Ik weet niet hoe het u vergaat, maar soms moet ik twee keer kijken voordat ik de kop van een artikel goed begrijp. ‘Tutu opgebaard in dom Kaapstad’. Huh?
Zijn de mensen in Kaapstad niet zo slim? Wordt dat gesuggereerd? Koppen maken is een vak. Ik kan er van genieten als een koppenmaker ’s avonds vlak voordat de krant wordt gedrukt en onder tijdsdruk een pakkende kop kan bedenken.
Ik heb er een paar op een rijtje gezet: ‘Worstcasescenario Hema’, ‘Ree en stadsduif zijn het haasje’, ‘Binnenvaartvlogger schippert tussen kind en werk’ en ‘Flinke jaap Stam’ toen voetballer Jaap Stam op Euro 2000 bij een kopduel een hoofdwond opliep. Die laatste verdient wat mij betreft de hoofdprijs. Want een kop moet ook niet te lang zijn. ‘Van fluit naar spuit’, over het orkest van de Landmacht, dat gaat helpen vaccineren, is ook zo eentje.
Een kop is bedoeld om de aandacht te trekken. Nou, dat slaagt erg goed als er bovenstaande koppen worden bedacht. Sommige zijn ook een beetje voor de hand liggend, hoor. ‘Cruisemaatschappijen opnieuw in onrustig vaarwater’ is mij te gemakkelijk. ‘Dino-expo met uitsterven bedreigd, lange lockdown slaat in als een meteoriet’, is dan weer leuker.
Zo’n koppenmaker, wat zou dat voor iemand zijn? Ik denk een stille willie. Eentje die ’s middags rond vieren naar binnen schuift, zijn collega’s goedendag knikt, zijn attributen neerlegt naast zijn broodtrommetje en de computer aandoet. Gaandeweg zie je zijn mondhoeken omhoog krullen. Niks van ‘moet je nou eens kijken wat ik heb bedacht’. Stille willie is een genieter van weinig woorden met af en toe een feestje voor zichzelf. De kracht is natuurlijk de variatie. Het wordt een kermis als elke kop spitsvondig is. De balans, daar gaat het om. Opvallen ook. ‘Slappe verkoop bij condoomfabrikant tijdens pandemie’, ‘Verkoper laat carbid voortaan schieten’ en beginrijm doet het ook altijd goed: ‘Fris Feyenoord verslaat Heerenveen in Friese vrieskou’ Bedenk het maar. Nog eentje als uitsmijter dan? Seksclubs bereiden zich voor op heropening’: ‘Het is erop of eronder’.
SNEEK - De Petrus-band, bekend van het tv-programma ‘Petrus in het land’, tourt door Nederland en doet daarbij ook Sneek aan. Op vrijdagavond 28 oktober om acht uur geeft de Petrus-band een bijzonder liveconcert in de Oosterkerk.
Heb je altijd al eens willen meezingen met de liederen uit het tv-programma ‘Petrus in het land?’ Dat kan nu tijdens deze mooie avond vol bijzondere liederen uit het Liedboek. Het gaat om vertrouwde, nieuwe én vergeten liederen die voor dit KRO-NCRV tv-programma van een nieuw muzikaal jasje werden voorzien. De Petrus-band bestaat uit muzikanten Frank van Essen (viool, percussie, zang), Eline Segers (zang), Jan-Willem van Delft (toetsen), Allard Gosens (gitaar), Luca Genta (cello, bas) en Sjoerd Visser (sax, fluiten). Zij zorgen voor een verfrissende, soms uitbundige en soms intieme vertolking van geliefde en verrassende liedboekliederen. Kaarten voor dit concert zijn te boeken via de website zingenindekerk.nl.
SNEEK - De vakbedrijven Hout, Metaal en Montage, alle onderdeel van Empatec, bundelen de expertise om zo hoogwaardige, seriematige eindproducten aan te kunnen bieden aan hun klanten.
Een van de eindproducten die bijvoorbeeld gemaakt worden in opdracht van een klant, zijn plankdragers. Daarbij werden door de klant eisen gesteld aan de vorm van het te gebruiken metaal, maar ook aan de afwerking van het hout. Empatec Metaal was verantwoordelijk voor de beugel, Empatec Hout voor de speciaal afgewerkte houten plank en Empatec Montage voor het in elkaar zetten van de uiteindelijke plankdrager. Om de
SNEEK - Vrijdag 28 oktober is de feestelijke première van de film ‘Grutte Pier’ in Theater Sneek, waarbij de hoofd rolspelers uit de film in een boerenwagen met Friese paarden en twintig Friese strijders hun entree zullen maken.
‘Grutte Pier’ vertelt het verhaal van de Friese vrijheidsstrijder Pier Gerlofs Donia, de legendarische krijger die een belangrijk historisch figuur voor Friesland is. Een magisch verhaal over de Friese kleigrond, de bodem waar ontzettend veel bloed is vergoten en mensen het leven lieten voor hun vrijheid. Op 28 oktober 2022 is het 502 jaar geleden dat Grutte Pier is begraven in de Martinikerk in Sneek. Om 14.20 uur zal er een kunstwerk aangeboden worden aan de kerk (Grote Kerkstraat 9, Sneek). Kunstenaar Hans Jouta, bekend van zijn standbeeld van Johan Cruijff bij de ArenA, heeft voor deze gelegenheid de laarzen van Pier gemaakt. Castleden Syb van der Ploeg en Milan van Weelden zullen het kunstwerk onthullen met het zwaard van Grutte Pier.
expertise van de drie vakbedrijven te tonen, gaan de accountmanagers op stap met wat zij ‘de bak’ noemen. Een fraai vormgegeven houten ‘gereedschapskist’ met daarin het logo van Maakwerk gefreesd en voorzien van een stevige metalen beugel als handvat. Met deze ‘bak’ kan Empatec heel goed laten zien welke mogelijkheden ze te bieden hebben met Maakwerk.
OPPENHUIZEN - Na maanden voorbereiding is het ver nieuwde ‘Plattelânswinkeltsje Oan it Wiid' in Oppenhui zen op zaterdag 15 oktober geopend.
Het winkeltje heeft een mooi plekje gekregen in de wijdse omgeving van de Eastpolder nabij de boerderij van de familie Feenstra. Naast het ruime en gevarieerde assortiment kunnen bezoekers volop genieten van de rust en het uitzicht in het polderlandschap richting de dorpen ‘Top & Twel’ enerzijds, en anderzijds richting de Snitser Mar.
Het Plattelânswinkeltsje is te bereiken via de Ges-brug in de dorpskom van Oppenhuizen. Volg de Eastwei langs het Grachtenplan tot het eind van de weg. Het winkeltsje is ook Rustpunt voor fietsers en wandelaars.
OUDEGA (SWF) - Op 5 november aanstaande om acht uur zal muziekkorps Eendracht
Maakt Macht uit Oudega haar najaarsconcert geven in MFC It Joo. Sopraan en zangdocente Fardau van der Woude zal haar medewerking verlenen aan dit gevarieerde concert.
Op het najaarsconcert is de première te horen van het muziekstuk ‘Oan ‘e Brek’, gecomponeerd door Meine Verbeek. Verbeek is geboren en getogen in Oudega. Het werk gaat over de herinneringen die de componist heeft aan de tijd dat hij in Oudega woonde en in het bijzonder over zijn belevenissen op de Aldegeaster Brek. EMM treedt op onder leiding van Jaap Musschenga. Voor kinderen tot en met twaalf jaar is de entree gratis. Meer informatie is te vinden op www.emmoudega.nl.
IJLST - De organisatie IJlst750 organiseert regelmatig muzikale en culturele activiteiten in en om IJlst. Sinds 2017 is dat jaarlijks een paar keer 'Luisteren Op Locatie' (LOL). Vrijdag 4 november staan LOL-concerten ge pland op drie bijzondere locaties.
LOL is een unieke muzikale avond waar de bezoekers doorgaans langs drie ver rassende muzikale acts worden geleid; De najaarseditie op 4 november brengt de bezoekers langs it Poadium IJlst, Museum en Werkplaats Houtstad IJlst en de doopsgezinde kerk. Na een half uur durend optreden van een artiest beweegt de groep toeschouwers zich naar een volgende locatie waar weer een nieuw optreden plaatsvindt. Dit herhaalt zich nogmaals zodat er op één avond van drie verschillende optredens genoten kan worden. In it Poadium IJlst treedt de zeskoppige Jazzband Cécé op. Zeker de helft van deze bandleden woont in IJlst zelf. In het museum kan men luisteren en kijken naar Barney Willemse. Deze liedjes schrijver en zanger heeft zijn hart verloren aan de Amerikaanse countrymuziek. Pop- en Musicalkoor IJlst, een projectkoor, ontstaan uit eerdere in IJlst uitgevoerde locatietheatervoorstel lingen, treedt in de doopsgezinde kerk op. Onder bezielende leiding van dirigent Jan Blanksma brengt dit enthousiaste koor verschillende bekende liederen ten gehore.
SNEEK - Bij de FNV komen veel vra gen binnen over de energietoeslag. De FNV organiseert daarom infor matie- en inloopbijeenkomsten over de energietoeslag in verschil lende gemeenten. Naast het geven van informatie over de regels en eisen wat betreft de toeslag kan de FNV ook helpen met de aanvraag van deze toeslag. De bijeenkomsten zijn ook voor niet-le den van de FNV.
Veel huishoudens hebben te maken met energie-armoede. De energierekening stijgt maar verder, waardoor veel mensen in de knel komen te zitten. Om te voorkomen dat mensen financiële problemen krijgen, hebben gemeenten van de Rijksoverheid geld gekregen om alle huishoudens met een laag inkomen € 1.300,- aan energietoeslag uit te keren. De FNV organiseert daarom samen met de gemeente Súdwest-Fryslân een informatie- en inloopbijeenkomst op donderdag 10 november van 14.00 uur tot 16.30 uur in gebouw Thuis-in-Opvang, Worp Tjaardastraat 342 in Sneek. Er is er een energiecoach aanwezig om vragen te beantwoorden. Vooraf aanmelden is niet nodig.
KIJK VOOR HET LAATSTE (SPORT) NIEUWS UIT JE REGIO OP: WWW.GROOTSNEEK.NL
Op een prachtige locatie aan het Martiniplein in hartje Sneek ontstaat Martinistaete. Het huidige kantorencomplex wordt getransformeerd naar tien luxe appartementen en twee royale exclusieve penthouses. De appartementen op de eerste en tweede verdieping hebben diverse afmetingen met twee of drie slaapkamers en mooie loggia’s op het zuiden. De penthouses op de derde verdieping hebben drie slaapkamers, twee badkamers en royale buitenruimtes met een prachtig uitzicht over het Martiniplein en een groot deel van Sneek. Alle appartementen zijn gasloos en voldoen aan de nieuwste kwaliteitseisen met een warmtepomp, zonnepanelen en vloerverwarming voor extra wooncomfort. Dit levert bovendien een enorme besparing op de energielasten.
Een unieke kans voor wie graag in het levendige centrum van de watersportstad Sneek wil wonen op steenworp afstand van het theater, bioscoop, leuke winkels en sfeervolle restaurants en gezellige terrassen.
We schrijven 18 september 2022. In het Italiaanse Trento wordt het WK Gran Fondo gereden, een zware wielerkoers van 143,9 kilometer door het gebergte van NoordItalië met een hoogteverschil van 3800 meter. In de leeftijdscategorie 34-39 jaar komt Martha Maltha (op dat moment 37 jaar) uit Sneek als eerste over de finish in een tijd van 5:02:42. Ze is daarmee wereldkampioen wielrennen bij de amateurs. Terug in Sneek betekent dat een taart van de collega’s van de Spoedeisende Hulp van het Antonius Ziekenhuis.
TEKST HENK VAN DER VEER FOTO’S LAURA KEIZER FOTOGRAFIE / GRAN FONDO
“IK HAD NIET VERWACHT DAT IK DIT BIJ ELKAAR ZOU FIETSEN. HELEMAAL NIET.”
DDrie dagen na het goud op het WK blikt Martha Mal tha op haar Facebook-pagina terug: “Zo ongelooflijk gaaf dat het gelukt is!” Martha tovert een bescheiden glimlach op haar gezicht als we haar citaat op Facebook hardop lezen en er nog eens aan toevoegen dat ze toch echt officieel wereldkampioen is. Compleet met regenboogtrui om de frêle schouders en het Wilhelmus heeft toch maar mooi voor haar geklonken. Eerder dit jaar won Martha Maltha ook al de zware wielerkoers Maratona dles Dolomites en werd ze derde bij de Özta ler Radmarathon.
Martha Maltha is in het dagelijks leven arts op de Spoedeisende Hulp van het Antonius Ziekenhuis in Sneek en we kennen haar ook als voormalig topvol leybalster. Hoe mogen we de wielerkoersen in de Gran Fondo wedstrijden kwalificeren?
Martha legt uit: “Gran Fondo’s zijn in principe wedstrij den voor amateurs, hoewel er ook wel Gran Fondo’s zijn waar wel eens verdwaalde profs aan meedoen. Aan de Maratona die ik eerder dit jaar won, deden 12.000 wiel renners mee. Daarvan zijn er duizend die in de wed strijd rijden. Nogmaals, allemaal amateurs, maar wel met tijdswaarneming en een klassering. Het wedstrijde lement is er, maar tegelijkertijd is het iets waar ieder een aan mee mag doen. Met als doel zo’n wedstrijd uit te rijden. De Gran Fondo kalender is enorm groot met elk weekend wereldwijd wel ergens wedstrijden. De Maratona en Ötztaler zijn overigens wel twee van de meest bekende. Om je te kwalificeren voor het WK Gran Fondo worden elk jaar een aantal Gran Fondo’s aange wezen als kwalificatiemoment; afgelopen jaar waren er 24 van die kwalificatiewedstrijden. Daar moet je dan bij de beste twintig procent rijden. In Trento ben ik in mijn leeftijdscategorie wereldkampioen geworden. Volgend jaar wordt dit kampioenschap in Glasgow verreden, tegelijk met dat van de profs.”
“Je ziet wel op de foto die ik op mijn facebookpagina geplaatst heb, hoe ik de wedstrijd en die finish beleefd heb. Ik schreeuw heel luid ‘Jaaahh!’ Ik ken verschillen de van die meiden zo langzamerhand wel en weet dat ze heel goed kunnen fietsen. We zijn echt aan elkaar gewaagd en als ik hen zie fietsen denk ik: ‘Jeetje, wat fietsen zij hard omhoog’. En dan maak ik mij zelf weer nerveus. Ja, zo gaat dat.
De nieuwe fiets waar ik op rijd, daar ben ik heel blij mee en ook trots op. Het is de tweede Pinarello die ik ge kregen heb. Het is wel een heel aansprekend fietsmerk en ze sponsoren ook team Ineos, vroeger team Ski. In 2019 heb ik de eerste fiets van hen gekregen en dat is ontstaan in Italië, vanuit de Maratona dles Dolomites, het evenement dat Pinarello sponsort. In het jaar dat ik tweede werd was er net een topmodel uit. Toen zei mijn vriend gekscherend tegen de baas van Pinarello dat wanneer ik eerste zou worden, dat het zou moeten op het nieuwste model. Fausto Pinarello ging daar eigenlijk meteen serieus op in. We kregen z’n telefoon nummer en om een lang verhaal kort te maken: een paar maanden later had ik die nieuwe fiets thuis.”
“Dat was de eerste keer en nu hadden ze inmiddels een nieuw topmodel gelanceerd en die mocht ik ook heb ben. Het zijn fantastische fietsen. Ze hebben standaard fabriekskleuren maar ook een ‘my way programma’; dan kun je de fiets zelf samenstellen qua kleuren. Zelfs dát mocht ik doen. De onderkant is blauwpaars lakwerk en het is maar net van welke kant je er naar kijkt of hij paars of blauw is. De bovenkant is wit, met zilveren let ters Pinarello erop. Het zijn volledig carbon fietsen, het stuurt wel heel strak. Tijdens de afdalingen heb ik het gevoel dat ik heel veel controle heb met deze fiets.”
Over snelheid, hoe rap ga jij?
Of is dit een echte lekenvraag?
“Dat hangt uiteraard van de omstandigheden af en is heel wisselend. Soms heb je gedeelten van 14/15% helling en dan rijd ik nog maar twaalf kilometer per uur. Maar als het kort is, dan kan ik hem wel even omhoog knallen.”
Heeft het te maken met de kracht van jouw benen?
“Als volleybalster kon ik wel hoog springen. Als we van die testjes deden scoorde ik inderdaad hoog.”
Verbaas jij je zelf over je fietsprestaties?
“Ik had niet verwacht dat ik dit bij elkaar zou fietsen. Helemaal niet. Dat is nooit mijn insteek geweest. Ik ben op een gegeven moment met een trainer bezig gegaan omdat we die Dolomieten marathon weer gingen doen. Ik wilde voor mijzelf kijken of ik een snellere tijd kon fietsen maar helemaal niet met de gedachte een podi umplaats te bereiken. Wel om te kijken of ik door te gaan trainen, met intervallen en zo, ik beter zou presteren. Dat was dus wél zo en ik ben meer en gerichter gaan fiet sen. Dat laatste maakt het fietsen voor mij alleen maar leuker. Dat competitieve zit er dus wel een beetje in.”
Als je eerder had geweten dat het fietsen zo goed gaat, wat voor sportcarrière zou je dan hebben gehad: volleyballen of wielrennen?
“Dat vragen ze mij vaker, maar eerlijk waar, ik houd mij daar zelf nooit zo mee bezig. Ik heb nooit gedacht van ‘verdorie, misschien had ik dan wel bij de profs gereden’, dat maakt mij niet zoveel uit. Dat volleybal had ik niet willen missen, ik heb er veel mooie jaren mee gehad. Het fietsen is nu toch nog een hobby en ik doe dat helemaal zelf. Ik rijd niet in clubverband en dat vind ik perfect. Ik heb die sponsorfiets en sponsorkleding, en daar verwachten ze relatief weinig voor terug. Ik heb er geen officieel contract mee, ik kan het doen zo ik het wil. Als ik eens even niet wil trainen, dan kan dat allemaal.
Als er iemand trainingsschema’s voor mij maakt, ben ik trouwens wel geneigd om mij er aan te houden. Bij volleyballen was het op een gegeven moment moeilijk te combineren met mijn werk in het ziekenhuis. Met fietsen bepaal ik zelf op welk tijdstip ik train. Ik heb
geen verplichtingen. Als ik morgen stop, dan is het bij wijze van spreken ook goed. Als ik vanaf mijn twintigste in het stramien van trainingskampen had gemoeten, misschien had ik dan na een paar jaar wel gedacht: ‘Zo leuk vind ik dit niet’. Dat kan ook.”
“Met echt te trainen in 2018. In 2012 heb ik mijn eerste racefiets aangeschaft. Ik ben op 11 oktober 38 jaar geworden.”
Nog eens, hoe hoog moeten we deze wereldtitel inschatten?
“Kijk, het is niet in een verhouding tot een Annemiek van Vleuten, dat is van een hele andere orde. Ik denk uiteindelijk dat de dames die in die Gran Fondo’s echt voorin meerijden, die kunnen ook wel in een profpe loton meefietsen.”
Ben je niet benieuwd hoe jij in zo’n profpeloton zou presteren?
“Mwaaa… enerzijds wel en ik denk dat wan neer je continu met mensen gaat trainen die beter zijn dan jij, dan trek je je daar weer aan op. Al ben ik dan op leeftijd, ik denk wel dat ik nog een stapje zou maken. Annemiek van Vleuten is ook veertig. Met duursporten kun je op oudere leeftijd nog groeien; je kunt er langer in mee dan in bepaalde andere spor ten. Maar eerlijk? Wat moet een Jumbo Visma nu investeren in iemand van 38 jaar? Dat is voor mij geen optie.”
“Toen ik op 18 september won, gaf dat wel een euforisch gevoel en kan ik er wel van genieten. Het is de beloning voor het harde werken wat ik er in heb gestopt. Ik geniet ook erg van het trainen en dat je jezelf verbetert en zo lang ik dat zie vind ik het heel leuk. Het moment dat je op zo’n podium staat en het Wilhelmus voor jou wordt gespeeld is heel gaaf, dat is heel bijzonder.”
Hoe gaan de mensen uit jouw naaste omgeving met jouw successen om?
“Mijn vriend Bas was er bij, hij heeft alles meegemaakt en steunt mij ook volledig. Bas doet veel fietsonderhoud en dat is best han dig. Onze hele garage staat ‘ramvol’ met fiet sen, ook van mijn fietsmaatjes en Bas onder houdt die ook. Als er iets kraakt en piept, dan regelt Bas het wel. Daar heb ik wel geluk mee. Die dure fiets die ik nu heb, zou ik niet naar een doorsnee fietsenmaker willen brengen. Deze fiets met dat speciale spuitprogramma en alles bij elkaar, dan kom je op 15 à 16.000 euro. Ik durf het bijna niet te zeggen.
Mijn fietsmaatjes en mijn familie leven ook geweldig mee. En wat ik ook hartstikke leuk vind is dat mijn collega’s op het werk heel erg meeleven. Onvoorstelbaar. Kom ik in het ziekenhuis en hebben ze alles versierd in de koffiekamer en staat er een taart met een foto van mij erop. Ik waardeer dat en het is onwijs lief, maar het maakt mij ook een beetje ongemakkelijk. Het is veel te gek. Ik weet heus wel dat er betere wielrenners zijn dan ik. Ik zie dan de bijzonderheid van mijn eigen pres taties in perspectief. Ik kom van oorsprong uit Holwerd, misschien is het dat wel. Lekker nuchter. Ik ben geen opschepper. Klaar.”
“IK KOM VAN OORSPRONG UIT HOLWERD. LEKKER NUCHTER. IK BEN GEEN OPSCHEPPER. KLAAR.”
Gerd van Os neemt na veertien jaar afscheid als bestuurslid van Sneek Promotion. “Ik kan het zelf amper geloven, ik ben in 2008 eigenlijk een beetje in dit bestuur gerold. Nu ik na deze periode afscheid neem, voelt dat net alsof het gisteren was dat ik penningmeester werd van deze geweldige club. Ik wil best even met jullie om tafel zitten, maar dan wel graag met de anderen erbij.”
Dit zegt Gerd van Os, een Jouster met een groot Sneek-hart. Die ‘anderen’ zijn in willekeurige volgorde: Janet Miedema, de opvolgster van Gerd per 1 oktober, secreta ris Gert Veldhuis, voorzitter Jetske Schou ten-Wouda en evenementencoördinator
Petra Miedema. Een enthousiast ‘klavertje 4’, dat graag nog even met de afscheid nemende Van Os op de foto wil. “De Laatste Stuiver, oftewel de Stúverse Brugge is wel een mooie plek.”
Helemaal afscheid nemen doet Gerd van Os ook niet, want met de functie van advi seur blijft hij betrokken bij Sneek Promo tion. Het geeft meteen aan dat Van Os zich prima thuis voelt binnen deze groep die constant Sneek op de kaart zet en daar ook wil behouden.
Gerd van Os: “Het mooie van Sneek Promotion is dat je inzicht hebt in alle entiteiten, als daar wat aan de hand is. Dat was voor mij wel een belangrijke reden dat ik veeriten jaar geleden belangstelling had voor deze bestuursfunctie. Ik kwam overal terecht. De Vereniging Sneker Zakenlieden, ‘de HIS’ (Handel & Industrie Sneek’, red.), en de KWS ( Koninklijke Watersportver eniging Sneek, red.) om maar eens drie verenigingen te noemen. Ik was toen accountmanager van de Rabobank in Sneek. De ondernemers waar ik mee te maken had gaven mij veel vertrouwen en toen wilde ik wat teruggeven. Mede door het bestuur en niet te vergeten ‘onze’ Petra was de samen werking gewoon super. Dat maakte deze functie voor mij ook zo fijn.
En dan noem ik - op het gevaar af mensen niet te be noemen - ook de namen van Gerard Vellinga, Ale Bok, Sjoerd Tolsma, Ru dolf Dijkstra en Stella van Gent. Stuk voor stuk prima mensen. Ik heb in de afgelo pen veertien jaar ook enorm veel geleerd.”
Gerd van Os, en ook de andere bestuurs leden, geven unaniem aan de samenwer king met het achterland, zeg maar de hele gemeente Súdwest-Fryslân, erg belangrijk en waardevol te vinden. De promotie mag nooit uit één hoek komen. Doordat Sneek net als al andere steden en dorpen van de nieuwe fusiegemeente één geheel is gaan vormen met SWF is de exclusieve aandacht voor de hoofdplaats wel afgenomen, vin den Van Os en zijn kompanen. Overigens met alle begrip.
“Van een uitvoerende organisatie zijn we in het laatste decennium tot een strategie organisatie gekomen. Meer brainstormen, wat we een keer in het half jaar doen, en minder vergaderen. Dat laatste kan, en zeker in de afgelopen coronaperiode, wel digitaal. Om nieuwe creatieve ideeën te genereren proberen we het bestuur ook steeds weer met andere mensen samen te stellen en zodoende vorm te geven. Daar
weinig georganiseerd, maar als bestuur hebben we wel veel werk verzet. Zo waren en zijn we betrokken bij de nieuwe Stich ting Sneekweek. Petra is juist in de coro natijd keihard aan het werk geweest, maar veel activiteiten werden gecanceld door de ‘risicobeheerders’ van de gemeente.”
Een belangrijk speerpunt voor Sneek Promotion zal in de komende tijd ongetwij feld weer samenwerking zijn met andere partijen zoals bijvoorbeeld de werkgroep binnenstad, Theater Sneek, het Fries Scheepvaart Museum. “Ook digitale zaken als de zoekmachine marketing, en dan ook landelijk zijn zeker speerpunten”, zegt Petra Miedema. “Leefbaarheid is belangrijk en verder verdient de samenhang tussen de stakeholders in Sneek alle aandacht. Ook daar zijn bestuursveranderingen, maar we moeten elkaar scherp houden. We moeten niet in elkaars vaarwater zitten, om maar eens een bruggetje te slaan naar wat Sneek wil zijn: het DNA van Sneek is Waterstad!”
Duidelijk is dat Sneek Promotion het als haar taak ziet om de stad aantrekkelijk te
houden, de belangen van de leefomgeving zijn zeer belangrijk. Sneek als Waterstad, maar ook als groene en blauwe oase. Eve nementen zijn top, maar er hoeft echt niet elke week een grootscheeps evenement op poten te worden gezet, volgens de groep.
De enthousiastelingen van Sneek Promo tion zijn en blijven actief om de Sneker binnenstad vitaal te houden en te maken. Samenwerking met de andere steden en dorpen, maar ook met Waterland Friesland en Merk Friesland worden blijvend als belangrijke partners van Sneek Promotion genoemd voor de regio- en Friesland-pro motie. Gerd van Os zal het allemaal vanaf een andere positie in de gaten houden, en over de kwaliteiten van zijn opvolgster Ja net Miedema zit hij zeker niet in. “En over de rest eigenlijk ook niet. De organisatie staat als een huis. Alleen graag nog wat ex tra handen om het bestuur te ondersteu nen, dat zou geweldig zijn”, besluit hij.
