Economisch Bureau
Macro Weekly Bestand tegen zwakte OM
Nick Kounis +31 20 343 5616
28 september 2015 Uit de cijfers van de eurozone en de VS kan worden afgeleid dat de welvarende economieën tot nu toe redelijk bestand zijn tegen de zwakte van de opkomende markten (OM). De verdere terugval van de Chinese industrie en de aanhoudende daling van de valuta’s van opkomende landen onderstrepen wel opnieuw de neerwaartse risico’s die van deze markten uitgaan. Verder probeert de Fed, na de ongunstige reacties op de FOMC-vergadering van september, haar boodschap opnieuw te formuleren: voorzitter Yellen bagatelliseerde de tegenwind vanuit het buitenland en zei dat een eerste renteverhoging in 2015 er nog steeds in zit. In Japan – en binnenkort ook in de eurozone – is de inflatie weer negatief. Dat voedt de verwachting dat de BoJ en de ECB tot verdere kwantitatieve verruiming overgaan. Cijfers uit Europa en de VS blijven op peil
Desondanks is de economie in de vier kwartalen tot het
De financiële markten maken zich al weken zorgen over de
tweede kwartaal van 2015 met 2,7% gegroeid. Dat is sneller
teleurstellende ontwikkelingen op de opkomende markten. Dit
dan de trendmatige groei.
was vorige week niet anders. Olie op het vuur waren de slechte Chinese PMI-cijfers (PMI meet sentiment onder
Duitse Ifo en winstramingen van analisten
inkoopmanagers) en de verdere daling van de valuta’s van
% j-o-j
deze landen. Desondanks bleven de cijfers voor de eurozone en de VS goed op peil. De binnenlandse situatie weegt tot nu toe op tegen de remmende factoren van buitenaf. Gunstige Europese ondernemersindices De samengestelde PMI voor de eurozone (die het sentiment in alle sectoren meet) daalde van 54,3 in augustus naar 53,9 in september. De index is daarmee terug op het niveau van juli en ligt nog steeds in lijn met een BBP-groei van zo’n 0,5% k-ok, ofwel 2% op jaarbasis. Dat is niet slecht. De Ifo-index van het Duitse ondernemersvertrouwen was al hoog (108,4) en steeg in september nog een fractie, naar 108,5. Hoopgevend
% j-o-j
30 25 20 15 10 5 0 -5 -10
30 20 10 0 -10 -20 -30 06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
Winstverwachtingen komend jaar Ifo verwachtingen bedrijvigheid komend half jaar Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau
was vooral de flinke stijging van de component die de verwachtingen meet naar de hoogste stand sinds april. Sterkere winstgroei Deze component is een goede voorlopende indicator van de
Groei komt vooral van de consumenten Dat de Amerikaanse economie zo goed presteert, is vooral te danken aan de sterke consumptieve vraag. De consumptieve
BBP-groei en van de winsten die analisten over twaalf
bestedingen zijn, volgens de definitieve raming, in het tweede
maanden bij beursgenoteerde Europese bedrijven verwachten
kwartaal met 3,6% gestegen. Ze vertonen daarmee in vier van
(zie grafiek). De opgaande conjunctuur lijkt door te zetten en
de laatste vijf kwartalen een stijging van 3,5% of meer. Dit
zou logischerwijs gepaard moeten gaan met meer
weerspiegelt de onverminderde kracht van de arbeidsmarkt en
investeringen en meer arbeidsplaatsen. Tekenen daarvan
de recordomvang van het vermogen van huishoudens.
waren ook al te zien in de cijfers van deze week. De groei op jaarbasis van de bancaire kredietverlening aan niet-financiële
Woningmarkt helpt ook mee
ondernemingen is opgelopen van 0,3% in juli naar 0,4% in
De Amerikaanse economie ondervindt ook steun vanuit de
augustus. Nog steeds bescheiden, maar een hele verbetering na maanden van krimp. Amerikaanse economie neemt hoge vlucht In de VS is de groei in het tweede kwartaal opnieuw licht naar boven bijgesteld, naar 3,9%. Dat is deels het gevolg van de opleving na het bijzonder slechte begin van het jaar.
woningmarkt. De investeringen in de woningbouw zijn in het tweede kwartaal met maar liefst 9,3% gegroeid. De verkoop van nieuwbouwwoningen steeg in augustus sterk en bereikte het hoogste peil in zeven jaar, Dit duidt erop dat de hausse in de woningbouw nog wel even aanhoudt.
