nr 1 - maart 2014
Beleef! De Zonnebloem maakt meer mogelijk
Act i ef
Leuke stedentrip naar Londen M a rc d e h o n d
:
‘ Tonnie is een man van staal’
De Ov e rw i n n i n g van
Martje Nieman
3x anders
Ga mee naar het museum
Uitgelicht
feiten en r cijfers oviet mobilite
Inhoud Beleef!
18
Mensen
04 In contact 06 Uitwaaien met... 20 Mijn inspiratie
Reacties: kaartjes, tweets en meer
Marc de Hond ontmoet Tonnie Heijnen
Pentekenaar Henk Bouwman maakt panorama van Zutphen
30 De overwinning
Martje Nieman durft alle grenzen te overschreiden
Actief
10 12 15 18
6 15
Hoe toegankelijk is... Rondkijken in Utrecht
Op maat... 3x anders Naar het Rijksmuseum
Beleef! actief
Nog meer uitjes en dingen om te doen
Actief
Stedentrip naar Londen
Dichtbij
24 Column 26 Aangepast leven 28 Puzzel 29 Beleef! thuis
Jiske Griffioen: nieuwe columniste
Adriaan Aerts bedient met een vinger alles
Leuke prijspuzzel en pittige doorloper
Tips & trics voor in en om het huis
Praktisch
16 Update 22 Uitgelicht 25 Beleef! praktisch
Nieuws en achtergrond van de Zonnebloem
29
Meer weten over mobiliteit
2
Nieuwtjes en tips
Beleef!
30
Duo
26 Wie: Monique van den Bos (28) Baan: werkt als optometrist op de poli oogheelkunde in het ziekenhuis Woont: alleen in een gezellig appartement Handicap: geen Vervoermiddel: ov Hobby’s: klarinettist in een orkest
Wie: John Ros (42) Baan: fietsenmaker in Gorinchem Woont: zelfstandig in een eengezinswoning. Heeft een latrelatie. Handicap: blind Vervoermiddel: taxi Hobby’s: alles wat kapot is repareren, van (af)wasmachines tot stofzuigers
John: ‘Monique voelt mij heel goed aan. Zo vertelt ze uit zichzelf wat er allemaal om ons heen gebeurt. Horen wat een ander ziet, vergroot mijn wereld. Net als dingen aanraken. Onlangs heeft de Zonnebloem voor mij een speciale blinJohn: denrondleiding geregeld in dierentuin Blijdorp. Ik heb er niets aan als iemand zegt: ‘Kijk daar staat een giraffe.’ Ik moet het kunnen voelen. Van de verzorger mocht ik een giraffe voeren en een olifant aaien. Wat een belevenis! Het was echt de dag van mijn leven.’
20
10
Monique: ‘John en ik hebben elkaar ontmoet tijdens een Zonnebloemvakantie, bijna vier jaar geleden. Het klikte meteen. Sindsdien doen we elke zomer iets leuks samen. Een weekMonique: endje van de glijbaan plonzen in het Tikibad in Duinrell, samen een fietstocht maken op zijn tandem of lekker een stuk wandelen. Naderhand duiken we steevast gezellig het café in. John en ik hebben altijd veel te kletsen. Dat we elkaar een jaar niet hebben gezien, maakt niets uit. We pakken de draad altijd zo weer op.’
‘We hebben altijd wat te kletsen’
John in actie zien?
!
Hoe plakt een blinde nou een band? Kijk op www.zonnebloem.nl/beleef
Beleef!
Tekst: Manon van Wijnen, Broodtekst. Fotografie: Peter Venema
‘Door haar wordt mijn wereld groter’
3
In contact
Post, mail, tweet...
Volg onze tweets @DeZonnebloem Reacties, ideeën en nieuwtjes via ons twitterkanaal toegelicht. RT @Voorall Vanochtend presentatie bij de ALV Strandtenthouders over toegankelijke Haagse stranden @ADODenHaag pic.twitter.com/4Qwn87xApi De Stichting Voorall maakt zich sterk om ervoor te zorgen dat iedereen onbeperkt toegang heeft tot het strand. Het is een belangenorganisatie voor Hagenaars met een beperking, maar veel van hun acties vinden navolging elders aan de kust. Zo maken ze strandtenthouders bewust van hun toegankelijkheid en letten ze op voldoende invalide toiletten en kleedruimtes. Op www.biesieklette.nl staat waar je allemaal een strandrolstoel kunt lenen of huren.
Campervakantie Een lichamelijke beperking en toch een avontuurlijke kampeervakantie. Dat kan! Dankzij Handicamp Outdoor. In een kleine groep, met goede begeleiding en voor een redelijke prijs kan je op vakantie in binnen- en buitenland. Hoe? Met de Handicamper, een reuzencamper die voorzien is van alle aanpassingen en gemak die nodig zijn voor een zorgeloze vakantie. De reizen variëren van vier tot zeven dagen. Er gaan vier mindervaliden mee en vijf begeleiders: algemene vrijwilligers, verpleegkundigen, verzorgenden en de chauffeur. Handicamp Outdoor is onderdeel van Stichting Handicamp Overijssel. www.handicampoutdoor.nl. Kijk naar een leuk filmpje waarin vrijwilliger Marieke een korte rondleiding geeft op www.zonnebloem.nl/beleef.
Colofon Beleef! is een tijdschrift voor mensen met een fysieke beperking en is een uitgave van Nationale Vereniging de Zonnebloem. Beleef! verschijnt in maart, juni, september en december.
4
Beleef!
Oplage 80.000 exemplaren. Verspreiding per adres. Speciaal voor mensen met een visuele- of leesbeperking is er ook een gesproken versie beschikbaar. Deze kun je met streaming beluisteren of als daisy-cd aanvragen bij Dedicon, bel voor beide opties 0486-486486.
Kijk op Facebook Op onze Facebook pagina vind je nieuwtjes en leuke events waar de Zonnebloem bij was. Zoals deze: Vrienden van Amstel Live heeft er Zonnebloemvrienden bij! Meer weten? www.zonnebloem.nl/beleef. Heb jij ideeën voor andere evenementen waar je als vrijwilliger of deelnemer naar toe wilt? Post het op: Facebook.com/dezonnebloem.
Contact: Nationale Vereniging de Zonnebloem, t.a.v. Beleef! Postbus 2100, 4800 CC Breda. Tel: 076-5646464 E-mail: beleef@zonnebloem.nl, internet: www.zonnebloem.nl Redactie: Arno Saladin (hoofdredactie), Natalie de Neef (bladmanager), Miranda Coehoorn (managing editor), Christel Geense (Art director). Concept&Realisatie: Bindinc. Custom Media.
Samen Elke keer zetten wij in Beleef! een stelling, waarvan wij graag willen weten wat jij vindt. Ben je het er mee eens, mee oneens, wat zijn jouw ervaringen. Deel ze met ons.
De stelling van deze keer:
Tijdens al die Zonnebloem-ontmoetingen schiet ook cupido weleens een pijl af. Bij Florus (34) en Roos (29) was het meteen goed raak.
'Als ik ga winkelen kan ik moeilijk slagen. Het wordt tijd dat er aangepaste kleding komt voor mensen in een rolstoel.' reageer nu, mail ons op beleef@zonnebloem.nl
Zundert
We hebben een heel fijne vakantieweek gehad. Zo'n fijne verzorging, we zien die lieve mensen nog steeds voor ons. En we gaan weer dankbaar naar huis, met je eigen zorgen en met goede moed. We hopen het nog een keer mee te maken… Dank voor alles.
Bedankkaartje Deze mensen hebben een lief bedankkaartje geschreven naar de Zonnebloem. Als dank voor een fijne vakantieweek. Dank voor uw kaartje!
‘ Hij stimuleert me om te gaan studeren’ Roos: ‘Ik ging voor het eerst uit met de Zonnebloem en Florus hield de deur voor me open.’ Florus: ‘Ik viel meteen voor haar spontane blik... Inmiddels zijn we vijf jaar samen. Ik hou veel van haar.’ Roos: ‘Florus snapt en stimuleert mij, bijvoorbeeld om te beginnen aan de studie waar ik altijd al van droomde. We hebben het heerlijk in ons aangepaste huis met aangepaste tuin. Vorig jaar hebben we onze liefde
!
bezegeld met een huwelijksceremonie. Het was een prachtige dag.’ Coverfoto: Marloes Bosch. Druk: Senefelder Misset BV. Doetinchem Auteursrechten voorbehouden: Overname van (delen van) artikelen kan uitsluitend na toestemming van de redactie. Wilt u Beleef! niet meer thuis ontvangen? Mail dan naar beleef@zonnebloem.nl
Ook een bijzonder contact gelegd, of ben je juist op zoek naar contact? Laat het ons weten! Mail naar beleef@zonnebloem.nl
Beleef!
Tekst: Manon van Wijnen. Fotografie: Privébeeld.
Lieve Zonnebloem,
5
Uitwaaien met... Marc de Hond ontmoet Tonnie Heijnen
‘Wilskracht, over en nooit op wil
6 Beleef!
levingsdrang len geven’
Ze kennen elkaar van naam, ontmoetten elkaar nooit eerder, maar hebben direct een klik. Hun overeenkomsten zijn treffend. Beiden optimistisch, sportief en beiden een leven met een beperking. Een gesprek over tegenslag, sport en inspiratie.
