VS Focus
Economisch Bureau Macro & Financial Markets Research
22 juli 2016
Clinton versus Trump
november lijkt waarschijnlijk
Maritza Cabezas Senior Economist
Tel: +31 20 343 5618
Georgette Boele
Een verdeelde overheid, met een Democratische president en een Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en mogelijk ook
Co-ordinator FX & Precious Metals
de Senaat, zal grote politieke verschuivingen bemoeilijken
Strategy georgette.boele@nl.abnamro.com
De verkiezingsuitslag zal de Amerikaanse economie in de komende jaren waarschijnlijk niet substantieel veranderen
maritza.cabezas@nl.abnamro.com
Tel: 020 629 7789
Een overwinning van de Democraten tijdens de presidentsverkiezingen van
Hoewel de kandidaten hun programma waarschijnlijk van de scherpste kantjes zullen ontdoen als ze zijn gekozen, zijn beiden van plan de overheidsuitgaven te verhogen.
Donald Trump wil dat combineren met een lagere vennootschapsbelasting, wat de overheidsschuld fors opdrijft
De dollar staat vooral onder invloed van de groei/inflatie-mix en de reële rente. Politieke ontwikkelingen zijn minder belangrijk
Ondanks de politieke onzekerheid zullen kapitaalstromen naar de dollar als safe haven valuta waarschijnlijk gering blijven
Nu de emoties rond de Amerikaanse presidentsverkiezingen beginnen op te lopen, stellen wij de vraag aan de orde welke gevolgen de benoeming van president Clinton of president Trump zou kunnen hebben voor de economie. De economische agenda’s van Hillary Clinton en Donald Trump zijn niet gedetailleerd genoeg zijn om ze te kwantificeren. Toch hebben wij getracht de belangrijkste punten in beide programma’s te vergelijken en te bepalen wat verschillende politieke constellaties (meerderheid in Huis van Afgevaardigden en/of Senaat) voor de uitvoerbaarheid van die programmapunten zouden betekenen. Ons basisscenario gaat uit van een verdeelde overheid, met een Democratische regering en een Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en mogelijk ook de Senaat. Toenemende polarisatie als gevolg van deze machtsverhoudingen zal waarschijnlijk voortdurende politieke onzekerheid tot gevolg hebben, wat beleidswijzigingen moeilijker zal maken. Omdat beide kandidaten over sommige belangrijke vraagstukken (bijvoorbeeld de infrastructuuruitgaven) vergelijkbare standpunten hebben, verwachten wij op die gebieden wel enige vooruitgang.
Insights.abnamro.nl/en
2
VS Focus - Clinton vs s Trump – 22 2 juli 2016
Enkele reis Hillary y naar Washin ngton waarsc chijnlijk De verrkiezingen in de e VS vinden be egin novemberr plaats. Naast een nieuwe prresident worden er ook leden van het Huis van v Afgevaardigden en de Seenaat gekozen. Vóór de ale partijconve enties in juli had d Hillary Clinton in de meestee peilingen een n behoorlijke nationa voorsp prong (4 procen ntpunt). Verkie ezingspeilingen bleken in het vverleden betrouwbaarder naarmate de steun vvoor de kandida aten sterker uiteenliep. Al meet al lijkt het daa arom aannemelijk dat Hilla ary Clinton haar intrek in het Witte W Huis zal nnemen en dat de d Repub blikeinen hun m meerderheid in het Huis van Afgevaardigden A n behouden. De Democ craten komen d dertig zetels te e kort voor een meerderheid inn dat Amerikaa anse Lagerh huis, terwijl de Republikeinen n daar slechts vijf v zetels van aaf zitten. Het lijkt dan ook niet wa aarschijnlijk da at de Democratten de controle over het Huis krijgen. De uitslag van de Senaa atsverkiezing iss moeilijker te voorspellen. v
Het ec conomisch d ebat is bij de eze verkiezing gen op de ach htergrond ge eraakt… Velen zijn verrast ove er de anti-establishment standpunten die inngenomen zijn. Meerdere entskandidaten n, onder wie oo ok Donald Trum mp, hebben inggespeeld op de e afkeer van preside globaliisering en imm migratie, de ong gelijkheid en de e wens nationa le belangen te besche ermen. Tijdenss de campagne es zijn de economische progra ramma's dan oo ok op de achtergrond komen tte staan. Om kiezers te trekke en die sceptiscch over globalis sering zijn, is in de communicatie c vvooral angst be eklemtoond.
