Wojsko i Technia/ wydanie specjalne MSPO 2016

NUMER SPECJALNY / SPECIAL ISSUE

Polish Armed Forces - Polish Defence Industry

2016

Stand

D44

ISSN: 2450-1301

W W W. Z B I A M . P L

SPIS TREŚCI / TABLE OF CONTENTS

NUMER SPECJALNY / SPECIAL ISSUE

ISSN: 2450-1301

W W W. Z B I A M . P L

Szanujmy prywatny sektor przemysłu obronnego / We should respect private branch of the defence industry Maciej Szopa................................................... 4

63

Rok przejściowy / Year of transition Tadeusz Wróbel............................................10

Polish Armed Forces - Polish Defence Industry

2016

Stand

Premiera rozpoznawczych Rosomaków / Premiere of reconnaissance Rosomaks Andrzej Kiński................................................21

D44

Modernizacja polskich czołgów Leopard 2A4 / Modernization of Polish Leopard 2A4 tanks Andrzej Kiński...............................................24

24

WRZESIEŃ 2016

ww.eurofighter.com

MSPO 2016

WOJSKO I TECHNIKA \ NUMER SPECJALNY / SPECIAL ISSUE

oven Trusted

NUMER SPECJALNY

Przekrój planów WZE S.A. Dziś i jutro na tle zmieniających się uwarunkowań / The strategic plans of WZE Ltd. Tomorrow and today in the rapidly changing environment dr inż. Przemysław Kowalczuk...............63 Bezzałogowce dla Sił Zbrojnych RP / UAVs for Polish Armed Forces Maciej Szopa.................................................66 Nowe śmigłowce dla Sił Zbrojnych RP / New helicopters for Polish Armed Forces Paweł Bondaryk..........................................72

Demonstrator czołgu Leopard 2PL Demonstrator of the Leopard 2PL tank

Comp@n - elastyczny system łączności / Comp@n – flexible communication system Wojciech Zawadzki......................................30 Redakcja / Editorial Staff: Redaktor prowadzący / Leading editor: Maciej Szopa, maciej.szopa@zbiam.pl

Meandry Poprada / Intricacies of Poprad Andrzej Kiński...............................................32

Redaktor techniczny / Layout editor: Adam Mojski Korekta / Correction: Karolina Smoczyńska Tłumaczenie / Translation: Dorota Aszoff, Paweł Bondaryk, Michał Fiszer, Anita Kwaterowska, Kamil Mazurek, Maciej Szopa

Hipopotam i Tur V – tegoroczne propozycje z AMZ Kutno / Hipopotam and Tur V - this years proposals from AMZ-Kutno Maciej Szopa................................................ 40

Wydawca / Publishing House: Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.

Ul. Anieli Krzywoń 2/155 01-391 Warszawa office@zbiam.pl

40

Biuro / Office: Ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

72 Gorący Hasztag „#T129forPoland” / Hot and High Hashtag; “#T129forPoland”....................................... 77 M-346 Master - nowy samolot szkolno-treningowy dla Sił Powietrznych / The M-346 Master - new training aircraft for the Air Force Paweł Bondaryk......................................... 80 Eurofighter – wyjątkowa platforma / Eurofighter – platform of choice....... 86

Dział reklamy i marketingu / Department of advertising and marketing: Anna Zakrzewska anna.zakrzewska@zbiam.pl

Czy wreszcie doczekamy się nowych samolotów dla VIP-ów? / Are we to finally have new VIP aircraft? Łukasz Pacholski........................................ 90

www.zbiam.pl Czas artylerii / Time for artillery Tadeusz Wróbel...........................................46 Roketsan podsumowuje swoją szeroką ofertę dla Polski / Roketsan summarizes its wide offer to Poland Robert Czulda...............................................56

Dokąd dryfuje Marynarka Wojenna? / Where is the Polish Navy drifting?

Tomasz Grotnik............................................96

96

Rozwój polskich Wojsk Specjalnych / The development of Polish Special Operations Forces Hubert Królikowski.....................................58

www.zbiam.pl

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 3

SZANUJMY

prywatny sektor przemysłu obronnego We should respect private branch of the defence industry

O kondycji polskiego przemysłu zbrojeniowego i perspektywach jego rozwoju, zarówno jeśli chodzi o eksport, jak i rynek wewnętrzny oraz działaniach na rzecz jego wsparcia podejmowanych przez Polską Izbę Producentów na Rzecz Obronności Kraju, z jej prezesem Sławomirem Kułakowskim rozmawia Maciej Szopa. About the condition of the Polish defence industry and perspectives of its development in domestic and export markets as well as support actions taken by the Polish Chamber of National Defence Manufacturers, with its president Sławomir Kułakowski discuss Maciej Szopa.

Co się wydarzyło w ostatnim roku, jeśli chodzi o działalność Polskiej Izby Producentów na Rzecz Obronności Kraju?

Dużo się wydarzyło, przede wszystkim zmienił się rząd, a w związku z tym także polityka dotycząca przemysłu obronnego. Zmieniło się przede wszystkim podejście do jego prywatnego sektora. Pojawiły się głosy doradcze w Ministerstwie Obrony Narodowej mówiące, że firmy prywatne to nie przemysł polski tylko europejski. Moim zdaniem to wydumane twierdzenie, bardzo krzywdzące sektor prywatny. Po wielu latach walki o równe prawa firm prywatnych i państwowych w sferze dostaw obserwujemy dzisiaj duże „skrzywienie” w kierunku stwarzania preferencji dla sektora państwowego. Jak najbardziej słusznie kładziony jest nacisk na budowę silnego koncernu państwowego – Polskiej Grupy Zbrojeniowej, ale wydaje się, że zapomniano o „drugiej nodze”, bez której silny krajowy potentat w tej branży po prostu nie powstanie. Sektor prywatny jest bowiem poddostawcą gotowych elementów albo rozwiązań do produktów finalnych oferowanych przez PGZ. Zatem 4 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

What has happened in the previous year regarding Polish Chamber of National Defence Manufacturers activities?

A lot has happened, first of all the government has changed and this entailed a change in policy regarding defence industry. Attitude toward private part of the defence industry has changed. Some voices within the Ministry of National Defence have shown up, telling that private companies are not part of the Polish, but rather European industry. In my opinion this is a made up statement, very harmful for private sector. After many years of struggle for equal rights of private and state-owned companies in the area of supply, we are witnessing large “twist” towards creation of preferential treatment of state-owned sector. Putting emphasis on a strong state-owned holding – Polish Armaments Group – is obviously the right direction, but I think that “the second leg” has been forgotten and without it, creation of a strong national tycoon will simply not be possible. This is because private sector is a supplier of subsystems and solutions for the final products offered by the PGZ. Hence, if w w w. z b i a m . p l

NASAMS

System obrony przeciwlotniczej • Wdrożony w krajach UE i NATO • Potwierdzona interoperacyjność z systemami UE i NATO, w tym z Link 16 • Wykorzystanie rakiet AMRAAM - jeden pocisk, dwa zadania • Ścisła współpraca z polskim przemysłem obronnym

Kongsberg Defence Sp. z o.o. kd.poland@kongsberg.com www.kongsberg.com

we treat private suppliers as “second category” companies, it will undermine jeśli dostawców prywatnych będziemy traktować jako grupę podmiotów potential of the Polish Armaments Group which will be forced to look for part„drugiej kategorii”, osłabi się w ten sposób potencjał Polskiej Grupy Zbrojeniowej, która będzie w takim razie musiała szukać kooperantów za granicą. Oczyners abroad. Naturally, it is easy to buy ready solution, but nowadays the great problem regarding export of Polish products is impossibility to sell equipment wiście, łatwiej jest kupić od kogoś gotowe rozwiązanie, ale wielkim probleabroad due to disadvantageous license contracts – without the rights for furmem eksportowym jest dzisiaj „niesprzedawalność” wielu polskich produktów z powodu niekorzystnych umów licencyjnych ther export to third markets. This refers not only to bez praw do dalszego eksportu na rynki trzecie. complex systems such as Spike-L anti-tank missiles, Dotyczy to nie tylko złożonych produktów, takich but also simple products such as ammunition to Uaktywniliśmy się jak np. pociski przeciwpancerne Spike-L, ale także grenade launchers which could not be sold to Jorrównolegle na rynku prostych wyrobów, jak np. amunicji do granatnidan. The French, who have their components insików, których nie udało się nam sprzedać ostatnio de the product, were against the deal. krajowym, przede do Jordanii. Sprzeciwili się temu ...Francuzi, którzy I hope that this attitude will change and the cuwszystkim, żeby wzmocnić mieli w nich swoje komponenty. rrent situation steam only from the lack of expeMam więc nadzieję, że to nieprzemyślane porience of a new administration. Especially, due to pozycje małych i średnich the fact that there is a strong indication for a need dejście się zmieni i że obserwowane obecnie zjafirm prywatnych sektora of reinforcing small and medium companies of this wisko związane jest z brakiem doświadczenia noobronnego ze względu na ich sector of economy. wej władzy, tym bardziej że mocno wskazuje się przecież na potrzebę wzmacniania małych i średznaczenie w łańcuchu On the occasion of the 20th anniversary of nich przedsiębiorstw tego sektora. dostaw. the PCNDM you were telling that priorities Przy okazji 20. rocznicy powstania PIPnROK will be changing. You were to put more emAt the same time, we have mówił Pan, że jej priorytety będą się zmiephasis on activities on domestic market. Is it really happening? niać. Nacisk na eksport mieliście przenieść elicited on the domestic market, We are moving in this direction. Although, we are na działalność na rynku krajowym. Czy to się especially to strengthen far from forgetting about promotion activities of rzeczywiście dzieje? position of small and medium export. There is no institution that would not do it Zmierza to właśnie w tym kierunku. Nie zapominasized private enterprises of the and we strive to do our best in this matter. At the my bynajmniej o promocji eksportu sektora defence sector, due to their same time, we have elicited on the domestic marobronnego. Nie ma dziś instytucji, która by się tym zajmowała, staramy się więc robić to najlepiej jak ket, especially to strengthen position of small and importance in the supply chain. potrafimy. Uaktywniliśmy się równolegle na rynku medium sized private enterprises of the defence krajowym, przede wszystkim, żeby wzmocnić posector, due to their importance in the supply chain.

Our activities on the domestic market arise also zycje małych i średnich firm prywatnych sektora from the lack of founds on the promotion of export which ended in 2014. obronnego ze względu na ich znaczenie w łańcuchu dostaw. Działanie na Previous government took this money away and the new one has not chanrynku krajowym wymusił na nas też brak środków na promocję eksportu, które skończyły się w 2014 roku. Poprzedni rząd zabrał te pieniądze, a obecny na ged this decision yet. It is true that discussions to reactivate the program for razie tego nie zmienił. Obecnie mówi się wprawdzie, że program promocji the promotion of export in the next year and to allocate 15 mln PLN are ongoeksportu polskiego przemysłu obronnego ma być reaktywowany w przying. We will see, however, how it will end. There is also a different problem with the export. The point is that nobody wants to bear responsibility for export szłym roku i zostanie na ten cel przeznaczonych 15 mln PLN, ale zobaczymy, decisions and to take appropriate, positive steps. It is easier just to put a ban. czy tak rzeczywiście będzie. Z eksportem jest też inny problem. Chodzi o to, że nikt za decyzje eksportowe nie chce ponosić odpowiedzialności i wykonać Speaking about the export, you were recently hosting Ukrainian deodpowiednich, pozytywnych działań. Łatwiej jest po prostu zabronić. legation...

Skoro o eksporcie mowa, gościliście niedawno ukraińską Not only Ukrainian. We changed our strategy a bit. It is less expensive to host delegację... a delegation here in Poland than to go abroad or take part in external exhiNie tylko ukraińską. Zmieniliśmy trochę strategię. Taniej jest przyjąć delegację bitions and fairs. It is beneficial from number of reasons – you can quite easily u siebie w kraju niż pojechać tam albo wziąć udział w zagranicznych targach organize meetings with a wide range of Polish manufacturers and allow them i wystawach. To korzystne z różnych przyczyn – w Polsce łatwiej jest zorganito present their products. We can invite them to our facilities and boast about our modern production lines. As for the Ukraine, regular visits of their delegazować spotkania z szerokim gronem polskich producentów, jak i umożliwić im zaprezentowanie swoich wyrobów. Możemy nawet zaprosić ich do naszych tions are signs of our strategy under which we approach – step by step – the zakładów i pochwalić się nowoczesnymi liniami produkcyjnymi. Co do Ukramoment when Ukrainian authorities will procure in the Polish defence induiny, to regularne wizyty ich delegacji są przejawem realizacji pewnej strategii, stry on certain categories of equipment. We have big chances, but it is worth w ramach której - krok po kroku - zbliżamy się do momentu podjęcia decyzji to remember that rarely somebody come to us with a simple intention to buy przez ukraińskie władze o złożeniu zamówień w polskim przemyśle na pewne something. Usually there is a need to prepare the market, to encourage local kategorie sprzętu. Mamy duże szanse, ale trzeba pamiętać, że rzadko jest tak, authorities, sometimes even help to find financing (eg. activation of a credit że ktoś przychodzi do nas i po prostu mówi, że chce coś kupić. Zazwyczaj line) in order to have money to buy our products. This long-term activities trzeba rynek przygotować, zachęcić tamtejsze władze, czasem nawet pomóc require regularity and assistance from government structures. znaleźć środki finansowe, np. uruchomić linie kredytowe, za które mogłyby nasze wyroby kupić. To długofalowe działanie wymagające systematyczności So good offer is not enough? i pomocy struktur rządowych.

It cannot be that the activities of the Chamber does not find support from government institutions. For instance, during the last visit of the Ukrainian deCzyli dobra oferta to nie wszystko? legation, the National Security Bureau gave a positive example – they did not Nie może być tak, że działania Izby nie znajdują wsparcia ze strony instytucji reject our call for assistance and made a swift decision to receive this delegarządowych. Na przykład podczas ostatniej wizyty delegacji ukraińskiej pozytion. On the other hand, there were some problems with gaining support from the General Command of Armed Forces. The Chief of National Guard tywny przykład dało Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, które nie odmówiło was to be among Ukrainian delegation, so we were dealing with guests of nam pomocy i szybko podjęło decyzję o przyjęciu tej delegacji. Za to z uzya very high rank. Unfortunately, general Mirosław Różański did not find time to skaniem wsparcia ze strony Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych meet them and his deputy was considering this issue very long, but finally było trochę problemów. W ramach delegacji ukraińskiej miał przyjechać m.in. decided to receive two persons from the delegation for a 30 minute meeting dowódca Gwardii Narodowej, mieliśmy więc do czynienia z gośćmi napraw(which eventually lasted 1.5 hour). This situation was the main reason why dę wysokiego szczebla. Niestety, ze względu na to, że generał Mirosław RóUkrainian commander, having knowledge about meetings schedule, 24 hours żański nie znalazł dla nich czasu, a jego zastępca mocno się nad sprawą zastabefore the arrival decided not to come to Poland and sent his deputy instead. nawiał, ale wreszcie podjął decyzję, że przyjmie kurtuazyjnie - na pół godziny The official justification of this decision was that he had an urgent meeting - tylko dwóch członków delegacji (spotkanie potrwało ostatecznie półtorej with his president. I also asked for the meeting of the Head of the Office for the godziny)- ukraiński dowódca, mający wiedzę o grafiku spotkań, na 24 godziny 6 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

przed przyjazdem zrezygnował z wyjazdu do Polski, uzasadniając swą decyzję Creation of Territorial Defence with representatives of Ukrainian National Gupotrzebą pilnego spotkania ze swoim prezydentem i także w tej sytuacji przyard. That would be perfect occasion to exchange experiences! Sadly, my requsłał swojego zastępcę. Prosiłem też, żeby pełnomocnik Ministerstwa Obrony est did not find positive response from the MoND. Narodowej ds. tworzenia Obrony Terytorialnej spotkał się z przedstawicielami ukraińskiej Gwardii Narodowej. To byłaby przecież doskonała okazja do wyThis is strange, if you take into account official policy of the governmiany doświadczeń! Niestety, moja prośba nie ment... spotkała się z pozytywnym odzewem ze strony Perhaps this is the result of the recent change of MON. government and “new” people just need to “fit in”.

Obecnie mówi się wprawdzie, But indeed, on the one hand there are mouth full że program promocji To dziwne, biorąc pod uwagę oficjalną poliof political cliché and – on the other – when there eksportu polskiego is a working visit on the table – everybody wash tykę naszych władz... their hands. Rather than being pleased that the Może to pokłosie niedawnej zmiany władzy przemysłu obronnego ma MoND does not pay the bills for this – because the i „nowi” muszą się po prostu „dotrzeć”. Ale rzeczybyć reaktywowany w Chamber does – and start implementing political wiście, z jednej strony mamy usta pełne polityczagenda, problems are being piled up. nych frazesów, a z drugiej – kiedy sprawa dociera przyszłym roku i zostanie na do poziomu roboczej wizyty - wszyscy umywają ten cel przeznaczonych 15 So this visit ended as a success or a failure? ręce. Zamiast się cieszyć, że MON nie musi za to mln PLN, ale zobaczymy, czy Fortunately, our guests left with satisfaction and płacić - bo płaci Izba - i zacząć realizować założenia we are now waiting for their decisions on direcpolityczne, piętrzy się problemy. tak rzeczywiście będzie. tions of further cooperation. Either there will be Czyli ta wizyta zakończyła się sukcesem, czy need to organize demonstration of our armament It is true that discussions to klapą? and equipment in Ukraine or we will be able to reactivate the program for the Na szczęście nasi goście wyjechali zadowoleni start concrete trade negotiations. Slowly, step by promotion of export in the next i czekamy obecnie na ich decyzje co do kierunków step, we are heading to the direction where the year and to allocate 15 mln PLN kontynuacji współpracy - albo niezbędne będzie space is still open. If a state-owned entity enter this are ongoing. We will see, zorganizowanie pokazów naszego uzbrojenia area and start to execute its tasks, we will step asii sprzętu na Ukrainie, albo będziemy mogli przejść de. however, how it will end. do konkretnych dyskusji na tematy handlowe. PoEven if you pave the way before? woli, krok po kroku, idziemy tam, gdzie przestrzeń The PGZ is more important and we – as an auxiliary jest niezagospodarowana. Jeżeli wejdzie w nią element of the defence industry – wait on standby podmiot państwowy i zacznie realizować swoje ready to help if the Group makes such a wish. If not, zadania – my się wtedy usuniemy w cień. however, we will be dealing with private part of the industry even more, just like we did it during Nawet jeśli utorujecie wcześniej drogę?

VIP day at the Anakonda 2016 military exercise.

PGZ jest ważniejsza, a my - jako element wsparcia Then we stood up to the challenge and only VIPs przemysłu obronnego - czekamy w gotowości do did not come to us. I do not blame policymakers, pomocy, jeśli Grupa sobie tego zażyczy. Jeśli nie W ogłoszonej niedawno but rather their entourage. Politicians schedule zajmiemy się w jeszcze większym stopniu przemyshould be made in a way that they are be able to słem prywatnym, tak jak to robiliśmy np. podczas aktualizacji strategii PGZ honour everybody involved in a difficult, 2-3 Dnia Dostojnych Gości, podczas ćwiczenia Anazapisano, że współczynniki month preparation for this exhibition – employees konda 2016. Stanęliśmy wtedy na wysokości zadaekonomiczne są mniej ważne of companies and soldiers. nia i tylko dostojni goście nie raczyli do nas przyjść...

Nie winię tutaj najważniejszych polityków w pańniż realizacja zadań dla MON. Returning to the subject of domestic prostwie, ale ich otoczenie. Powinno się tak przygotoCzyli (...) uzbrojenie ma tam wać czas politykom, żeby uhonorowali wszystkich, curement, there are voices that even more którzy się przez 2-3 miesiące przygotowywali do money will be spend on modernization propowstawać bez względu tego pokazu – pracowników firm i żołnierzy. grammes... na cenę.

A lot is being said on this issue! Unfortunately, at Wracając do zamówień krajowych, mówi się present I do not see concrete actions that would Recently announced new PGZ że ma być jeszcze więcej środków na progralead to increase of these resources. In the contrary strategy states that economic – some unexpected outlays appeared, such as my modernizacyjne... factors are less important than sending military contingent to Kuwait or creation Mówi się o tym bardzo dużo! Niestety, na razie nie realization of tasks for the of assistance found for the victims of 1976 Radom widzę konkretnych działań, które miałyby na celu events. We are still waiting for the revised version zwiększenie tych środków. Jest raczej odwrotnie MoND. So, (...) armament will be of the Polish Armed Forces Modernization Plan.

– pojawiają się nieprzewidziane wydatki, jak wyproduced there Everything is being drag out and reality does not słanie kontyngentu do Kuwejtu, czy stworzenie regardless of price. like emptiness. Private sector cannot afford unecofunduszu pomocowego dla ofiar wydarzeń radomskich z 1976 roku... Ciągle oczekujemy na nomical thinking. zweryfikowany plan modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP. Wszystko się przeciąga, a życie nie znosi próżni. Sektor prywatState-owned sector probably also?

Recently announced new PGZ strategy states that economic factors are less ny nie może sobie pozwolić na nieekonomiczne myślenie. important than realization of tasks for the MoND. So, firstly, armament will be produced there regardless of price. Secondly, the higher turnover of the GroSektor państwowy chyba też?

W ogłoszonej niedawno aktualizacji strategii PGZ zapisano, że współczynniki up, the greater will be its profit – because we have fee of 5% from every sale ekonomiczne są mniej ważne niż realizacja zadań dla MON. Czyli po pierwsze, on its behalf, which are to be covered by companies belonging to the PGZ (at uzbrojenie ma tam powstawać bez względu na cenę. Po drugie, im większy least from these economically efficient). Theoretically, this should result in pribędzie obrót Grupy, tym większy będzie jej zysk – bo mamy 5% opłaty na jej ce increase by 5% for products sold to the MoND. One would wonder why. rzecz od sprzedaży, którą mają być objęte firmy (przynajmniej te lepiej prospeThank you for the conversation rujące) należące do PGZ. Teoretycznie powinno poskutkować to wzrostem rozmawiał Maciej Szopa cen produktów dla MON o 5%. Można się zastanawiać dlaczego.

Dziękuję za rozmowę.

8 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

NOWOCZESNA OBRONA POWIETRZNA, BY SPROSTAC ZAGROZENIOM.

PARTNERSTWO, BY SPROSTAC PRZYSZŁOSCI. W XXI wieku zmasowany atak powietrzny może nadejść z każdego kierunku. To dlatego Rozszerzony System Obrony Powietrznej Średniego Zasięgu MEADS zapewnia obronę w zakresie 360 stopni i najnowocześniejsze pociski rakietowe PAC-3 MSE, niszczące cele energią kinetyczną (hit-to-kill).

MEADS - opracowany w ramach partnerstwa pomiędzy Stanami Zjednoczonymi, Niemcami i Włochami - stanowi przyszłość systemów obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, a jednocześnie jest już sprawdzony w testach i interoperacyjny z systemami NATO. MEADS zapewnia państwom zaawansowaną, nowoczesną i efektywną kosztowo obronę powietrzną.

Zobacz więcej na MEADS.pl

www.MEADS.pl

Year of Transition

Tak ma wyglądać polska modernizacja czołgów Leopard 2A4 do wersji Leopard 2PL. Ma nią zostać objętych 128 wozów z opcją na kolejnych 14. This is how will look the Polish modernization of Leopard 2A4 tanks to Leopard 2PL version. The modernization will involve 128 tanks with an option for additional 14.

Tadeusz Wróbel

Rok przejściowy

Głównymi beneficjentami kontraktów podpisywanych na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy przez Inspektorat Uzbrojenia były firmy krajowe. Domestic companies were main beneficiaries of the contracts signed by the Armament Inspectorate in the last 12 years.

Od

czasu Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w 2015 r. nie podpisano zbyt wielu umów na dostawę nowego uzbrojenia. Nowy rząd zapowiedział bowiem rekonstrukcję Programu modernizacji technicznej Sił Zbrojnych na lata 2013-2022. Minister Obrony Narodowej Antoni Macierewicz podczas dorocznej odprawy kierowniczej kadry resortu wskazał pięć priorytetowych obszarów, które mają wzmocnić bezpieczeństwo Polski. Są to: budowa Obrony Terytorialnej, unowocześnienie obrony przeciwlotniczej, rozwój wojsk pancernych, dbanie o bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni, a także zapewnienie militarnego bezpieczeństwa na Bałtyku. Minister Macierewicz podkreślił, że na realizację zaktualizowanego planu modernizacyjnego potrzebne będą większe, niż wcześniej zaplanowano, nakłady finansowe.

Modernizacja i dozbrojenie

Jednym z priorytetów wskazanych przez ministra Macierewicza jest rozwój wojsk pancernych. Kluczowym projektem jest w tym obszarze program Gepard, czyli wóz wsparcia bezpośredniego. Jednak w lipcu 2016 r. szef Inspektoratu Uzbrojenia gen. bryg. Adam Duda poinformował, że praca rozwojowa realizowana pod auspicjami Narodowego Centrum Badań i Rozwoju została wstrzymana do czasu zakończenia redefinicji wymagań dla przyszłego pojazdu bojowego. Decyzja w tej sprawie została wypracowana już kilka miesięcy wcześniej w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. Wpływ na to miało kilka czynników, takich jak: konflikt rosyjsko-ukraiński, opracowanie nowego czołgu podstawowego Armata w Rosji oraz zapowiedź wspólnego opracowania następcy Leclerca i Leoparda 2 przez niemiecko-francuskie konsorcjum KNDS. Natomiast kontynuowany jest w dotychczasowym kształcie program Borsuk, dotyczący opracowania perspektywicznego, pływającego gąsienicowego bojowego wozu piechoty, realizowany przez konsorcjum z Hutą Stalowa Wola S.A. na czele.

Inne dwa projekty pancerne realizowane jako prace rozwojowe Narodowego Centrum Badań i Rozwoju to: lekki opancerzony transporter rozpoznawczy (LOTR) i nowy kołowy transporter opancerzony w układzie 8×8.

1 0 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

Samobieżny 120 mm moździerz Rak. Wiosną tego roku podpisano umowę na zakup 64 takich pojazdów i 32 artyleryjskich wozów dowodzenia. Self-propelled 120 mm mortar Rak. In the spring 2016 the contract was signed to buy 64 such vehicles and 32 artillery command vehicles.

Jednak kształt ich realizacji nie został przesądzony, a wdrożenie tych pojazdów do produkcji to perspektywa wielu lat.

Na razie więc kontrakty zawierane przez Inspektorat Uzbrojenia związane były ze sprzętem pancernym, który jest już w Wojskach Lądowych lub jest w toku dostaw. Podpisywane umowy dotyczyły modernizacji, dozbrojenia i doposażenia czołgów, a także kołowych transporterów Umowy podpisane w ostatnich 12 miesiącach dotyczyły także dozbrojenia i doposażenia Rosomaków. Contracts signed in last 12 months concerned also additional arming and equipping of Rosomaks.

Since 2015 International Defence Industry Exhibition (MSPO) in Kielce, there was not a significant number of contract signed for the delivery of new equipment. New Polish government announced reconstruction of the Polish Armed Forces Modernization Plan 2013-2022. During annual briefing of the senior personnel of the Polish Ministry of National Defence, Minister Antoni Macierewicz pointed out 5 priority areas which are meant to boost security of Poland, namely: creation of the Territorial Defence; modernization of the air defence; development of armoured forces; focus on cyberdefence; military security at the Baltic Sea. Minister Macierewicz highlighted that in order to accomplish the updated Modernization Plan, there is a need for much bigger budgetary spending than previously thought.

Modernization and Rearmament

One of the priorities pointed out by Minister Macierewicz is the development of armoured forces. Key project in this area is armoured fighting vehicle programme called Gepard. Nonetheless, in July 2016, chief of the Armament Inspectorate general-brigadier Adam Duda announced that development works made under the umbrella of the National Centre for Research and Development was on hold until redefinition of requirements for the future armoured vehicle is completed. Decision on this matter was already made several month ago in the General Staff of the Polish Armed Forces. There were several factors for this decision, such as: Russian-Ukrainian conflict; Construction of a new Russian Armata main battle tank and an announcement of common development of a successor of Leopard 2 and Leclerc MBTs by the Franco-German consortium KNDS. While aforementioned problem remains, programme Borsuk of a future floating armoured fighting vehicle on tracked chassis is being developed by the consortium leading by the Huta Stalowa Wola company. Other two armoured projects currently being developed under the umbrella of the National Centre for Research and Development are light armoured reconnaissance vehicle (LOTR) and a new 8×8 wheeled armoured vehicle.

There is however no final decision on the configuration of these vehicles and production will not start in a foreseeable future.

Hence, previous contracts signed by the Armament Inspectorate has been related to the equipment already existing in the land forces or are currently being delivered. These contracts were related to the modernization, rearmament and retrofitting of tanks as well as Rosomak wheeled armoured vehicles and their special versions.

November 9, 2015, the Armament Inspectorate signed a contract with Rosomak company for the delivery of 27 heavy wheeled recovery vehicles worth www.zbiam.pl

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 11

199 mln PLN. These vehicles are intended for military units already equipped with Rosomak APC’s and their procurement had been planned for a long time.

In order to meet the requirement, Rosomak company created a consortium with Scania Power Polska and Cargotec companies. Based on a 8×8 Scania truck, the contracted vehicle is going to have hoists, cranes and other special equipment. Crew cabin will be armoured. The military is going to start receiving new recovery vehicles from 2018.

Also in November 2015, the Armament Inspectorate announced that Rosomak company will be the contractor for 100 sets of light protection system (LSO) for combat version of Rosomak APC. The value of the contract exceeded just over 26,8 mln PLN. LSO is made of lightweight frame construction where QinetiQ protection nets are being mounted.

Several large contracts were signed in the final weeks of the previous year.

On December 17, 2015 Armament Inspectorate and MESKO company signed a contract for the delivery of Spike-LR guided antitank missiles for Rosomak wheeled armoured vehicles. They are meant to be rearmed with modernized Hitfist-30P turrets with launchers of aforementioned guided missiles and new unmanned turrets ZSSW-30. The value of this transaction exceeded 602 mln PLN. In the years 2017-2020 MESKO will deliver 1000 of these missiles. Until now, in the years 2004-2013, Polish Armed Forces received 2675 Spike missiles in MANPAD version.

Several day later, on December 22, the Armament Inspectorate and MESKO signed another contract. This time the deal is to deliver, in the years 2016-2019, almost 152 000 30x173 mm rounds for ATK Mk 44 autocannons which are mounted on Rosomak infantry fighting vehicle version. The cost of the ammunition stands on the level of 168 mln PLN. The military will receive rounds with APFSDS-T subcalibre and MP-T multifunction projectiles.

The Armament Inspectorate signed on December 28 in Radom Samobieżny zestaw przeciwlotniczy krótkiego zasięgu Poprad. W grudniu 2015 roku podpisano a long-awaited contract with consortium of Polish Armament Group and Bukontrakt na zakup 77 tych (wykorzystujących pociski Grom) pojazdów. Self-propelled very short mar-Łabędy Mechanical Works on the modernization of Leopard 2A4 main range anti-aircraft system Poprad. In December 2015 the agreement was signed to buy 77 such battle tanks to the PL version. The value of the contracts stands at the level of vehicles, which are using Grom missiles.

2415 mln PLN and involve 128 vehicles delivered from Germany to Poland beopancerzonych Rosomak i wersji specjalistycznych tych ostatnich. tween 2002 and 2003 with an extending option for additional 14 Leopard 2A4 9 listopada 2015 r. Inspektorat Uzbrojenia podpisał umowę z firmą Rosomak tanks which were delivered from Germany under the contract signed in NoS.A. dotyczącą dostawy 27 ciężkich kołowych pojazdów ewakuacji i ratownicvember 22, 2013. The modernization is to be completed in 2020. Apart from Bumar-Łabędy Mechanical Works, several other PGZ companies are involved, twa technicznego o wartości 199 mln PLN. Wozy przeznaczone są dla jednoincluding: Military Automotive Works in Poznań, PCO from Warsaw, Rosomak stek wyposażonych w KTO Rosomak, a ich zakup był już od dawna planowany. from Siemianowice Śląskie and Mechanical Works from Tarnów. Rheinmetall Producent Rosomaków zawiązał w tym celu konsorcjum z firmami Scania PoDefence from Germany will be a stratewer Polska i Cargotec. Wóz, bazujący na ciężarówce Scania w układzie napędogic partner of the project. Formal agreewym 8×8, ma dysponować: podnośniment with Rheinmetall Landsysteme, on the value of 130 mln EUR, was signed in kami, dźwigiem i wyciągarką, a także inGliwice on February 18, 2016. nym bogatym wyposażeniem For the training purposes of Leopard specjalistycznym. Kabina załogi będzie 2A4 crews, procurement of 6 000 trainopancerzona. Wojsko ma otrzymywać nowe pojazdy ewakuacyjne z Siemianoing rounds with subcalibre projectiles and APFSDS-T-TP tracer from MESKO wic Śląskich począwszy od 2018 roku. company was made. The value of the Również w listopadzie 2015 r. Inspekcontract exceeded 84 mln PLN and intorat Uzbrojenia ogłosił, że dostawcą 100 zestawów systemu osłon (LSO) dla wersji cludes an option for additional 3 000 bojowej KTO Rosomak będzie Rosomak round of training ammunition.

S.A., producent tych pojazdów. Wartość April 8, 2016 in Huta Stalowa Wola zamówienia przekroczyła nieco 26,8 mln company, the Armament Inspectorate PLN. LSO składa się z lekkiej konstrukcji signed a contract with the consortium ramowej, na której mocuje się ekrany of HSW and Rosomak companies on the siatkowe dostarczane przez firmę Qidelivery for land forces of 8 Rak company level firing modules (120 mm self-pronetiQ. Kilka dużych kontraktów podpisanych pelled mortars). New equipment will Granatnik RGP-40 z ZM Tarnów S.A. W lutym zamówionych zostało ich 200 egzemplarzy. zostało w ostatnich tygodniach ubiegłeenhance firepower of motorised battalRGP-40 grenade launcher from ZM Tarnów Inc. In February go roku. 17 grudnia 2015 r. w Lubiczowie ions equipped with Rosomak APCs. Unthe contract was signed for 200 units. zawarta została umowa pomiędzy firmą der the contract, in the years 2017-2019, MESKO S.A. a Inspektoratem Uzbrojenia na dostawę przeciwpancernych pociland forces will receive 64 pieces of 120 mm self-propelled mortars and 32 arsków kierowanych Spike-LR. Mają one być przeznaczone do kołowych wozów tillery command vehicles. The value of this deal amounts to approximately bojowych Rosomak, które będą uzbrojone w zmodernizowane wieże Hitfist963,3 mln PLN. Additional contract, which is going to be signed in the nearest future, will specify the rules of delivery of these elements of Rak firing modules -30P z wyrzutniami tychże ppk, a także w nowe wieże bezzałogowe ZSSW-30. which have not yet passed qualification test (eg. ammunition vehicles, recovWartość tej transakcji przekroczyła 602 mln PLN. W latach 2017-2020 MESKO S.A. dostarczy tysiąc tych pocisków. Do tej pory, w latach 2004-2013 Wojsko ery vehicles, artillery reconnaissance vehicles).

Polskie otrzymało już 2675 ppk Spike przeznaczonych do wyrzutni przenośnych.

Air Defence Kilka dni później, 22 grudnia 2015 r., Inspektorat Uzbrojenia podpisał z MEAnother priority area is the modernization of air defence. Nowadays, Polish Armed Forces possess old, Soviet-origin, though modernized in Poland, missiSKO S.A. następną umowę. Tym razem jej przedmiotem była dostawa w latach 2016-2019 prawie 152 tys. naboi 30×173 mm do armat automatycznych le anti-aircraft systems such as: Wega, Newa, Kub and Osa. Key modernization ATK Mk 44, stanowiących uzbrojenie KTO Rosomak w wersji kołowego wozu programmes in this area are Wisła and Narew. First of them apply to the mebojowego piechoty. Kosztować będą one ponad 168 mln PLN. Wojsko dium-ranged system, able to destroy also tactical ballistic missiles, second 1 2 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

otrzyma naboje z pociskami podkalibrowymi APFSDS-T i wielofunkcyjnymi MP-T. W Radomiu 28 grudnia 2015 r. Inspektorat Uzbrojenia podpisał z konsorcjum stworzonym przez Polską Grupę Zbrojeniową S.A. i Zakłady Mechaniczne Bumar-Łabędy S.A. długo oczekiwaną umowę na modernizację czołgów podstawowych Leopard 2A4 do wersji PL. Umowa o wartości około 2,415 mld PLN dotyczy 128 wozów dostarczonych z Niemiec do Polski w latach 20022003. Obejmuje jednak także opcję rozszerzenia programu o 14 Leopardów 2A4, które dostarczono z Niemiec w ramach realizacji umowy podpisanej 22 listopada 2013 r. Modernizacja ma zakończyć się w 2020 r. Poza ZM Bumar-Łabędy w program modernizacji włączono także inne spółki Polskiej Grupy Zbrojeniowej, w tym: Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A. z Poznania, PCO S.A. z Warszawy, Rosomak S.A. z Siemianowic Śląskich i Zakłady Mechaniczne Tarnów S.A. Strategicznym partnerem zagranicznym przedsięwzięcia będzie niemiecki koncern Rheinmetall Defence. Formalna umowa z Rheinmetall Landsysteme w tej sprawie, o wartości 130 mln EUR, podpisana została 18 lutego 2016 r. w Gliwicach.

Na potrzeby szkolenia załóg czołgów Leopard 2A4 w MESKO S.A. zakupiono 6 tys. naboi ćwiczebnych 120×570 mm z pociskiem podkalibrowym ze smugaczem APFSDS-T-TP. Wartość umowy przekroczyła 84 mln PLN i zawiera opcję rozszerzenia zamówienia o kolejnych 3 tys. sztuk amunicji ćwiczebnej.

8 kwietnia 2016 r. w Hucie Stalowa Wola S.A. została uroczyście podpisana umowa pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia a konsorcjum firm HSW S.A. i Rosomak S.A. na dostawę dla Wojsk Lądowych ośmiu kompanijnych modułów ogniowych Rak, czyli samobieżnych moździerzy 120 mm. Nowe uzbrojenie wzmocni siłę ognia batalionów zmotoryzowanych, wyposażonych w KTO Rosomak. Na mocy umowy, w latach 2017-2019, do Wojsk Lądowych trafią 64 samobieżne moździerze 120 mm i 32 artyleryjskie wozy dowodzenia. Wartość tej transakcji wyniosła około 963,3 mln PLN. Dodatkowa umowa, która zostanie podpisana w niedalekiej przyszłości, określi zasady dostaw tych elementów modułów ogniowych Rak, których badań kwalifikacyjnych jeszcze nie zakończono (m.in. wozów amunicyjnych, wozów remontu uzbrojenia i elektroniki, wozów rozpoznania artyleryjskiego).

Obrona powietrzna

Priorytetową sprawą jest modernizacja obrony powietrznej, bo dziś Wojsko Polskie dysponuje starymi, opracowanymi w ZSRS, choć zmodernizowanymi w Polsce, przeciwlotniczymi zestawami rakietowymi, jak: Wega, Newa, Kub czy Osa. Kluczowymi programami modernizacyjnymi w tej sferze są Wisła i Narew.

Pierwszy z nich dotyczy systemu średniego zasięgu, mogącego zwalczać także operacyjno-taktyczne balistyczne pociski rakietowe, a drugi – systemu krótkiego zasięgu. W kwietniu 2015 r. ówczesny rząd premier Ewy Kopacz przyjął rekomendację MON, by w ramach umowy międzyrządowej Polska zakupiła od Stanów Zjednoczonych system średniego zasięgu Patriot. Od tej pory trwają negocjacje z Amerykanami. Na początku lipca 2016 r. minister Macierewicz stwierdził, że Patriot jest najprawdopodobniejszym wyborem, ponieważ wreszcie udało osiągnąć się porozumienie w sprawie satysfakcjonującego stronę polską programu współpracy przemysłowej na poziomie 50% udziału polskich firm w przedsięwzięciu. Niemniej, na posiedzeniu sejmowej Komisji Obrony Narodowej 19 lipca br., szef IU gen. bryg. Adam Duda stwierdził, że MON analizuje nadal możliwości pozyskania innych systemów, jak MEADS i SAMP/T. Program Narew jest mniej zaawansowany. Obecnie trwa faza analityczno-koncepcyjna. Szef Inspektoratu Uzbrojenia nie wykluczył, że program Narew będzie realizowany w trybie pracy rozwojowej w polskim przemyśle obronnym, ale z zagranicznym dostawcą rakiety.

Pomimo braku ostatecznego rozstrzygnięcia co do systemu średniego zasięgu, Inspektorat Uzbrojenia zawarł nowe umowy dotyczące systemów bardzo krótkiego zasięgu, których producentem jest polski przemysł obronny.

Dokupiono też produkowane zagranicą uzbrojenie dla myśliwców MiG-29.

W listopadzie 2015 r. Inspektorat Uzbrojenia poinformował o złożeniu zamówienia na 180 pocisków Grom, bez mechanizmów startowych, za prawie 74 mln PLN. Przeznaczone są one do wyrzutni przenośnych i przeciwlotniczych samobieżnych zestawów artyleryjsko-rakietowych ZSU-23-4MP Biała.

Prawdziwa rewolucja w tym względzie jest prawdopodobnie jeszcze przed nami. W lipcu br. bowiem szef IU generał Adam Duda poinformował o planach nabycia do 2022 roku 420 mechanizmów startowych i aż 1600 pocisków do nowych zestawów Piorun. Ten następca Groma zakończył w tym roku wojskowe badania kwalifikacyjne i jest przygotowywany do wdrożenia do produkcji.

W siedzibie PIT-Radwar S.A. w Warszawie 15 grudnia 2015 r. przedstawiciele tej firmy i Inspektoratu Uzbrojenia złożyli swe podpisy pod umową dotyczącą dostaw samobieżnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych Poprad. W latach 2018-2021 do wojska ma zostać przekazanych 77 takich zestawów bardzo krótkiego zasięgu, wykorzystujących pociski Grom (4 szt.), 1 4 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

W maju 2016 roku zamówione zostały lekkie roboty rozpoznawcze Balsa. Mają być pomocne przy usuwaniu ładunków EOD/IED i innych niebezpiecznych materiałów. In May 2016 53 light reconnesance robots Balsa were ordered. They are tools for removeng EOD/IED’s and other dangerous materials.

refers to the short range system. In April 2015, cabinet of Ewa Kopacz accepted recommendation of the Ministry of National Defence to make a procurement, from the US government, (under government-to-government agreement) of Patriot medium range system. Since then, the negotiations with Americans are underway. At the beginning of June 2016, minister Macierewicz said that the Patriot system is the most probable choice because the parties has come to the agreement regarding satisfactory level of industrial cooperation in the project, which now stands at the level of 50% of workshare for Polish companies. Nevertheless, during the session of the National Defence Committee on June 19, chief of the Armament Inspectorate brigadier-general Adam Duda stated that the MoND still analyses the possibility of acquisition of other systems such as MEADS and SAMP/T. Narew programme is less advanced. Currently, conceptual and analytical phase is ongoing. Chief of the Armament Inspectorate did not exclude that Narew programme will be developed by the Polish defence industry with foreign missile supplier.

Despite the lack of the final decision on the issue of medium range system, the Armament Inspectorate signed contracts for the procurement of very short range systems produced by the Polish arms industry. In addition to that, acquisition of foreign-made armament for MiG-29 fighters was made.

