldoende voetbal-

“ALS IK HET NIET MEER LEUK ZOU VINDEN, HOUDT HET VANZELF OP”

COLUMN

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

lers voor de juniorenelftallen te krijgen, maar je moet uiteindelijk maar afwachten wie er uiteindelijk op dat seniorenveld van de vv Langweer komen te staan. Die jeugd kent het ‘eigen’ dorpselftal niet meer. Ze kunnen alle kanten op. De vv Langweer kan niet bouwen op de eigen jeugd die in de Combinatie verdwijnt.

mr. DORIEN KOOPMANS-DE BOER

VAN WIE IS HET HUIS? “Maar het is toch mijn huis?” Thea kijkt de notaris niet begrijpend aan. Ze vervolgt: “Ik ben zojuist bij de bank geweest om mijn hypotheek over te sluiten; de renteperiode was verstreken. Maar de bankmedewerker vertelde mij dat de oversluiting op dit moment niet mogelijk is.”

KRACHT EN TECHNIEK Langweer heeft dus nog maar drie seniorenteams: het eerste en tweede en een 35 plus team. Want naast de ‘ouders’ van de Combinatie zijn er in de omgeving natuurlijk ook nog grotere verengingen, die wel belang hebben bij de echte talenten. Ook Folkwin Elsinga heeft in een ver verleden nog als junior voor de vv Sneek gespeeld, toen dat nog hoofdklasser was en oud-Cambuur trainer Henk de Jong daar de jeugdtrainer was. Maar Elsinga bleef daar niet lang en kwam terug naar de vv Langweer. Zo’n man, daar kun je wel op bouwen. En dat doen ze nog steeds. Elsinga speelt nu met eigenlijk louter zeer jeugdige spelers in Langweer. Die zijn dan overigens weer wel voortgekomen uit de Combinatie, zoals Elsinga de RVLC noemt. Het betekent voor hem ’anders’ voetballen. Indertijd was Langweer nog wel vaak een team met een heleboel stevige kerels erin. Die gingen er helemaal voor. Langs de lijn worden de oude verhalen over de spijkerharde duels tegen het Sint Nykster Renado nog steeds verteld, maar op het veld zie je dat veel minder terug. De jeugd van nu voetbalt verfijnder. Kracht werd techniek.

GERM HUITEMA Helaas is Langweer gedegradeerd naar de vijfde klasse van het zondagamateurvoetbal vanuit de vierde klasse. Dan zou je zeggen, dan doe je bovenin de vijfde weer mee. Maar dat is niet zo. Elsinga moet even zoeken op zijn mobieltje, en dan blijkt dat Langweer momenteel op de voorlaatste plaats van de onderste amateurklasse staat. De kracht van de andere teams is het jonge Langweer wat teveel. Overigens denkt Folkwin dat het wel goed zal komen en dat Langweer straks mee gaat doen en wat hogerop komt. Het team moet nog helemaal indraaien. Ze hadden tot vorig jaar een overigens al zeer oude keeper van een jaar of vijftig, die heeft er de brui aan gegeven. Daar is nog geen goede vervanging voor. Altijd al een probleem van amateurvoetbalverenigingen. En Langweer heeft natuurlijk een spits nodig die de echt wel gecreëerde kansen kan afronden. Maar goede spitsen zijn net zo zeldzaam als goede keepers. Dus heeft Langweer de gelouterde amateurtrainer Germ Huitema, die veel voetbalteams in Fryslân heeft opgekrikt en begeleid, aangetrokken voor dit seizoen. Hij moet proberen een goed functionerend team van de vv Langweer van te maken. “We hebben tijd nodig”, zegt Folkwin Elsinga dan ook.

vv Langweer voetbalt in de vijfde klasse, maar komt wel terug in de vierde, denkt Folkwin Elsinga. Onder leiding van trainer Germ Huitema wordt er fanatiek getraind op het veld van Langweer.

“DE MEESTE WEDSTRIJDEN WORDEN IN IDSKENHUIZEN GESPEELD; HIER HEB JE IMMERS MAAR ÉÉN VELD” ANDERS ‘Anders’, dat is een woord wat Elsinga ook vaak gebruikt. Niet ‘slechter’ of ‘beter’, maar ‘anders’. Anders voetballen dan voorheen, ook anders met elkaar omgaan. De oudere voetballers waren voorheen automatisch op grond van leeftijd en ervaring de mannen waar tegenop werd gekeken. De hedendaagse jeugd kent dat helemaal niet meer. Toch is Folkwin Elsinga één van de mannen, die de jeugd nog kan aansturen en begeleiden. Er hoeft helemaal niemand naar hem op te kijken. Maar hij is gewoon de centrale man in het team. Achter in het middenveld spelend. Verdedigt dus veel. Probeert de bal te veroveren en dan een aanval op te zetten. Wijzen, sturen, praten, schreeuwen, maar zelf ook mee voetballen.

gehouden, en dat zal ongetwijfeld gebeuren binnenkort, de uitslag wel eens anders zou kunnen aflopen. De jeugd wil de zaterdagavond in de kroeg of disco zitten. “Dat doen ze nu ook wel, maar dan kunnen ze even uitslapen.” Het kortgeleden vernieuwde bestuur zal daar straks wel weer een keer over beginnen.

