Financial Focus 04 2015

INSPIRATIE, MENINGEN EN VERHALEN UIT DE WERELD VAN VERMOGENDEN

AAN DE HAAL MET

HET FAMILIEKAPITAAL? FINANCIAL FOCUS 1 DOSSIER: HET FAMILIEKAPITAAL + VOORBEREID OP DE ECONOMIE VAN DE TOEKOMST? + DE FAMILIEKRONIEK 04 / 2015

2

FINANCIAL FOCUS

XXX

Wat Jantje niet leert, zal Jan niet weten.

PIETER BROEKAART Directeur kantoren Private Banking Nederland

FINANCIAL FOCUS

3

‘Mijn Sleutelmoment? De dag waarop ons bedrijf de kans kreeg

deSLEUTEL herbestemming van de Westergasfabriek ter hand te nemen.’

MOMENTEN De Westergasfabriek was begin jaren ’90 een braakliggend terrein. ‘Een soort blanco uitdaging waarvoor we, weliswaar onder voorwaarden, naar eigen inzicht een visie mochten ontwikkelen. Inmiddels is de Westergasfabriek een groot deel van mijn leven geworden. Door dit project ben ik nóg meer gaan inzien dat architectuur het leven en welzijn van mensen direct kan beïnvloeden. En omgekeerd: dat individuele mensen zeer bepalend kunnen zijn voor kleur en kwaliteit van een plek.’

MINI-DOCU

xxx

Hoe kreeg Maya Meijer-Bergmans het karakteristieke terrein in Amsterdam in handen? In hoeverre speelt haar man en familie een rol bij het werk dat zij doet? En wat vinden de huurders eigenlijk van haar? Bekijk voor een antwoord op deze vragen de mini-docu over Maya MeijerBergmans op financialfocus.nl/maya.

4

FINANCIAL FOCUS

SLEUTELMOMENTEN

Maya Meijer-Bergmans Eigenaar (samen met haar man) van het vastgoed op het terrein van de Westergasfabriek in Amsterdam

BEKIJK DE

MINI-DOCU

www.financialfocus.nl

FINANCIAL FOCUS

5

25

13

Opvolgers

Ben Steinebach

Drie portretten van (mogelijke) kroonprinsen

Waarom zijn economische cycli van belang?

32

Column Van uw famĂ­lie moet u het hebben

16 DOSSIER Aan de haal met het familiekapitaal?

6

FINANCIAL FOCUS

14

Heineken Stevig in handen van de familie

INHOUD FINANCIAL FOCUS // 04 // 2015

10

IN FOCUS: MARKTEN EN BELEGGEN

42

5 x zo vader, zo (klein)dochter Aan het roer van het familiebedrijf

34 OPA WERKT DOOR

46

EXPERTISE

52

SERVICE EN COLOFON

Financial Focus is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. De informatie in deze uitgave is informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. Meer informatie hierover leest u op pagina 52.

De voordelen van oudere werknemers

40

Familiekroniek Laat uw verleden vastleggen voor het nageslacht

FINANCIAL FOCUS ONLINE Veel artikelen uit deze uitgave kunt u ook online terugvinden en makkelijk delen. Op de website van Financial Focus vindt u veel meer video’s, artikelen en verhalen uit de wereld van vermogenden, blogs en nieuwsberichten van de specialisten van ABN AMRO MeesPierson.

WWW.FINANCIALFOCUS.NL CONTACT MET ONS? Hebt u vragen naar aanleiding van artikelen in deze uitgave? Bij veel artikelen staan contactgevens van de betrokken specialisten. Op pagina 53 vindt u algemene contactgegevens. En uiteraard ontvangt uw private banker graag uw vragen of verzoeken om meer informatie.

FINANCIAL FOCUS

7

8

FINANCIAL FOCUS

VOORWOORD

Een bekende uitdrukking luidt Verwerven, vererven, verderven. Het gebeurt niet zelden dat een zorgvuldig opgebouwd familiekapitaal al na twee generaties volledig verdampt is.

Deze Financial Focus draait om uw familie. En uw vermogen. Of dat vermogen nu al generaties lang in de familie is of door u zelfstandig is opgebouwd. In beide gevallen wilt u waarschijnlijk niet dat uw kinderen dat familiekapitaal er doorheen jagen. In het dossier leggen we uit op welke manieren uw vermogen uiteindelijk in handen van uw kinderen terecht kan komen, maar ook hoe u uw kinderen nú al kunt helpen om later verantwoordelijk met dat familiefortuin om te kunnen gaan.

Een van de manieren om uw kinderen financieel een handje te helpen, is door hen geld te lenen of te schenken bij de aanschaf van een huis. Dat kan door middel van de familiehypotheek. Onze adviseurs kunnen u meer vertellen over de mogelijkheden.

Een andere manier is door uw onderneming uiteindelijk over te dragen aan uw kinderen. De portretten in deze Financial Focus laten de verschillende fasen bij een overdracht zien. Overigens blijken in alle fases pa of ma nog altijd een grote rol te blijven spelen.

‘Familie’ zit in het DNA van ABN AMRO MeesPierson. De bank is immers ook ontstaan uit twee familiebedrijven. Over die geschiedenis leest u meer op pagina 41.

Tenslotte wil ik u nog wijzen op het Sleutelmoment van Maya Meijer- Bergmans. Zij is de eigenaar van het vastgoed op het terrein van de Westergasfabriek in Amsterdam. Over dit bijzondere verhaal hebben we een mini-documentaire gemaakt die te vinden is op financialfocus.nl.

PERSOONLIJK

PIETER BROEKAART Directeur kantoren Private Banking Nederland

Wat Jantje niet leert, zal Jan niet weten, luidt een bekend gezegde. De bank helpt en adviseert u daarom om uw familievermogen in stand te houden. Voor nu en in de toekomst. Zodat het scenario ‘verderven’ niet op uw familie van toepassing zal zijn.

PIETER.BROEKAART@NL.ABNAMRO.COM

FINANCIAL FOCUS

9

In focus PRESTEREN FAMILIEBEDRIJVEN BETER? 200

180

Gebouwd voor de continuĂŻteit. Populair onder vermogenden als investeringsobject voor de lange termijn. Een relatief laag risico en dito rendement: zo wordt er vaak gedacht over familiebedrijven op de financiĂŤle markten. Wat hun geheim ook is, de 40 gelijk gewogen aandelen uit de Credit Suisse Family Index presteren over de hele linie beter dan de MSCI World. De index bekijkt ieder half jaar wat de 40 best presterende bedrijven zijn waarin families het grotendeels voor het zeggen hebben. De 40 bedrijven worden weer geselecteerd uit 172 bedrijven uit de VS en Europa.

160

140

120

100

Credit Suisse Family IndexM

10

FINANCIAL FOCUS

MSCI World Price

01 jan 2015

01 jan 2014

01 jan 2013

01 jan 2012

01 jan 2011

01 jan 2010

01 jan 2009

80

bron: holtindex.credit-suisse.com

IN FOCUS

MARKTEN EN BELEGGEN

Onderzoek onder kinderen van vermogende ouders

Is de ‘Peter Pan-generatie’ voorbereid op het beheer van uw vermogen?

Er komt een moment dat uw kinderen uw vermogen gaan beheren. Zijn ze daar voldoende op voorbereid? Na een zorgeloze jeugd is enige financiële educatie geen overbodige luxe. Dat blijkt uit diverse onderzoeken onder ‘Generation Next’.

In die onderzoeken hebben kinderen van vermogende ouders inzicht gegeven over de manier waarop zij in het leven staan, hun visie op de toekomst en de normen, waarden & levenslessen die zij hebben meegekregen vanuit de opvoeding.

ZORGELOZE JEUGD IN KLASSIEK GEZIN De ondervraagden hebben over het algemeen een zorgeloze jeugd genoten. Vaak in een klassiek gezin, waar vader werkt en moeder primair verantwoordelijk is voor de opvoeding.

De familiebanden zijn hecht, gezinsleden leunen op elkaar en voor veel zaken wordt eerst beroep gedaan op de ouders. In de opvoeding stellen ouders niet al te veel eisen aan hun kinderen, die op hun beurt weer weinig eigen verantwoordelijkheid hebben.

Ouders dragen vaak (nog steeds) de financiële verantwoordelijkheid. Dat maakt dat deze inmiddels volwassen kinderen onderdeel uitmaken van een vrije en zorgeloze generatie, waarvoor altijd een vangnet aanwezig is.

PETER PAN SYNDROOM Die grenzeloze mogelijkheden zijn prachtig, maar hierdoor moet het echte leven voor de ondervraagden vaak (gevoelsmatig) nog beginnen. Veel kinderen voelen niet de noodzaak om snel af te studeren. En het verlies van een baan heeft voor hen niet de financiële consequenties die het voor anderen zou hebben. De levenshouding van een deel van hen wordt gekenmerkt door het uitstellen van volwassen worden. Het Peter Pan-syndroom: onbezorgd leven met kortetermijndoelstellingen. Carpe diem. Dat geldt ook voor kinderen wiens ondernemende ouders zelf hun vermogen hebben vergaard.

In deze huishoudens klinken wel vaker levenslessen als ‘hard werken wordt beloond’, maar consequenties van het ontbreken van eigen inzet zijn er doorgaans niet. De ouders weten hoe het is om te leven in een andere levensstandaard, maar voor kinderen blijft de ‘luxe’ waarin ze zijn opgegroeid het referentiekader.

TROTS OP EERSTE (ZELFVERDIENDE) AUTO Wanneer kinderen zelf verdiend geld uitgeven, doen ze dat wel een stuk bewuster. Met name studenten met een bijbaantje sparen vaker voor iets speciaals, bijvoorbeeld een eerste auto. Die aanschaf gaat gepaard met trots.

Binnen de gezinnen van de kinderen die meededen aan het onderzoek worden financiële zaken in veel gevallen niet met hen besproken worden. Dus ook het toekomstige beheer van vermogen wordt niet snel proactief aangekaart. De waarde van vermogen blijft daardoor voor veel kinderen een abstract begrip. De omvang van het vermogen en alles wat er bij komt kijken om dit te beheren is voor Generation Next een black-box. Door het gebrek aan kennis en inzicht is er vaak geen ‘sence of urgency’ voor kinderen om zich te verdiepen in financiële kennis en de verantwoordelijkheden die het beheer van financieel vermogen met zich meebrengt.

VERVROEG DE SENCE OF URGENCY Er zijn wel mogelijkheden om vermogensbeheer eerder op de agenda van uw kind te krijgen. Door bijvoorbeeld hem of haar, in samenwerking met de bank, meer betrokken te laten zijn bij belangrijke beslissingen: het kopen van een huis, trouwen of het krijgen van kinderen. Of door een beleggingsportfolio te schenken, waarmee ervaring met vermogensbeheer wordt opgedaan. Uw kinderen zien u bij voorkeur als coach, iemand die met raad en daad verder helpt. Vanuit die rol zijn diverse mogelijkheden om uw vermogen geleidelijk over te laten gaan naar uw kinderen.

FINANCIAL FOCUS

11

In focus MARKTEN EN BELEGGEN

Levert sparen nu écht zo weinig op?

De spaarrente is medio 2015 verre van skyhigh. Toch puilt de spaarpot van Nederlandse gezinnen behoorlijk uit: die is bijna tot 350 miljard euro gevuld.

Hoe komt het dat de spaarrente zo laag is? En wat zegt die lage rente nu écht? Sparen is minder raar dan het in eerste instantie lijkt.

nog blijven aanhouden. De centrale bank voelt zich verantwoordelijk voor het economische wel en wee in de eurozone, met hoge staatsschuld, haperende groei en een deflatierisico.

Sinds de Europese Centrale Bank de geldpers heeft aangezet, is de rente gaan dalen. Het Quantitive Easing-programma van de ECB zal naar verwachting

Het lijkt logisch dat de voortdurende rentedaling spaarders afschrikt. Maar het tegendeel blijkt waar: de groei van de ingelegde spaargelden zwakt weliswaar af, maar blijft stijgen.

Ook zijn de spaarrentes niet zo laag als het lijkt. Vergeleken met de daling van de marktrentes (de rente die professionele partijen elkaar in rekening brengen) valt de daling van de spaarrente mee. Daarnaast is de inflatie nagenoeg nul. Dat betekent dat ook spaarkapitaal blijft groeien.

Kloof spaar- en marktrentes 4 4

De opbrengst van een spaarrekening is geen vetpot. Dat is de prijs van flexibiliteit en risicoreductie. Maar ondanks dat valt er met de spaarrentes nog een klein beetje te verdienen.

0 -2 -4 05

07

09

11

13

15

Lees meer op insights.abnamro.nl

Vermogende investeerder populair bij familiebedrijven Het gros van de familiebedrijven klopt niet aan bij een bank voor groeikapitaal, maar bij HNWI’s: ‘high net worth individuals’, vermogende particulieren. De reden? De familie wil zelf een meerderheidsbelang houden.

Dat blijkt uit een onderzoek van KPMG onder 125 familiebedrijven en 125 HNWI’s. Ruim driekwart van de familiebedrijven wil dat de familie zelf een meerderheidsbelang in het bedrijf houdt. Het bedrijf dient het belang van de hele familie en beleid moet gericht zijn op

12

FINANCIAL FOCUS

duurzame voortzetting van het bedrijf.

Zes op de tien bedrijven wil externe financieringen aanboren voor bedrijfsontwikkelingsplannen. Op de korte termijn is dat kapitaal bedoeld voor organische groei, op de lange termijn zijn de plannen ambitieuzer: overnames en groeien over de eigen landsgrenzen.

De investeringen komen grotendeels van vermogende particulieren. Meestal van goede vrienden of verwanten van de familie.

Ruim 90 procent van degenen die met HNWI’s financieringen hebben afgesloten, ervaren

het als een positievere ervaring in vergelijking met andere financieringsbronnen.

ANGST VOOR CONFLICTEN Vermogende particulieren zoeken vooral investeringen met een gematigd risico en rendement. Bijna 45 procent van hen heeft eerder in een familiebedrijf geïnvesteerd, en dat beviel bij 95 procent goed. De belangrijkste factor die HNWI’s er van weerhoudt om te investeren in een familiebedrijf is het risico van conflicten tussen familieleden.

COLUMN: BEN STEINEBACH

HOE ZIT DAT MET... … de relatie tussen economische groei en aandelenkoersen? … aandelen die niet stijgen terwijl het bedrijf winst maakt? … het meten van inflatie? … de invloed van rente op de beurzen?

BEKIJK DE UITLEG VAN BEN STEINEBACH OP WWW.FINANCIALFOCUS.NL

Waarom zijn economische cycli van belang voor uw beleggingsstrategie?