Marc: ‘Ik ken je naam, maar weet verder eigenlijk maar weinig van je...’ Tonnie: ‘Ik groeide op in een klein dorp in het noorden van het land. Ik kreeg vwo-advies, maar ging naar de mavo om dichter bij mijn vrienden te kunnen zijn. Ik besteedde tot m’n 17e veel tijd aan voetbal en vanaf m’n 21e aan tafeltennis. Tijdens militaire dienst stond ik voornamelijk achter de bar en serveerde worstenbroodjes aan rekruten. Alles werd wat serieuzer toen ik aan mijn baan bij de politie begon…’ Marc: ‘Hoho, je slaat 2002 over. Dat was toch het jaar van je ongeluk, toen je je been verloor? Ik herken dat wel. Ik sla de episode waarin ik verlamd raakte ook vaak over in gesprekken. Ik richt mijn aandacht liever op vrolijkere zaken. Maar ik wil nu toch wel graag van je horen wat er die nacht gebeurde toen je leven op z’n kop werd gezet.’
Flipperkastbal Tonnie: ‘Ik reed in die nacht in 2002 in m’n eentje over de snelweg tussen Praag en Brno. Het had niet eens geregend die dag, maar mijn auto raakte in een slip. Opeens stuiterde ik als een flipperkastbal stuurloos over de weg. Twintig keer sloeg ik over de kop. Al snel waren er mensen bij, er was volop paniek. De enige die rustig bleef, was ik. Er kwamen hulpdiensten en uiteindelijk werd ik in een helikopter afgevoerd naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Op dat moment had ik al in de gaten dat mijn been niet te redden was. Mijn onderbeen hing alleen nog met wat vel vast. In Praag werd mijn been afgezet. Ik had het geluk dat er op dat moment een van de beste artsen op dit gebied in Praag aanwezig was. Dat realiseerde
Beleef !
7
‘ Mijn leven is totaal veranderd, in positieve zin’ ik me pas tijdens mijn revalidatie in Nederland toen ik veel mensen ontmoette met een lelijke stomp. Die arts in Praag heeft al mijn zenuwen weer teruggelegd en een zo mooi mogelijke stomp gemaakt. Nu kan ik met mijn prothese zelfs voelen op wat voor ondergrond ik loop, iets wat onmogelijk is volgens mijn artsen hier. In Nederland wordt er vaak gekozen voor het snel afhandelen van een stomp. Dat is op korte termijn misschien goedkoper, maar op de lange termijn vele malen duurder, omdat een patiënt daardoor vaak terug moet komen. Mijn wonden waren in achttien dagen genezen. Dat is naar Nederlandse maatstaven behoorlijk snel. Onbegrijpelijk dat ze hier deze methode nog niet gebruiken.’
Tonnie: ‘Wilskracht. Overlevingsdrang. Niet op willen geven. En, zeer belangrijk, ik ben al die tijd bij mijn positieven gebleven en niet in paniek geraakt. Ik begreep van de artsen dat als ik die controle had losgelaten, ik vrijwel zeker gestorven was.’ Marc: ‘Hoe was het om vervolgens te moeten accepteren dat je nog maar één been had?’ Tonnie: ‘Een dag of twee, drie gingen de meest vreselijke termen door mijn hoofd. Ik was mijn been kwijt! Maar al snel realiseerde ik me dat het weinig zin had er te lang bij stil te staan. Ik wilde aan de slag. In de hoek van de kamer zag ik krukken staan en daar wilde ik eigenlijk al na een paar dagen mee gaan lopen. De artsen raadden me dat af. Dat is me later nog vaker gebeurd. Artsen hebben, denk ik, een bepaalde standaard in hun hoofd van wat je wel en niet kunt met een prothese. Ik verzette me daartegen en wilde mijn eigen grenzen verkennen. Door tegen patiënten te zeggen dat ze iets niet kunnen of mogen, zullen de meesten het ook niet proberen. Jammer, want er is zo ontzettend veel mogelijk.’ Marc: ‘Jij hebt je handicap echt geïntegreerd in je leven. Jij bent echt een man van staal.’
Hoogste klasse
Ander leven
Marc: ‘Ik zie bij jou eenzelfde soort ontwikkeling als bij mij. Ik was altijd al sportief, maar begon pas aan topsport nadat ik een dwarslaesie opliep. Ik kwam in de wereld van het rolstoelbasketbal en bereikte het Nederlandse team. Ik heb daarvoor mijn maatschappelijke carrière even op een laag pitje gezet.’ Tonnie: ‘Als kind was ik een fanatiek voetballer. Ik was altijd op het veld te vinden en speelde op een behoorlijk niveau. Maar op een dag scheurde ik mijn enkelbanden, omdat een tegenstander op mijn enkel schopte. Daarna heb ik nooit meer gevoetbald. Achteraf gezien was dat de eerste belangrijke wending in mijn leven. Ik ontdekte een sport die ik nog wél kon beoefenen: tafeltennis. Na tien jaar fanatiek oefenen, speelde ik in de een na hoogste klasse van Nederland.’ Marc: ‘En hoe ontwikkelde zich dat na je ongeluk?’ Tonnie: ‘Doordat ik een handicap kreeg en moest leren bewegen met een prothese, moest ik opnieuw beginnen met tafeltennis. Op een ander, en vervolgens hoger niveau. Dat spelen gaat nu zelfs zó goed, dat ik de hele wereld over reis. Soms heb ik niet eens tijd om mijn koffer uit te pakken.’
Marc: ‘Ga je nu anders om met mensen met een beperking nu je zelf een handicap hebt?’ Tonnie: ‘Ik herinner me een jongen op de middelbare school die in een rolstoel zat. Ik ging niet meer of minder met hem om door zijn handicap. Toch denk ik dat ik nu meer contact met hem zou hebben gezocht. Ik zou hem meer vragen hebben gesteld. Dat kwam destijds gewoon niet bij me op. Nu help ik waar ik kan, ik probeer mensen te inspireren met mijn ervaringen. Ik sprak laatst een jongen die depressief was door zijn handicap. Ik liet hem zien dat ik mijn been miste en wat ik ondanks dat nog allemaal kan. Ik legde hem ook uit dat de manier waarop je over iets denkt, bepaalt hoe het gaat. Dat heeft hem goed gedaan, want hij revalideert nu goed. Prachtig toch?’ Marc: ‘Hoe heeft je handicap je leven veranderd?’ Tonnie: ‘Voorheen was ik vooral met mezelf bezig. Nu vooral met anderen. Naast mijn baan als rechercheur,
Overlevingsdrang Marc: ‘Ik begreep dat het eigenlijk een wonder is dat je het er destijds levend vanaf hebt gebracht. Wat heeft ervoor gezorgd dat je het overleefde?’
8 Beleef!
‘Ik zeg altijd: accepteer het, hoe moeilijk dat ook is’
ben ik nu ook vraagbaak voor mensen die in eenzelfde situatie zitten. Wat wordt er vergoed, hoe regel je dat, wat is er mogelijk is op het gebied van protheses, enzovoort. Ik geef lezingen en zet me in voor de Zonnebloem. We starten met een project waarbij Paralympische sporters andere mensen met een beperking stimuleren om ook te gaan sporten.’ Marc: ‘Heb je een wijze raad of levensles voor andere mensen die opeens met een ernstige beperking te maken krijgen?’ Tonnie: ‘Ik zeg altijd: accepteer het, hoe moeilijk dat ook is. Dat is het allerbelangrijkste, pas daarna kun je echt verder.’ Marc: ‘Dat herken ik wel. In het begin wilde ik niet te veel contact met andere mensen met een beperking: dat was te confronterend. Nu ik het zelf geaccepteerd heb, vind ik het inspirerend en leerzaam. Bedenk je weleens hoe je leven eruit zou hebben gezien, als het ongeluk niet gebeurd was?’ Tonnie (zonder enige aarzeling): ‘Nee, ik zeg altijd: het ongeluk is het beste dat me is overkomen. Mijn leven is totaal veranderd, in positieve zin. Door het tafeltennis reis ik de hele wereld rond. Verder heb ik via de sport mijn vrouw ontmoet, die nu vijf maanden zwanger is. Binnenkort verwachten we ons eerste kindje. En ik denk eerlijk gezegd dat dat avontuur nóg mooier wordt!’
!
Ook uitwaaien met Marc de Hond?
En in voor een stevig gesprek? Laat het ons weten. Stuur een bericht met je motivatie naar: beleef@zonnebloem.nl
Marc de Hond (1977) kreeg in 2002 door een medische fout een dwarslaesie, wat hem rolstoelafhankelijk maakte. Hij is een van de presentatoren van KRO De Rekenkamer, is ondernemer en schrijver van het boek Kracht. Daarin beschrijft hij de fysieke, mentale en sociale gevolgen van zijn handicap en hoe hij zijn leven weer opbouwde. Voorheen speelde hij succesvol in het Nederlands rolstoelbasketbalteam en reisde de wereld over om wedstrijden te spelen. In 2015 debuteert hij in het theater met de solo voorstelling: Scherven brengen geluk.
Beleef !
Tekst: Roel van Bekkum. Fotografie: Marloes Bosch. Met dank aan: Eetcafé at the beach
Tonnie Heijnen (1967) is Europees, wereld- en paralympisch kampioen tafeltennis. In 2002 verloor hij zijn onderbeen bij een auto-ongeluk en loopt met een prothese. Hij werkt als rechercheur bij de politie en wordt binnenkort vader. Hij sport, traint en geeft lezingen over de hele wereld. Daarin motiveert hij mensen hoe ze goed met hun handicap kunnen omgaan.
9
Hoe toegankelijk is
Utrecht? Leuk hoor, een stad bezoeken. Maar hoe toegankelijk zijn die gezellige, oude stadskernen eigenlijk? De redactie van Beleef! test deze keer samen met Jessica van Schaik (39) de binnenstad van Utrecht.