Wat blijkt? Thea’s echtgenoot Uilke is zeven jaar geleden overleden. Het huis staat nog (mede) geregistreerd op naam van Uilke. De registratie in het Kadaster kan alleen worden aangepast met inschrijving van een akte. Met een verklaring van erfrecht van de notaris kan bij een overlijden de juiste erfgenaam worden geregistreerd. Thea had daar bij het overlijden van haar echtgenoot nooit bij stilgestaan. Inmiddels zijn er jaren verstreken en is er in de tussentijd ook nog een zoon overleden, met achterlating van vier kinderen. Met een van deze kleinkinderen heeft Thea geen goed contact. De notaris wijst Thea er op dat door het tijdsverloop er uitgebreider erfgenamenonderzoek nodig is; misschien moeten zelfs alle kleinkinderen erbij betrokken worden. Vervelend voor Thea om daar nu pas achter te komen. Niet alleen bij het afsluiten of wijzigen van een hypotheek, maar ook bij verkoop van een huis kan men vertraging oplopen als er geen verklaring van erfrecht is. Als nà de verkoop de vererving nog moet worden uitgezocht, brengt dat soms allerlei ongemakken met zich mee. Met een verklaring van erfrecht kunt u dat voorkomen. Wacht daar niet mee tot het te laat is. De notaris vertelt u er graag alles over.

HUIZEN OP HET VOETBALVELD? De vv Langweer zal ook kunnen worden geconfronteerd met een oude gedachte van het gemeentebestuur, dat op het veld van Langweer prima huizen kunnen worden gebouwd in de nieuwe wijk die er omheen ligt. Het gebruik van veld en sporthal is matig. Maar de vv Langweer dan? ”Nou, dan worden we naar VVI of Renado gestuurd.” Want dat werkt met de jeugd toch ook, denkt de gemeente.

ZATERDAG? Vv Langweer voetbalt nog altijd in de zondagscompetitie. Een aantal jaren geleden heeft de verenging eens een stemming onder de leden gehouden of er ook moet worden veranderd. Naar de zaterdag toe, zoals zoveel verenigingen doen. Toen kwam de zondag nog als winnaar uit de bus. Maar Elsinga schat in, dat als de stemming weer zal worden

Dat zal Elsinga wel niet meer meemaken. Hoewel een jaar of tien geleden een enkelblessure hem lang aan de kant hield, kwam hij toen toch terug. Hij heeft er nog steeds lol in. “We hadden vorige week een feestje met de ploeg, hartstikke leuk. Daar krijg je moraal van. En als ik het niet meer leuk zou vinden, houdt het vanzelf op.”

Kortestreek 16 8531 JG Lemmer T: 0514 561712 E: info@notarisalberda.nl

www.notarisalberda.nl

AKTIE

WINTER BEURT

Meld u dan nu aan voor een winter onderhoudsbeurt.

• •

4 (mid)dagen op unieke locaties 1 dagexcursie met de bus door Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân

•

start op 17 januari, slotbijenkomst op 7 maart

In deze laagdrempelige cursus leer je hoe dit landschap is ontstaan, hoe je de geschiedenis van het landschap kunt ‘lezen’ en wat er zo bijzonder aan de natuur is. Automower onderhoud PLUS

GRATIS HAAL- EN BRENGSERVICE

Automower onderhoud STANDAARD

€ 200,incl btw

€ 60,-

De cursus, oorspronkelijk ontwikkeld voor de toeristische sector, is interessant voor een breed publiek. Kosten € 245,- (incl BTW) per deelnemer. Scan de QR-code of ga naar de website

incl btw

Kijk voor meer informatie op www.nationaallandschap.frl Aanmelden s.v.p. voor 20 december.

Vrouw Vrouw

Gaestdijk 60a - 8522 MZ Tjerkgaast 0514 - 53 15 74 - www.tjittedewolff.nl

uskliniek in

eratie

Meer weten over het landschap waar je woont, werkt en recreëert?

Komend seizoen weer succesvol aan de slag met uw grasmaaier?

