BITS

‘Ik betreur het mannelijke vijandsbeeld dat leeft bij sommige delen van de feministische beweging.’

Het Tiburtina Ensemble uit Tsjechië

kunnen versterken als alle genders elkaar in gelijkwaardigheid kunnen kennen.’ Het gaat dus de goede kant uit, tegelijkertijd bevinden we ons op een gevaarlijk punt. ‘Ik ben bang dat het snel kan omslaan. In crisismomenten komt die gendergelijkheid onmiddellijk weer onder druk te staan. Het is niet toevallig dat nu, met de oorlog, corona en een economische malaise, de antiabortusbewegingen weer op het voorplan treden. Onze positie is heel fragiel. Er moet maar, zoals in Oost-Europa, een nieuwe leider opstaan en we zijn onze verworvenheden kwijt.’ Ook de dood ontbreekt niet in Zie een

vrouw, al gaat het Blancquaert vooral om de ouderdom en onze omgang daarmee. ‘Het maakt me woedend hoe negatief wij in het Westen ouderen bekijken. Ik begrijp wel waar het vandaan komt: het is een gevolg van ons kapitalistische systeem. Dat zorgt er voor dat we niet kunnen loslaten en rustig oud worden; zodra we dat doen, denken we dat we minder waard zijn. De maatschappij beschouwt ons ook zo omdat we in die fase economisch nog weinig bijdragen. Daar moeten we ons keihard tegen verzetten. Oude mensen hebben een hoop dingen verwezenlijkt en verdienen daarom een respectvolle plaats in onze samenleving, zonder dat ze complexen moeten hebben. Laat de rimpels maar komen, laat het lijf maar verzakken, daar is niets negatiefs aan. Ik besef maar al te goed hoe moeilijk het is, ik worstel er zelf ook mee, zeker omdat mijn gevoel nog hetzelfde is als dertig jaar geleden. Ik streef er echt naar om het ouder worden anders te beleven dan hoe de maatschappij het mij oplegt. Anders zou voor mij de pret al voorbij zijn.’ Dat het ook anders kan, weet Blancquaert door haar reeks Last days, waarin ze de laatste levensdagen van mensen uit allerlei culturen volgde. ‘In Kenia bijvoorbeeld delen drie of vier personen hetzelfde bed zónder daar een punt van te maken. Ik zag er zelfs drie vrouwen naast elkaar bevallen. Zij kunnen heel dicht bij elkaar zijn, en dat is ook wat mensen nodig hebben: die fysieke nabijheid, die intimiteit. Zeker op het einde. Dan kunnen de materiële dingen je niets meer schelen, je wilt mensen om je heen, je verbonden en gedragen voelen, maar dat lijkt iedereen tijdens zijn leven te vergeten.’ ‘Het individualisme zorgt voor zoveel tristesse, voor jongeren die niet meer weten hoe ze elkaar moeten vastpakken en bang worden van de ander. Ze tekenen als het ware op voorhand hun contract voor een eenzame ouderdom. We moeten daar dringend anders over gaan nadenken, want we graven op die manier ons eigen graf. Daarvoor wil ik blijven strijden.’ Z

Lieve Blancquaert & Tiburtina Ensemble, Zie een vrouw. Op 23.8 (twee voorstellingen) tijdens het AMUZ-festival Laus Polyphoniae in Antwerpen. amuz.be

Slipstream

Onder zijn bed stond een piramide waarin een bakje water geduldig richting oosten energie laadde. Aan de muur hing de voorpagina van Elseviers Weekblad met een pontificale portretfoto van Hans Wiegel waaronder vetgedrukt: ‘Er moet weer gewerkt worden’. Een half verminkte speelpop bungelde lijdzaam in de hoek. Het is begin jaren tachtig wanneer mijn oudste broer daadkrachtig stelling neemt en de kolen uit het vuur sleept voor zijn jongere broers en zus. Terwijl ik behoedzaam mijn lessen volg en op voetbal mijn energie kan laven, tast hij met een ware zesjesmentaliteit de grenzen van zijn (on)mogelijkheden af. Waarschijnlijk nooit zo bedoeld, maar wat was het heerlijk om in zijn slipstream zo mezelf te leren kennen. Als de kiem van mijn ontwikkeling ergens goed heeft kunnen gedijen, buiten het volle vertrouwen van mijn ouders, is het toen geweest, in mijn puberteit tot na de middelbare school. Ben me, blijvend een stukje. MAT VAN DER HEIJDEN

Bits

Mat van der Heijden, Ben (2022). Olie, houtskool, katoen, board. 60 cm x 48,5 cm