Accountancy Greece - Τεύχος 25 by Accountancy Greece

ACCOU N TAN CY GRE E CE 25

ΤΡΙΜΗΝΙΑΊΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΌ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ (ΙΕΣΟΕΛ) ΤΙΜΉ €10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ/ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ/ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ACCOUNTANCY GREECE

Νέα Δ.Π.Χ.Α. και τροποποιήσεις 2016-2017 ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι ΚΟ Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι ΚΟΥ Λ Ο Γ Ι Σ Μ ΟΥ

ACCOUNTANCY EUROPE

Επανεκκίνηση

30 χρόνια στην υπηρεσία της διαφάνειας 25 Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι ΚΟ Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι ΚΟΥ Λ Ο Γ Ι Σ Μ ΟΥ

A C COU N T A NCY GR E E C E 25

ΓΙΏΡΓΟΣ ΔΕΡΤΙΛΉΣ

« Έλειπε από την αρχή το σχέδιο»

SME ASSEMBLY 2016: ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΊΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΏΠΗ, ΣΕ ΔΎΟ ΤΑΧΎΤΗΤΕΣ

ACCOUNTANCY GREECE

special edition

ACCOUNTANCY GREECE.25

EDITORIAL

ACCOUNTANCY GREECE Τριμηνιαίο Περιοδικό Οικονομικού Λογισμού www.accountancygreece.gr

Αγαπητοί αναγνώστες, Βαδίζοντας στον 7ο χρόνο της ύπαρξής του, το Accountancy Greece σας εύχεται ένα ευτυχισμένο και δημιουργικό 2017. Εμείς θα βρισκόμαστε πάντα κοντά σας, μεταφέροντας τις νέες ιδέες και επεξεργασίες στον χώρο της οικονομίας και της ελεγκτικής. Συνεχίζοντας το αφιέρωμά μας στα 60 χρόνια του ελεγκτικού θεσμού, που δημοσιεύσαμε στο προηγούμενο τεύχος αρ. 24, δημοσιεύουμε άρθρο του Κώστα Νιφορόπουλου για το πώς άρχισε να υπάρχει η λογιστική από τις πρώτες καταγραφές στα βάθη των χρόνων έως τις σημερινές πολύπλοκες τεχνικές. Ο ιστορικός της οικονομίας καθηγητής Γιώργος Δερτιλής, σε μια συνέντευξή του προς το περιοδικό μας, εξηγεί τα βασικά στοιχεία που σηματοδοτούν τις απανωτές και επαναλαμβανόμενες κρίσεις στη χώρα μας, τις ευθύνες του πολιτικού συστήματος, αλλά και τις ευθύνες των εταίρων μας. Αναθεώρηση «εμπιστοσύνης, ακεραιότητας, διαφάνειας» για τα επόμενα 30 χρόνια, αυτοί είναι οι στόχοι της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Λογιστών (FEE), όπως εξηγεί σε συνέντευξή του ο διευθύνων σύμβουλος της Ομοσπονδίας Olivier Boutellis-Taft. Σε αυτό το τεύχος θα διαβάσετε αποκλειστικό ρεπορτάζ από τη δημοσιογράφο Μαρία Ακριβού σχετικά με τον μεγαλύτερο θεσμό που προάγει την επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη, το SME Assembly. Από τις 23-25 Νοεμβρίου, νέοι επιχειρηματίες διασταύρωσαν τα «ξίφη» τους στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας για μια θέση στην επιχειρηματική «σκακιέρα» της γηραιάς ηπείρου, διεκδικώντας τόσο την προσοχή κρατικών φορέων όσο και τη χρηματοδότηση επενδυτικών funds που αναζητούν καινοτόμες ιδέες, με προοπτική, για να τοποθετήσουν τα χρήματά τους. Το τεύχος συμπληρώνεται με πλήθος θέματα οικονομικού, ελεγκτικού και φορολογικού περιεχομένου. Στο δεύτερο μέρος του περιοδικού (γυρίστε το ανάποδα) θα βρείτε τη μελέτη του κ. Μιχάλη Χατζησταυράκη «Νέα ΔΠΧA και τροποποιήσεις 20162017», μια προσφορά του ΙΕΣΟΕΛ. Η Συντακτική Επιτροπή

Τεύχος 25 Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος 2016 Τιμή πώλησης 10 ευρώ

ISSN 1792-6009 ΚΩΔ. ΕΝΤ. 01-0028 ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΚΔΟΤΗΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΑΛΑΜΑΝΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΖΑΣ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΕΥΑ ΑΓΓΕΛΙΔΗ ΜΑΡΊΝΑ ΚΑΠΕΤΑΝΆΚΗ ΜΙΧΆΛΗΣ ΚΑΡΑΒΆΣ ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΚΟΥΛΟΎΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΝΙΦΟΡΌΠΟΥΛΟΣ ΒΆΪΟΣ ΡΙΖΟΎΛΗΣ ΑΛΕΞΆΝΔΡΑ ΣΑΜΟΘΡΆΚΗ ΣΆΝΤΡΑ ΣΑΣΏΝ ΒΊΒΙΑΝ ΤΣΑΜΑΔΟΎ ΜΑΡΙΑ ΤΥΡΟΒΟΛΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΒΑΣΩ ΜΟΥΖΑΚΙΤΗ vaso.mouzakiti@soel.gr Τ. 210 3891400-466 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΖΟΒΑΡΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ- ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ Τ. 210-3839020 prosxe@otenet.gr

ACCOUNTANCY GREECE

IEΣΟΕΛ, Καποδιστρίου 28, 10682, Αθήνα, Τ. 210 3891400-466 F. 210 3825159 www.soel.gr, info@soel.gr, iesoel@soel.gr

ACCOUNTANCY GREECE.25

Ag_INDEX

ΘΕΜΑΤΑ

04 08.