Meer over de activiteiten van Sneek Promotion: www.sneek.nl/sneekpromotion
Jan Tjalling de Boer uit Tersoal runt zijn eigen klusbedrijf. Daarnaast houdt hij van dansen, acteren en regisseren. Al jarenlang had hij een bepaalde voorstelling in zijn hoofd: samen met zijn dorpsgenoten, echte mensen, de wassenbeelden van Madame Tussauds uitbeelden. Het kwam er telkens niet van, totdat hij werd gevraagd voor de activiteitencommissie Doendenkers van de Vituskerk in zijn dorp. Dat leidde zondag 9 oktober jongstleden tot het evenement ‘Madame Tersoal’ en het werd een groot succes.
Jan Tjalling de Boer heeft inmiddels al heel wat ervaring op het podium. Hij heeft een aantal keer deelgenomen aan het dorpstoneel, zowel als decorbouwer als acteur. Zes keer deed hij mee aan het Iepenloftspul van Jorwert. “Ze konden weinig mannelijke dansers vinden en hadden er lucht van gekregen dat ik het leuk vind om te dansen. Zodoende werd ik gevraagd. Maar ik heb ook geacteerd en ben een keer gevraagd om als standbeeld te staan.” Daarnaast was hij onder meer betrokken bij het jeugdtoneel. “Ik kijk wat er op mijn pad komt en of ik het kan combineren met mijn gezin en mijn klussenbedrijf. Vaak gaat er heel veel tijd in alle voorbereidingen zitten.”
Met het Madame Tussauds museum in Amsterdam heeft Jan Tjalling niet bijzonder veel. “Ik ben er vroeger wel eens geweest en vind het leuk om al die verschillende wassenbeelden te zien. Sommige lijken sprekend, andere helemaal niet.” Een beroemd televisiefragment is hem altijd bijgebleven. “Tom Manders, oftewel Doris, was een keer op bezoek in het museum. Hij zat op een bankje toen er een mevrouw naar hem toe kwam lopen. ‘Ik weet niet of u het bent’, zei ze.
‘Maar ik vind u fantastisch.’ Toen sprong Doris op en knuffelde haar. Dat vond ik fantastisch.”
Al jaren leek het hem leuk om mensen te vragen beroemdheden als wassenbeeld uit te beelden. “In mijn hoofd had ik al een lijstje gemaakt van dorpsgenoten, die ik op een artiest vond lijken. Dus toen ik gevraagd werd voor de activiteitencommissie van de kerk, stelde ik mijn idee voor. Iedereen was zo enthousiast dat ik aan de voorbereidingen kon beginnen.” Dat was een jaar geleden.
De ‘geestelijk vader’ van het evenement vroeg de tien dorpsgenoten die hij op zijn lijstje had staan en iedereen stemde gelijk toe. Hij had zelfs nog twee personen op een reservelijst en zelf wilde hij ook graag meedoen. Jan Tjalling wist al precies welke artiest dat zou worden: Patrick Swayze. “Vroeger werd ik heel vaak met deze acteur vergeleken. Soms spraken mensen me zelfs in het Engels aan, omdat ze ervan overtuigd waren dat ik echt Patrick Swayze was.” Patrick Swayze was onder meer bekend van de serie ‘North and South’ en de film ‘Dirty Dancing’. “Dansen is een hobby van me.
Het evenement ‘Madame Tesoal’ was een groot succes. “We hebben rond de vijftig bezoekers getrokken, kinderen niet meegerekend”, vertelt Thora Justesen, van Stichting Vituskerk Tersoal en eveneens lid van de activiteitencommissie en Doendenkers, enthousiast. “De reacties waren ontzettend goed. Iedereen was zo enthousiast. Sommigen kwamen zelfs nog een keer terug om nog wat foto’s en filmpjes te maken. Een ander liep applaudisserend de kerk uit.”
De activiteit sluit volgens Justesen heel goed aan bij de doelstellingen van de Stichting Vituskerk Tersoal. “Als wij iets organiseren, dan doen we dat voor het hele
Ik heb jarenlang op stijldansles gezeten bij Vergonet in Sneek. En bij Omar Smit in Leeuwarden heb ik les gekregen in rock ‘n roll. Ik houd zowel van stijldansen als van rock ‘n roll. Ik heb zelfs wel eens rock ’n- roll moves met een foxtrot gecombineerd. Door dat dansen werd de gelijkenis nog groter.”
De voorbereidingen voor ‘Madame Tersoal’ hebben een paar weken in beslag genomen. Er moesten decors worden gemaakt en de juiste kleding moest worden gevonden. Jan Tjalling is blij met alle hulp die hij vanuit het dorp heeft gekregen. “Gepke Fokkens van het dorpstoneel heeft alle ‘wassenbeelden’ geschminkt. Mijn vrouw is kapster, zij heeft samen met onze overbuurvrouw de kapsels gedaan en zij hebben ook met schminken geassisteerd. Verder hebben we ook veel hulp gekregen bij het maken van de decors.”
Op zondag 9 oktober was het zover. In kleine groepen konden dorpsbewoners langs de ‘wassenbeelden’ lopen. Naast Patrick Swayze waren Sandra Bullock, de Zangeres Zonder Naam, Tom Selleck, Stan Laurel en Oliver Hardy, Lisa Loeb, Freddy Mercury, Jacques Brel en
Peter Falk als inspecteur Columbo te herkennen. Wie de namen raadde kon daarna een puzzel oplossen. Voor de ‘wassenbeelden’ was het af en toe best lastig om stil te staan, weet Jan Tjalling. “Om het kwartier kon een groepje mensen een rondje door de kerk maken. Meestal duurde dat twaalf minuten, zodat we nog drie minuten hadden om even te bewegen. Anders is het niet vol te houden. Ook heb ik af en toe stiekem even van pose gewisseld.”
In de toekomst hoopt de Doendenkerscommissie, die in totaal uit zes personen bestaat, nog allerlei leuke activiteiten te ontplooien. “We proberen iedere maand een activiteit te organiseren. Dat doen we met veel plezier. De samenwerking binnen de commissie is ontzettend leuk. We vullen elkaar goed aan en komen zo tot hele mooie ideeën.” De Boer heeft nog allerlei dingen. “Het lijkt me ontzettend leuk om aan standup comedy of cabaret te doen.”
Toon Hermans is daarbij voor De Boer echt een held. “Zijn humor vind ik geweldig. Daar ben ik echt jaloers op. Misschien dat ik dat ooit eens ga proberen.”
dorp. In 2017 hebben we als dorpsstichting de kerk overgenomen van de PKN. Sindsdien wordt de kerk, naast kerkdiensten, gebruikt voor allerlei evenementen. We proberen alle activiteiten zoveel mogelijk voor en door de Tersoalsters te organiseren.” De samenwerking met het tegenover liggende dorpshuis is dan ook heel nauw. “Wij hebben hier geen keuken en mogen het koffiezetapparaat uit het dorpshuis gebruiken. Ook mogen we gebruik maken van de toiletten. Als mensen naar een evenement in de kerk zijn geweest, dan kunnen ze nog even napraten in het dorpshuis. En de zonnepanelen van de kerk liggen zelfs op het dak van het dorpshuis.” De afgelopen jaren zijn er al allerlei leuke evenementen georganiseerd.
Thora Justesen: “In het kader van Tjerkepaed hebben we afgelopen zomer bijvoorbeeld een expositie georganiseerd onder het motto: ‘Jong en oud in de kerk’. Het was mij opgevallen dat er in ons dorp, met 350 inwoners, veel grootouders en kleinkinderen wonen. Ik ben bij dertien pakes en beppes en hun kleinkinderen langs gegaan om te vragen hoe de kleinkinderen naar hun opa en oma kijken en omgekeerd. Daar hebben ze allemaal een collage van gemaakt, die we in wissellijsten in de kerk hebben gehangen.” In de afgelopen jaren zijn er in de kerk allerlei exposities georganiseerd, onder meer over de basisschool die destijds verdween uit het dorp.
krijgt,
Een tien voor taal voor hun deelnemers? Dat is niet waar de twintig vrijwillige taalcoaches van het Taalhuis in de bibliotheek in Sneek op mikken. Ze halen letterlijk en figuurlijk van alles uit de kast om te zorgen dat hun deelnemers zich in het dagelijkse leven kunnen redden. Die deelnemers doen maar al te graag een boekje open over wat de taalcoaches voor hen betekenen.
Vroeger was de bibliotheek alleen een gebouw waar je boeken kon lenen. “De bibliotheek anno nu is een plek voor ontmoeting, debat en educatie”, legt Joukje de Ree, coördinator Taalhuis, uit. “Het Taalhuis is slechts één van de mooie dingen die hier gebeuren dankzij onze vele vrijwilligers. Het is een open inloop, waar vooral veel gebruik van wordt gemaakt door mensen uit het AZC die de taal willen leren. We leggen de nadruk op praktische dingen.”
Een rondje langs de verschillende tafels van het Taalhuis in de bieb maakt duidelijk wat ze hiermee bedoelt.
Aan de Taaltafel van vrijwilliger Frans zitten drie mannen gebogen over het boek ‘Verhalen uit het Midden-Oosten’. Om de beurt leest één van hen een stukje voor. Als eerste vraagt Frans naar de bete kenis van een aantal woorden uit het verhaal. “Fruitbomen, wat zijn dat?” “Een appel, een abrikoos”, weten de deelnemers. “Het fruit is rijp; wat betekent dat?” “Dat je het fruit kunt eten”, is het antwoord. Hierna gaat Frans over op het vervoegen van werkwoorden. “Zeg gen, ik zeg, ik zei, ik heb gezegd”, dreunt de cursist op. “Hoe is dat bij drinken?”, is Frans’ volgende vraag. Het gegeven antwoord klopt. Wat de mannen nog wel lastig vinden is, wanneer je ‘hebben’ of ‘zijn’ gebruikt. “Is het: ik heb geweest of ik ben geweest?”
Even verderop staat een laptop op tafel. Daar kijken een deelneem ster en vrijwilliger Louis naar een voorbeeldexamen schrijven die ze thuis heeft gemaakt. Sinds drie maanden zijn ze een vast koppel.
De deelneemster heeft al twee staatsexamens behaald en doet in oktober haar laatste twee. Haar droom is haar taal nog verder te verbeteren, te gaan werken en – als ze genoeg tijd heeft - haar master fysiotherapie en economie te halen.
Bij vrijwilligster Clara schuift een jonge vrouw aan, die vandaag voor het eerst in het Taalhuis komt. Samen met de andere deelnemers leest ze het boek ‘Nieuwe Buren’.
“Wat betekent ‘meegenomen’?” vraagt ze. Een van de deelneem sters legt het uit: “Vandaag had jij jouw vader meegenomen.” Een
duidelijk antwoord. De jonge vrouw knikt instemmend.
Bij twee deelne mers en vrijwillig ster Ellen ligt de Start krant op tafel. “Deze krant heeft allemaal leuke kleine stukjes”, vertelt ze. “We heb ben het dus over onderwerpen zo als politiek, gezondheid.” Oktober is de maand van het stoppen met roken: stoptober. Reden om beide mannen te vragen of zij roken. “Ik wil wel stoppen,” zegt de ene
man, “maar ik heb nu nog te veel stress.” Ellen knikt begrijpend: “Misschien wordt het anders als je familie naar hier komt.” Moeilijke ge sprekken gaat ze niet uit de weg, maar ze legt de nadruk op plezier maken: “Mensen hebben al genoeg in hun rugzak.”
Iets dat vrijwilligster Tine kan beamen. “Ieder van de deelnemers heeft een verhaal. Ze hebben van alles meegemaakt.” Ze weet hoe belangrijk deelnemers de wekelijk se ontmoeting met hun taalcoach vinden. “Toen we in de coronatijd niet terecht konden in de bieb, hebben we daarom steeds gewan deld. Al wandelend kun je dingen aanwijzen en gesprekken voeren.”
Voor de deelnemers betekent de wekelijkse ontmoeting met hun taalcoach meer dan alleen taalles. “Ik houd van deze mensen, het zijn goede mensen”, zegt iemand.
Een ander: “Ze zijn de eerste vrienden in ons leven. We hebben bij Frans in de tuin geholpen; we zijn met Ellen naar de dierentuin in Leeuwarden geweest.” Weer een ander: “Op sommige dagen heb ik het zwaar, dan luistert Louis eerst naar wat mij verdrietig maakt. Hij
Het Taalhuis in de bibliotheek in Sneek is elke dinsdag- en donderdagmiddag van 13.30-16.00 uur en donderdagavond van 18.00-20.00 open. Behalve het Taalhuis onder begeleiding van vrijwilligers is er ook een Taalhuis van ROC Friesland College op dinsdagmorgen en donderdagavond voor deelnemers die al zijn ingeburgerd.
Deelnemers en vrijwilligers krijgen een abonnement van de bieb, zodat ze lesboekjes mee naar huis kunnen nemen. De deelnemers zijn afkomstig uit verschillende landen; ze staan niet met naam en foto in dit artikel. Daar is bewust voor gekozen uit privacy-overwegingen. De vrijwilligers komen meestal binnen via het Sociaal Collectief; motivatie om deelnemers verder te brengen is het belangrijkste voor hen. Slechts een deel van de vrijwilligers heeft een onderwijsachtergrond.
leeft mee, is als een vader voor mij.” En een vierde: “In de toe komst wil ik hier werken, mijn be roep als tandarts uitoefenen.” Tot die tijd doet hij, net als vele andere deelnemers, vrijwilligerswerk in en om Sneek.
Eén van de deelnemers neemt vandaag afscheid; hij heeft woon ruimte gekregen in Aalsmeer. Van de taalcoaches krijgt hij een handdoek en theedoek met de tekst ‘Oer ús skynt deselfde sinne’. Reden om een volgende keer te praten over spreekwoorden en gezegden?
“IS HET: IK HEB GEWEEST OF IK BEN GEWEEST?”
“IN DE TOEKOMST WIL IK HIER WERKEN, MIJN BEROEP ALS TANDARTS UITOEFENEN”
Nederland is een land vol verzamelaars. Spaarden we vroeger als kind vooral speldjes, postzegels, sigarenbandjes, modelautootjes en stripboeken, tegenwoordig kun je het zo gek niet bedenken, of het wordt wel verzameld. Er is zelfs een website met alle mogelijke verzamelingen opgericht: lastdodo.nl. Daarnaast zijn er de echte groten, voor wie het huis soms te klein is om alle items te herbergen.
Jelmer Kuipers uit Sneek. Hij verzamelt VW modelauto’s. En méér.
Na de voordeur staan de eersten al; in de woonkamer staan er nog meer en boven in de vier slaapkamers staat de rest. In totaal meer dan 2.500 (!) modelauto’s. Hoofdzakelijk van Volkswagen en ook van een paar andere merken. Jelmer Kuipers verzamelt echter niet alleen modelauto’s, maar ook andere zaken die al dan niet te maken hebben met auto’s, zo blijkt tijdens de rondgang.
“Kijk,” zegt hij terwijl hij een model op tafel zet, “dit is de eerste VW Kever.” Nog zonder bum pers, de koplampen nog niet geïntegreerd, de deurgreep nog links en geen achterruit maar een rooster, om de motor te koelen.” Het is Kuipers ten voeten uit. Bij elk type heeft hij een verhaaltje. Zoals bij de Mercedes 170H waarbij hij vertelt dat H staat voor ‘hinten’ (achter) en dat er veel merken waren die met een Keverach tig iets kwamen. Het verhaal achter de Karmann Ghia is trouwens ook een aardige. Wilhelm Kar mann maakte een prachtige sportwagenvariant op de Kever. Deze viel echter niet in de smaak bij de hoogste baas van VW indertijd. Niet getreurd, Karmann liet hem zien aan de vrouw en dochter van deze hoge pief en die waren dolenthousiast. Het gevolg: van de Karmann Ghia zijn er 400.000 gebouwd, vooral voor de Amerikaanse markt.
Jelmer Kuipers was werkzaam bij Lankhorst Touwfabrieken, maar was ook de schoonzoon van Harke Pheifer, grondlegger van het gelijk namige autobedrijf. “Met zachte dwang werd ik autoverkoper”, lacht de geboren en getogen Sneker. “Ik had op mijn bureau een modelletje staan. Klanten die dat zagen, namen er bij een volgend bezoek eentje mee en al snel waren het er zoveel dat ik er bij de verhuizing van de gara ge naar de Graaf Adolfstraat drie grote vitrines mee kon vullen.”
Na elf jaar hield hij de auto-business voor gezien en werd hij conservator bij het Fries Scheepvaart Museum. Niet in de laatste plaats vanwege zijn hobby watersport en zijn kennis van traditione le schepen. “Ik kon die grote vitrines hier thuis niet kwijt. Ik heb planken aan de muur gemaakt. In feite ben ik opnieuw begonnen. Op een goed
“Ik werd met zachte dwang autoverkoper”TEKST EN BEELD RICHARD
moment had ik er duizend. Dan hoor je op beurzen dat er mensen zijn die er vijfduizend hebben of nog meer. Dan denk je: ‘Zal ik stoppen bij duizend?’, maar dan heb je er in een maand weer 25 bij en zo gaat het maar door. Het is een sneeuwbaleffect. Mensen vragen zich af waar het straks allemaal heen moet als ik er niet meer ben. Ik heb mijn kinderen beloofd dat ze zich daar geen zorgen om hoeven te maken. Laat een container komen en mik daar alles in. Maar je hebt ook best kans dat ik voor die tijd alles heb verkocht.”
"Het zijn er nu ruim 2.500. Alleen al van VW. Maar ik heb er nog een paar verzamelingen naast”, glimlacht hij. “Auto-Union is een door de Duitse overheid opgedrongen samenwerkings verband tussen de merken Audi, DKW, Horch en Wanderer.” Leuk weetje: deze vier merken vinden we terug in de vier ringen van het merk Audi, de enige die overbleef van de vier. “DKW had een tweetakt motor en een houten frame. Dat is nu niet meer voor te stellen. Dat vond ik wel intrigerend, heb me daar in verdiept en die vier merken spaar ik nu ook. Maar alleen kleine modellen hoor, anders wordt het huis te klein.”
Hier is het niet bij gebleven. Kuipers spreekt over A-, B- en C-verzamelingen als hij het heeft over Volkswagen, Audi, Auto-Union en Skoda. Intussen is er ook een D-verzameling: “Lach niet”, zegt hij, “Amerikanen uit de jaren vijftig en zes tig met van die enorme vleugels. Als je er op gaat letten, loop je ook weer tegen die modellen aan. Dus daar staan er ook al weer ruim honderd van.”
“Ik noem mijn manier van verzamelen een beheersbare vorm van autisme. Ik weet wanneer ik moet stoppen en ook financieel stel ik grenzen. Ik kan elke week wel een model van vijfhonderd euro kopen, maar dat is niet leuk. Als ik op de rommelmarkt van Black Boys een Kevertje vind die ik nog niet heb, is dat voor mij goud waard. In de inbrengwin kels vind ik ook nog wel eens wat.”
Dan zegt hij opeens: “Oh, vergeten, Porsche heb ik ook nog.” Er komen nog meer letters uit het alfabet voorbij zal later blijken. “Ik ben met Porsche begonnen toen het nog een volledige dochter was van Volkswagen. Kleine schaal, 1 op 43. Ook weer vanwege ruim tegebrek.”
We zijn bij de volgende letter aanbeland als het woord ‘boeken’ voorbij komt. “Schrik niet,” zegt hij, “ik heb alleen van Volkswagen al meer dan honderd boe ken. Maar ook van andere merken heb ik zeker rond de tachtig boeken. Horch en Audi waren in de jaren dertig luxe merken. Erg rijke Duitsers kochten een kaal chassis, daar stond een grote motor
in en verder niets. Daarmee gingen ze naar een carrosseriebouwer. Daar had je er verschillende van. Beste voor beeld is Gläser in Dresden. Die bouwde de mooiste carrosserieën. Zowel van binnen als van buiten. Er is net een boek uitgegeven over Gläser. Dat heb ik besteld. Denk dat het mijn mooiste boek wordt.”
Tijd voor een rondje door het huis. Niet alleen in de achterkamer, ook in de voorkamer worden we omringd door modellen. Onder elke auto een sticker met een nummer. Kuipers heeft ze ge rubriceerd met zaken als model en type. In een kaartenbak. “Ik ben nu eenmaal een museummannetje, en heb niet veel met computers.” In een kast ook een be hoorlijke verzameling elpees. Van Glenn Miller zo blijkt. Meer dan honderd en net zo veel van leden die in zijn orkest speelden. “De rest staat boven,” zeg hij, “maar deze draai ik het vaakst.”
Boven in de vier slaapkamers vaak evenveel vitrines. Volkswagen Kever, de Transporter, varianten op ‘Herbie’, de VW Kever die een hoofdrol speelde in de gelijknamige Disneyfilms, taxi-vari anten, je kunt het zo gek niet bedenken. “Maar,” zegt Kuipers tot besluit, “ik ben helemaal niet een grote verzamelaar. Er zijn er die er veel en veel meer hebben. Ik verzamel op een andere manier. Als ik van de Golf IV een twee- en een vierdeurs heb, dan vind ik het prima en hoef ik niet ook nog een blauwe, een gele en een rode.”
“Het begon met eenmodelletje op mijn bureau”
Het was huisje, boompje, vier katten en zo op zijn tijd een duikvakantie met man Johan en dochter Emma. Het leven lachte Agnes Adema toe. Totdat Agnes drie jaar geleden op Hardzeildag de diagnose NETkanker kreeg: een tumor in de dunne darm met uitzaaiingen in de lever en de lymfeklieren. “Dan sta je opeens aan de andere kant en ben je patiënt in plaats van verpleegkundige”, zegt Agnes Adema, tot dan als zodanig werkzaam op de interne afdeling oncologie in ziekenhuis Antonius. Hoe ‘toevallig’ wil je het hebben.
“Ik had heel erge opvliegers”, begint Agnes Adema (44) haar verhaal. “Dat was in 2018 al. Beetje jong, maar we dachten aan de over gang. Toen kreeg ik diarree. Het ging maar niet over en mijn huisarts gaf niet veel sjoe ge. Ik heb zelfs nog contact gezocht met een alternatieve genezer. Ik dacht: misschien zit het in de melk, of dat soort dingen.”
Die alternatieve genezer had geen tijd voor Agnes. “En dat is wel een beetje mijn redding geweest,” zegt ze, “want ik ben teruggegaan naar de huisarts, heb daar flink met mijn vuist op tafel geslagen en heb geëist dat hij me door zou sturen naar de internist. Toen is het balletje gaan rollen.”
Ze ging via de internist en bloedonderzoek naar een echo. “Daar moest ik linksom, rechtsom en moest er nog een foto extra worden gemaakt en toen de laborant zei: ‘Ik moet even overleggen met de radioloog’, wist ik genoeg. Thuis had ik na twintig minuten de internist al aan de telefoon die zei dat het niet goed was.” Na Sneek volgde Groningen, waar alle onderzoeken op nieuw werden gedaan. Utrecht, waar Agnes PRRT-behandelingen en daarna radio-em bolisatie kreeg, een proef waar ze door een katheter via de lies radioactiviteit in de tumor plaatsten.
“Ik had stille hoop dat ze middels een operatie een stukje van mijn lever weg zouden kunnen halen. Maar dat kon niet. Wel is de tumor door de PRRT en radio-em bolisatie geslonken van zeventien naar acht centimeter. Die opvliegers trouwens, die kwamen doordat de tumor serotonine afgeeft. Ik zou ook nog een darmonderzoek
krijgen en daarvoor moest ik laxeren. En ik had al ernstige diarree. Ik stond onder de douche en ik kon Johan nog roepen en die heeft me opgevangen. Ik viel flauw. Ben met de ambulance naar het ziekenhuis ge bracht. Dat is erg. Voor je kind. Ik lag blauw in bed en daar stond mijn dochtertje naast.
Na Sneek vertelde ik haar dat we nog naar een andere dokter moesten die nog meer had geleerd. Ik vond dat ik haar moest
vertellen dat ik kanker had. Ik zei: ‘Mama wordt niet beter’. Het eerste wat ze zei was: ‘Mama, ga je dan dood en word je niet oma van mijn kindjes?’ Dan stort je wereld in… Ze was toen pas negen.”
“Dat is op dat moment heel heftig. Maar we hebben het omgebogen. We gaan voor het leven. Ik heb haar beloofd dat we haar alles vertellen. Dat we eerlijk zullen zijn bij alles wat er gebeurt. Ook bij slechte berichten. Ze doet het erg goed. En met mij gaat het ei genlijk ook goed. Ik ben vorige maand voor een controlescan geweest. Die was stabiel. Ik moet in januari weer.
Het leven heeft de laatste drie jaar behoorlijk op zijn kop gestaan, maar we pakken het zoals het nu is en kijken later wel verder. Mijn motto is: ‘zittend op de bank beleven we niet de grootste avonturen’. Ik ga een paar keer in de week naar de sportschool, ben knuffelmoeder geworden bij de No
madenhof, ben duikinstructeur en draai af en toe nog wel eens een klasje, vooral met kinderen. Onze dochter opleiden tot duiker is altijd één van mijn dromen geweest en dat is gelukt. Ik probeer van alles te genieten wat er is. Emma zit in het eerste jaar van de RSG. Ze doet gymnasium en wil graag dierenarts worden. Ik heb altijd gezegd dat ik er op haar diplomering zou zijn, maar dat is misschien wel heel hoog gegrepen. We gaan eerst maar voor de diplomering van de RSG.”
Súdwest12 is een gemeente-breed goede doelen-evenement in Súdwest-Fryslân waarbij geld wordt ingezameld voor het KWF en andere goede doelen die te maken hebben met ziektegenezing. Gemeente-breed betekent in dit geval door én voor de inwoners van SWF. Súdwest12 is voortgekomen uit ‘SamenLoop voor Hoop’, wat in 2016 plaats vond. De grootschalige slotmanifestatie van Súdwest12 is op zaterdag 1 juli 2023, als op het LSC-terrein in Sneek de verschillende activiteiten tot een eind komen en het totaalbedrag wordt bekendgemaakt. Clubs, scholen, samengestelde gezelschappen, bedrijven, iedereen kan meedoen. Meer informatie over de actie is te vinden op de website sudwest12.nl
“IK LAG BLAUW IN BED EN DAAR STOND MIJN DOCHTERTJE NAAST”
“ZITTEND OP DE BANK BELEEF JE NIET DE GROOTSTE AVONTUREN”
‘Donderdagen’, is de titel van het boek van Rini van Dam uit Sneek, dat afgelopen maand verscheen. Een waargebeurd verhaal dat geschreven moest worden, al had de schrijfster het om de thematiek liever achterwege gelaten. Sannison, de dochter van Rini, stapte op 16-jarige leeftijd uit het leven, exact tien jaar en tien dagen nadat haar vader IJpe hetzelfde had gedaan. Dochter en vader deden dit beiden op een donderdag. Echtgenote en moeder Rini wil met dit boek dat er meer begrip komt rond het thema suïcide en voor de nabestaanden. Dat de publicatie tot openheid en tot vragen stellen zal leiden.
Op een prachtige herfstdag in september vertelt Rini hoe zij de zelfgekozen dood van haar echtgenoot IJpe en later haar dochter Sannison destijds heeft beleefd en waarom ze respectievelijk veertig en dertig jaar later met dit indrukwekkende en aangrijpende boek naar buiten komt.