In November 2015, the Armament Inspectorate informed on a deal of procuring 180 Grom missiles (without launching sets) for almost 74 mln PLN. This armament is intended for portable launchers and ZSU-23-4MP Biała self-propelled anti-aircraft systems. The real revolution in this matter is probably still ahead of us. In July 2016, chief of the Armament Inspectorate Adam Duda informed about a plan to purchase 420 launching sets and 1600 missiles of the newly-developed Piorun system until 2022. This successor of Grom system has completed military qualification tests and is being prepared for production.

In the office of PIT-Radwar company in Warsaw, on December 15, 2015, representatives of the company and Armament Inspectorate signed a contract on delivery of Poprad self-propelled anti-aircraft missile systems. In the years 2018-2021, the military will receive 77 units of this very short range system, w w w. z b i a m . p l

Reprezentacyjny karabinek MSBS-R to pierwszy z rodziny tej modułowej broni zamówiony dla Sił Zbrojnych RP. Ceremonial carabine MSBS-R is the first from a family of this modular weapon system ordered by Polish Armed Forces.

produkowane przez MESKO S.A., a zamontowane na pojeździe opancerzonym Żubr, dostarczanym przez AMZ-Kutno S.A. Elementem umowy był także pakiet szkoleniowy dotyczący wsparcia eksploatacji, szkolenia obsługi, napraw i remontów sprzętu. Jej wartość wyniosła 1,0835 mld PLN. Zestawy Poprad stanowią, wspólnie z zestawami artyleryjsko-rakietowymi i przenośnymi zestawami rakietowymi, najniższą warstwę obrony przeciwlotniczej SZ RP. Wzmocnieniu obrony powietrznej służy także zakup 40 lotniczych kierowanych pocisków rakietowych „powietrze-powietrze” średniego zasięgu R-27R1. Na dostawcę tego uzbrojenia myśliwców MiG-29 wybrano polsko-ukraińskie konsorcjum złożone z firm WB Electronics S.A. i PPHZ Spetstechnoexport. Wartość tej umowy to 128 mln PLN.

Uzbrojenie lekkie

Priorytetowym projektem MON jest stworzenie Obrony Terytorialnej, która będzie stanowiła odrębny rodzaj sił zbrojnych.

The main priority of the Ministry of National Defence in this field is to create Territorial Defence as a new branch of armed forces.

Priorytetowym projektem MON jest stworzenie Obrony Terytorialnej, która będzie stanowiła odrębny rodzaj sił zbrojnych. Jej, uzbrojone głównie w lekką broń, jednostki i pododdziały utworzone w każdym województwie, powiecie i gminie, mają stanowić wsparcie dla wojsk operacyjnych, których liczebność ma wzrosnąć. Oznacza to m.in. zwiększone zapotrzebowanie na nową broń strzelecką i amunicję do niej, a także lekką broń wsparcia.

W lutym 2016 r. Inspektorat Uzbrojenia zamówił w Zakładach Mechanicznych Tarnów S.A. 200 granatników rewolwerowych typu RPG-40, których dostawy mają zakończyć się do 1 września 2017 r. Wartość tej umowy wyniosła około 9 mln PLN. Tarnowska oferta została wybrana spośród dwóch zgłoszonych w ostatniej fazie przetargu. Broń, opracowana we współpracy ze specjalistami Wojskowej Akademii Technicznej, przystosowana jest do strzelania amunicją 40×46 mm SR NATO o zasięgu rażenia 350-400 m, jak również 40×51 mm SR o dwukrotnie większym zasięgu. W bębnie znajduje się sześć naboi.

Na potrzeby m.in. nowej broni Zakłady Mechaniczne Dezamet S.A. mają dostarczyć 22 tys. granatów odłamkowych NGO-N1 w latach 2016-2019. Wartość tej transakcji to około 19,7 mln PLN. W priorytetowe zadania, tworzenie OT i zwiększenie liczebności sił zbrojnych, wpisuje się umowa podpisana 24 maja 2016 r. przez Inspektorat Uzbrojenia z Fabryką Broni Łucznik-Radom Sp. z o.o. Otóż w jej ramach producent dostarczy Wojsku Polskiemu 17 621 5,56 mm karabinków automatycznych Beryl wz.96 i 8400 5,56 mm subkarabinków Mini-Beryl - w latach 2016-2019.

Wartość tej umowy przekroczyła 156 mln PLN. Jest to największe od lat zamówienie złożone w radomskiej fabryce. Kilka tygodni wcześniej, 23 marca, FB Łucznik-Radom podpisała z Inspektoratem Uzbrojenia umowę o wartości 1,65 mln PLN na dostawę pierwszej partii 150 5,56 mm karabinków reprezentacyjnych MSBS-R. Jako że Batalion Reprezentacyjny WP ma trzy kompanie, docelowo potrzeba będzie ich co najmniej 450. Jednak najważniejsze będą przyszłe zamówienia na karabinki podstawowe rodziny MSBS, które Wojsko Polskie 1 6 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

utilising Grom missiles (4 missiles per unit) produced by MESKO and mounted on Żubr armoured vehicles delivered by AMZ-Kutno company. Training package comprising support of exploitation, training of personnel as well as maintenance and repair of equipment, was also part of the deal. The value of the contract amounted to 1083,5 mln PLN. Units of Poprad system, along with artillery-rocket and portable rocket units, constitute the lowest layer of Polish anti-aircraft defence.

Air defence was also strengthened with the deal to procure 40 R-27R1 guided medium range air-toair missiles. Polish-Ukrainian consortium consisting of WB Electronics and PPHZ Spetstechnoexport companies is the contractor to the deal. The value of the contract stands at the level of 128 mln PLN.

Light Equipment

The main priority of the Ministry of National Defence in this field is to create Territorial Defence as a new branch of armed forces. Its light infantry units formed in every voivodeship, county and municipality are meant to support operational forces. It means increased demand on new small arms and ammunition, as well as additional light support weapons.

In February 2016, the Armament Inspectorate placed an order in Tarnów Mechanical Works company for 200 RPG-40 revolver grenade launcher with the delivery until Seprember 1, 2017. The value of the deal amounts to approximately 9 mln PLN. The offer was selected from the final two submitted in the final phase of the tender. RPG-40 grenade launcher, developed in cooperation with specialists from the Military University of Technology, is adapted to fire with 40×46 mm SR NATO ammunition with the range of 350-400 meters as well as 40×51 mm SR ammunition with two times greater range. Cylinder has 6 rounds. For the purposes of the aforementioned weapon, Dezamet Mechanical Works company is expected deliver, in the years 2016-2019, 22 000 NGO-N1 frag grenades. The contract values approximately 19,7 mln PLN. Another deal, signed on May 24, 2016 by the Armament Inspectorate and Arms Factory Łucznik-Radom, fits into creation of Territorial Defence and enlargement of armed forces priority tasks. The contactor will deliver to the Polish military, in the years 2016-2019, 17 621 5,56 mm Beryl wz.96 assault rifles and 8400 5,56 mm Mini-Beryl assault rifles. The value of this contract exceeded 156 mln PLN. This is the largest order placed for years in Radom factory. Several weeks earlier, on March 23, Arms Factory Łucznik-Radom signed a contract valued 1,65 mln PLN on delivery of the first batch of 150 5,56 mm MSBS-R rifles for honour guards. Taking into consideration that Polish Armed Forces ceremonial battalion has three companies, there is a need for at least 450 rifles.

However, the most important will be the future orders for basic versions of MSBS rifle family that the Polish military intends to order when they pass qualification tests successfully.

For the needs of special forces, the deal exceeding 5 mln PLN with Works 11 company was made for delivery of 60 mm LRM vz.99 Antos ultra-light w w w. z b i a m . p l

mortars. Quantity of ordered equipment has not been published. Czech defence industry is the manufacturer of this weapon and Excalibur Army company is responsible for delivery. Armed forces modernization plan envisages procurement of the same kind of mortars in the years 2016-2022 also for airmobile forces. This move will facilitate cooperation with special forces.

At the same time, The Armament Inspectorate placed an order for 5 000 Pluton frag granades for 60 mm LM-60D mortars used by the land forces, with delivery between years 2015-2018. The contract exceeding 15,7 mln PLN signed with Dezamet Mechanical Works has an option for additional 2 000 grenades.

As the Polish Armed Forces still use older types of weapons utilising Soviet-origin ammunition, another deal with MESKO company was signed for delivery, in the years 2016-2018, of 1,5 mln 7,62×39 mm and 7,62×54R blank rounds. The value of the contract was 6,78 mln PLN.

Special Equipment

Nowoczesny symulator myśliwca MiG-29 został uruchomiony w tym roku w 23. Bazie Lotnictwa Taktycznego w Mińsku Mazowieckim. Modern symulator of MiG-29 fighter was launched this year in 23rd Airbase in Mińsk Mazowiecki.

zamierza zamówić, kiedy przejdą one pomyślnie badania kwalifikacyjne.

Na potrzeby Wojsk Specjalnych zakupiono w firmie Works 11, za nieco ponad 5 mln PLN, ultralekkie 60 mm moździerze LRM vz.99 Antos, ale nie ujawniono ich ilości. Producentem tej broni jest czeski przemysł obronny, a za ich dostawy odpowiada Excalibur Army. Plan modernizacji technicznej w latach 2016-2022 przewiduje zakup takich samych moździerzy również dla Wojsk Aeromobilnych, co ma ułatwić ich współpracę z jednostkami specjalnymi.

Natomiast do używanych przez Wojska Lądowe 60 mm moździerzy LM-60D Inspektorat Uzbrojenia zamówił 5 tys. granatów odłamkowych Pluton z dostawą w latach 2015-2018. W umowie podpisanej z Zakładami Mechanicznymi Dezamet S.A., której wartość przekroczyła 15,7 mln PLN, znalazła się opcja zwiększenia zamówienia o 2 tys. granatów.

Jako że w Wojsku Polskim nadal używane są starsze typy broni na amunicję pochodzenia sowieckiego, zawarto z MESKO S.A. umowę na dostawę w latach 2016-2018 po 1,5 mln ślepych naboi 7,62×39 mm i 7,62×54R. Wartość tej umowy wyniosła z kolei 6,78 mln PLN.

Sprzęt specjalistyczny

At the end of September 2015, the Armament Inspectorate signed a contract for delivery of three 8×8 armoured tractors. The armour is designed to protect a four-cabin crew and fuel tanks. Offer submitted by Auto-hit and Iveco Defence Vehicles companies won the tender. Cost of Italian vehicles stands on the level of 11,7 mln PLN. For chemical units the Armament Inspectorate placed an order for 94 PZLS1 decontamination sets which will be delivered by Pimco company. The value of the deal, signed at the end of 2015, exceeded 12 mln PLN. Apart from arms and ammunition, during the last 12 months, the Ministry of National Defence also procured special equipment. On May 18, 2016, the Armament Inspectorate and Industrial Research Institute for Automation and Measurement signed a contract for delivery of 53 Balsa light reconnaissance robots designed for the support of EOD/IED missions and removing dangerous materials. This equipment is intended for engineering units, reconnaissance activities in open and urbanized areas, as well as inside vehicles and planes. First robot will be delivered to the military this year and the rest in the years 2017-2018. The value of the contract stands on the level of 15,635 mln PLN. Tough negotiations with Airbus Helicopters company, the supplier of multirole rotorcrafts and Raytheon company, the producer of Patriot system, were the reason why since MSPO 2015 exhibition there was no major military deals.

On the other hand, we witnessed finalisation of several long-awaited programmes developed by domestic producers, such as Rak self-propelled mortar and Poprad anti-aircraft system. With a several-year delay, the contract for the modernization of Leopard 2A4 main battle tanks was also finalised. What is important, manufacturers of majority of the ordered military equipment and modernization contractors are domestic companies.

Tadeusz Wróbel

W końcu września 2015 r. Inspektorat Uzbrojenia podpisał umowę na dostawę trzech opancerzonych ciągników siodłowo-balastowych w układzie 8×8. Pancerz chronić ma czteroosobową kabinę załogi i zbiorniki paliwa. W przetargu zwyciężyła oferta firm Auto-Hit i Iveco Defence Vehicles. Włoskie pojazdy kosztowały nieco ponad 11,7 mln PLN. Dla jednostek chemicznych Inspektorat Uzbrojenia zamówił 94 pododdziałowe zestawy do likwidacji skażeń PZLS-1, które dostarczy firma Pimco. Wartość podpisanej w końcu 2015 r. umowy przekroczyła 12 mln PLN. Poza uzbrojeniem i amunicją, na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy MON dokonywał też zakupów sprzętu specjalistycznego. 18 maja 2016 r. Inspektorat Uzbrojenia zawarł umowę z Przemysłowym Instytutem Automatyki i Pomiarów na dostawę 53 Lekkich Robotów Rozpoznawczych Balsa, przeznaczonych do wsparcia misji EOD/IED, usuwania ładunków i materiałów niebezpiecznych. Sprzęt ten jest przeznaczony dla pododdziałów inżynieryjnych, do działań rozpoznawczych w terenie otwartym i zurbanizowanym, jak też sprawdzania wnętrz pojazdów i samolotów. Pierwszy z LRR trafi do wojska w tym roku, a pozostałe w latach 2017-2018. Wartość tej umowy wyniosła 15,635 mln PLN. Trudne negocjacje z dostawcą śmigłowców wielozadaniowych Airbus Helicopters oraz producentem Patriotów firmą Raytheon spowodowały, że od czasu MSPO 2015 nie podpisano żadnych dużych spektakularnych kontraktów. Natomiast udało się wreszcie sfinalizować programy, które były realizowane od wielu lat przez krajowych producentów, jak samobieżny moździerz Rak czy przeciwlotniczy zestaw Poprad. Z wieloletnim opóźnieniem udało się też zawrzeć umowę dotyczącą modernizacji czołgów Leopard 2A4. Co ważne - producentami większości zamówionego uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz wykonawcami modernizacji są firmy krajowe.

1 8 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

M-346 szkolenie dla przyszłosci

Finmeccanica, obecnie pod nazwą Leonardo, inspirowana wizją, ciekawością oraz twórczością wielkiego mistrza inwencji - projektuje technologię jutra.

M-346: to najbardziej opłacalna, zaawansowana technologicznie platforma do szkolenia pilotów samolotów najnowszych generacji. Eksploatowana we Włoskich Siłach Powietrznych, w Republice Singapuru i Izraelskich Siłach Powietrznych, a w produkcji także dla Polskich Sił Powietrznych.

Leonardo Aircraft Company jest światowym liderem w projektowaniu, produkcji i wsparciu wojskowych samolotów szkoleniowych.

W ciągu ostatnich 50 lat, w ponad 40 krajach, na wszystkich kontynentach, na 2 tysiącach samolotów wyprodukowanych przez Leonardo, wyszkoliło się ponad 20 tysięcy pilotów wojskowych i cywilnych.

Visit us at MSPO 2016 - Hall E, Stand E21

leonardocompany.com Helicopters | Aeronautics | Electronics, Defence & Security Systems | Space

Zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska na MSPO Kielce 2016 hala E, stanowisko nr 48

Premiera rozpoznawczych Rosomaków Andrzej Kiński Wersję R-1 można łatwo odróżnić ze względu na maszt i głowice optoelektroniczne. Version R-1 is easy to distinguish because of it’s mast and elecro-optic heads.

Podczas tegorocznego MSPO zaprezentowane zostaną po raz pierwszy prototypy nowych wersji specjalistycznych kołowego wozu bojowego Rosomak - pojazdów rozpoznania ogólnowojskowego, wozów bojowych przeznaczonych do zabezpieczenia działań pododdziałów rozpoznawczych Wojsk Lądowych, w odmianach R-1 i R-2. During this year’s MSPO for the first time will be presented prototypes of new specialized versions of the Rosomak armored fighting vehicle - general military scout vehicle and vehicle for specialized scout subdivisions of the Land Forces – types R-1 and R-2.

W

prowadzenie do służby pojazdów w takiej wersji zapisano już w pierwotnej wersji założeń programu Kołowego Transportera Opancerzonego w 2002 r., które przewidywały zakup 32 wozów dowódczo-rozpoznawczych R-1 i rozpoznawczych R-2 (8+24), oparte na podwoziach w układzie 6×6. Ostatecznie z trzyosiowego Rosomaka zrezygnowano w 2006 r. i podjęto decyzję, że także wozy rozpoznawcze powstaną na bazie wozów 8×8 - ze zdalnie sterowanym stanowiskiem strzeleckim zamiast wieży Hitfist-30P. Przystąpiono wówczas do przygotowania skorygowanych wymagań, jednak umowę na realizację pracy rozwojowej mającej na celu opracowanie dwóch prototypów wozów rozpoznawczych, tym razem znów opartych na wersji bojowej w odmianie pływającej, Departament Polityki Zbrojeniowej MON podpisał z Wojskowymi Zakładami Mechanicznymi S.A. (obecnie Rosomak S.A.) dopiero 5 września 2008 r. Na tym etapie wojsko planowało zakup 16 wozów R-1 i 34 R-2. Szybko jednak jej realizacja została wstrzymana – już na etapie uzgodnienia projektów pojazdów i ich zestawu wyposażenia. Ta sytuacja – z przerwami – trwała do 2014 roku. Z impasu nie udało się wyjść nawet po prezentacji na MSPO 2012 demonstratora wozu rozpoznania ogólnowojskowego, wyposażonego m.in. w optoelektroniczną głowicę obserwacyjną i stację radiolokacyjną pola walki na wysuwanym teleskopowo maszcie, system lokalizacji wystrzałów, a także rozbudowane środki łączności i przetwarzania danych, tworzące system gromadzenia, obróbki i transmisji danych rozpoznawczych. Przełamano go dopiero w 2014 r., kiedy na bazie uzgodnionych z Inspektoratem Uzbrojenia wymagań pracę wznowiono. Nowy jej harmonogram przewiduje finalizację zadania do końca pierwszego kwartału roku 2017, do kiedy oba wozy mają przejść badania kwalifikacyjne. Dostawy seryjnych pojazdów miałyby zostać zrealizowane w latach 2017-2020 (2+24+24), a wszystkie miałyby powstać w oparciu o wcześniej wyprodukowane wozy z wieżą Hitfist-30P. Ze względu na dostępność nośników, wozy prototypowe, które skompletowane zostały latem bieżącego roku, powstały w oparciu o transportery różnych odmian. Dowódczo-rozpoznawczy R-1 (WDR) bazuje na doświadczalnym pojeździe o zwiększonej wyporności i ze zmienionym, hydraulicznie rozkładanym falochronem, zaś prototyp wersji R-2 (WR) na pojeździe w wersji afgańskiej, z pancerzem dodatkowym i zdemontowanymi pędnikami śrubowym. www.zbiam.pl

Requirement for such vehicles was written in the beginning of the Polish wheeled APC program in 2002. The plan was to buy 32 units: R-1 command-scout vehicles and regular scout vehicles (8+24), based the six-wheeled chassis. Finally the three-axis Rosomak was discarded in 2006 and the decision was made, that scout vehicles will base also on 8 X 8 chassis - with remote controlled weapon station replacing Hitfist-30P turret. The process of correcting the requirements was started, but the contract for developing two prototype scout vehicles, this time based on standard version with swimming capability, was signed by MoD with Wojskowe Zakłady Mechaniczne Ltd (currently Rosomak Ltd.) not until 5th September 2008. On this stage the military planned to buy 16 vehicles R-1 and 34 R-2s.

The decision process was stopped however on very early level - developing the projects of the vehicles and their equipment sets. This situation, with some intermissions, lasted until 2014. The deadlock didn’t end not even in 2012, when during MSPO a demonstrator of general military scout vehicle was shown. It was equipped with electro-optical observation head, battlefield radar on telescopic mast, gunshot localization system, advanced communication and data processing systems, which could gather, process and transmit acquired information The impasse ended in 2014 when, basing on requirements of the Armament Inspectorate, the works were restarted. According to the new roadmap, the task will be finalized by the end of the first quarter of 2017, when both types of vehicles would finish their qualifying trials. Deliveries of serial production vehicles would be made in subsequent years 2017-2020 (2+24+24), and every unit will be made basing on the already produced vehicles with Hitfist-30P turret.

Because of the availability of the chassis, the prototype vehicles, which were completed in summer this year, were made on the basis of APCs of many sorts. Command-scout R-1 (WDR) demonstrator is based on experimental vehicle with higher displacement and with changed, hydraulically erected trim vane. The R-2 (WR) prototype – on the “Afghan” version with additional armor and with removed hydrojet propellers. Both vehicles got additional reconnaissance equipment, communication, and data processing systems, enabling them to perform missions in any environment and with cooperation with systems from other NATO nations.

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 21

Na wieży zamontowany został panoramiczny przyrząd obserwacyjny Janus i głowica czujnikowa systemu lokalizacji strzałów Ferret. On the turret, a panoramic observation device Janus and a sensor head of the gunshot localization system Ferret was installed.

Oba wozy otrzymały dodatkowe wyposażenie rozpoznawcze, środki łączności i przetwarzania danych, umożliwiające wykonywanie zadań w każdych warunkach i we współpracy z analogicznymi systemami innych państw NATO. Dowódczo-sztabowy R-1 wyposażono m.in. w teleskopowo podnoszony maszt, na którym założono stację radiolokacyjną pola walki ACAR Ground Surveillance Radar firmy Aselsan i optoelektroniczną głowicę obserwacyjną firmy FLIR Systems. Dodatkowo, na wieży, zamontowany został panoramiczny przyrząd obserwacyjny Janus firmy Leonardo Land & Naval Defence Electronics (dawniej SELEX Galileo), a także głowica czujnikowa systemu lokalizacji strzałów Ferret kanadyjskiej firmy MacDonald Dettwiler & Associates (MDA). Radar będzie można zdemontować z masztu i ustawić na trójnogu. Do działań poza pojazdem służyć będzie także inne wyposażenie wynośne, m.in.: dzienno-nocny przyrząd obserwacyjny i mikrofon kierunkowy na trójnogu, a także system ochrony bliskiej. Ze względu na charakter działań wozu otrzymał on znacznie bardziej rozbudowane środki łączności, obejmujące m.in.: drugą radiostację UKF, radiostację do łączności z lotnictwem, radiostację KF, radiostację szerokopasmową. Zmodyfikowano także system łączności wewnętrznej, aby m.in. dostosować go do współpracy z nowymi środkami łączności, a także umożliwić bezprzewodowy dostęp zwiadowcom znajdującym się poza pojazdem. W związku z rozbudową wyposażenia niezbędne stało się zastosowanie nowego systemu zasilania elektrycznego, a także pomocniczej jednostki napędowej (APU), zamontowanej w pojemniku z lewej strony tylnej płyty kadłuba. Bezpośrednio zasila on odbiorniki prądem stałym. Załogę wozu tworzy pięciu żołnierzy: dowódca (jednocześnie dowódca drużyny rozpoznawczej), działonowy, dwóch zwiadowców-operatorów i kierowca. Dowódca zajmuje stanowisko w wieży, po jej prawej stronie, i dysponuje monitorem Zautomatyzowanego Systemu Rozpoznania, ma także możliwość sterowania głowicą Janus. Obaj zwiadowcy-operatorzy, podczas pracy w pojeździe, mają swe stanowiska tuż za koszem wieży (żołnierz po lewej stronie siedzi tyłem do kierunku jazdy, po prawej - przodem), każdy z nich dysponuje terminalem Zautomatyzowanego Systemu Rozpoznania w tym jednym wynośnym. Żołnierz mający stanowisko przy lewej burcie obsługuje głowicę optoelektroniczną i radar zamontowane na maszcie. Pojazd został wyposażony w dzienno-nocny system obserwacji dookólnej i detekcji zagrożenia z sześcioma zespołami kamer (dwa przednie, dwa boczne i tylny).

Masa bojowa R-1 wzrosła do 23 300 kg (wersja pływająca), ale spadła za to - do 8 km/h prędkość pływania. Kąt natarcia w tej wersji wynosi 40°.

W przypadku wozu R-2, wyposażenie jest uboższe - pojazd ten nie ma masztu z głowicą optoelektroniczną i radarem, dysponuje także zubożonym zestawem środków łączności. Stanowisko operatora-zwiadowcy, zajmującego stanowisko po lewej stronie, ma uboższe wyposażenie niż w R-1 i monitor o mniejszej przekątnej. We wnętrzu R-2, z powodu braku komory kryjącej maszt i zamontowane na nim systemy, jest więcej miejsca, stąd znalazły się w nim stelaże z dodatkowym, wynośnym wyposażeniem rozpoznawczym.

Oba prototypowe wozy rozpoznawcze czekają obecnie badania zakładowe. Ich pomyślny przebieg będzie przepustką do rozpoczęcia badań kwalifikacyjnych, które zakończyć się powinny zimą przyszłego roku. Na razie trudno powiedzieć, jakie będą dalsze losy Rosomaków R-1 oraz R-2 i czy rzeczywiście w przyszłym roku zostanie podpisana umowa na dostawę seryjnych pojazdów. Niemal pewne w docelowej postaci są zmiany w ich wyposażeniu w stosunku do obecnie zabudowanego, otwarta pozostaje także kwestia odmian rozpoznawczych wozów z wieżą bezzałogową ZSSW-30. Miejmy nadzieję, że na przyszłorocznym MSPO na część z tych pytań będzie można uzyskać odpowiedzi.

2 2 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Command R-1 version was given a telescopic risen mast, on which was placed ACAR Ground Surveillance Radar provided by Aselsan and electro-optic observation head from FLIR Systems. Additionally, on the turret, a panoramic observation device – Janus – from Leonardo Land & Naval Defence Electronics (previously SELEX Galileo) was placed. Also on the turret was placed a sensor head of the gunshot localization system Ferret, made by Canadian company MacDonald Dettwiler & Associates (MDA).

It will be possible to demount radar from the mast and place it on a tripod. For tasks outside the vehicle, there will be also other portable equipment available, among it: day/night observation device, directional microphone on a tripod and also close protection system. Because of the types of it’s missions, it got a much more developed communication systems, comprising of (among others): second FM wave radio station, radio station to communicate with air units, HF and broadband radio stations. The internal communication system was also modified, so it can interoperate with new communication equipment, and also enable wireless access for the troops outside the vehicle. Because of adding the new equipment it was necessary to use a new electric system, and an auxiliary power unit (APU), mounted in a container on the left side of the rear chassis plate of the vehicle. It powers the receivers with DC. The crew consists of five soldiers: commander (who is also a scout team commander), gunner, two scouts-operators and a driver. Commander’s station is in a turret, on it’s left side.

He has access to a monitor of the Automatic Reconnaissance System. He can also control the head of Janus system. Both scout-operators, during their work in a vehicle, have their stations just behind a turret’s base (soldier on the left side sits in the opposite direction then the course of a ride, soldier on the right – in the direction a ride). Both have Automated Reconnaissance System terminals, one of it is portable. Soldier sitting by the left side controls an electro-optical head and radar mounted on a mast. The vehicle is equipped with day-night 360 deg. observation and danger detection system with six sets of cameras (two in the front, two on the sides and one on the back).

Operational mass of R-1 risen to 23 300 kg (swimming version), but it’s speed in the water dropped to 8 km/h. The angle of attack of this version is 40°.

In case of R-2 vehicle, the equipment is poorer – vehicle doesn’t have a mast with an electro-optical head or radar and have also poorer communication systems. Station of a scout-operator on the left side has worse equipment and a smaller monitor. Inside of R-2, due to lack of chamber for telescopic mast and its systems, there’s more room and because of this there are additional racks with portable scout equipment.

Both prototype reconnaissance vehicles are awaiting industrial trials. If they will end with success, it will be a pass for qualification trials, which can end in winter next year. So far it is difficult to say, what will be the fate of Rosomaks R-1 and R-2 and will there be signed a contract for purchasing serial vehicles. It is almost sure, that in serial version there will be some changes, when it comes to on-board equipment. It is also not known if there will be reconnaissance vehicles versions with unmanned ZSSW-30 turret. Let’s hope, that in next year’s MSPO, we will get some answers for at least some of those questions.

Andrzej Kiński Wersja R-2 ma uboższe wyposażenie, za to wewnątrze kadłuba jest więcej miejsca na wynośne wyposażenie rozpoznawcze. Version has poorer equipment, but has more room inside to place a portable reconnaissance accesories.

w w w. z b i a m . p l

Andrzej Kiński

Modernizacja polskich czołgów Leopard 2A4

Otwarcie - demonstrator czołgu Leopard 2PL w hali zakładów Rheinmetall Landsysteme w Unterlüß tuż przed przewiezieniem do Polski w celu zaprezentowania na MSPO 2016.

Leopard 2PL tank demonstrator in Rheinmetall Landsysteme’s hall in Unterlüß, just before sending to Poland, to be shown on MSPO 2016. Photo ZM Bumar-Łabędy.

Modernization of Polish Leopard 2A4 tanks Modernizacja polskich czołgów podstawowych Leopard 2A4 do standardu Leopard 2PL to jeden z najważniejszych programów modernizacji Wojsk Lądowych zapisanych w Planie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w latach 2013-2022. Od kilku miesięcy realizuje go konsorcjum w składzie: Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. i Zakłady Mechaniczne Bumar-Łabędy S.A. z Gliwic, przy istotnym udziale kilku innych przedsiębiorstw należących do PGZ, zaś strategicznym partnerem modernizacji jest niemiecka firma Rheinmetall Landsysteme GmbH, należąca do koncernu Rheinmetall Defence. Modernization of the Polish Leopard 2A4 main battle tanks to the Leopard 2PL standard is one of the most important programs of modernization of Polish Army, included in the Technical Modernization of Polish Armed Forces Plan for 2013-2022. Since a few months the program is carried on by a consortium, consisting of Polish Armament Group S.A. (PGZ) and Mechanical Works Bumar-Łabędy S.A. from Gliwice, in cooperation with some more companies of the PGZ. The German Rheinmetall Landsysteme GmbH Company, the part of Rheinmetall Defence, is a strategic partner for the modernization.

Umowa pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia MON i konsorcjum firm mających wyremontować i zmodernizować czołgi została podpisana 28 grudnia 2015 r. w radomskiej siedzibie Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Jej wartość wynosi ok. 2,415 mld PLN i przewiduje ona przeprowadzenie do 30 listopada 2020 r. modernizacji 128 czołgów do wersji 2PL (z opcją na modernizację do 30 listopada 2021 r. kolejnych 14), a wcześniej wykonanie przeglądów wszystkich wozów na poziomie F6 i doprowadzenie ich do pełnej sprawności technicznej na podstawie odrębnej umowy (koszt tych prac nie został wliczony do wartości umowy bazowej). Poza tym wykonawcy zrealizują dodatkowe przedsięwzięcia: modernizację trenażerów i symulatorów Ośrodka Szkolenia Leopard w Świętoszowie do standardu wersji 2PL; dostarczenie pakietu logistycznego umożliwiającego zapewnienie wsparcia eksploatacji czołgów w całym ich cyklu życiowym – zestawów narzędzi specjalnych MES-3; modyfikację i – tam gdzie to będzie niezbędne – opracowanie dokumentacji technicznej (TDv) czołgu oraz dokumentacji technicznej symulatorów i trenażerów w wersji 2PL; a także pakiet szkoleniowy, obejmujący szkolenie załóg wozów i instruktorów oraz personelu technicznego.

Choć polscy konsorcjanci i ich krajowi podwykonawcy oraz poddostawcy zrealizują większość prac, to na ich pewnych etapach nieodzowne będzie wsparcie przez firmy z zagranicy, a przede wszystkim partnera strategicznego – firmę Rheinmetall Landsysteme GmbH, należącą do grupy Rheinmetall Defence. To właśnie Rheinmetall Landsysteme odpowiadać będzie za opracowanie projektu modernizacji czołgu, będzie uczestniczył w przygotowaniu dokumentacji technicznej, wykona prototyp wozu wersji 2PL i czołgi partii próbnej, udzieli także ZM Bumar-Łabędy niezbędnego wsparcia technicznego w uruchomieniu produkcji wozów seryjnych oraz dostarczy niezbędne narzędzia i przekaże know-how. Firmy Rheinmetall Defence będą także wspomagać polskie podmioty w pozyskiwaniu części zamiennych z importu, niezbędnych w dalszym okresie eksploatacji czołgów. Wartość 2 4 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

On 28th December 2015 the contract was signed by Armament Inspectorate of Polish Ministry of National Defense and the mentioned consortium of the companies involved in overhauls and modernization of the tanks, the event took place in the Radom’s facility of the PGZ. The contract is worth of 2 billion 415 million of PLN, the modernization of the 128 Leopard 2A4 tanks o the Leopard 2PL standard is to be completed by 30th November 2020, there is also an option to modernize 14 more till 30th November 2021. Before the modernization, all the tanks are to undergo major overhauls on F6 level and are to be made fully serviceable, according to separate contract, with additional costs to the customer. Beside the tank modernization, the contractors will modernize the simulators and training devices at the Leopard Training Center in Świętoszów, which will also be upgraded to the Leopard 2PL standard, they will also provide full-life logistic support package and they will deliver MES-3 special tool sets to the customer. The technical documentation for some parts of the modernization and all necessary user manuals of the tanks and simulators are also to be developed by the contractors. The contractors are also responsible for the training package, covering the training of tank crews and instructors, and also training of maintenance personnel.

Thought the most of the works will be conducted by Polish contractors and their subcontractors, some of the works will be subcontracted to the foreign companies, the expertise support is also expected from the strategic partner - Rheinmetall Landsysteme GmbH, the part of Rheinmetall Defence. The overall modernization design is to be developed by the Rheinmetall Landsysteme GmbH and the modernization documentation is to be fully prepared by that company. The prototype of the modernization and initial batch is also to be made by Rheinmetall, and then the German company will support ZM Bumar-Łabędy in launching of the full-scale modernization, transferring the know-how and delivering the necessary tools. The companies belonging to Rheinmetall Defence will assist Polish contractors in acquiring the imported spare w w w. z b i a m . p l

Hala ZM Bumar-Łabędy, w której obecnie realizowane są przeglądy czołgów na poziomie F6, zaś niedługo rozpocznie się ich proces modernizacji do standardu Leopard 2PL. MW Bumar-Łabędy’s hall, in which right now F6 level servicing is conducted, and soon the process of modernization to the Leopard 2PL will start. Photo Andrzej Kiński.

tych prac wyceniono na ok. 130 milionów EUR (ok. 570 mln PLN). Stosowna umowa określająca zasady tej współpracy została zawarta pomiędzy Zakładami Mechanicznymi Bumar-Łabędy S.A. i firmą Rheinmetall Landsysteme GmbH w dniu 18 lutego 2016 r. w Gliwicach.

To bynajmniej nie jedyne porozumienie, które polskie przedsiębiorstwa biorące udział w modernizacji Leopardów do standardu 2PL zawrą z firmami należącymi do grupy Rheinmetall Defence. Na przestrzeni roku 2016 zostaną one podpisane także z: Rheinmetall Waffe Munition GmbH, która odpowiadać będzie za modernizację armaty i dostawy amunicji, a także Rheinmetall Defence Electronics GmbH, która współpracować będzie przy modernizacji celownika działonowego EMES 15 i systemu kierowania ogniem czołgu, a także innych elementów jego wyposażenia elektronicznego. Ich wartość to kolejnych ok. 70 mln EUR (ok. 305 mln PLN), a ogólny udział grupy Rheinmetall Defence w modernizacji polskich czołgów sięgnąć ma ok. 200 mln EUR (ok. 875 mln PLN).

Kolejne umowy zawarte zostaną z trzema innymi podmiotami przemysłowymi z Niemiec: firmą IBD Deisenroth Engineering GmbH (system dodatkowego opancerzenia wieży i wykładziny przeciwodpryskowe jej wnętrza), Airbus DS Optronics GmbH (współpraca przy modernizacji przyrządu obserwacyjnego dowódcy PERI R17), a także Jenoptik Defence & Civil Systems ESW GmbH (elektryczne napędy wieży i armaty EWNA). Podpiszą je – odpowiednio – Rosomak S.A., PCO S.A. i Zakłady Mechaniczne Tarnów S.A. Aby uzyskać zakładany, ponad 50%, udział polskich przedsiębiorstw w programie modernizacji czołgów, poza ZM Bumar-Łabędy, wśród jego wykonawców znajdą się: Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A. z Poznania (udział w przeglądach i remontach czołgów, naprawa zespołów napędowych), PCO S.A. (dostawa kamer termowizyjnych KLW-1 Asteria do celownika działonowego i jej zespołów przyrządu obserwacyjnego dowódcy każdego czołgu, a także zestawu kamery do obserwacji przestrzeni z tyłu czołgu KDN-1T), Zakłady Mechaniczne Tarnów S.A. (kompletacja i dostawa elektrycznych napędów obrotu wieży oraz układów stabilizacji uzbrojenia), Podział prac i odpowiedzialności pomiędzy RLS i ZM Bumar-Łabędy i harmonogram realizacji umowy bazowej Prototyp: ›› Ilość – 1 szt. ›› Miejsce realizacji/odpowiedzialność – Rheinmetall ›› Termin realizacji – I kwartał 2018 r. ›› Dostawa do MON – III kwartał 2018 r.

Partia próbna: ›› Ilość – 5 szt. ›› Miejsce realizacji/odpowiedzialność – Rheinmetall ›› Termin realizacji – IV kwartał 2018 r.

Partia przedseryjna: ›› Ilość – 12 szt. ›› Miejsce realizacji – ZM Bumar-Łabędy ›› Odpowiedzialność – ZM Bumar-Łabędy/Rheinmetall ›› Termin realizacji – I kwartał 2019 r.

Produkcja seryjna: ›› Ilość – 110 szt. ›› Miejsce realizacji/odpowiedzialność – ZM Bumar-Łabędy ›› Termin realizacji – II kwartał 2019 – III kwartał 2020 r.

2 6 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

parts, necessary for the repairs during the further exploitation of the tanks.

The works to be worth of 130 million Euro (around 570 million PLN). The contract for the above services was signed in Gliwice between the Bumar-Łabędy Mechanical Works S.A. and Rheinmetall Landsysteme GmbH, on 18th February 2016.

It is not the only contract signed by Polish companies involved in the program with the German companies of the Rheinmetall Defence. It is expected that during the 2016 another contract will be signed with Rheinmetall Waffe Munition GmbH responsible for modernization of the tank’s main gun and delivery of the ammunition and also with Rheinmetall Defence Electronics GmbH, responsible for modernization of the EMES 15 gun sign and the whole tank’s fire control system, as well as the other tank’s electronics. The costs of the above contracts is another 70 million Euro (around 305 Million PLN), so the total involvement of the Rheinmetall Defence in the modernization of Polish tanks will reach around 200 million Euro (around 875 million PLN).

Another contracts will be signed with three other German companies.

The IBD Deisenroth Engineering GmbH Company is to deliver the additional turret armor and the anti-spatter covering of its interior. Airbus DS Optronics GmbH will cooperate in the modernization of the PERI R17 commander’s observation device and the Jenoptik Defence & Civil Systems ESW GmbH will be responsible for the EWNA electric power of the turret and gun movement system. From the Polish side the contracts will be signed by (in that order): Rosomak S.A., PCO S.A., and Tarnów Mechanical Works S.A. To achieve more than 50% of Polish companies involvement in the program, beside the ZM Bumar-Łabędy, the works will be done by: Military Automotive Works S.A. from Poznań (part of the works related to the overhaul, power plants repairs), PCO S.A. (delivery of the KLW-1 Asteria thermal imagery cameras for the gun sight and their components for the commander’s observation device, and also KDN-1T rear-vision camera), Tarnów Mechanical Works S.A. (delivery of the turret movement electrical system and the gun stabilization system), Rosomak S.A. (delivery of the turret additional armor PCO S.A. dostarczy dla Leopardów 2PL m.in. kamery termowizyjne KLW-1 Asteria do celownika działonowego. PCO S.A. will deliver the KLW-1 Asteria thermal imagery cameras for the gun sight.

Division of the works and responsibilities between the RLS and ZM Bumar-Łabędy and the schedule of the implementation of the basic contract Prototype: ›› Amount – 1 egzample ›› The place of realization/responsibility – Rheinmetall ›› The deadline for realization – I quarter of 2018 ›› Delivery to MoND – III quarter 2018 The test batch: ›› Amount – 5 examples ›› The place of realization/responsibility – Rheinmetall ›› The deadline for realization – IV quarter 2018 The initial batch: ›› Amount – 12 examples ›› The place of realization – ZM Bumar-Łabędy ›› Responsibility – ZM Bumar-Łabędy/Rheinmetall ›› The deadline for realization – I quarter 2019 Serial modernization: ›› Amount – 110 examples ›› The place of realization/responsibility – ZM Bumar-Łabędy ›› The deadline for realization – II quarter 2019 – III quarter 2020

w w w. z b i a m . p l

MS-20 Daglezja

Most towarzyszący na podwoziu samochodowym

Przeznaczenie: • Pokonywanie przeszkód o szerokości do 20m • Wspomaganie działań w trudno dostępnym terenie • Umożliwienie komunikacji podczas klęsk żywiołowych

Zalety technologii: • Krótki czas przygotowania przeprawy • Możliwość przejazdu pojazdów gąsienicowych, kołowych i przemarszu pieszych • Pełna automatyzacja rozkładania

Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych „OBRUM” sp. z o.o.

44-117 Gliwice, ul. Toszecka 102 www.obrum.gliwice.pl

Jeden z pierwszych czołgów Leopard 2A4, które przeszły przegląd F6 w Zakładach Mechanicznych Bumar-Łabędy S.A. One of the first Leopard 2A4 tanks, which went under a level F6 servicing in Mechanical Works Bumar-Łabędy Ltd.

Obecnie przeglądy czołgów realizowane są przy współpracy specjalistów z Niemiec, ale stopniowo większość prac realizować będą polscy specjaliści. To dobre przygotowanie do udziału w procesie modernizacji czołgów. Currently the checking of tanks is performed with cooperation of German specialists, but gradually most of the works will be performed by Polish. It is a good preparation for participation in tanks modernization proces. Photo Fot. Andrzej Kiński.

Zasadniczy zakres modernizacji czołgów Leopard 2A4 do standardu Leopard 2PL ›› zwiększenie odporności balistycznej wieży do poziomu czołgów odmiany A5+ poprzez montaż zewnętrznego systemu dopancerzenia i wielowarstwowych wykładzin przeciwodpryskowych wewnątrz (dostawca technologii IBD Deisenroth Engineering, kompletacja na licencji i dostawy – Rosomak S.A.); ›› wymiana układu stabilizacji armaty i napędów wieży z hydraulicznych na wyłącznie elektryczne EWNA (dostawca technologii Jenoptik Defence & Civil Systems ESW, produkcja i dostawy podzespołów – ZM Tarnów S.A.); ›› zwiększenie możliwości ogniowych poprzez umożliwienie wykorzystania nowych typów i rodzajów amunicji (DM63 i DM11, czy też ich polskich odpowiedników, jeśli przejdą certyfikację RWM), co będzie wymagało także modernizacji armaty (wymiana hamulca odrzutu, wymiana oporopowrotnika hydrauliczno-pneumatycznego na pneumatyczny, wskaźnika odrzutu oraz pojemnika na dna łusek, w celu użycia amunicji DM11 wprowadzony zostanie system jej programowania w zamku armaty ACM) i SKO, m.in. wprowadzenia elektronicznego spustu armaty (Rheinmetall Waffe Munition); ›› modernizacja przyrządów obserwacyjno-celowniczych działonowego EMES 15 i dowódcy PERI R17A1 (do standardu R17A3L4) poprzez montaż w nich kamer termowizyjnych III generacji KLW-1 Asteria lub ich bloków (Rheinmetall Defence Electronics i Airbus DS Optronics wspólnie z PCO S.A.); ›› zastosowanie monitora-pulpitu sterującego dowódcy CCMS umożliwiającego: alternatywną transmisję obrazu ze zmodernizowanego celownika EMES 15 i przyrządu PERI R17A3 L4, wykonywanie pełnego testu systemów wieżowych we współpracy ze zmodernizowanym blokiem testującym RPP, sterowanie systemami wieżowymi z poziomu dowódcy – pracę w trybie hunter-killer (RLS, RDE, RWM, Airbus DS Optronics); ›› zastosowanie szeregowej magistrali komunikacyjnej (CAN-BUS), łączącej między sobą wszystkie cyfrowe bloki elektroniczne (RLS, RDE); ›› ogólna poprawa bezpieczeństwa załogi poprzez zastosowanie układu przeciwwybuchowego firmy Deugra z 4 butlami ze środkiem gaśniczym DeuGen-N i modernizacja całego układu przeciwpożarowego poprzez wymianę węży i rurek doprowadzających środek gaśniczy oraz montaż nowej jednostki sterującej; ›› poprawa świadomości sytuacyjnej kierowcy poprzez montaż dzienno-nocnej kamery cofania kierowcy KDN-1T (PCO S.A.); ›› montaż pomocniczego zespołu prądotwórczego (APU) o mocy 17 kW (RLS); ›› zastosowanie dodatkowych koszy transportowych na zewnątrz wieży, a także schowków i uchwytów; ›› przystosowanie wyposażenia holowniczo-ewakuacyjnego do zwiększonej do 60 ton masy bojowej czołgu.

