Δ. Σολωμός
1
Πίνακας περιεχομένων ΠΡΟΛΟΓΟ .................................................................................................................... 5
……………………………………………………………….
............................................................... 7
ΚΑΛΑΩΣΖΙΔΟΤ ΜΕΛΑΝΗ............................................................................................... 8 ΚΑΛΑΩΣΖΙΔΟΤ ΜΕΛΑΝΗ............................................................................................... 9 ΚΑΡΑΛΗ ΙΨΑΝΝΗ ................................................................................................. 10 ΚΑΡΑΛΗ ΙΨΑΝΝΗ ................................................................................................. 11 ΚΑΡΠΟΤΖΗ ΠΟΛΤΜΕΡΟ........................................................................................ 12 ΚΑΣΟΤΥΗ ΓΙΨΡΓΟ ............................................................................................... 13 ΚΑΤΦΙΣΑ ΜΑΡΙΑ ...................................................................................................... 14 ΚΑΥΕΣΖΗ ΔΗΜΗΣΡΗ ............................................................................................ 15 ΚΙΟΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ .................................................................................................. 16 ΚΟΛΙΟΥΟΤΣΗ ΜΑΡΙΟ ............................................................................................ 17 ΚΟΤΚΙΔΗ ΑΚΤΛΑ ................................................................................................... 18 ΚΟΤΚΟΤΛΙΑ ΕΤΑΓΓΕΛΟ ........................................................................................ 19 ΚΨΣΙΚΙΔΟΤ ΚΨΝΣΑΝΣΙΝΑ .................................................................................... 20 ΛΑΥΑΖΑΝΗ ΦΡΗΣΟ ............................................................................................. 21 ΛΙΑΗ ΜΑΡΙΑ............................................................................................................. 22 ΜΑΚΡΗ ΑΝΑΣΑΙΟ ............................................................................................. 23 ΜΑΝΙΚΑ ΣΑΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ..................................................................................... 24 ΜΠΡΕΚΑ ΜΑΡΙΑ ...................................................................................................... 25 ΣΟΠΑΛΙΔΟΤ ΑΝΝΑ ...................................................................................................... 26
2
……………………………………………………………..
.............................................................. 27
ΜΕΡΜΗΓΚΑ ΜΑΡΙΑ ................................................................................................... 28 ΜΗΝΟΠΟΤΛΟΤ ΜΑΡΙΑ- ΑΡΓΤΡΨ................................................................................ 29 ΜΠΑΛΑ ΑΝΔΡΙΑΝΟ .................................................................................................. 30 ΜΠΕΦΣΗ ΚΨΝΣΑΝΣΙΝΟ ................................................................................... 31 ΜΠΟΖΗ ΓΙΨΡΓΟ..................................................................................................... 32 ΜΠΟΖΟΤΝΙΕΡΑΚΗ ΜΑΛΑΜΑ .................................................................................... 34 ΜΠΡΑΙΝΙΚΑ ΝΙΚΟΛΑΟ....................................................................................... 37 ΜΨΤΙΑΔΟΤ ΦΡΙΣΙΝΑ .............................................................................................. 38 ΝΟΤΚΑΡΗ ΝΑΠΟΛΕΨΝ ............................................................................................ 39 ΝΣΙΟΤΔΗ ΜΗΝΑ .................................................................................................... 40 ΠΑΝΕ ΖΗΗ .......................................................................................................... 41 ΠΑΠΑΓΕΨΡΓΙΟΤ ΣΡΙΑΝΣΑΥΤΛΛΙΑ ............................................................................ 42 ΠΑΠΑΔΟΠΟΤΛΟΤ ΝΙΚΟΛΕΣΑ ..................................................................................... 43 ΠΑΠΑΔΟΠΟΛΟΤΛΟΤ ΚΤΡΙΑΚΗ ................................................................................... 44 ΠΑΠΑΚΨΝΣΑΝΣΙΝΟΤ ΑΣΕΡΙΟ............................................................................ 45 ΠΑΡΑΦΟΤ ΔΗΜΗΣΡΑ ................................................................................................ 46 ΠΡΑΜΠΡΟΜΗ ΕΒΙΝΑ ................................................................................................. 47 ΑΒΒΙΔΗ ΚΤΡΙΑΚΟ ............................................................................................... 48 ΙΜΟΤΛΙΔΟΤ ΠΑΡΑΚΕΤΗ ........................................................................................ 49 ΙΜΟΤΛΙΔΟΤ ΠΑΡΑΕΚΤΗ ........................................................................................ 50 ΟΒΑΣΖΗ ΡΑΛΛΙΑ ...................................................................................................... 51 ΣΕΡΓΙΟΤ ΔΗΜΟ ...................................................................................................... 52
……………………………………………………………
................................................................ 53
Αντωνίου Κωνσταντίνα ................................................................................................. 54 Βλασοπούλου Ελένη -Θεοφανία ...................................................................................... 55 3
Γεωργάκη Λυδία............................................................................................................ 56 Γιοφτσίδου Μελίνα ........................................................................................................ 57 Μαρίνα Δήμου ................................................................................................................ 58 Αδελαΐδα τουλιοπούλου ................................................................................................ 59 Σίλη Ειρήνη .................................................................................................................. 61 Γεωργία Τσαλαβούτη .................................................................................................. 62 Αναστασία Σσαλίκη ........................................................................................................ 63 Σσιούδα λγα................................................................................................................ 64 Σσόλη λγα ................................................................................................................... 65 Σσομπάνη Ασημίνα ......................................................................................................... 66 Φαραλαμπίδου Ουρανία................................................................................................... 68
………………………………………………………………
.............................................................. 69
Γραικού Βασιλική ........................................................................................................... 70 πύρος Γώγος................................................................................................................ 71 Δεληγιώργη Γαλήνη....................................................................................................... 72 Κακιούζη Ευαγγελία...................................................................................................... 73 Καναβού Εμμανουέλα ..................................................................................................... 74 Καραμάνης Ιωάννης ...................................................................................................... 75 Καραπάνος Παναγιώτης ................................................................................................ 76 Κοντογιάννη Φριστίνα ................................................................................................... 77 Κωνσταντινίδου Δέσποινα! ............................................................................................ 78 Ελισάβετ Μαλλού .......................................................................................................... 79 Αθανάσιος Μαλούδης ..................................................................................................... 80 Μανουηλίδου Ευρώπη .................................................................................................. 81 Δημήτρης Μαντάς ........................................................................................................... 82 Μαυρίδου τεργιανή ...................................................................................................... 83 Πασχαλίδου Κλαίρη ...................................................................................................... 84 4
ΠΡΟΛΟΓΟ ¨Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα!¨ Η φράση αυτή του ολωμού φανερώνει τα δυο βασικά συστατικά του ελληνικού πολιτισμού: γλώσσα και ελευθερία! Μια γλώσσα που μιλιέται τόσους αιώνες και μια έννοια, όπως η ελευθερία, η οποία καταξιώθηκε ως αξία μέσα απ΄ τους αγώνες της Ελλάδας. Αν κάτι αποδεικνύει
τη δύναμη της γλώσσας είναι η ποίηση! Ο ολωμός
συνειδητοποίησε τη δύναμη αυτή και μέσα από τα ποιήματά του ανέδειξε και επέβαλλε την δημοτική γλώσσα, ως γλώσσα της ποίησης του απελευθερωμένου ελληνικού έθνους. Δύσκολα θα ορίζαμε την ποίηση! Ο εφέρης είχε πει: ¨πιο δύσκολο είναι να συμπληρώσεις έναν στίχο, παρά να σηκώσεις έναν βράχο!¨ Σα παιδιά της Γ Γυμνασίου του χολείου μας τόλμησαν όμως να σηκώσουν το ¨βάρος¨ της ποίησης! το πλαίσιο του μαθήματος των Νεοελληνικών Κειμένων οι μαθητές διδάχθηκαν ποιητές της Επτανησιακής χολής και ειδικά την ποίηση του ολωμού και –εν καιρώ πανδημίας και εγκλεισμού- εμπνεόμενοι από τη θεματολογία των Επτανήσιων ποιητών, έγραψαν τα δικά τους ποιήματα, που τυπώθηκαν σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή! H εργασία των μαθητών σχετίζεται με τον εορτασμό για τα διακόσια χρόνια από την επανάσταση του 1821.Ο ολωμός εμπνεύστηκε από την ελληνική επανάσταση τόσο ώστε να θεωρείται ο εθνικός μας ποιητής! Με την προσπάθειά τους αυτή οι μαθητές συνέχισαν ένα περσινό εκπόνημα που αφορούσε τις καντάδες του Ερωτόκριτου. Σα παιδιά φαντάστηκαν και ψιθύρισαν τις δικές τους καντάδες, που παραμένουν ανείπωτες στο έργο του Κορνάρου! λα αυτά έγιναν με την ενθάρρυνση και την έμπρακτη και ουσιαστική
βοήθεια της καθηγήτριας πανεπιστημίου κας Σασούλας
Μαρκομιχελάκη, την οποία και ευχαριστούμε θερμά! τόχοι μας ήταν οι μαθητές μας εντρυφώντας στη ποίηση του ολωμού και του Κορνάρου να διαπιστώσουν την επιρροή του δεύτερου στον πρώτο, παρατηρώντας την πορεία της γλώσσας 5
μας και της ποίησης στον ελλαδικό χώρο. Ευελπιστούμε ακόμα οι μαθητές μας να κατανοήσουν πως ο ολωμός διαλέγεται με την ελληνική ποιητική παράδοση και ηγείται της νεοελληνικής ποίησης. Ο ποιητής υπερασπίζεται την ζωντανή γλώσσα του έθνους, εστιάζοντας στο δίδυμο ελευθερία και γλώσσα, δημιουργώντας ένα πνευματικό κίνημα που αργότερα θα ονομασθεί Επτανησιακή χολή! Η
προσπάθεια των παιδιών γύρω από την ολωμική ποίηση
πλαισιώθηκε από την ουσιαστική βοήθεια της καθηγήτριας πανεπιστημίου κας Σικτοπούλου Αικατερίνης, την οποία επίσης ευχαριστούμε θερμά! Ειπώθηκε πως η ποίηση είναι μια ανθρώπινη καρδιά, φορτωμένη όλο τον κόσμο! Περήφανες διαπιστώνουμε πως οι μαθητές μας- με τις δύο αυτές ποιητικές συλλογές τουςαπέδειξαν πως κι η δική τους καρδιά κουβαλά ένα ¨φορτίο¨, που το αποκωδικοποίησαν, το έντυσαν με λέξεις και τελικά το αποτύπωσαν πάνω σε χαρτί! Μόνο που τραβώντας αυτό το φορτίο στο χαρτί φάνηκε ένα μέρος της νεανικής ψυχής τους… Κλείνοντας ευχόμαστε η ποιητική τους αναζήτηση και δημιουργία να συνεχιστεί και στο μέλλον, επιτρέποντας στην ποίηση να γίνει συνοδοιπόρος της ζωής τους!