. NEWS

ΙΏΡΓΟΣ ΔΕΡΤΙΛΉΣ «ΈΛΕΙΠΕ ΑΠΌ Γ ΤΗΝ ΑΡΧΉ ΤΟ ΣΧΈΔΙΟ» ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ

11.

OLIVIER BOUTELLIS-TAFT ΑΝΑΘΕΏΡΗΣΗ «ΕΜΠΙΣΤΟΣΎΝΗΣ, ΑΚΕΡΑΙΌΤΗΤΑΣ, ΔΙΑΦΆΝΕΙΑΣ» ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΌΜΕΝΑ 30 ΧΡΌΝΙΑ

18.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η ΑΡΧΉ ΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΉΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ Ι. ΝΙΦΟΡΌΠΟΥΛΟΣ, (ΩΡΙΩΝ)

24.

ME ASSEMBLY 2016: ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΊΕΣ S ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΏΠΗ, ΣΕ ΔΎΟ ΤΑΧΎΤΗΤΕΣ ΜΑΡΊΑ ΑΚΡΙΒΟΎ

28.

ΟΣΑ: «ΣΧΈΔΙΟ ΔΡΆΣΗΣ ΚΑΤΆ ΤΗΣ Ο ΔΙΆΒΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉΣ ΒΆΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΆΣ ΚΕΡΔΏΝ» ΜΑΡΊΑ ΚΤΕΝΆ, (BDO GREECE)

32.

ΟΙ ΜΙΚΡΈΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑΊΟΥ ΜΕΓΈΘΟΥΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΈΣ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΆΚΗΣ ΓΕΩΡΓΌΠΟΥΛΟΣ (DELOITTE), ΒΑΣΊΛΗΣ ΚΑΠΛΆΝΗΣ, (EY)

36.

ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΏΝ ΚΑΙ ΑΝΤΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΓΙΆΓΚΟΣ ΧΑΡΑΛΆΜΠΟΥΣ

40.

ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΜΑΚΗΣ ΒΛΥΣΙΔΗΣ, (ΣΟΛ Α.Ε.Ο.Ε.)

44.

AΝΑΛΥΤΙΚΆ ΕΡΓΑΛΕΊΑ ΠΡΌΒΛΕΨΗΣ ΠΤΏΧΕΥΣΗΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΏΝ ΙΔΡΥΜΆΤΩΝ ΕΙΡΉΝΗ ΡΕΘΕΜΙΩΤΆΚΗ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΖΟΠΟΥΝΊΔΗΣ, ΜΙΧΆΛΗΣ ΔΟΎΜΠΟΣ

47. 49.

CYBERSECURITY VS.CAPITAL CONTROLS ΣΤΑΜΆΤΗΣ ΠΑΣΣΆΣ ΝΣΩΜΆΤΩΣΗ ΤΗΣ Ε ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΑΚΡΙΒΉ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΎΛΟΥ, (HLB HELLAS SA)

50. 55. 59.

ΤΟ ΛΟΝΔΊΝΟ ΠΡΏΤΟ ΣΤΟΝ ΔΕΊΚΤΗ CITIES OF OPPORTUNITY PWC GROWTH AWARDS GRANT THORNTON ΡΌΒΛΕΨΗ ΠΤΏΧΕΥΣΗΣ: Η ΠΕΡΊΠΤΩΣΗ Π ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ SUPER MARKET ΓΕΏΡΓΙΟΣ ΕΜΜ. ΣΓΟΥΡΆΚΗΣ, (ΣΟΛ Α.Ε.Ο.Ε.)

66. 69. 73. 75. 77.

ΑΝΕΡΧΌΜΕΝΗ Η ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΉ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ PWC ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΈΣ ΤΡΆΠΕΖΕΣ ΒΡΊΣΚΟΝΤΑΙ ΣΕ ΣΤΑΥΡΟΔΡΌΜΙ PWC H ΛΊΣΤΑ ΜΕ ΤΙΣ 100 ΠΑΓΚΟΣΜΊΩΣ ΚΟΡΥΦΑΊΕΣ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ PWC ΚΑΛΏΣ ΟΡΊΣΑΤΕ ΣΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ «ΒΙΤΡΊΝΑ» ΓΙΆΝΝΗΣ ΔΡΑΚΟΎΛΗΣ, (ΕΥ) ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΑ IFRS

Contact us: SOL S.A. Associated CPAs Auditors 3, Fokionos Negri Street GR-11257 Athens, Greece Tel: (+30) 210.86.91.100 Fax: (+30) 210.86.18.016 solae@solae.gr www.solae.gr

Crowe SOL’s audit professionals are committed to maintaining our reputation for technical excellence, team performance, efficiency, and exceptional client service. By aligning our specialists along industry lines, we add depth and breadth of knowledge to our audit solutions. Crowe SOL places strong emphasis on maintaining the highest level of professional excellence. Our core purpose is building value for our clients, our profession, and our communities. We strive to demonstrate the highest levels of professionalism, integrity, and mutual respect in everything we do.