Rini van Dam is 73. Ze werd geboren in Den Haag, als oudste in een gezin, dat ze als “een echte meisjeshuishouding” omschrijft. Na haar zagen namelijk nog vijf zussen het levenslicht. Vader Bert van Dam zei wel eens dat hij begeleider van een vrouwengroep was, met moeder Ina ter Horst als zijn rechterhand. Het gezin Van Dam groeit op in de jaren na de Tweede Wereldoorlog, een periode die veel invloed heeft gehad omdat de oma van Rini Joodse onderduikers had.
Deze onderduikers, waaronder een jon getje, Hansje van zes jaar, zijn verraden. Ze zijn allemaal vermoord in een concen tratiekamp. Een broer van Rini haar vader werd tijdens de bezettingsjaren eveneens vermoord door de Duitsers. Deze oom zat in het verzet. Dat de oorlog invloed op de familie Van Dam heeft gehad moge dui delijk zijn, maar verder noemt Rini haar jeugd “goed, met veel muziek, tekenen en knutselen.” Vader Bert van Dam is hoofd van de administratie bij de politie. Na Den Haag verhuist Rini al snel naar Scheveningen, daarna volgt Steen wijk. Hier gaat de oudste van de ‘meis jeshuishouding’ naar de lagere school en later de mulo. In Zwolle volgt Rini de kweekschool en wordt onderwijzeres. Als Rini 17 jaar is ontmoet ze IJpe, haar eerste levenspartner, en begint de geschiedenis die beschreven wordt in het boek ‘Don derdagen’.
O“IK BEN MISSCHIEN WEL 25 JAAR BEZIG GEWEEST OM WOORDEN TE GEVEN AAN WAAR IK EERST SPRAKELOOS VAN WAS”
“Ik wilde altijd boeken schrijven, maar dit zat er altijd voor. En anders ging het niet. Ik ben begonnen met het maken van aantekeningen, het was zo bizar wat er allemaal gebeurde. Als je het boek nú leest, dan denk je: ‘Dit is een nepverhaal, zóveel gebeurt er in dat gezin’. Het was zoveel, ook aan reacties erop, en wat we daardoor meemaakten. Daarom begon ik veertig jaar geleden al met het maken van aantekeningen. Niet om het te verwer ken maar meer ‘om het niet te vergeten’. Geen dagboek, nee, gewoon aantekenin gen maken. Opschrijven wat er feitelijk gebeurd was en opschrijven wat er over mij heen kwam. Ik was zo verschrikkelijk in de war en voelde me niemand meer; ik moest mijzelf weer op de rails zien te krijgen: wie ben ikzelf? Dat gebeurde ook in gesprekken met anderen en die schreef ik dan ook op.”
“Het meeste wat veertig jaar later in het boek te lezen is heb ik uit die aanteke ningen van toen gehaald. Toen Sannison overleed ben ik verder gegaan, maar werden het geen aantekeningen meer, maar verhalen erover. Nog niet eens met het idee dat het een boek moest worden, maar ik wilde het aan Serge, mijn zoon vertellen en aan Issa, onze pleegzoon.
Want die weten dat straks niet meer precies. Laat ik het daarom opschrijven en later als ze er aan toe zijn, dan kan ik het ze laten lezen of vertellen. Het verhaal is helemaal autobiografisch en authentiek.
Ik heb de aantekenboekjes erbij gepakt om het uiteindelijke verhaal te schrijven.
Toen was ik nog niet van plan het als boek uit te geven. Ik kreeg in die tijd met veel dooddoeners te maken als de gesprekken over zelfdoding gingen. ‘Dooddoeners’, dat is eerst ook de werktitel van het manuscript geweest. De periode dat ik uiteindelijk met wat nu dan ‘Donderda gen’ is geworden, daar ben ik misschien wel twintig tot 25 jaar mee bezig geweest om woorden te geven aan waar ik eerst sprakeloos van was.”
“Ik heb zelfdoding twee keer van zeer nabij meegemaakt. Eerst van mijn man en daarna van mijn dochter waar ik bijna zeventien jaar voor mocht zorgen. Beide keren was het totaal verschillend. Met IJpe zat het er aan te komen. Je wilt alleen niet geloven dat het echt zal gebeuren. Maar dan haal je een strop weg en dan vind je hem op een ander moment weer en de tussenperiodes worden steeds kleiner. Toch blijf je je best doen. Ik doe mijn best. Misschien lukt het wel en misschien gaat bij hem de knop wel om. Met Sannison zag je niks aankomen. Dat gebeurde van het ene moment op het andere. Dan ko men er mensen met die dooddoeners om iets te duiden. Maar zo zat het niet. Vraag het mij dan. Stel gewoon een vraag!”
Terwijl Rini over het boek vertelt, tikt de klok stiltes weg. Ze formuleert haar woor den zorgvuldig. Woorden die het verdriet om het gemis van Sannison proberen te duiden.
“Je kind, dat kwetsbare, dat broze van wat je liefhebt, dat zomaar het ravijn in stort. Ze is weg. Toen wist ik dat het haar missen en het verdriet om haar dood voor de rest van mijn leven zou zijn en ik moest het een goede plek gaan geven. Want anders zou ik de rest van mijn leven alleen nog maar kunnen treuren. Ik wilde ook voor Serge en Issa, dat het weer goed zou gaan; zij hadden nog een leven voor zich. Samen met mijn partner Herman vond ik dan ook dat we daaraan moesten werken. Natuurlijk kan je dan laten merken dat je verdrietig bent, dat hebben kinderen ook nodig. Maar ervoor zorgen dat de kinde ren hun leven weer op de rails zouden krijgen, dat was het allerbelangrijkste.”
“Ik hoop dat mensen die het boek gelezen hebben beseffen dat het trekken van snelle conclusies niet altijd goed is. Beter is het om te vragen; je hoeft niet bang te zijn om het erover te hebben. Al zullen er misschien ook mensen zijn die dat juist niet willen. Ik vind het wel fijn. Maar dan zonder conclusies er achteraan. Vragen en luisteren!”
De telefoon ging lang over. Neem op, dacht ik, neem alsjeblieft op. Als ik het nu niet vertel, kan ik het niet meer. Eindelijk nam mijn vader op. ‘Papa, ik moet je wat ergs vertellen.’ ‘Wat dan,’ vroeg hij zacht. ‘Sannison is dood.’ Zijn stem brak toen hij vroeg: ‘Hoe kan dat nou?’
Na tientallen jaren heeft beeldend kunstenaar Rini van Dam nog steeds geen antwoord op de vraag van haar vader. Zij maakte tweemaal een drama mee in haar gezin. In ‘Donderdagen’ schrijft ze, na vele malen schrijven en herschrijven, over wat ze heeft meegemaakt.
Een aangrijpend en spannend verhaal waarin het onheil voelbaar is en tegelijkertijd onvoorspelbaar. Omstanders denken precies te weten wiens schuld het allemaal is. Heeft ze dan echt niets gemerkt?
Een waargebeurd verhaal van een moeder die zich ontworstelt aan huiselijk geweld en ondanks de zelfgekozen dood van haar dochter haar kracht hervindt.
‘Donderdagen’, een indrukwekkend echtgenoot en dochter
“DAN KOMEN ER MENSEN MET DIE DOODDOENERS. MAAR ZO ZAT HET NIET. VRAAG HET MIJ DAN. STEL GEWOON EEN VRAAG!”TEKST EN BEELD: HENK VAN DER VEER
Samen een kopje koffie drinken. Je verhaal bij iemand kwijt kunnen. Met een groepje gezellig eten. Zulke fijne momenten met anderen maken het leven de moeite waard. Toch vindt niet iedereen het makkelijk om andere mensen te leren kennen. Daarom zijn er op verschillende locaties in gemeente Súdwest-Fryslân ontmoetingsplekken waar inwoners kunnen samenkomen.
Zoals bij het Huis van Compassie aan de Grote Dijlakker 11 in Bolsward. Op deze ontmoetingsplek kan iedereen komen genieten van gezelligheid en een stukje zingeving. Elke dinsdag, woensdag en donderdag van 10.00 uur tot 12.00 uur zijn er koffieochtenden: gratis koffie of thee in combinatie met een goed gesprek. Daarnaast organiseert Het Huis van Compassie met de inzet van veel vrijwilligers maandelijks diverse activiteiten op het gebied van kunst, cultuur, creativiteit en zingeving.
Zo kunnen (groot)ouders en (klein)kinderen er op maandag- en donderdagmiddagen samen komen spelen. Ook is er een Repair Café en zijn er creatieve workshops.
Vanaf oktober staan onder andere de Soep & Zin-wandeling, dialoogavonden, een cursus kleding maken en teken- en schildercursussen op het programma.
De rode draad is ‘samen’. “In onze samenleving raakt ‘samen’ steeds meer op de achtergrond”, zegt coördinator Kees van Kordelaar. “We moeten blijven omzien naar elkaar, anders vallen te veel mensen buiten de boot. In Het Huis van Compassie is er ruimte om op verhaal te komen en nieuwe mensen te leren kennen. Dat heeft elk mens nodig.”
De naam ‘Huis van Compassie’ is bewust gekozen, legt Kees uit. “In onze maatschappij mag wat meer ruimte voor compassie zijn. Niet vanuit medelijden, maar vanuit mededogen. Er zijn voor elkaar, zonder oordeel. Ons huis staat open voor álle mensen. Iedereen mag zich hier welkom voelen, of je nu tien minuten blijft of twee uren.”
Kees ziet veel blije mensen in het Huis. “Laatst zei iemand − die er voor het eerst was – dat er hier zo’n fijne sfeer hangt. Het bruist hier inderdaad vaak van het leven, het voelt als een gezellige huiskamer. Ik hoop dat mensen bij ons een moment van ontspanning vinden en zich even ‘opgetild’ voelen. Dat nemen ze dan weer mee naar hun eigen omgeving.”
Een andere gastvrije plek is KOPRA. Een naam die letterlijk staat voor koffie met een praatje. Iedere dinsdag-, woensdag- en vrijdagmiddag tussen 13.00 uur en 17.00 uur staat de koffie dan ook lekker te pruttelen bij KOPRA. De inloop is gevestigd in het gebouw van de Filadelfia Pinkstergemeente aan het Kleinzand 167 in Sneek. “Onze deuren staan wijd open voor iedereen”, vertelt Walter Loomeyer van KOPRA. “Steeds meer mensen zijn eenzaam of
hebben financiële problemen. Vaak hebben zij behoefte aan wat warmte en een luisterend oor. Het lucht op als je ergens je verhaal kwijt kunt. Dat kan bij ons.”
Een kop koffie drinken, samen praten, luisteren naar muziek, meedoen met een gespreksgroepje, internetten of iets creatiefs doen, bij het gastvrije KOPRA is veel mogelijk. Ook assistentie bij hulpvragen, zoals het aanvragen van een sociale uitkering. De koffie bij KOPRA is gratis. Op dinsdag en woensdag kun je bovendien kosteloos aanschuiven bij de
broodlunch. Op vrijdag is er een warme maaltijd, tegen een eigen bijdrage van twee euro. “Vijf van onze vrijwilligers komen uit het azc”, vertelt Walter. “Drie dames van dat groepje koken om de beurt.”
Anderen ontmoeten maakt gelukkiger, is Walters ervaring. “Sommige mensen komen hier verlegen en ineengedoken binnen. Je ziet ze na een tijdje gewoon opbloeien. We horen vaak terug dat mensen zich bij ons geaccepteerd voelen. Je verbinden met andere mensen geeft een boost − je voelt je er een stuk beter door.”
KOPRA is dan wel van Filadelfia, maar het maakt volgens Walter niet uit of je wel of niet gelooft. “We bieden een schouder zonder tegenprestatie. Als je bij ons komt, hoef je je niet bij onze kerk aan te sluiten. Je bent welkom zoals je bent. Ons doel is omzien naar elkaar.”
Gemeente Súdwest-Fryslân is blij met plekken als deze. Vandaar dat het gebiedsteam en de zorgpartners van de gemeente kwetsbare inwoners graag verwijzen naar deze ontmoetingsplekken. “Als gemeente hebben wij een verbindende rol. Ontmoetingsplekken als het Huis van Compassie en KOPRA bieden inwoners laagdrempelig de kans om meer mensen te leren kennen, meer zelfvertrouwen te krijgen en preventief te werken aan hun gezondheid. En om samen met anderen plezier te hebben”, aldus een medewerker van het gebiedsteam. Walter voegt daaraan toe: “Het mooie is dat hier zelfs vriendschappen ontstaan. Mensen gaan bij elkaar op bezoek en koken samen. Daar word je toch vrolijk van?”
De grutste gemeente fan Nederlân.
“Onze deuren staan wijd open voor iedereen”Huis van Compassie: Kees van Kordelaar (rechts op de foto) met een aantal vrijwilligers KOPRA aan het Kleinzand in Sneek
Vakantiewerk, ochtenddienst, avonddienst, veertig uur of een paar uur per week. Bij Rentex Bolsward kan het allemaal. Deze flexibele wasserij is er voor jou als je een bijbaan zoekt en ook als je graag wilt doorgroeien. De Poolse Ewelina Spryszynska (31) en Nederlandse Stephanie Lageveen (31) startten bij Rentex als tijdelijke kracht en zijn inmiddels doorgestroomd naar de rol van coördinator. Beiden delen hun ervaring.
In de zomermaanden geld ver dienen bij Rentex in Bolsward en dan weer terug naar Polen. Dat is oorspronkelijk het idee. Alleen loopt het anders. Terwijl Ewelina’s man in Friesland aan het werk is, woont zij nood gedwongen met hun zoon bij haar ouders in Polen. Wat ze wil is werken en een eigen huis. Ze besluit familie en vrienden achter te laten en reist samen met haar zoon haar man ach terna. “Ik weet dat Nederland echt mijn plek is op de wereld. Hier ben ik gelukkig.”
Als Dawid aangeeft dat Rentex op zoek is naar medewerkers reageert Ewelina meteen enthousiast. “Hij kwam elke dag vrolijk thuis en vertelde dat de sfeer er heel goed was. Daar wilde ik ook wel wer ken.” Ewelina wordt aangenomen. “Een kans die ik mijn leven niet meer vergeet. Onze zoon was drie jaar en ik wilde er zo veel mogelijk voor hem zijn. Rentex heeft mij daar fantastisch bij geholpen, want we konden het zo organiseren dat mijn man ’s ochtends werkte en ik ’s avonds. Zo konden we afwisselend voor onze zoon zorgen, zonder dat het ons extra geld kostte voor de opvang.”
Vanaf haar eerste bezoek aan Nederland is Ewelina verliefd op ons land. “In Polen
ervaar ik mensen als gestrest en nerveus. Hier zijn mensen rustiger. Het leven is hier fijn. We wonen in Bolsward en dat is vergelijkbaar met het dorp waar ik ben opgegroeid. Het is hier rustig, kleinscha lig en ik voel me hier veilig.” Haar baan bij Rentex is haar eerste en huidige baan. Ze start er als vakantiekracht en groeit al snel door naar eerste medewerker.
Een functie waar ze naar eigen zeggen dan nog niet helemaal klaar voor is, om dat ze zich onzeker voelt vanwege de taal.
“Ik heb de eerste paar keer nee gezegd, want mijn Nederlands was niet goed genoeg, vond ik. Mijn leidinggevende zag
de potentie en gaf aan dat we met handen en voeten ook heel ver kunnen komen. Ik heb uiteindelijk ‘ja’ gezegd, maar wilde wel meteen een cursus Nederlands volgen.”
Ewelina is erg bescheiden en weet eigen lijk niet waarom ze werd gevraagd voor de functie van eerste medewerker. “Er vallen mij bepaalde zaken op. Ik heb oog voor wat beter kan en dat bespreek ik met mijn leidinggevende. Misschien helpt dat.” Inmiddels is Ewelina doorgegroeid tot coördinator bovenkleding. En die functie ligt haar goed. “Mensen zijn mijn
passie. Ik houd ervan met mensen te pra ten, ideeën uit te wisselen. Mijn collega’s zijn het belangrijkste in mijn werk.”
In haar rol als coördinator zijn niet de goede cijfers Ewelina’s hoogste doel, maar het opbouwen van een goed team. En dat lukt haar tot nu toe aardig. “Vanoch tend kwam een aantal losse krachten vanuit het uitzendbureau niet opdagen. Ik heb vier medewerkers gebeld om mij te helpen op hun vrije dag en ze komen alle vier.” Ze straalt van trots. “Ik denk dat het mijn kracht is ervoor te zorgen dat collega’s het leuk vinden om hier te zijn. En dan volgen die goede cijfers vanzelf.”
“Werken als sorteerder vind ik heerlijk; het is overzichtelijk en ik kan een praatje maken met collega’s. Zo leer ik ook nog eens Nederlands”Ewelina Spryszynska: 31 jaar Komt uit: Ignackowo Polen In Nederland sinds: 2013 Woont: met man Dawid en zoon Szymon (12) in Bolsward
PRODUCTIEMEDEWERKER COBY PERRIDON:
“Mijn collega’s maken mijn werk gezellig; met 80’s muziek op de achtergrond maken we van elke dag een feestje”
Ewelina is een schoolvoorbeeld als het gaat om ontwikkeling en zelfontplooiing. Ze heeft geen specifieke opleiding gevolgd. “Ik heb alles geleerd van mijn voorgangster en van mijn leidinggevende. Ik kijk goed hoe een ander het doet, ik stel vragen en probeer het te begrijpen. Bij Rentex mag ik verder leren en kan ik groeien, terwijl ik terwijl ik geen specifieke diploma’s heb die gericht zijn op het werk wat ik nu doe.” En ze leert elke dag bij. “Laatst kreeg ik feedback van mijn team over mijn omgang met hen. Ze vragen zich af waarom ik nooit naar ander mans vakantie vraag. Ik wist niet dat dat belangrijk was. Nu weet ik dat ook dat onder deel is van mijn functie, interesse tonen.”
Ewelina is zeer te spreken over de vrien delijke, familiaire cultuur die er bij Rentex heerst. Het is een familiebedrijf en dat merk je. “Als bedrijfsuitje gingen we suppen en na afloop kwam de moeder van de directeur met hapjes en drankjes. Ze voelt op zo’n moment echt als mijn eigen moeder. Ieder een zorgt voor elkaar.”
Dat iedereen voor elkaar zorgt is maar goed ook, want deze Poolse workaholic moet soms afgeremd worden in haar werk. “Ik houd van veel werken. En mijn werk is echt mijn passie. Ik heb geen moeite met vroeg opstaan en ga met veel plezier naar Rentex.
Het is dat 40 uur de max is, maar als het aan mij ligt zou ik nog meer werken.” Wat ze in de toekomst wil is nog meer groeien. “Maar ik push niet. We zien het wel. Als het gebeurt, gebeurt het. Ik sta altijd open voor meer.”
Coördinator dienstkleding Stephanie Lageveen (31) combineert haar werk met haar passie. Stephanie werkt sinds de start van haar studie in 2016 bij Rentex. Op dat moment zoekt ze een bijbaan die ze kan combineren met studeren. Inmiddels is ze 31 jaar, heeft ze haar studie Animal Welfare
Ben jij op zoek naar een nieuwe baan, steek
Zie
& Behavior afgerond en combineert ze haar passie – haar eigen kattenfokkerij - met haar werk als coördinator dienstkleding.
Ze is naar eigen zeggen blijven plakken bij Rentex.
“Wat mij opvalt is dat iedereen bij Rentex zichzelf kan zijn. En iedereen is gelijk. Er is weinig sprake van hiërarchie”, vertelt Step hanie. In haar functie ziet ze het als haar taak om van haar team één grote vrienden groep te maken. “Zo gaan we ook met elkaar om. Er is tijdens werktijd altijd ruimte voor een praatje. We werken hard en hebben tegelijkertijd ook veel plezier samen.”
Stephanie haalt veel voldoening uit haar werk. “Het is een belangrijke baan, want we werken mee aan de zorg in Nederland. We zijn onmisbaar, want als wij niet draaien hebben zo’n dertig ziekenhuizen en zorginstellingen een probleem. Het voelt als dankbaar werk om zorgpersoneel elke dag van schone kleding te voorzien.”
Rentex is een ideale werkplek voor studen ten, vindt Stephanie. “Je kunt zowel vroege als late shifts draaien en het is werk waar je veel beweegt. Waar je bij de meeste (bij)-ba nen op kantoor achter een computer zit, bijvoorbeeld bij een callcenter, ben je hier de hele dag in de benen. Perfect voor jonge ren met veel energie. En het maakt dat je ’s avonds heerlijk kunt slapen, haha.”
‘TAKING CARE TOGETHER’ Rentex in Bolsward is een familiebedrijf dat gespecialiseerd is in het verwerken van textiel voor de gezondheidszorg. Samen met 450 collega’s hanteert het het motto: ‘Taking Care Together’. Het is niet gek dat de directie zelf op een vrachtwagen rijdt of meewerkt in de productie.
TEAMLEIDER TECHNISCHE DIENST WILJAN VAN DEN HOVEN:
"Rentex is een speeltuin voor monteurs; zo lossen we het ene moment een storing op, werken we het andere moment aan preventief onderhoud of installeren we een compleet nieuwe machine."
Het station in Sneek wordt de komende tijd in een nieuw jasje gestoken. Een van de belangrijkste speerpunten van het nieuwe station is dat het toegankelijk moet zijn voor iedereen. Voor studenten, voor ouderen en ook voor mensen met een visuele beperking.
Je staat er niet dagelijks bij stil, maar als je blind of slechtziend bent, kan een treinen busstation een enorme uitdaging zijn. Allereerst om er te komen, maar vervol gens ook om je weg van en naar het juiste perron of de juiste halte te vinden. Uitda gingen waar mensen met een oogaandoe ning wél dagelijks mee te maken hebben. Zij weten daarom als geen ander wat er nodig is om een station toegankelijk te maken. Precies daarom is de gemeente in de voorbereiding van de plannen voor het nieuwe station met de werkgroep Toegankelijkheid van de Adviesraad en de Oogvereniging Friesland om de tafel én op pad gegaan.
Op 15 oktober was het de internatio nale Dag van de Witte Stok. Een mooie gelegenheid voor de Oogvereniging regio Friesland om aandacht te vragen voor dit onderwerp. Door stations te bezoeken wil de Oogvereniging op provinciaal niveau bewustzijn creëren voor de toegankelijk heid op de stations in Friesland. Want dat is nog lang niet overal op orde.
Nico Smits uit Heerenveen is lid van en projectleider bij Oogvereniging Friesland. Hij reist veel met het openbaar vervoer, maar omdat hij slechtziend is staat hij regelmatig voor een uitdaging. “Onlangs reed ik met de bus richting Drachten. Toen ik de bus uitstapte zag alles er keurig verzorgd uit, maar voor mij was het niet duidelijk welke kant ik op moest en waar ik veilig kon oversteken”, vertelt Nico. “Bo ven me hing een heel mooi groot scherm met alle haltes, maar aan zo’n scherm heb ik niks. Op het station in Leeuwarden hebben ze dat opgelost met een knop. Als je op die knop drukt, vertelt een stem je wat er op het scherm staat. En precies dát zijn voorzieningen die het ons een stuk gemakkelijker zouden maken.”
Het vergroten van de toegankelijkheid voor visueel beperkten staat al een aantal jaren op de agenda van de gemeente. Speciaal hiervoor hebben ze de zogenoemde ‘be levingswandeling’ in het leven geroepen.
“Tijdens zo’n wandeling lopen we samen met ervaringsdeskundigen een route door de stad om te ondervinden hoe het is om je met behulp van een blindengeleidehond, een witte stok of rolstoel voort te bewegen”, zegt Leon Slootjes, verkeersdeskundige bij gemeente Sudwest-Fryslân. “Vorig jaar was er een belevingswandeling in Sneek. Het resultaat van die wandeling zijn de onlangs geplaatste geleidelijnen bij de rotonde aan de Oostvaardersbrug.”
De ideeën en plannen voor het nieuwe station in Sneek liggen er al een tijdje. Omdat een nieuw station enorm veel mensen raakt, hebben de gemeente en de provincie op voorhand al contact gelegd met de Adviesraad en Oogvereniging Fries land. Henk Hoeksma, projectleider bij de provincie: “In zulke plannen wil je het liefst in de voorbereiding al de bevestiging dat de gemaakte plan
nen goed zijn. Daarom hebben we aantal keer onze ontwerpen gedeeld met de ervaringsdeskundigen en gevraagd hoe zij de plannen ervaren en of ze ruimte zagen voor verbetering. Want het is met recht een specialisme te noemen en je wilt het gewoon graag in één keer goed doen.”
Zelf kun je ook op de stations een verschil maken. Heb een beetje oog voor de ander door…
• het looppad vrij te houden.
bij het inchecken rustig op je beurt te wachten, of voor een ander poortje te kiezen.
je bagage niet op de geleidelijn neer te zetten, wanneer je staat te wachten.
• mensen met een visuele beperking tijd en ruimte te geven om in en uit te stappen.
Ook David Walinga uit Sneek kan maar heel weinig zien en maakt daarom gebruik van een blindengeleidehond. Om de toeganke lijkheid voor mensen met een oogbeper king te vergroten, is hij lid van de werkgroep Toegankelijkheid binnen de Adviesraad Sociaal Domein. “Als ervaringsdeskundige kun je de beleidsmedewerkers bij de ge meente en de provincie helpen door ze de juiste inzichten te geven, maar ook door ze ervaringen op te laten doen”, vertelt David.
Een belevingswandeling is daar een mooi voorbeeld van, vindt David. “Eerder noemde ik de rotonde bij de Oosterdijk gekscherend het ‘kamikaze-plein’, omdat je zo een platte rotonde opliep zonder dat je enige drempel of wat voor gelei ding dan ook tegenkwam. Voor iemand met een visuele beperking een enorm obstakel. Het was heel fijn om vanuit de praktijk mee te kunnen denken in de mo gelijke verbetering. En als ik dan hoor dat de gemeente telefoontjes heeft gekregen van mensen die blij zijn met de oplossing, dan maakt me dat wel trots. Het is gewoon heel mooi om door zo’n samenwerking verbinding te kunnen maken.”
In 2030 wil de gemeente Súdwest-Fryslân minimaal 8.000 woningen aardgasvrij maken. Dit staat in de Transitievisie Warmte. Een grote klus voor ons allemaal! In die visie staat dat de gemeente aan de slag wil gaan om woningen met een A- of B-label aardgasvrij te maken. Er staat ook in dat initiatieven van onderop voorrang krijgen. Dit zijn initiatieven voor en door inwoners om hun dorp, wijk of buurt aardgasvrij te maken.
Het aantal inwonersinitiatieven wordt steeds groter. Een mooie ontwikkeling waardoor er in 2030 waarschijnlijk voldoende woningen aardgasvrij gemaakt kunnen worden. Deze ontwikkeling betekent ook dat woningen met een A- of B-label voorlopig nog even moeten wachten. Inwoners die graag van het aardgas af willen - én daar samen met hun omgeving een goed idee voor hebben - kunnen zich wel verenigen een aanmelden als inwonersinitiatief. In deze Groot-editie zetten we een aantal inwonersinitiatieven al op een rijtje. Deze inwoners zetten zich al in voor een duurzame buurt, wijk of dorp. Dat doen ze op hun eigen manier en vol energie voor hun mienskip.
Inwonersinitiatief Reahûs wil van Reahûs een zelfvoorzienend dorp maken - een energetisch eiland - dat niet afhankelijk is van externe energieleveranciers. “25 jaar geleden heeft Reahûs al een windmolen geplaatst waar de inwoners gezamenlijk van profiteerden”, vertelt Arnold Burger, één van de initiatiefnemers van nu.
