3 minute read
PASSIESPELEN
Filmische muziek in de Passiespelen
Tot begin september worden in Tegelen de vijfjaarlijkse Passiespelen opgevoerd. Muziek heeft daarin een prominente, nieuwe rol. Voilà spreekt erover met componist Wim Naus (59), koorleider Ben Benders (66) en muziekproducer Theu Naus (24).
TEKST KEES VERBEEK BEELD ZEBRA FOTOSTUDIO’S VENLO | PETER DE RONDE
In een van de eerste minuten in De Doolhof ontmoeten we Jozef van Arimathea, de man die later Jezus in zijn graf zal bijzetten. Hij is zo ontsteld over wat er gebeurd is in Jeruzalem dat zich dat allemaal nog eens afspeelt in zijn hoofd. Vervormde stemmen schreeuwen Alvast luisteren? ‘kruisigt hem’, paukenslagen weerklinken, harde geluiden, scherpe symfonische wendingen. De man lijdt daar zichtbaar onder. Een nachtmerrieachtige flashback, die diepe indruk maakt.
De muziek in het Passiespel is niet eenduidig westers of oosters. Hier lyrische vioolklanken, daar scheurende gitaren, elders een Arabisch dorpsplein. Maar ook solozang en koormuziek.
Filmische aanpak
“Toen ik gevraagd werd voor de Passiespelen”, vertelt Wim Naus, “stelde ik een filmische benadering voor. Het ene moment ondersteunt de muziek de actie, als een tapijt waarop gespeeld wordt. Op een ander moment stuwt ze de scène vooruit, zoals wanneer Jezus gegeseld wordt. De muziek faciliteert het spel, terwijl ze nergens de hoofdrol neemt.”
“Speltechnisch is dat lastig”, weet Theu Naus, “want acteurs spelen live; de ene keer sneller, de andere keer langzamer. Maar de muziek is opgenomen. Dat moet evengoed met elkaar blijven sporen. Dat is goed gelukt. We merken
in sommige scènes dat de spelers zich intuïtief richten naar de muziek.” Elke scène namen ze op om in Wim Naus’ studio op groot scherm te kunnen afspelen.
“Zo konden we sleutelen aan een zo perfect mogelijke afstemming”, blikt Theu terug. “En daardoor kon de regisseur, Cees Rullens, geregeld meekijken en -luisteren”, vult Wim aan. “Hij moest immers beoordelen of het werkte, of dat hij het toch ietsje anders wilde.”
Compositie
Wim Naus tekende voor de composities in dit Passiespel: “Zoiets begint visueel, ik kruip in de scène en kijk om me heen. Natuurlijk is dat bekend terrein, omdat ik uit mijn opvoeding het Lijdensverhaal wel ken. Er zit veel in over hoe wij mensen kunnen zijn. Eenmaal in die scène komt de muziek bijna vanzelf. Eerst op piano, dan de instrumentatie. Daarvoor zijn we breed te werk gegaan, hebben we leentjebuur gespeeld bij verschillende culturen en muziekstijlen. Met als beperking dat het geen specialistisch zaaltje is voor experimentele muziek.”
Klankkleur
Een partituur is één ding, ze moet ook tot klinken gebracht worden. Daar lag een belangrijke taak voor Theu. Terwijl hij nog aan het Het Passiespel Hem achterna is tot en met 5 september te zien in openluchttheater De Doolhof in Tegelen: www.passiespelen.nl.
conservatorium studeert, heeft hij al ruim ervaring opgedaan in diverse muziekproducties: “Dat is het inkleuren van de muziek. Er zijn talloze manieren om bijvoorbeeld een gong te laten klinken. Hard, zacht, schel, donker. Hoe laat je in die ene scène die paar maten vioolmuziek horen? Door het op een bepaalde manier op te nemen, geef je dat kleur. Ook de koorstukken hebben we zo heel mooi een plek kunnen geven.”
Koor
Dirigent Ben Benders, wiens grootvader in 1931 in de eerste Passiespelen Christus speelde, beschikte over een honderdkoppig koor: “Ongeveer honderd mensen, ja, maar het was wel een gelegenheidskoor, samengesteld uit andere koren. Daar heb je niet zomaar een eenheid mee. We hebben echt weken gewerkt om tot een goede koorklank te komen. Daarbij komt, dat Wim de lat hoog gelegd had. Het waren wel ervaren zangers, maar amateurs van wie een behoorlijk professionele prestatie verwacht werd. Dat werkte heel motiverend. We hebben er met veel plezier aan gewerkt.”