SOL s.a. Associated CPAs Auditors is a member of Crowe Horwath International, a Swiss verein (Crowe Horwath). Each member firm of Crowe Horwath is a separate and independent legal entity. SOL s.a. Associated CPAs Auditors and its affiliates are not responsible or liable for any acts or omissions of Crowe Horwath or any other member of Crowe Horwath and specifically disclaim any and all responsibility or liability for acts or omissions of Crowe Horwath or any other Crowe Horwath member. © 2016 SOL s.a. Associated CPAs Auditors

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Visit us at: http://www.crowehorwath.net/gr/

ACCOUNTANCY GREECE.25

NEWS Eν περιλήψει...

Η IFAC ΔΗΜΟΣΙΕΎΕΙ ΝΈΟ ΦΥΛΛΆΔΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ SMPs Η IFAC ανακοινώνει τη δημοσίευση του νέου προσαρμοζόμενου φυλλαδίου που εξέδωσε για τα μέλη της που είναι Ελεγκτικές - Λογιστικές Εταιρείες Μικρού και Μεσαίου Μεγέθους (SMPs) με τίτλο: «Η επιλογή της σωστής υπηρεσίας: σύγκριση ελέγχου, επισκόπησης και προσυμφωνημένων διαδικασιών». Το ανωτέρω ενημερωτικό φυλλάδιο βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.ifac.org/ publications-resources/choosing-right-servicecomparing-audit-review-compilation-and-agreedupon?utm_source=IFAC+Main+List&utm_ campaign=1372c07f5a-SMP_Services_ Brochure_for_Member_Orgs9_30_2016&utm_ medium=email&utm_term=0_cc08d670191372c07f5a-80338861 TO IAESB ΑΝΑΚΟΙΝΏΝΕΙ ΟΔΗΓΊΑ ΠΕΡΊ ΠΡΟΏΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΊΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΡΘΉΣ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΫΠΟΘΈΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΉΣ ΜΕΛΏΝ ΣΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΌ - ΛΟΓΙΣΤΙΚΌ ΕΠΆΓΓΕΛΜΑ. Η οδηγία και το σχετικό επεξηγηματικό υλικό βρίσκονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www. ifac.org/publications-resources/support-materialsinternational-education-standard-1-entryrequirements?utm_source=IFAC+Main+List&utm_ campaign=e53977b35a-IAESB_press_ release_9_29_169_28_2016&utm_ medium=email&utm_term=0_cc08d67019e53977b35a-80338861

Η IFAC ΑΝΑΚΟΙΝΏΝΕΙ ΌΤΙ ΤΟ IAASB ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΊ ΤΑ ΠΡΌΤΥΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΉΣ ΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΏΝ ΣΕ ΘΈΜΑΤΑ ΜΗ ΣΥΜΜΌΡΦΩΣΗΣ ΜΕ ΝΌΜΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΎΣ. Το Συμβούλιο Διεθνών Προτύπων Ελέγχου και Διασφάλισης (IAASB) κυκλοφόρησε την 5.10.2016 το Διεθνές Πρότυπο Ελέγχου (ISA) 250 (Αναθεωρημένο) «Εξέταση νόμων και κανονισμών σε έλεγχο οικονομικών καταστάσεων», και τροποποιήσεις σε άλλα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου, που ανταποκρίνονται στις νέες απαιτήσεις του Κώδικα Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές του Συμβουλίου Διεθνών Προτύπων Δεοντολογίας Λογιστών (IESBA) για την αντιμετώπιση της μη συμμόρφωσης με νόμους και τους κανονισμούς (NOCLAR). Οι αναθεωρήσεις επιτρέπουν στα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου του IAASB να εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται αποτελεσματικά μαζί με τον Κώδικα Δεοντολογίας του IESBA, καθώς και να αποσαφηνιστούν και να τονιστούν οι βασικές πτυχές του Κώδικα Δεοντολογίας του IESBA στα ΔΠΕ του IAASB. Τα πρότυπα και το σχετικό επεξηγηματικό υλικό βρίσκονται στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις: http://www.ifac.org/publications-resources/isa250-revised-consideration-laws-and-regulationsaudit-financial-statements http://www.ifac.org/publications-resources/ responding-non-compliance-laws-and-regulations ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (EE) 2016/1905 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Της 22ας Σεπτεμβρίου 2016 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1126/2008 για την υιοθέτηση ορισμένων διεθνών λογιστικών προτύπων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1606/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, όσον αφορά το Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Αναφοράς 15 Ο Κανονισμός βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/ TXT/?uri=CELEX:32016R1905

Από την Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2016/1703 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Της 22ας Σεπτεμβρίου 2016 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1126/2008 για την υιοθέτηση ορισμένων διεθνών λογιστικών προτύπων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1606/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς 10 και 12 και το Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο 28. Ο Κανονισμός βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/ TXT/?uri=CELEX:32016R1703

ΈΚΘΕΣΗ IFAC - ICAEW ΠΕΡΊ ΙΣΧΥΡΌΤΕΡΗΣ ΔΙΑΚΥΒΈΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΛΙΓΌΤΕΡΗΣ ΡΎΘΜΙΣΗΣ ΠΡΟΣ ΑΡΩΓΉ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΏΝ Η έκθεση και το σχετικό επεξηγηματικό υλικό βρίσκονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http:// www.ifac.org/publications-resources/crisisconfidence-good-regulation-governance-andculture?utm_source=IFAC+Main+List&utm_ campaign=bb39ec5970-London_regulatory_ roundtable_report9_28_2016&utm_ medium=email&utm_term=0_cc08d67019bb39ec5970-80338861 Η IFAC ΑΝΑΚΟΙΝΏΝΕΙ ΤΗΝ ΕΚΛΟΓΉ ΤΗΣ RACHEL GRIMES ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΊΑ ΣΤΗ ΘΈΣΗ ΤΗΣ ΝΈΑΣ ΠΡΟΈΔΡΟΥ ΤΗΣ IFAC

Moving forward with KPMG Audit & Assurance

kpmg.com/gr

© 2016 KPMG Certified Auditors AE, a Greek Société Anonyme and a member firm of the KPMG network of independent member firms affiliated with KPMG International Cooperative ("KPMG International"), a Swiss entity. All rights reserved.