… terw wijl de econo omische prog gramma’s vaa ag gebleven zzijn De eco onomische age enda van Dona ald Trump beva at weinig concrrete standpunte en, terwijl Hillary Clinton eenen ndertig voornam melijk vaag uitg gewerkte prioritteiten stelt. Beide daten zijn het e er tot op zekere e hoogte over eens e dat vrijhanndelsakkoorden moeten kandid worden geblokkeerd of afgezwakt en e dat de overh heidsuitgaven m moeten worden verhoogd (zie de e tabel hierna). Trump is echtter meer uitges sproken in zijn oopvattingen. Hij wijst handelsakkoorden ca ategorisch af en e heeft beloofd d zich tegenoveer China en Me exico agress siever op te ste ellen om de ond derlinge hande elsrelaties evennwichtiger te maken. m Dat beleid kan tot isolatio onisme leiden, want andere la anden zouden in dat geval wa aarschijnlijk vendien voor dde hand dat de tot vergeldingsmaatre egelen overgaan. Het ligt bov Amerik kaanse exportg groei erdoor zo ou verminderen n. De grootste vverschillen tussen de beleids svoornemens vvan de kandida aten hebben be etrekking op m migratie en gezond dheidszorg. Hi llary Clinton wiil het beleid van de regering-O Obama op dez ze terreinen voortze etten. Donald T Trump is van plan p de immigra atie terug te driingen, onder meer m door aan de e grens met Me exico een muur op te richten. Dergelijk imm migratiebeleid zo ou het arbeidspotentieel dru ukken en de arrbeidsmarkt dus s krapper makeen. Nu de econ nomie volledige werkgelege enheid dicht ge enaderd is, zou een tekort aann arbeidskrach hten sterke opwaa artse druk op de e lonen kunnen veroorzaken en uiteindelijk verminderde werkge elegenheid tot gevolg kunnen n hebben. De ove erheidsuitgave en zullen waars schijnlijk door beide b kandidateen worden verh hoogd, al wil Trump p daarbij het ve erst gaan. Clinto on geeft voorra ang aan gezonndheidszorg en sociale zekerh heid, waar voorr het grootste deel d nieuwe ink komsten tegenoover staan. Tru ump is van plan de e vennootscha apsbelasting va an 35% naar 15 5% te verlagenn. Clinton stelt voor v om nieuwe e overheidsuitg gaven te financ cieren door met name bij de hhogere inkomensgroepen meer inkomstenbelassting te heffen.. Volgens ramingen van de C Committee for a Respo onsible Federall Budget, een onafhankelijke o en onpartijdigee non-profitorga anisatie die
3
VS Focus - Clinton vs s Trump – 22 2 juli 2016
zich met m federale beg grotingszaken bezighoudt, zo ouden de beleiddsvoornemens s van Trump en Clin nton de overhe eidsschuld/BBP P-ratio in 2026 respectievelijkk 52 procentpun nt en 12 procen ntpunt hoger m maken dan die nu n is. De forse stijging van dee overheidssch huld in de planne en van Trump l ijkt ons niet ha aalbaar. Zelfs binnen b de Repuublikeinse Partij zou daartegen weerstand d ontstaan, wan nt de overheids sschuld als perrcentage van het h BBP wordt in dat geval on nhoudbaar (120 0%).