Wat zegt de stand van de economie over de kansen voor bepaalde sectoren? In een serie video’s geeft macro-econoom Ben Steinebach antwoord. Uniek aan ABN AMRO MeesPierson is dat de macro-economen direct samenwerken met de beleggingsspecialisten. In de video’s legt Steinebach verbanden uit die u kunnen helpen de financiële wereld nog beter te doorgronden.

PERSOONLIJK

BEN STEINEBACH Hoofd Beleggingsstrategie BEN.STEINEBACH@NL.ABNAMRO.COM ONLINE financialfocus.nl > specialisten > Ben Steinebach twitter > @BenSteinebach

De economie wordt gekenmerkt door een golfbeweging waarbij tijden van hoogconjunctuur (sterke economische groei) worden afgewisseld door tijden van laagconjunctuur (krimp of recessie).

In een periode van beginnende hoogconjunctuur zie je dat bedrijven hun investeringen gaan opvoeren, bijvoorbeeld omdat de rente nog heel erg laag is.

Vervolgens stijgt daardoor de werkgelegenheid.

Na verloop van tijd kunnen bedrijven niet meer aan voldoende goed geschoold personeel komen en daardoor stijgen de lonen. Dat leidt dan weer tot een stijging van de inflatie en zo wordt dan het bovenste buigpunt in de golfbeweging bereikt.

Omdat bedrijven als het ware weer te duur worden, begint de neergang weer in de richting van een recessie. Prijzen gaan dalen, de rente gaat omlaag en de cyclus begint weer opnieuw.

De economische cyclus is van belang voor de aandelenmarkten. In ieder deel van de cyclus floreren weer andere bedrijven. Zo zijn uitzendbedrijven bijvoorbeeld ‘vroeg-cyclisch’.

Wanneer de economische groei net aan het aantrekken is, durven bedrijven nog geen vast personeel aan te nemen. Uitzendbedrijven zitten dan in de lift omdat zij ervoor zorgen dat tekorten aan personeel bij andere bedrijven opgevuld kunnen worden.

Verderop in de cyclus komen de industriële bedrijven. Dat zijn ook cyclisch gevoelige bedrijven maar die volgen pas na de uitzendbedrijven. En helemaal op het eind van de van de cyclus vind je de consumentendiensten.

Wilt u meer weten?

Bekijk mijn video’s op www.financialfocus.nl.

FINANCIAL FOCUS

13

AANDEEL ZONDER KATER

Heineken Heineken heeft zich opgewerkt van lokale brouwerij tot een van de grootste brouwers ter wereld. Zowel Heineken Holding als Heineken NV zijn beursgenoteerd. De eerste notering van het bedrijf stamt uit 1939.

Koers Heineken in euro’s

€ 80 70 60 50 40 30 20

Heineken Holding

10

Heineken NV

02

-0

1-

15

13 1-0 02

02

-0

1-

11

09 1-0 02

07 102

-0

05 1-0 02

03 1-0 02

01 1-0 02

02

-0

1-

99

97 1-0 02

02

-0

1-

95

0

AANDELEN

Foto: Heineken

Zowel Heineken Holding als Heineken NV is genoteerd aan de Amsterdamse beurs. Heineken Holding bezit iets meer dan de helft (50,005%) van de aandelen in Heineken NV. De aandelen in Heineken NV zijn voor de meerderheid in handen van L’Arche Green NV. En de meerderheid van de aandelen in díe entiteit is in bezit van de familie Heineken. Het Mexicaanse FEMSA bezit ook een flinke portie aandelen in Heineken Holding én in Heineken NV. De rest van de aandelen in beide ondernemingen wordt verhandeld aan de Amsterdamse beurs.

Om controle over Heineken te krijgen, zou een koper dus Heineken Holding moeten overnemen. Freddy Heineken

14

FINANCIAL FOCUS

(1923-2002), de flamboyante grootaandeelhouder, kleinkind van oprichter Gerard én directeur van Heineken, heeft echter bepaald dat zijn kleinkinderen hun aandelen in Heineken Holding alleen aan elkaar mogen verkopen. Bovendien is er voor deze transacties ook toestemming nodig van de voorzitter van de Raad van Beheer.

Dat Freddy deze bepalingen opnam, is overigens wel te verklaren. Toen hij in 1941 zelf in dienst kwam van het bedrijf was de meerderheid van de aandelen niet meer in handen van de familie. Freddy kocht ze terug en richtte Heineken Holding juist op om het bezit van de familie blijvend te beschermen.

MEMORABELE AANDELEN

Heineken is in de loop der jaren een grote jongen geworden. Actief in meer dan 178 landen en na bierbrouwers Anheuser-Bush en SABMiller de grootste brouwerij ter wereld.

6 HOOGTEPUNTEN

Het bedrijf ontstond in 1864 toen Gerard Adriaan Heineken de ooit fameuze brouwerij De Hooiberg uit 1592 kocht. Hij betaalde er 48.000 gulden voor en om de transacties te kunnen volbrengen werd hij in 1863 voortijdig meerderjarig verklaard.

Heineken twijfelde nog wel even over zijn aankoop omdat hij zelf geen enkel

1864 Gerard Adriaan Heineken koopt De Hooiberg voor 48.000 gulden.

1592 Oprichting van brouwerij De Hooiberg.

1939 Het bedrijf wordt deels beursgenoteerd.

verstand van brouwen had. Volgens een van de commissarissen van de Hooiberg was dat echter ook helemaal niet nodig. Heineken moest alleen een goede brouwmeester weten te vinden.

Dat lukte hem klaarblijkelijk want nog geen tien jaar later werd er uitgebreid naar Rotterdam.

BEURSGANG Eind 1938 werd besloten om Heineken voor een deel naar de beurs te brengen.

Het aandelenkapitaal van 12 miljoen gulden werd verdeeld over 12.000 aandelen. Een klein deel daarvan, 2000

1941 Freddy Heineken komt in dienst van het bedrijf. Hij zorgt voor de internationale expansie van Heineken.

stuks, werd in 1939 naar de beurs gebracht. Heineken maakt sinds 1983 deel uit van de AEX-index. Het aandeel vertoont over het algemeen geen grote uitslagen naar boven of beneden. Eind vorige eeuw leek Heineken zijn sterke positie op de wereldmarkt te verliezen.

Actie was nodig om de concurrentie bij te kunnen houden. Door een aantal grote overnames de afgelopen jaren heeft het bedrijf zijn plek in de top weer heroverd. Ook de aandelenkoers profiteerde hiervan.

2010 Heineken neemt de bierafdeling van het Mexicaanse FEMSA over in ruil voor een belang van 20% in Heineken.

1983 In Nederland wordt de aandelenindex AEX opgericht onder de naam de EOE-index. Heineken is een van de eerste fondsen die deel uitmaakt van de index.

memorabele AANDELEN

DIT ARTIKEL

DELEN?

www.financialfocus.nl

FINANCIAL FOCUS

15

DOSSIER UW VERMOGEN EN UW KINDEREN .

Aan de haal met

het familiekapitaal?

HOE ZORGT U ERVOOR DAT UW VERMOGEN NOG VELE GENERATIES MEE KAN GAAN?

16

FINANCIAL FOCUS

DOSSIER: UW VERMOGEN EN UW KINDEREN 18 Top 3 excuses om kinderen niet te betrekken bij het familiekapitaal.

20 Hoeveel kunt u jaarlijks schenken aan kinderen en kleinkinderen?

22 Hoe verdeel ik mijn vermogen van € 6 miljoen?

23 Wat kunt u regelen in een familiestatuut?

Uw vermogen wilt u waarschijnlijk uiteindelijk doorgeven aan een volgende generatie. Hoe doet u dat? En kunnen uw kinderen op een verantwoordelijke wijze met dat vermogen omgaan? In dit dossier bespreken we hoe u er voor kunt zorgen dat vele generaties na u nog plezier kunnen beleven aan het familiekapitaal.

Wat is uw grootste nachtmerrie? Een diepe kras over de volle breedte van uw originele Ferrari Testarossa nét na die peperdure restauratie? Of een aankooporder van waardeloze aandelen doordat uw hond met uw iPad aan de haal ging? Het onverwachte faillissement van uw bedrijf nadat uw zakenpartner er met het geld vandoor ging naar Bora Bora misschien? Grote kans dat u van die dingen niet écht wakker ligt. Maar misschien wel van het beeld dat uw lieve kinderen binnen twaalf maanden na uw dood uw complete vermogen er doorheen hebben gejaagd en de rest van hun leven berooid achterblijven.

Hoe kunt u uw kinderen leren op een verantwoordelijke manier met geld om te gaan? En hoe zorgt u ervoor dat uw vermogen vervolgens in handen komt van de volgende generatie? Misschien kan uw dochter nú al wel een deel van

dat kapitaal gebruiken om bijvoorbeeld een bedrijfje te starten terwijl uw zoon het prima zonder die extra centen kan rooien. Hoe gaat u daar mee om? En zijn er wellicht manieren om uw kapitaal zo bijeen te houden dat meerdere generaties plezier van uw geld zullen hebben?

HET VERSCHIL TUSSEN OPVOEDEN EN OPVOEDEN Geldt stinkt niet, zo luidt het spreekwoord. Maar er openlijk met de kinderen over praten, is voor sommigen toch wel weer een brug te ver. Zeker als het gaat om een aanzienlijke som geld.

Ouders willen de kinderen niet ‘belasten’ met dat vermogen. Of ze willen dat het nageslacht een ‘zo normaal mogelijk leven’ leert te leiden.

Maar het resultaat van dat krampachtige verzwijgen, is dat dat jochie dat nu nog met een trein aan uw voeten speelt of uw dochter die verderop op de bank

met een Tina hangt, nooit op een verantwoordelijke manier zal leren om met het familiekapitaal om te gaan. En dat is toch ook weer niet de bedoeling.

‘Natuurlijk is het begrijpelijk dat u liever niet heeft dat uw kinderen aan iedereen gaan vertellen dat er vermogen in de familie zit’, legt Tjarko Denekamp uit.

Hij is als Specialist Schenken en Erven werkzaam bij ABN AMRO MeesPierson.

DIT ARTIKEL

DELEN?

www.financialfocus.nl

FINANCIAL FOCUS

17

‘Maar een taboe creëren rondom geld en vermogen, heeft een averechts effect. Het kan er zelfs voor zorgen dat kinderen geld als iets negatiefs gaan ervaren.’ Maakt u zich vooral ook geen illusies. Kinderen begrijpen heel snel dat hun situatie thuis anders is dan bij de buren. Het huis is net wat groter dan bij de andere kinderen in de klas, ze gaan vaker op vakantie en pa heeft drie auto’s in plaats van eentje. Ongemerkt kan dat al als een last gezien worden. Want de vriendjes van uw kinderen begrijpen namelijk óók wat er aan de hand is. Dus dat rondje in de kroeg? Dat kan hij wel betalen want ‘zijn ouders hebben toch geld zat’.

Maar zelfs wanneer uw kinderen weten dat er geld in de familie is, blijft het de vraag of ze écht al een realistisch idee hebben van wat hen te wachten staat bij uw overlijden. Dat ze niet alleen die drie auto’s, de villa en het vakantiehuis

18

FINANCIAL FOCUS

in Frankrijk zullen erven, maar ook uw beleggingsportefeuille ter waarde van ettelijke miljoenen en die twee winkelpanden in Milaan.

‘Als een kind opeens bij het overlijden van zijn ouders met een enorm vermogen wordt geconfronteerd zonder daar ooit iets van af te hebben geweten, kan dat echt voelen als een zwaard van Damocles’, legt Anita Noort uit. Zij is verantwoordelijk voor de afdeling Bewindvoering & Executele bij ABN AMRO MeesPierson. ‘Opeens komt er een batterij adviseurs op je af waar je iets mee aan moet. Het is dan beter als je daar al op voorbereid bent.’

‘Zwemmen leer je niet uit een boekje’, aldus Denekamp. Naast een financiële opvoeding waarin wordt gesproken hoe je jezelf financieel moet redden, is in dit soort gevallen ook een vermogensopvoeding wenselijk. Een kind moet leren hoe hij moet omgaan met een grotere som geld. En dat het verkopen van dat winkelpand in Milaan nú wel direct geld oplevert, maar dat de huurinkomsten misschien vele malen interessanter kunnen zijn.

JONG GELEERD IS OUD GEDAAN Door samen met uw kinderen met het familiekapitaal bezig te zijn, kunt u uw kinderen al op jongere leeftijd laten wennen aan de verantwoordelijkheid die

DE 3 MEEST GEHOORDE EXCUSES OM KINDEREN NIET TE BETREKKEN BIJ HET FAMILIEKAPITAAL 1. We willen de kinderen een zo gewoon mogelijke opvoeding meegeven.

Even realistisch. Skiën in Aspen, op luchtballonsafari in Kenia en diepzeeduiken op de Maladiven - in één jaar - ís niet normaal voor een ‘gewoon’ Nederlands gezin. Uw kinderen hebben echt al wel door dat ze deel uitmaken van een bijzondere familie.

2. De kinderen moeten eerst op eigen benen leren staan.

Het een sluit het ander niet uit.

Misschien worden ze juist wel sneller zelfstandig als u ze eerder meer verantwoordelijkheden geeft.

3. Als ze weten dat ze later zoveel geld hebben, gaan ze zich nu al verwend gedragen.

Want verwend zijn ze nu al niet?

Ongetwijfeld hebben uw kinderen het net iets beter dan hun klasgenootjes.

Juist door over het vermogen te praten en uw kinderen te laten beseffen dat het in stand houden van zo’n vermogen ook niet vanzelf gaat, kunt u ze verantwoordelijkheidsgevoel bijbrengen.

DOSSIER: INFORMAL INVESTMENT

ze uiteindelijk zullen moeten gaan dragen.

Zo kunt u bijvoorbeeld samen met uw kinderen een deel van het vermogen beleggen. Terwijl u gezamenlijk een keuze maakt voor de fondsen waarin wordt belegd, kunt u uw kinderen leren waar zij naar moeten kijken bij de waardering van een aandeel en wat de consequenties zijn wanneer de waarde daarna stijgt of daalt.

Een andere mogelijkheid is om de kinderen te betrekken bij filantropische activiteiten binnen de familie. Door samen bijvoorbeeld uit te zoeken waar het geld naar toe zou moeten gaan en hoe het bestemd zou moeten worden.

Ook kunt u uw kind helpen met het kopen van een huis door het afsluiten van een familiehypotheek. Of schenk uw kinderen bijvoorbeeld al kleinere bedragen waar ze zelf over kunnen beschikken. Noort: ‘In dat laatste geval zijn er soms ouders die bewust slechts van een afstandje meekijken. Die zeggen dan: “Doe er geen domme dingen mee en als je hulp nodig hebt, kun je contact opnemen met de bank of ons om advies vragen”. En dat loopt vervolgens soms goed en soms minder goed af.’ Zoonlief koopt bijvoorbeeld voor duizenden euro’s aandelen in de hoop dat die een paar procenten gaan stijgen zodat hij zijn studentengala kan financieren.