ταυρούλα Γιάγκου Δήμητρα Ραφτούδη
6
7
ΦΕΔΙΑΜΑ Α’
Η φύση, η φύση είναι φύση Η φύση, η φύση είναι φύση Η φύση, η φύση είναι φύση Η φύση είναι αγάπη
Η ελευθερία, η ελευθερία είναι ελευθερία Η ελευθερία, η ελευθερία είναι ελευθερία Η ελευθερία, η ελευθερία είναι ελευθερία Η ελευθερία είναι μακριά
Η λύτρωση, η λύτρωση είναι λύτρωση Η λύτρωση, η λύτρωση είναι λύτρωση Η λύτρωση, η λύτρωση είναι λύτρωση Η λύτρωση είναι κοντά
ΚΑΛΑΩΣΖΙΔΟΤ ΜΕΛΑΝΗ
8
ΦΕΔΙΑΜΑ Β’
Η φύση, η φύση είναι όνειρο Η φύση, η φύση είναι ελπίδα Η φύση, η φύση είναι άνοιξη Η φύση είναι αγάπη
Η ελευθερία, η ελευθερία είναι όνειρο Η ελευθερία, η ελευθερία είναι ελπίδα Η ελευθερία, η ελευθερία είναι απάτη Η ελευθερία είναι μακριά
Η λύτρωση, η λύτρωση είναι όνειρο Η λύτρωση, η λύτρωση είναι ελπίδα Η λύτρωση, η λύτρωση είναι δυνατή Η λύτρωση είναι κοντά
ΚΑΛΑΩΣΖΙΔΟΤ ΜΕΛΑΝΗ
9
Ο ΈΛΛΗΝΑ ΚΑΙ ΣΑ ΙΔΑΝΙΚΑ ΣΟΤ
Ο Έλληνας είναι γεννημένος να αναζητά ελευθερία, και νιώθει περήφανος για τον τόπο που τον έθρεψε. Σιμάει την πατρίδα, την θρησκεία Και την μάνα που τον γέννησε.
Αναζητά ευημερία, πολεμά για την ελευθερία και αγαπάει την φύση, που τόσα του έχει χαρίσει.
ΚΑΡΑΛΗ ΙΨΑΝΝΗ
10
«ΘΑΛΑΑ» «Θάλασσα, πότε επιτέλους θα τη δω την όμορφη αλώμη Πολύς καιρός επέρασε και εγώ την ψάχνω ακόμη. Πολλές φορές τη ζήτησα στη σκέψη μου να έρθει Μα εκείνη με απαρνήθηκε κρατώντας με στη μέθη.
Υέρ’ τηνε, τέλος φέρ’ τηνε» αυτά ο Κρείττων λέει Και ακουμπάει τη θάλασσα και τη φιλά και κλαίει Φωρίς να ξέρει ο δύσμοιρος τι συμφορά τον βρήκε Η όμορφη γυναίκα του μες στα πελάγη μπήκε.
(Φρησιμοποιήθηκαν λέξεις/φράσεις από το ποίημα του Δ. ολωμού «Η Ευρυκόμη»).
ΚΑΡΑΛΗ ΙΨΑΝΝΗ
11
Ο ΚΟΜΟ ΑΛΛΙΨ
Σι όμορφα που θα ‘ταν να μην μαλώνει ο κόσμος να ζούμε όλοι ειρηνικά αυτό δεν έχει κόστος.
Σο μόνο που χρειάζεται ένα απλό συναίσθημα αγάπη ονομάζεται μα να ναι όλων θέλημα.
Είναι απλό και εύκολο αρκεί να αποφασίσουμε την δυστυχία θέλουμε ; ή την χαρά ψηφίζουμε;
ΚΑΡΠΟΤΖΗ ΠΟΛΤΜΕΡΟ
12
Η ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ
Η ελευθερία είναι κάτι σημαντικό Και δεν ξέρω πώς να ζω χωρίς αυτό Γιατί στη ζωή υπάρχουν δυο σκοποί η αγάπη και η ελευθερία.
Πάντα να έχουμε ειρήνη αλλά και γαλήνη. λοι όσοι αγαπούν την ελευθερία να ζουν χωρίς κακία.
Ας μάθουν οι μεγάλοι τι σημαίνει ελευθερία γιατί όλα τα παιδιά διψούν για ευτυχία.
ΚΑΣΟΤΥΗ ΓΙΨΡΓΟ
13
ΗΣΑΝ ΚΑΠΟΣΕ ΕΝΑ ΠΟΙΗΣΗ Διονύσιος ολωμός το όνομά του Κερκυραίος, γιός υπηρέτριας στην καταγωγή όμως ο ίδιος είναι η ψυχή και το στόμα όλου του ελληνικού λαού, που δίκαια ονομάστηκε ο εθνικός ποιητής του.
Αγάπησε, ερωτεύτηκε, τραγούδησε σο κανένας άλλος την ελευθερία της Πατρίδας του! Έγραψε και ύμνο για αυτήν Αφού την πάντρεψε με την ομορφιά και το μεγαλείο της φύσης. Ήρωες ονόμασε τους Μεσολογγίτες Που θυσιάστηκαν για αυτήν και απαρνήθηκαν την χαρά και την ομορφιά της ζωής.
λοι πολεμούν, αγωνίζονται με το τουφέκι τους τον Αγαρηνό να διώξουν μακριά όμως η πείνα και η εξαθλίωση κάνει το χέρι αδύναμο να το σηκώσει. Προσευχή και ταυρό στέλνουν στην Παναγία να τους λυπηθεί και να τους λευτερώσει.
ΚΑΤΦΙΣΑ ΜΑΡΙΑ 14
ΠΟΛΕΜΟ
Εσύ τρένο που έρχεσαι από της Ευρώπης τα βουνά, Πάρε με και εμένα να ζήσω λευτεριά. Κάθε μέρα προσπαθώ να ξεφύγω από το χαμό, Φάνω αδέρφια φίλους και γονείς, γιατί ήταν στο λάθος μέρος την λάθος τη στιγμή.
Και καθώς ο τόπος μου καίγεται και αυτός, Και τα πτώματα κάνουνε σωρό. Αναρωτιέμαι τώρα εγώ γιατί γίνεται ο πόλεμος αυτός, Αφού δεν υπάρχει κανένας λόγος θετικός.
ΚΑΥΕΣΖΗ ΔΗΜΗΣΡΗ
15
ΑΓΑΠΗ
Η αγάπη είναι ταχύτητα χωρίς όρια στη διαδρομή κι όσο το θες πονάει και πιο πολύ.
Είναι ένας κύκλος η ζωή που όσο και να τρέξεις δεν θα φτάσεις εκεί.
Συχερός θα είσαι αν η αγάπη σου σταθεί και δεν θα φύγει ποτέ από εκεί.
ΚΙΟΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
16
ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ Εκίνησαν στη Ζάκυνθο, τη νήσο του Ιονίου έλαμπε η θάλασσα, θαρρώ, το μωβ του ιωδίου. Ρωτήσανε τις ρεματιές, τους λόγγους, τις ραχούλες αν ξέρουνε για την ελευθερία, δυό τρεις μόνο λεξούλες. Ξάφνου μια όμορφη ζακυνθινιά λέει και ματαλέει ρωτήστε τον Διονύσιο, που η καρδιά του κλαίει Αυτός τη λέξη λευθεριά, ξέρει να τραγουδάει ξέρει τι πάει να πει σκλαβιά, γι' αυτό και επονάει. Κινήσανε και βρήκανε τον μέγα ποιητή μας μόνο που το σκεφτόταμασταν ριγούσε το κορμί μας Αυτό θα πει ελευθεριά, αυτό θα πει πατρίδα από το μηδέν να πιάνεσαι, έστω και απο μία σανίδα. Με τον σταυρό της πίστεως και τον Φριστό αγκωνάρι τον αγά να ξεριζώσουμε σαν άγριο χορτάρι. Ελλάς θα πει ελευθεριά, Ελλάς θα πει ελπίδα ποτέ να μην τα παρατάς μέχρι την τελευταία ρανίδα. Πίσω όταν επιστρέψανε, ανάψανε καντήλι τάμα μεγάλο εκάνανε, κάτω απ' το πετραχήλι Ειρήνη πάντα να ποθούν, ειρήνη ν' αγαπούμε ποτέ όμως να συμβιβαστούν με το να σκλαβωθούνε.
ΚΟΛΙΟΥΟΤΣΗ ΜΑΡΙΟ 17
ΕΘΝΙΚΟ ΠΟΙΗΣΗ
ε γνωρίζω από τον Όμνο της Ελλάδας τον ιερό. Είσαι ποιητής σπουδαίος της Ελλάδας εθνικός.
Πίσω έχεις αφήσει έργο για γενιές παρά πολλές. Εμπνευσμένα τα ποιήματα σε όλες τις δύσκολες εποχές.
ΚΟΤΚΙΔΗ ΑΚΤΛΑ
18
Η ΖΨΗ Η ελευθερία, ενώνει το σώμα με τη ψυχή, σημαντικό δικαίωμα που καθορίζει τη ζωή. Σο πολυτιμότερο αγαθό είναι η ελευθερία, να αγαπάς, να σέβεσαι να εκφράζεσαι δίχως περιορισμό. τη φύση, όμως, κρύβεται η ελευθερία, εκεί που κελαηδούν ανέμελα τα πουλιά, εκεί που οι ήχοι σε γαληνεύουν. Οι τέσσερις εποχές καθεμιά με την ομορφιά της, χειμώνας, άνοιξη, καλοκαίρι και φθινόπωρο, όλες μοναδικές.
Πολλοί πιστεύουν, πολλοί όχι, σεβαστές όλες οι απόψεις. Για άλλους ορατά Ανεύρετος, για εμένα ορατά συμπάσχων. Ση ζωή και τη φύση μας δώρισε ελεύθερους μας άφησε. Εμείς από έχθρα διακατεχόμαστε, ειρήνη δεν καταφέραμε να κρατήσουμε. Πόλεμο αρχίσαμε, την ειρήνη καταργήσαμε. Ο πόλεμος μόνο δεινά μπορεί να φέρει, χιλιάδες άνθρωποι να πάνε, έτσι, χαμένοι.
ΚΟΤΚΟΤΛΙΑ ΕΤΑΓΓΕΛΟ 19
ΣΑ ΠΡΑΙΝΑ ΝΕΡΑ
Εκεί που το βόρειο αεράκι συναντά την θάλασσα, κρυμμένο σε πράσινα νερά νιώθω ότι έρχεσαι πιο κοντά σε βλέπω να φωτίζεις τον ουρανό, να χορεύεις την νύχτα στο βόρειο σέλας και πνίγομαι στα πράσινα μάτια σου. Κάνει κρύο έξω, είμαι μόνος αλλά είμαι εντάξει. ‘ταν ο ήλιος δύει, μετρώντας το σκοτάδι, νιώθω σαν στο σπίτι .
