Financial Focus 4 2018 by ABN AMRO

INSPIRATIE, MENINGEN EN VERHALEN UIT DE WERELD VAN VERMOGENDEN

Corporate foundations Iets teruggeven aan de maatschappij

FEATURE

Privacywetgeving

Zijn we nog veilig na het Facebook-fiasco?

DOSSIER

MEMORABEL AANDEEL

Wat u kunt doen voor een betere wereld

Griekse goddelijkheid

Corporate foundations

NIKE

FINANCIAL FOCUS

‘Vooral de manier waarop Nederlandse bedrijven zich inzetten voor goede doelen wordt steeds professioneler.’ CHOY VAN DER HOOFT Managing Director

ABN AMRO MeesPierson

FINANCIAL FOCUS

16 DOSSIER

Wat u kunt doen voor een betere wereld

8 Sleutelmomenten Harrie Postma

26 Aandelen.................................................. 25 AMS: slimme voelsprieten

Fondsen...................................................... 29 Robeco Global Consumer Trends

Infographic........................................... 44 Komen en gaan op Schiphol

Column......................................................... 48 Generation Next

Uitgelicht.................................................. 56 Amazon Echo

FINANCIAL FOCUS

Expertise

N11: Nieuw economisch fenomeen

Nike

Het kofferbaksucces

INHOUD

FINANCIAL FOCUS // 04 // 2018 Financial Focus is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. De informatie in deze uitgave is informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. Meer informatie hierover leest u op pagina 52.

Portretten Dichtbij, ver weg

MEER MEDIA DAILY FOCUS DAGELIJKSE NIEUWSBRIEF Selectie nieuws en achtergronden uit de internationale media FINANCIALFOCUS.NL CONTENTPLATFORM Blogs van specialisten, artikelen, video’s & het magazine VIMEO VIDEOKANAAL FINANCIAL FOCUS Met reportages, achtergronden & interviews

Feature

De prijs van privacy

FINANCIAL FOCUS ONLINE Veel artikelen uit deze uitgave kunt u ook online terugvinden en makkelijk delen. Op de website van Financial Focus vindt u veel meer video’s, artikelen en verhalen uit de wereld van vermogenden, blogs en nieuwsberichten van de specialisten van ABN AMRO MeesPierson. WWW.FINANCIALFOCUS.NL CONTACT MET ONS? Hebt u vragen naar aanleiding van artikelen in deze uitgave? Bij veel artikelen staan contactgegevens van de betrokken specialisten. Op pagina 53 vindt u algemene contactgegevens. En uiteraard ontvangt uw private banker graag uw vragen of verzoeken om meer informatie.

FINANCIAL FOCUS

VOORWOORD

Filantropie: bedrijven zijn aan zet Het Nederlandse bedrijfsleven geeft jaarlijks ongeveer een half miljard euro uit aan goede doelen. Dat gebeurt steeds vaker via speciale foundations die door bedrijven worden opgezet: corporate foundations. Een decennium geleden werd soms nog gedacht dat maatschappelijk verantwoord ondernemen een hype was. Maar de â&#x20AC;&#x2DC;hypeâ&#x20AC;&#x2122; verdween niet. Sterker nog, deze behoefte groeide. Het bedrijfsleven sprong in het gat. Ondernemend Nederland is sindsdien steeds bedrijviger geworden in het uitoefenen van filantropie. De afgelopen tien jaar is het aantal corporate foundations verdubbeld. Vooral de manier waarop Nederlandse bedrijven zich inzetten voor goede doelen wordt steeds professioneler. In het dossier op pagina 16 lezen we hoe professioneel deze wereld nu is en welke mooie initiatieven er nu zijn, zoals de foundations van grote bedrijven als KPN en Achmea. Ook wij als ABN AMRO voelen een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid, waar we heel serieus mee omgaan. Via ABN AMRO Foundation dragen we bij aan verschillende maatschappelijke projecten. Helemaal in lijn met onze duurzame ambitie: banking for better, for generations to come.

PERSOONLIJK CHOY VAN DER HOOFT Managing Director ABN AMRO MeesPierson CHOY.VAN.DER.HOOFT-CHEONG@NL.ABNAMRO.COM

FINANCIAL FOCUS

SLEUTEL

MOMENTEN

1997

AANSTELLING ALS VOOGD/GEZINSVOOGD SLEUTELMOMENT

Ik kreeg 31 kinderen uit de Bijlmer toegewezen Harrie Postma Initiatiefnemer Jeugdeducatiefonds

2015 Postma richt op 1 april 2015 het Jeugdeducatiefonds op. Het stelt zich ten doel snel, effectief en op laagdrempelige wijze, zo veel mogelijk kinderen uit minimagezinnen te helpen hun talenten

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Erik van der Horst

optimaal te benutten.

FINANCIAL FOCUS

SLEUTELMOMENTEN

SLEUTELMOMENT HARRIE POSTMA

‘Mijn rechtvaardigheidsgevoel beukte tegen mijn hersens’ HARRIE POSTMA HEEFT VANAF ZIJN VROEGSTE JEUGD AL OOG VOOR DE

ZWAKKEREN IN DE SAMENLEVING. IN 1997 ONTPLOOIDE HIJ, LOS VAN ZIJN

REGULIERE WERK IN DE JEUGDBESCHERMING, EEN GEHEEL EIGEN INITIATIEF: HET JEUGDEDUCATIEFONDS. ALS VOOGD/GEZINSVOOGD VAN 31 KINDEREN ‘IN EEN BEDREIGENDE SITUATIE’, VIELEN HEM NAMELIJK DE SCHELLEN VAN DE OGEN.

POSTMA: ‘BIJ DE OUDERS VAN ÁLLE KINDEREN KWAM GEEN FATSOENLIJK INKOMEN BINNEN. IK DACHT: WAT KUNNEN DIE KINDEREN DAARAAN DOEN? EN HOE

ONRECHTVAARDIG IS DAT ZE BUITEN HUN SCHULD ZO MOETEN OPGROEIEN.’

LEES MEER

SLEUTELMOMENTEN www.financialfocus.nl

FINANCIAL FOCUS

WAT IS HET SLEUTELMOMENT IN JOUW LOOPBAAN? Mijn aanstelling als voogd/gezinsvoogd bij Bureau Jeugdzorg in de Bijlmer in 1997.

WAAROM IS DAT VOOR JOU HET SLEUTELMOMENT?

Tot dan toe had ik allerlei functies bekleed in de sociale sector. Ik was druk met allerlei projecten. Kortom, ik marcheerde uitstekend. Tot dit moment…

WAT MAAKTE DIT MOMENT, WAT VOOR JOU DUS HET SLEUTELMOMENT IS, DAN ZO IMPACTVOL? Ik kreeg een snoeiharde klap in mijn gezicht.

Tenminste, zo voelde het. Zo’n klap had ik nog nooit gehad. Ik werd er stil van.

WAAR WERD JE PRECIES ZO STIL VAN? Van de duidelijkheid. Van de niet te ontkennen relatie tussen inkomen en de problematische situatie van kinderen die mij werden toegewezen. Alle 31 kinderen, niet één uitgezonderd, hadden ouders met betalingsproblemen. Bij niet één van de huishoudens kwam een fatsoenlijke geldstroom binnen. Nergens. Het leek alsof ik met een natuurwet werd geconfronteerd, net zo sterk als de wet van de zwaartekracht.

FINANCIAL FOCUS

SLEUTELMOMENTEN WAT GEBEURDE ER VLAK NADAT JE DIE KLAP KREEG? EN, ZOALS JEZELF ZEGT, STIL VIEL?

Mijn rechtvaardigheidsgevoel beukte tegen mijn hersens. En spoorde me aan tot actie. Ik dacht: deze natuurwet verwoest kinderen. Dat moet gestopt worden. Van nature ben ik een bezig

even aan de ellende te ontsnappen, energie te krijgen, nieuwe inspiratie op te doen.

GENOEG GEDAAN, ZOU JE ZEGGEN. MAAR JE HEBT DAARNA NÓG EEN FONDS OPGERICHT.

Klopt. Ook weer met steun van anderen heb ik

baasje. Dus ging ik onmiddellijk aan de slag om

drie jaar terug het Jeugdeducatiefonds opgericht.

het lot van die kinderen te verbeteren. Niet alleen

Leraren en schoolleiders uit het primaire onderwijs

van die 31 kinderen die ik onder mijn hoede

kunnen met dit fonds bijvoorbeeld een laptop of

had, maar ook van alle andere kinderen in een

bijles financieren. Als ze zien dat een kind potentie

soortgelijke situatie.

of interesses heeft, maar daar wegens geldgebrek

WAT GING JE DOEN? JE KON MOEILIJK AL DIE KINDEREN BEZOEKEN.

Ik ben me vanaf dat moment serieus met politiek en met geldstromen gaan bemoeien. Ik was tot het keiharde inzicht gekomen dat geld niet gelukkig maakt, maar dat je van chronisch geldgebrek wel óngelukkig wordt.

WAAR LEIDDE DIE BEMOEIENIS TOE?

van de ouders niet in door kan groeien, komt dit fonds in beeld.

MEER WETEN OVER HET JEUGDEDUCATIEFONDS? EN HOE U KUNT STEUNEN?

WAAROM IS HET JEUGDEDUCATIEFONDS HET ZO ENORM WAARD OM GESTEUND TE WORDEN?

Op de site www.jeugdeducatiefonds.nl

Met een klein bedrag kan dit fonds enorm veel

projecten van het fonds. En op

verschil maken voor kwetsbare kinderen. Dankzij

www.jeugdeducatiefonds.nl/steun-ons

ons hoeft de leraar niet machteloos toe te kijken

leest u alles over mogelijkheden dit werk

hoe een leerling, ondanks zijn of haar talenten,

financieel mogelijk te maken.

Eerst heb ik met steun van anderen het

langzaam wegzakt. Maar kan hij of zij met ons geld

Jeugdsportfonds opgericht, omdat ik zag hoe

een positieve wending geven aan een kinderleven.

hard kinderen van arme ouders het nodig hebben

En daarmee aan een kwetsbaar gezin. Als je ziet

om te sporten. Later bedacht ik ook nog het

hoe dankbaar zo’n laptop of een serie bijlessen in

Jongerencultuurfonds en het Jeugdcultuurfonds.

ontvangst wordt genomen, wat zoiets betekent voor

Ik zag dat muziek maken of op een andere manier

een kind en zijn omgeving, hoef je niet meer na te

creatief bezig zijn de cruciale mogelijkheid biedt

denken. Dan laat je jouw hart spreken.

vindt u alles over de doelstellingen en

FINANCIAL FOCUS

Stand in cryptoland De schommelingen zijn groot sinds de hype rond cryptocurrencies. Bitcoin zou hét nieuwe betaalmiddel worden, vervolgens werd de ripple gebombardeerd tot revelatie. Het is onrustig rond de crypto’s. Guess what? Bitcoin blijft de populairste cryptomunt.

ekendste cryptomunt onder Nederlandse beleggers is de bitcoin, blijkt uit onderzoek van Multiscope onder ruim 7.300 Nederlanders ouder dan 18 jaar. Maar liefst 95% kent bitcoin. Sterker nog: de term ‘bitcoin’ is bekender dan het woord ‘cryptovaluta’. De naamsbekendheid speelt ogenschijnlijk een belangrijke rol in de keuze van investeringen. Bitcoin blijft de populairste cryptomunt om in te investeren voor Nederlanders. 43% van de crypto-investeringen zit in bitcoin, gevolgd door onder meer in ethereum, ripple, litecoin en dogecoin. Schommelende koersen 580.000 Nederlanders hebben in de tweede helft van 2017 bitcoin of een andere cryptocurrency gekocht. Destijds stond de koers rond de 19.000 dollar. Inmiddels schommelt de koers rond de 6.000-7.000 dollar. Crazy coin Bill Gates noemde de bitcoin onlangs een ‘gestoorde speculatieve munt’, in het CNBC-programma Squawk Box. De Microsoft-man wees op de zogeheten greater fool-theorie: de hoop dat er later iemand anders komt die nog meer betaalt. Charlie Munger, vicevoorzitter van Berkshire Hathaway, noemde in dezelfde uitzending de bitcoin een vorm van ‘kunstmatig goud’. Apple-analogie Yoni Assia, CEO van handelsplatform eToro, vergeleek in een interview met Bloomberg crypto’s met Apple-aandelen. Volgens Assia is het verkopen van cryptomunten anno 2018 hetzelfde als aandelen in Apple verkopen rond 2001: ‘Nu crypto’s verkopen is als Apple verkopen in 2001. Je doet het als je het moet doen, je doet het niet als je het niet hoeft te doen.’