Economische p programma’s van Clinton en Trump Clinton Trump Belan ngrijkste versc chillen Tran ns-Pacific
Pa artnership
J
(TPP)
J
afwijjzen
Clinto n: details onduidelijk p: stelt voor China tot valutama anipulator uit te rroepen en invoe errechten op Trump Chine ese producten te e heffen
Opn nieuw onderhandelen over
J
J
Overe eenkomstige sta andpunten, maa ar details onduiddelijk
N
J
Clinto n: traject naar staatsburgersch s ap
Noo ord-Amerikaanse e Vrijh handelsovereen nkomst (NAFTA)) Migrratie beperken
p: muur bouwen n en toekenning van werkvisum ms aan immigran nten Trump opsch horten
N
Defe ensie-uitgaven vverhogen
J
Clinto n: IS verslaan, China C ter verantwoording roepeen, via samen nwerkingsverba anden weerstand bieden aan Pooetin Trump p: defensie-uitga aven fors opsch hroeven om het Amerikaanse le eger het sterksste ter wereld te maken
J
Infra astructuur-uitgavven verhogen
J
Clinto n: uitgaven in de komende vijf jaar met USD 2275 miljard (1,5% % van het n Build America a Bonds nieuw leeven inblazen, met als BBP) opschroeven en stinghervorming g voor bedrijvenn financciering een belas Trump p: uitgaven subs stantieel verhog gen, maar de maate waarin is nie et gespe ecificeerd
J
R&D D-uitgaven verhogen
N
Clinto n: stelt meer fin nanciering voor de d National Insttitutes of Health h (NIH’s) en de Na ational Science Foundation F voor Trump p: zegt zich mee er zorgen te maken over buitennlandse dreiging gen dan over R&D
N
Affordable Care Act (Obamaca are)
J
intre ekken
Clinto n: ACA-subsidie es verhogen en 55-plussers dee mogelijkheid bieden b zich edicare tegen ziektekosten te verzekeren v via Me Trump p: ACA intrekken
N
Vennootschapsbela asting verlagen
J
Clinto n: geen specifie ek belastingvoorstel, mogelijkheeden voor verla aging belasttbare winst doorr renteaftrek bep perken, Trump: vennootschaps sbelasting en pass-tthrough winsten n (fiscaal voorde elige constructiee waarbij winst niet n op bedrijffsniveau maar op o eigenaarsniveau wordt belasst) verlagen tot 15%, over opgeb bouwde onbelas ste buitenlandse e winsten 10% bbelasting heffen n, buiten nlandse inkomstten van multinattionals belastenn
J
Partticuliere belastin ngen verhogen
N
Clinto n: over inkomen ns boven USD 5 mln belastingoopslag van 4% heffen, mens van meer dan d USD 1 mln met minimaal 330% belasten inkom p: vier belastingschijven (0%, 10%, 20% en 255%), hoogste tarrief geldt voor Trump inkom mens van meer dan d USD 150.00 00 (eenverdieneers) en USD 300.000 (tweevverdieners).
Min nimumloon verhogen
J
N
Clinto n: federaal miniimumloon verho ogen naar USD 12 per uur Trump p: geen onderde eel agenda
J = ja a N = nee Bron nnen: economische programma’s Hillary Clinton en Donald D Trump, meedia en ABN AMRO O Group Economics
4
VS Focus - Clinton vs s Trump – 22 2 juli 2016
Zowel
Republike einse
als
Democratisc che
kiezerss
pessimistisch
over
Ameriikaanse econ nomie Hoewe el de Amerikaa anse economie e enige verbetering vertoont, zziet de Amerika aanse kiezer de toekomst niet mett vertrouwen te egemoet. Toen Obama in 20112 aan zijn twe eede ambtsttermijn begon, was de econo omie er slechter aan toe dan nnu. Toch heers st er momenteel meer onzzekerheid overr de economisc che vooruitzichtten.
