Zuid September 2010

Aan de bewoners van dit adres

Onafhankelijk POlitiek ecOnOmisch OPinieblad

WWW.ZUIDMAGAZINE.NL 1e jAArGANG NUMMEr 1 - sEptEMbEr 2010

Jo Ritzen Zonnekoning op de Berg

Rector Vries van Rolduc:

‘Jezus papte ook niet met iedereen aan’

Vodafone: klaar voor vertrek Hoe willen we leven? Pleidooi voor planning 3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 1

31-08-10 13:48

Top-

zorg

voor

uw ogen Snel De Universiteitskliniek voor Oogheelkunde is altijd dichtbij. Vestigingen zijn er in het azM in Maastricht, in de Kliniek voor Oogheelkunde in het Medisch Centrum Maastricht Annadal, in het Atrium Medisch Centrum Parkstad Heerlen, Brunssum en Kerkrade en in St. Truiden (België). Er is een formele samenwerking met de oogartsen uit Terneuzen, Vlissingen, Middelburg, Goes, Hulst en Oostburg.

Géén lange wachttijden.

Bij elke vestiging van ons kunt altijd terecht binnen vijf werkdagen. Voor spoedeisende zaken is 7 dagen per week, 24 uur per dag, een oogarts beschikbaar. Binnenkort kunnen afspraken aangevraagd worden via e-mail.

Vragen? Bel onze oogarts.

Elke dag hebben wij een oogarts beschikbaar die u direct te woord kan staan.

Deze arts is telefonisch te bereiken via onze polikliniek in het azM. Heeft u vragen naar aanleiding van een bezoek aan één van onze artsen, bel gerust even. U krijgt direct antwoord.

Compleet De Universiteitskliniek voor Oogheelkunde Maastricht verzorgt de behandeling van oogaandoeningen bij patiënten uit Zuid-Limburg. Voor gespecialiseerde zorg komen patiënten uit heel Nederland naar ons toe. Alle oogheelkundige problemen worden bij ons behandeld. Op het gebied van netvliesaandoeningen, glaucoom, ziekten van het hoornvlies en refractiechirurgie is onze kliniek toonaangevend in binnen- en buitenland.

Soms is een oogziekte onderdeel of gevolg van ziektes als diabetes, reuma, hoge bloeddruk of een andere algemene ziekte. Daarom hebben onze oogartsen goede contacten met collegae van andere specialismen. Indien nodig kan heel snel overlegd worden en kunnen meteen afspraken gemaakt worden. Dat garandeert een optimale zorg voor uw ogen, waarbij met al uw persoonlijke omstandigheden rekening wordt gehouden.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 2

Deskundig

Innovatief

Alle oogartsen hebben zich na hun opleiding tot oogarts verder gespecialiseerd in een specifiek deel van de oogheelkunde.

Wij bouwen nu de Oogtoren, naast het azM. Onze oogartsen hebben maximale inbreng gehad bij het ontwerp van het gebouw, de inrichting en de uitbreidingen van onze faciliteiten. Daardoor is straks een baanbrekende manier van werken mogelijk.

Al die specialisten verrichten ook wetenschappelijk onderzoek, om de behandelingen van oogziekten verder te ontwikkelen. Onze artsen publiceren jaarlijks zo’n veertig keer in toonaangevende internationale tijdschriften.

Ze wisselen kennis uit met oogartsen uit de hele wereld. Dat betekent dat de nieuwste ontwikkelingen altijd voor u beschikbaar zijn.

Het resultaat U wordt sneller geholpen, hoeft niet meer lang te wachten en minder vaak terug te komen.

31-08-10 13:48

Oogartsen en subspecialisme

Goed Een apart onderdeel van onze kliniek is het Academisch Centrum voor Refractiechirurgie (ACRC). Hier vinden laserbehandelingen en lensimplantaties plaats die u minder afhankelijk maken van een bril of contactlenzen. Deze kliniek is door de Consumentenbond beoordeeld als één van de beste van Nederland. In sommige gevalen wordt de behandeling vergoed door de verzekeraar. Meer informatie op www.acrc.nl Voor staaroperaties hebben wij in Annadal een speciale organisatie opgezet. De patiënten kunnen hier een

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 3

operatie ondergaan in een prettige, kleinschalige omgeving, die toch volledig voldoet aan de hoogste standaard. De wachttijden zijn kort. De operatie vindt in dagbehandelingen plaats.

Als het medisch nodig is dat u een nacht in het ziekenhuis blijft, wordt de operatie in het azM uitgevoerd.

Ook ooglidchirurgie wordt veelal in Annadal verzorgd. Hoewel patiënten vaak om cosmetische redenen deze ingreep willen, blijkt de verzekeraar regelmatig bereid de kosten te vergoeden. De behandelend arts vraagt dat voor u aan.

Prof. Dr. F. Hendrikse hoofd, opleider, vitreoretinale chirurgie, medische retina Dr. C.A.B. Webers waarnemend hoofd, waarnemend opleider, glaucoom Dr. N.J.C. Bauer neuro-ophthalmologie, kinder-ophthalmologie, voorsegment chirurgie Dr. H.J.M. Beckers glaucoom Dr. C. Budo voorsegment chirurgie, refractiechirurgie Drs. M.B. Buissink voorsegment chirurgie Drs. P.P. van den Broek voorsegment chirurgie Drs. N. Debruijne algemene oogheelkunde Dr. R.J. Erckens uveïtis Drs. S.T.J.M. Gast voorsegment chirurgie, cornea Drs. F. Goezinne voorsegment chirurgie, vitreoretinale chirurgie Dr. E.C. la Heij vitreoretinale chirurgie, medische retina, uveïtis Dr. S.C. Kramer algemene oogheelkunde Drs. I.J. Lundqvist vitreoretinale chirurgie, voorsegment chirurgie, maculadegeneratie Drs. I. Moortgat Voorsegment chirurgie Dr. R.M.M.A. Nuijts cornea, voorsegment chirurgie, refractiechirurgie Dr. J.S.A.G. Schouten medische retina, uveïtis, maculadegeneratie Drs. O.A. Slot algemene oogheelkunde, begeleiding co-assistenten Drs. D. Stanescu Vitreoretinale chirurgie, medische retina Drs. N. de Vries voorsegment chirurgie, ooglidchirurgie

Afsprakennummers azM MCMA Atrium Heerlen Atrium Brunssum Atrium Kerkrade St. Truiden

043-3876800 043-3876464 045-5766777 045-5279560 045-5450280 0032-11-689684

31-08-10 13:48

Ondernemers de ruimte geven. Dat is het idee.

Op weg naar een gezond economisch Nederland lopen ondernemers voorop. Daarvoor krijgen ze van de Rabobank alle ruimte en ondersteuning. Dat doen we onder andere door ondernemers met elkaar in contact te brengen, waardoor ideeĂŤn en kennis kunnen worden uitgewisseld.

De Rabobanken in Zuid-Limburg feliciteren de ondernemers van de Zuid Media Groep met hun nieuwe magazine ZUID. Nieuwe initiatieven zorgen voor inspiratie. Daarom investeert de Rabobank graag in ondernemerschap. Dat is het idee.

De Rabobanken in Zuid-Limburg investeren graag in ondernemerschap.

Rabobank. Een bank met ideeĂŤn.

Namens de gezamenlijke Rabobanken in Zuid-Limburg: Rabobank Centraal Zuid-Limburg, Rabobank Maastricht e.o., Rabobank Parkstad Limburg en Rabobank Westelijke Mijnstreek.

www.rabobank.nl/bedrijven

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 4

31-08-10 13:48

InHoud | ZUID | sEptEMbEr | 5

Inhoud IntRoductIe 6 | Een nieuw opinieblad voor Limburg. Wat mag u van Zuid verwachten?

oPInIe 32 | De universiteiten van Aken, Luik, Hasselt en Maastricht moeten hun krachten bundelen en onder de naam Charlemagne University de meest Europese universiteit worden, betoogt Rob Hermans.

HoofdRedactIoneel coMMentaaR 7 | Ons verleden heeft voor een groot deel over onze huidige landsgrenzen gelegen, onze toekomst ligt er ook. sPoRt 8 | Zit het Limburgse bedrijfsleven straks bij Aken en Genk? Hoe Eric Meijer en Ron Weijzen sponsors zoeken voor buitenlandse clubs.

Max MosZkowIcZ 19 Zijn toga hangt inmiddels in de kast, sinds hij - in 2007 – getroffen werd door een beroerte. Zijn faam blijft. Portret van de nestor der strafpleiters.

analyse 10 | De voorzitter van de universiteit, Jo Ritzen, wil naar Europa. Die ambitie is opmerkelijk omdat het bestuursvoorzitterschap van Ritzen in Maastricht niet bepaald vlekkeloos is verlopen. Een analyse. oPInIe 17 | Zuid-Limburg moet zich voorbereiden op het verblijf van duizenden buitenlandse arbeidskrachten in de komende vijf jaar. Gedeputeerde Ger Driessen legt uit waarom. euRegIo 24 | Jaarlijks gaan tientallen miljoenen euro’s de grens over.

Zorgmiljoenen voor behandeling van zieke Limburgers in Belgische ziekenhuizen. Ook het Belgische onderwijs blijft onverminderd populair.

RePoRtage 28 | Gitaarvirtuoos Lollo Meier uit Born reisde per paard en woonwagen naar Samois sur Seine, de laatste woonplaats van zijn grote voorbeeld Django Reinhardt.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 5

stRategIe 34 | Een uitvoerig pleidooi voor planning. Maastricht op lange termijn. Hoe willen wij leven? Joop de Vries schetst scenario’s. oPInIe 42 | Succes is een keuze oftewel wat kan Zuid-Limburg leren van succesvolle regio’s elders. oPInIe 44 | Wacht Limburg bij de verkiezingen in maart echt de Wildersrevolutie? Of valt het tij nog te keren?

Vodafone 14 Telecombedrijf Vodafone heeft het personeelsbestand in een paar jaar tijd gehalveerd. Hoewel het bedrijf zegt in de toekomst in Maastricht te zullen blijven lijkt de ontmanteling begonnen.

essay 54 | ‘Ik essayeer of ga onder. Filosoof Govert Derix over een essayistische traditie in Zuid-Limburg.

MenIngen 62 | De raadsvergadering als tombola. Lokaal Tweede Kamertje spelen over de verkeerde zaken.

PoRtRet 64 | De laatste Limburgse troubadour stopt ermee. Sjef Diederen gaat ‘geneten van ‘t leave’.

Beeld 70 | In de rij voor het 1-euro ontbijt bij Ikea Heerlen.

RectoR VRIes 56 Een interview met rector Vries van Rolduc. Over het Rijke Roomse leven, het celibaat en seksueel misbruik. “Het kwaad is de kerk binnengedrongen.”

RePoRtage 74 | Kaas maken in Limburg.

31-08-10 13:48

6 | sEptEMbEr | ZUID | IntRoductIe

dat Zuid mag groeien en bloeien

H

et Limburgse medialandschap is rijk geschakeerd. Een Limburgse krant aangevuld met tal van uitingen van een eigen boekenfonds tot twitterende journalisten, glossy tijdschriften als Chapeau, Niveau, Navenant, zakenbladen als Limburg Manager en Business Busters, een groot publieksblad als Nummer1, twee Limburgse tv-zenders (L1 ook met radio, teletekst en internet), vele lokale tv- en radiozenders, talrijke (nieuws)-websites waaronder het in economie gespecialiseerde WijLimburg.nl. Voorts informeren veel grote maatschappelijke organisaties en instellingen publiek en belanghebbenden met eigen kranten en bladen. Aan informatie geen gebrek.

Waarom dan nog een nieuw blad als Zuid op de markt brengen? De uitgevers van Zuid denken dat dit blad serieus zal bijdragen aan debat en opinievorming over de toekomst van Zuid-Limburg. Zuid wil daarvoor een nieuw platform zijn. Onze journalisten, gastschrijvers en columnisten leveren maandelijks hun bijdragen die passen bij de redactionele formule. Maar ook al (!) onze lezers nodigen we van harte uit – ook in de redactionele kolommen - met ons na te denken over de toekomst van onze regio.

Omdat Zuid een maandblad is, is er na het neerslaan van de dagelijkse stofwolken steeds voldoende tijd om te doorgronden wat er werkelijk speelt.

Bij het uitvoeren van die formule past de redactie van Zuid bescheidenheid. De wereld, en ook Zuid-Limburg, is een complexe mix van belangen. Vaak is specifieke deskundigheid vereist om ontwikkelingen te kunnen begrijpen. Wij willen graag gebruik maken van de kennis van anderen. Wij roepen ook in die zin deskundigen, managers, politici, architecten, denkers, ondernemers, ervaringsdeskundigen, docenten, onderzoekers, medici en alle andere beroepsbeoefenaren op bij te dragen aan een voorspoedige ontwikkeling van onze regio.

Zuid wil overigens niet alleen ‘zware’ kost voorschotelen. Human interest, interviews, beeldreportages, lezersacties, society-nieuws en bijvoorbeeld een autotest worden ook gebracht. We zijn ons ervan bewust dat we ook nadrukkelijk oog hebben voor vrouwen die op welke wijze dan ook aan de weg timmeren en anderen ter inspiratie kunnen dienen. In dit nummer geldt dat bijvoorbeeld voor Helma van Pelt en voor onze columniste Mariëlle Hartmann, die herstellende is van haar strijd tegen borstkanker en haar

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 6

Stefan Denen, Maurice Ubags en Peter Eberson bij de oprichting van Zuid Media Groep op het kantoor van notaris Piek ervaringen met de lezers deelt. In het volgende nummer introduceren we hoogleraar Mariëlle Heijltjes, die columns gaat schrijven over het thema leiderschap. We houden ons voorts van harte aanbevolen voor tips en suggesties voor verhalen over vrouwen.

De vaste staf van Zuid mag zich verheugen in veel enthousiasme bij freelance-journalisten, gastschrijvers, columnisten, vormgevers en fotografen die allen van Zuid een succes willen maken. Zij maken feitelijk het blad! Met trots vermelden we hun namen in het colofon.

Het is goed om te bedenken dat Zuid een gedurfd experiment is. Zuid is het eerste regionale opinietijdschrift dat ook nog eens geheel gratis wordt verspreid. Zuid kan alleen slagen als de mensen die betrokken zijn bij de regio het blad waarderen. Want alleen als er een grote schare vaste lezers is, is het blad voor bedrijven, instellingen en overheden een belangrijk podium om hun publiek en hun (potentiële) klanten te bereiken. Adverteerder volgt de lezer, noemen wij dat. En als de lezer dan andersom ook bereid is bij onze adverteerders zaken te doen, dan kan Zuid groeien en bloeien.

Zuid is trots op de wijze van verspreiding en op de verspreiders zelf. De sociale werkplaatsen Licom, MTB en Vixia verzorgen onder de bedrijfsnaam BusinessPost de bezorging. De kwaliteit van BusinessPost is gegarandeerd: zo bezorgen ze bijvoorbeeld voor vele overheden en grote instellingen de salarisbrieven. Ook de wijze van verspreiding van een tijdschrift als Zuid mag uniek heten.

Het blad komt bij 32.000 geselecteerde huishoudens in de bus en nog eens duizend bladen worden gericht verstuurd. Een abonnement nemen kan. Zuid is tevens te lezen op internet: www.zuidmagazine.nl.

We zijn onze adverteerders van het eerste uur op deze plaats dank verschuldigd: ze hebben ons hun vertrouwen geschonken zonder dat wij ze een blad konden laten zien.

We hopen uiteraard dat velen hun goede voorbeeld mogen volgen, zeker nu het eerste nummer is verschenen.

Zuid komt tien keer per jaar uit. We willen zo een goede band opbouwen met onze lezers. Als de economische ontwikkeling het toelaat, willen we elf keer per jaar uitkomen, de zomervakantie uitgezonderd. Ook hopen we in de toekomst verder te kunnen groeien in oplage.

Zuid is opgericht door Peter Eberson (41), Maurice Ubags (43) en Stefan Denen (43). Eberson en Ubags hebben een lange ervaring in de journalistiek en hebben in 2004 in Maastricht stadskrant De Ster opgericht. Stefen Denen leidt de commerciële exploitatie van Zuid. Hij heeft diverse commerciële functies bij media-bedrijven vervuld, van huis-aan-huisbladen in Brabant tot en met de Gouden Gids.

We spreken de wens uit dat Zuid mag uitgroeien tot een belangrijke media-speler in deze regio, in het belang van een voorspoedige ontwikkeling van onze prachtige regio.

Uiteraard wensen we u veel stof tot nadenken en leesplezier. We vernemen graag wat u van Zuid vindt. mail@zuidmagazine.nl.

31-08-10 13:49

HoofdRedactIoneel coMMentaaR | ZUID | sEptEMbEr | 7

UITGEVER Zuid Media Groep bv Postbus 4211 6202 WB Maastricht Tel. 043-3212144 mail@zuidmagazine.nl www.zuidmagazine.nl OPLAGE 33.000 exemplaren. Zuid wordt per post verspreid in Zuid-Limburg en in het Belgische Lanaken ADVERTEREN Stefan Denen: 06 47302812 FREQUENTIE Zuid verschijnt tien keer per jaar, telkens in de eerste week van de maand DIRECTIE Peter Eberson (algemeen) peter.eberson@zuidmagazine.nl 06 55932918 Stefan Denen (commercieel) stefan.denen@zuidmagazine.nl 06 47302812 HOOFDREDACTIE mr. Maurice Ubags maurice.ubags@zuidmagazine.nl 06 24397212 VASTE MEDEWERKERS Peet Adams, Sander Bisscheroux, Mariëlle Hartmann, Thijs Lenssen, Ruud Linssen, Wim Ortjens, Pedro Rademacher, Guus Queisen, Paul Rinkens, Marco Soeters, Gwen Teo, Stafford Wadsworth, Govert Derix, PeterPaul Verreussel, Charles Lückers AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Rob Hermans, Maurice Lambriex, Joop de Vries, Marjon Driessen FOTOGRAFIE Arnaud Nilwik, Koen den Os, Josette Stevens, Frits Widdershoven, Janine Opreij, Twan Wiermans VORMGEVING Kracht 12, AnkeGS, Stefan Roex Grafisch Design, Ça va bien INFOGRAPHICS Jos Breeschoten DRUK Senefelder Misset Doetinchem VERSPREIDING BusinessPost (Licom, Vixia, MTB) AbONNEREN www.zuidmagazine.nl VOLGENDE NUMMER Het volgende nummer verschijnt 5 oktober.

Aanleveren materiaal voor 29 september.

AUTEURSRECHTEN Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande toestemming van Zuid Media Groep worden gepubliceerd, openbaar gemaakt of verveelvoudigd.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 7

Vrijheid

Z

uid: dat zijn wij met zijn allen in deze regio. Samen maken – èn breken – wij Zuid-Limburg.

Als we niet weten wat we willen, dan overkomt de toekomst ons.

Dat laatste hoeft niet per se slecht uit te pakken, maar afwachten wat de tijd brengt is wel riskant. Niet eens meer voor ons: wij, de veertig-plussers, halen ons pensioen hier nog in een comfortabele welvaart. Een welvaart die echter niet meer vanzelfsprekend is voor onze kinderen. Die gedachte mag niet omslaan in een verlammende angst, want dan wordt ze vanzelf waarheid.

beperkingen en over onze gemeentegrenzen heen te kunnen stappen. Andermans belang is op Zuid-Limburgse schaal ook altijd eigenbelang. Een ander iets gunnen is een mooie eigenschap. Wie goed doet, goed ontmoet, zei mijn moeder altijd.

Angst is een slechte raadgever.

Uit angst om te verliezen wat je hebt stemmen op de PVV van Wilders is ook geen optie. Zijn nationalistische kijk is slecht voor onze open economie. Ons verleden heeft voor een groot deel over onze huidige landsgrenzen gelegen, onze toekomst ligt er ook. In Aken, in Luik, in Hasselt, in de hele Euregio. Maar ook het Europa van Brussel is voor ons een zegen, ook al vergeten politici dat met bevlogenheid uit te leggen. Ik ben tien jaar lang elke dag twee keer langs het Amerikaanse kerkhof in Margraten gereden. Elke keer opnieuw gekeken naar de duizenden witte kruizen. Die jongemannen zijn gesneuveld voor onze vrijheid. Alleen daarom al, uit het diepste respect voor zij die het hoogste offer brachten, mag onze vrijheid niet vrijblijvend zijn. We moeten er samen letterlijk het beste van maken.

Ik nodig daarom ons allen vol overtuiging uit het debat over onze toekomst te voeren. Op straat, bij de kapper, in de kantine, in de raadzaal en zeker ook in de kolommen van Zuid. De inbreng mag scherp zijn, maar we hebben wel altijd respect voor elkaars mening. De trots op de regio en onze toekomst bindt ons.

Bestuurders krijgen het respect dat ze verdienen, ondernemers de ruimte die ze nodig hebben. Zij gaan daar op hun beurt verantwoord mee om. We maken ons sterk voor hen die niet – meer – voor zichzelf op kunnen komen. Zo halen we het beste bij elkaar naar boven. Dan genieten we optimaal van onze vrijheid.

Tegen die achtergrond willen we Zuid maken. We hebben twee lampen die het pad verlichten dat we moeten nemen. De lamp van de geschiedenis, waar we lering uit moeten trekken en de lamp van de rede, ons gezonde verstand. Als we nadenken over de regio die we onze kinderen willen achterlaten, moeten we in staat zijn over onze eigen

Zuid wil de weg beschrijven die we met zijn allen nemen: vaak is de reis net zo mooi als het doel. We zullen niet schromen onderweg kritische vragen te stellen aan hen die onverschillig staan tegenover onze toekomst, terwijl ze juist geacht en soms ook betaald worden vooruit te zien en daarnaar te handelen.

Graag nodig ik u uit te reageren: mail@zuidmagazine.nl

Ik dank de adverteerders die dit blad mogelijk maken. Dat het ze goed mag gaan!

31-08-10 13:49

8 | sEptEMbEr | ZUID | socIety

fc limburg in aken en genk Reclame voor Alemannia Aachen in de Parkstad Racing Genk en alemannia aachen storten zich op de limburgse supporters en het limburgse bedrijfsleven.

Door Peter Eberson

D

e boodschap is helder: kom naar Genk en Aken, want daar zitten de stadions vol, is er een geweldige sfeer, kun je als bedrijf perfect netwerken en zie je ook nog eens internationale Europese topclubs. FC Limburg over de grens.

Provocerend. Zo mogen de billboards van Alemannia Aachen betiteld worden.

Twee weken lang stonden ze langs de wegen rond het Roda Stadion in Kerkrade Op de poster kijken oud Roda JC-er Erik van der Luer en oud MVV-er Erik Meijer je aan.

‘Fascinerend voetbal met een Nederlands tintje: het nieuwe Alemannia Aachen’, zo luidt de reclame-boodschap.

Meerssenaar Erik Meijer trad dit jaar aan als technisch directeur van de Duitse club uit de Tweede Bundesliga. Eric van de Luer mag zich sinds maart assistant-trainer noemen. Met een half Nederlandse trainer in de persoon van Peter Hyballa (zijn moeder is Rotterdams red.), een Hollandse grasmat en Nederlandse stadionstoelen is de club de meest Hollandse club in de Duitse Tweede Bundesliga. Als het aan Erik Meijer ligt kan het nog Hollandser.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 8

Limburgser beter gezegd. Want de oud-speler van MVV probeert aktief het Limburgse bedrijfsleven en supporters te interesseren voor Alemannia Aachen. Woordvoerder Thorsten Pracht van Alemannia Aachen constateert een toenemende belangstelling voor zijn club. Bij elke thuiswedstrijd zitten ruim 20.000 fans in het schitterende geel-zwarte Tivoli-stadion. Onder die fans, steeds meer Limburgers die Roda, MVV of Fortuna de rug hebben toegekeerd. “We merken dat meer bedrijven uit Limburg een sponsorcontract afsluiten. Dat heeft natuurlijk te maken met de contacten die Erik Meijer daar heeft,” zegt Pracht. Limburgse bedrijven hebben in Aken business-seats. Anders dan in Limburg kun je in Aken als voetballiefhebber zonder clubkaart een wedstrijd bezoeken en als bedrijf sluit je niet per se een duur sponsorcontract voor een heel seizoen. Een paar stoelen per wedstijd of een skybox voor één wedstrijd inclusief eten en drinken? Het kan in Aken, vlakbij Kerkrade.

Dertig kilometer van Maastricht staat het fraaie stadion van Racing Genk. Ook hier iemand met een MVV-hart die het Limburgse bedrijfsleven warm maakt voor in dit geval de club Racing Genk: Ron Weijzen, oud penningmeester van de Maastrichtse club is dit jaar begonnen met het werven van sponsors in Limburg. “Ik heb met de club een contract afgesloten voor een jaar. In dat jaar proberen we Limburgse bedrijven hier naar toe te halen.

Ik heb geen onderzoek gedaan van te voren, want dan weet ik dat de uitkomst zou zijn: niet aan beginnen. Met steun van de clubleiding hebben we een plan uitgewerkt dat voor de

lange termijn geldt,” zegt Weijzen. De voormalige financiële man van MVV nodigt relaties uit naar Genk. “We moeten de bedrijven eerst laten zien wat hier allemaal gebeurt.

Dat is niet te vergelijken met Nederlands Limburg. Zo speelt Genk deze maand tegen Porto. Wanneer krijg je nu de kans om zo’n topclub zo dichtbij te zien?” Weijzen zegt dat de sfeer in Genk heel bijzonder is. Ieder vak heeft zijn eigen café in het stadion. Niet tappunten ergens in het stadion, maar echte cafés. Tot tien minuten voor de wedstrijd is het stadion nog leeg. Zit iedereen in het café.

Vlak voor de wedstrijd vult het stadion zich.

En elke thuiswedstrijd met minimaal 20.000 toeschouwers.” Flexibiliteit staat ook bij Genk voorop. Om te proeven aan de sfeer kunnen bedrijven voor drie wedstrijden vier stoelen kopen voor nog geen tweeduizend euro. “Dat betekent dat jij in totaal elf relaties kunt uitnodigen. En het eten voor de wedstrijd is nog echt een diner,” aldus Ron Weijzen.

Het moge duidelijk zijn dat Weijzen en Meijer geduchte concurrenten zijn voor de mensen die zich in Maastricht, Sittard en Kerkrade met de sponsorwerving bezig houden. “Ik was laatst nog bij Roda,” vertelt Ron Weijzen. “Kreeg ik te horen dat ik zeker de sponsornamen kwam bekijken. Ik heb ze gerust gesteld. De sponsorlijsten van alle clubs heb ik al, maar het gaat niet om die lijsten. Ik kijk naar het hele bedrijfsleven. Ook bedrijven die nu nog geen sponsor van een voetbalclub zijn.” Aan het eind van het jaar zal duidelijk zijn hoe hoog het Bronsgroen Eikenhout-gehalte is in Genk en Aken.

31-08-10 13:49

MEUBELKLASSIEKERS VRIJBLIJVEND ADVIES

COMPLETE INRICHTING

VL OER BED EK K I N G

WOONACCESSOIRES

Verbinden

O

ns mogelijk succes ophangen aan één ding is niet verstandig, nooit wedden op één paard zei Opa altijd. De wereld is te onvoorspelbaar geworden, veerkracht en diversiteit is daarom van groot belang.

De turbulentie in de wereldeconomie blijft toenemen. Hoogleraar financiële geografie Ewald Engelen schreef laatst in het Financieele Dagblad: “Op het moment dat er een diepte-investering wordt gedaan in een specifieke sector, is de kans groot dat het niet werkt of elders komt een betere concurrent of de sector verdwijnt”. Dit stelt bedrijven en mensen voor een nieuwe uitdaging en dwingt ons tot innovatie. Vroeger, voor de nieuwe werkelijkheid, kon men zich veroorloven om tijdelijk te stoppen met innovatie. Iedereen pakte innovatie na een crisis op hetzelfde moment weer op.

Zo ook weer nu, wanneer je vandaag de dag niet over een innovatie task force beschikt heb je het niet goed begrepen.

Is dat wel zo? We leren te weinig van fouten uit het verleden. Projecten die eerder zijn mislukt, worden vaak stilgehouden, waardoor de kans groot is dat soms binnen hetzelfde bedrijf op een andere afdeling of vestiging dezelfde fout nog eens dunnetjes wordt overgedaan. Op dit punt is een cultuurverandering nodig. Graag verwijs ik naar het Instituut van Briljante Mislukkingen, www.briljantemislukkingen.nl, dat gelooft dat falen des te waardevoller is als ook anderen daarvan kunnen leren. Een goede werknemer was niet alleen toegewijd maar vooral ook gehoorzaam en keek wel uit om fouten te maken. De belofte was voor iedereen duidelijk: “volg deze instructies en je hoeft niet na te denken”. Met als gevolg dat miljoenen mensen hun leven lang bij hetzelfde bedrijf konden werken, om daar zelden de middelmatigheid te ontstijgen. Arbeidszekerheid wordt ook in de dienstensector steeds

RESTAURATIE

VERLICHTING

EXCELLENTE SERVICE

Paul Rinkens meer een vage herinnering, waardoor een traditionele carrière gepaard gaat met frustratie en stress. Tegelijkertijd zijn de productiemiddelen dankzij technologische innovaties niet langer het exclusieve domein van de bedrijven met geld. Volgens schrijver Godin is er in de nieuwe werkelijkheid naast arbeid en management dan ook een nieuwe werknemer ontstaan; de “Linchpin” of de Spil. De Spil is diegene die orde kan scheppen, iemand die kan uitvinden, mensen met elkaar in verbinding stellen.

VERBINDEN is dan ook het woord voor 2010 wat mij betreft. Verbinden gaat over dialoog voeren. De dialoog maak je samen. De dialoog gaat om samenhang creëren en bouwen. Luisteren en dialoog horen kort bij elkaar. Luisteren is de vaardigheid tot benoemen zonder te veroordelen, betwijfelen, weerleggen en bediscussiëren. Het aangaan van communicatie is niet zonder angst. We gebruiken een gesprek vaak niet om vooronderstellingen over de ander weg te nemen, maar gaan het ter sprake stellen van vooronderstellingen juist uit de weg.

Luisteren is een dienst die geleverd wordt door één, maar gemaakt wordt door twee; de ontvanger maakt de dienst mee, zegt Harry Starren, algemeen directeur van de Baak. Bedrijven willen meestal duidelijk maken wat ze kunnen.

Alle uitingen staan in dat licht en leiden tot schreeuwen op de markt. Als eentje het doet, valt het op, als iedereen het doet moet je een andere manier vinden om aandacht te krijgen. Heel veel traditionele marketeers doen hun best om mensen te veroveren voor dingen die intern niet waargemaakt kunnen worden, maar buiten wel worden beloofd. Die spanning is een doodvermoeiende bezigheid.

Je moet trouw durven zijn aan wie je bent en tegelijkertijd luisteren naar wat je worden wilt. De “Linchpin” of de manager?

Aan de Fremme 30/32 6269 BE Margraten T 043 - 321 53 31 www.vanlijfinterieurs.com

www.conceptisch.nl

vl_ad_zuid_sept2010.indd 1

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 9

RAAMDECORATIE

12-08-10 10:30

31-08-10 13:49

10 | sEptEMbEr | ZUID | oPInIe

Gerd leers en jo Ritzen. twee top-bestuurders in één stad, maastricht. leers heerste vanuit het stadhuis, Ritzen vanuit het bestuursgebouw van de universiteit ‘op de berg’. beiden raakten in opspraak in integriteitskwesties.

Waar leers in de affaire rond zijn vakantievilla in bulgarije gedwongen werd af te treden, bleek Ritzen onaantastbaar.

Door Maurice Ubags

R

itzen opende deze week voor de achtste en laatste keer het academisch jaar. Zijn herbenoemingstermijn loopt februari volgend jaar af. De PvdA-er en van geboorte Heerlenaar heeft publiekelijk aangekondigd dat hij wil kandideren voor het Europees parlement. Heeft Ritzen nog wel voldoende gezag om politicus te worden of kan zijn Partij van de Arbeid deze coryfee beter niet meer op de kieslijst zetten? Waarom sneuvelt de ene bestuurder en heeft de andere een teflonlaag van onaantastbaarheid? Hoe zit dat? Meer dan voldoende vragen voor een analyse, op zoek naar antwoorden.

Voor een burgemeester als Leers is het helder: zolang hij het vertrouwen heeft van de publiek gekozen gemeenteraad kan hij functioneren. Dat vertrouwen moet hij verdienen: de raadsleden zijn vrij en onafhankelijk in hun oordeels- en besluitvorming.

Voor een bestuursvoorzitter als Ritzen is er veel meer speelruimte. Eenmaal aangenomen heeft hij formeel vooral rekening te houden met de Raad van Toezicht. In de praktijk is die raad vaak een bevriend, welwillend clubje van adviseurs. De lijntjes zijn kort, ons kent ons. Kritiek uiten op de bestuursvoorzitter betekent vaak dat ook bij het eigen toezicht vragen gesteld kunnen worden. Dat gebeurt dus niet zo snel. Dan is er nog de Universiteitsraad waar Ritzen mee te maken heeft. Anders dan een gemeenteraad zijn de gekozen leden voor hun maandelijkse salaris en hun directe carrière vaak afhankelijk van de universiteit als werkgever. Kritiek uiten maakt de loopbaan al snel een stuk overzichtelijker, vrezen velen. Houdt de minister van onderwijs nog toezicht? Ongetwijfeld, maar wel op grote afstand. Een bestuurder van een

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 10

Meten met twee maten in publieke bestuur 31-08-10 13:49

oPInIe | ZUID | sEptEMbEr | 11

universiteit moet het wel heel bont maken, wil een minister ingrijpen.

Leers verloor, naar het oordeel van de gemeenteraad, zijn gezag in de affaire rond zijn vakantie-villa in Bulgarije. In de pers verschenen verhalen dat Leers de status van zijn ambt ingezet zou hebben voor privé-belangen. Het oordeel van de raad kwam erop neer dat door de discussie over de integriteit van Leers, hij niet meer het gezag had dat nodig was om anderen, juist ook op het gebied van integriteit, nog langer de maat te kunnen nemen. De raad prees Leers op de avond van zijn aftreden nog de hemel in, maar alleen al de discussie over zijn integriteit kostte Leers zijn ambtsketting. Zijn status als volksheld, zijn benoeming tot ‘Beste burgemeester van het land’, het kon Leers niet meer redden.

Op hemelsbreed enkele honderden meters afstand van het stadhuis ligt het bestuursgebouw van de universiteit op de Mindebroedersberg, ‘op de Berg’ in het jargon van de universiteit. Hier heerst Jo Ritzen.

Zeker vier keer kwam Ritzen de afgelopen jaren in opspraak en stond zijn gezag publiekelijk breed uitgemeten ter discussie. Het ging ook over zijn integriteit. Een voor Ritzen pijnlijk overzicht, maar het kostte hem geenszins de kop.

Ritzen kreeg herrie met de universiteitsraad en haar voorzitter. Het conflict liep zo hoog op, dat er een bemiddelingscommissie aan te pas moest komen. De commissie constateerde dat Ritzen "overkomt als zeer betrokken, dynamisch en doelgericht".

Tegelijkertijd echter "wordt breed aangegeven dat de voorzitter soms onhandig opereert en onnodig weerstanden oproept". De commissie concludeerde verder dat Ritzen graag discussieert, "maar dat hij eigenlijk geen tegenspraak duldt".

Een andere conclusie is pijnlijker voor Ritzen: “Dat er geen goede werkrelatie was tussen de voorzitter en Ritzen, daaraan “heeft de laatste zeker actief bijgedragen’, meldt de bemiddelingscommissie.

Ritzen heeft kennelijk met opzet de relatie met een gekozen vertegenwoordiger in de universiteitsraad, de voorzitter nog wel, verstoord.

Mocht een burgemeester zo’n rapport van een bemiddelingscommissie aan zijn broek krijgen, kreeg hij op zijn minst een gele kaart van de gemeenteraad.

Ritzen en de leugen over een niet bestaand pensioengat. In de zomer van 2007 onthulde NRC Handelsblad dat Ritzen bij zijn aantreden in Maastricht een extra bedrag van enkele tonnen had bedongen, zogenaamd omdat hij een pensioengat had

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 11

opgebouwd in de jaren dat hij in Washington voor de Wereldbank had gewerkt. Maar volgens NRC had Ritzen bij zijn vertrek bij de Wereldbank een bedrag in contanten meegekregen om zijn pensioen bij de volgende werkgever weer op orde te brengen. Extra pijnlijk voor Ritzen was dat hij in de maanden voor de publicatie van NRC hoogstpersoonlijk in het openbaar toenmalig president president Paul Wolfowitz van de Wereldbank de maat had genomen omdat deze een vriendin financieel voordeel had verschaft.

Met de hulp van de Raad van Toezicht van de UM en haar voorzitter DSM-topman Peter Elverding werd het pensioenextraatje omgedoopt tot ‘bindingspremie’. De affaire leidde tot Kamervragen van Halbe Zijlstra (VVD) en Jasper van Dijk (SP). Minister Plasterk van Onderwijs noemde de ‘bindingspremie’ “onnodig” en de hoogte van het bedrag “excessief ”. De premie bleek bij controle door de accountants van het ministerie ook nog eens te zijn weggemoffeld in de UM-boekhouding. Ritzen heeft nadien een deel van het bedrag terugbetaald, maar de leugen over een niet bestaand pensioengat is gebleven. PvdA-coryfee Felix Rottenberg noemde zijn partijgenoot Ritzen een “ladelichter.” In zijn weblog Sargasso schreef Rottenberg: “Ongelofelijk dat zo’n verstrooide professor na een avontuurtje bij de Wereldbank de aanvaarding van een topbaan – bestuursvoorzitter van de Universiteit Maastricht – heeft laten afhangen van een eenmalige premie, een startgeld van bijna drie ton.” Rottenberg vond dat de kwestie-Ritzen niet zonder gevolgen kon blijven. “Wie een vaste functie in loondienst ambieert bij een publieke instelling die voor een groot deel met belastinggeld wordt gefinancierd, kan zich niet permitteren te doen alsof hij met een marktorganisatie onderhandelt.”

Het was wat Ritzen betreft volstrekt aan dovemansoren gericht. Ritzen riep de twee kamerleden die hun werk deden telefonisch ter verantwoording, waar deze begrijpelijkerwijs niet van gediend waren.

Een medewerker van de UM spuide onder eigen naam en op persoonlijke titel in een ingezonden brief in het universiteitsblad de Observant zijn gal: “U (Ritzen, red.) staat op de barricaden als het gaat om corruptie door bestuurders van de Wereldbank, maar wanneer uw eigen integriteit openbaar wordt aangetast, schittert u door afwezigheid. En u koketteert met uw socialistische idealen en verleden als bewindsman voor het onderwijs, maar als u de schijn van excessieve zelfverrijking uit publieke middelen tegen u heeft, bent u in geen velden of wegen te bekennen.”

31-08-10 13:49

12 | sEptEMbEr | ZUID | oPInIe

Volgens de brievenschrijver zijn dit “regenteske” gedrag en deze “onprofessionele” houding van Ritzen schadelijk voor hemzelf en de UM en zorgen ze ervoor dat de medewerkers hun vertrouwen in Ritzen zullen verliezen. In een naschrift schreef de redactie van de Observant dat Ritzen niet bereid was om op de brief te reageren, maar dat hij in plaats daarvan zijn woordvoerder Jeanine Hermans met de medewerker had laten praten.

Zou een burgemeester zo’n affaire en de daarmee gepaard gaande landelijke publiciteit overleven? Zeer waarschijnlijk niet.

Dat iemand onderhandelt over salaris en secundaire arbeidsvoorwaarden is zijn goed recht. Dat wordt anders als je daarbij een onjuiste voorstelling van zaken geeft. Een gemeenteraad zou dat zeer waarschijnlijk niet accepteren. Burgemeester Leers vocht als een leeuw voor zijn politieke leven, ging diep door het stof. Maar omdat zijn integriteit ter discussie stond, moest hij weg. Zie hier het grote verschil tussen de positie van Leers en die van Ritzen.

Rapport commissie Dijsselbloem.

Het jaar erop, in februari 2008, werd Ritzen opnieuw op de pijnbank gelegd, ditmaal in de rapportage van de Tijdelijke Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen, ook bekend als de commissie Dijsselbloem naar de voorzitter, kamerlid Jeroen Dijsselbloem van de PvdA. Ritzen werd in het eindrapport van de commissie als een van de verantwoordelijke bewindslieden voor onderwijs er mede verantwoordelijk voor gehouden voor het falende beleid waardoor het onderwijs ernstig was verwaarloosd. Er was geen deugdelijk toezicht, de politiek werd belangrijker gevonden dan het onderwijs en de verantwoordelijke ministers vertoonden een tunnelvisie.

Ritzen zweeg over het rapport. Frank Ankersmit, hoogleraar Intellectuele en theoretische geschiedenis aan de Universiteit Groningen, sprak zich in de NRC uit voor het opleggen van sancties aan de verantwoordelijke bewindslieden, naast Ritzen, ook Wallage en Netelenbos, beide PvdA, en Van der Hoeven. Volgens Ankersmit zouden ze geen publieke functie meer mogen uitoefenen.

Voor Ritzen een uiterst pijnlijk rapport, waarmee hij wederom in opspraak raakte. De commissie degradeert zijn ministerschap tot een mislukking. Het is de vraag welke lessen Ritzen zelf uit het rapport getrokken heeft? In elk geval is hij niet tot de conclusie gekomen dat deze zware onvoldoende reden zou kunnen zijn niet naar ‘Brussel’ te willen gaan, om zich daar vooral met onderwijs bezig te willen houden.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 12

De declaraties van Ritzen. De bestuursvoorzitter met een jaarsalaris van 275.000 euro Notabene van de stad waar hij acht jaar minister van Onderwijs was. Op kosten van en terug. De zwart gemaakte taxi-ritten zijn ritten die niet ten behoeve van het College Op advies van de accountant heeft de universiteit bepaald dat de doorgehaalde betalingen Verantwoording over reizen en declaraties. Een van de speerpunten van Ritzen is zonder meer geweest de verdere internationalisering van de universiteit. Een opdracht die uit zijn aard tot veel gereis leidt.

In het blad van de universiteit, Observant, wordt hierover regelmatig de draak gestoken.

“UM-globetrotter numero uno is natuurlijk onze president Jo Ritzen. Probeert u hem ooit op kantoor te bellen? Krijgt u hem ooit te pakken? Nee, natuurlijk. Hij zit in Turkije, en als hij dáár niet is in China, en als hij dáár niet is in de VS, en als hij….juist.”

Er zit wel op z’n minst één heel opmerkelijke kant aan al het gereis. Die kwam begin dit jaar aan het licht in de zogeheten bonnetjesaffaire waarin L1 op grond van de WOB een verzoek had gedaan tot openbaarmaking van het declaratiegedrag van het driehoofdige bestuur van de UM. In het overzicht ontbraken de buitenlandse reizen van Ritzen. Volgens de uitleg van de UM worden de reizen van Ritzen door anderen betaald. Onduidelijk is wie die anderen zijn. Ook rijst direct de vraag voor wie Ritzen in het buitenland op pad is: voor de UM of voor degene die zijn reis- en verblijfkosten betaalt - en dat dus kennelijk

telkens en telkens weer. Ritzen heeft van niet één buitenlandse trip declaraties inzage verschaft aan L1. Er ontbrak overigens nog wel meer in het verstrekte declaratieoverzicht: in de afrekeningen van de creditcard van de bestuursleden waren tal van gedane uitgaven zwart gemaakt. Dat mag ronduit vreemd worden genoemd omdat alle uitgaven met de UM creditcard een zakelijk karakter dienen te hebben. Ritzen was niet bereid om de betaling van de buitenlandse reizen noch de zwart gemaakte uitgaven toe te lichten. Ad Veenhof van de Raad van Toezicht zei in Observant dat de zwart gemaakte uitgaven gaan om situaties waarin een collegelid bij een bijeenkomst van meerdere mensen was en uiteindelijk iemand het bonnetje moest betalen. Blijft nog steeds de vraag staan waarom ze dan zwart gemaakt moesten worden?