‘Samen met mijn moeder ga ik vaak naar Utrecht. Ik rijd er dan met mijn bus naartoe en parkeer ’m naast de ingang van Hoog Catharijne. In dat winkelcentrum blijven we dan de hele dag. Voor mensen die niet beschikken over een auto, is het handig dat het winkelcentrum aan een groot bus- en treinstation ligt. Er zijn roltrappen en liften die je naar het perron of de halte brengen. Meestal mijd ik de binnenstad van Utrecht, omdat er overal van die grote keien en kinderkopjes liggen en dat gehobbel vind ik maar niets. Bovendien slijt mijn rolstoel ervan. Maar ik ben zeker wel in voor iets leuks en ben erg benieuwd naar wat ik ga ontdekken. Ik verheug me erop om nieuwe winkels en boetiekjes te bekijken, want ik ben gek op winkelen.’
Test
Winkel van Sinkel
Een van de bekendste grand-cafés van Utrecht. ‘Ik heb hier al eens eerder voor de deur gestaan, maar ben toen verder gereden, omdat ik vanwege de trappen niet naar binnen kon. Dit keer besluit ik de Winkel van Sinkel maar eens te bellen. Ik vertel dat ik voor de deur sta en meteen komt er een ober naar buiten gelopen om een oprijplaat neer te leggen. Als ik dat geweten had! Eigenlijk zou er op de deur een bordje moeten hangen, dat zou nog beter zijn.’
Test
Utrechtse werven
Restaurants en terrasjes beneden, langs de kades van de grachten. ‘Ik dacht altijd dat ik niet op de werf kon komen, omdat je overal alleen van die gammele trappetjes naar beneden ziet. Maar de ober van de Winkel van Sinkel weet me te vertellen dat ik via een oud tunneltje bij de Ganzenmarkt naar de werf aan het water kan. Dat is nog eens een leuke verrassing, kan ik er eindelijk een terrasje pakken!’
Test
Winkelstraat de Steenweg
De ‘Kalverstraat’ van Utrecht. ‘Ik ben naar H&M en Hema geweest. Beide winkels waren goed toegankelijk. Bij H&M was er een rolstoeltoegankelijke paskamer
10 Beleef!
op de tweede etage en die was prima bereikbaar met de lift. En bij de Hema was er op tweede etage – ook weer bereikbaar met de lift – een ruim rolstoeltoilet aanwezig. Op de Steenweg zag ik ook een leuke kledingzaak die ik nog niet kende. Het begon goed, want ik kon door de deur en door het gangpad, maar helaas paste mijn rolstoel niet in de paskamer.’
Test
Museum Speelklok
Utrechts museum vol antieke orgels, klokken en speeldozen. ‘Ik heb altijd al een keer naar dit museum gewild: het is heel grappig en bijzonder dat het in een kerk zit. Het is goed toegankelijk en aan het sanitair kun je zien dat ze echt overal aan hebben gedacht. Meestal is er in een wc wel íets mis: een lichtkoord dat buiten bereik hangt, geen beugels of een noodkoord waar je niet bij kunt. In dit museum klopt alles.’
Test
Pandhof van de Dom
Kloostertuin van de Dom uit 1390-1440. ‘Ik moest er veel keien op het Domplein voor trotseren, maar het is het waard. Ook de Dom kun je vanaf hier goed bekijken. Ik heb de Dom trouwens een keer ‘beklommen’. Tijdens Panorama 2000 kon je met een speciale lift langs de zijkant omhoog. Geweldige actie was dat.’
Test
Poppodium Tivoli
Utrechts poppodium, al 35 jaar gevestigd aan de beroemde Oudegracht. ‘Dat ik zo’n oud pand zo in kan, had ik niet verwacht. Ik ben gek op popmuziek, dus ik wil zeker een keertje naar een concert. Maar op de nieuwe locatie gaat dat nog makkelijker.’ (N.B. Tivoli verhuist dit jaar naar Vredenburg, www.tivoli.nl)
Test
Botanische Tuinen
Deze tuinen behoren tot de oudste van Nederland. ‘Buiten de binnenstad, maar de moeite waard. Het hoofdpad is helemaal betegeld, dus prima toegankelijk. Alleen de rotstuin was wat lastig door de vele heuveltjes. Ik heb een rondleiding gevolgd: veel geleerd over de medicinale werking van planten en bomen.’
Ook een keer naar Utrecht?
!
Check op www.toegankelijkutrecht.nl alle openbare gebouwen van Utrecht; van entree tot sanitair.
Tekst: Manon van Wijnen, Broodtekst. Illustratie: Annemarie Kleywegt.
‘ De ober vertelt me dat ik via een tunneltje de werf kan bereiken’
Beleef!
11
Op maat Keuze 1
Met vrijwilliger op pad
Ayla gaat vaak samen met een vrijwilliger iets leuks doen. Met aangepast vervoer komt ze naar het museum, daar ontmoet ze Marc. Ze kennen elkaar al van vorige keren.
Keuze 2
Op stap met een groep
Mevrouw Benjamins gaat graag met een groep op stap. De Zonnebloem regelt de locatie, het vervoer en de nodige vrijwilligers.
Museumbezoek 12 Beleef!
Keuze 3
Met een vriendin op pad
Kim neemt haar vriendin mee naar het museum. Samen genieten van al het moois. Ondertussen kletsen ze elkaar de oren van het hoofd.
3x s r e d an
Een dagje uit is soms een aangename afwisseling, maar is lang niet voor iedereen vanzelfsprekend. De Zonnebloem helpt daarbij. Je kunt je inschrijven voor een groepsactiviteit, samen met een vrijwilliger op stap gaan of gewoon samen met een vriendin. Ayla, mevrouw Benjamins en Kim vertellen. Beleef!
13
Naam: Ayla Visser Leeftijd: 40 Houdt van: popmuziek en concerten Relatie: geen
Op stap met een vrijwilliger Ayla Visser (40) is heel nieuwsgierig naar het vernieuwde Rijksmuseum waar ze samen met Zonnebloemvrijwilliger Marc van As (42) naartoe gaat. Ayla is gek op popmuziek en cabaret en gaat graag met vrienden naar een concert of het theater. Ayla: ‘Over het Rijksmuseum heb ik zo veel gehoord, dat ik er vanzelf nieuwsgierig naar word. Ik vind het erg leuk om vandaag met Marc op stap te zijn. Meestal ga ik eropuit met een vaste groep deelnemers en vrijwilligers van de
Tekst: Manon van Wijnen. Fotografie: De Beeldredactie.
‘Je hebt ineens heel andere gesprekken’ Zonnebloem in Amsterdam. Het is een ontzettend leuke club mensen van mijn leeftijd. Geen van mijn vrienden kan op stap zonder begeleiding, omdat we altijd iemand nodig hebben die onze rolstoel duwt. De Zonnebloem maakt dus echt het verschil. Ik vind het leuk dat je ook één-op-één met een vrijwilliger op stap kunt, zoals vandaag naar het museum. Je hebt toch heel andere gesprekken als je met z’n tweetjes bent en je leert elkaar op een andere manier kennen. Dat vind ik heel leuk. Het was ook echt een geslaagd uitje.’
14 Beleef!
Naam: Mevrouw Benjamins Leeftijd: 84 Houdt van: houdt van bridgen, gezelligheid en kletsen Relatie: is al geruime tijd weduwe
Naam: Kim Spierenburg Leeftijd: 20 Houdt van: viool spelen Relatie: geen
Op stap met een groep
Op stap met een vriendin
Mevrouw Benjamins (84) gaat graag met meerdere mensen op stap. Deze keer bezoekt ze het Rijksmuseum met een groep van de Zonnebloemafdeling Amsterdam Oud-West. Mevrouw Benjamins: ‘Ik vind het gezellig om met een groep op stap te gaan. Je hebt elkaar altijd wel wat te vertellen en je hoort
Kim Spierenburg (20) en Linde Goede zijn al vriendinnen sinds groep drie van de basisschool. Ze delen hun passie voor muziek: Kim speelt viool, Linde dwarsfluit. Samen doen ze graag leuke dingen. Kim: ‘Door een chronische auto-immuunziekte heb ik steeds op andere plekken in mijn lichaam ontstekingen en ben ik altijd moe. Maar als ik me goed voel, wil ik graag iets ondernemen. Omdat ik niet per se begeleiding nodig heb, ga ik liever met een vriendin op stap dan met een vrijwilliger. Ik parkeer mijn Canta voor de deur en rijd zo het Rijks in. Linde en ik zijn heel nieuwsgierig naar het eindresultaat van tien jaar verbouwen. Grappig genoeg heb je van de beroemde hoogtepunten zoals de Nacht-
‘Mooie dingen bekijken doet een mens goed’ veel verschillende verhalen. Ik vond het ook heel leuk om dit museum na al die jaren weer eens te bezoeken. Het gekke is dat je als echte Amsterdamse vaak minder van je eigen stad ziet dan een toerist. Ik heb al jaren allerlei mankementen en sinds ik aangereden ben door een scootmobiel kan ik niet meer zelf op stap. Een uitje als dit is écht een uitkomst. Ik heb er bewondering voor dat al deze mensen een dag vrij hebben gemaakt om met ons op stap te gaan. Ik heb heel lang bij Rembrandt gezeten: ik kon het schilderij eindelijk eens rustig bekijken. Samen mooie dingen bekijken en lekker onder de mensen zijn, dat doet een mens goed.’
Ook op stap met de Zonnebloem?