Bergman Clinics | Vrouw | Heerenveen

Heerenveen

mma’s:

Cursus Ambassadeur Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân

In onze hooggespecialiseerde (uro)gynaecologische Focuskliniek in Heerenveen

Vrouw VrouwVrouw Heerenveen Vrouw Vrouw

kunnen vrouwen terecht voor de volgende zorgprogramma’s:

Vrouw Vrouw

Vrouw

Bergman Clinics | Vrouw | Heerenveen • Blaasklachten Vrouw

Vrouw Bergman Clinics | Vrouw Heerenveen In onze hooggespecialiseerde (uro)gynaecologische Focuskliniek in|Heerenveen Bergman Clinics Vrouw | Heerenveen •|Verzakking kunnen vrouwen terecht voor de volgende zorgprogramma’s:

Bergman Clinics | Vrouw | Heerenveen Bergman Clinics | Vrouw | Heerenveen

In onze onzehooggespecialiseerde hooggespecialiseerde Focuskliniek in Heerenveen •(uro)gynaecologische AnticonceptieFocuskliniek In (uro)gynaecologische in Heerenveen kunnen terecht voorvoor de volgende zorgprogramma’s: kunnenvrouwen vrouwen terecht volgende zorgprogramma’s: •de Menopauze en overgang

• Blaasklachten

• Bekkenpijn • Verzakking In onze hooggespecialiseerde hooggespecialiseerde (uro)gynaecologische Focuskliniek in Heerenveen In onze (uro)gynaecologische Focuskliniek • Blaasklachten • Onderbuikpijn • Blaasklachten • Anticonceptie kunnen vrouwen terecht voor onder andere de volgende zorgprogramma’s: •kunnen Verzakking • Menopauze envrouwen overgang • Verzakking • Anticonceptie • Blaasklachten • Bekkenpijn

terecht• Ontlastingsklachten voor de volgende zorgprogramma’s:

• Anticonceptie

• Menopauze en overgang • Onderbuikpijn • Verzakking •• Bekkenpijn Menopauze en overgang • Ontlastingsklachten • Blaasklachten • Anticonceptie Bekkenpijn •• Onderbuikpijn • Pijn bij het vrijen • Menopauze en overgang • Verzakking • Ontlastingsklachten • Vulva aandoeningen Onderbuikpijn ••• Pijn bij het vrijen Anticonceptie Ontlastingsklachten

Korte toegangstijden • Vulva•aandoeningen

• Bekkenpijn

• Vulva aandoeningen

• Pijn bij het vrijen

Prof Dr CH van der Vaart, • Onderbuikpijn

• Abnormaal bloedverlies

• Ontlastingsklachten UMC Utrecht / Bergman Clinics

• Afwijkend uitstrijkje

• hoogleraar Vulva aandoeningen urogynaecologie

• Pijn bij het vrijen

Prof Dr CH van der Vaart, hoogleraar urogynaecologie UMC Utrecht / Bergman Clinics dr. Marinus van der Ploeg dr. Robert Hakvoort Prof Dr CH van der Vaart, Uro-gynaecoloog Uro-gynaecoloog

• Korte toegangstijden voor zowel eerste afspraak als operatie hoogleraar urogynaecologie

•• Pijn bij het vrijen Menopauze en

overgang • 100% verzekerde zorg

• Korte toegangstijden voor zowel eerste afspraak operatiena • 100%als vergoed

• Vulva aandoeningen

• Bekkenpijn

in Heerenveen

UMC Utrecht / Bergman Clinics Prof Dr CH van d

verwijzing en bij medische indicatie

• 100% vergoed na verwijzing en bij medische indicatie

hoogleraar urogy UMC Utrecht / B

Gynaecologische klachten? Blijf er niet mee je lopen! Overleg met uw huisarts. of bel 088 9000 500 om direct een afspraak te Oriënteer op bergmanclinics.nl/vrouw • Korte toegangstijden voor zowel eerste afspraak als operatie •een Onderbuikpijn Kijk voorte meer informatie en het complete zorgaanbod op 00 om directOriënteer afspraak maken. je op bergmanclinics.nl/vrouw of bel 088 9000 500 om direct een afspraak te maken. www.bergmanclinics.nl/vrouw. • 100% vergoed na verwijzing en bij medische indicatie

• Ontlastingsklachten • Korte toegangstijden voor zowelmaken eersteviaafspraak operatie Na verwijzing kunt u een afspraak 088 9000als 500.

Oriënteer op bergmanclinics.nl/vrouw of bel 088 9000 500 om direct een afspraak te maken. • Pijn bijjehet vrijen

• 100% vergoed na verwijzing en bij medische indicatie

deFryskeMarren // SPORT

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST RICARDO VEEN // FOTO’S STD

SCHAATS TRAININGSCLUB DONIA (STD)

VOOR DE TIENDE KEER IN INZELL Voor Schaats Trainingsclub Donia (STD) uit Sint Nicolaasga stond er in de herfstvakantie de traditionele trip naar het Zuid-Duitse Inzell op het programma. Het schaatsseizoen begon daar met een trainingsweek en de Atje Keulen-Deelstra (AKD) wedstrijd.