Wel bleek Ritzen een stadsplattegrond van €1,95 te hebben gedeclareerd, bij een jaarsalaris van 275.000 euro en een vaste jaarlijkse onkostenvergoeding van zesduizend euro die nu juist is bedoeld voor dit soort onbeduidende uitgaven. Ook kwam naar voren dat Ritzen wel heel erg veel in de taxi zit, onder meer ook om zich in de binnenstad van het

31-08-10 13:49

en 6 de u van me

0 euro an ollege ngen

oPInIe | ZUID | sEptEMbEr | 13

en 6.000 euro onkostenvergoeding declareerde een stadsplattegrond van 1,95 euro. de universiteit laat hij zich per taxi vervoeren. binnen de stad maar ook tot Groningen van bestuur zijn gemaakt. Rechts een afschrift van de zakelijke creditcard van Ritzen. met de zakelijke creditcard niet openbaar hoeven worden gemaakt. ene gebouw van de UM naar het andere te laten verplaatsen.

Had Ritzen te maken gehad met een kritische gemeenteraad, dan had die zonder meer volledige inzage willen hebben op wiens kosten allemaal was gereisd, in wiens tijd, met welk doel en welke agenda. Voor een openbare bestuurder ligt het uiterst gevoelig om een reis, al is het een studiereis, op kosten van een ander te accepteren. Als een gemeente zo’n reis van belang vindt, dan wil ze die ook zelf betalen, zodat haar onafhankelijkheid gewaarborgd blijft. Ter vergelijking: burgemeester Paul Depla (PvdA) van Heerlen accepteert nog geen uitnodiging van Q-Park voor een exclusieve netwerklunch op ’t Preuvenemint in Maastricht, omdat Heerlen ook zaken doet met Q-Park.

Zolang Ritzens declaraties uiteindelijk vallen binnen de regels, zou hij gemeten langs de lat van het openbaar bestuur, daarmee goed weg kunnen komen. Maar wat exact zwart is gemaakt, weten we niet. Het blijft niet handig voor je beeldvorming als je op dat (salaris) niveau steeds geassocieerd wordt met een stadsplattegrond of met een rolletje drop, zoals een gedeputeerde overkwam.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 13

Conclusies Burgemeester Leers liep altijd het risico teruggefloten te worden. Zijn gezag was zijn sterkste troef. Bestuursvoorzitter Ritzen heeft eigenlijk zijn handen vrij na zijn benoeming.

Niemand die er belang bij heeft aan te sturen op een gedwongen vertrek, mocht daar al aanleiding voor zijn. Hier moet de vraag gesteld worden of er niet sprake is van een systeemfout: zou er niet een partij moeten zijn die universiteitsbestuurders net zo’n tegenspel kan bieden als een gemeenteraad een burgemeester?

Voor een ‘ja’ op die vraag zijn beslist goede argumenten aan te voeren. Zowel de gemeente als de universiteit drijven op honderden miljoenen euro’s gemeenschapsgeld. Zowel een gemeente als ook een universiteit valt onder de Wet Openbaarheid van Bestuur, omwille van het algemeen belang bij transparantie.

Als de bestuurders van zowel gemeente als universiteit hun gezag verliezen, kunnen ze niet meer goed functioneren. Waar de burgemeester dan al snel moet vrezen voor zijn baan, hoeft de bestuursvoorzitter dat eigenlijk niet. Dat kan een universiteit grote schade berokkenen. De analyse laat zien dat een burgemeester gebonden is aan een werkbare relatie met een gemeenteraad. Een universiteitsbestuurder hoeft eigenlijk nauwelijks rekening te houden met een macht die hem ook kan controleren of wegsturen. Dat is een systeemfout. De uitkomst van de affaires bevestigt dat ook duidelijk: Leers moest weg en de positie van Ritzen heeft niet eens onder druk gestaan. Het zou verstandig zijn te onderzoeken of de minister een actievere bemoeienis zou moeten hebben met de gang van zaken bij een universiteit.

De man die “graag discussieert maar eigenlijk geen tegenspraak duldt”, die als minister aan tunnelvisie zou lijden en die geen openheid geeft over wie zijn allemaal betaalt voor zijn buitenlandse reizen, wil Europa in.

Ritzen is overtuigd van zijn kwaliteiten, ziet kennelijk niet dat zijn publieke gezag daarvoor misschien al te veel is afgebrokkeld. Ritzen hoeft voor het volgen van zijn ambities alleen nog maar het poortje door van de Partij van de Arbeid, die hem op een verkiesbare plek moet zetten. Er is maar één eindconclusie: De PvdA is straks aan zet.

Reactie universiteit Maastricht De Universiteit Maastricht herkent zich niet in het geschetste beeld, zowel niet wat betreft de heer Jo Ritzen als het eigen functioneren van de Universiteit Maastricht in de bredere samenleving. Daarbij is het zeer teleurstellend dat het artikel vrijwel niet ingaat op de voorspoedige ontwikkeling van de universiteit in de voorbije acht jaren en de centrale rol die Jo Ritzen hierin heeft vervuld.

Drs. Ad Veenhof, voorzitter Raad van Toezicht Universiteit Maastricht

31-08-10 13:49

14 | sEptEMbEr | ZUID | oMslagaRtIkel

Vodafone bestaat vijftien jaar. het bedrijf groeide vanuit limburg uit tot een van de grootste mobiele telecomaanbieders van het land. maar het Vodafone van nu is niet meer het libertel van toen, dat als eerste de concurrentie aan ging met kPn. de ontmanteling van het bedrijf in maastricht is in volle gang.

Door Peter Eberson

O

oit werkten er ruim drieduizend mensen in de kantoren in Maastricht, maar het personeelsbestand is in de loop der jaren gehalveerd tot de 1500 die er nu nog werken.

Hoogste tijd voor de vraag: wat stelt Vodafone in Limburg nog voor?

In vijftien jaar Vodafone is de datum 10 oktober 2007 de meest belangrijke. Het is het begin van de opdeling van het bedrijf.

Met in hun agenda het woord ‘trainingsdag’ denken de senior managers die woensdag in Kerkrade een training te krijgen.

Maar in plaats van Kerkrade worden de managers verzocht om om negen uur bij Kasteel Vaeshaertelt in Maastricht te zijn waar CEO Guy Laurence de bedrijfsstrategie van Vodafone zal toelichten. Die strategie bestaat uit een verhuizing van Maastricht naar Amsterdam, zo blijkt al snel. Laurence formuleert het nadrukkelijk anders. Vodafone opent een tweede hoofdkantoor in Amsterdam en slechts een deel van Vodafone verhuist vanuit de Limburgse hoofdstad naar Amsterdam.

Diezelfde dag stuurt Vodafone een persbericht rond waarin staat dat het bedrijf in januari 2008 een tweede hoofdkantoor opent en dat ongeveer 300 banen, tien procent van het totaal aantal Maastrichtse Vodafonebanen, verdwijnt naar Amsterdam.

Als het nieuws bekend wordt valt met name de reactie van toenmalig burgemeester Gerd Leers op. De burgemeester, die dan toch bekend staat als iemand die behoorlijk fel uit de hoek kan komen, is opmerkelijk stil als Vodafone het verlies van werkgelegenheid voor Maastricht aankondigt. In het hoofdredactioneel commentaar in Dagblad De Limburger verbaast de krant zich over de lauwe reactie van Leers die summier laat weten blij te zijn dat het grootste deel van Vodafone behouden blijft voor Maastricht.

Volgens Leers mag de stad in de handen klappen want een paar jaar eerder dreigde zelfs heel Vodafone uit Maastricht te verdwijnen.

Een uitspraak die door Vodafone-topman

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 14

‘de ontmanteling Guy Laurence in een interview in de krant als onzin wordt betiteld. “Ik begrijp niet waar hij (Gerd Leers red.) die indruk heeft gekregen.

Daar is nooit sprake van geweest.”

De lauwe reactie van Leers valt in de tijd samen met een cadeau van Vodafone aan Winterland. Vodafone kan veel ophef over de verhuizing van de top en een aantal afdelingen naar Amsterdam niet gebruiken. Het bedrijf wil naar buiten toe graag de goede werkgever zijn. Het bedrijf omschrijft dat als de vier passies van Vodafone. ‘Passie voor onze klanten, passie voor onze mensen, passie

voor resultaten en passie voor de wereld om ons heen’. Mensen dwingen om Maastricht te verruilen voor Amsterdam past niet bij die passies. Het bedrijf is in dezelfde periode bezig met een grote donatie aan het kerstevenement Winterland Maastricht. Een paar weken na het nieuws over de verhuizing naar Amsterdam maakt Vodafone bekend het Huis van de Kerstman te sponsoren. Het telefoonbedrijf koopt voor 75.000 euro een groot houten chalet in Finland, waar de Kerstman tijdens Winterland verblijft. Het idee voor dat Huis van de Kerstman komt van burgemeester Gerd Leers.

31-08-10 13:49

duIVentIl Zes directeuren in zeven jaar tijd. topmannen – vrouwen ontbreken – blijven niet lang in maastricht.

Gemiddeld een jaar, dan zijn ze weer weg.

Libertel-oprichter John de Wit leidt het bedrijf van de start in 1995 tot 2003, de dag dat hij met pensioen gaat. Hij is daarmee met afstand de langst zittende CEO van Libertel en later Vodafone Nederland.

Bij Vodafone volgt de Brit David Jones hem op. Jones houdt het echter al een jaar later voor gezien in Maastricht. Jones verruilt de Limburgse hoofstad voor Vodafone Japan.

Jones’ opvolger heet Tomas Isaksson.

Hij komt in april 2004 naar Maastricht, maar gooit om persoonlijke redenen een jaar later het bijltje erbij neer. Zijn laatste wapenfeit is het eerste Maatschappelijk Verslag dat in maart 2005 verschijnt.

Vodafone geeft daarin uitleg hoe het bedrijf Maatschappelijk Verantwoord Onderneemt.

“Graag kom ik met u in gesprek over hoe wij hier nog beter invulling aan kunnen geven.

Ik kijk uit naar uw gedachten en suggesties,” schrijft Isaksson. Die heeft hij nooit mogen ontvangen. Isaksson mist zijn familie in de Verenigde Staten en kiest in april 2005 niet voor Vodafone, maar voor zijn familie. Hij heeft dan precies een jaar in Maastricht het bedrijf geleid.

ing van Vodafone’ Het verhuisnieuws komt hard aan bij de medewerkers in Maastricht. Velen werken al jaren bij Vodafone, hebben in Limburg een gezin en voelen weinig voor een verhuizing naar het dure en drukke Amsterdam. Dat blijkt als in februari 2008 de balans wordt opgemaakt. Het blad Intermediair schrijft in een artikel over de verhuizing dat tweehonderd van de ruim driehonderd werknemers niet mee willen naar Amsterdam. De verhuizing kost Vodafone veel geld. Het bedrijf neemt voor het personeel de kosten van verhuizing, notaris, makelaar en een deel van de inrichting van de nieuwe woning voor

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 15

zijn rekening. Dat is het allemaal waard. Of, zoals Paul Smits, personeelsdirecteur van Vodafone het zegt in Intermediair: “Limburg is mooi, maar wel het meest extreme puntje van Nederland.” Om er aan toe te voegen dat Maastricht gewoonweg te ver verwijderd is van de Randstad.

De verhuizing van het Vodafonehoofdkantoor van Maastricht naar Amsterdam laat zien dat Limburg niets heeft in te brengen bij het bedrijf.

Na Isaksson is het de beurt aan Alexander Schuit die als interim-CEO dik een half jaar aan de slag mag gaan tot aan zijn pensioen in december 2005.

De nieuwe baas van Vodafone heet dan Guy Laurence. Ook hij ziet Maastricht als een tussenstop. Onder zijn bewind wordt het hoofdkantoor van Vodafone in Maastricht voor een deel ontmanteld door de top van het bedrijf en de commerciële afdelingen naar een tweede hoofdkantoor te verhuizen in Amsterdam.

Laurence houdt het vol tot december 2008. Als beloning wordt hij Vodafone-baas in Engeland.

Het is december 2008 als de medewerkers van Vodafone kennis maken met de zesde topman in amper zeven jaar tijd. Het is Jens Schulte-Bockum die de kar mag trekken.

Hij ruimt zijn bureau in in december 2008 en is inmiddels bijna twee jaar CEO van Vodafone Nederland. Schulte-Bockum werkt sinds 2003 voor Vodafone.

31-08-10 13:49

16 | sEptEMbEr | ZUID | oMslagaRtIkel

Lokale vestigingen van een wereldconcern zijn de speelbal van internationaal denkende directies. Bij de directie is de Nederlandse inbreng gering. Het valt verder op dat het aan de top van Vodafone een duiventil is.

De afgelopen zeven jaar werkt het personeel voor zes verschillende directeuren, onder wie een Zweed, een Duitser, twee Britten en twee Nederlanders (zie kader).

De verbondenheid met de regio zoals die in de beginjaren van Libertel bestond, is er niet meer. In juli van dit jaar zegt het bedrijf het werk van het callcenter in Maastricht volledig uit te zullen besteden als niet 95 procent van het personeel akkoord gaat met bezuinigingen. Dat dreigement werkt. Slechts 23 personeelsleden stemmen tegen.

Vodafone ontslaat bijna niemand. Het bedrijf verhuist simpelweg afdelingen en biedt het personeel de mogelijkheid mee te verhuizen of het bedrijf stoot onderdelen af.

Vorig jaar nog de dienst nummerinformatie 1800. Vodafone zegt zich te willen richten op kernactiviteiten en nummerinformatie past daar niet bij. Alle medewerkers, veertig vrouwen van middelbare leeftijd met handen en voeten aan de regio Maastricht gebonden, mogen mee naar hun nieuwe standplaats Hilversum. Daar hebben echter weinig medewerkers zin in en ze worden met een redelijke vergoeding aan de kant gezet. Een jaar eerder gebeurt dat ook al met de 160 Vodafone-medewerkers van de afdeling engineering- implementatie- en operatie. Zij vinden onderdak bij Ericsson in Stein, dat een vijfjarig contract tekent met Vodafone over samenwerking op het gebied van Managed Services. In totaal kan Vodafone door outsourcing 700 mensen van de loonlijst schrappen.

Zij treden in dienst bij de bedrijven Ericsson, Amdocs en EDS. Het argument dat Vodafone steeds aanhaalt als rechtvaardiging van de verhuizing naar Amsterdam is om dichterbij klanten, partners en belanghebbenden te zijn. En die zijn volgens het bedrijf voor een belangrijk deel in de Randstad gehuisvest. Het bedrijf gaat daarmee wel erg gemakkelijk voorbij aan het feit dat de groei van Vodafone volledig vanuit Limburg is gerealiseerd en ook toen zaten klanten van Vodafone in de Randstad.

Feit is dat door de verhuizing naar Amsterdam en het outsourcen van afdelingen veel werkgelegenheid verloren is gegaan in Limburg.

In een reactie zegt Vodafone te hechten aan Maastricht als vestigingsplaats en een grote werkgever te zijn in de stad. “Dit zal in de toekomst ook zo blijven,” laat woordvoerster Geeke van der Sluis weten.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 16

Het nieuwe hoofdkantoor van Vodafone Duitsland in Düsseldorf

Vodafone over de grens Anders dan in Nederland kiest het bedrijf in Duitsland voor één hoofdkantoor. Niet in de hoofdstad Berlijn, maar in de provinciestad Düsseldorf, vijftig kilometer van de Limburgse grens. Het bedrijf committeert zich aan de regio en bouwt op dit moment een 110 meter hoog nieuw hoofdkantoor dat de skyline van Düsseldorf voorgoed verandert. Tegelijkertijd wordt in het naburige Ratingen een Vodafone Campus gebouwd. Vodafone investeert 300 miljoen euro in de gebouwen. Opvallend; in het nieuwe hoofdkantoor in Düsseldorf is plek voor 5.000 werknemers. Op dit moment telt het hoofdkantoor 2500 personeelsleden. Vodafone bouwt in ieder geval voldoende kantoorruimte voor de toekomst. Nieuw personeel vinden hoeft geen probleem te zijn. Op drie kwartier rijden liggen steden als Venlo en Roermond. Het nieuwe Duitse hoofdkantoor van Vodafone is in 2012 gereed.

Historie In 1995 is het Limburgse bedrijf Libertel het tweede bedrijf dat een vergunning krijgt voor mobiele telefonie en daarmee de concurrentie aangaat met KPN. Libertel vestigt zich aanvankelijk tijdelijk in Heerlen, maar door de snelle groei verhuist het bedrijf in 1997 naar Maastricht. De aandelen van het bedrijf zijn bij de start onder meer in handen van grootaandeelhouder ING, Investeringsbank LIOF, Macintosh en Vodafone. Op basis van een ‘gentlemen’s

agreement’ tussen Libertel en de overheid om de economie in de regio te stimuleren, vestigt het bedrijf zich in Limburg. In 1999 gaat Libertel naar de beurs. Vodafone heeft dan al 70 procent van de aandelen in bezit.

De naam Libertel maakt in 2002 plaats voor Vodafone. Het bedrijf verdwijnt daarna snel van de beurs. In 2007 kondigt Vodafone aan een tweede hoofdkantoor te openen in Amsterdam. In Maastricht resteren nu nog drie afdelingen: Klantenservice, Financieel en IT-Techniek.

31-08-10 13:49

aRBeIdsMaRkt | ZUID | sEptEMbEr | 17

‘duizenden buitenlandse werknemers nodig door vergrijzing’ Gedeputeerde driessen ziet kansen voor woningmarkt

immigratie uit eU-landen biedt in Zuid-limburg nieuwe kansen voor de woningmarkt.

Door Peet Adams

O

ndanks de crisis doet zich in Limburg het fenomeen voor, dat de werkloosheid daalt en het aantal banen groeit. Een gevolg van de afname van de beroepsbevolking door de vergrijzing en de krimp. Als die trend zich doorzet, zal Limburg maatregelen moeten nemen om het verblijf en de mogelijk definitieve vestiging van duizenden buitenlandse arbeidskrachten in de komende vijf jaar mogelijk te maken.

In Noord-Limburg is daarover inmiddels al overleg op gang met corporaties en gemeenten. Maar dat onderwerp moet in heel Limburg steviger op de agenda.

Gedeputeerde Ger Driessen (CDA) roept gemeenten, corporaties en ondernemers in de hele provincie daarom op nu al de discussie te gaan voeren over de opvang, huisvesting en integratie van de mogelijke golf immigranten die deze provincie wacht.

Driessen: ,,Het is een kwestie van tijdig keuzes maken, zodat we straks niet achter de feiten aanhollen. Willen we het hoge niveau van welzijn en welvaart in Limburg behouden door onze arbeidsmarkt goed bezet te houden? Of kies je ervoor een stap terug te doen, werk verloren te laten gaan en kwaliteit in te leveren?”

Volgens de gedeputeerde zal de introductie van een flexibele arbeidsmarkt met kortere werkloosheidsuitkeringen en eenvoudiger ontslagregelingen niet toereikend zijn om personeelstekorten op de arbeidsmarkt te voorkomen. Daarom moet er in de ogen van Driessen serieus gekeken worden naar de wenselijkheid om arbeidskrachten in het buitenland te zoeken. ,,Daarbij denk ik in eerste instantie aan inwoners van de Europese Unie”, aldus Driessen.

Volgens de gedeputeerde biedt die immigratie

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 17

uit EU-landen met name in Zuid-Limburg ook nieuwe kansen voor de woningmarkt.

Door de bevolkingskrimp ontstaat er een huizenoverschot, dat zich met name in de regio Parkstad al nadrukkelijk manifesteert.

Er zijn honderden miljoenen nodig voor sloop. Bovendien is het fenomeen van waardevermindering van koophuizen al voelbaar.

Die negatieve ontwikkelingen kunnen volgens Driessen voor een deel worden gecompenseerd door huisvestingsplannen te ontwikkelen voor nieuwe immigranten. In Zuid-Limburg ziet de gedeputeerde trouwens ook perspectief voor de woningmarkt door huisvesting te bieden aan het snel groeiend aantal studenten uit bijvoorbeeld de regio Aken.

In Noord-Limburg worden inmiddels al zo’n 20.000 buitenlandse werkkrachten ingehuurd in vooral de landbouwsector. Het merendeel komt uit Polen. Ze zijn vooral in de oogsttijd in deze provincie en hun verblijf beperkte zich tot nu toe tot een periode van zo’n drie maanden. Ze zijn soms onder erbarmelijke omstandigheden gehuisvest.

Een grote agrarische gemeente als Horst aan de Maas merkt steeds meer dat het verblijf

van personeel uit het buitenland langer duurt. Burgemeester Kees van Rooij van Horst aan de Maas verwacht dan ook dat de komende jaren veel van die arbeidskrachten zich blijvend zullen vestigen in de regio. ,,Dat vraagt om een compleet andere benadering en daarom zijn we in overleg met corporaties en private partijen om de zaken goed te regelen”, aldus burgemeester Van Rooij. Horst aan de Maas was de gemeente die vier jaar geleden al met voorstellen kwam om de huisvesting voor de buitenlandse seizoensarbeiders goed te regelen.

Noord-Limburg merkt de bevolkingskrimp minder en later dan Zuid-Limburg. Van leegstand is nog geen sprake. Ondernemers springen in die regio inmiddels al in op de druk op de arbeidsmarkt. Gedeputeerde Driessen maakt gewag van een particulier initiatief om in Noord-Limburg zo’n 700 chalets te bouwen. ,,Die chalets zijn bedoeld voor een eerste opvang van buitenlandse werknemers in kwalitatief goede woningen. Van daaruit kunnen ze zich snel de taal en cultuur eigen maken, zodra integratie en spreiding over de dorpen binnen twee tot drie jaar mogelijk is,” aldus Driessen.

31-08-10 13:49

a

n n in re . d e L e a t e d g kk gaL oFi st uL kin a e v r p r L b p e pge wa vi ob ip’s en t n uw .ok p! v g ge n n o w La ga w p= a w o r .4 t t L X n c e a in n w ee Ma, n va raM og pr nu

i tv

nL

er

Xander de buisonjé de coronas Fabrizio

•

•

Miss Funky Fly

Milla Rhei (van 2 Fabiola)

Tuur and More

•

•

Erwin

Disco Tropical

... en vele anderen!

Zaterdag 2 oktober 2010 • aanvang 21.30 uur La bonbonniÈre, Maastricht losse Kaarten á € 55 zijn te Koop bij: laurier bome maastricht - maastrichter smedenstraat 17 townhouse designhotel maastricht - sint maartenslaan 5

Concept en ontwerp: Ça Va Bien

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 18

•

www.cavabien.nl

31-08-10 13:50

PoRtRet | ZUID | sEptEMbEr | 19

Vechter met woorden in zijn jeugd was hij slachtoffer van de nazi’s, als advocaat legde max moszkowicz (1926) een fundament onder de verdediging van misdadigers. Zijn toga hangt inmiddels in de kast, sinds hij - in 2007 - getroffen werd door een beroerte. Zijn faam blijft. Portret van de nestor der strafpleiters.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 19

31-08-10 13:50

20 | sEptEMbEr | ZUID | PoRtRet

Door Thijs Lenssen | Foto’s Frits Widdershoven

M

et een rechtse hoek sloeg de scholier Moszkowicz jongetje Vos knock-out, nadat die zijn zusje Helga voor ‘jodenmeid’ had uitgescholden. Op haar eerste schooldag nota bene. Max Moszkowicz was toen al voor geen kleintje vervaard.

Zijn reactie stond niet op zichzelf. ‘Ik ben niet het soort jood dat wegloopt als hij wordt aangevallen’, heeft hij eens gezegd. Van het verdedigen maakte hij zijn beroep, maar dan met als instrument: woorden, en vooral stiltes daartussen, bij de opbouw van een slim betoog – fysieke daadkracht in andere gedaante.

De omstandigheden, rond 1940, maakten zijn daad op het schoolplein nog begrijpelijker.

Het gezin Moszkowicz was in de jaren dertig vanuit het Duitse Essen naar Maastricht uitgeweken, op de vlucht voor de Nazi’s. Maar ook in Nederland werd de dreiging steeds meer voelbaar. Tijdens de bezetting werd het hele gezin Moszkowicz naar Westerbork gedeporteerd en van daaruit naar Auschwitz.

Max overleefde als enige, nadat hij ook nog in Mauthausen terechtkwam. Terug in Maastricht werd hij opgevangen in een katholiek pleeggezin, waarvan de dochter later zijn echtgenote werd.

‘Hij stond eens bij me te huilen, toen hij vertelde over zijn kampervaringen, terwijl we trainden in de bossen,’ zegt judoleraar Pierre Zenden, bij wie Moszkowicz vanaf midden jaren zeventig privélessen nam. ‘Ik begreep hem heel goed. Stel je maar voor. Bij aankomst in Auschwitz werden ze in twee rijen verdeeld, zijn moeder, zusje en broertje bij de vrouwen en kinderen, en hijzelf en zijn vader bij de mannen. Zijn vader zei: “Ga moeder helpen, Max”. Hij liep al uit de rij, maar werd teruggeroepen: “Schweinehund. Zurück.” Binnen een uur was de rij met vrouwen en kinderen vergast. Verschrikkelijk toch? Zijn vader is later ook vermoord, vlak voor de bevrijding.’

‘De dood stond altijd naast je’, zei Moszkowicz er zelf over. Maar hij gunde de Nazi’s niet dat hij er onder door ging. In zijn eigen gezin sprak hij nauwelijks over het kamp, althans niet in het bijzijn van zijn jonge kinderen, David, Max jr., Baruch en Bram. ‘Hij wilde ons er niet mee belasten, heeft hij later verteld’, zegt Max Moszkowicz jr. Maar dat Häftlingnummer op zijn arm kon hen natuurlijk niet ontgaan. ‘Dat is een telefoonnummer’, antwoordde hij toen Bram, de jongste, ernaar vroeg.

‘Echt slechte mensen bestaan niet, er zijn alleen zieke mensen’, heeft hij altijd volgehouden. Een opmerkelijke uitspraak voor iemand die langs de afgrond van het ergste kwaad

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 20

scheerde. Of probeerde hij zo het kwaad te bezweren? Door de aandacht te verleggen naar de omstandigheden, de oorzaken van crimineel gedrag? Menigeen verbaasde zich erover dat hij de zwaarste misdadigers kon verdedigen. Zijn antwoord was steevast: ‘Ik verdedig de dader, niet de daad.’

Oud-hartchirurg en vriend Olaf Penn: ‘Hij zei altijd: “Ook een misdadiger moet zijn recht hebben.” En: “Het recht moet zijn beloop hebben.” Hij trok een grens bij oorlogsmisdadigers, Pieter Menten heeft ooit een beroep op hem gedaan, maar dat wees hij af. Emotioneel vond hij dat te moeilijk.’ ‘Er is misdaad en misdaad, hè, een oorlogsmisdadiger is niet te vergelijken met een huis-tuin-en-keuken crimineel’, zegt Gerard Mols, die zelf advocaat was en nu rector magnificus van de Universiteit Maastricht. Pierre Zenden: ‘“Als je de politie op je dak krijgt en het Openbaar Ministerie walst over je heen, dan moet daar iets tegenover staan”, heeft Max eens gezegd.’

‘Hij had gezien wat de macht van de overheid met mensen kan doen’, vult Fred Teeven, Tweedekamerlid voor de VVD aan. Teeven stond als officier van justitie wel eens recht tegenover Moszkowicz. ‘De overheid moet niet te veel macht krijgen, vond hij. Max is een liberaal pur sang.’

‘Vergist u zich wel eens? ‘ja.’ dank u edelachtbare. ik heb verder geen vragen meer.’

In het strafpleiten kon hij zich onderscheiden, en hij heeft het een duidelijk aanzien gegeven.

‘Max was een van de eersten die zich zwaar op het strafrecht hebben gestort’, meent Gerard Mols. ‘Hij is de nestor der strafrechtadvocatuur. In de jaren vijftig en zestig was het ‘not done’, niet sjiek, om zich met strafrechtzaken bezig te houden. Men richtte zich liever op civielrechtelijke zaken.’ Hoogleraar strafrecht Theo de Roos: ‘Het verschijnsel strafpleiter bestond al wel, met een vrij paternalistische strafrechtspleging. Maar Max heeft daarop voortgeborduurd, en hij is van zijn generatie de meest markante figuur.’

In die halve eeuw is de strafrechtspleging volgens De Roos zakelijker geworden: ‘En er werd in de loop der tijd veel meer gebruik gemaakt van onrechtmatigheidsverweer, je was bijna een mietje als je je alleen op strafmaatsverweer richtte.’ Juist Moszkowicz was een meester in het ontdekken van

procedurefouten. ‘Hij ging allereerst voor vrijspraak en niet-ontvankelijkheid van het hof ’, aldus Fred Teeven. ‘Pas als dat niks opleverde richtte hij zich op strafmaatsverweer.’ Max Moszkowicz jr. relativeert: ‘Als het je vaker dan de gemiddelde advocaat lukt om je op vormverzuim (procedurefouten, TL) te beroepen, ontstaat er een bepaald beeld.

Maar hij probeerde natuurlijk alle mogelijke middelen in te zetten.’

De kleine, maar onverschrokken meester ontwikkelde een typische stijl van verdedigen, soms met gebruikmaking van een monocle dat hij op een uitgekiend moment uit de oogkas liet vallen. Theo de Roos: ‘Hij had een sterk retorische stijl, met de bijbehorende gebaren, een rustige manier van praten. Of het inhoudelijk altijd even sterk was? Dat denk ik niet. Maar hij bleef altijd hoffelijk, officiertje pesten was er niet bij.’

Gerard Mols: ‘Er hangt van oudsher een aura rond zijn persoon. Hij komt over als iemand die behoorlijk slim is, en met charme en innemendheid zijn verhaal doet. Met zijn manier van presenteren krijgt hij mensen makkelijk op zijn hand.’ Fred Teeven ondervond het als tegenspeler: ‘Hij pakte de rechtbank in, als je niet oplette. Hij deed dat met een bepaalde charme, met flair, en nooit een onvertogen woord’.

Teeven heeft op zijn bureau nog altijd het poppetje staan dat Moszkowicz hem veertien jaar geleden gaf. Tijdens het ‘Hakkelaarproces’, rond drugsbaron Johan V., dat veel publiciteit trok. Er ontstond een hevige strijd tussen Teeven, als officier van justitie, en Bram Moszkowicz, die samen met zijn vader Max de hoofdverdachte verdedigde. ‘De pers schreef over ‘kooigevechten’. De vlam sloeg in de pan toen ik tegenover Bram opmerkte: “U bent bang voor uw eigen cliënt.” Bram reageerde daar fel op. Max zag het met een glimlach aan en wendde zich tot de rechter: “Ach, edelachtbare, het zijn nog jonge honden.” Na de zitting gaf hij me een hondje in een toga. Ik heb hem er een marsepeinen hondje voor teruggegeven.’

Zijn scherpzinnigheid komt treffend naar voren in het voorbeeld dat Pierre Zenden glimlachend aanhaalt. Ditmaal met een echte hond in de hoofdrol. ‘Een speurhond had een verdachte aangewezen. “Vergist uw hond zich nooit?” vroeg Max aan de rechercheur.

“Nooit”, zei de man. “En u zelf, vergist ú zich wel eens?” vervolgde Max. “Ja, ik kan mij wel eens vergissen.” “Dank u edelachtbare, ik heb geen vragen meer.”’

Moszkowicz heeft wel gezegd dat hij de joodse wetgeving in sommige opzichten superieur vindt. Die voorkeur ligt in de lijn van zijn

31-08-10 13:50

PoRtRet | ZUID | sEptEMbEr | 21

Ligt daar misschien een verklaring voor het feit dat er ook minder vleiend over hem is geschreven? De politieke en industriële elite in Maastricht zou hem zien als een parvenu, een omhoog gevallen middenstander die geld had gemaakt in de onroerendgoedhandel.

Confrères zouden hem inhaligheid toedichten. Zo waren er nog andere insinuaties.

Olaf Penn, die samen met Moszkowicz in twee jazzorkestjes speelde, kent hem niet anders dan als een sympathieke man, joviaal en vrijgevig. ‘Op een rommelmarkt heeft hij eens een saxofoon gekocht van het dure merk Selmer. “Alsjeblieft”, zei hij. “deze is voor jou.”

En hij heeft me een heel fijn gouden brilletje gegeven. Dat zette ik altijd op bij hartoperaties, omdat het zo precies paste.’

Ook Pierre Zenden raakte goed bevriend met de advocaat. ‘Als je twintig jaar lang zo intensief met elkaar traint, kan dat bijna niet anders. En ik vond het knap dat hij, hoewel hij pas op zijn 48ste begon, de tweede dan behaalde.’ Natuurlijk zag Zenden de rijkdom en luxe van het advocatengezin wel. ‘Mijn kinderen keken hun ogen uit op de oldtimers als we er te gast waren.’ Maar de negatieve opmerkingen kunnen volgens hem alleen maar komen van mensen die zelf boven het gras willen uitsteken.

opvatting over ‘slechte’ en ‘zieke’ mensen. De joodse wet spreekt immers van ‘genezen’ in plaats van ‘straffen’; gevangenisstraf haalt niets uit, heeft hij zich meermalen laten ontvallen.

Hij reisde enige tijd wekelijks naar Antwerpen om de talmoed te bestuderen. Daar werden spitsvondige debatten gevoerd, zelfs over een komma in een tekst, een zorgvuldigheid die hem zelf zeer eigen is. Max Moszkowicz jr.: ‘Hij schreef zijn pleitredes altijd met een vulpen in het klad op een blocnote. Als de uitgetypte versie later bij hem terugkwam en hij zag dat hij op het kladpapier een komma was vergeten, corrigeerde hij dat alsnog. Daarna verdween het pas in de prullenbak.’

Max Moszkowicz jr. volgde zijn vader op als Mr. Raab, schrijver van columns in De Telegraaf. Moszkowicz sr. begon ooit met de reeks, Recht voor zijn raap, om het publiek uitleg te geven over de rechtspleging. Hij trok er een vaste lezerskring mee.

Alle vier de zonen gingen de advocatuur in. ‘We zijn met het vak opgegroeid’, zegt Max Moszkowicz jr. ‘Het ging vanzelf, een

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 21

stok achter de deur was er niet. Hij heeft ons volledig vrijgelaten in de beroepskeuze.’ Er ontstond een bloeiende maatschap, waar veel advocaten hun eerste schreden hebben gezet, onder wie illustere strafpleiters als Theo Hiddema en Piet Doedens.

En dat terwijl Moszkowicz eind jaren vijftig, toen hij in Maastricht zijn eerste kantoor opende, veel tegenwerking kreeg. Max Moszkowicz jr.: ‘Hij had snel succes, als jong broekie en kon zijn kantoor snel uitbreiden.

Dat wekte weerstand bij de gevestigde advocatuur. Ze gingen in verzet bij de Orde van Advocaten.’ Eerder had hij met veel succes een aantal textielwinkels opgezet.

‘Als je ergens “inbreekt”, kun je weerstand verwachten, zeker als je van buiten komt’, zegt Pierre Zenden daarover. ‘Tegenwerking heb je altijd, en berust op jaloezie,’ reageert Olaf Penn. ‘Ik heb het zelf meegemaakt in het ziekenhuis van Maastricht. Op een bepaald moment ging het zo goed met de hartchirurgie, dat anderen jaloers werden. Er ontstond een machtsstrijd tussen specialisten.’

‘Ik verdedig de dader, niet de daad.’ De lijfspreuk van Moszkowicz is met terugwerkende kracht op de jonge Max toe te passen. Voor het neerslaan van jongetje Vos, die uit een NSB-gezin kwam en later zelf een verradersrol zou spelen, waren genoeg verzachtende omstandigheden om hem vrijspraak te verlenen. Zelfs de daad was verdedigbaar.

Geraadpleegde bronnen: - Henk ten Berge, Mr. Max Moszkowicz.

De Pleitvader, ’s-Gravenhage, 1998 - John van den Heuvel, Recht in de ogen van Mr. Abraham Moszkowicz, ’s-Gravenhage, 1998 - Bas van Kleef, ‘Max Moszkowicz Portret’, in: de Volkskrant, 04-01-1997

31-08-10 13:50

Z

Vertrouwen

o twee keer per jaar, daar kun je donder op zeggen, staan er Jehovagetuigen aan mijn deur. Meestal ben ik daar vrij snel klaar mee. Nog voordat ze de knuppel van twijfel in mijn hoenderhok kunnen werpen, complimenteer ik ze met hun missie, onderstreep hun nobele bedoelingen, wens ze alle geluk van de wereld en ga door met waar ik mee bezig was. De tijd dringt, nietwaar? Maar in al die jaren, tussen al die tientallen Jehovagetuigen door, stond er nooit iemand aan mijn deur om te vragen hoeveel vertrouwen ik heb in de Nederlandse economie.

Toch komt dat item regelmatig terug in het nieuws: de ene keer is het vertrouwen van consumenten in de economie wat gedaald, dan is het weer wat gestegen. U kent dat wel. En altijd als ik dat nieuws hoor denk ik: ja, het is me wat, dat vertrouwen in de economie. Ik bedoel: als het vertrouwen in de economie licht stijgt, slaat de plaatselijke buurtsuper dan extra potjes pindakaas in, omdat de bammetjes ineens wat rijker belegd mogen worden?

Hoe werkt dat? Wat moeten we met dat nieuws?

Journalistiek gaat meestal wat pamperend om met het begrip economie. Economie is iets wat ons boven het hoofd hangt, iets waar we in verwikkeld zijn, iets wat ondefinieerbaar is, iets wat niet helemaal uit te leggen is, maar het is er wel. Of zoiets. Een paar jaar geleden was het de normaalste zaak van de wereld om veel

Pedro Rademacher geld te lenen, om dat vervolgens weer uit te geven. Dat was goed voor de economie! Niemand die er iets van zei. Maar ineens was dat achteraf toch niet zo goed en zaten we in een economische crisis en kon de buurtsuper weer een pallet pindakaas schrappen.

Sindsdien kwakkelt ons vertrouwen in de economie wat op en neer, net als de prijzen.

De vraag of consumenten meer of minder vertrouwen hebben in de economie vind ik eigenlijk niet zo bijster interessant.

Belangrijker lijkt me de vraag: waar willen we naartoe met onze economie? Hebben we geleerd van het verleden of rijden we ons nog 140 jaar vast in dezelfde file? Sturen we aan op een duurzame economie of blijven we nog eeuwen strandjutten in het wrakhout langs het ruime sop van de vrije markteconomie? Welke toekomst willen we eigenlijk en in hoeverre kunnen wij dat zelf bepalen?

Is economie iets wat we nog zelf in de hand hebben, of heeft de economie ons in de hand? De tijd dringt, steeds meer.

Management Essentials Management Essentials

Voor professionals die door persoonlijke groei willen ‘Organisaties hebben een nieuwe mindset nodig die meer gericht is opbijdragen aan uw co-creatie en het nemen van maatschappij verantwoordelijkheid op alle niveaus. Een flexibele organisatie en onze managementstijl die pro-actieve, creatieve en verantwoordelijke werknemers creëert. Het veranderde economische en financiële klimaat vraagt immers om meer • Kennis en reflectie op verantwoord management en modern leiderschap transparantie, duurzame ontwikkeling en verantwoord leiderschap.

Versterking van persoonlijk netwerkdraagt hieraan bij met specifieke aandacht Het•Management Essentials programma • individu, Goed te combineren een full-time baan voor organisatiemet en maatschappij.’

• Doorstroom naar MBA mogelijk Prof. Dr. Marielle Heijltjes, Professor Managerial Behaviour en • 7 modules vanEducation 3 dagen Directeur Postgraduate • Flexibele instroom ● ● ● ●

Financieel Management Effectief Leiderschap Projectmanagement & Projectcontrol Marketing • Effectief Leiderschap – februari 2011 • Financieel Management – maart 2011 Verandermanagement Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen • Marketing – mei 2011 • Projectmanagement & Projectcontrol – oktober 2010 Strategisch Management ● ● ●

• Verandermanagement – november 2010 • Strategisch Management – januari 2011

• Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen – april 2011

School of Business and Economics Postgraduate Educationand Economics School of Business

Postgraduate Education www.postgraduate-maastrichtuniversity.nl | +31 -43 -38 84 939 www.management-essentials.nl

K

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 22

31-08-10 13:50

De VVD maakt keuzes, zeker nu!

J Bezuinigen ja, verhogen lokale lasten nee!

J Een goed ondernemersklimaat met een terughoudende overheid J Veiligheid moet vanzelfsprekend zijn: keihard aanpakken (drugs)criminaliteit J Geen betutteling maar een baan voor iedereen Wij staan pal voor U, voor Maastricht, voor Zuid-Limburg Een regio vol kansen! Met visie en durf kunnen we die kansen verzilveren. Daarom juist nu: VVD Maastricht.

Kijk op onze site VVD-Maastricht.nl voor onze andere standpunten. Of word lid! Zeker nu.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 23

31-08-10 13:50

24 | sEptEMbEr | ZUID | euRegIo

Angelique Ghelen en Dave van Rijswijk met hun kinderen Quincy en Cassidy

Veroniek Kurris en Henriët Obbink

trek naar België kost limburg miljoenen de belgische grensregio trekt al lang niet meer alleen maar fiscale ‘vluchtelingen’ uit Zuid-limburg. behalve de rijken en ook de familie modaal die gewoon meer huis en tuin wil voor zijn geld dan bij ons is te krijgen, kiezen ook andere groepen massaal voor belgië: voor zorg en onderwijs. in de zorg gaat het om tientallen miljoenen euro’s omzet. de belgische winst is het verlies van Zuid-limburg.

Door Gwen Teo / Foto’s: AZM en Josette Stevens

D

e Maastrichtse Cassidy van Rijswijk (13) fietst al een jaar vrijwel dagelijks naar België.

Ze volgt middelbaar onderwijs aan het Atheneum Alicebourg in Lanaken.

Cassidy is niet de enige: “In mijn klas zijn vijf van de negentien leerlingen Nederlands”.

Haar Belgische schoolagenda toont meteen hoe groot het verschil is. Voorgedrukte

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 24

controlelijstjes voor ouders en spreuken als ‘De gelegenheid maakt de dief ’ sieren de pagina’s. Angelique Ghelen en Dave van Rijswijk sturen hun dochter naar de buitenlandse school vanwege de discipline, structuur en het bredere vakkenpakket.

“Verder is er aanzienlijk minder lesuitval, krijgen leerlingen hulp bij stage- en arbeidsplaatsing en ouders worden intensiever op de hoogte gehouden.” Dat het bovendien goedkoper is, is mooi meegenomen: €255,80 bedraagt de schoolgeld- en boekenrekening in

totaal. Toch bezoekt de familie alvorens een schoolkeuze te maken ook een middelbare school in hun woonplaats. Het antwoord op de vraag hoe daar met drugsgebruik wordt omgegaan, schiet Ghelen in het verkeerde keelgat. “Op dealen wordt streng gecontroleerd, maar blowen doen ze allemaal, zeiden ze schouderophalend.” Haar man, Drank- en Horecawet-controleur, vindt degelijk toezicht op drugs- en drankgebruik belangrijk. “Het Alicebourg heeft vier pedagogen in dienst, die zich onder andere hiermee bezighouden. Dat geeft mij een gerust gevoel.”

Of Cassidy later naar een Belgische universiteit gaat, is nog even afwachten. Steeds meer Zuid-Limburgers doen dat in elk geval wel. Universiteit Hasselt (inclusief de transnationale Universiteit Limburg, een samenwerkingsverband met Universiteit

31-08-10 13:50

euRegIo | ZUID | sEptEMbEr | 25

Maastricht, red.) registreert een lichte stijging van het aantal Nederlandse inschrijvingen: van 46 in 2004 tot 63 in 2009. Bij de Katholieke Universiteit Leuven is de stijging groter: van 535 in 2004 tot 1111 voor het studiejaar 2009-2010. De universiteiten kunnen geen gegevens verstrekken over het gebied waaruit de studenten afkomstig zijn, maar denken dat het veelal om bewoners uit de grensregio gaat. Hans Kasper, wetenschappelijk directeur van het Zuid-Limburgse economisch onderzoeksbureau Etil, ligt er vooralsnog niet wakker van. “Nederlandse studenten volgen in België vooral medische studies, waarvoor ze hier zijn uitgeloot.

Ondanks een snelgroeiend percentage zijn de aantallen feitelijk niet zo hoog. En omgekeerd trekken Zuid-Limburgse onderwijsinstellingen eveneens mensen uit het buitenland.”