FINANCIAL FOCUS

INFOCUS

STREAMING REDT BEYONCĂ&#x2030;, ADELE EN BIEBER

Na jaren van misĂ¨re bood 2017 enige hoop voor de Universal Music fier aan kop

De wereldwijde opbrengsten in

muziekindustrie.

de muziekindustrie bereikten in 2017 17,4 miljard dollar, een

Platenmaatschappij Universal Music bleef in 2017 marktleider

stijging van 1,4 miljard dollar ten

De omzet steeg met

opzichte van de 16 miljard dollar

dollar (29,7%). Sony Music volgt

miljarden dollars.

een jaar eerder. De neerwaartse

met een omzet van 5,16 miljard

spiraal van de afgelopen tien jaar

met 3,6 miljard dollar (22,1%) en Warner Music met 3,12 miljard

lijkt hiermee weggenomen.

Streamingdiensten

Streaming: redders in nood

zoals Spotify blijken

dollar (18%). Onafhankelijke bedrijven hadden gezamenlijk een

Streamingdiensten zijn de

marktaandeel van 27,6% dankzij de 4,798 miljard dollar.

grootste aanjager van het succes.

de grootste helden.

Deze inkomsten stegen met 39%

Leven zonder label

op jaarbasis: een groei van 2,1

Het grootste succesverhaal

miljard dollar en een totaal van

komt mogelijk uit de koker van

7,4 miljard dollar. Diensten zoals

artiesten zonder labels. Met een

Spotify vormen 43% van alle

groei van 27,2% groeide dit

inkomsten. Zogenoemde legacy

segment het snelst. Via platforms

formats (downloads en fysiek)

als Tunecore, CD Baby en

haalden beduidend minder

Bandcamp harkten zij vorig jaar

binnen: 783 miljoen dollar.

472 miljoen dollar binnen.

UNIVERSAL MUSIC

SONY MUSIC

WARNER MUSIC

OVERIG

29,7%

22,1%

18%

27,6%

5,16 miljard dollar

Bron: MIDiA Research

3,6 miljard dollar

3,12 miljard dollar

4,798 miljard dollar

FINANCIAL FOCUS

INFOCUS

RIJKEN GAAN VOOR STENEN Het vermogen van de rijken is in 2017

De vermogende wereldburgers bezitten samen een recordvermogen: maar liefst 70,3 triljoen dollar.

gegroeid tot ongekende hoogte. Daarnaast

Voor het zesde jaar op rij stijgt het gezamenlijke vermogen van de rijken, becijfert Capgemini. Het

hebben steeds meer vermogenden een sterkere

consultancybedrijf doelt op personen met een vermogen van minimaal 1 miljoen dollar.

focus op onroerend goed en digitale valuta’s. In welk land wonen de meeste rijken? De Verenigde Staten hebben verreweg het grootste aantal rijke mensen met meer dan 5,2 miljoen miljonairs en miljardairs in 2017, een stijging van 10% ten opzichte van het voorgaande jaar. Respectievelijk Japan en Duitsland bezetten de tweede en derde plaats.

Onroerend goed groeit De miljonairs en miljardairs hadden het grootste deel van hun vermogen in aandelen en contanten in 2017. Onroerend goed, met name residentieel, speelde een grotere rol in hun portefeuille en is inmiddels de op twee na grootste beleggingscategorie. In 2017 wees 18,1% van de rijken hun vermogen toe aan onroerend goed, een stijging van 2,8% ten opzichte van een jaar eerder.

Groeiende interesse crypto Het enthousiasme van rijke mensen voor digitale valuta’s nam vorig jaar flink toe. Bijna een derde (29%) toonde een hoge mate van interesse in het kopen of beheren van cryptocurrency’s. Maar liefst 27% gaf aan licht geïnteresseerd te zijn in cryptomunten.

FINANCIAL FOCUS

Bron: Capgemini

COLUMN De Amerikaanse president Donald Trump heeft inmiddels Kim Jong-un de hand geschud en aardige woorden over hem gedeeld met de wereld. Over buurland Canada en premier Trudeau daarentegen heeft Trump minder vleiende dingen gezegd. Import van bepaalde goederen uit het bevriende buurland zouden bedreigend zijn voor de nationale veiligheid van de Verenigde Staten. Dat verzin je toch niet. Ook de

Handelsconflicten met VS

Koppigheid en gezond verstand invoer uit ons land is overigens kennelijk schadelijk voor de

Ruim een jaar geleden waren de kernproeven in

Amerikaanse veiligheid. Om nog maar te zwijgen uiteraard van invoer vanuit China.

Noord-Korea het belangrijkste geopolitieke risico

De ontwikkelingen op het gebied van het handelsconflict

waar we ons druk over maakten.

tussen de VS en de andere landen volgen elkaar snel op. Op het moment dat ik dit schrijf, schieten de VS en China over en weer met geplande invoertarieven. Hier is inmiddels een ritueel ontstaan. De VS kondigen importheffingen aan. De landen waartegen de heffingen gericht zijn, moeten het niet in hun hoofd halen vergeldingsmaatregelen te nemen: de VS zal dan nog meer heffingen opleggen. Dat laatste is in China aan dovemansoren besteed. Hoe schadelijk is dit en hoe komen we eruit? Het opeenstapelen van dit soort handelsbelemmeringen is ongetwijfeld negatief voor de mondiale economie. Maar we moeten natuurlijk ook weer niet overdrijven. De laatste aankondiging van Amerikaanse maatregelen gaat over tarieven van 10%. Dat is niet fataal. Het maakt Chinese producten in de VS minder concurrerend, maar de valuta zou binnen een aantal maanden ook zomaar 10% kunnen bewegen waardoor de concurrentiepositie in vergelijkbare mate zou worden beĂŻnvloed. Een forse verandering van grondstofprijzen kan de Chinese concurrentiepositie eveneens aantasten (of helpen). Hopelijk zijn de partijen nader tot elkaar gekomen wanneer u dit leest. Ik heb er wel een hard hoofd in. De Amerikaanse president, maar ook de Chinezen, houden er niet van als verliezers te worden gezien. Hoe ze hier allebei zonder gezichtsverlies uit kunnen komen, is voor mij niet direct evident. Ik ga ervan uit dat het gezonde verstand uiteindelijk zegeviert en dat men zich realiseert dat verdere escalatie in toenemende mate ook de eigen economie zal schaden.

PERSOONLIJK HAN DE JONG Chief Economist bij ABN AMRO HAN.DE.JONG@NL.ABNAMRO.COM ONLINE

TWITTER > @HANDEJONG14

FINANCIAL FOCUS

DOSSIER FILANTROPIE ADVIES

Corporate foundations

Iets teruggeven aan de maatschappij 16

FINANCIAL FOCUS

DOSSIER 19

Een corporate foundation oprichten

Business en foundation

Familiestichting of corporate foundation?

ABN AMRO Foundation

Steeds meer bedrijven willen een deel van hun winst investeren in de maatschappij. Dat kan met een corporate foundation. Dat zijn stichtingen die bedrijven opzetten om maatschappelijke doelen te realiseren. Hoe creëer je met zo’n foundation of stichting maximale impact en wat zijn aandachtspunten?

Bedrijven en ondernemers voelen de

foundation. Dit zijn filantropische

een bedrijf strategischer en effectiever geven

urgentie om bij te dragen aan een betere

stichtingen opgericht door een bedrijf.

dan bij losse donaties aan verschillende

wereld. Dit doen zij door maatschappelijk

Kayleigh Boerjan en Jasmijn Melse,

doelen. De impact van het geven wordt

verantwoord te ondernemen en de

respectievelijk Specialist Filantropie en

zichtbaar.

integratie van duurzaamheid in hun

Hoofd Filantropie Advies bij

bedrijfsvoering. Daarnaast voelen ook

ABN AMRO MeesPierson, geven u

steeds meer bedrijven de urgentie om

een kijkje in de wereld van corporate

sociale of maatschappelijke problemen

foundations.

aan te pakken. Jaarlijks geeft het Nederlandse bedrijfsleven ongeveer twee miljard euro aan goede

WAAROM EEN CORPORATE FOUNDATION?

Kayleigh Boerjan: ‘Bedrijven die aan

doelen. Uit het onderzoek “Geven in

goede doelen geven hoeven niet per se een

Nederland” blijkt dat dat gelijkstaat aan

corporate foundation te hebben, maar het

ongeveer 35% van het totale jaarlijkse

kan wel voordelen bieden. Een corporate

geefbudget in Nederland. Bedrijven doen

foundation verzekert een betere focus op en

dit in toenemende mate via een corporate

structurering van het geven. Daardoor kan

DIT ARTIKEL

DELEN?

www.financialfocus.nl

FINANCIAL FOCUS

Een bedrijf kan er ook voor kiezen om

besluit niet langer filantropisch actief te

corporate foundation een prachtige

het beleid van de foundation overeen

zijn. Een corporate foundation kan ervoor

manier om de medewerkers te betrekken

te laten komen met de kernactiviteiten

zorgen dat het geven gewaarborgd blijft.

bij de filantropische activiteiten van het

van het bedrijf. Hierdoor kan het bedrijf

Verder stelt een corporate foundation

bedrijf. Uit onderzoek blijkt dat dit ten

naast financiële middelen ook kennis en

het bedrijf in staat - hoewel de stichting

goede komt aan de bedrijfscultuur en het

vaardigheden inzetten om goede doelen te

een losstaande entiteit is - om op een

de betrokkenheid en company pride van

steunen.’

geloofwaardige manier in de non-

medewerkers vergroot.’

profitsector actief te zijn. Zeker als ze ook Daarnaast kan een corporate foundation

samenwerken met niet-gouvernementele

ABN AMRO MeesPierson heeft een familie

de continuïteit van het geven garanderen,

organisaties (NGO’s). Dit zijn organisaties

begeleid van wie het bedrijf actief is op het

volgens Boerjan. ‘Als een bedrijf zonder

die onafhankelijk zijn van de overheid

gebied van onderwijsmaterialen. Jasmijn

stichting een bestuurswissel krijgt, is het

en richten zich op het behartigen van

Melse: ‘De familie voelt zich bevoorrecht

niet ondenkbaar dat het nieuwe bestuur

maatschappelijke belangen. Ook is een

én verantwoordelijk. Ze zagen bij hun

FINANCIAL FOCUS

DOSSIER EEN CORPORATE FOUNDATION OPRICHTEN Als u samen met uw bedrijf filantropisch actief wilt zijn, kan een corporate foundation een

mooie optie zijn. U kunt projecten zoeken en

ook experts met verstand van de goede doelen die u met uw stichting wilt steunen. En wie wordt verantwoordelijk voor het management van de stichting? 2.

projectaanvraag bij uw stichting te doen. Maar waar moet u aan denken bij het oprichten

juist een heel andere weg inslaan? 3.

De specialisten van ABN AMRO MeesPierson

en in welke regio(‘s). 4.

Verder dient u gegevens over de stichting online te publiceren. Dit is nodig om een ANBI-status (algemeen

corporate foundation. Zij kunnen u en de

bepalen van het toekomstige beleid van de

stichting. Ook kunnen zij helpen bij het vinden van passende goede doelen en u wegwijs maken in de wereld van filantropie.

Richt een stichting op bij de notaris. Nadat u de belangrijkste richtlijnen voor uw stichting (doelstelling, strategie, bestuur en financiën stichting) heeft vastgesteld, komt het officiële deel: de stichting oprichten.

kunnen u helpen bij het oprichten van een

betrokkenen bij de stichting helpen met het

Uw stichting heeft ook een beleidsplan nodig. In dit beleidsplan staat informatie over de doelstelling en werkwijze van uw stichting. Denk hierbij aan wat voor verschil uw stichting wil maken, voor welke doelgroep

van zo’n stichting? En wat zijn de te nemen stappen?

Bepaal het beleid van de stichting met toekomstige bestuursleden en betrokkenen. Wilt u dat de activiteiten van de stichting overeenkomen met de kernactiviteiten en waarden van uw bedrijf? Of wilt u

steunen die bij uw doelen passen, maar u kunt organisaties ook in staat stellen om zelf een

Bedenk wie u betrekt bij het bestuur van de stichting. Dit kunnen mensen uit uw bedrijf zijn, maar

nut beogende instelling) te krijgen en te behouden. 5.