Zonder écht goed te beseffen dat koersen kunnen stijgen én dalen.

‘Maar in zo’n geval is er vaak wel een wijze les geleerd. En ouders kunnen dan

GENERATION NEXT ACADEMY ABN AMRO MeesPierson helpt volwassen kinderen van vermogende ouders om zich voor te bereiden op het moment dat zijzelf het familiekapitaal in handen krijgen. Zo leert uw kind bijvoorbeeld meer over beleggen en de invloed van wereldgebeurtenissen op de beurs maar ook over wat het bezit van vermogen psychologisch gezien met je kan doen en met de relaties die je hebt.

ook beter inschatten of hun kind ook verantwoordelijk om zal kunnen gaan met grotere bedragen. Zo’n beperkte uitglijder kan dan dus heel waardevol zijn’, zegt Noort.

VAN DIEPE ZAKKEN NAAR LEGE HANDEN? Wanneer uw kinderen van de hoed en de rand weten, kunt u gaan bepalen hoe uw vermogen op een slimme manier van uw bankrekening naar die van uw kinderen gaat.

Maar vergeet daarbij vooral ook uzelf niet. U kunt wel alles aan uw kinderen weggeven, maar dan houdt u mogelijk niets over voor een prettige leefstijl op latere leeftijd. En uw kinderen zijn ook maar mensen, dus wie garandeert u dat zij bijspringen als zij van uw geld een villa met zwembad hebben gekocht, terwijl u in verzorgingstehuis Avondrood moet wachten op de avondronde van de nachtzuster voordat

u weer naar het toilet mag gaan?

Denekamp: ‘Zie het schenken als slagroom op de taart. Zorg eerst dat u voor uzelf de zaken op orde heeft.

Dat het testament klopt, dat u heeft nagedacht over uw pensioen en over de periode dat u misschien meer zorg nodig gaat hebben. Schenken aan kinderen is interessant omdat u dit voor een deel belastingvrij kunt doen. Maar u bent het geld ook kwijt.’

NU OF LATER, VRIJHEID OF STURING Uw vermogen kan via de ‘warme hand’ (terwijl u nog leeft) of via de ‘koude hand’ (na uw dood) naar uw kinderen gaan. En u kunt in meer of mindere mate richting geven aan de bestemming van dat familiekapitaal. Zo ontstaan er vier scenario’s.

Schenken zonder beperking U schenkt alvast (een deel van) uw vermogen aan uw kinderen. En u laat uw

FINANCIAL FOCUS

19

kinderen vrij om het te besteden zoals het hen goed dunkt.

Schenken met instructies Uw kinderen ontvangen via een schenking alvast een deel van het vermogen, maar ú bepaalt deels wat er wel en niet mee mag gebeuren.

Erven in alle vrijheid Het familiekapitaal gaat pas naar de kinderen na uw dood. Maar vervolgens mogen zij zelf bepalen wat ze er mee gaan doen.

Erven met beperkingen Pas na uw dood vloeit er vermogen naar uw kinderen. U heeft echter al bepaald wat er met het kapitaal moet gebeuren.

SCENARIO 1: ZONDER BEPERKING Heeft u veel vermogen én weet u zeker dat u een deel daarvan zelf niet meer

HELPENDE HAND De oudste is advocaat en heeft een prima inkomen, de middelste is getrouwd met een medisch specialist en heeft het ook niet slecht, en de jongste heeft net zijn MBA afgerond aan Insead en heeft een prachtig businessplan … maar geen geld om het uit te voeren. U zou uw jongste een bedrag kunnen schenken en vast laten leggen (onderhands of bij de notaris) dat dit bedrag gezien moet worden als een voorschot op de erfenis. Er wordt dan wel een fors bedrag aan schenkingsbelasting geheven. Maar eenvoudiger is eigenlijk om de benjamin het bedrag te lenen.

Die oplossing heeft namelijk een aantal voordelen. De lening wordt natuurlijk alleen als een zakelijke lening aangemerkt wanneer er ook rente wordt betaald. Dat bedrag kunt u echter jaarlijks schenken aan alle kinderen. Hierdoor blijven de kosten beperkt tot een relatief laag bedrag aan schenkingsbelasting.

Maakt u het succes van de onderneming van de jongste nog mee dan kan hij op den duur de lening terugbetalen waardoor er na uw dood geen verdelingsproblemen ontstaan. Blijft het succes uit en de lening derhalve intact tot uw dood dan maakt de vordering deel uit van uw nalatenschap en wordt na uw dood bepaald hoe de verrekening daarvan plaatsvindt.

20

FINANCIAL FOCUS

nodig zult hebben in de toekomst? Dan kan het een optie zijn om het geld alvast aan uw kinderen te schenken. Daarbij kunt u gebruik maken van fiscale vrijstellingen waardoor een deel van het vermogen belastingvrij naar uw kinderen overgebracht kan worden (zie ook het rekenvoorbeeld op deze pagina).

Als u al vroeg begint met het schenken, kunt u al snel een aardig deel van uw vermogen belastingvrij naar uw kinderen overhevelen. Wanneer uw kinderen 18 jaar zijn, en u ieder levensjaar gebruikt heeft gemaakt van de maximale vrijstelling, kunt u op deze manier al ongeveer een ton belastingvrij naar uw kinderen hebben geschoven.

‘Het nadeel is alleen dat kinderen dan op hun 18de al een fors vermogen hebben waar ze vrij over kunnen beschikken’, legt Denekamp uit. ‘En niet iedereen is op die leeftijd al in staat daar op een verantwoordelijke manier mee om te gaan.’

Want wat doet u als uw kind op zijn achttiende verjaardag vervolgens bekend maakt dat hij de komende jaren zichzelf én de wereld beter gaat leren kennen?

In plaats van te starten met die studie rechten in Leiden. Of wel naar Leiden wil gaan, maar dan in zijn gloednieuwe Porsche Carrera? Dan was achteraf gezien schenken onder bewind misschien een betere optie geweest.

SCENARIO 2: MET INSTRUCTIES Een mogelijkheid om te schenken én nog enige vinger in de pap te houden over de besteding van het geld, is door te schenken ‘onder bewind’. Let er daarbij wel op dat schenken onder bewind niet met terugwerkende kracht mogelijk is. Wilt u dus gebruik maken van deze mogelijkheid dan moet u dat doen vanaf de eerste schenking.

‘Uit onderzoek blijkt dat 90% van de ouders van 17-jarigen die geld hebben geschonken aan hun kinderen, het liefste niet wil dat die kinderen op hun 18de vrijelijk kunnen beschikken over dat bedrag. Maar slechts 10% van de ouders heeft daarvoor eerder al een bewind geregeld. De rest is dus te laat’, legt Denekamp uit.

Bij bewind wordt bepaald dat de bewindvoerder (in dit geval meestal de

REKENVOORBEELD BELASTINGVRIJ SCHENKEN U mag jaarlijks €5.277 belastingvrij aan uw kinderen schenken. Bovendien kunt u, wanneer uw kinderen tussen de 18 en 40 jaar zijn, eenmalig een bedrag schenken van €25.322 of €52.752. Voor dat laatste bedrag geldt wel dat dat verplicht moet worden besteed aan de aankoop of verbouwing van de eigen woning óf aan de kosten van de studie (wanneer de jaarlijkse kosten daarvan hoger zijn dan €20.000).

In dat laatste geval moet de schenking via de notaris worden vastgelegd.

Aan uw kleinkinderen of anderen kunt u ook jaarlijks een belastingvrij bedrag van €2.111 schenken. (de bedragen gelden voor 2015)

JAARLIJKS KINDEREN €5.277

EENMALIG KINDEREN TUSSEN 18/40 €25.322 OF €52.752

JAARLIJKS KLEINKINDEREN/ANDEREN €2.111

‘Zwemmen leer je ook niet uit een boekje’ ouder) het vermogen beheert. Wanneer degene die onder bewind staat, wil beschikken over het vermogen dan kan dat slechts na toestemming van de bewindvoerder. Die bewindvoerder moet zich overigens wel redelijk opstellen. Zonder opgaaf van redenen ieder verzoek weigeren, kan dus niet.

Aan de bewindvoering kan een leeftijd gekoppeld worden. Zo kan dus bepaald worden dat de schenkingen tot het 25ste levensjaar van het kind ‘onder bewind’ geplaatst zullen worden.

Uitsluiten of herroepen U kunt ook tot op zekere hoogte bepalen wat er níet met uw geschonken geld mag gebeuren. Geen goed gevoel bij uw schoonzoon met zijn gladde praatjes? Dan kunt u een uitsluitingsclausule opnemen zodat het geld van uw dochter geen onderdeel uit gaat maken van de gemeenschap van goederen. Via een ‘tweetrapsmaking’ kunt u bovendien bepalen dat niet de partner van uw kind na het overlijden van uw kind het geschonken bedrag ontvangt maar dat het direct wordt

doorgegeven aan uw kleinkinderen.

Ook een herroepingsclausule kan een extra waarborg bieden. U behoudt dan de mogelijkheid om uw schenking terug te draaien. Let er wel op dat de uitoefening van zo’n clausule tot grote problemen kan leiden voor uw kinderen wanneer het geld bijvoorbeeld is gebruikt voor de aankoop of verbouwing van een huis.

Hoewel het misschien lijkt alsof u de touwtjes aardig in handen kunt houden met dit soort clausules, moet u zich niet direct te rijk rekenen. ‘Je kunt de mooiste schenkingsclausules bedenken, maar het blijft uiteindelijk gewoon een papiertje’, waarschuwt Denekamp. Als uw kind uiteindelijk tóch andere dingen met het geld gaat doen dan de bedoeling was (dat huis wordt gekocht met behulp van uw schenking en wordt vervolgens voor gelijke delen op de naam van uw dochter én schoonzoon gezet), is het soms lastig om dat te kunnen controleren en te bewijzen. Het afdwingen van zo’n clausule wordt dan erg lastig. ‘Stel u dus altijd ook de vraag bij het opnemen

van zo’n clausule of uw wensen ook wel praktisch uitvoerbaar zijn.’

SCHENKING OP PAPIER Zit uw geld nog ‘vast’, bijvoorbeeld in onroerend goed of in een bedrijf? Of wilt u slim nóg meer vermogen overdragen?

Dan bestaat er de mogelijkheid om te schenken ‘op papier’. U schenkt uw kind daarbij een bepaald bedrag waarbij uw kind u dat bedrag direct weer terug leent. Zo’n afspraak moet vastgelegd worden bij de notaris.

Het extra voordeel zit ‘m in het feit dat u vanwege deze constructie ook een rente van 6% aan uw kind verschuldigd bent. Dat bedrag gaat dus ook ieder jaar naar uw kind. Deze constructie heeft wel twee consequenties. Als u regelmatig dit soort schenkingen doet, kan het rentebedrag na verloop van tijd fors oplopen. Let er op dat u dit bedrag ook echt verschuldigd bent aan uw kind - u moet het dus kunnen missen. Wanneer u namelijk verzaakt om de rente te betalen, grijpt de fiscus in. De Belastingdienst ziet uw schuld aan uw kind niet als een reële schuld waardoor over het bedrag alsnog

FINANCIAL FOCUS

21

REKENVOORBEELD 6 MILJOEN U BENT AL EVEN MET PENSIOEN EN HEEFT UW UITGAVEN REDELIJK IN KAART. UW VERMOGEN VAN € 6 MILJOEN HEEFT U EIGENLIJK NIET ECHT NODIG OM IN LUXE DE REST VAN UW LEVEN DOOR TE KOMEN. TERWIJL UW DRIE KINDEREN NU NET IN DE LEEFTIJD KOMEN DAT ZE EXTRA VERMOGEN HEEL GOED ZOUDEN KUNNEN GEBRUIKEN. VOOR DAT HUIS, DIE REIS OF HET ONDERHOUDEN VAN HET GEZIN. WAT KUNT U DOEN EN WAT IS HET EFFECT?

1. NU DIRECT VERDELEN; IEDER €2 MILJOEN Door €6 miljoen uit te delen aan uw kinderen drukt u uw vermogen waardoor u voortaan minder vermogensbelasting gaat betalen. Dat scheelt u jaarlijks zo’n €72.000. Maar het rendement op die €6 miljoen bent u natuurlijk ook kwijt.

Uw kinderen (tussen 18 en 40 jaar) profiteren van een eenmalige vrijstelling van €25.322 en betalen over het overgebleven bedrag tot en met €121.295 10% aan schenkbelasting, voor het bedrag hoger dan €121.296 20%. Dus zo’n €400.000 per kind. Hierna betalen ze jaarlijks ook 1,2% aan vermogensbelasting, maar ze profiteren natuurlijk wel van het rendement dat ze maken met hun vermogen.

2. NOG EVEN WACHTEN U betaalt nog een tijdje vermogensrendementsheffing (jaarlijks €72.000) maar kunt wel vrijelijk beschikken over de opbrengsten van uw vermogen. Na uw overlijden betalen uw kinderen over de eerste €20.047 geen belasting en over de rest tot en met €121.295 10% aan erfbelasting, voor het bedrag hoger dan €121.296 20%. In totaal verdwijnt er na uw overlijden in totaal zo’n €1,6 miljoen richting de fiscus.

SLIMMER SCHENKEN? Bovenstaande scenario’s gaan uit van schenken óf erven. Slimmer is het echter om jaarlijks optimaal de vrijstellingen te benutten. Dan kan door gebruik te maken van de jaarlijkse vrijstelling van €5.277 én te schenken tot maximaal €121.295 (waarover 10% schenkbelasting wordt geheven). Wanneer deze schenking op papier wordt gedaan, mogen de kinderen ook nog eens 6% over dat bedrag bij u claimen aan rente. Extra voordeel dus. (bedragen gelden voor 2015)

erfbelasting betaald moet worden.

SCENARIO 3: IN ALLE VRIJHEID In dit scenario gaat het familiekapitaal pas na uw overlijden over naar uw kinderen.

Bent u getrouwd en overlijdt u eerder dan uw partner? Dan gaat de erfenis in eerste instantie naar uw partner. De kinderen krijgen een niet opeisbare vordering op de langstlevende ouder. Pas als hij of zij overlijdt, gaat het vermogen over op de kinderen.

Als er helemaal niets is geregeld, hebben de kinderen recht op een gelijk deel van uw vermogen. Maar u kunt ook zelf een andere verdeling bepalen. Ieder kind houdt echter recht op de helft die het zou krijgen bij een gelijke verdeling. Dat is de zogenoemde ‘legitieme portie’.

