Economisch Bureau
Macro Weekly Divergentie regeert
Han de Jong +31 20 628 4201
21 september 2015 Kenmerkend voor de huidige fase van de wereldeconomie is de grote variatie: de welvarende economieën doen het vrij goed maar de opkomende economieën worstelen met problemen. In een geïntegreerde wereldeconomie kan deze divergentie niet heel lang duren. Verder blijken binnen het beleidscomité van de Amerikaanse centrale bank de opvattingen uiteen te lopen (of misschien is dit al enige tijd het geval). Dit alles creëert onzekerheid. Wij hebben onze groeiramingen voor een aantal belangrijke opkomende economieën verlaagd. Opkomende markten kampen met problemen
de eurozone in het bijzonder is weliswaar niet spectaculair
De opkomende economieën krijgen het dit jaar steeds
maar ligt boven de langetermijntrend. De werkloosheid neemt
moeilijker. Wij zien meerdere oorzaken. Allereerst is er de
hier af en de overheidsfinanciën zijn aan de beterende hand.
afkoeling van de Chinese economie, en meer specifiek de
In de laatste paar kwartalen is de basis voor verdere groei van
afkoeling van de industriesector in China. Veel andere
deze economieën verbreed.
opkomende markten zijn sterk afhankelijk van de industriële bedrijvigheid in China. De afkoeling gaat dan ook niet
Divergentie kan niet heel lang duren
ongemerkt aan deze landen voorbij. Een tweede, verwante
De grafiek toont de PMI’s voor geïndustrialiseerde landen en
factor is de daling van de grondstoffenprijzen. Hierdoor is voor
opkomende economieën. Het is logisch dat in een
veel opkomende markten de ruilvoet aanzienlijk verslechterd.
geïntegreerde wereldeconomie de correlatie hoog is. Dit is
Verder gaat een aantal opkomende landen gebukt onder
inderdaad ook het geval). Hierbij moeten wel enkele
politieke perikelen en slecht macro-economisch beleid. Brazilië
kanttekeningen worden geplaatst. Zo worden de PMI’s voor
in het bijzonder is een land dat op al deze punten slecht
opkomende economieën nog niet zo lang bijgehouden. Bij de
scoort. De economie is in een recessie beland en het is
interpretatie van deze cijfers moet de nodige voorzichtigheid
onduidelijk hoe de beleidsmakers het tij kunnen keren. De
worden betracht, vooral wat betreft het niveau. Duidelijk is wel
inflatie is gestegen en de centrale bank heeft in reactie daarop
dat de PMI voor opkomende economieën dit jaar een
de rente verhoogd. Een logische stap, maar op de korte
onafgebroken dalende lijn vertoont (en recentelijk onder 50 is
termijn niet gunstig voor de groei van de economie. Daarbij
gedoken). De PMI voor welvarende economieën is dit jaar ruim
komt dat door de economische zwakte de overheidsfinanciën
boven 50 gestabiliseerd.
achteruit zijn gehold. Maatregelen zijn nodig om te voorkomen dat de situatie al te sterk verslechterd maar dit zal evenmin
PMI verwerkende industrie
bevorderlijk zijn voor de economische groei. En alsof dit nog
Index, <50 = negatief, >50 = positief
niet genoeg is, zorgt de politieke situatie voor verdere
60
complicaties. Diverse corruptieschandalen zijn aan het licht gekomen. De populariteit van Dilma Rousseff, die vorig jaar
55
nog werd herkozen voor een tweede termijn als president van het land, is tot een dieptepunt gedaald.
50
Behalve met al deze factoren hebben de opkomende markten ook te maken met kapitaalvlucht. In dit verband wordt ook wel gesproken over kwantitatieve verkrapping. De omvang van dit
45 10
11
12
Ontwikkelde economieën
13
14
15
Opkomende markten
proces en de gevolgen zijn moeilijk in te schatten. Bron: Thomson Reuters Datastream
Welvarende economieën doen het goed De welvarende economieën hebben op dit moment de wind in
Ik denk dat deze divergentie niet lang kan duren. Ofwel de
de zeilen. De economische groei in de Verenigde Staten en in
welvarende economieën trekken de opkomende economieën
2
Macro Weeklyy - Divergentie regeert r – 21 September 2015
om mhoog ofwel de opkomende economieën trekken de
n aangehaald m maar een van de d andere lede en moesten worden
welvarende econo omieën naar beneden. Naar alle
ve erwacht dat de Fed funds ratee, het belangrijkste beleidstarrief,
waa arschijnlijkheid d ligt de waarhe eid ergens in het midden. De
aa an het einde va an het jaar lageer is dan nu. Diit houdt in dat dit d
belangrijkste vrag gen in dit verba and lijken te zijn n of de Chinese e
tarief dan negatief is. Het FOM MC komt dit jaar nog maar twe ee
eco onomie al dan niet een harde e landing gaat maken, m hoe
ke eer bijeen. Daa arom moet dat llid hetzij zijn zin krijgen (wat niet
kwe etsbaar de wellvarende econo omieën zijn voo or de huidige
errg waarschijnlijk lijkt), hetzij zijijn mening herz zien (wat hij nie et
zwa akte van de op pkomende econ nomieën en ho oe de financiële e
ga auw zal doen want w dan erkennt hij al binnen een e paar weke en
om mstandigheden zich zullen onttwikkelen.