Als de stichting is opgericht en het beleid is bepaald, kunt u beginnen met de ANBI-aanvraag voor uw stichting. U vindt het aanvraagformulier op de website van de Belastingdienst. Na ongeveer 8 weken krijgt u bericht of uw stichting de ANBI-status krijgt.

FINANCIAL FOCUS

BUSINESS EN FOUNDATION Het is gemakkelijk om kritiek te hebben op corporate foundations. Boze tongen beweren dat deze vorm van

filantropie het doel heeft om het imago te verbeteren of simpelweg een verlengstuk is van de business, van de zakelijke kant van het bedrijf. Dat hoeft zeker niet het geval te zijn. In het ideale geval wordt met een corporate foundation de gaten opgevuld die niet met het MVO-beleid (maatschappelijk verantwoord ondernemen) kunnen worden geadresseerd.

Zelfs al zou imago een rol spelen, dan wil dat zeker niet zeggen dat bedrijven hun filantropie uitventen.

Soms is zelfs het tegendeel waar. Zeker in Nederland zijn bedrijven vaak huiverig om open te zijn over hun

filantropische activiteiten. Juist omdat bedrijven niet willen dat hun maatschappelijke bijdrage wordt gezien als een imagoboost. Een voorbeeld is het Mooiste Contactfonds van KPN. Dit stelt langdurig zieke kinderen

in staat via apparatuur van KPN toch “aanwezig” te zijn in de klas: ze staan met hun klasgenoten in verbinding in het klaslokaal. Dit initiatief bestond al geruime tijd, maar KPN heeft destijds ervoor gekozen om er niet de

publiciteit mee te halen. Het telecombedrijf wilde het succes niet voor commerciële doeleinden exploiteren.

FINANCIAL FOCUS

DOSSIER Het Leusdense automatiseringsbedrijf AFAS Software lanceerde eind 2015 de zogenoemde AFAS Foundation. Jaarlijks schenkt de foundation ongeveer 2,5 miljoen euro aan verschillende projecten, zoals de samenwerking met het Prinses Máxima Centrum.

personeel ook een sterke maatschappelijke

uit goede bedoelingen geven, maar doen dat

het probleem dat zij willen aanpakken;

betrokkenheid. Dit hebben ze gecombineerd

ook vaak zonder een goede strategie. Ze

voor welk probleem willen zij een oplossing

door samen met het personeel op reis te gaan

horen via-via over bepaalde projecten en

aandragen? Daarbij is het belangrijk om

en daar vrijwilligerswerk te doen voor de

willen dan bijdragen. Ze geven aan allerhande

realistisch te blijven. Het is niet altijd

ontwikkeling van kinderen in een kwetsbare

doelen, maar hebben die niet gestroomlijnd in

gezegd dat het probleem dat de foundation

positie. De medewerkers worden er echt bij

één visie. Als ze geven met een goed geefplan,

aankaart, ook volledig opgelost gaat

betrokken, wat hun onderlinge band en de

net als een ondernemer met een goed

worden. Het is daarom goed om de

binding met het bedrijf versterkt.’

ondernemingsplan, kunnen ze hun impact

doelstelling af te bakenen, bijvoorbeeld

vergroten.’

1.000 mensen de komende tien jaar van

GEVEN ALS EEN ONDERNEMER

schoon drinkwater voorzien. Verder is het

Wat opvalt aan ondernemers die filantropisch

Boerjan: ‘Meetbare resultaten zijn belangrijk,

belangrijk om te kijken naar de manier

actief zijn, is dat ze het heel goed willen

geef op basis van wetenschappelijk

waarop de problemen worden aangepakt.

doen. Melse: ‘Het doorzettingsvermogen, de

onderzoek. Zogenaamde ‘aaibare’ projecten

Bedrijven kunnen hun corporate foundation

creativiteit en het perfectionisme zit hen vaak

hebben niet altijd de gewenste impact, mede

effectiever maken door bij te dragen aan

in het bloed. Dat betekent dat ze bij uitstek

daarom is onderzoek belangrijk.’

problemen waar zij zelf kennis van hebben.’

HOE MOET JE TE WERK GAAN MET EEN CORPORATE FOUNDATION?

TRENDS OP HET GEBIED VAN CORPORATE FILANTROPIE

de belangrijkste componenten van een

foundations verdubbeld. Het zijn niet

‘Op het gebied van focus en strategie is er nog

corporate foundation. ‘Concreet betekent

alleen de multinationals die aan filantropie

veel te winnen’, stelt Melse. ‘Mensen willen

dat dat het bedrijf eerst moet kijken naar

doen. Steeds vaker begeven kleinschalige

geschikt zijn om te geven als ondernemer. Dat wil zeggen dat je je foundation op dezelfde manier runt als je bedrijf, uiteraard met het oog op maximale resultaten.’

Boerjan noemt een missie en een strategie

De afgelopen 10 jaar is het aantal corporate

FINANCIAL FOCUS

ABN AMRO FOUNDATION

De ABN AMRO Foundation is een stichting die zich richt op

het vergroten van het toekomstperspectief van kinderen en jongeren in een achterstandssituatie. De medewerkers van

ABN AMRO zijn de drijvende kracht achter de Foundation. Ieder jaar zetten meer dan 10.000 medewerkers hun tijd, kennis en expertise in als vrijwilliger. In de cao van ABN AMRO is vast-

gelegd dat medewerkers één week per jaar vrijwilligersverlof

kunnen opnemen. In 2017 organiseerde ABN AMRO Foundation 317 vrijwilligersprojecten en zetten ABN AMRO-medewerkers zich vrijwillig in op zes hulprichtingen:

ondernemingen zich op het terrein van

1. Talent en interesses laten ontdekken

filantropie. Naast de toename van het

3. Doelen helpen bereiken

manier waarop bedrijven zich inzetten

5. Bewustwording creëren

Boerjan: ‘Filantropie wordt niet meer als

2. Kennis en vaardigheden bijbrengen

aantal corporate foundations, wordt de

4. Sociaal isolement doorbreken

voor goede doelen steeds professioneler.

6. Materiële en financiële ondersteuning

een wollig fenomeen beschouwd waarbij alleen op de emotie wordt ingespeeld. Zeker ondernemers beseffen dat als zij hun filantropie op een professionele manier aanpakken, net zoals ze hun bedrijf runnen, ze veel meer resultaten kunnen hebben.’ De voornaamste trend is dat bedrijven hun filantropie meer in lijn brengen met hun kernactiviteiten, hun core business. Zij maken gebruik van de expertise en kennis die zij als bedrijf in huis hebben.

FINANCIAL FOCUS

DOSSIER Een voorbeeld hiervan is de Achmea

kunnen opereren. Door samenwerking en

Bijvoorbeeld door expertise in te zetten

Foundation, die de expertise van

door het delen van de ervaring die zij in

om maximale resultaten te genereren. Er

Achmea gebruikt om gezondheidszorg en

hun sector hebben, kunnen ze het beste

is echter nog een wereld te winnen. Welk

landbouwprojecten in ontwikkelingslanden

resultaat bereiken. Samen hebben ze de

bedrijf doet een duit in het zakje?

op te richten.

meeste impact.’

Boerjan: ‘Bedrijven zetten hun specifieke

Lange tijd was filantropie het exclusieve

kennis en ervaring in, maar werken ook

domein van privaat geld. De mensen die

in toenemende mate samen met NGO’s.

zich ermee bezighielden, hadden de tijd en

NGO’s weten vaak goed waar behoefte aan

het vermogen om zich in te spannen voor

is in bepaalde regio’s. Bedrijven, op hun

de goede doelen. Die tijd is grotendeels

beurt, kunnen door hun achtergrond weer

voorbij. Met een overheid die zich

oplossingen bedenken en uitvoeren voor

terugtrekt, roert het bedrijfsleven zich

zaken waar NGO’s en overheden minder

meer in het maatschappelijke domein. Dat

op toegerust zijn. Dat is ook hoe corporate

brengt nieuwe uitdagingen met zich mee,

foundations op een geloofwaardige wijze

maar vooral veel kansen om goed te doen. FINANCIAL FOCUS

FAMILIESTICHTING OF CORPORATE FOUNDATION? In plaats van een corporate foundation kan de keuze ook vallen op een familiestichting. De keuze voor

familiestichting of een corporate foundation hangt van verschillende factoren af. Dit kunnen fiscale factoren zijn. Daarnaast is het mogelijk dat de stichting als bindmiddel of ‘opleidingsinstituut’ voor de jongere

generatie in de familie werkt: allen pakken een taak op en zijn in familieverband bezig met filantropie, terwijl de jongsten ook leren om te gaan met vermogen. Jasmijn Melse: ‘We hebben een familie begeleid waarbij

opa en oma samen met de kinderen en kleinkinderen om tafel hebben gezeten. Opa en oma vroegen hun of

ze bereid waren bepaalde taken in de stichting op zich te nemen. Dat was erg mooi om te zien. Ze bespraken de waarden en normen van de familie, hoe die met de stichting tot uitdrukking konden worden gebracht, en wie er zitting neemt in het bestuur van de stichting.’

‘Ten slotte moeten de waarden van de familie of het bedrijf passen bij de stichting. Wie bijvoorbeeld aan

specifieke religieuze of hele activistische doelen wil geven, doet er goed aan om zich ervan te vergewissen

dat dit doelen zijn die ook bij het personeel leven. De gever is uiteraard vrij om te doen wat hij of zij wil doen met zijn geld, maar de stichting moet niet tot vervreemding bij het personeel leiden. Als de waarden van

het bedrijf of het personeel niet overeenkomen met de beoogde doelen en waarden van stichting, ligt een

familiestichting meer voor de hand dan een corporate foundation. Niet in de laatste plaats omdat je bij een corporate foundation soms je medewerkers wilt laten participeren.’

FINANCIAL FOCUS

EXPERTISE AANDEEL

AMS AG

SLIMME ELEKTRONISCHE VOELSPRIETEN MAURITS HELDRING

Smartphones, auto’s en machines bevatten steeds meer slimme

AANDELEN ANALIST MAURITS.HELDRING@NL.ABNAMRO.COM

sensoren. AMS is een van de grootste ontwikkelaars van deze vernuftige hightech-instrumenten.

Je ziet ze niet, maar sensoren zitten

in kaart brengen. Zo kan

overal in. In industriële machines,

met augmented reality op het

medische apparatuur, smartphones

scherm de werkelijkheid worden

en moderne auto’s. Deze slimme

uitgebreid met virtuele objecten. Je

elektronische voelsprieten

kunt bijvoorbeeld direct zien of de

zijn vaak niet groter dan een

bank die je online wilt kopen bij

potloodpunt, maar nemen de

de rest van het interieur past.

omgeving tot in detail waar. Rond de auto registreren ze bijvoorbeeld obstakels, waarbij slimme rekenmodellen helpen inschatten

ONREGELMATIGHEDEN ONTDEKKEN De omzet van AMS bestaat

of een object een gevaar vormt.

momenteel voor meer dan de

Het gebruik van sensoren neemt

helft uit consumentenproducten,

razendsnel toe en daar profiteert

maar analisten verwachten

de Oostenrijkse producent AMS

dat de omzet uit medische en

van. Het bedrijf – met een notering

industriële toepassingen de

in Zwitserland - ontwikkelt

komende jaren stijgt. Bijvoorbeeld

sinds 1981 uiteenlopende

door de toepassing in robots.

sensoren. Meest bekend zijn de

In de gezondheidszorg stijgt het

gezichtsherkenningssensoren die

gebruik in de diagnostiek. Speciale

onder andere in iPhone’s worden

sensoren in scanapparatuur blijken

gebruikt. De sensor ontgrendelt de

beter dan artsen in staat om

smartphone na een scan van het

onregelmatigheden te ontdekken.

gezicht van de gebruiker.