ΚΨΣΙΚΙΔΟΤ ΚΨΝΣΑΝΣΙΝΑ
20
ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΣΗΝ ΠΑΣΡΙΔΑ
Πατρίδα πάντα σε υμνούν αρχαίοι και νέοι για κατορθώματα μεγάλα όλοι μιλούν σε παρόν και παρελθόν
ένδοξη πορεία έχεις μέχρι τώρα πατρίδα προχώρα! τιμή και δόξα να έχεις για όλα
ΛΑΥΑΖΑΝΗ ΦΡΗΣΟ
21
Ο ΠΟΛΕΜΟ
Άκαρδος ο πόλεμος σκληρός τον άνθρωπο δεν τον υπολογίζει γκρεμίζει καταστρέφει κάθε βιός νέους και νέες ξεκληρίζει.
Κλαίνε μητέρες για παιδιά γυναίκες για τους άντρες τους θρηνούν ο τόπος γέμισε κορμιά και σε όλον τον κόσμο μόνο βόμβες ηχούν.
ΛΙΑΗ ΜΑΡΙΑ
22
ΕΙΡΗΝΗ Ειρήνη! την λέξη αυτή την έχω ξαναδεί μες στης μανούλας την αγκαλιά και του πατέρα τα φιλιά μες στο ψωμάκι το ζεστό και στο καλό μας το σχολειό.
Ειρήνη είναι λέξη μοναδική! ε όλο το κόσμο θαυμαστή. Λίγοι την έχουν απολαύσει πραγματικά αν και αυτή πεθαίνει σιγά σιγά.
λοι ζούμε για αυτή την στιγμή να την βλέπουμε ζωντανή. Κι όταν έρθει στον κόσμο αυτή τα πάντα θα αλλάξουνε σε αυτή τη γη, «ο παράδεισος θα φύγει από τα ουράνια και παράδεισος θα είναι πια η γη».
Η πρώτη στροφή έχει επιρροές από ποίημα της Κικής Καψάσκη με τίτλο: «Η ειρήνη»
ΜΑΚΡΗ ΑΝΑΣΑΙΟ 23
ΣΟ ΔΙΛΗΜΜΑ Πηγαίνοντας το παλικάρι να καρφώσει τη σημαία στα ελληνικά εδάφη κάτι μέσα του τον σταματάει. Η Παναγία του φωνάζει να σιγουρευτεί αν νιώθει πραγματικά Έλληνας και αν θα θυσίαζε την ψυχή του για την πατρίδα του. Εκείνος απαντάει δυνατά, πατώντας το πόδι του με δύναμη στην γη και φωνάζοντας: ‘’ΝΑΙ ΘΑ ΕΔΙΝΑ ΣΗΝ ΖΨΗ ΜΟΤ ΓΙΑ ΣΗΝ ΠΑΣΡΙΔΑ ΜΟΤ ‘’. αν αστραπή εμφανίζεται ξάφνου μια όμορφη και γλυκιά γυναίκα. Σότε έρχεται το δίλημμα σαν φωτιά μέσα στο μυαλό του : μια ζωή γεμάτη με ό,τι ποθεί η ψυχή του με αυτήν την γυναίκα ή ο αγώνας για την Ελευθερία, το κορμί του ζητάει σαν φλόγα την γυναίκα, η φύση όμως γύρω του ολάκερη: θάλασσα και πέλαγος, φως και ουρανός του μιλούν και τον σπρώχνουν στην ευτυχία της Ελευθερίας της γης.
ΜΑΝΙΚΑ ΣΑΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
24
ΣΟ ΟΝΕΙΡΟ ΣΗ ΖΨΗ Κλείνω τα μάτια μου και ονειρεύομαι. Ονειρεύομαι ένα καλύτερο αύριο. Σο μέλλον που ονειρεύομαι δεν πρέπει να είναι ίδιο, με τις χαρές που ένα παιδί στερείται . Μακάρι να έμενα παιδί με εικόνες γεμάτες χρώματα. Ζωγραφισμένο με το φως της χαράς . Και όχι με λύπη. Με ένα χαμόγελο στο στόμα . Η μάνα , η μάνα της ζωής. Να έρχεται και να με βοηθά . Να έχω την ζωή που ονειρεύομαι . Με λύπη, με χαρά και στοργή. Κατάφερα μάνα, κατάφερα. Ακούω φωνές χαρούμενες, παιδιών και μεγάλων. ΟΝΕΙΡΕΤΟΜΑΙ, ΟΝΕΙΡΕΤΟΜΑΙ. Σο όνειρο της ζωής.
(δανείστηκε τις λέξεις: μάτια και μάνα από το Α΄ απόσπασμα από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους )
ΜΠΡΕΚΑ ΜΑΡΙΑ 25
Η ΥΤΗ Ένας ατέλειωτος κήπος Με αμέτρητα λουλούδια Ντυμένα μες το άνθος τους Και αγκάθια για ασπίδα.
λη η γη αναπνέει Σα μυρωδάτα μας λουλούδια αν να ήθελε αυτή Να γίνουνε μπουμπούκια.
Σι καρδιά και τι ψυχή Σι όσφρηση να έχεις; Αυτή την παραδεισένια ομορφιά τον κόσμο μας να φέρεις!
ΣΟΠΑΛΙΔΟΤ ΑΝΝΑ
26
27
ΣΟ ΞΤΠΝΗΜΑ ΣΨΝ ΜΠΟΜΠΟΤΚΙΨΝ Από έξω ανέμιζαν τα πολύχρωμα πέταλά του από μέσα γουργούριζε η καρδούλα του , περίμενε να γεννηθεί ήθελε να δει την ομορφιά του κόσμου να ξεδιπλώνεται, ώσπου έσκασε και όχι μόνο του, αγκαλιά με τόσα λουλούδια γεμάτα ερωτήσεις , περιμένοντας απαντήσεις. Δεν ήταν ο κόσμος που φανταζόντουσαν Παντού μαύρα σύννεφα, μαύρες σκέψεις… Έμειναν να περιμένουν κάτω από έναν θυμωμένο ουρανό με μόνη συντροφιά ο ένας τον άλλον.
ΜΕΡΜΗΓΚΑ ΜΑΡΙΑ
28
ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ
Μακάρι να ξυπνήσω και άσπρη μέρα να βρω ελεύθερη να ζήσω και ας χρειαστεί κάποτε να λυγίσω. Να δω γαλάζιο ουρανό ποτέ μονάχη να μην μείνω. Ψς το πρωί να κοιτάζω την απέραντη αυγή χωρίς εχθρούς χωρίς κακό ξέγνοιαστη πια να ζω.
ΜΗΝΟΠΟΤΛΟΤ ΜΑΡΙΑ- ΑΡΓΤΡΨ
29
ΔΙΟΝΤΙΟ ΟΛΨΜΟ Ο εθνικός ποιητής στα Επτάνησα γεννημένος, για πάντα στις καρδίες και την ιστορία των Ελλήνων γραμμένος. Αυτός που πολέμησε χωρίς όπλα στη μάχη για τη λευτεριά, αυτός που όμως εμψύχωσε Έλληνες μαχητές από κάθε μεριά. Εκείνος που έγραψε για να μη ξεχαστεί ο αγώνας των παλιών εκείνος που έκανε την Ελληνική τιμή αξέχαστη ενάντια των εχθρών. Σο όνομά του ξακουστό σε ολόκληρη τη χώρα, Διονύσιος ολωμός σέβεται λαμπρά. Φάρις του γραπτού του ύμνου μπορούμε να χαιρόμαστε τα εδάφη, τα οποία χάθηκαν τόσες ζωές για να ελευθερωθούν. Φάρις του γραπτού του ύμνου μπορούμε να δοξάζουμε τον Θεό μας, για τον οποίο θυσιάστηκαν τόσοι άνθρωποι. Φάρις του γραπτού του ύμνου μπορούμε να ζούμε σαν Έλληνες σωστοί όπως το ήθελαν οι πεσμένοι ήρωες του ’21.
ΜΠΑΛΑ ΑΝΔΡΙΑΝΟ
30
ΘΑΝΑΣΟ Με τον θάνατο χάνεται η ζωή, και μένουμε όλοι μοναχοί, γινόμαστε άγγελοι στον ουρανό, και πάμε δίπλα στον Θεό.
Θάνατος λέξη φοβερή, που σημαδεύει την ψυχή, όμως ο άνθρωπος που φεύγει, πάντα θα μας συντροφεύει.
Θα είναι ψηλά να μας κοιτά, και να μας προστατεύει, θα είναι εκεί να μας φυλά, και να μας προστατεύει.
ΜΠΕΦΣΗ ΚΨΝΣΑΝΣΙΝΟ
31
Ο ΕΘΝΙΚΟ ΜΑ ΠΟΙΗΣΗ Διονύσιος ολωμός, σπουδαίος ποιητής ξακουστός πολύ και ζακυνθινός από καταγωγής. Οδηγός των επαναστατών και καθοδηγητής των πολιτών.
Πολέμησε στην μάχη χωρίς όπλα εργαλείο του μόνο τα λαμπρά του λόγια. Ο ύμνος ο Ελληνικός στις καρδιές όλων των πατριωτών.
Πάντα στο μυαλό μας θα είναι ο ποιητής αυτός, βοήθησε την υποδουλωμένη χώρα μας έδιωξε τους κακούς από τα πόδια μας.
Μέχρι σήμερα η δόξα του παραμένει και στις ψυχές όλων μας αθάνατος μένει.