Als er een afwijkende verdeling wordt gehanteerd, heeft dat in veel gevallen te maken met bestaande familieverhoudingen waardoor erfgenamen meestal niet erg opkijken van die laatste wensen van vader en moeder, zegt Noort. Die zoon die na zijn vertrek uit huis nooit meer op is komen dagen, krijgt misschien iets minder mee dan zijn zus die ieder weekend langs is blijven komen en altijd alle administratie op orde heeft gehouden.

Maar in sommige gevallen bevat het testament toch enkele verrassingen

22

FINANCIAL FOCUS

DOSSIER: UW VERMOGEN EN UW KINDEREN

voor de nabestaanden. Besef dat u niet verplicht bent uw wensen in uw testament al bij leven met uw erfgenamen te delen.

Noort: ‘In sommige gevallen doet u er zelfs beter aan dat niet te doen. Daarmee wordt een potentieel conflict alleen maar naar voren gehaald.’

UITVOERING VAN HET TESTAMENT Iemand zal na uw overlijden de wensen in het testament moeten uitvoeren. Dat is de ‘executeur’. De notaris kan worden aangewezen als executeur, maar ook bijvoorbeeld de bank.

U bent vrij in het bepalen wie de executeur van uw testament zal worden.

Maar ook hier geldt: denk er nog eens een keer extra over na als u hiermee uw familie zelf wilt opzadelen. De verdeling van een erfenis kan leiden tot scheve gezichten en het kan dan beter zijn dat een onafhankelijke derde degene is die uiteindelijk de verantwoordelijkheid neemt voor de verdeling. Het is waarschijnlijk namelijk óók uw laatste wens dat uw kinderen na uw dood niet meteen met ruzie uit elkaar gaan.

Heeft u speciale wensen ten aanzien van bepaalde vermogensbestanddelen? Wilt u bijvoorbeeld dat uw vakantiehuisje met al die mooie herinneringen niet rücksichtslos verkocht wordt maar ‘voor altijd’ in de familie blijft voor uw kinderen en kleinkinderen? Of heeft u een beleggingsportefeuille opgebouwd met oer-Hollandse aandelen en lijkt het u beter dat die nooit meer verkocht zullen worden? Dan kunt u die wensen natuurlijk al laten vastleggen in gesprekken met de executeur. Opnemen in een testament kan eventueel ook.

Maar Noort vraagt zich af of dat de juiste weg is. ‘Heeft u bepaalde wensen?

Spreek die dan door met de erfgenamen zelf. Zij weten dan wat uw wensen zijn en kunnen daar makkelijker rekening mee houden wanneer de erfenis verdeeld moet worden.’ Denekamp vult aan: ‘Zou pa het goed hebben gevonden als we de portefeuille zouden verkopen of juist niet? En hoe gaat dat op voor de kunstcollectie? Al die onduidelijkheden kunnen verlammend werken of veel stress en eventueel ook ruzie in de familie opleveren. Duidelijkheid scheppen aan uw nabestaanden terwijl u nog in leven bent, kan veel van die ellende voorkomen.’

Maar ben ook realistisch in wat u wilt meegeven. ‘Marktomstandigheden kunnen wijzigen. Wat misschien op dit moment een goede beleggingsstrategie lijkt, kan morgen achterhaald zijn.

Al te dwingende instructies doen dan meer kwaad dan goed.’ Maakt u zich bovendien geen illusies. Noort heeft vaker meegemaakt dat de kinderen bij leven helemaal verliefd leken te zijn op dat tweede huisje van pa en ma terwijl na het overlijden het huisje direct werd verkocht omdat bleek dat de kinderen er al jaren schoon genoeg van hadden.

SCENARIO 4: MET BEPERKINGEN U wilt richting geven aan de bestemming van uw vermogen ná uw dood? Dat is mogelijk. Zo bevatten testamenten in heel veel gevallen een regeling voor bewindvoering bij minderjarige kinderen.

In een aantal gevallen wordt ook een bewindvoering opgenomen die niet leeftijdgebonden is. Bijvoorbeeld omdat de ervaring van pa en ma is dat zoonlief

FAMILIESTATUUT Wanneer een familiebedrijf onderdeel uitmaakt van het familiekapitaal is het opstellen van een familiestatuut gebruikelijk. Hierin wordt bepaald hoe er met het bedrijf omgegaan moet worden. Wat zijn de waarden van het bedrijf? Mag het verkocht worden en onder welke voorwaarden? Hoe wordt een nieuwe directeur benoemd?

Wat mag de rol zijn van de schoonfamilie? Het zijn belangrijke richtsnoeren voor de achterblijvers. Hoewel het nog niet gebruikelijk is om zulke richtsnoeren ook op te stellen voor andere vermogensbestanddelen, vindt Denekamp het niet vreemd als dat in de toekomst meer al gaan gebeuren. ‘Het kan een hoop duidelijkheid geven en ruzie in de familie voorkomen.’

niet zo goed met zijn centen om kan gaan. Is zo’n bewindvoering een motie van wantrouwen? Misschien. Maar volgens Noort wordt het in veel gevallen helemaal niet zo ervaren. ‘Voor veel kinderen komt een bewindvoering in een testament helemaal niet als een verrassing. In veel gevallen zijn ze zelf erg blij met de extra begeleiding die door pa of ma is geregeld.’

U kunt zelf bepalen wie u als bewindvoerder laat optreden. Dat kan de bank zijn, maar ook bijvoorbeeld een familielid. Noort adviseert om er wel even over na te denken wanneer u van plan bent een familielid aan te wijzen.

‘Een bewindvoerder is beheerder van het vermogen. Wil uw erfgenaam iets kunnen doen met het geld, dan moet hij of zij daarvoor toestemming vragen.

Dat kan zonder problemen verlopen, maar het kan ook wel eens leiden tot conflicten. Iemand die bijvoorbeeld een prachtige beleggingskans voorbij ziet komen waar de bewindvoerder tóch zijn twijfels bij heeft. Het is natuurlijk vervelend dat zo’n bewindvoering dan kan leiden tot ruzie in de familie.’

U kunt zelf bepalen hoe lang het bewind duurt. Maar uw erfgenaam kan meestal na vijf jaar de rechter verzoeken het bewind op te heffen. Hij moet dan aantonen het vermogen zelf goed te kunnen beheren.

Voelt bewindvoering als een ‘zwaar middel’ ten aanzien van uw kinderen? Dan zijn er ook alternatieven denkbaar. Door bijvoorbeeld maar voor de helft van de erfenis bewindvoering in te stellen of de bewindvoering al na een paar jaar versneld af te bouwen. Dat kunt u allemaal laten opnemen in uw testament.

VOOR DE VOLGENDE, VOLGENDE ÉN VOLGENDE GENERATIE Wat is er mooier om een aantal generaties te kunnen laten profiteren van het familiekapitaal? Misschien bent u zelf al een van die latere generaties die nog altijd profijt heeft van het vermogen van een verre voorvader. Of u hebt dit kapitaal eigenhandig bij elkaar weten te werken, maar u zou het graag zien dat ook uw klein- en achterkleinkinderen

FINANCIAL FOCUS

23

kunnen profiteren van dit vermogen, Een stichting of een trust kan in zo’n geval uitkomst bieden. Uw vermogen komt in de stichting terecht en er worden vervolgens certificaten uitgegeven voor uw erfgenamen. Zij ontvangen dus het economisch eigendom van uw vermogen terwijl het juridisch eigendom bij de stichting blijft liggen.

De stichting beheert vervolgens het vermogen en de certificaathouders ontvangen de vruchten, bijvoorbeeld het dividend op de beleggingen. Op die manier blijft het oorspronkelijke vermogen bij elkaar en kunnen erfgenamen in veel gevallen veel langer van de vruchten genieten.

In theorie zou deze constructie ook goed kunnen werken als een bescherming tegen verspilling. Bang dat uw kinderen uw vermogen er binnen een paar maanden doorheen draaien? Stichting oprichten met een extern bestuur erbij en u heeft weer een paar zorgen minder. Maar zo makkelijk gaat dat niet, waarschuwt Denekamp. ‘In feite is zo’n stichting een vorm van bewindvoering. Bij bewindvoering kan een erfgenaam na vijf

24

FINANCIAL FOCUS

jaar de rechter vragen het bewind weer op te heffen. Ik verwacht dat een rechter dat bij een stichting wellicht ook zal doen als duidelijk is dat de enige reden voor de oprichting ervan is geweest om de erfgenaam op afstand te houden van het vermogen waar hij recht op heeft.’

Zo’n stichting kan niet alleen opgericht worden om vermogen te beheren maar bijvoorbeeld ook het vakantiehuisje. ‘Het punt is alleen: maakt u uw erfgenamen hier wel gelukkig mee? Als uw kinderen blij zijn met dat gezamenlijk bezit en er graag blijven komen na uw dood, dan lukt dat gezamenlijk beheren van dat huisje ze ook wel. Maar als na uw dood blijkt dat geen van uw kinderen uw warme gevoelens ten aanzien van dat huisje deelt, dan levert zo’n stichting alleen maar een hoop gedoe op.’

De trust lijkt deels op de stichting. Alleen worden er bij een trust geen certificaten uitgedeeld. De trust wordt opgericht met een specifiek doel. Om bijvoorbeeld een studiebeurs aan iedereen in de familie ter beschikking te stellen voor een studieverblijf in het buitenland.

Het trustbestuur bepaalt vervolgens of iemand recht heeft op een uitkering. Van een gelijke verdeling is dus geen sprake, want alleen wanneer iemand voldoet aan de eisen heeft hij recht op een uitkering van de trust.

Volgens Denekamp is de trust in de Nederlandse verhoudingen in veel gevallen een instrument met te veel haken en ogen om zomaar in te zetten. De trust is een bekend instrument in Angelsaksische landen, maar niet in Nederland. De fiscus probeert met wetgeving het gebruik van de trust te ontmoedigen. Dat levert bijvoorbeeld problemen op want u kunt worden aangeslagen voor het vermogen in een trust terwijl u niet de vruchten ervan kunt plukken.

VERWERVEN, VERERVEN, VERDERVEN Een bekende uitdrukking luidt Verwerven, vererven, verderven. Het gebeurt niet zelden dat een zorgvuldig opgebouwd familiekapitaal al na twee generaties volledig verdampt is. Verkeerde belegging hier, iets te grote uitgaven daar. Maar u heeft het lot van het familievermogen deels zelf in handen. Een goed begin is een gedegen voorbereiding van uw kinderen. Vervolgens is het aan u.

Wilt u uw kinderen nú al laten profiteren van het opgebouwde vermogen of komt dat na uw dood wel? En mogen uw nazaten zelf bepalen waaraan het geld wordt besteed of houdt u liever een vinger in de pap?

Zoals cabaretier Harry Jekkers ooit zei: “Later is allang begonnen”. Praat daarom eens door over de toekomst met uw private banker.

PORTRET: OPVOLGERS

3X familiebedrijf ONDERNEMEN IN HET BEDRIJF VAN VADER OF MOEDER

‘De zaak is van mij, maar pa is hier nog iedere dag’ DE GROTE VRAAG VAN VADER OF MOEDER: BLIJFT HET BEDRIJF IN DE FAMILIE? DRIE PORTRETTEN VAN (MOGELIJKE) BEDRIJFSOPVOLGERS.

FINANCIAL FOCUS

25

PORTRET Eigen onderneming

Verse ingrediënten én adrenaline ‘Financiële risico’s vermijd ik liever’ ‘Mijn vader is projectontwikkelaar en mijn moeder (Maya Meijer-Bergmans, zie p. 4-5, red.) kunsthistorica.

Beiden zijn actief in het vastgoed. Ze bezitten onder andere de monumentale gebouwen op het terrein van de Westergasfabriek en mijn moeder doet daar spannende dingen mee. Ik vind het interessant om te zien hoe ze dat doen, maar zelf heb ik andere ambities. Ik ben niet zo van de cijfertjes, ik heb een baan nodig waar ik mijn creativiteit in kwijt kan. Van jongs af aan kookte ik voor iedereen die het maar wilde proeven en na de middelbare school volgde ik de kookopleiding bij de Cordon Bleu in Parijs. Met veel plezier werkte ik in verschillende keukens, tot ik op mijn 21e voor het eerst moeder werd. Inmiddels hebben we vijf kinderen. De werktijden bleken moeilijk te combineren met een groot gezin, dus ik heb een tijd lang niet gewerkt. Tot het toch weer overduidelijk begon te kriebelen: ik wilde weer professioneel aan de slag in de keuken.’

‘Sinds een aantal maanden werk ik aan mijn eigen onderneming: The Private Chef. Ik verzorg, bij mensen thuis, diners. Desgewenst met aankleding van de tafel en bediening. Spanning in de keuken vind ik leuk, maar financiële risico’s vermijd ik liever. Vandaar deze opzet, waarvoor weinig investeringen nodig zijn. Het openen van een eigen restaurant zie ik ergens wel als een ultieme droom, maar ik ga er alleen voor als ik voldoende reserves heb en de risico’s te overzien zijn. Het complete bedrijf van mijn ouders overnemen is geen optie, daar heb ik de juiste opleiding en achtergrond niet voor. Bovendien ben ik niet zo commercieel ingesteld als zij. Maar als ze me zouden vragen om mee te denken over de invulling van een horecagelegenheid op het terrein van de Westergasfabriek zeg ik natuurlijk geen nee.’

‘Met de Private Chef verzorg ik alles tussen een romantisch diner voor twee tot een dinerparty voor zestig personen. In dat laatste geval neem ik uiteraard wel wat personeel mee. Ik kies er bewust voor om echt bij de mensen thuis te koken.

Ik bereid het eten thuis dus niet voor, maar neem de verse ingrediënten mee en ga aan de slag terwijl de gasten binnendruppelen en aan tafel zitten. Van de adrenaline die dat oplevert – hebben ze wel de juiste pannen, is de risotto op tijd klaar? – word ik enorm blij. Die spanning miste ik het meest toen ik stopte met het werken in de keuken en het bedenken van bijzondere recepten. Of ik een echte ondernemer ben? Die vraag kan ik pas over een tijdje écht beantwoorden maar ik denk het eigenlijk wel, het is mij met de paplepel ingegoten.’