70 miljoen Daar waar Zuid-Limburgers dus nog bescheiden snuffelen aan grensoverschrijdend onderwijs is zorg zoeken bij de zuiderburen voor velen inmiddels vanzelfsprekend. In België zijn er geen wachtlijsten. ‘Geholpen’ door websites als zoekbelgischeziekenhuizen. nl laten jaarlijks duizenden patiënten zich in België behandelen. Van de ruim 7,5 miljoen Nederlandse verzekerden bij CZ en Uvit (Univé-VGZ-IZA-Trias, red.), marktleiders in Limburg, trekken er in 2009 zo’n 63.000 de Belgische grens over. Volgens de zorgverzekeraars komt op die manier ruim zeventig miljoen euro Nederlands geld in België terecht. Harde cijfers over het aantal (Zuid-) Limburgers zijn niet beschikbaar, maar het betreft een aanzienlijke groep. Zo schat een CZ-woordvoerder dat het om tien- tot vijftienduizend mensen gaat, van de 45.000 CZ-verzekerden die het afgelopen jaar naar België zijn gegaan.

Rob Schillings (74) uit Maastricht ‘neemt’ in 2009 bijna 14.000 euro verzekeringsgeld ‘mee’ voor een knieprothese. “Behalve de wachtlijstproblematiek waarmee je in Nederland als patiënt te maken krijgt, vind ik het vervelend dat vooral in academische ziekenhuizen voortdurend wisselende mensen aan je bed komen. Je moet je verhaal telkens herhalen. Daar word je knettergek van.”

Aangemoedigd door enthousiaste vrienden en kennissen besluit hij een kijkje te nemen in het Sint Barbara-ziekenhuis in Lanaken. Na een gesprek met de orthopeed is hij overtuigd: hij wil in België onder het mes. Het verzoek voor een verwijskaart bij zijn huisarts levert een nogal pinnige reactie op: “Dat kunnen ze in het AZM ook, hoor”. Niettemin krijgt Schillings zijn zin. Verzekeraar Agis doet niet moeilijk en stemt in. Acht dagen ligt de Maastrichtenaar in het Lanakense ziekenhuis.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 25

“Ik heb gehoord dat je in Nederland regelmatig al na vijf dagen naar huis wordt gestuurd bij een soortgelijke operatie. In België nemen ze alle tijd voor je, je bent daar echt patiënt.

Waarschijnlijk moet over niet al te lange tijd ook mijn andere knie eraan geloven. Dan ga ik weer naar België.”

Guy Peeters, voorzitter van de raad van bestuur van het academisch ziekenhuis Maastricht (AZM): “Patiënten gaan voor

MC houdt het hoofd net boven water. Orbis Medisch Centrum draaide fors verlies. Om in de toekomst zwarte cijfers te kunnen garanderen en niet nog meer patiënten te ‘verliezen’ aan het buitenland, moet er snel iets veranderen, vindt de AZM-voorzitter. Excelleren in behandelingen misschien? “Daar streven we al naar. Er is meer voor nodig. We moeten bereid zijn om meer te betalen voor zorg, zonder daarvoor compensatie terug te verwachten.

En het moet aantrekkelijk worden voor bui-

Guy Peeters, voorzitter van de raad van bestuur van het AZM relatief eenvoudige ingrepen naar België.

Heupen, knieën, hernia. Voor complexere ingrepen kiezen mensen toch veelal voor eigen land. Het klinkt oneerbiedig, maar die leveren verhoudingsgewijs het minste op.

Die verschuiving wordt steeds sterker, dus we verliezen steeds meer”. Hij beaamt dat patiënten in België warmer worden onthaald.

“Gechargeerd gezegd op een Florence Nightingale-manier.” De ‘Nederlandse benadering’, waarbij het steeds vaker over klanten gaat in plaats van over patiënten, is volgens de bestuursvoorzitter niet altijd de beste. “Service is niet alles, patiënten willen ook begrip. Ik ga zelf niet naar België, maar zou het geen probleem vinden om er te worden geholpen.”

Het weglekken van zorgomzet naar België doet pijn. En de talloze budgetafspraken die deel uitmaken van het Nederlandse zorgsysteem doen de concurrentiepositie geen goed.

“Meer buitenlandse patiënten trekken, heeft voor het AZM weinig zin zolang complexe academische operaties, zoals hart- en vaatchirurgie, niets extra’s opleveren. Bovendien moeten ziekenhuizen dan extra personeel aantrekken, terwijl het door de overheid toegekende budget niet meegroeit.”

De cijfers liegen er niet om. Het AZM moet 18 miljoen euro bezuinigen, het Atrium

tenlanders om hier zorg te zoeken. Als ze dat dan doen, moet het ons geld opleveren.”

Willen ziekenhuizen in grensregio’s kunnen concurreren met de buitenlandse zorginstellingen, dan moeten ze af van het aanbodgerichte beleid, meent Hans Kasper.

“Nu dienen patiënten zich te schikken naar de door ziekenhuizen en specialisten bepaalde beperkte tijden. België is daar veel flexibeler in. Wij moeten de beste zorg bieden op het moment dat de patiënt daar om vraagt.” En: er valt volgens Kasper winst te behalen op organisatorisch vlak. “Zorg betreft uiteindelijk een logistiek proces, dat goed moet worden gemanaged. Schaalvergroting is daarvoor niet per se nodig en er kan veel met gelijkblijvende kosten. Maar misschien is de organisatie van onze ziekenhuizen te groot geworden om dat nog te realiseren.”

Het beeld van elkaar de tent uitvechtende zorgaanbieders doet in de publieke opinie overigens ook geen goed en leidt tot desinteresse. “Wat schieten wij daarmee op en wordt de zorg hier daardoor beter?, vragen mensen zich af ”, stelt Kasper. De snelle vergrijzing, waarmee Zuid-Limburg als een van de eerste Nederlandse regio’s wordt geconfronteerd, biedt wel kansen. “

31-08-10 13:50

26 | sEptEMbEr | ZUID | euRegIo

BelgIscHe PatIënten nIet naaR ZuId-lIMBuRg

Discipline op het schoolplein in belgië Maak van dit gebied een ‘zorgproeftuin’ gericht op ouderen. Speel in op de behoeften van samenlevingen waar in de toekomst twee keer zoveel rollators op straat rijden, die moeten omgaan met uiteenlopende ouderdomsziektes. Wellicht ontstaat er straks vraag naar een soort ‘zorgaccountmanagers’, die toezicht houden op goede aansluiting tussen verschillende medische behandelingen.” Op vergrijzing gerichte innovaties kunnen de economie verdere impulsen geven. Daarmee kan ook in België geld worden ‘terugverdiend’.

Gezinsvoordelen Veroniek Kurris (35) verdient haar geld al lang in België. Ze woont in Rijkhoven, zet een nagelstudio aan huis op en werkt daarnaast in een exclusieve modezaak in Hasselt. Vijf jaar lang is ze in dienst geweest bij Zuid-Limburgse bedrijven. “In de Nederlandse detailhandel kun je vrijwel geen vast werk vinden als je ouder dan een jaar of twintig bent. Ik heb ontzettend vaak gesolliciteerd, maar regelmatig niet eens antwoord op mijn brieven gekregen.

In België willen ze juist graag mensen met ervaring. En daar betalen ze ook naar.” Kurris’ ouders zijn twintig jaar geleden van Eijsden naar het Belgische Lanaken geëmigreerd.

Inderdaad, vanwege de fijne huizenprijzen.

Zodoende gaat Veroniek naar een Belgische middelbare school, waarvan ze aanpak terugkijkend ‘soms te streng’ vindt. “Mijn zoon gaat daarom naar een voor Belgische begrippen ‘vrije’ school.”

Veronieks vriendin Henriët Obbink (40) combineert een baan bij een telecombedrijf in Maastricht met een muziekcarrière. Ze woont samen met haar partner wel sinds 4,5 jaar in Kessenich. In een mooi huis met een achtertuin van 26 are voor ‘pakweg de helft van

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 26

de Nederlandse prijs’. Hoewel Obbink moet wennen aan de wat afstandelijkere omgangsvormen is ze, evenals Kurris, enorm te spreken over de servicegerichtheid in België.

“Belgen zijn erg vriendelijk en behulpzaam.

De ‘afschuifmentaliteit’ waar je in Nederland wel eens tegenaan loopt, zodat je enorm moet doorvragen om antwoord te krijgen of geholpen te worden, hebben ze hier niet.”

Ook financieel is een aantal zaken beter geregeld, zeggen de vriendinnen. “Weliswaar betaal je in België meer belasting en liggen de lonen gemiddeld lager, maar je kunt gemakkelijker een hogere hypotheek afsluiten omdat naast het salaris ook onregelmatigheidstoeslagen en overuren worden meegeteld. En voor ziektekostenverzekeringen betaal je privé veel minder.” De ‘gezinsvoordelen’ zijn eveneens prettig. Zo krijgen Belgen behalve kinderbijslag een eenmalige premie bij de geboorte van een kind, die varieert van 850 euro tot ruim 1100 euro. Voor 35 euro per jaar kunnen gezinnen in Vlaanderen en Brussel lid worden van de Gezinsbond. De bond beantwoordt opvoedkundige en sociaal-juridische vragen, leden krijgen korting op uitstapjes en treinkaartjes, er is een voordelige oppasdienst en goedkopere telefoonabonnementen, rijlessen en energietarieven behoren zoal tot de opties.

Hoewel Kurris de ‘gezellige Nederlandse wijken met veel jonge gezinnen’ af en toe mist en beide dames nog geregeld in ZuidLimburg gaan winkelen, peinzen ze er niet over om definitief terug te keren. “Er is hier minder betutteling, je hebt meer vrijheid en mensen zijn meer bij elkaar betrokken. Wij zitten prima in België.”

Maar heel weinig Belgische patiënten komen naar Zuid-Limburg, ook al zijn ze in Europa net zo vrij om de grens over te gaan voor zorg als hun Nederlandse buren die dat wel doen. Daar zijn diverse oorzaken voor. Belgische verzekeraars willen dat hun patiënten zich in België laten behandelen. Ze hebben een sterke troef in handen omdat patiënten vooraf toestemming moeten hebben voor veel ‘buitenlandse’ operaties, willen ze die vergoed krijgen. Als ze al toestemming – en dus een vergoeding - krijgen, hebben ze alleen recht op een vergoeding van daadwerkelijk verleende medische hulp.

Dat kan veel minder zijn dan het gefactureerde bedrag uit Nederland, dat is vastgesteld volgens DBC-codes, waarbij DBC staat voor diagnosebehandelcombinatie. Het Belgische Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering legt het probleem uit: “Omdat het DBCsysteem uitgaat van gemiddelden, kan een patiënt meer of minder zorg nodig hebben dan in een DBC is opgenomen.

Niettemin wordt ons vaak een volledig DBC-tarief aangerekend. Zelfs als maar een gedeelte van de zorg in Nederland is ontvangen”.

Het mag niet verbazen dat Belgen die informeren bij hun verzekeraar of ze zich in Limburg kunnen laten opereren, daar vanwege de financiële risico’s vanaf zien. Pas als een behandeling niet binnen een medisch verantwoorde termijn op Belgisch grondgebied kan worden uitgevoerd, moeten verzekeraars verplicht toestemming verlenen.

VRIJe tIJd Ongeveer de helft van de Euroscoopbezoekers in Maasmechelen en Lanaken is afkomstig uit Nederland en dan met name uit Zuid-Limburg. Goedkopere kaartjes en gratis parkeren maken een grensoverschrijdend filmuitje aantrekkelijk. De Euroscopen houden rekening met hun buitenlandse clientèle: Nederlandse filmhits worden bewust geprogrammeerd en de extra vroege zomervakantie-openingstijden zijn dit jaar aangepast aan de Nederlandse lesroosters. Dat het publiek die aanpak waardeert, blijkt wel uit de bezoekersaantallen. In 2009 trokken de twee bioscopen bijna 600.000 bezoekers. De gemiddelde prijs van een kaartje bedraagt zes euro. Tel uit je Nederlandse winst.

31-08-10 13:50

Snelle incasso’s op advocaatnivo

Specialisten in ondernemingsrecht, financieel-economische problemen en bouw Tempsplein 29 | 6411 ET Heerlen | T: (045) 571 30 00 | F: (045) 571 66 66 | E: info@luckers.nl De Geusseltweg 33C | 6225 XS Maastricht | T: (043) 362 52 52 | F: (043) 363 72 73 | E: info@advocasso.nl 0032507.pdf 1

Vergaderen in stijl Het Tulip Innn Heerlen City Cente beschikt over een aantal prachtige vergaderaccommodaties, ideaal voor een vergadering, seminar, beurs, workshop of bedrijfsevent. Gezelschappen van 8 Amrâth Grand Hotel Heerlen Groene Boord 23, 6411 GE Heerlen T: +31 – (0)45 – 571 38 46 F: +31 – (0)45 – 574 10 99

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 27

23-11-2009 13:56:06

tot 250 personen kunnen hier terecht.

Ruimte, rust en comfort staan in de zalen centraal. Dankzij de hoge plafonds en de authentieke inrichting heerst overal een inspirerende sfeer. De grote Clauszaal is meer dan indrukwekkend.

Daarnaast is er nog de spiegelzaal waar eveneens grote gezelschappen kunnen vergaderen. Vanzelfsprekend zijn alle technische faciliteiten aanwezig en zorgt het personeel ervoor dat het deelnemers aan niets ontbreekt.

Tulip Inn Heerlen City Centre Wilhelminaplein 17, 6411 KW Heerlen T: +31 – (0)45 – 574 13 55 F: +31 – (0)45 – 574 10 99

31-08-10 13:50

28 | sEptEMbEr | ZUID | RePoRtage

Lollo Meier speelt voor Fransje Amélie Hendrikx, dochter van de meegereisde fotografe

een ultieme manier van onthaasten susan en lollo meier reizen met paard en woonwagen naar samois sûr seine

Door Pedro Rademacher / Foto’s: Marjon Driessen

H

et was al jarenlang zijn grootste hartenwens: een lange reis maken met paard en woonwagen, net als zijn voorvaderen. Door een toevallige samenloop van omstandigheden kwam dat ervan in de zomer van 2010. Gitaarvirtuoos Lollo Meier uit Born en zijn vrouw Susan trokken in juni van het Belgische Liberchies naar het Franse Samois sûr Seine. Een tocht van

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 28

een kleine 400 kilometer, mèt een doel.

Als kind groeide Lollo Meier (48) op in de woonwagen van zijn destijds nog rondtrekkende ouders. “Een van mijn eerste jeugdherinneringen is dat ik ’s morgens wakker werd in mijn bedje. Ik hoorde en voelde dat de woonwagen aan het rijden was.

Dan was het altijd spannend om de gordijnen open te doen, om te zien waar we nu weer terechtgekomen waren.” Steeds wisselende uitzichten, wisselende standplaatsen, wisselende werelden. Onderweg zijn als een manier van leven. Zo trokken Sinti’s, of ‘zigeuners’, destijds nog regelmatig rond.

Tegenwoordig wonen bijna alle Sinti’s in Nederland op vaste standplaatsen op woonwagenkampen. Als ze nog rondreizen doen ze dat vooral in hypermoderne caravans en

campers. Lollo woont inmiddels ook sinds jaar en dag op een woonwagenkampje, in Born. Toch is zijn fascinatie voor paarden en woonwagens altijd gebleven. Jaren geleden kocht hij een paard, een inmiddels 8 jaar oude Thinker-ruin met de naam Thinco.

Thinkerpaarden zijn gehoorzaam en sterk, gefokt om onder andere wagens te trekken.

Vervolgens bouwde hij zelf een woonwagen: drie meter lang en anderhalve meter breed.

Met alles aan ‘boord’ wat strikt nodig is: een bed, tafel en stoelen, een piepklein keukentje en een kacheltje voor koude avonden.

Hij begon samen met echtgenote Susan steeds grotere tochtjes met paard en wagen te maken rondom de manege van Thinco, in de bossen van het westelijk deel van MiddenLimburg. Tijdens dat soort dagtochtjes sprak

31-08-10 13:50

RePoRtage | ZUID | sEptEMbEr | 29

Op zoek naar een ontsnapte kip

hij vaak over die grote wens: een keer een lange reis maken met paard en wagen. Het wachten was op de juiste gelegenheid.

In de loop van 2010 vallen een aantal dingen wonderlijk samen. Lollo Meier krijgt een eervolle uitnodiging om met zijn gypsy-jazz quartet te komen spelen op het prestigieuze Django Reinhardt-festival in Samois sûr Seine, onder Parijs. Samois sûr Seine was de laatste woonplaats van de gitaarlegende èn Sinti Django Reinhardt. Reinhardt overleed in 1953 op 43-jarige leeftijd in Samois sûr Seine aan een hersenbloeding. Hij ligt begraven op het plaatselijke kerkhof.

Sinds 1979 wordt in Samois jaarlijks rond het laatste weekend van juni het Django Reinhardt-festival gehouden. Het festival wordt jaarlijks door duizenden liefhebbers uit de hele wereld bezocht. Liefhebbers van de zogenaamde gypsy jazz. Django Reinhardt was noodgedwongen de uitvinder van die gypsy jazz.

In de winter van 1928 raakte Reinhardt op 18-jarige leeftijd bij een brand in zijn woonwagen zwaargewond. De linkerzijde van zijn lichaam was zwaar verbrand. Zijn linkerhand was deels verlamd en misvormd.

Daardoor leek gitaarspelen voortaan

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 29

onmogelijk. Maar Django leerde zichzelf in de twee jaar (!) dat hij in het ziekenhuis lag een nieuwe manier van spelen aan, gebruikmakend van zijn laatste twee gezonde vingers van de linkerhand. De geboorte van de gypsy jazz.

Ook Lollo Meier speelt van jongs af aan in de traditie van die gypsy jazz. Meier ziet het als zijn missie om die traditie over te dragen aan toekomstige generaties. Daarom was het voor hem een grote eer om te mogen spelen op het Django Reinhardt-festival 2010. Uitgerekend in het jaar dat Django 100 jaar geleden werd geboren in het Belgische dorpje Liberchies, net onder Brussel. In het vroege voorjaar van 2010 ontsprong plotseling het idee om deze zomer met paard en woonwagen te trekken van Liberchies naar Samois sûr Seine: van de geboorteplek naar de sterfplek van Django Reinhardt. De jonge, Maastrichtse filmmaker Daan Milius, vers afgestudeerd aan de filmacademie van Brussel, hoorde van dat plan en besloot om die reis vast te gaan leggen in een filmdocumentaire. Lollo en Susan gebruikten de weken voor de zomer vooral om het paard Thinco in de goede conditie te krijgen: menig uur waren ze met paard en wagen aan het trainen. Woensdag 9 juni vertrekken ze vanuit Born naar Liberchies. Het

paard in de veewagen, en de woonwagen op een oplader. In Liberchies krijgen ze van de plaatselijke autoriteiten toestemming om in de woonwagen te overnachten op de plek waar Django Reinhardt op 23 januari 1910 werd geboren. Toen een klein woonwagenkampje, nu een weiland voor koeien. Een muurtje met een plaquette herinnert dat dit de geboorteplek is van Django. De volgende dag vertrekken Lollo en Susan met paard en wagen richting Samois sûr Seine, met in hun kielzog filmmaker Daan Milius, die bijna iedere meter van de tocht filmt.

Reizen met paard en wagen is een ultieme manier van onthaasten. Op een vlak terrein trekt paard Thinco hooguit 5 kilometer per uur. Per dag houdt hij dat maximaal vier uur vol. “Als je in dat trage tempo reist heb je oog voor ieder bloemetje in de berm. Er ontgaat je bijna niets”, zegt Meier. Binnen een paar dagen kom je in een zeer aangename roes. De dagen lijken veel langer te duren dan normaal. Het leven lijkt veel intenser.

Lollo en Susan volgen de kleine binnenwegen, om zo het drukke, moderne verkeer te vermijden. Maar ook op die zogenaamde stille binnenwegen raast het (vracht)verkeer soms angstaanjagend aan hen voorbij.

31-08-10 13:50

30 | sEptEMbEr | ZUID | RePoRtage

“Mensen houden totaal geen rekening meer met een paard”, zucht Susan.

Na vier uur rijden op een dag gaan ze zoeken naar een plek voor de nacht. Een camping is geen optie voor een paard, dus moeten ze overal wild kamperen. Langs een bosrand, bij gehuchten of in een weiland van een vriendelijke boer. Lollo spant zijn paard uit en maakt met behulp van schrikdraad een provisorisch weilandje voor de nacht. Dan wordt er steevast kampvuur gemaakt, gegeten en gedronken, muziek gemaakt en gezongen tot tegen middernacht, als meestal de vermoeidheid toeslaat.

In Noord-Frankrijk valt vooral de leegstand op. Prachtige dorpen en gehuchten, waar ondanks de schoonheid van de streek bijna niemand meer woont. “De metropool Parijs trekt als een magneet alle mensen naar zich toe”, zegt een Franse vrouw onderweg.

Het maakt Noord-Frankrijk een beetje spookachtig: alsof het land is ontzield.

Het weer zit de eerste week niet mee: het is koud en regelmatig moeten ze schuilen voor de regen. Ook de heuvels in Frankrijk vallen tegen. Thinco komt regelmatig in de problemen. Op die momenten neemt Lollo

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 30

geen enkel risico: als de heuvels te zwaar worden voor Thinco gaat het paard in de veewagen en de woonwagen op de meegereisde oplader, om de zwaarste obstakels per auto af te leggen. Het gaat bij deze reis immers niet om het Olympische principe om iedere meter met paard en wagen af te leggen, het gaat om het idee om met paard en wagen veilig en verantwoord onderweg te zijn.

Overal waar wel nog mensen wonen krijgen Susan en Lollo hartverwarmende reacties. In een dorpje komt een huisvrouw stralend haar woning uitgelopen en roept: “Ach, om zo onderweg te zijn: dat is mijn droom.” Regelmatig stoppen spontaan auto’s langs de weg, mensen stappen uit en maken een praatje. Meestal paardenliefhebbers. Eén paardenliefhebber zegt: “Als je in Frankrijk met paard en wagen wil reizen, moet je minstens twee paarden de kar laten trekken.

De heuvels hier zijn te steil voor één paard.”

Gedurende de tweede week slaat het weer om: het wordt volop zomer. Dat komt de reis alleen maar ten goede. Nadat ze een behoorlijk stuk met te steile heuvels met auto’s hebben afgelegd, komen ze langzaam maar zeker in de buurt van Parijs en dus ook

in de buurt van Samois sûr Seine. Op woensdagmiddag 23 juni komen ze op een warme dag aan op de camping van Samoreau, een dorpje naast Samois, gelegen aan de schitterende rivier de Seine. Ze worden onthaald door familie, vrienden, bekenden en volop Franse en zelfs Canadese media, die verslag doen van de aankomst van deze eenmalige reis. Susan en Lollo zijn precies twee weken onderweg geweest, maar het lijken wel twee maanden, door de vele indrukken. Thinco is vermoeid, maar kerngezond en mag uitrusten in een weiland van een boer.

Op zondagmiddag 27 juni speelt het Lollo Meier Quartet succesvol op het hoofdpodium van het Django Reinhardt-festival in Samois sûr Seine. Tijdens twee nummers wordt het quartet aangevuld met gitarist Hank Marvin van The Shadows. Marvin en Meier kennen elkaar: Marvin volgde een tijdje gypsy jazzgitaarlessen bij Lollo meier in Born. Een dag later keren ze met auto’s terug naar huis. De filmdocumentaire over deze bijzondere reis gaat medio 2011 in première.

31-08-10 13:50

Hout, het enige bouwmateriaal dat weer bijgroeit Wie meer wil weten over toekomstgericht bouwen: Vestigingsadres

Tel. 045-5353120

Krijgersberglaan 57

Mob. 06-55392784

6371 CA Landgraaf

Fax. 045-5354066

www.houtskeletbouwlimburg.nl

Tweede toekomst voor houtskeletbouw In Duitsland werken nu al 250.000 mensen in de groene industrie. Landen met een sterke groene economie, zullen straks het beste presteren, verwachten de deskundigen. Logisch: met zijn allen begrijpen we inmiddels dat groen denken alleen niet genoeg is. We moeten groen handelen om onze kinderen en kleinkinderen ook een leefbare wereld te gunnen. Groen leven en ondernemen wordt goud waard.

Groen bouwen bestaat al lang, maar krijgt nu door het nieuwe bewustzijn de wind in de zeilen, merken ook Leo Leerssen en Roy Ouwerkerk van Houtskeletbouw Limburg.

“Houtskeletbouw was al duurzaam vanwege het materiaalgebruik (hout groeit bij) en de energie-efficiëntie van dit type woningen. Houtskeletbouw gaat vooral uit van de uitstekende

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 31

warmte-isolatie die hout biedt. In combinatie met diverse isolatiematerialen kunnen eenvoudig Rc-waarden boven de 5 K/W gerealiseerd worden. Aangevuld met warmtepompen en zonnecollectoren zijn deze woningen extreem energiezuinig, indien gewenst uit te voeren als nul energie woning. (passiefwoning) In een nog verdere toekomst zijn we met zijn allen niet alleen klanten van energiebedrijven, maar zijn huishoudens ook leveranciers aan het netwerk.”

Leerssen heeft al twintig jaar ervaring met houtskeletbouw.

Hij ziet de vraag naar deze bouwmethode gestaag toenemen.

“Met houtskeletbouw kun je elk woningontwerp met elke denkbare buiten- en binnenafwerking op het hoogste kwaliteitsniveau realiseren.

31-08-10 13:50

32 | sEptEMbEr | ZUID | oPInIe

een euregionale stip aan de Zuid-limburgse horizon?

Door Rob Hermans

Z

uid-Limburg. Een aantrekkelijke regio om te wonen en te werken.

Een uitstekende vestigingsplaats voor bedrijven. Een fantastische bestemming voor toeristen. Alles wijst op Zuid-Limburg ! Als we alle ronkende slogans, promotiecampagnes en blinkende brochures mogen geloven is Zuid-Limburg ‘’the place to be’’! Kansen genoeg, zo lijkt het.

Maar er is ook een keerzijde. Een enorme vergrijzing, leegstaande woningen en stiller wordende woonwijken. Kantoorpanden die steeds langer leeg liggen. Jonge mensen die na hun studie meteen uit deze regio wegtrekken. Dus: niet alleen kansen genoeg, maar ook bedreigingen te over.

Mijn stelling is de volgende: een succesvolle ontwikkeling van Zuid-Limburg moet vooral gezien worden in internationaal perspectief.

Daarnaast dient er een Euregionale stip aan de Zuid-Limburgse horizon te worden geplaatst.

Een helder doel dat in voor- en tegenspoed wordt nagestreefd en de basis vormt voor het bouwen van een succesvolle toekomst.

Bij het maken van toekomstplannen worden ervaringen uit het verleden vaak vergeten of over het hoofd gezien. En dat is zeker in het geval van Zuid-Limburg erg jammer. Want juist door het verleden goed te bestuderen kan een succesvolle aanpak voor de toekomst worden gedestilleerd.

Eeuwenlang maakte Zuid-Limburg deel uit van een regio waarin frequente en intensieve economische en culturele relaties met het westen, oosten en zuiden werden onderhouden. De eerste bewoners van Zuid-Limburg kwamen uit het oosten en het zuidwesten. In de Romeinse tijd ontstonden er talloze handelsroutes met gebieden in het westen, oosten en zuiden. Staatkundig was Zuid-Limburg lang verbonden met regio’s die nu in België of Duitsland liggen. Persoonlijke en economische relaties met mensen en bedrijven in wat nu de Euregio Maas Rijn waren talrijk en heel normaal.

Deze traditionele west-oost relaties werden – heel - langzaam minder nadat Limburg deel ging uitmaken van het Koninkrijk der Nederlanden. Niet dat dit met veel

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 32

overtuiging gepaard ging overigens. Van 1815 tot 1839 waren vormden de huidige Belgische en Nederlandse provincies Limburg één provincie. Tijdens de Belgische Opstand (1830-1839) was de geneigdheid in – huidig – Nederlands Limburg groot om zich bij deze opstand te scharen. Gedurende de Belgische Opstand was de gehele provincie Limburg in handen van de Belgen. Dat bleef zo tot 1839. Gedurende die jaren bleef Limburg onder Belgisch bestuur dat z’n zetel in Hasselt had. Alleen Maastricht bleef voor Nederland behouden, door toedoen van Generaal Dibbets. Nadat België in 1839 een eigen staat werd hebben nogal wat NederlandsLimburgers lang gestreefd naar aansluiting bij België of Duitsland. Nederlands Limburg was van 1839 tot 1867 niet alleen een Nederlandse provincie, maar ook lid van de Duitse Bond.

Het mag duidelijk zijn dat dit een merkwaardige staatkundige en politieke situatie was. In de periode tot 1867 bestond er dus nogal een sterke anti-Nederlandse stemming gericht op het losmaken van Limburg uit Nederland en het (opnieuw) aangaan van verbindingen met België of Duitsland, of vorming van een soeverein hertogdom Limburg onder het Huis van Oranje. In 1867 slaagde de Nederlandse regering er in de band tussen Limburg en de Duitse Bond te verbreken. Daarmee kwam eein einde aan de internationale positie van het hertogdom Limburg.

Ook in de 19e eeuw werden er nogal wat nieuwe west-oost verbindingen tot stand gebracht, zoals spoorverbindingen met Aken en Hasselt. Pas in 1866 kwam de eerste verbinding met het noorden van Nederland tot stand, de lijn Maastricht-Venlo-Eindhoven.

De uiterst langzame verwerkelijking van de spoorwegverbindingen van de Limburgse steden met overig Nederland was symptomatisch voor de moeizame integratie van Limburg in het Koninkrijk der Nederlanden die na het midden van de 19e eeuw langzamerhand tot stand kwam.

Vanuit ‘’Holland’’ bestond lange tijd een zeer geringe belangstelling voor Limburg.

Dit gebrek aan interesse bleek vooral op het gebied van de exploitatie van de ZuidLimburgse kolenmijnen en van het verkeer.

Belangstelling voor de kolenmijnen kwam er eigenlijk pas rond de eeuwwisseling toen de vrees bestond dat Duits en Belgisch kapitaal

zich van de mijnen meester zouden maken. En nog meer steeg de belangstelling toen men in het noorden van het land tijdens de Eerste Wereldoorlog in de kou kwam te zitten door de Nederlandse neutraliteit werd het grensoverschrijdend verkeer in alle opzichten nagenoeg tot het nulpunt teruggebracht. In de decennia daarna werd steeds meer zuid noord gerichte infrastructuur aangelegd, gepromoot en gebruikt. De Limburgers werden langzaam aan steeds meer ‘’echte’’ Nederlanders terwijl de traditionele persoonlijke en economische west oost relaties minimaliseerden. Tót het midden van de jaren zeventig.

Toen werd de Euregio Maas Rijn opgericht.

Doel was en is het promoten van grensoverschrijdende samenwerking met de regio’s ten westen, oosten en zuiden van Zuid-Limburg.

Tussen 1975 en nu zijn er vele pogingen ondernomen om deze relaties weer nieuw leven in te blazen. Ook in de afgelopen jaren was dit het geval. Denk aan het concept ‘’Technologische Topregio Aken, Leuven, Eindhoven’’ dat door de Provincie Limburg in 2003 werd gelanceerd. En ook de provinciale ‘’Versnellingsagenda’’ kijkt nadrukkelijk over de grens.

Geconstateerd moet worden dat al deze pogingen tot meer grensoverschrijdende samenwerking structureel eigenlijk nog niet zoveel hebben opgeleverd. Jazeker, er zijn talloze grensoverschrijdende projecten uitgevoerd, ondermeer gefinancierd met Europees geld. De vraag is echter of – uitzonderingen daargelaten - deze projecten heel veel verder gaan dan ‘’ik stem in met jouw project als jij niet moeilijk doet over dat van mij’’. Hierdoor wordt veel (Europees) geld gestoken in grensoverschrijdende projecten die structureel en op de langere termijn vooralsnog weinig zoden aan de dijk hebben gezet. Alle goede bedoelingen en de formidabele inzet van veel personen ten spijt. De eeuwenoude persoonlijke en economische relaties met de ons omringende regio’s in België en Duitsland zijn nog steeds niet in oude glorie hersteld. Elke deelregio in de Euregio Maas Rijn preekt toch nog steeds voornamelijk voor eigen parochie.

Ondanks de inzet van veel mensen en veel goedbedoelde plannen en visies lukt het toch nog steeds niet om de grensoverschrijdende

31-08-10 13:50

oPInIe | ZUID | sEptEMbEr | 33

zou kunnen hebben op de ontwikkeling van Zuid-Limburg en de aangrenzende regio’s in België en Duitsland. Vervolgens zouden een of meerdere zwaargewichten uit politiek of bedrijfsleven zich (ondanks alle - zonder twijfel - aanvankelijke hoon, scepsis, tegenwerking en kritiek) hierin als een terriër moeten vastbijten om ervoor te zorgen dat deze stip op de horizon wordt omgezet in realiteit.

Studenten tijdens de INKOM in Maastricht samenwerking met de ons omringende regio’s écht nieuw leven in te blazen.

Is er dan geen hoop? Jawel! Ook daarvoor moeten we teruggaan in de geschiedenis en kijken naar de recente geschiedenis van Maastricht. Waardoor is Maastricht nu wat het is? Een stad met een universiteit, een academisch ziekenhuis, met het MECC, talloze Europese instituten en veel nieuwe bedrijvigheid op Randwyck? Mijn stellige overtuiging is dat Maastricht er heel anders zou hebben uitgezien als niet enkele decennia geleden enkele personen een paar stevige stippen aan de Zuid-Limburgse horizon hadden geplaatst om zich vervolgens met hart en ziel in te zetten voor de realisering daarvan. Zonder Sjeng Tans zou er zeer waarschijnlijk geen universiteit in Maastricht zijn geweest.

En zonder Sjeng Kremers zou de jonge universiteitsstad Maastricht zich zeer waarschijnlijk niet hebben ontwikkeld tot de stad die ze nu is, met talloze Europese instituten en een Europese uitstraling. In mijn beleving hebben de heren Tans en Kremers indertijd stippen aan de Zuid-Limburgse horizon gezet. Ongetwijfeld zullen velen hen aanvankelijk vol ongeloof hebben aangekeken en zal

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 33

niet iedereen meteen enthousiast zijn gaan meedenken of meewerken. Door zich fors en met volle overtuiging te blijven inzetten voor hun ‘’stippen’’ aan de horizon is Maastricht echter wél geworden wat het nu is.

En dát is nu precies wat er voor een succesvolle toekomstige ontwikkeling van Zuid-Limburg opnieuw nodig is. Iemand die weer opnieuw een stip op de Zuid-Limburgse horizon zet. Alleen zou het deze keer een stip moeten zijn met een Euregionale uitstraling.

Want een succesvolle toekomstige ontwikkeling van Zuid-Limburg dient vooral te worden bezien vanuit een grensoverschrijdend perspectief waarbij de eeuwenoude persoonlijke en economische relaties met de ons omringende Belgische en Duitse regio’s weer wordt hersteld.

Tja, zullen velen zeggen. Dat is niet nieuw, want dat laatste punt was nu juist de essentie van de Euregio Maas Rijn en de Technologische Topregio Aken Leuven Eindhoven maar dat is tot nu toe ook nooit echt iets geworden.

Waarom zou het dan nu wel gaan lukken?

Om dit wel te laten slagen moet er een stip aan de Euregionale horizon worden geplaatst die een structureel en langdurig positief effect

Wat zou deze stip aan de Euregionale horizon dan kunnen zijn?

Behalve in Maastricht zijn er in onze grensregio universiteiten in Aken, Luik en Hasselt.

De nieuwe stip op de horizon zou een situatie kunnen zijn waarbij deze universiteiten hun krachten bundelen en zich internationaal promoten als Charlemagne University: de meest Europese universiteit van Europa.

Een universiteit met campussen in drie verschillende landen en vier zeer interessante steden op minder dan 30 kilometer afstand van elkaar waar talloze studies in het Engels kunnen worden gevolgd. Een universiteit die door een enorme internationale uitstraling grote aantallen studenten uit binnen- en (ook het verre) buitenland kan aantrekken.

Studenten die na hun studie ook niet meteen weer vertrekken, maar een baan vinden in de Euregio.

Laat studenten en medewerkers voor het volgen van colleges regelmatig via een Euregionale lightrailverbinding pendelen tussen Maastricht, Aken, Luik en Hasselt.

Laat ze ook stages lopen en werkervaring opdoen bij bedrijven en organisaties in het grensgebied. Op deze wijze kunnen opnieuw intensieve persoonlijke en economische relaties tot stand komen in een gebied waarin dit eeuwenlang de normaalste zaak van de wereld was, maar waar dit in de loop van de 20ste eeuw steeds minder is geworden.

Door deze nieuwe stip aan de horizon kan een nieuwe dynamiek ontstaan en kan een fundament worden gelegd waarop een succesvolle toekomstige ontwikkeling van Zuid-Limburg in een grensoverschrijdend perspectief kan worden gebouwd.

Drs. Rob Hermans is directeur-eigenaar van Roha Ventures bv (international matchmaking, - interim – management & consultancy) en Chitracon bv (Chinese Translations & Consulting)

31-08-10 13:50

34 | sEptEMbEr | ZUID | stRategIe

Hoe willen we le Pleidooi voor planning

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 34

31-08-10 13:51

stRategIe | ZUID | sEptEMbEr | 35

e leven?

ng

nog pas vijf jaar geleden lag maastricht op koers voor een inwonertal van 140000. die aanname was destijds onomstreden en diende als achtergrond voor plannen en projecten. Vorige maand ontving de stad echter een krimp-subsidie omdat het inwonertal de afgelopen zeven jaar met 2,8 procent is gedaald.

Door Joop de Vries

D

e bevolkingsprognoses zijn inmiddels drastisch bijgesteld.

Het aantal studenten is gestegen tot 15000. Met name omdat Engels de voertaal werd op de universiteit (de “tovertruc”, aldus Jo Ritzen), heeft Maastricht thans meer dan 4000 Duitse studenten. Ook deze ontwikkeling werd vijf jaar geleden niet verwacht. We zagen eveneens een sterke stijging van het aantal bezoekers - alleen al in de jaren 2007/8 met 18 procent. De toename is deels toe te schrijven aan de uitbreiding van het winkeloppervlak met bijna een derde. Ze versterkt het karakter van Maastricht als koopstad. Ook het organiseren van festivals en evenementen werd aantrekkelijker. Het eindresultaat is een stad die er anders uitziet en anders aanvoelt dan vijf jaar geleden werd verwacht. Op velerlei gebied heeft dit inmiddels tot concrete aanpassingen geleid, zoals het inkrimpen van de Belvedère-plannen. Tegelijkertijd circuleren nieuwe plannen, zoals het voornemen om de universiteit naar 20000 studenten te laten groeien of om de toeristische sector in het Geuldal te verdrievoudigen. Eén conclusie is onontkoombaar : zelfs binnen een periode van enkele jaren treden grote schommelingen op in de verwachtingen voor stad en regio - en deze zijn grotendeels onverwacht.

Als we de onzekerheid van de afgelopen vijf jaren als maatstaf nemen, en als in elke volgende periode van vijf jaren vergelijkbare afwijkingen optreden, is het beeld van Maastricht op de lange termijn een open vraag. Cruciaal zijn het inwonertal, dat sterk beïnvloed wordt door het overheidsbeleid, en de aantallen bezoekers, die meer conjunctureel en commercieel bepaald zijn, met de overheid in een ondersteunende rol. Het inwonertal ontwikkelt zich in samenhang met het woningaanbod, het investeringsklimaat, ‘kritische massa’ in de dienstverlening, en het culturele aanbod.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 35

31-08-10 13:51

36 | sEptEMbEr | ZUID | stRategIe

Voor bezoekers blijken winkelaanbod, horeca en attracties van groter belang. Alom blijkt hoe verschillend steden zich ontwikkelen, hetgeen onderstreept dat er meerdere opties zijn en dat er veel op het spel staat. Het is zaak op deze lange termijn ontwikkelingen greep te krijgen. Zelfs als de feitelijke ontwikkeling de verwachtingen overtreft, is het een onaangenaam gevoel dat dit “zo maar gebeurt” en zich schijnbaar aan onze controle onttrekt.

Wat verstaan we überhaupt onder ‘de verwachtingen overtreffen’ ? Als we niet weten wat we verwachten, is elke weg die we inslaan de juiste -- maar dat kan niet de bedoeling zijn. Zoals Frans Timmermans eerder dit jaar zei: “de politiek moet weer over de lange termijn durven praten”. Het “rapport” dat De Limburger aan de Maastrichtse politiek uitreikte aan het eind van de afgelopen raadsperiode, was juist op dit punt uiterst kritisch, en sprak van “sterk verval” met betrekking tot visionaire inzichten. De aandacht van politiek en media is gericht op concrete projecten en de korte termijn. De lange termijn vraagt om een andere benadering omdat het hier om andere veranderingen gaat: structureel, traag en onomkeerbaar. De vraag die hier op aansluit en die voorop zou moeten staan, is: “Hoe willen we leven ?”. Voor het antwoord op die vraag moeten we niet bij de experts zijn maar bij de burgers. Burgers ervaren het totaalbeeld van hun stad, en de vraag “Hoe willen we leven?” is een uitnodiging tot dialoog. Niet om het correcte antwoord te vinden en de toekomst te voorspellen, maar om de betrokken partijen te verleiden tot een gesprek over hun toekomstbeelden. Het gaat hier niet om een project maar om een proces.

Een complicerende factor is de individualisering van onze samenleving, die zowel planning als besturen veel moeilijker maakt.

De individuele burger versterkt zijn positie ten koste van de traditionele groepsverbanden. Individualisering vindt niet plaats omdat mensen dat bewust willen, maar vanwege nieuwe technologie en bijbehorend beleid.

Op het internet of in netwerken als Facebook is iedereen een individuele speler. De overheid versterkt deze trend met bijvoorbeeld burgerschapsnummers en persoonsgebonden budgetten. Naarmate mensen contact met elkaar zoeken en netwerken vormen, ontstaat “van de grond af aan” een nieuwe sociaal weefsel. Door de onbeperkte toegang tot informatie vertrouwen burgers steeds meer op hun eigen oordeel en intuïtie. Zij zijn het die bepalen “hoe we willen leven”, op grond van hun persoonlijke overwegingen. Naast vertrouwde wensen als werkgelegenheid en goede huisvesting gaat het daarbij eveneens om vertrouwen, tolerantie, fairness, openheid, cultuur, veiligheid, gemeenschappelijke

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 36

bekende beelden zijn gebruikt om scenario’s een naam te geven. Van links doelen en een gevoel van richting. Voor lange termijn planning kunnen we ons dus niet beperken tot economische groei en andere meetbare grootheden. De ‘ongrijpbare’ dimensies, waaronder waarden en emoties, tellen mee omdat de burgers deze nu eenmaal belangrijk vinden.

een kwestIe Van PeRsPectIef Een ieder van ons zou de vraag “Hoe willen we leven” op zijn eigen wijze beantwoorden, vandaar de steeds grotere diversiteit in de samenleving. Traditionele politieke partijen bestrijken niet meer het gehele spectrum.

Een partij die bouwt op een socialistische of christen-democratische levensbeschouwing, ontleent daar niet meteen een mening aan over Timmerfabriek of Euregio. Als we het debat over de toekomst van de stad willen aangaan, loont het derhalve om een stap terug te doen en bij de burger te beginnen.

De eenvoudigste methode daartoe is om enkele stereotypen te definiëren, die elk een deel van de bevolking representeren. “De” burger bestaat niet, en we moeten de verschillen willen zien. Voor Maastricht werden vijf jaar geleden drie stereotypen ontwikkeld, en deze zijn nog voldoende actueel om als model te dienen.

1 céRaMIque De eerste, en wellicht meest voor de hand liggende, invalshoek gaat ervan uit dat besturen een zaak voor de bestuurders is. Het is hun taak om te zien welke nieuwe projecten in aanmerking komen, en de beste daarvan te realiseren.

Deze benadering heeft Maastricht geen windeieren gelegd: Stokstraatkwartier, Universiteit, MECC en TEFAF, het verdrag van Maastricht, en de Céramique-wijk zijn alle op deze wijze tot stand gekomen.