“Toen de windmolen stuk ging, wilde de windmolencommissie de molen vervangen. Maar toen we met elkaar in gesprek gingen vonden we dat we de windmolen moesten gaan zien als onderdeel van een grotere oplossing. Want de komende 25 jaar zou er nog veel meer gaan gebeuren op het gebied van de energietransitie. Uiteindelijk is uit die gedachtegangen ‘Energiek Reahûs’ ontstaan.”
Energiek Reahûs is een werkgroep met vijf inwoners. Allemaal met hun eigen expertise, zoals communicatie, financiën en techniek. Ze doen dit naast hun werk of een actief leven. Burger: “Dit vraagt best wel wat. Ons plan is om het dorp van warmte en elektriciteit te voorzien die we zelf opwekken, opslaan en distribueren. Op dit moment zijn we vooral druk met de verdere uitwerking van het plan.”
De inwoners van Reahûs lijken erg geïnteresseerd in dit project en worden er ook bij betrokken. “Zo hebben we bijvoorbeeld in het voorjaar een ronde met een warmtecamera gedaan, zodat je kon
zien waar je warmte verliest. Iedereen die mee wilde doen, hing de vlag die dag uit. Ook hebben we een enquête onder de inwoners gehouden om te kijken wat hun energieverbruik nu is. We kijken goed naar wat de inwoners willen en nodig hebben. De gemeente vindt dit een goed initiatief en heeft ons bij de start van het initiatief al financieel ondersteund. Als eerste stap onderzoeken we nu de haalbaarheid van een nieuwe dorpswindmolen. Hiervoor zijn we op dit moment met de gemeente in gesprek.”
Inwonersinitiatief STOGEF (Stichting Ontwikkeling Geothermie Fryslân) wil Bolsward aardgasvrij maken door gebruik te maken van de aardwarmtebron direct onder de stad. “Bolsward ligt namelijk bovenop de flank van een oude vulkaan”, zegt KlaasDouwe Zwaan
“Er is zoveel energie beschikbaar in het relatief kleine brokje aarde onder Bolsward. Daar moeten we gewoon gebruik van maken.” Samen met negen enthousiaste inwoners zet Zwaan zich hiervoor in.
De groep bestaat uit specialisten en geïnteresseerden. Alle deelnemers aan het initiatief hebben veel interesse in het vinden van nieuwe duurzame energiebronnen. In het bijzonder aardwarmte.
Zwaan: “We gaan regelmatig op werkbezoek en hebben wekelijks overleg. Het is een stevige klus, maar het is erg interessant. Daarnaast geeft het veel voldoening om
samen te werken aan een duurzame toekomst voor onze mienskip.” Bij de presentatie van het initiatief waren er 200 inwoners aanwezig. Daarna is er een burgerpanel ontstaan dat regelmatig samenkomt en door STOGEF geïnformeerd wordt.
Kansen voor de hele provincie “Ook nemen we Bolswarders als toekomstige klant goed mee in alle fases van dit initiatief, om ze hiervoor warm te krijgen en houden”, zegt Klaas-Douwe Zwaan. “De gemeente staat ook erg positief tegenover dit initiatief en steunt ons bijvoorbeeld met de communicatie naar de inwoners.’ De volgende stap is het verkrijgen van een vergunning door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Daarna zorgt STOGEF ervoor dat er aardwarmte omhoog komt. Tegelijkertijd gaat de gemeente aan de slag met het aanleggen van een warmtenet. Klaas-Douwe Zwaan: “Als de vergunning er straks is, gaat de vlag sowieso in heel Bolsward uit. Dat is dan een
feestje, niet alleen voor Bolsward, maar voor heel Fryslân. Want de grote hoeveel energie onder Bolsward, biedt kansen voor onze hele provincie.”
Heel Heeg verwarmen met warmte uit het Heegermeer. Dat is het doel van Stichting Warm Heeg. “Met onze mienskip werken we aan deze grote, complexe, meerjarige, omvattende, soms onmogelijke opdracht”, aldus Lucie Gelderblom, één van de initiatiefnemers van Warm Heeg. “Er komt veel bij kijken, maar we doen het voor ons dorp, voor Heeg.”
Lucie Gelderblom vertelt: “Iedereen moet het straks wel warm genoeg hebben. Daarom helpen we nu eerst de huishoudens
“Ons plan is om het dorp van warmte en elektriciteit te voorzien die we zelf opwekken, opslaan en distribueren”
ARNOLD BURGER VAN WERKROEP ‘ENERGIEK REAHÛS’
“Bolsward ligt bovenop de flank van een oude vulkaan. Daar moeten we gewoon gebruik van maken”
KLAAS-DOUWE ZWAAN VAN STICHTING ONTWIKKELING GEOTHERMIE FRYSLÂN
met isolatieadviezen en energie besparen. Dit is nodig voordat er een warmtenet ligt. En dat is maatwerk. Geen rijtjeshuis is hetzelfde. Daarom zaten we al bij 140 Hegemers aan de keukentafel. Nog tot duizend te gaan. Aan de keukentafel bespreken we de wensen en beantwoorden vragen. We kunnen ook met warmtecamera’s zien waar minder is geïsoleerd; we geven advies en helpen bij subsidieaanvragen.”
Alle stappen in een logboek online Niet alles gaat zonder slag of stoot. Alle stappen staan in een logboek en dat logboek staat binnenkort online zodat anderen hiervan kunnen leren. “Zo hopen we het in de toekomst makkelijker te maken voor anderen. Het is veel pionieren. Er zijn namelijk veel drempels, vooral in wet- en regelgeving. Want de regels zijn niet geschreven voor ons soort initiatieven.”
Een energiecoach is een betaalde of vrijwillige specialist die veel weet van energie besparen. Hij of zij helpt je graag. Het maakt niet uit of je je woning huurt of hebt gekocht.
Energie besparen kan al met kleine stapjes, bijvoorbeeld door tochtstrips aan te brengen, de verwarming ’s nachts lager te zetten of minder lang te douchen. Afspraak maken? Ga naar swf.frl/ energiecoach. De energiecoach helpt je gratis!
LUCIE GELDERBLOM VAN STICHTING WARM HEEGDit project kost veel energie, tijd en geld, volgens Gelderblom. “We begonnen als vrijwilligers, maar een dorp van het aardgas afhalen is geen vrijwilligerswerk. Nu krijgen alle teamleden een redelijke vergoeding en steken we er daarnaast een hoop eigen tijd in. Vorig jaar, toen een belangrijke subsidieaanvraag door het Rijk werd afgewezen, gingen we bijna kopje onder en dus lag het werk stil. De gemeente, de provincie en het waterschap brachten toen uiteindelijk geld in het laatje zodat we verder konden. Ook steunt de gemeente ons met hun experts. Bijvoorbeeld met communicatie en wet- en regelgeving. En met de energiecoach die bij ons in het warmtecafé aansluit om te helpen met energie besparen.”
“Ik hoop dat het hele dorp straks wil aansluiten op het warmtenet”, zegt Marloek Visser, ook één van de initiatiefnemers van Warm Heeg. “Ik voel geen weerstand, maar wel twijfels bij sommige Hegemers. Zij vinden het spannend en dat is begrijpelijk. Wij ook, want straks moeten er wel genoeg mensen mee willen doen. Tegen iedereen wil ik zeggen: spreek ons aan, wij helpen je graag. Of help ons, dan doen we het samen.”
Dan kun je met jouw dorp, wijk of buurt aan de slag met een gezamenlijke oplossing zoals een warmtenet, collectieve warmtepomp of inkoopacties. Ga hierover met je buren, het stads-/dorpsbelang en met de eventueel aanwezige energiecoöperatie in gesprek.
Zijn jullie het eens over de ideeën en willen jullie hier samen de komende jaren de schouders onder zetten? Neem dan contact met op met de gemeente Súdwest-Fryslân. Wij helpen jullie graag om jullie ideeën verder te brengen.Contact opnemen kan via 14 0515 of via het contactformulier op www.sudwestfryslan.nl
Huur jij een huis? Dan biedt de gemeente een subsidie aan waarmee je eenmalig voor € 70,- aan energiebesparende producten kan aanschaffen. Dit kan tot 31 december 2022. Dus wees er snel bij! Kijk op swf.frl/rrew voor meer informatie.
Het Energieloket van de gemeente Súdwest-Fryslân helpt je graag bij het energiezuinig en aardgasvrij maken van jouw woning. Dit kun je doen in vijf stappen:
1. Energie besparen
Isoleren.
Ventileren.
4. Opwekken van duurzame energie. Denk aan zonnepanelen.
5. Energieneutraal huis. Denk aan een warmtepomp.
Kijk voor meer informatie op www.duurzaambouwloket.nl of bel naar 0515-209010.
“Een dorp van het aardgas afhalen is geen vrijwilligerswerk”Energiecoaches Annelies de Jong en Johan Broeren.
“Met simpele maatregelen bespaar je al gauw 10 tot 20% op de energiekosten!”
In de woningmarkt die ontploft was konden Chris en Amanda maar geen geschikte woning vinden.
Daarom stelde de vader van Chris voor om zelf een huis te bouwen. “Dat vind ik allemaal wel goed,” had Chris gezegd, “maar ik kan helemaal niks, ik moet alles nog leren.” We zijn drie jaar verder en Chris kan zeggen: “Ik voel me nu een semi bouwvakker.” Het is een zonnige herfstochtend als het stel de deuren van hun Casa Aldeboarn voor me opent. Enthousiast nemen ze me mee in hun avontuur en in de bewuste keuzes die ze maakten.
Toen Chris en Amanda begonnen aan de bouw van hun huis was alles nieuw voor ze. Ook Amanda heeft veel geleerd. Ze heeft zelfs angsten overwonnen. “Met tranen in mijn ogen de steiger op, omdat ik hoog tevrees heb, maar toch deed ik het. Je kunt zelf meer dan je denkt. Wel met advies van mensen die er ver stand van hebben, maar het kan. En met alles wat je zelf doet en kan voorbereiden spaar je bijvoorbeeld weer een kraan uit die je anders nodig zou hebben.”
We gaan drie jaar terug in de tijd. Amanda en Chris gaan de uitda ging aan. Als team, met de ouders van Chris, want Chris zijn vader heeft wél de kennis en de ervaring om zelf een huis te bouwen. De uitvalsbasis is het huis van de ouders van Chris, waar het stel tijdelijk intrekt en dat twee huizen verderop staat. “Voor de eerste paal had ik stiekem allemaal vrien den uitgenodigd”, vertelt Amanda. “Al om zeven uur stonden ze met auto’s voor de deur. Het samen zijn vinden we dan ook heel
belangrijk. Hard werken, maar ook delen en vieren met elkaar.”
Zuinig met energie omgaan deden ze al in hun slecht geïsoleerde jaren dertig woning in Leeuwar den. Er kwam een deur tussen de woonkamer en de keuken. “Niet mooi”, vond Amanda. “Wel zuinig”, vond Chris. “De kachel in de keu ken ging uit.” Net als de kachel in een klein kamertje boven, die altijd aan stond. “Dat kan wel een beetje, maar volle bak aan hoeft niet. Kijk kritisch naar de ruimtes die je niet gebruikt en onnodig verwarmt. Het kan veel schelen.”
Op deze koers gaan ze door met de bouw van ‘Casa Aldeboarn’. Het moet een energiezuinige woning worden en de investeringen die ze doen worden zorgvuldig afgewo gen. “We berekenen wat de kosten zijn, wat de investering ons in tien jaar oplevert en zoeken uit of er subsidies zijn. Als je er letter lijk energie in steekt is er meer mogelijk dan je denkt. En overal meerdere offertes opvragen. Bij onze zonnepanelen scheelde het voor dezelfde panelen duizenden euro’s. En heb je niet het budget om zelf zonnepanelen aan te schaffen, huur ze dan. Ook dat loont op termijn enorm.”
Een andere energiezuinige investe ring is de warmtepomp. Die kopen ze lokaal. Ze maken tijdens de bouw en in hun dagelijks leven het liefst gebruik van hun netwerk en kiezen voor lokale ondernemers. Dit lukt niet altijd, maar bij de warmtepomp wel. “Iemand uit ons dorp. Zo dichtbij kan het zijn.” Voor verwarming kiezen ze voor vloer verwarming met een woonbeton vloer. “De warmte wordt goed geleid en blijft langer in huis.”
“We hebben extreem geïsoleerd. Er zit 24 centimeter glaswol in het dak en in de muren, waar dit in sommige huizen veertien centi meter is.” Goed isoleren is dan ook de tip van Chris om energiekosten te besparen. “Dat kan ook in je be staande woning. En het loont om in een dikkere laag glaswol te in vesteren. Prijstechnisch ga je daar op termijn op terug verdienen.”
Amanda vult aan: “En let ook op de aanbiedingen van die isolatie. Ga voor dit soort projecten naar een groothandel en niet naar de bouwmarkt.”
Chris en Amanda kunnen zich inmiddels ervaringsdeskundigen noemen. “Veel mensen benaderen ons met vragen. Vaak via onze Instagram pagina ‘Casa Aldeboarn’
• Kijk regelmatig op de app van je energieleveranciers. Ze geven inzicht in je verbruik.
• Haal stekkers uit stopcontacten van apparaten en laders die je niet gebruikt. Het werkt echt.
• Kook water eerst in je waterkoker en ga in dat gekookte water je eten koken.
• Verwarm geen ruimtes waar je niet komt of verwarm ze minimaal.
• Vraag je hypotheekadviseur naar het duurzaam depot.
• Bij het energieloket van je gemeente kan je terecht met jouw vragen over energiebesparing.
• Kijk of er bij jou in de buurt informatiebijeenkomsten worden georganiseerd over energiebesparing en ga met elkaar in gesprek.
waarop mensen de bouw van ons huis volgen. We nemen altijd de tijd om ze op weg te helpen met tips of door ze de juiste mensen of bedrijven aan te bevelen. We weten zelf hoe fijn en belangrijk het is om hulp te krijgen.”
Het huis is nog niet af en er zijn dromen. “Er komt een gaaf buitenhuis, maar dat is heel duur, dus daar sparen we nog een jaar of twee voor. In de tussentijd maken we het huis af. Je denkt soms: ‘Waar ben ik aan begonnen?’ Je valt een keer om, misschien nog eens, maar je staat elke keer ook weer op en dan ga je weer door. Het is het ons allemaal waard geweest, het bloed, het zweet en de tranen.”
“HET SAMEN ZIJN VINDEN WE HEEL BELANGRIJK. HARD WERKEN, MAAR OOK DELEN EN VIEREN MET ELKAAR”
CHRIS EN AMANDA BOUWEN HUN CASA ALDEBOARN EN DOEN DIT ENERGIEBEWUST “JE KUNT ZELF MEER DAN JE DENKT”
Als je hier en daar in Fryslân een hoop groene kabel in een straat of berm ziet liggen, en dat is nogal eens het geval, dan zou je zo’n kabel een keer van binnen moeten kunnen bekijken. Dan zie je in het midden van die dikke kabel één klein dun draadje. Het is bijna niet voor te stellen dat straks alle communicatie in en uit de hele wereld door dat ene draadje zal gaan. Toch is dat zo. We hebben het over glasvezel.
De honderden werknemers die elk plekje van de Nederlandse en dus ook Friese bodem ontdoen van stenen, daarna gaan graven, er dan die dikke groene kabel met dat dunne draadje inleggen, die jongens zijn nu ook aan de stad Sneek toe.
Wil het uit kunnen voor het bedrijf dat glasvezel aanlegt, dan moet twintig procent van de bevolking van Sneek dat glasvezel willen, anders heeft het geen zin. Als Sneek voor kerst 2022 die twintig procent heeft bereikt, dan komen die mannen volgend jaar naar de stad. Met die dikke groene kabel.
Glasvezel is geen nutsvoorziening, in tegenstelling tot water, elektriciteit en gas.
Al is gas nu ook al weer arbitrair; in nieu we huizen wordt geen gasleiding meer aangelegd. Die groene kabel van glasvezel kan wel in de straat of weg waarlangs je woont komen, en kan ook vanaf de straat naar je huis onder de grond door ‘gescho ten’ – dan doet de provider de rest van het aanlegwerk in je woning of bedrijf – maar om het te gebruiken zal je een abonne ment bij een provider moeten nemen.
De kabellegger van de glasvezel is Delta. Dat bedrijf heeft sinds kort de miljoenste aansluiting in Nederland gerealiseerd. In totaal heeft nu ongeveer twaalf procent van de bevolking in ons land de beschik king over internet via glasvezel. Omdat het geen nutsvoorziening is, is de over heid niet bepalend in die aanleg. Maar in Fryslân hebben provincie en ge meentes wel gelobbyd om het voor elkaar te krijgen dat de kabel werd aangelegd. Deels omdat Ziggo en KPN het eerst niet zagen zitten en niet wilden meedoen. Maar ook omdat hier zoveel mensen ‘buiten uit’ wonen, die wél de gelegenheid moeten
hebben om te worden aangesloten. Om ook dan te kunnen communiceren.
Via een particulier initiatief vanuit de gemeente De Fryske Marren is in Fryslân begonnen met de aanleg, maar dat is nu ingedeeld bij Delta. Dit bedrijf voert nu samen met de providers Calway, Freedom Internet, Helden van Nu, Kliksafe, Online. nl en hun eigen providerafdeling nu actie. Niet alleen naar de inwoners van Sneek toe, maar ook naar de bedrijven en publieke gebouwen. Want ook sportver enigingen hebben belang bij een snel, duidelijk, degelijk en omvangrijk inter netwerk. Net als iedereen.
Op een aantal inloopavonden wordt ieder een uitgelegd wat er in de toekomst moge lijk is. En dat is nogal wat. Een voorbeeld: het is nog steeds zo dat bijvoorbeeld radioprogramma’s en podcasts bellen met mensen via een internetverbinding. Van de tien gesprekken wordt er minimaal één voortijdig afgebroken. De kwaliteit van vijf is matig. Bij de laatste Olympische Zomer spelen en Winterspelen in Tokio en Beijing was alle geluid vlekkeloos en supersnel. Want in ons huidige internetverkeer zit er
Op 21 december aanstaande moet Sneek hebben aangegeven of het meegaat in een nieuwe digitale tijd
altijd een pauze tussen vraag en antwoord. Dat was nu nimmer het geval. Het bleek dat de hele communicatie allemaal op glasvezel werkte.
We spraken met zelfstandig marketingen communicatieadviseur Pieter Tuinstra uit Sneek. Hij heeft zo’n 300 accounts en is dus iemand die veel van de computer gebruik maakt. Tuinstra verwacht er veel van als hij straks via glasvezel aangeslo ten zal zijn. Hij klaagt eigenlijk niet over de omstandigheden van nu, dat doet niemand, maar rekent erop dat het straks allemaal veel sneller en stabieler zal gaan. Delta garandeert dat die snelheid straks één gigabyte per seconde is. Tuinstra is van mening dat die snelheid voor hem belangrijk is omdat je tegelijk veel meer omvangrijk werk kunt verzenden.
En voor iedereen is het belangrijk dat je geen tijd hebt om een kopje thee te zetten tijdens een down- of upload. Ook als het gaat om bewegende beelden kun je straks binnen die ene seconde een ferme film binnenhalen. Overigens komt je hele televisieaanbod ook via internet. Dat kun je straks met glasvezel even helemaal voor
jezelf samenstellen. Geen overbodig spul meer, maar een eigen lijstje. Er zijn daarin diverse mogelijkheden.
Tuinstra wijst er ook op dat de automa tische wijzigingen veel sneller hun werk kunnen doen. Dat geldt voor de gehele verwerking van je internet. En wat voor hem belangrijk is: dat video vergaderin gen, die na de corona nooit meer zullen verdwijnen en er daarvoor ook al waren, veel sneller en vooral beter zijn. Je kunt elkaar direct beantwoorden. Ter verbete ring van alle communicatie. En dat alles stabiel blijft zal ook veel tijd schelen, zegt Tuinstra.
Hij verwacht niet dat de kosten veel hoger zullen oplopen dan ze nu zijn. Want de kosten van wat je niet krijgt, betaal je ook niet. Ook de providers geven aan dat het ‘allemaal best redelijk’ zal zijn. Op de informatieavonden is daar misschien al wat over te zeggen.
Op 21 december aanstaande moet Sneek hebben aangegeven of het meegaat in een nieuwe digitale tijd. Nou ja, eerst moet twintig procent dat aangeven.
Wijkgebouw
Wijkgebouw
Wijkgebouw De Schuttersheuvel
Sytstrastraat
Wijkcentrum De Eekmolen, Frederik Hendrikstraat 22 in
De infomarkt start om 19.00 uur, gevolgd door de presentatie die begint om 19.30 uur.
Met een lijfrente zet u op een fiscaalvriendelijke manier geld opzij voor een aanvulling op uw pensioen. Na jarenlang kapitaal opbouwen is het misschien binnenkort al zover: uw lijfrente komt vrij. Op dat moment heeft u de keuze uit twee mogelijkheden: uw lijfrente uitkeren of uitstellen. In beide gevallen kan het interessant zijn om met uw opgebouwde vermogen te beleggen. Dat biedt u namelijk uitzicht op een hoger rendement.
Vrijgekomen lijfrente uitkeren? Als uw lijfrente vrijkomt kunt u deze laten uitkeren als aanvulling op uw pensioen. Een maandelijkse uitkering voor het aantal jaren die passen bij uw situatie. Vrijgekomen lijfrente uitstellen? Komt uw lijfrente vrij maar heeft u het kapitaal niet direct nodig, omdat u bijvoorbeeld langer blijft werken of gewoon goed kunt rondkomen van uw pensioen en AOW? Dan kan het fiscaal aantrekkelijk zijn om de uitkering van de lijfrente uit te stellen. Door bijvoorbeeld te beleggen heeft u de kans om een hoger rendement te behalen dan met sparen mogelijk is.
Welke keuze het meest passend is hangt altijd van uw persoonlijke situatie af. Daarnaast maakt het ook uit in hoeverre de lijfrente valt onder het oude fiscale regime of niet. Vanwege de lange looptijd is dit kapitaal vaak ‘vergeten vermogen’ maar daarmee niet onbelangrijk. Hoog tijd om die oude polis er eens bij te pakken en er samen met een specialist naar te kijken.
Uw lijfrente beleggen bij Fier Vermogensbeheer geeft u gezien de historische lage rente zicht op een hoger rendement en daarmee nu of straks aantrekkelijke uitkeringen. Wij helpen natuurlijk graag bij het behalen van een optimaal rendement waarbij we het risico zo veel mogelijk beperken.
Maak een afspraak met Bram, Thijs of mij. Johan IJsbrandij, DSI beleggingsspecialist
Fier Vermogensbeheer
Zeg je Antje van der Wal, dan zeg je Folkert Jellesma. Zeg je Folkert Jellesma, dan zeg je Bij Folkert, de hardloop- en wandelspecialist aan het Hoogend in Sneek. En dat al 25 jaar, want in oktober 1997 openden Folkert en Antje een klein winkeltje in country- en outdoor-artikelen aan de Scharnestraat 5, tegenover de toenmalige Slagerij Hofmeester. Via verplaatsingen naar achtereenvolgens de Scharnestraat 36 en het Grootzand 48 werd uiteindelijk in 2005 de winkel aan het Hoogend 20 het hoofdkwartier van Bij Folkert. Wij gingen met Antje van der Wal ‘in petear’ over de jarige winkel, Folkert en ‘Casa di Capra’.
“We voorzagen blijkbaar in een behoefte met ons eerste winkeltje”, begint Antje. “We verkochten voornamelijk stoere outdoor-kleding, zoals waxjassen, truien, broeken en hoeden, en binnen een jaar al moesten we op zoek naar meer vierkan te meters.” Die werden gevonden aan de Scharnestraat 36, waarin voorheen een kin derkledingwinkel was gevestigd, Junior&Co.
“Maar ook daar hadden we binnen de kortste keren te weinig ruimte omdat ons assortiment steeds breder en dieper werd”, vervolgt Antje. Grootzand 48, waar momenteel Makelaardij Bint in is gevestigd, verschafte vervolgens de ruimte om een assortiment wandel schoenen en -kleding aan de bestaande collectie toe te voegen. “Dankzij Simmer 2000 en de eerste Slachte wandelmara thon, was heel Friesland van het ene op het andere moment in de ban van wande len. Wij werden de wandelspecialist van Friesland. De keerzijde van de medaille was dat we voor de derde keer behoefte hadden aan meer ruimte.
In 2005 zijn we op ons huidige vestigings adres Hoogend 20 neergestreken, waar we, zo zeiden we tegen elkaar, ‘tot ons pensioen genoeg ruimte zouden hebben’.
Aangezien wandelen en hardlopen dicht bij elkaar liggen, was het een kwestie van tijd - en ruimte - dat we ons assortiment zouden uitbreiden met hardloopschoe nen en -kleding. Dat vond plaats in 2006. We raakten daardoor ook meer betrokken bij de activiteiten van Atletiek Vereniging Horror.”
Inmiddels zijn de twee kinderen van Folkert en Antje volwassen. Dochter Silke van 24 werkt al enkele jaren parttime mee in de zaak en zoon Jilles van 18 volgt momenteel een werken-leren traject bij De
“Ik ben geboren en getogen in It Heidenskip, als middelste van de vijf kinderen in het ondernemersgezin Van der Wal. Mijn ouders hadden een fouragebedrijf, een klein kruide nierswinkeltje, en waren varkensboer. Na de lagere school volgde ik de mavo in Workum. Uiteraard deed ik aan fierljeppen, net als iedereen It Heidenskip, en schaatste ik veel.”
Toen haar eerste keus, de Middelbare Hotel school, niet doorging, besloot ze naar het CIOS in Heerenveen te gaan, waar de focus nog meer op schaatsen kwam te liggen en ze er zelfs een tijdje haar beroep van maakte.
Als schaatsdocent aan de schaatsschool van Henk Gemser op Thialf. “Ik woonde
“Folkert komt van origine uit Workum. Zijn vader was daar boer. Doordat de landerijen van boer Jellesma een andere bestemming kregen, moest de boerderij verhui zen naar It Heidenskip. Ik kwam Fol kert regelmatig tegen op feestjes en op dansles. Het leuke aan Folkert is dat hij toen al barstensvol met ideeën zat. Aan de buitenkant oogt hij heel rustig, maar in zijn hoofd draaien de radertjes 24 uur per dag in de hoogste versnel ling. Hij kan heel enthousiast zijn over een nieuw idee en stort zich daar dan bovenop.”
Dit alles werd hem uiteindelijk teveel, want Folkert is al bijna zes jaar niet meer werkzaam in de winkel. Hij heeft voor een weg gekozen met minder prikkels, waarin hij volledig zijn ideeën en
HARDE MUZIEK EN SCHREEUWENDE LICHTRECLAMESAntje: “Toen wij rond 2015 hadden besloten om onze collectie uit te breiden met fietsen en fietskleding hadden we een hectische pe riode achter de rug met oriëntatie op fietsen en accessoires, plannen maken en uiteindelijk de verbouwing, die door Folkert zelf werd gedaan. Tijdens het slotakkoord van deze drukke periode bezochten we de Winter ISPO in München; harde muziek, schreeuwende lichtreclames, felle kleuren, geuren en je stap voets voortbewegen vanwege de drukte. Die tsunami aan prikkels kwam bij Folkert binnen als een vloedgolf. Hij werd niet goed en zei: ‘Ik trek het niet meer’."