ACCOUNTANCY GREECE.25

NEWS Eν περιλήψει...

IFAC: ΤΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΌ - ΕΛΕΓΚΤΙΚΌ ΕΠΆΓΓΕΛΜΑ ΈΧΕΙ ΈΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌ ΡΌΛΟ ΝΑ ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΊΣΕΙ ΣΤΗΝ ΕΠΊΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΣΤΌΧΩΝ ΤΩΝ ΗΝΩΜΈΝΩΝ ΕΘΝΏΝ ΜΈΧΡΙ ΤΟ 2030. Η IFAC παρουσίασε έκθεσή της η οποία παρέχει μια συνοπτική εικόνα της συνεισφοράς των ορκωτών ελεγκτών - λογιστών για την επίτευξη των στόχων των Ηνωμένων Εθνών αναφορικά με τις προκλήσεις της αειφόρου ανάπτυξης, όπως η ανισότητα και η ακραία φτώχεια, η κλιματική αλλαγή και η εμπιστοσύνη στις επιχειρήσεις και την κυβέρνηση. Υπογραμμίζει τη σημασία των στόχων για τις επιχειρήσεις και το επάγγελμα και θεωρεί πως η λογιστική συμβάλλει στους συγκεκριμένους στόχους. Διαθέτει υφιστάμενες δραστηριότητες και πρωτοβουλίες στο επάγγελμα που υποστηρίζουν τους στόχους αυτούς και θέτει ερωτήματα για προβληματισμό στις επαγγελματικές λογιστικές οργανώσεις και στους επαγγελματίες λογιστές. Ολόκληρη η έκθεση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.ifac.org/ publications-resources/2030-agenda-sustainabledevelopment?utm_source=IFAC+Main+List&utm_ campaign=df66c9c34f-EMAIL_ CAMPAIGN_2016_11_08&utm_ medium=email&utm_term=0_cc08d67019df66c9c34f-80265369

Από την Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ

ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΝΕΩΝ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΣΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ) συγχαίρει τα μέλη του για τις επιτυχίες τους στις πρόσφατες εξετάσεις του ACCA (Association of Certified Chartered Accountants) στο πλαίσιο απόκτησης επαγγελματικού τίτλου του Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή. Οι εξετάσεις αυτές, στις οποίες συμμετέχουν υποψήφιοι από πολλές χώρες, είναι μεταπτυχιακού ΕΠΙΘΕΤΟ

ΟΝΟΜΑ

επιπέδου, καλύπτουν ευρύτατο φάσμα θεμάτων, διεξάγονται με βάση την αμοιβαία αναγνώριση ΣΟΕΛ - ACCA και είναι παγκοσμίως αποδεκτές. Τα διακριθέντα μέλη μας που πρώτευσαν στην Ελλάδα, με αλφαβητική σειρά στον παρακάτω πίνακα :

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ

Αναστασιάδης

Χρήστος

F7 – Financial Reporting

Ευθυμίου

Βασίλης

P4 – Advanced Financial Management

Κουλούρης

Σπυρίδων Παύλος

P5 – Advanced Performance Management

Μαγγιώρου

Αθηνά

F8 – Audit and Assurance

Μπασκόζος

Αλέξανδρος

F9 – Financial Management

Νοικοκύρης

Παναγιώτης

P3 – Business Analysis

Ραφτόπουλος

Κωνσταντίνος

F5 – Performance Management

Σαχυούν

Ταμάρα Χριστίνα

F6 – Taxation (UK)

Σφακάκης

Εμμανουήλ

P1 – Governance, Risk and Ethics

Φωκά

Λεύκη

P2 – Corporate Reporting (INT)

Το ΣΟΕΛ θα συνεχίσει να αποδίδει την απαιτούμενη προσοχή και να υποστηρίζει μέσω του Ινστιτούτου Εκπαίδευσης Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΙΕΣΟΕΛ) την εκπαίδευση και συνεχή επιμόρφωση όλων των μελών του, ως ένα

από τα προαπαιτούμενα για τη διατήρηση του κύρους του ελεγκτικού θεσμού. Ο Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου του ΣΟΕΛ Χαρίλαος Π. Αλαμάνος

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ACCOUNTANCY GREECE.24

ΓΙΏΡΓΟΣ ΔΕΡΤΙΛΉΣ

Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Συνέντευξη στον Γιάννη Ν. Μπασκόζο