da at hij fout zat). Een derde moggelijkheid is da at hij op minstens ee en van de twee e laatste vergadderingen van dit d jaar een
wij niet al te pesssimistisch. De e zwakte Over China zijn w
affwijkend standp punt innemen. W Wat zou ik gra aag een kijkje in n de
ma anifesteert zich vooral in de in ndustriesector, die van nature e
ke euken willen ne emen!
volatiel kan zijn. V Verder denken wij nog steeds s dat de Chinesse en goed motief hebben om ee en harde landin ng beleidsmakers ee
e Fed lijkt te wo orstelen met drrie belangrijke vragen: wat is de De
te voorkomen; v zij beschikken vo olgens ons hierrvoor ook over de
hu uidige staat van n de economiee, wat willen we e nu feitelijk
verreiste middelen n en de ervaring leert dat zij hiertoe h ook
be ereiken en wat is de wisselweerking tussen het h Amerikaanss
daa adwerkelijk in sstaat zijn. Dit iss geruststellend d, net als het fe eit
monetair beleid, de effecten daaarvan op de opkomende o
datt de huizenmarrkt het dieptepu unt lijkt te zijn gepasseerd g en
markten en in he et verlengde daaarvan de were eldeconomie en
de dienstensectorr relatief sterk blijft. b
ve ervolgens weerr de Amerikaannse economie.
Wa at betreft de kw wetsbaarheid va an de welvaren nde economieë ën
He et FOMC-lid da at voorstander is van een lagere rente, zit
zijn n wij ook niet all te pessimistissch. De groei in n de welvarend de
du uidelijk bij de ‘d duiven’. Hackerr behoort tot de e ‘haviken’. De
eco onomieën heefft zich aanzienlijk verbreed. Dit D doet
errvaring van de afgelopen jareen leert dat de visie v van de
verrmoeden dat de e kwetsbaarhe eid op de korte termijn niet
du uiven uiteindelijjk relevanter bllijkt te zijn dan die van de
bijz zonder groot is.
ha aviken. Dit kan natuurlijk veraanderen maar waarschijnlijk w z zal de e Fed behoedzaam te werk g aan. Ons stand dpunt luidt al
En tot slot de fina anciële omstand digheden. Dez ze zijn, zoals
en nige tijd dat de Fed de rente i n december ve erhoogt. Dit is nu n
gez zegd, moeilijk tte peilen. Voora al de monetaire e koers in de V VS
ve eel minder zeke er geworden. T Toch lijkt het on ns nog altijd ee en
is in n dit opzicht ee en interessante e factor.
re edelijk basissce enario.
Verrdeeld FOMC
oe zien wij het nu in zijn tottaliteit? Ho
Op de vergaderin ng van vorige week w donderdag besloot het
Wij W onderkennen n alle bovengennoemde risico’’s. Toch rekene en
FO OMC, het beleid dscomité van de Amerikaanse e centrale bankk
wiij niet op een harde landing inn China en naa ar onze mening g
(Fe ederal Reserve e), de rente ong gewijzigd te late en. Mogelijke
zijjn de welvarende economieënn niet al te kwe etsbaar, in iede er
red denen waarom de Fed uiteind delijk besloot om m van een
ge eval niet op de korte termijn, vvoor de zwakte e in de
ren nteverhoging aff te zien, zijn de e zwakte van de d opkomende
op pkomende marrkten. Tot slot ddenken wij dat de Fed
eco onomieën, de vvolatiliteit op de e financiële ma arkten en in hett
be ehoedzaam te werk zal gaan.. Als de wereld deconomie in de
bijz zonder de even ntuele effecten daarvan op de e VS. De deur
ko omende paar maanden m in russtig vaarwater komt, k is een
werd opengelaten n voor een eersste rentestap op o een later
ee erste rentestap van de Fed inn december nog g steeds een re eële
tijdstip. Eén van d de FOMC-leden n, Fed-president Jeffrey Lackker
mogelijkheid. De e kans dat die eeerste stap verrder wordt
van n Richmond, w wilde de rente nu al verhogen. De meningen
uittgesteld, is wel aanzienlijk toeegenomen.