Normaal gesproken verwerken je hersenen deze prikkels zonder dat je het in de gaten hebt. Ze selecteren de informatie die belang rijk is en filteren de prikkels die niet belangrijk zijn eruit. Bij overprikkeling werkt dat mecha nisme niet goed. Alsof het filter dat mensen beschermt tegen een overmaat aan prikkels, is weggetrokken, zodat alles op volle kracht binnenkomt. Antje: “En dat is voor hem veel erger dan voor ons, want wij gaan onze gang wel, maar die overprikkeling zorgt ervoor dat hij niet meer de drukte van de zaak aankan en dat doet pijn, want uiteindelijk is Bij Folkert ‘zijn kindje’.”
OVERNACHTEN OP DE CHINESE MUUR “Folkert is een vrijbuiter, een man van de natuur, maar ook van het avontuur. Van oudsher ging hij jaarlijks met twee vrienden ‘wildkamperen’, liefst op het randje van legaal en illegaal. Daarnaast maakte hij in zijn eentje mooie reizen naar onder andere Cambodja en naar Beijing met de Peking Express, waar hij een nacht in een tentje boven op de Chinese Muur heeft doorgebracht. Doordat de winkel veel tijd van hem vergde en er kinderen kwa men, raakte het kamperen en het avontuur een beetje op de achtergrond. Maar het bloed
kruipt waar het niet kan gaan; de diepgewor telde wens ook ooit nog eens een ‘klushuis’ te kunnen kopen in de Ardennen, Portugal, Spanje of Italië, bleef in zijn hoofd sudderen. Een huis waarin hij zijn handen kan laten wapperen en zijn creativiteit kwijt kan. Hij is gek op oude dingen en wil ze het liefst terug brengen in hun oude glorie.
Dus is hij het afgelopen jaar op zoek geweest naar een betaalbaar ‘klushuis;’ een huis waar meestal in kleine lettertjes bijstaat: ‘moet wat aan gebeuren’, of ‘enig achterstallig onder houd’. Want hij wil het helemaal zelf weer op bouwen. Dus dan kom je hutjes tegen boven op een berg, waar nul voorzieningen zijn.”
“Vorige maand zijn we twee weken op vakantie geweest naar de streek Piëmont in Italië om een paar huizen te bekijken die wel interessant leken. Afspraak met de makelaar gemaakt. Bergweggetje omhoog. We zagen twee huizen aan elkaar vast; schuren en opslagplaatsen eronder en er naast; overal geiten. Folkert begon te stralen: ‘Dit is het.’ De vlam sloeg in de pan. We hoefden eigenlijk niet verder te kijken.”
Met als gevolg dat Folkert tijdens het inter view met Antje bij een Italiaanse notaris zit om het koopcontract van zijn droomhuis in het Italiaanse dorpje Torre Pellice te tekenen. “We weten nog niet wat de bestemming gaat worden”, aldus Antje. “Die keuze hoeven we ook nog niet te maken, want Folkert kan daar nog heel lang aan de slag. Ik weet zeker dat in zijn hoofd de radertjes al op volle snel heid werken over het wat, wanneer, hoe en waarom. Hij wil het huis renoveren naar de oude staat.”
“Wij wonen nu in IJsbrechtum, maar hebben geen van beiden het gevoel dat wij daar oud willen worden. We zijn kinderen van het platteland, de weidsheid van het Fryske lân. Folkert wordt kwartiermaker in Torre Pellice en wie weet verkassen we op termijn wel naar Italië. Een nieuw avontuur tegemoet. Als ik dit verhaal aan anderen vertel, hoor ik als reactie vaak: ‘Ohhhh, dat zouden wij ooit ook wel willen.’ Dan denk ik steevast: ooit is dichterbij dan je denkt.”
“WIE WEET VERKASSEN WE OP TERMIJN WEL NAAR ITALIË; EEN NIEUW AVONTUUR TEGEMOET”
“DIE TSUNAMI AAN PRIKKELS KWAM BIJ FOLKERT BINNEN ALS EEN VLOEDGOLF; HIJ WERD NIET GOED EN ZEI: ‘IK TREK HET NIET MEER’”
Waar ik vooral aan denk bij het woord blues is de muziekstroming die mij van jongs af aan is bevallen en meer dan dat. Als uitbater van Stayokay Texel was ik jarenlang een vaste promotor, liefhebber en trouwe bezoeker van Texel Blues, één van de mooiste bluesfestivals van het land. Ik heb daar van alles voorbij zien komen en allemaal met dezelfde passie voor die op zich eenvoudige akkoorden.
Afgelopen zaterdag trad Danny Bryant op in het Bolwerk, een bluesgigant met snerpende gitaar en prima band. Hij wist de hele zaal in te pakken met zijn aanstekelijke optreden. Het was helaas niet helemaal uitverkocht en dus ruimte zat om vlak voor het podium lekker te dansen. Daar maakte onder andere een ouder paar gretig gebruik van. Ze waren de 70 (80?) ruim gepasseerd maar dat weerhield ze er niet van de hele avond lekker te swingen.
Niks herfstblues, gewoon levensvreugde. Prachtig om te zien. Het voorprogramma,
de Allstar Bluesband met veel Sneekers en een prima frontman uit Sint Annaparochie wist de zaal overigens top op te warmen, over passie gesproken.
Bij herfstblues denk ik toch meer aan een dip in de levensvreugde, een terugslag in een voorspoedig ingeslagen weg of een tegenvallend resultaat als je aan één of ander dieet begonnen bent en de kilo’s er opeens niet meer vanaf vliegen. Het gaat dus even niet zoals je wil; je legt even je hoofd in je schoot en je laat de boel de boel. Ik zie het regelmatig bij ons in
de sportschool voorbij komen, zeker als een lid het meet & weeg momentje even voor zich uit schuift. Dat komt nog wel eens voor na een vakantie of als er na een periode van goede resultaten in vetverlies en spieropbouw opeens geen progressie meer is. Dan kan de blues voorbijkomen en helemaal in de herfst als de zomervakantie achter de rug is en de volgende vakantie nog erg ver weg…
Maar ook dan gaat op een of ander moment de zon weer schijnen!
De zomer heeft plaats gemaakt voor de herfst. Dat betekent dalende temperaturen, een lagere luchtvochtigheid als de verwarming aanstaat en gure weersomstandigheden. Dit heeft ook zijn weerslag op je haar en je huid. Zelfs een korte blootstelling aan een lage luchtvochtigheid kan er al voor zorgen dat er vocht onttrokken wordt aan je haar en je huid, waardoor sneller droogtelijntjes en rimpels aan de huid ontstaan en je veel sneller statische haren krijgt. Hoe zorg je ervoor dat jouw haren en je huid klaar zijn voor de herfst?
Wanneer het seizoen verandert, is de kans groot dat jouw huidconditie mee verandert. In de herfst heb je vaak behoefte aan vettere, meer voedende producten. Waar de huid precies behoefte aan heeft is per persoon verschillend, maar kan eenvoudig worden bepaald met een huidanalyse.
Heb je snel last van statisch haar? Gebruik dan vocht inbrengende producten. Denk hierbij aan een haarmasker of haarolie. Hierdoor sluit je je haarschubben, waardoor het haar sterk en gezond blijft. Vermijd juist in de herfst te veel hitte, zoals een föhn of stylingtool. De hitte kan je haren uitdrogen, terwijl je het in de herfst juist graag meer vocht wilt geven. Gebruik dus altijd een hittebeschermer als je met de föhn of krultang aan de slag gaat.
In de herfst heb je sneller last van een droge huid, gevoeligheid en/of schilfers. Gelukkig is hier iets aan te doen. Zorg ervoor dat je jouw huid dagelijks goed hydrateert met een dag- en nachtcrème. Ook is het aan te raden om jezelf na het douchen in te smeren met een hydraterende
crème voor in het gezicht en een heerlijk bodyserum voor je lichaam.
Een echte trend bij veel merken in de beauty wereld is het Ampul. Een makkelijke en snelle manier om je huid te voeden met een doelgericht ingrediënt. Wij kennen de Ampul in een zevendaagse kuur en dat maakt je huid echt klaar voor de herfst. Probeer het zelf!
Of heb je vragen over de juiste verzorging tijdens de herfst? Kom langs voor een gratis analyse tijdens je behandeling en laat je adviseren door onze specialistes.
Astrid Hulzebos Teensma Beauty Centre Hair Affair in Sneek www.hairaffair.nl
Wij zijn een allround dakbedekkingsbedrijf dat al 20 jaar hoogwaardige kwaliteit levert op het gebied van platte daken en zinkwerk. Met eigen materieel zoals dakliften en een hoogwerker bedienen we een vaste klantenkring in de regio Sneek e.o. We zijn VCA* gecertificeerd, werken met gediplomeerd personeel en goed gereedschap.
Binnen ons bedrijf is ruimte voor een:
DAKDEKKER PROJECTEN
Met meerdere collega’s maak je grotere nieuwbouwdaken of renoveer je bestaande daken van bedrijfspanden, overheidsgebouwen en overige zakelijke opdrachtgevers.
DAKDEKKER SERVICEWERK
Je gaat met je eigen bus op pad, voert dakonderhoud uit en maakt de kleinere werken voor aannemers en particulieren.
LEERLING DAKDEKKER
Wij bieden de mogelijkheid om onder begeleiding van een leermeester en een erkende BBL opleiding het prachtige vak als dakdekker te leren.
ERVAREN ZINKWERKER
Als zelfstandig zinkwerker ga je met je eigen bus op pad naar kleinere klussen of samen met een collega naar de grotere zinkprojecten.
LEERLING ZINKWERKER
Je assisteert een ervaren zinkwerker en leert ondertussen het vak.
Kun jij je vinden in 1 van bovenstaande functies of een combinatie daarvan? M/V, fulltime of parttime? Stuur dan je CV met motivatie naar administratie@terpstradaktechniek.nl. Heb je nog vragen? Bellen mag altijd! Wij bieden een vaste baan met een goed salaris, arbeids-voorwaarden en een goed pensioen conform CAO voor Bitumineuze en Kunststof Dakbedekkingbedrijven.
Pottenbakkersstraat 22 8601WS Sneek (T) 0515 439454 www.terpstradaktechniek.nl
Sinds oktober 2022 kun je bij vrijwel alle huisartsen in Friesland online je medische gegevens bekijken. Zo kun je bijvoorbeeld het advies van je huisarts teruglezen en je onderzoeksuitslagen bekijken. Dat kan via het portaal van de praktijk of via een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO). Je medisch dossier online bekijken: hoe werkt het en wat zijn de voordelen? Huisarts Annet Dam van huisartspraktijk Het Bolwerk in Franeker en ervaringsdeskundige patiënt Margret Homminga vertellen erover.
In 2017 belandde Margret Homminga door gezondheidsproblemen tijdelijk in de medische molen. Huisarts Annet Dam bood de mogelijkheid om haar medisch dossier online in te zien. Margret: “Op die manier kon ik mijn eigen dossier direct kritisch volgen. Daarnaast had ik ook toegang tot mijn medische gegevens in het ziekenhuisportaal. Voorafgaand aan een afspraak met mijn huisarts of specialist nam ik mijn onderzoeksuitslagen door. Zo kon ik tijdens een consult veel gerichter vragen stellen.”
Huisarts Annet Dam was zeven jaar geleden één van de eerste praktijkhouders die online inzage in het medisch dossier via een portaal mogelijk maakte. Annet: “Ik vind het belangrijk dat patiënten hun dossier zelf in kunnen zien, het geeft hen meer regie en overzicht. De patiënt kan bijvoorbeeld zelf zijn bloedonderzoekswaarden inzien. We kunnen daarbij digitaal een advies geven. In principe hoeft de patiënt
BRANDED CONTENTde praktijk daarna niet meer te benaderen, maar dat mag natuurlijk wel.”
Ook met een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) kun je via een app of website je medische gegevens bekijken. Belangrijk verschil met een portaal is dat je met een PGO je medische gegevens van verschillende zorgverleners op één plek kunt verzamelen.
Behalve bij je huisarts kun je ook bij steeds meer ziekenhuizen en andere zorgverleners je dossier via een PGO
bekijken. Margret: “Met een PGO hoef je dus niet langer bij meerdere portalen in te loggen. Ook handig om dingen later terug te kunnen lezen, bijvoorbeeld over medicatie die je destijds gebruikte.”
Bij PGO’s ontbreken (nog) de extra mogelijkheden die veel portalen al hebben, zoals het online maken van een afspraak, medicijnen bestellen of vragen stellen.
De verbouwing van de Rabobank in Sneek is eind oktober afgerond. Sneek is één van de eerste plekken in Nederland waar een RaboLocalHouse, met een compleet nieuwe look & feel, is geopend.
De bedoeling van dit type RaboLocalHouse is dat de klant een open ontvangst ervaart. Renate Venema-Zomer, directeur van de coöperatieve Rabobank, zegt hierover: “Om dit gevoel te vergroten is de ontvangstplek zo ingericht dat het klanten uitnodigt gebruik te maken van smart media. Dit kan op eigen apparaten of op de apparaten van de Rabobank. Natuurlijk
hebben we medewerkers beschikbaar om hierbij te helpen.”
Ze geeft aan dat er bij de herinrichting gestreefd is naar een transparante en ruimtelijke beleving. Ook de vergaderruimtes en spreekkamers zijn hierop ingericht en stralen dezelfde huiselijke sfeer uit. Natuurlijk is Rabobank als merk door de gehele locatie verweven.
“De coöperatieve sfeer van Rabobank zie je terug, maar ook elementen die betrekking hebben op herkenbare activiteiten van de bank in de regio”, aldus Renate.
Bij de herinrichting is er rekening gehouden met een zo duurzaam mogelijke oplossing. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van energiezuinige apparaten,
installaties en verlichting. Ook is er zo veel mogelijk gebruik gemaakt van gerecyclede materialen. Voorbeelden hiervan zijn de vloerbedekking en de keuken. De keuken van de pantry, heeft een nieuwe plek gekregen en is gewrapt. Ook de vloerbedekking is hergebruikt.
Het kantoor is open op maandag van 13.00 tot 17.00 en op dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur. Klanten die nieuwsgierig zijn naar het resultaat zijn van harte uitgenodigd een kijkje te komen nemen.
“Via online inzage kan ik mijn medisch dossier direct kritisch volgen”
“DE ONTVANGSTPLEK IS ZO INGERICHT DAT HET KLANTEN UITNODIGT GEBRUIK TE MAKEN VAN SMART MEDIA”Renate Venema-Zomer, directeur
“Via online inzage kan ik mijn medisch dossier direct kritisch volgen”
Als we aankomen op locatie bij een klant van de hoveniers, staat een lange man met een brede glimlach op zijn gezicht op ons te wachten. Edwin Otten, 39 jaar, werkt als onderhoudsmedewerker groen. Via één van de leerlijnen van Pastiel is Edwin begonnen aan zijn werk-leertraject bij Empatec. Gestart met een proefplaatsing, maar nu heeft Edwin een jaarcontract te pakken!
Niet altijd makkelijk Edwin is geboren in Drachten. Hier heeft hij ook zijn jeugd doorgebracht en dat was niet altijd makkelijk, hij heeft hier dan ook geen warme herinneringen aan. Door omstandigheden sloot hij zich steeds meer af voor anderen en had daardoor weinig vriendjes over de vloer. Door een leerachterstand heeft Edwin een Wajong-uitkering. Op 16-jarige leeftijd is hij het ouderlijk huis uit gegaan, waarna hij al snel vader werd van zijn eerste zoon. Edwin heeft 4 kinderen waarvan de jongste 7 maanden is. Edwin heeft veel verschillende werkgevers gehad, voornamelijk via uitzendbureaus. Van werk in de bouw, plantjes stekken tot straler van schepen, Edwin heeft het allemaal gedaan. Ook heeft hij op vele plekken gewoond. Waar de liefde hem bracht daar woonde Edwin. Nu woont hij al 6 jaar in Koudum op een rustige plek.
Groen geeft rust Edwin is op zoek naar rust en regelmaat. Groen geeft hem rust. In zijn vrije tijd is hij dan ook graag in het Rijsterbos te vinden, doet hij het onderhoud van het groen in de buurt en is hij in zijn eigen tuin te vinden. Zijn eigen tuin is hij helemaal aan het renoveren, dit wordt een mooie plek voor zijn dochtertje en voor zijn andere hobby: de koikarpers.
Via het UWV kwam Edwin bij Pastiel. Pastiel heeft samen met Empatec diverse leerlijnen opgezet, zo ook bij dienstverlening. Voor verschillende opdrachtgevers in het groen wordt Empatec Dienstverlening ingezet. Zo ook de afdeling hoveniers, waar Edwin op een leerlijn geplaatst is. De leerlijn is één van de eerste stappen naar betaald werk. Via de leerlijn worden er werknemers- en vakvaardigheden aangeleerd, om zo op termijn uit te kunnen stromen naar de reguliere arbeidsmarkt.
Toekomst Edwin wil zich graag verder ontwikkelen in het groen en groeien in dit vak, hij heeft het enorm naar zijn zin. In de toekomst wil hij graag een huis kopen en een warm thuis voor zijn kinderen creëren, hij heeft zichzelf daarom als doel gesteld om langdurig aan het werk te zijn. Dit gaat hem, met hulp en begeleiding van Pastiel, zeker lukken!
De ogen van Willemien Weijenberg-Sijbrandy (43) beginnen te stralen als ze vertelt over haar werk. Ze werkt bij het recyclingbedrijf Lankhorst en dat is een zogeheten WOL (Werken op Locatie). Bij Lankhorst wordt vooral kunststof geproduceerd, maar het binnenwerk is van metaal en daar komt Willemien, samen met acht andere lassers, in beeld. Zij is overigens de enige vrouwelijke lasser en werkt daar samen met haar man Bas.
Willemien is geboren in Rijs. Op de lagere school in Oudemirdum bleek dat het lestempo voor haar iets te hoog lag. Op de Witakker in Rijs, een school voor speciaal onderwijs, en daarna de Koningin Emmaschool in Sneek, zat zij beter op haar plek. Vanaf haar twaalfde vervolgde ze haar schoolcarrière op de Dukdalf in Sneek, ook voor moeilijk lerende kinderen.
Een stage bij Empatec in Koudum bevalt zo goed, dat Willemien daar aan het werk blijft. Dat is ook de plek waar ze haar man Bas leert kennen. Het stel is inmiddels alweer 21 jaar getrouwd. In eerste instantie gaat Willemien bij het onderdeel Verpakkingen aan de slag. Als de locatie in Koudum sluit, komt ze in Franeker terecht om in 2018 bij Lankhorst in Sneek aan de slag te gaan.
Lankhorst maakt allerlei producten van gerecycled kunststof. “Als je buiten een brugleuning of een bank die eruitziet als hout, dan is die door ons gemaakt”, klinkt het trots. “Het binnenwerk is dan van metaal en als er iets gelast moet worden en ik mag dat doen, ben ik helemaal blij.
Lassen is wat ik het liefste doe.” Klanten van Lankhorst zijn vooral gemeenten, provincies, onderaannemers en weg- en waterbouw.
Dat ze nu als lasser bij Lankhorst ook deel uitmaakt van MAAKWERK, vindt Willemien alleen maar mooi.
“Mensen kennen Empatec vaak alleen maar van verpakken en schoffelen. Mooi dat ze nu ook kunnen zien dat we nog veel meer doen.” MAAKWERK combineert de expertise van de drie vakbedrijven Hout, Metaal en Montage.
Gek van dieren Willemien groeide op, op het terrein van Sybrandy’s Ontspanningspark in Rijs. “Dat was eerst van mijn Pake en toen van mijn vader.” Haar vader verkocht het drie jaar geleden. Alle attracties staan nu bij Hege Gerzen strand en recreatieterrein in Oudemirdum. Thuis heeft ze drie katten en sierduiven en wat echt bijzonder is, twaalf Indische fleseenden. “Die werken in het circus en als ze niet op pad zijn, verzorgen wij de opvang van de eenden. Het bijzondere aan deze eenden is hun nek, die is heel lang, als bij een fles.”
www.empatec.nl
Hospice ‘De Kime’ in Sneek, gevestigd in een voormalige basisschool aan de Westhemstraat, biedt bezoekers regelmatig de gelegenheid meer te weten te komen over het werk van de Stichting Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg Zuidwest-Friesland krijgen. De VPTZ Zuidwest-Friesland biedt met haar vrijwilligers hulp en ondersteuning aan terminaal zieke mensen in de eigen thuisomgeving, in verzorgings-en verpleeghuizen en ook in het hospice.
Wij namen de uitnodiging tot een bezoek aan en spraken met Willy Hoekstra, die samen met Janine Welbedacht en Corrie Karsters als coördinator in dienst is bij de Stichting VPTZ Zuidwest- Friesland. Nienke Marije Dijkstra, een enthousiaste en gedreven vrijwilligster, schuift ook aan om te vertellen wat haar beweegt om dit vrijwilligerswerk professioneel te doen.
“Ik ben eind 2011 begonnen met de cur sus om vrijwilliger bij De Kime te worden. Ik heb nog een keer mee mogen lopen in het Wumkeshús waar toen het hospice nog was. Toen De Kime in juni van 2012 op de locatie aan de Westhemstraat werd geopend was ik er al bij”, vertelt Nienke Marije. “Inderdaad, wij huurden een vleugel in het Wumkeshús waar we drie
kamers hadden ingericht als hospice”, weet Willy Hoekstra. “Maar we hadden de grote wens om een eigen pand te betrekken en dat realiseerden we na een verbouwing met dit schoolgebouw. Het is een prachtig hospice geworden met vier gastenkamers.”
Hoekstra ziet haar rol als coördinator van De Kime als een ‘spin in het web’, samen met de al genoemde twee collega’s. De coördinatoren zijn niet alleen aanspreek punt voor de vrijwilligers en de gasten, maar regelen ook de opnamen. Ook zorgen zij ervoor dat het dienstenrooster geregeld is en onderhouden ze de con tacten met de huisartsen, de thuiszorg en het ziekenhuis.
“En als het nodig is, dan pakken we ook
een schroevendraaier om iets vast te schroeven”, benadrukt Willy Hoekstra de veelzijdigheid van haar rol als coördina tor. Het klaarstaan voor de gasten en de familie, ‘klankbord willen zijn’, ziet ze als een belangrijke taak van de coördinato ren. Ooit werkte Hoekstra als verzorgende individuele gezondheidszorg in een ver pleeghuis in Sneek. Hoe mooi ze het werk ‘aan het bed’ en teamleidster ook vond, de palliatieve zorg en werken in een hos pice bleven haar trekken. Toen de vacatu re bij De Kime vrijkwam solliciteerde de geboren Amsterdamse, maar in Workum opgegroeide Hoekstra met succes.
Wat trekt jonge mensen als Willy en Nienke Marije om te werken in de pallia tieve zorg? Beiden zijn moeder van jonge kinderen en begin veertigers.
Zeker in de laatste levensfase is kwaliteit van leven belangrijk. Of zoals Cicely Saunders het prachtig omschrijft in het volgende prozagedicht:
Jij doet er toe, omdat jij jij bent. Jij doet er toe tot de laatste minuut van je leven.
En wij zullen al het mogelijke voor je doen.
Niet alleen om je te helpen rustig te sterven, maar ook om je te helpen leven tot je sterft.
Willy Hoekstra: “Voor mij is dat een eindje meelopen en tot aan de dood toe mensen begeleiden. Je komt in een heel kwetsbare fase van iemand, van zowel onze gasten als de familieleden. Soms is het heel pittig, maar tegelijkertijd ook mooi en waardevol als het goed gedaan wordt.”
Nienke Marije: “Toen mijn vader in 2003 over leed kwam ik voor het eerst in aanraking met het begrip ‘hospice’. Toen ik acht jaar later een advertentie voorbij zag komen waarin vrijwilligers gevraagd werden heb ik gereageerd. Ik wilde naast mijn taak als moeder nog iets anders doen en heb toen de stap gezet om de cursus te volgen. Wel met de intentie dat wanneer het niets voor mij zou zijn, ik ook meteen weer zou kunnen stoppen.
Uiteraard laten we hier allemaal wel eens een traan, maar het kan niet zo zijn dat je steeds huilend aan een bed zit of al het verdriet mee naar huis neemt. Meeleven mag, maar je moet ook je eigen grenzen aangeven; anders kun je dit werk niet doen. Gelukkig wordt er hier ook genoeg gelachen; het is niet doods…”
Nienke Marije is vanuit haar jeugd nooit bij de dood weggehouden, zegt ze. Per week besteedt zij vier uren aan het vrijwilligerswerk. En dan te bedenken dat Nienke Marije moeder is van negen kinderen. “Ik heb groot respect voor haar”, bekent Willy Hoekstra.
“Wij vragen uiteraard respect van onze vrijwilli gers”, antwoordt Willy op de vraag wat er van vrij willigers wordt verlangd. “Je moet je bescheiden opstellen, er zijn. Tijdens de introductiecursus bie den we vijf theorielessen aan, waarbij het onder deel communicatie naar voren komt. Ook eigen verlieservaring, en dat is soms heel pittig, omdat het confronterend kan zijn. Maar ook zaken als rapporteren en laten ervaren wat de mantelzor ger doet. De praktische dingen kun je leren, maar het luisteren naar een ander moet er toch wel in zitten; anders is het misschien niet verstandig om in een hospice te werken. Er werken hier veel vrou wen; gelukkig staan er voor de nieuwe cursus weer twee mannen op de deelnemerslijst. Dat is alleen maar goed voor de sfeer en mannelijke gasten vinden het wel fijn dat er zo nu en dan een man aan hun bed zit. Het klinkt misschien ouderwets, maar zo ervaren wij het wel.”
Nienke Marije: “Als ik hier ‘s avonds begin, dan vindt er eerst een overdracht plaats. Luisteren naar hoe de situatie van onze gasten is. Vervolgens ga je de dingen doen waarom gevraagd wordt. Soms is dat om een praatje maken, een andere keer juist niet omdat de gast dat aangegeven heeft.” Altijd respectvol, weet Nienke Marije. “We zijn altijd alert.”
De gasten die in De Kime worden opgenomen hebben een levensverwachting van drie maanden of korter. Die drie maanden of korter geldt ook voor de palliatieve zorg en ondersteuning die de vrijwilligers in een thuissituatie geven.
Hoe is het mogelijk dat ik dit over het hoofd heb gezien. Mantelzorgzaken bestaat vijf jaar! Een noemenswaardige mijlpaal van mijn onderneming, het is mij deze zomer volledig ontgaan. Ik heb er geen moment bij stil gestaan, totdat Tjitske op haar eerste werkdag vroeg: “Hoelang bestaat Mantelzorgzaken eigenlijk?”
De tijd vliegt dus écht als je het naar je zin hebt en bezig bent met de dingen die ertoe doen. Het verschil maken in het leven van de ander die hulp nodig heeft om weer grip te krijgen op de situatie, zodat er weer balans is en ruimte ontstaat voor andere dingen: dat is waarvoor ik het doe.