Pupillen en junioren werkten aan hun schaatstechniek en conditie in de Max Aicher Arena in Inzell. Er waren trainingen vanuit het Gewest Fryslân en andere schaatsclubs. De combinatie van de ijsclubs - STC Rutten, De Kluners, IJsclub Stokvisdennen en STD - zorgden ervoor dat iedereen op zijn eigen niveau kon trainen. Daarnaast nodigde de prachtige omgeving, op 700 meter hoogte bij de berg Falkenstein, uit voor waardevolle loop-, fietsen mountainbike-trainingen.

STRAKKE PLANNING De invulling van de ijstrainingen in Inzell werd niet alleen door STD georganiseerd; dit werd vanuit een samenwerking met andere clubs gedaan om er zo voor te zorgen dat elk lid op zijn eigen niveau kon trainen met een trainer. Echter waren dit niet de enige clubs die trainden in Inzell. Er waren meerdere, ook grotere, teams die zich hadden aangemeld en zo kreeg ieder team een bepaald aantal trainigsuren toegewezen vanuit de schaatsbaan. Daardoor was een strakke planning noodzakelijk. Zo ging ‘s ochtends de wekker om zes uur en stonden de leden om zeven uur naast de baan voor een warming up, waarna ze om half acht de baan opgingen voor hun ijstraining. Naast de ijstraining waren er ook loop- en trai-

Al om 7 uur in de ochtend werd de warming up gedaan buiten de Max Aicher Arena in Inzell.

De trotse pupillen en junioren in de Max Aicher Arena in Inzell.

maken we gebruik van de aanwezige kennis, experts en gefinetunede draaiboeken. Dit alles maakt de trainingsweek tot een waardevolle tijd voor onze pupillen en junioren.”

ningen waarbij gebruik werd gemaakt van het mooie landschap van Inzell.

ATJE KEULEN DEELSTRA TROPHY “Het was de tiende keer dat wij voor de trainingsweek naar Inzell afreisden”, vertelt Janny Pekema, lid van de organisatie van de trip naar Inzell. “Elke keer moet er aanvraag gedaan worden bij de Max Aicher Arena om daar te mogen trainen. In de uitvoering naar en van de trainingsweek

Woensdag 19 oktober was het moment om te strijden om de Atje Keulen-Deelstra Trophy. Er werden snelle races gereden die resulteerden in veel nieuwe persoonlijke records. Namens STD mochten Ammarens Veldstra, Sverre de Vegt en Thijs Wiersma hun prijs ontvangen op het podium. STD laat weten trots te zijn op de pupillen en junioren en hun resultaten. “Een mooie ervaring rijker, maar nu is het weer tijd om te racen op thuisbaan Thialf.”

deFryskeMarren // SPORT TEKST RICHARD DE JONGE // BEELD FAMILIE DE VRIES EN RICHARD DE JONGE

HEERENVEEN-SUPPORTER SIEM DE VRIES IN JEUGDSELECTIE CAMBUUR

“IK HEB GESTREDEN VOOR ELKE BAL” Met voetballen bij Cambuur gaat voor de tienjarige Siem de Vries uit Lemmer een droom in vervulling. In zijn allerjongste jaren moest hij er niets van weten, maar nadat hij samen met zijn beppe een wedstrijd van de kabouters had bezocht, ging het vuurtje branden. In de jaren daaropvolgend werd Siem een voetbaldier. En hij had talent, dat was al snel duidelijk, Het gebeurde dat hij in een wedstrijd voor zijn club CVVO er zo een stuk of tien inschoot. Dat bleef niet onopgemerkt; Siem de Vries werd gescout door Cambuur en speelt zijn wedstrijden nu voor die club.

Drie keer trainen in de week, minstens één maar soms nog meer wedstrijden en… op zaterdagavond met pa Martin naar de thuiswedstrijden van Heerenveen, want daar is hij fanatiek supporter van. Huh? “Ja,” lacht Siem, “het lijkt wat gek als je bij Cambuur voetbalt, maar Heerenveen is ons clubje.” Internationaal is dat Barcelona en favoriete speler is Lionel Messi. “Dat Messi naar Paris St. Germain is verhuisd is niet de beste beslissing in het voetbal geweest”, zegt hij sip. De liefde voor deze club gaat zo ver dat het gezin De Vries in de jongstleden herfstvakantie op bezoek was in de stad, natuurlijk het stadion bezocht, maar ook een wedstrijd bijwoonde. Het wordt nog gekker want Martin en Siem hebben samen in een roadtrip álle stadions van de clubs in het betaald voetbal in Nederland, bezocht.