Opcje: po wyborze przez MON systemu zarządzania polem walki (BMS), co ma nastąpić w bieżącym roku, możliwe będzie – po podpisaniu stosownego aneksu i wydzieleniu na to środków – rozszerzenie zakresu modernizacji o montaż BMS i współpracujących z nim systemów łączności, utajniania i transmisji danych.

Modernization of the Leopard 2A4 tankd to the Leopard 2PL standard covers: ›› enhancing of the ballistic protection to the level of the Leopard 2A5+ tanks through adding external armor and multi-latter anti-spatter covering inside (technology delivered by the IBD Deisenroth Engineering, licensed to Rosomak S.A., who will conduct the works) ›› changing the gun stabilization and turret power from hydraulic to exclusively electrical system EWNA (technology delivered by Jenoptik Defence & Civil Systems ESW, manufacturing and delivery of the components – ZM Tarnów S.A.); ›› enhancement of the firepower by adopting the gun to the new types of ammunition (DM63 and DM11, or their Polish equivalents, if they will pass RWM certification), which will demand the modernization of the gun - replacing the muzzle brake, replacing the hydro-pneumatic recoil mechanism by pneumatic recoil mechanism, replacing the recoil indicator, replacing the container for the shells’ bottoms. To use the DM11 programmable fuze a ACM system for its setting will be mounted in the gun’s chamber. The fire control system will be also modernized by introducing of electronic gun trigger (Rheinmetall Waffe Munition); ›› modernization of the EMES 15 observation and fire control unit of the gunner and PERI R17A1 commander’s observation unit (to the R17A3L4 standard) through the mounting III generation KLW-1 Asteria thermal imagery cameras and their boxes (Rheinmetall Defence Electronics and Airbus DS Optronics together with PCO S.A.); ›› introduction of the CCMS display-control unit for the commander, enabling alternative image transmission from modernized EMES 15 sight and PERI R17A3 L4 unit, conducting of full tests of the turret systems in cooperation with the modernized RPP testing unit, controlling of the turret system by the commander, the work in the hunter-killer (RLS, RDE, RWM, Airbus DS Optronics); ›› introduction of the Controller Area Network communication bus (CAN-BUS), connecting all the digital electronics bus (RLS, RDE); ›› general improvement of the crew safety by using anti-explosion system of the Deugra Company with four extinguisher battles with DeuGen-N extinguish liquid and modernization of the whole fire-protection system through replacing extinguish mean pipes and mounting of the new control unit; ›› enhancement of the driver’s situation awareness through mounting of the KSN-1T day-night reverse drive camera (PCO S.A.); ›› mounting of the auxiliary power unit (APU) of the 17 kW power (RLS); ›› mounting additional equipment baskets on the turret, and also boxes and handles; ›› adopting the evacuation and towing equipment for the increased to 60 tons combat vehicle weight.

Options: when the Ministry of National Defense selects the Battlefield Management System (BMS), which is to take place this year, it will be possible to enhance the range of the modernization by the mounting of the BMS terminal and communication systems supporting it, with their encrypting and coding devices for data distribution. It is necessary to sign an annex to the contract and providing financial means, to implement the above.

Rosomak S.A. (kompletacja i dostawa elementów dodatkowego opancerzenia wieży), Ośrodek Badawczo-Rozwojowy OBRUM Sp. z o.o. z Gliwic (naprawy wynikowe i modernizacja symulatorów oraz trenażerów).

W przededniu rozpoczęcia kieleckiego MSPO, ZM Bumar-Łabędy przejęły 59 spośród zaplanowanych na bieżący rok do przeprowadzenia przeglądów F6 64 czołgów, a spośród nich gotowych było osiem. Jeden z nich trafi wkrótce do Wojskowego Instytutu Techniki Pancernej i Samochodowej w celu pełnej weryfikacji charakterystyk czołgu przed modernizacją, kolejnych sześć zostanie przekazanych do Rheinmetall Landsysteme w celu wykonania wozu prototypowego modernizacji i czołgów przdseryjnych.

Na MSPO zostanie po raz pierwszy wystawiony demonstrator zmodernizowanego czołgu Leopard 2PL w dużej mierze odpowiadający (przynajmniej zewnętrznie) konfiguracji docelowej.

components), Research & Development Center OBRUM Ltd from Gliwice (repairs and modernization of the simulation and training systems).

Just before the MSPO Kielce military trade started, ZM Bumar-Łabędy accepted 59 tanks for the F6 overhauls, it is planned that totally 64 tanks are to start modernization this year. Works on eight tanks has been completed. One of them will be soon delivered to Military Institute of the Armor and Automotive Technology, to verify the vehicle’s performance before the modernization.

The next six will be handed over to Rheinmetall Landsysteme to make prototype and five initial batch vehicles.

A demonstrator of the modernized Leopard 2PL tank will be for the first time presented on the MSPO Kielce. It will be, especially externally, very close to the final configuration.

Andrzej Kiński

2 8 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

Wojciech Zawadzki

elastyczny system łączności Comp@n – flexible communication system Należący do Grupy WB gdyński Radmor wprowadza do oferty rodzinę radiostacji programowalnych Comp@n, charakteryzujących się niespotykaną dotąd na rynku uniwersalnością, elastycznością i łatwością dostosowania funkcjonalności do wymagań użytkownika. Radmor – company owned by the WB Group – introduces to its offer a new family of software defined radios named Comp@n.

They are characterized by unparalleled versatility, flexibility and simplicity of adjustment of its functions for users’ demands.

N

ajnowsza gama produktów wychodzi naprzeciw wymaganiom klienta, który oczekuje radiostacji mogącej zmieniać dynamicznie swoją funkcjonalność w zależności od specyfiki sytuacji i okoliczności w jakich ma zostać użyta. Zakres funkcjonalności jest definiowany poprzez oprogramowanie (SDR, Software Defined Radio). Dzięki temu to sam użytkownik decyduje o tym czy będzie to urządzenie o podstawowej funkcjonalności, czy będzie pracować w oparciu o bardziej złożone mechanizmy lub też umożliwi wykorzystanie wszystkich dostępnych funkcji.

W przypadku obsługiwanych częstotliwości możliwy jest wybór trzech zakresów. Najbardziej uniwersalnym i zapewniającym największy wachlarz możliwości w zakresie obsługiwanych waveformów (WF) jest blok RF pracujący w zakresie 20÷520 MHz. Pozostałe dwa, z zawężonymi pasmami pracy, ukierunkowane są na uzyskanie niższej ceny produktu i wyższej wydajności pracy na jednym akumulatorze.

Dzięki wyborowi produktów Radmoru możliwe jest uzyskanie kompromisu między mniejszymi kosztami urządzenia a większą elastycznością, pozwalającą na obsługę bardziej skomplikowanych WF-ów, tych obecnie oferowanych i tych, które powstaną w przyszłości. Największą zaletą opracowanego rozwiązania jest gotowość do opracowania wyspecjalizowanego bloku cyfrowego przetwarzania, zgodnego z konkretnymi, szczegółowymi wymaganiami klienta.

3 0 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

The latest range of products comes ahead customers’ requirements, who expects radio capable to dynamically change its functionality depending on the specific situation and circumstances it is to be used. Functional range is defined by the software (SDR, Software Defined Radio). Thanks to that feature, it is the user himself who decide whether it will be a device with basic functionality or that will work on the basis of more complex mechanisms or even allow the use of all available functions.

In case of frequencies supported, there is a choice of three ranges. The most versatile and providing the greatest range of capabilities supported waveforms (WF) is an RF block operating in the range from 20 to 520 MHz. The other two, with reduced operating bands, are aimed at obtaining lower product prices and higher efficiency on a single battery.

With the choice of Radmor products, it is possible to achieve a compromise between lower device cost and greater flexibility, enabling support for more complex WF-s, those currently available on the market and those that will emerge in the future. The greatest advantage of this solution is the readiness to develop a specialized digital processing block, in accordance with specific, detailed requirements of the customer.

The flexibility of the system allows its expansion to other, currently operated and future radios and communication systems. Thanks to that, it complements the core of the system with additional services and possible operational scenarios.

Radmor SA constantly works on a comprehensive development of the system, adding functionality of individual components and developing new ones.

Possibilities of use and range of applications for radios belonging to Comp@n family can be extended using a wide range of accessories, ranging from basic, such as antennas and power supplies, through headsets, programmers, and ending with the power amplifiers. Moreover, the vehicle adapter is a device that allows operation of a manual Comp@n radio in vehicles, including armoured ones, creating with a power amplifier a transportable set. It provides a secure mounting and allows rapid removal of the radio, without a break in its functioning. After installing the radio in the adapter, it automatically switches to work with the vehicle’s antenna system, ICT installation and power amplifier (if installed). In such a set, the radio is powered by an onboard grid of the vehicle via adapter, while ensuring the charging of its battery.

Additional accessories also make battery possible to work in backpack (capacity of 20 W) and mobile versions (with adapter and power amplifier with 50 W capacity). w w w. z b i a m . p l

Elastyczność systemu umożliwia jego rozbudowę o inne aktualnie eksploatowane oraz przyszłe radiostacje i systemy łączności. W ten sposób uzupełnia trzon systemu o dodatkowe usługi i możliwe scenariusze operacyjne.

Radmor S.A. stale pracuje nad kompleksowym rozwojem systemu, wzbogacając funkcjonalności poszczególnych jego elementów i opracowując nowe.

Możliwości i zakres zastosowań radiostacji należących do rodziny Comp@n można rozszerzyć, wykorzystując szeroką gamę akcesoriów, poczynając od podstawowych, jak na przykład anteny i zasilacze, poprzez zestawy nagłowne, programatory, a kończąc na wzmacniaczach mocy. Z kolei adapter pojazdowy jest urządzeniem umożliwiającym pracę doręcznej radiostacji Comp@n w pojazdach, także opancerzonych, tworząc wraz z wzmacniaczem mocy zestaw przewoźny. Zapewnia on pewne zamocowanie i szybkie wyjęcie radiostacji, bez przerwy w jej działaniu. Po zamontowaniu radiostacji w adapterze automatycznie przełącza się ona na współpracę z pojazdowym systemem antenowym, instalacją teleinformatyczną pojazdu i wzmacniaczem mocy (jeśli jest zainstalowany). W takim zestawie radiostacja zasilana jest poprzez adapter z sieci pokładowej pojazdu, przy jednoczesnym zapewnieniu ładowania jej z zasilacza akumulatorowego.

Dodatkowe akcesoria umożliwiają ponadto pracę radiostacji w wersjach plecakowej (o mocy 20 W) i przewoźnej (z adapterem i wzmacniaczem mocy 50 W).

Obecnie Radmor S.A. w ramach rodziny Comp@n oferuje radiostacje Comp@n H07, Comp@n H08 i Comp@n H09.

Radiostacja Comp@n H07 - cyfrowa mowa i dane Wersja H07 może zostać zastosowana jako środek łączności żołnierza i jako pomocniczy środek łączności do instalacji stacjonarnej oraz na pojazdach kołowych. Przeznaczona jest do łączności fonicznej, w tym: łączności taktycznej bliskiego zasięgu VHF i UHF dla sił lądowych; łączności taktycznej bliskiego zasięgu VHF dla sił lotniczych; łączności ze służbami paramilitarnymi i cywilnymi, wykorzystującymi kanały radiowe i rodzaje modulacji dostępne w radiostacji.

Radiostacja Comp@n H08 - waveform klasy EPM Radiostacja Comp@n H08 jest radiostacją doręczną wykonaną w technologii SDR, opracowaną z wykorzystaniem platformy sprzętowej wspólnej dla wszystkich produktów tej rodziny. Radiostacja ma zaimplementowany m.in. waveform hoppingowy W2FH, umożliwiający realizację jednoczesnej transmisji mowy i danych (danych z portu szeregowego, danych GPS, danych Situation Awareness). W2FH dysponuje mechanizmem synchronizacji, który nie wymaga użycia GNSS (np. GPS).

Radiostacja Comp@n H09 - BMS IP, NBWF W radiostacji Comp@n H09 zaimplementowano szereg waveformów umożliwiających łagodne przejście pomiędzy klasycznymi systemami a systemami zarządzania polem walki BMS. BMS IP WF umożliwia integrację z sieciami IP, jednoczesną transmisję głosu i danych (dane IP, dane pochodzące z sensorów, transparentna transmisja danych z portu szeregowego, dane GPS, dane SA - Situation Awareness, zwiększone zasięgi usług mowy i danych – multihop relay).

www.zbiam.pl

Currently, Radmor SA offers three products within the family of Comp@n radios, namely: Comp@n H07, Comp@n H08 and Comp@n H09.

Comp@n H07 radio – digital speech and data H07 version can be used as a means of communication by soldiers and as an auxiliary means of communication for stationary sets as well as on wheeled vehicles. It is designed for voice communications, including VHF and UHF short-range tactical communications for land forces; VHF short-range tactical communications for air force; communications with paramilitary and civilian services, utilizing radio channels and modulation types available in radio.

Comp@n H08 radio – EPM class waveform Comp@n H08 version is a hand-held radio made in SDR technology, developed with the use of a common platform for all products of this family. This radio has implemented W2FH hopping waveform, enabling simultaneous transmission of voice and data (data from the serial port, GPS data and Situation Awarness data). W2FH has a synchronization mechanism that does not require the use of GNSS (eg. GPS).

Comp@n H09 radio – BMS IP, NBWF The Comp@n H09 radio has implemented a series of waveforms enabling a smooth transition between the classical systems and battlefield management systems. BMS IP WF allows integration with IP networks, simultaneous voice and data transmission (IP data, sensors data, transparent transmission of data from the serial port, GPS data, Situation Awareness data, increased ranges of voice and data services - multihop relay).

Wojciech Zawadzki

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 31

Andrzej Kiński

Jeden z dwóch wdrożeniowych egzemplarzy SPZR Poprad w docelowej konfiguracji niedługo przed przekazaniem wojsku.

One of the two trial Poprad self-propelled anti-aircraft systems in their final configuration just before their delivery to the army.

Meandry Poprada Intricacies of Poprad

Pod koniec ubiegłego roku podpisana została umowa pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia i PIT-RADWAR S.A., określająca warunki dostawy Siłom Zbrojnym RP – Samobieżnych Przeciwlotniczych Zestawów Rakietowych Poprad, ważnego elementu systemu przeciwlotniczego najniższego szczebla naszej armii. Zamówienie na Poprady było jednym z najdłużej wyczekiwanych przez polski przemysł obronny i stało się zwieńczeniem ponad 15 lat prac badawczo-rozwojowych oraz wdrożeniowych. By the end of last year, the Armament Inspectorate and PIT-Radwar company signed a contract on delivering to the Polish Armed Forces the Poprad self-propelled anti-aircraft missile systems (SPZR Poprad), an essential element of low altitude anti-aircraft system in Polish army. The order for Poprads was one of the most expected in Polish defense industry, and was a crowning of over 15 years of R&D and trial work.

I

dea skonstruowania polskiego samobieżnego zestawu przeciwlotniczego najniższego szczebla pojawiła się w Polsce w latach 90., czyli w czasach kiedy finalizowano tutaj właśnie prace nad przenośnym przeciwlotniczym zestawem rakietowym Grom.

Prace studyjne podjęto w Wojskowym Instytucie Technicznym Uzbrojenia, a następnie – wspólnie z Wojskowymi Zakładami Mechanicznymi z Siemianowic Śląskich, mającymi odpowiadać za nośnik – zawarto w listopadzie 1999 r. umowę z Komitetem Badań Naukowych na realizację projektu „Samobieżny zautomatyzowany system rakiet przeciwlotniczych bliskiego zasięgu uzbrojony w zestaw rakiet przeciwlotniczych Grom”. W 2000 r. pokazany został demonstrator systemu na samochodzie Land Rover Defender 110, a w 2001 r. na podwoziu BRDM-a-2. Działającego prototypu nie udało się jednak zbudować i projekt w tym kształcie zakończył się niepowodzeniem.

3 2 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

The idea of designing Polish self-propelled anti-aircraft missile system for fighting air targets at lowest altitude appeared in Poland in the 1990s, that is when the work on Grom mobile anti-aircraft missile system was finalized.

The R&D work started at Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia (WITU), and next – in cooperation with WZM in Siemianowice Śląskie which was responsible for the carrier – a contract with State Committee for Scientific Research (KBN) was signed in November 1999 for a trial project of a self-propelled automated system of anti-aircraft short-range system armed with Grom anti-aircraft missile systems.

In 2000, a demonstrator was exhibited on the Defender Land Rover 110, and in 2001on the BRDM-a-2 chassis. However, the prototype was not successful – it did not work – and the project in this shape was a failure.

At the break of 2001 and 2002, RADWAR Science-Production Center of w w w. z b i a m . p l

Na przełomie 2001 i 2002 r. do dotychczasowych wykonawców dołączyło Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej RADWAR S.A., które stało się faktycznym liderem projektu. RADWAR wniósł do niego kompetencje zdobyte podczas prac nad samobieżnym zestawem przeciwlotniczym Loara i przeciwlotniczym zestawem artyleryjskim Blenda. W ramach tego ostatniego opracowano optoelektroniczną głowicę śledzącą ZGS-158, która mogła stanowić bazę do opracowania głowicy Poprada. RADWAR dysponował także Mobilną Małogabarytową Stacją Radiolokacyjną (MMSR) bliskiego zasięgu, pracującą w paśmie S, powstałą na bazie radaru wstępnego wykrywania i wskazywania celów RSWW-148 zestawu Loara. Fakt dysponowania własną: głowicą optoelektroniczną, radarem i pociskiem Grom pozwalał na rezygnację z urządzeń importowanych, jeśli chodzi o kluczowe elementy zestawu. Istotną rolę w zakresie integracji systemu Poprad z rakietami Grom odegrały: Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowe Telesystem-Mesko Sp. z o.o. i Zespół Elektroniki Kwantowej Wojskowej Akademii Technicznej.

Głowica została zintegrowana z mechanizmami startowymi (odpowiadało za nie CRW Telesystem-Mesko Sp. z o.o.) do czterech pocisków Grom w pojemnikach transportowo-startowych, umieszczanych w wyrzutniach

Głowica obserwacyjno-śledząca zestawu Poprad z założonymi czterema wyrzutniami pocisków Grom. Poprad’s surveillance and tracking head with four Grom missile launchers Wdrożeniowy Poprad w położeniu bojowym... A trial Poprad in combat position…

i z układem chłodzenia detektorów głowic pocisków (ZM Mesko S.A.). Całość umieszczono na hydraulicznie podnoszonej, rozsuwanej teleskopowo kolumnie.

Z głowicą współpracowały także: komputer kierowania ogniem; system nawigacji inercyjnej; system łączności i transmisji danych; układ autonomicznego zasilania z baterią akumulatorów, zapewniających ponad jednogodzinną pracę. Obsługę stanowiło dwóch żołnierzy – kierowca i operator.

Sterowanie działaniem zestawu odbywało się za pomocą wynośnego terminalu.

Dzięki środkom łączności i transmisji danych możliwa była współpraca z zewnętrznymi środkami wskazywania celów i systemami dowodzenia OPL, np. radarem MMSR czy systemem dowodzenia OPL Łowcza/Rega. Do pocisków Grom skonstruowano nowy mechanizm startowy, zapewniający pełną automatyzację procesu przygotowania do startu, a także układ chłodzenia detektorów głowic z butlami (po jednej na dwie wyrzutnie) z azotem, co zapewniło wydłużenie czasu znajdowania się pocisków w stanie gotowości do odpalenia i umożliwiało ich wielokrotne wykorzystanie. Na tym etapie prac nośnikiem był samochód terenowy Iveco 40.10WM. Prototypowy zestaw Poprad został skompletowany wiosną 2003 r., a w grudniu tegoż roku odpalono z niego pierwsze pociski Grom na poligonie Ośrodka Badań Dynamicznych WITU w Drawsku Pomorskim.

Jesienią 2004 r., 21 października i 1 grudnia, zrealizowano na poligonie w Ustce ostatni cykl strzelań w ramach projektu badawczo-rozwojowego.

Ich przebieg był pomyślny. Szefostwo Wojsk OPL Wojsk Lądowych włączyło do swych planów rozwoju pozyskanie co najmniej 32–44 zestawów.

Z planów tych nic nie wyszło, a na przeszkodzie stanął brak decyzji w sprawie nośnika zestawu. We wrześniu 2006 r., na fali polonizacji Poprada, 3 4 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Professional Electronics (CNPEP RADWAR) joined the project, and became its actual leader. RADWAR brought in competences gained during the work on Loara self-propelled anti-aircraft system and Blenda anti-aircraft artillery system. Within this last project, the ZGZ-158 optoelectronic tracking head was designed, and it was to be a base for developing a head for Poprad.

RADWAR also had a short-range small-dimension mobile radiolocation station (MMSR), working in S-band, and based on the RSWW-148 radar of initial target acquisition of Loara system. The fact that designers had their own optoelectronic head, a radar and a Grom missile, made it possible to resign from imported devices, if it comes to the key elements of the system. An important role in integrating Poprad system with Grom missiles was played

by Telesystem-Mesko Center for Development and Implementation (CRW Telesystem-Mesko) and the Military University of Technology’s (WAT) Quantum Electronics Group.

The head was integrated with launching mechanisms (for which CRW Telesystem-Mesko was responsible) to four Grom missiles in transport and starter pods placed in launchers, and with the cooling system of detectors of missile heads (ZM Mesko SA). All of it was housed in a hydraulically leveled and telescopic tube.

With the head also cooperated the following: fire control computer; inertial navigation system; data communication and transmission system; and autonomic power supply system with batteries, ensuring over an hour of operation. The crew of two (driver and operator) serviced the system controlled by means of a detachable console.

Owing to data transmission and communication, it was possible to cooperate with external devices of target acquisition and anti-aircraft defense command systems, for example MMSR radar, or Łowcza/Rega anti-aircraft w w w. z b i a m . p l

...i marszowym. ...and marching position.

wspólnie z AMZ Kutno, pokazano zestaw wykorzystujący jako nośnik samochód opancerzony Dzik w odmianie z platformą ładunkową. Propozycja nie wzbudziła jednak zainteresowania wojskowych, którzy pod wpływem doświadczeń z misji ekspedycyjnych, wymagali dla zestawu przeciwlotniczego osłon balistycznych, ochrony podwozia przez skutkami improwizowanych urządzeń wybuchowych i min!

Na początku 2007 r. oceniono, że idealny nośnikiem dla Poprada będzie Żubr z AMZ Kutno. Jesienią 2010 roku w odpowiednio zmodyfikowanej wersji Żubr-P został on formalnie wskazany jako nośnik zestawu i zamówiony przez Departament Zaopatrywania Sił Zbrojnych MON. 12 listopada 2010 r. podpisano umowę na realizację pracy „Samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy Poprad”. Jej budżet ustalono na 18 512 497,35 PLN (brutto), a termin zakończenia wyznaczono na 30 listopada 2011 r. Kwota ta nie obejmowała zakupu dwóch podwozi Żubr-P, pozyskanych w ramach odrębnego postępowania i czterech pocisków Grom, które MON miał wydzielić do przeprowadzenia badań zdawczo-odbiorczych. W planach zakupów MON zapisano pozyskanie do 2018 r. 17 Popradów, a docelowo - w kolejnych latach - docelowo 48.

Długi finisz

Harmonogram pracy przewidywał przekazanie obu podwozi Radwarowi w marcu 2011 r. i skompletowanie pierwszego zestawu do badań zakładowych w czerwcu tegoż roku. Drugi, po wprowadzeniu poprawek wynikających z badań zakładowych, miał zostać ukończony na przełomie sierpnia i września 2011 r. i zostać przekazany do prób zdawczo-odbiorczych.

Jego próby ogniowe miały zostać zrealizowane pod koniec września.

Wkrótce jednak okazało się, że terminy te są nierealne do dotrzymania.

Pojawiły się problemy z nośnikiem, który na skutek wysokich wymagań, co do poziomu ochrony balistycznej, okazał się być przeciążony, co wpływało na ograniczenie jego mobilności. Skupienie mas w przedniej części pojazdu sprawiało, że przednia oś była przeciążona. Masa zestawu zbliżała się do granicznej wartości 15 ton, nie pozostawiając marginesu na ewentualne modernizacje, czy nawet zabranie całości wyposażenia w warunkach bojowych. Konieczne było także wprowadzenie zmian w wyposażeniu i oprogramowaniu zestawów w stosunku do prototypu na innym nośniku, dotyczyło to m.in. sensorów głowicy optoelektronicznej oraz systemu łączności i transmisji danych, a także oprogramowania sterującego i komputera kierowania ogniem. Uwzględniono także zmiany wynikające z postępu techniki i doświadczenia zdobytego w programie eksportowego zestawu Kobra.

W efekcie, badania zestawów rozpoczęto z rocznym opóźnieniem, a pierwsze strzelania na poligonie w Ustce zrealizowano w październiku i listopadzie 2012 r. W tym samym czasie, w Planie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w latach 2013–2022, założono do końca 2021 r. zakup 77 Popradów. W 2013 r. komisja wojskowa nadzorująca program sformułowała wiele uwag dotyczących ich przebiegu, w większości związanych z nośnikiem.

Poskutkowało to m.in. kolejną zmianą wymagań co do odporności balistycznej – kabina miała teraz otrzymać opancerzenie w poziomie 2 wg STANAG 4569A, a przedział transportowy miał być nieopancerzony. Poziomu 3 6 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

defense control system. For Grom missiles, a new launching mechanism was designed, ensuring full automation of the launching process, as well as a cooling system for head detectors with nitrogen bottles (one per two launchers), which prolonged the alert time of missiles ready to be launched, and allowed for its multiple use. At the time, the Iveco 40.10WM off-road truck was the carrier. Poprad’s prototype was complete in the spring of 2003, and in December it launched the first Grom missiles on Drawsko-Pomorskie military training field.

In the fall of 2004, on October 21 and December 1 in Ustka, the last series of launches within the research and development project was carried out.

They were successful, and the Land Forces’ anti-aircraft defense decided to obtain at least 32-44 such systems within their development plans.

The plans, however, remained only plans, as there was no decision about the system’s carrier. In September 2006, the system based on Dzik armored vehicle (with cargo platform version) as a carrier (by AMZ Kutno) was exhibited. However, the proposition was not interesting to the military decision-makers who required ballistic protection for the anti-aircraft system and for chassis against the IEDs and mines.

At the beginning of 2007, it was decided that Żubr vehicle by AMZ Kutno was an ideal carrier for Poprad. In the fall of 2010, Żubr-P in its modified version was officially indicated as a carrier of Poprad system and ordered by the Polish Armed Forces’ Procurement Department.

On November 12, 2010, a contract was signed for the production of Poprad self-propelled anti-aircraft missile system with the budget of PLN 18,512,497,35 (gross amount), with the deadline set at November 30, 2011.

The amount did not cover the purchase of two Żubr-P chases, acquired within a separate procedure, and four Grom missiles which the MoND was to provide for delivery and commissioning tests. In the procurement plan, Polish MoND included acquiring 17 Poprads up to 2018, and in the following years – another 48.

Long Finish

The working schedule assumed a delivery of both chases to RADWAR company in March 2011, and completing the first system for the tests in the plant in June of the same year. The second system, after few corrections, was to be finished at the break of August and September of 2011, and then undergo delivery and commissioning tests. Fire tests were to be carried out at the end of September.

However, soon it turned out that these deadlines were unreal. There were problems with the system carrier, which, as a result of high requirements for ballistic shield, appeared too heavy, which limited its mobility. The concentration of weight in the front part of the vehicle made the front axe overloaded. The system’s weight was nearing the border limit of 15 tons, not leaving any room for potential modernization or even mounting the entire equipment in combat conditions. It was necessary to introduce changes in equipment and software of these systems on a different carrier, which meant changes to such elements as sensors of optoelectronic head and data communication and transmission system, or control software and fire control computer. Also, the changes stemming from technology update and w w w. z b i a m . p l

Stanowisko operatora zestawu z wynośnym komputerem kierowania ogniem i dżojstikiem sterowania głowicą. Widoczne także dwie radiostacje RRC9311AP. Operator’s seat, with a detachable fire control computer and a head control joystick; also seen two RRC9311AP radio stations

ochrony dna nie zmieniono. Konieczne było przekonstruowanie nośników i przeprowadzenie ich uzupełniających prób. Zalecenia wyszły Popradowi na dobre, masa bojowa zmalała o niemal dwie tony, udało się wyeliminować przeciążenie przedniej osi i poprawić charakterystyki trakcyjne.

Poprawki i próby zakładowe – najpierw nośników, a potem obu zestawów – zajęły ponad rok. Uzupełniające badania zdawczo-odbiorcze dwóch Popradów partii wdrożeniowej zostały pozytywnie zrealizowane w okresie wrzesień – listopad 2014 r.

Przygotowania do rozpoczęcia negocjacji z dostawcą zajęły MON kolejnych kilka miesięcy, a zaproszenie do udziału w negocjacjach w trybie zamkniętym na temat dostaw Popradów, Inspektorat Uzbrojenia wysłał do PIT-RADWAR S.A. 24 sierpnia 2015 roku. Umowę zawarto 16 grudnia 2015 r., a jej wartość to 1 083 500 000 PLN (brutto). Przewiduje ona dostawę 77 zestawów Poprad. W 2018 r. dostarczonych ma być 14 zestawów, w latach 2019 i 2020 po 22, zaś w 2021 r. ostatnich 19. Wraz z nimi dostarczony ma zostać pakiet szkoleniowy w zakresie: eksploatacji, obsługi, napraw i remontów.

Umowa nie obejmuje zakupu pocisków rakietowych. W ramach kontraktu do standardu seryjnego zostaną doprowadzone także dwa egzemplarze wdrożeniowe, które obecnie wykorzystywane są do zadań szkoleniowych (w Centrum Szkolenia Sił Powietrznych i 8. Koszalińskim Pułku Przeciwlotniczym, oba w Koszalinie).

Poprady mają wejść do uzbrojenia jednostek i pododdziałów OPL Wojsk Lądowych: trzech pułków przeciwlotniczych, a także dywizjonów przeciwlotniczych brygad zmechanizowanych wyposażonych w KTO Rosomak i ośrodków szkolenia.

Pierwsze zestawy seryjne zostaną skompletowane w drugiej połowie 2017 r., a losowo wybrane egzemplarze pierwszej partii poddane zostaną pełnym badaniom wojskowym w placówkach naukowo-badawczych, akredytowanych w przeprowadzaniu testów w zakresie obronności i bezpieczeństwa (OiB). Niemal dwuletni okres od podpisania umowy do rozpoczęcia ww. badań jest związany z uruchomieniem „łańcucha dostaw” wyposażenia do Popradów w standardzie seryjnym, a także wprowadzenia niezbędnych modyfikacji związanych z dodatkowymi wymaganiami technicznymi sformułowanymi przez zamawiającego w trakcie negocjacji umowy. W pierwszej kolejności dotyczą one systemu teleinformatycznego, który musi zostać dostosowany do pracy w sieciocentrycznym środowisku wymiany informacji niejawnych. Wymagać będzie to instalacji dodatkowych urządzeń utajniających, a także radiostacji szerokopasmowej (typ nie został jeszcze wybrany przez MON). Konieczne będą także modyfikacje oprogramowania.

Zmiany zajdą także w ukompletowaniu głowicy optoelektronicznej, w której kamera termowizyjna z importu zostanie zastąpiona urządzeniem z PCO S.A. Głównym orężem Popradów będą na razie pociski Grom. Mechanizmy startowe Popradów umożliwiają także wykorzystanie nowych pocisków Piorun, podpisanie umowy na ich zakup ma nastąpić w bieżącym roku, a uruchomienie seryjnej produkcji i dostaw jest planowane na rok 2017. Zapewne to one będą standardowym uzbrojeniem zestawów samobieżnych, choćby ze względu na znacząco większą efektywność bojową i lepsze charakterystyki przestrzenne, m.in. zasięgu zwalczania celów 6500 m.

experience gained in Kobra export program were taken into account.

In effect, the tests of the systems started with an almost a yearly delay, and the first fire tests in Ustka were carried out in October and November of 2012. At the same time, in the Technical Modernization Plan for the Polish Armed Forces 2013-2022, the procurement of 77 Poprad systems was planned at the end of 2021. In 2013, a military commission supervising the program expressed their many remarks on the program, mostly about a carrier.

This resulted in another change of requirements which meant the cabin was to receive ballistic protection of Standardization Agreement (STANAG) 4569A Level 2, and transport compartment was not to be armored. The protection level of the bottom was not specified. It was necessary to redesign carriers and do additional tests. These recommendations however only added to the quality of Poprad – its weight went down by almost two tons, the front axe was no longer overloaded, and traction improved.

The corrections and factory tests – first of the carriers, and later of both sets (systems) – took over a year. Complementary delivery and commissioning tests of both Poprad systems of the trial series successfully ended in September-November, 2014.

Preparation for starting negotiations with a supplier took the MoND another several months, and the invitation for closed-door negotiations about Poprad deliveries was sent by the Armament Inspectorate to PIT-RADWAR on August 24, 2015. A contract, valued at PLN 1,083, 500, 000 (gross amount), was concluded on December 16, 2015, and said about a delivery of 77 Poprad systems: in 2018 – 14; in 2019 and 2020 – 22 each year; and in 2021 – 19. Poprad systems will also be complemented with training packages for exploitation, servicing, repairs and overhauls. The contract does not cover the purchase of missiles. Within the contract, two trial units will be updated to a series standard; they are presently used for training (in the Air Force Training Center and the 8th Anti-Aircraft Regiment in Koszalin).

Poprads will enter the arsenal of the Land Forces: three anti-aircraft regiment, anti-aircraft divisions of mechanized brigades with Rosomak IFVs, as well as go to training centers.

The first serial systems will be completed in the second half of 2017, and randomly selected vehicles of the first series will undergo full military tests in research and scientific institutions accredited in defense and security testing. This almost two-year period between signing the contract and the above mentioned testing is related with the launch of the “delivery chain” of the equipment for Poprads in serial standard, and also introducing essential modifications resulting from additional technical requirements expressed by the customer during negotiations.

First of all, the IT and communication system will have to be adjusted to work in network-centric environment of classified information exchange.

This will impose the installation of additional encrypting devices, as well as wideband radio station (MoND has not yet been decided on its type). Software will also need to be modified.

The changes will also consider the optoelectronic head, where imported thermal camera will be replaced by a device manufactured by PCO company. The main armament of Poprads for the time being will be Grom missiles.

Poprad’s launch mechanisms allow for the use of new Piorun missiles, a contract for their purchase will be signed this year, and a start of serial production and deliveries is planned for 2017. These missiles will probably be the standard armament for the self-propelled systems as they are significantly more effective and have better space parameters, such as target acquisition of 6,500 meters.

Andrzej Kiński

Zestaw Poprad, już z wojskową tablicą rejestracyjną, podczas prób eksploatacyjno-wojskowych i strzelań doświadczalnych, które odbywały się na Centralnym Poligonie Sił Powietrznych w Ustce w maju bieżącego roku. Poprad system with a military license plate during exploitation and military tests and experimental fire tests, which were carried out on the Air Force Central Training Field in Ustka in May 2016. Photo: Jarosław Barczewski/CSSP 3 8 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

Technologia najwyższej odporności sprawdzona w warunkach bojowych

EAGLE Family of Vehicles

IRB

ASCOD

gdels.com

Defense Solutions for the Future

Maciej Szopa

Według pierwotnego projektu Hipopotam miał być bazą dla kołowego transportera rozpoznania inżynieryjnego, możliwe są jednak inne jego zastosowania.

According to the original project Hipopotam was going to be a base for engineer reconnaissance vehicle, there are other other options fot it’s use.

Hipopotam i Tur V tegoroczne propozycje AMZ-KUTNO

Hipopotam and Tur V - the newest proposals from AMZ-KUTNO Firma AMZ-KUTNO S.A. to obecnie największy prywatny producent pojazdów opancerzonych w Polsce. Praktycznie co roku na jej ekspozycji na Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach prezentowane są nowości. W tym roku przedsiębiorstwo kładzie główny nacisk na dwa, konsekwentnie promowane i rozwijane od lat, produkty: ciężki pływający kołowy transporter opancerzony Hipopotam i pojazd opancerzony Tur V. Pierwszy z nich jest propozycją ciężkiego pojazdu kołowego do specjalistycznych zadań, uzupełniającego lżejszego Rosomaka, drugi to kandydat na perspektywiczny pojazd dla Wojsk Specjalnych. The AMZ-KUTNO S.A. Company is presently the biggest private manufacturer of armored vehicles in Poland. Practically every year during the MSPO Kielce, the company presents something new. This year the company emphasize two consequently promoted products developed during the recent years: Hipopotam heavy amphibious wheeled APC and Tur V armored vehicle. The first is proposed as a specialized APC to supplement the lighter Rosomak APC, while the second is proposed as a future special operations force vehicle.

C

KPTO Hipopotam powstał przed kilkoma laty w ramach projektu finansowanego ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Za jego opracowanie odpowiadało konsorcjum, którego liderem było AMZ-KUTNO S.A., a w jego skład wchodziły także: Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej, Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej, Wojskowa Akademia Techniczna, Politechnika Gdańska i Przemysłowy Instytut Motoryzacji. Wszystkie zasadnicze zespoły ośmiokołowego podwozia pojazdu, w tym: rama, zawieszenie i elementy przeniesienia napędu, zostały zaprojektowane od podstaw na potrzeby tej konstrukcji. Pierwsze informacje o nowym transporterze kołowym pojawiły się w roku 2011, kiedy zaprezentowano jego wizję komputerową i makietę.

W roku kolejnym był już gotowy prototyp w wersji przeznaczonej jako pojazd bazowy Kołowego Transportera Rozpoznania Inżynieryjnego (KTRI).

Producent niezwłocznie postanowił się nim pochwalić i Hipopotam został pokazany na wrześniowym MSPO. Od tej pory gigant z Kutna jest stałym bywalcem kieleckiego salonu, a przy okazji jednym z największych prezentowanych tam obiektów.

Największym atutem Hipopotama jest jego zdolność do samodzielnego pokonywania przeszkód wodnych przy masie około 30 ton. Biorąc pod uwagę, że masa własna pojazdu wynosi 26 ton, daje to możliwość zabrania czterotonowego ładunku użytecznego! To bardzo dobry rezultat, czyniący z Hipopotama jedną z niewielu konstrukcji o podobnych cechach na świecie. To zaś połączone jest z wysoką odpornością na ostrzał jak na transporter kołowy - bazowy pancerz zapewnia 1 poziom ochrony balistycznej wg STANAG 4569A, ale dodatkowe opancerzenie kompozytowe pozwala 4 0 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Hipopotam Armored Personnel Carrier (APC) has been developed a few years ago, as a project financed by Ministry of Science and Higher Education.

The development works were conducted by a consortium led by AMZ-KUTNO S.A., the consortium included Military Engineering Institute, Military Technology Institute, Military Armor and Motor Transport Technology Institute, Gdańsk Institute of Technology, and Industrial Automotive Institute. All Największym atutem Hipopotama jest jego zdolność do samodzielnego pokonywania przeszkód wodnych przy masie około 30 ton. The biggest advantage of the Hipopotam is its capability to cross the water obstacles autonomously, while the APC’s weight is around 30 tons.

w w w. z b i a m . p l

BATERIA PRZECIWLOTNICZA Z ARMATAMI KAL. 35 MM Bateria przeciwlotnicza z armatami kal. 35 mm to system artyleryjski z amunicją programowalną przeznaczony do zwalczania celów powietrznych, w tym bezpilotowych środków latających (UAV), samolotów myśliwskich i helikopterów oraz lekko – opancerzonych celów naziemnych i nawodnych i bomb kierowanych – w odległości do 5000 m i na wysokości do 3500 m.

System przy odpowiedniej konfiguracji baterii może dysponować nawet dziesięcioma kanałami celowania.

SYSTEM DOWODZENIA WYŻSZEGO SZCZEBLA

WG-35

ZDPSR BYSTRA

AG-35

PIT-RADWAR Spółka Akcyjna ul. Poligonowa 30, 04-051 Warszawa

tel. centrala 22 540 22 00 office@pitradwar.com, www.pitradwar.com

Hipopotam – parametry techniczne

Hipopotam – data sheet

Masa własna

26 ton

Empty weight

26 tons

Ładowność

4 tony (maksymalnie 5 ton)

Useful load

4 tons (maximum 5 tons)

Maksymalna masa do pływania

30 ton

Maximum amphibious weight

30 tons

Dopuszczalna masa całkowita

32 tony

Fully loaded weight

32 tons

Napęd

silnik wysokoprężny Deutz TCD 2015 V08 Euro 3 o mocy 480 kW/652 KM lub opcjonalnie MTU/Iveco

Powerplant

Deutz TCD 2015 V08 Euro 3 Diesel engine, 480 kW/652 KM or optionally MTU/Iveco

Napęd w wodzie

dwa pędniki strugowodne Ultra Dynamics Ltd. UltraJet, o mocy 90 kW każdy

Water propulsion

two hydrojet propellers Ultra Dynamics Ltd. UltraJet, 90 kW each

Układ przeniesienia napędu

automatyczna

Transmission

automatic

Prędkość maks. na lądzie

100 km/h

Maximum road speed

100 km/h

Prędkość maks. w wodzie

ok. 11 km/h

Maximum speed in water

around 11 km/h

zwiększyć go do poziomu 4. Dużą odporność na wybuchy uzyskano m.in. dzięki systemom ochrony indywidualnej załogi (np. siedziska przeciwwybuchowe). Pojazd jest przystosowany do montażu ZSMU. Według pierwotnego projektu, pojazd miał być bazą dla kołowym transporterem rozpoznania inżynieryjnego i właśnie w tej wersji powstał jego prototyp. Miał on dysponować 5-osobową załogą (dowódca, kierowca-mechanik, dwóch zwiadowców saperów i zwiadowca-chemik) i być wyposażony w wiele specjalistycznych urządzeń. Konstrukcja Hipopotama umożliwia jednak szybką adaptację wnętrza, w zależności od potrzeb użytkownika.