De afgelopen vijf jaar heb ik samen met mijn team bijna 500 mantelzorgers en hun naasten ondersteund bij hun vraagstukken. Van eenvoudige tot zeer complexe casussen. Van de weg wijzen in het ingewikkelde veld van het zorglandschap tot praktische ondersteuning door de mouwen op te stropen en de zaken te regelen binnen de mogelijkheden die er zijn en de kaders van de wet. Meedenken en omdenken, feiten en verwachtingen helder hebben. Proberen een deur te openen die anders voor jou gesloten blijft. Hierin staat een goede samenwerking met de mantelzorger(s), hun naaste(n) en de zorgprofessional(s) centraal. In overleg nemen we tijdelijk bepaalde regeltaken over zodat je weer grip krijgt op de situatie. Dat geeft rust.
Dat is lang niet altijd eenvoudig, en is de afgelopen jaren zelfs ingewikkelder geworden door de krapte in de zorg. Zo is het bijvoorbeeld steeds lastiger om een plek te vinden voor mensen met een zware zorgvraag. Dat betekent ook dat je als cliënt soms water bij de wijn moet doen. Zo vond ik voor Jesse (16), die ernstig meervoudig beperkt is, een hele geschikte plek, maar niet binnen de gewenste uur reisafstand van de woonplaats van zijn ouders. Ik heb hen toch aangemoedigd om er eens, geheel vrijblijvend, kennis te gaan maken. Het bleek een schot in de roos; deze woonvorm sloot zó goed aan bij de behoeften en wensen van hun zoon, dat ze de reisafstand graag voor lief namen.
Ik ben er trots op dat ik, samen met mijn team, de afgelopen vijf jaren voor velen het verschil heb kunnen maken. Maar eerlijk is eerlijk, soms heeft een cliënt een wens die we deels niet kunnen realiseren. Door een afwijzing, of simpelweg omdat de kaders van de wet of de verordening van de gemeente geen ruimte laat. Soms was er reden om een bezwaarschrift in te dienen en kon de hulp of voorziening na positief besluit alsnog (deels) worden ingezet. In slechts enkele gevallen lukte dat niet. Het blijft maatwerk.
Lieve mensen, cliënten, team en zakelijke partners, bedankt voor de fijne samenwerking en het vertrouwen van de afgelopen vijf jaren.
Samen met mijn team blijven wij denken in mogelijkheden en oplossingen die op dat moment aansluiten bij jouw situatie. Professioneel, accuraat, praktisch en met een helder advies. Zo hou je regie over je eigen leven en zorg.
Als mantelzorgmakelaar en pgb-specialist is Chantal Hoevers Prins de onafhankelijke allround cliëntondersteuner en zorgregelaar. Samen met haar team biedt Chantal integrale ondersteuning aan mantelzorgers, gemeenten, zorgprofessionals en werkgevers bij alle mantelzorgvragen. Chantal is erkend en geregistreerd mantelzorgmakelaar en onafhankelijk cliëntondersteuner. telefoon: 0515 - 700 267 www.mantelzorgzaken.nl
“SOMS IS HET HEEL PITTIG, MAAR TEGELIJKERTIJD OOK MOOI EN WAARDEVOL”
De kinderen het huis uit, alles gelijkvloers, minder energieverbruik, geen tuin meer. Het zijn zomaar een aantal redenen om te switchen naar een andere woning of appartement. Maar is dit wel de juiste tijd? Het nieuws wordt gedomineerd door berichtgeving over dalende prijzen en stijgende rentes.
Bij Makelaardij Sneek zien we dat gangbare woningen nog onverminderd populair zijn en dat vertaald zich in hele goeie opbrengsten.Een mooie gezinswoning in een rijtje, twee-onder-een-kap of een courante vrijstaande woning op een mooie plek. Er is nog voldoende vraag.
Sanne Smit werkte met veel plezier als oncologieverpleegkun dige in Antonius. Zo’n tien jaar geleden stapte ze over naar de Spoedeisende Hulp (SEH). “Geen dag is hetzelfde en alle type pati enten komen voorbij, van jong tot oud. Ik ben hier helemaal op mijn plek.”
SUSAN FEENSTRA
Susan Feenstra is al zeventien jaar verpleegkundige op de hartbewa king (CCU). Toch is dat geen enkele reden om een ander vakgebied te verkennen. “Werken op de CCU verveelt nooit, dat blijft een uitdaging. De cardiologische zorg verandert voortdurend, dus er is altijd weer iets nieuws te leren. Ik ben hier nog lang niet uitgekeken.”
De patiëntenpopulatie van de hartbe wakingsunit is heel gevarieerd. “Van jong tot oud en met verschillende zorgvragen.” Patiënten die bijvoorbeeld een elektrische schok (cardioversie) krijgen, om hun hartritme te herstellen, verblijven slechts vier uren op de CCU. Daarnaast zijn er patiënten met chro nisch hartfalen die soms wel een week zeer intensieve zorg nodig hebben.
Het grote pluspunt van Antonius is dat de CCU en de Eerste Harthulp (EHH) gekoppeld zijn. Op de EHH worden patiënten opgevangen met onder meer ritmeproblemen en pijn op de borst. Na binnenkomst brengt Susan de patiënt volledig in kaart. “Ik maak een hartfilm pje, leg een infuus aan en neem bloed af. Vervolgens verzorg ik de overdracht naar de spoedarts en daarna stellen we samen een behandelplan op.” De CCU-/EHH-verpleegkundigen werken heel zelfstandig, maar zijn tegelijkertijd teamspelers.
“Ik ben onderdeel van een klein team waarin we goed op elkaar zijn ingespeeld. We vertrouwen elkaar én we hebben oog voor elkaar. Als dat nodig is, help ik mijn collega’s en omgekeerd. Persoonlijke zorg staat voorop, zowel richting onze patiënten als binnen ons team”, verze kert Susan. “We zijn er voor elkaar.”
“De SEH-verpleegkundige is heel be langrijk op onze afdeling. De coördine rend SEH- verpleegkundige zorgt dat alle nieuwe patiënten goed geholpen worden en onderhoudt contact met de aankomende ambulances.” De SEH-ver pleegkundigen doen de eerste opvang van de patiënt en de familie. “We kijken goed hoe ernstig de situatie is, de zogenoemde triage. Daarna zorgen we ervoor dat de eerste onderzoeken starten. Samen met de SEH-artsen en medisch specialisten zetten we de eerste behandelingen in. De lijnen zijn kort, we zijn een echt team.”
Een belangrijk onderdeel van Sanne’s werk is communicatie. “Een bezoek aan de SEH komt altijd onverwacht, mensen zijn dan op hun kwetsbaarst. Als SEH-verpleegkundigen doen we er alles aan om de patiënt en familie zo goed mogelijk te begeleiden tijdens deze onverwachte situatie.”
Binnen het Antonius Ziekenhuis geeft Sanne training aan reanimatieteams voor volwassen en kinderen. Daarnaast werkt ze als kerndocent Acute zorg bij het Wenckebach Instituut en geef ze les aan de SEH-verpleegkundigen in opleiding. Op de SEH in Antonius wor den veel leerlingen opgeleid. “Je komt in een team met een veilig leerklimaat op een mooie SEH in een heel gaaf en gezellig team.”
Jetse Norel verdiende jarenlang de kost in de watersport, maar in 2017 gooide hij het roer om. Hij verlegde de koers naar Antonius om als anesthesiemedewerker aan de slag te gaan. “De combina tie van techniek en patiëntencon tact spreekt me enorm aan.”
Zijn belangrijkste taak als anesthesie medewerker is de patiënt pijnvrij en comfortabel door de operatie loodsen. Samen met de anesthesist is Jetse ver antwoordelijk voor het toedienen van de verdoving, zowel lokaal als volledige narcose. Gedurende de ingreep bewaakt hij de vitale lichaamsfuncties van de patiënt zoals ademhaling en hartslag. Hij stelt zijn patiënten zoveel moge lijk op hun gemak. “Ik leg uit wat ze kunnen verwachten en probeer hun het vertrouwen te geven dat wij hen veilig door de operatie helpen.” In geval van lokale verdoving is er meer tijd voor een praatje. “Soms voer ik hele gesprek ken met de patiënt.”
Jetse werkt zelfstandig, maar niet solis tisch. “Ik vorm een team met de anes thesist en daarnaast werken we nauw samen met de operatieassistenten, de chirurgen en de verpleegkundigen van de voorbereidings- en uitslaapkamers. Samen vormen we één team.”
In tegenstelling tot de grotere zieken huizen assisteren de anesthesiemede werkers in Antonius bij álle ingrepen.
“Die afwisseling is een groot pluspunt”, vindt Jetze. Daarnaast biedt Antonius ook ruimte voor verdieping; eind dit jaar rondt Jetse zijn opleiding tot IC-ver pleegkundige af. “Dankzij deze combi baan wordt mijn werk veelzijdiger en dus nog aantrekkelijker.”
FRANCISCA RURENGAZo omschrijft Francisca Rurenga haar werk als IC-verpleegkundige in Antonius. “Je weet nooit wat de dag brengt, je moet voortdurend schakelen.” Werken op de Inten sive Care vereist een proactieve blik. “Onze patiënten zijn heel ziek en je moet dus voortdurend vooruitdenken om risico’s tijdig te kunnen signaleren.”
Op de IC vind je veel bewakings- en be ademingsapparatuur. “Ja, dit is een heel technisch vak, maar je verpleegkundige visie is minstens zo belangrijk”, verze kert Francisca. “Soms lijkt een patiënt redelijk stabiel, maar is hij ondertussen ernstig ziek. Een goede klinische blik is essentieel.”
Francisca’s takenpakket is heel uitge breid. Naast haar algemene zorgtaken houdt ze de situatie van de patiënt nauwlettend in de gaten. Verder geeft ze medicatie, legt infusen aan en brengt katheters in.” De communicatie met beademde patiënten vereist enige crea tiviteit. “We stellen gesloten vragen en dan antwoordt de patiënt bijvoorbeeld door te knikken of nee te schudden. Soms maken we ook gebruik van een iPad met symbolen.” Daarnaast zijn IC-verpleegkundigen het aanspreek punt voor de familie van patiënten. “Ze mogen ons altijd bellen, we zijn hun steun en toeverlaat.”
De IC-verpleegkundigen van Antonius zijn ook actief buiten de Intensive Care. Ze nemen deel aan het reanimatieteam en geven op verzoek advies aan ver pleegkundigen van verpleegafdelingen. Francisca is helemaal op haar plek in het IC-team. “We staan altijd voor elkaar klaar en de sfeer is heel gemoedelijk.”
HR@mijnantonius.nl
Even ‘oerstekke’ met een pontje. Sinds vorig jaar kon dit voor het eerst ook buiten het zomerseizoen. Dit jaar krijgt de succesvolle pilot een vervolg. Vijf pontjes in Zuidwest-Friesland blijven in november (en ook in maart 2023) elk weekend doorvaren. Speciale pontjesroutes, evenementen en belevenissen rondom de pontjes zorgen voor frisse Friese belevenissen in Waterland van Friesland. Dus ga eerst naar buiten voordat je onder een deken op de bank kruipt, want er is veel te beleven!
EEN BIJDRAGE VAN VVV WATERLAND VAN FRIESLAND
Prachtige pontjes-wandelrondjes, wind-in-de-rug-fietsroutes en uitwaai-pontjesroutes zijn ontwikkeld rondom de pontjes die in november elk weekend blijven varen. Een uitgelezen kans om het landschap in een ander seizoen te ontdekken. Nog een mooi bijkomend voordeel: wanneer je in de herfst en winter lekker in beweging blijft, houd je je conditie op peil. En kun je in de zomer (weer) met gemak die lange afstanden aan!
Opstijgende dauw boven de weilanden; minder riet, waardoor je een weidser uitzicht hebt over de Friese meren… Juist ook in november is de natuur in Waterland van Friesland mooi. De omgeving ziet er ineens heel anders uit. Vlakbij de pontjes én onderweg zijn restaurants open waar je kunt opwarmen. Denk aan Rufus aan het Water in Broek, D’Ald Herberch in Gaastmeer en Margje 24 wat is omgetoverd tot chocolademelksalon. Trakteer jezelf op appeltaart met een dikke toef slagroom, warme choco met één van de 20 smaken of andere lekkernijen. Je hebt het verdiend!
Nog een reden om in november erop uit te gaan: je eigen kacheltje in je lichaam aanzetten is vele malen duurzamer én goedkoper dan de kachel thuis opstoken, zeker nu! Dus zet de energie in je lijf aan door te fietsen of te wandelen in de winter, met onderweg een oversteek met de pontjes. Wedden dat je warm wordt, wanneer je stevig doorstapt of -trapt?
RUFUS AAN HET WATER Bloksleat 8, Broek Zaterdag en zondag van 11.00 tot 16.00
DE WOUDFENNEN Wielenlaan 19, Boornzwaag Zaterdag en zondag van 11.00 tot 16.00 uur
LANGWARDER FEART Pontdyk, Langweer Zaterdag en zondag van 09.00 tot 21.00 uur
IT OERSETGAASTMEERIT HEIDENSKIP Yntemapolder 4, aastmeer Zaterdag en zondag van 11.00 tot 16.00 uur
PONT DROECH OER DE FEARTGAASTMEERNIJHUIZUM Keapwei 2, Gaastmeer Zaterdag en zondag van 11.00 tot 16.00 uur
Pont Hooidammen bij De Veenhoop in Het Andere Friesland vaart ook elk weekend in november en maart door!
HOOIDAMMENDE VEENHOOP Hooidammen 1, Oudega (Smalllingerland) Zaterdag en zondag van 11.00 tot 16.00 uur.
TIP! Check voor vertrek de openingstijden van de horeca en neem contant geld mee voor de overtocht van het pontje.
Vanuit het schattige dorpje Gaastmeer maak je een fijn rondje richting Workum en weer terug. Iets meer dan 20 kilometer langs de Friese weilanden en meren. Op deze route kom je twee veerpontjes tegen. Warm onderweg op bij D’Ald Herberch in Gaastmeer; proef paling bij Andries van Netten; haal warme chocolademelk bij Margje 24; en sluit de dag af met een bezoek aan het Jopie Huisman Museum in Workum. www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjefietsrondjeworkum
Voor een rondje om de Snitser Mar hoeft het echt geen zomer te zijn. Met maar liefst drie veerpontjes maak je deze mooie fietsroute rondom Sneek óók in de herfst en winter. Warm onderweg op bij Paviljoen SALT of Restaurant ’t Schippershuis in Terherne, Rufus aan het Water in Broek, Brasserie AnderS in Langweer, Bakkerij Langweer of de horeca in Sneek. Of pak op 6 november de Culinaire Wandeltocht in Terherne mee! www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjessneek
Waai uit tijdens deze wandeltocht in het waterrijke gebied tussen Sneek en Joure. Onderweg steek je tweemaal het water over met het veerpontje van Rufus bij Broek. Warm op bij het restaurant van Rufus aan het Water. www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjewandelrondjebloksleat
Maak een fietstocht rond het water van de Langwarder Wielen, waarbij je onderweg met twee veerpontjes en heel wat bruggen het water oversteekt. Warm onderweg op bij Brasserie AnderS in Langweer of de Bakkerij in Langweer. www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjefietsrondjelangweer
Een fietstocht rond het water van de mooie Aldegeaster Brekken, waarbij je onderweg het water oversteekt met een veerpontje ‘Droech oer de Feart’ bij Nijhuizum. Warm onderweg op bij IJsboerderij Margje 24 wat omgetoverd is tot chocolademelksalon met twintig smaken chocolademelk of Restaurant D’Ald Herberch in Gaastmeer. www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjefietsrondjebrekken
Stap op je stalen ros in Elfstedenstadje Workum. Vervolgens sjees je op de fiets met zuidwestenwind in de rug naar het treinstation in Mantgum. Ga met je fiets in de Arriva trein terug naar Workum. Warm onderweg op bij Margje 24, Stadsherberg Het Wapen in IJlst, bij de horeca in Workum of in Sneek. www.waterlandvanfriesland.nl/ windinderug
Bekijk alle pontjesroutes op www.waterlandvanfriesland.nl/ pontjes
Sinterklaas is in november weer in het land. De pontjes veranderen daarom op 13 november in versierde ‘stoombootjes’. Bij een overtocht krijg je wat lekkers mee voor onderweg.
Mar en Klif organiseert deze dag tussen 11.00 en 16.00 uur een bijzondere route (17 kilometer) langs de Brekkenpolder (bij Aldegea SWF). Op diverse plekken vertellen landschapsambassadeurs verhalen en maak je kennis met de bijzondere geschiedenis en natuur van Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân. Je fietst of wandelt de route op eigen gelegenheid met oversteek van een pontje. Bekijk de route op www.nationaallandschap.frl/brekkenpaad
Maak bij palingvisser Andries van Netten in Gaastmeer aan de Jan Jelles Hofstrjitte 4 een tussenstop. Neem een kijkje bij het palingroken en proef deze verse paling, die gevangen is in de meren rondom Gaastmeer. Gaat er een pondje paling mee in de fietstas?
Wat krijg je als je Sonnema Berenburg en bier van Kâld Kletske mixt? Een uniek Fries drankje: Bierenburg met de naam Opfrieser! Ontvang gratis ‘Opfrieser’ wanneer je met alle zes pontjes (inclusief pont Hooidammen – Veenhoop) een oversteek hebt gemaakt. Bij een oversteek ontvang je een stempel op een speciale stempelkaart, verkrijgbaar bij de pontjes die doorvaren en deelnemende horeca. Of download zelf de stempelkaart op www.friesland.nl/ pontjes waar ook alle informatie hierover te lezen is.
Maak tijdens je pontjes fiets- of wandeltocht een tussenstop bij Margje 24 aan de Trekwei 13 bij Workum. Geniet hier in de chocolademelksalon van heerlijke chocolademelk. Je kunt kiezen uit maar liefst 20 smaken! Bij onstuimig weer is Margje 24 gesloten.
Neem na je bezoek aan de Margje 24 chocolademelksalon voor thuis vers pannenkoekenbeslag mee. Gemaakt met melk van de koeien van deze ijsboerderij. Lekker om bij thuiskomst te bakken en pannenkoeken te eten.
Ontvang een gratis overtocht met de pont bij Rufus aan het Water (Bloksleat in Broek) bij aankoop van een kop koffie of thee in het restaurant.
DELTA Netwerk is bijna klaar met de glasvezelcampagne voor alle dorpen in gemeente Tytsjerksteradiel. dorpen kunnen na succesvolle campagnes in o.a. de gemeenten Achtkarspelen, Opsterland en De eerstvolgende zijn waar een glasvezelnetwerk beschikbaar komt. Als 20% van de inwoners ‘ja’ zegt een glasvezel-netwerk door vóór 30 november 2022 een abonnement af te sluiten bij één van telecomaanbieders, Caiway, DELTA, Helden Van Nu, Kliksafe of Online.nl, komt er daar glasvezel. deltanetwerk.nl.
Lieverdink uit Makkum is eigenaar van Lieverdink Vormgeving, een reclamebureau gevestigd aan huis. “Ik heb drie opgroeiende pubers thuis wonen. Tieners die, zoals de meeste tieners, verwachten dat internet het doet. Ze zijn ermee opgegroeid; het is vanzelfsprekend dat het altijd werkt.”
DELTA Netwerk voert een glasvezelcampagne in Sneek. Deze stad kan na o.a. Franeker, Bolsward en Makkum de eerstvolgende zijn waar een glasvezelnetwerk beschikbaar komt. Als 20% van de inwoners ‘ja’ zegt tegen de aanleg van een glasvezelnetwerk door vóór 21 december 2022 een abonnement af te sluiten bij één van de aangesloten telecomaanbieders, Caiway, DELTA, Freedom Internet, Helden Van Nu, Kliksafe of Online.nl, komt er daar glasvezel. Aanmelden kan via: deltanetwerk.nl.
Peter Lieverdink uit Makkum is eigenaar van Lieverdink Vormgeving, een reclamebureau gevestigd aan huis. “Ik heb drie opgroeiende pubers thuis wonen. Tieners die, zoals de meeste tieners, verwachten dat internet het altijd doet. Ze zijn ermee opgegroeid; het is vanzelfsprekend dat het altijd werkt.”
Peter zelf is het internet ook zeer belangrijk. “Voor mijn werk ben ik afhankelijk een stabiele verbinding. Ik heb bijvoorbeeld te maken met grote drukbestanden die via een internetverbinding de drukkerij moeten worden verstuurd. mijn kinderen dan tegelijkertijd aan het streamen en/of aan het gamen zijn, dan hebben we een probleem. Met een glasvezelverbinding is dat verleden tijd want uploadsnelheid van een glasvezelverbinding gelijk aan de downloadsnelheid.”
Voor Peter zelf is het internet ook zeer belangrijk. “Voor mijn werk ben ik afhankelijk van een stabiele verbinding. Ik heb bijvoorbeeld te maken met grote drukbestanden die via een internetverbinding naar de drukkerij moeten worden verstuurd. Als mijn kinderen dan tegelijkertijd aan het streamen en/of aan het gamen zijn, dan hebben we een probleem. Met een glasvezelverbinding is dat verleden tijd want de uploadsnelheid van een glasvezelverbinding is gelijk aan de downloadsnelheid.”
Mark Felkema uit Sneek: “Wij krijgen nu de kans om over te stappen op glasvezel. Naast de bekende voordelen van glasvezel, is het ook niet onbelangrijk om de lage maandelijkse kosten te benadrukken. In een tijd dat de lasten alleen maar hoger worden is het goed om te weten dat een abonnement van DELTA prijstechnisch erg interessant is. Maandelijks kan je je abonnement ophogen of verlagen; je betaalt dus niet voor wat je niet gebruikt. En de aansluitkosten zijn tijdelijk gratis.
Ronald Zijlstra uit Burgum: “Wij krijgen nu de kans om over te stappen op glasvezel. Naast de bekende voordelen van glasvezel, is het ook niet onbelangrijk om de lage maandelijkse kosten te benadrukken. In een tijd dat de lasten alleen maar hoger worden is het goed om te weten dat een abonnement van DELTA prijstechnisch erg interessant is. Maandelijks kan je je abonnement ophogen of verlagen; je betaalt dus niet voor wat je niet gebruikt. En de aansluitkosten zijn tijdelijk gratis.
3
1 miljoen aansluitingen
Iedereen die meer wil weten over glasvezel, kan altijd terecht in onze Expert winkel op Grootzand 34 in Sneek. Je kunt je hier meteen laten adviseren over het best passende pakket. Zo helpen wij ook Sneek op
Iedereen die meer wil weten over glasvezel, kan altijd terecht in onze Oké-PC IT winkel aan de Westersingel 49A in Burgum. Je kunt je hier meteen laten adviseren over het best passende pakket. Zo helpen wij ook gemeente Tytsjerksteradiel op de toekomst voorbereid te zijn.”
DELTA Fiber is eind 1 miljoenste aansluiting gepasseerd. Daarmee van de Nederlandse internetsnelheden van per seconde) via DELTA groeit wekelijks met glasvezelaansluitingen. heeft de ambitie om 2 miljoen huishoudens hebben aangesloten
DELTA Fiber is eind mei 2022 de 1 miljoenste aansluiting op zijn netwerk gepasseerd. Daarmee heeft 12 procent van de Nederlandse adressen toegang tot internetsnelheden van 1 Gbps (1 gigabyte per seconde) via DELTA Fiber. Het netwerk groeit wekelijks met nog eens zo’n 6000 glasvezelaansluitingen. DELTA Fiber heeft de ambitie om in 2025
2 miljoen huishoudens en bedrijven te hebben aangesloten op het netwerk.
Glasvezel is vezel van glas die zo dun is als een haar. Door deze vezel worden signalen en data geschoten met de snelheid van het licht. Deze signalen kaatsen tegen de binnenkant van de vezels, waardoor je zonder kwaliteitsverlies hele grote bestanden en data over het netwerk kunt sturen.
Glasvezel is vezel van glas die zo dun is als haar. Door deze vezel worden signalen data geschoten met de snelheid van licht. Deze signalen kaatsen tegen de binnenkant van de vezels, waardoor je zonder kwaliteitsverlies hele grote bestanden en over het netwerk kunt sturen.
capaciteit nodig is. Door de continue stijging in verbruik zijn we toe aan de laatste fase: het aanleggen van glasvezel tot in de meterkast.
technologie met een haast eindeloze capaciteit in huis. Het is bij uitstek geschikt om de steeds sneller gaande ontwikkelingen bij te houden. Bovendien is een woning beter verkoopbaar, want een huis met snel internet is klaar voor de toekomst.
Oorspronkelijk werd glasvezel toegepast hoofdroutes omdat daar de meeste capaciteit nodig is. Door de continue stijging in verbruik zijn we toe aan de laatste fase: het aanleggen van glasvezel de meterkast. Met glasvezel haal je
Aanmelden na de postcode check via deltanetwerk.nl Heb je nog vragen of advies nodig? In Sneek kun je vanaf 2 november terecht bij een Glasvezel Informatiepunt. Een glasvezeladviseur staat er klaar voor advies over glasvezel en alle zaken die daarbij horen. Je kunt binnenlopen van woensdag tot en met vrijdag van 11.00 tot 18.00 uur en op zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur.
De aannemer komt bij je langs om samen met jou te kijken waar de glasvezelaansluiting in huis komt. Dat is meestal in de meterkast.
Stap 2 is de aanleg in de straat. Er wordt een smalle geul gegraven in de berm of onder de stoep waarin de kabels komen te liggen.
De aannemer komt jou te kijken waar de huis komt. Dat is meestal Stap 2 is de aanleg smalle geul gegraven stoep waarin de kabels woning blijft bereikbaar.
Jouw woning blijft bereikbaar. Wat later wordt vanaf de straat de kabel tot de voorgevel van jouw woning aangelegd. Meestal graaft de aannemer door de tuin. Soms wordt de kabel onder de grond naar de woning geschoten.
Je hoeft hiervoor niet thuis te zijn. Jouw tuin wordt netjes achtergelaten.
Aanmelden kan via deltanetwerk.nl
Heb je nog vragen of advies nodig?
Vervolgens komt een monteur op afspraak langs om de glasvezelaansluiting in jouw woning te plaatsen. Er wordt een klein gaatje in de gevel geboord. Daar gaat de kabel doorheen. In de woning sluit de monteur vervolgens het ‘glasvezelkastje’ aan op de afgesproken plek. Dit gebeurt heel zorgvuldig en kost niet veel tijd. De aanleg is dan klaar en jouw woning is aangesloten op het glasvezel netwerk.
Wat later wordt vanaf de voorgevel van jouw Meestal graaft de aannemer Soms wordt de kabel woning geschoten. Je te zijn. Jouw tuin wordt
Je vindt het Glasvezel Informatiepunt in Oosterdijk 79 in Sneek. Bellen met onze glasvezeladviseur kan ook via: 06 -1886 5421
In Burgum kun je terecht bij het Glasvezel Informatiepunt. Een glasvezeladviseur staat er klaar voor advies over glasvezel en alle zaken die daarbij horen. Je kunt binnenlopen van woensdag tot en met vrijdag van 11.00 tot 18.00 uur en op zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur.
Meer informatie vind je, na de postcodecheck, op deltanetwerk.nl
Vervolgens komt een langs om de glasvezelaansluiting woning te plaatsen. in de gevel geboord. doorheen. In de woning vervolgens het ‘glasvezelkastje’ afgesproken plek. Dit
Zijn vader liep voor het korps als tambour-maître en ook zijn moeder was lid van de vereniging. Voor Rob Hamersma (50) een logische keuze om op zijn tiende ook lid te worden van Advendo Sneek. Datzelfde geldt voor Jeroen Feenstra (15). Veel familieleden spelen bij de club en zijn nichten geven er les. Maar ook als je het niet met de paplepel ingegoten hebt gekregen, is muziekles heel leuk. Vooral als je samen muziek kunt maken.