ΜΠΟΖΗ ΓΙΨΡΓΟ 32
ΤΜΥΕΡΟΝΣΑ ταν σβήνουν τα φώτα βλέπω το σκοτάδι των ανθρώπων γύρω μου. Κοίταξε ψηλά, σιγοψιθύρισε δεν είμαστε όλοι δυνατοί να αντέχουμε. Αυτός μου πήρε την ψυχή που αγάπησα, την συντροφιά μου στις πιο δύσκολες στιγμές. Οι άνθρωποι μιλάν για ανθρωπιά αλλά στερούν ζωές. Ένας ακόμα έφυγε, όλα μοιάζουν με σκοτάδι, όλα μοιάζουν με πυρκαγιά που άναψαν μικρά παιδιά. Αλλά αυτά δεν ήξεραν ότι θα καούν. Παιχνίδι το έβρισκαν, διασκέδαση το θεωρούσαν. μως το ένα το άλλο κατηγόρησε αλλά μετά τα βρήκαν. Εδώ βλέπω το χάος, ακούω μάνες να κλαίνε, γιούς να αποχαιρετάνε, οι έρωτες το δάκρυ να κρατάνε. λα κόκκινα, όλα έντονα, φωνές, κραυγές, πείνα η ατμόσφαιρα της κόλασης. <<Θα ήθελα να ζήσω μαζί σου για λίγο ακόμα τουλάχιστον για έναν ακόμα χειμώνα>>, άκουσα να λέει το παιδάκι στον μπαμπά του χαιρετώντας τον, αλλά αυτός είχε ήδη φύγει. Σο σκοτάδι απλώθηκε παντού, κανένας δεν θέλει να ψάχνει απεγνωσμένα από κάπου να κρατηθεί, όλοι θέλουν να στέκονται στα πόδια τους, αν όλο αυτό δεν είναι αληθινό σκότωσέ με εν ψυχρώ. λα θα σβήσουν μετά, κάθε σταγόνα και δάκρυ εμφανίζει ,η ζωή αυτή την στιγμή, μάνα που χάνει παιδί. και όλα αυτά γιατί; Γιατί; Πως εξηγείς σε ένα παιδί ότι αυτόν που αγαπάει δεν μπορεί να ξαναδεί. Σο κόκκινο δεν είναι πια το αγαπημένο μου χρώμα, μόνη παλεύω να κοιμηθώ λίγο ακόμα. Σα όνειρα γίναν εφιάλτες και οι νεράιδες τέρατα. Γιατί να τα θέλει κάποιος όλα δικά του. Πάλεψε για δικαιώματα, για ελευθερία λόγου, αλλά μην στερείς από τον άλλο αυτό που κάποτε αγωνιζόσουν εσύ να κερδίσεις. 33
Κοίτα γύρω σου, τι βλέπεις? Βασικά.. δεν έμεινε και τίποτα όρθιο, όλοι στο τέλος νεκροί θα καταλήξουν. Οι πληγές που έχουν ανοίξει θα αφήσουν σημάδια. Μίσος και θυμός, τα λάθη σβήνει η συγνώμη; Μα αυτοί και λάθη κάνουν και συγνώμη δεν ζητούν. Αναμάρτητος ουδείς! σταμάτα πια, πόσα χτυπήματα να αντέξει μια απροστάτευτη καρδιά. Κάντε στην άκρη στην βάρκα να μπει ένα παιδί, δώστε τόπο στην οργή. Μα γιατί με μισείς άλλωστε εγώ ήρθα να δώσω κάτι στην γη που σε μεγάλωσε. Είδα ανθρώπους που αγάπησαν ελαττώματα, είδα την πίστη μου να παλεύει αδιάκοπα. Φάθηκαν τα όνειρα μου για ένα καλύτερο θάνατο, δίχως αίμα, δίχως φόβο, δίχως δάκρυα στα μάτια. Δέκα λεπτά πριν της δώδεκα βόμβα σκάει πάλι, όλοι στα πατώματα. Οι ώρες μοιάζουν με χρόνια και κόβετε η γραμμή θανάτου και ζωής. Πόσο κακό μου κάνεις για το καλό σου. Πόσο ακόμα θες να αντέξω; Σι έχουμε να χωρίσουμε εσύ και εγώ: γλώσσα, χρώμα, πίστη, Θεό. Μια από τα ίδια, δεν γλυτώνεις πια από την αλήθεια, γιατί εγώ δεν έχω στο μυαλό μου τις διαφορές, μόνο τα κοινά μας. Αυτό είναι για όλες τις χαμένες ψυχές για τις μάνες που δεν χαμογελούν. Σράβα σκανδάλη ξανά, έχασα πριν την πρώτη μου ζαριά. Σις μέρες μετρώ πια αντίστροφα… κορμιά πεινασμένα, εξουθενωμένα, προσπαθούν να φωνάξουν για μια καλύτερη ζωή. Δίχως να είναι εχθροί. Και όταν τελειώσει όλο αυτό τι; τα μάτια θα κοιτάζεις και θα βλέπεις φυγή. Η γη έχει μαραθεί και το σκοτάδι για πολύ ακόμα θα κυριαρχεί, μέχρι η άνοιξη να χαθεί. Λουλούδια να φυτρώσουν ο ήλιος να φανεί και οι άνθρωποι να ζήσουν μιαν άλλη εποχή.
ΜΠΟΖΟΤΝΙΕΡΑΚΗ ΜΑΛΑΜΑ 34
ΕΠΟΦΗ ΣΟΤ ΄21 Πόσο θα ‘θελα να είμαι
τα βουνά φωλιάζουν
δίπλα στους αγωνιστές
ίδιοι σταυραετοί
του αθάνατου ’21
σηκώνουν μπαϊράκι
στις ελεύθερες ψυχές.
ελεύθεροι, πιστοί.
Γενναιότητα κι ανδρεία
Θρησκεία, ελευθερία
στις αθάνατες ψυχές
πατρίδα και ζωή
οι αδούλωτοι αετοί
αυτό που προτιμούνε
στων βουνών μας τις κορφές.
ζωή ειρηνική.
Πολεμούνε ενωμένοι
Κολοκοτρώνης, Μακρυγιάννης,
όλους τους Σουρκαλβανούς
Ανδρούτσος κι Κανάρης
κι είναι από καιρό μυημένοι
με δέος τους κοιτάζει
ενάντια στους σκληρούς εχθρούς.
ο φίλος μας ο Άρης.
Φωρίς σκέψη, ενθουσιασμένοι
Είναι αμέτρητοι, πολλοί
τα βάζουν με σουλτάνους
μα όσους και να ψάξεις∙
με φρόνημα τους βλέπουν
το πνεύμα σου θα εξάψεις.
πραγματικά σαν νάνους. Γνωστοί και άγνωστοι μαζί Είναι άνθρωποι αγράμματοι
άσημοι τιμημένοι
απλοί, μα τόλμη έχουν
για ένα σκοπό εργάστηκαν
να υπομένουν τον ζυγό
Ελλάδα δοξασμένη.
καμιά όρεξη δεν έχουν.
35
Για υψηλά ιδανικά
στα πράσινα χορταράκια.
με το σπαθί τους σηκωμένο
μορφο προβατάκι
τίμησαν με το αίμα τους
σγουρόμαλλο μικρό
το χώμα τ΄ αγιασμένο.
εις το παχύ χορτάρι στήνει τρελό χορό.
Κι ακόμα άλλοι αγωνιστές ως ο Αθανάσιος Διάκος
Ανέμελο παιχνίδι
την άνοιξη «εχάθηκαν»
με μουσική μαζί
τότε π’ ανθίζει ο κάμπος.
τενόροι αηδόνια και κούκοι ρυθμικοί.
Σην άνοιξη επέσανε κι οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι
Σης φύσης παιχνιδίσματα
με Έξοδο τιμήσανε
κι ο έρωτας γελά
τη γη τη δοξασμένη.
ο Απρίλης με το Μάη ντυμένοι γιορτινά.
Καθώς η φύση άνθιζε κι έβαζε τα καλά της
Μα εκεί στης νίκης τη γλυκιά
και χρυσοστολιζότανε
της σκέψης περηφάνια
με τα φορέματά της…
εκεί οπ’ αγωνίζονταν γι’ αμάραντα στεφάνια.
Ένα αηδόνι κάθισε σε ένα κλαρί και «φέρνει»:
Εκείν’ την ώρα έρχεται
«ποιος πεθαίνει σήμερα
η δολερή διχόνοια
χίλιες φορές πεθαίνει!».
στα δύο χέρια της κρατά χρυσό ραβδί, γαλόνια.
Κι αλήθεια είναι θαυμαστό να βλέπεις λουλουδάκια
Μεγάλη αναστάτωση
να μεγαλώνουν πλάι πλάι
τεράστιο το κακό 36
παν’ απ’ όλους θα κάνουμε
Κι όντως συμμορφωθήκαν
τον μέγα αρχηγό.
ήρθαν στα λογικά δύσκολες μάχες δώσαν
Υθόνος κι αντιζηλία
το έθνος τους τιμά.
απλώνεται παντού καθένας τους κοιτάζει
Σα κατορθώματά τους
ποιο ’ν’ το συμφέρον του.
έμπνευση έγιναν πολλών μουσικών, γλυπτών, ζωγράφων
ε λίγο θα χανότανε
κι όλων των καλλιτεχνών.
ο κόπος ολονών για μακρινή ακούσθη
λοι ξέρουν και τιμούνε
η γνώμη των σοφών.
τον Διονύσιο ολωμό Κερκυραίο αγωνιστή
«Αδέλφια ενωθείτε
πνεύμα φιλελεύθερο.
σκεφτείτε το καλά πριν τίμημα πληρώσετε
Με ακούραστη την πένα
της άθλιας σκλαβιάς.
φλογερά, πόλεμο δίνει μήνυμά του κραυγαλέο
Σο αίμα είναι το ίδιο
που αθάνατο θα μείνει.
όμοια και η τιμή μα η εξουσία πάντα
Και αυτό που θα μου μείνει
δεν είναι καθαρή.
πράγματι είναι μόνο ένα και αθάνατο στη μνήμη
Αφήστε αντιζηλίες
η Εποχή του ’21.
και φθόνους και θυμούς στον όρκο της πατρίδας δώστε τους εαυτούς».
ΜΠΡΑΙΝΙΚΑ ΝΙΚΟΛΑΟ 37
ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΣΗ ΘΡΗΚΕΙΑ Ήταν ανάγκη κάποτε Κάπου για να πιστεύω. Θρησκεία μου το είπανε Μα εγώ αλλιώς το βλέπω.
ταν κανείς δεν ξέρει πια Σι να με συμβουλέψει Σα μάτια μου κλείνω, εγώ και μου ‘ρχεται μια σκέψη.
Η σκέψη μου είσαι Εσύ Κύριό μου σε λένε, Χυχή μου και το είναι μου Με ε ποτέ δεν κλαίνε.
ΜΨΤΙΑΔΟΤ ΦΡΙΣΙΝΑ
38
ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ Ελευθερία δεν είναι να φεύγεις αλλά να αποφασίσεις πότε μένεις.
Ελευθερία είναι σε κάθε ψυχή που αγωνίζεται σε κάθε ψυχή που αγαπά, που χαίρεται.
Ελευθερία είναι στον Νου, χρησιμοποιώντας την δύναμη είναι στο Πνεύμα, χρησιμοποιώντας τα φτερά.
Ελευθερία είναι σε κάθε ζωντανό πράγμα σε κάθε αναμάρτητο μέρος.