26

FINANCIAL FOCUS

FEITEN

NAAM / STEPHY MEIJER-HOMAM LEEFTIJD / 33 BEDRIJF / THE PRIVATE CHEF ZELFSTANDIG GESTART, NOG GEEN CONCRETE PLANNEN OM IETS TE DOEN IN HET VASTGOEDBEDRIJF VAN HAAR OUDERS

PORTRET: OPVOLGERS

FINANCIAL FOCUS

27

PORTRET Modern melkveebedrijf

Flexibel boeren ‘Discussiëren doen we nog steeds’ ‘Wel of niet boer worden, was voor mij nooit de vraag. De vrijheid van het zelfstandig ondernemerschap, het werken met dieren, veel buiten zijn en de veelzijdigheid van het boerenleven spreken me enorm aan. Er ging wel wat tijd overheen voor ik aan de slag kon. Ik zat al met mijn vader en moeder in de maatschap op een pachtmelkveebedrijf in Haarzuilens, maar daar konden we niet verder vanwege natuurontwikkeling. In 2007 zijn we gestopt met melken in Haarzuilens. Vervolgens hebben we een melkveebedrijf met vijftig hectare grond gekocht in Hazerswoude-Dorp en daar een stal gebouwd voor 132 koeien. Dit jaar zijn we van start gegaan met de eerste twintig melkkoeien, de rest van de koppel kalft af in de loop van 2015.’

‘Op dit moment zit ik nog steeds in een maatschap met mijn ouders. Over een paar jaar stappen zij eruit en ga ik zelfstandig verder, samen met mijn vriendin. Er zal dan niet veel veranderen. Ik ben niet vooruitstrevender dan mijn vader; hij staat net zo goed vooraan als het gaat om de inzet van nieuwe technologie en verbeteringen. Over het algemeen zijn we het dan ook met elkaar eens over de bedrijfsvoering. Toen ik op de middelbare agrarische school zat, was dat anders. Dan zag ik bij andere boeren zaken die ik thuis direct aan wilde pakken. Dat botste wel eens, want mijn vader heeft uiteraard ook zijn mening en ervaringen. In de loop der jaren zijn we meer op één lijn gekomen. Maar discussiëren doen we nog steeds.’

‘Bij de realisatie van het nieuwe bedrijf hebben we flink geïnvesteerd in automatisering. Dankzij twee melkrobots kunnen de koeien 24 uur per dag zelf bepalen wanneer ze gemolken willen worden. De koe voelt zich daar prettiger bij en produceert meer melk. Het werk van de boer verandert er ook door – van grotendeels uitvoerend naar vooral controlerend.

Bijkomend voordeel is de flexibiliteit die het oplevert, waardoor het voor mij of mijn vriendin mogelijk is om een paar dagen per week buiten de deur te werken. Ik werk twee dagen per week bij een agrarisch makelaar, mijn vriendin staat vier dagen per week voor de klas. We weten nog niet precies hoe we de taken straks gaan verdelen, maar sowieso zal één van ons buiten de deur blijven werken. Daardoor blijft het, ook financieel gezien, leuk.’

28

FINANCIAL FOCUS

FEITEN NAAM / BART KOOIJMAN LEEFTIJD / 32 BEDRIJF / MELKVEEBEDRIJF IN HAZERSWOUDE, VOLGEND JAAR 110 KOEIEN OVERGENOMEN VAN / VADER JAN (61) EN MOEDER ANK KOOIJMAN (61)

Fotografie: Maurice Heesen

PORTRET: OPVOLGERS

FINANCIAL FOCUS

29

PORTRET Historische bouwmaterialen

Niet werk, maar klánt is veranderd ‘Ik ga er van uit dat mijn zoons het straks overnemen’ ‘Toen ik op mijn negentiende van school gestuurd werd, waren mijn ouders er klaar mee. “Ga jij eerst maar eens een half jaartje werken”, zeiden ze. Dat was vanzelfsprekend in het bedrijf van mijn vader; daar was ik toch altijd al te vinden. Inmiddels zijn we 28 jaar verder en werk ik nog steeds samen met mijn vader. Alleen staat de zaak nu op mijn naam en is mijn vader, inmiddels vijfenzeventig jaar, hier nog iedere dag te vinden. Het bedrijf bestaat in 2015 vijftig jaar.’

‘Er is veel veranderd in die jaren. Niet zozeer de bouwmaterialen waar we mee werken, maar wel de klanten waar we aan verkopen. Mijn vader was een handelaar. Van één euro twee euro maken, daar is hij goed in. Hij verkocht voornamelijk aan bouwbedrijven. Nu richten we ons voornamelijk op de consument, maar ook die is veranderd. Vroeger was iedereen veel meer met zijn huis en de omgeving van zijn huis bezig. Stap voor stap werden er klussen gedaan: een uitbouw, de tuin, een carport. Als jongeren nu een huis kopen, moet alles in een mum van tijd klaar zijn.

Ook merk ik dat mensen zich tegenwoordig minder goed een voorstelling kunnen maken van hoe iets er uit komt te zien. Daarom hebben we nu showtuinen en oneindig veel showrooms, waarin we tot in detail demonstreren hoe tegels, vloeren, een schouw en meubels er in een huis uit kunnen zien.’

‘Eén ding is niet veranderd: dit is nog steeds een familiebedrijf. Ik doe het samen met mijn vrouw Sarah. En onze zoons van elf en zeven zijn hier ook al veel te vinden. Zij zullen langer naar school moeten dan ik, maar ik ga er wel vanuit dat zij het bedrijf straks van me overnemen. Met het oog op die toekomst heb ik het bedrijf flink uitgebreid de afgelopen jaren.

We zaten verspreid over drie locaties, nu hebben we één fantastische stek van 2,5 hectare. Mijn zoons kunnen hier straks prima uit de voeten.’

30

FINANCIAL FOCUS

FEITEN NAAM / FRANK VAN ALEBEEK LEEFTIJD / 47 BEDRIJF / ’T ACHTERHUIS HISTORISCHE BOUWMATERIALEN B.V. OVERGENOMEN VAN / VADER LAMBERT (75)

Fotografie: Maurice Heesen

PORTRET: OPVOLGERS

FINANCIAL FOCUS

31

Het was een prachtige dag. U staat met een koel glas wijn vanaf het bordes naar beneden te kijken. Daar danst uw dochter. U ziet hoe gelukkig ze is. En hoe mooi in haar trouwjurk. Er komt iemand naast u staan. Het is de nieuwe aanwinst, vanaf heden familie: uw schoonzoon.

Aardige kerel, competente vent.

Uiteraard kan er ‘iets geregeld worden’ om dat huis dat ze op het oog hebben financieel mogelijk te maken. De regels zijn strenger geworden en de startsalarissen zijn niet meer wat ze geweest zijn, dus ze kunnen minder geld lenen. U gunt uw dochter alles, dus u springt graag bij. Zo gezegd, zo gedaan.

Van uw famílie moet u het hebben Mooie tijden volgen. Het eerste kleinkind en een tijdje later het tweede. Maar dan plotseling gaat het mis. Kleinere irritaties worden grotere irritaties en misschien bleef uw schoonzoon ook iets te vaak ‘overwerken’. Hoe het ook zij: het droomhuwelijk van uw dochter spat uit elkaar.

Heeft u vermogen over en wilt u daarmee uw kind bijvoorbeeld helpen om een huis te kopen? Dat kan. U kunt schenken of een

Dat is uiteraard heel sneu voor uw dochter. Maar wellicht ook voor u. Want hoe had u die ton nu eigenlijk destijds aan het kersverse echtpaar ter beschikking gesteld? Deze onduidelijkheid blijkt aanleiding te zijn tot vervelende discussies tussen uw dochter en uw ex-schoonzoon.

lening verstrekken. Maar wat gebeurt er dan eigenlijk bij een echtscheiding? Waar moet u op letten voordat u uw kind de helpende hand toesteekt?

FAMILIEHYPOTHEEK? GORDON DOULL IS GESPECIALISEERD IN SCHENKEN EN LENEN BINNEN FAMILIEVERBAND.

PERSOONLIJK

GORDON DOULL Specialist Bedrijfsopvolging, familierecht en internationaal erfrecht GORDON.DOULL@NL.ABNAMRO.COM

WAAR HAD U OP MOETEN LETTEN? Schenken en lenen zijn de twee opties die u heeft om uw kind te helpen bij de koop van een huis. Ben duidelijk welke vorm het betreft. Als u op de juiste manier schenkt, spekt u het vermogen van uw dochter (en niet ook van uw schoonzoon). Hiermee kan uw dochter dan (haar aandeel in) de koopsom voldoen. Een deel van die schenking is vrijgesteld van belasting. Welk deel ligt aan de leeftijd van uw kind, het doel van de schenking en de bedragen die u eerder aan uw kind heeft geschonken.

Wilt u niet dat uw schoonzoon na de scheiding met de helft van het bedrag er vandoor gaat? Zorg dan dat u bij de schenking bepaalt dat de schenking niet in de gemeenschap terecht komt.

Lenen kan uiteraard ook. Als uw kind een marktconforme rente aan u betaalt, kan zij profiteren van de hypotheekaftrek. Voordeel voor u: op dit moment ontvangt u vermoedelijk meer aan rente dan u zou ontvangen op een spaarrekening. En eventueel kunt u de rente ook weer schenken aan uw kind.

Maar let er op aan wie u het bedrag leent: alleen aan uw kind of ook aan haar echtgenoot? Als u alleen aan uw kind leent, wijs haar er dan op dat zij het ook goed met haar echtgenoot regelt als zij samen de woning kopen.

ONLINE financialfocus.nl > specialisten > Gordon Doull twitter > @GordonDoull

32

FINANCIAL FOCUS

Zorg dus dat niet alleen uw dochter, maar ook ú uw voormalige schoonzoon weer snel kunt vergeten als dat nodig is. Regel uw zaken dus goed. De bank helpt u graag verder.

COLUMN: GORDON DOULL

FAMILIE

HYPOTHEEK? Bekijk de artikelen van Gordon Doull op www.financialfocus.nl

FINANCIAL FOCUS

33

Zeer gemotiveerd, minder ziek en goede sociale vaardigheden

‘OPA’ IS DE IDEALE WERKNEMER VAN DE TOEKOMST Met 65 stoppen? Steeds meer werknemers moeten er niet aan denken. Maar is de arbeidsmarkt eigenlijk wel klaar voor die ‘oudjes’ op de werkvloer?

34

FINANCIAL FOCUS

WERKGELEGENHEID

ARTIKEL

ONLINE LEZEN? www.financialfocus.nl

FINANCIAL FOCUS

35

‘Tweederde van de werkende 65+’ers is zelfstandige’ Nederlanders worden ouder en werken langer door. In Nederland stijgt de potentiële beroepsbevolking van personen tussen de 65 en 68 tussen nu en 2024 van 245.000 naar 620.000 personen. Dat was niet helemaal zoals we ons de arbeidsmarkt eerder hadden voorgesteld. Jongeren hadden verwacht dat de mooie baantjes van deze ‘oudjes’ na verloop van tijd voor het oprapen zouden liggen, terwijl de oudere werknemers tot een paar jaar terug ook hadden verwacht dat ze met 65 al lang en breed met pensioen zouden zijn.

Die nieuwe realiteit biedt echter veel kansen. Hoewel nog niet iedereen dat inziet, biedt een oudere werknemer veel

36

FINANCIAL FOCUS

voordelen ten opzichte van die jonge carrièrejager. Tijd dus om het beeld dat heerst van de ‘oudjes’ op de werkvloer danig aan te passen.

voor oudere werkenden van nu speelt ook dat ze niet zeker zijn of de pensioenuitkeringen wel op peil zullen blijven.

HET VERSCHIL TUSSEN OUD EN OUD Waarom werken ouderen eigenlijk door? Een van de redenen is dat het gemakkelijker is geworden om na de pensioengerechtigde leeftijd te werken.

Een recente wetswijziging maakt min of meer automatisch ontslag bij 65 niet meer noodzakelijk. Maar verreweg de belangrijkste reden om door te werken, is echter dat 65+’ers in toenemende mate hun eigen oudedagvoorziening moeten financieren. De AOW-leeftijd wordt stapsgewijs verhoogd, maar

De verhoging van de AOW-leeftijd raakt alle Nederlanders. Daar zal iedereen aan moeten wennen want er leven nogal wat (voor)oordelen over ouderen op de werkvloer: ze zijn duur, zwak, eigenwijs en ze hebben geen aanpassingsvermogen of handigheid met computers.

Deze oordelen komen niet voort uit een opzettelijke karikatuur van ouderen, maar hebben te maken met onze perceptie van wat ‘oud-zijn’ betekent.

Simpel gezegd komt het erop neer dat een werkgever een collega van

XXX 65+ IN DE LIFT In de twintigste eeuw is de wereldbevolking twee keer verdubbeld. In de eenentwintigste zal ze niet eens één keer verdubbelen, omdat geboortecijfers dalen. Maar vooral in de westerse wereld zullen er wel meer 65+’ers dan ooit zijn. Volgens de VN zijn er nu ongeveer 600 miljoen mensen 65 jaar en ouder en dat aantal zal verdubbelen binnen 25 jaar. Volgens sommige onderzoekers leeft vandaag de helft van alle mensen die ooit 65 zijn geworden.

zestig die zojuist een grote opdracht heeft binnengehaald of nieuwe ideeën aandraagt, niet ziet als oud. Een vijftiger die nukkig zijn werk doet en om half vijf met zijn jas in de hand staat, wordt juist wel als ‘oud’ bestempeld. Zo krijgen alleen de minder geliefde oudere werknemers het predicaat ‘oud’ en dat schept een verkeerd beeld.

In werkelijkheid is leeftijd geen issue voor mensen die naar of boven verwachting presteren. Niemand zal Richard Branson een oude knar noemen, terwijl die dit jaar 65 wordt.

In beeldvorming is leeftijd niet zo belangrijk. Werkgevers zien dat steeds meer in. Ze ontdekken de voordelen van ouderen in dienst hebben.

OUDEREN GEVEN HET GOEDE VOORBEELD Misschien dat een werkgever in sommige gevallen juist beter voor een oudere werknemer zou kunnen kiezen.

Door de betere gemiddelde gezondheid, verzuimen ouderen minder dan anderen. Dat komt doordat ouderen geen ‘baaldagen’ hebben of uitbundig meedoen aan de ‘derde helft’ na de voetbalwedstrijd op zondagmiddag.

Ook zijn ouderen minder geïnteresseerd in extra verlofdagen of minder arbeidsverplichtingen. Ze willen volwaardig meedraaien in een organisatie en niet het idee hebben dat ze ‘getolereerd’ worden. Meer werk levert meer motivatie op, een lichtere

FINANCIAL FOCUS

37

VAN 70 NAAR 100 JAAR Kinderen die nu in Nederland worden geboren, hebben een gemiddelde levensverwachting van 100 jaar. Het AOW-stelsel is opgezet in een tijd dat de gemiddelde levensverwachting 70 jaar was. Langer doorwerken is noodzakelijk omdat onze AOW via een omslagstelsel is geregeld, wat betekent dat de werkenden voor de niet-werkenden betalen. Zonder verhoging van de AOWgerechtigde leeftijd dreigt het stelsel onbetaalbaar te worden.