Econ nomie in beterre doen dan bij vorige verrkiezingen % j-o-j (gemiddelde vvoor elk jaar)
20
16.1
16 10.8
12
8.1
8 4
5.3 1.3
2.1
1.3
5.1
2.6 0.00
0 GDP
onsumer co sp pending
resideential investtment Obama 20122
ntial unemploymentt non residen investment
Now
Bronnen n: Thomson Reuteers Datastream, ABN A AMRO Group p Economics
Voorall de Republikeiinse aanhang is i over de econ nomische vooru ruitzichten scep ptisch gestem md, al geeft hett sentiment in beide b kampen verslechtering te zien. Volgens peilingen van on nderzoeksburea au YouGov verwacht sinds medio m 2015 minnder dan 10% van v de Repub blikeinse kiezerrs dat de econo omie aantrekke en zal. Democrratische kiezers zijn wat positie ever over de ecconomie, maar ook onder hen n gaat slechts ccirca 30% van een economische verbete ering uit. Aanhangers van de Democraten zzijn pessimistischer dan een jaa ar geleden, toe en nog omstree eks 50% van hen een econom mische verbete ering voorza ag. Deze verscchillen vormen de d verklaring voor v de omvangg van de transfformatie die beide kandidaten voo or de economie e hebben voorg gesteld. Trumpp wil een heel breed b scala aan terreinen op de sschop nemen, zoals de belas stingen, migratiie, handel en nationale n veiligheid.
Mogelijke scenario o’s voor de machtsverhou m udingen Gezien n de politieke cconstellatie in het h Huis van Affgevaardigden en de Senaat lijkt een verdee elde overheid o ons de meest aannemelijke a uitkomst. Wij scchetsen drie sc cenario’s, waarva an er twee waa arschijnlijk zijn en één onwaa arschijnlijk is. Inn de eerste twe ee scenario’s is Hilla ary Clinton pressident, in het derde Donald Trump. De verscchillen tussen het eerste en het tweede scena ario hebben bettrekking op de meerderheid inn het Huis van Afgeva aardigden en d de Senaat. I.
De emocratische e
president,,
Republikeinse
meerd derheid
in
Huis
van
Afgev vaardigden, D Democratisch he meerderhe eid in Senaat In dit (meest waarsch hijnlijke) scena ario lijken beleid dswijzigingen oons moeilijk. De e ombuig gingen waarovver beide partije en het tot op ze ekere hoogte eeens zijn, zoals s verhoging van de e uitgaven aan infrastructuur en defensie, zu ullen vermoedeelijk wel ten uittvoer worden gebrac cht. Wij verwacchten echter da at de beleidswijjzigingen geenn belangrijke ge evolgen voor de eco onomische bed drijvigheid zulle en hebben. De economie blijftt in een gematiigd tempo doorgrroeien en de in nflatie beweegt in de richting van v het streefnniveau van 2%. In dit
5
VS Focus - Clinton vs s Trump – 22 2 juli 2016
scenarrio loopt de ove erheidsschuld als percentage e van het BBP w waarschijnlijk iets i op, want louter economische g groei volstaat niet n om de doelstellingen vooor de overheids sschuld te verwez zenlijken. II.
De emocratische e
presidentt,
Republike einse
meerd derheid
in
Huis
van
Afgev vaardigden, R Republikeinse e meerderheid in Senaat In dit (iets minder wa aarschijnlijke) scenario s hebbe en de Republikeeinen in zowel het Huis van Affgevaardigden als de Senaat een meerderheid. De ruimte voor beleidstra ansformatie is in da at geval nog be eperkter. Wij ac chten dit scena ario fragieler, m met hogere poliitieke risico’s s. Zo zal het m oeilijker zijn om m belastingverh hogingen voor particulieren to ot stand te brenge en, hervorming gen in de gezon ndheidszorg do oor te voeren een de standpun nten over migratie met elkaar te e verenigen. Er E zou vaker sprake zijn van ppolitieke patstellingen en onzeke erheid. De eco onomie zou ond der druk kunne en komen totdaat beide partijen n een compromis bereiken.. In dit scenario o zal de economische groei zzwakker zijn, maar m in welke mate is s door de vaag gheid van de be eleidsvoornemens moeilijk inn te schatten. III.