‘Verrast door de dingen die je niet kent’ wacht al zo’n beeld gevormd, dat je juist verrast wordt door dingen die je nog niet kende. Zoals het supermooie gebouw. Leuk dat je met de Zonnebloem ook op stap kunt met een vriendin of familielid én een vrijwilliger, dat wist ik niet.’
!
Kijk op www.zonnebloem.nl en klik op ‘Voor wie?’ en dan op ‘Dagje weg’.
toe
actief
Beleef!
Getest jokpheid! gankeli
Er zijn genoeg redenen om de deur uit te gaan. Ook als je minder mobiel bent. Beleef! geeft je een aantal leuke tips.
Vrije val maken
Sport
Toch de adrenaline door je lichaam voelen gieren zonder echt uit een vliegtuig te springen? Bij indoor skydiven maak je een ‘vrije val’ en zweef je, onder begeleiding van een instructeur. Er is speciale begeleiding voor iedereen met een fysieke beperking. Meer info: www.indoorskydive.com, vanaf € 60,- p.p.
Tentoonstelling
Unieke verhalen uit de oorlog
Toneel
De grande dame
Het vermommingsbrilletje van verzetsstrijder Hannie Schaft en een kindertruitje gemaakt van opgespaarde hondenharen. Deze tentoonstelling in de Rotterdamse Kunsthal brengt de meest bijzondere voorwerpen uit 25 Nederlandse oorlogs- en verzetsmusea samen.
Vijftig jaar geleden debuteerde actrice Anne Wil Blankers bij het Nationale Toneel. Ter ere van dit jubileum is ze terug in de rol van madame Rosa. Een aangrijpend, maar ook geestig relaas over de relatie van een Joodse vrouw en een Algerijnse moslimjongen.
www.kunsthal.nl
idee
Tas op wielen Waar laat je je tas als je in een rolstoel zit? Op je schoot is onhandig, aan de rugleuning hangen onveilig. De Quokkabag is dé oplossing: met een adapter bevestig je de tas heel eenvoudig aan de stang van je rolstoel of rollator.
T/m 7 mei te zien in diverse theaters in Nederland, kijk op www.nationaletoneel.nl
Kijk op www.quokkabag.com, vanaf € 74,95
Tulpen uit… de Flevopolder
Onbezorgd een weekend weg
genieten
Zin in een weekend je laten onderdompelen in luxe en comfort? Bij B&B De Prikkebosk kan iedereen genieten, zowel binnen als buiten. De oude stolpboerderij in het Friese Damwoude is erg geschikt voor mensen die persoonlijke verzorging of hulp nodig hebben.
Elk voorjaar veranderen de akkers in de Noordoostpolder in een prachtig kleurenpalet. Kun je daar ook zo van genieten? Met makkelijk begaanbare auto- en fietsroutes kun je prima met je rolstoel of scootmobiel langs de tulpenvelden zoeven.Het Tulpenfestival, van
Kijk op www.prikkebosk.nl, vanaf € 98,-
16 april t/m 4 mei, meer info: www.stepnop.nl/tulpenfestival
Beleef!
Tekst: Margreet Algra.
Logeren
15
Update
Zonnebloem, facts & figures. Leuk om te weten
Agenda: Noud van Rooij
Directeur van de Zonnebloem April � Aanwezig bij de finale van Fashion on wheels bij Life 4 You �W ekelijks in gesprek met een groep vrijwilligers uit het land, die het
Nationaal Bureau van de Zonnebloem bezoekt
Mei � Boeiende netwerkbijeenkomst met de leden van Coalitie Erbij � Bezoek brengen aan de Support Beurs, waar ook de Zonnebloem aanwezig is � Vaststellen jaarrekening met het Nationaal Bestuur van de Zonnebloem
Juni �B espreken van de volgende gemeente waar we aangepaste huurauto’s willen inzetten �M et het provinciale Zonnebloembestuur in Zuid-Holland in gesprek over
de toekomstvisie �1 0.000 Zonnebloemers bezoeken dit jaar Paleis het Loo, we verwelkomen de
5.000 e bezoeker
Wandelen met en voor de Zonnebloem Op 14 juni vindt de tiende editie van de Heuvelrug Wandeltocht plaats: een wandeling langs de mooiste plekjes van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Een groot deel van de opbrengst gaat naar de Zonnebloem. Voor rolstoelgebruikers wordt een rolstoelroute uitgezet van 6 km. Deze route komt uit op Prattenburg, waar de verschillende loopafstanden samenkomen. Alle wandelaars kunnen hier even rusten en krijgen een verfrissing. Het parcours is vlak, maar de paden zijn niet altijd verhard. Het is dus belangrijk dat er iemand meeloopt als begeleiding. Natuurlijk kan de Zonnebloem deze begeleiding voor je regelen. Starttijd: 9:00 uur – 13:00 uur Inschrijfkosten: vooraf inschrijven via de site: e 6,59, ter plaatse: e 7,50 70% van de opbrengst gaat naar de Zonnebloem. Meer informatie of aanmelden? Ga dan naar www.zonnebloem.nl/wandeltocht
16 Beleef!
Fashion on wheels
Leuke mode voor rolstoelers: dat is niet altijd even makkelijk te vinden. Om daar aandacht voor te vragen, organiseert de Zonnebloem in 2014 Fashion on wheels, een ontwerpwedstrijd waarbij eindejaarsstudenten van de modeopleiding ROC Amsterdam kleding gaan ontwerpen voor rolstoelers. Vier weken lang wekelijks te zien vanaf 30 maart in het tv-programma Life 4 You. In de laatste uitzending: een spetterende modeshow met BN’ers en Zonnebloemdeelnemers. Een deskundige jury, met o.a. paralympisch rolstoeltennisser Jiske Griffioen, stylist Maik de Boer en directeur van Topshelf Megastores Inge van Kemenade beoordeelt de ontwerpen.
Vrijwilliger vertelt Bezoek ons op de Support Beurs Van 7 t/m 10 mei vindt in de Utrechtse Jaarbeurs de Support Beurs plaats, dé beurs voor mensen met een fysieke beperking. De Zonnebloem is ook aanwezig. Bij onze stand krijg je een impressie van wat de Zonnebloem voor jou kan betekenen. Daarnaast kun je op de beurs onze gloednieuwe aangepaste huurauto bewonderen. En dat is niet alles, want de Zonnebloem luchtballon is ook afgereisd naar de Jaarbeurs. Je kunt de unieke aangepaste mand dus van dichtbij bekijken, met in hoogte verstelbare stoeltjes. Er valt ook een ballonvaart te winnen! En je kunt je aanmelden als deelnemer of vrijwilliger. Enthousiast geworden? Kom dan zeker langs bij de Zonnebloemstand op de Support Beurs. Je vindt ons op standnummer 07.D102. Meer weten over de Support Beurs? Kijk op pagina 15.
uitjes organiseert de Zonnebloem per jaar Bron: De Zonnebloem, 2012
Koop een Zonnebloemlot en win! Maak kans op € 15.000 en ontvang gratis een tijdschrift naar keuze! Op 10 april gaat de Zonnebloemloterij 2014 van start. Voor d 2,- speel je mee en maak je kans op de hoofdprijs van d 15.000,En dit jaar met een speciale actie: bij ieder lot kun je een gratis tijdschrift aanvragen.
Er is voor ieder wat wils: Plus Magazine, AutoWeek, Nouveau, Zin!, Fabulous Mama, REIZEN Magazine en Dolfje Weerwolfje. Met de opbrengst van de loterij maken we vakanties en dagactiviteiten mogelijk. Koop een lot bij de Zonnebloemvrijwilliger bij jou in de buurt of ga naar www.zonnebloem.nl/loterij
‘Dat ik elk jaar één van mijn vakantieweken als verpleegkundige vrijwilliger mee ga met de Zonnebloem vinden mijn collega’s onbegrijpelijk. ‘We hebben al zo weinig vakantie’, zeggen ze dan. Dan zeg ik altijd: ga zelf maar een keer mee, dan weet je wat het is. Tuurlijk steek je je handen uit de mouwen, maar je bent vooral deelgenoot van iets unieks. Om mensen zo te zien genieten... Iemand die bijna niet meer kan lopen een hand geven en dan zien hoe hij met een stralend gezicht een paar stappen zet, voor het eerst sinds tijden. Het is heerlijk om iemand één-op-één aandacht te geven, iets waar je in de dagelijkse zorg niet aan toekomt. Iemand zonder haast uit bed helpen, een ontbijtje op bed brengen, een bad geven met sfeerverlichting en klassieke muziek of iemand helemaal opmaken en hun nagels mooi lakken. Het geluksgevoel dat je bij een ander herkent, daar word ik zelf zó gelukkig van. Ik kijk er het hele jaar naar uit.’
‘ Ik word er zo gelukkig van!’
Beleef!
Tekst: Manon van Wijnen. Fotografie: Peter Venema.
329.500
Naam: Anita van Scheppingen Leeftijd: 46 Baan: fulltime verpleegkundige Thuis: getrouwd, 2 zoons Vrijwilliger sinds: 2010
17
Actief
Juurdien bekeek Londen tijdens de Zonnebloemstedentrip van grote hoogte, vanuit het beroemde reuzenrad ‘The London Eye’
‘In Harrods raken we elkaar kwijt, zó groot is het’
‘Uitslapen doe ik Parijs, Berlijn, Antwerpen: Juurdien Timmer (26) ‘stedentript’ wat af. Dit keer is Londen aan de beurt. Samen met vrijwilligers van de Zonnebloem reist Juurdien af naar de andere kant van de Noordzee. ‘Het liefst zou ik álle steden van de wereld bezoeken: ik ben echt verslaafd aan stedentrips. Elk jaar móet ik er gewoon eentje maken. Deze keer naar Londen, dus. In het hotel waar we slapen is alles tiptop geregeld. Dat is het fijne als je via de Zonnebloem een reis boekt: dan weet je zéker dat je niet voor verrassingen komt te staan. Ik ga vaak met de Zonnebloem op reis, omdat het betaalbaar is en goed geregeld. En daarbij: voor de vrijwilligers
18 Beleef!
is echt werkelijk niets te gek en je ontmoet allemaal leuke, nieuwe mensen.’