MEEST VERGRIJSDE BEROEPEN Het beroep van (pluim)veehouder is met een gemiddelde leeftijf van 46 jaar verreweg het meest vergrijsd. Daarna is het corps van beleidsambtenaren en dat van taxichauffeurs het meest vergrijsd, zij zijn gemiddeld 44,5 jaar.

In de tuinbouw werken iets jongere boeren, gemiddeld zijn zij 44 jaar. Dat is even oud als de gemiddelde docent klassieke talen.

werkdruk werkt juist demotiverend.

Nog een voordeel van oudere werknemers is dat ze er vaak al een carrière hebben opzitten. Dat zorgt voor een betere motivatie. Wat goed is voor het bedrijf wordt daardoor de drijfveer voor ouderen in plaats van de eigen carrière. Dat verklaart misschien wel waarom hun productiviteit – in tegenstelling tot de negatieve opvattingen – geenszins lager ligt dan bij jongeren.

Bovendien scoren ze hoog op accuratesse en sociale vaardigheden, eigenschappen waar jongeren doorgaans nog minder in ontwikkeld zijn. Niet voor niets zijn er tegenwoordig bedrijven, bijvoorbeeld callcentra, waar alleen maar mensen werken die normaliter al met pensioen zouden zijn gegaan.

Een uitstekende manier om nog meer uit oudere werknemers te halen, is ze te blijven scholen. Ouderen geven aan meer

38

FINANCIAL FOCUS

open te staan voor een ‘leven lang leren’ dan jongeren. En in tegenstelling tot bij jongeren is het geen riskante investering.

Ouderen gaan met hun door de baas betaalde extra kennis en vaardigheden niet op zoek naar een betere baan bij de concurrent, want ze zijn gemiddeld genomen veel loyaler. ‘Jobhopping’ is hen meestal vreemd.

Van die noodzaak tot scholing is echter nog niet iedereen doordrongen. Volgens onderzoek van de Universiteit van Maastricht weten veel werkgevers wel dat hun personeelsbestand uiteindelijk zal vergrijzen, maar treffen zij geen maatregelen. Slechts 10% van de Nederlandse werkgevers schoolt zijn ouderen. Het scholen van oudere werknemers wordt gezien als een niet bijzonder rendabele investering, omdat werkgevers ervan uitgaan dat de ‘oudjes’ toch snel met pensioen

DOSSIER: INFORMAL INVESTMENT

zullen gaan. Dat blijkt in de praktijk dus anders te liggen.

VOORBEREID OP DE TOEKOMST? Door de hogere arbeidsparticipatie van ouderen zal er van krapte op de arbeidsmarkt het komende decennium nauwelijks sprake zijn. Nederlanders blijken zich dat nog niet goed te beseffen. Uit onderzoek van TNS NIPO blijkt dat slechts 19% van de ondervraagden in een representatieve steekproef begrijpt wat de gevolgen van ouder worden voor de carrière zal zijn. Eén ding weten we wel: we voelen er niet veel voor om langer door te werken. Bijna tweederde (64%) van de ondervraagden zegt het zelfs een (zeer) slechte zaak te vinden dat ouderen op latere leeftijd (moeten) blijven werken en zelf hun pensioen moeten financieren.

Velen vinden langer doorwerken geen

aangenaam vooruitzicht en daarnaast staat ook nog eens een schamele 35% positief tegenover ‘een leven lang leren’.

Ook hechten veel mensen aan een vaste baan, maar een vast contract zal in de toekomst alleen maar zeldzamer worden. Dik tweederde ziet een flexibele arbeidsmarkt niet zitten, omdat het vaste dienstverbanden ondermijnt. Oudere werknemers hebben zich al veel meer geplooid naar de nieuwe werkelijkheid. Ongeveer 70% van de werkenden boven de 65 is al lang niet meer in vaste dienst maar opereert als zelfstandige.

Maar of je het nu wel of niet ziet zitten, de realiteit is dat de werkvloer er over een paar jaar een stuk grijzer uitziet.

En in tegenstelling tot de vooroordelen levert dat in veel gevallen juist een beter

gemotiveerd, minder ziek en sociaal vaardig personeelsbestand op. Een slimme werkgever zorgt er daarom voor dat zijn organisatie investeert in zijn oudere werknemers. Opa en oma hebben de toekomst!

WAAR WERKT DE 65+’ER? In welke beroepsgroepen de meeste ouderen 65+’ers werken, is moeilijk te zeggen. Er zijn geen gestandaardiseerde cijfers bekend. Wel is duidelijk dat tweederde van alle werkende 65+’ers dat als zelfstandige doet. Daarnaast groeit het aantal uitzendbureaus voor ouderen.

FINANCIAL FOCUS

39

GESCHIEDENIS Een portret van de familie of het bedrijf in woord en beeld

Hoe een familiekroniek een kroon op uw werk wordt Honderden Nederlandse bedrijven en families zien hun geschiedenis graag vastgelegd in een kroniek. Maar wat komt er allemaal aan het licht als je gaat pluizen in de familie- of bedrijfsgeschiedenis?

Familiebedrijven vertegenwoordigen zo’n zeventig procent van de Nederlandse economie. Vele bedrijven hebben hun geschiedenis opgetekend in een boek of in een corporate story. Florine Koning, historica, communicatieadviseur en tekstschrijver heeft tientallen van dat soort producties op haar naam staan. Als historica doet Koning bij het schrijven van een manuscript of boek altijd uitgebreid onderzoek naar de geschiedenis van een bedrijf.

‘Dat begint met het doorpluizen van stoffige archieven. Het is vaak verbazingwekkend hoeveel informatie er beschikbaar is. Een bedrijfsarchief biedt een schat aan informatie.’

40

FINANCIAL FOCUS

FOUT IN DE OORLOG In haar onderzoek stuit Koning ook op minder mooie zaken. Zo noemt ze een voorbeeld van een bedrijf dat in de oorlog Joodse eigenaren had en werd onteigend. De broers die terugkwamen na de bevrijding moesten procederen om het eigendomsrecht weer te verkrijgen. Of notities van een zinkerij uit de jaren zeventig waar erg laatdunkend wordt gesproken over de arbeidsomstandigheden van gastarbeiders.

Wat te doen bij de confrontatie met dit soort informatie? ‘Ik probeer het altijd in de context te plaatsen. Wat zeggen die feiten over de bedrijfsvoering hier en nu? Over arbeidsomstandigheden werd vijftig jaar geleden totaal anders gedacht.

Wat is er veranderd, verbeterd?’ Wanneer families of bedrijven een opdracht uitbesteden, is het goed om te kijken naar de achtergrond van degene die je inhuurt.

Koning: ‘Journalisten zullen eerder op zoek gaan naar nieuws. Zij tekenen sneller verhalen op om te prikkelen, zoekend naar een scoop. Dat vergroot de leesbaarheid, maar kan het verhaal ook te veel uit zijn context halen. Maak daar van te voren dus goede afspraken over.’

BEVRIJDENDE WERKING Koning kiest er soms voor om complexe familiegeschiedenissen juist wél een plek te geven. Zo noemt ze een voorbeeld van een bedrijf waarin de jongste broer het roer overneemt, en de oudste broer, die

VAN GREGORIUS MEES TOT ABN AMRO MEESPIERSON De wortels van ABN AMRO MeesPierson reiken tot in de 18e eeuw, toen Gregorius Mees toetrad tot de Rotterdamse kassiersfirma Cordelois, De Vrijer & Mees. De zoon van Gregorius, Rudolf, wijzigde de naam in 1786 tot R. Mees & Zoonen. De firma werd in 1863, toen moderne banken ten tonele kwamen, een bankiershuis. Voor verdere expansie werd in 1966 de samenwerking gezocht met de Amsterdamse bank Hope&Co. Die bank, gespecialiseerd in buitenlandse leningen, verzorgde bijvoorbeeld in 1803 de financiering van de aankoop van het Louisana Territory. Verkoper: Napoleon, koper: de toen nog jonge Verenigde Staten van Amerika. Vanaf 1966 gingen beide banken verder onder de naam Mees & Hope, Bankiers. Drie jaar later voegt De Nederlandse Overzee Bank zich bij de bank. Zo ontstond in 1969 de Bank Mees & Hope: gespecialiseerd in internationale goederenhandel, het effecten- en emissiebedrijf en industriële kredietverlening. In 1975 vindt de bank een krachtige partner in ABN. De volgende mijlpaal ontstaat in 1993. Dat fuseert Mees & Hope, die werkzaam bleef onder eigen naam, met Pierson, Heldring & Pierson. Die firma begint met de twee zoons van de Amsterdams kunsthistoricus Allard Pierson. Jan Lodewijk profiteerde aan het begin van de 20e eeuw van de sterke internationale positie van Amsterdam en specialiseert zich op merchant banking. Henri Daniel vestigt zich in Den Haag. De stad van vermogende renteniers. Daar legt hij zich toe op particulier vermogensbeheer en de effectenhandel. De broers, die later hun activiteiten samenvoegen, fuseren in 1975 met Amro. In de tweede helft van de jaren tachtig profiteerde men van de gouden jaren van de Amsterdamse beurs, met nieuwe beleggingsfondsen en financiële innovaties. De twee fuseren in 1993 tot MeesPierson, en zijn vanaf die tijd een gevestigde naam in de Nederlandse en Europese markt van private banks. Bij de verkoop van ABN AMRO naar Fortis, in 1997, blijkt het merk zo sterk dat MeesPierson zijn eigen naam behoudt.

TIPS BIJ HET LATEN MAKEN VAN EEN FAMILIEKRONIEK

hem ooit in dienst nam, aan de kant wordt gezet. Die situatie veroorzaakte moeilijke momenten in de familie.

‘Doordat het verhaal nu volledig opgetekend werd, verminderde dat de pijn niet, maar het begrip wel. Door het verhaal volledig te delen zijn er binnen die familie barrières geslecht. Het is net als een brief die je stuurt na een heftige ruzie. Door alle argumenten te lezen, krijgen primaire emoties minder de overhand.’

TIJD EN GELD Het opstellen van een bedrijfsportret kan in relatief korte tijd gebeuren. De kosten bedragen dan rond de €1500. Een uitgewerkt manuscript, van 60 tot 200 pagina’s, vergt een grotere investering.

De productietijd kan 4 maanden tot 1,5 jaar in beslag nemen. De kosten kunnen dan variëren tussen de €20.000 en €60.000, inclusief uitgebreid archiefonderzoek en interviews.

1. Laat uw kroniek schrijven door iemand die niet direct verbonden is aan de familie of het bedrijf. Oud-werknemers zullen niet alles willen zeggen tegen een oud-personeelschef.

2. Schakelt u een tekstschrijver in? Kies dan bewust voor een nieuwsjournalist of een historicus. De één zoekt naar nieuwswaarde, de ander naar historische context.

3. Denk vooraf na over wat u wilt doen met informatie die de reputatie kan schaden, en maak hier duidelijke afspraken over met de schrijver.

4. Ga tijdens het proces niet op de rem staan. Laat de kroniekschrijver zijn of haar werk doen.

5. Besef dat een goed verhaal narratieve componenten kent: hoogtepunten, dieptepunten, helden en antihelden.

6. Ook bij een relatief korte geschiedenis past een goed verhaal. Dat kan door te kijken naar de omgeving van het bedrijf, of een lange voorgeschiedenis.

Het verhaal van Gaastra is daar een goed voorbeeld van. Toen moederbedrijf McGregor het merk nieuw leven inblies, maakte het handig gebruik van de roots van Gaastra: zeilmakers. Gaastra produceert nog maar relatief kort zeiljacks en polo’s, maar de beelden van schuimende oceanen, dikke touwen en luxe zeiljachten maken het (historische) plaatje compleet. Of het biermerk La Chouffe: marketeers brachten het product op de markt vanuit een eeuwenoude Vlaamse kabouterlegende. Het ‘kabouterbier’ is gemiddeld niet meer weg te denken uit Belgische en Nederlandse supermarkten.

FINANCIAL FOCUS

41

Aan het roer van het familiebedrijf

Zo vader, zo (klein)dochter De top van het bedrijfsleven is vaak nog een mannenwereld. Maar dat is niet het geval bij deze familiebedrijven. Daar hebben de dochter de touwtjes stevig in handen. En in de meeste gevallen worden hun zonen en dochters alweer klaargestoomd om het roer dadelijk over te nemen.

42

FINANCIAL FOCUS

TOP 5

BMW/ALTANA

JOHANNA QUANDT & KINDEREN Johanna Quandt is de weduwe en gedeeltelijke erfgenaam van Herbert Quandt, de man die autofabrikant BMW in 1959 voor de rand van de afgrond weghaalde en het maakte tot de wereldspeler die het vandaag is. Haar kinderen Susanne Klatten en Stephan Quandt delen inmiddels het aandeelhouderschap met Johanna. Beide kinderen zitten tegenwoordig, net als hun moeder voorheen, in de raad van toezicht van BMW.

MEER

TOP 5?

www.financialfocus.nl

FINANCIAL FOCUS

43

CARLSON COMPANIES MARILYN CARLSON & DIANA NELSON

Marilyn Carlson is de dochter van de oprichter van Carlson Companies, een van de grootste familiebedrijven in de VS. Carlson Companies is vooral actief in de hotel- en reiswereld. Marilyn is samen met haar zus Barbara erfgenaam en bestuurder van het Carlson Inc. Eerstgenoemde trad in 2013 terug als voorzitter van de raad van bestuur, ten faveure van haar dochter Diana. Met zoon Curtis Carlson Nelson is de relatie heel anders: hij is onterfd.

HEINEKEN

CHAR LENE DE CARVALHO HEINEKEN & ALEXANDER DE CARVALHO Heineken ligt natuurlijk voor de hand. Het is misschien wel het bekendste Nederlandse familiebedrijf. Charlene de Carvalho-Heineken erfde bij zijn dood in 2002 het aandelenpakket van haar legendarische vader Freddy Heineken. Charlene is directeur van de Heineken Holding en droeg in 2013 haar oudste zoon Alexander de Carvalho voor als niet-uitvoerend lid van de raad van bestuur van die holding. Het is onduidelijk of Alexander bij het overlijden van zijn moeder ook grootaandeelhouder wordt, want hij is ĂŠĂŠn van vijf kinderen.

44

FINANCIAL FOCUS

XXX

MARS

JACQUELINE MARS & STEPHEN BADGER Jacqueline Mars is de kleindochter van Frank Mars, de man die aan de basis stond van het grootste snoepconcern in de wereld.

Ze is lid van de raad van bestuur van Mars Inc. en heeft daar ook haar zoon Stephen Badger geïntroduceerd. Badger heeft net als zijn moeder niet de directe leiding over het concern en houdt zich liever bezig met documentaires maken, maar heeft als familielid vermoedelijk wel aanzienlijke informele invloed.