Als Maastricht op deze weg voortgaat, volgt de stad het zogenaamde “Ceramique”scenario. Dat houdt in dat de stad er in slaagt zichzelf met succes te verkopen, en haar sterke punten om te zetten in groei en werk. Ze heeft een sterke “brand” en richt zich primair op het top-segment. Nieuwe projecten zijn ‘bijzonder’; de campus van Calatrava zou goed in dit beeld gepast hebben.

Typerend voor deze benadering zijn ook recente uitspraken dat Maastricht meer zakelijk toerisme nodig heeft en haar reputatie als Europese stad beter moet uitbuiten. Ook moet meer winkelend publiek geworven worden want “22 miljoen is nog niet genoeg”.

Tegelijkertijd doen stad en regio pogingen om meer mensen ertoe over te halen zich hier te vestigen. De stad concurreert op alle fronten,

31-08-10 13:51

naa

n links

stRategIe | ZUID | sEptEMbEr | 37

naar rechts: Fanfare, Regout, Ceramique zelfs met partners. Alle partijen buiten hun sterke punten uit, en het resultaat zou een groeiende stad Maastricht in een krimpende regio kunnen zijn.

Ook Gerard Marlet, auteur van “De aantrekkelijke stad”, wees daarop : “aantrekkelijke steden in perifere gebieden, zoals Groningen en Maastricht, zuigen de regio leeg”. Er moet evenwel nog veel gebeuren.

Thans blijft slechts een derde van de afgestudeerden van de Academie van Beeldende Kunsten in de regio Maastricht wonen, en van de universitair afgestudeerden vindt minder dan een derde een baan in Limburg.

Gebrek aan geschoold personeel wordt een remmende factor voor ondernemingen als DSM. Scholen beginnen terecht meer aandacht te besteden aan de taalvaardigheid Duits en Frans. Het aantal Nederlandse studenten (160) aan de Akense RWTH, een Europees top-instituut, is veel te laag.

Op alle fronten is behoefte aan meer ondernemingsgeest. Het type burgemeester dat hierbij hoort is iemand die “niet alleen ploegt maar ook kan zaaien en oogsten” zoals Manon Fokke het uitdrukte. Het is een “ik val aan, volg mij’ –type, iemand die het stadsbelang consequent voorop stelt, effectief kan lobbyen, en op resultaten wil worden afgerekend.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 37

2 Regout Een heel ander perspectief, dat leidt tot geheel andere aanbevelingen, is een reactie op de algehele technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Grenzen vallen weg, en de concurrentie tussen steden en tussen regio’s neemt toe. De toekomst van de stad hangt ervan af hoe ze op deze veranderingen inspeelt. De beslissing in deze slag zal vallen in het domein van kennis, talent, creativiteit en innovatie. De kernvraag is of Maastricht en Limburg in deze strijd kunnen meekomen.

Doorslaggevend zijn beslissingen die niet door ons genomen worden, maar door de goed opgeleide en getalenteerde mensen die de omslag naar een kennis-samenleving moeten dragen. Deze lieden zijn in hoge mate mobiel, en ze zijn vrij om van baan en woonplaats te wisselen als zich elders betere mogelijkheden voordoen. Ze willen snel wortel schieten maar blijven doorgaans ‘passanten’. Zij zijn de “creative class”, om de terminologie van Richard Florida te gebruiken waarmee elke stad met ambitie inmiddels vertrouwd is. Het is een bevolkingsgroep die van een stad openheid, tolerantie, en diversiteit verwacht, en die door de stad uitgedaagd wil worden. Voor hen is de stad het kader voor ontmoetingen met gelijkgestemden en het uitwisselen van ervaringen. Niet het internet maar de steden zijn broedplaatsen van innovatie. In dit proces zijn gemeente- en lands-grenzen slechts administratief van aard.

Wat de “creative class” betreft, heeft de Euregio precies het formaat van een grote stad, en het aanbod qua cultuur, onderwijs, en vervoer zou bij dat concept moeten aansluiten. Zo ver is het nog lang niet. Vooralsnog is Zuid-Limburg opgesloten binnen zijn grenzen -- want zo wordt verklaard dat de regio hekkesluiter is in een ranking van 40 Nederlandse regio’s naar economische veerkracht, en dat een mooie stad als Maastricht qua ‘woonaantrekkelijkheid’ niet verder komt dan de 33e plaats. Er is nog veel te doen. In de ogen van de “creative class” laat de opvang van buitenstaanders en buitenlanders te wensen over, en de stad heeft jongeren niet genoeg te bieden. Langs hun meetlat is Maastricht nog geen echte studentenstad – daarvoor is de universiteit te weinig verankerd. Het is evenmin een echte Europese stad – daarvoor is Europa te onzichtbaar en de betrokkenheid te gering, zoals blijkt uit de lage opkomst bij verkiezingen. De uitdaging op dit moment is om een begin te maken met de opwaartse spiraal van innovatie, uitdagend werk, openheid, tolerantie, betrokkenheid, en groei. Dit vraagt om een algehele omslag die te vergelijken is met het begin van het industriële tijdperk in Maastricht, waarbij Petrus Regout een sleutelrol speelde. Het bijbehorende scenario is dan ook naar hem vernoemd. Binnen dit toekomstbeeld past een

burgemeester die oog heeft voor de eisen van de post-industriële wereld, die de gevolgen daarvan voor de gevestigde orde kan inschatten, en die het transitieproces persoonlijk begeleidt.

3 fanfaRe Een derde groep burgers legt de nadruk geheel anders. Dit betreft de Maastrichtenaren die zich vóór alles zorgen maken over de identiteit van Maastricht, het cultureel erfgoed, de samenhang binnen de gemeenschap. Zij zijn typische representanten van de 79% die er trots op is een inwoner van Limburg te zijn, en de 65% die zich eerst Limburger en pas daarna Nederlander voelt (Bevolkingsonderzoek Limburg 2008). In Zuid-Limburg is dit Limburg-gevoel het sterkst. In Maastricht deed deze stroming van zich horen na het aftreden van burgemeester Leers, toen opeens de emotionele afstand tussen Maastrichtenaren en “Hollenders” in de publiciteit kwam.

niet het internet maar de steden zijn broedplaatsen van innovatie Velen werden er aan herinnerd dat Maastricht in wezen “een in zichzelf gekeerde stad” is. Het is de keerzijde van een bevolking die trots is op haar stad en de “Mestreechter Geis” wil behouden, omdat de stad er is voor de Maastrichtenaren en niet omgekeerd. “De kracht van de stad is de Maastrichtenaar zelf ”, zei toenmalig wethouder Han Hoogma al in 2005. Tal van voorbeelden laten zien wat dit in de praktijk betekent, bijvoorbeeld het feit dat Maastricht 25000 vrijwilligers heeft.

Het buurtplatform Statenkwartier heeft op eigen initiatief ‘Kunstkwartier 6211’ ingericht. Bij het jubileum van pastoor Kurris van de Onze Lieve Vrouwebasiliek bleek weer eens hoezeer de stad gehecht is aan haar kerkelijke tradities.

De stad moet prioriteit geven aan ‘cultuur’ als levenswijze; maar juist dan wordt zwaar getild aan de zwarte economie van de drugshandel, de agressie in het verkeer, graffiti en vandalisme. Juist wie trots is op zijn stad verwacht dat de regels nageleefd worden, dat de overheid brommers in het park tegenhoudt en ingeslagen autoruiten serieus neemt. Het is een teken aan de wand als een fonds gesticht wordt voor het herstel van vernielde kunstwerken of als het te riskant is om MVV en VVV een oefenwedstrijd te laten spelen.

31-08-10 13:51

38 | sEptEMbEr | ZUID | stRategIe

Hier wordt een burgemeester gevraagd die “een van ons” is, een burgervader voor de mensen, een beschermheer van de stad, een teamspeler. Het is dan, zoals gouverneur Frissen onlangs opmerkte, “niet aan de burgemeester om voor de troepen uit te lopen”.

Dit derde perspectief is weerspiegeld in het zogeheten ‘Fanfare’ scenario. Dit is het toekomstbeeld van een stad die trouw blijft aan zichzelf, goed in haar vel zit, en aldus haar aantrekkingskracht behoudt.

In concReto Dit is uiteraard een vereenvoudigd model: niemand behoort geheel en al tot één van de drie stereotypen. Maar we kunnen elk van de drie dagelijks herkennen in de media. Het model laat zien waarom over zoveel thema’s door verschillende mensen zo diepgaand verschillend wordt gedacht. De ideale burgemeester in de drie verhalen geeft prioriteit aan, respectievelijk, de barricadestrijd, de ”creative class”, en een rol als burgervader. De verschillen van perspectief werken door in vele andere thema’s. Bijvoorbeeld: heeft ‘sjiek en sjoen’ het effect dat de stad meer bezoekers trekt, of leidt het tot Disney-toestanden die creatief talent afschrikken? Is het Landbouwbelang een prachtlocatie voor 100-200 luxe appartementen, of is het de enige ‘rafelrand’ die Maastricht nog heeft? Het Vrijthof wordt enerzijds gezien als het perfecte decor voor evenementen, anderzijds als de locatie bij uitstek die niet als productiefactor moet worden ingezet.

Voor sommigen is Culturele Hoofdstad een vorm van ‘city marketing’ met een verwachte 2-3,5 miljoen extra bezoekers, voor anderen is het een unieke kans om de cultuuromslag

te bewerken naar kennis en creativiteit. De Heiligdomsvaart is een evenement met onbenut potentieel, ofwel het moet beslist niet commercieel geëxploiteerd worden, inclusief tribunes en omheiningen. Kerken zijn belangrijk als toeristische attracties, ofwel de kerk raakt, zoals de Sterre der Zee aangeeft, meer dan enige andere dimensie het wezen van Maastricht’s cultuur en historie. Het Engels als voertaal is een ‘must’, ook voor de stad, ofwel het paard van Troje. Dialect versterkt de band, ofwel vergroot het isolement. Maastricht heeft een canon en een historisch museum nodig, of moet daarvan beslist afzien om het chauvinisme niet nog verder op te voeren.

Velen vragen zich af wat Europa kan doen voor Maastricht, voor anderen is de juiste vraag wat Maastricht kan doen voor Europa. De reden om de Euregio te stimuleren is de gedachte “eendracht maakt macht”, maar voor anderen is belangrijker dat de Euregio in culturele zin herenigt wat altijd bij elkaar gehoord heeft.

Regionale media, zoals kabel en kranten, zijn gewoon “business”, ofwel ze zijn essentieel om de Euregio vorm te geven en moeten daartoe worden ingezet. In één perspectief is Maastricht een studentenstad die daarom overlast moet accepteren, anderen vragen zich af voor wie nachtelijke herrie op doordeweekse dagen zo belangrijk is. Op den duur zal Maastricht het moeten hebben van grotere aantallen bezoekers, maar anderen zien dit als een doodlopende weg omdat het aantrekken van inwoners er door wordt afgeremd. Bij al deze voorbeelden geldt dat de tegenstellingen reëel zijn en dat “alles kiezen” geen optie is.

Maar wie niet wil kiezen en wacht tot de wal het schip keert, heeft daarmee ongewild ook een keuze gemaakt.

PRoJecten als Bouwstenen Van Het BeleId Voor sightseeing kunnen toeristen in Maastricht terecht bij een ‘solar sightseeing’ treintje, een ‘tram op aardgas’, een gele Amerikaanse schoolbus, ofwel Vespa’s, Segways, oude fietsen of rode steps. Dat is geen probleem, maar wel illustreert dit voorbeeld hoe een stad zich ontwikkelt die elk voorstel voor elk project separaat op zijn merites beoordeelt. De lange termijn wordt dan niet gestuurd, maar verschijnt vanzelf als de optelsom van een lange reeks concrete beslissingen. Waar projecten centraal staan overheerst per definitie de korte termijn invalshoek, ook al worden projecten verdedigd door te verwijzen naar de lange termijn. Een actueel voorbeeld is de Timmerfabriek, die ontwikkeld is als ‘project’, met nadruk op constructie, ontwerp, specificaties, kosten, en subsidies. De aanbodkant, het gebouw (de ‘hardware’), staat voorop, daarna volgt de vraagkant (de ‘software’). Een strategische

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 38

zwarte economie

hoo

musicals graffiti ‘verzet tegen krimp ’

‘creat

A visie 20000 studenten zinloze herrie

22 m

cultuur-om

bereikbaarh “eine vaan us” handhaven

benadering begint aan de vraagkant en ziet de Timmerfabriek als onderdeel van een groter geheel. Uitgangspunten zijn dan het plan voor omgeving en aanlooproutes, een marktonderzoek, en een ‘verhaal’ over de toekomst van film en theater in Maastricht.

Wat is op termijn de culturele meerwaarde van de Timmerfabriek voor de stad? wat zijn de gevolgen voor de locaties die vrijkomen?

Hoe is gereageerd op de verandering van toekomstbeelden sinds 2005 ? Welke zijn de alternatieven voor deze investering ? Voor de lange termijn maakt het een wezenlijk verschil welke invalshoek gekozen wordt. Zoals Nicis’ Gerard Schouw het uitdrukte : om te voorkomen dat een web aan losse projecten de stad overwoekert, is een “rotsvaste verankering in meerjarig beleid” vereist. Elk project is een bouwsteen in de ontwikkeling van de stad, een middel en niet het doel.

31-08-10 13:51

stRategIe | ZUID | sEptEMbEr | 39

cultuurhuis hoogopgeleiden

fiti

city marketing ‘sjiek en sjoen’

binnenstad autovrij

‘kritische massa’ hekkesluiter

‘creative class’ Aken booming city

Magisch Maastricht

koopstad 22 miljoen bezoekers

partijbelangen MestreechterGeis

ultuur-omslag

reikbaarheid

aan us”

89000 inwoners samenwerken

glasvezelnet

Wanneer het project tot doel wordt, verandert daarmee ook het type besluitvorming. Omdat alle aandacht uitgaat naar één cruciale beslissing (‘ja’/’nee’), kunnen tactiek, lobbyen en public relations gaan overheersen.

Het levert stellingen op als: “Een Maastricht zonder Timmerfabriek is ondenkbaar”. Wie het oneens is met het project, wordt gebrek aan cultureel besef verweten, of onvoldoende loyaliteit met de Culturele Hoofdstad ambities.

In het algemeen geldt dat het ontbreken van een lange termijn toekomstbeeld leidt tot ineffectieve besluitvorming. Waar een helder toekomstbeeld ontbreekt, verschijnt een wenslijst die de optelsom is van de wensen van alle partijen. De lijst ontbeert profiel en gevoel van richting, evenals een stellingname ten aanzien van urgentie en prioriteiten. Ze kan niet als checklist gebruikt worden om onderscheid te maken tussen nieuwe projecten die

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 39

klaagcultuur Euregio beste stad

wel, en andere die niet, in het beleid passen. Bij bezuinigingen is de neiging om de pijn ‘eerlijk te verdelen’, terwijl juist dat gelegenheden zijn om gewenste projecten een extra ‘push’ te geven. Vaak ontbreken formeel overeengekomen actiepartijen en deadlines, en kan niemand persoonlijk op de resultaten worden aangesproken. Een ieder maakt dan zelf uit of, en waarom, een bepaald project als succes gezien wordt. Het leidt tot een bestuurscultuur die “nakomen wat je afspreekt en afmaken waar je aan begint” ontmoedigt.

Meten Van doelstellIngen en PRestatIes Een wezenlijk onderdeel van strategische planning is de bereidheid om te onderzoeken wat er misging, en daaruit conclusies te trekken. De media laten zien welke projecten daarvoor in aanmerking komen, zoals de

Calatrava campus, de Dousberg, Mosae Forum, Belvedère, of de Hoenderstraat. In het centrum staat 10% van de winkels leeg (vandaar oppositie tegen het verlenen van nieuwe vergunningen), het aantal hotelgasten liep vorig jaar met 6500 terug (vandaar bezwaren tegen het nieuwe Hilton hotel).

Waarom floreert Limburg niet enorm, waarom loopt universiteitsstad Maastricht gevaar te krimpen? Dat zijn vragen die een antwoord behoeven, als onderdeel van een strategisch debat waar de sterke en zwakke punten geïdentificeerd worden. Daarbij worden harde noten gekraakt, en dat moet kunnen.

Vaak kan dit in de praktijk niet omdat beleidsvorming verward wordt met ‘city promotion’. Zelfs binnenskamers is het dan moeilijk man en paard te noemen. Het signaleren van tegenvallers wordt dan bekritiseerd als negativisme. Wie echter aangeeft hoe vaak verwachtingen niet zijn uitgekomen, is nog niet cynisch of tegendraads. Het is essentieel dat hoofdrolspelers aangeven waar zij persoonlijk staan, wat hun invalshoek is, waarom ze zeggen wat ze zeggen en reageren zoals ze reageren. Een dergelijke openheid wekt vertrouwen. Burgers zijn allergisch voor dubbele agenda’s, halve openheid, ‘spin doctors’,en verborgen belangen. Bijeenkomsten waar deelnemers enkel spreken namens hun organisaties, leiden zelden tot nieuwe gezichtspunten.

Deelnemers hebben dan weinig speelruimte, moeten concessies voorkomen, en zijn in wezen defensief. Dialoog over de lange termijn heeft individuele besluitvormers nodig die hun persoonlijke positie en logica duidelijk maken. Als we bovenstaand model als aanzet daartoe gebruiken, zijn de vragen : wat denkt U persoonlijk over de toekomstbeelden Céramique, Regout en Fanfare? welke van deze drie perspectieven zal volgens U uiteindelijk de boventoon voeren? hoe wenselijk is dat in Uw ogen? Hoe willen we leven ?

Voor een samenleving is het moeilijk om te “meten” hoe goed ze het doet. Een onderneming kan haar succes afmeten aan de financiële resultaten -- een benadering die niet perfect maar wel werkbaar is. Welke meetbare indicator zou een stad moeten aanhouden om aan te geven hoe voorspoedig ze zich ontwikkelt? In het geval van Maastricht is er veel voor te zeggen om hiervoor het inwonertal te kiezen.

Aan het begin van een raadsperiode wordt dan afgesproken dat het succes van het beleid afgemeten wordt aan de groei van de bevolking. Immers “een aantrekkelijke stad als Maastricht krimpt niet” (Gerard Marlet), en “we accepteren krimp niet” ( Jacques Costongs).

31-08-10 13:51

40 | sEptEMbEr | ZUID | stRategIe

Als Maastricht op lange termijn het inwonertal gestaag ziet toenemen, is dat het bewijs dat de stad daadwerkelijke aantrekkingskracht heeft en dat de gewenste positieve spiraal van de grond komt. Het draait om immigratie en niet om het aantal geboorten, -- het laagste van de Nederlandse steden. Door het inwonertal centraal te stellen, worden bestuurders aangespoord om al datgene te doen dat de aantrekkelijkheid als vestigingsplaats vergroot. De stappen die daartoe genomen worden vallen samen met vrijwel alle gewenste actiepunten, en om die reden is het inwonertal een goede maatstaf voor succes.

VecHten tegen de koRenwolf Een thema dat voor de lange termijn op elk gebied doorwerkt, is samenwerking. Vorig jaar gaf de visitatiecommissie de Zuid-Limburgse bestuurders hiervoor een rode kaart, omdat nog steeds ‘het denken vanuit de eigen kernen prevaleert’ waardoor alom sprake is van ‘terugtrekkende bewegingen’. In werkelijkheid is er meer operationeel overleg dan voorheen, en er zijn volop goede voornemens voor verdere samenwerking. Maar de ervaring met de Zuid-Limburgse voetbalclubs laat zien dat geen enkele club zichzelf wil opheffen, en dat geldt ook buiten de sport. Het aantal van 19 gemeenten in Zuid-Limburg moet worden teruggebracht, maar de potentiële verliezers werken daar niet aan mee. De structurele oplossing is niet het eenvoudigweg samenvoegen van gemeenten, maar het bewust vervagen van gemeentegrenzen. Het probleem is dat te veel politieke macht in de regio nog verdeeld is op basis van geografie. Dat is vergelijkbaar met nationale bestuursapparaten, die elk volledig uit een enkele nationaliteit bestaan, en alleen al daardoor met de rug naar elkaar staan.

Gemeenten zijn geprogrammeerd om het maximale onderscheid te maken tussen ‘wij’ en ‘zij’, met als belangrijkste regel “I’ll do it my way”. Bovendien zijn de spelregels dusdanig dat buurgemeenten al snel in een “zero sum game” terechtkomen, waar een partij wint als de andere verliest. Een gemeente ziet niet graag dat betalende inwoners verhuizen naar de andere kant van de gemeentegrens, of hulpbehoevenden in omgekeerde richting.

Maar naarmate woon-werkverkeer, recreatie en winkelen boven de gemeentegrenzen uitgroeien, denkt de burger wel regionaal.

in de winst of schadeloos gesteld worden voor overlast. Een structuur die berust op “winnen of verliezen” zal nooit de (Eu-)regio opleveren die alle partijen zeggen te willen.

Elke manager weet dat de keuze van spelregels bepaalt of mensen zullen samenwerken of elkaar het licht in de ogen niet gunnen. Het verschil tussen een collectieve of een individuele bonus werkt is bepalend voor de mate van samenwerking. Met de juiste structuren en regels wordt regionale samenwerking een zaak van eigenbelang. Daarmee wordt het vertrouwen van de burgers hersteld, die de huidige fragmentatie hoofdschuddend aanzien. Thans ontstaat in de media het portret van zeurende, passieve, incompetente (Zuid-) Limburgers, die kennelijk nooit tevreden zijn. Daarmee is de vicieuze cirkel gesloten. “Het allergrootste struikelblok zijn wijzelf, als we niet het lef hebben in onszelf en onze kracht te geloven” , aldus Frans Timmermans. Maar het zijn de bestuurders die als eersten concrete stappen moeten nemen, door een structuur te introduceren die instellingen en gemeenten, evenals afdelingen binnen gemeenten, minder aanleiding geeft om hun energie naar binnen te

richten en elkaar als grootste bedreiging te zien.

Als dergelijke stappen achterwege blijven, is de kans groot dat de regio het “Korenwolf ”scenario gaat volgen, dat vorig jaar voor de regio werd ontwikkeld onder leiding van de HIT Foundation. Dit scenario beschrijft een regio die grote plannen maakt, die vervolgens niet gehaald worden, waarna nieuwe plannen worden gemaakt – enzovoort. Niets loopt volgens plan, maar het is de schuld van de korenwolf. Niemand weet waarom zo veel creativiteit en goede bedoelingen zo weinig tastbaar resultaat opleveren. Het geheel is minder dan de som der delen. Succes creëert succes, maar het mechanisme werkt in dit geval in omgekeerde richting. Een deel van de bevolking heeft een gevoel van “genoeg is genoeg”, en ervaart het gebrek aan nieuwe activiteit tevens als het behoud van de regio die hen lief is. Een dergelijke ontwikkeling komt niet uit de lucht komt vallen. Wie ze wil tegenhouden ziet in het scenario hoe het probleem van de korenwolf moet worden aangepakt.

Foto: GaiaPark Kerkrade Zoo

Deze structurele problemen vereisen structurele oplossingen. Zo kan verordonneerd worden dat een gemeente die beslissingen voorbereidt met gevolgen voor buurgemeenten, deze buurgemeenten van meet af aan voor de beraadslagingen moet uitnodigen. Ook de Euregio zal pas van de grond komen als alle partijen die de gevolgen van een project ondervinden, naar verhouding delen

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 40

31-08-10 13:51

stRategIe | ZUID | sEptEMbEr | 41

Het MoBIlIseRen Van alle PotentIeel De drie groeperingen uit het model hebben elk hun eigen beeld van de meest wenselijke toekomst. Het is natuurlijk niet de bedoeling om één van de drie te kiezen : elk van de drie toekomstbeelden moet tot zijn recht kunnen komen. Maar evenmin om ze alle drie te kiezen : elk initiatief vereist onverdeelde aandacht. Maximaal resultaat wordt bereikt als degene die in een bepaald perspectief of scenario gelooft, ook degene is die de plannen uitvoert die in dat scenario thuishoren. Elke ondernemer, politicus, bestuurder, of ambtenaar is het meest effectief als hij initiatieven ontplooit en uitvoert die naar het scenario leiden waarop hij hoopt. In een hyperconcurrerende wereld wordt de slag gewonnen met 200 procent overtuiging en inzet, niet met halve oplossingen en ‘voor elk wat wils’. Daadkrachtig beleid wordt gemaakt door individuen en afdelingen die plannen uitvoeren die bij hun eigen aspiraties passen.

Wie de ‘creative class’ wil aanspreken, zal daarvoor mensen moeten aanstellen die persoonlijk in de ‘creative class’ geloven. Wie het thema Europa tot leven wil brengen, moet er ook persoonlijk van overtuigd zijn dat Europa belangrijk is. Wie iets wil doen voor mensen die zich onbehaaglijk voelen in hun buurt, moet aanvoelen hoe allesoverheersend het effect van overlast kan zijn. Wie verantwoordelijk is voor de kennis-economie moet een helder beeld hebben van wat dit inhoudt.

Deze stelregel is van toepassing op elk van de grote thema’s op de politieke agenda. Op dit moment komt het te vaak voor dat een partij de verantwoordelijkheid voor een opdracht opeist op formele gronden, maar vervolgens de motivatie en het vuur mist om de klus te klaren. Dit is ook de reden waarom de drie toekomstbeelden niet moeten worden opgemengd : dat leidt tot een kleurloos gemiddelde waar niemand warm voor loopt.

weRken aan de lange teRMIJn Tot slot, de vraag tot welke actiepunten het verhaal van de lange termijn op dit moment kan leiden. Daartoe maken we nog eenmaal gebruik van de drie afzonderlijke toekomstbeelden.

De Maastrichtse scenarios uit 2005 kwamen reeds ter sprake. Zij werden ontwikkeld door een groep ‘betrokken burgers’, als bijdrage aan het debat over de lange termijn toekomst van de stad. Deze publicatie heeft niet veel tastbaar resultaat opgeleverd. Het project bevestigde dat de aandacht voor de lange termijn beperkt is, en dat er een zekere huiver is om visies te formuleren. Daarnaast was het project bedoeld om te zien of burgers inderdaad een bijdrage kunnen leveren aan het politieke debat. Dat dit een goede zaak of zelfs noodzaak is, wordt door niemand bestreden. “Politici moeten de macht durven delen met burgers, burgers leren vertrouwen”.

In januari 2009 sprak burgemeester Leers over een “denktank van 120000 Maastrichtologen”, waarmee het reservoir van ideeën en ervaring

Waar het de burgers met een “Regout”perspectief betreft : vraag hen dringend om te experimenteren en om ad hoc projecten uit te voeren. Stel hen de vragen waarop we momenteel geen antwoord hebben, bijvoorbeeld over politiek management of de wetgeving in grensgebieden. Maak het gemakkelijker voor creatieve mensen om elkaar ‘toevallig tegen te komen’. Laat zien dat ook ‘passanten’ trots mogen zijn op Maastricht, zelfs als ze hier pas kort wonen en wellicht een kritische blik hebben. Daag hen uit mee te denken en niet af te wachten.

Het “Céramique” deel van de gemeenschap is doorgaans goed op de hoogte, en speelt een essentiële rol in de stadsontwikkeling. Met name hier is de ervaring met management concepten te vinden die stad

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 41

van de burgers aangeboord zou worden.

Maar voormalig McKinsey topman Mickey Huibregtsen wees er op dat de overheid koudwatervrees heeft voor de burger. Dat is niet verwonderlijk. Bestuurders en deskundigen zijn in projectontwikkeling en uitvoering op vertrouwd terrein, en daar is hun expertise doorslaggevend. Ze verliezen die bevoorrechte positie in inhoudelijke debatten met burgers, die eerder de algehele toestand zien, ‘waarom?’- vragen stellen, en andere criteria aanleggen. Dit vereist een “hearts and minds” benadering. Uiteindelijk zal de betrokkenheid van burgers slechts realiteit worden als de bestuurscultuur daarvoor de ruimte schept.

Onlangs is het scenario-project gevolgd door een website-project, met eenzelfde doelstelling. De site (“hoe willen we leven”, <www. hwwl.eu> ), is een forum waar burgers, in één A4, hun visie presenteren voor stad en regio.

De keuze van onderwerpen is geheel vrij, en belangstellenden kunnen zich als auteur aanmelden of zich abonneren op de nieuwsbrief. Tot dusver zijn ongeveer 70 bijdragen op de site gepubliceerd, en deze geven een eerste indruk van de thema’s die burgers bezighouden. Opmerkelijk is dat bepaalde velden geheel ontbreken terwijl andere veel aandacht krijgen De huidige volgorde is ruwweg : regio en euregio, de stad van de toekomst, krimp en groei, echte en nieuwe Maastrichtenaren, participatie van burgers, bestuurscultuur, en de nieuwe burgemeester. Het ligt in de bedoeling om de aldus ontstane “burger-agenda” meer aandacht en publiciteit te geven.

en regio nodig hebben voor lange termijn exercities. Meer dan thans gebeurt, zou de ‘Ceramique’ -expertise ingezet kunnen worden om analyses te verbreden van project naar beleid, van de haalbaarheid van projecten naar ‘de stad waarin we willen leven’.

De “Fanfare” aanhangers verwachten meer aandacht voor hun zorgen en prioriteiten - in woord en daad. Wat de politiek als ‘kleinigheden’ of bijzaken lijkt te beschouwen, is voor hen vaak hoofdzaak. Wat voor de stad een klein probleem is, kan in hun straat een groot probleem zijn. Als zij wijzen op het belang van schaalverkleining of meer discipline in het onderwijs, verwachten ze niet te horen dat de lokale politiek ‘daar niet over gaat’. Anderzijds moet met name dit segment van de bevolking onder ogen zien dat de stad behoefte heeft aan orthodoxe èn onorthodoxe nieuwkomers, en voor beiden plaats moet inruimen. Dat is in het belang van alle bevolkingsgroepen. Op langere termijn is het denkbaar dat de autochtone Maastrichtenaren – qua aantallen en invloed - hun meerderheid zullen verliezen.

Een dergelijk ‘tipping point’ proces is dramatisch en vereist langdurige begeleiding.

Met deze suggesties is impliciet een profielschets gegeven van de nieuwe burgemeester.

De mate waarin de nieuwe burgemeester zich in alle genoemde perspectieven kan inleven, is belangrijker dan van welke politieke partij hij lid is. Strategisch handelen vereist autonomie, ervaring elders, een persoonlijk ‘verhaal’.

Onder de huidige omstandigheden heeft de burgemeester niet zozeer een eigen portefeuille nodig, als wel een grote persoonlijke betrokkenheid bij de stad in haar totaliteit, bij de externe veranderingen en concurrentieverhoudingen, en de lange termijn.

Joop de Vries is oud-scenarioschrijver van Shell en mede-oprichter van de website www.hwwl.eu

31-08-10 13:51

42 | sEptEMbEr | ZUID | oPInIe

succes is een keuze Voor de regio Zuid-limburg is de wereldeconomie natuurlijk een factor van betekenis. in die wereldeconomie zijn sommige regio’s heel succesvol omdat ze een heel gerichte keuze hebben gemaakt. Wat kan Zuid-limburg daarvan leren? hoe liggen onze kaarten en belangijker: wat is onze troef-aas?

Door Maurice Lambriex

I

n de Westerse wereld wordt veel gesproken over de ontwikkeling van kenniseconomie. De hoge toegevoegde waarde die het vermarkten van kennis met zich meebrengt levert welvaart op. Dit soort plannen wordt op vele plekken gesmeed, maar zij kunnen alleen maar succesvol zijn indien er ook een goede basis voor een dergelijke kenniseconomie aanwezig is. Hoe zit dat voor Zuid-Limburg?

Zuid-Limburg ligt in de zogenaamde ELAT regio. Deze driehoek met op de hoekpunten de steden Eindhoven (met de High Tech Campus en TU Eindhoven), Leuven (met de KU Leuven) en Aken (met de RWTH en ontwikkeling van een grote campus) wordt internationaal gezien als een bakermat met kennis. Zo is bijvoorbeeld de technologie achter de mp3 ontwikkeld met inbreng van de RWTH. Of om zaken in ander perspectief te plaatsen, daar waar Nederland moeite heeft om conform de Lissaboncriteria 3% van het BNP te investeren in onderzoek en ontwikkeling, wordt dit in Zuid-Oost Nederland (en de ELAT) als regio gehaald.

Welke potentie heeft Zuid-Limburg als het gaat over de economische ontwikkeling? Deze regio herbergt drie grotere steden, Maastricht, Sittard-Geleen en Heerlen. Daarnaast is er het bekende Heuvelland. Samen maken ze onderdeel uit van de EU-regio. Een gebied dat zich uitstrekt over delen van België, Duitsland en Nederland. Het is een gebied met een rijke historie en wordt ook wel het balkon van Europa genoemd. Dit alleen maar om aan te geven dat Zuid-Limburg nauw verweven is met haar buren over de grens en haar focus niet alleen binnen de Nederlandse landsgrenzen zoekt.

In Zuid-Limburg en de ELAT zijn vele kenniscentra aanwezig. Deze kennen een goede infrastructuur welke hen faciliteert.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 42

Ook is het gebied goed bereikbaar met drie internationale luchthavens binnen een cirkel van 1 uur autorijden (Zaventem, Keulen/ Bonn en Düsseldorf ). In het hart van ZuidLimburg zijn de Chemelot Campus in Sittard-Geleen en de Life & Sciences Campus in Maastricht gelegen. Inmiddels wordt de regio Zuid-Limburg, met het sterke achterland in de ELAT, internationaal aangemerkt als een sterke kennisregio met veel potentie. In dit proces is de ontwikkeling van de Chemelot Campus de katalysator.

Grote vraag die daarbij opkomt: Hoe gaan we dat dan realiseren? Om in kooktermen te spreken, zelfs als er een goede mise en place aanwezig is, dan nog is er een goede kok nodig die er een smakelijk gerecht van maakt. Zo geldt dat ook voor de ontwikkeling van de kenniseconomie in Zuid-Limburg.

Daarom is interessant om te zien dat Provincie Limburg, Universiteit Maastricht en DSM elkaar gevonden hebben bij de Chemelot Campus. Er is een letter of intent getekend en inmiddels is men druk bezig om een masterplan te ontwikkelen voor het einde van dit jaar. Extra interessant is dat deze drie partijen een zogenaamde triple helix vormen.

Een samenspel van overheid, ondernemingen en onderwijsinstellingen.

De triple helix is een gekend model, waarbij de drie actoren iedere keer een andere rol aannemen om zo hun gezamenlijk doel te bereiken. Het is lastig om dit model op papier vast te leggen, omdat het iedere keer verandert en zich aanpast aan de dynamiek van dat moment. Net dat maakt de triple helix uitermate geschikt voor de ontwikkeling van een kenniseconomie, maar het is ook een zeer moeilijk samenspel. De ene keer is bijvoorbeeld de overheid in de lead en neemt ze het voortouw. De andere keer is het weer de onderwijsinstelling die voorop loopt. De respectievelijke organisaties moeten meebewegen en inspelen op deze iedere keer veranderende rol van hun organisatie. Echter

alles vanuit een gemeenschappelijk doel dat bereikt moet worden.

Voor Zuid-Limburg is dat doel het inrichten van een goede kenniseconomie. En dat staat niet op zichzelf. In eerste instantie wordt natuurlijk aan het werken gedacht. De kenniswerker dient gefaciliteerd te worden in hetgeen hij/zij wil. Natuurlijk moeten de arbeidsomstandigheden en technische uitdagingen van dusdanige aard zijn dat deze kritische personen naar de regio gelokt worden. Maar er is meer. Het is een combinatie van werken, wonen en recreëren die het voor de kenniswerker interessant maakt.

En net daar kan Zuid-Limburg zich sterk in maken.

Zuid-Limburg is een gebied waar op heel diverse manieren gewoond kan worden.

Zowel in de stad, maar ook in het prachtige Heuvelland. In de regio, maar ook in de gebieden net aan de andere kant van de grens in België en Duitsland is een rijk aanbod aan recreatie. Of dat nu cultuur is, of vertier, in de omgeving is veel te doen. Illustratief is de ambitie van het worden van Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. Niet alleen Maastricht, maar de steden in de regio gezamenlijk spreken deze ambitie uit.

Gelukkig hoeven we het wiel niet zelf opnieuw uit te vinden. Er zijn regio’s in de wereld waar ze met succes (en een gerichte aanpak) een succesvolle kenniseconomie hebben opgezet. Bekendste gebied waar ze met focus een hele nieuwe industrie hebben opgezet is Silicon Valley. Het succes daar werd gedragen door een groep van mensen die elkaar iets gunden vanuit een voedingsbodem op universiteit Stanford. Deze groep bestond uit een heel netwerk van onderzoekers, entrepreneurs, venture capitalists en andere rolmodellen, die gezamenlijk de hele waardeketen voor een succesvolle verzilvering van wetenschappelijke kennis (valorisatie) bij elkaar brachten. Het verschil zat hem in de attitude van de mensen en het feit dat er een focus was in de ontwikkelingen.

Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van de Singaporese economie. In de jaren ’60 van de vorige eeuw was deze nog arbeidsintensief. Inmiddels is door gerichte investeringen deze via een economisch model waar kwaliteit en flexibiliteit voorop staat doorgegroeid naar een technologisch gedreven economie in de jaren ’90 van de vorige eeuw. Momenteel worden de beste faciliteiten ingericht voor top- onderzoekers om in Singapore te bouwen aan de kenniseconomie. Tegelijkertijd worden daarbij alle andere onderdelen van de noodzakelijke waardeketen (geld, rolmodellen, ondernemerschap, e.d.) aan toegevoegd om het succesvol te laten zijn.

Dichterbij huis is Leuven een goed

31-08-10 13:51

oPInIe | ZUID | sEptEMbEr | 43

High-tech onderzoek op de open campus Chemelot voorbeeld. Daar werd in de jaren ’70 van de vorige eeuw LRD opgericht. Een valorisatiecel die een spin in het web vormde om kennis om te zetten in daadwerkelijke business. Daarmee is ze zeer succesvol. Op valorisatiegebied is de KU Leuven een voorbeeld in de wereld en ook uitgeroepen tot beste valorisatiecel. Nota bene ligt deze in onze eigen ELAT en spreken we dezelfde taal. In de driehoek Londen-OxfordCambridge is men ook met succes aan een kennisregio aan het bouwen. Daar brengen ze de kennis van twee universiteiten samen met de financiële kracht en kennis van Londen.

Ook zijn er voorbeelden van regio’s waar de opbouw van een kennisregio niet van de grond komt. Onlangs besloot Merck om haar R&D activiteiten in Oss bij MSD op te heffen.

De toegevoegde waarde van de R&D in de daadwerkelijke business ontbrak voor Merck.

Net daarom is de triple helix zo van belang. Als er geen ondernemerschap los wordt gelaten op de kennis, dan ontbreekt het uiteindelijke verdienmodel waar een kennisregio zo krachtig mee kan worden. Indien de kennis echt goed vermarkt wordt, dan brengt dat welvaart, maar ook geld om nieuw onderzoek en ontwikkeling mee te doen. Dan ontstaat een volledige waardeketen welke zichzelf in stand houdt en versterkt. Met de aanwezigheid van deze triple helix in Zuid-Limburg alsmede onderscheidende posities in kennis is er een goede voedingsbodem voor de uitbouw van

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 43

een kenniseconomie.

Wat levert het dan op? Met de opbouw van de kenniseconomie komen er vele nieuwe banen beschikbaar. Voorzichtige schattingen gaan uit van 1.000 extra plaatsen op de Chemelot Campus en voor de Life & Sciences Campus in Maastricht ligt de ambitie op 2.500 extra arbeidsplaatsen. Dergelijke kenniswerkers trekken ook hoogwaardige indirecte arbeid aan (denk hierbij aan ondersteunende diensten op het gebied van R&D).

En daarnaast consumeren zij ook in hun eigen regio. Dat komt de lokale economie weer ten goede. Al deze mensen moeten tevens ergens wonen. Dat geeft weer een boost aan de woningmarkt.

Al met al een geweldige uitgangspositie voor de regio Zuid-Limburg dus. De ingrediënten zijn aanwezig, partijen hebben elkaar gevonden. Waar het nu op aankomt is leiderschap. Leiderschap in de zin van het maken van de juiste keuzes in de inhoudelijke werkvlakken. Het initiatief nemen tot het vormen van de juiste coalities en het aanjagen en bewaken van de uitvoering van de plannen.

Keuzes zullen gemaakt moeten worden in de inhoudelijke speerpunten. Uiteindelijk zullen alleen die werkvelden over moeten blijven waar de regio Zuid-Limburg kritische massa in heeft en kan uitbouwen tot unieke (wereldwijde) posities. Dan kan daadwerkelijk

echte toegevoegde waarde geleverd worden op de lange termijn.

Bij het maken van deze keuzes komt de triple helix weer om de hoek kijken. De drie typen partijen overheid, ondernemingen en onderwijsinstellingen moeten samenwerken vanuit het gezamenlijke doel de kenniseconomie in Zuid-Limburg te realiseren. Binnen deze triple helix zal een leidend persoon of leidende coalitie het voortouw moeten nemen om iedere keer de partners op de juiste manier in de samenwerking te positioneren.

Tot slot. Er is ook nog een andere taak die vanuit de triple helix opgepakt dient te worden.

De kansen op de ontwikkeling van een sterke kenniseconomie in onze regio dient uitgedragen te worden naar de inwoners. Zij moeten trots worden op deze kansen en samen mee uitdragen en geloven in deze potentie. Op die manier wordt het ook een ontwikkeling die gedragen wordt door de hele bevolking. Dit geeft brede trots en elan die nodig is de kansen te kunnen verzilveren.

Maurice Lambriex is onafhankelijk consultant

31-08-10 13:51

44 | sEptEMbEr | ZUID | oPInIe

limburgse politiek in wurggreep van geert Zijn partij heeft in limburg nog geen enkele vorm. Gezichten ontbreken. tocht bepaalt Geert Wilders nu al de agenda van de limburgse politiek. de fracties in Provinciale staten zijn doodsbenauwd voor de eerstvolgende verkiezingen op woensdag 2 maart 2011. en Wilders? die schaterlacht. een analyse.

Door Peet Adams

W

acht Limburg bij de verkiezingen voor Provinciale Staten over een half jaar echt de Wildersrevolutie? De angst is tastbaar in het provinciehuis. Vooral bij het CDA. Na de landelijke dreun, loopt die partij het risico nu ook in Limburg van de kaart geveegd te worden. Maar ook de VVD, de PvdA, GroenLinks, PNL, SP, D66 en de Partij voor de Dieren zijn er allesbehalve gerust op.

Alles en iedereen houdt er rekening mee dat Wilders in maart volgend jaar met een lijst meedoet aan de Statenverkiezingen Een herhaling van de uitslag van de Kamerverkiezingen van 9 juni zou betekenen dat de politieke koers in Limburg tot 2015 gedomineerd wordt door de PVV. Misschien wel met een meerderheid in het college van Gedeputeerde Staten.

Het is bijna meelijwekkend om te zien hoe de Limburgse politiek omgaat met het fenomeen Wilders. In plaats van zelfbewust te kiezen voor een eigen strategie, lijkt de gevestigde orde alleen nog maar bezig met te reageren op elke stap en elke uitlating van Wilders. En krijgt de PVV een steeds mooier decor om te acteren. Je kunt de Limburgse kranten geen dag meer openslaan, zonder meningen, commentaren, waarschuwingen en opinies over de PVV. Gedeputeerden en fractievoorzitters van links tot rechts orakelen elke dag opnieuw over Wilders.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 44

Free publicity die de doorsnee kiezer, teleurgesteld in de huidige politici, steeds meer het idee geeft dat Wilders enorm belangrijk moet zijn. En de PVV? Die kan behaaglijk achterover leunen en hoeft zelf geen enkele moeite meer te doen om de kiezer te bereiken. Dat doet de concurrentie wel. Wanneer ontstaat eindelijk het besef dat Wilders daarmee nog prominenter in de etalage wordt gezet? En wanneer ontwaken de politieke partijen in Limburg eindelijk met de gedachte dat ze zelf de handen uit de mouwen moeten steken om de kiezers weer terug te winnen?