Stevige dame ‘Als we onze koffers op onze kamer hebben gezet, gaan we meteen de stad in. Het meest indrukwekkend vind ik de wisseling van de wacht bij Buckingham Palace. Die wachten
stralen echt gezag uit, dat zie je hier in Nederland niet. Ik herinner me ook een stevige dame te paard, met zo’n typisch Engels helmpje op, echt prachtig!’
Van grote hoogte ‘Je kunt gewoon met je rolstoel in het beroemde reuzenrad The London Eye. Er passen precies twee rolstoelen in zo’n bakje. Het uitzicht is echt fantastisch. Je ziet de Big Ben, de Palace of Westminster en je kijkt uit over de rivier the Thames. Wel vooraf reserveren, anders sta je uren in de rij.’
Vijf uur later ‘Het grootste avontuur is een bezoek aan Harrods. Ik ben gek op
thuis wel weer’ genoeg kan ik niet bij alle schappen, maar voor de rest is het heel goed te doen met een rolstoel.’
In stijl afsluiten ‘Ik vind het heerlijk om naar al die verschillende Londense wijken te gaan en lekker te snuffelen bij de marktkraampjes in Cottingham Garden, te struinen door Notting Hill, typisch Engelse huizen te bekijken en dan de dag in stijl af te sluiten met een veel te dure cocktail. Ik kan daar geen genoeg van krijgen. Voor de rust moet je het niet doen, trouwens. Ik kom altijd afgepeigerd terug. Maar ik geniet juist van al die actie. Ik wil alles beleven en meemaken wat zo’n stad te bieden heeft. Ik denk altijd: uitslapen doe ik thuis wel weer.’
Juurdiens survivaltip Met een elektrische rolstoel op stedentrip? ‘Hang een net achter je stoel met twee planken erin. Als de afstand van de metro tot het perron te groot is voor je rolstoel, dan kan de vrijwilliger de planken als loopbrug gebruiken.’
Tip: Wil je van tevoren de toegankelijkheid van Londen checken? Kijk dan op www.tfl.gov.uk en klik op ‘Getting around’ en dan op ‘Transport accessibility’
Ook een stedentrip boeken?
!
Kijk of er iets voor jou bij zit op www.zonnebloem.nl/vakanties
Beleef!
Tekst: Manon van Wijnen. Fotografie: Shutterstock, privebeeld.
winkelen en moest en zou naar Harrods . Dat is tenslotte hét warenhuis van Londen. Dat was een heel gedoe: eerst kwamen we in de verkeerde metro terecht, vervolgens konden we er bij de halte niet uit, omdat de uitgang te smal was. Bij de volgende halte paste het wel, maar was er geen lift, dus kwamen we niet ver. Uiteindelijk zijn we er vijf uur later dan gepland. De volgende keer toch eerst even controleren welke metrostations toegankelijk zijn voor een rolstoel en welke niet. Ik las in een gids dat er 66 stations van straat tot platform heel goed te bereiken zijn. Dat was handig geweest als ik dat van tevoren had geweten. Harrods is inderdaad zo groot als ik me had voorgesteld. Ik raak zelfs de vrijwilliger die met me mee is even kwijt. Jammer
19
Pentekenaar Henk Bouwman (64) is een uitzonderlijk man. Hij is blind aan één oog, heeft beperkt zicht met het andere en werkt al twee jaar aan een uiterst gedetailleerd panorama van Zutphen. Het uiteindelijke resultaat moet een zes meter lange pentekening worden à la Panorama Mesdag.
‘ Tekenen is mijn uitlaatklep’ 20 Beleef!
Mijn inspiratie
Spotprenten ‘Ik ben aan één oog blind en toch is tekenen mijn leven. Sinds 2005 heb ik ook nog trombose aan mijn rechteroog, daardoor verslechtert dat oog langzaam. Hoe ik dan toch zo gedetailleerd kan tekenen? Met mijn goede oog, zie ik gewoon scherp, alleen mijn blikveld is beperkt. Aan de randen vervaagt het naar grijs. Ik hoef dus niet extra dichtbij te staan of zo. Ik kan nog prima functioneren, maar de toekomst is niet rooskleurig. Mijn hele leven al, vertaal ik wat ik zie in tekeningen. Als kind tekende ik de muren van mijn kamertje vol met spotprenten van de familie. Ik had een tante die wat mij betreft nogal op een kameel leek, en zo tekende ik haar dan ook. Mijn vader vond het prachtig en liet me begaan, de familie kwam toch nooit boven. Het hield me van de straat en ik had een uitlaatklep.’
Hangende oude wijven ‘Zutphen voedt mijn liefde voor het stadsgezicht. Het klinkt misschien vreemd, maar deze stad biedt mij niet alleen inspiratie, maar ook geborgenheid. Als ik door de straten loop, kijk ik met een kunstenaarsoog om me heen. Ik zie huizen uit 1500 die als leunende oude wijven voorover hangen. Heerlijk dat tijdsbeeld. Het centrum van Zutphen heeft een pleintje waar voor mijn gevoel twee werelden door elkaar heen lopen. Te midden van het hedendaagse commerciële geleuter ervaar ik een wereld die er ooit was, nog steeds is en nooit meer weggaat. Aan dat plein staat een pandje waar ik vier, vijf uur op zolder heb gezeten om zijn geschiedenis te herbeleven. Ik ervaar de mensen die er
geleefd hebben en gestorven zijn. De kinderen die er zijn geboren, de ruzies, de keren dat de Sint er geweest was. Dat was zo inspirerend, dat vergeet ik nooit meer.’
Sterfelijkheid ‘Als ik op zondagochtend door het oude centrum van Zutphen loop, erváár ik de stad. Dan hoor ik letterlijk de paarden en de karren uit het verleden over de kasseien kletteren, het wordt tastbaar. Ik vind veel schoonheid in het verval. Afbrokkelende stenen, een boom die is omgewaaid en ontworteld, en die weer een voedingsbodem wordt voor andere planten. Het herinnert mij aan mijn eigen sterfelijkheid. Een bezoek aan de Panorma Mesdag in Den Haag heeft mij geïnspireerd om aan het stadsgezicht van Zutphen te beginnen. Het was zó indrukwekkend, ik heb tegen mijn vrouw gezegd: ‘Ga jij maar winkelen vanmiddag, ik blijf hier de rest van de dag’.’ Ik zag de zee, de stad, de pieren en vertaalde dat direct naar Zutphen: de IJssel, de uiterwaarden, de huizen. Alleen de schaal moest wat beter te behappen zijn voor mij, daarom heb ik voor een pentekening van zes meter gekozen.’
Hele levensverhaal ‘Ik wilde die tekening en plein public maken in het museum van Zutphen, daar zit ik nu iedere zaterdagmiddag te tekenen. Hiermee hoop ik een inspiratie te zijn voor anderen met een handicap. En het werkt, mensen komen tijdens mijn werk naast me zitten en raken geïnspireerd door wat ik doe. Ook vertellen ze me hun hele levensverhaal, soms erg intieme details. Veel van die mensen komen van buiten de stad, ze zijn bijzonder open, want ze weten dat ze me toch niet meer zien. Dat is wel eens pittig, want daarna zit ik met zo’n verhaal in mijn mik, ik ben natuurlijk geen therapeut. Toch ben ik blij dat ik wat voor mensen kan betekenen en dat ik iets bij ze losmaak.’
Meer weten?
!
Kijk op www.henk-bouwman.nl
Tekst: Zamarra Kok. Fotografie: Marloes Bosch.
‘Waar ik mijn inspiratie vandaan haal?’, vraagt Henk opgewekt. ‘Zeker een keer per week maak ik een wandeling door Zutphen, naar de plek aan de overkant van het water, waar mijn ouders en opa en oma vroeger woonden. Een prachtige historische wandeling met een diepere lading. Dan bezoek ik het oude huis en dan heb ik ze weer bij me. Zo, denk ik dan, heb ik mijn familie weer even over de IJssel heen getild. Maar ik dobber ook zeker op de liefde van mijn vrouw, kinderen en kleinkinderen. Dat is een mooie basis, eigenlijk is dat al voldoende.’
Beleef!
21
Uitgelicht
Informatie en achtergrond over een actueel thema
Meer weten over mobiliteit
lt
Nederland te
.00e0en 25s0 en die in men n rolstoel zitte Bron: SCP
Valys brengt je verder Vervoersorganisatie Valys verzorgt vervoer voor mensen met een mobiliteitsbeperking. Vanaf 2014 zijn er nóg meer mogelijkheden. Je kunt net als voorgaande jaren 600 kilometer per jaar reizen tegen het aange-
Comfortabel
paste tarief van twintig cent per kilometer. Het hoog
vliegen
persoonlijke kilometerbudget blijft met 2250 kilome-
In een vliegtuigstoel kun je vaak maar op één manier zitten en dat is niet altijd even handig voor mensen met een beperking. Zo’n stoel is vaak net te krap, te ondiep of te hoog. Het Britse designbureau Seymourpowell ontwikkelde daarom de bank ‘Morph’, waarbij de breedte, hoogte en diepte kunnen worden aangepast. De stoelen zijn zo ontworpen dat drie zitplaatsen samen één bank vormen waarvan arm-, rug- en hoofdsteunen versteld kunnen worden zodat je altijd heerlijk zit. Toekomstmuziek of dichterbij dan je denkt?
uur op de dag voor vertrek is gratis.