Rob Hamersma is instructeur bij Advendo Sneek, arrangeert de muziek en doet veel in de organisatie. Waar muziek vroeger, in Robs jeugd, een vorm van gemeengoed was, is dat nu wel anders, meent hij. “Muziek was voor mijn gevoel overal. Er was altijd wel ergens een fanfare te vinden. En ook op school werd veel meer aan muziek gedaan. Bijvoorbeeld door te zingen en te dansen. Verenigingen waren toen ook veel groter. Iets wat nu onze grootste uitdaging is. En we zien het om ons heen: de afgelopen jaren zijn er helaas veel korpsen opgeheven.”
Niet alleen muziekverenigingen hebben te maken met teruglopende ledenaantallen. Bij sportverenigingen is hetzelfde effect te zien. Volgens Rob Hamersma is dat vooral te wijten aan het enorme aanbod. “Tegenwoor dig kun je uit zo ontzettend veel hobby’s kiezen. Wij hadden vroeger nog nooit van streetdance of Taekwondo gehoord. Ik kon kiezen uit voetbal, hockey of muziek. En tsja, als hetzelfde aantal kinderen kan kiezen uit zoveel meer verschillende dingen, dan wordt het ledenaantal per saldo natuurlijk kleiner. Dat is een logisch gevolg.”
Naast het ruime aanbod aan hobby’s, is er vandaag de dag online ook nog van alles te beleven, volgens Rob. “Thuis op de bank ga men gaat lekker vanzelf en je hoeft er bijna niet bij na te denken. Je hebt direct resultaat. Een sport beoefenen of een muziekinstru ment bespelen is het tegenovergestelde: je moet er eerst tijd insteken, voordat je echt wat kunt. Dat maakt het ook mooi, want je leert echt iets. Je wordt steeds beter en dat geeft gewoon een lekker gevoel”, zo vertelt de instructeur.
“Samen muziek spelen maakt het pas echt leuk. En het mooie aan een showorkest is dat je mensen er ook nog mee kunt verma ken. Het gaat verder dan alleen een instru ment bespelen. Zo wordt Advendo Sneek re gelmatig door organisaties uitgenodigd om op te treden. Je krijgt er zoveel voldoening van als je ziet dat het publiek ervan geniet en jouw muziek mooi vindt. Bovendien is het gewoon al een feestje om weer met zijn allen de bus in te stappen.”
En die bus rijdt verder dan Friesland. Ster ker nog: verder dan Nederland. Want ook
buitenlandse organisaties weten de vereni ging te vinden. “Zweden, Istanbul, Canada, Zwitserland, ik ben er allemaal geweest. Op uitnodiging, dus het kost niks. Zonder Advendo was ik daar waarschijnlijk nooit ge komen. Dat is wel echt heel gaaf”, aldus Rob.
Dat Advendo Sneek na meer dan 75 jaar nog steeds bestaat, komt volgens Rob doordat de vereniging alles in huis heeft. Vanaf zes jaar kun je muziekles, AMV, volgen om vervolgens door te stromen naar de Music Kids, Jong Advendo en tot slot de Senioren. “Bij andere verenigingen is het nog wel eens zo, dat je je muziekdiploma’s ergens anders moet halen. Omdat we bij Advendo gecerti ficeerde instructeurs hebben, hoeven onze leden maar op één plek te zijn voor het hele pakket. En als je er gaandeweg achter komt dat dansen beter bij je past, heeft Advendo ook daar allerlei mogelijkheden voor. Leden hebben bij ons dus niet echt een reden om over te stappen. We zijn een succesvolle club met een mooie naam en het is gewoon prachtig om daarbij te horen.”
De vijftienjarige Jeroen Feenstra is al sinds zijn zesde lid van Advendo Sneek en speelt zowel trompet als sousafoon. Jeroen is bezig
met zijn vierde muziekdiploma en stroomt volgend jaar door naar de Senioren. “Hoe langer je speelt, hoe leuker het wordt”, zegt Jeroen. “Want je kan steeds meer. Als je dan die ene hoge noot weet te halen, dan ben je daar echt trots op. En we spelen ook gewoon hele leuke muziek, bijvoorbeeld van Dua Lipa en Lady Gaga. Dat je die nummers kent, maakt het nog leuker om te spelen.”
Zijn klasgenoten hebben het vaak over ‘toe teren’, maar als je het Jeroen vraagt, doet de muziekvereniging heel veel meer. “Je maakt zoveel mee bij Advendo. Dat maakt het voor mij het allerleukste. Natuurlijk draait het alle maal om muziek maken, maar we doen veel meer leuke dingen. Bijvoorbeeld kampweken, feestavonden en reizen naar het buitenland, dat vind ik het mooist. In 2019 zijn we op uitnodiging met zijn allen een hele week in Italië geweest voor een wedstrijd. Daar sliepen we met de hele groep in één gymzaal. Een beetje zoals een schoolkamp, maar dan nog veel leuker. Omdat je wat meer mag en ik bij Advendo ook al mijn vrienden heb. We hebben gewoon superveel lol met elkaar.”
“HET MOOIE AAN EEN SHOWORKEST IS DAT JE MENSEN ER OOK NOG MEE KUNT VERMAKEN”De herkenbare harige hoed van Advendo heet een ‘kolbak’. Deze is in de jaren 80 ontworpen door de bekende couturier Frans Molenaar. Frans Molenaar heeft vijf uniformen voor Advendo ontworpen: in 1974, 1978, 1983, 1988 en in 2003. Instructeur Rob Hamersma (links) en Jeroen Feenstra van Jong Advendo. Advendo
“De Potten ontwikkelen tot een meer groen en bio-divers watersport- en recreatiegebied met schitterende zichtlijnen op water en natuur midden in het karakteristieke groenblauwe Friese landschap.” Dat is hoe recreatiegebied De Potten omschreven wordt in de nieuwe gebiedsvisie die de komende weken ter inzage ligt. Ondertussen zijn er ook andere geluiden.
Om de mooie en unieke natuurgebieden dichtbij Sneek te beschermen tegen ambitieuze plannen die desastreus kunnen zijn voor dit mooie gebied zijn Dick Pruiksma, Klaas Haringa, Anneke Heijnis en Johannes Fokkens in de ‘Stichting Griene Dyk Natuurlijk’ gestapt. Dat gebeurde in maart 2022. Met de eerst drie genoemde stichtingsle den schoven wij aan tafel om hen aan het woord te laten over ‘De Griene Dyk’. Dat gebeurt bij Anneke Heijnis thuis, waar we uitzicht hebben op wat in de nieuwe ge biedsvisie een “iconisch recreatiegebied” en een “duur zame, toeristische hotspot met allure” wordt genoemd.
“DER WURDE PARTIJEN KREËARD DY’T TSJIN MEKOAR BINNE; DAT IS ÚS YNSTEK NET.MAR LJOCHT- EN LÛDSOERLÊST YN’E NATUER MOAT NET.”
“Oeh, we hawwe der hiel folle”, zegt Heijnis. “Ik ha se opskreaun, ik lês it even foar as’to it goed fynst.” Ze leest voor: “Het beschermen en behartigen van de belangen van natuur- en landschappelijke waarden van Sneek en omgeving en het bevorderen van duurzaam gebruik van natuur- en recreatiegebie den, in het bijzonder het gebied van de Griene Dyk, vanaf Sneek tot de Mardyk, dat aan de westkant begrensd wordt door Fiifgeawei en Koaiwei, aan de
zuidkant door Houkepoort en Houkesloot, aan de oostkant door Natura2000-gebied het Galgeland, Lytse en Grutte Potten, De Potten recreatiegebied en het Natura2000-gebied Potskar.’”
Dick Pruiksma glimlacht als hij de gedreven Anneke Heijnis de doelstelling hoort oplepelen. “Het gaat dus over de Griene Dyk tot aan de Mardyk”, vat Pruiksma samen. “Ik ben in deze groep gestapt omdat ik al veertig jaar lid ben van Vogelwacht Sneek. Drie jaar geleden ben ik benaderd door Vogelbescherming Nederland voor de functie van ‘Wetlandwacht’. Zij zijn ervoor om bedreigingen en negatieve ontwikke lingen in natuurgebieden vroegtijdig te signaleren zodat hiertegen actie ondernomen kan worden. Dat doen de Wetlanders dan bij gemeenten en overhe den. Het was een rustig baantje, tot vorig voorjaar.
Wij hoorden dat de gemeente en de ondernemers grote plannen hadden met De Potten. Maar wat bleek? Het was al een jaar bezig.
De Vogelwacht Sneek, Vogelbescherming en het IVN natuureducatie hebben toen de gemeente meteen een brief geschreven; er is een werkgroep geformeerd en die is in gesprek gegaan met de projectleider van de gemeente die over het Pottengebied gaat.”
Dan is Pruiksma stellig. “Het is natuurlijk voorname lijk een idee wat bij de ondernemers vandaan komt, zo duidelijk als wat”, weet hij.
Op eigen initiatief is de Stichting Griene Dyk Natuur lijk aangeschoven bij het overleg en heeft haar ziens wijze ingediend op een plan dat volgens Pruiksma “al bijna in kannen en kruiken” was. In het oorspron kelijk plan werd gesproken over waar bijvoorbeeld de plek voor de ‘Garden of Dance’ zou komen. Er waren geruchten, net als over een hotel op ‘de punt’. Kortom, genoeg ruis om in actie te komen, volgens Pruiksma en de zijnen.
Klaas Haringa: “Der wiene ynspraaksessy’s bij Van der Valk, dêr’t alle belanghawwenden kamen om harren ferhaal te dwaan. De kearn fan it ferhaal bleau lykwols gelyk en dat wie it kommersieel útwreidjzen fan’e Potten. Tasizzing wat de natoer oanbelanget wiene der net.”
Anneke Heijnis vult Haringa aan: “Wij wolle it gebiet rûnom De Potten, de Griene Dyk, beskermje. Der foar soargje dat der mear biodiversiteit komt. De natuer giet hurd achterút. Wij wolle tegearre mei oare par tijen yn gesprek. Dder lizze no goeie kontakten mei Douwe de Groot fan de gemeente.”
Ook Dick Pruiksma is positief over de contacten die er nu liggen tussen de stichting en de gemeen tevertegenwoordigers: “We hebben met diezelfde Douwe de Groot een fietstocht in het gebied gedaan en spraken met hem over het bermbeheer van de Griene Dyk. Wat zou het mooi zijn als de Griene Dyk de status van cultureel erfgoed zou krijgen. Het is een prachtig historisch element in het landschap.”
Ook Klaas Haringa weet te benoemen waar de stich ting haar punt wil maken. “We binne it der mei me koar wol oer iens dat de Griene Dyk in unyk natuergebiet is. Dat moatte je koesterje. Hoefolle minsken genietsje der net fan? Dat wolle wy behâlde.”
Verschillende boeren in het gebied leveren al een po sitieve bijdrage aan het behoud van het natuurgebied door maatregelen te nemen die een gunstig effect hebben op het unieke karakter ervan. Genoemd worden het ‘uitgesteld maaien’, ‘rûge dong op it lân oanbringe’ en boeren die zonnepanelen met een pompje plaatsen. Die pompjes zorgen ervoor dat de greppels vol met water lopen. Op die manier ontstaat er in het voorjaar een zogenaamde ‘plas-dras’, waar weidevogels van houden. De Bûn fan Fryske Fûgel wachten initieerde deze activiteiten.
“Waar wij nu bang voor zijn, is dat door de toename van de recreatiedruk er steeds minder vogels zullen komen”, zegt Dick Pruiksma. “Maar wij staan echt niet tegenover de ondernemers, hoor”, relativeert hij. “Elkaar bereiken is veel belangrijker. Hoe de onderne mers tevreden zijn en wij als stichting. Ondernemers komen voor zichzelf op, alleen dat kunnen vogels niet. Wij zijn in feite de stem van de natuur en dat geluid willen wij laten horen.”
Klaas Haringa is aan het einde van het gesprek helder.
“Der wurde partijen kreëard dy’t tsjin mekoar binne, mar dat is ús ynstek net. Wij wolle meitinke hoe’t it fierder moat mei de Griene Griene Dyk. Mar ljochten lûdsoerlêst yn ‘e natuer moat net.” “Onze kleinkin deren moeten ook nog kunnen genieten van een ‘ljip dy’t oer de wjuk’ gaat, en ‘in ljurkje heech oan’e himel’ gun ik het nageslacht graag”, besluit Dick Pruiksma.
“ONDERNEMERS KOMEN VOOR ZICHZELF OP, ALLEEN DAT KUNNEN VOGELS NIET. WIJ ZIJN IN FEITE DE STEM VAN DE NATUUR EN DAT GELUID WILLEN WIJ LATEN HOREN.”
‘Iedereen heeft het talent om muziek te maken’, zo luidt het motto van Nij Talint Orkest. Waar vaak de jeugd doelgroep is, richt dit orkest zich op volwassenen waarbij het niet belangrijk is of je een muziekinstrument kunt bespelen. “Het maakt niet uit waar je vandaan komt, wat je achtergrond is, hoe oud of jong je bent, arm of rijk; als het je droom is muziek te maken, ben je bij ons aan het juiste adres”, zegt Guus Pieksma die in dit initiatief samenwerkt met Annewiep Bloem.
Guus Pieksma: “We waren onlangs in Rockanje. Daar hadden ze een presentatie voor 350 kinderen. Aan het einde van de rit ging er eentje naar muziekles en die haakte ook meteen weer af. Een heel ver schil met volwassenen. Als er 25 mensen meedoen met Nij Talint Orkest, willen die ook alle 25 door met muziek maken. Voor Nij Talint Orkest werken we altijd samen met muziekverenigingen. Wij maken de mensen enthousiast voor een instru ment, voor het samen muziek maken én voor de vereniging.”
Het is altijd gevaarlijk om te zeggen, maar volgens de twee is dat je van nul af ergens in een orkest kunt beginnen, uniek in Nederland. Pieksma: “Daarbij schoppen we natuurlijk wel eens tegen de schenen van muziekdocenten. Wij draaien de boel om. Kom eerst maar eens spelen, word
eerst maar eens enthousiast. We leren de beginselen aan en motiveren en enthou siasmeren voor het instrument. Vergelijk het met tuinieren. Als je alleen maar onkruid mag wieden, is de lol er snel af. Zo is het bij ons ook. Je moet éérst leuke dingen doen.”
Het begon in 2016 in Stavoren waar Pieksma een jeugdorkest dirigeerde. “Ouders waren enthousiast en vroegen of zij ook een instru ment konden leren bespelen. Dat hebben we gedaan. Het sloeg zo aan, dat we dat in een naburig dorp ook hebben opgezet.”
In de samenwerking is Guus Pieksma het muzikale brein en zorgt Annewiep Bloem – van beroep cultureel antropoloog - voor de organisatie en communicatie. Na een publicatie in Klankwijzer, het landelijke nieuws- en informatieplatform op mu ziekgebied, is het pas echt gaan rollen en zijn er tegenwoordig Nij Talint Orkesten door heel Nederland en volgt België straks ook. “In het begin liepen we tegen bepaalde dingen aan”, zegt Bloem. “Bij voorbeeld in de werving van deelnemers. Dat verenigingen een stukje in de krant schreven met de gedachte ‘dit doen we, want volgend jaar bestaan we misschien niet meer’. Dat werkte niet. We ondersteu nen de verenigingen nu met een media pakket met teksten, foto’s en drukklare flyers en posters. Alles heeft een positieve en aanstekelijke uitstraling.”
Dat ging goed tot corona voor een valse noot zorgde. Pieksma: “Overal in het land hadden we groepen die repeteerden en toen belden ze en was het: ‘En Guus, wat nu?’ En nu? Ik heb eerst maar eens een berichtje gestuurd met: ‘Jongens, zet hem
op’. Maar dat werkte niet, natuurlijk, want het draait om enthousiasmeren en mo tiveren. Toen zei Annewiep: ‘Ze moeten je kop zien en ze moeten je horen’.” En zo ontstond de eerste vlog. Pieksma: “Ik kreeg allemaal leuke reacties maar ook: ‘Wanneer komt de volgende?’.” Het gevolg is dat de methode, alle oefeningen, de uitleg van Pieksma, op YouTube staan. Een ‘bealch fol wurk’, maar nu onmisbaar voor de methode.
Voor alle duidelijkheid: het project Nij Talint Orkest duurt tien repetities. Bloem: “We geven geen les, we maken enthousi ast. Wij doen de eerste repetitie, daarna neemt een dirigent ter plaatse het over. Of we nu op Ameland zitten, in Appel scha, Vlissingen of Maastricht, het gaat erom dat er verbinding is met de regio en de vereniging. We zijn in Friesland begonnen en waren nieuwsgierig of het in de rest van het land ook zou werken. Nou, het loopt als een trein.” Binnenkort starten in Fryslân Nij Talint Orkesten in de regio Bolsward, Heerenveen, Tytsjerk steradiel, Wergea en Sloten/Balk.
Het enthousiasme en de inspanningen van het creatieve tweetal hebben geresulteerd in een uitnodiging van ‘Méér Muziek in de Klas’ om naar Paleis Noordeinde te komen.
Koningin Máxima is beschermvrouwe van deze organisatie. De bedoeling was om voor veertig mensen uit het onderwijs een inspi
rerende workshop te verzorgen en samen muziek te maken.
“We hebben een orkestopstelling gemaakt en de deelnemers zelf een instrument laten kiezen. Het gros had nog nooit een instru ment in handen gehad, maar er waren er ook die wel konden spelen. En dat is nu pre
cies onze opzet. Want als jij het niet weet, word je geholpen door degene die naast je zit. Niemand geloofde dat het mogelijk was, maar het lukte. Met koningin Máxima, de minister van Onderwijs en de staatssecreta ris van Cultuur als getuige.”
Alles moet in de zomer van 2025 samenko men in de apotheose bij de opening van de vernieuwde Afsluitdijk. Pieksma: “We zaten aan de keukentafel en vroegen ons af: waar kunnen we de muziekwereld versteld van doen staan? Wat is het grootste podium ter wereld? Antwoord: de Afsluitdijk. Op aanraden van wijlen Joop Mulder van het Oerol-festival en regisseur Jos Thie, die meteen wild enthousiast waren, zijn we groot gaan denken. We zouden het liefst alle bestaande verenigingen, aangevuld met alle nieuwe muzikanten, op de Afsluitdijk hebben. Het publiek komt op de fiets, van Den Oever naar Breezanddijk en van Zurich naar Breezanddijk. Dat is van beide kanten ongeveer zeventien kilometer. Er wordt gefietst in groepen. Precies in het midden – bij Breezanddijk - komt een grote muziek tuin waar optredens zijn en een afsluitend concert.”
“Dit is de opmaat van de terugreis,” neemt Bloem over, “want het concert horen ze op de hele terugreis en er wordt gespeeld door de verschillende orkesten op de route. Een muzikale beleving. Om dichtslibbing te voorkomen, is het de bedoeling dat er niet wordt gestopt. Per keer kunnen er 7.500 mensen meedoen.” Pieksma en Bloem reke nen op 60.000 mensen in de tien keer dat de voorstelling plaatsvindt. In verband met weer en wind wordt dit uitgesmeerd over drie weken. Voor de goede orde: het betreft een plan. Het bidboek wordt in november aangeboden.
VOORRUIT
1 JAAR GARANTIE
JAAR GARANTIE
JAAR GARANTIE
TREKHAAK
TREKHAAK
AIRCO
BLUETOOTH
AUTOMATISCHE AIRCO
VOORRUIT
LICHTMETAAL METALIC-LMV-CRUISECONTROL
CRUISE
CRUISE
KEYLESS
CLIMA
NAVI
Bijna 100 jaar zou ze worden, de Friezin Anne Marie Blaupot ten Cate. Op 13 augustus 1902 is ze geboren in het gebied dat nu Nijehaske genoemd wordt. Ze is, onder andere, een leerlinge van Maria Blanchard en André Lhôte, kunstenaars die we nu nog veel in musea tegenkomen. Zelf maakt Anne Marie ook indrukwekkende werken, maar die zijn op één of andere manier in de vergetelheid geraakt. Wie is ze? En hoe zou dit gekomen kunnen zijn? Tijd voor een kennismaking met haar kunst, én haar verhaal.
Anne Marie Blaupot ten Cate is geboren in Friesland, maar vertrekt al jong naar Arn hem vanwege het werk van haar vader. Hij is griffier bij de Raad van Beroep. Het is het begin van vele verhuizingen en omzwervin gen over de wereld. De eerste belangrijke stappen in het kunstenaarsleven zet ze op de Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en later op de Rijksacademie in Amsterdam. Beide opleidingen maakt ze overigens niet af, het is tijd voor Parijs.
In 1923 heeft Parijs nog altijd een flinke aan trekkingskracht op (internationale) kunste naars. Het is dé plek van de moderne kunst. Hier volgt Blaupot ten Cate lessen aan de bekende academies Académie de la Grande Chaumière en L’Académie André Lhote. Ze kan hier als vrouw naar mannelijk naakt model werken, dit wordt op dat moment nog niet overal toegestaan. Daarnaast staat Lhote er om bekend dat hij kunstenaars vrij laat en in hun persoonlijke leerproces begeleidt. Anne Marie Blaupot ten Cate start vrijwel gelijktijdig met Charlotte van Pallandt en Jeanne Bieruma Oosting aan deze academie op Rue d’Odessa.
Haar eerste tentoonstelling heeft de dan 26-jarige Anne Marie Blaupot ten Cate bij Galerie Alice Manteau in Parijs met kubis tische schilderijen. Is hier ook het indruk wekkende werk ‘meisje op straat’ uit 1928 te zien? Het werk maakt een kwetsbare indruk maar heeft ook iets vastberadens in zich. Het doet enigszins denken aan de stijl van de Spaanse Maria Blanchard, maar ademt ook eigenzinnigheid. Wat zie jij?
Er zijn uit deze periode twee zelfportretten bewaard gebleven, één bevindt zich in de collectie van Museum MORE en dateert uit circa 1927, het andere portret, uit 1930, is in de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen te vinden. Beide zijn opvallend; waar we op het vroege werk de primaire kleuren rood en blauw op de achtergrond zien verschijnen, is het latere werk soberder en oogt de maakster fragieler. Toch gaat het haar voor de wind, na de tentoonstelling in Parijs is haar werk hetzelfde jaar nog te zien bij De Onafhankelijken in het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Als in 1931 het boek Palet van Paul Citroen verschijnt, is Anne Marie Blaupot ten Cate één van de 53 opgenomen kunstenaars.
Paul Citroen beoogt met dit boek een mo mentopname te laten zien van de eigen tijdse Nederlandse beeldende kunst. Het is een overzicht geworden van, inmiddels, bekende en minder bekende kunstenaars die in diverse stromingen werken. In het boek zijn eigen teksten van de kunstenaars en één of twee zwart/wit afbeeldingen van hun werk te zien. Van alle kunstenaars zijn er slechts drie vrouw: Charley Toorop, Else Berg en Anne Marie Blaupot ten Cate.
Van hen is geen tekst opgenomen, slechts afbeeldingen. In het laatste geval het eerder genoemde zelfportret uit 1930. Toch is het een belangrijke aanwijzing naar hoe er in haar eigen tijd naar haar werk wordt gekeken.
Vanaf de jaren dertig trekt Blaupot ten Cate er regelmatig op uit, ze woont een tijdje op
Ibiza, keert terug naar Frankrijk en woont jarenlang in Marokko. Van 22 april tot 11 mei 1939 zijn haar nieuwste werken bij Kunst zaal Van Lier in Amsterdam te zien. De pers oordeelt dat ze de ‘inheemsche typen’ raak getroffen heeft. Nog datzelfde jaar vertrekt ze naar Nederlands-Indië waar ze een solo tentoonstelling heeft in het hotel Savoy-Ho mann op Java. Volgens een recensent heeft haar werk ‘een bijna mannelijke forschheid van lijn en rythme’, maar is het ook ‘zeer vrouwelijk gevoelig’.
Nog net voordat de Japanners in 1942 Nederlands-Indië bezetten, kan Anne Marie het land verlaten. Ze is aan boord van het laatste schip richting Frankrijk, maar moet helaas haar werk achterlaten. Omdat Frankrijk al bezet is door de Duitsers keert Blaupot ten Cate terug naar het voor haar bekende Marokko. Na de Tweede Wereld
oorlog gaat ze in Parijs wonen en laat ze zich neutraliseren tot Française. Ze werkt regelmatig mee aan tentoonstellingen waarbij haar werk te zien is naast andere vrouwelijke kunstenaars die lang niet altijd meer bekend zijn. Denk hierbij aan Jeanne Bieruma Oosting, Nola Hatterman, Frieda Hunziker en Greet Feuerstein.
In de jaren vijftig slaat Anne Marie Blaupot ten Cate een nieuwe richting in. Ze zegt hier over: “Ik werk op mijn gevoel, zonder plan hierover. Een schilderij is ritme, bewe ging, klank en kleur. Zoiets als dansen.” Ze experimenteert met diverse technieken en wijkt steeds verder af van de figuratie. In de collectie van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed bevindt zich onder andere een abstract wandkleed waarop ze met jute een blokkenpatroon heeft gemaakt.
Anne Marie Blaupot ten Cate is nog niet klaar met het ontdekken van de wereld. Ze blijft reizen binnen Europa en vertrekt onder meer naar India en Nepal. Pas in 1985 keert ze definitief terug naar Nederland waar ze haar ‘oude dag’ zal doorbrengen in het Rosa Spier Huis in Laren. Ze heet dan in middels Amry Blaupot ten Cate. Drie weken voor haar honderdste verjaardag overlijdt ze na een veelbewogen leven.
EEN SERIE OVER VERGETEN FRIESE KUNSTENARESSEN
Nadat we de Westersingel su’n bitsje had hewwe, kanne we eigenlek de Potbuurt nyt overslaan en siën we hier ok us even. De Potbuurt is rond 1876 ontstaan en al foardat de bou helemaal klaar was, kwam de buurt rond ut bouplak al in opspraak fanwege enòrme stankoverlast dy’t oukomstech was út un flakbij legen modderhaven.
Ferskillende instansy’s waren hier al op wezen, en omdat dit de fòlksgesondhyd behoarlek in gefaar brenge kon moest hier wat an deen wurde, úteraard. De eigenaresse fan de woanings mej. I. Pot (wete we ok futdaleks wêr’t de naam Potbuurt fut komt) was fan de stank op de hoogte. Sterker nòch, se woande in de direkte nabijhyd, mar blykber wooch winstbejach swaarder foar har as de gesondhyd fan toekomstege bewoaners. Ondanks ut mearmalege fersoek fan onder anderen geneesheren om aksy te ondernimmen om nyt ferder te gaan met de bou, sach se hier gyn enkele reden toe. In september 1876 besloat se dan tòch earst ut kalf mar te ferdrinken foar de put te dempen.
In 1889 ergerde de Sneker befòlking sich enòrm an ut feit dat nieuwe blokken woanings de naam fan de stichter kreech, dy’t dan ok totaal gyn memorabele betekenis had, en seker nyt bliëvend herinnerd hoefde te wurden bij latere generasy’s. Ok hierin kwam mej. Pot foarbij, mar ok de hearen Prins, Koopmans en Swart kwamen an ’e òrde. Der sal nyt feul met deen wese, want 133 jaar later hewwe we ut noch over de Potbuurt, Prinsengracht, Swartsbuurt, Koopmansgracht ensufoart.