να ολιγοσέλιδο βιβλίο του ιστορικού Γιώργου Δερτιλή, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales του Παρισιού με τον τίτλο Επτά πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις (1821-2016, εκδόσεις Πόλις) προκάλεσε αίσθηση καθώς επανέφερε στη συζήτηση τα βαθύτερα αίτια των κρίσεων, που πολλά από αυτά είναι ριζωμένα βαθιά στην ελληνική ιστορία. Αίτια που επαναλαμβάνονται στις επτά πτωχεύσεις που βίωσαν οι έλληνες από το 1824 έως τις ημέρες μας. Στη συνέντευξη που έδωσε αποκλειστικά για το Accountancy Greece o Γιώργος Δερτιλής τονίζει τα βασικά στοιχεία που σηματοδοτούν τις απανωτές κρίσεις, τις ευθύνες του πολιτικού συστήματος αλλά και τις ευθύνες των εταίρων μας. Στο τελευταίο σας βιβλίο διαπιστώνετε ότι στην ελληνική ιστορία λειτουργεί εδώ και διακόσια σχεδόν χρόνια ένας φαύλος κύκλος πολέμων, εμφυλίων πολέμων και πτωχεύσεων. Πώς αξιολογείτε τη σημερινή πτώχευση σε σχέση με τις παλαιότερες; Από τις προηγούμενες, οι περισσότερες είχαν πολύ χειρότερες συνέπειες από τη σημερινή: 1827, 1837/43, 1922, 1933/35, 1941. Και μολονότι η σημερινή κρίση ήταν

ευκολότερο να αντιμετωπιστεί, ήταν αυτή που αντιμετωπίστηκε με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Ορισμένοι οικονομολόγοι δεν βλέπουν τέλος στη σημερινή κρίση. Πιστεύετε ότι υπάρχει φως στο βάθος του τούνελ; Δεν υπάρχουν κρίσεις αιώνιες και αθάνατες. Οι άνθρωποι προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες που φέρνει η κρίση και κάποτε την ξεπερνούν. Για τις ανθρώπινες κοινωνίες, δύο είναι οι μόνοι θανάσιμοι κίνδυνοι που τις απειλούν, και προέρχονται αμφότεροι από την ανοησία και την απληστία του ανθρώπου. Ο ένας είναι η προσπάθεια του ανθρωπίνου είδους να επιβιώσει εις βάρος όλων των άλλων ειδών επάνω στον πλανήτη. Ο άλλος είναι το βαθύτερο αίτιο όλων των πολέμων: το αδελφοκτόνο σύνδρομο του Κάιν. Ποια ήταν αυτά που δεν κάναμε σωστά στα προηγούμενα χρόνια της κρίσης και ποια δεν κάνουμε σωστά αυτή τη στιγμή; Εδώ κι εφτά χρόνια γράφω ότι από την αρχή της κρίσης έπρεπε να διαμορφωθεί ένα μελετημένο, κοστολογημένο και μακροχρόνιο σχέδιο εξόδου από την κρίση με βάση την προσέλκυση εγχωρίων και

ξένων επενδύσεων. Αν ένα τέτοιο σχέδιο προτεινόταν στις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα είχαμε επιχειρήματα και πολλές πιθανότητες να επιτύχουμε στήριξη και χρηματοδότηση –αυτό, άλλωστε, μας πρότεινε προ καιρού και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, όταν οι εταίροι μας είδαν και απόειδαν ότι εμείς μόνο για παζάρια ενδιαφερόμασταν, όχι για προγράμματα. Έγραφα επίσης ότι οι πιθανότητες επιτυχίας θα ήταν ακόμη μεγαλύτερες αν μια τέτοια ελληνική πρόταση υποστηριζόταν τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την αντιπολίτευση. Αλλά για να διαμορφωθεί ένα τέτοιο σχέδιο, ετόνιζα ότι θα χρειάζονταν οργανωμένες ομάδες από δεκάδες ειδικούς που θα το μελετούσαν επί μήνες, πριν η οποιαδήποτε κυβέρνηση το υπέβαλλε στη Βουλή και εν συνεχεία στις Βρυξέλλες, απαιτώντας στήριξη, επενδύσεις και πρόσθετες δεκαετίες αποπληρωμής του χρέους. Όσο για τα στραβά που κάνουμε αυτή τη στιγμή, δύο είναι τα κυριότερα. Πρώτον, τα κυβερνώντα κόμματα εξακολουθούν να πιστεύουν ότι θα ξεγελάσουν τους κουτόφραγκους των Βρυξελλών και των κυβερνήσεων όλων των άλλων ευρωπαϊκών χωρών ψηφίζοντας μεταρρυθμίσεις χωρίς να τις εφαρμόζουν και μοιράζοντας

››

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

«Έλειπε από την αρχή το σχέδιο»