2
Macro Weeklly - Bestand teg gen zwakte OM M – 28 Septemb ber 2015
Bedrijfsleven ma aakt inhaalsla ag
ed probeert bo oodschap opn nieuw te formuleren Fe
et de investering gen in machine es wil het steed ds niet vlotten, Me
Ee en grotere kans s dat de Fed laanger wacht me et een eerste
ma aar uit de levering van kapitaa algoederen (+ 4,2% 4 in de drie e
re enteverhoging: zo werden de w woorden van Fed-voorzitter F
ma aanden tot en m met augustus) blijkt b dat er bettere tijden op
Ja anet Yellen na afloop van de vvergadering va an het FOMC, het
kom mst zijn. Tot slo ot bleef de PMI van Markit vo oor de
be eleidscomité va an de Amerikaaanse centrale bank b (Federal
Am merikaanse verw werkende industrie in septem mber gelijk op 5 53.
Re eserve), eerder deze maand over het algem meen uitgelegd. Da at drukte ook de d risicobereidhheid, omdat de e markten meerr
Zw wakke Chinese e industrie
aa andacht hadden voor de bezoorgdheid van de Fed over de
Al met m al lijkt er in n de VS en de eurozone e nog steeds sprake te
grroeivooruitzichtten dan voor dee langdurig lag ge rente.
zijn n van een gema atigd economissch herstel. He et belangrijkste e
Sindsdien hebbe en diverse FOM MC-leden geprrobeerd de
gev vaar voor deze e economieën, en voor de mo ondiale groei,
bo oodschap ande ers te formulereen. Yellen deed d dat vorige we eek
kom mt van de opko omende markte en, zo bleek oo ok vorige weekk
do onderdag ook, toen ze een reenteverhoging dit d jaar nog altijd
wee er. De Caixin-P PMI voor de Ch hinese verwerk kende industrie e is
wa aarschijnlijk no oemde en probeeerde de gevo olgen van
ged daald van 47,3 in augustus na aar 47 in septe ember, het
ne egatieve interna ationale ontwikkkelingen te ba agatelliseren.
laagste niveau sin nds maart 2009 9. De maakindustrie is de hilleshiel van de Chinese eco onomie; de grottere ach
Export E welvarrende econom mieën naar BRIC-landen
dienstensector bliijkt veel robuusster. Toch zal het h voor de
% j-o-j
auttoriteiten moeilijk zijn de groe eivertraging geleidelijk te laten n verrlopen. We verw wachten dat he et monetair belleid verder worrdt verrruimd.
40 30 20
Valluta’s opkome ende markt op pnieuw onderu uit Een n tweede risico o voor de opkomende markten, naast China a, om van kapitaa is de d forse uitstroo al. Ook dat zag gen we afgelop pen wee ek, toen de valluta’s van deze e landen onderr invloed van de e
10 0 -10 2010
bez zorgdheid overr China en de verwachte v Ame erikaanse
2012 VS
ren nteverhoging (zzie hieronder) opnieuw o daalde en. Vooral de Ma aleisische ringg git, de Zuid-Afrikaanse rand en de
2011
2013
2014
201 15
Eurozone
Brron: Thomson Reu uters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau
Colombiaanse pe eso moesten te errein prijsgeven: zij verloren me eer dan 3,5%. D Door de kapitaa aluitstroom worden de
Ve erdere moneta aire stimulerin ng door ECB en e BoJ op kom mst
fina anciële omstan ndigheden ongu unstiger, wat slecht is voor de e
He et ziet ernaar uit u dat de Europpese centrale bank b (ECB) en de
eco onomische groei.