VIRTUELE BANK IN INTERIEUR

ZELFRIJDENDE AUTO’S AMS richt zich bewust op

Grote afnemers van de sensoren

sensoren voor verschillende

het gebied van LIDAR-technologie

technologie om hun positie op de

zijn producenten van smartphones.

technologieën en sectoren. Onder

(Laser Imaging Detection And

weg te bepalen. De producent wil

Apple – een grote klant van AMS

meer door de overname van

Ranging) in huis. Die technologie

zich daarmee beschermen tegen te

– loopt voorop in de toepassing

bedrijven met gespecialiseerde

bepaalt de afstand tot een object

grote afhankelijkheid van enkele

van zogeheten 3D-sensoren die

sensortechnologie voor zelfrijdende

door middel van laserpulsen.

grote afnemers, zoals Apple.

de driedimensionale omgeving

auto’s. Zo haalt AMS expertise op

Zelfrijdende auto’s gebruiken deze

ISIN-CODE AT0000A18XM4

FINANCIËLE INFORMATIE AMS AG

FINANCIAL FOCUS

Economie

Geheimen van de groei GROEIPRESTATIES

Waarom floreert de economie van het ene land wel en van het andere land niet? Dat is belangrijke informatie voor beleggers in opkomende markten. Een klassiek lijstje met elf potentiële groeiers geeft verhelderende inzichten in de geheimen van de groei.

De economische groei in

O’Neill is bij de meeste beleggers

kleinere bevolkingsomvang

van O’Neill ligt het niet. Hij

opkomende landen kan snel gaan.

bekend als de geestelijk vader

produceert China het

koos de elf landen op basis

Een economisch voorspoedig land

van BRIC, het in 2001 bedachte

dubbele. Het rendement op de

van solide groeifactoren zoals

is interessant voor handelspartners,

acroniem voor vier snelgroeiende

aandelenmarkten van de elf

macro-economische en

investeerders en beleggers. Niet

landen: Brazilië, Rusland, India

landen is iets hoger dan de brede

politieke stabiliteit, gebruik van

voor niets proberen strategen

en China. Na het grote succes

index van opkomende landen.

technologie en opleidingsniveau

wereldwijd de groeifactoren aan te

van BRIC stelt O’Neill in 2005

De in 2005 ontwikkelde MSCI

van de bevolking. Maar de

wijzen, zoals de aanwezigheid van

op veler verzoek een nieuwe lijst

Next Eleven-index behaalde een

belangrijkste groeifactor? Een

grondstoffen of een hoogopgeleide

van groeiers samen. Elf landen die

gemiddeld rendement van 12%

groeiende jonge bevolking.

bevolking. Maar die zijn geen

naar verwachting ook een grote

op jaarbasis over de afgelopen

Alle elf landen hebben een

garantie voor een florerende

economische groei gaan laten zien:

dertien jaar, de MSCI Emerging

bevolkingsopbouw met veel

economie. Daar is meer voor

de Next Eleven. Maar wie dertien

Markets haalde over dezelfde

jonge mensen, veelal in de steden.

nodig, zoals politieke stabiliteit en

jaar later naar hetzelfde lijstje kijkt,

periode een gemiddeld jaarlijks

Zij dragen niet alleen bij aan de

een goed werkende overheid. Dat

ziet een ander beeld.

rendement van 10%. In beide

arbeidsproductiviteit van een

indices ontbreken overigens

land, hun bestedingen stimuleren

illustreert een klassiek lijstje met elf potentiële groeiers: Zuid-Korea,

GROEIPRESTATIES

Iraanse aandelen. Investeren in

ook de economie. Twintigers en

Mexico, Indonesië, Turkije, Iran,

De groeiprestaties van de Next

het land is voor buitenlandse

dertigers geven overal ter wereld

Egypte, Nigeria, de Filippijnen,

Eleven vallen wat tegen. Samen

beleggers onmogelijk.

een relatief groot deel van hun

Pakistan, Bangladesh en Vietnam.

hebben de landen nu anderhalf

Een bonte verzameling landen,

miljard inwoners en een

gespreid over diverse regio’s en

gezamenlijke jaarlijkse productie

continenten, in 2005 samengesteld

van goederen en diensten – het

door Jim O’Neill, voormalig

bruto nationaal product - van

veelbelovende opkomende landen

strateeg van de Amerikaanse

6,5 biljoen dollar. Ter

de verwachtingen niet helemaal

zakenbank Goldman Sachs.

vergelijking: met een iets

waar? Aan de selectiecriteria

FINANCIAL FOCUS

KOOPKRACHTIGE BEVOLKING

Waarom maakt het groepje

inkomen uit aan voedsel, uitgaan, elektronische apparatuur en kleding.

GROTE VERSCHILLEN

Zoomen we in op Next Eleven, is het duidelijk dat de landen

MARKTEN DE BEPERKTE HOUDBAARHEID VAN SNELLE GROEI Beleggers moeten er rekening mee houden dat alle snelgroeiende opkomende markten op termijn

een deel van hun groeikracht verliezen. Het wordt steeds moeilijker het groeitempo vast te houden als de economie groter wordt. Ook verandert de economie van een land tijdens zo’n groeispurt.

Meer boeren gaan bijvoorbeeld aan het werk als arbeider en kunnen door de iets hogere lonen hun kinderen naar betere scholen sturen. Door het stijgende opleidingsniveau van de bevolking én

de toename van de binnenlandse economie draait de economie van een productiehuis naar een

dienstverlenende en consumptiegedreven economie. Een vergelijkbare ontwikkeling heeft Zuid-

Korea doorgemaakt. Het van oorsprong lagelonenland wist zich in de afgelopen jaren om te vormen tot een economie gericht op technologische innovatie. Zuid-Korea behoorde in 2005 nog tot de

Next Eleven met opkomende landen, inmiddels heeft het Aziatische land veel karakteristieken van een ontwikkelde welvarende economie, die minder snel groeit.

op de lijst sterk uiteenlopende

overheidsbeleid draagt bij aan de

economische groei laten zien. De

ontwikkeling en welvaart. Het

verschillen tussen de landen zijn

land dat jarenlang werd geplaagd

groot. Een land als Zuid-Korea

door voedseltekorten verwacht in

heeft een florerende economie,

de komende jaren een exporteur

net als de Filipijnen, Indonesië,

van onder andere vlees te worden.

Pakistan en Vietnam. Deze landen

Obstakels zijn er ook: zo scoren

profiteren economisch van de

Bangladesh en Nigeria slecht op de

aanwezigheid van een jonge

corruptie-index van Transparancy

bevolking met technologische

International. Voor Mexico – met

ontwikkeling en stijgende

2,5% groei een achterblijver -

binnenlandse consumptie. Door

bleek de moeizame relatie met de

de stabiele politieke situatie in

Verenigde Staten in de afgelopen

de meerderheid van deze landen

jaren een obstakel. De Mexicaanse

staat bovendien weinig de

economie leunt traditioneel

groei in de weg. Zo ontwikkelt

zwaar op de export naar de

Indonesië zich in snel tempo tot

VS. Zo kan de uitkomst van de

een meer volwassen economie, die

onderhandelingen over het nieuwe

minder gericht is op laagbetaald

NAFTA-vrijhandelsverdrag en de

productiewerk. Bangladesh is

toon die de Amerikaanse president

nog niet zover, toch steeg de groei

Donald Trump daarover aanslaat,

in de afgelopen jaren naar iets

opnieuw een negatief effect hebben

boven de 6%. Het weloverwogen

op de Mexicaanse economie. FINANCIAL FOCUS

MEER NODIG

binnen de Next Eleven maken

te houden. Deze ontwikkelingen

technologische grootmacht, onder

Voor economische groei is

beleggers ook duidelijk dat de

schrikken veel beleggers af. We

andere door passende regelgeving.

dus meer nodig dan een jonge

ontwikkelingen die zorgen voor

verwachten dat onder andere

De overheid investeerde veel

bevolking alleen. De landen op

groei in opkomende economieĂŤn

de waarde van de munt onder

in wetgeving om patenten en

de lijst die slechter presteren dan

juist voor veranderingen kunnen

druk blijft nu de partij van

octrooien te beschermen en

verwacht - Turkije, Iran, Egypte en

zorgen. Bij de samenstelling van

Erdogan de verkiezingen heeft

zo technologische innovatie

Nigeria - laten zien dat een stabiele

de Next Eleven zag de politieke

gewonnen. Een goed werkende

in het land te stimuleren en te

politieke situatie een voorwaarde

situatie er in bijvoorbeeld Egypte

overheid is ook nodig om de

behouden. In Zuid-Korea is een

is. Evenals betrouwbare

en Turkije heel anders uit dan

groei in goede banen te leiden.

belangrijk deel van de welvaart

instituten als toezichthouders

nu. Egypte was in 2005 vanuit

Geen gemakkelijke taak, zo laat

afkomstig van overheidssteun

en centrale banken, en een goed

groeiperspectief aantrekkelijk,

Pakistan zien. Investeringen van

aan technologiebedrijven als

en onafhankelijk rechtssysteem.

maar onder de jonge bevolking

China geven het land sinds enkele

Samsung, LG en Hyundai. In

Andere groeifactoren zijn

groeide de weerstand tegen

jaren een economische impuls.

IndonesiĂŤ zorgen weloverwogen

daaraan ondergeschikt. Nigeria is

het strenge regime. De massale

Pakistan vormt een belangrijke

monetair beleid en hervormingen

bijvoorbeeld rijk aan olie, maar de

Arabische Lente-opstanden tegen

corridor in het omvangrijke

in onderwijs en belastingen

politieke instabiliteit en corruptie

de overheid die zich niet voldoende

infrastructuurproject van China

voor veranderingen. Het land

in het land hinderen groei. Voor

voor de jongeren inzette was de

dat nieuwe handelsroutes in de

is daardoor beter bestand tegen

bedrijven en handelspartners

start van een economisch onzekere

regio aanlegt. Of dit zich ook

economische tegenwind. De

is politieke stabiliteit plus een

periode.

vertaalt in een stabiele groei is

verbeterde beoordeling van

nog maar de vraag. De Chinese

de kredietwaardigheid die

investeringen verleidden de

daaruit volgde maakt het land

Pakistaanse overheid namelijk tot

aantrekkelijker voor (buitenlandse)

goed rechtssysteem cruciaal. Als bedrijven investeren doen ze dat voor de lange termijn, dat vraagt om vertrouwen in de overheid van

GOED FUNCTIONERENDE INSTITUTEN Betrouwbare wetgeving,

een ongekende toename van de

investeerders, die op hun beurt de

een land. Een voorbeeld is Iran,

toezichthouders en een rechterlijke

overheidsuitgaven. Het oplopende

economische groei weer kunnen

een veelbelovend land met diverse

macht zijn ook bepalend voor het

overheidstekort heeft een negatieve

stimuleren.

waardevolle grondstoffen en een

succes van opkomende landen.

invloed op de kredietwaardigheid,

hoogopgeleide jonge bevolking.

Het ontbreken hiervan belemmert

en de aantrekkelijkheid voor

De groei van het land wordt echter

de groei. Bijvoorbeeld in Turkije

investeerders. Voorbeelden van

belemmerd door de internationale

waar de onafhankelijkheid van de

hoe goede regelgeving de groei kan

sancties die volgen op het

Centrale Bank afneemt. De bank

stimuleren zijn er gelukkig ook.

wisselende nucleaire beleid van

wordt door president Erdogan

Veel landen kijken daarbij naar

de overheid. De ontwikkelingen

onder druk gezet om de rente laag

China, dat zich ontwikkelt tot een

FINANCIAL FOCUS

RALPH WESSELS Hoofd Beleggingsstrateeg RALPH.WESSELS@NL.ABNAMRO.COM

Robeco Global Consumer Trends

EXPERTISE

KANSEN IN DE KOOPKRACHT

FONDS

JAN-WILLEM MEULENKAMP

De consument is uiterst wispelturig in zijn koopgedrag. Toch

ABN AMRO Advisors JAN.WILLEM.MEULENKAMP@NL.ABNAMRO.COM

weet het Robeco Global Consumer Trends-fonds langetermijntrends in de consumentenbestedingen te ontdekken. Hoe we ons geld besteden is van

is hoger dan in de westerse

merken. Daarmee spelen ze in

bedrijven zijn wereldwijd gewild

grote invloed op de economie.

wereld. Inkomens stijgen en

op de wereldwijde voorkeur

en beschikken over zogeheten

De beheerders van het Robeco

de consumentenbestedingen

bij consumenten voor sterke

pricing power: de kracht om

Consumer Trends-fonds zoeken

in bijvoorbeeld China en

merken, ook in economisch

producten met een goede

naar de trends in het koopgedrag

India nemen sneller toe dan

mindere tijden. Luxemerken

marge te verkopen en periodiek

en beleggen in bedrijven die

in ontwikkelde markten. Dat

zijn bijvoorbeeld designkleding

prijsverhogingen door te voeren.

daarvan het meest profiteren.

biedt mooie kansen voor

en -tassen, maar ook A-merken

zowel de lokale aanbieders als

in de supermarkt of binnen de

westerse bedrijven. Zo stijgen de

consumentenelektronica. De

Een van de belangrijkste trends

uitgaven aan vrijetijdsbesteding,

producten en diensten van deze

die de beheerders zien is de

consumenten in opkomende

digitalisering van ons leven.

landen geven bijvoorbeeld meer

Inmiddels kijken veel mensen

geld uit aan bijvoorbeeld cruises.