Meer informatie op blog.seymourpowell. com en dan zoeken op ‘morph’
300
Op treinstations zijn geleidelijnen aangelegd
Bron: prorai l (kijk op www.ns.nl/g eleidelijnen)
ter ook gelijk. Een belangrijke wijziging: boeken op de dag van vertrek kost drie euro. Boeken tot 21.00
21.000
bushaltes a angepast aan fys iek beperkten Bron: rijksov
erheid.nl
Kijk voor meer informatie op www.valys.nl
Aangepaste huurauto’s De Zonnebloem start in april met een nieuw project: het aanbieden van huurauto’s die geschikt zijn voor rolstoelvervoer. ‘Wij vinden het belangrijk dat iedereen kan genieten van een leuk dagje uit, een weekendje weg of een vakantie,’ zegt Noud van Rooij, directeur van de Zonnebloem. ‘Maar het moet wel betaalbaar blijven.’ ‘We hebben vorig jaar intensief gesproken met mensen uit onze doelgroep. Uit die gesprekken bleek dat zij veel problemen rond hun mobiliteit ervaren. Je actieradius is met een rolstoel of scootmobiel toch beperkt. Vooral als je wat verder van huis wilt, is vervoer vaak erg duur of weinig flexibel. Mensen die hun scootmobiel willen meenemen, kúnnen vaak niet eens gebruik maken van het openbaar vervoer of taxi.’
Vooraf boeken ‘Mensen in een rolstoel of scootmobiel die wél van het openbaar vervoer gebruik maken, geven aan het lastig te vinden
22 Beleef!
In 2016 zijn
dat ze niet spontaan op de trein kunnen stappen. Ze moeten hun reis altijd vooraf bij de NS telefonisch of online boeken. Aangepast commercieel taxivervoer buiten de regio (Valys) is duur, want het wordt maar deels gesubsidieerd. In de praktijk komt het erop neer dat mensen hierdoor niet snel uitstapjes maken. Dat vinden we zonde.’
Samenwerking ‘Uit de interviews bleek dat er een enorme behoefte is aan aangepaste huurauto’s. Met de nadruk op betaalbaarheid, want reguliere aangepaste huurauto’s kosten gemiddeld 85 tot 90 euro per
en Per dag legg rs e d Nederlan gemiddeld
Vergoeding
28e,te3r af
kilom
Bron: CBS
Goed nieuws over het ov
voor aangepaste auto
Auto’s kunnen in veel gevallen worden aangepast aan mensen met een fysieke beperking. Het CBR stelt op basis van een rijtest vast welke aanpassingen nodig zijn. Soms is het mogelijk om hiervoor een vergoeding te ontvangen. Het UWV behandelt vergoedingsaanvragen voor autoaanpassingen voor werk of opleiding. Het Wmo-loket van de gemeente is er voor vergoedingsaanvragen voor privégebruik. Als de aanpassingen niet vergoed worden, biedt het ANGO-fonds in sommige gevallen nog uitkomst. MEE kan ondersteunen bij het indienen van een vergoedingsaanvraag.
De toegankelijkheid van het openbaar vervoer voor mensen met een fysieke beperking laat nog weleens te wensen over. Maar er is ook goed nieuws. De
.00be0n 22n2 sen heb me een visuele beperking Bron: SCP
Kijk voor meer informatie op www.autoaanpassers.nl
komende jaren wordt er een aantal verbeteringen doorgevoerd:
• Alle metro’s zijn toegankelijk voor mensen met een functiebeperking. Vanaf 2015 zijn ook alle metrostations en -haltes aangepast.
• De meest gebruikte bushaltes zijn vanaf 2016 toegankelijk voor mensen met een fysieke beperking. Het gaat om bijna de helft van alle haltes. Daarna zijn de overige bushaltes aan
dag. Wij willen auto’s voor 40 euro per dag aanbieden, zodat vervoer binnen ieders bereik ligt. De Zonnebloem is een goed doel, dus we hoeven geen winst te maken. Zolang de inkomsten en uitgaven maar in balans zijn. Om het project rendabel te houden, willen wij samenwerken met lokale bedrijven voor sponsoring. Wij hopen ook dat gemeentes een duit in het zakje willen doen. We hebben berekend dat we met tweehonderd auto’s landelijk dekkend kunnen zijn. Het plan is om in april van start te gaan op vijf locaties: Groningen, Amsterdam, Zwolle, Den Bosch en Geleen. Kortom, we proberen goed naar onze doelgroep te luisteren en op hun behoeftes in te spelen.’
!
Voor meer informatie over de Zonnebloem huurauto's kijk op www.zonnebloem.nl/mobiel of bekijk de auto op de Support Beurs.
‘ Wij proberen op de behoeftes van onze doelgroep in te spelen’
• Een groot deel van de trams is toegankelijk voor mensen met een functiebeperking. Veel haltes hebben nog aanpassingen nodig. Wanneer die zullen worden uitgevoerd, is nog onbekend.
• Treinreizigers moeten nog even geduld hebben: het duurt nog tot 2020 voor 70 procent van de treinstations toegankelijk is. Voor alle Sprinters zijn aangepast, is het 2025. Meer informatie op www.9292ov.nl of kijk op www.ovloket.nl Tekst: Zamarra Kok. Fotografe: Chantal Spieard.
van de Zonnebloem
de beurt.
7,9%
van de Ned erlandse bevo lking ervaart prob lemen met mobilite it Bron: CBS
Beleef!
23
Column Jiske Griffioen (28) is rolstoeltennisster. Ze begon op haar elfde en is inmiddels uitgegroeid tot één van de grootsten. Ze draait al jaren mee in de wereldtop. In Beleef! vertelt Jiske wat ze allemaal meemaakt.
Deze eerste column schrijf ik vanaf de andere kant van de wereld: Australië. Het zal nog wel vaker voorkomen dat ik vanuit een ander land schrijf, want voor mijn sportcarrière verblijf ik zo’n twintig weken per jaar in het buitenland. Het nieuwe tennisseizoen begint hier, Down Under, waar ik meedoe aan meerdere toernooien. Na een vliegreis van 21(!) uur kom ik eindelijk aan. Gelukkig heb ik nog meer dan vier dagen voordat de eerste wedstrijd begint. Ik heb veel last van het tijdsverschil. Ik word ’s ochtends heel vroeg wakker en ‘s avonds kan ik mijn ogen bijna niet openhouden. Ik ben blij dat het bewolkt is. Dat maakt de overgang van een winters Nederland naar een snikheet Australië iets minder heftig. Zo kan ik langzaam aan de hoge temperatuur wennen. Mijn eerste toernooi is de Apia International Sydney. Ik heb twee titels te verdedigen, dus ik moet
fitnessen, want in de sportruimte is het tenminste lekker koel met de airconditioning aan. De dag erna staat er een trainingssessie gepland. Ik ga maar één keer de baan op, want ik wil niet te veel energie verliezen in de hete zon. De hitte is zelfs zo erg, dat mijn hoepels op de wielen van mijn rolstoel loeiheet worden. Ik kan bijna niet remmen en aanzetten: de blaren staan op mijn handen. Het duurt nog drie dagen voordat de Australian Open begint, de eerste grand slam van het jaar. Bij alle grandslamtoernooien is het rolstoeltennis tegenwoordig volledig geïntegreerd in het valide toernooi. Dat is zo gaaf. We maken gebruik van dezelfde lockerrooms, het spelersrestaurant en de banen als Roger Federer, Rafael Nadal en Serena Williams. Alle tennisfans hebben zich in het park verzameld. Dat is voor ons een mooie gelegenheid om hun het rolstoeltennis te laten zien.
‘De discussie of we aan topsport doen, is gelukkig gesloten’ Het winnen van zes medailles op de Paralympische Spelen van Londen in 2012 was voor ons rolstoeltennissers een grote stap voorwaarts. De discussie of wij wel aan topsport zouden doen, leek daarmee gelukkig gesloten. Wij trainen net als andere topspelers in het nationaal trainingscentrum in Almere, waar ook het Davis Cupteam, het Fed Cup-team en andere talentvolle jeugdspelers trainen. Het is fijn om niet meer te hoeven uitleggen dat wij op dezelfde manier met sport bezig zijn als onze lopende collega’s. Tien jaar geleden hadden we die plek binnen de tennissport nog niet. Het is heel gaaf om zo’n ontwikkeling in de wereldtop – waarin ik al jaren meedraai – van binnenuit mee te maken.
Jiske
24 Beleef!
Fotografie: Janita Sassen.
gelijk flink aan de bak. Het gaat gelukkig lekker en ik win zowel het enkelspel als het dubbelspel. Het volgende toernooi speel ik in Glen Waverley, bij Melbourne. Als we daar aankomen, is er net een hittegolf: vier dagen lang is het boven de veertig graden. En met die temperaturen op de tennisbaan staan, is geen pretje. De wind biedt ook geen verkoeling; die voelt meer aan als een hete föhn. Na ruim een week op de baan, ben ik vandaag voor het eerst ‘vrij’. Ik ga
praktisch Beleef!