Republikeinse R e
president,
Republike einse
meerd derheid
in
Huis
van
Afgev vaardigden, R Republikeinse e meerderheid in Senaat Dit sce enario is niet errg waarschijnlijjk. Wij denken dat de voorsteellen van Trump p in afgezw wakte vorm ten n uitvoer zullen worden gebracht als hij eenm maal presidentt is. Presidenten die na vverkiezingen aa an hun ambtste ermijn beginnenn, stellen zich over o het een immers ve eel genuanceerrder op. Wij denken nietteminn dat de politiek ke risico’s algeme als gev volg van de on nzekerheid hierrover in dit scen nario hoog zijnn. De Amerikaa anse economie zou meer g geïsoleerd raken en de groei van de handeel zou afnemen. Ook de e buitenlandse investeringen zouden waarsc chijnlijk een klaap krijgen. Een n gedwongen directe vertrek k van migrante n zonder verblijfsvergunning zou bovendienn tot maatschappelijke spanningen kunnen lleiden. In dit sc cenario zou de economische groei behoorlijjk zwak zijn, otentieel zou kkunnen oplopen n. De terwijl de inflatiedruk vanwege een dalend groeipo overhe eidsschuld als percentage van het BBP zou beduidend toeenemen. De vo oorgestelde beleids stransformatie zou dus veel onzekerheid o tew weegbrengen, wat de econom mie schade zou be erokkenen.
Hoe gedroeg g de Am merikaanse dollar d zich on nder vorige p residenten? Econo omische ontwikkkelingen en ma arktsentiment hebben h meer innvloed op de Amerikaanse A dollar dan d politieke o ontwikkelingen, zo blijkt uit onze research. D De dollar heeft een heel e munt kan zow bijzond der karakter: de wel een cyclisc che valuta als eeen safe haven n valuta zijn. Dat be etekent dat in ssommige period den cyclische factoren f bepaleend voor de tre end van de Amerik kaanse dollar zzijn, terwijl in andere perioden n de safe haven en factor het zw waarste weegt.. Welke factore en in welk klima aat de overhan nd hebben, is vvan doorslagge evend belang g. In het kader hierna is te zie en hoe de Amerikaanse dollarr zich tijdens ambtsperioden van vvorige presiden nten gedroeg. De gun nstigste combi natie voor de Amerikaanse A dollar is een meeer dan trendm matige economische groei, e een aantrekken nde groei, een positieve groeei/inflatiemix (groei hoger dan infflatie) en een sstijgende of hog ge reële rente (officiële rente minus inflatie)). In dat geval is i er sprake va an een door cyc clische factoren n beïnvloede ddollar. Alleen tijdens de eerste ambtstermijn vvan president Reagan was sprake van dezee uitzonderlijk gunstige combin natie; zijn twee ede ambtstermijn werd juist door tegengesteelde omstandig gheden voor
6
VS Focus - Clinton vs s Trump – 22 2 juli 2016
de Am merikaanse dolla ar gekenmerktt. Toen Reagan n in 1981 aantrrad als president, slaagde hij erin n het zelfvertrou uwen en het moreel m van de bevolking b op te krikken. De VS S werden daardo oor als een ste rke wereldmac cht gezien, wat de dollar ook aaanzienlijk ond dersteunde. Cyclisc che factoren w wijzen vaak niett allemaal in de ezelfde richtingg, waardoor hun n totale effect neutraler kan zzijn. merikaanse dolllar is tijdens zw ware crises vaa ak ook in trek aals safe haven. Zo nam de De Am waarde e van de munt tijdens de tweede ambtsperiode van zowell Clinton als Ob bama een hoge vlucht. v In de tijd d van Clinton kwam k dat door meerdere crisees (Aziatische valutacrisis, LTCM, Rusland, Latijjns-Amerika) en e in Obama’s ambtsperiode ddoor de valutacrisis in opkom mende markten en een sterke daling van de grondstoffenp rijzen. Tijdens Clinton II en Obama a II werd de Am merikaanse dollar tevens doo or cyclische/struucturele factoren gestim muleerd.