OVERTUIGD VAN ZICHZELF Eigenlijk was Siem nog te jong – hij moest nog vijf jaar worden - om te voetballen bij de kabouters. Maar vader Martin kende de trainer, vroeg of hij het een keertje mocht proberen. En dat heeft goed uitgepakt, mogen we wel zeggen. Daarna ging het snel. Martin: “We

vroegen hem wel eens wat hij wilde worden. ‘Profvoetballer’, zei hij dan. Als we dan vroegen: ’Wat als dat niet lukt?’, dan kregen we een blik van ‘hoezo, als dat niet lukt?’ Overtuigd van zichzelf.” Dat klinkt niet positief misschien, maar dat is wel de mentaliteit die je moet hebben om het hoogste te bereiken. Siem kan zich een wedstrijd in JO 7-3 (Jeugd Onder de zeven jaar) tegen Hielpen nog goed herinneren. “Die wonnen we met 24-0. Toen had ik twaalf keer gescoord en mocht ik niet meer scoren van mijn vader. Mocht ik alleen nog maar overspelen. Toen vond ik dat niet zo leuk, maar nu snap ik dat wel.”

ORANJESUPPORTER Het is wat flauw misschien, maar ook in Lemmer vallen appels niet ver van bomen. Vader Martin de Vries was namelijk in zijn jonge jaren een begenadigd voetballer bij CVVO waar hij het vooral moest hebben van zijn snelheid en inzet. Lang verhaal kort: hij speelde ruim tweehonderd wedstrijden in het eerste, moest vanwege slecht kraakbeen in zijn

FOTO: RICHARD DE JONGE

“IK HAD TWAALF KEER GESCOORD EN TOEN MOCHT IK NIET MEER SCOREN VAN MIJN VADER”

NUMMER 11 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

Willemien Weĳenberg-Sĳbrandy

Lassen is het leukste dat er is De ogen van Willemien Weĳenberg-Sĳbrandy (43) beginnen te stralen als ze vertelt over haar werk. Ze werkt bĳ het recyclingbedrĳf Lankhorst en dat is een zogeheten WOL (Werken op Locatie). Bĳ Lankhorst wordt vooral kunststof geproduceerd, maar het binnenwerk is van metaal en daar komt Willemien, samen met acht andere lassers, in beeld. Zĳ is overigens de enige vrouwelĳke lasser en werkt daar samen met haar man Bas.

Het Onder 12 team van Cambuur.

“MIJN MOEDER DACHT DAT DE MAIL VAN DE KNVB SPAM WAS” knieën stoppen met voetballen en is nu leider, trainer en was jarenlang penningmeester bij de club. “In mijn actieve jaren is ook de voetbalgekte rond Oranje ontstaan”, zegt De Vries senior. “Ik ben op mijn negentiende lid geworden van de Oranjesupportersvereniging. We zaten bij de eerste duizend leden en dat betekende dat we kaarten kregen voor alle eindtoernooien. We zijn in 1996 naar het EK in Engeland geweest, naar de verloren WK-finale in Zuid-Afrika en in ’98 naar de halve finale tegen Brazilië. Met een groepje vrienden gingen we alle eindtoernooien af. Maar alleen in Europa. Zuid-Afrika was een uitzondering. En tussendoor sc Heerenveen. Toen de club nog in het oude stadion zat, had ik al een seizoenkaart, samen met een vriend van me.”

DOOR TWEE CLUBS GESCOUT Een mail dit voorjaar bracht enorme verandering in het leven van de jonge Siem. “We kregen een mail van de KNVB waarin ik werd uitgenodigd voor speciale trainingen voor JO12, Jeugd Onder de twaalf jaar in Cornjum waar ook scouts van Heerenveen, Ajax, Willem II en van Cambuur zouden zijn. Mijn moeder dacht dat de mail van de KNVB spam was, of een grapje en wilde de mail al weggooien. Gelukkig heeft ze dat niet gedaan. Op de eerste training kwamen we erachter dat de andere jongens allemaal een jaar ouder waren, en een stuk groter. Allemaal in groep acht en ik was in december net tien geworden. Ik heb goed mijn best gedaan en net als anders gestreden om elke bal. Dat viel blijkbaar op, want ik heb nog veel trainingen mee mogen doen. De dag na de eerste training belde Cambuur of ik wilde komen spelen.” Aardig om te noemen is dat een paar dagen daarna Heerenveen ook nog aan de telefoon hing. Door twee clubs gescout, dat is best bijzonder.