Tips en trics die altijd van pas kunnen komen. Beleef! zet de leukste voor je op een rij.
handig
Museum
Daar kun je toch niet bij? Ben je gek op musea, maar is het niet altijd een geslaagd uitje, omdat je bijvoorbeeld niet goed ziet? Of zitten er overal trappen en drempels waar je niet overheen kunt? Je bent niet de enige. Soms zijn een paar eenvoudige aanpassingen vaak al voldoende om een museum een stuk toegankelijker te maken. Heb je tips of ideeën hoe je een museum beter kan maken? Je kunt nu je steentje bijdragen. Tip: onder het kopje ‘agenda’ staat een overzicht van allerlei toegankelijke tentoonstellingen.
Wegwijzer Hoe kun je de was ophangen als je maar één arm hebt? En hoe moet je de trap op en af als je slecht ter been bent? Voor (bijna) elk probleem is een oplossing. Op deze site staat het aanbod hulpmiddelen overzichtelijk bijeen. Ook kun je lezen waar je het wel en niet voor kunt gebruiken, of je het vergoed krijgt en waar je het het beste kunt aanschaffen. Kijk op www.hulpmiddelenwijzer.nl
Kijk op www.museum4all.eu
Hulp om de hoek
app
Een helpende hand nodig bij de dagelijkse verzorging? Of wil je graag dat iemand eens met je meedenkt over je administratie of je PGB? Met de nieuwe app van Nationale Hulpgids vind je hulp om de hoek, gewoon op je smartphone. Geen smartphone? Het kan ook snel en makkelijk op www.nationalehulpgids.nl.
Handig bij hoge nood Op zoek naar een invalidentoilet of een gehandicaptenparkeerplaats? Download deze app en binnen een mum van tijd weet je waar de dichtstbijzijnde zit. Wheel Mate, gratis voor iPhone en Android
Stabiel zitten
Tekst: Manon van Wijnen.
handig
Een stoel of kruk onder de douche kan handig zijn, maar meestal te wiebelig. De douchepoef is daarentegen heel stabiel en stevig. In verschillende kleuren en waterbestendig natuurlijk. www.wellami.com
Beleef!
25
Soms zijn aanpassingen helemaal niet ingewikkeld of technisch. Adriaan bedient het toetsenbord van zijn computer met een stokje dat hij in zijn mond houdt. De rolstoel is het zenuwcentrum van het huis. Met ĂŠĂŠn druk op de knop kun je deuren openen, de telefoon opnemen of lampen aan doen.
26 Beleef!
Dichtbij
‘ Met één vinger op de knop open ik de deur’ Dankzij de nieuwste technologie kan Adriaan Aerts (41) heel veel. Hij heeft een aangeboren spierziekte en zit in een elektrische rolstoel. Maar hij woont zelfstandig en kan eigenlijk alles doen wat hij wil. ‘Typen doe ik met een houten stokje in mijn mond.’
Assistent bondscoach ‘Ik werk veel met de computer, en heb hem ook nodig om mijn vrijwilligerswerk te kunnen doen als assistent bondscoach van het Nederlands elektrisch rolstoelhockeyteam. Dat gaat bij mij net even anders: typen doe ik met een houten stokje in mijn mond. Met mijn duimen bedien ik de joystick van mijn ‘Hummer’, die niet alleen de stoel bestuurt, maar fungeert ook als muis voor mijn
an Adria
an
8.30 we
kker 8.45 dou chen, aa nkleden 'Met hulp van de th uiszorg' 9.15 ontb ijten 10.00 vri jw op comp illigerswerk uter 'De telefo on en m ijn compute r zijn he t contac met de b t uitenwere ld.' 15.00 bo odschap pen doen 18.00 ete n met vri enden
computer. Ik hoef alleen maar een schakelaar om te zetten, ideaal. Hoewel ik vrijwel alles kan doen wat ik wil, zou ik nog wel een manier willen vinden om een iPhone of een tablet te bedienen, want dat is lastig als je je vingers niet goed kunt gebruiken. Er zijn zoveel mooie apps die het leven leuker en makkelijker maken. Dat zou denk ik heel verrijkend zijn. Volgens mij kun je dan eindeloos veel koppelingen maken en functies integreren. Helaas lopen ontwikkelingen voor aanpassingen altijd wat achter. Het is natuurlijk ook allemaal maatwerk. Wie weet komt het nog eens zover.’
!
Tekst: Zamarra Kok. Fotografie: Guido Koppes.
‘Mijn woning was – toen ik erin trok – al helemaal aangepast aan mensen in een rolstoel. Het huis heeft bijvoorbeeld een extra grote douche, een verlaagd aanrecht, drempelloze vloeren en deuren die elektrisch geopend kunnen worden. Maar aangezien ik mijn handen en armen bijna niet kan gebruiken, moesten er toch nog een aantal aanpassingen op maat komen. Bijvoorbeeld om de deuropener of intercom behoorlijk te kunnen bedienen. Met één vinger kan ik nu vrijwel alle apparatuur in mijn huis bedienen. Ik kan niet alleen deuren openen, maar ook lampen aan en uit doen, de telefoon opnemen en de intercom beantwoorden. Alles wordt aangestuurd via een klein kastje dat op mijn rolstoel is gemonteerd, het werkt op infrarood. Dat kastje geeft me een enorme vrijheid. Nu hoef ik geen hulp te vragen voor simpele handelingen en kan ik ongestoord met mijn passie aan de slag: digitale videobewerking en grafische vormgeving.’
De dag v
Wil je zelf je verhaal vertellen in Beleef! over wat jij hebt aangepast in je leef- of werkomgeving? Heb je een aangepaste bloementuin of iets anders leuks, laat het ons weten. Mail ons: beleef@zonnebloem.nl
Beleef !
27
Puzzel
Genieten van een leuke puzzel en er nog een prijs mee winnen ook. Los het Zweedse raadsel op en wie weet win je een van de vijf Fonq cadeaubonnen van maar liefst 100,-.
Win € 100 aan kadobonnen!
Te winnen zi
jn:
5x Fonq kadobon van € 100,-
Zweedse puzzel: prijspuzzel naleven vogelbek
voetbekleding
lichaamshouding
aflossing (afk) 6
droevig
2
Chinese rekenmunt
nobel
gesteente
vrucht
treuzelaar
3
Fonq.nl is het meest inspirerende en trendsettende cadeau- en woonwarenhuis op het web. Het veelzijdige assortiment bestaat uit de leukste cadeaus en unieke designproducten die het leven net een beetje leuker maken! Een bestelling plaatsen bij fonq.nl is een cadeautje op zich. Voor jezelf of voor een ander!
9 bevel
indien
laatst-
beweeglijk
© Sanders puzzelboeken, Vaassen
1 vriesvak
genoemde
boom
manier
smalte
7
5 zware bijl
10
8
4
Hoe doe je mee Stuur je oplossing van het Zweedse raadsel voor 15 mei 2014 naar Nationale Vereniging de Zonnebloem, redactie Beleef!, Postbus 2100, 4800 CC Breda. Of naar beleef@zonnebloem.nl. Graag je volledige naam en adres vermelden. De juiste oplossing en de winnaars worden in het volgende nummer van Beleef! bekend gemaakt. Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht en de prijs wordt kostenloos toegestuurd.
Breng de letters uit de overeenkomstig genummerde hokjes over naar de hokjes hieronder. Indien de puzzel correct is opgelost, ontstaat de oplossing die u moet doorgeven om kans te maken op de prijs. 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Doorloper: voor doorzetters Horizontaal: 1 boom (4), bediening (4), onzinnig (3), 2 in nader overleg (3), tropische vetplant (4), verstand (4), 3 sporthemd (4), sportterm (7), 4 jongere broer of zuster (Ind.) (3), drank met anijssmaak (4), hoofdzaak (4), 5 religieus (4), oude, Franse munt (7), 6 vogel (3), rivier in Zwitserland (4), Bijbelse figuur (4), 7 Indon. verftechniek voor stoffen (5), verschuiving (6), 8 aanraking (3), oorvijg (4), rivier in Italië (4), 9 pas (5), dal (6).
1
2
3
4
2
3
5
6
7
8
9
10
11
D 2
1
4
5
6
7
D 2
3
F
10
11
A
4
5
9
E
F
3
4
8
E
A
C
5
6
C 6
Verticaal: 1 Surinaamse pad (4), verhoogd tuinbed (5), 2 elektrode (5), wonderlijk (4), 3 vreugde (3), vervoering (6), 4 oorspronkelijke bewoner van Nieuw-Zeeland (5), inlichtingendienst (4), 5 legering (6), Chinees in Indonesië (3), 6 uitgestorven vogel (3), geneeskrachtig kruid (6), 7 vrouwelijk roofdier (5), wederhelft (4), 8 vogelvlucht (4), korting op het gewicht (5), 9 benodigdheden (5), soort hamer (4), 10 rivier in Duitsland (4), gemeenschappelijke weide (5), 11 connaisseur (6), afgesloten (3).
Breng de letters uit de hokjes A t/m F over naar de hokjes in de balk hiernaast. Deze letters vormen de oplossing.
7
7
8
B
B
8
9
9 puzzelboeken, © Sanders puzzelboeken,Vaassen Vaassen © Sanders
A
A B
BC
CD
DE
E F
F
Oplossing Zweeds raadsel december 2013: WINTERSPELEN. Oplossing Sudoku december 2013: 24589. De winnaars van de puzzel in het vorige nummer waren: Sudoku winnaar Bolton Norfolk elektrische fiets: Mevr. M. Bongaerts-Theunissen uit Buggenum. Winnaar Zweeds raadsel Sta op/relax fauteuil C1: Fam. A. Schep uit Lopik. Veel plezier met uw prijs.