Hoe je ook over Wilders oordeelt. Hij slaagt, waar de overige politieke partijen steeds nadrukkelijker falen. Hij weet de kiezers te bereiken, terwijl de gevestigde orde niet meer weet wat er echt onder de mensen leeft. Wat ze raakt en hen bezighoudt. Aan tafel bij de familie Janssen wordt tijdens het avondeten niet gepraat over de miljoenen euro’s die de provincie in Den Haag losweekt voor nieuwe wegen. Gaat het niet over life science, cradle tot cradle, duurzaamheid, de vergrijzing en de wedloop van Maastricht als culturele hoofdstad van Europa. Dat staat mijlenver van de doorsnee Limburger af.

Tussen de soep en de aardappelen met jus gaat het in Limburg wél over die uitgeholde gezondheidszorg. Met voorbeelden heel dichtbij. Dat de buurvrouw met kanker vier weken moet wachten op de eerste chemo.

Dat oom Frans binnen twee dagen een nieuwe heup had in België en dat het toch idioot is dat kleine Limburgse ziekenhuizen elkaar op leven en dood blijven beconcurreren.

Of over die dolgedraaide ouderenzorg.

Heel concreet over de bejaarde buurman, die al weken wacht op een plek in een verpleeghuis. Of de incontinente oma in het

verpleeghuis, die bij gebrek aan voldoende handen aan bed 24 uur met dezelfde luier moet rondlopen. En wordt er afgegeven over de idiote salarissen die specialisten en bestuurders in de gezondheidszorg nog steeds mogen opstrijken, terwijl neef Jan de zoveelste gedwongen werkloze in de familie is.

Tijdens het toetje aan die Limburgse huiskamertafel gaat het ook vaak over veiligheid.

Over de onzichtbare politie, waar je alleen nog maar op afspraak aangifte kunt doen.

En ja ook de allochtonen. Wordt er geklaagd over Marokkaanse en Turkse jongeren.

Die als bedreigend worden ervaren als ze in Maastricht, Heerlen, Kerkrade, of Roermond in groepjes op straat staan.

Die klaagzang borrelt ook op in dorpen als Bingelrade, Gulpen, Holtum en Eygelshoven.

Toch is daar vrijwel nooit een allochtoon te bespeuren. Maar de inwoners van die dorpen nemen die beelden uitvergroot mee na een winkeldag in de stad. Beelden die ze niet in hun dorpen willen.

Valt het tij nog te keren? Ja, dus. Maar daarvoor moeten de politieke partijen in Limburg bij wijze van spreken aanschuiven aan die huiskamertafels. Terug naar de basis.

Campagne voeren in de haarvaten van de samenleving. Niet om overal in te stemmen met de maaltijdconclusies. En ook niet om een soort klonen te worden van de PVV. Maar wel om de zielenroerselen van de kiezers bloot te leggen. En daarover niet alleen heldere standpunten in te nemen, maar ook actie te ondernemen.

Ja, ook bij die onderwerpen waarover de provincie niet meteen gaat. Want ook provinciebestuurders zullen deze verkiezingen moeten tonen dat hun maatschappelijk inzicht, hun betrokkenheid en hun verantwoordelijkheden verder gaan dan het enge takenpakket van de provincie.

En laten zien dat ze weer weten wat er leeft in de samenleving. Op eigen kracht, met eigen inzichten. Zonder nóg meer voeding te geven aan de Wildersmania.

De politieke partij die dat soort zelfvertrouwen etaleert en daarmee ook voor de enig juiste communicatie met de bevolking kiest, hoeft op woensdag 3 maart 2010 absoluut niet bang te zijn voor Wilders en de Limburgse PVV.

31-08-10 13:51

coluMn | ZUID | sEptEMbEr | 45

‘Paradijs Zuid-limburg’

H

ardlopen en op vakantie gaan hebben twee dingen gemeen: je ziet de zaken na een tijdje een stuk helderder. Complexe problemen geven uiteindelijk hun structuur prijs, en de oplossing daalt als het ware vanzelf in. Het schijnt iets met hormonen te maken te hebben, stofjes als endorfine die vrijkomen en de producent ervan een geluksgevoel verschaffen. Niet voor niks dat zoveel managers dol zijn op hardlopen, of (zoals ik, geveld door een kuitblessure) op vakantie gaan.

Waar je ook ter wereld bent; altijd vergelijk je de plek met je eigen Heimat. En dan komt Zuid-Limburg er behoorlijk goed van af. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in alle imago-onderzoeken naar Zuid-Limburg blijkt dat de Randstedeling er graag komt en zeer onder de indruk is van de woon- en leefkwaliteit. “Konden we hier maar...” Maar waarom komt hij er dan niet wonen en leven?

Omdat men de regio niet associeert met carrièrekansen.

Terecht of onterecht? Als we kijken naar het aantal beschikbare banen binnen een uur reistijd, dan scoort Zuid-Limburg inderdaad magertjes vergeleken met - pak ‘m beet - Amsterdam.

Maar let op: we hebben het dan alleen over Nederlandse banen.

Voor een regio die maar voor zes kilometer aan Nederlands grenst en voor 220 kilometer aan het buitenland is dat een raar criterium.

Tellen we de buitenlandse banen mee, dan biedt Limburg net zoveel banen als de Randstad (bron: Marlet e.a., Atlas voor Gemeenten). We hebben dus goud in handen. De leefkwaliteit van de Bourgogne combineren met de carrièrekansen van de Randstad kan onze regio uniek en aantrekkelijk maken voor het vasthouden en aantrekken van inwoners, bedrijven en investeerders. Maar dan moet er wel iets gebeuren. Want op dit moment wordt er nauwelijks wederzijds over de grenzen gewerkt. De bureaucratische barrières zijn te groot.

Begin maar eens: pensioenoverdracht. Hypotheekrente-aftrek.

Sociale zekerheid.

(Voordat ze die monsters heeft overwonnen trekt ze maar weer zuchtend haar regenpak aan om op de Spartamet naar de Zuidas te forensen. De optie op het vakwerkboerderijtje van drie ton verloopt en het Te Koop bordje wordt verwijderd uit het voortuintje van haar Amstelveense rijtjeshuis, dat ondanks de crisis toch nog op 4,5 ton was getaxeerd. Het geluksgevoel vereeuwigen dat Zuid-Limburg haar en haar gezinnetje gaf; bleef in de euforie beperkt tot de illusie van de zomervakantie.)

Kom op, kunnen we deze kandidaat-Limburger niet alsnog over de de streep trekken? Waarom nemen we haar niet onder de arm van een deskundig specialist die haar helpt met haar bureaucratische sores? Waarom gaan we niet de boer op en

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 45

Wim Ortjens publiceren al die duizenden vacatures uit met name de regio Aken en Düsseldorf ? De combinatie van het zichtbaar maken van de buitenlandse carrièrekansen en het bieden van een vergaande accountancy-service is een plan dat nu voorligt bij de provincie onder de noemer ‘Limburg Career Service’. Maar waarom gaan we niet verder? Waarom richten we niet een Limburg B.V. op die mensen in dienst neemt op Nederlandse regelgeving en vervolgens detacheert bij buitenlandse bedrijven en instellingen?

Natuurlijk kost dit geld. Veel geld. Maar het levert ook veel op. Niet alleen geld (nieuwe inwoners zijn nieuwe OZB-klanten), maar vooral een hernieuwde vitaliteit van een regio die zijn aantrekkingskracht verzilvert. Als we de bron weten aan te boren van de enorme carrièrekansen net over de grens, worden we veel en veel aantrekkelijker voor onze eigen jonge Limburgers die nu wegtrekken. En voor nieuwkomers van elders. Een vitale goed opgeleide bevolking is de allerbelangrijkste vestigingsfactor voor bedrijven. Werk volgt Mens anno 2010. Niet andersom.

Onorthodoxe problemen verdienen onorthodoxe oplossingen. En dus verdient Limburg een Limburg B.V. om het verhaal af te maken dat Tans en Kremers zijn begonnen. Ook nu weer is geloof, geduld, vertrouwen en hardnekkige vastberadenheid nodig om de reflex te weerstaan die het landelijke politieke klimaat overheerst: elke euro die we er vandaag in stoppen moet morgen 1 euro 10 opbrengen. Want anders kunnen we het de media en de burger niet meer uitleggen. De Limburgse politiek heeft de afgelopen dertig jaar bewezen hier weerstand aan te kunnen bieden, anders waren we nooit over de mijnsluitingen heen gekomen. Want wat levert de Culturele Lente op voor Heerlen, behalve trots, zelfvertrouwen en een toenemende aantrekkingskracht? Juist deze onmeetbare voorwaarden en niet de verblindende statistieken, zijn de basis voor verdere groei en voorspoed.

Prachtige en betaalbare woningen, goed onderwijs, perfecte zorg, mooi landschap, aantrekkelijke steden, een vitaal cultureel klimaat, centrale ligging in Europa en straks een Limburg B.V. die duizenden carrièremogelijkheden biedt in en rond de eigen regio.

Zuid-Limburg heeft alles in zich om een Paradijs in West-Europa te worden en regio’s als Zürich, München en Düsseldorf te gaan benaderen op de beroemde Mercer-index. Om dat te zien hoef je niet te gaan hardlopen. Laat staan op vakantie.

Wim Ortjens schrijft deze column op persoonlijke titel.

Hij is directeur van de stichting Regiobranding ZuidLimburg

31-08-10 13:51

e u r o p a ’s s t e r r e n s Maastricht International Week in het teken van Euregionale en internationale samenwerking Van 1 tot en met 15 oktober 2010 viert de stad Maastricht haar culturele, sociale en economische diversiteit tijdens de Maastricht International Week. Als epicentrum van de Euregio en als kandidaat-Europese Culturele Hoofdstad 2018 is Maastricht twee weken lang het toneel van een tiental evenementen met stuk voor stuk een sterk internationaal karakter. De evenementen draaien om thema’s als: taal, cultuur, landschap, gastronomie, politiek en bestuur, onderwijs en duurzaam bouwen, telkens in een Euregionale of internationale context. “doel van euregio~Taalregio is aantonen dat oplossingen voor het doorbreken van de taalbarrière voor de hand liggen en ondernemers praktische tips aanreiken.”

Isa Quodbach, eigenaar van ISA Vertaal en initiatiefnemer Euregio~Taalregio

Bezoek www.maastricht.eu voor meer informatie.

MaaSTriCHTS inTernaTionale WorTelS Maastricht is bekend om zijn rijke historie, folklore en Europese en internationale oriëntatie. Romeinse, middeleeuwse, Spaanse en Franse invloeden zijn nog altijd duidelijk aanwezig in Maastricht. Niet alleen in de vorm van tal van relicten, maar vooral in Maastrichts mix van noordelijke nuchterheid en southern comfort, wat de stad haar on-Nederlands of liever Europees karakter geeft.

Spil in de euregio MaaS-rijn Maastricht bekleedt een unieke positie, zowel in de regio als in Nederland. Limburgs hoofdstad profileert zich meer en meer als een Europese hoofdstad en de spil van de Euregio Maas-Rijn, het voor haar in sociaal en economisch opzicht zo belangrijke gebied. Samenwerking binnen deze grensoverschrijdende technologische topregio met vier miljoen inwoners is voor Maastricht en de provincie Limburg van het grootste belang.

“Crossing bridges. Maastricht slaat bruggen tussen evenementen, activiteiten en bedrijven. de Maastricht international Week bevordert een internationale kennisuitwisseling en zet de stad duidelijk op de wereldkaart.”

Ton Wanders, programmamanager Maastricht Europe

“de Maastricht international Week is goed voor de internationale propositie van de stad. Het is, voor onder meer de evenementenindustrie, noodzakelijk Maastricht als internationale bestemming te positioneren.”

Niels Klinkhamer, directeur van congresorganisatiebureau Klinkhamer Conference Management

inTernaTional Week De Euregionaal getinte Maastricht International Week zet de Limburgse hoofdstad duidelijk op de kaart als internationaal georiënteerde stad. De samenhang tussen de verschillende evenementen was evident, zag ook de gemeente Maastricht, die er veel aan gelegen was de tien bijeenkomsten in ruimte en tijd te concentreren. Zelf speelt ze bij de verschillende evenementen afwisselend een organisatorische, ondersteunende en stimulerende rol.

De evenementen hebben stuk voor stuk een sterk Euregionaal of internationaal karakter en bevorderen elk op hun eigen manier een internationale kennisuitwisseling.

Door de tien happenings onder één noemer te scharen en in een tijdbestek van amper twee weken te laten plaatsvinden, is er sprake van een krachtige synergie.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 46

31-08-10 13:51

n schitteren in Maastricht eveneMenTen en prograMMa’S

Jan Mans, burgemeester van Maastricht

De formele opening van Maastricht International Week vindt plaats op 1 oktober met een perslunch op de Hoge Hotelschool Maastricht, waarbij zowel leden van het college van burgemeester en wethouders als vertegenwoordigers van alle evenementen aanwezig zullen zijn. Aansluitend vindt op dezelfde locatie de feitelijke aftrap plaats met het taalcongres Euregio~Taalregio, waar bedrijfsleven, onderwijs en overheid gezamenlijk cultuur- en taalverschillen in de Euregio bediscussiëren.

Op 3 en 4 oktober vindt in het Bonnefantenmuseum Imagination 2010 plaats, een internationaal evenement voor vakfotografen, dat met de aanwezigheid van enkele internationale topfotografen een enorme impuls is voor de Limburgse en vaderlandse vakfotografie.

Op 5 oktober gaat een aantal pleitbezorgers van het Euregionale landschap zijn best doen de aandacht voor landschap en natuur hoger op de provinciale en Euregionale agenda te krijgen. Het unieke landschap is een belangrijke pijler onder Maastrichts kandidatuur voor de titel Europese Culturele Hoofdstad 2018. Aansluitend verzorgt de stichting Slow Food Limburg een buffet van streekproducten.

Op 6 oktober organiseert het instituut EIPA in samenwerking met de gemeente Maastricht de workshop Toolbox for Municipalities, die gemeentelijk bestuurders instrumenten aanreikt om de Europese wet- en regelgeving te kunnen implementeren in het eigen beleid.

Op 6 en 7 oktober vindt er op het Maastrichtse stadhuis de tweedaagse meeting Maastricht Debates ‘Urban Connections’ plaats, die zich focust op regionale samenwerking via economische, fysieke en sociale kanalen.

Deelnemers van het carrière-evenement Catch that Coach! op 8 oktober reizen met een aantal toerbussen naar Brussel af om aan boord kennis te maken met werkgevers uit heel Europa. Na een korte bedrijfspresentatie kunnen studenten en alumni van de Universiteit Maastricht via ‘speed dating’ potentiële werkgevers leren kennen.

Op de retourreis is er ruimte om op een meer informele manier met elkaar in contact te komen.

Op 8 oktober doen de leden van de Koning Willem I-kring Maastricht aan.

Zij wonen hier onder meer een lezing bij en krijgen een rondleiding op het stadhuis.

De driedaagse Euregional conference Sustainable Building 2010 (11-13 oktober) is een platform voor kennis over, en de toepassing van technologieën voor duurzaam gebouwde omgevingen. Het congres moet uiteindelijk uitmonden in een stappenplan dat het vertrekpunt vormt voor een volledig milieuneutrale Euregio.

De Cultural introduction op 12 oktober, georganiseerd door de Universiteit Maastricht in samenwerking met de International Service Desk Maastricht Region van de gemeente Maastricht, moet het cultureel bewustzijn van nieuwe buitenlandse onderwijsmedewerkers van de universiteit vergroten door ze kennis te laten maken met de Nederlandse cultuur en elkaar.

Met een lezing van Bettine Vriesekoop in de Businessclub van MVV Maastricht op 15 oktober komt een einde aan Maastricht International Week. Vriesekoop vertelt vanuit haar eigen ervaringen over de sportieve, economische en culturele kansen die

“de Maastricht international Week straalt precies uit wat het stadsbestuur telkens opnieuw wil onderstrepen: de internationale dimensie van Maastricht. de euro is tenslotte hier geboren en niet voor niets telt de stad meer dan vijftig internationale instituten. Waar anders dan in Maastricht zou je zo’n internationale week beter kunnen organiseren?”

voor een internationale stad als Maastricht in China liggen.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 47

Luc Winants, wethouder Economie, Werkgelegenheid, Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Ordening en Project A2

“Maastricht is voor zijn toekomst gebaat bij een stevige samenwerking met de euregio, economisch, sociaal en cultureel. de vele crossovers, die tijdens de Maastricht international Week gemaakt worden, vormen een belangrijke opstap naar dit doel.”

Jacques Costongs, wethouder Cultuur, Wonen en Wijken (rechts) en Jim Janssen, wethouder Financiën, Publieke Dienstverlening, Sport, Natuur en Monumentenzorg (links)

“Maastricht international Week is één grote culturele manifestatie met onderwerpen variërend van taal tot landschap. een enorme culturele stimulans voor de hele regio.”

31-08-10 13:51

HERST 2010 NIEUWE COLLECTIE

Success being exchanged Get infected!

CALZOLERIA DAL 1913 FIRENZE GROTE MATEN KLEINE MATEN ALLE MATEN HEREN MAAT 36/50

DAMES MAAT 33/45

MARKT 14 & 104 • BEEK • T 046 4371298 W W W. B E U R S K E N S - S C H O E N M O D E . N L

Kwalitatief netwerken? Kijk op www.suitclub.nl

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 48

MA-WO-DO TOT 18 UUR • ZA TOT 17 UUR VRIJ KOOPAVOND • DI GESLOTEN

31-08-10 13:52

Rapport van de gemeente Beek

0

E

E

N

5

8 L

Gemeentebestuur

9

Interesse in mening burgers

9

Straatverlichting

9

Winkels

9

Uitgaansmogelijkheden

9

Verenigingen en clubs

10

Sportvoorzieningen

10

Onderwijs

10

Bereikbaarheid buurt met auto

10 9

Vertrouwen burgers in b & w

Het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) werkt aan de kwaliteit van de lokale overheid. KING ondersteunt gemeenten in hun taken, met als doel het bevorderen van de gemeentelijke dienstverlening aan burger en bedrijf en het verbeteren van de relatie tussen overheid en burgers. KING is een onafhankelijke, betrouwbare en betrokken speler. Directeur van King is overigens de uit Roermond afkomstige Tof Thissen.

Het wonder van Beek Wie even spit in de cijfers op de King-site waarstaatjegemeente.nl merkt al gauw dat er één gemeente met kop en schouders boven de rest uitsteekt.

Er is één plaats in Nederland waar de bewoners alleen met superlatieven kunnen uitdrukken hoe fantastisch het is om er te mogen wonen; de parel van het Zuiden, gemeente Beek!

Wat is het geheim van Beek? Fenomenaal bestuur? Chronisch gelukkige burgers? Misschien is één telefoontje naar het stadhuis genoeg om dit mysterie op te lossen. Maar waarom zou je een wonder de wereld uit willen helpen?

R

Advertorial

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 49

› Het Wonder van Beek

31-08-10 13:52

“Zichtbaar maken wa ›

Burgemeester Armand Cremers van Beek is blij verrast met de rapportcijfers van de gemeente Beek. Het wonder van Beek, kopte de redactie van het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING). De redactie van KING vindt het wonder te mooi om het de wereld uit te helpen. Wij niet. Wat is het geheim van Beek?

Cremers wijst in een spreekkamer eerst op een kaart aan de muur.

“Welke gemeente heeft een vliegveld, twee autowegen en twee spoorbanen binnen zijn grenzen? En twee netnummers: 043 en 046? Beek ligt in het hart van deze regio, op het kruispunt van alle grote verbindingen.” Om daar meteen aan toe te voegen: “Een eeuw geleden was SittardBeek-Maastricht een sterke as. Sibema, de voorganger van Campina, dankt daar zelfs zijn naam aan. De eerste twee letters van elke plaats vormen samen Sibema. Door de opkomst van de mijnen is die as uit het zicht verdwenen. Maar ze bestaat nog steeds!”

Verleden, heden en toekomst. Cremers legt moeiteloos de verbanden. “Beek is een echte ondernemersgemeente. “Kijk naar een bedrijf als Spronken Automaten.

Generaties geleden, rond 1900, begonnen in een tijd dat Beek 42 sigarenfabrikanten

Het Wonder van Beek

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 50

telde. Toen de sigaren uit de mode raakten, ging Spronken de populairder wordende sigaretten maken. Toen het bedrijf daar te klein voor werd, volgde de overstap naar het maken van automaten, eerst voor sigaretten, later voor vele toepassingen. Dat geeft wat mij betreft de ondernemerszin goed weer.”

Ondernemers hebben ook weinig te klagen wat betreft de dienstverlening van de gemeente. Beek is een van de weinige gemeenten die serieus werk heeft gemaakt van het terugdringen van regels voor ondernemers. De rekenkamer

prees Beek voor het terug dringen van de bureaucratie. De kamer had maar één kritiekpuntje: de gemeente zou veel meer bekendheid moeten geven aan dat succes.

Cremers: “We zijn soms te bescheiden.

We vinden het niet altijd gepast op onze eigen borst te kloppen.”

De centrumfunctie van Beek en het goede ondernemersklimaat vertaalt zich ook in het winkelaanbod in Beek. De grote formules in de overdekte Makado en de vele speciaalzaken in het gezellige centrum van Beek beslaan meer dan 45.000 vierkante meter winkeloppervlak. Dat is

Advertorial

31-08-10 13:52

5 v b i C b l w M n s O c i m m r b r g

W h g k d v L

C w

A

l

waar we voor staan” 50% meer vergeleken met het gemiddelde van soortgelijke plaatsen als Beek voor wat betreft inwoners (Meer dan 16-duizend inwoners) en aantal kernen.

Cremers: “De Makado is landelijk bekend, dat merk ik als ik elders in het land ben. Het vliegveld en Makado, dat weet iedereen van Beek. Het succes van Makado is behalve het grote aanbod natuurlijk ook het overdekt winkelen. Als slecht weer dreigt, is het Makado-weer.

Ook kun je fantastisch winkelen in het centrum van Beek. Vele speciaalzaken, in combinatie met het gemeentehuis, met het Els-museum, met het theatertje, met goede terrassen en met enkele goede restaurants. En niet onbelangrijk: zowel bij Makado als in Beek zelf gratis parkeren. Die combinatie maakt Beek tot een geliefde plaats om te winkelen.”

Wellicht is nu een stukje ontrafeld van het Wonder van Beek. Maar dat wonder is geen garantie voor het success in de toekomst. Cremers is er heilig van overtuigd dat een gezonde toekomst afhankelijk is van een goede samenwerking in ZuidLimburg.

Cremers: “Beek heeft nog geen 17.000 inwoners. Beek is dus een kleine gemeente.

Advertorial

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 51

› Het Wonder van Beek

31-08-10 13:52

›

Voor mij is de zelfstandigheid van Beek geen absoluut doel. Waar het om gaat is dat burgers en bedrijven zich hier thuis voelen en zich kunnen ontwikkelen.

Als bestuur moeten we zorgen dat de kwaliteit van de dienstverlening op peil en betaalbaar blijft en dat je veel praktische zaken dicht bij huis kunt regelen. In elke gemeente een loket voor je contacten met de overheid.”

Cremers ziet ook dat voor burgers de gemeentegrenzen vervagen. “Ze gaan op vakantie in Cuba, de kinderen gaan naar school in Sittard of naar de universiteit in Maastricht. Pa en ma werken weer in een andere gemeente. De burgers zijn natuurlijk al lang veel breder geörieënteerd dan Beek. Maar ze willen wel in de plaatselijke harmonie een rol spelen. Het sociale leven vindt wel in de directe omgeving plaats.”

Voor de burgemeester is Zuid-Limburg in feite één grote gemeente en zou je

Het Wonder van Beek

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 52

ook veel taken in die ‘ene’ gemeente gezamenlijk moeten uitvoeren, in een uitvoeringsorganisatie bijvoorbeeld.

Cremers: “Veel zaken die politiekonafhankelijk zijn zoals het verstrekken van milieuvergunningen moet je zo slim en efficiënt mogelijk organiseren. Dat is winst voor iedereen.”

En samenwerken is ook nodig bij de acquisitie voor Zuid-Limburg als geheel.

“Ik spreek wel eens over de ABC-bedrijventerreinen. Avantis (zonne-energie, duurzame high tec), Chemelot (chemie, life sciences) en de B van de bedrijventerreinen bij vliegveld Beek, de B van Becha Drome bijvoorbeeld, naar de oude naam van Beek. Samenwerken begint met gunnen. Als je een ander iets gunt, is dat uiteindelijk goed voor iedereen. Want dan zet je de bedrijven op de voor hun beste locatie. Dan heb je ook de grootste kans dat ze blijven en andere bedrijven in hun sector aantrekken.” Cremers verwijst

graag naar de sport: “De tweede plaats van Oranje op het WK heeft alles te maken met samenwerking, met teamspirit, met focus op het hogere doel. Kijk naar de Tour. Contador en Schleck knokken met elkaar, maar kunnen later toch in elkaars armen vallen. Dat is de goede mentaliteit.”

Cremers: “Zuid-Limburg ligt in het hart van de toptechnologische regio Eindhoven, Aken, Leuven. Waarom maken we dat niet zichtbaar met een serieus landmark, een Toptechnologische Toren die je van heinde en verre ziet. Half Nederland komt op vakantie door onze regio, maar ze kunnen niet zien waar die regio voor staat. Kijk eens hoe zichtbaar de Campus van Eindhoven is. Die kent iedereen. En we hebben zo’n vermaarde architecten uit eigen huis: Francine Houben, Jo Coenen, Wiel Arets om er enkele te noemen. Als je met zo veel kwaliteit architectuur tot een speerpunt maakt, dan wordt je als regio ook veel zichtbaarder.”

•

Advertorial

31-08-10 13:52

econoMIe | ZUID | sEptEMbEr | 53

”

t

Maastrichtse haarkliniek geeft concurrenten het nakijken Directeur Jos Dohmen van Hair Science Institute Door Peter Eberson

K

aalheid is big business. Nederland telt tientallen haarklinieken waar – vooral mannen – weer een min of meer weelderige haarbos krijgen.

In vrijwel alle klinieken wordt gebruik gemaakt van de traditionele techniek van haarverplaatsing middels de verouderde stripmethode. Heel anders gaat het toe bij het Maastrichtse bedrijf Hair Science Institute.

Sinds vijf jaar timmert dat bedrijf met een gepatenteerde haarvermeerderingsmethode aan de weg. Na vestigingen in Maastricht, Amsterdam en Londen, volgt nu Wenen. De concurrentie probeert het bedrijf op allerlei manieren te dwarsbomen.

Jos Dohmen, oprichter en directeur van Hair Science Institute pakt de uitspraak van de Reclame Code Commissie er triomfantelijk bij. Vier directe concurrenten, Transhair & Aesthetic in Vlijmen, Laser Surgery in Haarlem, Prohairclinic in Wilrijk en Hairplus Medical Care in Barendrecht dienden een klacht in tegen de reclame van Hair Science Institute.

Haarvermeerdering, waarmee Hair Science Institute al vijf jaar succesvol is, zou wetenschappelijk niet zijn bewezen, beweerden de klinieken. De Reclame Code Commissie veegde de bezwaren echter van tafel. Alles wat Hair Science Institute beweert

in de reclame klopt. De commissie tilt daarbij zwaar aan een gezamenlijk onderzoek van de Universiteit Maastricht, de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Academisch Ziekenhuis Maastricht. Publicatie van het vervolgonderzoek in het gerenommeerde ‘Journal of Dermatological Treatment’ laat meer dan voldoende de wetenschappelijke onderbouwing zien. “Op grond van het gepubliceerde onderzoek is het aan te nemen dat met de Hair Science Institute-methode er daadwerkelijk sprake is van haarvermeerdering,” aldus de uitspraak van de Reclame Code Commissie.

Voor directeur Jos Dohmen is de weg naar succes een weg geweest bezaaid met modder van concurrenten.

“We bestaan dit jaar vijf jaar en voortdurend is geprobeerd onze gepatenteerde methode in twijfel te trekken,” vertelt Jos Dohmen in De Wittevrouwenhof in de Maastrichtse wijk Scharn. In het medisch centrum in de gerestaureerde hoeve hebben heel wat kalende mannen hun haren teruggekregen, dankzij de baanbrekende vinding van arts /onderzoeker Coen Gho. Uit onderzoek van Coen Gho is gebleken dat om een haar te transplanteren niet het hele haarzakje weggenomen en geïmplanteerd hoeft te worden. Het wegnemen en implanteren van slechts enkele haarstamcellen in een graft,-volstaat om een of meerdere nieuwe haren te vormen. Maar bovendien zal

het donorzakje,-waaruit de stamcellen zijn weggenomen zich herstellen en weer gewoon nieuwe haren produceren.

Tot eind vorig jaar moesten Dohmen en Gho overal op congressen hun opzienbarende methode bekend maken, maar dat veranderde toen zanger Gerard Joling zich bij de vestiging Amsterdam meldde. De entertainer, met een haarstukje en extensions om zijn kaalheid te camoufleren, volgde in november het advies van de artsen van Hair Science Institute en scheerde zich helemaal kaal om vervolgens een behandeling te ondergaan. De nieuwe haren van Joling zorgde voor een run op behandelingen bij Hair Science Institute. “Het mooie is dat Gerard er zelf mee naar buiten is gekomen. Mensen denken dat wij hem betalen om reclame te maken, maar dat is niet zo,” zegt Dohmen.

Hij is trots op de groei van zijn bedrijf.

“Vijf jaar begonnen we met vier mensen.

Nu hebben we een team van twintig specialistische medewerkers onder wie vier artsen en openen we onze vierde vestiging.

Dohmen is gesterkt door de uitspraak van de Reclame Code Commissie. “Alles wat we doen is wetenschappelijk onderbouwd. We staan onder toezicht van de Inspectie van de Gezondheidszorg en werken samen met internationale ziekenhuizen. De zorg voor de cliënt staat bij ons voorop. Het feit dat we al vijf jaar op deze manier tevreden klanten hebben zegt genoeg.”

l

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 53

31-08-10 13:52

54 | sEptEMbEr | ZUID | essay

Door Govert Derix

H

et was de Maastrichtse cultuurtopambtenaar Leo zum Vörde sive Vörding (ook volgens sommige niet-insiders het culturele geweten van de provinciehoofdstad) die mij ooit toevertrouwde dat dit gebied dringend behoefte heeft aan een traditie van essayistiek. Het feit dat die opmerking maanden later boven kwam drijven toen ik ja zei op het verzoek om huisfilosoof te worden van het nieuwe onderhavige magazine Zuid, spreekt boekdelen. In mijn achterhoofd waren namelijk vragen blijven zingen die misschien ook bij anderen begonnen te vibreren na het lezen van de openingszin van dit eerste van een naar verwachting langere reeks essays.

Vragen als: hoezo essay? Of: wat bedoel je met traditie? Of: kunnen gebieden als NoordBrabant, Friesland of Zeeland dan bogen op een bodemeigen overlevering van essaaieren, dat prachtige vergeten werkwoord (afgeleid van het Franse essayer, proberen) dat vanwege zijn oorspronkelijkste betekenis – namelijk het onderzoeken van het gehalte van edelmetalen – doet denken aan de alchemie?

vele mogelijke werelden die ene zienswijze wordt gedestilleerd die gehoorzaamt aan kenmerken die wij tegenwoordig als wetenschappelijk accepteren en die ontstaan met de ontdekking dat God het boek van de natuur schreef in de taal van de wiskunde. Het uitdrijven van de alchemie wil echter niet zeggen dat de alchemistische droom verdwenen zou zijn.

Want bedenk, terzijde, dat ook het werkwoord uitdrijven via het Latijnse exigere samenhangt met essayer. Het essaaieren zelf draait kortom om een uitproberen via het uitdrijven van onzuivere elementen. Dat is meer dan een terzijde. Het is een essentie die aangeeft dat wetenschap én alchemie te herleiden zijn tot één en dezelfde set kernvragen over het ultieme wat, hoe en waarom van mens en kosmos.

‘europa is niet meer sexy omdat er al zolang vrede is’

Om dat laatste woord als vertrekpunt van een zijspoor te nemen (dat mag bij essays): jawel, het genre van het essay en de pseudowetenschap van de alchemie zijn familie van elkaar. Alleen al daarover zou je een opstel kunnen schrijven! Zo’n essay zou aantonen dat onze hedendaagse wetenschap er nooit zou zijn gekomen zonder de pionierende inspanningen van een Paracelsus en een Van Helmont (altijd als ik bij de Brusselse Dansaertstraat voorbij zijn standbeeld loop, moet ik daaraan denken). Alle kennis begint met uitproberen. Zelfs de wetten van Newton hadden nooit het licht gezien zonder zijn alchemistische overtuigingen. Keplers inzicht in de bewegingen binnen ons zonnestelsel hing samen met zijn geloof in een harmonie der sferen. Veel van onze religie is ondenkbaar zonder de speurtocht naar de Steen der Wijzen. En in het biologische verlangen om het geheim van het leven te ontraadselen speelt altijd wel ergens een zoveelste variant van het levenselixer dat garant staat voor levenslange vitaliteit en zelfs onsterfelijkheid.

Zoals alchemie zich verhoudt tot ‘echte’ wetenschap, zo verhoudt het essay zich tot een zichzelf serieus nemende geografische en/of etnologische regio.

Ook een eventuele Limburgse essayistiek moet zich daarvan rekenschap geven.

Wie vindt dat bovenstaande insteek nogal breedvoerig is, mag bedenken dat elk essay uiteindelijk leeft van de intuïtie. Een essayist die niet luistert naar zijn intuïtie neemt zijn ambacht niet serieus. Wie niet waagt, wie niet wint: dat geldt bij uitstek voor de vrije vorm van het essay. En het geldt in niet onbelangrijke mate voor een gebied waar een essayistische traditie ten enenmale ontbreekt of met het vergrootglas gezocht moet worden tussen het restafval van andere genres. Het is dan ook geen toeval dat een van de weinige Limburgse essayisten van naam, Cyrille Offermans, zich vooral thuisvoelt op landelijke podia, en de schaarse provinciale podia bij voorkeur lijkt te betreden om de onzaligheid van het zogenaamd typisch Limburgse op de korrel te nemen. Alsof de concentratie op het zuiver Limburgse ruikt naar Blut und Boden.

Alsof wie van wal steekt over een eventuele Limburgse identiteit wel verdacht móét zijn.

Alsof een essayistiek die zich beweegt tussen Heuvelland en Maasvallei geen bestaansrecht heeft omdat het maar de vraag is in hoeverre dat gebied als afgebakende eenheid recht heeft op een eigen plek in de literaire, sociologische of filosofische ruimte.

In terugblik is de alchemie te beschouwen als een voorfase van eindeloos uitproberen... totdat vanaf een zeker tijdsgewricht (bijvoorbeeld gemarkeerd door de oprichting van de Royal Society in de zeventiende eeuw) uit de

Ik heb het vermoeden dat exact op dit punt Leo zum Vördes behoefteschreeuw om een eigen essayistiek om het hoekje komt kijken. Een tijd terug had ik het voorrecht om met een euregionaal topbestuurder (nee, niet

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 54

gouverneur Léon Frissen met wie ik de dialogische essaybundel Eurosofie schreef ) van gedachten te wisselen over het bestaansrecht van de Euregio Maas-Rijn in het algemeen en Europa in het bijzonder. Na een wederzijdse intellectuele-kat-uit-de-boomkijkerij filosofeerden we de sterren van de euregionale hemel. Een tikje sceptisch meende de topbestuurder aanvankelijk dat al het gepraat over euregionale identiteit niet meer is dan, ik chargeer, glijmiddel voor interregionale subsidies. Even later echter ontdekten we als echte euregionale europeanen tegenover elkaar te zitten en vooral: dat Europa en onze euregio hier en nu bestond, in dit gesprek, in de minuten dat we visionair in een toekomst keken die natuurlijk in het teken moest staan van een vanzelfsprekend-onvanzelfsprekende verlenging van de toch al meer dan zestig oorlogsloze jaren sinds de capitulatie van Hitler-Duitsland in 1945. Europa, aldus de teneur van onze kennismaking, is een kwestie van permanente zelfuitvinding. Waar twee of meer mensen het gepassioneerd over Europa hebben, daar leeft het, daar ontwikkelt het bestaansrecht. Tegelijk beseften we dat dít het probleem is: Europa is niet meer sexy omdát er al zolang vrede is.

“Zo, en nu terug naar de realiteit”, sprak de topbestuurder terwijl we elkaar ten afscheid de hand schudden. Ik keek hem verbaasd aan. En sprak met de vrijpostigheid van een essayist: “Permitteert u mij de opmerking dat ook dít het probleem is. U doet alsof er een scherpe scheiding is tussen visie en alledaagsheid. Alsof we in twee werelden leven die niets met elkaar te maken hebben: het rijk van de dromer en het rijk van de bureaucratische bestuurder. Maar is dat niet ook hét probleem van deze tijd? Waar moet het heen als zelfs mensen zoals u zich schamen voor het visionaire?”

Kijk, daarom is essayistiek cruciaal. In zijn essayistische tirades tegen het Portugese provincialisme uit de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw legde de dichter Fernando Pessoa al de vinger op een plek die ook Limburg niet ongemoeid mag laten. “Voor provincialisme bestaat slechts één therapie: weten dat het bestaat”, stelde hij. Vertalen van Pessoa’s spottende tekst naar de ZuidLimburgse realiteit: dat zou meer zijn dan een essayistisch gedachtenexperiment. Het zou voetangels en klemmen bloot kunnen leggen die deze regio ook parten spelen in de race naar Culturele Hoofdstad van Europa in 2018.

De belangrijkste voedingsbodem van cultuur is namelijk het debat, en een van de vitaalste vehikels van debat is het essay. Zeggen dat een gebied een essayistische traditie ontbeert, is zeggen dat er geen debat is, geen gesprek, geen

31-08-10 13:52

over een essayistische traditie in Zuid-limburg Govert Derix dialoog over wat en wie wij willen zijn, geen bewustzijn van het feit dat culturele identiteit slechts bestaat bij de gratie van zelfuitvinding.

Al het andere is schijnvertoning, postkaart, opgelegd pandoer. Derhalve, essayisten van Limburg: te paard! Ten strijde tegen het provincialisme! Laat dit gebied dóór de spiegel van het provincialisme heenstappen in een wonderland van bewuste eigenheid! Durf uit te proberen hoe de loodzware nummers van carnaval, schuttersfeest en het bourgondische zijn om te smeden in een meer essentieel goud. Bijvoorbeeld dat van een bevolking die zichzelf gaandeweg ontdekt en schept als een stukje Europa dat er toe doet en dat, bijvoorbeeld via opvoeding, scholing en cultuur, begint te zien en te leven dat nog eens zestig jaar vrede niet vervelend hoeft te zijn, maar juist de voedingsbodem is van nieuwe en vertrouwde vormen van menselijkheid.

Alleen al het feit dat menig lezer bij de laatste zinnen zijn wenkbrauwen fronst, dwingt tot essay. “Ik essaaieer of ga onder”: laat dat de wapenspreuk zijn van een provincie die het provincialisme aangrijpt om op een fundamenteler niveau te worden wat het pas kan zijn als het zichzelf op het spel durft te zetten. Want misschien is dat – terzijde – wat verloren ging toen de ‘echte’ wetenschap zich allengs ging distantiëren van de alchemie.

De kwesties van de Steen der Wijzen, het Levenselixer en de Harmonie der Hemelse Sferen werden naar het rijk van de flauwekul verbannen. Wie echter de moed opbrengt om diep te graven en in het eigen hart te kijken, ziet dat het hierbij gaat om verlangens die

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 55

van alle tijden zijn. Niet toevallig had kennisvergaring ooit een uitgesproken erotische betekenis. Ook daarom is het uitdagend om de Zuid-Limburgse ambities het prisma te laten zijn van zulke esoterische, maar daarom niet minder waarachtige lichtstralen die vanuit een ver verleden tot ons schijnen. Wat is de Steen der Wijzen van deze regio en haar nog lang niet door iedereen gedragen streven om cultuurhoofdstad te worden? Waar klopt ons hart als we proberen te doorgronden wat voor dit volk en dit gebied (ook vanwege de ambities in lifesciences) het kostbaarste nat zou mogen zijn? Wat horen we als we het oude ideaalbeeld van de harmonie der sferen op onze dalen en hellingen projecteren?

Toegegeven: zulke vragen lijken op het eerste gezicht hooguit serieus te nemen binnen de kaders van een essay. Bedenk echter dat het essay zelf bij uitstek een instrument is van onderzoek en zelfuitvinding. Als het installeren van cultuur de uitgelezen manier is waarop de toekomstige cultuurhoofdstad wil onderzoeken hoe individuele inwoners zichzelf ervaren als cultureel kapitaal (of, in de woorden van Via2018: “Ik ben het cultureel kapitaal”), dan is de essayistiek daarbij onmisbaar – zelfs als dat zou betekenen dat ze ondergronds moet gaan. Een clandestien bataljon essayschrijvers dat de culturele bewegingen vanuit onvermoede hoeken onder vuur neemt en dat vuur zelf omsmeedt in visies en vergezichten met steeds dat ene doel voor ogen: zelfbewustzijn, zelfuitvinding, prikkelen tot manieren waarop de regio zichzelf als een Baron von Münchhausen uit

het moeras van de Europa-lethargie op een oever van Europese levenslust kan trekken.

Dat smaakt naar manna. Dat klinkt als het soort regio waar iedere welopgevoede Europeaan of Limburger zou willen wonen.

Dat klinkt, kortom, als de Heilige Graal die in stelling is te brengen om het goud van 2018 daadwerkelijk te verzilveren.

Dat dit betoog zich bezondigt aan abstracties en schijnbare naïviteiten: des te beter! Rigide structuren en doortimmerde cultuurplannen zijn de dood in de pot van het debat. Het essay in het bijzonder en creatieve cultuur in het algemeen moeten het hebben van vrijheid en ademruimte. “Frisse lucht, frisse lucht!” riep de filosoof Nietzsche als hij naar zijn gevoel te lang was ondergedompeld in het zompige systeem van een dichtgetimmerde collega. Laten we dat ook roepen als teveel van bovenaf of vanaf om het even welke zijlijn wordt gedicteerd wat de cultuur van deze regio zou moeten zijn. Want vooral ook het essayistische kapitaal, dat zijn wijzelf!

Govert Derix is filosoof en schrijver

31-08-10 13:52

56 | sEptEMbEr | ZUID | InteRVIew

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 56

31-08-10 13:52

InteRVIew | ZUID | sEptEMbEr | 57

‘kerk moet gezuiverd worden’ Door Sander bisscheroux

‘

R

Jezus papte ook niet met iedereen aan

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 57

’

ector Vries (1950) van Grootseminarie Rolduc is geen man van de confrontatie.

Anders dan de buitenwereld vaak denkt, is zijn priesteropleiding Rolduc geen wereldvreemd bolwerk. Hij leert de aanstaande priesters geen ruzie met parochianen te maken en zet in op wat hij noemt een ‘groeimodel’. En soms, zegt de rector, moet je als priester zwijgen.

Ook de komst in 2004 van een tweede seminarie naar het Bisdom Roermond met buitenlandse priesterstudenten veranderde daar volgens Vries weinig aan. Die priesterstudenten van seminarie Redemptoris Mater gaan weliswaar apart wonen in het recent aangekochte Kasteel Blankenberg in Cadier en Keer, maar krijgen hun opleiding volledig op Rolduc. Redemptoris Mater (Moeder van de Verlosser) is gericht op nieuwe evangelisatie van het ontkerstende Nederland. Hun priesters proberen het katholieke geloof in Limburg nieuw leven in te blazen. ‘Het wondermiddel hebben we nog niet gevonden’, zegt Vries, ‘maar nieuwe evangelisatiemethodes zijn het proberen waard.’

Van VolkskeRk naaR weReldkeRk Rector Vries gaat ons voor door de gangen van de eeuwenoude abdij Rolduc in Kerkrade. Hier was tot vlak na de oorlog het beroemde jongensinternaat gevestigd waar schrijver Lodewijk van Deyssel zijn ‘Kleine Republiek’ aan wijdde. Sinds 1974 is er het Grootseminarie (priesteropleiding) van

bisdom Roermond gevestigd. Ongeveer 50 meter verderop ligt de grens. De bibliotheek van deze priesteropleiding herbergt dan ook relatief veel Duitse literatuur. Maar het seminarie van Bisdom Roermond wil vooral aansluiten bij wat heet de wereldkerk.

De typisch Limburgse volkskerk van de vorige twee eeuwen is niet meer. bent u daarover teleurgesteld?