GEEN KATTENPIS Voetballen bij een club als Cambuur is geen kattenpis en het vergt nogal wat van Siem, én van zijn familie. “We spelen sowieso één, maar soms ook twee wedstrijden in de week. En we trainen vier keer in de week. Als we door de week een extra wedstrijd hebben, vervalt er een training. De thuiswedstrijden zijn bij D.T.D. in

Cornjum. Maar vanavond hebben we een wedstrijd tegen Flevoboys Onder 13 en moeten we naar Emmeloord. Dat zijn de doordeweekse oefenwedstrijden.” De wedstrijden op zaterdag zijn door het hele land, afhankelijk van de competitie. “Zaterdag moeten we naar De Graafschap, om tien uur begint de wedstrijd.” Hallo? Om tien uur spelen in Doetinchem, dat betekent erg vroeg uit bed. “We moeten om half zeven ’s morgens bij de opstapplaats in Heerenveen zijn. Dan rijden we er met meerdere busjes naartoe. Dan voetballen we een halfuur, naar binnen voor de bespreking en dan de wedstrijd.” Siem heeft nog een zusje en een broertje die - bij elkaar opgeteld – ook zeven keer in de week sporten. Met het heen en weer brengen van de tweeling is moeder Patricia belast.

TWIN GAMES Met deze leeftijd wordt er gespeeld volgens het Twin Games principe. Twin Games zijn wedstrijden waarbij beide teams in tweeën worden opgesplitst en tegelijkertijd, op twee veldjes naast elkaar, wedstrijden tegen elkaar spelen. Het grote voordeel daarvan is dat er niet of nauwelijks wisselspelers zijn en spelers dus meer speelminuten maken en dat ze op kleinere veldjes spelen en dus meer voetbalacties maken. Na één helft van twintig minuten wordt door één club van veldhelft gewisseld. Het aardige van de Twin Games is ook dat de spelers zelf de opstelling bepalen, bij toerbeurt. Dat wordt onderling geregeld met als achterliggende gedachte dat beide teams van dezelfde club even sterk zijn. Vanaf het twaalfde jaar wordt er elf tegen elf gespeeld.

IN LEEUWARDEN NAAR SCHOOL Per dag is SIem twee en een half uur wakker thuis. Om hem en provinciegenoten van en naar de verzamelplaats te brengen en om te voorkomen dat er elke dag gereden moet worden, is er met zes ouders een carpoolschema opgesteld. Blijft dat de ouders van Siem en ook pake en beppe er maar druk mee zijn. “Ik hoop dat ik bij Cambuur kan blijven spelen. Dan zal ik volgend jaar ook in Leeuwarden naar school moeten. Maar dan laat ik hier natuurlijk wel al mijn vrienden achter. Het zou mooi zijn als ik nog genoeg tijd over heb om het hen te voetballen, te chillen of te gamen.”

Willemien is geboren in Rĳs. Op de lagere school in Oudemirdum bleek dat het lestempo voor haar iets te hoog lag. Op de Witakker in Rĳs, een school voor speciaal onderwĳs, en daarna de Koningin Emmaschool in Sneek, zat zĳ beter op haar plek. Vanaf haar twaalfde vervolgde ze haar schoolcarrière op de Dukdalf in Sneek, ook voor moeilĳk lerende kinderen. Stage bĳ Empatec Een stage bĳ Empatec in Koudum bevalt zo goed, dat Willemien daar aan het werk blĳft. Dat is ook de plek waar ze haar man Bas leert kennen. Het stel is inmiddels alweer 21 jaar getrouwd. In eerste instantie gaat Willemien bĳ het onderdeel Verpakkingen aan de slag. Als de locatie in Koudum sluit, komt ze in Franeker terecht om in 2018 bĳ Lankhorst in Sneek aan de slag te gaan. Alles van kunststof Lankhorst maakt allerlei producten van gerecycled kunststof. “Als je buiten een brugleuning of een bank die eruitziet als hout, dan is die door ons gemaakt”, klinkt het trots. “Het binnenwerk is dan van metaal en als er iets gelast moet worden en ik mag dat doen, ben ik helemaal blĳ.