ACCOUNTANCY GREECE.25

ευρωκατοστάρικα για προεκλογικά δώρα. Δεύτερον, ότι τα περισσότερα αντιπολιτευόμενα κόμματα απλώς δεν σκέφτονται καν τι θα κάνουν αν τυχόν κυβερνήσουν· και όσα προβληματίζονται, αργούν πολύ να φτιάξουν ένα μελετημένο και μακροχρόνιο πρόγραμμα εξόδου από την κρίση. Και πιστεύω ότι αργούν επειδή αντιδρούν οι εντός των κομμάτων πολιτικάντηδες, που σκέφτονται μόνο την εκλογική τους πελατεία και την έδρα τους στη Βουλή, τίποτε άλλο. Υπάρχουν ευθύνες και στην πολιτική των εταίρων μας; Και αν ναι, πώς θα κατανέματε τις δικές μας ευθύνες σε σχέση με τις δικές τους; Οι ιθύνοντες των ευρωπαϊκών θεσμών όφειλαν να προβλέψουν εγκαίρως ότι νομισματική ένωση χωρίς ισχυρούς πολιτικούς θεσμούς δεν λειτουργεί. Έπρεπε επίσης να προσέχουν περισσότερο τις πληροφορίες που έπαιρναν από την Ελλάδα στις εποχές των παχιών αγελάδων και των Greek Statistics. Αυτά, όμως, έπρεπε να τα προσέχουν ακόμη περισσότερο οι ελληνικές κυβερνήσεις, αλλά και οι διοικητές της Τραπέζης της Ελλάδος στην περίοδο 2004-2009. Αυτοί οι τελευταίοι είχαν άλλωστε θεσμική υποχρέωση να ενημερώνουν εγκαίρως τον διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και όχι μόνο τον πρωθυπουργό τους. Και στην περίπτωση που ο πρωθυπουργός έκανε πως δεν άκουγε, όφειλαν να παραιτηθούν και όχι να κλαψουρίζουν εκ των υστέρων: «Ξέρετε, εγώ τα είπα αλλά δεν με άκουγαν». Οι κυβερνώντες των άλλων χωρών της Ένωσης έχουν επίσης τις ευθύνες τους. Έπρεπε να καταλάβουν και να παραδεχθούν εγκαίρως ότι τα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού ενός εταίρου, των

εξαγωγών του, των συναλλαγματικών και των άλλων χρηματικών του αποθεμάτων, τροφοδοτούν τα αντίστοιχα περισσεύματα και διογκώνουν τα αντίστοιχα αποθέματα ορισμένων άλλων εταίρων. Αυτά, όμως, έπρεπε κι εμείς να τα σκεφτούμε εγκαίρως και να τα προλάβουμε ώστε να μη μας έλθει ξαφνικά το χρέος μπούμερανγκ στην κεφαλή μας. Τι κάναμε, όμως; Από το 2010 και μετά, όλες οι πολιτικές παρατάξεις, αντί να μας λένε την αλήθεια, μας ενθάρρυναν να είμαστε αρνητικοί σε όλα. Όχι ευθύνες σε μας –για όλα φταίνε οι άλλοι, ιδίως οι ξένοι, αυτοί φταίνε που πτωχεύσαμε. Πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε ότι οι κυβερνήσεις των άλλων χωρών μελών έχουν και αυτές φορολογούμενους πολίτες που οφείλουν να προστατεύουν· και δικαίως αντιδρούν, τόσο αυτές όσο και οι φορολογούμενοι πολίτες τους. Έτσι θα αντιδρούσαμε κι εμείς αν μας ζητούσαν να πληρώσουμε φόρους για να διασωθεί, π.χ., η Ιρλανδία ή η Πορτογαλία. Γιατί η χώρα δεν μπόρεσε να αποφύγει τις απανωτές πτωχεύσεις της ιστορίας της; Ήταν κάτι που οφείλεται στην ψυχοσύνθεση του Έλληνα ή μια κρυφή πολιτική πληγή; Τα αίτια είναι απειράριθμα, όπως σε όλα τα ζητήματα προς ερμηνεία. Μεταξύ των απειραρίθμων αυτών αιτίων, ένας ιστορικός ή ένας οποιοσδήποτε ερευνητής και συγγραφέας ξεχωρίζει αναγκαστικώς τα σημαντικότερα και τα εξηγεί γράφοντας 140 ή 1.040 σελίδες. Επομένως, μου ζητάτε να σας απαντήσω αντιγράφοντας εδώ τις 140 σελίδες του βιβλίου, κάτι που ασφαλώς δεν επιθυμείτε. Πάντως, τελειώνοντας, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πολύ για το ενδιαφέρον σας.

Μια διαμάχη από παλιά «Σεις οι μονοπωλιακοί «πατριώται» έχετε το προτέρημα να φωνάζετε μέχρι τέλους κατά της «χρεωκοπίας» δια να διατηρείτε την τιμήν ακεραίαν, το μέτωπον ακηλίδωτον (…) Ουδέν ευκολώτερον του κάμνειν τον μεγαλοπρεπή και υπερήφανον και κραυγάζειν: «άνευ δανείου και άνευ χρεωκοπίας» ή « Η Ελλάς θέλει να ζήση και θα ζήση» (..) Άφετε , προς θεού, τας πατριωτικάς εξάρσεις και την «ατιμίαν της πατρίδος» και την «άτιμον χρεωκοπία» και τους «προδότας χρεωκόπους» και όλα τα άλλα μεγαλολογήματα και κενολογήματα». Το απόσπασμα αυτό είναι από άρθρο του Μαΐου 1893 στην εφημερίδα Παλλιγενεσία από άγνωστο συγγραφέα υπογράφον ταστα γαλλικά ως Realiste. To αναφέρει ο ιστορικός Γιώργος Β. Δερτιλής στο τελευταίο βιβλίο του Επτά πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις (1821-2016) (εκδ. Πόλις) για να δείξει το πώς στην Ελλάδα πολλά πράγματα επαναλαμβάνονται, το πώς οι πολιτικοί μας πέφτουν σε συνήθεις παγίδες, αλλά και να αναδείξει την παντοτινή διαμάχη στην πατρίδα μας γύρω από το ζήτημα των πτωχεύσεων, των δανείων και των μνημονίων που προκάλεσαν τον διαχωρισμό των πολιτικών σε «εκσυγχρονιστές» και «πατριώτες». Το παραπάνω απόσπασμα αναφέρεται στη διαμάχη Τρικούπη - Δηλιγιάννη και την εσωτερική «κοκορομαχία» μετά την πτώχευση του 1893.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ACCOUNTANCY GREECE.24