Vries: ‘Er is in Limburg niet alleen sprake van ontkerkelijking, maar ook van ontkerstening in een hoog tempo. De doopcijfers laten dat zien: binnenkort is al een vierde van de inwoners van Limburg ongedoopt. We komen uit de situatie van de volkskerk: het hele Limburgse volk behoorde tot dezelfde kerk. Steeds meer mensen zijn niets meer, of iets anders. Daar als pastoor mee omgaan, is moeilijk. Het beleid van de bisschop is om positief te staan tegenover dat wat nog over is van de volkskerk, maar ook inzetten op vernieuwing. Hoe kun je door middel van evangelisatie opnieuw het geloof in Christus naar de mensen brengen? Het gaat niet om de kerk als instituut, maar om de wereldwijde boodschap van Christus. Als katholiek geloof ik, dat leven naar het evangelie de beste levenswijze is. En dat geldt voor alle culturen over de hele wereld.’

‘Ik ben 31 jaar priester en heb alleen een neergaande lijn gezien. Toch is het christendom een belangrijke kracht voor de samenleving. De invloed van het christelijke erfgoed neemt af. Ik ben niet teleurgesteld, maar wel bezorgd.

Als de maatschappelijke situatie zo blijft, dan wordt de kerk heel klein in Limburg. Maar de kern is evenzeer levend.

31-08-10 13:52

58 | sEptEMbEr | ZUID | InteRVIew

Wij zijn niet afhankelijk van de mening van de meerderheid of van een hype hier of daar.’

In de tijd van de volkskerk had het parochieleven in onze streek een eigen smoel.

De toepassing van de kerkregels werd toegesneden op de wensen van de plaatselijke parochies. De kerkleiding zet anno nu echter meer in op aansluiting bij de wensen van het centrum van de wereldkerk en wil meer in de pas lopen bij wat de Paus voorschrijft.

Restanten van het Rijke Roomse leven, dat we hier in Limburg hadden, zijn bijvoorbeeld de dialectmis en de carnavalsmis. Hoe denkt u daarover? ‘ De liturgie van de Kerk is universeel. Die hoort in de officieel goedgekeurde taal te zijn, het Nederlands dus. Maar een inleidend woord, een preek of slotwoord, kan wel in het dialect. Dat geldt ook voor een bezinningsdienst. Maar wat hier en daar gebeurt, is dat de hele mis in het dialect wordt gehouden, dat is niet juist. Op die manier maak je van de liturgie lokale folklore en dat is niet de zin ervan.’

‘keRk Moet geZuIVeRd woRden’ Het antwoord is exemplarisch voor de nieuwe geest van zuivering die in de kerk de kop op steekt. In de jaren ‘70 van de vorige eeuw werd juist wel heel lokaal ingezet op het ‘in elkaar knutselen van een liturgie’, zoals de rector het nu noemt. Dat zou de kerk dichter naar de mensen brengen, was het idee.

grenzen te kennen: geen pedofilie en geen seks met dieren. Zelfs die twee grenzen stonden in de jaren ‘60 en ‘70 onder druk. De laatste, het verbod op bestialiteit, moest recent nog verdedigd worden door de Partij voor de Dieren. Maar het argument daarvoor was niet, dat bestialiteit slecht is voor de mens. Nee, het argument was, dat het dier in zijn recht wordt aangetast!’

‘De seculiere wereld lijkt terug te keren naar een ethiek van vóór de opkomst van het christendom. De ontkerstening leidt echter niet naar grotere vrijheid, maar naar verslaving. Het christendom is juist de motor geweest achter de afschaffing van de slavernij, het opkomen voor mensenrechten en de emancipatie! In de zogenaamde geliberaliseerde systemen dreigt de vrouw weer een object te worden. Onder veel jongeren is het machtsdenken van de man over de vrouw weer helemaal terug. Kijk maar naar bepaalde gedragspatronen onder jongeren. Waar is het respect gebleven voor een meisje?’

Daardoor wordt het celibaat ook moeilijker.

Het celibaat heeft een grote symbolische waarde. Een grote getuigeniswaarde juist met het oog op seksualiteit. Wie ziet er nog af van seks tegenwoordig? Dan moet je toch gek zijn.

In onze samenleving is seks altijd dichtbij.

Maar seksualiteit is ook iets heiligs. Het heeft met het doorgeven van het leven te maken.

Het is goddelijk. God geeft leven. In de hedendaagse seksbeleving is het daar helemaal uit losgemaakt. De kerk heeft daar veel te winnen. Maar we moeten niet schijnheilig zijn. Priesters moeten mensen uit één stuk zijn: ze moeten voorleven wat ze prediken.

Daarom praten we hier vrij veel over tijdens de opleiding. Dat doen we ook onder leiding van psychologen. Daar is in toenemende mate aandacht voor. Ook naar aanleiding van de huidige kerkcrisis, hebben we in het najaar met alle seminaries in Nederland daar een conferentie over. Want het celibaat is een levensstaat die helemaal vreemd geworden is in de samenleving.’

Veel mensen vinden ook het celibaat van priesters onwenselijk. Hoe denkt u daarover?

‘De deugd van de kuisheid is verdwenen.

‘De katholieke kerk kent ook getrouwde priesters, bijvoorbeeld de overgestapte Anglicaanse geestelijken en ook de priesters van de Oosterse katholieke kerken. Daar

De streekgebonden kerk met zijn eigenheden en vrijheden wordt momenteel steeds meer een wereldkerk naar de universele regels van Rome. Het veroordelen door bisschop Punt van Haarlem van de ‘Oranjemis’ tijdens het WK 2010 is er een treffend voorbeeld van. Vanwaar die ommezwaai?

Vries: ‘Er is veel fout gegaan in de jaren ‘60 en ‘70 van de vorige eeuw. Dat begon al in de jaren ‘50. Het lijkt erop dat de Amerikanen het meebrachten: een liberalisme. Dat is in de jaren ‘60 en ‘70 ook de kerk binnengedrongen. De misbruikschandalen in de Kerk die nu bekend worden, hebben vaak hun oorsprong in die periode. Als Kerk lopen we nu voorop in de zuivering ervan. De rest van de samenleving heeft die problemen ook en zal dat waarschijnlijk ook gaan doen. Er zijn in de kerk misdaden begaan. Het kwaad is de kerk binnengedrongen. Dat wat de kerk voorhoudt, moet ze ook voorleven. De kerk moet gezuiverd worden.’

‘Wat betreft de seksuele moraal lijkt de hedendaagse samenleving nog maar twee

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 58

31-08-10 13:52

InteRVIew | ZUID | sEptEMbEr | 59

is niks op tegen. Maar in de Latijnse kerk van West-Europa heeft men gekozen voor priesters die het charisma hebben ontvangen om ongehuwd te blijven. Die leefwijze stamt al uit de eerste eeuw. Door Christus en de apostelen is er een celibaatbeweging op gang gekomen. De schrijver Dan Brown ten spijt, is er werkelijk geen serieuze theologische wetenschapper die twijfelt aan de celibataire levensstaat van Jezus!’

Een duidelijk teken van de zuivering die in de kerk wordt ingezet, is ook de heroprichting van een landelijke kerkelijke strafrechtbank. Die kan bijvoorbeeld priesters die misdrijven hebben begaan uit het ambt zetten. Hoe nieuw is dat?

Vries: ‘Een priester uit de klerikale status zetten, kan in principe door een plaatselijke kerkelijke rechtbank gebeuren, dus buiten Rome om. Maar al sinds mensenheugenis is die straf in Nederland niet meer opgelegd.

Sterker nog: in de jaren ‘60 en ‘70 vroeg men zich wereldwijd af of het kerkelijk strafrecht niet moest worden afgeschaft. Maar nu is het weer helemaal terug in de belangstelling.

Naar aanleiding van de schandalen zijn de bisschoppen in Nederland gestart met het oprichten van een landelijke kerkelijke strafrechtbank. Die is er momenteel niet. Wel zijn er nog plaatselijke kerkelijke rechtbanken die de nietigverklaringen van huwelijken beoordelen. Er komt nu dus een strafrechtbank bij. Natuurlijk is seksueel misbruik altijd een misdaad geweest voor het kerkelijke strafrecht. Maar het werd niet meer toegepast. In de toekomst wordt het weer mogelijk een landelijk kerkelijk strafproces te starten tegen bijvoorbeeld een misdadige priester.’

Loopt de kerk niet het risico dat onder het mom van zuivering de slinger te veel doorslaat naar de conservatieve kant? De kerk als een gesloten bolwerk van het eigen gelijk?

Vries: ‘Nee, de kracht van de wereldkerk is juist dat ze altijd heeft opengestaan voor impulsen van buitenaf. Als echte katholieke gemeenschap kun je niet in jezelf opgesloten raken. Want het gaat niet om de doctrine, maar om de boodschap van Christus. Wat heb ik aan het karkas van een doctrine? Anderzijds moet een godsdienst ook kritisch zijn. Jezus heeft ook niet met iedereen aangepapt!’

‘Dit betekent voor de priesteropleiding dat de studenten leren een wisselwerking aan te gaan met de parochianen. Je blijft als pastoor een leraar van het geloof: je vertelt wat het evangelie leert. Dat is het moeilijke: hoe ga je om met wat ‘fout’ gegroeid is bij parochianen.

Daar is veel aandacht voor in de opleiding.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 59

Je zult als pastoor een heleboel moeten aanvaarden. Natuurlijk heeft de kerk een aantal duidelijke regels. Maar met voortdurend ruzie maken, bereik je niks. Soms moet je zwijgen.

En vooral inzetten op een groeiproces. Geloof is een groeiproces.’

Hebt u de priesteropleiding inhoudelijk gewijzigd in de afgelopen jaren dat u rector bent?

‘We proberen voortdurend de priesteropleiding aan te passen aan de veranderingen in de kerk en de maatschappij. Sinds de jaren ‘90 vindt er in het bisdom een grote herstructurering plaats. Parochies worden samengevoegd en kerken gesloten. Onze studenten zijn hiervan op de hoogte en kunnen hierop inspelen. Ten tweede moeten de mannen de leefwereld van de mensen kennen. Daarom gaan ze de meeste weekeinden naar huis naar hun familie en parochie. We willen dat ze een vaste band hebben met een parochie. Dat is geen stage, maar een wekelijks contact met de parochie. Zo houden ze voeling met de kerkelijke situatie en de levens van de parochianen.

Dat is verbreed in de opleiding. Toen ik hier kwam als rector, konden de studenten naar huis van vrijdagavond tot zaterdagavond. Nu is dat dus tot zondagavond.’

‘er zijn in de kerk misdaden begaan’ Is het profiel van de gewenste priesterkandidaat in de loop der jaren veranderd?

Vries: ‘Door de herstructureringen is een parochie bijna nooit meer een éénmanspost voor een pastoor. Je werkt steeds meer als team of cluster. Daarom worden pastoors ook over en weer als assistent benoemd. De pastoor die alleen op een parochie zit, dat bestaat niet meer. Misschien gaan we er in de toekomst ook wel naartoe dat meerdere priesters in een huis samenwonen en van daaruit een groter gebied bedienen. Ik ben op zich wel voor gemeenschapsvormen voor priesters. Hier op Rolduc hebben we dat ook: je eet samen, je recreëert samen. Er is voortdurend wisselwerking tussen elkaar. Dat is in een parochie niet zo. We zijn daar wel naar op zoek: een mobiel communiteitsleven. Zodat priesters elkaar bijvoorbeeld een paar keer per week ontmoeten. De meeste pastoors zouden ook wel willen samenwonen met meerdere priesters. Maar het is niet eenvoudig te realiseren. Bovendien is de traditie in ons bisdom eigenlijk altijd zo, dat de pastoor en ook de kapelaan een eigen woning heeft. Dat is het Luikse model. In Holland daarentegen leven kapelaan en pastoor altijd samen.’

tweede lIMBuRgse PRIesteRoPleIdIng Stichting Redemptoris Blankenberg kocht op 28 april 2010 voor 3 miljoen euro Kasteel Blankenberg in Cadier en Keer. De geldschieter is een anonieme Nederlandse zakenman. Een van de leden van de stichting is de Pool Stanislaw Szymon Kielek (1973). Hij is de rector van het Seminarie Redemptoris Mater, dat momenteel gevestigd is nabij het Bisschoppelijk Paleis in Roermond en zal verhuizen naar Kasteel Blankenberg. Het seminarie huist 11 priesterstudenten uit 9 naties die gericht zijn op de nieuwe evangelisatie (verkondiging van de boodschap van Christus). Zij komen ter beschikking van het bisdom Roermond. Over de hele wereld zijn inmiddels 70 seminaries Redemptoris Mater opgericht.

Zij zijn priesteropleidingen van de in Spanje gestichte beweging van de Neocatechumenale Weg die wereldwijd 1 miljoen leden telt. In 2002 erkende de Paus de katholieke stroming, die poogt bestaande parochies te revitaliseren door middel van een jarenlange evangelisatiemethode. De beweging schijnt, net als het van oorsprong conservatieve Opus Dei, een vrucht te zijn van de eeuwenlange Spaanse strijd tegen de islam. In Nederland is het Neocatechumenaat actief in de bisdommen Haarlem en Roermond. In laatstgenoemde bisdom is sinds vorige jaar een eerste eigen priester actief. Binnenkort studeren de volgende priesterstudenten af. Limburg maakt dan meer en meer kennis met deze priesters van het zuidelijk halfrond. De 11 priesterstudenten van Redemptoris Mater volgen hun opleiding aan Grootseminarie Rolduc, samen met de 14 studenten van daar. Ongeveer de helft van de buitenlandse priesterstudenten houdt het niet vol in het ‘bloedeloze’ Nederlandse parochieleven. De cultuurkloof blijkt te groot.

Naast het Neocatechumenaat en Opus Dei zijn in Nederland nieuwe evangelisatiemethodes actief, zoals Oikos, Rock solid, Lifeteen, Focolare en Foyer de Charité.

‘De pastoor van nu moet meer dan vroeger een grote geest van collegialiteit hebben en ook leiding kunnen geven aan een vrijwilligersapparaat.

Hij moet managementkwaliteiten hebben en beschikken over communicatieve eigenschappen.

31-08-10 13:52

60 | sEptEMbEr | ZUID | InteRVIew

Daardoor kan niet elke priester geschikt zijn als pastoor.’

‘En ja, door de recente kerkschandalen zijn we strenger geworden bij het screenen van kandidaten. Ik vraag heel goed door naar het verleden van een student. We maken ook vaker gebruik van psychologische geschiktheidstesten. We zijn echt voorzichtiger geworden.’

Vries werd rector van het Grootseminarie Rolduc in 1994. Daarvoor was hij kapelaan van de binnenstad Roermond en werkzaam bij de kerkelijke huwelijksrechtbank. Toen zijn voorganger rector Willemsen terugtrad, had Rolduc nog maar 17 studenten in huis.

In Vries’ eerste jaar kwamen er 12 bij. Is dat uw verdienste? Wat is uw geheim?

Vries: ‘Dat lag niet zozeer aan mij, maar aan het aantreden van bisschop Wiertz een jaar eerder. Er was een opleving gaande. Daarvoor was er jarenlang een afname geweest. Eigenlijk sinds 1985. In dat jaar kende Rolduc een hoogtepunt: 89 studenten. Daarna nam het aantal af, omdat er andere seminaries in Nederland bij kwamen. Rolduc was 15 jaar lang de enige klassieke priesteropleiding in Nederland. De afname werd versneld door een affaire in 1990 rond een conrector die een relatie had met een student. In 1993 volgde bisschop Wiertz zijn voorganger Gijssen op. Een nieuw begin.’

Ook nu zet bisschop Wiertz een nieuwe lente in de kerk in: hij koerst aan op vernieuwing door buitenlandse evangelisatiemethodes.

Het bisdom Roermond opende de deur voor een tweede seminarie: Redemptoris Mater.

Het seminarie is momenteel nog gevestigd nabij het Bisschoppelijk Paleis in Roermond en zal verhuizen naar Kasteel Blankenberg in Cadier en Keer. Het seminarie maakt deel uit van de Spaanse evangelisatiebeweging Neocatechumenale Weg, die wereldwijd 1 miljoen leden telt. (zie kader) Ziet rector Vries de komst van het seminarie niet als concurrentie voor zijn Rolduc? Hij lacht. ‘De studenten van Redemptoris Mater wonen weliswaar elders, maar ze krijgen de hele opleiding, van A tot Z, op Rolduc. Wel hebben ze hun eigenheid en die willen ze benadrukken met een eigen woonhuis. Hun methode is missionair.

Het neocatechumenaat zet in op hechte gemeenschappen van katholieken binnen de bestaande parochies. Het is een eigen pastorale methode die parochies revitaliseert.’

‘We zijn voortdurend bezig de priesteropleiding bij de tijd te houden. Je moet naar methodes zoeken om mensen in deze tijd te bereiken voor de boodschap van het evangelie.

Ik kijk of er nieuwe methodes zijn die je gebruiken kunt. Mensen die daar mee bezig

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 60

zijn, nodig ik uit voor gastcolleges. Je moet niet alleen bezig zijn met wat er nog over is van de volkskerk, maar ook toekomstperspectief creëren. Behalve het Neocatechumenaat zijn er in Nederland nieuwe evangelisatiebewegingen actief, zoals Oikos, Focolare, Alphacursus, Renew, Rock solid, Lifeteen en Foyer de Charité.’ Lachend: ‘En we gaan met de priesterstudenten ook op bezoek bij Opus Dei.’

het familiale karakter.’

‘Het seminarie telt nu 11 studenten uit 9 naties. We hebben in Limburg pas één priester gewijd uit het nieuwe seminarie. Hij werkt bij een pastoor in Roermond. Wat me opvalt, is dat deze buitenlandse priesterstudenten heel sterk incultureren. Ze leren met pastorale prudentie om te gaan met de mensen in onze streek.’

bisdom Roermond zet onder andere in op de evangelisatiemethode van het Neocatechumenaat. Wat houdt die in?

Vries: ‘Dat vergt enorme investeringen, omdat het een lange weg is. Sinds eind jaren negentig zijn de eerste vijf gemeenschappen van het Neocatechumenaat in Limburg actief.

Plaatselijke parochianen en priesters van ons bisdom zijn gestart onder leiding van leden van het Neocatechumenaat uit Haarlem en Duitsland. Het Neocatechumenaat kent ook missiegezinnen die vanuit het buitenland

Het verhaal gaat echter dat deze priesters veel strenger zijn in de leer. bent u niet bang voor conflicten met de Limburgse parochianen?

‘Het verhaal dat ze strenger zijn dan Nederlandse pastoors, herken ik niet. Ze moeten niet alleen het Nederlands leren, maar zich ook richten naar de plaatselijke situatie. We leren ze net als Nederlandse priesterstudenten in te zetten op dialoog met de parochiaan.’

‘Wel zien buitenlandse priesters de situatie soms iets sterker dan wij. Hier in Limburg zijn een paar Filippijnse priesters actief. Die zeiden een keer tegen me: “De Limburgse situatie is voor ons duidelijk: de patiënt is ernstig ziek.”

Maar ook zij weten nog niet welk medicijn we moeten geven.’

‘Je wilt niet weten wat voor een cultuurshock deze priesters hier ondergaan.

Ze zijn ooit gemissioneerd door de WestEuropese kerk en hebben nog het idee dat het christelijke geloof hier nog heel sterk leeft.

En dan treffen ze hier een volledig bloedeloos parochieleven aan. Ik heb grote bewondering voor hen. Misschien wel de helft van de buitenlandse priesters keert weer terug: de cultuurkloof is gewoon te groot. Vergeet niet: nieuwe evangelisatie is een grote opgave. En er is nog geen beproefd succesmiddel.’

De nieuwe priesteropleiding komt in Cadier en Keer hiernaartoe komen. Ze hebben een missionair elan en beginnen met een startcatechese. De heilige missen hebben een paar eigenheden: de vredeswens is aan het einde van de woorddienst, meestal zijn er langere inleidingen op de lezingen door de parochianen zelf en leden geven respons op het evangelie. Ook zijn er eigen gezangen. De missen zijn altijd op zaterdagavond. En ze hebben een eigen Bijbelviering op woensdag.’

Nadat een aantal neocatechumenale gemeenschappen actief is geworden, volgt de volgende fase: de oprichting van een eigen seminarie (Latijn voor kweekplaats), waardoor er ook eigen priesters geschoold kunnen worden. Waarom zijn eigen priesters noodzakelijk?

Vries: ‘Het zijn gewone parochiepriesters, maar met een neocatechumenale eigenheid.

De gemeenschappen ondersteunen het startende seminarie. Ze vormen een thuis voor deze priesterstudenten.

Dat is typisch voor het neocatechumenaat:

bestaat zo’n wondermiddel überhaupt, denkt u?

Vries: ‘Uit de statistische gegevens kun je aflezen dat, als het zo doorgaat, de kerk in West-Europa heel klein zal zijn over 25 jaar.

We moeten de situatie nemen zoals die is.

Het megaklimaat kan ik niet veranderen. We moeten doen wat we kunnen. We hebben het wondermiddel niet in handen. Wel kunnen we deuren openen naar nieuwe initiatieven, zoals het Neocatechumenaat. En er kunnen maatschappelijke veranderingen optreden en mentaliteitsveranderingen die van groot belang zijn. Er kan een soort zelfreflectie bij mensen ontstaan. Een nieuwe honger naar geloof is denkbaar. En bijvoorbeeld een heel bijzondere mens, die wij een heilige noemen, kan het verschil maken. Daar moet ik als gelovige rekening mee houden: dat er mensen opstaan die verandering brengen.’

31-08-10 13:52

coluMn | ZUID | sEptEMbEr | 61

‘unvollendete’

T

oen ik op de hoogte werd gesteld van de bijwerkingen die een chemokuur met zich meebrengt, sprong er eentje uit als zijnde voor mij het meest afschuwelijk.

Dat was niet –zoals je wellicht bij een vrouw zou verwachten- het verlies van mijn haren, maar het verlies van mijn smaak. En dan bedoel ik niet dat ik er na chemo geen kwaad in zie om een streepjesblouse met een Burberry rokje te combineren, maar het niet meer in staat zijn om het verschil tussen een chilipeper en een gefrituurd uitje te proeven. Ik hou namelijk ontzettend van eten. Zelfs nu, tijdens de kuren, misselijk en moe, slaag ik er toch wonderwel in om niet alleen op gewicht te blijven, maar zelfs nog 5 kilo aan te komen. Ik begrijp van andere patiënten dat ze de vieze chemosmaak in hun mond proberen weg te spoelen met paracetamol en andere chemische middeltjes. Ik niet, ik eet.

Ik gooi d’r wel wat extra anti-braak middeltjes in, want het zou doodzonde zijn als al dat lekkers er niet ook in blijft.

Zelf ben ik helaas niet gezegend met enig kooktalent. Gelukkig kan mijn moeder fantastisch koken en heeft ook mijn broer –the lucky bastard- dat gen georven. Hij heeft bovendien jarenlang het team van Chateau Neercanne als maitre d’hôtel bijgestaan en daar behoorlijk wat culinaire kennis opgedaan, tot mijn grote vreugde. Hij verwent me namelijk zo af en toe met een schotel die niet alleen voor de smaakpapillen maar ook voor het oog een waar genoegen is.

Genieten van eten zat er als kleine uk al in. Als broer en ik met opa en oma naar De Efteling mochten, verheugden we ons immens op de taxirit naar het station, de treinreis, het hele avontuur. Maar vooral een bron van grote blijdschap waren de boterhammen met ‘gooj boter” belegd met dikke eierkoek die oma maakte voor ‘de reis’. Het fluitje van de conducteur bij vertrek in Maastricht betekende voor ons echter het startsein voor het gulzig verorberen van al dat lekkers. Ze waren al geschiedenis voordat station Sittard werd bereikt. Ook vakanties herinner ik me vooral aan hand van de culinaire hoogtepunten. Die zonovergoten vakantie in Portugal waar we dat smakelijke Indiase restaurant hebben ontdekt, die geweldige vakantie in Turkije waar

Mariëlle Hartmann iedere avond de meest verrukkelijke vis op de barbecue werd klaargemaakt.

Helaas kan ik het niet meer opbrengen om een terrasje te pikken of een nieuw restaurantje te gaan ontdekken. Mijn actieradius beperkt zich nu tot mijn slaapkamer, woonkamer, op een goede dag met een uitschieter naar een plekje in de tuin. Ik hunker zo hevig naar het weer oppakken van mijn leven dat in de wacht staat sinds de diagnose. Ik weiger me te laten ontmoedigen door sterftecijfers en “komt een vrouw bij de dokter” verhalen. Ik wil LEVEN, uitbundig eten en drinken, genieten van mijn kinderen, van vakantie, van familie en vrienden. Ik ben nog lang niet klaar, moet nog werken aan mijn “Unvollendete”. Er zijn nog zoveel ervaringen te ervaren, lessen te leren, wensen te vervullen.

Ik probeer de woorden te vinden waarmee ik mijn –nu noodgedwongen ingetogen- enthousiasme kan verduidelijken, maar niets benadert het gevoel. Misschien heeft u al eens gezien hoe koeien reageren als ze na een lange, koude, druilerige winter op de eerste lentedag weer de wei in mogen? Opgelucht, verheugd, met dat logge lijf rennend en struikelend de wijde wereld in.

Normaliter zou ik iedereen die mij met een dikke, hysterische koe vergelijkt toch even op het matje roepen, maar deze gelijkenis past perfect en maak ik bovendien zelf, dus dan mag het. Zo voelt het.

Ik wil weer de wei in. En al is dat met een mollig, gehavend lijf dat de fut niet meer heeft om heel hard te rennen. Het is in ieder geval wel met een heel nieuwe kijk op het leven, met liefde en Vergevingsgezindheid voor alles en iedereen, met de onverzettelijke wil om het dan nu “goed’ te doen. En eindelijk eens te leren koken.

Pierre de Coubertinweg 3 - 6225 XT Maastricht - T. 043 352 9000 - F. 043 352 9001 - www.goldentulipappleparkmaastricht.nl

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 61

31-08-10 13:52

62 | sEptEMbEr | ZUID | MaIl@ZuIdMagaZIne.nl

Raadsvergadering als tombola tweede kamertje funest voor besluitvorming

spelen

Door Maurice Ubags

Z

o zou het moeten zijn: de gemeenteraad zet de grote lijnen uit en controleert of het college van burgemeester en wethouders voor een adequate uitvoering zorgt. Maar zo eenvoudig is het niet. Veel raadsfracties verliezen zich in details. Over de verkeerde zaken gaan ze lokaal Tweede Kamertje spelen. Dat is funest voor de besluitvorming. Schadelijk voor de gemeente.

Paul Depla moet ontredderd geweest zijn na de laatste gemeenteraadsvergadering voor het zomerreces. Een ogenschijnlijk politiek weinig spannend voorstel om tijdelijk kantoorruimte te huren voor twintig werkplekken in het Vodafone-gebouw in Heerlen haalde uiteindelijk geen meerderheid in de raad. Ook al was het voorstel min of meer goedgekeurd in de voorbereidende commissie-vergadering.

Depla voerde als portefeuillehouder zelf de politieke verdediging van het voorstel in de raad. Hoe zeer hij ook zijn best deed en het ene na het andere argument aanvoerde, de oppositie en coalitiepartij SP vonden de gekozen oplossing van ruim twee ton simpel te duur. Argumenten van de burgemeester dat er al ruimtegebrek is in de bestaande gebouwen en dat twintig extra werkplekken arbo-technisch nagenoeg onmogelijk zijn, ze waren aan dovemansoren gericht. Konden de ambtenaren niet in bestaande kantoren gehuisvest worden, vroeg de oppositie vervolgens doodleuk aan de burgemeester. En in de huidige slechte huurmarkt zou Heerlen toch een veel scherpere huurprijs moeten kunnen bedingen, dan de prijs die al uitonderhandeld was? Ook de financiële dekking via de post ‘onvoorzien’ deugde niet, want de huisvesting was helemaal niet onvoorzien. En als we minder externen gaan inhuren, komen vanzelf werkplekken vrij. Raadslid Rein Hummel: “Kunnen we nog van de huur-deal af zonder schadevergoeding te moeten betalen?”

Zo gaat het in Heerlen, zo gaat het overal in Zuid-Limburg. Een gemeente als Heerlen staat voor de opgave de komende jaren miljoenen euro’s te bezuinigen, de raad gaat zich intensief bemoeien met een stukje pure bedrijfsvoering. Waar visie en daadkracht dringend nodig zijn, wordt een avond over

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 62

twintig werkplekken gedebatteerd. Erger nog: wordt vervolgd in de raad van oktober.

Voor wat besluitvorming betreft, is de gemeenteraad vaak een op hol geslagen windvaan. Toen burgemeester Leers nog populair was in Maastricht, kreeg MVV geen miljoenensubsidie. De raad steunde de oproep van Leers om financieel te breken met MVV unaniem. Unaniem en overtuigd. Leers is nog niet weggestemd, of de miljoenen stromen weer richting De Geusselt. Argumenten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst.

Vaals? De provincie wil voor Vaals de gevaarlijke Maastrichterlaan opknappen en tegelijkertijd het riool vernieuwen. Een miljoenenoperatie. Tal van deskundigen, ook extern, adviseren positief over het plan van de provincie. Het college in Vaals is het daarmee

eens en krijgt het voorstel door de raad.

Maar als een paar kroegbazen vrezen dat de reconstructie van de weg ten koste gaat van een rij stoeptegels van hun terras, ontbrandt het vuur van het verzet. Bewoners hangen affiches achter hun ramen. Tegen de reconstructie. Politieke partijen op zoek naar stemmen voor de verkiezingen van maart, maken van de Maastrichterlaan een verkiezingsitem. In de eerste vergadering na

S

31-08-10 13:52

MaIl@ZuIdMagaZIne.nl | ZUID | sEptEMbEr | 63

Visitekaartje

doorgeschoten dualisme Vroeger was alles beter. Voor de invoering van het dualisme in de gemeenteraad, waarbij raad en college van burgemeester en wethouders twee aparte clubs zijn met eigen verantwoordelijkheden, hadden we het monisme. In het monisme bedacht een college een voorstel dat voorgelegd werd aan de gemeenteraad. De wethouders stemden zelf mee in de raadsvergadering over hun eigen voorstel. De wethouders wisten zich op voorhand al verzekerd van de steun van hun partijgenoten. Een voorstel sneuvelde zelden tot nooit.

Met de invoering van het dualisme zou de raad meer in stelling gebracht moeten worden. Het college van burgemeester en wethouders werd niet meer dan een soort dagelijks bestuur. Bij veel partijen werd het de eigen wethouder verboden nog langer bij de fractievergadering te zitten, want dat was tegen de geest van het dualisme. Het gevolg is dat wethouders niet meer zeker zijn van de politieke steun van hun eigen partij.

Wellicht goed voor het debat in de raad, in de praktijk pakt het slecht uit voor de besluitvorming. de verkiezingen draait Vaals resoluut om en zegt alsnog ‘nee’ het plan en de bijbehorende miljoenen van de provincie. Uit pure ergernis laat gedeputeerde Jos Hessels een dag later in de krant zetten dat de provincie de Vaalsmiljoenen al heeft toegezegd aan Venray.

Conclusie: de inwoners van Vaals moeten nu zelf opdraaien voor de kosten. Want het riool Stemming in de raadszaal van Heerlen

moet hoe dan ook gesaneerd worden.

Vooruitblikkend. Een gemeente als Maastricht moet structureel twintig miljoen euro gaan bezuinigen vanaf 2012. De raad is aan zet. Waarop wordt hoe fors bezuinigd?

Zijn we bereid de inkomsten (lees belastingen) te verhogen? Welke investeringen blijven heilig? Vragen die de raad niet aan kan, zo liet ze al blijken bij een eerste verkennende kaderbrief van het college over de bezuinigingen. De raad schreeuwde meteen moord en brand: oppositie en coalitie samen verwezen de kaderbrief meteen naar de prullenmand.

Het doorvoeren van grote bezuinigen zal een mooi demasqué van veel gemeenteraden opleveren. De raden geven het college van burgemeester en wethouders opdrachten voorstellen voor bezuinigingen te doen. Als die dat doen, of ook nog komen met belastingverhogingen, worden die voorstellen door diezelfde raad afgeschoten. Waarop de colleges zeggen: geeft u als raad nu eens aan welke taken we niet meer moeten uitvoeren?

Welke keuzes maakt u? Vragen waarop geen heldere antwoorden zullen komen.

De rekening wordt op zijn best neergelegd waar dat electoral gezien het minste kwaad kan. Bij externe deskundigen bijvoorbeeld.

Kortzichtigheid is troef. sPelReGels Reageren op recente artikelen in Zuid? Dat kan. Stuur uw reactie naar mail@zuidmagazine.nl. Er zijn wel enkele spelregels. Reacties mogen niet langer zijn dan 400 woorden. Reacties moeten voorzien zijn van naam, woonplaats en telefoonnummer, dit ter controle. Het telefoonnummer wordt niet afgedrukt.

De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten danwel helemaal te weigeren. Inzenders geven onherroepelijk toestemming aan Zuid Media Groep bv de reactie te plaatsen.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 63

Op het exclusieve, besloten, Q-park feestje bij ’t Preuvenemint in Maastricht ging het gesprek onder meer over de man die er niet was: burgemeester Paul Depla van Heerlen.

Hij schitterde door afwezigheid.

Depla wikt en weegt elke uitnodiging. In dit geval wikte hij: uitsluitend een feestje van Q-park, het bedrijf betaalt alles en het bedrijf doet ook zaken in Heerlen. De uitkomst is bekend. Depla wil zijn speelruimte in de omgang met zakenrelaties zo zuiver mogelijk houden.

In de krant konden we lezen dat met name de collega-bestuurders vinden dat Depla zich veel te principieel opstelt. Zij redeneren dat zo’n feestje juist de perfecte gelegenheid is om te netwerken en om zaken te doen. Een gemiste kans!

Depla krijgt vele uitnodigingen en reageert daar niet al te krampachtig op. Als de gemeente sponsor is, geeft hij of iemand anders van het college acte de présence als dat in het belang van de stad is. Bij vele evenementen was Depla al te zien, omdat hij wil onderstrepen dat Heerlen evenementen en ontwikkelingen wil steunen. Als Depla het belangrijk vindt voor Heerlen op eigen initiatief ergens naar toe te gaan, dan vindt hij het logisch dat de gemeente de (entree)kaart betaalt. Tijdens een wekelijks uurtje met de pers zei Depla dat het college van burgemeester en wethouders van Nijmegen (waarvan hij lid was) een seizoenskaart had voor NEC, maar wel betaald door de gemeente. Een doordachte lijn, al moet gezegd dat de redding van profclubs door gemeenten juist dat voorbeeld een beetje wonderlijk maakt.

Depla was er niet, maar haalde wel de krantenkolommen. Anders dan bestuurders denken heeft hij in Maastricht geen kans gemist: dat is een veel te absolute redenering. Zo van: als je er niet bent, dan wil je kennelijk niet netwerken. Netwerken kan op vele manieren. Sterker nog: het is Depla die in deze juist zijn visitekaartje heeft afgegeven aan heel Zuid-Limburg. Ondertitel van zijn kaartje: bestuurder die zelfstandig oordeelt en handelt. Zaken doen met Depla kan altijd, daarvoor hoef je niet per se alle borrels af te lopen. Depla, geen bestuurder die doet wat de rest doet, omdat dat kennelijk zo hoort.

Limburg heeft behoefte aan types als Depla.

Dat anderen wel gingen, dat is natuurlijk ook prima. Waar het uiteindelijk op aankomt is dat integriteit op de eerste plaats een persoonlijke kwestie is. Bestuurders mogen rustig ‘zacht’ zijn op de relatie, als ze maar hard zijn als het om het resultaat gaat.

Maurice Ubags

31-08-10 13:53

64 | sEptEMbEr | ZUID | PoRtRet

Sjef Diederen en zijn vrouw Mientje

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 64

31-08-10 13:53

PoRtRet | ZUID | sEptEMbEr | 65

afscheid van een limburgse legende

‘

hij is de man die voor altijd als de vertolker van ‘Geneet van ‘t leave’ herinnerd zal worden: sjef diederen, limburgs laatste troubadour. de 78-jarige Valkenburger stopt met zingen.

Zijn gitaar kan na een lange carrière in de koffer blijven.

Door Pedro Rademacher / Foto’s: Marjon Driessen

dat lied gaat mij ruimschoots overleven

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 65

’

V

oor de allerlaatste keer in zijn leven speelt en zingt de Limburgse troubadour Sjef Diederen (78) op zaterdag 23 oktober in Oos Kaar in Sittard. Ter ere van Diederen zal een groep Limburgse artiesten een hommage komen brengen, onder wie Frans Croonenberg, Angelina, Frans Theunisz, Mario, Kartoesj, Déjà Vu en vele anderen. Tevens wordt die dag de afscheidscd van Sjef Diederen gepresenteerd: ‘Veur al die jaore, miene dank’.

Een afscheidsgroet aan Limburg en aan alle fans.

Het afgelopen jaar was het meest hectische jaar in de lange, lange carrière van Sjef Diederen. In september 2009 maakte de volkszanger bekend dat hij in oktober 2010 definitief zal stoppen. In die maand zit hij precies 60 jaar in het vak. “Vanaf dat moment werd ik overspoeld met reacties. Telefoontjes,

brieven, spontane reacties op straat. Niet alleen uit Limburg, maar uit het hele land, zelfs uit het buitenland.”

Valkenburg, de gemeente waar Diederen in 1932 werd geboren, eerde Diederen met een feest in de gemeentegrot. Daarbij werd het portret van Diederen opgenomen in de eregalerij van de gemeentegrot. De gemeente Heerlen benoemde hem in kasteel Hoensbroek feestelijk tot ereburger. Omroep TV Limburg wijdde een hele daguitzending aan het naderende afscheid van Diederen.

In december 2009 werd het geboortehuis van Diederen (Broekhem 74) voorzien van een plaquette, op initiatief van de Kunst- en Cultuurraad Valkenburg.

Tussendoor waren er nog ontzettend veel optredens en moest hij ook nog de liedjes gaan schrijven voor zijn afscheidscd. “In de zomer van 2009 had ik met Jos Laumen van Limbomusic afgesproken dat mijn afscheidscd op zijn label zal verschijnen. Diezelfde zomer ben ik begonnen met het schrijven van mijn laatste liedjes.”

De cd werd in de zomer van 2010 opgenomen in studio Mabi Recordings in Geulle. De productie was in handen van Mario Biesmans. De cd telt twaalf Limburgstalige liedjes: elf geschreven door Sjef Diederen plus een lied over de rivier de Geul, geschreven door Guus Smeets uit Valkenburg. Het is een vrij sobere cd, met ingetogen arrangementen, met hier en daar wat lichte countryinvloeden.

31-08-10 13:53

66 | sEptEMbEr | ZUID | PoRtRet

Zodoende is er volop ruimte voor de donkere bariton van Diederen. Het is een cd geworden waarin de zanger dankbaar en vol ontroering terugkijkt op zijn lange artiestenleven, met alle ruimte voor melancholie en nostalgie.

Sjef Diederen geldt in Limburg als de laatst levende van de vier grote troubadours: Harry Bordon, Jo Erens, Frits Rademacher en Sjef Diederen. Dat waren de pioniers van de Limburgstalige muziek. Sjef werd op 30 april 1932 geboren in Broekhem, bij Valkenburg.

Zijn ouders kampen met een broze gezondheid. In oktober 1942 overlijdt zijn moeder, na een lang ziekbed. In juli 1945 overlijdt zijn vader aan een hartaanval. De zes kinderen worden ondergebracht bij zes pleeggezinnen in Limburg en Noord-Brabant, de familiebanden brokkelen snel af. De toen 13-jarige Sjef komt terecht in een pleeggezin in Thull, bij Schinnen.

Tijdens zijn tienerjaren in Thull koopt hij zijn eerste gitaar in Geleen voor 48 gulden.

“Die gitaar betekende heel veel voor me. Ik was al zoveel kwijtgeraakt. Dankzij die gitaar had ik iets helemaal voor mezelf.” Diederen is achteraf dankbaar voor de opvang in het pleeggezin. “Maar zelfs het allerbeste pleeggezin in de wereld kan nooit je ouderlijk huis vervangen.”

Hij schrijft schoorvoetend zijn eerste, vooral komische liedjes en begint vanaf oktober 1950 her en der op te treden in de omgeving van Thull. Aanvankelijk vooral in het carnavalscircuit. In die jaren ging hij met de fiets, iets later met de bromfiets naar optredens, met de gitaar op de rug.

“Carnavalszittingen vallen altijd in de winter, dus ik kwam meestal verkleumd binnen, zodat ik eerst een half uur moest opwarmen voordat ik kon spelen.”

Begin jaren ‘50 bezoekt hij een concert van de toen al legendarische Sittardse troubadour Jo Erens in het toenmalige Casino van Treebeek. Een indrukwekkende ervaring.

“Toen begreep ik wat ik de rest van mijn leven wilde gaan doen: melancholische liedjes schrijven in het Limburgs en daarbij mezelf begeleidend op gitaar.”

‘

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 66

Ik ben al snel tevreden met een beetje succes

’

31-08-10 13:53

PoRtRet | ZUID | sEptEMbEr | 67

In 1954 trouwt hij met Mientje Penders uit Hoensbroek. Ze betrekken samen een huis in de Sint Josephstraat in Hoensbroek, waar ze tot op de dag van vandaag nog steeds wonen. Sjef werkt zes jaar als mijnwerker in de staatsmijn Emma in Hoensbroek. Totdat in 1958 Sjef ’s broer Harrie om het leven komt bij een ongeluk in de staatsmijn Hendrik in Brunssum. Sjef verlaat de mijn en gaat werken als jeugdleider op de mijnschool OVS in Brunssum, waar hij jongeren opleidt tot mijnwerkers. Rond de tijd van de mijnsluitingen (eind jaren ’60) gaat hij werken als docent en leerlingbegeleider aan de Levensschool in Heerlen.

De Levensschool is een school voor leerlingen die tussen de wal en het schip zijn terechtgekomen: vroegtijdige schoolverlaters, drop-outs, soms moeilijke gevallen. Dankzij de Levensschool krijgen ze een tweede kans en kunnen ze in ieder geval aan de leerplicht voldoen. Sjef kon goed overweg met de leerlingen, ook met de moeilijke gevallen. “Tijdens sportlessen riep ik de stoerste jongens op de mat voor een potje judo. Dankzij mijn postuur en mijn kracht liet ik hen dan bij wijze van spreken alle uithoeken van die mat zien. Gewoon pure kracht: dat maakte indruk op die jongens. Daarna had ik nooit meer last van ze.” Diederen werkt op de Levensschool tot aan zijn vervroegde pensionering in 1985.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 67

Tussen 1973 en 2010 neemt hij twintig lp’s, cd’s en muziekcassettes op, bijna allemaal in eigen beheer. Hij heeft nooit de steun van een platenmaatschappij achter zich gehad.

Hij schrijft zijn eigen liedjes, maakt zijn eigen platen en moest die vervolgens zelf zien te verkopen bij de 45 verkoopwinkels in Limburg. Rijk is hij er nooit van geworden.

“Maar dat was mijn ambitie ook niet. Ik ben niet iemand die grote risico’s neemt. Ik ben al snel tevreden met een beetje succes.”

In de loop van zijn leven wordt het Limburgs steeds populairder in de muziek. Van die stijgende populariteit profiteert Diederen mee, vooral tussen 1990 en 2010. Limburgers kiezen in 2001, 2002, 2003, 2004, 2008, 2009 en 2010 massaal Diederen’s evergreen Geneet van ’t laeve als allerbeste liedje in de jaarlijkse Limbo Top 100 van omroep L1. Een lied dat Diederen in 1979 schreef. “Geneet van ’t laeve heeft zich inmiddels dermate diep ingeworteld in het leven, dat het naar mijn overtuiging nog heel lang zal blijven bestaan, Dat lied gaat mij ruimschoots overleven.”

Sjef is een graag geziene gast. Een aimabele heer, een charmante gentleman met een gitaar en zijn aanstekelijke, kwajongensachtige humor. Naast reguliere concerten speelt hij ook tijdens missen, in verpleeghuizen, in scholen of waar dan ook. “Ik heb gespeeld bij doopmissen en begrafenissen en alles wat

daartussen zit.” Als artiest geniet hij ervan om contact te krijgen met zijn publiek.