ΝΟΤΚΑΡΗ ΝΑΠΟΛΕΨΝ
39
ΕΘΝΙΚΟ ΠΟΙΗΣΗ Διονύσιο ολωμό τον λένε στη φαμελιά του. Εθνικό ποιητή τον καλούνε όλοι στη γενιά του! Άνθρωπος ευγενικός, καλλιεργημένος μα τόσο πολύ συνεπαρμένος από την αγάπη για ελευθερία. Σην ένιωσε , την έγραφε Όμνο της πατρίδας, Όμνο της Ελευθερίας την ονόμασε. Αφουγκράστηκε, άκουσε, ζωντάνεψε τον αγώνα των Μεσολογγιτών. Ελεύθερους Πολιορκημένους τους ονόμασε αυτούς που απαρνήθηκαν την ομορφιά της φύσης, αλλά ζήλεψαν τον θάνατον και την ένδοξη ομορφιά! Ελεύθεροι στην ψυχή και το πνεύμα, Πολιορκημένοι στο σώμα από του Σούρκου τη μανία! υντρόφισσα στον ποιητικό του τον αγώνα η ελευθερία και η αγάπη για την πατρίδα! ύρε εθνικέ μας ποιητή, άνοιξε τη σμιλευμένη μας ψυχή! Δείξε τον δρόμο προς τη σύγχρονη ελευθερία Ξεσήκωσε τον Νεοέλληνα που βαλτώνει μέρα με τη μέρα!
ΝΣΙΟΤΔΗ ΜΗΝΑ 40
ΛΟΓΙΑ ΣΟΤ ΕΘΝΙΚΟΤ ΜΑ ΠΟΙΗΣΗ Η χώρα φλέγεται, τα παιδιά της πέφτουν, θυσιάζοντας το ένα μετά το άλλο, στον βωμό μιας μεγάλης αγάπης, της Ελευθερίας.
Ο ήλιος χορεύει και τραγουδά με την άνοιξη οι μέλισσες στον αδιάκοπο αγώνα της επιβίωσης κουβαλούν το κεντρί τους, μεθώντας τα παλικάρια που κουρασμένα, πεινασμένα μοχθούν να αποτινάξουν τον εχθρό.
Υύλακας άγγελος και οδηγός στέκει πάνω απ’ το κεφάλι τους η Παναγία, η Δέσποινα, η μάνα όλων.
Λυπήσου σεμνή κυρά τα παιδιά σου, τις μάνες, τους γέρους, τα ορφανά παιδιά που κλαίνε και οδύρονται μπροστά στο μεγάλο και αχόρταγο στόμα του πολέμου.
Έλα Ειρήνη αντάμα με την αδελφή σου, την Ελευθερία, σύρτε τον χορό της δόξας, της ελπίδας και των ηρώων, που προτίμησαν τον ηρωικό θάνατο απ’ την ήσυχη ζωή.
ΠΑΝΕ ΖΗΗ 41
ΟΦΙ
ταν καθετί ζωντανό υποχωρήσει μπροστά στις φλόγες του πολέμου, ταν ο αφανισμός μιας χώρας την πολιορκεί τρομακτικός, Ένας ήρωας θα σηκώσει τη σημαία και θα πει αυτή την ιερή λέξη: ΟΦΙ
ΠΑΠΑΓΕΨΡΓΙΟΤ ΣΡΙΑΝΣΑΥΤΛΛΙΑ
42
ΠΑΡΑΔΕΙΕΝΙΕ ΧΤΦΕ φαίρες προσπέρασαν τα σώματά τους, αγγελικά πρόσωπα κοιτάνε το Θεό. Μάνες στα γόνατά τους έκλαψαν, μητέρες μικρών, νεκρών παιδιών.
Γαλήνη βρήκαν ψηλά στο υπερπέραν, αιώνια μνήμη αθάνατη τιμή. Μπλέχτηκαν άδικα στο παιχνίδι του θανάτου, και βγήκανε πάλι νικητές.
ΠΑΠΑΔΟΠΟΤΛΟΤ ΝΙΚΟΛΕΣΑ
43
ΣΟΝ ΑΔΕΛΥΟ.... Αχ αδερφέ μονάκριβε στον κόσμο ξακουσμένε, ποιός ζήλεψε τη χάρη σου ποιός σου 'κοψε τα νιάτα; Ο χάρος τα εζήλεψε σε παίρνει μακριά μας, μακριά από τη μάνα μας, μακριά από τον κύρη, και από τα όνειρα μακριά που είχες καμωμένα. Και τώρα κοιτώ τον τάφο σου το νέο σου το σπίτι σου 'φερα άνθη του αγρού τριαντάφυλλα απ' τον κήπο, που τόσο πολύ αγάπαγες και φρόντιζες με χάρη. τον δρόμο σου να τα σκορπάς να διώχνουνε τη θλίψη. Δε θα ξεχάσω αδερφέ τα όμορφα τα χρόνια, τη μέρα αυτή τη τραγική που άλλαξε τα πάντα. Έλα ξανά στον ύπνο μου να σε ιδώ για λίγο να αγγίξω τα μαλλάκια σου και εκεί να γείρω λίγο.
ΠΑΠΑΔΟΠΟΛΟΤΛΟΤ ΚΤΡΙΑΚΗ
44
ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΜΕΟΓΕΙΟ Η ειρήνη περπατούσε ευτυχής, όταν ρίχτηκε σε τάφο σκοτεινό. μως κοντά η γη έσυρε χορό. Εκείνη τους ανθρώπους έβγαλε αβλαβείς.
Ο τύραννος στο κάστρο εγκλεισμένος τους δρόμους των εχθρών του καταστρέφει. Ξεχνώντας πώς τούτη η οδός τον τρέφει και πως από αυτή μένει μανιασμένος.
(σχόλιο του μαθητή: Σο θέμα είναι η στάση της Σουρκίας και του Ερντογάν στα γεωπολιτικά της ανατολικής Μεσογείου και η απειλή που δημιουργούν κατά της ελευθερίας)
ΠΑΠΑΚΨΝΣΑΝΣΙΝΟΤ ΑΣΕΡΙΟ
45
ΣΗΝ ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ ΣΟΤ ΔΟΜΕΝΟΙ Οι πλάτες τους πλήγωσαν μαχαίρια, λεκές πόνου τα σημάδια των πιστών. Λερώθηκαν τα χέρια τους με αίμα, το αίμα τους κύλισε πηχτό στο φως. Σελευταία ανατολή του ηλίου, στίγματα στον ουρανό. Μαργαριτάρια της μητέρας μας στολίδι στους λαιμούς μας, ένα δώρο μόνο απ’ τον Θεό. Δύναμή και αδυναμία, ζήσαμε και πεθάναμε για αυτό. Ένα παιδί έτρεξε στα κύματα, και ένα άλλο κολυμπούσε στην στεριά. Ένα παιδί πέταξε δίπλα σου , και ένα άλλο χόρεψε με την φωτιά. Ένα παιδί έπεσε στα γόνατα, προσευχήθηκε κοιτάζοντας τον ουρανό, γεννήθηκε από τον θάνατο γενναία, χάθηκε προσκυνώντας τον Θεό. Αρχίζει με προβάδισμα ένα τέλος. Σελειώνει με καμάρι μια αρχή. Πάει να βρει όλους τους άλλους . Πάει στην ελευθερία του να σκλαβωθεί. Πόσο πονάει ένας θάνατος; Πόσο κοστίζει μια ζωή;
ΠΑΡΑΦΟΤ ΔΗΜΗΣΡΑ
46
ΕΛΛΑΔΑ ΜΙΑ ΟΜΟΡΥΙΑ Ελλάδα όμορφη, γλυκιά. Ελλήνων το καμάρι. Φρόνια και χρόνια καρτερείς τη λευτεριά να πάρεις. Και νά τα άξια παιδιά που σου τη δίνουν πάλι. μως καιροί ήρθαν έσχατοι. Η λευτεριά εχάθη… παιδεία, θρησκεία και πατρίς πάνε να γίνουν σκλάβοι. Εμπρός παιδιά της νεότερης γενιάς ξεσηκωθείτε, να βρείτε την Ελλάδα μας που τόσο αγαπούμε.
ΠΡΑΜΠΡΟΜΗ ΕΒΙΝΑ
47
Ο ΘΑΝΑΣΟ Μπορεί εδώ να σου μιλώ, πάνω στο δέντρο, σ’ αυτόν τον γερό κορμό, γιατί ό,τι και να έχω στη ζωή μου καταφέρει, πάντα μέσα μου μια σταθερή αξία θα μένει, και είναι αυτή η μοναδική, που έχω μάθει σαν παιδί πάντα την φύση να αγαπώ, και όταν κάτι μου προσφέρει να λέω ευχαριστώ. Και γενικά, στην ζωή μου προτιμώ, τα πάντα να τα εκτιμώ, γιατί μια μέρα ξέρω πως, όσο καλά και να περνώ, ο θάνατος μπροστά μου θα ‘ρθει και θ’ αναγκαστώ να τον δεχτώ. Μα μέχρι τότε έχω ακόμα, έτσι θέλω να πιστεύω δηλαδή, γιατί έχω πολλά να πω, πράγματα που ίσως ο κόσμος δεν έχει αντιληφθεί, και βασικά αυτό, στο οποίο έχω όραμα υψηλό, είναι ένα πράγμα, ένα μυστικό, που πρέπει σε όλους να το πω, να βγω έξω να το φωνάξω, να ‘μαι περήφανος γι’ αυτό, η ειρήνη και η θρησκεία είναι ευλογία, κρατάει τους ανθρώπους ήρεμους με υγεία, μα ένα πράγμα είναι καταστροφικό, για το οποίο ντρέπομαι εγώ γιατί για λίγη εξουσία, πολύ από εμάς γίνονται θυσία, και από εκεί που υπάρχει ειρήνη, πόλεμος ξεσπά και ψυχική οδύνη, και δυστυχώς, πάλι στα λόγια μου θα έρθω ευθύς, είτε το θέλουμε είτε όχι, ο θάνατος είναι ο τιμωρός, γι’ αυτό ας ζούμε την ζωή μας, και να μαχόμαστε για την Ελευθερία συνεχώς.
ΑΒΒΙΔΗ ΚΤΡΙΑΚΟ 48
ΜΙΑ ΚΟΤΚΙΔΑ Μια κουκκίδα μες στον χάρτη Μα είναι η ζωή μας όλη. Μια ανάσα απ’ τους εχθρούς της μως νικηθήκανε όλοι.
Ο λαός της η ζωή της Σα νησιά της η ψυχή της Με ελπίδα για το αύριο Για έναν ουρανό γαλάζιο.
Σην Ελλάδα μας λοιπόν Που ειρήνη αποζητά Ας μην την κακοκαρδίσουμε Ακόμα μια φορά
ΙΜΟΤΛΙΔΟΤ ΠΑΡΑΚΕΤΗ
49
ΜΝΗΜΕ ΕΙΡΗΝΙΚΕ Λόγια γλυκά Πολλές αναμνήσεις Ήμασταν παιδιά Φωρίς απαντήσεις. Ονειρευόμασταν πολύ ε έναν κόσμο που απαγορευόταν Σην αθωότητα που στερηθήκαμε Μάθαμε να αποζητάμε. Παιδικά χρόνια Δίχως στοργή Μονάχα με μια αγάπη Που έψαχνε τροφή. Και τώρα έχεις φύγει Και μ’ άφησες μόνη Μια ανάμνηση θυμάμαι Περπατώντας μαζί στην πόλη. Σα όνειρα που κάναμε Σα έχω φυλαγμένα Και στην ψυχή μου πάντοτε Θα είναι χαραγμένα.
ΙΜΟΤΛΙΔΟΤ ΠΑΡΑΕΚΤΗ 50
ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ ΞΑΝΑ Ο εθνικός μας ποιητής μιλούσε για Ελευθερία, Σην σκλαβωμένη τη πατρίδα μας την είχαν κυριαρχία.
Κείνος ο πόλεμος αιματηρός ζωές πήρε χιλιάδες, Και αυτός που ζούμε σήμερα άλλες εκατοντάδες.
Ση λευτεριά μας χάσαμε κλειστήκαμε στα σπίτια η πανδημία ξέσπασε σε ολόκληρο το σύμπαν.
Σούτος ο πόλεμος βαρύς κρατάει ένα χρόνο τη πίστη μας μη χάσουμε και η λευτεριά είναι στο δρόμο.
ΟΒΑΣΖΗ ΡΑΛΛΙΑ
Ελευθερία ή θάνατος Λέγαν τα παλικάρια Έτσι πως ζούμε σήμερα Τπάρχουν κακά μαντάτα Θέλουμε με τους φίλους μας Εξόδους στη ζωή μας Ρίξτε τις μάσκες σύντομα Ιδού η απόδειξη μας Ας σταματήσει το κακό να πάρουμε πίσω την ζωή μας
ΟΒΑΣΖΗ ΡΑΛΛΙΑ 51
ΜΙΑ ΣΡΑΓΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Μια εμπειρία που κανείς δεν πρέπει να ζήσει. Γι’ αυτό κι εγώ προσπαθώ να το αποτρέψω όσο πιο πολύ μπορώ, να μην γίνει κάτι θλιβερό. Θέλω να έχουμε ειρήνη, να ζούμε αρμονικά. Γιατί κάποια μέρα θα καταστρέψουμε τον κόσμο μας, και θα τα ψάχνουμε ΟΛΑ ΑΤΣΑ!
ΣΕΡΓΙΟΤ ΔΗΜΟ
52
53
ΔΕΜΨΣΗ ΣΟΤ ΕΡΨΣΑ λα τα άνθη ντρέπονται μπροστά σε τέτοια όψη Σο πρόσωπο σου φώτισε το κάθε μου σκοτάδι Σα δάκρυα κυλούσανε στο τρυφερό μου δέρμα, η ψυχή μου καίγεται μέσα στην θλίψη σου. Πλέον είμαι ανίκανη να αντικρίσω το πρόσωπο του φεγγαριού αλλά και το φως που φέρνουν οι αχτίδες Κοντά σου ο άνεμος και η βροχή σιωπούν Σα λαμπερά μου μάτια αγγίζουν την άνοιξη , με κάθε βλέμμα σου που πλησιάζει Σα λουλούδια μέσα στην ψυχή μου ανθίζουν μα σαν θα φύγεις μακριά Ο αέρας τα πέταλα του θα σου δώσει Να μην σ’ αγγίζει η έγνοια! Να μην μ’ αγγίζει ο πόνος! Η φλόγα μέσα μου σιγά σιγά θα σβήνει Μονάχη με τ΄ αμέτρητα τα άστρα τ΄ ουρανού Δεσμώτης του έρωτα και του δροσερού προσώπου σου Ρόδο του ανέμου ξεχωριστέ μου κρίνε Να πλέξουμε τα χέρια μας για να διαβούν δύο μοίρες ως που ο πόθος μας εκτυφλωτικός θα φύγει Εσύ θα είσαι το σύμπαν μου και σαν ζωή μέσα σου θα χάνομαι.
Αντωνίου Κωνσταντίνα
54
Ο ΠΟΛΕΜΟ Ακούω την καραμπίνα, την βόμβα, το κακό Πλησιάζει, έρχεται με γοργό ρυθμό Μαζεύω τα πράγματα μου και αναπολώ Σις μέρες που ΄μουν λεύτερος, που ζούσα χωρίς να πρέπει να κρυφτώ Κοιτάω πίσω μήπως και σωθώ Μήπως και ήταν όνειρο το δράμα που εγώ ζω Δεν αντέχω, όχι! Είναι αληθινό! Πρέπει όμως να ανταπεξέλθω, να μην πτοηθώ Γυρνάω μπροστά, την πόρτα ανοίγω, ξεκινώ Σον δρόμο προς το άγνωστο, προς το σκοτεινό την μνήμη μου συναισθήματα ανάμεικτα, πολλά Θυμάμαι στιγμές όμορφες με αγαπημένα πρόσωπα Να συγκινηθώ κοντεύω, μα δεν μπορώ Καθώς πολλά απ΄ αυτά δεν είναι πια εδώ Μυρίζω αίμα, μπαρούτι και καπνό Έδωσαν πάλι μάχη και σκληρό φονικό Με βλέπουν διάφοροι την ώρα που περνώ Μα εγώ κάτω στον δρόμο επιλέγω να κοιτώ Πώς άλλαξε ο πλανήτης μέσα σε ένα λεπτό; Πώς έγινε να μοιάζει με ερημότοπο; Αγνοώ τα πάντα και τρέχω να σωθώ Σο πλοίο να προλάβω άλλη τύχη να βρω Σην πατρίδα μου γυρίζω, μια τελευταία φορά να δω Σην αποχαιρετάω και σιγοτραγουδώ!
Βλασοπούλου Ελένη -Θεοφανία 55
ΕΞΟΔΟ Εκείνη την ημέρα, μας ξερίζωσαν τα λευκά μας όνειρα πως η σκιά που γύμνωσε τα εύθραυστα κορμιά μας, Αλλά έπρεπε να μάθουμε να σκληρύνουμε τα κελύφη μας, αν το ορφανό που πολεμάει πεινά, σε κρύο και βροχή. Έτσι και εμείς. Μα δεν το είχαμε στην φύση μας, στο ηθικό μας, λιμοκτονήσαμε και βγάζαμε αίμα από την βροχή. Και τώρα σκόνη καίει τη ματιά μας ! Και έχουμε υποφέρει τόσο που άκουγα τις προσευχές ήταν λεπίδες κοφτερές που κόπηκαν Βλέπαμε ζωές να πέφτουν, μα στεκόμασταν ακόμα όρθιοι. Φάσαμε τον θεό μας, αυτοί που τον κρατούσαν από κόκκινη κλωστή λεπτή, προσεύχονταν Σο χέρι ξαναήρθε και ήταν όμορφο, βελούδινο – απλώσαμε τα βρώμικά μας χέρια Ήτανε στιγμιαίο. Ένας πόνος λεπτός, πέρασε μέσα απ΄ την καρδιά μας, Για μια στιγμή, πιστέψαμε ! Γδούποι ακούστηκαν στο χώμα. Σο χιόνι κοκκίνησε, ο αέρας γαλήνεψε.
Γεωργάκη Λυδία
56
Η ΟΜΟΡΥΙΑ ΣΗ ΥΤΗ Σο βράδυ , που το σκοτάδι είναι απλωμένο , ε κάθε σπιθαμή αυτού του μέρους , η φύση φαίνεται νεκρή , χωρίς ζωή , Μα μόλις πίσω από τον ορίζοντα ξεπροβάλουν , οι πρώτες ακτίνες του ηλίου , και η διάφανη δροσιά καλύπτει το γρασίδι και τους θάμνους , και από τα δέντρα εμφανιστούν πουλάκια κελαηδώντας , και τα ζώα βγουν από τις φωλιές τους , και ο ήλιος χτυπάει την θάλασσα χρυσίζοντας την , και οι μέλισσες αρχίζουν να ρουφούν την γύρη από τα λουλούδια , και ο αέρας κουνάει τα κλαδιά των δέντρων , τότε η φύση φαίνεται ατέλειωτη , αιώνια και μαγευτική .
Γιοφτσίδου Μελίνα
57
Η ΘΛΙΜΜΕΝΗ ΚΟΡΗ Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί κι’ η κόρη το γυρεύει να το ρωτήσει αν άραγε τον άντρα της θα βρει ή θα τη βρει ο Φάρος μόνη την αυγή.
Σο πουλί όμως φεύγει και η κόρη κάθεται και κλαίει και τα παράπονα η σπηλιά γλυκά τα μεταλέει: Σον ηγαπημένο μου έχασα και μόνη μου έχω μείνει, Απρίλη φέρε τον ξανά γιατί η καρδιά μου σβήνει.
Μαρίνα Δήμου τοίχοι – Λέξεις του ολωμού που χρησιμοποιήθηκαν
1) Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί κι’ η κόρη το γυρεύει 2) κάθεται και κλαίει και τα παράπονα η σπηλιά γλυκά τα μεταλέει
58
Η ΑΓΑΠΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΠΑΝΣΑ… ’ ένα ωραίο περιβολάκι περπατούσαμε μαζί. λα ήταν όμορφα, ελάμπανε τα αστέρια, το βλέμμα μας καρφωμένο στο άπειρο.
Αθώες ματιές, σε περίεργες στιγμές Περίεργες κινήσεις με χαριτωμένες προθέσεις! υναισθήματα που χάθηκαν έμειναν στις λέξεις Υράσεις που δεν πρόλαβαν ποτέ να γίνουν πράξεις!
Λέξεις δυνατές που δεν πρόλαβε κανείς να καταλάβει ένα γιατί Και ενώ ξεκινάνε όλα γαλήνια και αθώα στο τέλος βγαίνει όλος ο πόνος μαζεμένος
Μα γιατί όλα αυτά; Γιατί υπάρχει η αγάπη; Δεν υπάρχει αγάπη! ποιος αγαπά επιμένει
Ίσως σε μια άλλη γενιά η αγάπη να ‘ταν αιώνια Ίσως σ΄άλλο κόσμο τα λόγια να είχαν βάση αλήθειας Ίσως μια μέρα αυτός ο κόσμος με βγάλει ασπροπρόσωπη, ίσως και όχι
59
Σο τοπίο έλαμπε σαν αυτόν όλα ήταν τόσο λαμπερά Σα έβλεπα όλα τόσο όμορφα, δεν ήξερα τι γίνεται γύρω μου, ζοριζόμουν
Σο μόνο που αντιλαμβανόμουν ήταν αυτός ο άνθρωπος δίπλα μου, η ανάσα του. Ήμουν μ΄ αυτόν τον ξεχωριστό άνθρωπο λη νύχτα τον σκεφτόμουν ως που ήρθε η αυγή
Κι όμως όσο γαλήνια και αν ήταν οι άνθρωποι ξεχνούν! Εγώ δε θα ξεχάσω όμως ποτέ αυτή τη νύχτα. Δεν έχω καταλάβει τι είναι η αγάπη τελικά…
Αδελαΐδα τουλιοπούλου (ημείωση: τα υπογραμμισμένα είναι αποσπάσματα από το ποίημα του Διονύσιου ολωμού «Σο όνειρο»)
60
Η ΜΟΝΑΞΙΑ Η ζωή περνά μέσα από δάση Με δένδρα που έχουν κλαδιά σπασμένα Υωνάζω πως θέλω την ελευθερία μου Δεν μ΄ ακούει όμως κανείς Υωνάζω πως θέλω μόνο ειρήνη Ο μόνος που μ΄ ακούει είναι το θρόισμα των φύλλων Υωνάζω πως δε θέλω πόλεμο Και τότε μ΄ ακούνε τα πουλιά πάνω στα κλαδιά Και με ένα φτερούγισμα πέταξαν , χάθηκαν Και δεν τα είδα ποτέ ξανά!
Σίλη Ειρήνη
61
ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΣΗΝ ΥΤΗ Σο φθινόπωρο τα φύλλα πέφτουν και ο χρόνος σταματά μα στην καρδιά μου καίει μια φλόγα που όλο ένα και ξυπνά τον χειμώνα όλα καλύπτονται απ΄ το χιόνι το πυκνό κι όλοι έξω βγαίνουν απ΄ το πρώτο το λεπτό την άνοιξη όταν τα φυτά ανθίζουν και στην εξοχή όλα μυρίζουν το καλοκαίρι το ωραίο όλοι περνούν καλά αλλά όταν τελειώσει όλοι φεύγουν μακριά λες οι εποχές είναι ξεχωριστές αλλά στην καρδιά μου κατοικεί η άνοιξη με τις ωραίες μυρωδιές
Γεωργία Τσαλαβούτη
62
ΓΙΟΡΣΗ Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούν, (στίχος ολωμού) βγαίνουν τα άνθη πλούσια, πλουμιστά και ευωδιασμένα σαν μια στολισμένη γυναίκα που πάει σε γιορτή σε μια γιορτή ατελείωτη, χωρίς αρχή και τέλος. Παντού ακούγονται φωνές χαρούμενες, ευτυχισμένες από ανθρώπους που διασκεδάζουν, που γελούν, χοροπηδούν από ανθρώπους που ξέρουν τι θα πεί γιορτή . Αυτήν την γιορτή τελειοποιούν τα ζώα, μεγάλα, μικρά, πτηνά, θηλαστικά και έντομα, όλα μαζί χορεύουν, εκτελώντας τον ρόλο της ζωής λα αυτά σε μια μόνο εποχή, την άνοιξη! Ετσι κυλάει η ζωή, ευχάριστα, ομαλά με μερικά εμπόδια να συναντά, που πάντα γοργά τα ξεπερνά, συνεχίζοντας τον δρόμο της για μια άλλη γιορτή, μεγαλύτερη…
Αναστασία Σσαλίκη 63
Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΑΔΙΚΗ Κάτω απ΄τα δάκρυα μου δεν χτυπά πια η παιδική καρδιά μου Μου΄λειψε η αγάπη , μόνο η αγνή αθώα αγάπη Κάθε βράδυ, κάθε μέρα να περιφέρομαι και να μην σε βρίσκω Ένιωθα τα πάντα για σένα, σα λεπίδι της καρδιάς με χτύπησαν τα λόγια σου Είσαι ένας νικητής της σκέψης και της λογικής μου Σα λόγια σου άγγιξαν τον κεραυνό Προτού με πάρει ξανά ο ύπνος με τρεις βδομάδες σερί πονοκέφαλο Σρέχω ,τρέχω και δε σταματώ μέχρι να σε δω ξανά Μέχρι να δω τον εαυτό σου που με άγγιξε, μέχρι να σε κάνω να καταλάβεις πως δεν φταις εσύ που άλλαξες Νιώθω μόνη αλλά δεν είμαι , η μοναξιά είναι τεράστιος πόνος Δεν ήξερα πως να ερωτεύεσαι πονούσε τόσο! Σο μόνο που σκεφτόμουν ήταν χαρά Μα τελικά είναι πιο πικρό απ΄ ότι όλη η γη νομίζει Σο πόσο πολύ σ΄ αγάπησα μονάχα εγώ το ξέρω , εγώ που κάποτε σ΄ άγγιζα και σ΄ένιωθα δικό μου τώρα πια να είσαι μακριά μου χωρίς λόγο και αιτία!
Σσιούδα λγα
64
ΚΙΣΡΙΝΟ ΥΤΛΛΟ Πτώση, πτώση, πτώση φύλλων, Ένα κίτρινο φύλλο διέσχισε τον κήπο. ε μια ζεστή γη όπου δεν υπάρχουν χιονοθύελλες, Σα κοπάδια των πουλιών πέταξαν μακριά. Γιατί τα φύλλα είν' πολλά, σε κάθε φύλλο πνεύμα. Σο ψηλό δέντρ' ολόκληρο κι' ηχολογά κι' αστράφτει Μ' όλους της τέχνης τους ήχους, με τ' ουρανού τα φώτα.
Σσόλη λγα
65
ΥΤΗ
Η φύση τα έχει όλα λουλούδια, φύλλα και πουλιά Ο ήλιος λάμπει πάνω τους σαν ένα πέπλο με όλη του την ομορφιά
λα ξεχωριστά σχήματα, πολύχρωμα διαφορετικά Η στιγμή που όλα τα φανερώνει ότι η άνοιξη πάλι ξυπνά
Η κάθε εποχή είναι μοναδική που αγκαλιάζει την φύση και της δίνει καινούργια μορφή αν και είναι διαφορετική πρέπει να την εκτιμάμε πολύ
Σσομπάνη Ασημίνα 66
ΕΙ ΣΑ ΦΡΕΙΑ ΣΗ ΠΑΣΡΙΔΟ Κάποτες το γένος μας κατεξανέστη, μην αντέχοντας όλα αυτά που υπέστη από την τούρκικη την τυραννία που προκαλούσε στους λαούς ανία.
Πικρός ο ήχος της σκλαβιάς και των κρημνών του βίου η μόνη ελπίδα πο ‘μεινε ήταν αυτή του θείου. Κανένας δε φαντάστηκε πως τ’ άγρια θηρία , θα σκότωναν, θα ρήμαζαν με τόση αιμοβορία.
Ήχος γλυκός της λευτεριάς που αντηχούσε! Σον άκουγε ο Νικηταράς, πολύ τον λαχταρούσε, μα ο Σούρκος κάτι εσκάρωνε· περίσσια τον κοιτούσε.
Tα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει· τέκει ο Νικήτας ο γοργός παράμερα και λέει: «Έρμο τουφέκι σκοτεινό, που μου ΄μεινες στο χέρι, 67
βοήθα με να διώξουμε το τουρκικό ασκέρι.» Eχαμογέλασε γλυκά στον πόνο της ψυχής του, κι εδάκρυσαν τα μάτια του κι εμοιάζαν της καλής του. την γαλανή σημαία μας όρκο βαρύ θα αφήσει, απ ‘της δουλείας τα δεσμά τους Έλληνες να λύσει.
Ο των Ελλήνων τρομερός αυτός ηγέτης, κατέληξε στον Πειραιά να βρίσκεται επαίτης.
Μα τ ΄άτιμο και τ ΄άτακτο οθωμανικό φουσάτο, οι Έλληνες κατάφεραν να φτάσουν ως τον πάτο. Γι’ αυτό κι ο Αγαρηνός σκυλιάζει απ’ το κακό του, αφού ξέρει πως τελικά δε περνάει το δικό του!
Αυτούς τους ήρωες τιμή τους ξάζει, το γένος θε αιώνια να τους δοξάζει, που ‘χουν τη λέξη ελευθεριά γραμμένη μέσα στην καρδιά
Φαραλαμπίδου Ουρανία 68
69
ΑΝ Η ΥΤΗ ΗΣΑΝ ΓΤΝΑΙΚΑ
Είσαι του αγέρι η αναμμένη μου φωτιά Λάμπεις καλοκαίρι με κρύο στα κλαδιά αν ρυάκι τρέχεις μέσα στα όνειρα μου Με του ηλιοβασιλέματος τα χρώματα Γεμίζεις την καρδιά μου! Ουράνιο τόξο ελεύθερο στη φύση Και ο πάγος σβήνεται πριν ο ήλιος δύσει Σα μαλλιά σου σαν δέντρα τα ποτίζεις αν να μην μεγαλώνουν και νέα τα χτενίζεις
Γραικού Βασιλική
70
ΣΡΙΔΑ ΜΟΤ ΡΟΔΟΣΑΜΗ
Ετούτη η ζωή μου ‘κρυψε την αλήθεια γιατί η πατρίδα μου ‘πονεί μου καίει τα στήθια Πολέμησα κ’ εγώ για την ελευθερία της πατρίδος την αγία περπατώ κ’ αναστενάζω τον πόλεμο πια δεν κράζω. κέφτομαι πως την αγαπώ και το βροντοφωνάζω Ελλάδα σε θαυμάζω σ’ όλη μου τη ζωή θα το φωνάζω . Ο ουρανός κι η γη σ’ έχουνε στολίσει να σαι λουσμένη μέσα σε μία όμορφη φύση. Ο θεός σ’ έχει προικίσει με την ωραιότερη του κτίση.
πύρος Γώγος
71
ΣΟ ΞΕΡΑΜΕΝΟ ΔΑΚΡΤ Ο σπόρος πέφτει. Σο χώμα τον αγκαλιάζει Και έπειτα του λέει, πως τώρα ήρθε η ώρα Με ξηρασία είτε μπόρα, να μεγαλώσεις Και όταν θα έρθει εκείνη η στιγμή Ένα άγγιγμα να νιώσει από πουλί Σο νερό χάραξε δρόμο μακρινό να εκπληρώσει τούτον τον σκοπό Περνάν οι μέρες και οι εποχές Και ο σπόρος μεγαλώνει Σο λαμπρό αστέρι το γαλάζιο του ουρανού τέκεται και φέγγει Μα το νερό ξεραίνει , Ο σπόρος δίχως το νερό χαμόγελό που σβήνει Και την μητέρα του το χώμα κοιτάζει Και λυπούνται και οι δυο Που ένα άγγιγμα απαλό Ακόμα δεν έχει νιώσει Ούτε δάκρυ δεν είχε πια Και έπεσε στη μητρική αγκάλη Αφήνοντας μια τελευταία πνοή Με καημό για την ζωή Και τ΄ άγγιγμα απ΄το πουλί Που δεν ένιωσε ούτε και εκείνο το πρωί…
Δεληγιώργη Γαλήνη
72
ΜΕ ΘΑΡΡΟ
τα όρη κρύβονται θαρρώ, με πίστη μόνο στον θεό. Εγώ ο Διονύσιος ολωμός, για ειρήνη και όχι πόλεμο παρακαλώ. Σην φύση βρήκαν βοηθό, Κρυμμένοι πίσω από το βουνό. Με θάρρος, τόλμη και ρυθμό, «Ελευθερία» φωνάζουν στον εχθρό.