Ja apanse centrale e bank (BoJ) zzich ten opzichtte van de Fed in i tegengestelde ric chting bewegeen en binnenko ort hun
De tegenwind va anuit de opkom mende markte en opvangen
v uitbreide en. prrogramma’s voor kwantitatievve verruiming verder
Dez ze malaise hee eft negatieve gevolgen voor de d welvarende
De e belangrijkste inflatiemaatstaaf van de BoJ (de CPI exclussief
eco onomieën. Zo h hebben de VS en de eurozon ne dit jaar veel
vo oeding) was in augustus voorr het eerst sinds april 2013
min nder geëxporte eerd naar de BR RIC-landen (zie e grafiek).
ne egatief. Deze week w publiceertt de ECB cijferrs waar mogelijk
Pos sitieve binnenla andse factoren n lijken dit echte er te
uitt blijkt dat de to otale inflatie in september we eer negatief wo ordt.
com mpenseren. Da at blijft ook zo mits m China een n ‘zachte landin ng’
De e kerninflatie (e exclusief voediing en energie)) is in beide
wee et te maken, w wat wij verwach hten, en de opk komende
ge evallen hoger (dichter bij +1% %). Centrale banken negeren
ma arkten een syste eemcrisis verm mijden. De vraa ag vanuit
do oorgaans de ge evolgen van fluuctuerende ene ergieprijzen. Be eide
welvarende econo omieën zou op p een gegeven moment de
ce entrale banken worden echterr geconfrontee erd met een lan nge
port van opkom mende markten n moeten stimuleren. Zo kan de exp
pe eriode van infla atie die ver verw wijderd is van hun h inflatiedoe el.
wereldeconomie iin een gematig gd tempo doorg groeien.
Hiierdoor kan de verankering vaan de inflatieve erwachtingen in n ge evaar komen.
3
Macro Weeklly - Bestand teg gen zwakte OM M – 28 Septemb ber 2015
Raad van Bestuu ur ECB verdee eld over timing verse leden van n de Raad van Bestuur van de d ECB hebben n Div de afgelopen dag gen een speech h gehouden. Daarin wezen ze e d op d dat verdere mo onetaire verruim ming er doorgaans waa arschijnlijk is. O Over het te volgen tempo zijn n de meningen ech hter verdeeld. E Enkele directie eleden (Draghi, Praet en CoeurĂŠ) suggeree erden dat ze niet zouden aarz zelen kra achtdadig op te treden. Enkele e presidenten van v nationale cen ntrale banken g gaven echter aan a meer tijd no odig te hebben n en pas in decemb ber over nieuwe e maatregelen te willen prate en. Oktober of december In ons o basisscena ario neemt de ECB E nog voor het einde van hett jaar extra verrruimingsmaatre egelen. Waarschijnlijk eerderr in okttober dan dece ember, al zijn we w daar door de e strijdige signalen vanuit de e Raad van Be estuur niet mee er helemaal zekker van n.
4
Macro Weeklly - Bestand teg gen zwakte OM M – 28 Septemb ber 2015
Ra amingen hoofd d- en financiël e indicatoren BBP P-groei (%)
2013
2014
2015 5e
2016e
1.5
2.4
2.7
2.9
Ve erenigde Staten
-0.2
0.9
1.6
2.0
Eu urozone
Jap pan
1.6
-0.1
0.7
1.2
Verrenigd Koninkrijk
1.7
3.0
2.8
2.6
China
7.7
7.3
7.0
6.5
-0.4
1.0
2.2
2.5
3.1 2013
3.2 2014
3.0 5e 2015
3.5 2016e
Verrenigde Staten
1.5
1.6
0.2
2.1
VS S Treasury
2.19
2.13
Eurrozone
1.3
0.4
0.1
1.4
Du uitse Bund
0.79
Jap pan
0.3
2.8
0.7
1.0
Eu uro sw ap rente
Verrenigd Koninkrijk
2.6
1.5
1.1
1.9
China
2.6
2.0
1.5
2.0
derland Ned
2.6
0.3
0.4
1.4
4.3 24/09/2015
3.9 +3M
3.7 5e 2015
3.8 2016e
Fed deral Reserve
0.25
0.50
0.5 50
1.50
EU UR/USD
1.13
1.13
ECB B
0.05
0.05
0.0 05
0.05
US SD/JPY
120.0
Ban nk of Japan
0.10
0.10
0.1 10
0.10
GB BP/USD
Ban nk of England
0.50
0.50