ASITO

MONIQUE VAN RIEMSDIJK Dit is de kinderloze eend in de bijt. Asito is een schoonmaakbedrijf afkomstig uit het oosten van Nederland. De naam is een acroniem voor ‘alle stof in Twente opruimen’, maar inmiddels is het bedrijf in een groter gebied actief dan deze regio. Dochter Monique erfde samen met haar twee broers alle aandelen in het bedrijf. Nadat ze haar broers uitkocht, is zij enige eigenaar en ook lid van de raad van bestuur. Monique heeft bij herhaling gezegd dat verkopen voor haar ondenkbaar is. Asito moet volgens Monique een familiebedrijf blijven, geen discussie over mogelijk.

FINANCIAL FOCUS

45

MARKT EN ECONOMIE

EXPERT NIEUWS

Op deze pagina’s belichten we enkele interessante fondsen en sectoren voor beleggers.

Ook informeren we u op deze pagina’s over diensten en producten die wellicht voor u interessant zijn. Wilt u meer lezen over onze expertise en adviezen? Op de website van Financial Focus publiceren we regelmatig blogs en artikelen met tips, aandachtspunten en onze visie op ontwikkelingen die relevant kunnen zijn voor uw vermogen.

WWW.FINANCIALFOCUS.NL

ZO BLIJFT HET (GEZELLIG) IN DE FAMILIE Het overdragen van de onderneming aan de volgende generatie is een spannend proces. Voor de ondernemer, het kind dat het bedrijf gaat leiden én broers en zussen aan de zijlijn. Duidelijkheid voorkomt discussies.

Wie meer dan één kind heeft, kan bij bedrijfsopvolging voor moeilijke kwesties komen te staan. De meeste ouders willen hun vermogen immers gelijk over hun kinderen verdelen.

Dat kan in de praktijk lastig zijn. De onderneming vertegenwoordigt meestal een omvangrijke waarde.

Ondernemers vrezen vaak dat dit de relatie met de andere kinderen - die niet in het bedrijf gaan werken - beïnvloedt.

We helpen ondernemers door de mogelijkheden in kaart te brengen.

Is er naast het bedrijf ook nog ander vermogen? Dan kunnen de ouders de andere kinderen een vergelijkbaar bedrag geven door schenkingen. Soms is het mogelijk een bedrijfsonderdeel te verzelfstandigen of een ander bedrijf te starten voor een van de andere kinderen.

Zo hebben we de splitsing begeleid van een onderneming in een productiebedrijf

46

FINANCIAL FOCUS

en een handelsmaatschappij. Een verdeling die goed aansloot bij de kwaliteiten van de twee kinderen die de bedrijven overnamen. Soms kunnen delen van de onderneming worden ondergebracht in aparte bv’s. Denk aan winkels op verschillende locaties.

AFHANKELIJK Er zijn niet altijd voldoende andere vermogensbestanddelen om de andere kinderen een vergelijkbaar deel te geven.

In zo’n situatie wordt vaak gekozen voor het verdelen van de aandelen van de onderneming onder de kinderen, bijvoorbeeld door een schenking. Het schenken van aandelen kan echter grote financiële en emotionele gevolgen hebben. Daarmee maak je de kinderen immers afhankelijk van de winst van de onderneming. Gaat deze failliet, dan is dit vermogen weg en mogelijk ook de genoten fiscale voordelen. Dit legt vanzelfsprekend ook een grote druk op de bedrijfsopvolger.

ZEGGENSCHAP Als aandeelhouder hebben kinderen zeggenschap over het beleid van de

onderneming, ook als ze zelf niet in de onderneming werken. Dit kan voor spanningen zorgen. De bedrijfsopvolger heeft er bijvoorbeeld belang bij de beschikbare middelen in de onderneming te houden, onder andere voor investeringen. De aandeelhouders ontvangen echter graag een hoog dividend. We raden ondernemers altijd aan goed na te denken over mogelijkheden die er zijn om eigendom en zeggenschap te scheiden. Het is mogelijk om door uitgifte van certificaten of verschillende soorten aandelen de kinderen die het bedrijf niet overnemen, wel rendement te geven maar geen zeggenschap. Dit voorkomt discussies tussen broers en zussen.

PETER PLEIJSANT Specialist Fiscaliteit/Bedrijfsopvolging PETER.PLEIJSANT@NL.ABNAMRO.COM

EXPERTISE

Northern Trust Developed Real Estate Index Fund

PASSIEF BELEGGEN IN DE VASTGOEDSECTOR Indexfondsen zijn een aantrekkelijk en efficiënt alternatief voor vastgoedbeleggers.

Het directe inkomen dat vastgoed genereert, maakt het een geliefde investering voor veel beleggers. Tegelijk is deze beleggingscategorie volatiel en is het kapitaalbeslag door de aankoop van panden groot. Een breed gespreid beleggingsfonds is voor veel beleggers dan ook een aantrekkelijk alternatief voor het zelf beleggen in vastgoed. Het aanbod aan vastgoed beleggingsfondsen is groot. Beleggers kunnen kiezen uit zowel actief beheerde fondsen, als passieve indexfondsen. Binnen de vastgoedsector gaat onze voorkeur uit naar passieve fondsen. Onder andere omdat een actieve beleggingsstijl relatief weinig toevoegt door de sterke correlatie tussen deze beleggingscategorie en de economie. Recent werd het Northern Trust Developed Real Estate Index Fund toegevoegd aan de fund recommendedlist. Speciaal voor beleggers die tegen lage kosten willen beleggen in de wereldwijde vastgoedsector.

PASSIEF Het Northern Trust Developed Real Estate Index Fund is een in maart van dit jaar opgericht passief indexfonds. De fondsbeheerder volgt de gekozen index – de FTSE EPRA/NAREIT Developed Net Dividend Total Return Index - zo goed mogelijk. Beleggers in het fonds krijgen daarmee een breed gespreide belegging in circa 300 grote vastgoedbedrijven in de ontwikkelde markten. Tegen lage kosten.

NTDREAE NA (EUR)

ISIN-code:

NL0010948246

Fondsbeheerder: Nick Dymond

Rendementen Northern Trust is een van de grootste vermogensbeheerders ter wereld, maar is een nog relatief onbekende naam in Nederland. De fondsbeheerder is al 125 jaar actief in de Verenigde Staten, vooral voor vermogende en institutionele klanten. Het Northern Trust Developed Real Estate Index Fund is een van de drie fondsen die Northern Trust speciaal voor Beleggingsadvies- en Vermogensbeheerklanten van de bank op de Nederlandse markt heeft geregistreerd. Beleggers profiteren zo van het lage Nederlandse belastingtarief op dividend.

OPTIMALISATIE Bij een indexfonds is het belangrijk om te weten hoe de beheerder de onderliggende index volgt. Er zijn grote verschillen in de werkwijze. Een van de voordelen van het Northern Trust Developed Real Estate Index Fund is de optimalisatie.

De beheerder koopt de aandelen van de index, maar kan bij kleine en minder liquide aandelen afwijken van de weging in de gevolgde index. Juist deze kleinere aandelen kunnen namelijk hoge transactiekosten met zich meebrengen.

Met een negatieve invloed op het rendement. Door kleine aanpassingen blijft de beheerder dicht bij de index, maar houdt hij de transactiekosten zo laag mogelijk.

(jaargemiddelde)

xxx%

1 Jaar geannualiseerd

xxx%

3 Jaar geannualiseerd

RISICO Anders dan veel andere indexfondsen leent het fonds geen aandelen uit aan professionele beleggers. Dit heeft vooren nadelen. Het uitlenen van aandelen levert een fonds extra inkomsten op, maar ook risico’s. Als de tegenpartij niet in staat is de geleende stukken terug te geven, kan een verlies ontstaan. Het feit dat beleggers niet worden blootgesteld aan dergelijk risico, draagt bij aan de transparantie en de aantrekkelijkheid van het Northern Trust Fund. De essentiële beleggersinformatie vindt u op abnamro.nl/fondsen.

MANUEL HERNANDEZ FERNANDEZ Fonds Analist MANUEL.HERNANDEZ@NL.ABNAMRO.COM

Actuele koersen en fondsnieuws Wilt u op de hoogte blijven van actuele koersontwikkelingen en van ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkten? Als u inlogt via internetbankieren vindt u actuele koersinformatie over aandelen, obligaties en beleggingsfondsen en nog veel meer actuele informatie.

Log in via internetbankieren.

Ga naar Private Banking > Beleggen > Mijn dealingroom

FINANCIAL FOCUS

47

EXPERT NIEUWS

Aandeel: MasterCard

VELE KLEINTJES MAKEN EEN GROTE De wereldwijde toename van online betalingen speelt creditcardmaatschappij MasterCard in de kaart. Hoewel premies onder druk staan, stuwt de toename van de volumes de winstgevendheid.

MA:NYSE

ISIN-code:

(USD)

US57636Q1040

Mastercard $

EFFICIËNT Het wereldwijde elektronische betalingssysteem van MasterCard werkt efficiënt en tegen lage kosten. Het bedrijf profiteert daardoor optimaal van het stijgende aantal transacties. In winkels, maar vooral online. De verwachting is dat in 2023 het aantal niet-contante betalingen wereldwijd is verdubbeld, ten opzichte van 2014 (onderzoek Boston Consulting Group, 2014). Niet alleen het aantal kaarthouders stijgt, door het economisch herstel steeg in het eerste kwartaal van dit jaar ook het gemiddelde bedrag dat zij met hun creditcard uitgeven. Transacties door consumenten in opkomende markten dragen daarnaast steeds meer bij aan de omzet. Het aantal creditcardgebruikers is bijvoorbeeld in China nog relatief laag, maar groeit snel. Die online markt was volgens de berekening van nieuwsdienst Reuters afgelopen jaar goed voor 6,4 biljoen dollar. We zien vooral kansen in de samenwerking die MasterCard aangaat

120 100 80 60 40 20

15 1-0

14 1-0 01

01

13 1-0 01

01

-0

1-

12

11 01

-0

1-

10 1-0 01

09 1-0 01

08 1-0 01

-0

1-

07

0

01

Als iemand ergens ter wereld een aankoop met een creditcard betaalt, krijgt niet alleen de winkelier zijn geld. Ook de uitgever van de kaart ontvangt een klein bedrag per betaling, een premie. Door het volume van het aantal betalingen levert dit een creditcard maatschappij een flinke omzet op. De Amerikaanse creditcardmaatschappij MasterCard is de meest aantrekkelijke belegging binnen deze sector. Naast MasterCard zijn Visa en American Express de grootste spelers.

Beurskoers Mastercard. Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. met lokale Chinese partijen. Zij kennen de markt en de vaak complexe wetgeving.

CONCURRENTIE De drie grote spelers binnen de creditcardsector kenden de afgelopen jaren weinig concurrentie. Inmiddels is echter het Chinese UnionPay tot de markt toegetreden en de verwachting is dat andere partijen volgen.

Bijvoorbeeld online-winkel Amazon en elektronicafabrikant Apple.

Niet voor niets doen creditcardmaatschappijen als MasterCard veel moeite om kaarthouders aan zich te binden. Onder andere door spaarsystemen voor cadeaus en vliegtickets en geldterugacties (rebates). MasterCard kocht recent het bedrijf Applied Predictive Technologies, gespecialiseerd in analyse van betaaldata. Intern kan dit tot een meer efficiëntie leiden, terwijl extern kennis van het koopgedrag zorgt dat de aanbiedingen van MasterCard beter aansluiten op de wensen van klanten.

DALENDE VERGOEDING Wij zien in MasterCard een belegging met opwaarts potentieel, zeker door de toename van e-commerce. Door de verwachte stijging van het aantal transacties heeft MasterCard bovendien weinig last van de dalende premies die het ontvangt van winkeliers en online winkels per transactie. Deze fee’s zijn de afgelopen tijd gedaald, onder druk van wetgeving. In de praktijk blijkt dit juist een voordeel. De vergoeding die winkeliers doorberekenen aan klanten daalt namelijk ook.

Daarmee wordt deze betalingsmethode aantrekkelijker voor consumenten. Zeker door de puntenvergoeding en rebates geven zij al winkelend vaker de voorkeur aan MasterCard als betaalmethode, in plaats van bijvoorbeeld iDeal en Paypal.

RALPH WESSELS Aandelen Analist RALPH.WESSELS@NL.ABNAMRO.COM

De essentiële beleggersinformatie vindt u op abnamro.nl/fondsen.

48

FINANCIAL FOCUS

EXPERTISE

Obligatiefondsen

TIJD VOOR ALTERNATIEVEN Schroders

Robeco

M&G

ISIN: LU0968427327 ISIN: LU0227757233 ISIN: GB00BK6MCM55

104 102 100 98 96 Schroders

94

Robeco

92

Obligatiebeleggers kijken reikhalzend uit naar goed nieuws. Dat lijkt echter nog ver weg. Aanhoudend economisch herstel en de maatregelen van centrale banken hebben zoals bekend een negatieve invloed op obligatiekoersen en –rendementen. Beleggers doen er daarom goed aan een kritische blik te werpen op de portefeuille. Overweeg kleine individuele bedrijfsleningen met een beperkte verhandelbaarheid, obligatieleningen in andere valuta dan de euro en de dollar en achtergestelde leningen te verkopen. Deze leningen zijn gevoelig voor de verwachte monetaire beleidswijzigingen in de Verenigde Staten. Er zijn diverse alternatieven met meer opwaarts potentieel. We noemen er drie. Kenmerk van deze fondsen is de flexibiliteit. De beheerders kiezen uit het brede universum de leningen die het beste aansluiten bij de economische vooruitzichten.

7-0 08

15

15

6-0 08

5-0 08

15 4-0 08

15 3-0 08

15 2-0 08

15 1-0 08

-1

2-

14

14 08

1-1 08

14

14

0-1 08

9-0 08

14 8-0 08

Obligatierendementen dalen, maar gelukkig zijn er fondsen die er in slagen wel resultaat te behalen.

15

M&G

90

GESPREID EN LIQUIDE Het Schroder ISF Euro Corporate Bond Fund is een breed gespreid liquide obligatiefonds. Het fonds belegt in zo’n 335 verschillende obligatieleningen van Europese bedrijven. Met als doel zowel in positieve als negatieve markten rendement te behalen. Mede dankzij de brede expertise van de beheerder en zijn team slagen ze daar goed in. Het fonds richt zich op investment grade leningen, maar de beheerder maakt ook gebruik van de mogelijkheid te beleggen in high yield. Het resultaat is een diverse portefeuille met zowel leningen van de Britse supermarktketen Sainsbury, Belgische verzekeraar Belfius als staatspapier van de Italiaanse overheid.

GEDURFD Beleggers die wat meer risico aandurven, kunnen kiezen voor het Robeco High Yield Bonds Fund dat wereldwijd belegt in hoogrentende obligaties.