“Dat ze gaan meezingen, dat ze lachen en een leuke tijd hebben, dat was voor mij het belangrijkste.”

Sjef en Mientje (81) Diederen hebben 3 kinderen, 7 kleinkinderen en 2 achterkleinkinderen. Beiden zijn huismussen: ze zijn ooit maar twee keer op vakantie geweest. Vakantie beschouwen ze als tijdverspilling. “Na 23 oktober gaan we samen hopelijk nog zolang mogelijk door met genieten van het leven.

Na 60 jaar in het vak is het ook fijn om weer eens samen lekker gewoon thuis te zijn.”

Het afscheidsconcert van Sjef Diederen, met medewerking van tal van Limburgse artiesten, begint om 20.00 uur in Oos Kaar, Geldersestraat 41 in Sittard. De entree bedraagt 7,50 euro. Reserveren via www.limbo-music.nl

31-08-10 13:53

68 | sEptEMbEr | ZUID | euRegIo

world cup hospitality Door Stafford Wadsworth | www.meuse-rhine-journal.com

This year’s Soccer World Cup hospitality came via Maastricht.

It came from the Human Talent Consultancy, a South African company with European Roots. The company is a subsidiary of the Mise en Place group which had been founded in 1994 as a hospitality labor broker in Maastricht. As of 1999, Mise en Place has also been extremely active and successful on the Belgian and German markets. The company supplies hospitality staff for a very wide range of events. Currently, the operation has a presence in more than 30 cities in the Netherlands, Belgium, Germany, Austria and Curaçao.

Mise en Place / Human Talent Consultancy signed an agreement with MATCH Hospitality as its exclusive hospitality staff supplier. MATCH Hospitality is FIFA’s worldwide exclusive rights holder for the FIFA Hospitality Program through 2014, including the FIFA Confederations Cup South Africa 2009 and the 2010 FIFA World Cup South Africa.

Mise en Place and HTC look back with satisfaction on the 2010 World Cup in South Africa.

From June 11 through July 11, the world’s greatest sporting event, the 2010 soccer world championship, took place in South Africa. Human Talent Consultancy (HTC), which had already had a test run during the 2009 FIFA Confederations Cup in South Africa and is part of the Mise en Place Group, recruited and trained the thousands of young South Africans who worked in different facilities, including skyboxes, VIP lounges and restaurants within the different stadiums.

attachment and the spirit that so many South Africans put into their work was revealed when the time came to say goodbye.

Maastricht university for you Lucy Hodge, writing in the British quality daily, The Independent, on June 19, 2009 said “go Dutch and save money” and noted that British students could take degrees in English at the university of Maastricht and pay lower fees than at home. Maastricht is charging GBP 1,200 to 1,500 per year for tuition to students from the European Union under the age of 30. This compares with GBP 3,200 at British universities.

Students on Masters’ programs, under 30, pay the same sum for a one-year Master’s degree – which is again a lot less than they would pay in the UK. On August 15, this year, Liz Lightfoot in The Observer said going Dutch meant lower fees and living costs. Jonty Bloom came up with a similar story on the BBC News site on August 18.

On August 19, Jo Ritzen, the Chairman of the Board of Maastricht University, said that he wanted to increase the diversity of foreign students at Maastricht University – there being, at present, 49 students from the UK and Ireland in residence.

Dr Ritzen would like to see the figure go up by more than a hundred to two hundred students, and wants the university to become a member

The enormous number of staff, needed for the world championship, was a huge challenge in itself. Already, during the first match at the Soccer City Stadium in Johannesburg, when the host country, South Africa, had to kick off against Mexico, an appeal was made to HTC’s flair for improvisation. Outside the stadium, a small army of proud South Africans was eager to get started, but because of the offline Internet connection, they were not able to check in then. This challenge was faced by HTC on the spot, but nonetheless activities during the match went off smoothly. This also applied to the remaining matches in the group stage and the subsequent knockout stage. The final match was scheduled at the Soccer City Stadium in Johannesburg on July 11. With no fewer than 1.600 working on the job, everything went off smoothly.

When the hosting role for the world championship was awarded to South Africa, people where skeptical. The issue was whether South Africa, as the first African country, would be able to organize an event of this magnitude. The naturally hospitable nature and kindness of the South African people, coupled with HTC’s four-day crash course, ensured that the objective of ‘exceeding the expectations of your guests’ was achieved. The response of very many of these guests revealed that their expectations had indeed been exceeded. Mise en place and HTC said that they were very proud of their opportunity to play a role in such a unique event and such a challenging project. The emotional

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 68

31-08-10 13:53

euRegIo | ZUID | sEptEMbEr | 69

of the British Universities and Colleges Admissions Service (UCAS) to facilitate this.

Interestingly enough, figures published in Britain on August 23 revealed that, currently, more than a quarter of candidates for university admission in the UK were without places. So one may hope that Maastricht’s publicity machine is now working overtime.

The Observer added the following as reasons for “going Dutch in Maastricht: It is said to be the oldest town in the Netherlands, It is walking distance from Belgium; Most people speak English; Beautiful medieval architecture – a converted 800-year-old Dominican church was recently named the most beautiful bookshop in the world; The university’s 12,000 students make up nearly 10% of city residents; The town hosts one of the world’s largest arts fairs (the TEFAF), as well as annual food, jazz and sacred music festivals; And for the parents… foreigners are banned from the city’s marijuana cafes – The New York Times also had something to say about this.

the age of nutrition The title of this piece went into the Google search engine and came up with the precise wording for the title of a conference in the US, a few days ago. At a farewell party recently for a well-known figure in the local newspaper world, the guests were treated, on their departure, to the gift of a plastic bag. The bag contained a number of packages of pills and powders; and one thought, ‘goodness me, this isn’t going to do the reputation of our area any good’ – until one looked more closely, and saw that they were all, in fact, food additives – to make you feel better, or live longer and live more healthily.

It reminded me that a couple of years earlier, I had been down to a factory in Warcoing, in the south of Belgium called Cosucra to interview the MD about his business. The first thing that he said to me was that the business was a family business, it was 150 years old, and had been concerned with producing sugar from sugar beet. Three years earlier the whole thing had been turned around, and the plant now produced food additives and had taken off. One sees from the website that this year they have sponsored the Protein Innovation conference in Rotterdam.

The Group believes that food products have to be adapted to the nutritional needs and concerns of every age group, using the appropriate dosage of health promoting ingredients; and, with the right communication, this would appear to be our future and it is why most economies, which focus on competitive clusters, include nutrition in the front rank.

The Walloon Nutrition Cluster brings together Walloon industrialists and principal players in nutrition and health in one forum. This includes French-language universities, “Hautes Ecoles” and research centers,

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 69

health observers as well as education and communication officials in the field.

In North-Rhine Westphalia, more than 800,000 people work on the added value chain in the nutrition industry, ranging from the agricultural input sectors to the wide variety of consumer interfaces in the food retail trade and the gastronomy sector.

In the Netherlands, in Limburg’s premier company, DSM’s, Q2 report this year, the Director, Mr Sijbesma, said that it was the best in the company’s history. The operating profit of DSM’s nutritional products and food specialties was exceptionally strong, and materially higher than in Q2, 2009 and Q1, 2010. The business benefited from good marketing conditions, a favorable product mix, excellent manufacturing performance, good cost control and favorable currency exchange rates – and from some downstream restocking.

This was a reminder to your editor that the trade magazine, Nutraingredients, - interestingly a US publication which is based in Montpellier, France – has often reported on DSM’s activities in the world of nutrition, and in May 2008, it made a bibliographical reference to 394 articles on DSM in the nutrition sector.

Of course, DSM used to be a traditional chemical company, it came out of the world of coal, and then bought Rôche some time ago, since then the sky has been the limit.

But it is everywhere; everybody is concerned about what they are eating and drinking, and they are all analyzing the contents, and popping all sorts of pills to make them better, and stronger, than they were before the age of nutrition arrived.

Doelgericht en doordacht design Een schot hagel of een zilveren kogel? De keuze hangt af van het doel. Dat geldt ook voor design.

Design moet effectief zijn, geen Spielerei.

Stefan Roex Grafisch Design

www.stefanroex.nl

31-08-10 13:53

70 | sEptEMbEr | ZUID | Beeld

crisis-ontbijt in de rij voor een ontbijtje bij ikea. het 1-euro ontbijt is razend populair. elke morgen serveert ikea heerlen ruim 600 ochtendmaaltijden. kort voor negen uur staan de liefhebbers op de parkeerplaats te wachten tot de deur open gaat.

Foto’s: Koen den Os

D

aarna is het een croissantje, een broodje, onbeperkt koffie, gekookt eitje, kaas, jam en echte boter voor een totaalbedrag van 1 euro. “Het 1-euro ontbijt is een klantentrekker van jewelste en we hopen dat, indien de klanten er toch zijn, ze ook iets besteden in ons woonwarenhuis,” zegt marketingmanager David Loozen.

IKEA is met zijn restaurants hard op weg een grote speler te worden in horecaland. Het bedrijf staat in de Horeca Top 100 inmiddels op plaats 25.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 70

31-08-10 13:53

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 71

31-08-10 13:53

Surge is een werving- en selectiebureau. Wij hebben ons in het laatste decennium ontwikkeld tot het bureau dat zich richt op kandidaten met een Bachelor- of Masterniveau.

Surge mag met name de grote (internationale) organisaties in de Limburgse regio tot haar klanten rekenen. Daar zijn wij trots op!

Organisaties onderscheiden zich door de medewerkers. Surge is de schakel tussen u en de toptalenten die een toegevoegde waarde aan uw organisatie willen leveren. Na een succesvolle, op maat gemaakte, werving en selectieprocedure, uitgevoerd door een professioneel team, is uw organisatie beter toegerust op de uitdagingen die de toekomst biedt.

Surge is permanent op zoek naar kandidaten, zowel op Bachelor als op Master niveau. Ervaren kandidaten mogen zich bij ons aanmelden maar ambitieuze starters nodigen wij ook graag uit om zich bij ons aan te melden.

Voor meer informatie over onze dienstverlening kunt u contact opnemen met Wilbert Raedts, manager Surge, telefoon +31 (0)43 321 71 71.

Momenteel heeft Surge diverse vacatures. Bijgaand brengen wij een aantal van deze vacatures onder uw aandacht: >> >> >> >> >>

European Financial Analyst Financial Trainee Company accountant (senior) accounting employee Assistant Maintenance Manager

>> >> >> >> >>

senior Procestechnoloog ICT recruiter W&S Consultant HR assistant Procurement Professionals

Voor meer informatie over deze en andere vacatures nodigen wij u graag uit om naar www.surge.nl te gaan. Surge is gevestigd in Meerssen, Weert 78.

Banenrijklimburg TOPBANEN MET BALANS DE CAR R IĂ&#x2C6;R ESITE VOOR HOOGOP GELEIDEN

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 72

31-08-10 13:53

S

Werken bij Rabobank Rabobank. Een bank met ideeën.

De Rabobank is een uitstekend bedrijf om bij te werken. Dat zit ‘m niet alleen in de uitdagingen en arbeidsvoorwaarden, maar vooral ook in de coöperatieve kenmerken van de Rabobank. Of het nu gaat om onze klanten, onze medewerkers of de samenleving, het draait bij de Rabobank om respect, integriteit, professio­ naliteit en duurzaamheid. Aan deze waarden toetsen we al onze activiteiten.

Samen met onze merkwaarden betrokken, dichtbij en toonaangevend vormen ze het DNA van de Rabobank. Hierdoor is de Rabobank de meest favoriete werkgever onder hoogopgeleiden!

Om onze ambities in de diverse markten te realiseren zijn we op zoek naar: Accountmanager Bedrijven A

Kredietanalist

Rabobank Centraal Zuid Limburg

Rabobank Weerterland en Cranendonck

Accountmanager Private Banking

Kredietbeoordelaar

Rabobank Parkstad Limburg

Rabobank Westelijke Mijnstreek

Accountmanager Zakelijke Relaties

Kredietbeoordelaar

Rabobank Parkstad Limburg

Rabobank Maashorst

Adviseur Bedrijven

Manager Krediet Risico Management

Rabobank Parkstad Limburg

Rabobank Maastricht e.o.

Adviseur Verkoop & Service B

Manager Zakelijke Relaties

Rabobank Maastricht e.o.

Rabobank Maastricht e.o

Interne Accountmanager Zakelijke Relaties

Verkoop & Service Adviseur A

Rabobank Parkstad Limburg

Rabobank Parkstad Limburg

Intern Accountmanager Zakelijke Relaties

Verkoop & Service Adviseur 2e lijn Klant Contact Centrum

Rabobank Maastricht e.o.

Rabobank Centraal Zuid Limburg

Kredietanalist Rabobank Maastricht e.o.

KijK voor meer informatie over bovenstaande vacatures via referentienummer 8680 op

DE CAR R IÈR ESITE VOOR HOOGOP GELEIDEN

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 73

31-08-10 13:53

74 | sEptEMbEr | ZUID | RePoRtage

käse aus Holland gemaakt in Born Wie denkt dat na het productieverbod van de Rommedoe en het sluiten van de sibema zuivelfabrieken de kaasproductie uit limburg is verdwenen heeft het mis. in born, pal aan de a2 staat een van de modernste kaasfabrieken van nederland.

Verder herbergt Zuid-limburg nog twee ambachtelijke boerderijzuivelbedrijfjes.

Door Guus Queisen / Foto’s: FrieslandCampina en Twan Wiermans

I

n de FrieslandCampina kaasfabriek in Born rollen 24 uur per dag, zeven dagen per week ronde Goudse kazen uit de kaasvormen. Dagelijks brengen de tankwagens, RMO’s (rijdende melkontvangst) genaamd, 1.200.000 liter melk naar de Bornse kaasfabriek. Deze fabriek is goed voor 48.600.000 kilo kaas per jaar! De kaasproductie gebeurt in vijfploegendienst en de veredeling (opslag en rijping) van de kazen in vierploegendienst. In totaal zijn hiervoor ‘slechts’ 80 medewerkers in dienst bij de kaasfabriek.

Het gehele productieproces is vergaand geautomatiseerd, daardoor kan met een minimale bezetting dergelijke hoge productie worden behaald. De kaas is vooral bestemd voor export naar de ons omringende landen, waarbij vooral de Duitsers de meeste Bornse kaas verorberen.

De productielocatie in Born is ontstaan tijdens de sanering van de consumptiemelkfabrieken in Limburg, zoals de zuivelfabriek St. Rosa in het Sittardse Stadspark waar melk, ijs, boter en kaas werd geproduceerd.

Omdat de productie van consumptiemelk werd afgebouwd en er een andere bestemming moest komen voor de Limburgse melk besloot het toenmalige Campina in 1983 tot de bouw van deze kaasfabriek.

FrieslandCampina Born verwerkt nu een

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 74

groot deel van Limburgse melkproductie van ruim 90.000 koeien een ander deel gaat naar de FrieslandCampina consumptiemelkfabriek in Eindhoven. De melk van enkele tientallen Limburgse veehouders die geen lid zijn van FrieslandCampina gaat naar

Belgische melkfabrieken zoals Walhorn in Eupen of Milcobel.

De RMO’s, met een capaciteit van 33.000 liter, voeren de melk in Born de klok rond aan.

Na het lossen ondergaat de melk eerst een thermische hittebehandeling. Dit verlengt de

kaas blijft belangrijk exportproduct Zuivel en met name kaas is een belangrijk Nederlands exportproduct. Volgens een opgaaf van het Productschap Zuivel (PZ) bedroeg in 2009 de Nederlandse kaasproductie 713 miljoen kilogram. Hiervan ging 544 miljoen kilo de landsgrens over. Ruim 461 miljoen bleef binnen de EU en 83 miljoen werd afgezet in landen buiten de EU. Met 196 miljoen kilogram is Duitsland de grootste afnemer, op grote afstand gevolgd door Frankrijk (63 miljoen kilogram) en België (56 miljoen kilogram). Buiten de EU zijn de Russische Federatie, de Verenigde Staten en Japan met respectievelijk 16,5, 9,3 en 5,8 miljoen kilo belangrijk kaasafnemers. De Nederlandse kaasexport vertegenwoordigt een waarde van 1,9 miljard euro. De totale Nederlandse zuivelexport bedraagt 3,8 miljard euro. De totale exportwaarde van agrarische producten bedraagt 61 miljard euro. Dit is 20 procent van de totale Nederlandse export.

31-08-10 13:53

RePoRtage | ZUID | sEptEMbEr | 75

wereld grootste zuivel coöperatie

De kaasfabriek van FrieslandCampina in born houdbaarheid van de melk. Daarna verdwijnt de melk tijdelijk in opslagtanks. Voor het kaasproductieproces gaat FrieslandCampina uit van gestandaardiseerde vetgehaltes van de melk. Aangezien de vet- en eiwitgehaltes per veehouder sterk schommelen moeten deze worden aangepast. Vooral het vetgehalte moet omlaag.

Om dit te bereiken wordt de melk gecentrifugeerd. Daarna volgt pasteurisatie, de melk wordt kortstondig verhit tot circa 72 graden, waardoor bacteriën worden vernietigd.

Vervolgens gaat de melk in grote kaastobbes waar, na toevoeging van zuursel en stremsel, wrongel ontstaat die achtereenvolgens wordt gesneden, in ronde kaasvormen verdwijnt, hierin wordt geperst om er als ronde kazen uit te komen. Bij dit proces komt wei vrij.

FrieslandCampina onderdeel DMV verwerkt deze wei in Veghel onder meer tot lactose, een belangrijke grondstof voor de voedings- en

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 75

farmaceutische industrie. Na de productie gaan de kazen over lopende banden naar de kaasveredeling toe. De kaasveredeling heeft een opslagcapaciteit van 2.200 ton. Hier rijpt de kaas en krijgt zo de juiste smaak. Voorzien van vloei-etiketten en via paraffineren krijgen de kazen een coating die ervoor zorgt dat de kaas goed blijft tijdens de bewaring. Deze coating is bij consumenten beter bekend als de korst van de kaas.

Voldoende gerijpte kazen gaan automatisch uit het metershoge magazijn naar de verpakkingsafdeling. Daar worden ze automatisch op pallets geladen en ingewikkeld of in dozen verpakt. In vrachtauto’s verdwijnen ze dagelijks veelal de Duitse grens over, waar Frau Antje ze aanprijst als Käse aus Holland en zeker niet als “Limburger Käse”.

Het hele geautomatiseerde productieproces voldoet aan de allerhoogste eisen.

Met de kaasfabriek van FrieslandCampina in Born herbergt Sittard-Geleen, naast uiteraard DSM/ Sabic, nog een echte multinational.

Koninklijke FrieslandCampina is een multinationale zuivelonderneming waarvan alle aandelen in handen zijn van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina.

Eigenaar van deze zuivelcoöperatie zijn ruim 15.000 leden-melkveehouders uit Nederland, Duitsland en België. Verspreid over 24 landen zijn 20.000 medewerkers bij FrieslancCampina werkzaam. Het is daarmee de grootste zuivelcoöperatie ter wereld. De producten zijn in ruim honderd landen te koop. De belangrijkste afzetregio’s zijn Europa, Azië en Afrika. In 2009 bedroeg de omzet 8,2 miljard euro.

FrieslandCampina is december 2008 ontstaan uit twee grote Nederlandse coöperaties: Friesland Foods en Campina. Twee zuivelondernemingen met een vergelijkbare ontstaansgeschiedenis. De geschiedenis begint rond 1870, als boeren overal in Nederland hun krachten bundelen en plaatselijke zuivelfabrieken stichten. Ze doen dat om hun marktpositie te versterken en om de afzet van hun melk veilig te stellen.

Moderne koelingstechnieken bestaan immers nog niet, dus moeten de boeren samenwerken om de melk te distribueren voordat die bederft. Deze plaatselijke zuivelfabrieken gaan later op in regionale zuivelfabrieken, die op hun beurt in de jaren 1960 opgaan in de eerste landelijke merken. In dat jaar ziet in Brabant DMVCampina het levenslicht. In 1971 sluit Sibema uit Sittard en de “Mijnstreek” uit Heerlen zich bij DMV-Campina aan. In 2001 fuseert Campina met twee buitenlandse coöperaties: Milchwerke Köln/Wuppertal in Duitsland en De Verbroedering uit de regio Antwerpen.

Daarmee wordt Campina een internationale coöperatie. In december 2008 zet de Europese mededingingsautoriteiten het licht op groen voor de fusie van Friesland Foods en Campina tot FrieslandCampina.

31-08-10 13:53

76 | sEptEMbEr | ZUID | RePoRtage

echte Boerenkaas uit Reijmerstok

Z

o geautomatiseerd de kaas in Born wordt gemaakt, zo ambachtelijk gebeurt dit in Reijmerstok. Op de carréboerderij van de gebroeders Huijnen aan de Reijmerstokkerdorpsstraat 60 is de nog enigste ambachtelijke kaasmakerij van Zuid-Limburg gevestigd. Naast de Goudse kazen maken de gebroeders Fons en Han, samen met hun echtgenotes Ans en Marina, van de melk van hun 90 koeien ook een breed assortiment zeer smakelijke zuivelproducten. De koeien grazen overdag op de Zuid-Limburgse weiden en vertoeven ’s avonds en in de wintermaanden in de ligboxenstal achter de carréboerderij.

De voormalige stallen rondom de binnenplaats zijn verbouwd tot ruimtes waar kaas, boter, karnemelk en verschillende smaken yoghurt en pudding worden gemaakt. Onder de naam Mergellandzuivel vinden deze hun weg naar de Limburgse consument. Deels via de winkel op de binnenplaats en voor het grootste deel via ruim 25 Zuid-Limburgse boerderijwinkels. Een proeverij maakt snel duidelijk waarom de consument voor deze

zuivelproducten een omweg maakt. De kazen en zuivelproducten uit Reijmerstok hebben allemaal een vollere smaak ten opzichte van de bekende (huis-) merken uit de supermarkt.

Ook de kaas smaakt opmerkelijk anders/ lekkerder dan de voorverpakte kaas uit de supermarkt. „Één reden hiervoor is dat bij de productie van boerenkaas rauwe melk wordt verwerkt en bij fabriekskaas de melk eerst wordt gepasteuriseerd”, verklaart Fons Huijnen.

Kaas mag niet zomaar Boerenkaas worden genoemd. Daarvoor zijn verschillende beschermingsvormen voor Boerenkaas in het leven geroepen. Het woord- en beeldmerk 'Echte Boerenkaas' zijn in de Benelux merkenrechtelijk beschermd. Verder heeft de Europese Unie op 16 februari 2007 de Boerenkaas officieel de status van een Gegarandeerde Traditionele Specialiteit (GTS) versterkt. Daarnaast bevat Boerenkaas een keurmerk met enkele codes in de vorm van een tonnetje, bij fabriekskaas is dit keurmerk rond.

Molenweg 2a 6271 jn Gulpen Tel: 043 - 4503963 Gulpen

depannekoekenmolen.nl

Van graankorrel tot pannenkoek

Boerenkaas is een halfharde kaas die op de boerderij gemaakt wordt en bereid is van verse rauwe melk. Melk die dus geen verdere behandeling heeft ondergaan. Alle smaakeigenschappen van de melk blijven zo behouden. Kenmerkend voor Boerenkaas is de verscheidenheid in geur en smaak. Deze verscheidenheid is juist één van de karakteristieke eigenschappen van Boerenkaas die het product bijzondere charme verleent.

Boerenkaas is geen gestandaardiseerd eenheidsproduct. Per kaasboerderij proeft men als het ware de verschillen in voer, grondsoort, gras, receptuur en bereidingswijze. Ook per seizoen varieert de smaak van Boerenkaas. „Het maken van kaas doe je er niet even bij. Het hele kaasproductieproces luistert heel nauw”, onderstreept kaasmaker Fons Huijnen, terwijl hij de melk in de kaastobbe controleert.

Op het melkveebedrijf van Han en Fons is daarom sprake van een duidelijke functiescheiding. Terwijl Han zich vooral toelegt op het melken en de verzorging van de 90 koeien is Fons verantwoordelijk voor de kaas- en

U wilt méér ondernemen?

NEEM DAN CONTACT OP MET NV INDUSTRIEBANK LIOF Als offensief ingestelde, industriële ondernemer in Limburg kunt u bij ons ondersteuning vinden voor uw plannen. In de vorm van durfkapitaal en innovatiefinanciering, maar daaraan gekoppeld ook als inhoudelijke support bij investerings- of innovatieprojecten.

Samenwerken met LIOF betekent dat wij een deel van uw risico voor onze rekening nemen, zodat u méér kunt ondernemen.

Openingstijden:

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 76

Woensdag, Donderdag, Zaterdag en Zondag van 11.00 tot 20.00 geopend.

Maastricht – Venlo, T: 043-3 280 280, www.liof.nl

31-08-10 13:53

RePoRtage | ZUID | sEptEMbEr | 77

zuivelproductie. Zo staat hij op maandag- en vrijdagochtend in de kaasmakerij.

De andere dagen is hij actief met de productie van de andere zuivelproducten en het bevoorraden van de boerderijwinkels.

Per keer maakt hij 15 Goudse kazen van 12 kilogram. Daarvoor vult hij een grote ronde kaastobbe met 1800 liter melk. Hij gebruikt daarvoor de nog warme ochtendmelk die met een temperatuur van 34 graden uit de melkstal komt. Zo uit de koe in de kaastobbe, verser kan echt niet! Door deze nog warme melk te mengen met de avondmelk uit de koeltank koelt Fons deze af naar een verwerkingstemperatuur van 29 graden. Na de toevoeging van zuursel laat hij de melk een half uur in de kaastobbe mengen. Dit zuursel maakt van de suikers in de melk een stof met een licht zure smaak, terwijl het zuursel ook verantwoordelijk is voor de gaatjes in de kaas.

Na de toevoeging van stremsel laat Fons de witte vloeistof nog een uur staan. Tijdens deze 60 minuten ontstaat een dikke massa.

Het stremsel vormt tijdens het stremmen van de eiwitten uit de melk een dikke gelei, om dit vervolgens weer om te zetten in andere eiwitten met een karakteristieke smaak. Na circa een uur installeert Fons messen aan de mixer die het geheel roeren en de gelei in kleine stukjes snijden, de zogenaamde wrongel. Tijdens dit proces warmt hij het geheel twee keer op tot 35 graden en tapt twee keer een groenachtige vloeistof af, de ‘melkwei’. „Voor ons is melkwei een afvalproduct”, legt Fons uit. In de natuurgeneeskunde is melkwei echter een populair restproduct dat rijk is aan mineralen als kalium, fosfor, calcium en ijzer. „Een buurjongen die last heeft van eczeem

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 77

Mi

Fons Huijnen maakt kaas voor kaas haalt wekelijks een emmer melkwei. Hij doet dit in het badwater om zich daar vervolgens in te baden. Volgens hem helpt het merkbaar tegen zijn huidaandoening.”

Het is opvallend dat Huijnen de melkwei niet kan afzetten. Volgens A.Vogel, die het product in geconcentreerde vorm aanbiedt als Molkosan voor bijna € 9,95 voor een halve liter, ondersteunt melkwei een goede darmflora, bevordert de spijsvertering, stimuleert de natuurlijke afvoer van afvalstoffen.

Melkwei zou daardoor ook helpen bij het behoud van een gezond gewicht.

De achterblijvende stukjes gestremde melk, de 'wrongel', vormt de grondstof voor de kaas. Fons schept de wrongel met een net uit de kaastobbe en doet deze in de ronde kaasvormen die hij vervolgens onder een pers zet. De temperatuur van de samengeperste wrongel is dan 35°C, de ideale temperatuur waarin de aroma bacteriën aan het rijpingsproces kunnen beginnen. Na het

persen volgt het zouten van de kaas. Daartoe legt Fons de kazen in een pekelbad. „Zout is nodig voor de stevigheid, voor de houdbaarheid en natuurlijk voor de smaak van de kaas. Tal van factoren hebben hun uitwerking op de smaak van de kaas. Het voer, het seizoen, zelfs onze typisch Zuid-Limburgse lössgrond komt tot uiting in de smaak”, weet Fons. Om in te spelen op de smaakverschillen van de Limburgse consument voert Huijnen diverse soorten kazen in zijn assortiment zoals Italiaansekruiden, knoflook, mosterd, fenegriek en brandnetel.

Voor de smaak van Boerenkaas is niet alleen de ambachtelijke bereiding op de boerderij van belang, maar ook de rijping.

Tijdens de rijping veranderen het vet en het eiwit van de Boerenkaas langzaam in geuren smaakstoffen. Vooral de van nature in rauwe melk aanwezige biologische stoffen, de enzymen, zijn en blijven tijdens de rijping actief. In een aparte ruimte, naast de kazerij, laat Fons de kazen rijpen.

31-08-10 13:54

H daar melk met naar op 1 78 n v

78 | sEptEMbEr | ZUID | RePoRtage

de zelfkazende boer zijn vaak de overjarige Boerenkazen. Alleen een kaas van meer dan een jaar oud mag overjarig heten.

Fons keert de kazen elke drie dagen Temperatuur en luchtvochtigheid spelen in deze ruimte een belangrijke rol. „Jonge kaas rijpt hier zeven weken. Jong belegen drie tot vier maanden en belegen kaas tot een half jaar.”

Fons volgt de rijping nauwlettend. Iedere drie dagen keert hij de kazen op de planken, houdt

ze schoon en weet exact welke Boerenkaas op welk moment zijn 'smaakpiek', zijn optimale smaak heeft bereikt. Regelmatig haalt hij een stukje uit de kaas. „Kazen die te jong worden gegeten zijn nog niet rijp, ze hebben nog vrij weinig smaak”, weet Fons. De trots van

Ook bij het rijpen is er een verschil tussen de Boerenkazen en de fabriekskazen. Van fabriekskazen is precies aan te geven hoe oud een kaas is die ‘extra belegen’ mag heten. Voor Boerenkaas werkt het anders. Tal van factoren zijn van invloed op de rijping. Eén daarvan is het zoutgehalte van de kaas. Fabriekskaas heeft een veel hoger zoutgehalte (3 à 4 %) dan Boerenkaas (2 %) en proeft dus zouter, hetgeen ook een smaak is. Een Boerenkaas met een lager zoutgehalte, maar met een veel sterkere enzymatische werking (omdat vanuit de rauwe melk alle enzymen nog aanwezig zijn), krijgt tijdens de rijping een krachtige smaak zonder dat men zout proeft. „Wij voegen geen kleurstof toe. Bij fabriekskazen wordt caroteen toegevoegd om zo een echte gele kleur te krijgen”, besluit Zuid-Limburg enigste ambachtelijke kaasmaker Fons Huijnen.

Raadhuisplein 2

Vraag de notaris om advies bij

6114 JH Susteren

belangrijke beslissingen die u in het

Telefoon (046) 449 12 23

leven neemt, zoals het opmaken van

Fax (046) 449 12 44

een testament, de koop van een

notaris@piek.knb.nl

huis, het starten van een bedrijf,

www.notarispiek.nl

het oprichten van een vereniging of stichting, enzovoorts.

Voor informatie kunt u telefonisch een afspraak maken of een kijkje nemen op onze website www.notarispiek.nl Een oriënterend gesprek is vrijblijvend.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 78

31-08-10 13:54

coluMn | ZUID | sEptEMbEr | 79

Vergoedingenwirwar

I

k voel mij vereerd om een bijdrage in de vorm van een 600-tal woorden te mogen leveren in het nieuwe blad Zuid. Vanaf deze plek wens ik de initiators alle succes toe.

Vorig jaar tijdens Prinsjesdag werd bekendgemaakt dat de huidige systematiek van vrije vergoedingen en verstrekkingen in de loonsfeer op de helling moest. Werkgevers kennen deze problematiek. Een werknemer maakt kosten voor de uitoefening van zijn dienstbetrekking. Mag zijn werkgever dit belastingvrij vergoeden?

Tja, en dan moet hij door de wirwar van vrije vergoedingen en verstrekkingen. 29 zijn in de wet uitputtend genoemd. Ook kent u wel de discussie over de werkkleding, een logo van tenminste 70cm2 en dan is er niets aan de hand. Veel bedrijven verstrekken dus werkkleding en moffelen het logo weg. Om nog maar te zwijgen over de fiets. Geen enkel stuk wetgeving is zo uitgebreid en gedetailleerd dan de wetgeving die de fietsregeling behandelt.

Kortom, tijd voor vernieuwing, nieuwe wetgeving om de vrije vergoedingen en verstrekkingen in ieder geval eenvoudiger te maken. Administratieve lastenverlichting wordt dit genoemd.

Waar hebben we dat meer gehoord?

Nieuwe wetgeving is in de maak. Uiteraard wordt lekker verder gepolderd want 2011, 2012 en 2013 gelden als overgangsjaren. In deze jaren mag nog gekozen worden voor de huidige systematiek.

Dat is noodzaak want de fiscale wetgever kan de wet wel wijzigen maar werkgevers kunnen niet zomaar eenzijdig arbeidsvoorwaarden aanpassen. Ook CAO’s hebben vaak een langere geldigheid en worden niet opengebroken bij wijzigingen in de fiscale wet. Echter wie betaalt de rekening in het geval van verslechterde regelingen?

In de nieuwe systematiek wordt een algemeen forfait geïntroduceerd. 1,4% van de totale loonsom mag een werkgever belastingvrij vergoeden. Hierbij wordt geen onderscheid meer gemaakt per individuele werknemer. Het kan goed zijn dat een beperkt aantal werknemers dit hele bedrag soupeert. Verreweg de meeste kostenvergoedingen zullen onder dit algemene forfait vallen.

Naast het algemene forfait wordt een aantal posten gericht vrijgesteld (waaronder openbaar vervoer en € 0,19 per km voor eigen vervoer, studiekosten, verhuiskosten). Tot slot wordt een aantal kostenvergoedingen naast het algemene forfait toegestaan omdat

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 79

Peter-Paul Verreussel

deze voor de fiscus op nihil worden gewaardeerd (waaronder vakliteratuur, mobiele telefoon mits zakelijk gebruik meer dan 10%, laptop mits zakelijk gebruik meer dan 90%, werkkleding mits die uitsluitend geschikt is om tijdens werk te dragen of werkkleding die op kantoor achter blijft) Een werkgever met een totale loonsom van € 600.000 heeft een ‘budget’ van € 8.400 om te vergoeden binnen het algemene forfait. Hoe dit verdeeld wordt binnen de groep werknemers is niet meer van belang. Wel geldt de gebruikelijkheidstoets. Als sprake is van een vergoeding die meer is dan gebruikelijk, kan dit worden gecorrigeerd door de fiscus.

Over de fiets wordt nog druk gediscussieerd. Voor de fiets wordt waarschijnlijk weer een aparte vrijstelling geïntroduceerd.

Het nieuwe kabinet heeft nog tot 31 december de tijd.

Als adviseur is dit natuurlijk smullen. Nieuwe wetgeving die veel vragen oproept en zeer ingrijpend is binnen de totale vergoedingensfeer. Dat levert werk op. De mazen in de wet liggen al op de loer. Bij een te hoge vergoeding wordt de overschrijding afgerekend tegen het eindtarief van 80%. Leuk en goedkoop voor de topinkomens. Stel de directeur aandeelhouder laat kosten vergoeden (of koopt een te dure fiets) en die overschrijden het forfait met € 1.000. Zijn werkgever (de eigen BV) moet dan € 800 belasting betalen. Als hij deze kosten uit zijn netto salaris had moeten voldoen betekent dat een bruto salaris van € 2.083 om € 1.000 netto over te houden. Een aardig voordeel dus (€ 283). Ook het kostuum mag zakelijk vergoed worden mits hij het op kantoor achterlaat en in Adamskostuum naar huis rijdt of fietst, althans daar lijkt het op.

Heerlijk, nieuwe wetgeving met leuke voordeeltjes. Tot volgende keer met hopelijk weer een aantal voordeeltjes.

Peter-Paul Verreussel is partner bij baat Accountants en Fiscalisten

31-08-10 13:54

80 | sEptEMbEr | ZUID | caRRIÈRe

‘we leren van onze nieuwe ondernemers’ “bij mij staan de letters sns als het ware in chocoladeletters op mijn voorhoofd getatoeëerd. dat sns- gevoel zit heel diep. ik vind mijn opdracht pas geslaagd als ik merk dat een franchisenemer ook die ‘company proud’ voelt.”

Door Maurice Ubags

M

ei 1985. ’s Morgens eindexamen Nederlands in het Jeanne d’Arc College in Maastricht, ’s middags een sollicitatiegesprek bij de Spaarbank Limburg. Helma van Pelt, nu 43, vierde deze zomer haar 25-jarig jubileum bij ‘haar’ bank, nu SNS Bank geheten.

“Om twee uur kreeg ik al een telefoontje: ik kon beginnen. Mijn ouders hartstikke trots.

Ik dacht als eerste aan alle grijze pakken die ik had gezien. Omdat ik niet wist wat ik precies wilde gaan studeren na het VWO, ben ik begonnen in het kantoor in Heer, op loopafstand van thuis. Ik was de enige in de klas die niet meteen verder ging studeren.”

Voor de SNS-familie waarin Van Pelt terecht gekomen was, was ze het jongste kind.

“Iedereen zorgde goed voor me, er werd echt op je gelet of het allemaal goed ging.” Van Pelt: “Ik heb nog regels bijgetypt in het spaarbankboekje. De rente met de hand bijgeschreven.

Eurocheques geteld, girobetaalkaarten afgehandeld. Pinnen? Daar had nog niemand van gehoord.” ‘t Keend werd snel volwassen bij de Spaarbank Limburg. De bank die zelf ook groeide: met andere instellingen als de Gemeentelijke Spaarbank Maastricht, de Pancratiusbank in Heerlen en soortgelijke banken in met name Zuid- en Oost-Nederland werd de SNS-organisatie opgericht: de Samenwerkende Nederlandse Spaarbanken.

Bottom up doorliep Van Pelt alle rangen

en functies bij de bank. Toen ze 33 was, werd ze kantoormanager in Bunde. Van Bunde ging ze naar Meerssen. Na Valkenburg kreeg ze de leiding over grotere kantoren. “Ik ben blijven leren en heb steeds nieuwe kansen gekregen. Dat heeft me gebonden aan de SNS. Daarbij komt dat ik zelf tot de familie ben gaan behoren. Een warme familie, die laat je niet zomaar in de steek.”

Maar de wereld veranderde en de bank verandert in rap tempo mee. SNS Bank heeft zijn hele distributiemodel op de schop genomen. Meest zichtbaar in het straatbeeld is dat 150 traditionele bankkantoren worden omgevormd tot of vervangen door 300 bankwinkels met elk een eigen marktgebied.

Winkels die tegelijk open zijn met de andere winkels in de buurt, ook op koopavonden en op zaterdagen. Van die driehonderd bankwinkels worden er straks 100 gerund door mensen in dienst bij de SNS Bank. De andere 200 bankwinkels worden gedreven door franchisenemers, ondernemers dus.

Omdat het om een harde franchiseformule gaat, merkt de klant overigens geen enkel verschil. Het beste van lokaal ondernemerschap wordt gekoppeld aan de uniformiteit, solide organisatie en landelijke bekendheid van SNS Bank. Eind 2010 is het personeelsbestand van SNS Bank met 380 fte gekrompen tot 2820 fte’s. Een vrijwel geruisloze inkrimping: de bank zorgt goed voor zijn mensen, er wordt op een warme manier afscheid genomen.

De bank verandert, Van Pelt veranderde als eerste mee. Sterker nog: ze was eerst regionaal het eerst aangewezen olievrouwtje

MacHt Van PRoducent naaR dIstRIButeuR De macht verschuift van producent naar distributeur. Kijk maar om je heen: de afgelopen jaren zijn hele sectoren getransformeerd. De reisbranche is niet meer te vergelijken met tien jaar geleden. De klant heeft massaal de weg gevonden naar internet.

In de food-sector is de macht verschoven van producenten – die prijs en plaats in het schap dicteerden – naar de supermarkten. Kijk naar de opkomst van ketens als De Hypotheker. Die distribueren producten van heel veel aanbieders. Ze verdienen daarmee via – transparante! – provisie, terwijl ze geen enkele risicopost op de balans hebben staan.

Ook bij SNS Bank worden nu verzekeringen, hypotheken en beleggingsproducten verkocht van WestlandUtrecht, REAAL, Zwitserleven, Delta Lloyd, Nationale Nederlanden, Aegon, Bank of Schotland en BLG. Waar het om gaat is dat de consument steeds een brede keuze heeft.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 80

dat moest zorgen voor een zo soepel mogelijke overgang naar de SNS Bank nieuwe stijl. Ze liep in Limburg vaak als eerste tegen vele praktische problemen – en soms ook frustraties – op, sommige specifiek voor een grensregio. “Ik kreeg soms tot 200 mailtjes per dag. Bij mij kon iedereen zijn gal kwijt. ZuidLimburg kreeg gaandeweg al snel de status van proeftuin.”

Het hoofdkantoor in Utrecht zag Van Pelts cruciale verbindingsrol tussen theorie en praktijk en gaf haar vervolgens voor het hele land de verantwoordelijkheid om de omslag zo soepel mogelijk te laten verlopen.

Een functie die ze dus mede te danken heeft aan haar afkomst: de regio Zuid-Limburg.

Van Pelt: “De toekomst van de SNS Bank is in Utrecht uitgedacht. Tsja, dan is het logisch dat je niet als eerste stil staat bij de dagelijkse praktijk in een kantoor als Belfort in Maastricht, waar 25% van de klanten uit België komt. Ik heb mensen uit Utrecht meegenomen naar dat kantoor, zodat ze het zelf ook konden ervaren.”

“Ineens had ik alles te maken met het hoofdkantoor in ‘Utrecht’ waar ik bij wijze van spreken nog nooit was geweest. Aan de ene kant had je de hoofddirectie die de nieuwe toekomst in grote lijnen al helemaal voor zich zag, aan de andere kant had je de kantoren die alleen geïnformeerd waren over de nieuwe

31-08-10 13:54

Helma van Pelt in de SNS-winkel in Sittard plannen, maar voor wie elke nieuwe dag aanvankelijk nog steeds business as usual was. De kantoren zagen er natuurlijk ook nog uit zoals gisteren. Met klanten ging je als medewerker automatisch weer in de spreekkamertjes zitten, zoals vanouds.”

Het was wennen in vele opzichten. Een cultuuromslag met een grote C was nodig.

Helma van Pelt: “De SNS liet weten als eerste bank geen kasgeld meer te willen hebben.

Elke kastransactie kostte ons doorgerekend 35 euro en nog maar heel weinig mensen maakten hier op reguliere basis gebruik van.”

Natuurlijk kunnen de klanten nog aan contant geld komen: indien nodig worden ze geholpen bij pinnen. Geld storten kan uiteraard ook: via een sealbag bij de post.

Op het moment dat de omschakeling gesmeerd begon te lopen, kreeg Van Pelt een andere opdracht. Ze werft, selecteert en begeleidt nu ondernemers die in Limburg letterlijk hun eigen bank willen beginnen. En dat in een tijd dat je je niet echt populair maakt op familiefeestjes als je zegt dat je bij een bank werkt. Van Pelt: “Wat wij te bieden hebben is een sterk merk: SNS Bank. We hebben een klantenbestand en genereren bijvoorbeeld via internet en het telefonische klantencentrum veel warme leads waar de franchisenemer mee aan de slag kan. We nemen de ondernemers veel rompslomp, ook administratief, uit

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 81

handen. Hij hoeft niet na te denken over zijn website of de kleurstelling van zijn winkel, hij kan zich richten op zijn lokale markt, op het werven van nieuwe klanten en op datgene waar hij het beste in moet zijn: het goede advies geven. Ze krijgen en vergoeding over adviesproducten, een beheersvergoeding voor bestaande klanten, een vergoeding voor doorverwijzingen naar specialistische afdelingen van de bank. Voor veel intermediairs en ondernemers in de financiële dienstverlening is dat een aantrekkelijk perspectief.

We bieden ze bovendien de vrijheid andere producten dan de huismerken van SNS Bank te adviseren. Als je goed werkt, heb je een uitstekend inkomen.”

Van Pelt: “Maar bankier word je niet zo maar. Daar gaat een zeer uitgebreide screening aan vooraf. Een intensief traject, waarbij de toekomstige franchisenemer echt alles van zichzelf moet laten zien en waarbij ook de bank zichzelf bloot geeft. Wat is je verleden, wat is je track-record, zijn je financiën op orde?