DATAOPSLAG

vaker op hun smartphone dan naar een televisie. De fondsbeheerders beleggen

BEWEEGLIJKHEID

Het Robeco Global Consumer

in uiteenlopende bedrijven

Trends-fonds heeft gemiddeld

die daarvan profiteren.

zestig aandelen in haar

Vanzelfsprekend online winkels,

portefeuille van ondernemingen

die inspelen op het gemak

die profiteren van het

waarmee mensen wereldwijd via

koopgedrag van consumenten

hun telefoon aankopen doen.

wereldwijd. De nadruk ligt

Maar ook de bestedingen aan

op consumentenproducten

dataopslag op internet stijgen,

en -diensten en IT. Beleggers

door de hoeveelheid foto’s en

moeten er rekening mee

video’s die we met onze telefoons

houden dat beleggingen in

maken.

consumentenbestedingen

CONSUMENT IN OPKOMENDE MARKTEN

Naast de ‘digitale consument’ ziet het fondsteam nog twee belangrijke andere trends:

traditioneel volatiel zijn. In onzekere tijden houdt de consument de hand op de knip.

DEFENSIEVE TREND

Om de beweeglijkheid te dempen,

de consument in opkomende

beleggen de beheerders een deel

markten en sterke merken.

van het fondsvermogen in de

De economische groei in Azië

derde – defensieve – trend: sterke

FONDS

Robeco Global Consumer Trends

BENCHMARK

MSCI All Country World

Ga naar de kassa

ISIN-CODE LU0871827464

FINANCIAL FOCUS

HET KOFFERBAKSUCCES VAN

NIKE

Nike werd wereldbekend van de slogan â&#x20AC;&#x2DC;just do itâ&#x20AC;&#x2122; en de sponsoring van topsporters als Michael Jordan. En dan te bedenken dat het succes vanuit een kofferbak begon.

Cristiano Ronaldo, Tiger Woods, Michael Jordan. Een greep uit de verzameling (ex-) sporters verbonden aan het sportmerk Nike. Ronaldo, de Portugese sterspeler van Real Madrid, strijkt bijvoorbeeld jaarlijks ruim 25 miljoen dollar aan Nike-inkomsten op. Het is echter een fractie van de imposante omzet van het sportmerk: 34,4 miljard dollar. Maar ook miljardenbedrijven beginnen bescheiden.

JAPANSE IMPORT

Phil Knight en zijn vroegere atletiekcoach, Bill Bowerman, startten het zogenoemde Blue Ribbon Sports in 1964, als leverancier van de Japanse Onitsuka Tiger-sportschoenen. Knight was geen liefhebber van de kwaliteit van Amerikaanse sportschoenen en besloot, na een bezoek aan de Tigers-fabriek in het Japanse Kobe, het model in de Verenigde Staten te introduceren. Knight begon de verkoop van zijn Blue Ribbon Sports-schoenen vanuit de kofferbak van zijn auto. Hij verkocht dat jaar 1.300 paar schoenen voor 8.000 dollar. De omzet groeide snel: na vijf jaar had Blue Ribbon voor ruim 150.000 dollar aan schoenen verkocht. Maar zelfs na vijf jaar groei kon Knight zichzelf geen salaris veroorloven. Financieel stond het bedrijf er belabberd voor, maar ook op businessniveau verschenen verschillende problemen.

FINANCIAL FOCUS

JUST DO IT.

MEMORABEL AANDEEL

ALS EEN FENIKS

De relatie met Onitsuka verslechterde. De bedrijven raakten

kwam moeizaam op gang. Het duurde ruim twintig

verwikkeld in een juridische strijd over de beëindiging van de

jaar voordat NKE duidelijke verbetering toonde. Vanaf medio

samenwerking. Knight en Bowerman konden hierdoor niet

2005 was de stroomversnelling evident: van 8,80 dollar naar

langer doorgaan onder de naam Blue Ribbon Sports. In 1971

63,54 dollar binnen tien jaar. Sterke verkoopcijfers en strak

kwam het tweetal met een nieuwe naam voor hun bedrijf,

kostenmanagement leidden tot deze piek in oktober 2015. Na

vernoemd naar de Griekse godin van snelheid, kracht en

een kleine dip in 2016 heeft het aandeel NKE wederom de weg

overwinning. Blue Ribbon Sports was dood, leve Nike. Een

omhoog gevonden. Op het moment van schrijven stond het

oud wafelijzer bleek uiteindelijk de heilige graal voor Nike.

aandeel op een prijs van 74,29 dollar.

Het bedrijf ontwikkelde de Nike Cortez, gebaseerd op een van Onitsuka’s modellen. Bowerman gebruikte het wafelijzer van zijn vrouw voor de iconische zool van de Cortez. Het

KONING VAN DE SPONSORDEAL

Phil Knight had begin de jaren 70 het lumineuze idee om

wafelpatroon leidde (mede vanwege de verbeterde grip op

sponsordeals met sporters aan te gaan. In 1972 was de

atletiekbanen) tot een regelrecht sales-succes. Ondanks de

Roemeense tennisser Ilie Nastase het eerste wandelende

sterke verkoopcijfers en deals met bekende sporters, zoals John

Nike-reclamebord. De grootste aanwinst volgde twaalf jaar

McEnroe, bleef Nike een financieel wankel bedrijf. Topman

later. Knight en consorten hengelden basketbalwunderkind

Knight overwoog verschillende opties om de financiële situatie

Michael Jordan binnen, voor een bedrag van 500.000 dollar

te verbeteren, waaronder een beursgang.

en een onbekend aantal aandelen. Na Jordan volgden nog vele sportgrootheden. Bijvoorbeeld: Alberto Salazar, Andre Agassi,

DE ONVERMIJDELIJKE IPO

Pete Sampras, Michael Johnson, Mia Hamm, Bo Jackson,

Phil Knight was geen liefhebber van een beursgang, maar had,

Charles Barkley, Tiger Woods, Wayne Gretzky, Bode Miller,

ondanks de verkoopcijfers van ruim 70 miljoen dollar, geld

Lance Armstrong, Serena Williams, Kobe Bryant, LeBron James

nodig. Nike ging op 2 december 1980 naar de beurs met een

en Cristiano Ronaldo. Ook artiesten als Drake en Kanye West

introductiekoers van 0,18 dollar. Het aandeel Nike (NKE)

(inmiddels Adidas) werden toegevoegd aan het sterrenensemble.

1988

2003

2008

De lancering van de ‘Just do it’-campagne

Nike neemt het noodlijdende Converse over voor ongeveer 300 miljoen dollar

Nike introduceert de LiveStrong-armband

1987

1995

2004

Nike gebruikte als eerste een Beatles-song in een reclame

De introductie van de Zoom Air

Phil Knight stopt als CEO

DIT ARTIKEL

DELEN?

www.financialfocus.nl

FINANCIAL FOCUS

Internetprivacy

Privacy heeft een prijs Wilt u

die betalen?

Internetprivacy stond ineens weer hoog op de agenda, toen bekend werd dat politiek adviesbureau Cambridge Analytica zich toegang had verschaft tot grote hoeveelheden data van Facebookgebruikers. Veel mensen vrezen dat hun privacy in het geding is als zij gebruikmaken van social media als Facebook. Wellicht komt de nieuwe Europese privacywetgeving als geroepen. Privacy heeft echter wel een prijs.

FINANCIAL FOCUS

FEATURE

FACEBOOK

FACTS HOORZITTING /

MARK ZUCKERBERG VIEUW /

10 APRIL 2018 WAT /

MARK ZUCKERBERG MOEST

ZICH DOOR EEN VRAGENVUUR

VAN HET AMERIKAANSE SENAAT HEEN SLAAN. DE TOPMAN VAN

FACEBOOK WERD OP HET MATJE GEROEPEN VANWEGE HET

DEBACLE ROND CAMBRIDGE

ANALYTICA. UITEINDELIJK GING ZUCKERBERG DOOR HET STOF: ‘WE HEBBEN HET

PRIVACYSCHANDAAL ONDERSCHAT.’

HIJ ZEI DAT ZIJN BEDRIJF IN

DE TOEKOMST EERDER MOET INGRIJPEN OM FOUTEN TE VOORKOMEN.

ARTIKEL

ONLINE LEZEN? www.financialfocus.nl FINANCIAL FOCUS

FACEBOOK-OPHEF LIJKT BEPERKTE GEVOLGEN TE HEBBEN Het grote publiek reageerde verontwaardigd op het dataschandaal inzake

Facebook en Cambridge Analytica en er kwam zelfs een hashtag op stoom onder de noemer #deletefacebook. Uiteindelijk bleek dat gebruikers in overgrote meerderheid loyaal bleven aan het sociale medium. Een poll van Thomson

Reuters, liet zien dat de helft van de Amerikanen met een Facebook-account zijn

activiteit niet had veranderd sinds het schandaal uitkwam. Een kwart gebruikte de dienst zelfs vaker dan voorheen. Hoewel de ophef in maart uitbrak, kon Facebook voor het eerste kwartaal een groei van het aantal gebruikers melden.

Vanaf 25 mei van dit jaar moeten bedrijven

Dit vraagt voor veel bedrijven niet alleen om

organisaties rekening moeten houden, op een

en instellingen voldoen aan nieuwe Europese

nieuw of geüpdatet beleid, maar ook om een

manier die voorheen wellicht niet op deze

wetgeving op het gebied van privacy. De regels

mentaliteitsverandering. Sommige juristen

manier hun aandacht had: privacy. Organisaties

staan bekend als de Algemene Verordening

spreken over een zorgplicht, zoals die al bekend

zijn niet onwillig om deze beleidsveranderingen

Gegevensbescherming (AVG) of - in het Engels

is in de financiële dienstverlening, maar dan op

te implementeren, maar ze vrezen ook boetes.

- de General Data Protection Regulation

het gebied van persoonsgegevens. Uiteindelijk

Bedrijven en instellingen die niet compliant

(GDPR). De wetgeving voorziet in strenge regels

moet een transparante en proportionele

zijn, kunnen flinke geldboetes tegemoet zien.

voor het vergaren, controleren en gebruiken van

omgang met persoonsgegevens onderdeel

De maximale boete kan variëren van twintig

persoonsgegevens. De wetgeving geldt voor alle

worden van het DNA van een bedrijf.

miljoen euro of 4% van de omzet van de

organisaties die data over EU-burgers bezitten

organisatie. Welke van de twee maatstaven

of gebruiken, onafhankelijk van waar die

Van organisaties wordt geëist dat zij

wordt gebruikt, is afhankelijk van welke

organisaties zelf gevestigd zijn. De wetgeving

toestemming vragen voor het gebruik van data.

maatstaf het hoogste bedrag oplevert. Het

wil Europese burgers meer controle over hun

Daarnaast moeten de data geanonimiseerd

hoogste bedrag telt.

data geven en hen beter beschermen. De AVG

worden met het oog op privacybescherming, en

standaardiseert de wetgeving op het gebied

moet bijvoorbeeld een datalek worden gemeld.

van databescherming in de 28 lidstaten van de

Ook zijn er extra eisen aan het overzetten van

Europese Unie en vervangt oudere wetgeving.

data over de grenzen van de EU.

MENTALITEITSVERANDERING

Dat heeft uiteraard zijn weerslag op de

zich voor de compliance-deadline echter

Het is voor bedrijven een hele kluif om te

ontwikkeling van producten en op de

al gedwongen meer openheid te geven en

voldoen aan de AVG. Zij moesten ervoor

communicatie met klanten en personeel.

simpeler gebruikersvoorwaarden op te

zorgen om vóór 25 mei ‘compliant’ zijn.