Konsorcjum proponuje go Siłom Zbrojnym RP w różnych wariantach, sugerując możliwość jego wykorzystania np. jako: – mobilnego laboratorium bądź stanowiska dowodzenia - po wyposażeniu pojazdu w kabinę załogową (opancerzoną minimum na poziomie 1 wg STANAG 4569A) i ramę podkontenerową można będzie transportować znormalizowane kontenery ISO; – modułowego wozu wsparcia technicznego – po zamontowaniu na podwoziu specjalistycznego wyposażenia (podnośnik, lemiesz, urządzenie holownicze, urządzenie dźwigowe, system wyciągarek); – nośnika armatohaubicy kalibru 155 mm; – saperskiego nośnika specjalistycznego – po zintegrowaniu urządzeń (indukcyjny wykrywacz min, urządzenia hydroakustyczne, itp); – ciężkiego pojazdu transportowego ze skrzynią ładunkową.

Druga propozycją jest pojazd opancerzony Tur V w układzie 4×4. Wóz ten powstał jako odpowiedź na wymagania na Wielozadaniowy Pojazd Wojsk Specjalnych (WPWS, wcześniej określany kryptonimem Pegaz). W ramach postępowania przetargowego planowane jest zamówienie kilkuset pojazdów, z czego w latach 2017-2022 pozyskanych ma być 105 dla Wojsk Specjalnych i Żandarmerii Wojskowej, a docelowo 280 pojazdów (150 dla WS i 130 dla ŻW). Po 2022 roku miałyby ruszyć dostawy także dla Wojsk Lądowych, które miałyby otrzymać znaczną ich ilość. Prace nad swoją propozycją WPWS firma AMZ-KUTNO zainicjowała w roku 2014, a już w sierpniu następnego roku gotów był jego prototyp. Tur V jest o tyle ważną pozycją

the key component of the 8x8 vehicle, including the frame, suspension, power transmission, etc., have been developed from the scratch, especially for this APC. The first information about the new APC appeared in 2011, when its computer graphics impression and a mock-up were presented. In the following year a prototype was ready, in a version of a basic vehicle to build a Engineering Reconnaissance Vehicle (known as KTRI). The manufacturer decided to show it as soon as possible and the Hipopotam was presented during the September’s MSPO. Since that time the KUTNO’s Company is present at every edition of the Kielce’s military exhibition and is one of the biggest exhibitors.

The biggest advantage of the Hipopotam is its capability to cross the water obstacles autonomously, while the APC’s weight is around 30 tons. The empty weight is around 27 tons, so the vehicle can carry over three tons of load! It is a very considerable achievement, since the Hipopotam is one of very few vehicles in the world with such capabilities. The weight means that the APC has very good armor protection, meeting the STANAG 4569A standards for 1st level of ballistic protection, and the additional composite armor enables to increase the ballistic protection to the level 4. High resistance for explosions has been achieved, among others, due to the individual crew protection system (for example the explosion protection seats). The APC is prepared for the mounting of remotely controlled ZSMU. According to the original project, the APC was to be the base for wheeled engineering reconnaissance vehicle and that is why the prototype was built accordingly. The vehicle was to have a crew of five (commander, driver, two combat engineers-scouts, and a NBC-scout) and was to carry a set of specialized equipment. However, the design of the Hipopotam APC enables quick adaptation of the vehicle’s interior to the other roles, in accordance to the user’s demand. The consortium proposes the vehicle to the Polish Armed Forces, suggesting the following versions: – mobile laboratory or command post. If the vehicle receives a crew cab (armored at level 1/ STANAG 4569A) and a special frame it could transport typical ISO containers;

Tur V powstał jako odpowiedź na wymagania na Wielozadaniowy Pojazd Wojsk Specjalnych.

Tur V has been developed to meet requirements for Multi-role Special Operations Force Vehicle.

Tur V został oparty na własnym, specjalnie opracowanym dla tej konstrukcji, podwoziu.

Tur V was developed basing on the chassis, which had been designed and developed by the company itself.

4 2 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

WOJSKOWY INSTYTUT TECHNIKI INŻYNIERYJNEJ im. profesora Józefa Kosackiego

PN-EN ISO 9001:2009 AQAP 2110:2009

MILITARY INSTITUTE of ENGINEER TECHNOLOGY Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej realizuje prace naukowo-badawcze, prognozy, ekspertyzy jakościowe, prace wdrożeniowe, badania eksploatacyjne w zakresie: • maskowania, rozpoznania i fortyfikacji; • minerstwa, elektroniki i elektrotechniki; • maszyn inżynieryjnych, mostów i przepraw; • wydobywania, uzdatniania oraz oceny jakości wody.

Instytut posiada wysoko wykwalifikowaną kadrę naukowo-badawczą, specjalistyczną bazę poligonową, unikatowe stanowiska badawcze oraz pomieszczenia do prac z materiałami niebezpiecznymi.

WYTWARZANIE, OBRÓT MATERIAŁAMI WYBUCHOWYMI, BRONIĄ I WYROBAMI

AKREDYTOWANE LABORATORIA BADAWCZE

Instytut uzyskał 101 patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP i 1 przez Urząd Patentowy USA, 62 prawa ochronne na wzory użytkowe oraz posiada ponad 200 wdrożonych opracowań.

WITI jako akredytowana przez PCA oraz Ministra Obrony Narodowej jednostka certyfikująca, wydaje certyfikaty na sprzęt techniczny wojsk inżynieryjnych oraz świadczy inne usługi dla sektora cywilnego. Instytut uzyskał certyfikat systemu zarządzania jakością zgodny z PN-EN ISO 9001:2009, AQAP 2110:2009 oraz koncesję MSWiA na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz obrotu technologią o przeznaczeniu wojskowym i policyjnym.

Military Institute of Engineer Technology (WITI) conducts research studies, implements R&D works, creates forecasts, issues quality expert opinions, assesses operational properties for equipment in four fundamental areas: • camouflage, reconnaissance; • mine-laying, mine-clearing, mine-detecting, electronics and electrical engineering; • fortifications, engineer machines, bridging and crossing systems; • water winning, treatment and water quality analysis.

Our employees are highly qualified experts and scientists. We have special proving grounds, unique test stands and select rooms for work with hazardous materials.

AB 151

4/MON/2013

CERTYFIKACJA SPRZĘTU INŻYNIERYJNEGO

The Institute was granted by the Polish Patent Office 101 patents and 1 patent by the United States Patent and Trademark Office, 64 rights of protection for utility models and over 200 implemented projects.

WITI is a PCA (Polish Accreditation Centre) and MON (Ministry of National Defence) – certified body and is authorized to issue certificates for engineer equipment, as well as to provide other services for the civil sector.

We were awarded a quality management system certificate conformant with EN ISO 9001:2008 (PN-EN ISO 9001:2009) and AQAP 2110:2009 standards and a MSWiA (Ministry of Internal Affairs and Administration) licence for conducting business in the area of production and trading in explosive materials, weapons and ammunition and trading in technology designated for military and police use.

50-961 WROCŁAW, ul. Obornicka 136, POLAND ( tel. +48) 713-47-44-40, (+48) 713-47-44-50, fax: (+48) 713-47-44-04 www.witi.wroc.pl witi@witi.wroc.pl

AC 022

5/MON/2014

– modular technical support vehicle - when the vehicle is provided with specialized equipment (a crane, a dozer, towing equipment, winch system, etc.); – chassis for 155mm gun-howitzer; – combat engineer vehicle, for example mine detection vehicle with electronic mine detector or hydro-acoustic detector; – heavy transport vehicle with trailer for load.

The second proposal is the Tur V 4x4 armored vehicle. It has been developed to meet requirements for Multi-role Special Operations Force Vehicle (earlier known under Pegaz code name). An order for a few hundred vehicles is expected, with 105 ordered during 2017-2022 for SOF and Military Police service and ultimate order for 280 vehicles (150 for SOF and 130 for MP). After 2022 also the Army is expected to order considerable number of these vehicles.

The AMZ-KUTNO Company started works on such vehicle in 2014 and already in August 2015 the prototype was ready. Tur V is important for the company since it was developed basing on the chassis, which

Tur V – parametry techniczne

Tur V – data sheet

Masa własna

9ton

Empty weight

9 tons

Ładowność

2tony

Useful load

2 tons

Dopuszczalna masa całkowita

11 tony

Maximum weight

11 tons

Napęd

silnik wysokoprężny MTU 6R / Iveco R6 240 kW/326KM

Powerplant

diesel engine MTU 6R/Iveco R6 240 kW / 326KM

Układ przeniesienia napędu

automatyczna, 6-biegowa skrzynia biegów Allison, skrzynia rozdzielczo-redukcyjna

Transmission

automatic, 6-gear gearbox Allison, reductor

Prędkość maks. na lądzie

100 km/h

Maximum road speed

100 km/h

w portfolio AMZ-KUTNO, że został oparty na własnym, specjalnie opracowanym dla tej konstrukcji, podwoziu. To także pierwszy samochód tej firmy o konstrukcji ramowej, z układem napędowym 4×4 i niezależnym zawieszeniem. To ostatnie stworzono przy współpracy renomowanej firmy Timoney, tej samej która współpracowała przy zawieszeniu dla Hipopotama.

Kabina została zespawana z blach ze stali pancernej i może pomieścić pięciu żołnierzy. Zapewnia poziom 2 ochrony balistycznej wg STANAG 4569A (można ja zwiększyć do poziomu 3 poprzez założenie pancerza dodatkowego) i przeciwminowej 3a wg STANAG 4569B. Wewnątrz kabiny zamontowano pięć siedzisk na konstrukcji drążkowej, zamocowanych do stropu i wyposażonych w czteropunktowe pasy bezpieczeństwa. Opracowali je samodzielnie konstruktorzy z Kutna. Zbiorniki są samouszczelniające się i odporne na ostrzał pociskami 7,62 mm. Opony wyposażono we wkładki typu run-flat, pozwalające na jazdę po przebiciu opony z prędkością 50 km/h na dystansie 50 km. Tur V ma w stropie właz ewakuacyjny, na którym będzie można zamocować obrotnicę dla karabinu maszynowego, alternatywą jest zdalnie sterowane stanowisko ogniowe z 7,62 mm km lub 12,7 mm wkm bądź 40 mm granatnikiem automatycznym. Zaplanowano także montaż wyrzutni granatów dymnych. Pojazd ma bogaty zestaw wyposażenia dodatkowego: wyciągarkę o uciągu 70 kN, 2,5-m hol sztywny, układ klimatyzacji/ogrzewania, układ niezależnego ogrzewania silnika, system filtrowentylacji, system ochrony załogi przed skażeniami, system kontroli i regulacji ciśnienia w oponach. Czas pokaże czy polska firma zostanie dopuszczona do przetargu i uda jej się pokonać w rywalizacji konkurentów zagranicznych...

4 4 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

had been designed and developed by the company itself. It is the first vehicle of the company with the frame-based structure, with independent suspension for its 4x4 chassis. The suspension has been developed in cooperation with well known Timoney company, who also helped to developed suspension for Hipopotam APC. Citadel-type cab is welded of steel armor and can accommodate up to five soldiers. It provides the ballistic protection up to the level 2/ STANAG 4569A (with the additional armor it can be upgraded to level 3) and provides level 3A mine protection according to STANAG 4569B. There are five seats made from steel rods, attached to the cab’s ceiling and equipped with four-point safety belts. The seats have been designed by the engineers from AMZ-KUTNO S.A. The fuel tanks are of self-sealing type, resistant for 7.62mm rifle rounds hits. The tires were equipped with run-flat components, enabling to drive the vehicle with the speed up to 50 km/h at distance of 50 km on a flat tire. Tur V has an escape hatch in the vehicle’s roof, in which a MG can be mounted. Alternatively the vehicle can be armed with remotely controlled weapon unit with 7.62mm MG or 12.7mm HMG or 40mm automatic grenade launcher. Also smoke launchers can be mounted. The vehicle is equipped with 70 kN winch, 2.5m towing bar, AC/heater system, independent engine heating system, NBC protection system, tire-pressure monitoring and control system. Time will tell if the company will win the tender with foreign competitors...

Maciej Szopa

w w w. z b i a m . p l

Programowalna amunicja AirBurst 40x53mm

• większa precyzja

i siła rażenia • zwalcza też cele za umocnieniami

Tadeusz Wróbel

Czas artylerii Time for Artillery

Krab na nowym podwoziu południowokoreańskiej firmy Hanwha Techwin. W tle widoczne wieże oczekujące na montaż w hali Huty Stalowa Wola S.A. Krab on new chassis from a South Korean company Hanwha Techwin. In the rear you can see turrets waiting to be mounted in the hall belonging to Huta Stalowa Wola Ltd.

Od kilku lat realizowany jest proces modernizacji sprzętu Wojsk Rakietowych i Artylerii Wojska Polskiego. Wszystkie programy artyleryjskie, noszące nazwy od wodnych skorupiaków, realizuje polski przemysł, a przede wszystkim Huta Stalowa Wola S.A., należąca do Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Since a few years Poland carries on modernization process of Artillery and Rocket Branch of Polish Army. All the artillery related programs, named after water crustaceans, are carried on by Polish Defense Industry, especially by Huta Stalowa Wola S.A., a member of Polish Armament Group.

N

ajwiększa umowa podpisana przez Inspektorat Uzbrojenia MON na przestrzeni pierwszych ośmiu miesięcy roku 2016 dotyczyła dostarczenia przez konsorcjum Huty Stalowa Wola S.A. i Rosomak S.A. elementów kompanijnych modułów ogniowych samobieżnych moździerzy 120 mm Rak na podwoziach kołowych transporterów opancerzonych Rosomak. Na jej mocy, w latach 2017-2019, do batalionów brygad zmechanizowanych Wojsk Lądowych wyposażonych w Rosomaki trafi osiem modułów wsparcia ogniowego, czyli w sumie 64 samobieżne moździerze M120K i 32 artyleryjskie wozy dowodzenia AWD. Te ostatnie w trzech odmianach, po 8 w odmianie dla dowódców i zastępców dowódcy kompanii wsparcia i 16 w wariancie dla dowódców plutonów ogniowych. Wartość tej transakcji wyniesie około 963,3 mln PLN. Pierwsze dwa moduły kompanijne mają trafić do jednostek w 2017 r. W latach 2018-2019 dostarczane mają być po trzy moduły.

Rak na Rosomaku

Zamysł wprowadzenia do uzbrojenia polskich wojsk lądowych samobieżnych moździerzy, pojawił się wraz z przyjęciem do służby kołowych transporterów opancerzonych Rosomak, które formalnie zamówiono w 2003 r. Uznano, że bataliony wyposażone w te wozy potrzebują odpowiedniego wsparcia ogniowego, którego nie są w stanie zapewnić im moździerze holowane, a z kolei dotąd używane 122 mm haubicoarmaty samobieżne 2S1 Goździk, ze względu na gąsienicowe podwozie, nie będą dysponować analogiczną mobilnością - szczególnie podczas długich przemarszów po drogach. Początkowo rozważano, podobnie jak w przypadku samych transporterów, zakup licencji za granicą, ale ostatecznie zdecydowano się na opracowanie nowego systemu uzbrojenia w Polsce.

Prace badawczo-rozwojowe nad autonomicznym systemem wieżowym ze 120 mm moździerzem automatycznym, rozpoczęto w HSW w 2006 r., finansując je początkowo z własnych środków. Ministerstwo Obrony Narodowej formalnie włączyło się w ten projekt dopiero trzy lata później. Stąd o wyborze kalibru broni zdecydowali konstruktorzy ze Stalowej Woli, a nie wojskowi, chociaż był on jedynym logicznym wyborem. Jako jeden z priorytetów wskazano maksymalną automatyzację systemu. Wieża Raka jest zatem wyposażona w automat umożliwiający ładowanie amunicji w każdej pozycji lufy. Dzięki temu szybkostrzelność sięga 12 strzałów na minutę, a donośność, m.in. dzięki trzymetrowej lufie i przy zastosowaniu specjalnie opracowanej amunicji - nawet 12 km.

4 6 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

The biggest contract signed in 2016 by the Armament Inspectorate of Polish MoND from one side and by Huta Stalowa Wola S.A. and Rosomak S.A. covers delivery of company level mortar systems of Rak 120mm self-propelled mortars on the Rosomak APC chassis. Eight fire modules of the systems are to be delivered to the mechanized brigades equipped with Rosomak APCs during 2017-2019, in totall 64 M120K self-propelled mortars and 32 AWD artillery command vehicles. The latter are to be built in three variants: 8 for support companies’ commanders, 8 for their deputies, and 16 for platoon leaders. The contract is worth of 963.3 milions PLN. Equipment for the first two support companies are to be delivered to the units in 2017. During the 2018 and 2019 three support companies are to be equipped each year.

Rak on the Rosomak chassis

The idea of fielding of self-propelled mortars with Polish Army surfaced at the moment of introduction of Rosomak wheeled APC to Polish Army’s service. They were ordered in 2003. Soon the need for adequate combat support of Rosomak battalions has been recognized, since the towed mortars have not met the requirements. The 2S1 Gvozdika 122mm self-propelled howitzer systems have been eliminated from Rosomak brigades, since their tracked chassis do not give them adequate road mobility and have been replaced by Dana 152mm self-propelled gun-howitzer, to fit the “all wheeled” brigade concept. 152mm artillery piece is not adequate for providing quick close fire support, as it is too heavy for the task.

Self propelled 120mm mortars would be the most feasible and initially it was planned to buy a license for such systems abroad, as it had been done with the Rosomak APC itself. However, ultimately it was decided to develop such systems in Poland.

The research and development works on the autonomy 120mm mortar turret system were started at Huta Stalowa Wola S.A. (HSW) in 2006. Initially they were financed by HSW, as private venture. Ministry of National Defense formally entered the program three years later. Because of the above circumstances the caliber of the weapon was selected by the HSW’ design engineers instead of military decision-makers, but it was the only logical choice. The maximal automation of the system became one of the top priority. The Rak’s (as the system became known) turret is therefore equipped with auto-loader, working at any elevation angle of the barrel. Due to it the fire rate reaches 12 shots per minute. The long, 3m barrel and special ammunition enabled the 12km fire range. w w w. z b i a m . p l

W 2009 r. Departament Polityki Zbrojeniowej MON zlecił HSW opracowanie In 2009 the MoND’s Armament Policy Department ordered HSW to devei przebadanie do 2013 r. kompanijnego modułu ogniowego – 120 mm moźlop and test the system by 2013, in a so-called “company fire module” configudzierzy samobieżnych. Ów moduł miał się składać z dwóch prototypów moźration. The module was to include two different prototypes of self-propelled mortars, on tracked and wheeled chassis. HSW was also to develop specialidzierzy – po jednym na podwoziu gąsienicowym i kołowym. HSW miała również przygotować prototypy wozów specjalistycznych: amunicyjnego, zed vehicles: ammunition vehicle, command and control vehicle, artillery redowodzenia, rozpoznania artyleryjskiego i warszconnaissance vehicle and maintenance vehicle.

Because meantime the regulations of the new tatowego. Jako że w międzyczasie zmieniły się weapon introduction to armed forces service przepisy regulujące wdrażanie do służby nowego Zamysł wprowadzenia do changed, the deadline for the end of research & uzbrojenia, a tym samym i przeprowadzania jego uzbrojenia polskich wojsk development works has been extended till May badań, resort obrony zgodził się na wydłużenie 2015. However, even this extended deadline was terminu zakończenia pracy badawczo-rozwojolądowych samobieżnych not met. wej do końca maja 2015 r., ale i ten termin nie został moździerzy, pojawił się wraz The contract signed on 28th of April 2016 covers dotrzymany. only self-propelled mortars and command & conUmowa z 28 kwietnia 2016 r. dotyczyła tylko z przyjęciem do służby moździerzy samobieżnych na podwoziach kołotrol vehicles. To make the company fire module kołowych transporterów complete, the artillery reconnaissance vehicles wych i wozów dowodzenia. Aby kompanijny moopancerzonych Rosomak, (WRA), ammunition vehicles (WA) and the armaduł ogniowy był kompletny potrzebne są jeszcze: wozy rozpoznania artyleryjskiego (WRA), wozy ment & electronics repair vehicles (WRUiE) are nektóre formalnie amunicyjne (WA) oraz wozy remontu uzbrojenia eded. The first one are mostly needed. After nezamówiono w 2003 r. i elektroniki (WRUiE). Najbardziej dotkliwy jest brak cessary modification the same reconnaissance wozów rozpoznania artyleryjskiego, które miały systems are to be used with other artillery systems, zostać wykorzystane - po modyfikacji - także w inlike Regina/Krab, or Langusta. After tests of this The idea of fielding of selfWRA vehicle are completed, the additional connych nowych systemach artyleryjskich, takich jak propelled mortars with Polish Regina/Krab czy Langusta. Dopiero po pomyślnym tract for their delivery will be signed. The works are Army surfaced at the moment zakończeniu badań tych specjalistycznych pojazto take some time yet, since the customer - Manaof introduction of Rosomak dów zostanie na ich pozyskanie podpisana dodatgement of Artillery and Rocket Branch of Polish wheeled APC to Polish Army’s Army decided to change the system’s platform. kowa umowa. Aczkolwiek praca ta z pewnością zajmie trochę czasu, ponieważ gestor sprzętu, ZaThe Żubr armored wheeled vehicle has been asservice. They were rząd Wojsk Rakietowych i Artylerii Wojsk Lądosessed as inadequate. In the case of the ammuordered in 2003. wych, podjął decyzję o zmianie pojazdu bazowenition and repair vehicles, the matter is more strago WRA. Dotychczasowy - pojazd opancerzony ightforward and the tests are to be completed by Żubr - po kilku latach badań uznano za nieodpothe ned of this year.

It will not be the end of the program. The tracked version of the self-propelwiadający wymaganiom.

Prostsza sprawa będzie z wozem amunicyjnym i warsztatowym, zakończeled mortar has been tested simultaneously with the wheeled variant. The platform for tracked version is the LPG vehicle developed by the HSW. The nie prób których planowane jest na bieżący rok. command & control vehicles for Regina/Krab battalions are mounted on the Nie będzie to bynajmniej finał programu. Równolegle z moździerzem na same chassis. In the farther perspective it is possible that also tracked self-propodwoziu Rosomaka testowano bowiem moździerz na podwoziu gąsienicowym, na razie na zmodyfikowanym nośniku gąsienicowym LPG z HSW, który pelled 120mm mortars will be ordered. They will be mounted on the same stanowi także bazę wozów dowodzenia w dywizjonowych modułach ogniochassis as the Borsuk Infantry Combat Vehicle, being developed to replace BMP-1 in Polish Army service. wych Regina/Krab. Dlatego w dalszej perspektywie możliwe jest, że zamówione zostaną także moduły ogniowe samobieżnych moździerzy 120 mm na 120 mm samobieżne moździerze na podwoziu kołowym i gąsienicowym. Kontrakt na pierwszą z wersji – Raka – został podpisany w 2016 roku. 120 mm self-propelled mortars on the wheeled and tracked chassis. The contract for the first version – Rak – was signed in 2016.

www.zbiam.pl

The Krab program friction

On the 6th and 7th April 2016 the weapons commission of the Armament Inspectorate of MoND signed the last documents, which gave the green light to the serial production and deliveries to the Polish Army the Krab 155mm

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 47

Próby ogniowe 120 mm moździerzy na podwoziach – kołowym i gąsienicowym. Fire trials of the 120 mortars on wheeled and tracked undercarriers.

self-propelled gun-howitzer system, mounted on the new chassis, being the Polish-Korean modification of the South Korean K9 Thunder howitzer chassis. Now the deliveries of the ultimate version of the Krab system can start. Polish Artillery long awaited the Krab system, almost as long, as the Meandry Kraba Polish Navy waited for Gawron corvette.

W dniach 6 i 7 kwietnia 2016 r. komisja uzbrojenia Inspektoratu Uzbrojenia The plans to equip Polish Army with the NATO standard 155mm gun-hopodpisała ostatnie dokumenty, które otworzyły możliwość rozpoczęcia produkcji seryjnej i dostaw do sił zbrojnych 155 mm samobieżnej armatohaubicy witzer systems were developed shortly after the political changes in Poland, Krab na nowym podwoziu, będącym polsko-koreańską modyfikacją nośnika in 1991. Initially, to decrease costs, risk and to shorten the development time południowokoreańskiej armatohaubicy K9 Thunit was planned to run the program together with Slovakia, who already had had experience in deder. Tym samym możliwe stało się rozpoczęcie doWarto pamiętać, że staw dział w ostatecznej postaci, na które polscy velopment of modern artillery systems, and they artylerzyści oczekiwali niemal równie długo, jak worked on the Zuzana 155mm artillery system. wprowadzenie do uzbrojenia marynarze na korwetę Gawron.

Unfortunately, the idea has not been realized and Wojsk Lądowych systemu Plany wyposażenia polskich Wojsk Lądowych the Polish government decided that Polish dew samobieżne armatohaubice NATO-wskiego kafense industry would develop such system itself, artyleryjskiego kalibru while the license for the gun and associated turlibru 155 mm, pojawiły się tuż po przemianach 155 mm było jednym ze politycznych, w 1991 roku. Początkowo zamierzaret system was to be purchased abroad. The conzobowiązań Polski, gdy no, w celu obniżenia kosztów i skrócenia czasu tractor was to be HSW S.A., which had been maopracowania, wyprodukować je wspólnie ze Słonufacturing 2S1 Gvozdika 122mm self-propelled przystępowała do Sojuszu howitzer upon Soviet license. wakami, którzy mieli już doświadczenie w konPółnocnoatlantyckiego.

The tender for the turret system was launched struowaniu nowoczesnych systemów artyleryjin 1997. A few contenders took part in it, but finally skich,a pracowali wówczas nad nowym systeIntroduction of 155mm artillery the tender was cancelled. A year later another tenmem Zuzana (właśnie o kalibrze 155 mm). Niestesystem to Polish Army was one ty, nie udało się wówczas tego pomysłu der was launched and this time GEC Marconi Comsfinalizować i polski rząd zdecydował, że system pany (presently a division of BAE Systems) w from of the NATO obligations, at the opracujemy siłami polskiej zbrojeniówki, ale licenUK has been selected as a subcontractor. The commoment of accession. Initially cja na system wieżowy wraz z działem miała zopany offered turret from AS90 Braveheart self-prothe program was realized stać zakupiona za granicą. Wykonawcą programu pelled gun-howitzer with the 52 caliber long baraccording to the schedule. miała zostać Huta Stalowa Wola, która produkorel. It was developed that time to meet the requirement of Royal Artillery of British Army. On wała dotąd na sowieckiej licencji 122 mm samo26th July, 1999, HSW S.A. signed a license agreement bieżne haubicoarmaty 2S1 Goździk.

W 1997 r. zainicjowano przetarg na wybór dostawcy systemu wieżowego. for turret system manufacturing in Poland. The turret was to be mounted on Przystąpiło do niego kilku oferentów, ale ostatecznie został on unieważniony. the UPG-NG chassis known also as Kalina vehicle and the tracked platforms Rok później ogłoszono kolejny, który wygrała brytyjska firma GEC Marconi were to be delivered by the Research & Development Center of Mechanical (obecnie część koncernu BAE Systems), która zaoferowała wieżę armatohaubiEquipment located in Gliwice. It was planned to purchase even 20 battalions of the Regina/Krab systems, according to program then run. Introduction of cy AS90 Braveheart, z lufą o długości 52 kalibrów, opracowaną z myślą o mo155mm artillery system to Polish Army was one of the NATO obligations, at the dernizacji dział Royal Artillery. HSW 26 lipca 1999 r. podpisała umowę na licenmoment of accession. Initially the program was realized according to the cyjną produkcję systemu wieżowego. Podwozie UPG-NG, zbudowane schedule. z wykorzystaniem elementów nośników gąsienicowych Kalina, do Kraba miał The Krab prototypes were ready in the summer 2001 and immediately thedostarczyć gliwicki Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych. W ramach programu Regina/Krab planowano zakup nawet 20 dywizjoir trials started. Till 2003 the experimental fire module with six guns was to be ready, together with specialized vehicles. Unfortunately, due to the political nów po 18 dział. Warto pamiętać, że wprowadzenie do uzbrojenia Wojsk Ląreason and, later not confirmed, corruption suspiction, the Krab program was dowych systemu artyleryjskiego kalibru 155 mm było jednym ze zobowiązań frozen for more then six years.

Polski, gdy przystępowała do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Początkowo The program was re-launched in 2008 and in May that year a new contract program realizowano zgodnie z planem. Prototypy Kraba były gotowe latem for delivery of equipment module for a Krab fire battery was signed. The num2001 r., w tym samym roku rozpoczęto ich próby, a do 2003 r. powstać miał pilotażowy sześciodziałowy moduł ogniowy wraz z pojazdami specjalistyczber of guns in the module was increased from six to eight (new battalion was to have three fire batteries with eight guns each). The contract was to be comnymi. Niestety, z powodów politycznych oraz podejrzeń (później niepotwierdzonych) o korupcję przy organizacji przetargu, Krab trafił na ponad sześć lat pleted by 2011, but the delivery date has not been met again. The reason for “do zamrażarki”. that was that a micro-cracks had been found in the hulls, first few chassis deliDo projektu powrócono w 2008 r. i w maju tegoż roku podpisano nową vered by the consortium consisting of ZM Bumar-Łabędy S.A. and OBRUM Sp. umowę na dostawę modułu ogniowego Krabów. Wtedy zwiększono liczbę z o.o. The engine cooling system also had not worked properly and the power zamówionych dział z sześciu do ośmiu (wiązało się to ze zwiększeniem liczplant itself was anyway obsolete, its manufacturing had been terminated. Meby dział w dywizjonie do 24 i do 8 w baterii). Umowa miała być zrealizowana antime the Brits closed the production line of the AS90 artillery systems, which w 2011 r., ale znowu termin dostaw nie został dotrzymany, bowiem rok resulted in the necessity of full turret’s “polonization”. podwoziu gąsienicowym, wywodzącym się z programu Borsuk, czyli przyszłego bojowego wozu piechoty, mającego zastąpić w Wojsku Polskim BWP-1.

4 8 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

MESKO Spó³ka Akcyjna

MESKO Spó³ka Akcyjna 122 Legionów Str. Legionów 122, 26-111 Skar¿ysko-Kamienna 26-111 Skar¿ysko-Kamienna, Poland tel:+48 41 253 30 00 fax: +48 41 252 02 80 www.mesko.com.pl

wcześniej w pierwszych seryjnych podwoziach dostarczonych przez ZM Bumar-Łabędy S.A. i OBRUM Sp. z o.o. wykryto mikropęknięcia w kadłubach.

Problemy sprawiał też układ chłodzenia silnika, a i on sam był już przestarzały, a jego produkcji w Polsce zaprzestano. W międzyczasie Brytyjczycy zamknęli linię produkcyjną AS90, co spowodowało konieczność pełnej polonizacji wieży.

29 czerwca 2012 r. podpisano zatem aneks do umowy z 2008 r., a w listopadzie tego roku pierwszy moduł dywizjonowy Krabów przekazano wojsku,

On 29th June, 2012, an annex to the contract signed in 2008 was added and in November the Polish Army received the first Krab battery module, which was taken into the service by the 11th Mazurian Artillery Regiment from Węgorzewo. In 2013, when the shortcomings and the faults of the system have been relatively quickly removed, the system went for military acceptance trials. However, the micro-cracks problem turned out to be much more difficult to address than it was expected. In such situation Polish Ministry of National Defense lost patience and obliged the Polish Armament Group, which

155 mm armatohaubica samobieżna Krab na podwoziu gąsienicowym.

meantime included the key Krab contracktóry formalnie przydzielono 11. Mazurskie155 mm self-propelled gun-howitzer Krab on tracked chassis. mu Pułkowi Artylerii w Węgorzewie. W 2013 tors, to purchase adequate chassis abroad. roku, po zagwarantowaniu przez dostawFinally the solution of Samsung Techwin Company (since 29th June 2015 the compaców sprzętu, możliwie szybkiego usunięcia wykrytych usterek, przystąpiono do wojny is known as Hanwha Techwin) from Reskowych badań eksploatacyjno-wojskopublic of Korea. At the end of December 2014 the HSW S.A. signed a contract for deliwych. Problem mikropęknięć okazał się jednak o wiele trudniejszy do przezwycięvery of 24 chassis ready for use was signed żenia niż sądzono. W tej sytuacji Minister(with an option to purchase 36 of them) and manufacturing of next 96 upon license in stwo Obrony Narodowej straciło cierpliwość Poland. The contract is worth of 300 milion i zobowiązało Polską Grupę Zbrojeniową, of USD. w której skład weszły kluczowe firmy uczestThe new Krab system, mounted on the niczące w programie Kraba, by zakupiła liSouth Korean chassis adequately modified cencję na nowe podwozia za granicą. Ostawith HSW’s specialists’ contribution, was for tecznie wybrano konstrukcję firmy Samsung the first time shown publicly during the Techwin z Republiki Korei (od 29 czerwca MSPO Kielce 2015’ international defense in2015 r. firma działa pod nazwą Hanwha Techwin). W końcu grudnia 2014 r. HSW poddustry saloon. During the next few months the necessary supplementary trials of the pisała z nią umowę na dostawę 24 gotosystem were conducted, which have been wych podwozi (z opcją rozszerzenia do 36) successfully completed in the spring of 2016 i produkcję kolejnych 96 na licencji. Wartość and the ultimate version of the Krab system tego kontraktu wynosi 300 mln USD. is now ready for serial production.

Nowego Kraba, z wieżą zamontowaną na According to the amended contract, the zmodyfikowanym z udziałem specjalistów first complete fire battalion of the system HSW podwoziu południowokoreańskim, zawith 24 Krab self-propelled 155mm gun-hoprezentowano publicznie na Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego witzers is to be delivered by the mid 2017. It w Kielcach w 2015 r. W następnych miesiącach przeprowadzony został cykl will be again introduced to the service with 11th Masurian Artillery Regiment wymaganych przepisami badań uzupełniających armatohaubicy, które zain Węgorzewo. The HSW Company announced that it is possible to shorten the delivery schedule by three months, since 14 artillery pieces have been kończyły się wiosną bieżącego roku pomyślnie i tym samym umożliwiły urualready manufactured and they await the integration with the chassis, grachomienie produkcji seryjnej Krabów w docelowej postaci.

Zgodnie ze skorygowaną umową, pierwszy kompletny dywizjon, liczący 24 dually delivered by Korean partner. Ultimately the Polish Army artillery samobieżne armatohaubice Krab, ma być dostarczony do połowy 2017 r. i wejbranch is to receive five battalions of Krab systems by 2025, but it is possible to accelerate the delivery somewhat. The problem, which is to be decided is dzie w skład 11. Mazurskiego Pułku Artylerii. HSW zapewnia, że może skrócić whether the Polish chassis are to be completely withdrawn or to preserve termin ich dostaw o kwartał, bo 14 systemów wieżowych zostało już wyprothe eight system produced as a training battery at Toruń’s Artillery and dukowanych i czeka na integrację z podwoziami, które dostarcza sukcesywnie 5 0 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

ODWIEDŹ NAS !

MSPO 2016

STOISKO F1

l

. www

.p m o c wb.

Kryl – czyli kołowy, tańszy, a w przyszłości także liczniejszy odpowiednik Kraba. Kryl is a wheeled, cheaper and in the future also more numerous equivalent of Krab.

południowokoreański partner. Docelowo WRiA mają otrzymać pięć dywizjoArmament Training Center, where they are presently. In such a case the frontnów Krabów. Ich dostawy mają zakończyć się w 2025 r., ale być może zostaną -line units are to receive 120 systems on the Korean chassis, and the license przyspieszone. Kwestią do rozstrzygnięcia pozostaje, czy całkowicie zrezygnoproduction of those chassis is to be started at HSW during the next year.

Presently the HSW S.A. prepares itself to start negotiations with the Armawać z gliwickich podwozi, czy też zachować 8 Krabów w pierwszej wersji jako baterię szkolną w toruńskim Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia, gdzie ment Inspectorate of the follow-on contract for delivery of equipment for the znajdują się obecnie, zaś do jednostek liniowych skierować 120 armatohaubic next four artillery battalions. Such contract will enable to launch the realization na nowym podwoziu, którego licencyjna produkcja miałaby się rozpocząć of the contract signed with Korean industry in 2014, covering the technology w HSW w przyszłym roku. transfer to Poland and the assistance of the launching the manufacturing of Na razie HSW przygotowuje się do rozpoczęcia negocjacji z Inspektoratem the chassis in Poland. The contract enables to use the chassis also for other Uzbrojenia umowy na dostawę sprzętu dla kolejnych czterech dywizjonów, purposes. The HSW S.A. Company tries to maximize the number of compoco pozwoli uruchomić zapisy umowy z Koreańczykami z 2014 r. Dotyczyły nents of the Krab gun-howitzer system manufactured in Poland. The key matone transferu do Polski technologii produkcji podwozi i uruchomienia ich liter is the question of launching production of 155mm barrels in Poland (with full mechanical treatment cycle), since such barrels will be needed not also for cencyjnej produkcji, a także możliwości zaadoptowania ich do innych zastosoKrab systems. wań. HSW stara się zmaksymalizować ilość elementów armatohaubic, które będą wytwarzane w Polsce. Kluczową sprawą jest uruchomienie New water crustaceans Dzięki Homarowi polska w Polsce produkcji 155 mm luf do dział (pełnego Huta Stalowa Wola S.A. is presently engaged in artyleria ma otrzymać od 56 cyklu ich obróbki mechanicznej), które w pertwo other artillery programs. On 3rd July, 2015, the Armament Inspectorate invited the company to spektywie potrzebne będą nie tylko do Krabów. do 75 wyrzutni dużego take part in the contender for delivery of new batkalibru, które wystarczą do Nowe skorupiaki tery module of multiple rocket artillery system, coHuta Stalowa Wola jest zaangażowana w dwa kovering also the training and logistics packages, sformowania trzech known officially as Homar system. Within the fralejne programy artyleryjskie. 3 lipca 2015 r. Inspekdywizjonów. torat Uzbrojenia skierował do niej zaproszenie mes of the Homar program, Polish Army is to redotyczące udziału w postępowaniu na dostawę ceive 56 to 75 large caliber multiple rocket launWithin the frames of the Homar dywizjonowego modułu ogniowego wieloprochers, which will equip three fire battalions. The program, Polish Army is to first Homars, also known as WR-300, are to be deliwadnicowych wyrzutni rakietowych z pakietem receive 56 to 75 large caliber szkolnym i logistycznym, w ramach programu vered to the front-line units in 2018. The missile multiple rocket launchers, Homar. Dzięki Homarowi polska artyleria ma launched from the system are to have 300km theotrzymać od 56 do 75 wyrzutni dużego kalibru, oretical range, enabling to engage so remote tarwhich will equip three fire które wystarczą do sformowania trzech dywizjogets. Since the very beginnings it was assumed battalions. that foreign partner will take part in the program, nów. Pierwsze Homary, określanie również jako with as large as possible technology transfer to PoWR-300, miałyby trafić do jednostek w 2018 r. Wystrzeliwane z nich pociski taktyczne będą mogły lish defense industry. The negotiations are conrazić cele w odległości do 300 km. W Homarze od ducted with Israeli IMI Company, offering the Lynx początku założono współpracę z partnerem zagranicznym, który ma dosystem, and with American Lockheed Martin Company, offering the MLRS/ HIMARS system. Maybe already in this year key decisions related to the Homar starczyć rakiety i ich wyrzutnię, a także dokonać możliwie dużego transferu system will be taken, including the selection of the foreign partner, and sitechnologii dostarczanych rozwiązań do polskiego przemysłu obronnego.

Negocjacje toczą się z izraelską firmą IMI, oferującą system Lynx i amerykańgning of the contract for the system delivery with the Polish Armament Groskim koncernem Lockheed Martin, oferującym system MLRS/HIMARS. Być up. może jeszcze w tym roku zostaną podjęte kluczowe decyzje dotyczące proThe fourth artillery program is the Kryl project, covering the wheeled vergramu Homar - wybór strategicznego partnera i podpisanie umowy na dosion of the 155mm gun-howitzer systems. The HSW Company is working on such systems since six years. Similarly to the Rak program it was initially a privastawę z konsorcjum z Polską Grupą Zbrojeniową na czele.

Czwartym programem artyleryjskim jest Kryl, czyli 155 mm armatohaubite venture work run by HSW Company. In 2012 the HSW signed the contract with National Research and Development Center, obliging the company to ca samobieżna na podwoziu kołowym. HSW pracuje nad tym projektem od build a prototype of the system, to conduct trials of the system and preparing sześciu lat. Podobnie jak w przypadku Raka, początkowo była to wewnętrzthe manufacturing documentation by 2015. Certainly, the foreign partner was na praca badawczo-rozwojowa. W 2012 r. HSW podpisała z Narodowym necessary for delivery of the gun system, which has been integrated by Jelcz Centrum Badań i Rozwoju umowę, na mocy której zobowiązała się do zbuCompany with their new 6x6 chassis. Initially it was expected that French dowania do 2015 r. prototypu działa, jego przetestowania i do przygotowaNexter Company would become the strategic partner of the HSW in the Kryl nia dokumentacji do uruchomienia produkcji seryjnej. Przy tym, podobnie program. The Nexter developed the CAESAR wheeled artillery system of the jak w przypadku Kraba, potrzebny był zagraniczny dostawca działa, które same calibre. However, finally it was decided to undertake the cooperation zintegrowano z opracowanym przez Jelcz nowym podwoziem w układzie with Israeli Elbit Company, whith whom a contract was signed in the spring of 6×6. Początkowo wydawało się, że partnerem HSW w programie Kryl będzie 2013. The Israeli company offers similar AMOS 155mm artillery system. Kryl wil francuska firma Nexter, która opracowała podobny system artyleryjski CAbe its Polish version on Polish-made chassis. Simultaneously the consortium ESAR. Ostatecznie jednak zdecydowano się nawiązać współpracę z izraelconsisting of HSW, WB Electronics, Military Technology Academy and Military skim Elbitem, z którym umowę podpisano wiosną 2013 r. Izraelska firma 5 2 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

Langusta II na podwoziu Jelcz P882D.53 8×8. Większy nośnik pozwolił na zamontowanie także układu zmechanizowanego przeładowania wyrzutni. Langusta II mounted on Jelcz P882D.53 8×8 undercarriage. Larger platform enabled to mount also an automatic reload system.

oferuje analogiczny system artyleryjski 155 mm ATMOS. Kryl będzie jego odmianą na polskim podwoziu. Równocześnie konsorcjum w składzie: HSW, WB Electronics, Wojskowa Akademia Techniczna i Wojskowe Zakłady Łączności Nr 2 opracowuje dla modułu Kryl zautomatyzowany system dowodzenia i kierowania ogniem.

Kryl, który będzie tańszy niż Krab, prawdopodobnie zostanie zamówiony w większej od niego ilości, ponieważ koniecznością jest wprowadzenie nowoczesnego uzbrojenia w brygadowych dywizjonach artylerii, które dziś eksploatują przestarzałe Goździki. Tymczasem Kraby przewidywane są tylko dla dwóch brygad pancernych i trzech dywizyjnych pułków artylerii. Tak więc potrzeba jeszcze co najmniej ośmiu dywizjonów artylerii dla brygad ogólnowojskowych i co najmniej po jednym dywizjonie dla pułków.

Langusta w służbie

Pierwszym dużym programem artyleryjskim HSW, który udało się w całości zrealizować była Langusta, czyli modernizacja wieloprowadnicowych polowych wyrzutni rakietowych BM-21 Grad, wyprodukowanych w ZSRS. W sierpniu 2006 r. została podpisana umowa wdrożeniowa pomiędzy Departamentem Polityki Zbrojeniowej MON a HSW, zaś 20 marca 2007 r. pierwsza wyrzutnia WR-40 została przekazana do CSAiU. Pierwszą umowę dotyczącą unowocześnienia 30 wyrzutni (plus sześć w opcji) podpisano 22 kwietnia 2008 r. Ich dostawa miała nastąpić w latach 2008-2010. 31 grudnia następnego roku zamówienie rozszerzono o 18 wyrzutni. Ogółem w latach 2007-2011 do Wojsk Lądowych trafiło 75 Langust.