OLIVIER BOUTELLIS-TAFT

Αναθεώρηση «εμπιστοσύνης, ακεραιότητας, διαφάνειας» για τα επόμενα 30 χρόνια Συνέντευξη του Olivier Boutellis-Taft, διευθύνοντος συμβούλου της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Λογιστών (FEE) για την 30ή επέτειο λειτουργίας της και τη μετονομασία της σε Accountancy Europe

Επιμέλεια μετάφρασης: Μαρία Τυροβολά, Γραφείο Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ

ια να σηματοδοτήσει την 30ή επέτειο της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Λογιστών (FEE) –και τη μετονομασία της σε «Accountancy Europe» (Λογιστική Ευρώπη)– ο διευθύνων σύμβουλος Olivier Boutellis-Taft εξηγεί πώς τα συνθήματα «εμπιστοσύνη, ακεραιότητα, διαφάνεια» αποτελούν τα σημερινά ζητούμενα και βρίσκονται στο προσκήνιο περισσότερο από ποτέ.

Μια επέτειος, ειδικά ένα σημαντικό ορόσημο, όπως τα 30 χρόνια εκπροσώπησης των ευρωπαίων λογιστών, ελεγκτών και συμβούλων, είναι η κατάλληλη στιγμή για να ατενίσουμε το μέλλον κάνοντας και μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν. Μπορείτε να ξεκινήσετε λέγοντάς μας γιατί σχηματίστηκε η FEE και τι νομίζετε ότι έχει επιτευχθεί από το 1986;

Είμαι εδώ 10 χρόνια, αλλά υποψιάζομαι ότι το ίδιο ίσχυε και για τα 20 προηγούμενα χρόνια. Συστάθηκε ώστε οι λογιστές να απευθύνονται σε λογιστές. Στη συνέχεια, προστέθηκαν στην εξίσωση οι ρυθμιστικές αρχές, και έτσι οι λογιστές συνομιλούσαν με τις ρυθμιστικές αρχές, και στη συνέχεια με άλλους εμπειρογνώμονες στον τομέα και με τους πολιτικούς, που προστέθηκαν στους συμμετέχοντες. Αλλά, αρχικά, η FEE

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

››

ACCOUNTANCY GREECE.25

αποτελούσε ένα είδος συλλόγου όπου οι λογιστές απευθύνονταν σε λογιστές. Τώρα είμαστε πιο εξωστρεφείς. Εξακολουθούμε να είμαστε ειδικοί στον τομέα μας, οι πολιτικοί εξακολουθούν να έρχονται σε μας για συμβουλές, αλλά εμείς, ως λογιστές, ελεγκτές και σύμβουλοι, αφουγκραζόμαστε και συναναστρεφόμαστε τους ενδιαφερόμενους φορείς, τους πολιτικούς, τις ΜΚΟ, καθώς και την κοινωνία στο σύνολό της. Και, πράγματι, η κοινωνία μάς μιλάει. Αν το παλιό επιχειρηματικό μοντέλο ήταν λίγο όπως εκείνο των Ηνωμένων Εθνών, τώρα είναι πιο Google. Επίπεδη ιεραρχία και επεκτεινόμενη εμπειρία που καταρρίπτει γυάλινους πύργους, που απευθύνεται σε περισσότερους ανθρώπους. Ίσως στο παρελθόν θα είχαμε οκτάωρες συναντήσεις, τέσσερις φορές το χρόνο, όπου 200 άνθρωποι μιλούσαν ο ένας στον άλλο. Τώρα μπορούμε να έχουμε ένα ψηφιακό εργαστήριο όπου ανταλλάσσονται ιδέες. Ένα έγγραφο μπορεί να συνδημιουργείται σε απευθείας σύνδεση, ας πούμε, δύο ώρες. Γιατί είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή για μια «επανεκκίνηση»; Είμαστε –τελικά– οι πάροχοι εμπιστοσύνης. Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει ότι το λογιστικό επάγγελμα έχει περάσει από μια περίοδο έντονου δημόσιου ελέγχου. Όπως λέει και η παροιμία: «Ποτέ μη χάνουμε μια κρίση». Αυτό είναι μια τεράστια ευκαιρία για να ανακαλύψουμε εκ νέου τον εαυτό μας. Ως επάγγελμα, υπάρχουμε ώστε να εξυπηρετούμε το δημόσιο συμφέρον για την κοινωνία στο σύνολό της. Η ανανεωμένη μετονομασία και σήμανση καθιστά σαφές ότι οι άνθρωποι αποτελούν το επίκεντρο αυτού που κάνουμε, «επειδή οι άνθρωποι

Οι μηχανές δεν μπορούν να παρέχουν ούτε τις αξίες ούτε την εμπιστοσύνη. Έχουμε την ικανότητα να επεξεργαζόμαστε και να ερμηνεύουμε τα δεδομένα. Ασκούμε την κρίση μας, όχι μόνο τη λογιστική των εγχειριδίων