binnen het FOMC C lopen duidelijk sterk uiteen. Lacker is een ech hte havik en vo ond dus dat de monetaire teug gels nu al
3
Macro Weeklyy - Divergentie regeert r – 21 September 2015
Ra amingen hoofd d- en financiël e indicatoren BBP P-groei (%)
2013
2014
2015 5e
2016e
1.5
2.4
2.7
2.9
Ve erenigde Staten
-0.2
0.9
1.6
2.0
Eu urozone
Jap pan
1.6
-0.1
1.0
1.2
Verrenigd Koninkrijk
1.7
3.0
2.8
2.6
China
7.7
7.3
7.0
6.5
-0.4
1.0
2.2
2.5
3.1 2013
3.2 2014
3.1 5e 2015
3.5 2016e
Verrenigde Staten
1.5
1.6
0.2
2.1
VS S Treasury
2.23
2.19
Eurrozone
1.3
0.4
0.2
1.5
Du uitse Bund
0.70
Jap pan
0.3
2.8
0.7
1.4
Eu uro sw ap rente
Verrenigd Koninkrijk
2.6
1.5
1.1
1.9
China
2.6
2.0
1.5
2.0
derland Ned
2.6
0.3
0.4
1.4
4.3 17/09/2015
3.9 +3M
3.8 2015 5e
3.8 2016e
Fed deral Reserve
0.25
0.50
0.5 50
1.50
EU UR/USD
1.12
1.13
ECB B
0.05
0.05
0.0 05
0.05
US SD/JPY
120.6
Ban nk of Japan
0.10
0.10
0.1 10
0.10
GB BP/USD
Ban nk of England
0.50
0.50
0.5 50
1.50
Peo ople's Bank of Chin na
4.60
4.35
4.3 35
4.35
Verrenigde Staten Eurrozone
derland Ned We ereld Infllatie (%)
We ereld Belleidsrente
3M M interbank rentte
+3M
+12M M
2015e
0.34
0.35
0.6
1.3 3
0.6
1.6
-0.04
-0.04
0.00
0.00 0
0.00
0.00
Ja apan
0.17
0.17
0.2
0.2 2
0.2
0.2
Ve erenigd Koninkrijk
0.59
0.59
0.7
1.5 5
0.7
1.7
10/09/2015 17/09/2015
+3M
+12M M
2015e
20 016e
2.3
2.7 7
2.3
2.7
0.79
0.5
1.3 3
0.5
1.4
1.02
1.04
0.8
1.6 6
0.8
1.6
Ja apans overheidspa apier
0.33
0.34
0.7
1.0 0
0.7
1.0
VK K gilts
1.86
1.96
2.0
2.6 6
2.0
2.7
10/09/2015 17/09/2015
+3M
+12M M
2015e
20 016e
1.00
1.05 5
1.00
1.10
120.0
128
135 5
128
135
1.54
1.55
1.49
1.50 0
1.49
1.49
EU UR/GBP
0.73
0.73
0.67
0.70 0
0.67
0.74
US SD/CNY
6.38
6.37
6.55
6.70 0
6.55
6.75
10 0j-rente
W Wisselkoersen
10/09/2015 17/09/2015
20 016e
Bro on: Thomson Reutters Datastream, ABN A AMRO Econo omisch Bureau.
Lee es meer van he et Economisch Bureau op: insights.abnam mro.nl/category y/economie/ ocument is samengesteld d door ABN AMRO. Het heeft h uitsluitend als doel om financiële en algemeene informatie te verstrek kken over de economie. ABN A AMRO behoudt zichh alle rechten voor met betrekking b tot de informattie in Dit do het document en het documen nt wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw inform matie. Het is niet toegesta taan dit document (gehee el of deels) te kopiëren, distribueren, d door te geveen aan een derde of om het h voor enig ander doel te gebru uiken dan hier boven bed doeld. Dit document is infformatief bedoeld en vorm mt geen aanbieding van effecten aan het publiek k, of een uitnodiging om een e aanbod te doen. U ma ag niet om welke reden d dan ook vertrouwen op de e informatie, meningen, beramingen, b en aannamees in dit document noch dat d het compleet, accuraat of juist is. Er wordt gee een garantie gegeven, uittdrukkelijk of stilzwijgend,, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functio onarissen, vertegenwoord digers, gelieerde partijen,, groepsmaatschappijen of werknemers met betre ekking tot de juistheid of volledigheid van de inforrmatie in dit document, en n geen enkelle aansprakelijkheid word dt geaccepteerd voor eniig verlies als direct of ind direct gevolg van het gebrruik van deze informatie. De opvattingen en meniingen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderh hevig zijn en e ABN AMRO heeft geen n enkele verplichting om de informatie in dit docu ument na de datum hiervaan te herzien. Voord dat u in enig product van n ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende ffinanciële en andere risic co’s, alsmede mogelijke beperkingen b voor u en uw w investeringen als gevolg van toepasselijke wetg geving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overw weegt een investering te doen d in een product, raaddt ABN AMRO aan om een e dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te t bezie en of het relevante producct – met inachtneming va an alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringgen. De waarde van beleg ggingen kan fluctueren. In het verleden behaaldee resultaten bieden geen garanties voor de toekom mst. ABN AMRO behoudt zich hett recht voor wijzigingen in n dit materiaal aan te bren ngen. Alle rechten r voorbehouden