Wyrzutnię rakiet zamontowano na samochodzie Jelcz P662D.35 w układzie napędowym 6×6 o nośności 10 000 kg. Pojazd wyposażono w sześcioosobową opancerzoną kabinę 144WPP. WR-40 wyposażono w cyfrowy system kierowania ogniem z własnym systemem nawigacji lądowej i podsystemem łączności. Langusty może prowadzić standardowymi rakietami do systemu BM-21, a także opracowanymi w Polsce, we współpracy z przemysłem francuskim, rakietami rodziny Feniks, o zasięgu rażenia 40 i więcej km.

HSW w 2012 r. zaprezentowała wyrzutnię Langusta II. W tym przypadku umieszczono ją na podwoziu Jelcz P882D.53 w układzie 8×8. Większy nośnik pozwolił na zamontowanie także układu zmechanizowanego przeładowania wyrzutni, podobnego do zastosowanego w czechosłowackiej wyrzutni RM70/85, a także w pełni zautomatyzowanego układu naprowadzania wyrzutni (sterowanego z wnętrza kabiny). W 2015 r. konsorcjum firm HSW, Wojskowe Zakłady Elektroniczne, WB Electronics i Hertz Systems zaproponowało modernizację do tego standardu 30 wyrzutni RM-70/85, które aktualnie używane są przez WRiA. Modernizacja polskiej artylerii jest, na tle innych elementów bojowych Wojsk Lądowych, bardzo zaawansowana. Realizacja poszczególnych programów jednak jeszcze potrwa – nawet ponad 10 lat i pociągnie za sobą znaczne koszty. Te, jak pokazał konflikt na Ukrainie, mogą być znacznie większe zwłaszcza w wymiarze ludzkim, jeśli Wojsko Polskie nie będzie dysponowało nowoczesną artylerią, która nie przypadkiem nazywana jest Bogiem Wojny.

5 4 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Communication Works No 2, is developing the automated command & control system for the battalion and battery modules.

Kryl, which will be cheaper than Krab, will be probably ordered in bigger quantity, since it was to equip the brigade’s artillery battalions, which presently use the obsolete 2S1 Gvozdika 122mm howitzer systems. The Krabs are to be delivered to two armored brigades’ artillery battalions and for the three divisional artillery regiments. The remaining eight artillery battalions of the maneuver brigades are to be equipped with the cheaper, wheeled systems, and at least one additional battalion to every of the three divisional artillery regiments.

Langusta in service

The first large artillery program run by the HSW Company, which has been fully and successfully completed, was the Langusta program, covering the modernization of the Soviet made BM-21 Grad multiple rocket launcher systems. In August 2006 a contract for launching of the program was signed between the MoND’s Department of Armament Policy and HSW Company, while on the 20th of March 2007 the first WR-40 launcher was delivered to the Toruń’s Artillery and Armament Training Center. The first contract for modernization of 30 launchers (plus option for next six) was signed on 22th April 2008.

Their delivery was to be conducted during the period of 2008-2010. On the 31st December 2009 the contract was enhanced by the next 18 launchers.

Totally, the Polish Army received 75 Langusta launchers, delivered during the period of 2007-2011.

The launcher was placed on the Jelcz P622D.35, 6x6 heavy cross-country truck, with the 10,000kg load capacity. The vehicle received the six-place 144WPP armored cab, with land navigation system mounted in it and with communication system. The Langusta can fire the standard rockets of the BM21 system, and also the missiles developed in Poland in cooperation with French defense industry, of the range of 40km+.

In 2012 the HSW Company presented the Langusta II launcher. In this case it was mounted on Jelcz P882D.53 8x8 chassis. The bigger platform enabled also to mount an automated reloading system, similar to the reloading system known from Czechoslovakian RM-70/85 multiple rocket launcher, and also the fully automated system of the aiming of the launcher (controlled from the inside of the truck’s cab). In 2015 the consortium of HSW Company, Military Electronics Works, WB Electronics, and Hertz Systems Company proposed modernization to this standard the 30 RM70/85 launchers, presently used by Polish Army’s artillery.

Modernization of the Polish Army artillery is presently quite advanced, in compare to the other modernization programs. Realization of the mentioned programs will take at least another 10 years and will be relatively costly. However, the conflict in Ukraine showed that the losses, especially among people, can be much more costly and totally incomparable. Now Polish Army will have effective artillery, which is commonly and adequately called “God of War”.

Tadeusz Wróbel w w w. z b i a m . p l

Wywiad z Ergüderem Toptaşem (wiceprezes zarządu Roketsana)

Interview with Ergüder Toptaş (Vice Chairman of the Board)

ROKETSAN

podsumowuje swoją szeroką ofertę dla Polski Roketsan Summarizes its Wide Offer to Poland

Czy mógłby Pan przedstawić wizję Roketsana oraz miejsce firmy w tureckim przemyśle zbrojeniowym?

Na początku lat dwutysięcznych Turcja przyjęła plan budowy własnego przemysłu obronnego. Obecnie zbieramy owoce, które zostały zasiane wraz z tą inicjatywą. Narodowe programy, takie jak nowoczesnego czołgu, korwety, śmigłowca bojowego, a nawet narodowy program rakietowy, zostały niedawno ukończone jeden po drugim. Roketsan jest odpowiedzialny za rozwój rakiet i ich produkcję dla tureckiej zbrojeniówki. Od momentu swojego powstania w 1988 roku braliśmy udział, przewodziliśmy lub sami inicjowaliśmy duże programy nie tylko w Turcji, ale również dla państw sojuszniczych. Wystarczy wymienić produkcję silników startowych i przelotowych w programie Euro-STINGER, zaprojektowanie i produkcję głowicy ESSM, produkcję sekcji kontrolnej rakiet Patriot GEM-T, czy też produkcję wyrzutni NSM. Za sprawą swych własnych i konkurencyjnych produktów Roketsan stał się ważnym graczem na międzynarodowym rynku.

Could you please elaborate on Roketsan’s vision and its place within the Turkish defense industry?

Turkey has set a road map since the early 2000’s to build its own defense industry. Today we are harvesting the seeds we have planted with this initiative. National programs such as modern tank, corvette, attack helicopter and even national missile program have recently been finalized one after another. Roketsan is the house of missile development and production for Turkish Industry. Since our establishment in 1988; we have joined, led and initiated major programs not only in Turkey but also for allied countries.

Some of these programs are the production of Euro-STINGER Launch and Flight Rocket Motors, design and production of ESSM Warhead, production of PATRIOT GEM-T Control Section, production of NSM Launchers. Roketsan has become a key player in the international market with its indigenous and competitive products.

Jakie produkty są obecnie w asortymencie firmy?

Roketsan zaistniał w programie Euro-STINGER jako firma odpowiedzialna za produkcję silników. Później Roketsan opracował szeroką gamę rakiet artyleryjskich i systemów uzbrojenia. W 2010 roku pierwsza samodzielnie opracowana rakieta naprowadzana została dostarczona siłom zbrojnym Turcji i Zjednoczonych Emiratów Arabskich, a także wprowadzona do użytku przez odbiorców na całym świecie, takich jak: Republika Korei, Bahrajn, Brazylia, Niemcy i Kazachstan. Rakieta wyjątkowa, a więc CIRIT, to pionier na rynku kierowanych rakiet kal. 70 mm. Dzięki posiadanej wiedzy oraz zbudowanej infrastrukturze Roketsan rozwinął przeciwpancerne rakiety dalekiego zasięgu UMTAS, przede wszystkim na potrzeby tureckich sił zbrojnych. Naprowadzane rakiety UMTAS mają zdolność niszczenia ciężkich pancerzy za sprawą nowej głowicy. Obie dostępne wersje mają zasięg ponad 8 kilometrów i dają śmigłowcom możliwość eliminowania celów z odpowiedniej odległości. Jeden z naszych najnowszych produktów to SOM, lekki pocisk manewrujący dla samolotów takich jak F-16, Eurofighter i F-35. SOM zapewnia przewagę w zakresie środków powietrze-ziemia w odległości 250 km. Rakieta ta jest obecnie integrowana również z samolotami MiG-29.

What kind of products are available in your portfolio?

Roketsan started with Euro-STINGER Program, as a company responsible for the production of Stinger launch and flight engines. Following the Stinger program, Roketsan developed extended range artillery rockets and weapon systems. In 2010 the first indigenously-designed guided missile was delivered to the Turkish Armed Forces and United Arab Emirates and also introduced to customers worldwide such as Korea, Bahrain, Brazil, Germany, Kazakhstan by Roketsan. This unique missile, CIRIT, has been a pioneer in 70 mm Guided Missile market with its unique features. With the know-how and infrastructure gained, Roketsan has developed long range antitank missile UMTAS primarily for the Turkish Armed Forces. Laser or Imaging Infrared Guided UMTAS has the capability to eliminate heavy armor with its newly designed warhead. Both versions work simultaneously and provide +8km range, enabling the helicopters to eliminate targets from a stand-off distance. One of the latest products is SOM, a lightweight cruise missile designed for modern fighter aircraft such as F-16, Eurofighter and F-35. SOM provides air-to-ground superiority with 250 km range. This cruise missile is also being integrated on Mig-29 aircraft as well.

5 6 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

Jak podchodzicie do państw takich jak Polska, które oczekują How do you deal with the countries that require offset, such as Pooffsetu? Czy oferujecie transfer technologii? land? Do you offer transfer of technology?

Our approach is to partner with the local industry rather than selling the prodNasza strategia zakłada partnerstwo z lokalnym przemysłem zamiast bezpośredniej sprzedaży naszych produktów. Roketsan ma międzynarodową siatkę ucts directly. Roketsan has worldwide cooperation with local industries and is współpracowników i możliwość zaoferowania industrializacji. Budujemy silną capable of providing industrialization as well. We build strong cooperation współpracę z naszymi partnerami, aby dostarczać na czas produkty odpowith our partners to supply quality products on time. To this end, we investiwiedniej jakości. Badamy zdolności, tworzymy infrastrukturę i zapewniamy gate capabilities, establish infrastructure and provide training for future szkolenia. W tym aspekcie nasze zespoły inżynieryjne przeprowadziły warszknowledge. In this context, our technical teams have carried out workshops with WZL-1 and detailed discussions with MESKO taty dla WZL-1, a także szczegółowe rozmowy z and HSW. We look forward to widening our disMESKO i HSW. Chcemy poszerzyć zakres rozmów z Nasza strategia zakłada pozostałymi firmami, takimi jak WZL-2, WZU, PZLcussions with remaining companies such as WZL2, WZU, PZL-Swidnik, WB Electronics. In addition, -Świdnik i WB Electronics. Mamy już istniejącą partnerstwo z lokalnym we have ongoing cooperation with Jakusz and współpracę z Jakuszem i Nitrochemem. Zakładaprzemysłem zamiast Nitrochem. We anticipate that Polish Defence Inmy, że polski przemysł zbrojeniowy będzie naszym bliskim partnerem w zapewnianiu polskim siłom dustry will be our close partner in providing Polish bezpośredniej sprzedaży zbrojnym nowoczesnych produktów.

Armed Forces with cutting edge products.

Czy wasze technologie są własne, czy też licencjonowane?

Roketsan ma pełną kontrolę nad projektami swoich produktów. Intelektualne prawa własności należą w niektórych przypadkach do Ministerstwa Obrony Turcji z racji charakteru konkretnych programów. W rezultacie Roketsan potrzebuje jedynie zgody tureckiego Ministerstwa Obrony, aby sprzedawać i współpracować w zakresie głównych produktów, takich jak CIRIT, UMTAS czy TEBER (bomby precyzyjne). Roketsan jest związany regulacjami NATO oraz Unii Europejskiej, co oznacza, że jakiekolwiek państwo będące na czarnej liście tych organizacji jest objęte sankcjami również z naszej strony.

naszych produktów.

Roketsan ma międzynarodową siatkę współpracowników i możliwość zaoferowania industrializacji.

Our approach is to partner with the local industry rather than selling the products directly.

Roketsan has worldwide cooperation with local industries and is capable of providing industrialization as well.

Jakie produkty lub usługi promujecie w Polsce?

Roketsan jest gotowy zaprezentować polskiemu przemysłowi zbrojeniowemu zdolność produkcji nowej generacji rakiet w standardzie NATO oraz możliwość nabycia doświadczenia, by zaprojektować własne. Co więcej, Roketsan uważa, że takie produkty jak CIRIT, UMTAS i TEBER byłyby bardzo cennym nabytkiem dla polskich sił zbrojnych. Ważne jest, że mogą zostać one zintegrowane również z posowieckim sprzętem, który znajduje się na polskim wyposażeniu, takim jak Mi-24 i MiG-29. Co do tego drugiego, TEBER i SOM mogłyby być uzbrojeniem polskich samolotów MiG-29. Zaproponowaliśmy również integrację tej broni na śmigłowcach W-3 Sokół oraz Mi, a także ich koprodukuję z lokalnymi zakładami. Dotyczy to szczególnie rakiet CIRIT, które są pociskiem dla wielu platform – może być on używany nie tylko przez śmigłowce, ale także samoloty oraz platformy lądowe i morskie.

Dziękuję za rozmowę.

www.zbiam.pl

Are your technologies indigenous or licensed?

Roketsan has the full authority of the design of its products. The Intellectual Property Rights belong to the Turkish MoD on some basis due to the nature of the product in terms of the program. Consequently, Roketsan only requires the approval of the Turkish MoD for sales and cooperation on its major products such as CIRIT, UMTAS, TEBER (Precision Guided Bombs). Roketsan is bound by NATO and EU regulations; therefore any countries banned by these two organizations are restricted

by Roketsan as well.

What are the key products or services you promote for the Polish requirements?

Roketsan is ready to present the Polish defense industry the capability to produce new generation NATO standard missiles and gain experience in developing its own. Furthermore, Roketsan believes that products such as CIRIT, UMTAS and TEBER would be a valuable asset to Polish Armed Forces.

The important fact here is that they can be integrated also on the post-Soviet platforms which are currently in Polish use, such as Mi-24s and Mi-29s. Regarding the latter, TEBER and SOM missiles could be used on Polish Mi-29s. We have also proposed these weapons to be integrated on W3-Sokol and Mi helicopters as well as co-production with the local industry. It applies mainly to CIRIT which is a multi-platform missile that can be used on not only rotary platforms but also fixed wing aircraft, land and naval platforms.

Thank you for the conversation.

Robert Czulda

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 57

Hubert Królikowski

Rozwój polskich Wojsk Specjalnych

The development of Polish Special Operations Forces

Polskie Wojska Specjalne rozwinęły się znacząco, bazując na doświadczeniach udziału we współczesnych konfliktach zbrojnych. Dzięki temu możliwe jest analizowanie aktualnych trendów w prowadzeniu działań zbrojnych i przygotowanie scenariuszy odpowiedzi na przyszłe zagrożenia, które mogą spowodować ewolucję misji Wojsk Specjalnych. Żołnierze tego rodzaju wojsk są zaangażowani w każdy aspekt współczesnego konfliktu zbrojnego, w obronę narodową, dyplomację i rozwój sił zbrojnych.

Special Operations Forces develop significantly through their experiences in conflict. They can further prepare for such conflicts via the study of future threats and warfare trends that will modify the missions of SOF soldiers in the future. SOF soldiers will, in general, touch every aspect of the modern day conflict including defence, diplomacy and even development elements. Żołnierze Wojsk Specjalnych są w stanie przeprowadzać działania w bardzo szerokim spektrum - mające bezpośrednio na celu niszczenie infrastruktury krytycznej przeciwnika albo neutralizację lub branie do niewoli ważnych osób spośród jego personelu. Wojska te są także zdolne do prowadzenia rozpoznania najważniejszych obiektów. Mają też zdolności do działań niebezpośrednich, jakimi są np. szkolenia własnych albo sojuszniczych sił. We współpracy z innymi organizacjami rządowymi, takimi jak policja i służb wywiadowcze, są w stanie przeprowadzać szkolenia tak pojedynczych osób, jak i całych zespołów, albo ustanowić na nowo cywilną infrastrukturę i instytucje. Co więcej, do zadań Wojsk Specjalnych wlicza się także: prowadzenie działań niekonwencjonalnych, walkę z terroryzmem, zapobieganie rozprzestrzeniania broni masowego rażenia, operacje psychologiczne, rozpoznanie strategiczne, ocenę efektów uderzeń i wiele innych.

Dzisiaj wszystkie kraje będące członkami Sojuszu Północnoatlantyckiego dysponują różnej wielkości jednostkami Wojsk Specjalnych o specyficznych funkcjach i doświadczeniach. Większość państw NATO ma różne struktury dowodzenia wojskami specjalnymi, które można opisać jako elementy dowództwa narodowych sił zbrojnych dedykowane działaniom wojsk specjalnych, czy komponenty dowodzenia operacjami specjalnymi lub siłami operacji specjalnych. Biorąc pod uwagę wszystkie zdolności Wojsk Specjalnych i fakt, że 5 8 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Many underline that SOF soldiers are able to conduct direct missions to destroy key infrastructure or neutralize or capture key personnel. They are also able to spot key object, and at the same time they have indirect capabilities which can be realized through training of friendly forces. .In cooperation with other government organizations such as police and intelligence services, they are able to conduct personal and team training or reconstitute and improve civilian institutions and infrastructure. Moreover, Special Forces tasks also include: unconventional warfare, counterterrorism, counter proliferation of weapons of mass destruction, psychological operations, information operations, battle damage assessments and many others.

Today, all NATO member countries possess different size SOF units with specific functions and expertise. Currently majority of NATO countries possess different special operations forces command structures that can be described as national military staff elements for special operations, special operations components command or special operations services. Taking into consideration all Special Forces capabilities and the fact that NATO nations used their special operations forces as national assets mainly under national command, it became almost natural to initiate and create a joint headquarters for NATO Special Forces. The main purpose of these activities w w w. z b i a m . p l

państwa NATO używają ich jako czynnika narodowego i głównie pod dowództwem narodowym, niemal naturalnym wydawało się stworzenie także wspólnego dowództwa dla Wojsk Specjalnych NATO. Głównym celem tego działania było zintegrowanie narodowych wysiłków i możliwości sił operacji specjalnych tak, aby doprowadzić do ich właściwego zaangażowania, osiągnięcia efektu synergii i stworzenia możliwości skutecznego użycia ich jako sił koalicyjnych.

Polska była także uczestnikiem tego procesu. Określając i prezentując swoje narodowe ambicje i deklarując rozwój narodowych możliwości Wojsk Specjalnych od dawna dążyła do bycia jednym z państw ramowych NATO w obszarze operacji specjalnych. Polska chce także uczestniczyć w rozwoju Dowództwa Operacji Specjalnych NATO, aby stać się jednym z wiodących państw w regionie i centrum kompetencji dla operacji specjalnych.

Ostatni egzamin - „Noble Sword-14”

Ukoronowaniem tych działań było sojusznicze ćwiczenie „Noble Sword-14”, które odbyło się we wrześniu 2014 roku. Był to istotny element certyfikacji Komponentu Operacji Specjalnych NATO (Special Operations Component – SOC) przed przejęciem zadania utrzymywania stałej gotowości bojowej w ramach Sił Odpowiedzi NATO w 2015 roku. W ćwiczeniu wzięło udział łącznie 1700 żołnierzy z 15 krajów. Przez ponad trzy tygodnie żołnierze szkolili się na poligonach wojskowych w Polsce, na Litwie i na Bałtyku.

Sztab komponentu dowodzenia operacjami specjalnymi (Special Operations Component Command - SOCC), który był głównym rozgrywającym podczas ćwiczeń, bazował na żołnierzach polskiego Centrum Operacji Specjalnych - Dowództwie Komponentu Wojsk Specjalnych z Krakowa z gen. bryg. Jerzym Gutem na czele. Pięć grup zadaniowych operacji specjalnych (Special Operation Task Groups – SOTG): trzy lądowe (polska, holenderska i litewska), jedna morska i jedna powietrzna (obydwie polskie), zrealizowały wszystkie praktyczne zadania przydzielone przez SOCC. Głównym tematem ćwiczenia było planowanie i przeprowadzanie operacji specjalnych przez SOCC i grupy zadaniowe, w ramach wypełniania sojuszniczego Artykułu 5. o Kolektywnej Obronie. Istotna była także weryfikacja wielonarodowej struktury SOCC, procedur i łączenia wybranych elementów systemów bojowych. W „Noble Sword-14” brało udział 15 państw: Chorwacja, Estonia, Francja, Holandia, Litwa, Niemcy, Norwega, Polska, Słowacja, Słowenia, Stany Zjednoczone, Turcja, Węgry, Wielka Brytania i Włochy. Ćwiczenie zostało wsparte przez wojska konwencjonalne i inne służby: Straż Graniczną, Policję i Służbę Celną. Działania grup zadaniowych były także wsparte przez śmigłowce, samoloty bojowe, lotnictwo transportowe i okręty Marynarki Wojennej RP.

was to integrate national SOF efforts and resources to address their proper employment in order to achieve synergic and strategic effect of use these assets as national and now as coalition forces.

Poland was also an participant of this process, through establishing and presenting national ambitions and declarations about the development of national SOF capabilities, wants to become the NATO Special Operations Framework Nation and contribute to the progress of NATO Special Operations Headquarters in order to become one of the leading countries in the area of special operations.

Final exam - “Noble Sword-14”

The crowning of Polish efforts was an allied Field Training Exercise (FTX) “Noble Sword-14” in September of theyear 2014. It was a certification for NATO Special Operations Component (SOC) before taking over combat readiness duties within the NATO Response Forces in 2015 (NRF 2015). Altogether, about 1700 soldiers from 15 countries took part in the exercise. For more than three weeks soldiers practiced on military training areas in Poland, Lithuania and the Baltic Sea areas.

Special Operations Component Command (SOCC) staff, which was the main exercise player, based on soldiers from Polish Special Operations Centre – the Special Forces Component Command (SOC-SFCC) in Cracow commanded by Brigadier General Jerzy Gut. Five Special Operation Task Groups (SOTG’s): three land SOTG’s (Polish, Dutch and Lithuanian) Przy budowie polskich Wojsk Specjalnych wsparcia udzielały i nadal udzielają Stany Zjednoczone, co widać m.in. po sprzęcie, który jest wykorzystywany przez polskich żołnierzy.

During the contsruction of Polish Special Forces, it was, and it is still, supported by United States, which can be seen e.g. while looking at the equipment used by Polish soldiers.

Żołnierze JW GROM – polskiej jednostki przeznaczonej do prowadzenia działań kontrterrorystycznych i ratowania zakładników.

Soldiers of GROM SOF unit dedicated to conduct counterterrorist missions and saving the hostages.

one maritime and one air (both Polish) took responsibility for conducting practical tasks assigned by SOCC. Planning and conducting special operations by Special Operations Component Command and Special Operation Task Groups as a part of allied Article 5 Collective Defense were the core subjects of the exercise. The plan was also to verify the multinational structure and procedures and combining the chosen elements of combat systems. Countries participated in “Noble Sword-14” included: Croatia, Estonia, France, the Netherlands, Lithuania, Germany, Norway, Poland, Slovakia, Slovenia, the USA, Turkey, Hungary, Great Britain and Italy. The exercise was supported by conventional forces and several institutions: the Border Guard, the Police and the Customs Service. SOTG’s activity was also supported by helicopters, fighter jets, transport aircrafts and the Polish Navy.

www.zbiam.pl

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 59

Gotowość Komponentu Operacji Specjalnych NATO musiała zostać potwierdzona certyfikatem, przed przejęciem obowiązków w 2015 r. Certyfikacji dokonywał wielonarodowy zespół certyfikujący, złożony ze specjalistów z Dowództwa Sojuszniczych Sił Połączonych (Neapol, Włochy) i Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych RP. Szefem ćwiczenia był w czasie „Noble Sword-14” gen. dyw.

Piotr Patalong, Inspektor Wojsk Specjalnych przy Dowództwie Generalnym Sił Zbrojnych RP. Sukces odniesiony we wrześniu 2014 roku spowodował, że w 2015 roku Polska mogła wystawić po raz pierwszy jednostki specjalne jako państwo ramowe w obszarze Komponentu Operacji Specjalnych NATO. Oznaczało to, że polscy żołnierze Wojsk Specjalnych stanowili jego główną część, a jednostki Wojsk Specjalnych rozpoczęły turę gotowości bojowej od 1 stycznia 2015 r. Trwała ona do końca grudnia 2015. Dla Polski jako siódmego kraju, który uzyskał status państwa ramowego w zakresie przeprowadzania sojuszniczych operacji specjalnych, obok Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii czy Francji, oznaczało to bycie liderem w tej dziedzinie w Europie Środkowo-Wschodniej.

Polska metoda rozwijania zdolności Wojsk Specjalnych jest stawiana jako przykład tego, jak państwo może wytworzyć nowe strategiczne zdolności. Niektóre państwa prosiły stronę polską o podzielenie się doświadczeniami w budowaniu nowoczesnych struktur sił operacji specjalnych. Niektóre polskie rozwiązania i pomysły zostały nawet zastosowane przez siły operacji specjalnych Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii (obydwa te kraje można uznać za wiodące w zakresie operacji specjalnych). Wszystkie wspomniane powyżej fakty potwierdzają, że poprzez rozwój narodowych struktur Wojsk Specjalnych, Polska wiele wniosła do budowy Centrum Koordynacji Operacji Specjalnych NATO i dalszego rozwoju Centrali Operacji Specjalnych sojuszu. Biorąc pod uwagę fakt, że potencjalni przeciwnicy nie odczuwają potrzeby stosowania się do jakichkolwiek zasad, wliczając w to normy prawne i bardzo szybko dzielą się swoimi doświadczeniami z innymi organizacjami terrorystycznymi i kryminalnymi – wszystkie kroki zwiększające bezpieczeństwo państw członkowskich NATO są niezbędne.

Co za tym idzie kreacja i dalszy rozwój sił operacji specjalnych NATO, podobnie jak zdolności narodowych w tym obszarze i jest bardzo ważne i powinno być kontynuowane.

6 0 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Sprzęt Wojsk Specjalnych jest stale modernizowany, co widać na przykładzie wyposażenia pododdziałów wyspecjalizowanych w taktyce niebieskiej.

Equipment of Polish Special Forces is constantly beeing modernized. It can be seen while looking on the equipment of the units specialized in blue tactics.

Żołnierze polskich Wojsk Specjalnych brali udział w misjach m.in. w byłej Jugosławii, Iraku i Afganistanie, ponieśli też straty. W późnych godzinach nocnych 23 stycznia 2013 r. trakcie akcji zatrzymania grupy terrorystów z Abdulem Rahmanem na czele, zginął oficer z JW GROM, Krzysztof Woźniak.

Soldiers of the Polish Special Forces took part in various missions – among others – in ex-Yugoslavia, Iraq and Afghanistan, they also had some losses. In the late night hours of the 23th January 2013, during the mission of taking into custody a group of terrorist with Abdul Rahman, the GROM oficer, Krzysztof Woźniak was killed.

NATO Special Operations Component combat readiness before taking over duties within the NRF 2015 had to be certificated by Multinational Certification Team consisting of specialists from Allied Joint Force Command (Naples, Italy) and the Operational Command of Polish Armed Forces. Major General Piotr Patalong, the Inspector of Special Forces to General Command of the Polish Armed Forces hold the post of “Noble Sword-14” Exercise Director.

After success achieved in September 2014, Poland could deploy it’s SOF units as a framework nation in the area of NATO Special Operations Component. It means that the Polish Special Forces soldiers created the main part of NATO Special Operations Component. Polish Special Forces units started their combat readiness duties from 1st January till 31st December, 2015. For Poland, as the seventh state in the world, besides countries such as U.S., United Kingdom or France gained status of a framework nation in the field of conducting allied special operations and became an unquestionable leader in Central-Eastern Europe.

The Polish way of development of SOF capabilities has been shown as an example of how a nation can built new strategic capabilities, some nations asked Poland for share our experiences in constructing modern structures of special forces.

Some Polish solutions and ideas are even now implemented by the US and the UK special operations forces (both nations can be described as leading nations in the area of special operations). All above mentioned facts indicate that through development of national structures of Polish Special Forces, Poland contributes to the construction of NATO Special Operations Coordination Center and further development of NATO Special Operations Headquarters. Moreover, we must take into consideration the fact that our enemies do not need to follow any rules including rules of law and share their experiences very rapidly with other terrorists or criminal organizations.

That is why all steps dedicated to increase security of individual states or countries which are members’ alliance as NATO are necessary. Therefore, the creation and future development of NATO SOF, as well as national capabilities of NATO nations are very important and should be continued.

Hubert Królikowski

w w w. z b i a m . p l

Zapraszamy na targi MSPO HALA C Przedsiêbiorstwo Sprzêtu Ochronnego MASKPOL S.A.

Konieczki 42-140 Panki www.maskpol.com.pl

tel. (+48) 34 310 93 00 fax. (+48) 34 317 98 31 maskpol@maskpol.com.pl

dr inż. Przemysław Kowalczuk

PRZEKRÓJ PLANÓW WZE S.A. DZIŚ I JUTRO NA TLE ZMIENIAJĄCYCH SIĘ UWARUNKOWAŃ The Strategic Plans of MEW JSC. Tomorrow and Today in the Rapidly Changing Environment

K

onsolidacja polskiego przemysłu obronnego zaowocowała koncentracją w Grupie PGZ przedsiębiorstw o bardzo zróżnicowanych profilach oraz skali działalności. Dla niektórych z nich jest to doskonała okazja do osiągnięcia pozycji lidera w danym obszarze technologicznym, produktowym czy usługowym. Do spółek tych należą Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A., których nowy Zarząd wyjawił nam śmiałe plany rozwojowe na najbliższe lata. Plany, ale też podejmowane konkretne działania opierają się na trzech filarach: – Ścisłej korelacji z potrzebami Sił Zbrojnych w tym nadchodzącymi programami PMT (m.in.: Wisła, Narew czy Homar) jako wiarygodny partner innych spółek PGZ. – Szerokiego rozwinięcia dotychczasowej współpracy z obecnymi partnerami, jak i nowymi partnerami zagranicznymi: Honeywell, Kongsberg, Harris, Raytheon, Lockheed Martin...

– Przekształcenie dotychczas świadczonych usług z grupy remontowo-naprawczej w nowocześnie zarządzany hub serwisowy oferujący wsparcie w pełnym cyklu życia systemów będących na wyposażeniu Sił Zbrojnych RP.

Consolidation of the Polish defense industry resulted in grouping in the Polska Grupa Zbrojeniowa (PGZ) consortium companies of much varying profiles and size. For some of those companies it is an opportunity to achieve leading position in the particular technological, manufacturing or servicing field.

Among such companies is Military Electronic Works JSC, and the management unveiled to us daring development plans for years to come.

Systemy WZE S.A.

Systems of MEW JSC

Realizacja tych planów, jak zapewnia Zarząd WZE S.A. posiada solidne podstawy w postaci bogatego doświadczenia pracowników, głębokich kontaktach biznesowych z kluczowymi partnerami zagranicznymi oraz dobrą, bo popartą sukcesami komercyjnymi współpracą z ośrodkami naukowymi (co samo w sobie jest rzadkością w krajowej rzeczywistości). Doświadczenia Spółki wynikają z programów modernizacji, gdzie „wizytówką” cały czas jest zestaw Newa SC jak i opracowania osobnych produktów, główne z dziedziny pasywnego rozpoznania oraz Walki Radioelektronicznej. Przyjrzyjmy się: Przebiśnieg – wykrywanie, identyfikacja oraz zakłócanie źródeł radiowych przeciwnika; Mobilna Stacja Rozpoznania „MSR-W” - automatyczne rozpoznawanie sygnałów z radarów i urządzeń montowanych na statkach powietrznych ESM/ ELINT. Rozwinięcie powyższej technologii nastąpiło w MZRiASR, czyli ultra Mobilnym Zestawie Rejestracji i Analizy Sygnałów Radiolokacyjnych oraz Mobilnej Stacji Rozpoznania Radioelektronicznego ESM/ELINT z sukcesem dostarczonej do wojsk specjalnych. Tak kompleksowe oraz niewątpliwie skomplikowane technologicznie systemy, opracowane i wyprodukowane w kooperacji krajowej jak i zagranicznej, są dobrą bazą oraz mocnymi referencjami WZE w przyszłych przedsięwzięciach.

Przyszłość

Budując swoją przyszłość firma najwyraźniej nie czeka na „mannę z nieba” tylko przystępuje aktywnie do tych inicjatyw, których wyniki są zgodne z wytyczonymi wcześniej kierunkami oraz posiadają wystarczający potencjał biznesowy. W czerwcu br. Spółka uzyskała certyfikat jak i związaną z nim licencję wyłączną pozwalającą na ustanowienia w jej strukturach certyfikowanego przez Kongsberg Centrum Serwisowego Systemów Morskiej Jednostki Rakietowej z pociskami NSM. Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A. już teraz inwestują w nową infrastrukturę oraz rozszerzają swoją www.zbiam.pl

Plans and the company’s activity are based on three pillars: – close correlation with the needs of Polish Armed Forces, including large armament programs (Wisła, Narew, and Homar, among others), being a credible partner of the other companies forming Pegaz consortium; – aggressive development of cooperation with present domestic and foreign partners, and also undertaking cooperation with new foreign partners, like Honeywell, Kongsberg, Harris, Raytheon, Lockheed Martin; – evolution of activities from service-repair activities towards modern, well managed service hub, offering full life-cycle support of the electronics systems used by Polish Armed Forces.

Implementation of the plans, as it is confirmed by MEW JSC management, has solid base in experienced personnel, well developed business contacts with key foreign partners, and in good cooperation with scientific-research entities, which has been proven during the works on some successful programs. Such cooperation with scientific community is rarely observed in our reality. Experience of the MEW JSC company in modernizations have been recently gained mainly during the Newa SC program, which remains a flag achievement of the company. MEW JSC also developed some successful electronic support and electronic countermeasures systems. Among them is Przebiśnieg, a system able to detect, identify and jamm the radio signals emitted by enemy systems; MSR-W Mobile Reconnaissance Station, which automatically gathers intelligence data about radars and other electronic devices on board of enemy aircraft. The technology of the above system has been farther developed in the MZR and ASR systems, which are: Mobile ESM/ELINT System delivered to the Special Operations Force and ultra Mobile Set for Recording and Radar Signal Data Processing.

Such complex and undoubtedly technologically advanced systems, developed in cooperation with domestic and foreign electronics companies, give the MEW JSC a good recommendation for future works.

Future

Company remains very active in shaping its own future, trying to undertake all the possible projects within the military electronics field, if such projects have adequate business potential. In June this year company was certified by Kongsberg company to establish service & maintenance center for the servicing of Naval Shore-Based Missile Unit and NSM missiles. MEW JSC already now invests in the new infrastructure and carries on process of enhancing the Konsberg’s license for servicing also energetic materials of the mentioned system, Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 63

licencję o możliwość serwisowania materiałów energetycznych w tym głowic bojowych. Takie kompleksowe podejście pozwala na budowę zgodnego ze standardami zachodnimi hub-a serwisowego i przełożenie nowych struktur na potrzeby serwisowe Armii w pozostałych obszarach.

Duże programy offsetowe…

Pozyskiwanie nowych kompetencji w znacznej części jest możliwe poprzez programy offsetowe. Wojskowe Zakłady Elektroniczne S.A. posiadają jedne z największych (o ile nie największe) w kraju doświadczenie w absorpcji transferu technologii poprzez offset oraz licencje. Przykładem może być tu offset ze strony amerykańskiej firmy Honeywell, który pozwolił na oferowanie spolonizowanych systemów nawigacji inercjalnej TALIN niezbędnej dla dalszych produktów takich jak KTO Rosomak, Poprad czy Krab. Obecnie Spółka jest w trakcie przygotowań do przyjęcia transferu technologii części offsetu dla systemu Wisła oraz licencji dla Narwi. Transfer ten jest niezbędny do szybkiego uruchomienia zdolności produkcyjnych z zakresu komponentów licencyjnych – głównie podsystemów elektroniki rakiety oraz radaru konstrukcji partnera zagranicznego. Powiązaną z systemami OPL, a z pewnością coraz bardziej palącą kwestią jest kompleksowa produkcja modułów nadawczo-odbiorczych w technologii GaN. Praktycznie każdy nowy radar dla SZ RP będzie oparty o moduły N/O i co za tym idzie ich źródło musi być zabezpieczone w zasobach krajowych. Niezależnie od potencjalnego offsetu/licencji Zarząd WZE rozpoczął działania zmierzające do budowy w ramach spółki (lub kilku spółek PGZ) wydziału montażu takich modułów. Przy założeniu importu układów MMIC od partnerów zagranicznych taka inwestycja powinna przynieść pierwsze rezultaty w postaci gotowej serii modułów już po ok. 1.5 roku.

…i małe programy offsetowe

Najwyraźniej firma nie zapomina także o mniejszych inicjatywach, których rezultaty może nie będą aż tak spektakularne, ale jednak szybsze i równie potrzebne SZ. Przykładem jest tu program kompleksowej i głębokiej modernizacji radarów precyzyjnego lądowania GCA2000 amerykańskiej firmy Exelis (dzisiaj Harris). Rezultatem programu będą nie tylko radary o nowych możliwościach zmodernizowane w całości przez polską spółkę grupy PGZ, ale również pogłębiona współpraca z silnym partnerem ze Stanów Zjednoczonych.

Praktyka innych firm wskazuje, że właśnie takie działania pozwalają na przyszłościowe otwarcie rynków zachodnich i uruchomienie oczekiwanego eksportu.

A co z R&D ?

Ostatnim i jednocześnie szalenie istotnym obszarem działalności każdej firmy zbrojeniowej jest iteracyjny proces opracowywania nowych produktów.

Zarząd Spółki, posiadając doświadczone zespoły skupione w działach B+R podjął decyzję o przystąpieniu do kilku programów rozwojowych kluczowych z punktu widzenia przyjętych planów. Jednym z nich jest dołączenie do „rakietowego” projektu NCBiR domeny kosmicznej PGZ, w obrębie którego spółka będzie miała możliwość opracowania polskiego rozwiązania nawigacji inercjalnej (INS) oraz komputera pokładowego rakiety przeciwlotniczej. Pracą badawczo-rozwojową jest również modyfikacja stacji RSWP P-18 polegająca na „cyfryzacji” oryginalnie analogowego urządzania. Do grupy tej zaliczyć należy również projekt opracowania i produkcji seryjnej kompleksowego, opartego o zmienione założenia systemu Walki Radioelektronicznej (WRE) o kryptonimie Kaktus. Ze względu na skomplikowanie i zakres niezbędnych kompetencji do realizacji programu PGZ utworzyło konsorcjum zadaniowe, gdzie WZE pełni rolę lidera technicznego.

Wygląda na to, że plany nowego Zarządu Wojskowych Zakładów Elektronicznych, choć śmiałe posiadają realne podstawy realizacji. Jak zawsze czekamy na pierwsze rezultaty i nowe produkty spełniające oczekiwania Sił Zbrojnych.

6 4 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

like warheads for example. Such comprehensive approach enables to built a service hub in accordance to the western countries’ standard and using of the new structures for meeting the other service requirements of Polish Armed Forces in other fields.

Large off-set programs

Getting new capabilities in considerable part is possible due to the off-set programs. Military Electronic Works JSC has one of the largest (if not the largest) experience among the Polish defense industry companies in absorbing technologies through off-set and license programs. An example can be the off-set technology transfer made by American Honeywell company, which enabled to offer TALIN inertial navigation systems, being a Polish version of American systems. The TALIN set is necessery for such products like Rosomak wheeled APC, Poprad air defense system or Krab artillery system. Presently the company is preparing itself to absorb technology transfer related to the Wisła program and related to license for Narew air defense system. The transfer is necessary for quick launching of component production to be realized at MEW JSC for this programs, mainly the electronic blocks for missiles and the radar developed by foreign partner. Comprehensive production of trans-receiver modules in GaN technology is very urgent and this undertaking is also related to air defense systems. Practically every radar for Polish Armed Force will be based on such modules, so the production source of them must be available domestically.

Independently from the off-set & license potential the MEW JSC management initiated activities towards establishing within the company (or a few companies within PGZ consortium) a manufacturing division of such modules. Assuming that MMIC components will be imported from foreign partners, the first modules can be produced by the new division within 1.5 years.

…and small off-set programs

The company does not forget about smaller initiatives, maybe not so spectacular like the large ones, but also needed for Polish Armed Forces and which are quicker to realize. An example can be the program of comprehensive and deep modernization of GCA2000 GCA (Ground Controlled Approach) radar manufactured by American company Exelis (presently Harris). The program will result not only in much more capable radars modernized completely in Poland, but also in deepened cooperation with powerful partner from the United States. Experiences of other companies show that such activities enables to enter difficult western markets and starting of long awaited export.

What about Research & Development?

Very important field of activity of every defense company is the process of developing of new products. The MEW JSC management and the experience development and engineering cells decided to undertake some development programs, being of key importance for the company’s development plans. One of such project is joining the space domain of PGZ Group and joining the NCBiR missile program. MEW JSC will have possibility to develop the INS system and on-board computer for air defense missile. Also, the works are carried on a fully digital version of the RSWP P-18 station, which originally was analogue system. The other development project is the program Kaktus, which will result in development of new Electronic Warfare system, based on requirements, which have been recently changed. PGZ consortium formed an ad-hoc group to run the program. The group is lead by MEW JSC (technical leader), due to the company’s experience and competence.

It seems that the plans of the new management of Military Electronic Works JSC, thought daring and far-reaching, have solid base and are quite realistic. So we will wait for the results and new products for Polish Armed Forces. dr inż. Przemysław Kowalczuk w w w. z b i a m . p l

Maciej Szopa

Bezzałogowce

dla Sił Zbrojnych RP UAVs for Polish Armed Forces

W czasie Szczytu NATO i Światowych Dni Młodzieży w lipcu br. nadzór sprawowały BSP Elbitu, w tym należący do kategorii MALE Hermes 900.

During the NATO summit and World Youth Day tis year in July, the supervision was performed

by Elbit System’s UAV’s including the MALE class Hermes 900.

O bezzałogowych systemach powietrznych w kontekście zdobywania nowych zdolności przez Siły Zbrojne RP i inne polskie służby porządku publicznego, mówi się już od lat. I chociaż pierwszy sprzęt tego typu pojawił się w Wojsku Polskim już w 2005 roku i do tej pory, dla Wojsk Lądowych i Wojsk Specjalnych, zakupiono ponad 35 zestawów mini-BSP szczebla taktycznego (kolejne cztery kupiła m.in. Straż Graniczna), to program systemowych zakupów do dzisiaj pozostaje na papierze. Niedawno, na szczeblu kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej, zapadły w tej sprawie nowe decyzje.

The unmanned air systems being part of future capabilities of the Polish armed forces and other uniformed services are discussed for many years. Although first such systems were introduced in Polish Army already in 2005, to date Army and Special Forces have purchased more than 35 tactical mini-UAV sets (further four were acquired by Border Guard), but the framework for purchasing program still remains on paper. Recently Ministry of Defence has made new decisions regarding this case.

P

rzede wszystkim, zgodnie z deklaracjami z połowy lipca 2016 r., jak najwięcej bezzałogowych systemów zostanie zamówionych bezpośrednio w polskim przemyśle, ale pod tym określeniem należy rozumieć firmy znajdujące się pod kontrolą Skarbu Państwa, a nie podmioty prywatne (chyba, że ściśle współpracujące z Polską Grupą Zbrojeniową). Siły Zbrojne RP nadal mają pozyskać systemy BSP siedmiu klas. Sześciu - zgodnie z obowiązującym nadal Planem modernizacji technicznej Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2013-2022, decyzja o pozyskaniu siódmego zapadła w lipcu br.