Voortaan is er een extra factor waarmee

stellen. Dat kwam door het dataschandaal

FINANCIAL FOCUS

FACEBOOK EN PRESIDENT TRUMP

De AVG verordonneert dat gebruikers van bijvoorbeeld Facebook meer inzicht krijgen in de gegevens die zij delen. Facebook zag

FEATURE

Facebook 2,200,000,000

YouTube 1,800,000,000

Gebruikers Social mediagebruikers tot juli 2018

Instagram 800,000,000

Qzone

563,000,000

Facebook blijft, ondanks het debacle, het populairste platform.

waarin politiek adviesbureau Cambridge

manier van campagne voeren op internet zo

Analytica ook een rol speelde.

effectief was, dat het Trump het presidentschap

Twitter 336,000,000

kan hebben bezorgd. Het is moeilijk om dat In het kort gebeurde het volgende. Een

vast te stellen, maar één ding is zeker: het

onderzoeker die verbonden was aan de

is niets nieuws. Facebook leverde tijdens

universiteit van Cambridge, kreeg van

de campagne van Barack Obama in 2012

Facebook toestemming om persoonsgegevens

vergelijkbare data.

van Facebookers te gebruiken voor wetenschappelijke doeleinden. De onderzoeker

De voornaamste kritiek spitst zich echter

in kwestie was echter ook verbonden aan

toe op het delen van de persoonsgegevens

Cambridge Analytica, een bedrijf dat door de

überhaupt. Hoe kon het zo zijn dat deze data

verkiezingscampagne van Donald Trump was

werden gedeeld met andere partijen, vroegen

ingehuurd. Het gevolg was dat Cambridge

veel mensen zich af.

Analytica inzage kreeg in data van ten minste 87 miljoen Facebookgebruikers. Die data is gebruikt om zeer gerichte en op maat

PRIVACY HEEFT EEN PRIJS

De nieuwe AVG sluit aan bij de zorgen die bij

gemaakte politieke boodschappen te tonen aan

mensen leven, in ieder geval in het licht van

gebruikers. Iemand die overwoog op Trump te

het data-schandaal bij Facebook. Mensen

stemmen, kreeg andere politieke advertenties

vinden online privacy- en bescherming van hun

te zien dan iemand die stevig in het Clinton-

persoonsgegevens belangrijk. Dat wil echter

kamp zat, of al die tijd al van plan was op

niet zeggen dat mensen niet bereid zijn data te

Trump te stemmen. Critici beweren dat deze

delen. Uit onderzoek blijkt dat mensen bereid FINANCIAL FOCUS

DE VOORDELEN VAN DATA DELEN Openheid naar gebruikers over het

delen van data, kan ertoe toe leiden dat gebruikers bereid zijn meer en

hoogwaardiger data te delen. Het delen van data biedt verschillende voordelen. Zo kunnen grote hoeveelheden

gebruikersgegevens als big data

worden geanalyseerd door kunstmatig

intelligente systemen. Dat kan leiden tot bijvoorbeeld betere risicoberekeningen

voor verzekerden, waardoor de premies

omlaag kunnen. Ook depressies kunnen

herkend worden door gebruikersdata en

zelfs zelfmoordpreventie behoort tot de mogelijkheden.

zijn om data te delen als daar een (kleine)

mogelijk te leren kennen en vervolgens gerichte

financiĂŤle vergoeding tegenover staat. Ongeveer

advertenties te verkopen aan derden. Deze

de helft van de Amerikanen is bereid tegen

persoonlijke data worden niet doorverkocht,

betaling de data die Facebook en Google van

zoals veel mensen denken, maar helpen

hen hebben, te delen met hun favoriete merk.

bijvoorbeeld Facebook om zo effectief mogelijk

De gemiddelde prijs die ze daarvoor zouden

advertenties te plaatsen. Daar verdient het

vragen is 151 dollar. Daarnaast vindt een derde

bedrijf zijn geld mee. Als consumenten op

van de Amerikanen het goed als Google hun

grote schaal weigeren data af te staan, heeft

online-gedrag voortdurend zou monitoren, als

dat gevolgen voor bedrijven waarvan de omzet

ze daarvoor in ruil maar ongeveer 25 dollar per

sterk wordt bepaald door het verkopen van

maand krijgen. Uit onderzoek blijkt dat mensen

advertenties: hun verdienmodel komt onder

persoonlijke gegevens willen delen als ze daar

druk te staan. Om te overleven, zullen deze

op een andere manier iets voor terug krijgen.

bedrijven mensen moeten laten betalen voor

Bijna de helft van de Amerikanen verwacht dat

het gebruik van hun diensten.

het delen van meer persoonlijke data leidt tot betere klantenservice.

Het is zeer de vraag of het uiteindelijk ook zoâ&#x20AC;&#x2122;n vaart zal lopen. Wat vaststaat: voor privacy

Daarnaast heeft privacy op een andere manier

moet uiteindelijk betaald worden. Linksom of

dan deze voorgestelde vergoedingen een prijs.

rechtsom.

In de eerste plaats zijn de bedrijfsmodellen van verschillende grote bedrijven, zoals Facebook en Google, gebouwd op klantgegevens. Het gemak van gratis e-mail en een gratis sociaal medium, wordt betaald door gebruikers zo goed

FINANCIAL FOCUS

PORTRET PORTRET 3x vakantiehuis BENELUX

‘Niks vliegtuig, binnen 45 minuten rij ik er heen’ SOMMIGE MENSEN MOETEN NIET DENKEN AAN EEN VAKANTIEHUIS OP IBIZA OF IN

SAINT-TROPEZ. ZIJ VIEREN LIEVER VAKANTIE DICHTBIJ HUIS: LEKKER KORT, MAAR WEL HEEL VAAK. 3 PORTRETTEN VAN MENSEN MET EEN VAKANTIEHUIS OP DE MOOISTE PLEKJES VAN NEDERLAND EN BELGIË.

FINANCIAL FOCUS

PORTRET

Vakantiehuis

Drie buitenhuizen in eigen land ‘Mijn zoons lachten mij vierkant uit’ ‘Drie vakantiehuizen. Ik weet het, het is een tikje verwend. Wij hebben een familiehuis op de Veluwe, dat huis is al meer dan honderd jaar oud. Mijn grootvader heeft het zelf laten bouwen. Aan dat huis heb ik zoveel herinneringen. Ik vond het heerlijk om verstoppertje te spelen met al mijn nichtjes en neefjes in de hoge hei. Ik ben enig kind, dus ik kon mijn geluk niet op met zoveel kinderen in huis. Er was alleen één probleem: mijn moeder hield van het bos en mijn vader van het water. Hij was een rasechte zeiler. Op den duur kocht hij een huis aan de Loosdrechtse plassen dat hij later weer verruilde voor een huis in Friesland. Zo zaten wij de helft van de zomer op de Veluwe en de andere helft op het water.’ ‘Het huis in Friesland heb ik van mijn vader geërfd. Mijn oudste twee kleinkinderen gaan deze zomer voor het eerst op zeilkamp in Friesland. En dan maar toegeschreeuwd worden vanaf de kant, terwijl je met je zwemvest in dat kleine bootje zit. Twee keer per jaar gaan wij met alle nichten en neven naar het huis op de Veluwe. Zo’n oud huis vergt veel onderhoud, dus organiseren wij ook een jaarlijks klusweekend.’ ‘Door dit familiehuis is onze band heel hecht. Tradities worden bij ons echt in stand gehouden. Met Pasen zoeken wij eieren en houden wij schilderwedstrijden. Alle kinderen hebben hun dispuut of jaarclub weleens meegenomen. Dat deed ik vroeger zelf ook. Eén keer in de zoveel tijd gaat er iets stuk en dan wordt er even gevloekt. Ook dat is al generaties lang het geval.’ ‘Het enige huis dat ik zelf heb gekocht is een klein huisje op een bungalowpark, in de duinen van Egmond. Ik kom hier vooral met mijn man, maar de kleinkinderen genieten er ook. Mijn zoons lachten mij vierkant uit, die vonden het maar een raar ding. Ik vind Friesland prachtig, maar het is ook vlak en er staat veel wind. Hier in de duinen kun je altijd wandelen.’ ‘Als ik een middag vrij ben, rijd ik er in 45 minuten heen. Dan zet ik mijn auto neer en loop ik zo naar het strand. Als het regent, lees ik lekker een boek bij de haard. Op dat soort momenten besef ik mij maar al te goed hoe bevoorrecht ik ben.’

FINANCIAL FOCUS

FEITEN WIE /

SUZETTE BOON (69) WAT /

VAKANTIEHUIS GEËRFD, HUIS GEKOCHT EN DEELT EEN FAMLIEHUIS

FINANCIAL FOCUS

Foto: Erik van der Horst

PORTRET

Buitenhuis

Het Saint-Tropez aan de Noordzee ‘Na de bevalling kregen wij kreeft en champagne’ ‘De liefde voor de Belgische kust is er bij mij en mijn vrouw met de paplepel ingegoten. Onze ouders hadden er allebei een huis. Wij hebben daar samen ook heel wat verliefde zomers doorgebracht. Sinds de geboorte van mijn zoon ben ik alleen maar meer van Knokke gaan houden. Mijn hoogzwangere vrouw en ik verbleven in ons toenmalige – veel kleinere – buitenhuis. Ik zou maandag weer naar huis gaan voor werk. Zij bleef nog even. Ik was nog niet voorbij Antwerpen toen ik een belletje kreeg: het was begonnen. Een geweldige ervaring. Na de bevalling kregen wij kreeftjes en champagne. In Knokke vieren ze nieuw leven, zoals het gevierd hoort te worden.’ ‘Net als mijn eigen kinderen bracht ik de vakanties door aan de Belgische kust. Ik herinner mij dat ik de hele dag bezig was met zandkastelen bouwen totdat het vloed werd. Op mijn zevende won ik de jaarlijkse zandkastelenwedstrijd. Eigenlijk is er sinds die tijd niet zoveel veranderd. De tijd staat hier stil, dat is juist het mooie. Meisjes maken er nog steeds bloemen van crêpepapier. Deze verkopen ze dan symbolisch voor een handje schelpen. Modezaken showen al zolang als ik mij kan heugen hun nieuwste collectie op de eerste vrijdag van augustus. Poepchic natuurlijk. Na afloop danst iedereen op straat.’ ‘Natuurlijk geniet ik ook van al het bourgondische: mosselen, kreeftsalade, garnalenkroketjes. Alles met vis en schelpen is hier lekker. Elk restaurant is goed. Inmiddels hebben wij een rianter huis kunnen kopen. Iedereen kan hier zijn gang gaan en heeft hier zijn eigen ding. Mijn moeder leeft nog, die komt hier ook regelmatig. Mijn schoonouders wonen om de hoek.’ ‘Ik ben blij dat “het Saint-Tropez aan de Noordzee” zo dichtbij huis is. De Franse kust is sowieso niets voor mij. Natuurlijk houd ik van een drankje, maar niet de hele dag. In Knokke heb ik mij aangesloten bij een wielrenclub. Ik ben één van de weinige Nederlanders, dus het duurde best even voordat ik geaccepteerd werd. Inmiddels zijn het vriendschappen voor het leven. En dat is maar goed ook, want ik ben niet van plan om Knokke ooit te verlaten.’

FINANCIAL FOCUS

FEITEN WIE /

EDUARD SCHAEPMAN (56) IS /

CHIEF & FOUNDER TRIBES HEEFT /

EEN BUITENHUIS IN KNOKKE VAN 200 M2

FINANCIAL FOCUS

Foto: Erik van der Horst

PORTRET

Buitenhuis

Thuis in de Texelse duinen ‘Het gevoel van intens geluk als ik aankom op Texel’ ‘Vanaf het moment dat ik op de boot naar Texel zit, voel ik mij vrij. Als kind ging ik vaak met mijn ouders naar Texel. Ik kende totaal geen angst voor de zee, het kon mij niet diep genoeg gaan. Mijn man en ik kennen elkaar al vanaf mijn vijftiende jaar. In de duinen van Texel smeden wij onze toekomstplannen. Toen hadden wij nooit kunnen bedenken dat wij nu een vakantiehuis zouden hebben in diezelfde duinen en ook nog ouders van twee kinderen. Gelukkig zijn ze net zo gek op de zee als ik. Zeilen, surfen, kitesurfen: hier hebben ze geen mobiele telefoon nodig. Als je als kind de zee hebt geproefd, dan blijf je daar altijd naar verlangen. Kijk maar naar mij.’ ‘Wij hebben heel lang huisjes op Texel gehuurd, maar ik heb altijd gezegd: als er ooit een huis vrijkomt bij het Hanenpad, dan moeten wij daar iets mee. Via dat pad kan je zo om de golfbaan door de duinen richting de zee lopen. Precies de plek waar ik het liefste mijn rondje ren rond 7:00 uur. Heerlijk in alle stilte als er nog niemand te bekennen is, zelfs niet in het hoogseizoen.’ ‘Wij hebben ons huis na de aankoop in 2015 meteen flink onder handen genomen. Het is precies geworden zoals het plaatje in mijn hoofd: met een duintuin, een lichte keuken en veel ramen. Na een paar jaar hebben wij besloten het huis te verhuren op Airbnb. Natuurlijk was dat een stap. Ik wil mijn huis best met anderen delen, maar ik hou ook graag de controle. Als ik een aanvraag binnenkrijg, wil ik eerst een aantal dingen weten. Maar als ik na afloop hoor hoe fantastisch mensen het hebben gehad, dan doet dat ook iets met mij.’ ‘Geluk zit in je hoofd, dat allesomvattende gevoel is niet aan een plek te relateren. Toch heb ik het gevoel van intens geluk als ik aankom op Texel. Dan weet ik dat ik die avond weer uit het zolderraam kan kijken als de oranjeroze zon ondergaat in de duinen. En echt: doordeweeks heb ik een heerlijk leven in Amsterdam en Friesland. Maar ik moet minstens één keer per maand uit dat raam kijken. Anders krijg ik heimwee.’