28 Beleef!
thuis Beleef!
Leuke gadgets, boeken en dvd's. Beleef! zet ze voor je op een rij. Doen
Minituintje
lezen
Autodief
Ben je gek op tuinieren, maar heb je geen tuin of is het werk te zwaar? Met deze miniatuur tuinhekjes, bruggetjes of rozenboogjes maak je van grote bloempotten echte tuintjes. De tuin kun je onderhouden met mini-tuingereedschap.
Op een parkeerplaats onderweg naar het zuiden lopen actrice Louise en haar puberdochter Merel de autodief Titus tegen het lijf. Wat bij een eenmalige ontmoeting had moeten blijven, ontaardt in een bizarre roadtrip door Toscane. Om alvast in de stemming te komen voor de zomer.
www.masonminigardens.nl
In balans
De bijvangst, door Wanda Bommer
spelen
Bij deze variant van Triominos moet je niet alleen goed kunnen rekenen, maar ook behendig zijn en snel. Het is de bedoeling om zo veel mogelijk punten te verzamelen. Dat doe je door gewichtjes te verplaatsen. Maar pas op dat het bord niet uit balans raakt. Speelgoed van het jaar voor 12 tot 99 jaar. Tri-
Groot geheim Eind jaren dertig ontdekt de twintigjarige Birdie dat ze zwanger is. Met hulp van haar tante regelt ze adoptie voor haar dochter. Als ze later trouwt en een zoontje krijgt, gaat ze op zoek naar het meisje dat ze eerder heeft afgestaan. Dit heeft grote consequenties voor haar en haar familie. Gedane zaken, door Amanda Hodgkinson
De oppervlakkigheid voorbij Kijken
Het is alweer jaren geleden dat journalist Jep Gambardella een succesvolle roman schreef. Een tweede boek komt er niet. In plaats daarvan stort hij zich jarenlang vol overgave in het uitgaansleven van Rome en gaat nooit slapen voor de stad ontwaakt. Maar als hij de vijfenzestig passeert, ziet hij steeds meer de oppervlakkigheid van zijn leven in. Een prachtige Italiaanse film die de prijs voor Beste Europese film van 2013 won. La Grande Bellezza, nu op dvd
Beleef!
Tekst: Margreet Algra.
lezen
ominos Tri balans
29
Wie: Martje Nieman Wat: deelneemster aan de Handbikebattle 2014 Woont: in Warmenhu izen Privé: Martje is single , woont zelfstandig Beperking: hernia en dystonie (stoornis in de spierspanning) Vervoermiddel: rolsto el (sportmodel) en hand bike Passie: sport. Vroege r paardrijden, schaatsen , ligfietsen. Nu handbik en.
30 Beleef!
‘Eindelijk kan ik weer tot het gaatje gaan’
De overwinning
Haar leven draaide altijd volledig om werk en sport. Tot Martje Nieman (33) drie jaar geleden ernstige rugproblemen kreeg en een jaar geleden in een rolstoel belandde. ‘Ik moest mezelf opnieuw uitvinden.’
Ik ben altijd erg fysiek geweest, heb intensief schaatsles gegeven en fietste regelmatig vijftig kilometer naar mijn werk op mijn ligfiets. En daarna weer vijftig kilometer terug. In de zomervakantie fietste ik naar Zuid-Duitsland of deed ik een rondje Engeland. De zomer voordat het mis ging, had ik al veel blessures. Ik ben hard voor mezelf: ik fietste gewoon dóór met twee ontstoken achillespezen en bleef hardlopen met pijn in mijn rug. Tot het echt niet meer ging, en ik na een aantal operaties en een langdurig revalidatietraject in een rolstoel terechtkwam. Dat was een loodzware periode, het was soms erg aantrekkelijk om bij de pakken neer te zitten. Ik raakte mijn baan en mijn vriendje kwijt, een aantal (sport)vrienden haakten af. Zelf wist ik er ook geen raad mee, dit paste niet in het beeld dat ik van de toekomst had. Ik moest mezelf opnieuw uitvinden. Het heeft lang geduurd voordat ik me kon overgeven aan het feit dat ik in een rolstoel zit.’
Omslagpunt ‘Ik vind het nog steeds heel moeilijk dat veel dingen niet gaan zoals ik wil. Ik ben pas gelukkig als ik strijd moet leveren, als ik tot het gaatje kan gaan. Vanuit mijn rolstoel moest ik de wereld opnieuw verkennen, ik merkte dat ik een beetje bang was geworden en niet meer buiten mijn comfortzone durfde te komen. Het omslagpunt kwam toen ik vanuit de revalidatie ging zeilen in een aangepast bootje. Op een dag was het windkracht zes of zeven en begaf mijn roer het, terwijl ik met een noodgang op de wal af zeilde. Ik raak gelukkig niet zo snel in paniek en het lukte me op het zeil te keren. Eenmaal aan wal dacht ik: ‘Als je dit kunt, kun je alles aan.’ Ik durfde weer grenzen op te zoeken. In dat bootje ging het niet om mijn handicap, maar om geloven in mezelf.’
‘Ik ben gaan zoeken naar een sport die bij me paste en kwam uit op handbiken, een manier van fietsen waarbij je niet je benen, maar je armen gebruikt. Het is vele malen zwaarder dan gewoon fietsen en het vergt heel wat van mijn lijf, zeker omdat ik al niet zulke goede schouders heb. Maar door dat handbiken kan ik mezelf blijven motiveren, dat heb ik nodig. Samen met mijn fietsvriendin Laura heb ik vorig jaar de Gerrie Knetemann Classic gereden. Het was zo’n grote overwinning om 75 kilometer met mijn armen te fietsen! Dat gevoel was heerlijk, ik kon weer tot het gaatje gaan. Tijdens de rit voelde ik mijn lichaam aan alle kanten protesteren, maar ik merkte ook dat ik door kon. Mijn mind was sterker dan mijn lichaam, dat vond ik een heel fijn gevoel. Tegelijkertijd is dat ook gevaarlijk, want je kunt er ook te ver in gaan. Ik ben daarna ook behoorlijk ziek geworden, maar dat had ik er voor over. Toen ik die eindstreep haalde – ik moest er heel diep voor gaan – wist ik: ik heb het nog in me. Dat was geweldig om te voelen. Ik was zó trots op mezelf.’
Grenzen verleggen ‘Dit jaar is mijn doel om de Handbike Battle te rijden, een loodzware klimtijdrit in de Oostenrijkse Alpen, zwaarder dan de Alpe d’Huez. Een serieuze wedstrijd waar Nederlandse revalidatieteams en dit jaar ook buitenlandse teams tegen elkaar strijden. Ik zet echt alles op alles om dit te kunnen doen, mijn dagen draaien nu om trainen, sponsors zoeken. Ik hoop hier mijn fysieke en mentale grenzen weer te kunnen verleggen. Door dat handbiken weet ik dat het de moeite waard is om te blijven vechten, dat ik nog steeds in staat ben om te bereiken wat ik wil bereiken. Ik ben mijn leven in een ander daglicht gaan zien, kan nu van andere dingen genieten. Na deze battle kan ik de wereld weer aan, en ga ik ook weer op zoek naar een baan.’
Sponsor worden?
!
Kijk dan op www.mijnleveniseenuitdaging.nl
Beleef!
Tekst: Zamarra Kok. Fotografie: Marloes Bosch.
‘Mijn leven was wild, ik ben altijd een rouwdouwer geweest. Ik kende geen angst, durfde veel en wilde alles uitproberen. Vertrok op mijn 25ste voor anderhalf jaar naar Nieuw-Zeeland, waar ik onder andere met paarden werkte en als ranger koeien ging drijven. Dat klinkt romantisch, maar het was een mannenwereld; harder dan hard. Ik vond het geweldig.
31
Omdat het VOC-schip niet naar Arina komt... Omdat het VOC-schip niet naar Arina komt, gaan wij met Arina naar het VOC-schip. Bij de Zonnebloem vinden we namelijk dat een fysieke beperking nooit een belemmering mag zijn. Daarom zetten we alles op alles om dit soort wensen waar te maken en blijven we doen waar we altijd goed in waren: contacten leggen, gezelligheid brengen, activiteiten organiseren en vakanties mogelijk maken. En we komen met nieuwe oplossingen. Zo realiseren we mode voor mensen in een rolstoel en introduceren we aangepaste huurauto’s. Kijk wat de Zonnebloem voor jou kan betekenen op zonnebloem.nl
Er kan zoveel meer dan je denkt
T 2014 NR 1 - MAAR
Beleef! DE ZONNEB
LOEM MA
GELIJK AKT MEER MO
ICHT UITGEL en
feiten over cijferils iteit mob
Word abonnee en ontvang Beleef! gratis thuis Dit is het nieuwe tijdschrift Beleef! van de Zonnebloem. Hierin vind je behalve inspirerende verhalen, boeiende verslagen en realistische interviews ook nog tips&trics over toegankelijke uitjes en vakanties, nieuws en gadgets voor mensen met een fysieke beperking en nog veel meer... Je kunt het tijdschrift nu gratis ontvangen. Meld je aan via www.zonnebloem.nl/beleef en ontvang het tijdschrift automatisch 4x per jaar op de mat.
Ac t i ef
dentrip Leuke ste naar Londen e h on d Ma rc d
:
‘Tonnieaisn een m aal’ van st
i nn De Ov e rw
i n g van
Martje Nieman
3x and ers
ar Ga mee na het museum 06-03-14 13:25