Hoe zal de Amerik kaanse dollar zich de kome ende tijd ontw wikkelen? Onze prognosehorizo p on bestrijkt de vier jaar van het aanstaandee presidentscha ap niet, maar alleen de periode tot en met eind 2017. In ons basisscenario blijjft de Amerikaa anse economie in dat tijdvvak onder het trrendmatig niveau, met slechtss een lichte verbetering in 2017. De groei/inflatiiemix is niet be evorderlijk voorr de dollar, wannt de inflatie za al naar verwac chting hoger uiitkomen dan de e groei. De reë ële rente blijft w waarschijnlijk ne egatief, maar wel w in minder ssterke mate dan nu. Deze factoren vormen ttezamen geen gunstige combin natie voor de A Amerikaanse dollar. Als deze trend voortduuurt, is het niet waarsc chijnlijk dat de munt onder im mpuls van cyclis sche factoren zzal appreciëren n. aag die dan ressteert, is of een n vlucht naar sa afe havens tijdeens een ernstig ge crisis een De vra rally va an de Amerikaa anse dollar zall veroorzaken. De financiële w wereld zag zich h in de afgelopen jaren geco onfronteerd me et de valutacrisis in opkomendde markten, ste erke opdruk in de grrondstoffensecttor en het besluit van de Britsse kiezer om de e EU te verkoo verlate en. Voor de kom mende tijd verw wachten wij onzekere financiëële markten, maar m wij nemen n geen tekenen n van een nieuwe serieuze crrisis in wordingg waar. Het lijktt ons dan ook wa aarschijnlijk da at de kapitaalstromen naar de e Amerikaanse dollar als safe haven valuta gering zullen zzijn. Deze ontw wikkelingen vind den plaats in dde context van een Amerik kaanse dollar m met een negatief geworden la angetermijntrennd. Mocht er to och opnieuw een errnstige crisis on ntstaan, dan zo ou de vraag na aar safe havenss een substanttiële apprec ciatie van de m munt kunnen ve eroorzaken. Als s Trump presiddent wordt (niett erg waarsc chijnlijk volgen s ons), verzwa akt de dollar vermoedelijk in dde loop der tijd.. Wij verwac chten namelijk dat zijn beleid naar binnen gericht zal zijn een de structuurr van de Amerik kaanse econom mie zal verzwakken.
7
VS Focus - Clinton vs s Trump – 22 2 juli 2016
Nadere informatie e over Group Economics E vind dt u op: https:// //insights.abna amro.nl/en/ DIS SCLAIMER ABN N AMRO Bank Gusttav Mahlerlaan 10 (vvisiting address) P.O.. Box 283 1000 0 EA Amsterdam The Netherlands This document has been prepared by ABN AMRO O. It is solely intended to provide financial annd general information on economics. The infformation in this docum ment is strictly proprieta ary and is being supp plied to you solely for yyour information. It mayy not (in whole or in parrt) be reproduced, distr tributed or passed to a third party or used for any other purposes thhan stated above. This document is inform mative in nature and d does not constitute an offer o of securities to the e public, nor a solicitatition to make such an offer. No re eliance may be placed d for any purposes wha atsoever on the informa ation, opinions, forecassts and assumptions co ontained in the docume ent or on its completenness, accuracy or fairness. No repre esentation or warranty,, express or implied, iss given by or on behalf of ABN AMRO, or anyy of its directors, officerrs, agents, affiliates, grroup companies, or em mployees as to the accu uracy or comp pleteness of the inform mation contained in thiss document and no liab bility is accepted for any ny loss, arising, directly y or indirectly, from any y use of such informatioon. The views and opin nions expressed herein may be subject to ch hange at any given tim me and ABN AMRO is under u no obligation to uupdate the information n contained in this docu ument after the date the hereof. oduct of ABN AMRO Ba ank N.V., you should obtain o information on va various financial and oth her risks and any poss sible restrictions that yoou and your investmen nts activities may Before investing in any pro enco ounter under applicable e laws and regulations.. If, after reading this document, d you consideer investing in a produc ct, you are advised to discuss d such an investm ment with your relation nship manager or perso onal advisor and checkk whether the relevant product –considering the risks involved- is aappropriate within your investment activities. The value of your invesstments may fluctuate.. Past performance is no o guarantee for future rreturns. ABN AMRO re eserves the right to mak ke amendments to thiss material. opyright 2016 ABN AM MRO Bank N.V. and affi filiated companies ("AB BN AMRO"). © Co