28
Visie op w wereldecono omie – 25 november 20 015
Latijn ns-Amerrika – Het ergste lijkt achtter de ru ug Mariijke Zewuster Hoofd Emerging Marrkets Research Tel: 020 383 0518
Eco onomische g groei trekt in n 2016 weerr iets aan Exp port is de be elangrijkste aanjager Nee erwaartse ris sico’s blijve en aanzienlijjk
abnamro.com marijjke.zewuster@nl.a
Grote groeiversch g hillen Verder afzwakkende a g rondstofprijzen n, een minder sterke s mondialee groei en interne problemen n zijn de belangrijkste b re denen dat 2015 opnieuw een n teleurstellendd jaar werd. Na a vier jaren van afnemen nde groei eindig m (-0,4%). De e gt het regionale BBP dit jaar naar verwachtting net in de min onderling ge verschillen zijn echter groot en de cijfers s voor met nam me Venezuela en e Argentinië niet n erg betro ouwbaar. We g gaan ervan uit dat de regio inmiddels het erggste achter de rug heeft en dat d in de loo op van 2016 ee en aantrekkend de export zal zo orgen voor vooorzichtig economisch herstel. Hierdoorr zal de regiona ale groei naar verwachting uitkomen op 0,88% in 2016 en 2,4% 2 in 2017. g de kar tre ekken Export gaat De ongu unstige econom mische ontwikkeling en een to oegenomen risiicoaversie maa akten dat de Latijns-A Amerikaanse m munten dit jaar ten opzichte va an de dollar tott de slechts pre esterende ter wereld behoren. b In eerrste instantie zo orgde dit voor een e toename vvan de problem men (hoger teko ort op de lopende rekening g, inflatie, vers slechtering buitenlandse schuuldratio’s, hogere rentes) maa ar uiteindellijk ligt hier ookk de sleutel tot herstel. De imp port daalt en err is sprake van n een voorzichttige opleving g van de exportt. De naar verw wachting in 2016 weer iets stijjgende grondstofprijzen en een aantrekk kende wereldha andelsvraag zu ullen de positie eve bijdrage vaan de externe sector s aan de groei in 2016 2 versterke en. In het kielzo og hiervan zulle en ook de inveesteringen weer aantrekken. In 2017 zal de groei daarrdoor verder aa antrekken, maa ar structurele p roblemen en de invloed van een e ef economisch beleid staan in n de meeste lan nden een uitbuundig herstel in de weg. restrictie
Tabel % j-o-j
14K4
15K1 1
15K2
20015
2016
2017
Argentinië ë
0.5
2,1
2,3
22,0
2,,5
3,5 5
Brazilië
-0,3
-1,6
-2,6 -
-33,0
-1,0
1,5 5
Chili
1,8
2,5
1,9
22,0
2,,5
3,5 5
a Colombia
3,4
2,8
3,0
33,0
3,,5
4,0 0
Mexico
2,6
2,6
2,2
22,5
3,,0
3,0 0
Peru
1,0
1,8
3,0
22,5
4,,0
4,5 5
--
--
--
-77,0
-6,0
0,0 0
-00,4
0,,8
2,4 4
Venezuela Regiogem middelde
Bron: ABN N AMRO, EIU, Thoomson Reuters Datastream
stel zal het sterrkst zijn in de la anden die deel uitmaken van de Pacific Allia ance; Chili, Het hers Colombia, Mexico en P Peru. Ook voorr Brazilië verwa achten we dat dde in de loop van v 2016 de economie zal aantrekkken, maar onvo oldoende om te e zorgen voor ppositieve groei. Mogelijk kan nië voor een po ositieve verrass sing zorgen nu de verkiezing van de centrum m-rechtse Argentin oppositie ekandidaat Ma acri als president een einde brengt aan de jaarenlange Kirch hner dynastie. Dit zal het ondernemersve o ertrouwen een sterke impuls geven, g maar dee structurele problemen zijn ook o hier niet zomaar wegge epoetst. Schokbestendigheid is verslechterrd, maar… f en mon netaire verruimiing, maar voora al ook dankzij ggunstige grond dstofprijzen zijn n de Dankzij fiscale meeste landen in Latijn ns Amerika goe ed door de fina anciële crisis inn 2009 gekome en. Dit voedde het idee dat de regio schokkbestendiger was w dan voorhe een. Vijf jaar laater is dit beeld minder gunstig g.
29
Visie op w wereldecono omie – 25 november 20 015
De econ nomische stimu uleringsmaatreg gelen van de afgelopen a jarenn waren vooral gericht op het stimulere en van de vraa ag en niet op he et oplossen van structurele pproblemen aan de aanbodkan nt. Dit werkte zolang het vvertrouwen groot was, maar met m de verderee daling van de grondstofprijzen et ondernemerss- en het consu umentenvertrou uwen steeds veerder weg. Dit werd versterktt zakte he door inte erne (politieke)) problemen in veel landen. In n eerste instanttie leidde dit tot een daling va an de inves steringen, maarr uiteindelijk oo ok tot een afname van de connsumptieve bes stedingen. De dalen nde inkomsten uit grondstoffe en zorgden bov vendien voor eeen aanzienlijke e verslechtering van de overheidsbegro o oting en een op plopende overh heidsschuld. Hiierdoor is het vet v van de botte en verdwen nen en dit maakkt de regio nu kwetsbaarder voor v externe scchokken dan in n 2009. Ook hie er geldt datt de onevenwicchtigheden in Argentinië A en Brazilië B niet te vvergelijken zijn met die van de landen die d behoren tott de Pacific Allia ance, om over Venezuela maaar te zwijgen.