According to statements issued by MoD in July 2016, Polish industry should deliver as much as possible of UAV systems. This definition applies mostly to the state-controlled companies, not private or joint-stock entities, although it may apply to the companies closely cooperating with Polish Armament Group (PGZ).

The Polish Armed Forces would still acquire seven UAS classes. Six were already included in the current technical modernization program for the Polish armed forces for 2013-2022; the decision to acquire the seventh tier was made in July this year.

Duże systemy rozpoznawczo-bojowe

Large surveillance and armed systems

Największymi i najdroższymi polskimi systemami bezzałogowymi mają być te należące do klasy MALE (Medium Altitude Long Endurance – operujące na średnich wysokościach, o dużej długotrwałości lotu), określane kryptonimem Zefir. Polska planuje pozyskać cztery takie zestawy, po trzy aparaty latające w każdym, które pojawić miałyby się w służbie w latach 2019-2022. Zefiry mają dysponować promieniem operacyjnym od 750 do nawet 1000 km i wykonywać zadania na korzyść całych Sił Zbrojnych RP. Byłyby to przede wszystkim misje rozpoznawcze, ale polskie MALE mają także być zdolne do wykonywania uderzeń na cele „uprzednio rozpoznane” albo wykryte samodzielnie przez własne sensory pokładowe. Uzbrojenie Zefira miałyby stanowić m.in. kierowane pociski „powietrze-ziemia”, a zapewne także niekierowane pociski rakietowe i bomby szybujące. Polskie MON prowadziło rozmowy w sprawie największych systemów bezzałogowych z amerykańską firmą General 6 6 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

The largest and most expensive Polish unmanned air systems should be MALE-class (Medium Altitude Long Endurance) ones, codenamed Zefir (Zephyr).

Poland plans to acquire four sets of such UAVs, each consisting of three aircraft, to enter service between 2019 and 2022. Zefirs should have operating radius of 750 to 1000 km and perform tasks for the benefit of entire Armed Forces.

These would be primarily reconnaissance missions, but future Polish MALE should also be able to strike on "previously identified” targets, or the ones detected by UAV’s own sensors. Zefirs should be armed, among others, with guided air-to-ground missiles, and probably also unguided missiles and gliding guided bombs. Polish Ministry of Defence held talks about the largest UCAV systems with the US General Atomics company (possibly regarding the MQ-9 Reaper) and Israeli Elbit (Hermes 900).

Interestingly, SkyEye, a system developed by Elbit – long-range stabilized w w w. z b i a m . p l

Atomics (w tym kontekście mówi się najczęściej o MQ-9 Reaper) i izraelskim Elbitem (Hermes 900). Co ciekawe, opracowany przez Elbit SkyEye – stabilizowany, optoelektroniczny sensor dalekiego zasięgu z własną nawigacją, opartą o układ inercyjny i GPS, zdolny do obserwacji obszaru o powierzchni nawet 100 km2, został w czerwcu sprowadzony (na mocy kontraktu z Elbitem) do Polski w celu nadzorowania bezpieczeństwa w czasie lipcowych imprez o krytycznym znaczeniu, które odbyły się w naszym kraju: szczytu NATO i Światowych Dni Młodzieży. Zintegrowano go z dwiema platformami bezzałogowymi BSP: Hermes 900 i Hermes 450. Zgodnie ze słowami szefa MON Antoniego Macierewicza system ten „sprawdził się znakomicie”, co może świadczyć o rosnących szansach Elbitu w programach Zefir i Gryf.

Drugim co do wielkości i zdolności rozpoznawczo-bojowych miałby być system taktyczny średniego zasięgu Gryf. Ma być zdolny do prowadzenia rozpoznania na korzyść dywizji (promień działania 200 km) i przy okazji mieć zdolność do uderzeń na uprzednio rozpoznane cele, za pomocą bomb szybujących i/lub rakiet niekierowanych. Planuje się pozyskanie do 10 zestawów, w każdym po 3-4 aparaty latające. Do tej kategorii należy właśnie Hermes 450, oferowany wspólnie z Elbitem przez Polską Grupę Zbrojeniową. W rywalizacji brała udział także prywatna WB Group, współpracująca z Thalesem UK. Wspólnie proponują one daleko idącą polonizację, sprawdzonego brytyjskiego systemu Watchkeeper. Opracowanie własnego systemu tej klasy zapowiadają także firmy zrzeszone w Polskiej Grupie Zbrojeniowej lub z nią współpracujące. Bazą dla niego miałby być taktyczny system krótkiego zasięgu E-310, którego egzemplarze przedseryjne właśnie przechodzą próby. Może się jednak okazać, że zanim będzie on gotowy, niezbędne będzie pozyskanie części zestawów bazujących na zagranicznej platformie.

Mniejsze systemy rozpoznawcze

Jeszcze poprzednia ekipa rządząca podkreślała, że mniejsze rozpoznawcze systemy BSP trzeba zamówić w Polsce, jako że rodzimy przemysł ma do tego pełne kompetencje. Obecne władze dodały do tego wymóg, że państwo polskie musi utrzymać kontrolę nad technologiami rodzimych bezzałogowych aparatów latających, a co za tym idzie, mieć także kontrolę nad produkującymi je i serwisującymi podmiotami gospodarczymi. Tłumacząc to właśnie takimi przesłankami, 15 lipca br. MON anulowało dotychczasowe postępowanie na systemy Orlik (system taktyczny krótkiego zasięgu, działający na szczeblu brygady o promieniu działania co najmniej 100 km, planowano zakup 12-15 zestawów po 3-5 aparatów latających) i Wizjer (system mini-BSP, działający na szczeblu batalionu, promień operacyjny 30 km, wstępnie planowano zakup 15, a docelowo 40 zestawów po 4-5 aparatów).

Intencje MON są takie, że rezygnacja z toczącego się przetargu miałaby nie prowadzić do opóźnień w całej procedurze. Wkrótce zatem należy spodziewać się wystosowania zaproszenia do analogicznego postępowania

electrooptical payload set with own GPS navigation and inertial guidance, able to provide persistent surveillance of areas up to 100 km2, was in June employed under agreement with Elbit to provide critical wide area coverage during large scale events taking place in Poland: the NATO Summit and the World Youth Days. It was integrated into two unmanned platforms, Hermes 900 and Hermes 450. According to Polish Minister of Defence Antoni Macierewicz, system „was performing perfectly”, which may indicate growing chances of Elbit to win Zefir and Gryf programs.

The second largest, regarding the size and attack/reconnaissance capabilities, would be a medium-range tactical unmanned system codenamed Gryf (Griffin). These should be able to conduct reconnaissance tasks for units up to division size (200 km radius), and also be able to destroy previously identified targets using gliding bombs and/or unguided rockets. It is planned to acquire up to 10 sets, each consisting of 3-4 UAVs. This category includes Hermes 450, offered jointly by PGZ (Polish Armament Group) with Elbit.

The contest included also private WB Group, cooperating with Thales UK. Together they offer a far-reaching polonization of British service-proven Watchkeeper system. Companies associated in Polish Armament Group, or closely cooperating with PGZ, announced development of their own UAS of this class. It would be based on E-310 short range tactical system, whose pre-serial examples are now being tested. However, before the mentioned system will be ready, it might be necessary to acquire some UAS based on a foreign-built platform.

Smaller reconnaissance UAVs

Previous government has already stressed the need to order indigenous small reconnaissance UAVs, as Polish industry is capable to design and build such systems. Current authorities have since added the requirement to maintain government’s control over the own UAV technologies, including manufacturing and servicing companies. Taking into account above-mentioned conditions, on July 15th MoD has cancelled previous tenders regarding Orlik (short range tactical UAVs, employed on brigade level with combat radius of at least 100 km; planned purchase of 12-15 sets of 3-5 UAVs each) and Wizjer (mini-UAVs for battalion level, with up to 30 km radius, requirement for initially 15, later 40 sets of 4 or 5 UAVs each) systems. MoD expects the cancelling of ongoing tender would not delay the whole procurement procedure. Therefore we may soon expect an invitation for a tender to be sent to „selected” (ie. controlled by Treasury) companies. MoD expects the contenders would create capabilities to assembly, maintain and modernize these UAS in Poland.

Such a requirement for an Orlik-class favourite prefers an UAS proposed by PIT-Radwar and WZL-2 consortium, under the aegis of Polska Grupa Zbrojeniowa, designed in cooperation with strategic subcontractor Eurotech – already mentioned E-310 UAV.

Spolonizowany Watchkeeper to jedna z ofert w kategorii taktycznego BSP średniego zasięgu.

Polonized Watchkeeper is one of the offers in the medium range tactical UAV category.

www.zbiam.pl

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 67

E-310 jest obecnie niemal pewnym wyborem na taktyczny BSP krótkiego zasięgu.

E-310 is now an almost sure choice for a short range tactical UAV. „wybranych” (tj. znajdujących się pod kontrolą Skarbu Państwa) podmiotów.

MON oczekuje przy tym ustanowienia w Polsce zdolności do montażu końcowego, modernizacji i serwisu tego sprzętu. W tej sytuacji na faworyta w klasie Orlika wysunął się system proponowany przez konsorcjum spółek PIT-Radwar S.A. i WZL nr 2 S.A., działających pod egidą Polskiej Grupy Zbrojeniowej, powstały we współpracy ze strategicznym podwykonawcą - firmą Eurotech.

Chodzi o wspomniany już system E-310. W kategorii mini-BSP Wizjer sytuacja nie jest już tak oczywista. W grę mogą wchodzić izraelskie systemy Aeronautics Orbiter-2B, dotąd oferowane przez PGZ, albo krajowy system FlyEye z WB Group, który odnosi sukcesy na rynkach międzynarodowych (m.in. na Ukrainie i ma duże szanse na wybór w prestiżowym przetargu francuskim). Ale w tym ostatnim przypadku polski prywatny potentat zbrojeniowy musiałby sprzymierzyć się z podmiotem państwowym.

Systemy pionowego startu i lądowania

Sporo nowości pojawiło się w kontekście systemów pionowego startu i lądowania. Do tej pory planowano pozyskanie dwóch klas o takich możliwościach.

Pierwszym miały być systemy o kryptonimie Ważka, mini-BSP, które planuje się zakupić w liczbie 15 zestawów. Według założeń, mają one być zdolne do operowania w promieniu 300 m w terenie zurbanizowanym bądź 3 km w terenie otwartym. Ich długotrwałość lotu określono na co najmniej 30 minut, a maksymalną masę startową na 5 kg. Wymagania te utrzymano, jednak nadal trwa jeszcze faza analityczno-koncepcyjna tego postępowania. Trwa też proces oceny całego projektu ze względu na występowanie interesu bezpieczeństwa państwa. Wydaje się, że systemy w tej klasie będą mogły z łatwością zostać dostarczone przez krajowy przemysł obronny – swoje propozycje przedstawiają tu bowiem tak prywatne jak i państwowe podmioty. Rozwiązaniami tej klasy dysponowały już w zeszłym roku: WB Group, MSP, a także Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych, a ostatnio pojawiły się w ofercie m.in.: WZL Nr 2, Optimum i Drone House.

Drugą z planowanych jest klasa mikro-BSP, której konsekwentnie nie nadaje się kryptonimu. Dzieje się tak zapewne dlatego, że systemy te mają zostać przeznaczone dla Wojsk Specjalnych. Wymagania dotyczące tych niewielkich maszyn to: możliwość działania w promieniu 1,5 km w terenie otwartym, maksymalna masa startowa 2 kg i zdolność do prowadzenia działań przez przynajmniej 25 minut. „Mikro” maja zostać zakupione w sześciu zestawach i w tej sprawie trwa już postępowanie w trybie prawa zamówień publicznych. Oferty wstępne złożyły cztery podmioty: konsorcjum Polskiej Grupy Zbrojeniowej i ITWL, firma Siltec, konsorcjum ASECO-MSP i konsorcjum Cube-Yagal. Niestety, żaden z konkurentów nie będzie w stanie spełnić wymagania dotyczącego dostarczenia systemów jeszcze w 2016 roku.

25 lipca br. Inspektorat Uzbrojenia poinformował o zamiarze przeprowadzenia dialogu technicznego dotyczącego siódmej klasy BSP i trzeciej z aparatami pionowego startu i lądowania. Chodzi o systemy taktyczne krótkiego zasięgu, określane jako Albatros. Miałby on zostać pozyskany na potrzeby Marynarki Wojennej. Aparaty charakteryzować się mają maksymalną masą startową do 200 kg i być zdolne do operowania także z pokładów jednostek pływających. Powinny być zdolne do prowadzenia działań na lądzie, morzu i na terenach przybrzeżnych w sposób ciągły i być zintegrowane z szeroką gamą sensorów, m.in. kamerą dzienną i termowizyjną, dalmierzem 6 8 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Mini-BSP FlyEye jest poważnym kandydatem we francuskim przetargu na 70 systemów.

Tu prezentowany w sąsiedztwie francuskiego „żołnierza przyszłości” FELIN 2015.

Mini-UAV FlyEye is a serious candidate in the French tender for 70 systems. Here presented next to the French „future soldier” FELIN 2015.

In the category of Wizjer („Viewfinder”) mini-UAV picture it is not so clear. The ones being at the stake are Israeli Aeronautics Orbiter-2B, offered previously by PGZ, or indigenous FlyEye system of WB Group, successful in international tenders (including Ukraine, with good chances in the prestigious French „FELIN” programme). But in the latter case, a private Polish defence heavyweight would have to join the state-controlled company.

Vertical take-off and landing UAV systems

A lot of new data have appeared recently regarding vertical take-off and landing (VTOL) UAVs. Until recently it has been planned to acquire two such UAV classes. The first one was mini-UAVs codenamed Ważka (Dragonfly), of which 15 sets were to be acquired. According to the requirements they should be able to operate within a radius of 300 m in urban environment, or 3 km in open area. The required endurance was set for at least 30 minutes, and maximum take-off weight was 5 kg. These requirements remain current, but the evaluation and analysis phase of the tender is going on. Also the evaluation of the whole project is now conducted in regard to the national security issues.

As it seems UAS of this class should be easily delivered by indigenous defence industry, as the proposals are being made by private as well as government-owned companies. A few solutions were available already last year, laid out by WB Group. MSP and Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych, and recently by WZL-2, Optimum and Drone House.

Second of planned VTOL classes is micro-UAV, which still did not receive a codename. The reason is probably the assignment of these systems to the Special Forces. Specifications for these small UAS include the action radius of 1.5 kilometres in the open area, maximum take-off weight of 2 kg and the endurance of at least 25 minutes. Micro UAS will be acquired in six sets, the requirement was already published according to public procurements law.

Preliminary bids were submitted by four subjects: a consortium of Polish Armament Group and ITWL, Siltec, ASECO-MSP and Cube-Yagal consortium.

Unfortunately, none of the competitors will be able to meet the requirement regarding the delivery in 2016.

On July 25th the Armament Inspectorate has announced the requirement set for a technical dialogue about the seventh UAV tier, third regarding VTOL ones. Short-range tactical system, known as Albatros, would fulfil the needs of the Polish Navy. These UAS should have a maximum weight of 200 kg and should be capable to take off and land on navy vessels. Also they should be able to operate continuously over land, sea and coastal areas, have a wide w w w. z b i a m . p l

AIR FORCE INSTITUTE OF TECHNOLOGY

INSTYTUT TECHNICZNY WOJSK LOTNICZYCH ul. Księcia Bolesława 6, 01-494 Warszawa, skr. poczt. 96, POLAND tel.: +48 261 851 300; fax: +48 261 851 313 www.itwl.pl e-mail: poczta@itwl.pl

The institute is involved in the innovative work in the following areas: • On-ground and in-flight tests • Diagnostic systems dedicated for aviation technology • Support for the aviation technology management • Simulation and modelling • Avionic systems • Air armament • Reconnaissance, command and training systems • C4ISR systems integration • Unmanned Aerial Vehicles • Diagnostics of airfields pavement • Testing of petroleum and working fluids • Products testing and certification

We've got: • NATO Commercial and Government Entity Code (NCAGE) 0481H • The Internal Audits System No. W-45/8/2015 in the field of scientific research to support operation/maintenance of military aeronautical systems • The authority to confer the post-doctoral degree

Please find our detailed offer on G-24 booth

i podświetlaczem laserowym, urządzeniami rozpoznania elektronicznego ELINT/COMINT, radiolokatorem typu SAR/GMTI (zdolnym do wykrycia żołnierza) lub SAR/MMTI (zdolnym do wykrywania obiektów nawodnych), a być może także uzbrojeniem. Aparaty latające mają być trudnowykrywalne i zdolne do lotu nisko nad powierzchnią morza. Mają wykonywać misje autonomicznie albo być sterowane bezpośrednio przez operatora. Postawiono także wymóg pływalności platformy latającej, np. po jej przymusowym wodowaniu. IU chce pozyskać Albatrosy w latach 2019-20, zainteresowane firmy mogły składać swoje propozycje do 31 sierpnia br.

Jak widać, Siły Zbrojne RP nadal stoją u progu wielkiego skoku technicznego, jakim będzie wprowadzenie kilkudziesięciu, a być może nawet ponad stu zestawów BSP, z setkami aparatów latających. Pozostaje mieć nadzieję, że konkretne decyzje zakupowe zostaną podjęte w najbliższym czasie i konkretne działania zaczną być realizowane jeszcze w roku 2016.

range of sensors, including day and infrared cameras, laser rangefinder and illuminator, ELINT/COMINT devices, SAR/GMTI (allowing to detect a human) or SAR/MMTI (detecting maritime vessels) radar, and possibility to carry armament. The Albatros unmanned vehicles should be low observable and able to fly low over the water surface. They should be able to perform missions autonomously, or be remotely controlled. One of the requirements is UAS buoyancy, for example after forced landing in water. Armament Inspectorate wants to acquire Albatros UAS’s during 2019-20; interested parties could submit proposals until August 31st.

As one can see, the Polish Armed Forces are now standing at the threshold of a technological leap, about to introduce several dozens, and perhaps more than a hundred sets of UAS, with hundreds of flying vehicles. One should hope the arrangements regarding the unmanned air vehicles should be finalized in the near future and further acquisition steps would be made in 2016.

ATRAX-M (u góry) to jedna z propozycji, jeśli chodzi o BSP pionowego startu i lądowania dla SZ RP. W kategoriach tych będą rywalizowały m.in. także Virtus i Sowa.

ATRAX-M (above) is one of the proposals in VTOL UAV. Contenders in those categories are also, among others – Virtus and Sowa.

7 0 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Maciej Szopa

w w w. z b i a m . p l

Paweł Bondaryk

Nowe

Śmigłowce dla Sił Zbrojnych RP

Wysłużone i pozbawione podstawowego uzbrojenia przeciwpancernego Mi-24 pilnie potrzebują następców. Mi-24 are worn out and stripped out of their main weapon - antitank missiles, therefore urgently needing a successor. Fot. Andrzej Bąk

New Helicopters for Polish Armed Forces Konieczność pilnej wymiany najważniejszych kategorii śmigłowców używanych przez Siły Zbrojne RP została dostrzeżona kilka lat temu. Postępowanie przetargowe dotyczące zakupu zunifikowanej wiropłatowej platformy wielozadaniowej zostało zakończone jeszcze za kadencji poprzedniego rządu. W kwietniu ubiegłego roku wybrana została oferta Airbus Helicopters, a dostarczonych miało zostać 50 śmigłowców H225M Caracal. Do dziś jednak umowa nie została podpisana. W kontekście sytuacji międzynarodowej priorytetowo zaczyna być traktowany drugi przetarg, oznaczony kryptonimem Kruk. Dotyczy on zakupu nawet 32 nowoczesnych śmigłowców bojowych. The need of urgent replacement of the most important classes of Polish Armed Forces helicopters was recognized few years ago. The tender for purchase of unified multirole rotorcraft platform has been completed during the term of previous government. An Airbus Helicopters offer was selected in April 2015, regarding delivery of 50 Airbus H225M Caracal helicopters. However, the contract was not signed to this day. Changing international political situation means the priority is now put on the other project, codenamed Kruk, concerning acquisition of up to 32 modern combat helicopters.

R

ozpoczęty w połowie 2013 r., etapem negocjacji technicznych, przetarg na Launched in mid-2013 with technical negotiations stage, tender for multirole transport wielozadaniowe śmigłowce transportowe miał wyłonić dostawcę 70 śmihelicopters had to figure out a provider of 70 helicopters to replace currently used Migłowców, które zastąpić miały obecnie użytkowane maszyny rodziny Mi-8/17, 8/17 family, and maritime Mi-14s as well. Specialized variants to be based on one mula także morskie Mi-14. tirole rotorcraft platform were: Combat SAR (ten), maritime SAR (six), antisubmarine (six), Pierwotnie, na bazie jednej platformy, miały zostać zakupione wyspecjalizowane and 48 basic transport ones. Understandably such a large acquisition, worth more than odmiany – 10 śmigłowców ratownictwa bojowego (CSAR), sześć ratownictwa morskiePLN 10 billion (EUR 2,5 bln), being one of the most important elements of Armed Forces go, sześć do zwalczania okrętów podwodnych i 48 transportowych. Co zrozumiałe, tak Technical Modernization plan for 2013-22, was watched closely by largest rotorcraft duży zakup, o wartości ponad 10 miliardów PLN, będący jednym z ważniejszych eleplayers. It could not be missed by companies already building rotorcraft in Poland. mentów Planu Modernizacji Technicznej Sił Sikorsky Aircraft Corporation, owned unZbrojnych w latach 2013-2022, wzbudził til recently by United Technologies Corpoduże zainteresowanie światowych potentaration, now by Lockheed Martin, produces tów. Nie mogło wśród nich zabraknąć podin Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o. in Miemiotów mających już zakłady produkujące lec complete S-70i Black Hawk helicopters, wiropłaty w Polsce. cabins and other parts for S-70/UH-60 famNależąca do niedawna do United Techily. Due to corporate guidelines, UTC ofnologies Corporation, a obecnie do konfered in the mentioned tender unarmed cernu Lockheed Martin, firma Sikorsky Airhelicopters, but with possibility to integrate craft Corporation produkuje obecnie various third-party weapon systems. Rew Polskich Zakładach Lotniczych Sp. z o.o. cent change of the Sikorsky Corporation w Mielcu śmigłowce S-70i Black Hawk i kaowner entailed change in the producer’s biny oraz elementy do pozostałych maoffer – now Lockheed Martin promotes szyn rodziny S-70/UH-60. Z uwagi na S-70 family helicopters armed with various względy korporacyjne, koncern UTC zaoferocket and gun systems. rował w przetargu śmigłowce nieuzbrojoAnother bidder was PZL-Świdnik S.A., Airbus H225M Caracal był wielokrotnie prezentowany w Polsce, również podczas kieleckich ne, aczkolwiek z technicznymi możliwobelonging to Finmeccanica (now LeonarMSPO. Airbus H225M Caracal was displayed in Poland many times, ściami zintegrowania różnorodnych systedo) group, being the long-time Polish also during Kielce’s MSPO fair. Fot. Paweł Bondaryk mów uzbrojenia. Niedawna zmiana właściArmed Forces helicopter provider. The ciela firmy Sikorsky spowodowała jednak zmianę założeń oferty – obecnie Lockheed Martin promuje śmigłowce rodziny S-70 uzbrojone w różnorodne systemy rakietowe i strzeleckie.

Kolejnym oferentem była, należąca do grupy Finmeccanica (obecnie Leonardo) firma PZL-Świdnik S.A., dostarczająca od wielu lat śmigłowce dla polskiego wojska. Producent ten do dziś podkreśla polskość przedsiębiorstwa, przedstawiając osiągnięcia w postaci dostarczanych Wojsku Polskiemu od kilkudziesięciu lat śmigłowców Mi-2, następnie licznych odmian wielozadaniowych maszyn W-3 Sokół i Anakonda, a w ostatniej dekadzie szkolnych SW-4 Puszczyk. W Świdniku powstają struktury większości śmigłowców AgustaWestland (obecnie Leonardo Helicopter Division) AW109/119, AW139

7 2 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

producer still emphasizes being the only Polish helicopter OEM, boasting achievements like decades of deliveries of Mi-2 rotorcraft, then many variants of multirole W-3 Sokół and Anakonda, and in the last decade training SW-4 Puszczyk helicopters.

PZL Świdnik facility builds the structures of most AgustaWestland (now Leonardo Helicopters Division) rotorcraft – AW109/119, AW139 and AW149; provided the AW149 would be chosen, PZL-Świdnik will get exclusive rights to build the military variants of the type. The tender has ended by choosing the winner – but we still do not know whether the final one – the consortium of Airbus Helicopters and Heli Invest Sp. z o.o.

This manufacturer was present so far only on Polish civil market (eg. delivering equipment for Polish Helicopter Emergency Medical Service), and offered large-scale w w w. z b i a m . p l

i AW149, a po ewentualnym wyborze jego oferty, PZL-Świdnik miałby wyłączność na investments, including the establishment of Caracal final assembly line in Wojskowe produkcję wojskowych odmian AW149.

Zakłady Lotnicze Nr 1 in Łódź. According to Airbus Helicopters, after acquiring H225M Przetarg zakończył się jednak zwycięstwem – do dziś jednak nie wiemy, czy ostaPoland could become one of the most important pillars of Airbus company, which is tecznym – konsorcjum Airbus Helicopters i firmy Heli Invest Sp. z o.o. Producent, obecalready the owner of Airbus Defence & Space PZL Warszawa-Okęcie S.A. facility. ny w Polsce dotychczas tylko na rynku cywilnym (m.in. jako dostawca śmigłowców dla As the only offer answering all formal and technical requirements was the Airbus Lotniczego Pogotowia Ratunkowego), zaoferował inwestycje, w tym stworzenie Helicopters’ one, H225M was qualified for military trials in April 2015. Planned acquisiw Wojskowych Zakładach Lotniczych Nr 1 w Łodzi linii montażu końcowego śmigłowtion size was however reduced to 50 airframes, giving up 20 transport ones. After the ca H225M Caracal. Według Airbus Helicopters Polska, po zamówieniu H225M, miałaby Ministry of Defence analyses and verification of remaining in service Mi-8/17 helicopstać się jednym z najważniejszych państw-filarów globalnego koncernu Airbus, mająters, decision was taken to carry the overhauls of some Hip family airframes, allowing cego już w Polsce zakłady Airbus Defence & Space PZL Warszawa-Okęcie S.A. them to serve few more years. H225 military trials were conducted in May, with positive W kwietniu 2015 r. ogłoszono zakwalifikowanie do prób wojskowych śmigłowca outcome. However, expected delivery contract signature did not happen due to politH225M, ponieważ oferta Airbus Helicopters jako jedyna spełniła wymagania formalne ical changes in Poland. New government instated after last year’s parliamentary eleci techniczne zapisane w warunkach przetargu. Liczbę planowanych do zakupu śmitions continues negotiations with the manufacturer initiated by the predecessors, regłowców ograniczono jednak do 50, rezygnując z 20 sztuk odmiany transportowej. Po garding the offset related to the contract. The proceedings of the tender depend upon analizach przeprowadzonych w MON i weryfikacji stanu pozostających w służbie śmian offset agreement as a crucial condition for contract signature. The talks are being led głowców Mi-8/17 zdecydowano, że można zrealizować ich kolejne remonty i eksploby the Ministry of Economy since a year – according to MoD they are very difficult to atować przez kolejnych kilkanaście lat. Próby techniczne H225 przeprowadzono conclude, due to parties’ disagreement on many issues. One of the important quesw maju i zakończyły się one wynikiem pozytywnym. Spodziewane podpisanie umowy tions are the delivery schedule and contract’ value, inevitably changed due to passing na dostawę śmigłowców nie doszło jednak time. In August media have notified about do skutku ze względu na zmiany polityczne MoD will to quick resolve of the stalemate w kraju. Po wyborach parlamentarnych negotiations, to have a clear picture regardnowy rząd kontynuuje jednak, zainicjowaing multirole helicopter project before half ne jeszcze przez poprzedników, negocjaof September. cje z producentem odnośnie offsetu poRemaining until recently in the shadow wiązanego z kontraktem. Zawarcie umowy of much-publicised transport helicopters kompensacyjnej, w trybie w jakim prowatender was equally important, and perhaps dzone jest te postępowanie, jest bowiem more crucial project concerning new attack warunkiem podpisania zasadniczej umowy rotorcraft. Reacting to changes in internana dostawę śmigłowców. tional situation and in the immediate Rozmowy prowadzone przez Ministerneighbourhood of Poland, the MoD decidstwo Gospodarki trwają od roku – według ed last year to accelerate acquisition of this MON są one bardzo trudne ze względu na equipment class. Low battlefield value of rozbieżność stanowisk stron w wielu kwesome 30 Mi-24D/W helicopters, built in 70s stiach. Jednym ze spornych zagadnień jest and 80s, used now by Inowrocław and Bell AH-1Z Viper jest efektem kilkudziesięciu lat doświadczeń firmy Bell w dziedzinie harmonogram dostaw oraz wartość umoPruszcz Gdański units is not a secret. Their śmigłowców bojowych. Bell AH-1Z Viper was designed using many decades wy, które uległy nieuchronnej zmianie ze suitability to „stabilization missions” service of Bell’s experience building attack Helicopters. Fot. USMC względu na upływ czasu. W sierpniu w mein Iraq and Afghanistan was satisfactory, but diach pojawiły się informacje o woli MON rychłego rozwiązania tej patowej sytuacji, aby lack of effective equipment update makes them less useful on the present-day battledo połowy września uzyskać jasność odnośnie najbliższej przyszłości programu śmifield. The most important issue is expiration of their basic weapon systems – guided głowców wielozadaniowych. antitank missiles Falanga (used by Mi-24D) and Kokon (arming W variant), significantly Nieco w cieniu głośnego programu zakupu śmigłowców transportowych pozostareducing combat capabilities. Buying up to 32 examples of Hind successors should alwał do niedawna, równie ważny, a może i ważniejszy, projekt zakupu wiropłatów bolow equipping of two Army Aviation squadrons. Last year’s optimistic plans expected jowych. Reagując na negatywne zmiany sytuacji międzynarodowej na świecie i w najdelivery of first new attack helicopters before the end of 2016. After market analyses bliższym sąsiedztwie kraju, MON w ubiegłym roku przyspieszyło plany ich pozyskania. conducted in August 2014, ten companies expressed will to take part in Kruk project, Nie jest tajemnicą, że wartość bojowa 30 użytkowanych obecnie w jednostkach with six responding on issued RFI in October 2014. These were Airbus Helicopters/Heli w Inowrocławiu i Pruszczu Gdańskim śmigłowców Mi-24D/W, pochodzących z końca Invest consortium, Turkish Aerospace Industries, Boeing, Bell Helicopter Textron Comlat 70. i połowy 80. jest niewielka. Ich przydatność do służby podczas „misji stabilizapany, Instytut Metali Nieżelaznych and BIT S.A. The serious contenders are now one of cyjnych” w Iraku i Afganistanie była wystarczająca, ale brak skutecznej modernizacji two US-built designs - Boeing AH-64E Apache Guardian or Bell AH-1Z Viper, one Europepowoduje ich coraz mniejszą przydatność na współczesnym polu walki. Szczególnym an - Airbus Helicopters EC665 Tiger, or the Turkish TAI T129 ATAK. problemem jest wyczerpanie resursu ich podstawowego uzbrojenia, czyli kierowaTechnical negotiations have proved that set of requirements defined by the General nych pocisków przeciwpancernych Falanga (wersja D) i Kokon (wersja W), co znacząco Staff is being met by only one of the offered designs (equipped with on-board radar). obniża ich możliwości bojowe. Zakup następców, w liczbie do 32 egzemplarzy, miałby According to information disclosed in July at the meeting of Parliamentary Committee umożliwić przezbrojenie dwóch eskadr Lotnictwa Wojsk Lądowych. W ubiegłym roku on National Defence, the Defence Inspectorate has already developed basic technical optymistyczne plany zakładały pojawienie się pierwszych nowych śmigłowców już requirements and feasibility study of Kruk project. Given the time necessary to launch pod koniec tego roku. the tender procedures, real deadline for signing new attack helicopters delivery conW ramach analizy rynku, zrealizowanej w sierpniu 2014 r., do rywalizacji w progratract is now second half of 2017. Thus the real delivery dates for the first examples mie Kruk zgłosiło się dziesięć firm, z czego na zapytanie o informację (RFI), do paździershould move to 2019. Perhaps the earlier delivery would be possible, provided the nika 2014 roku, odpowiedziało sześć podmiotów. Były to: konsorcjum Airbus Helicoparmed forces of the country of manufacture allows to take some of their own delivery ters i Heli Invest, Turkish Aerospace Industries, Boeing, Bell Helicopter Textron slots.

Company, Instytut Metali Nieżelaznych i BIT S.A. Realnie w grę wchodzi zakup jednej In the mid-2016 Boeing AH-64E Apache Guardian was seen as the favourite for Miz dwóch konstrukcji amerykańskich (Boeing AH-64E Apache Guardian i Bell AH-1Z 24 replacement. Capabilites of those versatile helicopters should meet all the requireViper), jednej europejskiej (Airbus Helicopters EC665 Tiger) lub jednej z Turcji (TAI T129 ments set by military; though the problem may be the price, usually being more than ATAK).

USD 50 million each. In case of AH-64 selection and inability to negotiate lower price Negocjacje techniczne wykazały, że zdefiniowane przez Sztab Generalny WP wywith US Government, it may be necessary to reduce number of purchased helicopmagania operacyjne spełnia tylko jeden z oferowanych śmigłowców (wyposażony ters. Boeing offers complementing Guardians with light armed AH-6i, but those have w pokładową stację radiolokacyjną). Według informacji przedstawionej w lipcu br. na small chances to be taken on strength of Polish Armed Forces. According to the manposiedzeniu Sejmowej Komisji Obrony Narodowej, Inspektorat Uzbrojenia opracował ufacturer, thanks to the capabilities of a newest AH-64 variant, even fewer of them już Wstępne Założenia Taktyczno-Techniczne i Studium Wykonalności do programu can effectively work in a present network-centric battlefield conditions. Aircraft is Kruk. Biorąc pod uwagę czas na uruchomienie postępowania przetargowego, realny also able to cooperate with UAVs and can destroy targets without entering the range termin podpisania ewentualnej umowy na dostawę nowych śmigłowców bojowych of enemy AAA. Apache Guardian is frequently gaining new export customers, being to druga połowa roku 2017. Tym samym realny termin pozyskania pierwszych maszyn already selected by India, Indonesia, Republic of Korea, Saudi Arabia, Taiwan and Unitprzesuwa się na rok 2019. Być może w grę wejdzie wcześniejszy termin dostawy, pod ed Kingdom. warunkiem udostępnienia przez wojska kraju producenta wybranych śmigłowców Since half of 2015 one could notice in Poland marketing activity of Turkish Aerospace z jego zasobów.

Industries, offering upgraded variant of AgustaWestland A129 Mangusta helicopter, www.zbiam.pl

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 73

W połowie 2016 r. jako faworyt na następcę Mi24 postrzegany był Boeing AH-64E Apache Guardian. Możliwości tych wszechstronnych śmigłowców powinny odpowiadać wymaganiom postawionym przez wojsko; problemem może z kolei być cena, przekraczająca 50 milionów USD za egzemplarz. W przypadku wyboru AH-64 i niemożności wynegocjowania z rządem Stanów Zjednoczonych niższych cen może zajść konieczność zmniejszenia liczby pozyskiwanych śmigłowców. Boeing oferuje uzupełnienie Guardianów lekkimi uzbrojonymi AH-6i, lecz szanse tych ostatnich na znalezienie się w uzbrojeniu SZ RP są raczej niewielkie. Według producenta, dzięki możliwościom najnowszej odmiany AH-64, nawet mniejsza liczba tych maszyn jest w stanie efektywnie działać na współczesnym sieciocentrycznym polu walki. Maszyna jest zdolna również do Airbus Helicopters Tiger to konstrukcja sprawdzona w misjach ekspedycyjnych przez lotnictwo wojsk lądowych Francji. Airbus operowania we współpracy z BSP i może likwidoHelicopters Tiger is a combat-proven design, taking part in expeditionary operations wać cele bez wchodzenia w strefę ognia obrony of French Army Aviation ALAT. Fot. Paweł Bondaryk przeciwlotniczej nieprzyjaciela. Apache Guardian systematycznie zyskuje nowych odbiorców eksportowych, dotąd zakupiły go: Arabia Saudyjska, Tajwan, Indie, Republika Korei, IndoneOd połowy ubiegłego roku można było zauważyć zja i Wielka Brytania. dużą aktywność promocyjną tureckiej firmy Turkish Od połowy ubiegłego roku można było zauważyć dużą aktywność promocyjną Aerospace Industries, oferującej własną odmianę tureckiej firmy Turkish Aerospace Industries, oferującej własną odmianę śmigłowca śmigłowca AgustaWestland A129 Mangusta, AgustaWestland A129 Mangusta, nazwaną T129 ATAK. Jest to maszyna o najmniejszej masie spośród oferowanych w programie Kruk, jednak pod względem możliwości nazwaną T129 ATAK. i przenoszonego uzbrojenia wcale nie ustępuje konkurentom. Na czterech węzłach podwieszeń można przenosić do 8 pocisków kierowanych i bogaty zestaw innego called T129 ATAK. It is the lightest of the Helicopters offered in Kruk project, although its uzbrojenia; śmigłowiec dysponuje również wielolufowym działkiem 20 mm w ruchomej wieżyczce. TAI zdecydowało o zabudowie w śmigłowcu własnej awioniki, co poperformance and ordnance options are comparable to the competitors. Up to eight zwala elastycznie reagować na pojawiające się wymagania odbiorców. guided missiles or other kinds of air weapons can be carried on four hardpoints, heliProducent z Azji Mniejszej wciąż zdobywa doświadczenie bojowe w kwestii eksplocopter is also armed with multi-barrelled 20 mm gun turret. TAI decided to supply helatacji tego śmigłowca; w walkach z Kurdami na południowym wschodzie kraju bierze icopter with its own avionics, allowing to flexibly react on changing customers’ requireudział kilka przedseryjnych egzemplarzy T129. Niewątpliwie doświadczenia z niemal ments in this area. The manufacturer from Asia Minor is constantly getting the limited frontowej eksploatacji wiropłatów przysłużą się ich dopracowaniu i przystosowaniu do field experience; a few pre-serial T129 airframes are taking part in fight with ISIS and konkretnych zadań. Niestety, szybko zmieniające się w ostatnich miesiącach uwarunkoKurdish guerrilla in the southern part of Turkey. Undoubtedly, the experience gained wania polityczne w Turcji wpływają negatywnie na ocenę oferty przemysłowej TAI. while conducting combat missions should allow to refine and adapt the design to the Będące konsekwencją powyższego zbliżenie Turcji z Rosją powoduje, że oferta TAI specific tasks. Unfortunately, quickly changing political environment in Turkey would musi być obecnie traktowana z ostrożnością. likely have a negative impact on TAI’s long-term industrial cooperation offer. As a conNiepewność polityczna, co do zakupu A129 ATAK może zwiększyć szanse na zwycięsequence, warming of relations between Turkey and Russia causes the TAI offer should stwo drugiego amerykańskiego śmigłowca oferowanego w polskim przetargu. Śmibe now treated with some prudence. głowce Bell AH-1Z Viper są najnowszym ogniwem rozwoju rodziny bojowych wiropłaUncertain international future of T129 ATAK pushes the rising odds of second UStów pochodzących od protoplasty gatunku, Bella Huey Cobry. Z „pradziadkiem” łączy je made rotorcraft offered in Polish tender. Bell AH-1Z Viper is the last generation of rejedynie układ płatowca, w rzeczywistości są współczesnymi maszynami zaprojektowaspected family of attack helicopters, derived from the species’ progenitor, Bell Huey nymi w oparciu o najnowsze doświadczenia bojowe, a także z wykorzystaniem najCobra. Commonality with „great-grandfather” is now only the general airframe layout, nowszych rozwiązań technicznych i technologii. Śmigłowiec powstał na potrzeby US in fact they are modern rotorcraft designed using recent combat experience and the Marine Corps, dzięki czemu ma wszystkie zalety maszyn użytkowanych przez tego modern technologies. This helicopter was built to fulfil the requirements of US Marine wymagającego użytkownika. AH-1Z może bez problemów operować nad morzem, Corps, therefore it has all the qualities requested by this demanding user. AH-1Z can w środowisku słonej wody i z pokładów okrętów, jest konstrukcją prostą i wymagającą efficiently operate over the sea, in the salt-water environment and from the ships, is a simjedynie podstawowego zaplecza technicznego. Vipery używane są od 2010 roku i zople design requiring basic maintenance facilities during deployments. Vipers are in stały sprawdzone w warunkach bojowych w Afganistanie i Iraku. Dowództwo USMC service since 2010 and were proven in combat conditions of Afghanistan and Iraq. US zamówiło 189 AH-1Z, będą one produkowane co najmniej do roku 2022. W kwietniu Marine Corps has ordered 189 AH-1Z, so the production should continue to at least 2015 r. zaakceptowano sprzedaż do Pakistanu 15 śmigłowców AH-1Z z uzbrojeniem 2022. The sale of 15 helicopters with weapons and support package to Pakistan was i pakietem wsparcia technicznego, co dodatkowo wydłuży okres produkcji tych maaccepted in April 2015, further extending production run of these aircraft. In addition, szyn. Ponadto zainteresowanie „bliźniakiem” AH-1Z, czyli UH-1V Venom - jako następcą interest in „twin brother” of AH-1Z, UH-1V Venom, as a replacement for Mi-24W/Mi-35/ Mi-24W/Mi-35/W-3A - deklarują Siły Zbrojne Republiki Czeskiej; biorąc pod uwagę, że W-3A was declared by the Armed Forces of Czech Republic. śmigłowce obu typów mają 85% wspólnych elementów, stwarza to możliwość uzyskaTaking into account both types boast 85% parts commonality, which creates possinia synergii w przypadku wspólnego zakupu, w perspektywie jest rozszerzenie ewenble synergy effect in case of combined purchase, with further chances of selling one or tualnego kontraktu na poszukujące nowych śmigłowców pozostałe kraje Grupy Wyboth types to other so-called Visegrad Group countries. szehradzkiej.

The last but not least, and being a serious Kruk contender, is Airbus Helicopter Tiger Ostatnią, ale mającą spore szanse konstrukcją, jest śmigłowiec bojowy Airbus Heliattack helicopter. This rotorcraft, created as Franco-German cooperation project, is copters Tiger. Wiropłat powstały w ramach współpracy niemiecko-francuskiej jest użyused now in different variants by Australia, France, Germany and Spain. The helicopter wany obecnie w kilku odmianach przez: Francję, Niemcy, Hiszpanię i Australię. Śmigłowas battle-proven in French army aviation (ALAT) service, cooperating successfully wiec został przetestowany bojowo w szeregach francuskiego lotnictwa wojsk with transport and multirole rotorcraft in Afghanistan, Libya, Mali and Somalia; it was lądowych, współpracując z maszynami transportowymi i wielozadaniowymi w Afganialso used by German Army aviation in Afghanistan. Tiger may be integrated with a many stanie, Libii, Mali i Somalii, a także przez Niemców w Afganistanie. Tiger to konstrukcja kinds of weapons, depending on a specific customer requirements. Airbus Helicopters zintegrowana z bogatym zestawem uzbrojenia, zależnego od specyficznych wymaadvertises its product as a perfect complement to the Caracal, already selected by the gań poszczególnych klientów. Airbus Helicopters reklamuje swój produkt jako idealne Polish Ministry of Defence. Airbus Helicopters’ representatives state that choosing their uzupełnienie wybranego przez MON Caracala. Przedstawiciele Airbus Helicopters attack rotorcraft means European aerospace giant would become more involved in twierdzą, że w przypadku wyboru tej konstrukcji europejski gigant lotniczo-kosmiczny Poland, having a measurable impact on a company’s position as a strategic partner of w jeszcze większym stopniu zaangażuje się w Polsce, co będzie miało wymierny wpływ Polish defence industry. na jej pozycję jako partnera strategicznego polskiego przemysłu obronnego.

Paweł Bondaryk 7 4 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

Gorący Hasztag

„#T129forPoland” Hot and High Hashtag; “#T129forPoland”

W ubiegłym roku częstym gościem na polskim niebie był śmigłowiec bojowy T129 ATAK, którego przybycie zostało zorganizowane pod hasłem przewodnim „T129 ATAK On Air...”. Podczas MSPO 2016 filmy z jego pokazów biły rekordy popularności w sieci z hasztagiem „#T129forPoland”.

Last year’s most popular visitor T129 ATAK with the “T129 ATAK On Air…” motto is now chasing online popularity during MSPO 2016 with the hashtag “#T129forPoland”.

T129 ATAK to śmigłowiec bojowy i rozpoznania taktycznego, arcydzieło optymalizacji stworzone, aby wypełnić, a następnie przekroczyć specyficzne i trudne wymagania postawione przez Siły Zbrojne Turcji. To najnowocześniejszy wiropłat w swojej klasie, zaoferowany Siłom Zbrojnym RP w programie śmigłowca bojowego Kruk.

T129 ATAK – Poland Roadshow Obecnie, w tureckim programie śmigłowca ATAK - 13 śmigłowców zostało już dostarczonych użytkownikom, a w czasie zeszłorocznych pokazów T129 ATAK Poland Roadshow maszyna tego typu wylatała łącznie w granicach RP – 17 godzin.

Podczas T129 ATAK Poland Roadshow, który odbywał się w sierpniu i we wrześniu 2015 roku, śmigłowiec odwiedził pięć polskich miast (Lublin, Radom, Warszawę, Bydgoszcz i Kielce). Zachwycił wtedy przedstawicieli polskich władz i dowództwa Wojska Polskiego oraz miłośników lotnictwa kilkoma ekscytującymi pokazami w locie.

www.zbiam.pl

T129 ATAK Tactical Reconnaissance and Attack Helicopter, an optimization masterpiece developed to meet and exceed the specific harsh requirements of the Turkish Armed Forces, is the most modern helicopter in its class and it is on offer to Polish Air Force for the KRUK Combat Helicopter Program.

T129 ATAK Poland Roadshow...

As of today, within the scope of the Turkish ATAK Program, 13 helicopters are delivered to Turkish Armed Forces and 17 flight hours have been accumulated within Polish borders during T129 ATAK Poland Roadshow.

During the T129 ATAK Poland Roadshow, which was held during August and September 2015, T129 ATAK has visited 5 cities in Poland (Lublin, Radom, Warsaw, Bydgoszcz and Kielce) and amazed Polish authorities and aviation lovers with several exciting flight demonstrations.

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 77

T129 na szczycie świata w Himalajach. T129 Top of the World at Himalayas.

T129 operuje przy temperaturze +50°C. T129 flying at +50°C.

Osiągając współczesne światowe wymagania...

Getting the Contemporary World’s Requirements...

Międzynarodowe zainteresowanie T129 ATAK jest bardzo duże, ponieważ obecnie jest on najdoskonalszą alternatywą w swojej klasie. Do dnia dzisiejszego T129 ATAK udowodnił swoją wartość i z powodzeniem spełniał wyznaczone role w różnych miejscach na świecie. Śmigłowiec pojawił się w wielu krajach, m.in.: Turcji, Polsce, Pakistanie, Niemczech, Włoszech, Republice Południowej Afryki, Bahrajnie i Wielkiej Brytanii.

Currently, there is a really strong international interest on the T129 ATAK, since it is a superior alternative in its class. Until now, the T129 ATAK has proven its worth as an internationally deployable asset, by being successfully deployed for several tests and demonstrations in various locations of the world including Turkey, Poland, Pakistan, Germany, Italy, South Africa, Bahrain and the United Kingdom.

Nowy sukces: przesuwanie granic możliwości w Himalajach, na dachu świata...

Success Update: Pushing the Limits on Himalayas, Top Of the World...

W maju 2016 roku T129 ATAK osiągnął kolejny ważny kamień milowy w swojej historii operacyjnej. Po przylocie do bazy lotnictwa Wojsk Lądowych Pakistanu w Multan, przez około 15 dni, jego możliwości były testowane przez pakistańskich wojskowych.

In May 2016, T129 ATAK has reached yet another critical milestone in its operational history: Having been successfully deployed in Pakistan Army Aviation Base in Multan, during around 15 days, T129 ATAK Helicopter’s wide capability range has been put to test by Pakistan Army Aviation authorities.

W czasie tych prób, T129 ATAK latał w najwyżej położonych i najgorętszych regionach Pakistanu – Pano Aquil-Chor i Quetta. W czasie siedmiu przeprowadzonych lotów, pakistańscy piloci mieli okazję przetestować śmigłowiec w warunkach dziennych i nocnych, lecąc na maksymalnie obciążonym śmigłowcu (5065 kg) przy temperaturze 50°C i na wysokości 14 000 stóp.

Throughout the testing activities, the T129 ATAK Helicopter flew to the highest and hottest regions of Pakistan Pano Aquil-Chor, which followed by Quetta.

During the 7 flight sorties performed, Pakistani pilots had the chance to test the helicopter in day and night conditions with MTOW of T129 ATAK (5.065kg) at 50°C and at 14 000 ft.

Oświadczenie o polonizacji; T129 ATAK

Thesis Statement of Polonization; T129 ATAK

Mając już doświadczenie w łączeniu i integrowaniu możliwości lokalnych oraz globalnych firm, TAI poszukuje obecnie możliwości współpracy z polskimi firmami o unikalnych zdolnościach. Poprzez kooperację w programie KRUK ma to doprowadzić do wprowadzenia sprawdzonych do tej pory możliwości T129 ATAK na nowe wyżyny.

With experience in merging and integrating the capabilities of local and global companies, TAI is now chasing the opportunity to cooperate with Polish companies with unique and exclusive capabilities in order to bring the already proven capabilities of the T129 ATAK to new heights, through cooperation on the KRUK Program.

Jako globalny gracz w przemyśle obronnym i lotniczym, TAI wierzy, że ta nowa, kwitnąca współpraca między nim a polskim przemysłem obronnym nie ograniczy się tylko do programu KRUK, ale będzie stała i długoterminowa – z korzyścią dla obu stron. Wszystkie zainteresowane strony powinny na tym polu znaleźć okazję do osiągnięcia swoich celów biznesowych na lokalnych i globalnych rynkach.

As a global player in defence and aerospace industries through its wide range of capabilities, TAI is of the belief that this newly blossoming cooperation between TAI and Polish industry will not be limited to the KRUK Program, but will be a sustainable, long-term win-win relationship, in which all parties will find opportunities to advance their business goals in local and global markets in the medium run.

Konferencja dotycząca T129 na lotnisku Babice. T129 Press Conference at Babice Airport.

7 8 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

The M-346 Master

Master

the new training aircraft for the Air Force

– nowy samolot

szkolno-treningowy dla Sił Powietrznych Paweł Bondaryk Zapoczątkowany w 2012 r. program zakupu nowych odrzutowych samolotów szkolenia zaawansowanego dla Sił Powietrznych wszedł w decydującą fazę. Polscy piloci odbywają właśnie szkolenie praktyczne we Włoszech, a za kilka miesięcy do Dęblina przylecą pierwsze dwa, a może nawet trzy nowe maszyny M-346 Master.

The program of procuring new advanced jet training aircraft for the Air Force, initiated in 2012, has just entered its final phase. Polish pilots are currently undergoing practical training in Italy, and in several months the first two, or maybe even three new M-346 Master aircraft will arrive in Dęblin.

P

The contract signed on February 27, 2014, between Alenia Aermacchi odpisana 27 lutego 2014 r. pomiędzy Alenia Aermacchi S.p.A. (obecS.p.A. (now Leonardo-Finmeccanica Aircraft) and the Ministry of National nie Leonardo-Finmeccanica Aircraft) i Ministerstwem Obrony NaroDefense, worth 1,167,754,500 PLN (about 280 million EUR), provides for delidowej umowa o wartości 1 167 754 500 PLN (ok. 280 mln EUR) obejmuje dostawę ośmiu samolotów w wariancie dostosowanym do vering eight aircraft in a configuration adjusted to Polish requirements, polskich wymagań, z opcją na cztery kolejne. Kontrakt przewiduje również with an option of ordering additional four. The contract also ensures delivezapewnienie zaopatrzenia w części zamienne przez cztery lata; ponadto ries of spare parts for four years; moreover, the producer’s technical support inżynierowie obsługi technicznej producenta mają być obecni w Polsce engineers are to be present in Poland for three years. Apart from aircraft, przez trzy lata. Oprócz samolotów, na mocy kontraktu zostanie dostarczothe contract provides for delivering a ground-based training system incluny naziemny system szkoleniowy, składający się ze stanowiska szkolenia ding: a theoretical training post, a Flight Training Device (FTD), a Full Misteoretycznego, z uproszczonego symulatora FTD (Flight Training Device), sion Simulator (FMS), and an Egress Procedure Trainer (EPT). The system will z zaawansowanego symulatora be complete with eight task planmisji FMS (Full Mission Simulator) ning and analysis computer posts. oraz stanowisk treningu sytuacji In comparison to currently used awaryjnych i opuszczania kabiny TS-11 Iskra aircraft from the early EPT (Egress Procedure Trainer). Sys1960s, Master is an entirely new qutem uzupełni osiem komputeroality. It is a twin-engine aircraft, which makes the flights safer and wych stanowisk planowania i anaalso allows for training emergency lizy zadań. procedures connected with drive Master stanowi, w porównaniu units. The maximum take-off wez obecnie eksploatowanym maszynami TS-11 Iskra z początku lat ight of the new M-346 is twice as 60. XX wieku, zupełnie nową jabig as the TS-11’s (9,500 kg in comkość. Jest to samolot dwusilnikowy, parison to 3,840 kg), and the thrust co zwiększa bezpieczeństwo loof the engines is five times bigger.

The cockpit is configured according tów i jednocześnie umożliwia treto the HOTAS setup, with a modern ning sytuacji awaryjnych związahead-up display, multi-function nych z jednostkami napędowymi. monitors instead of classic electroPonadto nowe M-346 dysponują maksymalną masą startową ponad mechanical devices, and, optionally, dwukrotnie większą niż TS-11 (9500 Podpułkownik pilot Konrad Madej z włoskimi instruktorami po wykonaniu pierwszego lotu na a helmet-mounted display system. kg w porównaniu z 3840 kg), ciąg M-346 Master. Lieutenant coronel Konrad Madej with Italian instructors after performing The Polish version of the M-346 silników jest zaś pięciokrotnie a first flight on M-346 Master. is different than the machines większy. Piloci mają do dyspozycji: made for other users, due to chankabiny skonfigurowane zgodnie z zasadami HOTAS, nowoczesny wyświeges introduced upon the request of the air force. The Polish airframe will receive the first package of improvements created on the basis of operatiotlacz przezierny, monitory wielofunkcyjne zamiast klasycznych przyrządów elektromechanicznych oraz - opcjonalnie - hełm z wyświetlaczem. nal experience; one of the most important changes will be putting data 8 0 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

Polski wariant M-346 różni się od maszyn innych użytkowników zmianami wprowadzonymi na życzenie Sił Powietrznych. Na polskich płatowcach zastosowany zostanie pierwszy pakiet udoskonaleń wynikających z doświadczeń eksploatacyjnych; jedną z najważniejszych zmian będzie zabudowanie w kadłubie elementów do transmisji danych systemu szkoleniowego ETTS (Embedded Tactical Training Simulation), poprzednio podwieszanych w oddzielnym zasobniku (P5 CTS). Mastery z szachownicami otrzymają spadochrony hamujące, używane głównie do zapoznania szkolonego pilota z ich zastosowaniem i z zachowaniem samolotu w trakcie wypuszczania spadochronu oraz dobiegu ze spadochronem. Drugą cechą charakterystyczną polskich maszyn będzie zabudowa zasłony w przedniej kabinie umożliwiającej szkolenie w lotach bez widoczności.

Pierwszy płatowiec dla Polski ma numer fabryczny 50 i ma otrzymać numer boczny 7701; kolejne budowane są jako: 51, 54 i 55. Uroczyste wytoczenie pierwszego polskiego M-346 odbyło się 6 czerwca br. W uroczystości tej udział wzięli m.in. wiceminister obrony narodowej Bartosz Kownacki, dyrektor zarządzający działu lotniczego Leonardo-Finmeccanica Aircraft Filippo Bagnato i Inspektor Sił Powietrznych gen. bryg. Tomasz Drewniak. Pierwszy lot polskiego Mastera odbył się w dniu 4 lipca 2016 r.

Do października bieżącego roku nowe samoloty mają zostać oficjalnie certyfikowane, przez podległą włoskiemu Ministerstwu Obrony – Dyrekcję Uzbrojenia Lotniczego i Zdatności do Lotu (ARMAEREO, Direzione Armamenti Aeronautici e per l’Aeronavigabilità). Polski Inspektorat Uzbrojenia zdecydował o uznaniu dokumentów włoskiego odpowiednika.

Pierwsze dwa samoloty przylecą do Dęblina pod koniec listopada, choć nieoficjalnie mówi się, że do końca roku może do nich dołączyć trzeci. Pozostałe, według umowy, miałyby również przybywać do Polski parami – trzeci i czwarty (jeśli trzeci przyleci w grudniu, to tylko czwarty) samolot do końca lutego 2017 r., piąty i szósty do końca maja, a ostatnie dwa spodziewane są w październiku przyszłego roku. Biorąc pod uwagę dostępność maszyn do lotów, ze względu na planowe prace obsługowe i usterki techniczne, wskazane byłoby jak najszybsze potwierdzenie stale dostępnej opcji na zakup czterech kolejnych. Byłoby to uzasadnione również ze względu na zainteresowanie szkoleniem w Wyższej Oficerskiej Szkole Sił Powietrznych w Dęblinie ze strony wojsk lotniczych innych państw, często nie dysponujących własnymi maszynami tej klasy.

Na jednej z tablic przedstawiających harmonogram budowy poszczególnych maszyn w zakładach Leonardo-Finmeccanica w Venegono, po planowanym 21. egzemplarzu dla Włoch, zaznaczono rezerwację linii montażowej dla 9. i 10. egzemplarza dla Polski. Jeżeli doświadczenia z wykorzystania nowego sprzętu okażą się pozytywne, opcja na dodatkowe cztery samoloty może zostać wkrótce przekształcona w formalne zamówienie.

www.zbiam.pl

transmission elements of the Embedded Tactical Training Simulation system inside the fuselage (earlier, they were placed in a separate external pod under the fuselage (P5 CTS). Masters with checkerboards will get drogue parachutes, used mainly to teach the training pilot how to use them and how the aircraft reacts when the parachute is deployed and during the landing roll with a parachute. The second characteristics of the Polish machines will be equipping the forward cockpit with a blind allowing for practising IFR flights.

The first airframe for Poland has serial number 50 and is going to receive tactical number 7701; the following airframes are being built with numbers 51, 54 and 55. The first Polish M-346 was ceremoniously wheeled out on June 6, 2016. The ceremony was attended by, among others: the Deputy Minister of National Defense, Bartosz Kownacki, the Managing Director of the aircraft department of Leonardo-Finmeccanica Aircraft, Filippo Bagnato, and the Inspector General of the Air Force, Brig. Gen. Tomasz Drewniak.

The first flight of the Polish Master took place on July 4, 2016.

By October 2016, the new aircraft are to be officially certified by the Italian MoD’s Directorate for Aircraft Armament and Airworthiness (ARMAEREO, Direzione Armamenti Aeronautici e per l’Aeronavigabilità), and the Polish Armament Inspectorate decided to recognize the documentation of its Italian equivalent.

The first two aircraft are going to come to Dęblin at the end of November, and according to unofficial information, a third one might join the two by the end of the year. The remaining aircraft, in compliance with the contract, are also to arrive in Poland in batches – the third and fourth (and if the third one comes in December, only the fourth) by the end of February 2017, the fifth and the sixth by the end of May, and the last two are expected to be in Poland in October 2017. Considering the limited availability of aircraft for flights, due to planned maintenance work and technical defects, it would be advisable to confirm as soon as possible the offered option to procure four more machines. This decision would also be justified because of the big interest in training at the Polish Air Force Academy in Dęblin, expressed by air force units from other countries, which often do not own machines of this class.

One of the boards with the schedule of building individual machines at the Leonardo-Finmeccanica Aircraft plant in Venegono, shows that after the 21st aircraft for Italy, the assembly line is marked as reserved for building Uproszczony symulator PTD (Procedures Training Device) służy do wstępnego zapoznania się uczniów z procedurami i sytuacjami awaryjnymi. Simplified PTD (Procedures Training Device) simulator was made to initialy prepare the students for procedures and emergency situations.

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 81

Szkolenie personelu

Oprócz samolotów, kontrakt obejmuje dostawę systemu szkoleniowego i wyszkolenie personelu latającego i technicznego. Do poziomu instruktora zostanie wyszkolonych 16 polskich pilotów. W skład pierwszej sześcioosobowej grupy wchodzą lotnicy z różnorodnym doświadczeniem, zdobytym nie tylko na samolotach szkolnych, ale i na maszynach bojowych, w tym F-16C/D Jastrząb.

Szkolenie odbywa się obecnie w jednostce będącej pierwszym użytkownikiem samolotów T-346A w Aeronautica Militare, czyli 61° Stormo, stacjonującym w Lecce na południu Włoch. Pierwszym etapem był kurs językowy w Aviation English Training Center w Loreto, zakończony znajomością języka angielskiego na poziomie ICAO level 4. Kolejne fazy to szkolenie teoretyczne z wykorzystaniem naziemnych pomocy treningowych, a następnie kilkadziesiąt godzin lotu w symulatorze. Pierwsze loty samolotami T-346A polscy piloci odbyli w marcu 2016 r. Druga grupa – czterech pilotów ma ukończyć 11-miesięczne szkolenie we Włoszech w czerwcu przyszłego roku, pozostałych sześciu – do końca listopada 2017 r. Przed dostawą M-346, w listopadzie zostanie również zakończone szkolenie 139 osób personelu technicznego. Pod koniec lutego szkolenie zakończyło 16 techników, kolejnych 26 było w jego trakcie.

Od pewnego czasu prace przygotowawcze do przyjęcia nowych maszyn prowadzi 41. Baza Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie, inwestując w infrastrukturę lotniskową. Zbudowano tam: nową wieżę kontroli lotów, domek pilotów i techników, bazę straży pożarnej i indywidualne, lekkie hangary dla samolotów M-346.

System szkoleniowy nowej generacji

Stwierdzenie, że nowy system szkoleniowy będzie rewolucją w procesie przygotowania polskich pilotów wojskowych jest w pełni uzasadnione. Przejście od „analogowej” Iskry na samoloty wykorzystujące w pełni urządzenia cyfrowe, łącznie z systemem sterowania fly-by-wire, będzie w Siłach Powietrznych sytuacją bezprecedensową, porównywalną jak dotąd tylko z wdrożeniem do służby Jastrzębi. Samolot M-346 został opracowany z myślą o współczesnych samolotach bojowych o wysokiej manewrowości i z zaawansowanym uzbrojeniem, dlatego też zestaw naziemnych elementów systemu szkolenia jest w tym celu odpowiednio rozbudowany.

Oprócz samolotów do Dęblina trafi kilka nowych pomocy naukowych. Najprostsze z nich to komputerowe stanowiska szkolenia teoretycznego, dysponujące oprogramowaniem do nauki zarówno personelu latającego, jak i naziemnego. Polskie zamówienie nie obejmuje uproszczonych statycznych symulatorów lotu PTD (Procedures Training Device); rolę pierwszego symulatora będzie pełnić stanowisko FTD (Flight Training Device), czyli makieta kabiny samolotu, wyposażona w przestrzenny ekran odpowiadający polu widzenia 220° w poziomie i 90° w pionie.

the 9th and 10th machine for Poland. If the operational experience connected with using the new aircraft is positive, the option of purchasing additional four machines may soon turn into a formal order.

Personnel Training

Apart from aircraft, the contract provides for delivering a training system and training flying and technical personnel. 16 Polish pilots are to be trained to the instructor level. The first six-person group includes airmen with various experience, gained not only on trainer aircraft, but also fighters, such as the F-16C/D Jastrząb.

Currently, the training is taking place at the unit which has been the first user of the T-346A aircraft at Aeronautica Militare, i. e. 61° Stormo, stationed in Lecce, in the south of Italy. The first phase was a language course at the Aviation English Training Center in Loreto, ended with ICAO level 4 knowledge of English. The next three phases include theoretical training using ground-based training systems, and later several dozen flight hours in a simulator. The first flights of Polish pilots in the T-346A aircraft took place in March 2016. The second group of four pilots is to finish the 11-month training in Italy in June 2017, and the remaining six – by the end of November 2017. Before the November delivery of the M-346s, also 139 technical personnel will also finish training. At the end of February, 16 technicians ended their training, and another 26 were still in training.

For some time now, the 41st Air Training Base in Dęblin has been preparing to receive the new machines by investing in airport infrastructure. The new facilities include a new flight control tower, a house for pilots and technicians, a fire brigade base, and individual, light air docks for the M-346s.

A New Generation Training System

Saying that the new training system will be a revolution in the process of preparing Polish military pilots is fully justified. The transfer from the “analog” Iskra to an aircraft taking full advantage of digital devices, including the fly-by-wire flight control system, will be an unprecedented situation in the Polish Air Force, comparable so far only to introducing into service the Jastrząb aircraft. The M-346 has been developed thinking of modern fighter aircraft with high maneuverability and advanced armament, and therefore the ground-based elements of the training system are very well-developed.

Apart from aircraft, Dęblin will receive some new teaching aids. The least complicated ones are theoretical training computer posts, with software for teaching both flying and ground personnel. The Polish order does not include Procedures Training Devices (PTDs); the Flight Training Device (FTD) stand will play the role of the first simulator – it is a model of the aircraft’s cockpit, equipped with a three-dimensional screen corresponding to a field of vision reaching 220° horizontally and 90° vertically.

Kadłub drugiego polskiego M-346 Master w fabryce w Venegono we Włoszech. The hull of the second Polish M-346 Master in the factory in Venegono, Italy.

Fot. Elmer vanHest/airheadsfly.com.

8 2 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych gen. broni Mirosław Różański składa podpis na kadłubie pierwszego polskiego Mastera. General Commander of Branches of Armed Forces, Lieutenant general Mirosław Różański signs the hull of the first Polish Master.

W lutym włoskie samoloty T-346A wzięły udział w kursie Tactical Leadership Programme w Albacete, odgrywając role agresorów. In February Italian aircrafts T-346A took part in the Tactical Leadership Programme course in Albacete, playing the role of agressors.

Znacznie bardziej zaawansowany będzie drugi symulator, odpowiadający standardowi FMS (Full Mission Simulator). Dysponuje on polem widzenia 360° w poziomie i 130° w pionie, odwzorowuje przeciążenia i działanie kombinezonu przeciwprzeciążeniowego. Będzie on umożliwiał ćwiczenie praktycznie wszystkich elementów szkolenia – od planowania i omawiania misji, przez loty w dowolnych warunkach atmosferycznych, loty w szyku, różnorodne zadania bojowe, uzupełnianie paliwa w powietrzu i loty z goglami nocnego widzenia.

Specyficzną pomocą szkoleniową, zaprojektowaną na życzenie Sił Powietrznych, będzie symulator sytuacji awaryjnych (EPT), zbudowany przy współpracy z polską firmą ETC-PZL Aerospace Industries Sp. z o.o. Pozwoli on na naukę właściwych procedur w razie awarii systemów samolotu i fizyczny trening katapultowania (z przeciążeniami do +4 g). W razie przyjęcia przez pilota niewłaściwej pozycji fotel nie zadziała.

Technicy będą dysponować systemem szkoleniowym wykorzystującym trójwymiarowe animacje, pozwalając na dokładne przećwiczenie konkretnych czynności obsługowych przed ekranem komputera. Inną pomocą będzie trójwymiarowy schemat konstrukcji, pokazujący wszelkie jej elementy i instalacje z dowolnej strony.

System szkoleniowy oparty o samolot Master pozwala również na szkolenie w użyciu uzbrojenia, przenosząc część zadań wykonywanych obecnie na samolotach bojowych i w operacyjnych jednostkach na szkolnictwo. Samolot ma możliwość symulowania nie tylko wykorzystania stacji radiolokacyjnej czy zasobnika celowniczo-nawigacyjnego, ale również wielu rodzajów uzbrojenia. Dodatkowym atutem jest wspomniane łącze danych ETTS, pozwalające na przykład na „wspólny lot” nie tylko statków powietrznych, ale również załogi w samolocie i pilota ćwiczącego w symulatorze. W przypadku dysponowania kilkoma symulatorami FMS, można je połączyć w sieć, zarówno między sobą, jak i z samolotem wykonującym misję w powietrzu.

Tablice przyrządów kabin pilotów polskich M-346 będą skonfigurowane w sposób jak najbardziej upodabniający je do tablic Jastrzębi. Z myślą o amerykańskiej odmianie M-346 – T-100, oferowanej wspólnie przez Raytheona i Leonardo w ramach programu T-X, opracowano także inny wariant tablicy przyrządów, zbliżony wyglądem i filozofią do kabiny F-35 (samoloty te nie mają szkolnej wersji dwumiejscowej). Włoskie wojska lotnicze będą jednym z pierwszych użytkowników nowych maszyn bojowych 5. generacji koncernu Lockheed Martin w Europie, i z pewnością możliwość wykorzystania Masterów do szkolenia pilotów F-35 pozwoli AMI na znaczne oszczędności.

Mastery mają możliwość uzupełniania paliwa w powietrzu. Daje to możliwość nie tylko wyszkolenia w tej operacji uczniów latających M-346, ale również tańszego szkolenia załóg tankowców, oszczędzając godziny lotu maszyn bojowych. Ponadto, uzyskany dzięki tankowaniu w powietrzu dłuższy czas lotu samolotu szkolnego pozwala na wykonanie w jednym locie większej liczby zadań, po raz kolejny wpływając na zmniejszenie kosztów szkolenia.

Nowy system szkolenia Sił Powietrznych, który powinien zostać wdrożony już w przyszłym roku, pozwoli na znaczne zmniejszenie kosztów szkolenia pilotów naddźwiękowych samolotów bojowych F-16, prowadzonego obecnie w Stanach Zjednoczonych. Włączenie nowego samolotu do systemu szkolenia w WSOSP w zasadzie pozwoliłoby zrezygnować ze szkolenia w Stanach Zjednoczonych, ale utrzymanie kontaktu i dostępu do wiedzy oraz doświadczenia przez szkolenie części pilotów za oceanem wydaje się być cenną wartością dodaną. Mimo to około 30% nalotu wykonywanego obecnie na F-16 będziemożnaprzenieśćnasamolotszkoleniazaawansowanego.Różnicawkosztach jest tu diametralna; koszt godziny lotu M-346 to bowiem 20-25% kosztów godziny lotu F-16.

The second simulator, complying with the Full Mission Simulator (FMS) standard, will be much more advanced. It has a field of vision reaching 360° horizontally and 130° vertically, it simulates g-forces and operation of an anti-g suit. It will allow for practicing virtually all elements of the training, from planning and discussing a mission, through flights in chosen weather conditions, flying in formation, various combat tasks, aerial refueling, and flights in night-vision goggles.

A very distinctive training aid, designed upon the request of the air force, will be the Emergency Procedures Training (EPT) simulator, built in cooperation with the Polish ETC-PZL Aerospace Industries company. It will enable the trainees to learn proper procedures in the event of aircraft system failure and train actual ejection (with g-forces up to +4 g). If the pilot is in wrong position, the ejector seat will not work.

Technical personnel will use a training system with 3D animations, which will enable them to thoroughly practice specific maintenance tasks in front of the computer screen. Another aid will be a 3D model of the aircraft’s structure, showing all its elements and installations from any angle.

The Master aircraft training system also allows trainees to practice operating armament, transferring a part of tasks currently executed on fighter aircraft and at operational units to the schooling system. The aircraft can simulate not only operation of the radar or the targeting pod, but also many varieties of weapons. An additional asset is the mentioned Embedded Tactical Training Simulation system, thanks to which it is possible to conduct a “joint flight” of not only aircraft, but also the crew, and the pilot training in the simulator. In case of using more than one FMS simulator, they can be connected into a network – between each other, and also with the aircraft executing a mission in the air.

Control panels in the cockpits of Polish M-346s will be configured in a way that will make them as similar as possible to the control panels in Jastrząb.

Having in mind the American version of the M-346 – the T-100, offered jointly

by Raytheon and Leonardo within the frame of the T-X program, another version of the control panel has been developed. It is similar in looks and philosophy to the cockpit of the F-35 (which does not come in a two-seat training version). The Italian Air Force will be one of the first European users of the new, 5th generation fighter aircraft produced by the Lockheed Martin concern, and the possibility to use Masters to train pilots of the F-35s will surely save AMI a lot of money.

Masters can be refueled in flight. This gives an opportunity to not only practice this operation with students flying the M-346s, but also organize cheaper trainings for tanker aircraft crews, saving flight hours on fighter aircraft. Moreover, the time saved due to the possibility of refueling in the air can be used to execute more tasks during one flight, again reducing the costs of training.

The new air force training system, which should be implemented next year, will significantly reduce the costs of training pilots flying the F-16 jet fighter aircraft, currently conducted in the USA. Introducing the new aircraft into the training system of the Polish Air Force Academy would basically allow for giving up training in the USA, but keeping the contact and access to knowledge, as well as the experience gained by pilots who train overseas seem to be a valuable asset. Nevertheless, about 30% of the flight time currently executed on the F-16s can be transferred in the future to the advanced training aircraft.

The difference in costs is indisputable: one hour flight on the M-346 is 75-80% cheaper than the same time spent on the F-16.

8 4 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Paweł Bondaryk w w w. z b i a m . p l

Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 S.A. ul. Księcia Bolesława 1/3, 01-452 Warszawa, Polska tel. +48 22 532 43 01, fax +48 22 532 43 04 www.wzl4.mil.pl, biuro@wzl4.mil.pl WZL-4 S.A REALIZUJE USŁUGI W ZAKRESIE:

THE WZL-4 PLC PROVIDES:

REMONTU, NAPRAW I SERWISOWANIA:

MRO SERVICES OF:

✈ turbinowych silników lotniczych:

✈ aircraft turbine engines:

ū odrzutowych: RD-33, AŁ-21F3 ū turbowałowych

✈ turbostarterów: TS-21, AI-9/9W ✈ turbin napędowych: DG-4M1, GTD-5/5M, 2PW8-1, 9I56-3

ū jet engines: RD-33, AŁ-21F3 ū turboshaft engines

✈ turbostarters: TS-21, AI-9/9W ✈ turbine engines: DG-4M1, GTD-5/5M, 2PW8-1, 9I56-3

✈ agregatów sterowania, paliwowych, olejowych i elektrycznych ww. silników

✈ naziemnego testowania silników do samolotów cywilnych i wojskowych

✈ control, lubrication, fuel and electric accessories for afore mentioned engines

✈ engine ground testing of commercial and military aircrafts

✈ kontroli boroskopowej silników turbinowych

✈ borescope inspections and condition assessment of turbine engines

INNE USŁUGI:

OTHER SERVICES:

✈ wyważanie dynamiczne wirników silników ✈ badania nieniszczącące (NDI), ✈ usługi galwaniczne – pokrycia chemiczne

✈ dynamic balancing of engine rotors ✈ non destructive inspections (NDI), ✈ chemical and electro-chemical plating ✈ automated dimensional measurment ✈ conventional machining ✈ welding of steel, aluminum and titanium alloys ✈ plasma spray coatings manufacturing and

i elektrochemiczne

✈ automatyczna kontrola wymiarów ✈ konwencjonalna obróbka mechaniczna ✈ spawanie stali, aluminium i stopów tytanu, ✈ wytwarzanie i naprawa pokryć metodą natryskiwania plazmowego

✈ produkcja małych części

www.pgzsa.pl

restoration

✈ small parts manufacturing

Eurofighter

Eurofighter – The Platform of Choice

wyjątkowa platforma Sprawdzony w warunkach bojowych. Codziennie w dyżurze. Ośmiu użytkowników, 600 zamówionych myśliwców.

Combat Proven. Daily Operations. 8 customers and 600 Orders

E

urofighter Typhoon jest dziś najbardziej zaawansowanym na świecie samolotem bojowym, zdolnym do wypełniania wielu zadań jednocześnie (tzw. swing-role), spośród obecnie dostępnych na światowym rynku. Jako efekt największego wspólnego europejskiego programu militarnego, zapewnia zarówno przewagę w powietrzu jak i zdolność przeprowadzania skutecznych uderzeń na cele naziemne. Udało się to uzyskać dzięki zastosowaniu zaawansowanych technologii i rozwiązań technicznych. Jak dotychczas samolot został zamówiony przez osiem krajów – partnerów programu: Niemcy, Wielką Brytanię, Włochy, Hiszpanię, a także: Austrię, Arabię Saudyjską, Oman i Kuwejt. Od kiedy wszedł do służby w 2003 roku, zamówionych zostało prawie 600 egzemplarzy tych maszyn, a ponad 480 z nich znajdujących się w służbie osiągnęło sumaryczny nalot ponad 350 tysięcy godzin.

Typhoon stanowi znaczące wzmocnienie systemu bezpieczeństwa i zdolności obronnych państw, które zdecydowały się na jego zakup. Jest w pełni interoperacyjny ze wszystkimi samolotami bojowymi NATO oraz Stanów Zjednoczonych i uważany za doskonałą platformę. Manewrowość, możliwości sensorów i potężne silniki umożliwiają Typhoonowi zapewnienie bezpieczeństwa przestrzeni powietrznej użytkowników w sposób szybki i efektywny. Obecnie siły powietrzne w Niemczech, Wielkiej Brytanii, we Włoszech, w Hiszpanii, Austrii i Arabii Saudyjskiej używają Typhoonów do pełnienia dyżurów bojowych (Quick Reaction Alert – QRA) w systemie obrony powietrznej.

W styczniu 2016 roku cztery Eurofightery Hiszpańskich Sił Powietrznych rozpoczęły swoją zmianę w ramach misji Baltic Air Policing, zabezpieczającej przestrzeń powietrzną Estonii, Łotwy i Litwy. Wcześniej zadanie to wykonywały Eurofightery niemieckie, brytyjskie i włoskie. We wrześniu 2016 roku Luftwaffe ponownie skieruje pięć Taifunów do Estonii w celu realizacji zadań dozoru przestrzeni powietrznej. Maszyny Eurofighter Typhoony były używane także w trakcie wielu innych operacji i międzynarodowych ćwiczeń, m.in. w Stanach 8 6 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Eurofighter is the world’s most advanced new generation swing-role combat aircraft currently available on the world market. As Europe’s largest military collaborative programme, it delivers both air dominance and effective air to ground capability through leading-edge technologies and unrivalled performance. It has been ordered by eight nations: Germany, the United Kingdom, Italy, Spain, Austria, Saudi Arabia, Oman and Kuwait. Since Eurofighter entered into service in 2003, almost 600 aircraft have been ordered, more than 480 aircraft delivered and over 350,000 flying hours achieved.

Eurofighter delivers significant contributions to the security and defence of its customer nations. It is fully interoperable with all NATO and US combat aircraft and is considered as the platform of choice for its current and potential customers. Its maneuverability, agility, sensor capability and powerful engines enable the Eurofighter Typhoon to secure the airspace of its customers quickly and efficiently. At present, Air Forces in Germany, the United Kingdom, Italy, Spain, Austria and Saudi Arabia all use Eurofighters for Quick Reaction Alert (QRA).

In January 2016, for example, four Eurofighters of the Spanish Air Force began a tour of duty in the Baltic region securing airspace over Estonia, Latvia and Lithuania as part of NATO’s “Baltic Air Policing” mission. Previously, Eurofighters of the German, British and Italian Air Forces had already carried out this task. In September 2016, the German Air Force will again deploy five Eurofighters to Estonia for air policing duties.

Eurofighter Typhoons have also been used in numerous operations and international deployments to the US, Alaska, the Gulf region, India, Malaysia, Singapore, etc. Eurofighter is combat proven since NATO’s Operation Unified Protector and Operation Ellamy in the Libya conflict in 2011 and the aircraft is currently involved in engagements in Syria and Iraq.

In addition, Eurofighter aircraft of various nations have joined international exercises such as Red Flag, Green Flag, Frisian Flag and Arctic Challenge. w w w. z b i a m . p l

Zjednoczonych, na Alasce, w rejonie Zatoki Perskiej, Indiach, Malezji i Singapurze. Typhoon został po raz pierwszy przetestowany bojowo w czasie operacji Sojuszu Północnoatlantyckiego Unified Protector i Ellamy, podczas konfliktu w Libii w 2011 roku, a obecnie jest zaangażowany w walkach na terytorium Syrii oraz Iraku.

Co więcej, samoloty Eurofighter Typhoon wielu użytkowników biorą udział w ćwiczeniach międzynarodowych takich jak: Red Flag, Green Flag, Frisian Flag i Arctic Challenge. W czasie ćwiczenia Red Flag osiągnęły współczynnik zdolności do wykonywania zadań przekraczający 98% i były w pełni zdolne do współdziałania z amerykańskimi i NATO-wskimi systemami bojowymi.

Obecnie program Eurofighter przechodzi jeden z najbardziej pracowitych okresów w swojej historii. Plan użytkowania tych maszyn przewiduje dalszą ewolucję zwiększania ich możliwości. Przewiduje on m.in. integrację i wprowadzenie do zestawu ich uzbrojenia: pocisków manewrujących dalekiego zasięgu Storm Shadow, pocisku „powietrze-powietrze” dalekiego zasięgu Meteor i precyzyjnego pocisku „powietrze-ziemia” Brimstone, a także rewolucyjnej wielofunkcyjnej stacji radiolokacyjnej z aktywną anteną i w pełni elektronicznie kształtowanymi wiązkami CAPTOR-E. Wszystko to na przestrzeni najbliższych kilku lat. Wspomniane trzy nowe pociski, wraz z kolejnymi usprawnieniami sensorów i radarem CAPTOR-E, doprowadzą do uzyskania przez Typhoony szerokiej gamy nowych możliwości. Duża apertura anteny nowego radaru myśliwca wraz z dodatkową możliwością jej mechanicznego poruszania, zapewni Eurofighterowi lepsze zdolności obserwacji i wykrywania celów niż u maszyn konkurentów, a co za tym idzie pełniejsze możliwości wykorzystania systemów uzbrojenia.

W czerwcu 2014 roku został dostarczony pełny pakiet ulepszeń pierwszej fazy (Phase 1 Enhancement – P1E). Zapewnił on Typhoonowi pełne zdolności do realizacji misji swing-role (możliwość wykonywania kilku zadań w czasie jednego lotu). Kolejnym będzie Phase 2 Enhancement (P2E), który obejmuje: integrację z pociskami Storm Shadow i Meteor. P2E zapewni również całą gamę ulepszeń w zakresie interfejsu człowiek-maszyna (HMI), wprowadzi wielofunkcyjny system dystrybucji informacji (MIDS - Multiple Information Distribution System), nowe funkcje systemu samoobrony DASS (Defensive Aids Sub-System) i innych systemów awionicznych, które zwiększą skuteczność wykorzystania bojowego i przeżywalności myśliwca na polu walki w czasie pełnienia przez niego wszystkich rodzajów zadań.

www.zbiam.pl

During the Red Flag exercise, for instance, Eurofighters achieved over 98 percent availability and interoperability with US and NATO assets.

At present, the aircraft is going through one of the busiest flight test periods in the programme’s history. It’s all part of a well-planned Capability Roadmap that will see the aircraft continue to evolve as an even more powerful and capable fighter jet.

It will see the arrival of Storm Shadow, a deep strike cruise missile, Meteor, a beyond visual range air-to-air missile, and Brimstone, a precision attack missile, as well as the cutting-edge new Electronically Scanned Array radar (E-Scan radar) over the next few years. This trio of weapons, along with a number of sensor upgrades, and the E-Scan will introduce a range of new capabilities to the Eurofighter. The fighter’s large nose aperture, combined with the ability to move the antenna, will give the Eurofighter greater ‘vision’ than its competitors, delivering better operational performance to this weapon system.

In June 2014, the complete Phase 1 Enhancement (P1E) package was delivered, providing a full swing-role capability onto the Eurofighter Typhoon.

The next stage, Phase 2 Enhancement (P2E), brings Storm Shadow and Meteor capability onto the aircraft. P2E will also deliver a range of enhancements through the HMI (Human Machine Interface), MIDS (Multiple Information Distribution System) and DASS (Defensive Aids Sub-System) and other avionics systems, which will further enhance the aircraft’s lethality and survivability across all roles.

A further firing of a Meteor beyond visual range air-to-air missile has also recently taken place, using UK Typhoon aircraft IPA6, at the Hebrides range.

Led by BAE Systems (with support from MBDA, Selex, QinetiQ, the UK Ministry of Defence and Eurofighter teams), the firing follows trials held in 2015, which saw the Typhoon aircraft conduct guided Meteor firings against real air targets in pre-planned scenarios.

The Phase 3 Enhancements package (P3E) will focus on the delivery of the Brimstone weapon system and a range of other enhancements. Brimstone is a precision attack missile with proven capabilities against both static and moving or manoeuvring targets. The initial fit for the missile will see two launchers fitted to the outboard pylons of the Eurofighter each carrying three Brimstone 2 missiles. The full swing-role weapons compliment on the Eurofighter will then include a mixed configuration consisting of six Brimstone 2 missiles; two Paveway IV bombs, two underwing 1,000 l drop tanks, an LDP,

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 87

Ostatnio odbywały się kolejne odpalenia pocisków „powietrze-powietrze” dalekiego zasięgu Meteor. Wykorzystano w nich brytyjskiego Typhoona IPA6 i poligon na Hebrydach. Próby te, prowadzone przez BAE Systems (ze wsparciem zespołów takich podmiotów jak: MBDA, Selex, QinetiQ i Eurofighter, a także brytyjskiego Ministerstwa Obrony), były kontynuacją tych z roku 2015, kiedy Typhoon odpalał pociski Meteor do realnych celów powietrznych, w ramach zaplanowanych uprzednio scenariuszy.

Pakiet ulepszeń P3E będzie z kolei związany z wykorzystaniem systemu uzbrojenia precyzyjnego Brimstone. To kierowany pocisk „powietrze-ziemia” o zweryfikowanych w bojowych warunkach możliwościach, zdolny do niszczenia zarówno celów stacjonarnych jak i ruchomych.

Na węzłach podskrzydłowych myśliwca będą mogły zostać podwieszone dwie belki, na których będzie można przenosić po trzy pociski Brimstone 2. Pełny zestaw uzbrojenia, umożliwiający zdolności typu swing-role, będzie wówczas obejmował mieszany zestaw uzbrojenia i wyposażenia podwieszanego, na który złożą się: sześć pocisków Brimstone 2, dwie kierowane laserowo bomby Paveway IV, dwa podskrzydłowe zbiorniki paliwa po 1000 litrów każdy, zasobnik celowniczy, cztery pociski „powietrze-powietrze” dalekiego zasięgu Meteor i dwa pociski „powietrze-powietrze” do samoobrony (IRIS-T albo ASRAAM).

Ten pakiet uzbrojenia, w połączeniu z osiągami i zdolnością do lotu z naddźwiękową prędkością przelotową (supercruise), potwierdza pozycję Eurofightera Typhoona jako najbardziej zaawansowanego, z dostępnych na światowym rynku, samolotu bojowego, mającego zdolność do realizacji wielu rodzajów zadań w czasie jednej misji.

Dysponując potężnymi, elastycznymi możliwościami i portfelem zamówień od państw z całego świata, Eurofighter Typhoon pozostanie kręgosłupem europejskiej potęgi powietrznej także w horyzoncie po roku 2040. Co za tym idzie system ten, ma przed sobą duże perspektywy i będzie strzegł bezpieczeństwa narodów przez wiele kolejnych dekad.

four Meteor beyond visual range air-to-air missiles and either two IRIS-T or two ASRAAM heat-seeking missiles. This weapons package, combined with the performance and super cruise capability of the platform, confirms Eurofighter

as the world’s most advanced swing-role combat aircraft available on the market today.

With all these powerful and flexible capabilities, additional orders and new customers from all around the globe, the Eurofighter will continue to remain the backbone of European Air Power well beyond the 2040s. Therefore the weapon system will have a long-term future and secure the defence and security of its customer nations in the decades to come.

w w w.euro f ighter.com 8 8 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

Do końca 2017 r. PLL LOT będą wykonywać umowę czarteru dwóch samolotów Embraer ERJ-170-200, których bezpośrednim następcą ma być używany samolot do przewozu VIP-ów. Fot. Alan Lebeda.

By the end of 2017 LOT Polish Airlines will have implemented a contract on chartering two Embraer ERJ-170-200s to be replaced by the used VIP aircraft.

Photo: Alan Lebeda.

Łukasz Pacholski

Czy wreszcie doczekamy się nowych samolotów dla VIP-ów?

Are We To Finally Have New VIP Aircraft?

W ostatnim tygodniu czerwca po raz kolejny rozpoczęto procedurę zakupu samolotów dyspozycyjnych do obsługi lotów z najważniejszymi osobami w państwie, których użytkownikiem będą Siły Powietrzne. Przyjęta 30 czerwca uchwała Rady Ministrów otwiera drogę do uruchomienia postępowania przetargowego w ramach wieloletniego programu „Zabezpieczenie transportu powietrznego najważniejszych osób w państwie (VIP)”, który ma pochłonąć 1,7 mld PLN. In the last week of June, the procedure of obtaining new aircraft for VIP service in the Polish Air Force was launched once again. The new law adopted on June 30, 2016 by the Council of Ministers opens the way to launch a tender within a multiyear program on Securing Air Transportation for VIPs, which is planned to cost 1.7 billion zlotys.

30

czerwca br. podjęto decyzję o zakupie nowych samolotów do przewozu VIP, które będa eksploatowane przez Siły Powietrzne RP. Informacje na temat planów obecnego kierownictwa MON w tej

On June 30, 2016 a decision was made on the purchase of new aircraft for VIP air transportation, which are to be exploited by the Polish Air Force. The plans in the subject of the present Ministry of National Defense management

Rządowy Airbus A340-300 Luftwaffe został odkupiony od Lufthansy, a wyprodukowano go w 1999 r.

The government’s Airbus A340-300 Luftwaffe was bought from Lufthansa, and manufactured in 1999.

9 0 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

sprawie przekazał 19 lipca br. wiceminister Bartosz Kownacki, podczas posiedzenia sejmowej Komisji Obrony Narodowej. Środki na zakup maszyn – 1,7 mld PLN – mają pochodzić spoza budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej i być wydatkowane w latach 2016–2021. Największe obciążenie przypadać ma na bieżący rok i opiewa na 850 mln PLN. W kolejnych ma wynosić ok. 150–200 mln PLN rocznie. Jak już wspomniano, założono zakup czterech fabrycznie nowych samolotów - po dwa kategorii małej i średniej.

Zakupy mogą także objąć jeden średni samolot na rynku wtórnym. Ma to być maszyna tego samego typu co planowane dwa kategorii średniej. Jego dostawa zaplanowana została na 2017 rok, co pozwoliłoby na bezproblemowe przejście od obecnego czarteru Embraerów 175 od PLL LOT na rzecz własnego samolotu. Po dostawie fabrycznie nowych maszyn, wyposażonych m.in. w rozbudowane wyposażenie samoobrony, używana maszyna ma pozostać we flocie i służyć jako samolot rezerwowy.

Głównym zadaniem docelowych samolotów kategorii średniej będą loty na trasach europejskich i międzykontynentalnych, sądząc po wypowiedziach ministra Kownackiego, mowa tu o maszynach pozwalających na zabranie do

were announced on July 19 by Secretary of State Bartosz Kownacki during the sitting of the Seym Commission of National Defense. The financial resources for the purchase of these machines – i.e. 1.7 billion zlotys – are to be acquired from outside the MoND budget, and be expended during 2016–2021. The largest share is to be spent this year, and it is as much as 850 million zlotys. In the next years, it will be about 150–200 million a year. As it has been mentioned, four brand new aircraft are assumed to be purchased – two light and two medium ones. Additionally, one medium aircraft is to be acquired from secondary market. Its delivery date is 2017, which would allow for a smooth transition from current chartering the Embraer 175s from LOT Polish Airlines to flying own aircraft. After the brand new machines equipped with expanded self-defense system have been delivered, the used machine is to remain in the fleet and serve as a reserve aircraft.

The new medium aircraft will be mainly performing European and intercontinental flights, as it has been suggested by Secretary of State Bartosz Kownacki, and they will carry up to a hundred passengers. The machines will most likely be delivered by Airbus and Boeing, as of today’s knowledge. The light

AF doposażył do przewozu VIP jeden ze swoich samolotów A330MRTT Voyager, który zadebiutował w nowej roli na warszawskim szczycie NATO. Royal Air Force fitted one of its A330MRTT Voyagers to the standard of a VIP aircraft, which debuted in its new role at this year’s NATO summit in Warsaw.

100 pasażerów. Prawdopodobnymi dostawcami samolotów średnich są dzisiaj firmy Airbus i Boeing. Małe maszyny mają służyć do lotów krajowych i europejskich z delegacjami liczącymi około 20 osób. Teoretycznie plan zakłada zakup dwóch fabrycznie nowych, ale MON nie wyklucza zwiększenia tej liczby jeżeli znajdą się na to środki.

Oferty będą pochodzić, najprawdopodobniej, od czterech renomowanych producentów: francuskiego Dassault Aviation, kanadyjskiego Bombardiera, brazylijskiego Embraera i amerykańskiego Gulfstreama. Każdy z nich ma w swojej ofercie konstrukcje, których parametry techniczne wykraczają poza wymogi strony polskiej, szczególnie pod względem zasięgu (częściowo przewyższające te dla konstrukcji kategorii średniej). Biorąc pod uwagę powyższe fakty, nie można wykluczyć, że także te niewielkie maszyny będą w przyszłości wykonywać loty międzykontynentalne, szczególnie w czasie roboczych wizyt niższego i najwyższego szczebla. W postępowaniu mogą wziąć udział producenci mniejszych odrzutowych samolotów dyspozycyjnych - tu

www.zbiam.pl

Oferty będą pochodzić, najprawdopodobniej, od czterech renomowanych producentów: francuskiego Dassault Aviation, kanadyjskiego Bombardiera, brazylijskiego Embraera i amerykańskiego Gulfstreama.

All offers will probably be submitted by four renown producers: French Dassault Aviation, Canadian Bombardier, Brazilian Embraer and American Gulfstream.

machines will serve domestic and European flights carrying up to 20 passengers. Theoretically, the purchase of two brand new light machines is planned, but the MoND may increase that number if the budget allows for it.

All offers will probably be submitted by four renown producers: French Dassault Aviation, Canadian Bombardier, Brazilian Embraer and American Gulfstream. Each of them can offer designs with technical parameters – such as range – at times much better than MoND would expect for medium aircraft. Considering the above, even these light aircraft can in the future carry out intercontinental flights, particularly during working visits at the lowest and highest level.

The producers of lighter VIP jet aircraft can also participate in the tender – however the number of passengers requirement would need to be specified.

As Secretary of State Bartosz Kownacki said, the obtained VIP aircraft will be wide-body machines.

Contrary to media reports, Poland maintained its decision on its participation in the European proSpecial issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 91

Słowacy nie bali się zakupu na rynku wtórnym, w bieżącym roku odebrali używanego A319CJ, wyprodukowanego w 2005 r. i do 2014 r. eksploatowanego przez firmę cywilną.

Slovakia was not afraid of purchasing an aircraft on the secondary market, and this year they have received a used A319CJ, manufactured in 2005 and exploited by a civil company until 2014.

musiałby zostać doprecyzowany wymóg liczby gram for the purchase of four multi-role tanker zabieranych pasażerów. transport (MRTT) aircraft. Therefore, there will be Głównym zadaniem Według słów wiceministra Kownackiego, uzua possibility to use the Airbus A330 MRTT airpełnieniem planowanej floty samolotów wyspecraft for carrying large delegations to any part of docelowych samolotów the world (such solution was applied by the Unicjalizowanych w transporcie VIP będą samoloty kategorii średniej będą loty szerokokadłubowe. Wbrew prasowym doniesieted Kingdom, which used one of its Voyagers to transport British delegation to NATO summit in niom Polska podtrzymała bowiem swoją decyzję na trasach europejskich Warsaw). An option can also be fast chartering a cio udziale w europejskim programie zakupu cztei międzykontynentalnych, rech wielozadaniowych samolotów tankowania vil passenger aircraft – Boeing 787-8 – owned by sądząc po wypowiedziach powietrznego MRTT. W tej sytuacji będzie istniała LOT Polish Airlines, however a wide-body aircraft możliwość wykorzystania samolotu Airbus will probably be rarely used (several times ministra Kownackiego, mowa A330MRTT do przewozu dużych delegacji w doa year), and there is no need to buy an aircraft of tu o maszynach this class for VIP transportation exclusively. wolny punkt świata (z takiego rozwiązania skorzyIt is quite puzzling why the machines are stała Wielka Brytania, używając jednego ze swoich pozwalających na zabranie required to be brand new, particularly considering Voyagerów do transportu delegacji na warszawski do 100 pasażerów. the fact that in most European countries VIP airszczyt NATO). Alternatywą jest „szybki” czarter cywilnego samolotu pasażerskiego Boeing 787-8, craft is frequently acquired from the secondary The new medium aircraft will be należącego do Polskich Linii Lotniczych LOT. Pomarket – as delivery time and the cost-effect relamainly performing European trzeba użycia maszyny szerokokadłubowej będzie tion are rather advantageous. It is worth noting and intercontinental flights, as it jednak na tyle rzadka (kilka razy w roku), że nie ma that government transport aircraft do not perform sensu kupowac samolotu tej klasy służącego wyas many flights as regular and charter aircraft. As of has been suggested by recently, Slovakia was one of the countries who łącznie do transportu VIP. Secretary of State Bartosz have purchased Airbus A319CJ aircraft manufactuZastanawiające jest kurczowe trzymanie się wyKownacki, and they will carry up mogu dotyczącego zakupu fabrycznie nowych red in 2005 and owned by a civil company offering to a hundred passengers. samolotów. Patrząc tylko na przykłady płynące VIP transportation service until 2014. Earlier on, also z Europy, można znaleźć wiele przypadków zakuother countries have decided to do the same: Bulpu maszyn do analogicznych celów pochodzągaria (A319 acquired from Air Berlin); France (Airbus A330 produced in 1998, its last user being Air Caraibes); Germany (two Airbus cych z rynku wtórnego – jest to korzystne pod względem czasu dostawy 340-300s, produced in 1999–2000 and bought from Lufthansa); or Italy (Airbus i relacji koszt–efekt. Pamiętajmy bowiem, że w przeciwieństwie do przewoźniA340-500, produced in 2006 and purchased from Etihad Airways). ków obsługujących linie regularne i loty czarterowe, rządowe maszyny nie Beside economy, there is also a question of time. As declared recently, tenwykonują tak dużej liczby lotów. Ostatnio na taki krok zdecydowała się choćby Słowacja, która odebrała niedawno samolot Airbus A319CJ – został on wyproders are to be announced in August or September 2016. The Armament Indukowany w 2005 roku i do 2014 był wykorzystywany przez cywilną firmę spectorate’s pace of work is rather slow, which stems from the fact it must świadczącą usługi przewozu VIP-ów. We wcześniejszych latach na podobny abide by current regulations, and hence any decisions can be made in the krok zdecydowały się m.in.: Bułgaria (A319 odkupiony od linii Air Berlin), Francja second half of the next year, at the earliest. It means that brand new medium(Airbus A330 pochodzący z 1998 roku, którego ostatnim cywilnym użytkow-range aircraft are rather unlikely to be delivered before next parliamentary elections in 2019. nikiem były linie Air Caraibes), Niemcy (para Airbus A340-300, wyprodukowaThe designs to be purchased – a family of Airbus A320/neo or Boeing nych w latach 1999–2000 i odkupionych od Lufthansy) czy Włochy (Airbus 737NG/Max are the most popular in their class on the market. According to A340-500, wyprodukowany w 2006 roku i odkupiony od linii Etihad Airways).

9 2 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

MILITARY COMMUNICATION WORKS No 2 JSC We have been designing and producing communications equipment for the Polish Armed Forces for 50 years RADIOCOMMUNICATION SYSTEMS HF / VHF

ELECTRO-ACOUSTIC PUBLIC ADDRESS SYSTEM BASED ON A LIGHT OFF-ROAD PASSENGER VEHICLE

Electromagnetically shielded cabin

POLISH ARMAMENTS GROUP

MOBILE ICT NODE

www.wzl2.pl www.pgzsa.pl

Dassault Aviation ma w ofercie rodzinę odrzutowych samolotów dyspozycyjnych Falcon, które mogą przewieźć do 19 pasażerów na trasach międzykontynentalnych.

Dassault Aviation offers a family of VIP jet aircraft – Falcon. They can carry up to 19 passengers on intercontinental flights.

Poza kwestią ekonomii pozostaje jeszcze czas.

Według ostatnich deklaracji, przetargi mają zostać ogłoszone w sierpniu bądź wrześniu bieżącego roku. Znając tempo prac Inspektoratu Uzbrojenia, niewynikające bynajmniej ze złej woli, a bardziej z konieczności ścisłego przestrzegania obowiązujących przepisów, rozstrzygnięcia mogą nastąpić najwcześniej w drugiej połowie przyszłego roku.

Oznacza to, że dostawa fabrycznie nowych samolotów kategorii średniej do kolejnych wyborów parlamentarnych, które powinny odbyć się w roku 2019, będzie niewykonalna. Planowane do zakupu konstrukcje, a więc rodzina Airbus A320/neo bądź Boeing 737NG/Max są najpopularniejsze w swej klasie na rynku. Według informacji Boeinga, aby odebrać VIP-owskiego 737-8 Max w 2018 roku należało złożyć zamówienie w drugiej połowie 2014 roku. Ze względu na system pracy amerykańskiego producenta, użytkownik otrzymuje w 2018 roku samolot w podstawowym wyposażeniu. Kolejne miesiące maszyna spędza jeszcze w centrum zabudowy specjalistycznego wyposażenia, co może zająć – w zależności od przedmiotu zamówienia – od czterech miesięcy wzwyż. Zdaniem firmy Airbus w przypadku kupna używanego samolotu, zlecenie może zostać wykonane nawet w ciągu roku. Z drugiej strony przebudowa, wraz z przeglądem, używanego samolotu Boeing 787-8 dla władz Meksyku zajęła 17 miesięcy.

Program zakupu maszyn do przewozu rządowych VIP, niezależnie od padających słów krytyki, jest ważnym elementem odbudowy utraconego potencjału transportowego polskiego lotnictwa wojskowego. Warto wskazać właśnie ten czynnik, bowiem rzadko kiedy udaje się w Wojsku Polskim odbudować możliwości, które zostały utracone w przeszłości. Dodatkowo uchwalenie rządowego programu za pieniądze spoza MON, uwalnia środki finansowe na inne projekty modernizacyjne Wojska Polskiego, które (jeśli wierzyć NIK) i tak zostały niedoszacowane – oby tylko fundusze te zostały odpowiednio zagospodarowane przez decydentów.

9 4 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Zastanawiające jest kurczowe trzymanie się wymogu dotyczącego zakupu fabrycznie nowych samolotów. Patrząc tylko na przykłady płynące z Europy, można znaleźć wiele przypadków zakupu maszyn do analogicznych celów pochodzących z rynku wtórnego...

It is quite puzzling why the machines are required to be brand new, particularly considering the fact that in most European countries VIP aircraft is frequently acquired from the secondary market...

Boeing, in order to receive the 737-8/Max aircraft in VIP version in 2018, the order was to be submitted in the second half of 2014. Due to the work schedule of this American manufacturer, the user will receive in 2018 the aircraft in its standard version, and for the following months the aircraft will be fitted with specialist equipment, which can take up – depending on the order – over four months. Airbus claims that in case of the purchase of a used aircraft, the order can be realized within one year. On the other hand, the rebuilding and overhaul of the used Boeing 787-8 for Mexico took 17 months.

The program for acquiring of the VIP transportation aircraft, regardless of any critical opinions, is an important element in the process of renewal of the lost transportation potential of the Polish military aviation. This is vital to note, as it has been quite rare for the Polish Armed Forces that the potential, lost in the past, was recovered. Additionally, this government program is planned outside the MoND budget, which leaves more resources for other modernization projects in the army, which – if the Supreme Audit Office (NIK) is right – have been underestimated anyway; hopefully, the remaining fund will be properly expended. Łukasz Pacholski

Bułgaria zakupiła na rynku wtórnym samolot Airbus A319, który przed przebudową latał m.in. w niskokosztowych liniach lotniczych Air Berlin. Fot. Bastian Ding. Bulgaria purchased on the secondary market the Airbus A319 aircraft, which earlier (before rebuilding) was flying in low-cost Air Berlin airline. Photo: Bastian Ding.

w w w. z b i a m . p l

OCHRONA CBRN. Niezawodne kontenerowe systemy dekontaminacji - made in Germany Zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska na MSPO 2016. 24 edycja Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego, 6-9 września 2016.

Targi Kielce, Centrum. Targowo-Konferencyjne

www.kaercher-futuretech.com

Tomasz Grotnik

Where is the Polish Navy Drifting?

Dokąd dryfuje Marynarka Wojenna?

Marynarka Wojenna wciąż dryfuje w złym kierunku. Brakuje decyzji o pozyskaniu okrętów zasadniczych klas. Zakup nowych holowników nie sprawi, że flota będzie mogła realizować statutowe działania.

Polish Navy is still drifting in a wrong direction. There is no decision about purchasing ships of the main classes.

Buying tugboats will not enable the fleet to perform its statute tasks.

Gdy w trakcie ubiegłorocznej wystawy MSPO informowaliśmy o podjęciu ważnych kroków w realizacji programu operacyjnego „Zwalczanie zagrożeń na morzu”, czyli wodowaniach okrętów dwóch klas przeznaczonych dla Marynarki Wojennej, wydawało się, że zła passa morskiego rodzaju Sił Zbrojnych została przełamana. W przekonaniu tym utrwalały nas inne wydarzenia, w tym rozpoczęcie postępowania w sprawie pozyskania okrętów obrony wybrzeża Miecznik i patrolowców Czapla. Niestety, miniony rok boleśnie zweryfikował nasze przewidywania... During the last year’s edition of MSPO Exhibition in Kielce we informed about important steps that had been taken to implement an operational program for counteracting sea threats, i.e. launching ships of two classes for the Polish Navy. It seemed then that a run of bad luck for the naval branch of the Polish Armed Forces had finally ended. This was confirmed by other events, also by the launch of procedure on acquiring Miecznik coastal defense vessels and Czapla patrol vessels. Unfortunately, this year painfully verified our expectations…

Pierwsze nowe okręty

First New Ships

On July 2, 2015 in the Naval Shipyard in Gdynia, there was a ceremony of bap2 lipca ub.r. w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni odbyła się uroczystość chrztu i wodowania patrolowca ORP Ślązak. Ceremonia ta była pierwszym tism and launching of ORP Ślązak ship. Last time when such ship name-giving nadaniem nazwy nowemu polskiemu okrętowi od czasu jednostki wsparcia ceremony took place was 14 years ago, and it was the multipurpose ORP Konlogistycznego i dowodzenia siłami przeciwminowymi ORP Kontradmirał X. tradmirał X. Czernicki logistic support ship; before her, the newly launched vesCzernicki, czyli od 14 lat, zaś ostatnim nowo zwodowanym okrętem był trałosel had been ORP Wdzydze minesweeper, which occurred in the same shipyard 21 years ago. wiec ORP Wdzydze, który zszedł na wodę w tej saThe vessel was hauled to the shipyard’s pool, mej stoczni 21 lat temu.

Mimo zawirowań trwają prace where the equipment fitting work was continued.

Okręt przeholowano do basenu stoczniowego, wyposażeniowe na Ślązaku. Na A mooring trial, followed by sea trial, were to start gdzie kontynuowano prace wyposażeniowe. Ich at the end of 2015 and be continued through the podsumowaniem miały być próby na uwięzi, a pookręt trafił pierwszy system first quarter of 2016. The planned takeover of this tem w morzu, które miały rozpocząć się w końcu uzbrojenia, którym jest 76 mm ship by the Polish Navy, according to the contract 2015 roku i być kontynuowane w I kwartale bieżąL/62 automatyczna armata of September 2013, should be this fall. However, cego. Planowane przejęcie patrolowca przez MW uniwersalna Super Rapid. soon after launching of the ship, the media reporRP, zgodnie z umową z września 2013 roku, powinted on technical problems which were to delay no nastąpić nadchodzącej jesieni. Jednak już Despite problems, the work on delivery date of Ślązak by another several months. wkrótce po zwodowaniu okrętu w mediach pojaequipping Ślązak is being The keel of this ship, at the time designed to be wiły się doniesienia o problemach technicznych, continued. The ship was fitted a multipurpose corvette (Gawron Project 621), was które miałyby opóźnić termin zdania Ślązaka o kolaid on November 28, 2001… Until now, the Armalejnych kilkanaście miesięcy. Przypomnijmy – stępwith the first armament system, ment Inspectorate has not officially published any kę tego okrętu, jeszcze jako korwety wielozadaniowhich is the 76-mm L/62 Super new date of finishing the ship, but it is known that wej projektu 621 Gawron, położono 28 listopada Rapid naval gun. she will be the first newly built warship for the Po2001 roku... Do chwili otwarcia obecnej edycji MSPO Inspektorat Uzbrojenia (IU) nie podał oficjallish Navy for years.

Despite problems, the work on equipping Śląnie do publicznej wiadomości nowej daty ukońzak is being continued. On June 15, 2016, there was a symbolic breakthrough. czenia jednostki, wiadomo natomiast, że nie będzie ona pierwszą nowo zbuThe ship was fitted with the first armament system, which is the 76-mm L/62 dowaną dla MW RP od lat, która podniesie banderę wojenną.

Super Rapid naval gun, manufactured by Oto Melara, a member of Leonardo Mimo zawirowań trwają prace wyposażeniowe na Ślązaku. 15 czerwca Finmeccanica Group. The Polish piece was newly built in La Spezia plant. It has bieżącego roku nastąpił w nich symboliczny przełom. Na okręt trafił pierwa stealth tower, and a multi-ammo feeding magazine allowing for automatic szy system uzbrojenia, którym jest 76 mm L/62 automatyczna armata 9 6 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

w w w. z b i a m . p l

uniwersalna Super Rapid. Jej producentem jest spółka Oto Melara S.p.A., należącą do grupy przemysłowej Leonardo Finmeccanica. Polski egzemplarz został nowo wyprodukowany w zakładach w La Spezii. Ma wieżę typu stealth, a także system MultiAmmo Feeding Magazine, pozwalający na automatyczny dobór dowolnego z kilku typów amunicji, której mieści 80 sztuk.

Obecnie armata jest zabezpieczona i czeka na wyjście okrętu w morze. Gdy to wreszcie nastąpi, odbędą się SAT (Sea Acceptance Trials) systemu. W ich trakcie zostanie zużytkowana niewielka partia amunicji zakupionej przez IU w ramach umowy z producentem, przeznaczona do przeprowadzenia testów. Po pomyślnym zakończeniu SAT i prób zdawczo-odbiorczych, nastąpi końcowy odbiór armaty.

Natomiast 7 lipca dokonano prób systemu wodowania łodzi MK-790, przeznaczonej dla 13-osobowej grupy kontrolno-abordażowej lub oddziału sił specjalnych. System zrzutowy został wyprodukowany przez firmę Hydro-Naval. Jego rozmiary, zdeterminowane wymiarami łodzi, zmusiły do pewnych przeróbek gotowej konstrukcji nadbudówki i jej pokładów. Zresztą sama łódź została zaprojektowana i zbudowana specjalnie do użycia na Ślązaku, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z istniejącej już konstrukcji okrętu. MK-790 i mniejszą, roboczą łódź MK‑500, wyprodukowała firma Markos.

Próby w morzu obu odbyły się 14 stycznia br.

Ponadto patrolowiec otrzymuje sukcesywnie inne wyposażenie, w tym kabin załogi, a niebawem także Bojowego Centrum Informacji i mostka nawigacyjnego.

Kolejnym istotnym i trwającym programem jest budowa pierwszego niszczyciela min typu Kormoran II. Stępkę prototypu położono 23 września 2014 roku w stoczni Remontowa Shipbuilding w Gdańsku. Uroczyste wodowanie i chrzest jednostki odbyły się ostatniego dnia targów MSPO 2015 – 4 września ub.r. Zakończenie budowy prototypowego ORP Kormoran i przekazanie MW RP planowane jest do 31 listopada br. Tymczasem okręt rozpoczął próby morskie. Po raz pierwszy na Zatokę Gdańską wyszedł 13 lipca br., a w następnych dniach jeszcze dwukrotnie ruszał w morze. Druga tura prób odbyła się w połowie sierpnia.

Program prób morskich realizowany jest według, uzgodnionego z IU, harmonogramu. Procedury przeprowadzenia prób zdefiniowane są w zatwierdzonym do realizacji Programie Prób Morskich.

Podczas trwających obecnie testów ORP Kormoran sprawdzeniu podlegały zarówno sama jednostka, jej właściwości manewrowe, jak i osiągi (okręt rozwinął prędkość około 15,4 w.). Próby prędkości i manewrowości są o tyle ciekawe, że mamy do czynienia z pierwszym polskim okrętem wojennym poruszanym przez pędniki cykloidalne. Są to dwa urządzenia Voith Turbo 21 GH/160. Ponadto testowano urządzenia mające wpływ na bezpieczeństwo pływania, w tym: silniki główne, zespoły prądotwórcze, silniki elektryczne napędu pomocniczego (cichego), pędniki cykloidalne, dziobowy ster strumieniowy, radary nawigacyjne, radiostacje, urządzenia cumownicze i kotwiczne, łódź hybrydową, żurawie - łodziowy i roboczy, systemy przeciwpożarowe, systemy nawigacyjne (kompasy, mapy elektroniczne WECDIS, odbiorniki DGPS), światła nawigacyjne, itp. W dalszej kolejności sprawdzeniu poddany będzie system zarządzania walką SCOT-M (Ship COmbat Tactical System), a także systemy broni podwodnej zamontowane na okręcie. Ponadto realizowane będzie współdziałanie z innymi jednostkami pływającymi i ze śmigłowcem. Przeprowadzone zostaną próby podawania paliwa w ruchu i wymiany ładunków lekkich pomiędzy niszczycielem min a jednostką pomocniczą (RAS, Replenishment At Sea).

Wyposażenie Kormorana zostało już w zasadzie skompletowane. Na okręcie zamontowano oba radary nawigacyjne Raytheon (pasm X i S), systemy łączności radiowej i satelitarnej, nawigacji, głowicę optoelektroniczną Indra oraz inne. Wszystkie czekają testy w morzu. Ponieważ budowa okrętu realizowana jest w ramach procedury pracy rozwojowej, jesienią odbędą się badania kwalifikacyjne jednostki i jej wyposażenia. Wówczas okaże się, czy spełniają one kryteria oczekiwane przez przyszłego użytkownika – MW RP. Obecnie rozważana jest budowa dwóch kolejnych niszczycieli min w ramach podpisanej umowy ramowej. Miałoby to nastąpić po pozytywnie zakończonych badaniach kwalifikacyjnych prototypu i zatwierdzeniu dokumentacji technicznej do produkcji seryjnej. Koszty ewentualnych błędów i poprawek poniesie konsorcjum. Niestety, gwarancji, że kolejne niszczyciele min się pojawią nie ma żadnej. Także dalsze odsuwanie w czasie parafowania umowy oznacza wzrost ich ceny w stosunku do pierwotnej umowy z 2013 roku. Z każdym rokiem kalendarzowym koszt dostaw systemów i urządzeń rośnie o kilka procent.

Miecznik, Czapla, Orka i „drobnoustroje”

17 czerwca 2015 r. ówczesny sekretarz stanu w MON Mieczysław Mroczek oświadczył, że główną rolę w realizacji budowy trzech okrętów obrony wybrzeża Miecznik i trzech patrolowców z funkcją zwalczania min Czapla odegra 9 8 Wojsko i Technika 2 0 1 6 • Special issue

Z opóźnieniem, ale prace na Ślązaku trwają. W czerwcu na okręcie zamontowano armatę Super Rapid. With delays, works on Ślązak are continued. In June Super Rapid gun was mounted.

choice of any of several types of ammunition from as many as 80 rounds. Currently, the gun has been secured, and awaits the ship to go to the sea. When this finally happens, the sea acceptance trials (SATs) of the system will take place. During the trials, there will be used a small number of ammunition purchased for the tests by the Armament Inspectorate from the producer accordingly to the contract. After successful SATs and delivery tests, the final acceptance of the gun will take place.

On July 7, the system of launching the MK-790 vessel was tested. The vessel is designed to carry a control and boarding group of 13 or a special forces unit.

The shedding system was manufactured by Hydro-Naval company. The system’s size, determined by the vessel’s size, imposed certain changes of her superstructure and decks. She was designed and constructed especially for use on Ślązak ship, and limitations stemming from the already existing design were taken into consideration. MK-790, and a smaller working MK-500 boat, were developed by Markos company. The sea trials of both took place on January 14, 2016.

The patrol vessel is also consecutively receiving other equipment, including for the crew cabin, and soon will also get the combat information center and navigation bridge.

Other important and ongoing program is the first minesweeper of Kormoran II class. The prototype’s keel was laid on September 23, 2014 in Remontowa Shipbuilding in Gdańsk. The ceremonial ship launching and ship baptism took place during the last day of MSPO 2015 Exhibition – September 4, 2015. The ORP Kormoran prototype is planned to be finished and delivered to the Polish Navy on November 31, 2016. Meanwhile, the ship has started sea trials. She went to the Bay of Gdańsk for the first time on July 13, and in the following days she went to sea twice. The second series of trials was carried out in the middle of August.

The program of sea trials is carried out as scheduled with the Armaments Inspectorate. The trial procedure is defined in the Sea Trial Program.

The ongoing trials of ORP Kormoran are testing both, the ship herself as well as her maneuver parameters and performance (the ship reached the speed of 15.4 knots). The speed and maneuver tests are interesting because she is the first Polish warship powered by cyclorotors. These are two Voith Turbo 21 GH/160 devices. Other devices which affect security on water also have been tested, including: main engines; power generators; electric engines of additional propulsion (silent); cyclorotors; bow thruster; navigation radar; radar station; anchor and mooring systems; hybrid boa; boat and working davits; fire w w w. z b i a m . p l

Próby morskie Kormorana napawają optymizmem. Tylko, czy i kiedy będą kolejne okręty serii?

Sea trials of Kormoran are the reason for some optimism. But will there be, and when, next ships of this class?

Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. Postępowanie w sprawie pozyskania trzech okrętów obrony wybrzeża Miecznik i trzech patrolowców z funkcją zwalczania min Czapla wszczęto formalnie 30 czerwca. Kluczowy udział w projekcie miała odegrać Stocznia Marynarki Wojennej w Gdyni, nie będąca członkiem PGZ, która miała występować wspólnie z Grupą w postępowaniu przetargowym, jednak problemy jakie ma zakład z budową Ślązaka mogą spowodować zmianę tej decyzji.

Obecnie programy Miecznik i Czapla są na etapie oceny wstępnego formularza negocjacyjnego. Muszą zostać uwzględnione wszystkie najważniejsze aspekty platformy okrętu, jak również proponowanego wyposażenia, w tym zintegrowanego systemu walki. Na razie nie wiadomo jaka firma miałaby dostarczyć projekty jednostek, choć IU poświęcił wiele czasu na dialogi techniczne z różnymi producentami okrętów - zarówno polskimi jak i zagranicznymi. To PGZ ma ją wskazać pod nadzorem MON i najpewniej poszuka jej za granicą.

Trwają też inne procedury zmierzające do pozyskania jednostek pływających dla MW RP. Pod koniec lipca IU zakończył analizę zgłoszeń i wysłał zaproszenia do trzech firm ubiegających się o zamówienie na budowę sześciu holowników dla MW RP. Są to: Stocznia Remontowa „Nauta” S.A., Remontowa Shipbuilding S.A. i Damen Shipyards Gdynia S.A. Mają one czas na przesłanie ofert do 31 sierpnia br. Procedurę wszczęto w grudniu 2014 roku. Będą to jednostki bardziej uniwersalne, niż wskazuje na to ich nazwa. Oprócz prac holowniczych, zajmą się: ratownictwem, gaszeniem pożarów, poławianiem torped, czy transportem osób i ładunków.

5 kwietnia br. IU ogłosił przetarg na zakup dla MW RP zbiornikowców paliwowych Supply (jedna jednostka z opcją na dodatkową). Aktualnie trwa ocena złożonych wniosków o udział w postępowaniu. Zgłosiły się cztery podmioty: Stocznia Remontowa „Nauta”, Morska Stocznia Remontowa Gryfia S.A., Remontowa Shipbuilding S.A. oraz konsorcjum AYCOMM Sp. z o.o. i WB Electronics S.A. Przeznaczeniem Supply ma być transport i przekazywanie paliwa w morzu oraz w portach, a także ładunków suchych (techniczne środki materiałowe, bojowe, żywność). Dodatkowo wyposażenie ma pozwolić na udzielanie wsparcia technicznego w naprawach okrętów.

W dalszej perspektywie mają ruszyć kolejne procesy pozyskiwania okrętów, pomocniczych jednostek pływających i systemów. Okręt wsparcia logistycznego Bałtyk ma się pojawić do 2021 r. Posłuży on do zabezpieczenia działań m.in. Mieczników i Czapli. W III kwartale br. planowane jest wszczęcie procedury jego pozyskania, a podpisanie umowy rok później. Nie sprecyzowano terminów pozyskania: dwóch okrętów rozpoznawczych Delfin, dwóch okrętów ratowniczych Ratownik, okrętu hydrograficznego Hydrograf, okrętu wsparcia i działań połączonych Marlin, pływającej stacji demagnetyzacyjnej Magneto, barki ekologicznej Ekotank, motorówek transportowych, cumowniczych, kutrów transportowych, motorówek sztabowych, łodzi transportowych, okrętowego systemu optoelektronicznego Bielik, bezzałogowych systemów zwalczania min Kijanka oraz pozyskanie zintegrowanego systemu ochrony www.zbiam.pl

systems; navigation systems (compasses, WECDIS electronic maps, DGPS receivers); navigation lights; etc. Next, the ship combat tactical system (SCOT-M) and the underwater weapon systems mounted on the ship will be tested.

Also, cooperation with other vessels and a helicopter will be tested, as well as refueling on the move and exchange of light cargo between a minesweeper and a replenishment-at-sea (RAS) vessel.

Kormoran’s equipment has actually been completed. The ship is fitted with two Raytheon navigation radars (X and S bands), systems of radar and satellite communication, navigation, Indra optoelectronic warhead and other. All systems await sea trials, and in the fall, the ship and her equipment will undergo qualification test, which should reveal whether or not the ship meets the criteria required by her future user – the Polish Navy.

Presently, a development of two another minesweepers within the already signed contract is also being considered. This would be to occur after successful qualification test of the prototype, and the acceptance of technical documentation for serial production. The cost of potential errors and corrections will be incurred by the producer. However, there is no guarantee that these minesweepers will be built. Also, the continuous postponing of initialing the contract means higher cost compared to the first contract of 2013. With every upcoming year, delivery cost of systems and devices is increasing by several percent.

Miecznik, Czapla, Orka and Smaller Vessels

On June 17, 2015, the then Secretary of State Mieczysław Mroczek declared that the main role in the process of building three Miecznik coastal defense vessels and three Czapla patrol vessels with minesweeping function will be played by the Polish Armament Group (PGZ). The procedure for acquiring three Miecznik coastal defense vessels and three Czapla patrol vessels with minesweeping function was officially launched on June 30. The Naval Shipyard in Gdynia, not being a PGZ member, was to be a key participant in the project, and it was to be partnering PGZ in the tender procedure. However, the problems it currently has with building of Ślązak can affect the change of this decision.

At present, the Miecznik and Czapla programs are at the phase of evaluation of the initial negotiation form. All important aspects of the vessel’s platform as well as suggested equipment, including the integrated warfare system, must be taken into account. So far, the company to deliver the projects of the vessels has not been specified, although the Armament Inspectorate devoted much time to carry out technical dialogues with various ship manufacturers – both Polish and foreign ones. It is the Polish Armament Group which is to indicate – under the supervision of the Ministry of National Defense – such company, and it will probably be the foreign one.

Other procedures on gaining vessels for the Polish Navy are also ongoing.

By the end of July, the Armament Inspectorate completed the analysis of submitted applications, and sent invitations to three companies applying Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 99

Leasing używanego okrętu podwodnego to dość realne rozwiązanie. Oby zamiast tymczasowego nie stało się „wieczną prowizorką”, jak było to z Kobbenami. Przy okazji targów BaltMilitaryExpo do Gdańska wszedł szwedzki Södermanland, który mógłby podnieść biało-czerwoną banderę w przypadku wyboru jednostek typu Saab Kockums A26. Leasing of an used submarine is a real solution. Lets hope that it will be only for some time, not the „forever makeshift”, like it was with Kobbens. During BaltMilitaryExpo fair, Gdańsk was visited by Swedish Södermanland, which could rise the white and red flag in case of choosing Saab Kockums’ A26 ships.

sił morskich w portach, na redach i kotwicowiskach Ostryga (6 kompletów bezzałogowych platform nawodnych oraz 2 stacjonarnych i 4 mobilnych centrów zarządzania ochroną sił).

Wciąż najciekawszym jest program Orka, w ramach którego MW RP ma otrzymać w latach 2024-2026 trzy okręty podwodne. Inspektorat Uzbrojenia zakończył fazę analityczno-koncepcyjną. Wniosek o pozyskanie sprzętu wojskowego został przedłożony do akceptacji ministrowi obrony narodowej. Tymczasem rozważana jest kwestia wypożyczenia używanego okrętu podwodnego w celu utrzymania zdolności i umiejętności załóg wyeksploatowanych Kobbenów. Jak dotąd pojawiły się dwie propozycje – szwedzka i niemiecka. Ostateczna decyzja o wypożyczeniu okrętu podwodnego zapadnie po wyborze sposobu pozyskania Orek. Opóźnienia w przypadku tego programu mają swoją przyczynę oczywiście w kwestii wymogu integracji pocisków manewrujących.

Zeszłoroczne zapowiedzi dotyczące Planu Modernizacji Technicznej SZ w latach 2013-2022 w zakresie sprzętu dla MW RP, zresztą nie tylko niego, okazały się niemożliwe do realizacji. Po wyborach parlamentarnych, nowe władze Ministerstwa Obrony Narodowej dokonały audytu tych zamierzeń i ich urealnioną wersję prawdopodobnie przedstawią w czasie bieżącego MSPO. Ile zostanie z zapowiedzi poprzedników? Oby jak najwięcej.

Program pozyskania drugiego dywizjonu Morskiej Jednostki Rakietowej przebiega bez zakłóceń. W maju odbyły się pierwsze strzelania ćwiczebne polskich rakiet NSM. The program of acquisition the second Coastal Defence Squadron is ongoing without interference. In May there were performed first shooting exercises with Polish NSM missiles.

www.zbiam.pl

for the building of six tugboats for the Polish Navy. These are: Shiprepair Yard Nauta in Gdynia, Remontowa Shipbuilding, and Damen Shipyards Gdynia.

The deadline for submitting offers was August 31, 2016. The procedure started in December, 2014. The vessels will be rather multipurpose, and next to tugging, they will also be capable of such roles as rescuing, fire extinguishing, picking out torpedoes, and carrying personnel or cargo.

On April 5, 2016, the Armament Inspectorate announced tender for the purchase of two Supply tank ships (the second one optional) for the Polish Navy. Currently submitted applications to participate in the tender are evaluated. Four companies have applied: Shiprepair Yard Nauta, Morska Stocznia Remontowa (Naval Shiprepair Yard) Gryfia, Remontowa Shipbuilding, and a consortium of AYCOMM and WB Electronics. The Supply tanker is to transport and tank fuel at sea and in ports, as well as carry dry cargo (technical materials, combat materials, food). Also, the ship’s equipment should allow for providing technical support in ship repair.

In the distant future, other ships, auxiliary vessels and systems are to be acquired. Bałtyk logistic support vessel is to be delivered in 2021. The vessel will be supporting the activity of Miecznik and Czapla vessels. In the third quarter of 2016, the procedure should start, and the contract should be signed a year later. The dates are not yet specified for acquiring the following: two Delfin reconnaissance vessels; two Ratownik rescue boats; Hydrograf hydrographic boat; Marlin joint support ship (JSS); Magneto degaussing vessel; Ekotank ecological boat; transport motorboats; mooring motorboats; transport cutters; staff motorboats; transport boats; Bielik ship optoelectronic system; Kijanka unmanned minesweeping systems; and integrated system for naval forces protection in ports, anchorages and roadsteads (six sets of unmanned surface platforms and two station and mobile centers for force protection management).

Still the most important program remains Orka, within which the Polish Navy should receive during 2024-2026 three surface ships. The Armament Inspectorate ended the analytical and conceptual phase. The application for acquiring military equipment has been submitted and awaits acceptance of the defense minister. Meanwhile, the question of renting a used submarine to maintain the capabilities and skills of the crews of exploited Kobbens is considered. So far, there are two propositions – Swedish and German. Final decision on renting a submarine will be taken after the decision on the Orka ship program has been made. Delays in case of this program stem from the requirement of integration of maneuvering missiles.

Last year’s declarations on the Technical Modernization Plan of the Polish Armed Forces during 2013-2022 for the Polish Navy turned out impossible to be implemented. After parliamentary elections, new authorities in the Ministry of National Defense carried out an audit on these plans, and will probably present an updated version of them during this year’s MSPO Exhibition.

How much will be left from the previous declarations? Hopefully, a lot.

Tomasz Grotnik Program Supply jest w toku, tymczasem wyremontowany za 17 mln zł, 46-letni zbiornikowiec Z-8 musi jeszcze poczekać na zmiennika. Supply program is ongoing, while refitted for 17 million zlotys, 46-year old tanker Z-8 must wait for its replacement.

Special issue • 2 0 1 6 Wojsko i Technika 101

TOTAL PARTNERSHIP BENCHMARKING EXCELLENCE n Effective: being the most powerful and reliable swing role fighter n Proven:

in global operations with highest operational statistics

n Trusted:

to deliver performance, political and industrial partnership

Effective Proven Trusted

www.eurofighter.com