Nowe porządki Anna Babicka-Wirkus
Kultura oporu szkoły jako stan wyjątkowy
„(…) gdzie jest władza, istnieje też i opór (…) nigdy nie znajduje się on na zewnątrz władzy” 1 . Szkoła to przestrzeń, w której ścierają się dwa porządki: normatywny i nienormatywny2 . Pierwszy opiera się na ustanowionych (arbitralnie narzuconych) normach, zasadach, regułach, które są określane przez formalne dokumenty i nieformalne działania grupy dominującej, czyli urzędników MEN-u oraz nauczycieli i dyrekcję danej szkoły. Drugi natomiast stanowi opozycję do porządku normatywnego. Dochodzi w nim zazwyczaj do przekraczania narzuconych norm, zmieniania ich, ukazywania ich
T E M AT N U M E RU
arbitralności i często nieprzystawalności do realiów życia szkoły. Mimo kontradyktoryczności obydwu porządków współistnieją one ze sobą w codzienności szkoły, tworząc jej specyficzną kulturę. W artykule analizuję kulturę oporu szkoły z perspektywy stworzonej przez Giorgio Agambena kategorii stanu wyjątkowego. Ukazuję, w jaki sposób zawiesza ona narzucony przez kulturę dominującą szkoły porządek i jednocześnie – jak tworzy nowy ład. Wyjątkowość kultury oporu, jej „iwentowość”, jest wpisana w narzucony ład i jednocześnie ten ład przekracza, tworząc nową gramatykę działania szkoły.
R E F L E KS J E 6 / 2 0 2 0
47