Export trekt aan, import daalt d
Directe D buiten nlandse invessteringen blijv ven sterk
% j-o-j 3mma (vo olumes)
% BBP
32
A Argentinië
24
Brazilië
16
Chili
8
Colombia
0
Mexico
-8
Peru
-16
V Venezuela
-24 01
03 3
05
0 07
Import LA A Bron B CPB
09
11
13
0
15
2
4
Lopendereken ningtekort
export LA
6
8
DBI
Bro on: EIU
…gelukkig blijft exterrne positie gezond Opmerke elijk is dat onda ecte buitenland dse anks de toegenomen kwetsbaarheid, de insstroom van dire investeriingen (DBI) in d ment de regio omvangrijk blijft. Volgens de cijferss in het laatste World Investm Report dat d de UNCTAD D medio dit jaa ar publiceerde, namen de DB I in 2014 af me et 14%. Dit had d echter vo ooral te maken n met een forse e daling van de e investeringenn in Mexico, volgend op een uitzonde erlijk sterk 2013 3. Ondanks alle e problemen da aalde de instrooom van DBI in n Brazilië met slechts 2% 2 en bleef he et land met een n totaal van US SD 63 mrd veruuit de belangrijk kste ontvanger van DBI in de regio. W Wereldwijd komtt Brazilië uit op p een zesde plaaats. Daarnaas st noemt in een n TAD, 10% van de d multinationa als Brazilië als belangrijkste bestemming b va an enquête van de UNCTA e komende twe ee jaar. Hierme ee komt Brazilië op een vierdde plaats, na Ch hina, de VS en n DBI in de India. Be elangrijk is ookk dat in de mee este landen de instroom van D DBI het tekort op o de lopende rekening g (vrijwel) volled dig dekt. Same en met de hoge e reserves is d it nog altijd één n van de belangrijjkste buffers diie bescherming g bieden bij extterne schokkenn. uimte voor mo onetaire stimulering Geen ru De inflattie is in vrijwel a alle landen ond der invloed van n afzwakkendee munten verde er toegenomen. Toch zijn n ook hier grote e onderlinge ve erschillen. Het regionale gem middelde (18,5% % in 2015) wordt verteken nd door torenho oge inflatie in Argentinië A (circa 50%) en Vennezuela (meer dan 100%). La aten we deze e landen buitenn beschouwing dan is vooral het h verschil tusssen Brazilië aa an de ene kantt en de lande en van de Pacifific Alliance aan n de andere ka ant opvallend. I n Brazilië is de e inflatie inmidd dels opgelope en tot bijna 10% % en de beleid dsrente bedraagt 14,25%. Moocht de inflatie boven de 10% % uitkomen n, dan zijn verd dere renteverhogingen niet uitgesloten.
30
Visie op w wereldecono omie – 25 november 20 015
Verschil in inflatie
Verschil V in beleidsrente
%
% BBP
9
15 5 12 2
6
9 6
3
3 0
0 06
07
08
09
Brazilië
10 0
11
12
Colombia
Bron: B Bloomberg
13
14
08
15
09
10 B Brazilië
Mexico
11
12
13
C Colombia
14
15
Mexico
Bro on: Bloomberg
In de vie er landen van d de Pacific Allian nce ligt de infla atie een stuk lagger en kon lange tijd indien nodig ee en flink accomo oderend monettair beleid gevo oerd worden. D Die ruimte is do oor de deprecia atie van de munten m een stu uk kleiner gewo orden. Colombia, Chile en Peeru hebben onlangs ondanks de groeiverrtraging hun be eleidsrentes iets s verhoogd. Ve erdere voorzichhtige renteverh hogingen lijken waarsch hijnlijk, mede m met het oog op de d aanstaande e verhoging vann de rente in de VS. Dit geldtt ook voorr Mexico die va an de vier landen de laagste inflatie heeft (22,5% in oktober). Sinds de laatste re enteverlaging iin juni 2014 be edraagt de bele eidsrente in Meexico 3%. artse risico’s blijven hoog Neerwaa Meer nog dan voor and dere regio’s ge eldt dat de neerrwaartse risico ’s aanzienlijk zijn. z LatijnsAmerika is en blijft prim mair een grondstoffenexporteur die mee vaaart op de golven van de mondiale e economie. D aarnaast zijn er e ook nog altijd d grote structurrele problemen n die de groei belemme eren. We noem men een laag niveau n van besparingen en innvesteringen, gebrekkige kwaliteit van de infrastrructuur en het onderwijs, inko omensongelijkhheid en corrupttie. Naast externe s d met een hard de landing in China en een toeegenomen risic coaversie als risico’s samenhangend gevolg van v de renteverrhogingen in de e VS, blijven in nterne factorenn dan ook een belangrijke b rol spelen. Ook spe eelt specifiek vo oor Latijns-Ame erika het weer,, in de vorm vaan El Niño een rol. Dit zou we el eens nad delig uit kunne en pakken voorr de groei in me et name Peru een wellicht ook Argentinië, terrwijl Brazilië hier juist van zzou kunnen pro ofiteren. Ondanks hoge internnationale reserv ves vormt ook de d verslech htering van exte erne schuldratio’s een punt va an zorg. Met naame de verhou uding tussen buitenlan ndse schuld en n exportinkoms sten is in veel la anden de afge lopen jaren verslechterd. Verrder bestaat het risico dat la anden, nu de welvaart w afneem mt, in plaats vaan te bezuinige en, eerder een meer non-conformistiscch beleid gaan n voeren. Ook kan k de afnamee van het welva aartsniveau de sociale onrust o weer do oen oplaaien. De D inkomensverdeling behoorrt immers nog altijd a tot een va an de schee efste van de w wereld. Dit alles s kan het toch al a lage consum menten- en producentenvertrouwe n verder schad den.