Potbuurt, ca.1930
De woaninkjes in de Potbuurt waren ruch an ruch boud, wêr’t tussen de bleekjes waren en in’t midden bestraten met su hiten geeltsjes. In dy bleekjes hielden bewoaners faak kipen en kninen, dy’t úteraard ok un hok noadech hadden.
Je frage je wel us ou, hoe’t minsen dat allemaal organiseardern op sukke kleine stukjes groan. Want ok de was moest dêr droogd wurde, en ut húske sal der ok nòch wel bij staan hewwe.
Dit alles sòrgde natuurlek ok nyt foar un feilege woanomgeving, su bleek wel in òktober 1917 toen der braan útbrak bij N.V. Friesche Veem dy’t festegd was an de Westersingel en feul goederen opsloech, su as groate massa’s karwij, mòster en blaumaansaad. Mar ok lei der un foaraad noadrantsoën foar militêren, gewearen,
lusifers en karbid. De braan was feroarsaakt deur broei in turfstroaisel.
Straatnamen verwijzend naar stichters, 05-10-1889
Tegare met militêren sleepten de Potbuurtbewoaners hun húsraad naar de iesbaan, ut teugenwoardege Feemerkterrein, hun woanings waren in gefaar fanwege de braan. Later dy dach dreigde der un groate hoefeulhyd water de woanings in te stromen, deurdat ut nyt futkomme kon. Hierop besloaten se de dyk fan de iesbaan deur te steken. Su at ik al earder skreef, denke je wel us: hoe konden se froeger su leve? Kleine húskes wêr’t faak groate húshoudings in woanden, en wêr’t winters de sneeuw
Potbuurt, stankoverlast 27-09-1876
Eelke Lok. Als journalist van Omrop Fryslân draait hij al veertig jaar mee en is hij met name bekend van zijn verslagen van het skûtsjesilen, maar je zou hem tekort doen door hem het stempel sportjournalist te geven, want Lok is allround. Door zijn originele no-nonsense kijk op de wereld weet hij ogenschijnlijk ingewikkelde zaken vaak te relativeren en tot de essentie te herleiden. En dat is ook wat u in de columns van Eelke kunt verwachten.... de vinger op de zere plek!
We waarden koartlyn opskrille troch de meidieling dat de gemeente SúdwestFryslân folweardich lid wurde sil fan it gearwurkingsferbân Noard-Nederlân, it SNN. It berjocht lies as wie it in trochbraak. Ommers unyk, dat njonken Grins, Ljouwert, Assen en Emmen der no ek in plattelânsgemeente yn komme soe. Folweardich ek noch wol.
Doe’t Hayo Apotheker hjir boargemaster wie, hat hy it ek alris besocht. Logysk, hy is in Grinzer, en sokken wolle graach wolris op eigen nivo prate. Mar doe koe it út noch yn net. No seinen se ynienen tsjin Jannewietske de Vries: ‘Kom mar gau, leave’.
De noardlike gearwurking hat inkeld wurke at der tsjin Den Haach oanskopt wurde moast.
No ja, skoppe? Yn in langtriedrich ferhaal jierren letter sizze dat je it earne net mei iens west ha. Mar ûnderling wat berikke? Nee. Noardlike gearwurking is foar Grins net mear dan dat Fryslân meibetellet oan it fleanfjild yn Eelde. Mar at it om in trein giet sizze dat dy net troch Fryslân hinne hoecht, dy kin daliks wol fan Swolle nei harren ta.
Gearwurking is foar my dat je it yn alles mei elkoar iens binne. Dat ha de trije provinsjes noch nea west. It gearwurkingsferbân dat neffens my al trije, fjouwer kear oars hjitten hat, hat op dat mêd nea wurke. Dat is inkeld mar slimmer wurden, doe’t de gemeenten der yn kamen. Ferskillende belangen.
Mar dêrom is it net slim dat SúdwestFryslân der no ynkomt, hear. Je hoege inkeld mar te praten. Mear dogge se dêr net. Alles wat fia it gearwurkingsferbân rint,
Potbuurt, ca.1955
deur ut slechte dakwerk heen kwam, op dekens en kussens. Sufer at ik nagaan kon, konden de bewoaners in 1934 op kòsten fan ’e gemeente noadsakeleke ferbeterings anbrenge. De begroating was ongefear 30 gulden per woaning en bestond faak nyt mear as ut skeidingswanden en ut dak beklede met papier, matten, jute, ensufoart. De woanings wurdden rond 1962 oubroken en der kwam rúmte foar de gemeenteleke groënfoarsiening.
Tot su fer earst de Potbuurt, en mochten jum ferhalen, foto’s of andere toefoegings hewwe betreffende de Potbuurt, dan sú ik dêr heel blij met wese. Dan kanne we miskyn later ferder fertelle over disse kleine fòlksbuurt en har bewoaners wêrfan’t der al un soad bij mij bekend binne.
lykas soms jild wat Den Haach ôfskood, duorret trije jier langer foar dat it te plak is. It is ûngelooflik hoefolle sinleas geâldehoer at dy provinsjes mei elkoar ha kinne.
Súdwest-Fryslân sit foar it oare net yn it algemien en deistich bestjoer. Dêr sitte inkeld de provinsjes yn. Dy betelje it geâldehoer ek. Dus moat Súdwest-Fryslân better fia de provinsje yn byld komme, mar dat docht it yn Ljouwert seteljende provinsje Fryslân blykber net goed. Fandêr wierskynlik dy fraach: ‘Meie wy der ek folweardich yn sitte?’ Mar dat hâldt neat mear yn, dan dat je in pear kear per jier wat faker mei âldehoere.
Reageren? Stuur dan een email naar: eelke.lok@ziggo.nl
‘Un Kuierke deur Sneek’
Ruben Block, leadzanger en gitarist van Triggerfinger, treedt vrijdag 11 november op in Het Bolwerk in Sneek.
Met hun donkere, zware en ietwat rootsy rock werden de bandleden van Triggerfinger rocksterren in België en Nederland. Tijdens het opnemen van het vijfde album Colossus in Los Angeles met Mitchell Froom, klikte het meteen tussen Ruben Block en Froom. De twee gingen aan de slag met een soloproject voor de charismatische frontman. In mei 2021 verscheen de debuutsingle, Lights.
De Overijsselse indie-rockband Jimmy Diamond speelt in het voorprogramma nummers die zijn gevoed door frustratie in communicatie, onbegrip en verlangen naar verandering.
“Veel talent of niet, je kunt op de gitaar snel een paar liedjes spelen.” Atrium-muziekdocent Wietze Koning snapt de aantrekkingskracht van zijn instrument. Maar na de steile leercurve volgt de grote uitdaging. “Je zult net als bij andere instrumenten veel moeten oefenen om écht goed te worden. Spelen in een band kan daarbij helpen.”
Bij Atrium zijn er lessen akoestische en elektrische gitaar. “Twee verschil lende disciplines”, zegt Wietze, die al jaren lessen met met en zonder versterker geeft. “Bij akoestisch ga je vaak de klassieke kant op; elektrisch is meer popgitaar. Het is een misver stand dat je eerst akoestische lessen moet volgen voordat je de elektrische gitaar kunt bespelen. Vroeger was die volgorde gebruikelijk omdat een akoestische gitaar goedkoper was en er weinig lessen elektrische gitaar werden aangeboden.”
De akoestische gitaar vormt sowieso een goede basis, volgens Wietze. “Hij is natuurlijk ook praktisch; je kunt overal spelen en niemand heeft er last van. In de elektrische gitaarlessen bij Atrium is er kruisbestuiving. Zo beste
den we aandacht aan klankvorming, een belangrijk aspect bij elektrische maar zeker ook akoestische gitaar; vind je eigen geluid. Uiteindelijk zit 99% daarvan in je vingers.”
De vonk sloeg bij Wietze Koning zelf over toen hij tien jaar was. “Mijn broer had een elektrische gitaar en toen hij een keer niet thuis was raakte ik even de onderste snaar aan. Het geluid
ging door merg en been. Geweldig.” Wietze ging op les en werd in zijn tie nerjaren muzikaal gevormd. “Ik was fan van Eddie van Halen, maar dank zij vrienden waar ik dagelijks muziek mee maakte en naar lp's luisterde, kwam ik in aanraking met jazz en blues.” Na het conservatorium werd Wietze docent. “Ik vind het erg leuk om anderen iets te leren en leerlingen beter te zien worden. Daarnaast ben ik blijven optreden. Zo zit ik al jaren in de rockband VanderLinde. Je leert zoveel van spelen met anderen en optreden, ik raad het leerlingen altijd aan.”
Atrium biedt op meerdere locaties in Súdwest-Fryslân gitaarlessen aan: akoestisch, elektrisch en bas. Er is ook een korte basiscursus gitaar.
Naast zijn avonturen bij de Ashton Brothers bouwt Joost Spijkers (45) als zanger en liedmaker aan een eigen solo-oeuvre van intense muziektheatervoorstellingen waarin hij poëtisch-rauwe gevarieerde liedjes zingt. De muziek meandert van Balkan naar jazz en van straffe rock naar lieflijk chanson.
“Een sublieme cocktail van vreugde, verdriet en verlangen”, oordeelde de jury van de belangrijkste Nederland se cabaretprijs, de Poelifinario, over ‘Spijkers II’, de vorige voorstelling van Joost Spijkers. In de nieuwe voorstel ling ‘Hotel Spijkers’ pakt Joost Spijkers opnieuw theatraal uit. We zien een man verdwaasd de lobby van een hotel binnenlopen. Hij is kleddernat en heeft zijn schoenen in zijn hand. Hij wil graag inchecken, maar er is niemand te zien. Het orkestje in de lobby speelt onverstoorbaar door. Tij dens het wachten flitst het leven van de man aan hem voorbij, vol zoete, pijnlijke en geestige herinneringen.
“Meer nog dan in mijn vorige voor stellingen wilde ik dat ‘Hotel Spijkers’ een bijzondere reis zou worden, een droom van associaties die elkaar
opvolgen en waarbij het ene beeld overvloeit in het andere”, zegt Joost Spijkers er zelf over. “Af en toe mag het er een beetje schuren, maar ‘Hotel Spijkers’ is toch een plek waar je niet meer weg wil. Omdat je er welkom bent, het er fijn is en vooral troostrijk.” Kortom, ‘Hotel Spijkers’ is een theaterconcert dat je opzweept
een plek, waar Joost Spijkers en zijn band de liefde, het leven en de dood bezingen, en alles daartussenin.
MUZIEK
Jubileumconcert van deze coverband ter gelegenheid van hun 35-jarig bestaan.
WWW.DEADLINE-LIVE.NL
LANGWEER
WANDELTOCHT
Spookachtige Halloweenwandeltocht door de bossen.
WWW.VISITLANGWEER.NL
HEEG MUZIEK
Najaarsconcert van fanfare Crescendo Heeg.
WWW.CRESCENDOHEEG.NL
SNEEK
THEATER
Thomas Rau vertelt je alles over een circulaire samenleving.
WWW.THEATERSNEEK.NL
SNEEK MUZIEK
Ierse singer-songwriter geïnspireerd door verschillende genres.
WWW.LEWINSKI.NL
BALK MUZIEK
Afwisselend repertoire met zowel ballads als uptempo muziek.
WWW.PODIUMGORTER.NL
MUZIEK
Swingende show met Nederlandstalige pop.
WWW.HETBOLWERK.NL
MARKT
Winterse braderie in het centrum van Workum. WWW.WORKUM.NL
IJLST
MUZIEK
Mini concerten in verschillende genres op drie locaties.
WWW.IJLST750.NL
DOEN
Opruimen op Natuureiland de Gouden Boaiem.
WWW.NATUURWERKDAG.NL
SNEEK
MUZIEK
Terug in de tijd naar het jaar 1973 tijdens een groot visueel spektakel. WWW.THEATERSNEEK.NL
MUZIEK
Een eerbetoon aan de Queen of Pop.
WWW.HETBOLWERK.NL
Eendaags filmfestival met drie films over de liefde.
WWW.FILMHUIS-SNEEK.NL
Ruilbeurs voor liefhebbers van modelauto’s.
WWW.FACEBOOK.COM/
MODELAUTORUILBEURSJOURE
Dansen en zwemmen op de nieuwste hits. WWW.SWIMFUN.NL
MAKKUM
MUZIEK
Swingende ode aan jaren 50 rock-‘n-roll en jaren 60 muziek.
WWW.CULTUREELPODIUMMAKKUM.NL
FRIESLAND
FOLKLORE
Intocht van Sinterklaas in diverse plaatsen.
WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ UITAGENDA
LANGWEER
SPORTWEDSTRIJD
De gezelligste afsluiting van het zeilseizoen.
WWW.LANGWEERCOLDRACE.ORG
BALK
MUZIEK
Traditionele Ierse folksongs en hun eigen energieke muziek.
WWW.NUTGAASTERLAN-SLEAT.NL
MAKKUM
EXCURSIE
Verkenningstocht over dit normaal niet vrij toegankelijke eiland.
WWW.ITFRYSKEGEA.NL
LITERATUUR
Luister op bijzondere plekken naar verhalen met thema ‘De Ommekear’.
WWW.VERHALENAVOND.NL
MUZIEK
Portugese zangeres met liedjes van de wind.
WWW.LEWINSKI.NL
FOLKLORE
Ontmoet Sinterklaas en Piet in diverse plaatsen.
WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ UITAGENDA
DELFSTRAHUIZEN
EXCURSIE
Kom tot rust en knuffel een koe.
WWW.BOERDERIJRECREATIE.NL
Fiets- en wandelroute met verhalen over de Brekkenpolder en oversteek pontje.
WWW.NATIONAALLANDSCHAP.FRL/ BREKKENPAAD
MUZIEK
Presentatie van hun debuutalbum ‘Wayfarer’.
WWW.LEWINSKI.NL
MUZIEK
Theaterconcert met de muziek van Joni Mitchell.
WWW.NUTGAASTERLAN-SLEAT.NL
CULINAIR
Culinaire tocht langs deelnemende restaurants.
WWW.SNEEKEVENEMENTEN.NL
Op vrijdagavond 18 november worden op allerlei plekken in Friesland verhalen verteld. Zo ook rondom de Brink in Oudemirdum. Luister naar het verhaal van dominee Stephan de Jong. Beleef de klanken van Angela van Rooijen. Ontdek de verhalen van Toon Tellegen door verteller Marleen. Ga met Lucas Hoogkamp mee op reis door het heelal. En Alice Booij vertelt het verhaal over de Afsluitdijk. Shantykoor de Bakhuusterheechsjongers zorgt ondertussen voor een vrolijke noot op de sfeervolle verlichte Brink.
WWW.VERHALENAVOND.NLMaak op vrijdag 25 november een culinaire tocht door Sneek. Je begint deze avond met een glaasje bubbels en een heerlijk gerechtje in één van de deelnemende restaurants: Markt 23, Onder de Linden, Proeflokaal Sneek, Bistro Jikke, De Walrus en Pata Negra. Na 25 minuten is het tijd om de tocht te vervolgen voor het volgende gerechtje en een proefglaasje wijn. Dit herhaalt zich totdat je op zes locaties genoten hebt van alle smaakvolle gerechtjes.
WWW.SNEEKEVENEMENTEN.NL
Tijdens het eendaagse filmfestival Sneker Filmliefde worden op zondag 6 november maar liefst drie films vertoont. Vriendelijke films die liefde op verschillende manieren belichten. Niet per se de romantische liefde, hoewel er daar ook wel wat van voorhanden is. De vertoonde films zijn ‘Encore’, ‘Ninjababy’ en ‘Ich bin dein Mensch’. Films over liefde tegen wil en dank, liefde die niet te verloochenen valt, en liefde waar je grote moeite mee hebt. Dat levert vast en zeker herkenning op.
WWW.FILMHUIS-SNEEK.NLSteek op zaterdag 5 november de handen uit de mouwen tijdens de Natuurwerkdag op Natuureiland De Gouden Boaiem. Dit natuureiland en weidevogelreservaat ligt in een druk watersportgebied. Daarom spoelt er op het eiland jaarlijks veel afval aan door watersport en -recreatie. Samen ga je aan de slag om zoveel mogelijk aangespoeld afval op de oevers van dit bijzondere eiland op te ruimen. Natuurlijk kan er op een lege maag niet gewerkt worden, dus voor koffie/thee en lunch wordt gezorgd.
WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ NATUURWERKDAG
Op woensdag 16 november maak je samen met een natuurgids een unieke verkenningstocht over de Makkumernoardwaard. Dit eiland in het
IJsselmeer is vanwege de kwetsbare natuur normaal gesproken niet toegankelijk, maar tijdens deze excursie wordt een uitzondering gemaakt. Na een wandeling door het riet kom je aan op een prachtig wit schelpenstrand. Geniet hier van de rust en het mooie uitzicht. Voordat je het weet, waan je jezelf op een tropische locatie.
WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ MAKKUMERNOARDWAARDOmdat ze de kantine er aan het verbouwen zijn heeft de voetbalvereniging
Heeg momenteel geen telefoon. Daar bieden ze excuses voor aan op de website. Dat hoeft helemaal niet. Immers, de voetbalvereniging
Heeg is een echte dorpsvereniging. En dorpelingen bellen elkaar niet, maar die komen bij elkaar. Ze staan nu massaal op het veld, waar ze wijzend praten over die nieuwe kantine. Want dat moet ‘in pronkje’ worden.
Eigenlijk wordt het natuurlijk een heel verenigingsgebouw met kleedgelegenheden, bestuurska mer, materiaalhok, enzovoort, maar er staat ook een bar in. Dat moet ook. Wat zulk soort accom modaties via die bar voor de club kas opleveren is noodzakelijk.
Anders kunnen zulk soort sport clubs niet bestaan. Dan zou het voor de leden niet betaalbaar zijn. De gezelligheid is zeker ook belangrijk voor het ‘gezamenlijke gevoel’, maar voetbalverenigingen hebben van oudsher ook finan cieel belang bij die derde helft. Dat is bij Heeg niet anders, vertelt Joris Wijnja. Hij komt van Parrega, verhuisde later naar Wommels.
Wijnja: “Dêr fuotballe ik by SDS, Sterk door Samenwerking.” Wijnja heeft kinderen die ook wel graag willen voetballen. Dus de aan melding bij Heeg was, toen ze ernaartoe verhuisden, zomaar klaar. En als je zo betrokken bent als Joris Wijnja, dan ben je ook zo maar ineens de voorzitter.
Over negen jaar bestaat de voetbalvereniging Heeg honderd jaar. In 1931 zaten er namelijk 24 man, die wilden graag voetballen, om tafel. Ze noemden zich Heger
Voetbal Club, HVC. Eerst een wat wankel bestaan in de crisis. En in de oorlog had iedereen wel wat anders te doen. Dus werd na de be vrijding de club eigenlijk opnieuw opgericht. Een vast gegeven in het dorp Heeg.
De makke van een dorpsvereni ging is dat een (dorps)mienskip steeds wat minder aan clubsport doet. Er zijn veel eigen individuele
“En no ha we it Calimerogefoel ek net mear”, zegt Wijnja, die overi gens wel moet toegeven dat Heeg er het meeste werk van heeft om dat het over twee velden beschikt. En dan moet de hele accommoda tie ook puntgaaf zijn. “De kantine wie in rotsoaitsje.” Er is een plan gemaakt. Sterker, er is al 75.000 euro binnen, na acties en vooral van sponsoren. Zelfs de gemeente deed er nog wat bij.
En nu de bouw. Wijnja grijnst: “Hoefolle minsken yn Heeg kin net wat dwaan?” Dan weet je dat je een dorp bent. Iedereen is gemo biliseerd en dat loopt als een trein. Onder het bekende dorpsmotto: ‘Dat regelje we sels wol’.
En toch, je kunt nóg zo’n parade paardje in de dorpsmienskip zijn, het belangrijkste voor een voetbal verenging blijft altijd ‘it earste’. Dat eerste elftal moet winnen. Heeg, voor het tweede jaar onder leiding van trainer Lykle Bleekveld, zit in de derde klasse. Stak al vele jaren wat boven het niveau van de mees te Súdwesthoek-clubs uit. Toch is handhaven opnieuw het tover woord. Hoewel, als je ziet dat ze het oersterke Heerenveense Boys op 1-1 houden, denk je dat er misschien wel meer in zit. Heeg heeft een rij ke selectie van 35 man waaruit het eerste en tweede gestalte krijgen.
“Ja, ONS lûkt noch wol, hear,” Wijnja kan niet ontkennen, dat je overal wel zo’n bepalende ploeg hebt die trekt aan je beste spelers. Die willen op hun niveau ook handhaven. Ook Heerenveen speurt. Wijnja haalt de schouders op. Voor die spelers is het mis schien beter, en het straalt ook op je eigen opleiding uit. Hij is daarbij blij dat juist de selectie spelers vaak in de begeleiding van de jeugd van de vereniging zitten. Eh… van OHH dus. Zien we straks misschien ook de senioren fuse ren? Wijnja: “Ach, ik tink dat yn de takomst net elk doarp mear in fuotbalklub hat. Mar je moat soks net forseare fanwege de emoasje. We wachtsje dat ôf. We ha yntus ken in sûne klub fan 190 minsken. En aanst at de kantine klear is….”
TEKST EELKE LOK // FOTO’S RICARDO VEENAfgelopen zomer was Tom Doldersum uit Sneek de grote winnaar van het Finx Open Tennistoernooi. Dit tennistoernooi in Sneek is één van de grootste van Noord-Nederland en wordt jaarlijks georganiseerd door tennisvereniging NOMI. Deze winst was voor Tom ook de bevestiging dat hij de juiste keuze had gemaakt door te kiezen voor het tennis.
Van jongs af aan combineerde de nu 21-jarige Sneker voetbal met tennis, waarbij voetbal op de eerste plaats stond. Tot afge lopen voorjaar speelde Tom Doldersum bij zondag tweedeklasser LSC 1890, waarvan de laatste vijf jaar in het eerste. Hij stopte zelfs even met tennis toen hij van zijn twaalfde tot zijn veertiende bij de jeugd van Cam buur voetbalde.
Tom Doldersum vertelt dat hij in een tennisomgeving is opgegroeid. Zijn beide ouders spelen tennis, net als zijn broertje en zusje. Daarnaast woont het gezin Doldersum op steenworp afstand van de accommodatie van tennisclub NOMI. “Ik was bij ons thuis eigenlijk de enige die voetbalde,” zegt Tom, “maar dat was geen enkel probleem.”
Vanwege zijn studie ‘Communication & Information’ verhuisde Tom naar studen tenstad Groningen. Het heen en weer pen delen voor de trainingen en de wedstrijden bij LSC 1890 werd steeds intensiever. Tom vertelt dat ze met vier spelers in een auto, beschikbaar gesteld door de club, meerdere malen per week tussen Groningen en Sneek reisden. “Na de trainingen en de wedstrij den moest je dan gelijk weer weg.” Het begon te knagen bij Tom, want het tennis schoot er bij in. Inmiddels was hij lid gewor den van TAM, de Groninger studententen nisvereniging Albertus Magnus.
“In Groningen heb ik de sportvereniging en alle faciliteiten die daarbij horen dichtbij.
TAM is met 550 leden de grootste tennis vereniging voor studenten in Groningen en speelt op behoorlijk niveau”. Daarnaast or ganiseert de vereniging mooie activiteiten.
“Wij zijn onlangs nog naar Schiermonnikoog geweest en in november gaan we naar Malaga naar de Davis Cup Finals, waar het
Nederlandse team in de kwartfinale speelt tegen Australië”. Tom voelt zich prima thuis bij TAM.
Na een mooie tijd bij LSC 1890 besloot hij dan ook te stoppen met voetballen en zich volledig op het tennis te richten “Ik kan nu twee keer per week trainen en meedoen met wedstrijden en toernooien. Ik zit in mijn derde en hopelijk laatste jaar van mijn stu die en wil nog niet stoppen met studeren.” Welke vervolgstudie hij wil volgen, weet hij nog niet. Misschien in combinatie met de sport? Daar heeft de Sneker student eigen lijk nog niet over nagedacht, dus uitsluiten doet hij dat niet. Spijt voor zijn sportkeuze heeft Tom allerminst. “Sinds de focus op het tennis ligt, merk ik dat ik beter word. Ik zou pas spijt hebben als er geen progressie in mijn spel zou zitten.”
Bij tennis is het belangrijk op welk niveau je speelt. Tom legt uit dat je op niveau 9 begint. “Zit je op niveau 1, dan heb je het hoogste bereikt en ben je proftennisser." Tom speelt momenteel op tennisniveau 4. Dat is al een behoorlijk niveau, maar hij wil richting niveau 3. Met dat niveau schat hij
in dat hij dan bij de beste twintig tennissers van Friesland hoort. “Op het Finx Toer nooi heb ik tegen tennissers van niveau 3 gespeeld en gewonnen. Voor mij was dit de bevestiging dat ik dit niveau aankan. Bij TAM train ik nu ook met tennissers die op niveau 3 of zelfs hoger zitten. Daar kan ik mij mooi aan optrekken. Wij trainen in een selectie van dertig spelers, zowel heren als dames.“ Volgend jaar in april start de competitie. Tom verwacht dat hij dan in het mixed dubbel gaat spelen, in een team bestaande uit drie heren en drie dames.
Nadal, Federer of Djokovic? Tom is heel stellig wanneer hij een keuze mag maken uit de grote drie van het herentennis. Roger Federer is absoluut zijn grote favoriet. “Een prachtige stylist en zo ontzettend goed. Jammer dat hij gestopt is.” Als we het over de sterke punten van Tom zelf hebben, noemt hij zijn return, balgevoel en loop vermogen. “En als ik moet kiezen tussen de fore- of backhand, dan valt de keuze op de forehand.” Dat klinkt al als een behoorlijk complete tennisser. Maar Tom Doldersum is vooral bezig een betere tennisser te worden op weg naar een hoger niveau en hij wil nog veel, heel veel wedstrijden spelen en winnen.
TOM DOLDERSUM MOEST KIEZEN UIT TWEE SPORTLIEFDESTEKST EN BEELD YNTE DRAGT
Puzzel en win! Iedere maand is er een leuk prijsje te winnen door uw oplossing via de email of met traditionele post op te sturen. U kunt dit sturen naar: info@grootsneek.nl o.v.v. PUZZELOPLOSSING NR 10-2022 - tot uiterlijk 17 november 2022. Wij wensen u veel puzzel plezier!
G. Hoffmann - De Jong uit Sneek heeft de waardebon van € 25,00 gewonnen. Deze waardebon is aangeboden door en te besteden bij Devo in Sneek. Marijke de Boer uit Woudsend heeft de waardebon voor een dinerbon twv € 25,00 gewonnen. Deze waardebon is aangeboden door en te besteden bij De Walrus in Sneek.
OPLOSSING EDITIE 09-2022: Zweedse
GrootSneek is een maandelijkse uitgave van Ying Media. GrootSneek wordt huis-aan-huis verspreid in Sneek en omliggende dorpen en steden in een straal van ca. 10 km van Sneek.
Oplage: 28.000 exemplaren.
: DUBBELDEKKER // Cijferpuzzel:
