2013 ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΤΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΠΛΑΝΑ

«Από τις λογοτεχνικές σελίδες στα κινηματογραφικά πλάνα» 46ο Λύκειο Αθηνών_Τμήμα Α3 α’ τετράμηνο

2012_13

Υπεύθυνες καθηγήτριες

Ξυγκάκη Ζέτα_Κοσσυβάκη Όλγα

ΟΜΑΔΕΣ 1

1.

Ναταλία Ραμαντάνη Μαγδαληνή Τσόγια Νιγίτα Ταμπάκου Σμαράγδα Τόση

2.

Απόστολος Παπαποστόλου Λάζαρος Σιμονιάν Άγγελος Σκεντέρας Σέργιος Σεντλάτσεκ Τάσος Πλατής

3.

Μπριτζίλντα Χίλη Τίλκας Μάριος Ειρήνη Φαντλέιγε Ανδρέας Φάντσο

4.

Χάρης Φιλόπουλος Θανάσης Στέριο Αλέξανδρος Πρίφτη Δημήτρης Πλατής

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ομάδες 2 Εισαγωγή 4 Ρωμαίος και Ιουλιέτα 7 Ουίλλιαμ Σαίξπηρ 8 Υπόθεση του έργου 15 Σαίξπηρ και σινεμά 21 Εντυπώσεις μαθητών από την ταινία Βεντέτα ή γδικιωμός 25 Αλβανική βεντέτα 27

23

Ομήρου Ιλιάδα 29 Ομηρικά έπη 31 Ταινία: Troy 39 Ερρίκος Σλήμαν 42 Νομισματικό Μουσείο Αθηνών Μαίρη Σέλλευ 48 Φρανκεστάιν ή ο σύγχρονος Προμηθέας Ταινίες εμ[νευσμένες από τον Φρανκεστάιν Κλωνοποίηση 56 Ευγονική 57 Πλαστικές επεμβάσεις 65 Κοσμετολογία 68 Ρομπότ 69 Τα παιδιά του Χίτλερ 72

50 53

Ιούλιος Βερν 74 Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες – ταινία 75 Υπόθεση βιβλίου 81 Ο Ιούλιος Βερν στην οθόνη 82 Διερευνητική εργασία: «Από το πανί στο χαρτί»

94

Εισαγωγή 3

Λογοτεχνία και Κινηματογράφος: Μια σχέση με ιστορία Ο κινηματογράφος ή αλλιώς σινεμά αποτελεί σήμερα την αποκαλούμενη και έβδομη τέχνη, δίπλα στη γλυπτική, τη ζωγραφική, το χορό, την αρχιτεκτονική, τη μουσική και τη λογοτεχνία. Αρχικά εμφανίστηκε περισσότερο ως μια νέα τεχνική καταγραφής της κίνησης και οπτικοποίησής της, όπως δηλώνει και ο ίδιος ο όρος (κινηματογράφος = κίνηση + γραφή). Η λογοτεχνία τροφοδότησε τον κινηματογράφο από τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Ανέκαθεν, ο κινηματογράφος στηρίχτηκε σε ιδέες και αναπαραγωγή θεμάτων από λογοτεχνικά έργα. Έργα συγγραφέων με μεγάλη απήχηση έγιναν ταινίες κατ' επανάληψιν από διαφορετικούς σκηνοθέτες, ερμηνευτές, παραγωγούς, άλλοτε μεταφέροντας στην οθόνη επιτυχώς το λογοτεχνικό έργο και άλλοτε όχι. Έργα τόσο της κλασικής όσο και της σύγχρονης λογοτεχνίας μεταφέρονται στον κινηματογράφο ή εμπνέουν τους κινηματογραφικούς δημιουργούς, με αποτέλεσμα, ως επί το πλείστον, θετικό για τις δύο αυτές μορφές τέχνης. Λογοτεχνικά έργα, που αγαπήθηκαν από το αναγνωστικό κοινό, έγιναν μεγάλες κινηματογραφικές επιτυχίες, όπως και λογοτεχνικά έργα, άγνωστα στο ευρύ κοινό, αναδείχθηκαν μέσω της κινηματογραφικής τους μεταφοράς.

Γιατί ένα τέτοιο θέμα αποτελεί αντικείμενο του μαθήματος "ερευνητική εργασία"; Η σχέση μας με την αφήγηση εδραιώνεται στα πρώτα χρόνια της ζωής μας, μέσω των παραμυθιών, που, ως παιδιά, μας άρεσε να τα ακούμε ξανά και ξανά. Η σχέση αυτή απλώνεται και βαθαίνει καθώς ερχόμαστε σ' επαφή με τα πρώτα αναγνώσματα και ταινίες που αφηγούνται ιστορίες. Με την είσοδο στον εγγραμματισμό (σχολείο) κατακτούμε σταδιακά τα μεθοδολογικά εργαλεία ανάγνωσης της λογοτεχνίας - αλλά και του κινηματογράφου. Στο λύκειο είμαστε ήδη εξοικειωμένοι και εξοικειωμένες με τις τεχνικές ανάλυσης των λογοτεχνικών κειμένων. Πολλοί/ές από μας αγαπάμε τη λογοτεχνία και ακόμα περισσότεροι/ες τον κινηματογράφο. Η ενασχόλησή μας, επομένως, μ' ένα τέτοιο θέμα μας δίνει την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε, με τη ματιά του ερευνητή και της ερευνήτριας, τη διαδικασία μεταφοράς του λογοτεχνικού κειμένου στην κινηματογραφική 4

οθόνη. Με όπλα την περιέργεια και την αγάπη για τις δύο αυτές μορφές τέχνης, είμαστε έτοιμοι να αποκρυπτογραφήσουμε τα μυστικά της τέχνης τους.

Ποιοί είναι οι σκοποί της ερευνητικής εργασίας μας Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με κλασικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας Να γνωρίσουν τους συγγραφείς και το σύνολο του έργου τους Να μπουν στην ατμόσφαιρα των βιβλίων μέσα απο τις ταινίες που θα δουν Να εμβαθύνουν σε ερωτήματα που εγείρει το θέμα του κάθε βιβλίου Να παρακολουθήσουν αξιόλογες ταινίες Τέλος να τους γεννηθεί η επιθυμία να αρχίσουν να διαβάζουν βιβλία

Μεθοδολογία που ακολουθήσαμε Κάναμε λεπτομερή έρευνα στο διαδίκτυο σχετικά με τις καλύτερες μεταφορές λογοτεχνικών έργων στον κινηματογραφο. Αποφασίσαμε να καταπιαστούμε με διαφορετικούς μεταξύ τους συγγραφείς, κλασσικούς και μη, διαφόρων εποχών και ύφους. Συζητήσαμε με τους μαθητές για το τι θα τους ενδιέφερε να δουν, λαμβάνοντας υπόψη τις επιθυμίες τους. Κάθε φορά, αφού αποφασίσουμε από κοινού με την ερευνητική ομάδα ποιό βιβλίο/ταινία θα αποτελέσει το αντικείμενό μας, ξεκινάμε με ανάθεση εύρεσης πληροφοριών μέσα από το διαδίκτυο για τα παρακάτω: Ο συγγραφέας, η ζωή του και το σύνολο του έργου του Τι πραγματεύεται το συγκεκριμένο βιβλίο του (υπόθεση) Ποιά βιβλία του και πόσες φορές έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο Πληροφορίες για την συγκεκριμένη ταινία που θα παρακολουθήσουμε Προβολή της ταινίας Συζήτηση για τα θέματα και τους προβληματισμούς που γεννιούνται μέσα από το έργο Επι μέρους εργασίες στα συγκεκριμένα θέματα.

5

Ομαδο-συνεργατικό πνεύμα Το τμήμα μας χωρίστηκε σε τέσσερις ομάδες, και κάθε μία έχει συγκεκριμένες αναθέσεις, σύμφωνα με τα παραπάνω. Όλες οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το διαδίκτυο, στην αίθουσα πληροφορικής του σχολείου μας, και αρχειοθετούνταν ανά ομάδα στον κεντρικό υπολογιστή. Για κάθε βιβλίο/συγγραφέα/ταινία όλες οι ομάδες εβρισκαν πληροφορίες, για να έχουν όλοι οι μαθητές μια σφαιρική άποψη και να αποκτήσουν βασικές γνωσεις. Στο Α΄τετράμηνο, ασχοληθήκαμε με τέσσερις συγγραφείς και παρακολουθήσαμε τέσσερις ταινίες.

1. Ρωμαίος και Ιουλιέττα 2. Τροία 3. Φρανκεστάιν 4. Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες Κάθε μία από τις τέσσερις ομάδες ανέλαβε σε μία ταινία την επεξεργασία των τελικών κειμένων για την γραπτή εργασία μας, καθως και την τελική παρουσίαση σε power point. Η πιο ενδιαφέρουσα ανάθεση εργασίας (σε ατομικό επίπεδο), έγινε μετά την προβολή της ταινίας ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες και ήταν μια μικρή λογοτεχνική προσπάθεια από τους μαθητές μας.

Καθήστε αναπαυτικά στο κάθισμά σας και.......... καλή προβολή!!!

6

~ ΡΩΜΑΙΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΛΙΕΤΑ ~

WILLIAM SHAKESPEARE

H ζωή και το έργο του William Shakespeare

7

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ

Πραγματικό όνομα:

William Shakespeare

Βαπτίστηκε στις 26 Απριλίου 1564 (η ημερομηνία γέννησης είναι Γέννηση: άγνωστη) Στράτφορντ-απόν-Έιβον, Γουόργουϊκσερ, Αγγλία

Θάνατος:

23 Απριλίου 1616 (52 ετών) Στράτφορντ-απόν-Έιβον, Γουόργουϊκσερ, Αγγλία

Eθνικότητα: Αγγλική

Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (αγγλικά: William Shakespeare) (Απρίλιος 1564 - 23 Απριλίου 1616) στην Άγγλος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Θεωρείται ευρέως ως ο σημαντικότερος συγγραφέας που έγραψε στην αγγλική γλώσσα και ένας από τους σημαντικότερους δραματουργούς παγκοσμίως. Συχνά αποκαλείται εθνικός ποιητής της Αγγλίας και "Βάρδος του Έιβον". Τα σωζόμενα έργα του, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων συνεργασιών, αποτελούνται από περίπου 38 θεατρικά έργα, 154 σονέτα, δύο μεγάλα αφηγηματικά ποιήματα και πολλά άλλα ποιήματα. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου και ερμηνεύονται περισσότερο συχνά από τα έργα οποιουδήποτε άλλου θεατρικού συγγραφέα.

8

Ο Σαίξπηρ έγραψε τα περισσότερα από τα γνωστά έργα του μεταξύ του 1589 και του 1613 και κατάφερε να χειριστεί με απόλυτη δεξιοτεχνία τόσο την κωμωδία όσο και το δράμα και την τραγωδία. Τα έργα του διαπνέονται από μία βαθειά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και παραμένουν επίκαιρα. Η επίδρασή του, ειδικότερα στην αγγλική λογοτεχνία, θεωρείται τεράστια. Οι Ρομαντικοί αναγνώρισαν την ιδιοφυία του και οι Βικτωριανοί τον λάτρεψαν κατά τρόπο που ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σω αποκάλεσε "βαρδολατρεία".

Τα πρώτα χρόνια Πολλοί ιστορικοί συμφωνούν πως ο ηθοποιός, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Ουίλλιαμ Σαίξπηρ αποτελεί πράγματι ένα και μοναδικό πρόσωπο, όπως πιστοποιούν σημαντικά ιστορικά ευρήματα. Ο Σαίξπηρ γεννήθηκε στο χωριό Στράτφορντ-απόν-Έιβον (ή απλά Στράτφορντ) το 1564. Η ακριβής ημερομηνία γέννησης παραμένει έως σήμερα άγνωστη. Η μόνη γνωστή πληροφορία που υπάρχει σχετικά είναι πως η βάφτισή του έγινε στις 26 Απριλίου, όπως καταγράφεται στα μητρώα εκκλησίας του Στράτφορντ. Επιπλέον, είναι γνωστό πως την εποχή εκείνη η τελετή της βάφτισης γινόταν λίγες μόνο ημέρες μετά τη γέννηση. Παραδοσιακά έχει επικρατήσει να θεωρείται ως ημερομηνία γέννησης του Σαίξπηρ η 23η Απριλίου, ημέρα του Αγίου ΓεωργίουΗ ημερομηνία αυτή, η οποία προέρχεται από μία λανθασμένη εκτίμηση ενός μελετητή του 18ου αιώνα, αποδείχθηκε ελκυστική για τους βιογράφους δεδομένου ότι ο Σαίξπηρ πέθανε στις 23 Απριλίου του 1616 Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ ήταν το τρίτο από τα οκτώ παιδιά και ο μεγαλύτερος επιζών γιος του Τζων Σαίξπηρ και της Μαίρης Άρντεν. Η Μαίρη Άρντεν ήταν κόρη ενός εύπορου γαιοκτήμονα και ο Τζων Σαίξπηρ ήταν ένας από τους προύχοντες του χωριού[20]. Ο Τζων Σαίξπηρ ανήκε επίσης στο σωματείο των κατασκευαστών γαντιών αλλά συμμετείχε και σ' άλλες επιχειρήσεις, όπως στο εμπόριο δερμάτων. Είχε πολιτικές γνωριμίες και αρκετές φορές διορίστηκε σε ανώτερες θέσεις. Για ένα διάστημα μάλιστα, όταν ο Ουίλλιαμ ήταν 4 ετών, υπήρξε δήμαρχος του Στράτφορντ. Σαν μέλος λοιπόν μίας τόσο εξέχουσας οικογένειας ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ έμαθε από πολύ μικρός να γράφει και να διαβάζει. Αν και δεν έχουν σωθεί παρουσιολόγια εκείνης της περιόδου, οι περισσότεροι βιογράφοι συμφωνούν ότι ο Σαίξπηρ πιθανότατα εκπαιδεύτηκε στο Νέο Σχολείο του Στράτφορντ, το οποίο ιδρύθηκε το 1553 από το βασιλιά Εδουάρδο ΣΤ'. Κατά τη διάρκεια της Ελισαβετιανής εποχής, τα σχολεία διέφεραν μεταξύ τους ως προς την ποιότητα αλλά το πρόγραμμα σπουδών υπαγορεύτηκε με νόμο σε όλη την 9

Αγγλία[24] και το σχολείο παρείχε κλασική παιδεία και εντατική εκπαίδευση στη Λατινική γλώσσα. Έχοντας μελετηρό χαρακτήρα, ο Σαίξπηρ διάβαζε πολύ στα νεανικά του χρόνια, αν και δεν έγραφε πολύ. Τον περισσότερο καιρό του τον περνούσε μελετώντας Λατινικά απαγγέλλοντας απ' έξω μεγάλα αποσπάσματα από ποιήματα. Χωρίς να το μαντεύει, ακόνιζε έτσι τη μνήμη του και την ομιλία του, στοιχεία απαραίτητα για τη μετέπειτα σταδιοδρομία του σαν ηθοποιός. Το Νοέμβριο του 1582 ο Σαίξπηρ παντρεύτηκε την κατά οκτώ χρόνια μεγαλύτερή του, Ανν Χάθαγουεϊ. Έξι μήνες αργότερα απέκτησαν μία κόρη, τη Σουζάνα, η οποία βαπτίστηκε στις 26 Μαΐου του 1583[25], ενώ σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, στις 2 Φεβρουαρίου του 1585, καταγράφεται η βάπτιση των δύο δίδυμων παιδιών τους, του Χάμνετ και της Τζούντιθ[26]. Ο Χάμνετ πέθανε από άγνωστα αίτια σε ηλικία 11 ετών και τάφηκε στις 11 Αυγούστου του 1596[27]. Μετά τη γέννηση των διδύμων, ο Σαίξπηρ άφησε ελάχιστα ιστορικά ίχνη μέχρι που το 1592 αναφέρεται ως μέλος της θεατρικής σκηνής του Λονδίνου. Οι μελετητές αναφέρονται στα χρόνια μεταξύ του 1585 και του 1592 ως τα "χαμένα χρόνια" του Σαίξπηρ. Πολλά έχουν γραφτεί για τις προσπάθειες του Σαίξπηρ να επιβληθεί ως ηθοποιός και συγγραφέας στο Λονδίνο, αλλά ελάχιστα αποδίδουν την πραγματικότητα. Μία ιστορία του 18ου αιώνα φέρει τον Σαίξπηρ να ξεκινά τη θεατρική του καριέρα ως ιπποκόμος που κέρδιζε τα προς το ζην φυλάγοντας τα άλογα των πλούσιων θεατών και των αφεντικών των θεάτρων. Εντούτοις δεν υπάρχει κανένα ιστορικό στοιχείο που να αποδεικνύει ότι ο Σαίξπηρ βρέθηκε σ' αυτή τη θέση. Αντιθέτως, στα 28 του χρόνια ήταν πλέον ένας φτασμένος ηθοποιός. Και ως τα 52 του, που πέθανε, ήταν πάντα δημοφιλής και περιζήτητος.

10

Το σπίτι του Τζων Σαίξπηρ στο Στράτφορντ-απόν-Έιβον, όπου πιστεύεται ότι γεννήθηκε ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ.

Η υπογραφή του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ

11

Ύφος Τα πρώτα έργα του Σαίξπηρ γράφτηκαν σε τυποποιημένη γλώσσα, σύμφωνα με το συμβατικό ύφος της εποχής. Στα ποιήματα χρησιμοποιούνται επεκταμένες και μερικές φορές περίτεχνες μεταφορές και η γλώσσα είναι συχνά ρητορική, γραμμένη για ηθοποιούς που απαγγέλλουν αντί να μιλούν. Οι μεγάλοι λόγοι στον "Τίτο Ανδρόνικο", κατά την άποψη ορισμένων κριτικών, καθυστερούν τη δράση ενώ οι στίχοι στους "Δύο Άρχοντες από τη Βερόνα" έχουν περιγραφεί ως δύσκαμπτοι. Ο Σαίξπηρ συνδύαζε και τα δύο σε όλη τη σταδιοδρομία του, με τον "Ρωμαίο και Ιουλιέτα" να είναι ίσως το καλύτερο παράδειγμα αυτής της ανάμιξης. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, ο Σαίξπηρ άρχισε να γράφει μία πιο φυσική ποίηση. Οι μεταφορές και οι εικόνες του βαθμιαία συντονίζονταν όλο και περισσότερο με τις ανάγκες του δράματος. Η ποιητική φόρμα που χρησιμοποιούσε συνήθως ο Σαίξπηρ, ήταν ο ανομοιοκατάληκτος στίχος σε ιαμβικό πεντάμετρο. Στην πράξη αυτό σήμαινε ότι οι στροφές του συνήθως δεν είχαν ρίμα και κάθε στίχος αποτελούνταν από δέκα συλλαβές κατά τρόπο που να τονίζεται κάθε δεύτερη συλλαβή. Οι ανομοιοκατάληκτοι στίχοι των πρώτων έργων του είναι αρκετά διαφορετικοί από εκείνους των τελευταίων. Συχνά είναι θαυμάσιοι αλλά οι φράσεις του έχουν την τάση να ξεκινούν και να τελειώνουν στο τέλος κάθε στίχου, με τον κίνδυνο της μονοτονίας.Μόλις ο Σαίξπηρ κυριάρχησε στον παραδοσιακό ανομοιοκατάληκτο στίχο, άρχισε να διακόπτει και να υπάρχει διακύμανση στη ροή του. Αυτή η τεχνική απελευθερώνει τη νέα δύναμη και την ευελιξία της ποίησης σε έργα όπως ο "Ιούλιος Καίσαρ" και ο "Άμλετ"

12

Ρωμαίος και Ιουλιέτα

13

14

Υπόθεση του έργου Ρωμαίος και Ιουλιέτα Στην Βερόνα, μια πόλη της Ιταλίας, ζούσαν κάποτε δυο ισχυρές αριστοκρατορικές οικογένειες που τις χώριζε μια πανάρχαια έχθρα.Η μία οικογένεια, οι Μοντέγοι, είχαν έναν έξυπνο και δυνατό γιο, τον Ρωμαίο, ενώ το καμάρι της άλλης οικογένειας, των Καπουλέτων, ήταν η μονάκριβη θυγατέρα Ιουλιέτα.Ο Ρωμαίος είναι ερωτευμένος με την Ροζαλήν, το αντικείμενο του πόθους του.Εντωμεταξύ ο Καπουλέτος ενθουσιάστηκε με την ιδέα να παντρέψει την κόρη του Ιουλιέτα με τον Πάρη.Και έτσι πραγματοποιήσαν μια εορταστική συνάθροιση πριν τον γάμο. Ο Ρωμαίος μαζί με τους φίλους του, πήγαν κρυφά και απρόσκλητοι σε αυτήν, προσδοκώντας να δουν την αγαπημένη του Ρωμαίου, Ροζαλίνα, με τον Ρωμαίο να είναι ακόμα ερωτευμένος μαζί της.Κατά την διάρκεια της γιορτής, ο Ρωμαίος ερωτεύεται κεραυνοβόλα την Ιουλιέτα.Χορεύο-ντας, μαθαίνουν ότι οι οικογένειές τους είναι χρόνια αντίπαλες και κυριαρχεί μια αδυσώπητη έχθρα ανάμεσά τους. Αψηφώντας τον κίνδυνο, ο Ρωμαίος ψάχνει να βρει την Ιουλιέτα, την οποία δεν μπορεί να ξεχάσει.Τα βράδια ο Ρωμαίος πήγαινε κάτω από το μπαλκόνι της Ιουλιέτας και ανταλάσσουν όρκους αγάπης μέχρι το ξημέρωμα. Κάποια στιγμή αποφασίζουν να παντρευτούν κρυφά, γιατί ήξεραν ότι οι οικογένειές τους δεν θα δέχονταν τέτοιο γάμο. Την επόμενη, ο Ρωμαίος συναντά τον φίλο του, ιερέα Λαυρέντιο, και του ζητά να τους παντρέψει κρυφά.Εκείνος δέχεται πιστεύοντας πως αυτός ο γάμος θα έφερνε ένα τέλος ανάμεσα στις δυο εχθρικές οικογένειες. Την επόμενη, όμως, μέρα ο Ρωμαίος με τους φίλους του κάνουν μία βόλτα στους δρόμους της Βερόνας. Εκεί συναντιούνται με την παρέα των Καπουλέτων. Ο οξύθυρμος Τυπάλδος, ξάδελφος της Ιουλιέτας, σκοτώνει απάνω στο διαπληκτισμό του τον Μερκούδιο και ο Ρωμαίος παίρνει εκδίκηση σκοτώνοντας τον φονιά του φίλου του.Τρομαγμένος ο Ρωμαίος καταφεύγει στο κελί του μοναχού που τον είχε παντρέψει, όπου και μαθαίνει την ποινή του, εξορία από την Βερόνα.Ο μοναχός του προτείνει να υπακούσει στον νόμο και να φύγει από την πόλη μέχρι να ησυχάσουν τα πράγματα. Οι Καπουλέτοι χωρίς να γνωρίζουν για τον κρυφό γάμο των δύο νέων, προξενεύουν την Ιουλιέτα στον κόμη Πάρη, γαμπρό νέο και πλούσιο. Όταν το μαθαίνει αυτό η Ιουλιέτα, 15

πέρνει την απόφαση να αυτοκτονήσει.Όμως μετά ζητάει την βοήθεια του ιερέα Λαυρέντιου, ο οποίος καταστρώνει ένα σχέδιο όπου προτείνει στην Ιουλιέτα να πιεί ένα δηλητήριο που θα την κάνει να φένεται νεκρή για 42 ώρες, έτσι οι γονείς της θα την θεωρήσουν νεκρή και θα την μεταφέφουν στον οικογενειακό τάφο.Αργότερα θα έστελνε γράμμα στον Ρωμαίο για να του πεί το σχέδιο και εκείνος θα ερχόταν το βράδυ και θα έφευγαν.Η Ιουλιέτα μη μπορώντας να κάνει αλλιώς δέχτηκε και ήπιε το δηλητήριο. Όλα γίνονται όπως είχαν σχεδιαστεί σχετικά με τον ψεύτικο θάνατο της Ιουλιέτας. Στην Μαντουά, όπου ήταν εξορισμένος ο Ρωμαίος, δεν πρόλαβε να πληροφορηθεί για το σχέδιο και μαθαίνει μόνο τα νέα για τον θάνατο της Ιουλιέτας, δίχως να γνωρίζει το σχέδιο.Αποφασίζει να αυτοκτονήσει αλλά πρώτα επιθυμεί να δει για τελευταία φορά την αγαπημένη του. Φτάνοντας στην Βερόνα, πηγαίνει κατευθείαν στην Ιουλιέτα.Ο Ρωμαίος βλέποντας την Ιουλιέτα νεκρή και μη μπορώντας να κάνει κάτι, της δίνει το τελευταίο φιλί, πίνει το δηλητήριο για να πάει στον άλλον κόσμο μαζί της. Μετά από λίγο, η Ιουλιέτα ξυπνάει, βλέπει τον Ρωμαίο νεκρό, συνειδιτοποιεί τι έχει συμβεί και παίρνει το όπλο του Ρωμαίου, αυτοκτονεί και πεθαίνει δίπλα στον αγαπημένο της.Ο μοναχός βλέποντας τα δυο άψυχα κορμιά, καταλαβαίνει τι έχει συμβεί, αφού του εξηγεί ο ιερέας Ιωάννης ότι το γράμμα που επεξηγεί το σχέδιο δεν έφτασε πότε στα χέρια του Ρωμαίου, και αργότερα διηγείται την ιστορία στις δυο οικογένειες που αποφασίζουν να θάψουν την μακροχρόνια διαμάχη τους, στους τάφους των παιδιών τους.

Καπουλέτοι και Μοντέκοι Οι Καπουλέτοι και οι Μοντέκοι ή Μοντέγοι ήταν δύο σπουδαίες οικογένειες ευγενών της Βερόνας, στην Ιταλία, τις οποίες όμως χώριζε θανάσιμο μίσος. Το μίσος αυτό προέρχονταν από κάποια βεντέτα που είχε συμβεί μεταξύ των δύο οικογενειών σε μακρινούς προγόνους τους, που ακριβώς και οι ίδιες δεν γνώριζαν, αλλά την μνημόνευαν για τη διατήρηση της διχόνοιας. Από τις δύο αυτές οικογένειες προέρχονταν ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα που συνδέθηκαν με παράφορο έρωτα και τον οποίο απαθανάτισε ο Σαίξπηρ στην ομώνυμη τραγωδία του. Τις έριδες των δύο αυτών οικογενειών πρώτος περιέγραψε ο Μαζούκιο σε διήγημά του με τον τίτλο "Οι τραγικοί εραστές της Βερόνας" που εξέδωσε το 1470. Μάλιστα ο συγγραφέας

16

βεβαιώνει πως όλη η υπόθεση περί της έχθρας των δύο αυτών οικογενειών ήταν αληθινή, αν και δεν υφίσταται άλλη ιστορική πηγή για διασταύρωση. Το θέμα του διηγήματος αυτού πραγματεύτηκαν αργότερα ο Λουΐτζι ντα Πόρτο (1535), ο Μπαντάλο, ο Άγγλος ποιητής Αρθούρος Μπωκ και τέλος ο Σαίξπηρ. Εκτός όμως αυτών η υπόθεση ενέπνευσε και ζωγράφους αλλά και μουσικούς, όπως και τον Βιντσέντσο Μπελλίνι που συνέθεσε την όπερα (μελόδραμα) Οι "Καπουλέτοι και οι Μοντέκοι" σε στίχους του Ρομάνι. Η υπόθεση του έργου με μικρές παραλλαγές μεταφέρθηκε και στον ελληνικό κινηματογράφο σε σκηνοθεσία του Ντίνου Δημόπουλου το 1969, με τον τίτλο "Η νεράιδα και το παλικάρι", με πρωταγωνιστές τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ και την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τις οικογένειες της Κρήτης των Βροντάκηδων και Φουρτουνάκηδων. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE %AD%CF%84%CE%BF%CE%B9_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%9C%CE%BF% CE%BD%CF%84%CE%AD%CE%BA%CE%BF%CE%B9

Πηγή1 :el.wikipedia.org/wiki/Ρωμαίος_και_Ιουλιέτα Πηγή2 :alfa2dos.blogspot.gr/2011/11/blogspot.22html

17

Η ταινία “Ρωμαίος και Ιουλιέτα”

Στιγμιότυπα απο την ταινία

18

19

Το μπαλκονι της Ιουλιέτας στην πόλη Βερόνα , Ιταλία.

20

Σαίξπηρ και Σινεμά Η 23η Απριλίου είναι η επέτειος του θανάτου του Σαίξπηρ, του πιο συχνά μεταφερμένου στον κινηματογράφο συγγραφέα. Με μια ματιά στο imdb υπάρχουν 884 ταινίες, τηλεταινίες ή τηλεοπτικές σειρές βασισμένες σε κάποιο έργο του. Ας δούμε μερικές από αυτές. Ο βασιλιάς Ιωάννης (1899, η μοναδική μεταφορά του συγκεκριμένου έργου, έχει σωθεί μόνο η 2λεπτη σκηνή του θανάτου του Ιωάννη), Η τρικυμία (1908), Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας (1909), Βασιλιάς Λιρ (1910), Η δωδέκατη νύχτα (1910), Ο έμπορος της Βενετίας (1910) και ο Ριχάρδος Γ’ (1911). Αρκετά μεταγενέστερες και σίγουρα αρκετά πιο ενδιαφέρουσες είναι οι προσπάθειες του Λόρενς Ολίβιε (1907-1989) για κινηματογραφική μεταφορά έργων του Σαίξπηρ, αν και στην εποχή τους είχαν γίνει αντικείμενο έντονης κριτικής για τις παρεμβάσεις του στο κείμενο. Προσωπικά έχω δει τα: Όπως σας αρέσει (1936, Η πρώτη κινηματογραφική συνάντηση του Ολίβιε με τον Σαίξπηρ σε μια ξεχασμένη αλλά ικανοποιητική ταινία, Ο Ερρίκος Ε’ (1944, Η πρώτη σκηνοθετική του απόπειρα, μια πολύ καλή ταινία υπό το βάρος όμως του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) και Άμλετ (1948, ξανά σκηνοθετημένο από τον ίδιο, μια αριστουργηματική ταινία βραβευμένη με 4 όσκαρ). Αργότερα ο Ολίβιε πρωταγωνίστησε στα Ριχάρδος Γ’ (1955), Οθέλος (1965) και στον τηλεοπτικό Βασιλιά Λιρ (1983). Λιγότερο ακαδημαϊκές είναι οι προσεγγίσεις του Όρσον Γουέλες (1915-1985) ο Μάκβεθ (1948) παρουσιάζεται σαν ένας βάρβαρος πολέμαρχος, ενώ ο βραβευμένος στις Κάνες Οθέλος (1953) είναι γνωστός για τις δυσκολίες που συνάντησε στο να γυριστεί. Στον Φάλσταφ (1965) αντλεί υλικό από τα έργα Ερρίκος Δ’ 1ο και 2ο μέρος, Ερρίκος Ε’ και Οι εύθυμες κυράδες του Γουίδσορ για να πλέξει το πορτρέτο του Τζον Φάλσταφ ενός ξεπεσμένου παρασιτικού αριστοκράτη από τον χαρακτήρα ενός δευτερεύοντος προσώπου αυτών των έργων. Στην Ιαπωνία ο Κουροσάβα (1910-1998) με τον Θρόνο του αίματος (1957) φτιάχνει την υπέρτατη σαιξπηρική ταινία βασισμένος στον Μάκβεθ μεταφέροντας τη μάχη ενάντια στη μοίρα στη φεουδαρχική Ιαπωνία με έναν εξαιρετικό Τοσίρο Μιφούνε. Ο Κουροσάβα επιστρέψει στον Σαίξπηρ με το Ραν (1985) βασισμένος στον βασιλιά Λιρ πάλι με εξαιρετικά αποτελέσματα. Το 1953 ο Μάνκιεβιτς γυρίζει τον Ιούλιο Καίσαρα με ένα πολύ ενδιαφέρον καστ (Μάρλον 21

Μπράντο, Τζέιμς Μέισον, Τζον Γκίλγουντ, Ντέμπορα Κερ), ενώ το 1961 ο Πίτερ Ουστίνοφ γυρίζει το Ιουλιέτα και Ρομανόφ, κωμική προσέγγιση του Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Ο Τζεφιρέλι με το Ημέρωμα της στρίγκλας (1967) εκμεταλλεύεται τη χημεία της Τέιλορ και του Μπάρτον στήνοντας μια συμπαθητική ταινία. Συμπαθητική και το Ρωμαίος και Ιουλιέτα (1968) με σχόλια στην εποχή της για τη γυμνή σκηνή των πρωταγωνιστών. Ο Άμλετ του (1990) με τον Μελ Γκίμπσον του ίδιου σκηνοθέτη. Ο Τσάρλτον Ίστον σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στο Αντώνιος και Κλεοπάτρα (1972) μια μάλλον ξεχασμένη ταινία που καμιά φορά λόγω πρωταγωνιστή προβάλλεται το Πάσχα. Λέγεται ότι οι σκηνές της ναυμαχίας προέρχονται από κομμένες σκηνές του Μπεν Χουρ. Ακολουθώντας τα χνάρια του Ολίβιε ο Κένεθ Μπράνα ξεκινά την κινηματογραφική ενασχίληση με τον Σαίξπηρ το 1989 με τον πολύ καλό Ερρίκο Ε’, για να ακολουθήσει το μέτριο Πολύ κακό για το τίποτα (1993), ο all star Άμλετ (1996), ο τολμηρός Αγάπης αγώνας άγονος (2000), και το αδιάφορο Όπως σας αρέσει (2005). Στο μεταξύ το 1995 είναι ο Ιάγος στον συμπαθητικό Οθέλο του Όλιβερ Πάρκερ με πρωταγωνιστή τον Λόρενς Φίσμπερν (ο πρώτος μαύρος που ερμηνεύει τον Οθέλο στον κινηματογράφο). Ενδιαφέρουσα είναι και η προσέγγιση στον Άμλετ του Ο Ρόζενγκρατζ και ο Γκίλντερστεν (1990) είναι νεκροί όπου δυο μικροί χαρακτήρες του Άμλετ φιλοσοφούν και προσπαθούν να επιβιώσουν ενάντια στη μοίρα και τα γρανάζια της εξουσίας. Στο Ριχάρδο Γ’ (1995) με τον Ίαν μακ Κέλεν η δράση μεταφέρεται σε μια φανταστική Βρετανία του μεσοπολέμου, ενώ στο Romeo+Juliet (1996) με τον ντι Κάπριο σε ένα σύγχρονο πόλεμο συμμοριών. Στον Πρίγκιπα της Γιουτλάνδης (1994) η δράση του Άμλετ μεταφέρεται στη μεσαιωνική Σκανδιναβία. Ο Πίτερ Γκριναγουεϊ με τα Βιβλία του Πρόσπερο (1991) στήνει μια εντυπωσιακή μεταφορά της Τρικυμίας. Ο Τίτος (1999) με τον Άντονι Χόπκινς βασισμένο στον

Τίτο

Ανδρόνικο

θα

ικανοποιήσει

κάθε

σπλατερά

καθώς

περιλαμβάνει

ανθρωποθυσίες, βιασμούς, ακρωτηριασμούς, ανθρωποφαγία και φυσικά αρκετούς φόνους. Ο Έμπορος της Βενετίας (2004) με τον Αλ Πατσίνο δεν μου φάνικε να έχει κάποιο άλλο ενδιεφέρον πέραν του πρωταγωνιστή της. Τελος για τους πιο ρετροκαλτόφιλους να προσθέσω το Θέατρο του αίματος (1973) όπου ένας τρελαμένος από τους κριτικούς ηθοποιός σαιξπηρικού ρεπερτορίου (Βίνσεντ Πράις) αρχίζει να τους δολοφονεί με φόνους εμπνευσμένους από έργα του Σαίξπηρ 22

Οι εντυπώσεις των μαθητών από την ταινία Μάγδα Τσόγια Ήταν μια καλή, συγκινητική ταινία που σχεδόν ακολουθούσε σχεδόν το πρωτότυπο κείμενο. Δεν μου άρεσε ο τρόπος που παρουσίαζε τους υπηρέτες των δύο οικογενειών αλλά κατά τα άλλα ήταν μια πολύ ωραία ταινία με πολύ καλές ερμηνείες. Ναταλία Ραμαντάνη Μου άρεσε πολύ η ταινία και μου έκανε εντύπωση που ο ρωμαίος αγάπησε τόσο πολύ την Ιουλιέτα.

Nιγίτα Ταμπάκου H ταινία ήταν πολύ ωραία ειδικά οι ηθοποιοί ήταν πολύ καλοί. Έπαιξαν με πολύ συναίσθημα. Εμένα μου άρεσαν πολύ τα ρομαντικά σκηνικά που είχε. Δεν μου άρεσε πολύ το τέλος γιατί ήταν πολύ σύντομο. Σμαράγδα Τόση Η ταινία Ρωμαίος και Ιουλιέτα ήταν εξαιρετική! Με αυτή την ταινία συμπεράναμε οτι η βεντέτα και η αδικία είναι τα χειρότερα πράγματα. Οσο αφορά τους ηθοποιούς, οι ερμηνείες τους ήταν καταπληκτικές και έτσι το έργο δεν γινόταν βαρετό.Επιπρόσθετα,η ταινία μας βοήθησε να καταλάβουμε οτι δεν χρειάζεται να είμαστε κακοί άνθρωποι. Σέργιος Σεντλάτσεκ Η ταινία μου πέρασε αδιάφορη λόγω τον ηθοποιών. Θεωρώ ότι ήταν πολύ μέτρια. Από την ταινία το μόνο που μου άρεσε ήταν η μουσική. Τάσος Πλατής Εμένα μου έκανε εντύπωση από το Ρωμαίος και Ιουλιέτα η ερμηνεία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας που ήταν ξαπλωμένοι σε ένα νυφικό κρεβάτι και η σκηνή που ήταν και οι 2 πρωταγωνιστές μέσα σε πισίνα και ήταν πολύ ερωτευμένοι μεταξύ τους. Μπριτζίλντα Χίλη Η ταινία μου άρεσε σε μεγάλο βαθμό επειδή υπήρχε ρεαλισμός από τους ηθοποιούς και γιατί σε ορισμένα σημεία της υπήρχε μια μορφή παρωδίας που έκανε την ταινία πιο 23

ενδιαφέρουσα και ευχάριστη, ειδικά για εμάς τα παιδιά. Φάντσο Ανδρέας Η εντύπωση που μου έκανε η ταινία ήταν τα λόγια που έλεγαν οι ηθοποιοί η ερμηνεία ήταν πολύ ωραία και ρομαντική και γενικότερα η ταινία ήταν πάρα πολύ ρομαντική Φαντλείγιε Ειρήνη Η ταινία ‘ρωμαίος και Ιουλιέτα’’ μου άρεσε πάρα πολύ, ίσως και απ’ τις καλύτερες ρομαντικές ταινίες που έχω δει. Η υπόθεση, τα λόγια και οι διερμηνείες των πρωταγωνιστών μου άρεσαν πολύ. Είχε συγκίνηση, δράμα και κωμικά στοιχεία, αλλά δεν μου άρεσε το τέλος ,θα μπορούσε να είναι καλύτερο. Άγγελος Σκεντέρας Μου αρέσει πολύ η ερμηνεία των πρωταγωνιστών, αρκετά η επιλογή της μουσικής ενώ δεν μ’ άρεσε το τέλος που πέθαναν και οι δύο από ένα λάθος γράμμα που δεν στάλθηκε καθόλου. Επίσης μ’ άρεσε ότι αφού έγινε αυτό το γεγονός ότι ενώθηκαν οι οικογένειες και τέλειωσε η βεντέτα. Λάζαρος Σιμονιάν Σύμφωνα με την ταινία του ρωμαίου και της ιουλιέτας, αυτό που εντυπωσίασε ιδιαίτερα ήταν ο απίστευτος έρωτας ανάμεσα τους, τα υπέροχα ποιητικά λόγια από την καρδιά τους και το ανεξέλεγκτο πάθος που δεν τους εμπόδιζε τίποτα και κανένας και πάνω απ’ όλα δεν φοβόντουσαν τις αντιδράσεις των δύο οικογενειών. Το τέλος όμως είναι κάτι που δεν μου άρεσε. Μάριος Τίλκας Μου άρεσε όλο το σκηνικό της ταινίας και oι πρωταγωνιστές έπαιξαν πολύ καλά το ρόλο τους. Δημήτρης Πλατής Από την ταινία <<ρωμαίος και ιουλιετα>> μου έκανε εντύπωση η ερμηνεία των πρωταγωνιστών και η μουσική.

24

Βεντέτα ή Γδικιωμός

Στο κλίμα των σκληρών αγώνων επικράτησης μεταξύ των πατριών (οικογενειών), αναπτύχθηκε η βεντέτα, ο λεγόμενος «γδικιωμός» ή δικιωμός - που αφορούσε αρχικά το σόι ή την οικογένεια και όχι το άτομο - ήταν η τιμωρία μιας πράξης που είχε γίνει σε βάρος της οικογένειας. Την τιμωρία αποφάσιζε ψύχραιμα ένα οικογενειακό συμβούλιο, ενώ δεν ήταν απαραίτητο να τιμωρηθεί προσωπικά ο ένοχος της πράξης. Η βεντέτα μπορούσε να στραφεί και εναντίον άλλου μέλους της αντίπαλης οικογένειας. Τα αρσενικά παιδιά της οικογένειας, σε περίπτωση πού ο πατέρας έπεφτε θύμα γδικιωμού, ανατρέφονταν με μοναδικό σκοπό μεγαλώνοντας να πάρουν το αίμα του πίσω. Όταν η εκδίκηση ολοκληρωνόταν, η οικογένεια πού πήρε ικανοποίηση κλεινόταν στο σπίτι της, για να μην προκαλέσει την οικογένεια του σκοτωμένου. Συχνά στόχος ήταν η ολοκληρωτική εκμηδένιση της αντίπαλης οικογένειας. Το πρώτο κτύπημα δε γινόταν ποτέ απροειδοποίητα η πλευρά που προκαλούσε κήρυσσε επίσημα τον πόλεμο, χτυπούσαν οι καμπάνες, τα δυο αντίπαλα μέρη πήγαιναν στους πύργους τους κι από κει και πέρα κάθε μέσο καταστροφής ήταν επιτρεπτό. Ο ουδέτερος πληθυσμός του χωριού στο διάστημα που διαρκούσε η βεντέτα ή κρυβόταν ή απομακρυνόταν όσο να τελειώσει ο μικρός πόλεμος. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο κώδικας της βεντέτας επέτρεπε μια προσωρινή ανάπαυλα, την «τρέβα» την εποχή του οργώματος, της σποράς, του θερισμού, του αλωνίσματος και όταν μάζευαν τις ελιές. Τα αντιμαχόμενα μέρη δούλευαν τότε σε γειτονικά χωράφια με νεκρική σιγή και τη νύχτα εφοδίαζαν τους πύργους με τρόφιμα και πυρομαχικά. Ο αγώνας ξανάρχιζε μόλις τέλειωνε η συγκομιδή. Μια περιορισμένη ανακωχή μπορούσε επίσης να γίνει όταν ένα μέλος των αντιπάλων οικογενειών είχε βαφτίσια, γάμο ή κάτι ανάλογο. Ο συνηθέστερος φυσικά τρόπος με τον οποίο τέλειωνε η βεντέτα ήταν η εκμηδένιση της μιας μερίδας, οπότε τα υπολείμματά της σκορπίζονταν σε άλλα χωριά, αφήνοντας τους πύργους και τα χωράφια τους στο νικητή, ο οποίος έμενε αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος, ώσπου μια άλλη Νυκλιάνικη οικογένεια κατόρθωνε να συγκεντρώσει ή να δημιουργήσει αρκετή δύναμη για να τον προκαλέσει. Μπορούσε όμως και να μείνει αν ήθελε, στο χωριό η νικημένη παράταξη, αν ζητούσε από το νικητή συγγνώμη με, ένα καθορισμένο τελετουργικό τυπικό. Τα πράγματα ήταν απλούστερα στις περιπτώσεις φόνων δίχως γενικότερες προεκτάσεις, οπότε, ύστερα από μια καθορισμένη, απλούστερη από την προηγούμενη, διαδικασία, ο μετανοημένος φονιάς 25

γινόταν ο ιδιαίτερος προστάτης και ευεργέτης της οικογένειας που αδίκησε όλα αυτά τα θέματα τα τακτοποιούσε ένα τοπικό συμβούλιο, η Γεροντική, μοναδικός Θεσμός, υπό τον μπέη ή τον αρχικαπετάνιο, που φρόντιζε για την τάξη στη Μάνη. Ένα γεγονός που μπορούσε να συμβιβάσει τα αντιμαχόμενα μέρη ήταν η τουρκική απειλή. Η πιο μακρόχρονη ανακωχή ήταν η γενική τρέβα που ζήτησε ο Μαυρομιχάλης την παραμονή του πόλεμου της Ανεξαρτησίας. Οι αντιδικίες πάντως συνεχίστηκαν και μετά την απελευθέρωση, αλλά σιγά-σιγά οι προκαταλήψεις και οι διακρίσεις μεταξύ Νυκλιάνων και υποτακτικών διαλύονταν, η παράδοση της βίας όμως συνεχίστηκε, έστω και χωρίς πια τους μεγάλους πόλεμους των Νυκλιάνων. Η παράδοση δεν κόπηκε αμέσως, αλλά περιορισμένη με μεμονωμένες εκδηλώσεις, συνεχίστηκε ως το Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Σήμερα φυσικά όλα αυτά αποτελούν αναμνήσεις μιας άλλης εποχής.

26

ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΒΕΝΤΕΤΑ Το άγριο έγκλημα που συγκλόνισε πριν από λίγες ημέρες την τοπική κοινωνία της Καλαμάτας φαίνεται πως είναι αποτέλεσμα της αλβανικής βεντέτας «Κανούν».Τα θύματα ήταν ο 35χρονος πατέρας, Φιλίπ Μεσάι που ζούσε τα τελευταία 17 χρόνια στο χωριό Πλατύ και ο μόλις τριών ετών γιος του. Ο άτυχος άντρας βρέθηκε νεκρός με μία σφαίρα στο κεφάλι, ενώ το άτυχο παιδί ήταν σχεδόν αποκεφαλισμένο. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία ο δράστης φαίνεται να ήταν μέσα στο αυτοκίνητο μαζί τα θύματα και μετά την αποτρόπαια πράξη του έσπρωξε το όχημα στο αρδευτικό κανάλι. «Κανούν»: Ο αλβανικός νόμος αίματος Οι πρώτες εκτιμήσεις των αρχών κάνουν λόγο για τη διαβόητη «Κανούν». Πρόκειται για το νόμο του αίματος σύμφωνα με τον οποίο, εάν κάποιος σκοτώσει άνθρωπο, η οικογένεια του θύματος έχει εφ' όρου ζωής χρέος να πάρει το «αίμα πίσω» σκοτώνοντας έναν άντρα από την οικογένεια του δολοφόνου. Η εκδίκηση κρατά μέχρι και 7 γενιές, το κυνηγητό είναι συνεχές και ανελέητο. Μοναδικός χώρος ασυλίας που προβλέπει το «Κανούν» είναι το σπίτι. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα περίπου 3.000 άνθρωποι να μένουν για πάντα στα σπίτια τους, εγκλωβισμένοι σε πόλεις και χωριά της Βόρειας Αλβανίας, καταδικασμένοι να πεθάνουν εκεί Κάποιοι βέβαια κατάφεραν να διαφύγουν στο εξωτερικό πληρώνοντας αδίστακτες συμμορίες για να τους φυγαδεύσουν, ωστόσο οι συγγενείς που είχαν «χρεωθεί» το Κανούν ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο του αίματος να τους κυνηγούν παντού. Κάπως έτσι φαίνεται πως έφτασε και ο δολοφόνος στην Καλαμάτα και σκότωσε πατέρα και γιο. Είχε βρει καταφύγιο στην Ελλάδα Ο 35χρονος, Φιλίπ Μεσάι είχε έρθει στην Ελλάδα με το κύμα της μεγάλης μετανάστευσης από την Αλβανία πριν από 17 χρόνια ασχολήθηκε με διάφορες εποχικές εργασίες, τα τελευταία χρόνια δούλευε ως εργολάβος οικοδομών, ενώ ήταν και αναβάτης στους ιππικούς αγώνες που πραγματοποιούνται στο χωριό δύο φορές.

27

Το τραγικό είναι πως η οικογένεια του, (η γυναίκα και τα τέσσερα παιδιά του) δεν έμενε στο χωριό, αλλά στο χωριό Κούξι στη βόρεια Αλβανία και είχε έρθει πριν λίγες ημέρες για να επισκεφθεί. Μαζί ήρθε και ο 3χρονος γιος του Κέρι που βρέθηκε ΄δολοφονημένος στο αυτοκίνητο. Οι έρευνες της Αστυνομίας βρίσκονται σε εξέλιξη. Πηγή: Η αλβανική βεντέτα «Κανούν» δολοφόνησε τον πατέρα και τον 3χρονο γιο του | iefimerida.gr http://www.iefimerida.gr/node/27765#ixzz2BMXFQlat

Ναταλία Ραμαντάνη Μαγδαληνή Τσόγια Νιγίτα Ταμπάκου Σμαράγδα Τόση

28

Ομήρου Ιλιάδα

Η Ιλιάδα (Ιλιάς) είναι ένα από τα ομηρικά έπη και σώζεται ολόκληρη στις μέρες μας. Η σύνθεσή της, που κατά την παράδοση έγινε από τον Όμηρο, τοποθετείται στον 8ο αιώνα π.Χ. και βασίζεται στην παράδοση προφορικής σύνθεσης και απαγγελίας ηρωικών ποιημάτων που είχε αναπτυχθεί τους προηγούμενους αιώνες. Το ποίημα, που περιγράφει κάποια γεγονότα του δέκατου και τελευταίου χρόνου της πολιορκίας της Τροίας (Ιλίου) από τους Έλληνες (Αχαιοί ή Αργείοι ή Δαναοί στο έπος), είναι γραμμένο σε δακτυλικό (ή ηρωικό) εξάμετρο και έχει 15.999 στίχους. Αρκετό καιρό μετά τη δημιουργία του, κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους, χωρίστηκε σε 24 ραψωδίες (κεφάλαια) και με μικρές αλλαγές έφτασε σε αυτήν τη μορφή στις μέρες μας. Καθεμία από τις ραψωδίες δηλώνεται με ένα κεφαλαίο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου, ενώ οι ραψωδίες της Οδύσσειας με ένα μικρό. Συγγραφέας της Ιλιάδας

είναι ο Ομηρος, και είναι σεβαστός ως ο μεγαλύτερος απο τους

αρχαίους ελληνες επικούς ποιητές . Αυτά τα έπη βρίσκονται στην αρχή της Δυτικής κανόνα της λογοτεχνίας, και είχε μια τεράστια επίδραση στην ιστορία της λογοτεχνίας .

29

Ιλιαδα και τρωικος πολεμος Τα γεγονότα του τρωικού πολέμου, που αφηγείται η Ιλιάδα, διαδραματίζονται στον δέκατο χρόνο του πολέμου και εκτυλίσσονται σε περίπου 51 ημέρες. Αρχή του ποιήματος είναι η μῆνις, η οργή του Αχιλλέα, μετά από διαφωνία με τον Αγαμέμνονα για τη διανομή των λαφύρων από τις μάχες, που οδηγεί στην αποχώρηση του Αχιλλέα από τις πολεμικές επιχειρήσεις. Στην Ιλιάδα περιλαμβάνονται τα γεγονότα που ακολουθούν την αποχώρηση του Αχιλλέα και οι επιτυχίες των Τρώων, η είσοδος του Πάτροκλου στον πόλεμο με τον οπλισμό του Αχιλλέα, ο θάνατος του Πάτροκλου, η επιστροφή του Αχιλλέα στη μάχη για εκδίκηση, ο θάνατος του Έκτορα και η βεβήλωσή του από τον Αχιλλέα. Τέλος, η παράδοση του νεκρού Έκτορα στους Τρώες για την ταφή του. Τα επεισόδια που έχουν προηγηθεί στα δέκα χρόνια του πολέμου, καθώς και η προϊστορία του πολέμου, περιλαμβάνονται στα Κύπρια έπη, ενώ τα γεγονότα μετά την ταφή του Έκτορα μέχρι και την άλωση της Τροίας περιέχονται στα επόμενα έργα του τρωικού κύκλου, Αιθιοπίς, Μικρά Ιλιάς, Ιλίου πέρσις.

30

Oμηρικά έπη

H Ιλιάδα μαζι με την Οδύσσεια είναι τα αρχαιότερα έπη, όχι μόνο της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, που μας παραδόθηκαν ολόκληρα. Συντέθηκαν στο β' μισό του 8ου π.Χ. αι. Η Ιλιάδα (η σύνθεσή της τοποθετείται γύρω στο 750 π.Χ.) προηγήθηκε της Οδύσσειας και είναι μεγαλύτερη απ' αυτήν κατά 3.500 στίχους περίπου (Ιλιάδα: 15.693 - Οδύσσεια: 12.110). Και η Ιλιάδα και η Οδύσσεια χωρίζονται σε 24 ραψωδίες, όσα και τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου (οι ραψωδίες της Ιλιάδας δηλώνονται με κεφαλαίο γράμμα, ενώ της Οδύσσειας με πεζό), ενώ το περιεχόμενο κάθε ραψωδίας τους δηλώνεται με έναν τίτλο. Η Ιλιάδα πήρε το όνομά της από το Ίλιον (άλλη ονομασία της Τροίας) και το θέμα της είναι ένα επεισόδιο από τον δέκατο χρόνο της δεκάχρονης πολιορκίας της Τροίας (ο θυμός του Αχιλλέα μετά τη φιλονικία του με τον Αγαμέμνονα). Η Οδύσσεια πήρε το όνομά της από τον κεντρικό ήρωα του έπους, τον Οδυσσέα, και αφηγείται την περιπετειώδη επιστροφή του ήρωα στην πατρίδα του, την Ιθάκη, έπειτα από δεκάχρονη περιπλάνηση. Το έπος (ως λογοτεχνικός όρος από τον 5ον

π.Χ. αι.) είναι αφηγηματικό ποίημα σε

δακτυλικό εξάμετρο. Το πρώτο και παλαιότερο είδος επικής ποίησης ήταν το ηρωικό έπος, 31

που μιλούσε για κατορθώματα ηρώων του παρελθόντος και θεών (έργα ανδρών τε θεών τε). Αργότερα συντέθηκαν έπη και με διδακτικό (πρβλ. Ησίοδος) ή φιλοσοφικό ή άλλο περιεχόμενο. Η Ιλιάδα θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως ιστορική πηγή; Η Ιλιάδα (όπως και η Οδύσσεια) δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ιστορική πηγή, γιατί: α. Η Ιλιάδα ως επικό ποίημα αναφέρεται σ' ένα ένδοξο παρελθόν γεμάτο ηρωικές πράξεις που τοποθετείται στο τέλος της μυκηναϊκής εποχής, οπότε έγινε ο Τρωικός πόλεμος (12ος π.Χ. αι.). Ο ποιητής επομένως δεν μπορούσε να γνωρίζει πολύ καλά μια τόσο μακρινή εποχή και αγνοούσε πολλές λεπτομέρειες της καθημερινότητάς της. Γι' αυτό και μέσα στο συγκεκριμένο έργο βρίσκουμε συνήθειες, αντιλήψεις, θεσμούς και υλικά που προέρχονται από την εποχή του ποιητή και όχι από τα μυκηναϊκά χρόνια (αναχρονισμός). β. Παρά το γεγονός πως έχουμε πολλές πληροφορίες για την εποχή σύνθεσής τους, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι πληροφορίες αυτές είναι ποιητικά επεξεργασμένες και έχουν προστεθεί στοιχεία εντελώς φανταστικά και εξωπραγματικά, που οφείλονται στη δημιουργική φαντασία του ποιητή, του οποίου κύριος στόχος ήταν με το έργο του να τέρψει το ακροατήριο του παρά να το πληροφορήσει για τα ιστορικά και κοινωνικά δεδομένα της εποχής στην οποία αναφέρεται. Επομένως μπορεί η Ιλιάδα να χρησιμοποιεί ως πηγή έμπνευσης και ως χρονικό πλαίσιο την ιστορία, αλλά αποτελεί λογοτεχνικό έργο και όχι ιστορικό σύγγραμμα. Θέμα και περιεχόμενο Ιλιάδας Το θέμα της Ιλιάδας είναι ο οργή του Αχιλλέα μετά τη σύγκρουσή του με τον αρχιστράτηγο των Ελλήνων, τον Αγαμέμνονα, και οι συνέπειές της. Το κύριο αυτό θέμα του έπους αφορά όμως μόνο ένα επεισόδιο του δέκατου χρόνου της πολιορκίας της Τροίας. Η πρωτοτυπία του Ομήρου έγκειται στο ότι γύρω από αυτό το επεισόδιο κατάφερε να παρουσιάσει τους αγώνες των Ελλήνων κατά τη δεκάχρονη πολιορκία της Τροίας. Το περιεχόμενο λοιπόν του έπους είναι ο Τρωικός πόλεμος και είναι πολύ ευρύτερο, και χρονικά και θεματολογικά, από το κεντρικό θέμα του έπους (την οργή του Αχιλλέα). Η σημασία του θέματος της οργής του Αχιλλέα για τη σύνθεση της Ιλιάδας και την εξέλιξη της δράσης Το θέμα της οργής του Αχιλλέα αποτελεί το κεντρικό θέμα του έπους και δίνει στον ποιητή την αφορμή να μας παρουσιάσει τον δεκάχρονο Τρωικό πόλεμο. Η οργή του Αχιλλέα και η συνακόλουθη αποχώρησή του υπήρξε αιτία πολλών δεινών για τους Αχαιούς (σε συνδυασμό και με την απόφαση του Δία, έπειτα από παράκληση της Θέτιδας, να ικανοποιήσει τον 32

Αχιλλέα βοηθώντας τους Τρώες). Η σημασία της επομένως για τη σύνθεση του έπους και την εξέλιξη της δράσης είναι ιδιαίτερα σημαντική, γεγονός που γίνεται φανερό και από τη συχνότητα με την οποία εμφανίζεται το θέμα αυτό στο έπος, τόσο σε σχέση με τους θνητούς (τους άλλους ήρωες), που συχνά θυμούνται τον ήρωα και αναφέρονται στην απουσία του, όσο και σε σχέση με τους θεούς, των οποίων οι συζητήσεις και οι ενέργειες συνδέονται με την οργή του Αχιλλέα. Εξάλλου η συμφιλίωση του ήρωα με τον Αγαμέμνονα και η επιστροφή του (μετά τον φόνο του Πάτροκλου από τον Έκτορα) θα δώσουν πάλι την υπεροχή στους Αχαιούς και θα σημάνουν την αρχή του τέλους για την Τροία. Ποιες διαφορές παρατηρούνται ανάμεσα στα δύο ομηρικά έπη (Ιλιάδα - Οδύσσεια); Ανάμεσα στα δύο ομηρικά έπη παρατηρούνται σημαντικές διαφορές ως προς το ύφος, τον τρόπο που παρουσιάζεται ο κόσμος αλλά και ως προς τους δύο κεντρικούς ήρωες και τον γενικότερο χαρακτήρα τους (των έργων). Οι διαφορές αυτές οφείλονται και στη διαφορετική χρονολόγηση των δύο επών (η Ιλιάδα προηγείται και θεωρείται έργο της νεανικής ηλικίας του ποιητή, ενώ η Οδύσσεια έργο των γηρατειών), αλλά και στο διαφορετικό θέμα. ' Πιο συγκεκριμένα: -

Ως προς το ύφος: Η Ιλιάδα παρουσιάζει δραματική πυκνότητα, ενώ στην Οδύσσεια κυ-

ριαρχεί το αφηγηματικό ύφος. Πέρα από τη διαφορετική ηλικία του ποιητή κατά τη σύνθεση των δύο επών, ιδιαίτερο ρόλο παίζει και το διαφορετικό θέμα. Η Οδύσσεια μοιάζει με ναυτικό παραμύθι σε παράξενους τόπους με εξωπραγματικά όντα (π.χ. Κύκλωπας, Σειρήνες κ.λπ.), ενώ από την Ιλιάδα λείπει το παραμυθικό στοιχείο· οι μύθοι έχουν ηρωικό περιεχόμενο, αλλά η δράση εντοπίζεται σ' έναν πραγματικό κόσμο απαλλαγμένο από τέρατα και φανταστικές περιπέτειες. Ακόμη και οι θεοί της έχουν ανθρώπινες διαστάσεις και η συμπεριφορά τους συχνά διαφέρει ελάχιστα από των ανθρώπων.

-

Ως προς τον τρόπο που παρουσιάζεται ο κόσμος: Η Οδύσσεια παρά τα φανταστικά,

παραμυθικά στοιχεία καθρεφτίζει μια εποχή νεότερη κοινωνικά σε σχέση με την Ιλιάδα. Μια εποχή όπου ο θεσμός της βασιλείας εξακολουθεί να υφίσταται, αλλά έχει αρχίσει να παρακμάζει. Η Οδύσσεια περιγράφει τη γέννηση της πόλης όπου δίπλα στον βασιλιά δημιουργούνται πολιτικά σώματα που έχουν αποφασιστικό ρόλο (π.χ. η συνέλευση γερόντων στο βασίλειο των Φαιάκων, η άτυπη συνέλευση του λαού στην Ιθάκη). Πρόκειται λοιπόν για μια περίοδο μετάβασης από τη βασιλεία με την απόλυτη εξουσία σε μια νεότερη εποχή με τη δημιουργία αντιπροσωπευτικών πολιτικών σωμάτων.

33

Αντίθετα, στην Ιλιάδα ο θεσμός της βασιλείας βρίσκεται στην ακμή του. Στο έπος αυτό επίσης καθρεφτίζεται η αντίληψη μιας κλειστής αριστοκρατικής τάξης, ενώ στην Οδύσσεια οι ήρωες ανήκουν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και ακούγονται οι πεποιθήσεις και οι πόθοι και των κατώτερων τάξεων. Οι θεοί στην Οδύσσεια δεν είναι το ίδιο εγωιστές και άδικοι όπως στην Ιλιάδα- μπορεί να έχουν κι αυτοί πάθη, αλλά δεν έχουν την πρωτογονική εκρηκτικότητα των θεών της Ιλιάδας. Στην Οδύσσεια φαίνεται να έχει αρχίσει να καθιερώνεται στον κόσμο των θεών κάποια ηθική τάξη.

-

Ως προς τους κεντρικούς ήρωες: Ο Οδυσσέας δεν έχει την ορμητικότητα και την έλλειψη

μέτρου του Αχιλλέα- διαθέτει όμως άλλα στοιχεία πιο πολύτιμα στην καθημερινή ζωή: εξυπνάδα, επιμονή, καρτερικότητα. Για να πετύχει τον σκοπό του, στηρίζεται περισσότερο στην εφευρετικότητα του νου παρά στη μυϊκή του δύναμη.

-

Ως προς τον χαρακτήρα: Γενικά ο χαρακτήρας της Ιλιάδας είναι πολεμικός, γι' αυτό και

κάποιες φορές σκληρός, ενώ της Οδύσσειας πιο ήρεμος και ειρηνικός. Ο πρώτος ταιριάζει σ' έναν ποιητή στην ακμή της νεότητάς του, ενώ ο δεύτερος σε έναν ώριμο δημιουργό με πείρα της ζωής. Τα επικά ποιήματα ήταν δημιουργήματα συλλογικά, κάτι αντίστοιχο με τα δικά μας δημοτικά τραγούδια. Τα συνέθεταν και τα τραγουδούσαν με τη συνοδεία φόρμιγγας/κιθάρας οι αοιδοί.

34

Η δομή της Ιλιάδας Η Ιλιάδα δεν περιγράφει από την αρχή τον Τρωικό πόλεμο, αλλά αποσπά από τα δέκα χρόνια μια μικρή χρονική περίοδο που καλύπτει 51 ημέρες πριν από την άλωση της Τροίας (in medias res). Το έπος λοιπόν ξεκινάει με το επεισόδιο της φιλονικίας του Αχιλλέα και του Αγαμέμνονα και την οργή του πρώτου και τελειώνει με τον θάνατο και τον ενταφιασμό του Έκτορα, του βασικού υπερασπιστή της Τροίας (η συνέχεια, η άλωση και η καταστροφή της Τροίας και η αιχμαλωσία των μελών της βασιλικής οικογένειας κ.λπ., παρουσιάζεται σε άλλα έπη). Αυτές οι 51 ημέρες αποτελούν το χρονικό παρόν της Ιλιάδας. Ωστόσο μέσα από αναφορές στο παρελθόν με χρονικές συντμήσεις, αναδρομές στα περασμένα και ένθετες διηγήσεις (εγκιβωτισμούς) παλαιών γεγονότων, καθώς και προαναγγελίες για το μέλλον ο ποιητής καταφέρνει να μας παρουσιάσει τον δεκάχρονο Τρωικό πόλεμο.

Τροία

Η Τροία ή Ίλιον είναι μυθική πόλη, θέατρο του Τρωικού πολέμου, μέρος του οποίου περιγράφεται στην Ομήρου Ιλιάδα, ένααρχαιοελληνικό έπος, του 9ου ή 8ου π.Χ. αιώνα, που 35

περιέχει παλαιότερο υλικό (Ιλιάς σημαίνει «έπος του Ιλίου»). Η Τροία (Τουρκ.: Truva) είναι επίσης το όνομα του αρχαιολογικού χώρου, της παραδοσιακής τοποθεσίας της Ομηρικής Τροίας, στηΜικρά Ασία, κοντά στην ακτή της σημερινής βορειοδυτικής Τουρκίας, νοτιοδυτικά των Δαρδανελίων κάτω από το Όρος Ίδα τηςΦρυγίας. Κατά τη βασιλεία του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αυγούστου, ιδρύθηκε στην τοποθεσία που πιστευόταν ότι ήταν η θέση του μυθικού Ιλίου, μία νέα πόλη που ονομάστηκε Ilium-Ίλιον. Ήκμασε έως την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης,

και παρήκμασε

σταδιακά

κατά

ταβυζαντινά χρόνια. Η ρωμαϊκή πόλη Κέλεια - Celeia (νυν Celje στη Σλοβενία) αναφέρεται από ορισμένους συγγραφείς ως Troia secunda("δεύτερη Τροία"). Στα 1870 ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν ανέσκαψε την περιοχή. Μεταγενέστερες ανασκαφές απεκάλυψαν αρκετές πόλεις κτισμένες διαδοχικά η μία πάνω στην άλλη. Μία από τις

πλέον

πρόσφατες

(Τροία

VIIa)

συχνά

ταυτίζεται

με

την

ομηρική

Τροία.

Μυθική Τροία Η απαρχή της ιστορίας των Τρώων μπλέκει με μύθους και θρύλους. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, οι Τρώες ήταν αρχαίοι πολίτες της πόλεως της Τροίας στην περιοχή της Τρωάδος, στη χώρα της Φρυγίας, στη γη της Μικράς Ασίας. Η Τροία ήταν γνωστή για τα πλούτη της, που κέρδιζε από το λιμενικό εμπόριο με ανατολή και δύση, τα ωραία ρούχα, την παραγωγή σιδήρου, και τα τεράστια αμυντικά της τείχη. Η βασιλική οικογένεια της Τροίας ανάγεται στην Ηλέκτρα και το Δία, τους γονείς του Δαρδάνου. Η Ηλέκτρα ανέθρεψε το Δάρδανο στο παλάτι της στη νήσοΣαμοθράκη. Ο βασιλεύς Τρως ονόμασε το λαό Τρώες και τη χώρα Τρωάδα, από το όνομά του. Ο Ίλος ίδρυσε την πόλη του Ιλίου δίδοντάς της το όνομά του. Ο Ζευς έδωσε στον Ίλο τοΠαλλάδιον. Ο Ποσειδών και ο Απόλλων έκτισαν τα τείχη και τις οχυρώσεις γύρω από την Τροία για το Λαομέδοντα, γιο του Ίλου του νεώτερου. Όταν ο Λαομέδων αρνήθηκε να πληρώσει, οΠοσειδών πλημμύρισε τη χώρα και απαίτησε τη θυσία της Ησιόνης σε ένα θαλάσσιο τέρας. Ενέσκηψε πανώλη και το θαλάσσιο τέρας άρπαζε τους ανθρώπους της πεδιάδας.

36

Μία γενιά πριν τον Τρωικό Πόλεμο, ο Ηρακλής κατέλαβε την Τροία και σκότωσε το Λαομέδοντα και τους γιους του, εκτός από το νεαρό Πρίαμο. Ο Πρίαμος αργότερα έγινε βασιλιάς. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, οι Μυκηναίοι Έλληνες εισέβαλαν και κατέλαβαν την Τροία στα χρόνια του Τρωικού Πολέμου. Τόσο ο Τρωικός όσο και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός κατεστράφησαν. καταστροφής

και

έγιναν

ΟιΤρώες Αινείας, Βρούτος, ιδρυτές

της Άλβα

και Έλυμος διέφυγαν

Λόνγκα (γειτονική

πόλη

της

της Ρώμης),

της Βρετανίας, και της Ελύμης, μιας χώρας της Σικελίας. ΟιΜαξυανοί ήταν μια φυλή στη δυτική Λιβύη που ισχυρίζονταν ότι ήταν απόγονοι των Τρώων, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο. Τα Τρωϊκά πλοία μεταφορτώθηκαν σε Ναϊάδες, που ευφραίνονταν να δουν το ναυάγιο του πλοίου του Οδυσσέως

Ομηρική Τροία

Ομηρική Τρωάδα Στην Ιλιάδα,

οι Αχαιοί έστησαν

το

στρατόπεδό

τους

κοντά

στις

εκβολές

του

ποταμού Σκαμάνδρου (σήμερα Karamenderes), όπου προσάραξαν τα πλοία τους. Η ίδια η 37

πόλη της Τροίας βρισκόταν σε ένα λόφο της πεδιάδας του Σκαμάνδρου, όπου έλαβαν χώρα οι μάχες του Τρωϊκού πολέμου. Η θέση της αρχαίας πόλης σήμερα απέχει περίπου 15 χιλιόμετρα από την ακτή, αλλά η αρχαία εκβολή του Σκαμάνδρου 3.000 χρόνια πριν ήταν περίπου 5 χιλιόμετρα πιο εσωτερικά, εκβάλλοντας σε ένα κόλπο που έκτοτε έχει προσχωθεί. Εκτός από την Ιλιάδα, υπάρχουν αναφορές στη Τροία στο άλλο μείζον έργο του Ομήρου, την Οδύσσεια, καθώς και σε άλλα αρχαιοελληνικά κείμενα. Ο Ομηρικός μύθος της Τροίας χρησιμοποιήθηκε από τον Ρωμαίο ποιητή Βιργίλιο στο έργο τουΑινειάδα. Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι θεωρούσαν γεγονός την ιστορικότητα του Τρωικού πολέμου, και την ταύτιση της Ομηρικής Τροίας με τη θέση στη Μικρά Ασία. Ο Μέγας Αλέξανδρος, για παράδειγμα, επισκέφθηκε την περιοχή το 334 π.Χ.και προσέφερε θυσία στους θρυλούμενους τύμβους των Ομηρικών ηρώων Αχιλλέως και Πατρόκλου. Οι αρχαίοι Έλληνες ιστορικοί τοποθετούσαν τον Τρωικό πόλεμο στον 12ο, 13ο ή 14ο αιώνα π.Χ.: ο Ερατοσθένης στα 1184 π.Χ., ο Ηρόδοτος το 1250 π.Χ., ο Δουρις το 1334 π.Χ.. Το Νοέμβριο του 2001, οι γεωλόγοι Τζον Κραφτ από το Πανεπιστήμιο του Ντελαγουέαρ και Τζον Λιους από το Κολλέγιο Τρίνιτυ του Δουβλίνου παρουσίασαν τα αποτελέσματα (όρα [1], [2], & [3]) των διερευνήσεων της γεωλογίας της περιοχής που είχαν αρχίσει το 1977. Οι γεωλόγοι συνέκριναν την τωρινή γεωλογία με τη μορφολογία του εδάφους και των ακτών που

περιγράφεται

στην Ιλιάδα και

άλλες

κλασικές

πηγές,

κυριότερα

στη Γεωγραφία του Στράβωνος. Το συμπέρασμά τους ήταν ότι υπάρχει συνάφεια μεταξύ της τοποθεσίας της Τροίας που απεκάλυψε ο Σλήμαν (και άλλων τοποθεσιών όπως το Ελληνικό στρατόπεδο), των γεωλογικών αποδείξεων, και των περιγραφών της τοπολογίας και των μαχών στην Ιλιάδα. Υπάρχει, ωστόσο, μια πρόσφατη θεωρία που έχει προταθεί από τον ιστορικό Ίμαν Ουΐλκινς που προτείνει μια νέα θέση για την Τροία στην Αγγλία[4]. Η θεωρία αυτή γενικά δεν είναι αποδεκτή από τους κλασικιστές. Ο καθηγητής Φίλιππος Βίνσι έχει προβάλει μια ακόμη θεωρία,[5], τοποθετώντας την Τροία στη νότια Φινλανδία και ταυτοποιώντας τους πολιορκούντες και πολιορκούμενους γύρω από τη Βαλτική θάλασσα. Η θεωρία του υποθέτει ότι ο Τρωϊκός πόλεμος συνέβη πολλούς αιώνες νωρίτερα από ότι γενικά πιστεύεται, πριν οι Έλληνες εξαναγκαστούν από μία αλλαγή κλίματος να μεταναστεύσουν νότια στη Μεσόγειο. Ο δρ. Ιμμάνουελ Βελικόφσκι, αν και δέχεται την παραδοσιακή γεωγραφία του Τρωικού πολέμου, θεωρεί[6] ότι ο Ελληνικός Μεσαίωνας δε συνέβη ποτέ, και ότι ο Τρωικός πόλεμος συνέβη πολλούς αιώνες νωρίτερα από ότι γενικά πιστεύεται.

38

Ταινία: Troy

Σκηνοθεσία: Wolfgang Petersen Διάρκεια: 162 λεπτά Παραγωγή: Warner Bros., 2004 39

H Τροία, επική πολεμική ταινία γραμμένη από τον David Benioff και σκηνοθεσία Βόλφγκανγκ Πίτερσεν και με βασή του Ομήρου Ιλιάδα. Γυρίστηκε από τον Γερμανό Wolfgang Petersen. Διαθέτει ένα σύνολο από μεγάλα ονόματα, περιλαμβάνει τον Brad Pitt, Eric Bana, Orlando Bloom, Diane Kruger, Saffron Burrows, Sean Bean, Brian Cox, Brenda Gleeson, Rose Byrne,

Garrett

Hedlund,

Tyler

και

Mane

Peter

O'Toole.

Συνθέτης ο Γαβριήλ Yared ο οποίος αρχικά εργάστηκε στο σκορ για την Τροία για πάνω από έναν χρόνο. Είχε προσληφθεί από τον διευθυντή Wolfgang Petersen. Ο Yared έγραψε και κατέγραψε το σκορ του και η Tanja Carovska παρείχε τα vocals σε διάφορα τμήματα της μουσικής. Σημαντικά σύνολα για την πόλη της Τροίας χτίστηκαν στη Μεσόγειο, στο νησί της Μάλτας στο Fort Ricasoli από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο του 2003. Άλλες σημαντικές σκηνές γυρίστηκαν στην Mellieha, μια μικρή πόλη στο βόρειο τμήμα της Μάλτας, καθώς και στο μικρό νησί του Comino. Τα εξωτερικά τείχη της Τροίας χτίστηκαν στο Κάμπο Σαν Λούκας (όπου και γυρίστηκαν οι σκήνες με τα τείχη).

Επευφημίες 2005

ASCAP

Βραβεία

Κινηματογράφου

και

Μουσικής

Τηλεόρασης

Κέρδισε - Top Box Ofiice Κινηματογράφου - James Horner 2005 Όσκαρ Ορισμένος- Καλύτερη Επίτευξη σε κουστούμια - Bob Ringwood 40

2005 Ιαπωνικό βραβείο της Ακαδημίας Υποψηφιότητα - Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας Ορισμένος - Καλύτερης πάλης - Brad Pitt & Eric Bana Ορισμένος - Best Male Perfomance - Brad Pitt

2005 Συντακτικές.Κίνηση, ήχος, εικόνα (βραβείο Golden Reel) Υποψηφιότητα - Καλύτερο μοντάζ ήχου σε εξωτερικών χαρακτηριστικά Wylie Statesman, Martin Cantwell, Jamew Boyle, Hari Barns, Paul Conway, Alex Joseph, Matthew Grime, Steve Schwalbe, Howard Halsall, Sue Lenny, Simon & Nigel Timmie Stone

2005 Teen Choice Awards Κέρδισε - Επιλογή Ηθοποιός ταινία - Δράμα/Περιπέτεια δράσης - Brad Pitt Ορισμένος - Επιλογή Ηθοποιός ταινία - Δράμα/Περιπέτεια δράσης - Orlando Bloom Ορισμένος - Επιλογή Αστέρων ταινία Breakout - Άνδρας - Garrett Heldund Ορισμένος - Επιλογή ταινιών - Δράμα/Δράση Περιπέτεια Ορισμένος - Ταινία Επιλογή πάλης/Δράση Ακολουθία

41

Ερρικος Σλημαν

Ο Σλήμαν υπήρξε ένας μεγάλος πρόδρομος στον τομέα της αρχαιολογίας και έρευνας,και ήταν αυτός που ανακαλυψε την Τροια! Το όνομα συνδέεται εκτός με την ανακάλυψη της Τροίας αλλα και με αυτη των Μυκηνών. Χαρακτηρίστηκε ως πατέρας της μυκηναϊκής αρχαιολογίας. Υπήρξε ένας οραματιστής και ενθουσιώδες ερασιτέχνης ερευνητής. Υποστήριζε με ακλόνητη πεποίθηση της απόψεις του, την εποχή που οι άλλοι των περιγελούσαν και τον κορόιδευαν. Οι επιθέσεις και οι κατηγορίες από το ακαδημαϊκό κατεστημένο δεν τον εμπόδισαν να συνεχίσει το έργο του. Επικρίθηκε και δίκαια για της χονδροειδές και γρήγορες ανασκαφές του, ο ίδιος αργότερα βέβαια βελτίωσε την ανασκαφική μέθοδο του με την βοήθεια του Νταίρπφελτ.

42

Η φλεγόμενη Τροία Γεννήθηκε το 1822 στο Neubukow της Α. Γερμανίας από φτωχούς γονείς. Το ενδιαφέρον του για την αρχαία Ελλάδα και τα Ομηρικά έπη ξεκίνησε από μικρή ηλικία όταν έπεσε στα χέρια ένα βιβλία αρχαίας ιστορίας που του είχε χαρίσει ο πατέρας που απεικόνιζε μέσα την Τροία στη φλόγες. Η εικόνα της φλεγόμενης Τροίας δεν σβήστηκε ποτέ από το μυαλό του και πίστευε πως η Τροία ήταν υπαρκτή. Θεωρούσε πως τα Ομηρικά έπη δεν ήταν μόνο μύθοι αλλά περιείχαν και ιστορικά στοιχεία. Μεγαλώνοντας οι οικονομίες του δεν του επέτρεπαν να τα βγάλει πέρα. Άρχισε να δουλεύει από τα 14 χρόνια του σε ένα κατάστημα και εκεί άκουσε να απαγγέλουν για πρώτη φορά Όμηρο στο πρωτότυπο. Αργότερα μπαρκάρει σε πλοίο που ναυαγεί στης Ολλανδικές ακτές. Εκεί γίνεται λογιστής σε ένα μεγάλο εμπορικό οίκο. Ταυτόχρονα μαθαίνει διάφορες γλώσσας ανάμεσα τους ελληνική και ρωσική. Αργότερα πάει στην Πετρούπολη και ανοίγει το δικό εμπορικό οίκο. Παντρεύεται την Αικατερίνη Λύσχιν και φεύγει για την Αμερική. Σε ηλικία 36 ετών έχει αποκτήσει μια τεράστια περιουσία. Κλείνει την επιχείρηση του στην Πετρούπολη και αφιερώνεται στο όνειρο της ζωής του.

Ταξίδια και Όνειρο Ελεύθερος οικονομικά αφιερώνεται στης μελέτες του για την ανακάλυψη της Τροίας. Για την επίτευξη του σκοπού του ταξιδεύει σε διάφορες χώρες της Ευρώπης καθώς και στην Ιταλία σε όλη την Ελλάδα στην Εγγύς και Άπω Ανατολή. Το 1866 πηγαίνει στο Παρίσι κλασική φιλολογία και αρχαιολογία. Το 1869 ανακηρύσσετε διδάκτωρ στο πανεπιστήμιο του Ροστόκ. Από εδώ και πέρα αρχίζει ουσιαστικά η αναζήτηση του. Υποστήριζε πως η Τροία βρίσκετε στην θέση Χισαρλίκ και όχι στο Μπουνάρμπασι όπως υποστήριζαν πολλοί εκείνη την εποχή. Καθώς και για τους τάφους του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας υποστήριζε πως βρισκόταν εντός των τειχών της πόλης των Μυκηνών, οι οποίοι αναφερόταν και από τον Παυσανία. Και οι δύο υποθέσεις του επαληθεύτηκαν από τον ίδιο αργότερα. Το 1869 παντρεύεται ξανά με την Σοφία Εγκαστρωμένου (Καστριώτη) και κάνει δυο παιδιά.

43

Τον Μάιο του 1873 ανακαλύπτει μετά από ανασκαφές πλήθος νομισμάτων και διαφόρων αντικειμένων και πιστεύει πως ανακάλυψε τον θησαυρό του Πριάμου. Πολλά τα μεταφέρει λαθραία στο Λονδίνο και αργότερα στο Βερολίνο όπου στην διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου εξαφανίζονται.

44

Ο Σλήμαν βρίσκεται στο επίκεντρο των εφημερίδων και των συζητήσεων σε όλη την Ευρώπη και διεθνώς. Συζητιέται όχι μόνο στους επιστημονικούς κύκλους αλλά και στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Με όλα αυτά έγινε σύμβολο της αρχαιολογίας, χαρακτηρίστηκε από τον σερ Τζον Μακρς ως η άνοιξη που έσβησε με τον θάνατο του. Υπήρξε ένας μεγάλος πρόδρομος της εποχής του και πρόσφερε πολλά ακόμα και στις προϊστορικές μελέτες. Ο Σλήμαν πέθανε το 1890 τα Χριστούγεννα στην Νεάπολη και τάφηκε στην Αθήνα. Σήμερα το σπίτι του Σλήμαν αποτελεί το νομισματικό μουσείο στην Αθήνα

Νομισματικό Μουσείο Αθηνών

Το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών στεγάζεται σήμερα στο Ιλίου Μέλαθρον , την αρχοντική κατοικία του αρχαιολόγου Ερίκου Σλήμαν , έργο του αρχιτέκτονα Ερνστ Τσίλλερ . Η μόνιμη έκθεσή του παρουσιάζει την ιστορία του νομίσματος καθώς και την κατασκευή, διάδοση, χρήση, ως και την εικονογραφία των νομισμάτων, στην εποχή της κοπής των, του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Η έκθεση συνεχίζεται στο 2ο όροφο που εκθέτονται νομίσματα 45

της Ελληνιστικής περιόδου , Ρωμαϊκής, Βυζαντινής , Μεσαιωνικής

αλλά και νεότερης

εποχής. Το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα τους είδους του στον κόσμο. Η συλλογή των εκθεμάτων του περιλαμβάνει περισσότερα από 500.000 αρχαία νομίσματα, μολυβδόβουλα, μετάλλια , σφραγιδόλιθους , αρχαία σταθμία και άλλα σχετικά αντικείμενα που ανάγονται από τον 14ο αιώνα π.Χ. μέχρι και σήμερα.

Ιστορικό ίδρυσης Στην νεότερη Ελλάδα πρώτη ιδέα συγκρότησης και σύστασης νομισματικής συλλογής φαίνεται να χρονολογείται το 1829 σε προσπάθεια του Α. Μουστοξύδη στον οποίο και ανατέθηκε η επίσημη συλλογή νομισμάτων στην Αίγινα . Η πρώτη όμως ιδέα παρουσίασης και έκθεσης νομισμάτων οφείλεται στο βασιλιά Όθωνα , όπου το 1833, από εποχής αντιβασιλείας, προσκλήθηκε ειδικά επί τούτου από τη Σουηδία ο νομισματολόγος Γκέντεν. Το 1835 η συλλογή Μουστοξύδη μεταφέρθηκε από την Αίγινα στη νέα πρωτεύουσα του νεοσύστατου Βασιλείου την Αθήνα και η επιμέλειά της ανατέθηκε στον επιφανή καθηγητή αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Λουδοβίκο Ρος και στη συνέχεια στον Γεννάδιο και από εκείνον στον Γ. Πιττάκη .

46

Το 1843 η εθνική συλλογή νομισμάτων μεταφέρεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη υπό τη διεύθυνση του Γ. Τυπάλδου .Το 1856 τη διεύθυνση της εθνικής συλλογής ανέλαβε ο πρώτος Έλληνας επιστήμων νομισματολόγος Ποστολάκας όπου και αρχίζει η επιστημονική κατάταξη καταλογοποίηση, παρουσίαση και πλουτισμός. Στην αρχή της Βασιλείας Γεωργίου του Α΄ η ελληνική εθνική συλλογή νομισμάτων περιελάμβανε ήδη 24.000 νομίσματα. Το εσωτερικό του Μουσείου Το 1887

σημειώθηκε μία μεγάλη κλοπή νομισμάτων από υπάλληλο της Εθνικής

Βιβλιοθήκης, τα οποία βρέθηκαν αργότερα στο Παρίσι

και τη Γενεύη

τα οποία και

επιστράφηκαν. Ένεκα όμως του γεγονότος αυτού, στη συνέχεια η εθνική συλλογή τοποθετήθηκε και σφραγίστηκε σε μεταλλικούς φοριαμούς, (κιβώτια), τα οποία δόθηκαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο προς φύλαξη. Την ίδια εποχή η εθνική συλλογή υπάχθηκε διοικητικά στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Το 1890 κατόπιν έγκρισης του Βασιλέως ο καθηγητής Ιωάννης Σβορώνος παρέλαβε την εθνική συλλογή και την τοποθέτησε στη δεξιά πτέρυγα της Ακαδημίας Αθηνών προς έκθεση αυτής. Την εποχή εκείνη η Ακαδημία ως μουσειακός χώρος, λόγω και της αρχιτεκτονικής του θεωρούνταν ένα από τα πολυτελέστερα μουσεία του κόσμου περιλαμβάνοντας πλέον 250.000 νομίσματα διαφόρων εποχών και γεωγραφικών τόπων του ελληνικού χώρου. Βέβαια η συγκέντρωση όλων αυτών προέρχονταν και από πολλές δωρεές ιδιωτικών συλλογών όπως και από την εκτεταμένη αρχαιολογική έρευνα. Σημειώνεται ότι στο χώρο αυτό παρέμεινε η εθνική συλλογή μέχρι τη κήρυξη του πολέμου του 1940 οπότε και μεταφέρθηκε σε κρύπτη εντός της Αθήνας υπό την επιμέλεια της Τράπεζας της Ελλάδος .

Απόστολος Παπαποστόλου Λάζαρος Σιμονιάν Άγγελος Σκεντέρας Σέργιος Σεντλάτσεκ Τάσος Πλατής

47

Φρανκεστάιν

Μαίρη Σέλλευ Η Μαίρη Σέλεϊ γεννήθηκε το 1797 στο Λονδίνο, κόρη του William Godwin και της Mary Wollstonecraft, διάσημων ριζοσπαστών συγγραφέων της εποχής τους. Η μητέρα της, μια από τις πρώτες φεμινίστριες, πέθανε στη γέννα. Τη μεγάλωσε ο απόμακρος πατέρας της (ο φιλόσοφος Γουίλιαμ Γκόντγουιν). Η Μαίρη Σέλεϊ είχε από μικρή ιδιαίτερη σχέση με τους νεκρούς. Με τα βιβλία της αγκαλιά συνήθιζε να επισκέπτεται τον τάφο της μητέρας της στον ναό του Αγίου Παγκρατίου, στο Κεντρικό Λονδίνο. Εκεί περνούσε ώρες διαβάζοντας Γκαίτε, Μίλτωνα ή Πλούταρχο κάτω από τη μαρμάρινη μητρική σκέπη. Στο ίδιο σημείο, όταν δεν συνομιλούσε με σπουδαίους συγγραφείς, συναντούσε μυστικά τον μέλλοντα σύζυγό της, εξίσου σπουδαίο ποιητή, Πέρσι Σέλεϊ. Το 1814 η Μαίρη γνώρισε και σύντομα ερωτεύτηκε τον τότε άσημο Πέρσι Μπις Σέλεϊ, με τον οποίο παντρεύτηκε. Από τα τέσσερα παιδιά που έκαναν, επέζησε μόνον ο Πέρσι Φλόρενς. Έζησαν στην Ιταλία από το 1818 ως το 1822, ως το θάνατο δηλαδή του Σέλεϊ, που πνίγηκε 48

όταν ανατράπηκε το σκάφος του "Άριελ" σε μια καταιγίδα. Η Μαίρη επέστρεψε στο Λονδίνο με τον Πέρσι Φλόρενς, όπου συνέχισε να ζει ως επαγγελματίας συγγραφέας H Σέλεϊ έγραψε το μυθιστόρημα Φρανκενστάιν ή ο σύγχρονος Προμηθέας όταν ήταν 19 χρόνων, λίγο πριν παντρευτεί τον Σέλεϊ. Το έναυσμα για τη συγγραφή του δόθηκε σε μια από τις πιο διάσημες λογοτεχνικές βραδιές, στις 16 Ιουνίου 1816. Η Μαίρη βρισκόταν με τον Σέλεϊ στην Ελβετία και εκείνη τη νύχτα την πέρασαν στη βίλα του λόρδου Βύρωνα στις όχθες της λίμνης της Γενεύης. Ο καιρός όλες εκείνες τις μέρες ήταν βροχερός και η παρέα περνούσε την ώρα της με αφηγήσεις ιστοριών για φαντάσματα. Ο λόρδος Βύρων πρότεινε ένα διαγωνισμό: να γράψει ο καθένας τους από μια ιστορία τρόμου. Πέρασε μια βδομάδα μέχρι να εμπνευστεί η Μαίρη τη δική της ιστορία για τον αποκρυφιστή Βίκτορα Φρανκενστάιν και το τερατώδες πλάσμα που δημιούργησε. Ολοκλήρωσε το γράψιμό της τον Μάιο του 1817 και την πρωτοχρονιά του 1818 κυκλοφόρησε σε βιβλίο. «Ενα πλέγμα φοβερής και αηδιαστικής παράνοιας» χαρακτήρισαν οι κριτικοί τον «Φρανκενστάιν» όταν έσκασε ανώνυμα στο εκδοτικό προσκήνιο. Και δεν ήταν οι μόνοι που είχαν αμφιβολίες για το αποτέλεσμα: «Πώς μπόρεσε ένα τόσο μικρό κορίτσι (σ.σ.: 19 χρόνων) να συλλάβει και να αναπτύξει μια τόσο αποκρουστική ιδέα;» αναρωτιόταν η ίδια η Σέλεϊ στο ημερολόγιό της. Το λογοτεχνικό δημιούργημα είχε τρομάξει τη δημιουργό του, ακριβώς όπως το τέρας είχε τρομάξει τον πρόγονό του (προσοχή, Βίκτωρ Φρανκενστάιν λέγεται ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου. Το τέρας δεν αποκτά ποτέ όνομα αλλά αποκαλείται «αυτό», «ερπετό», «δαίμονας» κ.ά.). Και είναι εντελώς φυσιολογικό να σταθεί ανήσυχη η νεαρή γυναίκα απέναντι σε αυτή τη ζοφερή μεταφυσική ιστορία αρρωστημένης φιλοδοξίας, παραμορφωτικής πατρότητας και υπαρξιακής απελπισίας που γέννησε η πένα της. «Ποιος ήμουν; Τι ήμουν; Από πού προήλθα;» αγωνιά να ανακαλύψει το πλάσμα, που περιφέρεται στα δάση πεταμένο από τον μοναδικό γονέα του, ανεπιθύμητο από τους ανθρώπους, με τη μανία για εκδίκηση να πυροδοτεί τη σκέψη του. Άλλα έργα της είναι: "Ο τελευταίος άνθρωπος" (1826), "Πέρκιν Ουόρμπεκ" (1830), "Λοντόρ" (1835), "Φόκνερ" (1837) και "Περιπλανήσεις στη Γερμανία και την Ιταλία" (1844). Επιμελήθηκε επίσης την πρώτη συγκεντρωτική έκδοση του ποιητικού έργου του Πέρσι Μπ. Σέλεϊ (1839). Πέθανε στο Λονδίνο την 1η Φεβρουαρίου 1851.

49

Φρανκενστάιν ή ο Σύγχρονος Προμηθέας είναι ο τίτλος της γοτθικής και ρομαντικής νουβέλας από την Αγγλίδα συγγραφέα Μαίρη Σέλεϊ, που γράφτηκε στα μέσα του 1816 και εκδόθηκε το 1818 στην Αγγλία. Η νουβέλα λέει την ιστορία του νεαρού φοιτητής ανατομίας και χειρουργικής, που ανακαλύπτει το μυστικό στο να δίνει ζωή σε άψυχα πράγματα μέσω αλχημείας, αλλά και τους κινδύνους της γνώσης Συγγραφέας: Μαίρη Σέλλεϋ Είδος: Τρόμου, Επιστημονική φαντασία Εκδότης: Lackington, Hughes, Harding, Mavor & Jones Γλώσσα: Αγγλικά Πρώτη έκδοση: 1 Ιανουαρίου 1818

Υπόθεση ταινίας ¨Φράνκεσταιν¨ Η ιστορία αρχίζει με τον καπετάνιο Ρόμπερτ Γουάλτον, που ταξιδεύει με καράβι στον Αρκτικό Κύκλο. Σ' ένα παγόβουνο βλέπει έναν τεράστιο άνθρωπο πάνω σε έλκυθρο που σέρνουν σκυλιά, και αργότερα έναν άλλο άρρωστο άντρα. Ο καπετάνιος τον φιλοξενεί στο καράβι του, και ο ξένος του αποκαλύπτει το όνομά του: Βίκτορ Φρανκενστάιν, και κυνηγάει έναν μεγαλόσωμο και τεράστιο άνθρωπο. Ο Φρανκενστάιν, ακούγοντας τον σκοπό του ταξιδιού Γουάλτον -να αποκτήσει περισσότερη γνώση- εκνευρίζεται και τον πληροφορεί πως η υπερβολική γνώση μπορεί να καταστρέψει 50

τον άνθρωπο. Για να τον πείσει, του λέει την ιστορία του. Ο

Φρανκενστάιν,

γεννήθηκε

στην Γενεύη της Ελβετίας από

πλούσια

και

σημαντική

οικογένεια. Ο καλύτερός του φίλος ήταν ο Χένρι Κλέρβαλ, και περνούσαν το περισσότερο χρόνο μαζί. Στα τέσσερά του, η θεία του πέθανε και η κόρη της, η Ελίζαμπεθ Λαβένζα, ήρθε να κατοικήσει με την οικογένεια του Φρανκενστάιν. Μετά από μερικά χρόνια, ο Φρανκενστάιν αποκτάει ακόμα δύο αδέρφια - τον Έρνεστ και τον Γουίλιαμ. Μετά το θάνατο της μητέρας του, Καρολάιν Μπόφωρτ - Φρανκενστάιν, ο Φρανκενστάιν αφήνει την οικογένειά του για να σπουδάσει στο εξωτερικό.

Στις έρευνές του, ανακαλύπτει πώς να δώσει ζωή σε άψυχη ύλη. Οι καθηγητές του, χωρίς να γνωρίζουν την ανακάλυψή του, του δίνουν ένα εργαστήριο για να εργάζεται. Ο Φρανκενστάιν συλλέγει μέρη πτωμάτων, αγοράζοντας ή κλέβοντας, με σκοπό να "χτίσει" ένα σώμα ανθρώπινου όντος. Μέσα σ' ένα χρόνο, το σώμα ολοκληρώνεται, και το μόνο που μένει είναι να ζωντανέψει. Ένα βροχερό βράδυ, το φέρνει στη ζωή (με άγνωστο τρόπο). Το πλάσμα αποκαλύπτεται να είναι ένα απαίσιο, μεγαλόσωμο τέρας με γαλάζια μάτια και κίτρινο δέρμα.

Ο Φρανκενστάιν αποφασίζει να το καταστρέψει, αλλά το τέρας εξαφανίζεται. Ο Φρανκενστάιν μαθαίνει πως ο Γουίλιαμ έχει δολοφονηθεί, και αποφασίζει να επιστρέψει στην Γενεύη. Φτάνοντας εκεί, βλέπει το τέρας αλλά και πάλι εξαφανίζεται. Ο Φρανκενστάιν μαθαίνει πως ο δολοφόνος είναι η Τζάστιν Μόριτζ, υπηρέτρια των Φρανκενστάιν. Ο Φρανκενστάιν είναι σίγουρος πως ο δολοφόνος είναι το τέρας και όχι η Τζάστιν. Όμως η Τζάστιν καταδικάζεται σε θάνατο.

Ο Φρανκενστάιν, σε μια βόλτα συλλογισμού του στα βουνά, βρίσκει το τέρας, (που, μυστηριωδώς, έμαθε να μιλά) που του λεει την ιστορία του. Το τέρας, μετά την εγκατάλειψή του από τον δημιουργό του περιφέρεται στα βουνά, μέχρι που βρίσκει μια οικογένεια. Κρυμμένος από εκείνους, μαθαίνει να μιλά. Επισκέπτεται τον τυφλό γέροντα της οικογένειας όταν είναι μόνος του για να του μιλήσει. Δεν προλαβαίνει όμως, και η υπόλοιπη οικογένεια εμφανίζεται και τον κυνηγούν. Το τέρας ταξιδεύει στη Γενεύη, όπου βρίσκει τον νεαρό Γουίλιαμ. Ο Γουίλιαμ, τρομαγμένος από το τέρας, αρχίζει να τον βρίζει, και λέει πως ο πατέρας του θα τον τιμωρήσει. Το τέρας, μαθαίνοντας πως ο Γουίλιαμ είναι ένας Φρανκενστάιν, τον σκοτώνει για να εκδικηθεί τον δημιουργό του. Παίρνει το μενταγιόν του Γουίλαμ από το λαιμό του και βρίσκει την Τζάστιν να κοιμάται.

51

Έτσι τοποθετεί το μενταγιόν στο λαιμό της, ώστε να κατηγορηθεί εκείνη ως δολοφόνος.

Το τέρας παρακαλεί τον Φρανκενστάιν να του φτιάξει ένα ταίρι για συντροφιά, και του υπόσχεται πως δεν θα ξαναφανεί. Ο Φρανκενστάιν δέχεται. Απομονώνεται σ' ένα μικρό νησί, και χρησιμοποιεί μια καλύβα ως εργαστήριο. Αφού συλλέγει γυναικεία ανθρώπινα μέλη, μέσα σε δύο μήνες, "χτίζει" ένα θηλυκό, ανθρώπινο σώμα. Όμως, πριν τη φέρει στη ζωή, μετανιώνει και καταστρέφει το σώμα. Το τέρας, που τον παρακολουθούσε, του ορκίζεται εκδίκηση.

Ο Φρανκενστάιν επιστρέφει στη Γενεύη και παντρεύεται την Ελίζαμπεθ. Στον μήνα του μέλιτός τους σε μια καλύβα, ενώ ο Φρανκενστάιν προσέχει για το τέρας, η Ελίζαμπεθ είναι μόνη της. Το τέρας εμφανίζεται και την στραγγαλίζει. Ο Φρανκενστάιν, οδηγημένος από εκδίκηση, κυνηγάει το τέρας.

Λίγο αργότερα, μετά το τέλος της ιστορίας του, ο Φρανκενστάιν πεθαίνει. Ο καπετάνιος βρίσκει το τέρας στην καμπίνα του Βίκτορ, και καταλαβαίνει πως το τέρας έχει μετανιώσει για όλα αυτά που έκανε. Μόνο στον κόσμο, το τέρας φεύγει από το πλοίο από το παράθυρο σ' ένα παγόβουνο, και δεν εμφανίζεται ποτέ ξανά.

Ταινίες εμπνευσμένες απο τον "Φράνκεσταιν" 52

Φρανκενστάιν (1931)

Η μνηστή του Φράνκεσταιν (1936)

Ο γιος του Φράνκεσταιν (1939)

53

Φρανκενστάιν Τζούνιορ (1974)

Το φάντασμα του Φράνκεσταιν(1942)

Φρανκενστάιν εναντίον Λυκανθρώπου (1943) 54

To σπίτι του Φράνκεσταιν (1944)

Ο Άμποτ κι ο Κοστέλο συναντούν τον Φρανκενστάιν (1948)

Φράνκενγούινι (2012 55

Κλωνοποίηση Κλωνοποίηση είναι η διαδικασία δημιουργίας ενός ή περισσοτέρων ακριβών αντιγράφων από ένα πρότυπο. Στο χώρο της Βιολογίας αυτό το πρότυπο μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα μόριο ( π.χ DNA. ή RNA ) ή ένα γονίδιο , ένα κύτταρο (π.χ βακτήριο , λεμφοκύτταρο ), ή ακόμη και ένα πολυκύτταρο οργανισμό .

Με τη μοριακή κλωνοποίηση επιδιώκεται η αντιγραφή μορίων ή γονιδίων με σκοπό την ευχερέστερη μελέτη τους ή εκμετάλλευσή τους. Με την κλωνοποίηση μικροοργανισμών επιδιώκεται η παραγωγή πολλαπλών αντιγράφων ενός μικροοργανισμού, στον οποίο έχει εισαχθεί ένα ευνοϊκό για τα προϊόντα του γονίδιο. Η κλωνοποίηση πολυκύτταρων οργανισμών στους οποίους έχουν εισαχθεί με τη μέθοδο του ανασυνδυασμένου ανθρώπινα γονίδια (όπως η περίπτωση της Dolly), πέραν του επιστημονικού

ενδιαφέροντος

μπορεί

να

αποβεί

μια

πολύτιμη

πηγή

φαρμακευτικών πρωτεϊνών , όπως η ινσουλίνη . Η εφαρμογή της διαδικασίας αυτής στον άνθρωπο (αναπαραγωγική κλωνοποίηση) αντιμετωπίζει προβλήματα ηθικής, ωστόσο είναι επιτρεπτή για θεραπευτικούς σκοπούς.

Αν και με τον όρο κλωνοποίηση αναφερόμαστε συνήθως στην τεχνητή διαδικασία παραγωγής αντιγράφων, η ίδια διαδικασία συναντάται και στη φύση πολύ συχνά στους μονογονικά αναπαραγόμενους μικροοργανισμούς (δημιουργία πανομοιότυπων μεταξύ τους μικροοργανισμών που έχουν προκύψει από τον ίδιο αρχικό) και αρκετά σπανιότερα στους πολυκύτταρους οργανισμούς που αναπαράγονται αμφιγονικά Τα χρονικά της κλωνοποίησης Δεκαπέντε χρόνια πριν, στις 15 Ιουλίου 1996, γεννήθηκε η διάσημη προβατίνα «Ντόλι» αποτέλεσμα επιτυχημένης διαδικασίας κλωνοποίησης. Η Ντόλι κλωνοποιήθηκε μέσω της διαδικασίας μεταφοράς πυρήνα από ζωντανά ενήλικα κύτταρα, από τους Ίαν Γουΐλμουτ, Κιθ Κάμπελ και τους συναδέλφους τους στο ινστιτούτο Ρόσλιν, κοντά στο Εδιμβούργο της Σκωτίας. Το πιο διάσημο πρόβατο του κόσμο πέθανε το 2003, σε ηλικία έξι ετών.

B>Οι σημαντικότεροι «σταθμοί» της κλωνοποίησης Ωστόσο, η υπόθεση της κλωνοποίησης δεν άρχισε με τη Ντόλι. Η πρώτη περίπτωση «κλωνοποίησης» αποδίδεται στον Χανς Άντολφ Έντουαρντ Ντρις (1867- 1941), Γερμανό βιολόγο και φιλόσοφο ο οποίος ασχολήθηκε με την κλωνοποίηση αχινών. Ο Ντρις διαχώρισε 56

εμβρυϊκά

κύτταρα,

ανακαλύπτοντας

πως

τα

κύτταρα

εξελίσσονταν

σε

πλήρεις,

ολοκληρωμένους αχινούς (δεκαετία του 1880). Το 1952, οι Ρόμπερτ Μπριγκς και Τόμας Κινγκ κλωνοποίησαν γυρίνους, χρησιμοποιώντας μία μέθοδο μεταφοράς πυρήνα κυττάρου, σημαίνοντας την έναρξη περίπου δύο δεκαετιών επιστημονικού ενδιαφέροντος πάνω στην κλωνοποίηση. Ωστόσο, η περαιτέρω ανάπτυξή τους ήταν αφύσικη. Ακολούθησε η «Μάσα», ένα ποντίκι το οποίο κλωνοποιήθηκε το 1986 από Σοβιετικούς επιστήμονες- ωστόσο, επρόκειτο για κλωνοποίηση από εμβρυϊκό, όχι ενήλικο κύτταρο όπως στην περίπτωση της Ντόλι, δέκα χρόνια αργότερα. Η «κληρονομιά» της Ντόλι ήταν η Πόλι και η Μόλι, από το ίδιο ινστιτούτο, δύο πρόβατα που, εκτός από κλωνοποιημένα, ήταν και διαγονιδιακά (είχαν υποστεί γενετική τροποποίηση μέσω της εισαγωγής νέου γονιδίου: μίας θεραπευτικής πρωτεΐνης). Επόμενη (πάλι από το ινστιτούτο Ρόσλιν) ήταν η κλωνοποίηση πέντε γουρουνιών, μέσω μεθόδων αντίστοιχων με αυτών που χρησιμοποιήθηκαν στην περίπτωση της Ντόλι, το 2000: Μίλι, Κρίστα, Αλέξις, Καρέλ και Ντότκομ τα ονόματά τους. Ο προσανατολισμός του εν λόγω προγράμματος ήταν η «παραγωγή» οργάνων και κυττάρων που θα μπορούσαν να μεταμοσχευθούν σε ανθρώπους. Επίσης το 2000, η Ομπρέτα (αγρινό- είδος αγρίου προβάτου) αποτέλεσε την πρώτη περίπτωση κλωνοποίησης ζώου που ανήκε σε είδος υπό εξαφάνιση. Στο πρόγραμμα συνεργάστηκαν το ινστιτούτο Ρόσλιν και το πανεπιστήμιο Τεράμο (Ιταλία).

Eυγονική Με τον όρο ευγονική εννοούμε το σύνολο των επιστημονικών ερευνών και πρακτικών εφαρμογών για τη βελτίωση των κληρονομικών χαρακτηριστικών του ανθρώπινου γένους . Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στην ιστορία της Ευγονικής. Η ιστορία της Ευγονικής Ξέρουμε ότι οι εκτροφείς ζώων έχουν αρκετή επιτυχία στις ελεγχόμενες διασταυρώσεις ζώων με σκοπό τη βελτίωση της ράτσας τους και την απόκτηση ειδικών χαρακτηριστικών, ωφέλιμων κατά κάποιο τρόπο στον άνθρωπο. Το ίδιο επιτυγχάνουν οι καλλιεργητές φυτών ή ακόμα οι καλλιεργητές μικροοργανισμών. Τίθεται έτσι το ερώτημα αν θα μπορούσε να γίνει το ίδιο με τον άνθρωπο, να κατευθυνθεί δηλαδή η εξέλιξη του προς κάποιους «καλούς» ή επιθυμητούς σκοπούς. Αυτό ακριβώς θέλει να κάνει η ευγονική, να βελτιώσει δηλαδή την ανθρώπινη φύση από γενετική άποψη. Το πρόβλημα είναι ότι ο καθορισμός των «θετικών» ή επιθυμητών χαρακτηριστικών, όπως 57

ιστορικά τουλάχιστον έχει αποδειχθεί, γίνεται συνήθως με βάση τα συμφέροντα μιας εκλεκτικής ομάδας ή ελίτ, η οποία θέλει να επιβάλλει τις απόψεις της στις άλλες ανθρώπινες ομάδες ή στη μείζονα ανθρωπότητα. Ένα άλλο επίσης πρόβλημα είναι το γεγονός ότι η ευγονική έχει γενικά τη τάση να αγνοεί το ρόλο που παίζει η επίδραση του περιβάλλοντος στη διαμόρφωση των ανθρώπινων χαρακτηριστικών. Οι παραδοσιακά πάντως εκφρασθέντες σκοποί της ευγονικής είναι δύο:) Να απομονώσει ή να εμποδίσει την αναπαραγωγή (με στείρωση) γενετικά ελαττωματικών ατόμων και 2) Να ενθαρρύνει την αναπαραγωγή σωματικά και διανοητικά αρτίων ατόμων. Ο πρώτος σκοπός έχει χαρακτηρισθεί από μερικούς σαν αρνητική ευγονική, αλλά είναι βασικά κυρίαρχη θέση στις περισσότερες, αν όχι σε όλες τις ευγονικές κινήσεις. Ο ανθρωπολόγος που προώθησε την ευγονική επινόησε πολύτιμες ερευνητικές μεθόδους και θεμελίωσε τις επιστήμες της βιομετρίας και της μετεωρολογίας Η ιδέα για τη βελτίωση της ανθρώπινης ράτσας με βάση τη κληρονομικότητα ανάγεται σε πολύ παλιές εποχές. Γνωρίζουμε την άποψη των αρχαίων Σπαρτιατών για τα ελαττωματικά παιδιά, που τα έριχναν στον Καιάδα. Η «Πολιτεία» επίσης του Πλάτωνα εξιδανικεύει μια κοινωνία στην οποία υπάρχει μια συνεχής επιλογή για τη βελτίωση του ανθρωπίνου γένους. Ο Βρετανός οικονομολόγος Τόμας Μάλθους επεσήμανε τον αγώνα για την επιβίωση, τον οποίο ο Δαρβίνος τον είδε σαν ένα μέσο για την εξέλιξη. Η πρώτη σημαντική εργασία για την ευγονική ήταν το βιβλίο «Η Κληρονομική Μεγαλοφυία» (1869) του Άγγλου φυσιοδίφη και εξαδέλφου του Δαρβίνου, Φράνσις Γκάλτον (1822 – 1911), όπου αυτός παρουσίασε τα αποτελέσματα των μελετών του για τις οικογένειες επιφανών ανθρώπων, σα μια απόδειξη της άποψης του ότι «θα ήταν πολύ πρακτικό να δημιουργήσουμε μια πολύ προικισμένη ράτσα ανθρώπων με συνετούς γάμους στη διάρκεια αρκετών συνεχόμενων γενεών». Το 1883 δημοσίευσε το βιβλίο του «Έρευνες πάνω στην Ανθρώπινη Ικανότητα» στο οποίο επινόησε τον Αγγλικό όρο θυςθπΐοδ, δηλαδή ευγονική, τον οποίο παρήγαγε από την Ελληνική λέξη ευγενής. Ο ορισμός που έδωσε σε αυτό για την ευγονική είναι ο εξής: «Έργο της ευγονικής είναι να εξετάζει τις πράξεις ή ενέργειες του κοινωνικού συνόλου, οι οποίες ασκούν κάποια επίδραση στη βελτίωση ή χειροτέρευση των σωματικών ή ψυχικών ιδιοτήτων

των

μελλοντικών

γενεών

μιας

φυλής».

Στο

βιβλίο

του

«Η

Φυσική

Κληρονομικότητα» (1889) πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη και εφαρμογή προχωρημένων στατιστικών μεθόδων για τη μελέτη του ανθρώπου. Προώθησε την επιστημονική μετεωρολογία, συνέταξε τον πρώτο μετεωρολογικό χάρτη 58

εισάγοντας τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα και προσδιόρισε τους αντικυκλώνες. Εισήγαγε, μεταξύ άλλων, την επιστήμη της βιομετρίας, τις στατιστικές έννοιες της συσχέτισης και της παλινδρόμησης, τις μεθόδους της ιστοριομετρίας, της ψυχομετρίας και της διαφορικής ψυχολογίας, όπως και μια τεχνική για την εξέταση των δακτυλικών αποτυπωμάτων που διαρκεί ως τις ημέρες μας. Παρόλο που η προσέγγιση του Γκάλτον στην ευγονική ήταν βασικά θετική, αυτός δεν μπόρεσε να ξεπεράσει μερικές από τις προκαταλήψεις ενός Άγγλου τζέντλεμαν σε σχέση με τη κοινωνική τάξη και τη ράτσα. Έτσι στις μελέτες του για τις οικογένειες των επιφανών ανθρώπων, αυτός υποτίμησε την εμφανή επίδραση ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος. Ο ίδιος ανέπτυξε και χρησιμοποίησε πολλές από τις στατιστικές μεθόδους για τη μελέτη των πληθυσμών και ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε την αξία της μελέτης των διδύμων για την έρευνα της κληρονομικότητας. Παρόλο που προσέδωσε μια θρησκευτική σχεδόν σημασία στην ευγονική κίνηση, δεν τη σκεφτόταν με επαναστατικούς όρους, αλλά σα μια παράλληλη δραστηριότητα μαζί με την παλιά συνήθεια της τυχαίας σμίξης των ανθρώπων. Ο Γκάλτον δώρισε το 1904 μια υποτροφία για έρευνα στην ευγονική και με τη διαθήκη του προσέφερε κεφάλαια για τη δημιουργία μιας έδρας ευγονικής στο Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Την υποτροφία και την έδρα την πήρε τελικά ο μαθηματικός Καρλ Πήρσον, ο οποίος βοήθησε στη δημιουργία της επιστήμης της Βιομετρίας, της στατιστικής δηλαδή πλευράς της βιολογίας. Ο Πήρσον ήταν όμως ρατσιστής. Πίστευε ότι το περιβάλλον επηρέαζε ελάχιστα στην ανάπτυξη των διανοητικών ή συναισθηματικών ιδιοτήτων, ότι ο υψηλός δείκτης γεννήσεων των πτωχών ήταν μια απειλή για το πολιτισμό και ότι οι «ανώτερες» φυλές θα πρέπει να αντικαταστήσουν τις «κατώτερες». Οι απόψεις του έδωσαν έκφραση σε αυτούς που πίστευαν στη φυλετική και τη ταξική ανωτερότητα. Καλώς λοιπόν κατηγορήθηκε μαζί με την ευγονική κίνηση των ΗΠΑ για την τρομακτική κατάχρηση της ευγονικής στη Χιτλερική Γερμανία. Η Αγγλική Εταιρία της Ευγονικής που ιδρύθηκε το 1907 από το Γκάλτον, αντιτίθετο στις απόψεις του Πήρσον, αλλά και η ίδια ήταν αρκετά αργή στην απόρριψη των προκαταλήψεων που επικρατούσαν εκείνη την εποχή. Η Αμερικανική Ευγονική Εταιρία ιδρύθηκε το 1926 από ανθρώπους που πίστευαν «ότι η λευκή φυλή ήταν ανώτερη από τις άλλες φυλές και επιπλέον ότι η «Βόρειοι» λευκοί ήσαν ανώτεροι από τους άλλους λευκούς». Αυτοί θεωρούσαν τις φυλές σαν αμιγείς ομάδες, αρκετά διαχωρισμένες μεταξύ τους. Δεν ήξεραν ότι όλες οι φυλές είναι μίξεις πολλών τύπων, ότι η κατανομή των γονιδίων μεταβάλλεται σε αυτές αναλογικά και όχι σε είδος, όπως 59

αποδεικνύεται από τη κατανομή των διάφορων ομάδων αίματος σε όλες τις φυλές. Δεν συνειδητοποίησαν ότι το περιβάλλον είναι τόσο ανεξέλεγκτο, που οι επιστήμονες δεν μπορούν λογικά να προτείνουν απόψεις για να αποδώσουν γενετικές διαφορές στις διάφορες φυλές. Επιπλέον, αυτοί πίστευαν ότι οι ανώτερες τάξεις είχαν ανώτερες γενετικές ιδιότητες, που δικαιολογούσαν το γεγονός ότι ήσαν η τάξη του πλούτου και της εξουσίας. Η επιστήμη εκείνης της εποχής υποστήριξε διάφορες ακραίες απόψεις για την «ανοησία» και για τους «εγκληματικούς τύπους». Τα τεστ ευφυίας, που εισήχθησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1900 από το Γάλλο ψυχολόγο Άλφρεντ Μπίνετ, θεωρήθηκαν, σε αντίθεση με τις απόψεις του ίδιου του Μπίνετ, ότι ήσαν δείκτες της έμφυτης, γενετικής ευφυίας του ατόμου. Η εγκληματικότητα εθεωρείτο γενικά σαν ένα επακόλουθο της ανοησίας. Έγιναν μελέτες πάνω σε εκφυλισμένες οικογενειακές γενεαλογίες για να αποδείξουν ότι εκατοντάδες άτομα σε κάθε μια από αυτές ήσαν ανόητοι ή εγκληματικοί τύποι, λόγω της κληρονομικότητα που δέχθηκαν από ένα μοναδικό πρόγονο, πριν από πέντε ή έξη γενεές. Πολλοί ισχυρίστηκαν ότι οι μετανάστες από τη νότια (Ιταλοί και Έλληνες) και την ανατολική Ευρώπη, εκτός από το να είναι κοινωνικά κατώτεροι, περιελάμβαναν εγκληματικά και ελαττωματικά γένη. Υπήρχαν πολλά πράγματα στη διανοητική ατμόσφαιρα των ΗΠΑ εκείνη την εποχή που καλλιέργησαν μια ακραία ρατσιστική άποψη με βάση της θεωρία της κληρονομικότητας. Ακόμα οι ευγονιστές προσπάθησαν ιδιαιτέρως να περιορίσουν τη μετανάστευση. Τα επιχειρήματα τους μαζί με αυτά άλλων ομάδων που υπερασπιζόντουσαν τους περιορισμούς για διαφορετικούς λόγους, κορυφώθηκαν με τη ψήφιση της Νομοθετικής Πράξης για τη Μετανάστευση το 1924, η οποία περιόρισε τον αριθμό των μεταναστών στους 150.000 ετησίως, με όχι περισσότερο από 2% για κάθε εθνικότητα. Αργότερα έγινε σαφές ότι το υλικό που είχαν παρουσιάσει οι οπαδοί της ευγονικής στις ακροάσεις του Κογκρέσου είχε πολύ μικρή επιστημονική οξίο. Οι ευγονιστές αυτό το καιρό έδιναν μεγάλη έμφαση στη στείρωση των ελαττωματικών ατόμων. Κατά το 1931 είχαν θεσπιστεί νόμοι στείρωσης σε 27 πολιτείες των ΗΠΑ και κατά το 1935 αυτοί οι νόμοι είχαν περάσει στη Δανία, την Ελβετία, τη Γερμανία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία (όλοι αυτοί μέτα τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο, αρχισαν να κατηγορούν τον Κινέζους για τους νόμου στείρωσης). Οι περισσότεροι από αυτούς τους νόμους προέβλεπαν την εκούσια ή υποχρεωτική στείρωση ορισμένων ομάδων ανθρώπων που εθεωρούντο παρανοϊκοί, με νοητική ανεπάρκεια ή επιληπτικοί. Μερικοί εφαρμόζοντο εξίσου στους κατ’ έξιν εγκληματίες και οτους παρεκκλίνοντες σεξουαλικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο σκοπός ήταν 60

καθαρά ευγονικός, αν και μερικοί νόμοι επέτρεπαν σιωπηρά την στείρωση για κοινωνικούς περισσότερο παρά για γενετικούς λόγους. Στις ΗΠΑ οι περισσότερες πολιτείες δεν εφήρμοσαν ευρέως αυτά τα ακραία μέτρα και ο αριθμός των στειρώσεων σπάνια ξεπερνούσε τους 100 το χρόνο. Η εξαίρεση ήταν η Καλιφόρνια, όπου ο μέσος όρος των στειρώσεων ήταν περισσότεροι από 350 το χρόνο με ένα σύνολο 9.931 κατά το 1935, και μερικές από τις πολιτείες του Νότου, που είχαν αρκετά υψηλά ποσοστά στείρωσης σχετικά με τους πληθυσμούς τους. Οι υποθέσεις των ευγονιοτών υπέστησαν οξεία κριτική τη δεκαετία του ’30 και δυσφημίστηκαν μετά τη μεγαλύτερη κατάχρηση αυτής της ιδέας από τη Χιτλερική Γερμανία, όπου με την αιτιολογία της δημιουργίας μιας «υπερφυλής», οι Ναζί δολοφόνησαν εκατομμύρια ανθρώπων που θεωρήθηκαν ότι είχαν κατώτερα γονίδια (Εβραίοι, Τσιγγάνοι, παράφρονες και ομοφυλόφιλοι). Το γεγονός πάντως είναι ότι ο Χίτλερ έκλεψε τις περισσότερες ιδέες του για την ευγονική από τις ΗΠΑ. Η δημοτικότητα της ευγονικής και του κοινωνικού Δαρβινισμού συνεχίσθηκε στις ΗΠΑ και στη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.

Μεμονωμένα

παραδείγματα

ακούσιας

στείρωσης

ελαττωματικών

ατόμων

συνεχίστηκαν στις ΗΠΑ ακόμα και στη δεκαετία του 1970. Η ευγονική όμως δεν πέθανε με το τέλος του 2ο Παγκοσμίου Πολέμου και την πτώση της Γερμανίας. Το 1956 ο Frederick Osborn δήλωσε τη νέα πολιτική της ευγονικής, την κρυπτοευγονική σε μια προσπάθεια αποσύνδεσης από τα φαντάσματα του παρελθόντος. «Οι ανθρωποι δε θα δεχθούν την ιδέα ότι δεύτερης διαλογής… πρέπει να τους δώσουμε άλλα κίνητρα (για να περιορίσουμε την αναπαραγωγή του) Πρέπει να βρούμε ένα σύστημα εθελοντικής ασυνείδητης επιλογής»”. έλεγε. Στενά συνδεδεμένη με την ευγονική είναι η πολιτική του πληθυσμιακού ελέγχου. Το μεγάλο αυτό θέμα δεν εξαντλείται με μικρές αναφορές. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι για το σκοπό του πληθυσμιακού επέγχου ιδρύθηκε το 1952 το Πληθυσμιακό Συμβούλιο. Ιδρυτής του ο John Rockefeller o III (όποια πέτρα και να σηκώσεις έναν ΡΦ βρίσκεις). Το συμβούλιο ξόδεψε περίπου 176 εκατομμύρια δολάρια τα 25 πρώτα χρόνια λειτουργίας του. Η σχέση του με τον Kissinger φαίνεται από το γεγονός ότι το 1974 το Εθνικό Συμβούλιο των ΗΠΑ κυκλοφόρησε μια εγκύκλιο 200 σελίδων με θέμα “National Security Study Memorandum 200: Implications of Worldwide Population Growth for U.S. Security and Overseas Interests”.. το οποίο έλεγε ότι η αύξηση του πληθυσμού στην Αφρική είναι ενάντια στην ασφάλεια των ΗΠΑ…. (πότε ήρθε το ΑIDS? – γιατί δεν υπάρχει έλειξη βασικών τροφών και υγεινή στην Αφρική;, μήπως 61

όλα είναι θέμα συμπτώσεων). Ήταν το 1798, όταν ο Αγγλος κληρικός και οικονομολόγος Thomas Robert Malthus εξέδωσε ένα δοκίμιο για την αρχή του πληθυσμού (Essay on the Principle of Population). Το κείμενο tου που έμελλε τους επόμενους αιώνες να ασκήσει τεράστια επίδραση στη Δυτική σκέψη. Η πληθυσμιακή θεωρία του Malthus: Μικρή αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε αύξηση των παραγωγικών μέσων (συμπεριλαμβανομένου και του εργατικού δυναμικού) που με τη σειρά της οδηγεί σε αύξηση της διαθέσιμης τροφής για εν εν λόγω πληθυσμό. Η αύξηση της διαθέσιμης τροφής οδηγεί σε εκ νέου αύξηση του πληθυσμού. Συσχέτιζε τον πληθυσμό με την παραγωγικότητα και τη διαθεσιμότητα της τροφής. Μικρή αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε αύξηση των παραγωγικών μέσων (συμπεριλαμβανομένου και του εργατικού δυναμικού) που με τη σειρά της οδηγεί σε αύξηση της διαθέσιμης τροφής για εν εν λόγω πληθυσμό. Η αύξηση της διαθέσιμης τροφής οδηγεί σε εκ νέου αύξηση του πληθυσμού. Δημιουργείται ένας κύκλος δηλαδή. Όμως η θετική ανάδραση σύντομα γίνεται αρνητική μιας και ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού υπερβαίνει τον ρυθμό της ανάπτυξης της τροφής. Σύντομα εμφανίζεται έλλειμμα στην τροφή το οποίο ο υποσιτιζόμενος πληθυσμός διαθέτει μονάχα δύο τρόπους για να το αντιμετωπίσει: τον πόλεμο και την λιμοκτονία. Το μοντέλο Malthus αντιστοιχεί σε μεγάλο βαθμό σε πληθυσμούς βακτηρίων σε εργαστηριακές καλλιέργειες. Η διαφορά είναι ότι οι καλλιέργειες βακτηρίων αποτελούν κλειστά συστήματα με πεπερασμένο βαθμό ανταπόκρισης στις τροφικές απαιτήσεις του καλλιεργούμενου πληθυσμού. Όταν τα πράγματα αφορούν τη βιόσφαιρα και όχι μια καλλιέργεια εργαστηρίου τα πράγματα είναι σαφώς πιο περίπλοκα. Η πληθυσμιακή θεωρία του Malthus ήταν αυτή που επηρέασε έντονα τον Κάρολο Δαρβίνο για να αναπτύξει τη θεωρία της εξέλιξης έχοντας σαν υπόβαθρο τους νόμους της κληρονομικότητας του Μέντελ. Οι πληθυσμοί του Malthus που βρίσκονταν σε ανταγωνισμό για την εξασφάλιση τπς τροφής αποτέλεσε ένα από τα πιο ισχυρά ερεθίσματα στη σκέψη για τη διαμόρφωση εννοιών όπως η επιβίωση του ικανοτέρου, ή του καταλληλότερου είδους. Όπως αναφέραμε ο Δαρβίνος με την σειρά του επέδρασε καταλυτικά στη σκέψη του Galton και την ανάπτυξη της έννοιας της ευγονικής. Από τον Malthus, στον Δαρβίνου, στον Galton και τέλος στον νεοφιλελευθερισμο είχαμε το εξής

σχήμα:

προβολή

οικονομικών

και

κοινωνικών

προβλέψεων

στην

βιολογία, 62

επανεμφύτευση τους από τη βιολογία, στην οικονομία και την κοινωνία, αφού πρώτα έχουν ισχυρά δογμοτοποιηθεί. Ο Engels αργότερα είπε: Ολόκληρη η δαρβινική διδασκαλία του αγώνα για την ύπαρξη είναι μια μεταφορά από την κοινωνία στην ζώσα φύση του δόγματος του Hobe “bellum omnium conta omnes” και του δόγματος περί ανταγωνισμού συνδυασμένων με την πληθυσμιακή θεωρία του Malthus.

Σύχρονες Έννοιες Όταν ο Galton συνέθετε την έννοια της ευγονικής είχε κατά νου τον κίνδυνο της μειωμένης αναπαραγωγικότητας των ανωτέρων στρωμάτων της αγγλικής κοινωνίας. Την αγωνία του μοιραζόταν στην άλλη όχθη του Ατλαντικού και ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, υποστηρικτής της ευγονικής Theodore Roosevelt που προειδοποιούσε ότι η αποτυχία ζευγαριών αγγλοσαξωνικής καταγωγής να κάνουν μεγάλες οικογένειες θα οδηγούσε σε «φυλετική αυτοκτονία»”. Μπορεί η βάση μιας επιστημονικής θεωρίας ή φόβου να είναι ο φόβος; Ο φόβος του διαφορετικού; Κάπου εδώ αρχίζουν να διαφαίνονται οι πηγές της ευγονικής αντίληψης της κοινωνίας. Είναι βασικά η επιδίωξη της Κυρίαρχης Κοινωνικής Ομάδας, ταξικής ή συχνότερα φυλετικής να διατηρηθεί τα προνόμια της, να διατηρήσει το status quo. Αν δεν μπορεί να το κάνει με πολιτικά μέσα, ονειρεύεται να το επιδιώξει μέσω της βιολογίας και της ρύθμισης της αναπαραγωγικότητας. Έτσι, κυρίαρχες επιστημονικές θεωρήσεις των τελευταίων αιώνων δεν είναι παρά παιδιά των κυρίαρχων φυλετικών ομάδων (Malthus, Δαρβίνο, και Galton, που ήταν όλοι Αγγλοσάξωνες). Η εισαγωγή της έννοιας της επιβίωσης του ικανοτέρου και της φυσικής επιλογής στο κοινωνικό πεδίο απάλλαξε τις κυρίαρχες τάξεις και φυλές από το βάσανο της ηθικής του ανθρωπισμού. Έτσι βγήκε και το συμπέρασμα ότι οι ανισότητες υπάρχουν γιατί έτσι είναι ο τρόπος της φύσης. Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι γιατί είναι πιο ικανοί από τους μη πλούσιους, οι μορφωμένοι γίνονται πιο μορφωμένοι επειδή είναι πιο έξυπνοι κτλ. Αυτό τα δάνεια κοινωνικών αντιλήψεων στην επιστήμη και η τοκισμένη επιστροφή τους από την επιστήμη στην κοινωνία διαμόρφωσαν ένα αλληλένδετο πλέγμα, του είδους που ο ανατρεπτικός ιστορικός της επιστήμη: Kuhn ονόμασε παράδειγμα. Το παράδειγμα είναι μια σύνθετη παραδοχή, που επεκτείνεται στην επιστήμη, την κοινωνία, την οικονομία, την πολιτική και αντικατοπτρίζει όχι την αλήθεια αλλά το πνεύμα της εποχής. Αυτό το παράδειγμα γέννησε τη θεωρία της εξέλιξης, την ελεύθερη οικονομία, το ναζισμό και τον νεοφιλευθερισμό, το κοσμοείδωλο των Αρίων και των Αγγλοσαξώνων. Είδαμε το κίνημα της ευγονικής όπως αυτό διαμορφώθηκε στο σχετικό κοντινό παρελθόν. Η αλήθεια είναι όμως ότι η ευγονική σκέψη διατρέχει την ανθρώπινη ιστορία και συνοδοιπορεί 63

με τους εκάστοτε πολιτισμούς. Η αρχαία Σπάρτη ήταν ένα από τα πιο τρανταχτά παραδείγματα ευγονικής πολιτείας. Τα δύσμορφα, τα κακό σχηματισμένα κτλ βρέφη αφήνονται στην μοίρα του Αποθέτη. Οι νόρμες της ευγονικής διατρέχουν επίσης τις ιδιαίτερα ρατσιστικές ή ταξικές κοινωνίες. Παράδειγμα η Ινδία με το σύστημα της κάστας. Η επιμειξία ανάμεσα στις κάστες και η σεξουαλική επαφή ανάμεσα σε άτομα της ανώτερης κάστας με άτομα της κατώτερης είναι έγκλημα που τιμωρείται με θάνατο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η λέξη γαλαζοαίματος που αποδίδεται στα μέλη της βασιλικής οικογένειας ιστορικά προήρθε από μια αβάσιμη εμπειρική μέθοδο των Ισπανών να αναγνωρίζουν τους καθαρούς Ισπανούς από αυτούς είχαν προκύψει από Μαυριτανούς. Σε όλο τον κόσμο οι ευγενείς οφείλουν να διατηρούν την γονιδιακή τους καθαρότητα. Ακόμα όσο απίθανο και να φαίνεται μυθολογίες και θρησκείες διατρέχονται από το πνεύμα της Ευγονικής σκέψης. Ο Μωυσής ήταν έκθετος αλλά κατάφερε να επιβειώσει από τον Φαραω. Ο Ρωμύλος και Ρώμος ήταν έκθετα παιδιά που μεγάλωσε η λύκαινα, επιβειώσανε μέσω φυσικής επιλογής κτλ. Ο Φρόιντ χρησιμοποίησε τον Οιδίποδα για να καταδείξει την πρώιμη εκδήλωση σεξουαλικότητας του βρέφους προς την μητέρα. Όμως άμα δούμε την ιστορία του Οιδίποδα θα δούμε ότι είναι περισσότερο ευγονική παρά σεξουαλική. Ο ίδιος ο Οιδίποδας ήταν έκθετος στον Κιθαιρώνα με εντολή του πατέρα του. Ο Οιδίποδας ήταν ακόμα ένας ήρωας που κατάφερε

να

επιβιώσει,

ένας

ακόμη

εκλεκτός

της

φυσικής

επιλογής.

Ο Dawkins άλλαξε τη σκέψη του Δαρβινου θεωρώντας πως η κινητήριος δύναμη της εξέλιξης δεν ήταν η επιβίωση του ατόμου αλλά η επιβίωση των ιδιαίτερων γονιδιακών γνωρισμάτων.Το γονίδιο επρεπε να επιβιώσει στον στίβο μάχης της φυσικής επιλογής ΚΑΙ όχι το άτομο. Τι κάνει την ευγονική σκέψη τόσο διαχρονική. Μια απάντηση προσπαθεί να δώσει ο Richard Dawkins. Ο Dawkins με την θεωρία του για το εγωιστικό γονίδιο. Ο Dawkins άλλαξε τη σκέψη του Δαρβινου θεωρώντας πως η κινητήριος δύναμη της εξέλιξης δεν ήταν η επιβίωση του ατόμου αλλά η επιβίωση των ιδιαίτερων γονιδιακών γνωρισμάτων. Το γονίδιο επρεπε να επιβιώσει στον στίβο μάχης της φυσικής επιλογής ΚΑΙ όχι το άτομο. Ο Dawkins περιέγραψε αυτή την εκδοχή του Δαρβινισμού με τον όρο εγωιστικό γονίδιο. Η ευγονική και η ρατσιστική συμπεριφορά δεν είναι παρά ταξικοί ή φυλετικοί εγωισμοί που υπαγορεύονται από αυτό το εγωιστικό γονίδιο. Η Ευγονική δεν είναι παρά η ιδεολογικόποιηση ενός ορμεμφυτου, η φιλοσοφική διακήρυξη 64

του εγωιστικού γονιδίου. Η ειρωνεία είναι ότι ο Dawkins περά από το εγωιστικό γονίδιο εισήγαγε και ένα άκρως αιρετικό για τις βιολογικές επιστήμες όρο, τον όρο του μιμίδιου. Το μιμίδιο είναι η μικρότερη μονάδα που μεταφέρει εξωγονιδιακά πληροφορίες και που δεν έχει απαραιτήτως βιολογική ή υλική βάση. Το μιμίδιο είναι κάτι πλατωνικό.

Human Gerome Project: H χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος και η υπόσχεση ότι ο άνθρωπος θα μπορεί να προβλέψει τις ασθένειες και να τις θεραπεύει. Τι άλλο εργαλείο θα μπορούσε να θέλει η ευγονική; (Σκεφείτε ότι λιγότερα παιδιά με γενετικές ανωμαλίες ισοδυναμεί περισσότερες αμβλώσεις). Τι θέλουμε να φτιάξουμε με τον έλεγχο των γονιδιών; Σπαρτιάτες οπλίτες, βασιλιάδες, Αρίους, ποιος θα ξεκινήσει να ζωγραφίσει με το πινέλο του θεού το μέλλον της ανθρωπότητας; Προφανώς οι ομάδες που έχουν την δύναμη να έχουν αυτή

την

τεχνολογία.

Δεν

πρόκειται

να

είναι

για

σένα

και

για

μένα

πάντως

Σκεφτείτε ότι το επίπεδο ενός πολιτισμού καθορίζεται όχι μόνο από την τεχνογνωσία του αλλά από την ευαισθησία που δείχνει συνολικά σε άλλες ομάδες. Τα παιδιά με γενετικές ανωμαλίες είναι το άλας του πολιτισμού μας και μας διδάσκουν τον ανθρωπισμό και την ευαισθησία. Ο μελλοντικός Μπετόβεν θα θανατωθεί όταν είναι στη μήτρα επείδη θα είναι κουφός; Ποιός θα αποφασίσει ποια γονίδια και ποιοί άνθρωποι είναι τελικά άχρηστοι; Μήπως στο αδιάσπαστο ανθρώπινο ων είναι αδύνατο να ξεχωρίσεις την ήρα από το σιτάρι;

Πλαστικές επεμβάσεις Ραγδαία είναι η αύξηση των πλαστικών επεμβάσεων στην Κίνα από άτομα νεαρής ηλικίας που ψάχνουν για δουλειά και θέλουν να μοιάζουν περισσότερο με… Ευρωπαίους! Λίγο η μύτη, λίγο τα μάτια αρκετοί είναι αυτοί που καταφέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα με μοναδικό σκοπό να βρουν μια θέση εργασίας. Οι πλαστικές στην χώρα μόνο για το έτος που μας πέρασε έφτασαν περίπου το 1,5 εκατομμύριο! Σύμφωνα μάλιστα με κοινωνιολόγους γνωστού πανεπιστημίου της περιοχής, το 83% αυτών που

πέρασαν

τις

εξετάσεις

εισαγωγής

είχαν

Πλαστικές επεμβάσεις και ψυχολογία: Ενημέρωσης

αλλάξει

τα

χαρακτηριστικά

τους!

Στις μέρες μας τα Μέσα Μαζικής

καθώς και το διαδίκτυο προβάλλουν ιδεατά πρότυπα ομορφιάς που

επηρεάζουν την κοινή γνώμη σε θέματα αισθητικής και εξωτερικής εμφάνισης

του

ανθρώπου και κατ’ επέκταση την ψυχολογία του. Πέρα από αυτό σε πολλές περιπτώσεις, 65

άτυχες στιγμές της ζωής του ανθρώπου μπορούν να του στερήσουν την αρχική του εμφάνιση όταν για παράδειγμα γίνουν θύματα κάποιου ατυχήματος, εγκαύματος ή κάποιας άλλης ανωμαλίας. Επιπλέον κάποια επαγγέλματα (υποκριτική, μόντελινγκ) απαιτούν την αλλαγή της εμφάνισης των ανθρώπων ωθώντας στο χειρουργικό κρεβάτι. Σε άλλες πάλι περιπτώσεις οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να επεμβαίνουν στην εμφάνισή τους ώστε να νιώθουν νεότεροι, πιο ελκυστικοί και να κερδίζουν τη αποδοχή και το θαυμασμό των συνανθρώπων τους. Οι επιστήμονες στον τομέα της ψυχολογίας υποστηρίζουν ότι η διορθωτική πλαστική χειρουργική, όταν δεν είναι αντικειμενικά απαραίτητο να γίνει, αποτελεί μια ναρκισσιστική ανάγκη του ανθρώπου να είναι αρεστός στους άλλους. Εκτός λοιπόν από τις περιπτώσεις που είναι αναγκαίο κάποιος/α να προβεί σε πλαστική χειρουργική επέμβαση, στις υπόλοιπες περιπτώσεις η χαμηλή αυτοεκτίμηση των ανθρώπων τους οδηγεί στο να χειρουργούνται ώστε να βελτιώσουν την εμφάνισή τους, να νιώσουν πιο ελκυστικοί και συνεπώς να ωφεληθούν κοινής αποδοχής. Αυτό είναι ένα ενδοψυχικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου το οποίο του δημιουργεί την τάση να θέλει να τελειοποιείται χωρίς όμως αυτό να τον οδηγεί απαραιτήτως στην ικανοποίηση και την ψυχική ισορροπία. Σε πολλές περιπτώσεις η αυτοπεποίθηση του ατόμου δεν αποκαθίσταται, με συνέπεια το άτομο να συνεχίζει να νιώθει ατελές εμφανισιακά. Τότε το πρόβλημα δεν αφορά στην εξωτερική εμφάνιση αλλά σε εσωτερικά συναισθήματα που οδηγούν το άτομο σε θλίψη, άγχος και απογοήτευση. Για να γίνει μια ουσιαστική αλλαγή πρέπει να γίνει τόσο εξωτερική όσο και εσωτερική θεραπέια (ψυχολογική στήριξη). Μάλιστα η δεύτερη πρέπει να προηγηθεί της πρώτης ώστε οι ασθενείς πριν αποφασίσουν το πόσο θα επέμβουν στην εμφάνισή τους με μια πλαστική χειρουργική επέμβαση, να νιώθουν σιγουριά και ισορροπία και να ικανοποιηθούν με το αποτέλεσμα. Ποιοι λοιπόν κρίνονται κατάλληλοι και ποιοι ακατάλληλοι υποψήφιοι για μια πλαστική χειρουργική επέμβαση; Όσοι επιθυμούν να προβούν σε μια πλαστική χειρουργική επέμβαση πρέπει να έχουν αρχικά διευκρινίσει στον εαυτό τους τους λόγους για τους οποίους σκοπεύουν να κάνουν το βήμα αυτό και τι ακριβώς θέλουν να πετύχουν. Κατάλληλοι υποψήφιοι για μια πλαστική χειρουργική επέμβαση θεωρούνται οι ασθενείς που είναι ισορροπημένοι, με καλή ψυχολογία, χωρίς συναισθηματικές ανασφάλειες οι οποίοι απλά ενοχλούνται από την εμφάνισή τους και θέλουν να τη βελτιώσουν. Η ομάδα αυτών των ασθενών έχει ρεαλιστικές προσδοκίες, ικανοποιείται στις περισσότερες περιπτώσεις με το 66

αποτέλεσμα και συνεχίζει να διατηρεί την ισχυρή εικόνα του εαυτού. Επίσης υπάρχουν περιπτώσεις που οι ασθενείς εξ’ αιτίας κάποιας εμφανισιακής ανωμαλίας που προκύπτει στη ζωή τους, παύουν να αισθανονται άνετα με την εικόνα τους κάτι που με την πάροδο του χρόνου

τους επηρεάζει

συναισθηματικά.

Έτσι

υπάρχει

η ανάγκη

ενίσχυσης της

αυτοεκτίμησης μέσα από μια πλαστική χειρουργική επέμβαση η οποία είναι γνωστό ότι έχει τη δύναμη να συνεισφέρει θετικά προς την κατεύθυνση αυτή.

Από την άλλη πλευρά υπάρχουν ασθενείς που επιθυμούν προβούν σε πλαστική χειρουργική επέμβαση για να δώσουν λύση στα ψυχολογικά τους προβλήματα. Στην περίπτωση αυτή οι ασθενείς κρίνονται ακατάλληλοι υποψήφιοι για τέτοιου είδους επέμβάσεις εφόσον κανενός τύπου τέτοια διαδικασία δεν θα δώσει ουσιαστική λύση στο πρόβλημά τους. Τα άτομα αυτά πρέπει

να

υπόστηριχθούν

ψυχολογικά

από

ειδικούς

και

αφού

σταθεροποιηθούν συναισθηματικά να πάρουν τέτοιου είδους αποφάσεις. Συνήθως τα άτομα που χρειάζονται τέτοιου είδους υποστήριξη είναι αυτά που περνούν κάποια περίοδο προσωπικής κρίσης, άτομα ανικανοποίητα με μη ρεαλιστικές προσδοκίες, άτομα που έχουν εμμονές με ανούσια ελαττώματα σχετικά με την εικόνα τους ή γενικώς άτομα που πάσχουν από ψυχικές δαταραχές. Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητο πρώτα απ’ όλα οι ασθενείς να είναι ειλικρινείς με τον εαυτό τους και να μην διαστάσουν να συζητήσουν ανοικτά με τον ειδικό πλαστικό χειρουργό τις αλλαγές που θέλουν να επιτύχουν. Οι ασθενείς πρέπει να επιδιώξουν λεπτομερή ενημέρωση σχετικά με τα είδη πλαστικών επεμβάσεων που υπάρχουν ώστε να επιλέξουν το καταλληλότερο που θα δώσει την εξειδικευμένη λύση στο πρόβλημά τους. Εντούτοις μόνο με μια καλή επικοινωνία με τους ειδικούς θα μπορέσει να επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό τελικό αποτέλεσμα που θα βοηθήσει τους ασθενείς να κάνουν μια νέα αρχή στη ζωή τους.

67

Κοσμετολογία/ Κοσμητολογία (Cosmetology) Η Κοσμετολογία είναι η χημεία των κρεμών, των καλλυντικών, των οδοντοπαστών, των σπρέυ κλπ. Φαρμακευτική κοσμετολογία Η φαρμακευτική κοσμετολογία για την τριχόπτωση έχει σαν στόχο να διατηρήσει μαλλιά που υπάρχουν, και βέβαια όχι στη φάση που έχουν γίνει χνούδι καθώς τότε το θέμα έχει τελειώσει και δεν είναι αναστρέψιμο. Δεν είναι απλή υπόθεση και δεν λύνεται ποτέ με την απλή αναγραφή μιας «μαγικής» συνταγής. Η σωστή αντιμετώπιση περιλαμβάνει συνδυασμό θεραπειών και φαρμάκων κάτω από την διαρκή παρακολούθηση του ειδικού που θα τροποποιεί και θα εξατομικεύει την θεραπεία ανάλογα με το αποτέλεσμα.

Κοσμετολογία- Τα καλλυντικά και ο ρόλος τους στην αντιγύρανση και την ανανέωση του δέρματος Η πρόληψη και η αντιμετώπιση της γήρανσης του δέρματος περιλαμβάνει αντιηλιακή προστασία, ρετινοειδή, ενυδατικές – αναπλαστικές ουσίες, αποχρωματιστικές ουσίες, αντιοξειδωτικές ουσίες, φυτο-ορμόνες & φυτο-οιστρογόνα. Πανευρωπαϊκή ελληνική πρωτιά στην κοσμετολογία Η ΚΟΡΡΕΣ σε συνεργασία με επτά ερευνητικά κέντρα συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη βαθμολογία (14.5/15)από την ευρωπαϊκή επιστημονική επιτροπή (Seventh Framework Programme of the European Community for Research, Technological Development and Demonstration Activities) για τη μελέτη 3.600 "φυσικών δραστικών". Η ελληνική πρόταση βραβεύτηκε ανάμεσα σε 106 συμμετέχοντες και 11 συνολικά μελέτες, μετά από αξιολόγηση διάρκειας 12 μηνών. Η ΚΟΡΡΕΣ λοιπόν -σε συνεργασία με τα επτά ερευνητικά κέντρα- θα μελετήσει τις καλλυντικές δυνατότητες 3,600 φυσικών δραστικών και συγκεκριμένα την αντιγηραντική, αντιηλιακή και αντιοξειδωτική δράση τους(UV-protection, anti-aging, anti-hyper-pigmentation).

68

Ρομπότ

Τί είναι τα ρομπότ και τί μπορούν να κάνουν; Το ρομπότ είναι μια μηχανική συσκευή η οποία μπορεί να υποκαθιστά τον άνθρωπο σε διάφορες εργασίες. Ένα ρομπότ μπορεί να δράσει κάτω από τον απ'ευθείας έλεγχο ενός ανθρώπου ή αυτόνομα κάτω από τον έλεγχο ενός προ-προγραμματισμένου υπολογιστή. Τα ρομπότ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να κάνουν εργασίες οι οποίες είτε είναι δύσκολες ή επικίνδυνες για να γίνουν απ'ευθείας από έναν άνθρωπο. Σε άλλες περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται για να εκτελέσουν εργασίες ταχύτερα ή φθηνότερα απ' ότι ο άνθρωπος. Έτσι, μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην αυτόματη παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων κάποιου προϊόντος και με χαμηλότερο κόστος (για παράδειγμα, στις αλυσίδες παραγωγής). Η λέξη ρομπότ προέρχεται από το Σλαβικό robota που σημαίνει εργασία. Καθιερώθηκε ως

69

όρος με την σημερινή του έννοια το 1920 από τον Τσέχο θεατρικό συγγραφέα Karel Čapek στο έργο του"R.U.R." (Rossum's Universal Robots), όπου σατιρίζει την εξάρτηση της κοινωνίας από τους μηχανικούς εργάτες (ρομπότ) της τεχνολογικής εξέλιξης και που τελικά εξοντώνουν τους δημιουργούς τους. Σε πολλές σύγχρονες Σλαβικές γώσσες (πχ την Πολωνική) χρησιμοποιείται σαν έκφραση της καθημερινότητας με την έννοια της σκληρής δουλειάς (αντίστοιχο του χαμαλίκι). Από τα πρώτα ρομπότ που αναφέρονται στη λογοτεχνία είναι ο Τάλως από την Ελληνική Μυθολογία και οι 20 τρίποδες λέβητες του Ηφαίστου θεωρούμενοι "θαύμα ιδέσθαι" κ.¨α. Με την ανάπτυξη και μελέτη των ρομπότ ασχολείται η ρομποτική, επιστήμη που αποτελεί συνδυασμό πολλών κλάδων άλλων επιστημών, κυρίως δε της πληροφορικής, της ηλεκτρονικής και της μηχανολογίας. Στην επιστημονική φαντασία συνήθως συναντούνται ρομπότ τα οποία έχουν τη μορφή ανθρώπου. Αυτά τα ρομπότ καλούνται ανδροειδή. Τα σημερινά ρομπότ δεν είναι ανδροειδή (androids) που

κατασκευάστηκαν

για

να

υποδυθούν

ανθρώπινα

όντα.

Σημαντική συνεισφορά στη φιλολογία για τα ρομπότ είχε ο Ισαάκ Ασίμωφ με τους τρείς νόμους της ρομποτικής που διατύπωσε στα διηγήματά του. Είναι σημαντική η ανάπτυξη ρομπότ που να έχουν τα αναγκαία χαρακτηριστικά ώστε να είναι φιλικά και ωφέλιμα προς τον άνθρωπο. Τα στοιχεία αυτά ονομάζονται στοιχεία κοινωνικής νοημοσύνης.

Δάσκαλοι ρομπότ σε σχολεία της Κορέας 70

Σε ένα δημοτικό σχολείο στο Daegu, της Νότιας Κορέας, σκέφτηκαν να αξιοποιήσουν καλύτερα τα ρομπότ και να τα χρησιμοποιήσουν στο χώρο της εκπαίδευσης. Το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Κορέας (KIST), ανέπτυξε το EngKey, ένα ρομπότ ύψους ενός μέτρου, με οθόνη αντί για πρόσωπο, το οποίο κάνει μάθημα στους μαθητές! Το ρομπότ διδάσκει αγγλικά στους μαθητές, διαβάζει βιβλία και χορεύει κουνώντας το κεφάλι και τα χέρια του. Υπάρχουν επί του παρόντος είκοσι εννέα τέτοια ρομπότ, τα οποία διδάσκουν σε διάφορα σχολεία, σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα σχεδιασμένο για την ανάπτυξη της βιομηχανίας των ρομπότ.

Χειρουργικό ρομπότ σε επίδειξη επιδεξιότητας

Το ρομπότ "Da Vinci" είναι γνωστό για την εντυπωσιακή ακρίβεια των κινήσεών του κατά την διάρκεια των δύσκολων χειρουργικών επεμβάσεων. Δείτε μια εντυπωσιακή επίδειξη κατά την οποία ένας επιδέξιος χειρούργος κατασκευάζει μια πολύ μικρή χάρτινη σαΐτα με την βοήθεια του ρομπότ.

71

"Τα Παιδιά του Χίτλερ" Στις 12 Δεκεμβρίου 1935, εβδομήντα πέντε χρόνια πριν, ο αρχηγός των Ες Ες, Χάινριχ Χίμλερ, δημιούργησε το πρόγραμμα ευγονικής Lebensborn (Πηγή Ζωής). Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, μέλη των Ες Ες ενθαρρύνονταν να τεκνοποιούν με γυναίκες που πληρούσαν τα χαρακτηριστικά της «άριας φυλής». Σε κάθε παιδί δινόταν ένας αριθμός, ενώ οι Γερμανοί βοηθούσαν οικονομικά την ανύπαντρη μητέρα. Το πρόγραμμα ξεκίνησε αρχικά στη Γερμανία, ενώ επεκτάθηκε και σε χώρες της δυτικής και βόρειας Ευρώπης κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Στις χώρες αυτές που βρίσκονταν υπό γερμανική κατοχή, χιλιάδες γυναίκες που είχαν ερωτικές σχέσεις με Γερμανούς στρατιώτες, ήταν αποκλεισμένες κοινωνικά. Στη Γαλλία μάλιστα τις κούρευαν και τις περιέφεραν γυμνές στους δρόμους, ενώ είχε ψηφιστεί ειδικός νόμος για την τιμωρία τους με την ονομασία colaborization horizontiale (οριζόντια συνεργασία). Έτσι, οι γυναίκες αυτές δεν είχαν πολλές εναλλακτικές επιλογές, παρά να ζητήσουν βοήθεια στο πλαίσιο του προγράμματος Lebensborn. Αρχικά, το Lebensborn αποτελούσε ίδρυμα πρόνοιας για τις συζύγους των αξιωματούχων των Ες Ες. Στις εγκαταστάσεις του λειτουργούσαν μαιευτήρια και βρεφοκομεία. Εκεί, μπορούσαν να απευθυνθούν και ανύπαντρες γυναίκες, οι οποίες είτε ήταν έγκυες είτε είχαν γεννήσει και χρειάζονταν βοήθεια, με την προϋπόθεση ότι πληρούσαν τα «φυλετικά κριτήρια». Στη συνέχεια, στις εγκαταστάσεις προστέθηκαν ορφανοτροφεία, προσωρινά σπίτια αλλά και υπηρεσίες υιοθεσίας. Το πρώτο γνωστό σπίτι του προγράμματος δημιουργήθηκε το 1936 σε ένα χωριό κοντά στο Μόναχο, το Steinhφring, ενώ οι πρώτες εγκαταστάσεις εκτός Γερμανίας εντοπίζονται στη Νορβηγία το 1941. Αν και το πρόγραμμα επεκτάθηκε σε αρκετές χώρες υπό γερμανική κατοχή, η κύρια δραστηριότητά του ήταν στη Γερμανία, τη Νορβηγία αλλά και στη βορειο-ανατολική Ευρώπη, κυρίως στην Πολωνία. Στη Νορβηγία, η «Πηγή Ζωής» επικεντρωνόταν στην παροχή βοήθειας στα παιδιά Γερμανών στρατιωτών με γυναίκες από τη Νορβηγία. Στη βορειοανατολική Ευρώπη, παράλληλα με την παροχή υπηρεσιών στα μέλη των Ες Ες, ασχολούνταν με την υιοθεσία παιδιών, κυρίως ορφανών, από οικογένειες στη Γερμανία. Υπολογίζεται ότι περίπου 8.000 παιδιά γεννήθηκαν στη Γερμανία σε σπίτια του προγράμματος, και άλλες 8.000 στη Νορβηγία. Στις υπόλοιπες περιοχές ο αριθμός ήταν αρκετά μικρότερος. Επίσης, στη Νορβηγία πραγματοποιήθηκαν περίπου 250 υιοθεσίες στο πλαίσιο του Lebensborn. Οι περισσότερες μητέρες γνώριζαν για την υιοθεσία, όμως πολλές 72

δεν ήξεραν ότι θα έμεναν στη Γερμανία. Μετά το τέλος του πολέμου, το κομμάτι του προγράμματος που δραστηριοποιούνταν στη βορειοανατολική Ευρωπη κατηγορήθηκε για απαγωγή παιδιών προκειμένου να τα υιοθετήσουν οικογένειες στη Γερμανία. Ωστόσο, κατά τη δίκη της Νυρεμβέργης δεν βρέθηκαν στοιχεία

για

άμεση

ανάμειξη

του

προγράμματος

στις

απαγωγές.

Όταν σταμάτησε ο πόλεμος, τα παιδιά αυτά ήταν που υπέφεραν περισσότερο, καθώς αποκρυσταλλώνουν ξαφνικά πάνω τους τα αντιγερμανικά αισθήματα ενός ολόκληρου λαού. Υπέστησαν

κακοποιήσεις,

βιασμούς,

ενώ

άλλα

υποχρεωτικά

μεταφέρθηκαν

σε

ορφανοτροφεία. To 2007, 154 Νορβηγοί, ένας Γερμανός και τέσσερις Σουηδοί, παιδιά του Lebensborn, προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ζητώντας δικαίωση και αποζημιώσεις για τα δεινά που υπέστησαν στη μεταπολεμική Νορβηγια.

Μπριτζίλντα Χίλη Τίλκας Μάριος Ειρήνη Φαντλέιγε Ανδρέας Φάντσο

73

Ιούλιος Βερν Ο Ιούλιος Βερν (γαλλικά : Jules Verne) (8 Φεβρουαρίου 1828 - 24 Μαρτίου 1905) ήταν Γάλλος συγγραφέας, από τους πρωτοπόρους του είδους της επιστημονικής φαντασίας . Είναι περισσότερο γνωστός από τα μυθιστορήματά του Ταξίδι στο Κέντρο της Γης(1864), 20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα (1870) και Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες (1873). Ο Βερν έγραψε για αεροπορικά και διαστημικά ταξίδια πριν εφευρεθούν πρακτικά τα αεροπλάνα και πριν επινοηθούν τα πρακτικά μέσα ενός διαστημικού ταξιδιού. Είναι ο δεύτερος πιο μεταφρασμένος συγγραφέας στον κόσμο (μετά την Αγκάθα Κρίστι). Μερικά από τα βιβλία του γυρίστηκαν σε κινηματογραφικές ταινίες, κινούμενα σχέδια και τηλεοπτικές σειρές. Ο Βερν αναφέρεται συχνά ως ο "Πατέρας της Επιστημονικής Φαντασίας", τίτλο που μερικές φορές μοιράζεται με τον Χιούγκο Γκέρνσμπακ και τον Χ. Τζ. Γουέλς

74

Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες *ταινία

Δράση, ταξίδια σε εξωτικούς προορισμούς και άφθονο γέλιο υπόσχεται η πρωτότυπη κινηματογραφική αυτή μεταφορά του κλασικού βιβλίου του Ιουλίου Βερν από τον σκηνοθέτη του "Νεροκουβαλητή" με την υπόθεση να επικεντρώνεται στο βοηθό του Φιλέα Φογκ, Πασπαρτού. Τον υποδύεται ο θρύλος των πολεμικών τεχνών, Τζάκι Τσαν που μαζί με τους 75

Τζον Κλιζ, Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ, Κάθι Μπέιτς και την τραγουδίστρια Μέισι Γκρέι κάνουν ένα απίστευτο ταξίδι στις πέντε ηπείρους.

-

O διεθνής σούπερσταρ Τζάκι Τσαν ("Αλεξίσφαιροι Ντετέκτιβ", "Οι Ιππότες της Σανγκάης") και ο κωμικός Στιβ Κούγκαν ("24 Ηοur Party People") πρωταγωνιστούν στην μεγάλου μήκους κινηματογραφική μεταφορά του κλασικού μυθιστορήματος του Ιούλιου Βερν "Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 Μέρες". Ο Τσαν υποδύεται τον Πασπαρτού ενώ ο Κούγκαν τον εκκεντρικό Βρετανό εφευρέτη Φιλέα Φογκ.

- Μαζί τους στο καστ ο βραβευμένος με Όσκαρ Τζιμ Μπρόντμπεντ ("Ίρις", "Μουλέν Ρουζ") στο ρόλο του Λόρδου Κέβιν, πολέμιου της προοδευτικής σκέψης, η βραβευμένη με Σεζάρ Σεσίλ ντε Φρανς στο ρόλο της Μονίκ, μίας όμορφης γαλλίδας καλλιτέχνιδας, ο σκοτσέζος ηθοποιός Γουέν Μπρέμερ ("Τrainspotting", "Περλ Χάρμπορ", "Μαύρο Γεράκι: Η Κατάρριψη") ως ο κακότυχος Αστυνόμος Φιξ, ο βετεράνος Ίαν Μακνίς ("From Hell", "'Aκρως Τρελό κι Απόρρητο") ως ο Λόρδος Κίτσενερ και μία από τις πιο δημοφιλείς ηθοποιούς του Χονγκ Κονγκ, η Κάρεν Μοκ στο ρόλο της Φανγκ.

- Πλήθος μεγάλων ηθοποιών κάνουν επίσης γκεστ εμφανίσεις. Ανάμεσα τους και η βραβευμένη με Όσκαρ Κάθι Μπέιτς στο ρόλο της Βασίλισσας Βικτωρία, ο Άρνολντ Σβατσενέγκερ στο ρόλο του Πρίγκιπα Χάπι, ο θρύλος της κωμωδίας Τζον Κλιζ("Μοnty Python", "Ένα Ψάρι που το Έλεγαν Γουάντα") στο ρόλο άγγλου αστυνομικού, ο αμερικανός κωμικός ηθοποιός Ρομπ Σνάιντερ ("Σκέτο Ζώον") στο ρόλο εκκεντρικού άστεγου, ο Μαρκ Άντι του "Άντρες με τα Όλα τους" στο ρόλο του καπετάνιου του ατμόπλοιου, ο Σερ Ρίτσαρντ Μπράνσον στο ρόλο του άνδρα στο αερόστατο και η τραγουδίστρια Μέισι Γκρέι στο ρόλο της Μητέρας που Καπνίζει.

- Τα γυρίσματα έγιναν στην Ταϊλάνδη και τη Γερμανία ενώ τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Μαρκ Κοράτσι του

"Νεροκουβαλητή"

και

του

"Ένας

Τραγουδιστής

στο

Γάμο

μου".

- Σ' αυτή την ιδιαίτερα ευρηματική εκδοχή της κλασσικής ιστορίας του Ιουλίου Βερν, η υπόθεση επικεντρώνεται στον Πασπαρτού (Τσαν) που προσπαθεί να φτάσει στην Κίνα για να αποκαταστήσει ένα ιερό αντικείμενο που έχει κλαπεί από το χωριό του. Ο Φιλέας Φογκ (Κούγκαν) είναι ο σύμμαχός του και ένας άνδρας που έβαλε για λίγο την φήμη του και την καριέρα του ως εφευρέτης στην άκρη για χάρη ενός τολμηρού στοιχήματος που τον θέλει να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο μέσα σε ογδόντα μέρες. Στους δύο άντρες εναντιώνεται ο 76

Λόρδος Κέλβιν (Μπρόντμπεντ), υπεύθυνος της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστήμης που συμφωνεί να χάσει την περιουσία και την δύναμή του, αν ο Φιλέας και ο Πασπαρτού τα καταφέρουν, αλλά σκοπεύει να κάνει τα πάντα για να δυσκολέψει την προσπάθειά τους.

- Σύντομα στην παρέα του Φιλέα Φογκ και του Πασπαρτού θα μπει και η Μονίκ ντε Γκρέιβ (Σεσίλ ντε Φρανς), μία όμορφη γαλλίδα καλλιτέχνης που βλέπει στο ταξίδι αυτό τη λύση για τη χαμένη της έμπνευση. Αφού πείθει τους δύο άνδρες να την πάρουν μαζί στο ταξίδι, όχι μόνο βρίσκει τη χαμένη καλλιτεχνική της φλέβα, αλλά και τον έρωτα, αφού αρχίζει να αναπτύσσει αισθήματα για τον συγκρατημένο επιστήμονα Φογκ. Κατά τη διάρκεια της περιπέτειάς τους, η παρέα συναντά πολλούς και διάφορους χαρακτήρες βιώνοντας από τη μία τον έρωτα, το γέλιο και τις συγκινήσεις και από την άλλη τον κίνδυνο και την αγωνία πάντα στην προσπάθειά τους να τα βάλουν με το χρόνο και να ταξιδέψουν παντού.

- Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων εβδομάδων γυρισμάτων στην Ταϊλάνδη, η χώρα διπλασιάστηκε και αποτέλεσε την Κίνα και την Ινδία, αφού χρησιμοποιήθηκε για σκηνές στο χωριό του Πασπαρτού, Λανζού, και στους δρόμους του Aγκρα στην Ινδία. Ο σκηνογράφος Πέρι Μπλέικ είχε να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις αφού κλήθηκε να φτιάξει ένα αυθεντικό κινέζικο χωριό που θα είχε και τον ναό του. Το χωριό χτίστηκε εξ ολοκλήρου σε μια περιοχή στην περιοχή Μπαάν-Νάι-Σα που βρίσκεται γύρω στα 20' απόσταση από τη δημοφιλή παραλία του Κράμπι. Όταν ολοκληρώθηκε το εντυπωσιακό αυτό χωριό αποτέλεσε τη βάση της παραγωγής για δύο περίπου εβδομάδες, όπου οι θερμοκρασία σκαρφάλωνε στα ύψη και άφθονο αντιηλιακό και άπειρα λίτρα νερό ήταν απαραίτητα τόσο για το συνεργείο όσο και για τους ηθοποιούς.

- Το κινέζικο χωριό χρησιμοποιήθηκε στις σκηνές όπου η τριμελής παρέα καταφθάνει στο χωριό του Πασπαρτού. Εκεί εκτενής και συναρπαστικές σκηνές πολεμικών τεχνών από τον μετρ του είδους, Τζάκι Τσαν, δίνουν και παίρνουν.

- Το δεύτερο μεγάλο σκηνικό της ταινίας χτίστηκε κοντά στο ξενοδοχείο όπου διέμεναν οι συντελεστές της ταινίας στο Κράμπι. Αποτελεί ολοκληρωτική αναπαράσταση των δρόμων του Άγκρα στην Ινδία. Η τοποθεσία αυτή χρησιμοποιήθηκε για νυχτερινά γυρίσματα όπου ο Τζάκι Τσαν και ο σκοτσέζος Γιούεν Μπρέμερ που υποδύεται τον Επιθεωρητή Φιξ επιδίδονται σε εντυπωσιακά κόλπα που βεβαίως αφήνουν τον άμοιρο αστυνομικό στραπατσαρισμένο και γεμάτο μώλωπες.

77

- Το παραθεριστικό κέντρο του Πουκέ αποτέλεσε την τοποθεσία για τις σκηνές στο Ατλαντικό Ατμόπλοιο με τον βρετανό ηθοποιό Μαρκ Άντι που κάνει γκεστ εμφάνιση ως ο καπετάνιος του ατμόπλοιου που έχει γεννηθεί για έναν περίεργο λόγο... χωρίς ρώγες! Αυτό το κομμάτι των γυρισμάτων περιλαμβάνει και σκηνές με την απίστευτη Ιπτάμενη Μηχανή, μία από τις πιο σημαντικές εφευρέσεις του Φιλέα Φογκ. Το τελευταίο κομμάτι γυρισμάτων έλαβε χώρα στην Μπανκόγκ όπου η παραγωγή πέρασε δύο μέρες στον Σταθμό Θόρνμπερι για τις σκηνές όπου το τρίο παίρνει το τρένο για την Άγκρα.

-

Στη

συνέχεια

τα

γυρίσματα

μεταφέρθηκαν

στη Γερμανία,

αρχικά

στα

ιστορικά

στούντιο Μπάμπελσμπεργκ κοντά στην πόλη Πότσνταμ για τις σκηνές στο Όριεντ Εξπρές, τα εσωτερικό στην Γκαλερί του Παρισίου και στη συνέχεια στο κεντρικό Βερολίνο για την Βασιλική Ακαδημία της Επιστήμης και την Τράπεζα της Αγγλίας του Λονδίνου. Η μετατροπή ενός πασίγνωστου Γερμανικού μνημείου στο Σίτι του Λονδίνου μπέρδεψε λιγάκι τους τουρίστες και μάλιστα ένας παραξενεμένος γιαπωνέζος ρώταγε τους ντόπιους γιατί το εν λόγω κτίριο δεν βρισκόταν στον χάρτη... Η τοποθεσίες στο Βερολίνο χρησιμοποιήθηκαν επίσης για να αναπαραστήσουν το Παρίσι, την έπαυλη του Φογκ στο Λονδίνο, δρόμους του Λονδίνου, το Σαν Φρανσίσκο, την Τουρκία ενώ μία εκθαμβωτική πόλη κοντά στα γερμανοπολωνικά σύνορα με το όνομα Γκόρλιτς θα αποτελέσει το Παρίσι του 19ου αιώνα.

- Μία ομάδα πραγματικά εντυπωσιακών κινηματογραφιστών εργάστηκε για το "Αround the World in 80 Days": H βραβευμένη με Όσκαρ Κριστίν Μπλάντελ ("Τopsy Turvy" του Μάικ Λι) έκανε τις ευφάνταστες κομμώσεις και το μακιγιάζ και η επίσης βραβευμένη με Όσκαρ, Άννα Σέπαρντ ("Η Λίστα του Σίντλερ", "Ο Πιανίστας") σχεδίασε την εντυπωσιακή γκάμα των κουστουμιών της ταινίας. Ο βρετανός διευθυντής φωτογραφίας Φιλμ Μεχό ("Διπλή Παγίδα", "Η Μάσκα του Ζορό", "Τζέιμς Μποντ: Επιχείρηση Χρυσά Μάτια") ήταν ακόμα ένας της ομάδας του "Αround the World in 80 Days".

78

Σκηνοθεσία: Φρανκ Κοράτσι Σενάριο: Ντέιβιντ Τίτσερ Βασισμένο σε βιβλίο του Ιουλίου Βερν Παραγωγή: Φίλις Αλάια, Γουίλι Τσαν, Σόλον Σο Ηθοποιοί: Τζάκι Τσαν, Στιβ Κούγκαν, Σεσίλ ντε Φρανς, Τζιμ Μπρόντμπεντ, Κάθι Μπέιτς, Άρνολντ Σβατσενέγκερ, Τζον Κλιζ, Όουεν Γουίλσον, Ίαν Μακ Νίς Φωτογραφία: Φιλ Μεχό Σκηνικά: Πέρι Άντελιν Μπλέικ Μοντάζ: Τομ Λιούις Μουσική: Τρέβορ Τζόουνς

79

80

Υπόθεση Βιβλίου

Ο Φιλέας Φογκ ήταν ένας πλούσιος ερευνητής, ο οποίος είχε πολλές φαεινές ιδέες. Κάποια μέρα, πήγε στην Ακαδημία των Επιστημών, στο Λονδίνο, με την ιδέα ότι μπορεί να κάνει τον γύρο του κόσμου σε 80 μέρες. Πολλοί αμφισβήτησαν τα λόγια του, κάτι το οποίο ο ίδιος δεν το επέτρεπε. Έτσι κάποια βραδιά στοιχημάτισε όλη του την περιουσία (₤20.000) ότι μπορούσε να πραγματοποιήσει ο ίδιος τον γύρο του κόσμου σε 80 μέρες. Κι έτσι ξεκίνησε το ταξίδι, με τον υπηρέτη του, Πασπαρτού. Η διαδρομή που θα ακολουθούσε ήταν η εξής: Λονδίνο-Σουέζ, μέσω Μοντ Σενί και Μπρίντεζι σιδηροδρομικώς και ατμοπλοϊκώς (7 ημέρες) Σουέζ-Βομβάη, ατμοπλοϊκως (13 ημέρες) Βομβάη-Καλκούτα, σιδηροδρομικώς (3 ημέρες) Καλκούτα-Χονγκ Κονγκ, ατμοπλοϊκώς (13 ημέρες) Χονγκ Κονγκ-Γιοκοχάμα (Ιαπωνία), ατμοπλοϊκώς (6 ημέρες) Γιοκοχάμα-Σαν Φρανσίσκο, ατμοπλοϊκώς (22 ημέρες) Σαν Φρανσίσκο-Νέα Υόρκη, σιδηροδρομικώς (7 ημέρες) Νέα Υόρκη-Λονδίνο, ατμοπλοϊκώς και σιδηροδρομικώς (9 ημέρες).... Σύνολο 80 ημέρες. Τελικά γυρίζει στην Αγγλία, νομίζοντας ότι είχε χάσει το στοίχημα, γυρίζοντας μια μέρα αργότερα. Όμως, λίγο αργότερα, συνειδητοποίησε ότι είχε φτάσει λίγο νωρίτερα και τρία λεπτά πριν λήξει η προθεσμία του, πηγαίνει στην Ακαδημία και κερδίζει το στοίχημα. Στο τέλος του είπαν ότι αντί να φτάσει στις 21 Δεκεμβρίου, 80ή μέρα, έφτασε μια μέρα νωρίτερα, λόγω του ότι, ταξιδεύοντας αντίθετα προς την πορεία περιστροφής της γης, κέρδισε μία ημέρα που δεν είχε υπολογίσει.

81

O Ιούλιος Βερν στην οθόνη

Σινεμά χωρίς Jules Verne (1828-1905) δεν γίνεται, αν και πιθανότατα δεν συναντήθηκαν ποτέ. Δεν υπάρχει μαρτυρία ότι ο Βερν παρακολούθησε κινηματογράφο, ούτε το "Ταξίδι στη Σελήνη" (1902) του Μελιές που βασιζόταν σε βιβλίο του- ουσιαστικά την πρώτη κινηματογραφική ταινία με σενάριο και σκηνοθεσία. Όμως, ο κινηματογράφος συνέλαβε και απέδωσε μέσα στη σκοτεινή αίθουσα την ατμόσφαιρα των μυθιστορημάτων του. Το μεταφυσικό στοιχείο και τη μελαγχολία του κυριακάτικου απογεύματος σε μια πόλη όπως το Λονδίνο, με τα σπίτια, τους δρόμους, τις λέσχες και τις πλατείες (Ντε Κίρικο).

82

Παρακάτω ένας κατάλογος με την επιστημονική φαντασία του Βερν στον κινηματογράφο.

1902 Le Voyage dans la Lune Ταξίδι στη Σελήνη του Ζωρζ Μελιές 1904 Un drame dans les airs (Drama in the Air) του Gaston Velle

1904 Le Voyage a Travers l'Impossible του Μελιές

1905 Twenty Thousand Leagues under the Sea 20,000 Λεύγες κάτω από τη θάλασσα του Wallace McCutcheon

1907 20000 Lieues sous les Mers 20,000 Λεύγες κάτω από τη θάλασσα του Μελιές

83

1910 Voyage au Centre de la Terre Ταξίδι στο Κέντρο της Γης του Segundo de Chomon

1912 Α la Conquete du Pole του Μελιές

1914 'Round the World in 80 Days Ο Γύρος του κόσμου σε 80 μέρες Αμερικάνικη αγνώστου σκηνοθέτη, παραγωγής της Lewis Pennant Features

1916 Twenty Thousand Leagues under the Sea 20,000 Λευγες κάτω από τη θάλασσα του Stuart Paton Στην ταινία αυτή γίνεται η πρώτη προσπάθεια για υποβρύχια φωτογραφία. Δεν χρησιμοποιούνται ακόμη υποβρύχιες κάμερες, αλλά ένα πολύπλοκο σύστημα από σωλήνες και καθρέπτες που επέτρεπε στην κάμερα να κινηματογραφεί εικόνες μέσα στο νερό.

84

1926 Michel Strogoff Μιχαήλ Στρογκώφ του Viktor Tourjansky Γαλλο-γερμανική παραγωγή, μεγάλη επιτυχία στην εποχή της που ξεχάστηκε όμως γρήγορα με τον ερχομό του ομιλούντα. Στον ρόλο του Μιχαήλ Στρογκόφ ο μεγάλος Ρώσος ηθοποιός Μοζούχιν.

1929 The Mysterious Island Η Μυστηριώδης Νήσος των Lucien Hubbard, Benjamin Christensen και Maurice Tourneur

1938 Deti kapitana Granta Τα παιδιά του πλοιάρχου Γκραντ του Vladimir Vaynshtok Νεανική σοβιετική ταινία με αυθεντική μουσική του Προκόβιεβ.

1941 Tainstvennyy Ostrov Η μυστηριώδης Νήσος του Eduard Pentslin Οι σοβιετικές μεταφορές μυθιστορημάτων στον κινηματογράφο θεωρούνται οι πιο πιστές στο πρωτότυπο. Η ΕΣΣΔ χρησιμοποιούσε τον κινηματογράφο για παιδαγωγικούς σκοπούς. Έφερνε σε επαφη τον μεγάλο αγροτικό πληθυσμό της χώρας με την παγκόσμια λογοτεχνία, 85

ενώ με τα ντοκιμαντέρ ιστορικές προσωπικότητες βιογραφίες ή επιστημονικά επιτεύγματα. Η μυστηριώδης Νήσος, που έγραψε ο Βερν το 1874, είναι η συνέχεια των “20,000 λευγών”. Πέντε κρατούμενοι του Αμερικάνικου Εμφυλίου δραπετεύουν με ένα αερόστατο που τους μεταφέρει σε ένα άγνωστο νησί.

1951 Mysterious Island Η Μυστηριώδης Νήσος του Spencer Gordon Bennet

1954 20,000 Leagues under the Sea 20,000 Λεύγες κάτω από τη θάλασσα του Richard Fleischer Η ατομική βόμβα, η εξερεύνηση του Διαστήματος, ο Ψυχρος Πόλεμος, τα τεχνολογικά επιτεύγματα, έφεραν τη δεκαετία του '50 στο προσκήνιο το ενδιαφέρον για την επιστημονική φαντασία. Μαζί με τα εκατοντάδες sci-fi γυρίστηκαν και πολλές μεταφορές ή διασκευές του Βερν. Αυτή είναι η πιο κλασική χολιγουντιανή ταινία που βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα, παραγωγή του Ντίσνευ, με τους Κερκ Ντάγκας, Πήτερ Λορρ και Κάπτεν Νέμο τον James Mason. Ο Richard Fleischer γύρισε και άλλες επικές ταινιες όπως τον Κοναν και τον Βαραββά.

1956 Around the World in Eighty Days Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 μέρες του Michael Anderson

86

1958 Vynález Zkázy O Φανταστός Κόσμος του Ιουλίου Βερν του Karel Zeman Αν και δεν πρόκειται για μεταφορά κάποιου βιβλίου του Βερν, αλλά ένα ποτ-πουρί των ιστοριών και των ηρώων του, είναι η καλύτερη ταινία πάνω στον Βερν που γυρίστηκε ποτέ. Τσέχικη παραγωγή, μια κινηματογραφική πανδαισία με κινούμενα σχέδια, ηθοποιούς, γραφικά και κούκλες. Η υπόθεση: Ένας επιστήμονας με τον βοηθό του που πειραματίζονται με νέες εκρηκτικές ύλες όταν τους απαγάγουν Πειρατές τους οποίους έβαλε ένας μοχθηρός βιομήχανος. Ο Κάρελ Ζέμαν γύρισε και τον Τσέχο Βαρόνο Μινχάουζεν.

1958 From the Earth to the Moon Από τη Γη στη Σελήνη του Byron Haskin 1959 800 Leguas por el Amazonas 800 Λεύγες πάνω από τον Αμαζόνιο του Emilio Gómez Muriel Μεξικάνικη μεταφορά του "Ταξιδιού στον Αμαζόνιο"

87

1959 Journey to the Center of the Earth Ταξίδι στο Κέντρο της Γης του Henry Levin

1961 Master of the World του William Witney Βρετανική παραγωγή με Vincent Price και Charles Bronson!

1961 Mysterious Island Η Μυστηριώδης Νήσος του Cy Endfield

1961 Valley of the Dragons του Edward Bernds Ένα τυπικό αμερικάνικο B-movie με δεινόσαυρους, βασισμένο στο διήγημα Το κυνήγι του αερολίθου ή Κυνηγώντας το μετεωρίτη, που δημοσιεύτηκε το 1908, μετά το θάνατο του Βερν.

1962 Five Weeks in a Balloon Πέντε εβδομάδες με αερόστατο του Irwin Allen Πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα που εξέδωσε ο Βερν στα 1863.

88

1962 In Search of The Castaways του Ρόμπερτ Στήβενσον Tαινία του Ντίσνευ με τον Μωρίς Σεβαλιέ, βασισμένη στα "Παιδιά του πλοιάρχου Γκραντ".

1963 The Three Stooges Go Around the World in a Daze του Norman Maurer Όπως δηλώνει και ο τίτλος, το Τριο Στούτζες επαναλαμβάνει το στοίχημα του Φιλεας Φογκ.

1965 Les tribulations d'un chinois en Chine Οι Περιπέτειες ενός Κινέζου στην Κίνα του Phillipe de Broca Γαλλική παραγωγή με Μπελμοντό και Rochefort!

1967 Ukradená Vzducholod του Zeman

1967 Jules Verne's Rocket to the Moon (Those Fantastic Flying Fools) του Don Sharp

1969 The Southern Star Το αστέρι του Νότου του Sidney Hayers 89

Περιπέτεια για τους κυνηγούς διαμαντιών στην Αφρική. Πρωταγωνιστεί η Ούρσουλα Άντρες και σε μικρό ρόλο εμφανίζεται ο Όρσον Ουέλς.

1969 Captain Nemo and the Underwater City του James Hill

1970 Strange Holiday του Mende Brown

1970 Hector Salvadac's Ark (Na Komete) του Zeman

1971 The Light at the Edge of the World Ο φάρος στην άκρη του κόσμου του Kevin Billington Βασισμένο σε διήγημα που δημοσιεύτηκε βάσει των χειρογράφων του Βερν, και έχει υποστεί μεγάλες αλλαγές από τον γιο του Μισέλ. Με τον Κερκ Ντάγκλας.

1973 La Isla Misteriosa Η Μυστηριώδης Νήσος των Juan Antonio Bardem και Henri Colpi 90

1974 Un Capitaine De 15 Ans Ο δεκαπεντάχρονος πλοίαρχος του Jess Franco Καμία σχέση με τις άλλες εκατοντάδες καλτ ταινίες του Φράνκο, κι αυτό την κάνει ακόμα πιο καλτ! Μεταφορά του μυθιστορήματος του 1878.

1975 Kapitan Nemo Κάπτεν Νέμο των Vasili Levin και Edgar Smirnov

1975 Viaje Fantástico en Globo του René Cardona

1977 Wielka Podróz Bolka i Lolka (Stanislaw Dulz and Wladyslaw Nehrebecki 1977);

1978 Viaje al Centro de la Tierra Ταξίδι στο Κέντρο της Γης του Juan Piquer Simón

1981 Castle in the Carpathians του Stere Gulea

1981 Les Jeux de la Comtesse Dolingen de Gratz της Catherine Binet

1982 Mysterious Planet του Brett Piper

91

1988 Around the World in Eighty Days, Αυστραλέζικο κινούμενο σχέδιο

1991 Tajomstvo Alchymistu Storitza (Pawel Trzaska 1991);

1993 Eight Hundred Leagues down the Amazon του Luis Llosa

1999 Around the World in Eighty Days, Καναδικό κινούμενο σχέδιο

2003 The League of Extraordinary Gentlemen Ελληνικός τίτλος: Η Συμμαχία, του Stephen Norrington Βασισμένη στο κόμικ του Alan Moore. Πρωταγωνιστεί ο Σον Κόνερι.

2004 Around the World in Eighty Days Ο Γυρος του Κοσμου σε 80 μέρες του Frank Coraci Διασκευή του βιβλίου με τον Τσάκι Τσαν.

2007 30,000 Leagues under the Sea του Gabriel Bologna Τηλεταινία-διασκευή του βιβλίου με τον Λορέτζο Λάμας.

2008 Journey to the Center of the Earth Ταξίδι στο Κέντρο της Γης του Eric Brevig Διασκευή του βιβλίου σε 3D

2008 Journey to the Center of the Earth Ταξίδι στο Κέντρο της Γης του Davey Jones

92

Βιντεοταινία που κυκλοφόρησε μάλλον για να μπερδέψει αυτούς που ήθελαν να δουν την προηγούμενη...

Χάρης Φιλόπουλος Θανάσης Στέριο Αλέξανδρος Πρίφτη Δημήτρης Πλατής

93

ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ :

«ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΝΙ ΣΤΟ ΧΑΡΤΙ»

ΘΕΜΑ: Συμμετέχετε σ’ έναν μαθητικό διαγωνισμό λογοτεχνίας για το καλύτερο φανταστικό μυθιστόρημα. Καλείστε να διηγηθείτε, επηρεασμένοι από τον Ιούλιο Βερν, μια δική σας φανταστική ιστορία από το μέλλον, με την προϋπόθεση ότι θα είναι πρωτότυπη. Μπορείτε να βασιστείτε σε εφευρέσεις που θα θέλατε να ανακαλύψετε, ή ταξίδια σε περίεργα μέρη ή καταστάσεις, σε όνειρα που ζήσατε και γενικά αφήστε ελεύθερη την φαντασία σας να δημιουργήσει. Όμως, όπως σε όλα τα πράγματα, έτσι κι εδώ υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις, για να κερδίσετε το βραβείο του καλύτερου συγγραφέα.

1. Το θέμα του βιβλίου σας εκτός από πρωτότυπο, θα μείνει μυστικό από τους άλλους διαγωνιζόμενους. Εάν υπάρχουν δύο υποψήφιοι με το ίδιο θέμα ακυρώνονται και χάνουν βαθμούς.

2. Το βιβλίο σας θα είναι τουλάχιστον 10 σελίδες και πριν γκρινιάξετε, σας προλαβαίνω και εξηγούμαι αναλυτικότερα: 2α. Εκτός από την διήγηση με περιγραφές θα περιέχει οπωσδήποτε αρκετούς διαλόγους.

2β. Ο διάλογος προϋποθέτει την ύπαρξη προσώπων –τουλάχιστον πέντε-.

2γ. Θα περιλαμβάνεται ένα ποίημα δύο τετράστιχων.

3. Το βασικότερο και ωραιότερο μέρος του βιβλίου, σας το ζητάω τώρα!!! Θα είναι η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ που θα καταλαμβάνει τουλάχιστον το μισό έργο σας. Αυτή μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους: 3α. Όλο σας το έργο να είναι με την μορφή κόμικς.

3β. Να χρησιμοποιήσετε την τεχνική του κολάζ, χρησιμοποιώντας έτοιμες εικόνες σε καινούργιες συνθέσεις.

3γ. Με σκίτσα ή δικές σας ζωγραφιές 3δ. Με σχεδιαστικά προγράμματα του υπολογιστή.

4. Το έργο σας θα έχει όλα τα στοιχεία ενός πραγματικού βιβλίου δηλ.

4α. ΕΞΩΦΥΛΛΟ εικονογραφημένο, ΤΙΤΛΟ, ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ.

4β. ΑΦΙΕΡΩΣΗ 4γ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ, ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ, ΚΕΦΑΛΑΙΑ.

4δ. ΠΡΟΛΟΓΟ, ΕΠΙΛΟΓΟ 4ε. Λίγαλόγια για τον συγγραφέα (βιογραφικό σας και μία φωτογραφία σας) 4στ. ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ 5. Θα είναι σε ηλεκτρονική μορφή για το σχολείο και έντυπη για σας. Θα το στείλετε στο mail της κας Ξυγκάκη zxigaki@gmail.com Υ.Γ.1) Το βιβλίο θα είναι έργο δικό σας και όχι κάποιου άλλου Υ.Γ.2) Μπορεί να είναι δραματικό ή κωμικό ή συνδυασμός και των δύο αρκεί το αποτέλεσμα να μην είναι τραγέλαφος. ΚΑΛΟ ΚΟΥΡΑΓΙΟ - ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ Ελπίζουμε να κερδίσετε το Νόμπελ Λογοτεχνίας και να αξιωθείτε να το δείτε να μεταφέρεται και στον κινηματογράφο και να κερδίσετε το OSCAR Φιλιά Οι καθηγήτριές σας Όλγα Κοσσυβάκη – Ζέτα Ξυγκάκη 94