0.5 50
1.50
Peo ople's Bank of Chin na
4.60
4.35
4.3 35
4.35
Verrenigde Staten Eurrozone
derland Ned We ereld Infllatie (%)
We ereld Belleidsrente
3M M interbank rentte
+3M
+12M M
2015e
0.35
0.33
0.6
1.3 3
0.6
1.6
-0.04
-0.04
0.00
0.00 0
0.00
0.00
Ja apan
0.17
0.17
0.2
0.2 2
0.2
0.2
Ve erenigd Koninkrijk
0.59
0.58
0.7
1.5 5
0.7
1.7
17/09/2015 24/09/2015
+3M
+12M M
2015e
20 016e
2.3
2.7 7
2.3
2.7
0.59
0.5
1.3 3
0.5
1.4
1.04
0.98
0.8
1.6 6
0.8
1.6
Ja apans overheidspa apier
0.34
0.33
0.7
1.0 0
0.7
1.0
VK K gilts
1.96
1.76
2.0
2.6 6
2.0
2.7
17/09/2015 24/09/2015
+3M
+12M M
2015e
20 016e
1.00
1.05 5
1.00
1.10
120.1
128
135 5
128
135
1.55
1.53
1.49
1.50 0
1.49
1.49
EU UR/GBP
0.73
0.74
0.67
0.70 0
0.67
0.74
US SD/CNY
6.37
6.38
6.55
6.70 0
6.55
6.75
10 0j-rente
W Wisselkoersen
17/09/2015 24/09/2015
20 016e
Bro on: Thomson Reutters Datastream, ABN A AMRO Econo omisch Bureau.
es meer van he et Economisch Bureau op: insights.abnam mro.nl/category y/economie/ Lee Dit do ocument is samengesteld d door ABN AMRO. Het heeft h uitsluitend als doel om financiële en algemeene informatie te verstrek kken over de economie. ABN A AMRO behoudt zichh alle rechten voor met betrekking b tot de informattie in het document en het documen nt wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw inform matie. Het is niet toegesta taan dit document (gehee el of deels) te kopiëren, distribueren, d door te geveen aan een derde of om het h voor enig ander doel te gebru uiken dan hier boven bed doeld. Dit document is infformatief bedoeld en vorm mt geen aanbieding van effecten aan het publiek k, of een uitnodiging om een e aanbod te doen. ag niet om welke reden d dan ook vertrouwen op de e informatie, meningen, beramingen, b en aannamees in dit document noch dat d het compleet, accuraat of juist is. Er wordt gee een garantie gegeven, uittdrukkelijk of stilzwijgend,, door U ma of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functio onarissen, vertegenwoord digers, gelieerde partijen,, groepsmaatschappijen of werknemers met betre ekking tot de juistheid of volledigheid van de inforrmatie in dit document, en n geen enkelle aansprakelijkheid word dt geaccepteerd voor eniig verlies als direct of ind direct gevolg van het gebrruik van deze informatie. De opvattingen en meniingen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderh hevig zijn en e ABN AMRO heeft geen n enkele verplichting om de informatie in dit docu ument na de datum hiervaan te herzien. dat u in enig product van n ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende ffinanciële en andere risic co’s, alsmede mogelijke beperkingen b voor u en uw w investeringen als gevolg van toepasselijke wetg geving Voord en regels. Indien u, na lezing van dit document, overw weegt een investering te doen d in een product, raaddt ABN AMRO aan om een e dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te t bezie en of het relevante producct – met inachtneming va an alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringgen. De waarde van beleg ggingen kan fluctueren. In het verleden behaaldee resultaten bieden geen garanties voor de toekom mst. ABN AMRO behoudt zich hett recht voor wijzigingen in n dit materiaal aan te bren ngen.
Alle rechten r voorbehouden
opyright 2015 ABN AM MRO Bank N.V. and affi filiated companies ("AB BN AMRO"). © Co