En ook: heeft iemand de goede attitude? De juiste diploma’s en een eenvoudig ondernemingsplan zijn beslist niet voldoende.

Uiteindelijk, maar dan ben ik soms al een half jaar verder, ga ik met een kandidaat naar Utrecht, waar hij zich moet verantwoorden voor een strenge selectie-commissie. Die commissie wil zich ook een oordeel vormen

over de ondernemer die voor hen staat. Dat is altijd spannend. Voordat de commissie het definitieve besluit neemt, wordt de kandidaat de gang op gestuurd. Is het goed, dan knallen ook echt de champagnekurken. Dan hoor je erbij.”

Niet alleen voor de nieuwbakken bankier, maar ook voor Van Pelt begint dan het ‘echte’ werk. Ondernemers zijn van nature wat anders van aard dan medewerkers die hun hele leven bij een bank werken. Dat kan weleens botsen.

Daar leren we nu mee om te gaan. En meer dan dat: we doen er als grote organisatie ook weer ons voordeel mee; we leren van onze nieuwe ondernemers. Dat proces is eigenlijk pas begonnen.”

lokale sPonsoRIng De veranderingen bij SNS Bank zijn goed nieuws voor lokale sponsoren pr-commissies van verenigingen en instellingen. De franchisenemers van SNS Bank kunnen zelf een lokaal sponsorbeleid voeren. Voorheen werd vanuit het hoofdkantoor in Utrecht bijna uitsluitend ingezet op landelijke naamsbekendheid .

31-08-10 13:54

82 | sEptEMbEr | ZUID | ondeRneMen

topondernemers: Hekkert en linssen koppelen visie aan rijke opelhistorie Zeg limburg, zeg Opel en je zegt automatisch hekkert. in een volgend boek over limburgse topondernemers moet zeker een hoofdstuk worden ingeruimd voor Peter hekkert. de maastrichtenaar bouwde – aanvankelijk alleen en later samen met jean linssen uit berg en terblijt – in twaalf jaar een grote succesvolle onderneming.

O

pel Hekkert, na zeven overnames nu met acht Opelvestigingen en een universeel schadeherstelbedrijf in de hele provincie Limburg actief.

Een onvervalste successtory in een branche waar vele grote ondernemingen zoals

Kroymans ten onder gingen. “2009 zijn we heel goed doorgekomen. We hebben zwarte cijfers geschreven. In 2010 gaan wij het jaar 2009 zeker qua omzet en netto winst ruimschoots overtreffen.”

Visie en lef zijn de pijlers van het succes dat begint in 1998, met de overname door Peter Hekkert van Canton Reiss in Heerlen, een Opel-dealer die toen 71 jaar bestond. Hekkert zag dat Zuid-Limburg met tien zelfstandige Opel-dealers een volstrekt inefficiënte en ook financieel ongezonde markt was. Veel te veel vissers in een te beperkte vijver. Hekkert: “Tien dealers adverteerden apart, tien dealers voerden hun eigen administratie. Tien magazijnen, tien showrooms, tien werkplaatsen, van alles tien. Tien keer kosten vooral.”

Het was Hekkerts visie om onder de vlag van Opel Hekkert dat versnipperde

dealer-netwerk te saneren. Hij geloofde in de regio Zuid-Limburg als een sterk marktgebied. Vanuit die gedachte bouwde Hekkert in Heerlen een modern glazen paleis: in eerste instantie te groot voor Opel in Heerlen. De reden dat vele branchegenoten hem enige grootheidswaanzin toedichtten. Dat zou niet kunnen, dat moest wel overgefinancierd zijn door de banken en Hekkert zou in zijn eigen glazen luchtkasteel zijn Waterloo vinden.

Hekkert kende de geluiden, maar bleef trouw aan zijn missie. Peter Hekkert hield scherp in de gaten welke dealer in moeilijkheden zat of ermee wilde stoppen, om wat voor reden dan ook. Hij stapte meestal als eerste op die dealers af. “Dat wierp zijn vruchten af. Steeds is een scherpe maar ook faire prijs betaald voor deze overnames. Door het betalen van een faire prijs en wederzijds vertrouwen hebben we die overnames ook

Turbo rijden én gunstige bijtelling?

Dat kan!

Opel blijft innoveren en introduceert nu de Opel Insignia met een pittige 180 Pk (132 kW) Turbo onder de € 30.000. Naast innovatieve technologieën en baanbrekend design, wordt deze auto ook gekenmerkt door een fantastisch rij-gedrag. Tel daarbij op de gunstige bijtelling én een zuinig groen energielabel en trek uw conclusie. Kies voor deze combinatie van opmerkelijk veel kracht, een dynamisch uiterlijk en een aantrekkelijk prijskaartje. Kom nu naar onze showroom voor een proefrit en ervaar het zelf!

Opel Insignia 1.6 Turbo vanaf € 29.995,- of lease vanaf € 569,- per maand.

Hekkert Heerlen Breukerweg 183, Heerlen, Tel. 045 - 563 88 88 Hekkert Beek Weth. Sangersstraat 1, Beek, Tel. 046 - 437 58 58 Hekkert Kerkrade O.L. Vrouwestraat 89, Kerkrade, Tel. 045 - 545 30 30 Hekkert Maastricht Griend 2, Maastricht, Tel. 043 - 350 30 00

www.hekkertautogroep.nl

Hekkert Sittard Bergerweg 77, Sittard, Tel. 046 - 420 66 66 Hekkert Roermond Jacob Romenweg, Tel 0475 - 322 333 Hekkert Weert Kelvinstraat 8, Tel 0495 - 58 49 49 Hekkert Venlo De Sondert 2, Tel 077 - 4779977

Gemiddeld brandstofverbruik en CO2-uitstoot: liter/100 km: 11,7 – 5,2; km/liter: 8,5 – 19,2; CO2 gr/km: 274 - 136. Vermelde verkoopprijs incl. btw, bpm en energielabelverrekening, excl. kosten rijklaar maken en verwijderingsbijdrage. Leaseprijs op basis van Full Operational Lease via Opel Leasing op basis van 48 maanden/20.000 km per jaar. Wijzigingen voorbehouden.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 82

31-08-10 13:54

ondeRneMen | ZUID | sEptEMbEr | 83

Jean Linssen en Peter Hekkert kunnen realiseren.” De hoofdvestiging van Hekkert in Heerlen blijkt achteraf letterlijk op de geprognosticeerde groei te zijn gebouwd.

Hekkert maakte zich eerst sterk in het eigen gebied Heerlen met de overnames van de Opel-dealer in Landgraaf en Auto Mergelland in Vaals gevolgd door de overname van Opel Loven in Kerkrade. Met de overname van Göttgens met vestigingen in Beek, Sittard en Echt nam Hekkert een dealer over die op dat moment nog ietsje groter was dan Hekkert zelf. De overname paste perfect in de formule.

De Mercedes-dealer Smeets verkocht in 2008 na wat langer onderhandelen Opel Smeets in Maastricht en Geleen aan Hekkert.

Hekkerts visie kwam geheel volgens verwachting uit. Met elke overname daalden de totale kosten. Het verhaal kan zo in de economieboeken als praktijkcase. Medeaandeelhouder Jean Linssen: “We hebben niet alleen de normale synergievoordelen op het gebied van kosten weten te verzilveren. Bij Hekkert hebben we, anders dan bij vele anderen in onze branche, geen zwaar midden-management. Alle mensen moeten operationeel bezig zijn. We hebben verantwoording en bevoegdheden niet alleen laag maar ook nog eens lokaal neergelegd. Zowel Peter als ik komen uit de praktijk. We weten daarom wat onze mensen tegenkomen en kunnen ze adequaat coachen. Dat werkt. Daar komt nog eens bij dat de klanten ook lokaal

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 83

meteen zaken kunnen doen. Het vertrouwen in onze mensen betaalt zich zo dubbel uit.”

Aan de andere kant heeft Hekkert nu veel voordeel bij zijn marketing en bij zijn reclame-uitingen. “We bedenken verkoop en aftersales-acties centraal en kunnen die snel uitrollen over al onze acht vestigingen.”

Hekkert wilde Zuid-Limburg als marktgebied, maar zowel Hekkert als Linssen konden Midden- en Noord-Limburg niet laten lopen toen zich in 2009 een buitenkans voordeed.

Met het omvallen van autogigant Kroymans viel ook Opel-dealer Nedam om. Hekkert: “Midden- en Noord-Limburg is een geweldig marktgebied voor Opel. Dat lag ineens vrij.

De importeur van Opel wilde graag zaken met ons doen toen bleek dat een doorstart niet mogelijk was. We hebben goed kunnen instappen.” Hekkert betreurt het echter nog steeds voor de Opelrijders dat in het marktgebied in Midden en Noord Limburg na het faillissement van Kroymans acht maanden geen Opeldealer actief is geweest. Wij doen er alles aan om het vertrouwen van de Opelrijders van de ex-Nedam vestigingen terug te winnen. Zo hebben we veel personeel van het failliete Nedam in dienst genomen.

Groter groeien dan Limburg willen zowel Hekkert als Linssen niet. “Op onze manier, de Hekkert-manier zeg maar, kunnen we nu

blijven werken. Zouden we qua marktgebied nog groter worden, dan moet je een zwaarder midden-management gaan invoeren. Dat willen we per se niet. Ambities hebben wij echter nog genoeg.”

Het succes van Opel-Hekkert roept in kleine kring nog steeds jalouzie de métier op.

Dan wordt gezegd dat Opel-klanten de prijs betalen omdat Hekkert zich als en monopolist alles kan permitteren. Linssen: “Hoe naïef kun je zijn? Van alle verkochte auto’s in Limburg is iets meer dan 90% géén Opel. We concurreren op het scherpst van de snede met alle andere merken. We zetten daarnaast stevig in op klantbehoud. Dat lukt het beste als je klanten volledig transparant benadert, ook over hun factuur voor onderhoud bijvoorbeeld. We kunnen met iedereen de vergelijking aan.

Visie, een goed product en fair zaken doen duren het langst.”

Hekkert is ook zeer succesvol Opelbedrijfswagensdealer. Onze provinciale dekking biedt met name onze zakelijke klanten grote voordelen, waaronder snelheid.

In de hele provincie hoeft onze klant niet meer dan 25 kilometer te rijden om een Hekkert vestiging te bezoeken. Hekkert Autogroep heeft vestigingen in Heerlen, Kerkrade, Maastricht, Beek, Sittard, Roermond, Weert en Venlo.

31-08-10 13:54

S

S

e

Startbaan voor je leven ASL Flight Academy bevindt zich op een unieke locatie. Op Maastricht Airport op slechts 200 meter van de start-en landingsbaan.

ASL Flight Academy heeft in 2008 een gloednieuw gebouw betrokken dat voldoet aan de hoge eisen die men aan een moderne luchtvaartschool mag stellen.

Modern ingerichte klaslokalen, visuele hulpmiddelen, etc.

ASL Flight Academy beschikt over een moderne vloot vliegtuigen. ASL Flight Academy denkt ook aan het milieu. De vliegtuigen zijn voorzien van zeer geavanceerde Thielert Dieselmotoren. De motoren van de vliegtuigen produceren 40% minder geluid dan de motoren van vergelijkbare vliegtuigen. Ook verbruiken de motoren minder brandstof dan de motoren van vergelijkbare vliegtuigen.

De student piloten van ASL Flight Academy worden

opgeleid tot verkeersvlieger. Bij een dergelijk beroep hoort een strenge selectie. Na circa 2 jaar kan men zich piloot noemen en kan de hele wereld het werkterrein zijn voor jonge, goed opgeleide, verkeersvliegers.

Groot voordeel van het opleiden op een internationaal vliegveld is, dat de student-piloten zich meteen thuis voelen in een omgeving waarin het naleven van procedures en regels absolute noodzaak is.

Daarnaast beschikt ASL Flight Academy over een zeer goed geoutilleerde onderhoudshangaar. ASL biedt tevens stallingruimte aan eigenaars van vliegtuigen.

De lounge en het terras van ASL Flight Academy bieden een schitterend zicht op startende en landende vliegtuigen. De lounge en het terras zijn 7 dagen per week geopend. In de lounge kunt u tegen redelijke prijzen kiezen uit de kleine kaart.

m

S Het auditorium van ASL Flight Academy biedt ruimte aan groepen tot 50 mensen. Het auditorium wordt regelmatig gebruikt voor bedrijfspresentaties of lezingen.

ASL beschikt over de meest moderne flight simulator die op dit ogenblik bij de Nederlandse luchtvaartscholen in gebruik is.

Bent u op zoek naar een unieke locatie voor een bedrijfspresentatie of feestelijke bijeenkomst dan bent u bij ASL zeker aan het goede adres.

S

b

a

k

t

P

a

d

Voor meer informatie:

e

z

www.asl.nl info@asl.nl 043 - 364 69 49

e

t

v

o

z

I

b

s

U

t

b

F

V

z

Z

S

h

S

a

n

d

B

t

w

Baat Sittard: Bergerweg 188, 6135 KD SITTARD, T 046 - 420 06 20, infosittard@baat.nl, www.baat.nl Baat heeft tevens vestigingen in: Heerlen, Maastricht, Roermond, Venlo en Hasselt (B)

o

m

O

n

g

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 84

31-08-10 13:54

Sevagram, Disney en de Plataan

uimte wordt s of

lator aarteen dan

Sevagram biedt ouderenzorg in de vorm van thuiszorg, verpleging

Deze visie wil de bestuursvoorzitter ook vertalen in de gebouwen

en verzorging in de regio’s Parkstad en Heuvelland. Voor de

van Sevagram. “Op ons terrein naast het Atrium MC gaan we

medio 2009 aangetreden bestuursvoorzitter van Sevagram, Pim

bijvoorbeeld een nieuw revalidatiecentrum bouwen. Veel mensen

Steerneman, is duidelijk welke uitdagingen in het verschiet liggen.

die een gebroken heup of een beroerte hebben gehad, kunnen

Steeds meer ouderen, meer complexe zorgvragen en minder

na ontslag uit het ziekenhuis hier terecht om te revalideren. Ons

budgetten. Veel ouderen zullen langer thuis blijven wonen, maar

vastgoedbeleid volgt daarbij de zogenoemde Planetree-gedachte.

als er uiteindelijk sprake is van een zorgbehoefte thuis of extern,

Dat is een in Amerika ontwikkeld concept: zorg met bezieling in

komen ze met veel complexere zorgvragen bij onze zorgcentra

een helende omgeving, midden in de natuur, waar je de vogels

terecht.”

hoort fluiten. Sfeervolle gebouwen, geen grijze of witte muren. Uit onderzoek blijken de ervaringen heel positief: mensen revalideren

Pim Steerneman is samen met bestuurscollega Mariëtte Keijser

en genezen sneller.”

afgelopen jaar bezig geweest om de koers voor de toekomst duidelijk te krijgen. Een belangrijke klus: Sevagram telt twee-eneen-half-duizend medewerkers medewerkers, duizend vrijwilligers, zeventien locaties en werkt met een begroting van honderd miljoen euro. “Het afgelopen jaar hebben we ons bezonnen op onze toekomst”, zegt Steerneman. “Innovatie en het realiseren van zo veel mogelijk quality time voor onze cliënten moeten Sevagram onderscheidend maken van de andere aanbieders in de ouderenzorg”.

Inspiratie voor de toekomst haalt Steerneman onder meer uit het boek Als Disney de baas was van uw ziekenhuis van Fred Lee. Lee was senior vice-president van het Florida Hospital én werkte bij Disney University. Met zijn ervaring in het ziekenhuis en vergelijkingen tussen Disney en ziekenhuis schreef hij op 65 jarige leeftijd zijn bestseller.

Fred Lee werkt met een nieuw paradigma voor cliëntgerichte zorg.

“Het is belangrijk”, aldus Steerneman, “dat er meer integrale

Veel ziekenhuizen raken gemotiveerd, geïnspireerd en vinden

ouderenzorg geboden wordt, die aansluit bij de levensfase en

zijn benadering effectiever dan de gebruikelijke benaderingen.

behoefte van de cliënt.

Zij veranderden hun aanpak door het verhaal van Fred Lee.

Immers, ondanks alle inspanningen wordt zorg nog te veel bepaald

Steerneman wil dit ook en wil Fred Lee letterlijk naar Zuid-Limburg

door geld. Ook krijgt de menselijke maat en bezieling van profes-

halen, omdat hij gelooft in zijn verhaal, ook voor Sevagram.

sionals vaak te weinig aandacht. Planetree leidt tot kansen voor Sevagram om zich te onderscheiden in woord en daad. Planetree

Steerneman: “Onze kernwaarde is dat al onze medewerkers, niet

biedt ook overzicht en samenhang in de veelheid aan innovatiepro-

alleen verpleegkundigen en verzorgenden, maar ook de ondersteu-

jecten, die vaak tegelijkertijd spelen in onze organisatie. In de kern

nende medewerkers, de cliënt echt centraal stellen. Het gaat bij ons

gaat het steeds om het realiseren van de beste mensgerichte zorg

dan met name om veiligheid, aandacht, gastvrijheid en bejegening.

voor cliënt, medewerker én vrijwilliger.

Bij Disney zijn ze daar kampioen in. Het kan niet zo zijn dat we geen

Dit is innovatie: vanuit een gefundeerde integrale visie op duur-

tijd hebben om onze cliënten aan te horen en/ of te helpen, omdat

zame ouderenzorg conceptueel bouwen.” Innoveren. Het is en blijft

we registratieformulieren moeten invullen. Het gaat uiteindelijk

de kracht van Sevagram, die reeds structureel samenwerkt met de

om qualitytime voor onze cliënten, niet om bureaucratie. Misschien

universiteit in Maastricht en met Hogeschool Zuyd en in de recent

moeten we in de zorg wat meer burgerlijk ongehoorzaam worden.

opgerichte zorgacademie Parkstad. “Innoveren en de klant centraal

Onze medewerkers begrijpen quality time heel goed: ze hebben

stellen. Daar zijn we al goed in maar daar moeten we nog beter in

niet voor niets met hart en ziel voor dit werk gekozen, ze willen

worden. Dat maakt ons uiteindelijk zowel voor de cliënt als voor de

graag mensen helpen.”

werknemer aantrekkelijk.”

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 85

31-08-10 13:54

86 | sEptEMbEr | ZUID | Boeken

Door Maurice Ubags

O

p 11 februari 2004 verliest Sandra de Vries niet alleen haar vader Paul de Vries, maar ook haar man Cor Pijnenburg. Het zijn twee van de drie Hells Angels die die dag worden opgevist uit “…die kutrevier…” in Echt.

Volgens de achterflap vertelt Sandra openlijk over haar leven als dochter van een crimineel, de moord op haar vader en geliefdes en de slopende rechtszaken. Bovendien werpt ze een ander licht op deze, in de media veel besproken, moordzaak.

Meer nog dan de tekst van het boek spreken misschien wel de foto’s uit de familiealbums. Sandra in de ring, voor haar eerste Thai-bokswedstrijd. Paul in een schietkelder, met het geweer in de aanslag. Een jonge Cor, met ontblote bovenbast. Gouden ketting om de nek en een pistool dat half in de spijkerboek steekt. Paul die een vechthond aan een stok omhoog houdt. En kleinzoon Paultje die lachend een pistool op de borst van opa Paul de Vries zet.

Maar ook foto’s zeggen niet altijd alles.

Paul de Vries: “Geloof me, Sannie, het leven dat ik leef, dat is het ook niet voor je. Het is niet allemaal goud wat schittert, meissie. Als jij hier bent, lijkt het leuk en alsof alles kan. Maar je ziet de andere kant nog niet. Ik wil een ander leven voor jou. Iedere ochtend stap ik met één been de bajes in en met het andere loop ik de kans op het graf.”

‘Mijn waarheid’ heet het boek en die titel kan op verschillende niveaus worden uitgelegd. Mijn waarheid geldt voor het beeld dat Sandra oproept van haar vader en haar man. Het is het beeld van een dochter die haar vader adoreert en zielsveel houdt van Cor. Ze gaat slechts oppervlakkig in op het criminele leven van Paul de Vries en in zijn kielzog Cor. Wellicht ook dat ze dat voor haar grotendeels hebben verzwegen. “Was Paul echt zo gevreesd? Was de macht die hij had hem in de bol geslagen? Hij dacht dat hij alles kon maken, dat wist ik. Op het laatst reed hij als enige niet op een Harley, maar op een Ducati. Misschien weet ik niet alles. Ik wil ook niet alles weten, ik wil van hem kunnen blijven houden.”

Het boek leest daarom ook een beetje als een schelmenroman. Sandra zet haar vader,

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 86

en ook haar man, vooral neer als liefhebbende en goedbedoelende vader en echtgenoot.

Ruige basten, blanke pitten. Die kant van de waarheid maakt in elk geval duidelijk dat niet alleen drie door velen gevreesde Angels zijn vermoord, maar ook drie geliefden.

Mijn waarheid slaat ongetwijfeld ook op de vrijspraak van de brothers van het Nomads Chapter, die er van verdacht werden hun drie clubgenoten - en vrienden - in koelen bloede in het eigen clubhuis te hebben vermoord.

De waarheidsvinding door justitie liep uiteindelijk spaak: niet kon worden aangetoond welke Angels de trekker hadden overgehaald en wat ieders rol bij de liquidaties was geweest.

Vrijspraak volgde.

Sandra de Vries noemt de daders niet bij naam, maar wijst ze impliciet aan. Voor wie een klein beetje over de Hells Angels heeft gelezen zijn haar aanwijzingen direct zichtbaar. “Wat de rechters niet doen, doet wel die verguisde club. Die heeft een eigen rechtssysteem en

echt niet een van geweld. Ze zoeken daarmee de pers niet op, maar doen het onderling.

Ik hoor het via via en het doet me toch wel goed. Nomads zijn geen Hells Angels meer.

Natuurlijk, voor mij maakt het niks uit. Als daar je hele leven om draait, dan is dat een erge straf. Bad Standing de club uit. Toch nog gerechtigheid, al is het uit onverwachte hoek.

Ik hoor weer via via dat Luuk en Wes nog wel bij de Hells Angels zijn. Nou mooi, dan zijn zij het in ieder geval niet geweest. Dan heb ik in de begrafenisstoet niet bij een moordernaar achterop gezeten.”

Schrijfster Sandra de Vries is intussen heks geworden en sluit met het boek een tijdperk af. “Tijdens de Samhein (Allerzielen), wanneer de nevel het dunst is, deed ik samen met enkele vriendinnen een meditatie… In mij klonk de stem van mijn vader Paul. ‘Voor dit boek moest je nog één keer door de pijn.

Dank, dank voor het boek dat je hebt geschreven, door jouw ogen ben ik de vader die ik altijd had willen zijn.’

31-08-10 13:54

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 87

31-08-10 13:54

Te huur: compleet ingerichte studio’s

Zoekt u tijdelijke huisvesting voor medewerkers of studenten?

Woonpunt biedt diverse mogelijkheden in Zuid-Limburg. Zo verhuren we aan de Markt in Maastricht in een mooi monumentaal pand compleet ingerichte studio’s. Alles is aanwezig van dekbed tot gordijn en van LCD-tv tot theelepel.

Elke studio heeft een eigen keuken en ruime badkamer met toilet. Ook is een internetaansluiting aanwezig. Bewoners kunnen gebruikmaken van de was machines en drogers die in het pand

aanwezig zijn. De oppervlakte van de studio’s varieert van 35 tot 45 m2.

Prijzen en voorwaarden De studio’s worden verhuurd voor prijzen tussen de € 700,- en € 1000,per maand, inclusief service- en beheerkosten, energie, water, tv en internet. Opzeggen kan op elke dag van de week, waarbij één maand opzegtermijn geldt.

Meer informatie Neem voor meer informatie contact op met Woonpunt, woonconsulent Kim Snijders (043) 387 38 38.

WP_adv_SNS-gebouw_A4_Zuid_def.indd 1 3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 88

12-08-2010 15:53:32 31-08-10 13:54

Boeken | ZUID | sEptEMbEr | 89

Door Maurice Ubags

‘H

ij deed dat door te vertellen over zijn eigen geschiedenis, over de strijd die hij als socialist moest voeren – soms met, soms tegen de kerk, maar altijd tegen de bazen, altijd tegen de breed gedragen domheid die wil voorkomen dat een dubbeltje ooit een kwartje kan worden.’ Citaat uit het boek Glück Auf ! van Frans Timmermans. Citaat over de instelling van zijn opa. Een instelling die de prominente PvdA-er geërfd heeft.

In Glück Auf!, de groet waarmee mijnwerkers elkaar de diepten in stuurden, beschrijft Timmermans de verworvenheden van de sociaal-democratie. Verworvenheden die het gevolg zijn van het vaste vooruitgangsgeloof dat de socialisten altijd gehad hebben.

Timmermans constateert echter dat de

15:53:32

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 89

middenklasse zich langere tijd niet meer thuisvoelt bij de sociaal-democraten. De middenklasse, volgens hem de ruggengraat van de samenleving, is bang geworden weer tot de onderlaag te gaan behoren. Ze wordt daarom conservatief, uit angst om te verliezen wat is bereikt. Er is boosheid over ‘profiteurs die niet willen werken en op hun luie kont zitten en onze belastingcenten opmaken’.

Overigens richt de boosheid van de middenklasse zich niet alleen naar beneden. Ook de bovenste dertig procent moet het ontgelden, omdat zij feest lijkt te vieren, terwijl de rest zich zorgen maakt over de toekomst. Volgens Timmermans zijn de zenuwbanen in de samenleving doorgesneden en dreigt moreel en economisch verval bij een ‘ieder voor zich en God voor ons allen’-houding.

Volgens Timmermans is het voor het welzijn en voor de economie veel beter als de welvaart beter verdeeld wordt. Volgens hem moet de absurde balans tussen de

middenklasse en alles wat daarboven zit aangepakt worden: er is dringend behoefte aan fiscale correctie. Roepen dat lastenverzwaring voor de rijksten onjuist is, noemt hij ‘dogmatische bijziendheid’. Timmermans meent dat boven een bepaald niveau de rijkdom alleen nog maar wordt opgestapeld en niet meer terugvloeit in de economie.

Volgens Timmermans is de neo-liberale cocktail van minder overheid, minder belastingen in minder progressieve stelsels en privatisering van publieke taken, uitgewerkt en inmiddels zelfs geperverteerd.

Voor een breuk met de achterhaalde neoliberale agenda is coherent en doortastend overheidsoptreden nodig, waarin de driehoek overheid-arbeidsmarkt-verzorgingsstaat een centrale rol speelt, zoals steeds in de geschiedenis van de sociaal-democratie.

Timmermans schrijft dat een nieuwe koers snel en overtuigend ingeslagen moet worden, ‘want er zullen genoeg politici zijn die juist gaan inspelen op de intuïtie, op reflexen. We weten uit onze geschiedenis dat dit in Europa begint met ‘de ander’ als bron van alle ellende af te schilderen. Even kan dat comfort bieden, maar uiteindelijk levert het nog grotere problemen op.

‘We leven in een tijd waarin we voor een fundamentele keuze staan. De keuze tussen wat je laat overheersen: angst of hoop.’

Timmermans raast in Glück Auf! in hoog tempo door het verleden, door ontwikkelingen in de wereld en uiteraard door Europa.

Met het Glück Auf !-gevoel moeten we de kansen grijpen die zich in Europa, in NoordAfrika, in het nabije Oosten en in Oost-Europa voordoen. ‘Europa vormt het centrum van een economische spil die gekenmerkt wordt door ’s werelds kortste en meest toegankelijke toeleveringsketens en aanzienlijke voordelen biedt wat betreft infrastructuur en transportfaciliteiten. Dat vereist dat we niet langer naar onze buren kijken door het verkeerde einde van de telescoop.”

Volgens Timmermans Europa ontkomt het vergrijzende Europa niet aan een verstandig immigratiebeleid: ‘Of het nu gaat om de economie, de houdbaarheid van sociale stelsels, het herdichten van gaten in de zorg en het onderwijs.’ De auteur wijst op landen als Canada en Australië, waar burgers immigratie als een goede zaak zien, omdat het de economie en de dynamiek van de samenleving dient.

Glück Auf! is een must voor wie geïnteresseerd is in politiek.

31-08-10 13:54

ga gerust op reis!

www.ease-travelclinic.nl

0900 - 8504466 azM GGD GGD

Van een vakantie wil je optimaal genieten. Problemen met de gezondheid wil je voorkomen. Vraag daarom vooraf persoonlijk medisch reisadvies en laat je, indien nodig, vaccineren. Neem voor een deskundige begeleiding contact op met Ease Travel Clinic.

Samen gaan we er voor zorgen dat je optimaal voorbereid vertrekt.

P. Debyelaan 25, Maastricht Geleenbeeklaan 2, Geleen Het Overloon 2, Heerlen

9599_ADV_Golfbaan.pdf

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 90

1

18-08-10

Ease is powered by:

17:36

31-08-10 13:54

ook Belang BIJ een BloeIende RegIo?

steun ZuId! adVeRteeR Vanaf 295 euRo 100 PRocent BeReIk In uw doelgRoeP ga naaR www.ZuIdMagaZIne.nl

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 91

31-08-10 13:55

w v h i

E W g o w g p d r v

Twike-hype

hip zijn hoeft niet duur te zijn

Vele complottheorieën zijn er geschreven over de onbeperkte macht van de olie-lobby. Olie regeert de wereld. In Nederland blijken vrijwel alle leden van commissies die onze regering adviseren over vegroening een (ver) verleden bij Shell te hebben. Dan mag het niet verbazen dat ons land achterloopt met investeren in duurzame energie en dat het subsidiëren daarvan iets weg heeft van de Echternachter springprocessie: twee stappen vooruit één achteruit.

Het is evident dat de groene revolutie pas kan uitbreken als de enkele visionairs die gelukkig al onder ons zijn de massa weten te begeesteren. De macht van de massa heeft Shell al eens op de knieën gedwongen. Toen de Duitse automobilisten nog langer weigerden te tanken bij Shell omdat dat olieconcern het booreiland Brent Spar wilde afzinken, zag Shell zich gedwongen de Brent Spar aan land te brengen, Als de publieke opinie de macht van het getal ontketent, dan is het vuur van het verzet niet meer te stoppen.

Limburg heeft zijn eigen visionairs: Edward Bongers en Frank Nienhaus van eCarConnect. Bongers en Nienhaus, beiden uit Thorn, zijn onze goeroes als het aankomt op nadenken over mobiliteit. Over het bereiken van een paradigmashift: hoe kunnen we ons daadwerkelijk duurzaam verplaatsen? Kern van hun evangeliserende boodschap is het gebruik van lichtgwicht voertuigen, zoals de Twike. Het voertuig weegt slechts 220 kg. De elektromotor levert continu 3 kW vermogen en 5 kW in piek. Bij het afremmen wordt de vrijgekomen kinetische energie teruggevoerd naar het batterijpack. Een electrische auto die omgerekend naar fossiele brandstoffen 1 op 150 (honderd-en-vijftig) kilometer rijdt. Dat is nog eens wat anders dan de verbruikscijfers van een gemiddelde auto na meer dan honderd jaar doorontwik-

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 92

kelen aan de verbrandingsmotor. Twike, de nachtmerrie van elke oliesjeik.

De Twike is een nieuw verkeersconcept, al eens omschreven als: zo sportief als een fiets, het targa-gevoel van een Porsche, het geluid van een metro en sturen en zitten als in een zweefvliegtuig. En dat alles voor een verbruik van 1 (één) cent per kilometer. Zwitserse studenten hebben het concept bedacht, Duitse ingenieurs hebben nu de leiding over de productie in het Duitse Rosenthal.

Predikt eCarConnect uitgekiende mobiliteitsconcepten waarvan de Twike een van de pijlers is, de feiten alleen al spreken voor zich.

In de door mij gereden Twike kom je 120 kilometer ver en als je met verkeersinzicht rijdt, kun je er 150 halen. Dan anderhalf uur aan een normaal stopcontact hangen en je kunt weer 120 kilomter rijden met een snelheid van 85 kilometer per uur. Als je remt,

Groen bedrijfsuitje Bedrijven op zoek naar een groen bedrijfsuitje kunnen zich aanmelden bij eCarConnect in Thorn. Kies voor een combinatie van een hapje en een drankje (een uitgebreid diner kan natuurlijk ook geregeld worden) en electrisch rijden op een scooter en in een Twike. Tijdens de route langs idyllische plekken langs de Maas en in midden-Limburg wordt gestopt voor een drankje. Tijdens de stop wisselen de rijders tussen Twike en scooter. Vertrekplaats is altijd Thorn.

31-08-10 13:55

O



J

*

win je energie terug. Ter vergelijking: 95% van de energie wordt omgezet in beweging, het rendement van een verbrandingsmotor is 28%.

En er is meer dan alleen kille cijfers.

Werkgevers die bijvoorbeeld Twikes gaan gebruiken krijgen fittere werknemers, omdat ze mee kunnen trappen als ze dat willen. Twikes stralen uit dat je oprecht groen wil ondernemen. En voor de pr-afdelingen: een Twike trekt meer kijkers dan een magneet ijzervijlsel. Met een actieradius van 120 kilometer en een oplaadtijd van anderhalf uur kunnen verreweg de

meeste werknemers en vertegenwoordigers in de regio prima uit de voeten. Hip zijn hoeft niet duur te zijn.

Het Amerikaanse verkoop-gezegde ‘Don’t tell them, show them’ is ook van toepassing op electrisch rijden. Pas als je zelf achter de stuurknuppel hebt gezeten, raak je ervan overtuigd dat het wel degelijk anders kan.

Met een factor tien minder energie evengoed op de plaats van bestemming komen.

De Twike geeft je het gevoel dat je in een nieuwe wereld bent beland. Ik kan het nu uit eigen ervaring beamen: de toekomst is al lang

begonnen. Voor het Twike-gevoel verwijzen naar de zitpositie in een Porsche Targa, het geluid van een metro en het uitzicht van een zweefvliegtuig is terecht. De stabiliteit van de driewieler is verrassend goed. eCarConnect werkt nu nog achter de schermen aan het uitrollen van een duurzaam mobiliteitsconcept, te beginnen in Limburg.

Voor de lancering willen ze zoveel mogelijk mensen kennis laten maken met electrisch rijden. Ze hebben er speciaal vijf Twikes voor gekocht. Ondertussen wordt in Duitsland proef gereden met de opvolger van de oerTwike. In alle opzichten verbeterd.

eCarConnect en zuid hebben een speciale lezersactie opgezet voor het verspreiden van de groene boodschap!

SPECIALE LEZERSAANBIEDING 1 Ontvangst met koffie en vlaai 2 Rit in de Twike: de Maasgouwroute, 40 kilometer 3 Driegangen-diner in een eetcafé in Thorn Kosten: 59 euro per persoon Uw voordeel: 30 euro!

(Minimale deelname twee personen)

Vooraf aanmelden verplicht via www.eCarConnect.nl

Onderstaande bon uitknippen en meenemen  Ja, ik ben*

nieuwsgierig vooruitstrevend hip milieubewust

Naam: Adres: Plaats: Email-adres: Handtekening:

* Aanvinken wat van toepassing is.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 93

31-08-10 13:55

coluMn | ZUID | sEptEMbEr | 94

Incasso’s Incasso’s: doen of toch liever er op wedden dat Roda, MVV en Fortuna dit jaar winst maken?! Één van de meest onvoorspelbare branches in Nederland is wel die van…: (nee, niet voetbal, maar:) de incasso’s van openstaande vorderingen.

De spelers genieten nog wel enige bekendheid: “de binnen- zonder- kloppen- types”, incassobureaus, deurwaarders en advocaten.

Zodra men hen echter de bal toespeelt in de vorm van een incasso-opdracht, wordt het verdere spel veelal door een dichte mist aan het zicht onttrokken (voor de oudere lezers: zoiets als AjaxLiverpool in 1967). Hoe, wanneer en wat er uitkomt (en vooral ook wat er niet uitkomt door allerlei kosten en door beschadiging van zakelijke relaties en eigen goede naam), is vaak onvoorspelbaar.

De inzet van “Russische maffia” keert zich even vaak tegen de opdrachtgever. Incassobureaus laten de computer ontelbare brieven uitspuwen en houden 15% in van wat ze binnenkrijgen, maar vertikken het veelal ook daadwerkelijk door te grijpen als er niet betaald wordt , procederen kost hen teveel geld.

Bij deurwaarders verdwijnt de opdracht in een ambtelijke moeras, waarna voor de opdrachtgever het grote wachten begint; Bij advocaten mag vaak terecht gevreesd worden voor veel en duur werk, gedurende veel te lange tijd (en aan het einde schrikken voor de rekening).

Het zal dan ook niet verbazen dat uit recent onderzoek bleek dat 50% van de bedrijven er vanaf ziet om externe hulp in te schakelen bij debiteurenbeheer en incasso’s. Men is bang voor een slechte aanpak, hoge kosten, gebrek aan deskundigheid en vooral: verlies van de klant. De schade echter van dat nalaten is enorm: liquiditeitstekort, rentederving en oninbaarheid, zijn de gevolgen. Navrant is bovendien dat de klant juist verloren gaat wanneer men hem niet aanpakt: de klant zal begrijpen dat hij niets meer hoeft te bestellen en men wil hem natuurlijk ook niets meer leveren: een bloedeloze 0-0 met twee rode kaarten!

De Europacup I- wedstrijd Ajax-Liverpool werd in 1967 5-1: is dat rendement ook haalbaar wanneer we toch vorderingen uit handen gaan geven? Dat zal niet in alle branches, in alle gevallen en gedurende een economische crisis het geval zijn, maar het is wel een gemiddelde waar men naar mag streven. Men moet dan wel op een aantal zaken letten bij de keuze van degene aan wie men de incasso uit handen geeft (en met internet is dat niet zo moeilijk te bepalen).

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 94

mr. Charles Lückers Let op: Kiezen voor volledige no cure – no pay, leidt tot cowboys die uit de heup schieten, zeker op de langere termijn niet erg effectief en ronduit beschadigend voor de relatie met uw klant en zelfs voor uzelf.

Bureaus die altijd de volle 15% voor zichzelf tellen: ook dat is naar de klant toe niet redelijk en de kantonrechters matigen dit altijd. Redenen waarom dit soort bureaus er ook voor terugschrikken om de zaak via een rechter af te ronden, ook al blijkt dat nodig te zijn.

Geen incassobedrijven kiezen die niet op hun website exact aangeven wat ze maximaal in rekening brengen en wat ze daar exact voor doen.

Neem een incassobedrijf dat ook investeert in kredietinformatie en de activiteiten spreidt over brieven, telefoon, huisbezoek en tot slot altijd een stuk maatwerk. Neem een incassobedrijf waarbij u 24 uur per dag via internet kunt volgen wat men gedaan heeft en of er voldoende vaart in de zaak zit. Hebt u vaker incasso’s, neem een bureau dat het u mogelijk maakt om simpel via internet opdrachten aan te leveren (scheelt tijd en wederzijds geld). Let op kwaliteitswaarborgen (waarmerk Nederlandse Incassobedrijven, deurwaarders, advocaten). Kies voor bedrijven met een afgeschermde bankrekening voor geïncasseerde bedragen (deurwaarders en advocaten).

Kies voor bedrijven die het hele traject kunnen behappen, dus inclusief procedures bij de rechtbank, faillissementsaanvragen (heel effectief!), kort gedingen (heel snel!) e.d.

Dat laatste geldt vanzelfsprekend alleen voor advocaten.

Alvorens echter met een advocatenkantoor in zee te gaan op het gebied van incasso’s: let vooral dubbel op, dat men zich ook aan alle andere punten houdt. Als een advocatenkantoor zich niet uitdrukkelijk specialiseert in incasso’s zult u zien dat de zaak bij de jongste stagiair op het bureau belandt, die ook nog eens alleen maar tijd eraan besteedt wanneer men niets anders te doen heeft. Alsdan zijn goede deurwaarders en gecertificeerde incassobureaus veelal een betere keus!

Incasso: dus toch wel rendabeler in te zetten dan gokken op het rollen van de voetbal!

Charles Lückers, Advocasso.nl

31-08-10 13:55

socIety | ZUID | sEptEMbEr | 95

golfbaan Margraten een spectaculaire golfdag bij het Rijk van margraten de laatste zondag van augustus. niemand minder dan profgolfer Robertjan derksen kwam twee holes lopen op een familiedag voor het goede doel. derksen landde met een helicopter naast het clubhuis van de golfbaan in gezelschap van Rtl-sportjournalist marcel maijer enâ&#x20AC;Ś..Ronald mc donald. kinderen zamelden tijdens hun sportieve prestaties geld in voor het Ronald mc donald huis in maastricht. derksen en maijer speelden twee holes om daarna weer snel per helicopter naar de volgende golfbaan van het Rijk te vliegen.

Patricia beekers, directeur van de golfbaan, Robert-Jan Derksen, Marcel Maijer en Ronald Mc Donald

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Janine Opreij

Het Ronald Mc Donald Huis in Maastricht ontving een cheque van duizend euro

Gouverneur Frissen in gesprek met mevrouw Frijns

De kinderen zamelden met golfen geld in voor het goede doel

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 95

Opperste concentratie bij Robert-Jan Derksen op de green

31-08-10 13:55

96 | sEptEMbEr | ZUID | socIety

Preuvenemint het Preuvenemint in maastricht is traditioneel de start van een nieuw seizoen. het culinaire evenement is vooral ook een plek waar bedrijven hun jaarlijkse netwerkborrel houden. sommigen – Q-park bijvoorbeeld– mogen het Vrijthof exclusief voor genodigden gebruiken, anderen kiezen voor een bijeenkomst in de luwte van het plein. hotellotOP en het international network connecting hotelschool Graduates (inch) kozen voor de sfeervolle binnentuin van het kanunnikenhuis aan het servaasklooster. daar werden meer dan tweehonderd gasten verwend met hapjes en drankjes. het gebeurde gelukkig allemaal tussen de buien door. bestuurslid charles van Goch had een extra reden om te vieren. hij opende aan de ezelmarkt kunsthandel Van Goch & Gerards.

Maa

Foto’s: Janine Opreij

Philip Scheffer, Martin Hendricks en Antje bakker

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 96

Peter Pans en Edmee Pans-Godfroy

Servé Kuijer (l) en René Westerman, die een eig 31-08-10 13:55

socIety | ZUID | sEptEMbEr | 97

Maartje beysens, Carl-Jan van Amelsfort en Maarten Wessels

Goed vertoeven in de tuin van het Kanunnikenhuis

Jack Winkens en zijn echtgenote en Jo bertholet

Yvette Rosier, Fernand Rosier en Lea battiel

an, die een eigenZuidbeveiligingsbedrijf 3733KRA 2010_08_30-arno.indd 97 heeft.

Leo Crombach, Angelo bombrini en Jan Vermeer

Peter bertus en Chris Roovers

Richard Haeck en bas Cornelissen

Marga van Haaren, Han van Rooij, Margo van Rooij-Geelen en Hennie Merks

31-08-10 13:56

98 | sEptEMbEr | ZUID | socIety

Heerlen serveert heerlen heeft een druk evenementen-seizoen achter de rug. Zuid was bij heerlen serveert.

Op de beide pleinen bij de Pancratiuskerk werd het culinaire festival gehouden.

burgemeester Paul Depla, hotelier Erik-Jan Ginjaar en stadsdichter Harrie Sevriens

Oud-wethouder Pé Diederen (l) Servé Kuijer (l) en René Westerman, van Heerlen en burgemeester die een eigen beveiligingsbedrijf heeft. Jos Som van Kerkrade.

Heerlense raadsleden Roel Leers en Alfons Koning bastiaan van de fractie Hart-Leers

vlnr. Leon Keppels van Horecahuis, bart bos, per 1 augustus de nieuwe directeur van Hotel Golfresidentie brunssummerheide, Jos van Eeghem van AV Point, Guido Quaden van Sauter Wijnen, Danny Keppels van Mis en Place en Erik-Jan Ginjaar van het Amrâth Grand Hotel en het Tulip Inn, beiden in Heerlen.

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 98

31-08-10 13:56

ST014

Vraag nu vrijbli jvend een off erte aan.

events • jubilea • presentaties • openingen • borrels • privé feesten

ST014_adv_A4_zuid_240810.indd 1 3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 99

27-08-2010 14:26:54 31-08-10 13:56

100% op hun plek

3733KRA Zuid 2010_08_30-arno.indd 100

31-08-10 13:56