FINANCIAL FOCUS

FEITEN WIE /

INEKE KOOISTRA (48) IS /

CEO YOUNGCAPITAL WAT /

EEN BUITENHUIS OP TEXEL

FINANCIAL FOCUS

Foto: Erik van der Horst

PORTRET

Duurzaam en schoon

ZIJN DUURZAME BEDRIJVEN INNOVATIEF OF INNOVATIEVE BEDRIJVEN DUURZAAM? JAN RAES

Duurzaam en schoon ondernemen wordt steeds belangrijker voor bedrijven.

Sustainability Advisor JAN.RAES@NL.ABNAMRO.COM

Vooral innovatieve bedrijven nemen daarin het voortouw. Zij verzinnen slimme oplossingen voor taaie uitdagingen, zoals luchtvervuiling, grondstoffenschaarste en klimaatverandering.

Steeds meer steden weren

produceren en consumeren op een

telen op braakliggende gronden

vervuilende dieselmotoren om de

schonere manier kan, met minder

die niet gebruikt worden voor

luchtkwaliteit in hun stadscentra te

uitstoot en minder afval.

voedsel, zoals het gebied rond

verbeteren. Maar wat te doen met de dieselmotoren van de vuilnis-, brandweer- en sleepwagens in de

BRILJANTE IDEEËN

Duurzaamheid en innovatie

Schiphol.

INNOVATIEF IS NIET ALTIJD DUURZAAM

stad? De ondernemers van New

gaan hand in hand bij een

Electric ontwikkelen de technologie

toenemend aantal bedrijven.

om dit soort voertuigen om te

Iedereen kent de elektrische

ondernemers bij hun groei,

bouwen tot elektrische voertuigen.

auto’s van Tesla met innovatieve

bijvoorbeeld door passende

Dat zorgt voor schonere lucht,

en baanbrekende technologie.

financiering te zoeken. Dat kan

en op termijn voor lagere

Veel duurzame innovatie komt

bijvoorbeeld bij de Sustainable

onderhoudskosten. Een voorbeeld

echter van minder zichtbare,

Finance Desk van de bank.

van hoe innovatieve bedrijven

lokale bedrijven in het midden-

Niet elk innovatief bedrijf is

oplossingen leveren voor duurzame

en kleinbedrijf: ondernemers

echter even duurzaam. Denk

uitdagingen zoals schone lucht.

met een briljant idee én veel

aan een technische innovatie die

Zuinig omgaan met grondstoffen,

energie. Tegen de stroom in

het rijden in fourwheeldrives

water en energie is voor veel

varen vraagt namelijk om een

toegankelijker maakt, ook voor

bedrijven vanzelfsprekend.

lange adem. Vibers, producent

ongeoefende bestuurders. De

Innovatieve duurzame bedrijven

van voedselverpakkingen van

regeltechniek om een zware auto

gaan nog een stapje verder: zij

olifantsgras, is een voorbeeld.

veilig en volledig gecontroleerd de

streven ernaar bij productie

Het snelgroeiende olifantsgras

berg op te laten rijden is vernuftig,

en gebruik zo min mogelijk

is een duurzaam alternatief voor

maar het moedigt de verkoop van

waardevolle grondstoffen te laten

plastic verpakkingen gemaakt

fourwheeldrives – bekend om hun

‘weglekken’ als afval.

van olie. Bijkomend voordeel:

hoge brandstofverbruik - aan. Dit

ABN AMRO staat hen daarin bij,

bij de groei haalt het olifantsgras

is zeker niet duurzaam. Dezelfde

met bijvoorbeeld kennis uit de

veel overtollige CO2 uit de lucht.

regeltechniek is ook toegankelijk

sector en passende financiering.

Vibers legt voor zichzelf de lat

voor elektrische voertuigen, dus

ABN AMRO gelooft dat

hoog door het olifantsgras te

vooruitgang is er wel degelijk.

FINANCIAL FOCUS

ABN AMRO steunt duurzame

EXPERTISE DUURZAAM

INSPIRERENDE DUURZAME ONDERNEMERS Duurzaam ondernemen draagt bij aan

een betere wereld. Ondernemers kunnen elkaar en hun klanten inspireren. ABN

AMRO verzamelde diverse inspirerende

verhalen van duurzame ondernemers in de

online gids “De cirkel is rond”. Voorbeelden

GEVESTIGDE BEDRIJVEN BEWEGEN DE MARKT

van innovatieve bedrijfsmodellen die

uitdagingen het hoofd kunnen bieden dankzij circulair ondernemen. Denk

Veel innovatieve duurzame

aan bijvoorbeeld aan de uitputting van

ontwikkeling zien we bij

grondstoffen. Er zijn ook talrijke financiële

bedrijven met een omzet ruim

argumenten om duurzaam te ondernemen.

onder de miljoen euro. Maar

McKinsey & Partners berekende dat een

ook grotere en gevestigde namen

meer circulaire manier van ondernemen

blijken succesvol in het bedenken van duurzame businessmodellen. Beddenfabrikant Auping verhuurt bijvoorbeeld matrassen

KLANT KIEST

Als de meerderheid van

– met nadruk op slim (her)gebruik van

grondstoffen – bedrijven in Europa 900 miljard euro meer winst kan opleveren.

aan vakantieparken. De klant die

de klanten – particulier of

voor ”slapen-as-a-service” kiest,

zakelijk – duurzaamheid en

betaalt voor het gebruik. De

innovatie verkiest boven het

Deventerse beddenfabrikant blijft

gangbare product, dan kan

eigenaar van het matras, haalt het

het hard gaan met innovatieve

aan het einde van de levensduur

ondernemingen. Dit stimuleert

blijft eigendom van Mitsubishi.

op en recyclet de grondstoffen.

andere ondernemers om ook

De fabrikant onderhoudt de

Een ander voorbeeld is Philips.

met innovatieve oplossingen

lift en zorgt dat de onderdelen

Het Eindhovense bedrijf verkocht

te komen. ABN AMRO wil

over dertig jaar, aan het einde

licht in plaats van lampen

aan deze versnelling bijdragen,

van de levensduur, worden

aan luchthavens. Philips blijft

bijvoorbeeld als launching

hergebruikt. Deze innovatieve

eigenaar van de ledlampen

customer – de eerste klant van

overeenkomsten breiden zich uit

en verzorgt onderhoud en

veelbelovende innovaties. Als

als een inktvlek. De eigenaren van

vervanging. Als de leverancier

opdrachtgever van het duurzame

appartementen in een nieuw te

zelf eigenaar blijft van het

Circl-paviljoen koos de bank

bouwen Amsterdamse woontoren

product, dan stimuleert dat slim

voor een “lift-as-a-service”. De

betalen straks ook per rit voor

hergebruik en duurzaam design.

lift staat in het gebouw, maar

het gebruik van hun lift. FINANCIAL FOCUS

vertrek?

Klaar voor

Schiphol beleeft weer de drukste maanden van het jaar. Met name in deze zomermaanden is het een komen en gaan op het vliegveld. De feiten en cijfers van de nationale luchthaven op een rijtje.

Het eerste vliegtuig landde op Schiphol op 19 september 1916. Het is de

DE GRENS VAN

1 miljard

enige luchthaven ter wereld dat nog op de oorspronkelijke locatie opereert.

De luchtvaart heeft de afgelopen decennia een enorme vlucht genomen. Dat

is ook te zien aan de toename aan passagiers die via Schiphol vliegen. In 2011 werd de miljardste passagiers op de luchthaven welkom geheten.

Schiphol is de thuishaven van KLM. KLM Royal Dutch Airlines werd opgericht in 1919 en is de oudste luchtvaartmaatschappij ter wereld. De eerste KLM-

vlucht werd in 1920 geleid door piloot Jerry Shaw en vloog van Londen naar Schiphol.

Geen vliegveld zonder vliegtuigen Schiphol bedient 108 luchtvaartmaatschappijen. Deze luchtvaartmaatschappijen vliegen naar 322 directe bestemmingen in 95 landen. 27 van deze bestemmingen zijn alleen voor vracht. Air France-KLM is de grootste luchtvaartmaatschappij op Schiphol.

108

Luchtvaartmaatschappijen

322

Directe bestemmingen

Vracht bestemmingen

Landen

aankomst

7 1.000 vertrek

78.000

Op 31 juli 2017 was het topdrukte op Schiphol. Zo’n 230.000 passagiers passeerden die dag de luchthaven.

overstap

81.000

Bron: NOS

PASSAGIERS & VLUCHTEN

In 2017 werden 68,4 miljoen passagiers vervoerd via Schiphol. Het grootste deel

daarvan (48,6 miljoen) vloog binnen Europa. Zo’n 496.748 vliegbewegingen (aankomst of vertrek) vonden vorig jaar plaats via Schiphol. De luchthaven is een belangrijke hub

48,6N MILJOE

voor reizigers op weg naar andere bestemmingen. Voor bijna 37% van de passagiers was Schiphol niet de eindbestemming.

Passagiers Schiphol (x 1000)

70.000

Vliegbewegingen

60.000

700.000

50.000

600.000

40.000

500.000

30.000

400.000

20.000

300.000

10.000

BALANS

BESTEDINGEN

In 2017 werd een

Om het wachten te veraangenamen zijn er zo’n

netto-omzet behaald

370 winkels op Schiphol. Gemiddeld besteedt een

van € 1,46 miljard. Het

passagiers meer dan €18 op Schiphol.

€18

€ 1.460.000.000

7 20 1

20 15

Schiphol Group heeft 4 aandeelhouders Staat der Nederlanden Gemeente Amsterdam Gemeente Rotterdam Aéroports de Paris S.A.

€ 280 miljoen.

370

AANDEELHOUDERS

nettoresultaat was

netto-omzet

20 1

20 11

20 09

20 07

20 05

20 03

20 01

97 19

19 95

100.000

200.000

70% 20% 2% 8%

STROOMUITVAL

Een stroomstoring bracht op 29 april 2018 de nationale luchthaven een dag lang complete chaos. Ruim 60 vluchten vielen uit; nog veel meer

nettoresultaat

€ 280.000.000

vliegtuigen liepen vertraging op. Ruim 5.500 mensen die zondag niet konden vertrekken zijn omgeboekt naar een vlucht op maandag.

FINANCIAL FOCUS

COLUMN Niemand staat graag in de kroeg te roepen dat hij of zij extra bier kan betalen, omdat zijn of haar ouders vermogend zijn. Dat vinden ze ronduit opschepperig en niet iets om hardop te benoemen.

Ze willen niet in de directiekamer beginnen Eerlijk is eerlijk: kind zijn van vermogende ouders brengt veel

met beleggen, trouwen, maar ook met het voorbereiden van

voordelen met zich mee, maar ook verantwoordelijkheden.

een wereldreis. Ze betrekken mij echt in hun leven. Laatst

Deze jongeren kunnen veel eerder een woning kopen dan hun

belde een klant mij vanuit Canada dat de koop van zijn huis

leeftijdsgenoten en hoeven tijdens hun studie niet te werken

onverwacht was doorgegaan. Gelukkig hadden wij samen de

in de supermarkt. Natuurlijk blijft er dan beduidend meer tijd

weken daarvoor alle papieren in orde gemaakt, dus kon hij

over om een (dubbele) studie succesvol af te ronden. Daarnaast

ongestoord genieten van zijn vakantie.

durven deze jongeren meer: als één van je ouders een geslaagde ondernemer is, durf je zelf ook groot te denken.