Lassen is wat ik het liefste doe.” Klanten van Lankhorst zĳn vooral gemeenten, provincies, onderaannemers en weg- en waterbouw. MAAKWERK Dat ze nu als lasser bĳ Lankhorst ook deel uitmaakt van MAAKWERK, vindt Willemien alleen maar mooi. “Mensen kennen Empatec vaak alleen maar van verpakken en schoffelen. Mooi dat ze nu ook kunnen zien dat we nog veel meer doen.” MAAKWERK combineert de expertise van de drie vakbedrĳven Hout, Metaal en Montage. Gek van dieren Willemien groeide op, op het terrein van Sybrandy’s Ontspanningspark in Rĳs. “Dat was eerst van mĳn Pake en toen van mĳn vader.” Haar vader verkocht het drie jaar geleden. Alle attracties staan nu bĳ Hege Gerzen strand en recreatieterrein in Oudemirdum. Thuis heeft ze drie katten en sierduiven en wat echt bĳzonder is, twaalf Indische ﬂeseenden. “Die werken in het circus en als ze niet op pad zĳn, verzorgen wĳ de opvang van de eenden. Het bĳzondere aan deze eenden is hun nek, die is heel lang, als bĳ een ﬂes.” www.empatec.nl

46 3

17 2

17 22

2 6

17 19

6 6

PUZZELPAGINA NR 11

14 14

17 8

4 14

D C

NUMMER 11 • 2022

Puzzel en win! In iedere editie van deze uitgave staat een puzzel waarmee je leuke prijsjes kunt winnen. Stuur je oplossing via de email of met traditionele post. Je kunt dit sturen naar: info@grootdefryskemarren.nl o.v.v. puzzeloplossing NR 11-2022 – tot uiterlijk 1 december 2022. Wij wensen je veel puzzelplezier!

18 17

4 14

Probeer ijke letters. staan voor gel . Gelijke cijfers den woord te vin het gekleurde

bleekwater kwakzalver

gereedschap rechtlijnig

dierentuin

motorraces

land in Afrika

behulpzaam

deel v.e. fiets uitroep v. afkeuring

kleur

draf

soort sloep

boogbal

grafvaas

16 20

schil

in memoriam

functie

34 40

toevluchtsoord

loopbaan

bijbelvertaling

muziektempel

pensioenfonds (afk.)

soort harnas

gevang

beurtzang

waterkering

uitroep

anti

42 47 52

bijtijds afstand

vervoermiddel

pl. in Gelderland

verlaagde toon

gebakje

klapje

dwingeland

verlegenheid oude graanmaat

houtkwast

heilige

numero

leidsel

flakkerende vlam

loodrecht

vlaktemaat

knaagdier

Winnaar puzzel Grootdefryskemarren NR. 10-2022 H. Schokker uit Sint Johannesgaheeft de waardebon van 2 bioscoopkaartjes gewonnen. Deze is aangeboden en is te besteden bij DE BIOS in Heerenveen OPLOSSING EDITIE 10-2022: Zweedse puzzel: DUBBELDEKKER // Cijferpuzzel: THUISFLUITER

COLOFON GrootdeFryskeMarren is een maandelijkse uitgave van Ying Media. De krant wordt huisaan-huis verspreid in gemeente De Fryske Marren en ligt bij verschillende 'pick-up' points in gemeente De Fryske Marren. Oplage: 28.000 exemplaren.

Burgemeester Kuperusplein 52 Heerenveen • T 0513-654051 Kijk voor het actuele filmaanbod op: www.bios-heerenveen.com

2 BIOSCOOPKAARTJES!

wijze

Verticaal: 1 Spaans gerecht 2 mannetjeshert 3 wier 4 malloot 5 Local Area Network 7 riv. in Oostenrijk 8 stenen berg 9 onheilsgodin 10 geraamte 11 grens 15 pausennaam 16 vluchtheuvel 17 onderwerp 18 olm 21 secretaris-generaal 24 bleek 25 voegwoord 26 insect 27 hoofdstad van Tunesië 29 Engels telwoord 31 kloosterzuster 34 brandstof 35 stiekem 36 reet 37 ledig 38 halsjuk 39 onstuimig 41 bouwland 43 rekening-courant 45 blauwwit metaal 47 staat in Amerika 49 herkenningsmelodie 52 stuk hout 53 eigenwaarde 55 snelle trein 56 schraal.

zijrivier v.d. Rijn

PUZZEL EN WIN

staat in Amerika

gevaar

Breng letters uit de puzzel over naar de hokjes met het corresponderende nummer.

pl. in Duitsland

Horizontaal: 1 regenscherm 6 wonder 12 profeet 13 factuur 14 sierlijk 17 waarnemend 19 koeienmaag 20 Balt 22 afgeronde steen 23 gebladerte 25 toetsinstrument 27 magneetband 28 kluit 30 met aftrek van 32 computertoets 33 aankoopbewijs 35 biefstuk 37 buigzaam 40 kleine hoeveelheid 42 deel van Oostenrijk 44 vleesstokje 46 een zeker iemand 48 milieuvriendelijk (voorvoegsel) 50 koraalbank 51 racewagentje 54 leerling 57 vals 58 wildebeest 59 paradijs 60 beraad.

naarling

jongere broer of zus hollen pl. in NoordBrabant

beroep

ter inzage explosieve stof (afk.)