Κακιούζη Ευαγγελία
73
ΦΡΨΜΑΣΙΣΗ ΠΑΛΕΣΑ Ουρανός απέραντος με αρχηγό το χρώμα το γαλάζιο
Και πινελιές τα σύννεφα στο τέλος βάζω
Σης φύσης το κλωνάρι ποτέ μου δεν το σπάζω
Ρίχνω παντού το πράσινο
Και χρώματα πολλά για τα λουλούδια που άντεξαν!
Καναβού Εμμανουέλα
74
ΣΟ ΥΨ Φώμα γαλάζιο χρυσό καθάριο γιασεμί και πέλαγος με φουστάνι του Απρίλη καπέλο του Αυγούστου Βουτάω στη ψυχή σου και νιώθω τη δροσιά σου ε μαγικές βραδιές με το φεγγάρι προβολέα τραγουδάς Αν φύγω μακριά σου σ’ αναζητώ βαθιά και θέλω να γυρίσω κοντά σου ξανά Αυτό το φως σου, έφερε εχθρούς ε ζήλεψαν, σε μίσησαν, σε κορόιδεψαν ου ΄σκίσαν το φουστάνι, σου ΄κόψαν τα μαλλιά Σα παιδιά σου πάντα θ΄ αντιγράφουν Μα θα’ ναι το παρελθόν μπροστά Άργησαν να καταλάβουν πως χωρίς το φως, χωρίς τον ήλιο σου ελπίδα δεν υπάρχει!
Καραμάνης Ιωάννης
75
Ο ΘΗΑΤΡΟ ΣΨΝ ΜΑΣΙΨΝ ΟΤ Σα δυο σου μάτια σαν κοιτώ, χάνομαι μες στον κόσμο κι αφού χαθώ πια δεν μπορώ, να βρω τον δρόμο πίσω. Σούτο τον κόσμο έψαχνα, μέσα στα δυο σου μάτια κι άμα τον χάσω η καρδιά , θα γίνει δυο κομμάτια. Σέτοιον καθρέφτη της ψυχής, κανένας δεν τον ξέρει μονάχα εγώ τον γύρεψα, μοναδικό μου ταίρι! Δυο άστρα είναι φωτεινά, σ’ αυτό εδώ το σύμπαν το’ να είναι τα μάτια σου και τ’ άλλο η καρδιά σου. λα τα μάτια είναι γλυκά και όλα γλυκά κοιτάζουν μα εσένα τα ματάκια σου, μες στη ψυχή μου σφάζουν. Αχ γιασεμί μου όμορφο, κάθε φορά που φεύγω τούτο το βλέμμα αναζητώ, για να μπορώ να ζήσω. αν σε κοιτώ λουλούδι μου, εσένα αγαπάω φεγγάρι μου ολόγιομο, μόνο για σε πονάω. Σα δυο σου μάτια σαν κοιτώ, ένα φιλί σου θέλω ένα φιλί σου αναζητώ, ένα φιλί σου νιώθω. Σούτη είναι η αλήθεια στη ψυχή που στέκεται σε εσένα και να τη κάμεις όνειρο λευκό να θυμηθείς εμένα!
Καραπάνος Παναγιώτης 76
Η ΠΑΛΕΣΑ ΣΗ ΧΤΦΗ
μορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του. στίχος του Διονύσιου ολωμού Έχει μπλεχτεί στα σύννεφα, πλέκει θερμό στεφάνι. Και καθρέφτης έγινε της ίδιας αρχοντιάς του, βαθύχρωμο εδώ, φωτεινό εκεί, μία ατέλειωτη βεντάλια. Ήρθε στο τέλος του το φως, κι ο σκότος το ζυγώνει μεσ’ απ’ το θαυματουργικό της φύσης αναγεννάται. Φορεύουν ηλιαχτίδες μες τ’ ουρανού την τέχνη και του πινέλου η μύτη ως τον ορίζοντα φτάνει όπου θα πει την τελευταία λέξη, μα, πάλι μέρα θα ‘ρθει.
Κοντογιάννη Φριστίνα
77
ΑΓΕΡΑ ΟΛΨΜΕ
αν το αηδόνι , ύμνο κελάηδησες . Νεκρούς και θύματα τα βάσταξες . ψυχές που ανέστησες στο πέλαγος της κάθαρσης. Σην ελπίδα κράτησες σαν άκουσμά σου. Αθάνατος στο Ελληνικό κλαδί έχεις μείνει , που άρχισε ν΄ ανθίζει μέσα στο αίμα της καρδιάς. Απομεινάρι θαυμαστό η τόλμη και η χάρη, αν φως που άστραψε μια νύχτα ξαφνικά. Φαμογέλασε πικρά εκείνη η αυγή, Μα σαν κάθε τέλος ήρθε και νέα αρχή.
Κωνσταντινίδου Δέσποινα!
78
ΤΓΦΡΟΝΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ Καθισμένη στην πλατεία του Αγίου Μάρκου στο Ζάντε όπως σου άρεσε να λες το νησί σου… ήμερα, τώρα ελεύθεροι απ’ τον εχθρό Εκείνον τον παλιό… Μας βλέπεις ; Μας ακούς ; Πόσο σύγχρονοι, πόσο ελεύθεροι αλήθεια ! κλαβωμένοι στην οθόνη! κλαβωμένοι στην εικόνα! κλαβωμένοι στο κενό! ύγχρονοι πολιορκημένοι…
Ελισάβετ Μαλλού
79
ΖΗΣΨ Η ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ Ζήτω η άνοιξη που ταξιδεύει ελεύθερα από σύνορο σε σύνορο χωρίς διαβατήριο, μαζί με μια ακολουθία από πρίμουλες, αγριόκρινα και κυκλάμινα, που διασχίζοντας τα σύνορα αλλάζουν όνομα όπως οι παράνομοι μετανάστες. λα τα λουλούδια του κόσμου είναι αδέλφια.
Αθανάσιος Μαλούδης
80
Ο ΚΑΛΛΙΣΕΦΝΗ Θαρρείς κοιτώ ψηλά ζωγραφισμένες ηλιαχτίδες συναντώ με χαιρετούν και μου χαμογελούν. ύννεφα άσπρα και πυκνά χάνονται στο γαλάζιο! Ο ουρανός καλλιτεχνεί κι οι ομορφιές του ανθίζουν! Σο φλύαρο κελάιδισμα πουλιών δίχως σταματημό ηχεί. Πίνακες μοναδικοί με διαφορετικές παραλλαγές χαράχθηκαν Η νύχτα παίρνει το σκούρο το πανί ,αγγίζοντας τις ομορφιές φοβούμενη να μην κλαπούν. Σο επόμενο πρωί φορεί το γκρίζο το πουκάμισο, σχεδιάζει αστραπές και ψυχερές σταγόνες, λυπημένος ο ουρανός μας σήμερα!
Μανουηλίδου Ευρώπη
81
ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΘΑΝΑΣΟ
Η μοίρα κάποιου είναι πικρή, Ζωή αδικημένη Χυχή ανθρώπου ζωντανή Και όχι μαραμένη.
Σο νόημα ζωής στη σήμερον ημέρα Είν’ η χαρά κάθε στιγμής, ο θάνατος κι η γέννα. Είναι η αγάπη του «εμείς», οι φίλοι κ’ οικογένεια Είναι η όψη της αυγής, οι λίμνες και τα δέντρα.
λοι στον κόσμο άγνωστοι, μια άποψη κοινή Για όλους τούτους η χαρά, γιορτές ξετρελαμένες. Εγώ διαφέρω απ’ όλους, μια γνώμη χωριστή «μως για μένα η χαρά, τρείς πίκρες ριζωμένες»
Δημήτρης Μαντάς
82
ΣΑ ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ ΣΟΝ ΠΟΛΕΜΟ Επάνω στ΄ άγρια βουνά τα χιονισμένα, όπλα πολλά ακούγονται με φλόγα ενωμένα. Σην λευτεριά ν΄ αναζητούν την ποθημένη. Σον εχθρό να διώξουμε απ΄ την πατρίδα την αγαπημένη. Σα παλικάρια να ορμούν με τόλμη και ανδρεία, σκληροί να πολεμούν την εισβολή από την Ιταλία. Μέρα νύχτα να αγκομαχούν στις επάλξεις στον αγώνα, στα ηπειρώτικα βουνά μες την λάσπη και τα κρύα. Και όταν η κούραση φανεί στα πρόσωπα επάνω και το κουράγιο λυγιστεί, τότε μια σπίθα στη ψυχή τραγουδά στους στίχους του ποιητή. Και από τα χείλια τα ξερά και διψασμένα, ακούγεται γλυκιά λαλιά, λόγια με δύναμη φτιαγμένα να βροντοφωνάζουνε όλα ανταμωμένα: ‘’ε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού τη τρομερή, σε γνωρίζω από την όψη που με βια μετράει την γη’’ (στίχος του Διονύσιου ολωμού) και κουράγιο να τους δίνει να φύγουν οι εχθροί, η πατρίδα να ελευθερωθεί, να βγει ο ήλιος την αυγή να πρασινίσει η πάτρια γη και με χαμόγελο να στολίσει την νίκη αυτή.
Μαυρίδου τεργιανή 83
ΓΙΑ Ε ΚΙ ΕΓΨ … Αν ήσουν πεταλούδα, η πιο ζωηρή θα ήσουν. Αν ήσουνα λουλούδι, το πιο όμορφο. Αν πάλι ένας ψίθυρος, ο πιο μυστήριος. Μα τα φτερά σου λιώνουνε μόλις τ’ αγγίξει χέρι βέβηλο. Ελεύθερη, αδάμαστη και αγέρωχη, για σένα ανθίζει η φύση, για σε κι εγώ. Λιώνει η καρδιά μου στου ονόματός σου το άκουσμα. αν μου χαμογελάς, πόνος το ότι δεν σ’ έχω. Μισή ζωή δίχως εσέ, ηχώ του εαυτού της. Αφού όμως στα χέρια μου να σε κρατήσω δεν μπορώ, Μονάχα άφησέ με κοντά μου να σε νιώθω, αν ήλιο που μαζί με καίει και με παγώνει. Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια, για σε σκιρτούν τα νυχτολούλουδα, για σε σκιρτώ κι εγώ.
Πασχαλίδου Κλαίρη
84