Ik stimuleer mijn klanten ook om gesprekken aan te gaan met hun ouders over het vermogen. Je kunt alleen succesvoller

Maar succes in je schoenen geworpen krijgen, dat is te

worden als je iets doet waar je je goed bij voelt en achterstaat.

makkelijk. Jongvolwassenen willen het succes zelf

Dat betekent niet dat je altijd alle adviezen van je ouders

verdienen. Staat het overnemen van een familiebedrijf op

klakkeloos moet opvolgen, maar dat je zelf keuzes durft te

de planning? Dan gaan ze liever eerst ergens anders aan de

maken. Misschien is dat wel wat ik deze jongeren vooral bij

slag om meters te maken. Anderen kiezen ervoor om helemaal

probeer te brengen. Nog liever hoop ik dat ze er zelf achter

onderaan te beginnen en niet meteen in de directiekamer. Ik

komen.

ken genoeg jongeren die zeggen: ‘Ik ben de zoon van de baas, maar zo zien mijn collega’s mij gelukkig niet.’ De zoons van één van de grootste paardenexporteurs ter wereld staan gewoon op de loonlijst. Eentje werkt in de planning, de ander laadt de paarden in. Daar heb ik heel veel respect voor. Het overgrote deel van de jongvolwassenen die ik begeleid is universitair geschoold. Dat is geen representatieve afspiegeling van de samenleving. De druk om te presteren is groter dan bij leeftijdsgenoten. Het is voor iedereen belangrijk om zelf keuzes te maken, hoeveel geld je ouders ook hebben. Sommige jongeren krijgen beleggingen geschonken en willen deze graag inruilen voor duurzame beleggingen. Veel van mijn klanten kiezen hiervoor. Een mooie quote van een deelnemer in de Generation Next Academy: ‘Waarom zou je eigenlijk níet duurzaam beleggen?’ Dat maakt mij best een beetje trots. Bij Next begeleiden wij jongeren bij belangrijke momenten in hun leven. Ik help ze met zaken als een huis kopen, starten

PERSOONLIJK

MO MORABIT

Next Coach ABN AMRO MeesPierson ONLINE

MO.MORABIT@NL.ABNAMRO.COM

FINANCIAL FOCUS

EXPERTISE BANKIEREN

Een huis voor uw kind

HULP OP DE HUIZENMARKT

TJARKO DENEKAMP

Voor starters is het in de huidige huizenmarkt lastig om een

Specialist Schenken en Erven TJARKO.DENEKAMP@NL.ABNAMRO.COM

huis te kopen. Als ouder kunt u uw kind helpen, maar houd wel rekening met de gevolgen op lange termijn.

Starters hebben het niet

Belastingvrij schenken kan

De fiscus ziet de lening anders

te verkopen of verhuren als

makkelijk op de huizenmarkt.

eenmalig tot maximaal

mogelijk als een schenking en

uw zoon of dochter er niet

De huizenprijzen zijn hoog en

100.800 euro (cijfer 2018)

heft schenkbelasting.

zelf meer woont? Koopt u de

geldverstrekkers en de overheid

als uw kind jonger is dan 40

stellen strenge voorwaarden

jaar en hij het geld gebruikt

De familiebank kan voor de

dan is het bovendien belangrijk

aan de hoogte van een

voor de eigen woning. Heeft

ouder gunstig uitpakken als u

om afspraken over verkoop

hypotheeklening.

u meer dan één kind, bedenk

meer rente krijgt dan u op een

in de toekomst vast te leggen.

dan wat uw wensen zijn. Elk

spaarrekening krijgt. Bedenk

Hoe wordt bijvoorbeeld een

Zeker in de Randstad is het

kind kan eenmalig van de

wel dat uw geld voor lange

eventuele overwaarde of

woningaanbod waarvoor

schenkingsvrijstelling gebruik

termijn vastzit en het in feite

restschuld verrekend? Door

starters op eigen kracht in

maken. Is er voldoende

een eenzijdige investering is.

nu al na te denken over

aanmerking komen beperkt.

vermogen om elk van hen

Leent u uw kind een deel van

de verschillende scenario’s

Veel ouders kijken dan ook hoe

te helpen met een huis in de

de koopsom, zorg dan dat

voorkomt u problemen in de

ze hun kind in financiële zin

toekomst? Een lening is ook

het kind tijdig overlegt met

toekomst.

kunnen helpen. Het kopen van

een optie.

een geldverstrekker. Deze is

een huis door een kind is dan een thema voor de hele familie.

MINDER OF GEEN HYPOTHEEK

FAMILIEBANK

woning samen met uw kind,

namelijk verplicht te toetsen of het inkomen voldoende is

Leent u uw kind voor het huis,

voor de totale financiering van

dan bepaalt u als familiebank

het huis. Is het inkomen van

zelf de voorwaarden van de

het kind te laag, dan krijgt

Door een schenking heeft het

lening. Het kind kan de rente

hij mogelijk geen aanvullende

kind minder, of misschien

op de lening aftrekken van

lening van een geldverstrekker.

zelfs geen hypotheek nodig.

de inkomstenbelasting, als

Daarmee komt een huis – in een

de lening volgens zakelijke

prettige buurt – binnen bereik.

voorwaarden is vastgelegd. Het

In principe betaalt uw kind

voordeel van de renteaftrek

voor uw kind is ook een

schenkbelasting over ontvangen

is beperkt, door het vaak lage

mogelijkheid. Houd voldoende

schenkingen, maar er is een

inkomen van het kind. Zorg

rekening met de veranderende

eenmalige vrijstelling voor de

dat u de afspraken over de

woonwensen van uw kind. Is de

aankoop van een eigen woning.

terugbetaling goed vastlegt.

woning bijvoorbeeld makkelijk

FINANCIAL FOCUS

WOONWENSEN KIND

Het kopen van een woning

FINANCIAL FOCUS

ETC.

De rol van rendement bij duurzame beleggingsdilemma’s

Welke rol speelt rendement in de afweging om wel of niet te beleggen in fossiele brandstoffen? Een kleinere rol dan voorheen, betoogt Jan-Willem Hofland.

LEES VERDER OP

www.financialfocus.nl/ magazines

Hoe passen zorgkosten in uw budget, nu en later?

Is duurzaam autorijden voordelig?

Wat wordt uw volgende auto? Een volledig elektrische auto, een hybride, een diesel- of toch een benzineauto? Masha Bril gaat in op enkele bedrijfseconomische, fiscale en milieutechnische aspecten van een auto van de zaak en een (elektrische) auto in privé.

OVER ABN AMRO MEESPIERSON ABN AMRO MeesPierson is een handelsnaam van ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) te Amsterdam (Nederland). Het internetadres van ABN AMRO MeesPierson is abnamromeespierson.nl. ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunning van De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kan optreden als: ◆ aanbieder van betaal-, spaar- en kredietproducten; ◆ bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, krediet- en verzekeringsproducten; ◆ beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten, beleggingsactiviteiten en nevendiensten. Informatie over de klachtenregeling van ABN AMRO Bank N.V. en de geschilleninstantie waarbij ABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden op abnamro. nl/klachtenregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut). Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatiestelsel en het depositogarantiestelsel van toepassing. Meer informatiedaarover kunt u vinden op: abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024. ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in het Handelsregister K.v.K. Amsterdam onder nummer 34334259. Het BTW-identificatienummer van ABN AMRO Bank N.V. is NL820646660B01. ALGEMENE DISCLAIMER De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd

FINANCIAL FOCUS

Stel dat u op latere leeftijd langdurige zorg nodig heeft. Hoeveel geld moet u daarvoor reserveren? Jacques Hogerwerf geeft een aantal punten om te overwegen als u met zorgkosten rekening houdt in uw financiële planning.

worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V. aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V. en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO Bank N.V. die verkrijgbaar zijn via abnamro.nl/beleggen. Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO Bank N.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO Bank N.V. , of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te ver-menigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik.

US PERSON DISCLAIMER ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke weten regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de beleggingsdienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven beleggingsproducten en beleggingsdiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zin van vorenbedoelde weten regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van beleggingdiensten en/of beleggingsproducten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.

COLOFON

04 // 2018 FINANCIAL FOCUS

is een uitgave van ABN AMRO

MeesPierson. De informatie in deze

uitgave is informatie in algemene zin

en is niet toegespitst op uw persoonlijke

situatie. Meer informatie hierover leest u in de disclaimer op pagina 52. AFMELDEN

U kunt het abonnement opzeggen via uw private banker.

Vermogensplanning Grip op uw financiën, nu en later DE VOLGENDE EDITIE VAN FINANCIAL FOCUS VERSCHIJNT IN OKTOBER

Hebt u vragen voor onze experts uit dit magazine? Zij helpen u graag! U kunt altijd bellen met uw eigen private banker. Of met de assistenten van Private Assistance. Zij zijn bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00 uur tot 22.00 uur en op zaterdag van 9.00 uur tot 17.30 uur.

020 - 343 43 43

Uitgever:

ABN AMRO MeesPierson

Concept & Realisatie: LVB

Drukwerkcoördinatie

Sumis Printmanagement

Redactieadres ABN AMRO

Redactie Financial Focus Postbus 283 (AA1040) 1000 EZ Amsterdam

Voor vragen of adreswijzigingen

Neem contact op met uw private banker.

CHOY VAN DER HOOFT Managing Director ABN AMRO MeesPierson CHOY.VAN.DER.HOOFT-CHEONG@NL.ABNAMRO.COM HAN DE JONG Chief Economist ABN AMRO HAN.DE.JONG@NL.ABNAMRO.COM MAURITS HELDRING Aandelen analist ABN AMRO MAURITS.HELDRING@NL.ABNAMRO.COM TJARKO DENEKAMP Specialist Estate Planning ABN AMRO MeesPierson TJARKO.DENEKAMP@NL.ABNAMRO.COM

JAN-WILLEM MEULENKAMP

Omslagillustratie

Ella Nitters

ABN AMRO Advisors JAN.WILLEM.MEULENKAMP@NL.ABNAMRO.COM

Met nieuws na 10 juli 2018

RALPH WESSELS

meer worden gehouden.

kon in deze uitgave geen rekening

Hoofd Beleggingsstrateeg RALPH.WESSELS@NL.ABNAMRO.COM

Financial Focus online

JAN RAES

artikelen over en uit de wereld van

Sustainability Advisor ABN AMRO JAN.RAES@NL.ABNAMRO.COM

MO MORABIT Next Coach ABN AMRO MeesPierson MO.MORABIT@NL.ABNAMRO.COM

Op www.financialfocus.nl leest u meer vermogenden.

ABN AMRO MeesPierson online

Informatie over producten en diensten

van ABN AMRO MeesPierson vindt u op www.abnamromeespierson.nl

FINANCIAL FOCUS

SMART HOME SPEAKERS

WAT ZIJN HET /

Smart Home-speakers zijn zogeheten

voice-controlled speakers. U kunt hiermee

muziek afspelen, op internet zoeken, to-doen boodschappenlijsten maken, online winkelen, weerberichten ontvangen en populaire

smart home-producten bedienen. Met het geluid van uw stem.

VOORBEELD /

Een van de populairste speakers is

de Amazon’s Echo. Het werkt samen met Alexa, het spraakbesturingssysteem van Amazon.

De Echo-speaker is de ontvanger, Alexa is het

‘brein’. Het gaat om taken als het licht dimmen,

de thermostaat lager zetten en muziek afspelen. Wat Alexa en Echo onderscheidt ten opzichte

van andere spraakassistenten is de natuurlijke responsiveness, het reactievermogen.

Zeg het triggerwoord (Alexa, Echo, Amazon of Computer), gevolgd door uw opdracht. Er is geen knop meer nodig.

VOOR WIE IS HET BEDOELD /

De Echo, en Alexa, is geschikt voor verschillende groepen vanwege de vele mogelijkheden.

Bij effectief gebruik blijken de tools van Amazon dikwijls een zeer geschikte assistent. Een taxi bestellen is een optie, maar een herinnering voor het nemen van medicijnen is ook een

mogelijkheid. De veelzijdigheid van de Echo

en spraakbesturingssysteem Alexa zorgt voor groeiend gemak in uw woning.

UITGELICHT WONING

MEER

UITGELICHT www.financialfocus.nl