onzes inziens keelamandel geplooide aardkorst

politieke partij bergplaats instandhouding

deel v.h. oog

57 grote plaats

brilslang

staat in Amerika bijbelse figuur

land in ZuidAmerika taille

7 13

Lager Onderwijs speelgoed riv. in Frankrijk

2 12

vliegende schotel

stimulerend middel

ellende

DE BIOS HEERENVEEN

STUUR je ANTWOORDEN van PUZZEL 11 VÓÓR 1 december 2022 PER EMAIL NAAR: info@grootDEFRYSKEMARREN.nl OF PER POST NAAR: GROOTDEFRYSKEMARREn, Zwarteweg 4, 8603 AA SNEEK en vermeld hierbij uw adres!

UITGEVER

EINDREDACTIE

FOTOGRAFIE

Ying Media BV Zwarteweg 4 8603 AA Sneek Telefoon 0515 745005 E-mail info@yingmedia.nl www.yingmedia.nl

Henk de Vries

Johan Brouwer

REDACTIE

VERKOOP Geart Jorritsma, Ying Mellema, Marianne Bouwman, Mieke Alferink, Henjo van der Klok

redactie@grootdefryskemarren.nl

Lotte van der Meij, Hannah Zandbergen, Douwe Bijlsma, Gea de Jong-Oud, Richard de Jonge, Amanda de Vries, Eelke Lok, Janita Baron en Annemarie Overbeek, Henk van der Veer en Ricardo Veen

REDACTIECOÖRDINATOR

VORMGEVING

VERSPREIDING

Gianna Posteraro

Frans van Dam (bliidd.nl)

FRL Verspreidingen, Leeuwarden

REDACTIETIPS?

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

DRUK Mediahuis Noord, Leeuwarden

DE EERSTVOLGENDE UITGAVE VAN MAANDBLAD GROOTDEFRYSKEMARREN VERSCHIJNT OP: DONDERDAG 8 DECEMBER 2022

Heeft u uw droomhuis gevonden? Dan is het nu tijd voor een goed en persoonlijk hypotheek adviesgesprek. Kuindersma team Hypotheekadvies van links naar rechts: Simon Zijlstra, Regina Koopman en Wiebe Bootsma

Goed hypotheek advies is belangrijker dan u misschien denkt. Het kan het verschil maken tussen uw droomwoning wel of niet kunnen kopen. Maar misschien nog wel belangrijker, het helpt u in het maken van de juiste keuzes. Voor nu, maar ook in de toekomst. Als onafhankelijke adviseur begeleiden we u tijdens het hele proces. Met persoonlijk advies op het moment dat het u uitkomt.

ONAFHANKELIJK Wij werken met diverse hypotheekverstrekkers waaronder de meeste banken. We zoeken dus altijd de beste hypotheek voor u. “Het kon niet beter. Ƥ advies te krijgen.”

“Simon is duidelijk, snel en hij denkt mee. We zijn heel blij met zijn advies en onze hypotheek.” Frank de Rooij

Klanten waarderen ons met een 9.7

Altijd een kosteloos kennismakingsgesprek. Bij u thuis, op ons kantoor of via webcam. Ook ’s avonds.

Ook voor een second opinion kunt u bij ons terecht.

“Duidelijk, reageert snel en bij vragen neemt Simon alle tijd die nodig is.” Wybrand Boersma

Jetze en Hennie

KENNISMAKING

PERSOONLIJK ADVIES

“Simon is terzake kundig, eerlijk en proactief. Hij weet ons alles op een begrijpelijke wijze uit te leggen.” Dirk Visser

OT H E K E

KMANSCHAP

ZEKERE

HYP

VER

Wij adviseren bij het maken van keuzes en ﬁnanciering omtrent het verduurzamen van uw woning.

VERDUURZAMEN

SINDS 1903 Douwe Egbertsplein 1 Joure ~ info@kuindersma.nl ~ (0513) 417 755 ~ www.kuindersma.nl

s a a l k r e Sint FEESTELIJKE INTOCHT

ALLE TIJDEN ZIJN ONDER VOORBEHOUD VAN FACTOREN.

ZATERDAG

12 NOV 14:00 UUR

AANKOMST IN DE HAVEN BIJ DE ORANJERIE

GrootdeFryskeMarren 11-2022

Articles inside

SCHAATS TRAININGSCLUB DONIA

VIVACE KOOR JOURE

RINI VAN DAM

WOONZORGINITIATIEF WILHELMINAOORD

CHRIS EN AMANDA

CORRIE ALGERA

BONNY SIKKES

STOCKCAR RACETALENT AARON TERPSTRA (14

TUSKEN DE MARREN

FACE TO FACE MET