Het fonds streeft ernaar 1,5 procent dividend per kwartaal uit te keren. De beheerder heeft een relatief conservatieve beleggingsstijl en zoekt naar high yield leningen van kwalitatief goede bedrijven.

Een strategie die de afgelopen twaalf maanden zijn vruchten heeft afgeworpen.

FLEXIBEL Laatste en meest flexibele fonds is het M&G Optimal Income Fund.

Dit fonds kan beleggen in het hele vastrentende universum. Inclusief highyield bedrijfsobligaties en staatsobligaties. Het fonds mag zelfs 20 procent van het vermogen beleggen in aandelen. Derivaten worden gebruikt om snel en voordelig posities in te kunnen nemen. Doel van al deze middelen is om een inkomstenstroom te genereren, ongeacht de economische omstandigheden. Het fonds belegt in schuldpapier uit Europa, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, waarbij de valutarisico’s worden afgedekt.

ROEL BARNHOORN Senior bond analist ROEL.BARNHOORN@NL.ABNAMRO.COM De essentiële beleggersinformatie vindt u op abnamro.nl/fondsen.

FINANCIAL FOCUS

49

EXPERT NIEUWS

Testament

ERVEN ZONDER RUZIE De verdeling van een nalatenschap zorgt in menig familie voor onenigheid.

Duidelijkheid over de wensen van de erflater voorkomt veel discussie.

Het 136-delige antieke servies van de oudste zuster - al generaties in de familie – was de aanleiding voor een grote familieruzie. Het servies viel binnen de nalatenschap. Onterecht, vond de broer van de overledene. De helft van het servies was van hem, hij had het jaren geleden gekregen van hun moeder en in bruikleen gegeven aan zijn zuster. Helaas was het nooit vastgelegd. We zien in ons werk als executeur hoe onduidelijkheid rond een erfenis tot onmin tussen familieleden kan leiden. Bijvoorbeeld als een kunstwerk dat bij leven is beloofd aan een familielid, ontbreekt in de boedel omdat het intussen is verkocht. Of een kostbare armband die in een codicil is toebedacht aan een jarenlange trouwe huishoudelijke hulp. Het codicil is echter niet handgeschreven en voldoet daardoor niet aan de wettelijke eis. Geven de erfgenamen hier dan toch gevolg aan?

ACTUEEL Veel onduidelijkheden worden voorkomen door een goed en actueel testament. Wij informeren bij klanten dan ook regelmatig of het testament nog actueel is. Is er bijvoorbeeld wel een executeur in de akte opgenomen? En heeft de executeur genoeg vaardigheden en bevoegdheden om de verdeling van de nalatenschap straks soepel te laten verlopen?

Zijn de in het testament of codicil opgenomen stukken bijvoorbeeld nog wel in bezit? Of zijn er in de tussentijd bijvoorbeeld schilderijen verkocht of weggegeven? Of is er bijvoorbeeld

50

FINANCIAL FOCUS

1.

Is uw testament nog actueel?

3.

2.

Heeft u een executeur aangesteld?

onroerend goed aangekocht dat een speciale bestemming moet krijgen na overlijden?

GOED DOEL Veel mensen hebben een goed doel in hun testament opgenomen. In oudere testamenten is een goed doel soms als mede-erfgenaam benoemd. Daarmee heeft de organisatie dezelfde zeggenschap over bijvoorbeeld de verdeling en waardering van de inboedel als andere erfgenamen. Dat kan voor ongenoegen bij nabestaanden zorgen. Het belang van het goede doel – het vrij maken van de middelen – kan immers haaks staan op dat van de andere erfgenamen. Een oplossing kan zijn om een legaat voor het goede doel in het testament op te nemen. Daarbij legt de erflater vast dat het goede doel een vast bedrag ontvangt.

FAMILIEBERAAD De afwikkeling van een nalatenschap verloopt soepeler als de bedoelingen van de erflater duidelijk zijn. Een actueel

Geld naar een goed doel? Kies dan voor een legaat.

testament helpt daarbij. Gaat het om een omvangrijke of complexe nalatenschap dan kan de erflater daarnaast een zogeheten familieberaad organiseren waar de wensen rond nalatenschap worden toegelicht. Een estate planner of specialist Executele kan daarbij aanwezig zijn om de financiële en fiscale gevolgen van bepaalde wensen toe te lichten. Dit soort gesprekken zijn soms moeilijk voor de betrokkenen, maar uiteindelijk kan het de familie dichter bij elkaar brengen.

ANITA C. NOORT Hoofd Bewindvoering & Executele ABN AMRO MeesPierson ANITA.C.NOORT@NL.ABNAMRO.COM

EXPERTISE

Beleggingsvisie

SCHOKBESTENDIGHEID NU ESSENTIEEL De turbulentie op de financiële markten in de afgelopen maanden speelt zich af tegen de achtergrond van een verbeterend economisch beeld.

De afgelopen maanden heeft Griekenland het nieuws beheerst.

Europese regeringsleiders hebben verschillende maatregelen voorgesteld die de Griekse economie sterk moeten hervormen. Of het Griekse parlement en de parlementen van de andere lidstaten hiermee akkoord gaan was op het moment van schrijven (13 juli) nog niet duidelijk.

POSITIEVE UITWERKING Wij verwachten dat de marktonrust tijdelijk is en dat op korte termijn de rente, de olieprijzen en de euro weer wat verder dalen. Bovendien is de positieve uitwerking van deze factoren op de economische groei en de bedrijfswinsten inmiddels zichtbaar. Zowel in de VS en Europa, als in Japan. De groei in China blijft weliswaar afnemen maar is nog steeds op hoog niveau. De belangrijkste risico’s zijn het mislukken van de onderhandelingen met Griekenland en de sterke koersfluctuaties op de financiële markten. Daarom is er geen reden om onze positieve houding ten aanzien van aandelen te wijzigen. Wel is risicodiversificatie meer dan ooit van belang.

VOORKEUR VOOR EUROPA De bestaande overweging van aandelen blijft in stand. Argumenten zijn de nog steeds aantrekkelijke waardering en de gunstige vooruitzichten voor de wereldeconomie. Omdat dat laatste sterker geldt voor Europa, houden we een voorkeur voor Europese aandelen

boven Amerikaanse aandelen. Die laatste zijn bovendien duurder. Ook aandelen van opkomende landen zijn aantrekkelijk gewaardeerd en daarom handhaven we ook in die markten een overwogen belang. Vooral in Azië.

MINDER LUXE In onze sectorvoorkeur hebben we een verschuiving aangebracht van luxe consumptiegoederen (van overwogen naar neutraal) naar informatietechnologie (van neutraal naar overwogen). De vooruitzichten voor luxe goederen zijn minder gunstig nu de daling van de euro en de olieprijs is gestokt. Bovendien staat de vraag uit opkomende landen onder druk. Onze toegenomen voorkeur voor de it-sector komt voort uit blijvende vraag naar producten en diensten. Beleggers in deze sector kunnen zich bovendien verheugen in toenemende dividenduitkeringen, inkoop van eigen aandelen en fusie- en overname activiteiten. Ten slotte is het een van de weinige sectoren die profiteert van de gestokte daling van de euro tegenover de dollar.

OBLIGATIES MAXIMAAL ONDERWOGEN Hoewel de rente de komende twee à drie maanden wel wat kan dalen, zal deze daling beperkter zijn dan eerder verwacht. De – beperkte – stijging van de rente maakt obligaties dan onaantrekkelijk. Daarom handhaven we een maximale onderweging van deze beleggingscategorie. Bovendien beleggen we een geringer deel dan normaal in staatsobligaties, en beperken we ons tot Italiaans en Spaans papier. Voor het overige beleggen we in bedrijfsobligaties, zowel van zeer kredietwaardige bedrijven als in high yield. Het hoge

risico van deze laatste obligaties is gerechtvaardigd in het licht van de gunstige economische vooruitzichten en de daardoor geringere risico’s van bedrijfsfaillissementen.

HEDGEFUNDS, VASTGOED EN GRONDSTOFFEN Het belang in hedgefunds is met het oog op risicodiversificatie verder verhoogd.

Dit is de beste manier om de portefeuille te beschermen tegen periodes van onrust en grote koersfluctuaties, vooral op de aandelenmarkten. We hebben de bestaande neutrale positie in vastgoed verkocht. Ook hier zijn diversificatieoverwegingen het belangrijkste argument. Omdat de risicokarakteristieken van vastgoed en aandelen een sterke gelijkenis vertonen, daalt door vermindering van het belang in vastgoed ook het portefeuillerisico. Daarnaast is vastgoed gevoelig voor een stijging van de rente, die we verwachten in zowel de Verenigde Staten als Europa. De overweging in grondstoffen is verder verhoogd. Ook hiermee wordt enige risicodiversificatie gerealiseerd omdat het koersverloop van grondstoffen afwijkt van dat van aandelen.

Bovendien zijn de vooruitzichten voor veel grondstoffen gunstig als uitvloeisel van de aantrekkende economische groei. Dit komt volgens ons tot uiting in stijgende prijzen van veel grondstoffen, waaronder die van energie, agrarische grondstoffen en veel basismetalen.

BEN STEINEBACH Hoofd Beleggingsstrategie BEN.STEINEBACH@NL.ABNAMRO.COM

FINANCIAL FOCUS

51

SERVICE & EVENEMENTEN

ABN AMRO is eind augustus op de Uitmarkt in Amsterdam aanwezig met een podium met optredens van jonge artiesten. Ook is er een ABN AMRO paviljoen en organiseert ABN AMRO exclusieve rondleidingen over het terrein van de Uitmarkt. Wilt u toegang tot het paviljoen of meedoen met een rondleiding? Meld u dan nu aan via de website aa-uitmarktweekenddagen.events. abnamro.nl. Wees er snel bij want het aantal plekken is beperkt.

Mini-docu

Maya Meijer-Bergmans

28 augustus

Familiebankieren

Bekijk de mini-docu van de mede-eigenaar van het vastgoed op het Westergastfabriekterrein ABN AMRO op financialfocus.nl/ MeesPierson organiseert maya

29-30 augustus

ABN AMRO op de Uitmarkt

op vrijdag 28 augustus van 15:00 tot 17:00 uur een bijeenkomst over familiebankieren. De bijeenkomst vindt plaats op Landgoed Duin en Kruidberg. Er zijn nog enkele plekken beschikbaar. Meld u aan via financial.focus@ nl.abnamro.com.

OVER ABN AMRO MEESPIERSON ABN AMRO MeesPierson is een handelsnaam van ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) te Amsterdam (Nederland). Het internetadres van ABN AMRO MeesPierson is abnamromeespierson.nl. ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunning van De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kan optreden als: ◆ aanbieder van betaal-, spaar- en kredietproducten; ◆ bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, krediet- en verzekeringsproducten; ◆ beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten, beleggingsactiviteiten en nevendiensten.

Informatie over de klachtenregeling van ABN AMRO Bank N.V. en de geschilleninstantie waarbij ABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden op abnamro.nl/klachtenregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut). Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatiestelsel en het depositogarantiestelsel van toepassing. Meer informatiedaarover kunt u vinden op: abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 09000024. ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in het Handelsregister K.v.K. Amsterdam onder nummer 34334259. Het BTW-identificatienummer van ABN AMRO Bank N.V. is NL820646660B01.

ALGEMENE DISCLAIMER De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag

52

FINANCIAL FOCUS

daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V. aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V. en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO Bank N.V. die verkrijgbaar zijn via abnamro.nl/beleggen. Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO Bank N.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO Bank N.V. , of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te ver-menigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U

mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik.

US PERSON DISCLAIMER ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de beleggingsdienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven beleggingsproducten en beleggingsdiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen.

Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van beleggingdiensten en/of beleggingsproducten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.

COLOFON

DUURZAAM

04 // 2015 FINANCIAL FOCUS

is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. De informatie in deze uitgave is informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. Meer informatie hierover leest u in de disclaimer op pagina 52.

In de volgende editie Dossier over ‘goede aandelen’ en ‘slechte aandelen’

AFMELDEN

U kunt het abonnement opzeggen via uw private banker.

Uitgever

ABN AMRO MeesPierson

Concept & Realisatie LVB Networks DE VOLGENDE EDITIE VAN FINANCIAL FOCUS VERSCHIJNT IN OKTOBER.

Hebt u vragen voor onze experts uit dit magazine? Zij helpen u graag!

U kunt altijd bellen met uw eigen private banker. Of met de private banking assistenten van ons Private Banking Advies & Service Team.

Bereikbaar op maandag t/m vrijdag van 7.00 – 23.00 uur en zaterdag van 8.00 – 20.00 uur

0800 024 07 34

Drukwerkcoördinatie

Sumis Printmanagement

Redactieadres

ABN AMRO Redactie Financial Focus Postbus 283 (AA1040) 1000 EZ Amsterdam

Een vraag voor de redactie?

financial.focus@nl.abnamro.com

(Vanuit het buitenland: 0031205176356)

Omslagillustratie Ella Nitters PIETER BROEKAART Directeur kantoren Nederland pieter.broekaart@nl.abnamro.com BEN STEINEBACH Hoofd Beleggingsstrategie ben.steinebach@nl.abnamro.com TJARKO DENEKAMP Specialist Schenken en Erven tjarko.denekamp@nl.abnamro.com ANITA NOORT Hoofd Bewindvoering & Executele anita.noort@nl.abnamro.com

(Met nieuws na 16 juli 2015 kon in deze uitgave geen rekening meer worden gehouden.)

Financial Focus online

Op www.financialfocus.nl leest u meer artikelen over en uit de wereld van vermogenden.

ABN AMRO MeesPierson online Informatie over producten en diensten van ABN AMRO MeesPierson vindt u op www.abnamromeespierson.nl

GORDON DOULL Specialist Bedrijfsopvolging, familierecht en internationaal erfrecht gordon.doull@nl.abnamro.com

FINANCIAL FOCUS

53

54

FINANCIAL FOCUS

XXX

FINANCIAL FOCUS

55

NIELS BRÖLMAN MEDEOPRICHTER VAN PRICEWISE

ELKE WEEK OP FINANCIALFOCUS.NL BLOGGEN VERMOGENDEN EN ONDERNEMERS OVER HUN ERVARINGEN EN DILEMMA’S. NIELS BRÖLMAN IS MEDEOPRICHTER VAN PRICEWISE. EEN SNEL GROEIENDE VERGELIJKINGSSITE DIE CONSUMENTEN HELPT DE BESTE DEALS TE SLUITEN. NIELS BLOGT OVER LEF, LOGISTIEK EN EERLIJKE CONCURRENTIE.

‘Ik wind me op als we niet vriendelijk genoeg op een klant reageren. En dat laat ik ook blijken.’

MEER

BLOGS

www.financialfocus.nl

56

FINANCIAL FOCUS