μετράνε». Αυτό είναι κάτι περισσότερο από απλά ένα λογότυπο –αν και αλλάζουμε το λογότυπό μας (και το όνομά μας και το σύνθημά μας, επίσης). Ατενίζοντας το μέλλον, ποιες φαίνεται να είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει το επάγγελμα; Η αυτοματοποίηση. Άνθρωποι και μηχανές. Άνθρωποι και τεχνητή νοημοσύνη. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι πραγματικά πρόκειται να μετρήσουν ακόμη περισσότερο, επειδή πρόκειται να γίνουν πιο στρατηγικοί. Οι υπολογιστές μπορούν να κάνουν την επεξεργασία, αλλά είναι οι άνθρωποι που κάνουν τη διερμηνεία. Οι μηχανές δεν μπορούν να παρέχουν ούτε τις αξίες ούτε την εμπιστοσύνη. Έχουμε την ικανότητα να επεξεργαζόμαστε και να ερμηνεύουμε τα δεδομένα. Ασκούμε την κρίση μας, όχι μόνο τη λογιστική των εγχειριδίων. Είναι μια ευκαιρία, αλλά και μια απειλή, φυσικά. Λέμε στα μέλη μας «κάντε την τεχνολογία να δουλεύει για εσάς», παρά να περιμένετε για να δείτε. Βοηθάμε προτείνοντας ιδέες. Ίσως άδικα, στο παρελθόν η μεγαλύτερη ανησυχία των λογιστών ήταν ότι η εικόνα τους ήταν «βαρετή». Τώρα, περισσότερο ανησυχητικό φαίνεται το ερώτημα –υπό το πρίσμα των LuxLeaks και των Panama Papers, εάν είναι «αξιόπιστοι». Είναι αυτό δίκαιο; Η εμπιστοσύνη είναι το πιο βασικό πράγμα που οι επαγγελματίες λογιστές μπορούν να προσθέσουν στην κοινωνία. Το να μην παραβλέπει αλλά να επιλύει τα ζητήματα που μπορούν να καταστρέψουν την εμπιστοσύνη αυτή, αποτελεί μέρος του να είναι ένα επάγγελμα κινείται βασισμένο

Strong collaborative relationships based on genuine understanding. To make confident decisions about the future, an entrepreneurial, growing business needs a different kind of adviser. One who starts by understanding where you want to go and then brings the ideas and insights of an experienced global team to help get you there. Experience the power of being understood. Experience RSM. rsm.global/greece

RSM Greece Certified Auditors and Management Consultants SA is a member of the RSM network and trades as RSM. RSM is the trading name used by the members of the RSM network. Each member of the RSM network is an independent accounting and consulting firm each of which practices in its own right. The RSM network is not itself a separate legal entity of any description in any jurisdiction. The RSM network is administered by RSM International Limited, a company registered in England and Wales (company number 4040598) whose registered office is at 11 Old Jewry, London EC2R 8DU. The brand and trademark RSM and other intellectual property rights used by members of the network are owned by RSM International Association, an association governed by article 60 et seq of the Civil Code of Switzerland whose seat is in Zug.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Patroklou 1 & Paradissou, 151 25 Athens, Greece T +30 2106717733 | F +30 2106726099 | E info@rsmgreece.gr ATHENS · THESSALONIKI · NICOSIA

ACCOUNTANCY GREECE.25

σε αρχές. Μερικές φορές αυτό σημαίνει την αποσαφήνιση του ρόλου μας, όπως σχετικά με τη φορολογική πολιτική. Ως επαγγελματικοί φορείς, τα μέλη μας εξασφαλίζουν την ποιότητα των εργασιών των ελεγκτών - λογιστών και τη δεοντολογική συμπεριφορά τους. Μιλήσατε για συνεργασία με μη κυβερνητικές οργανώσεις, που συχνά στο παρελθόν υπήρξαν πολύ επικριτικές για το επάγγελμα; Οι ΜΚΟ είναι η φωνή της κοινωνίας –τώρα περισσότερο από ποτέ πρέπει να ακούσουμε την κοινωνία, και να δεσμευτούμε. Έχουμε δουλέψει όλα αυτά τα χρόνια για την οικοδόμηση σχέσεων με οργανώσεις όπως η Oxfam και η Transparency International. Με τη Transparency International, για παράδειγμα, εργαζόμαστε για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος. Επίσης, επί διαδικασιών διερεύνησης νέων πελατών ως προς την εκπλήρωση νομικών υποχρεώσεων στην Ε.Ε. και την τήρηση κανονισμών περί ξεπλύματος χρήματος, παρέχοντας επίσης στοιχεία από την πρακτική στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τους αρέσει (και έτσι πρέπει) οι λογιστές να είναι σκληρά εργαζόμενοι, ασκώντας καθημερινά τα καθήκοντά τους. Τα μέλη μας στέλνουν εμπειρογνώμονες από όλη την Ευρώπη προκειμένου να συμβάλουν στους τομείς όπου μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά. Η εμπειρία αυτών των σχεδόν ενός εκατομμύριου λογιστών στην πράξη, είναι αυτό που φέρνουμε στο τραπέζι. Πού βρίσκεται η Accountancy Europe ως προς τη χώρα προς χώρα αναφορά, ένα άλλο καυτό, πολύ επίκαιρο θέμα αυτή τη στιγμή;

Ήμασταν πάντα υπέρ της διαφάνειας. Θα πρέπει να είναι εμφανές πού μια εταιρεία είναι ενεργή, και πού καταβάλλει φόρο. Η φορολογία αποτελεί σοβαρό ζήτημα για το σύνολο της κοινωνίας και, συνεπώς, αποτελεί θέμα για δημόσια συζήτηση. Το να αφουγκραζόμαστε την κοινωνία των πολιτών και να βοηθούμε στην αντιμετώπιση των προβλημάτων με τους φορείς χάραξης πολιτικής είναι αναπόσπαστο μέρος της προσέγγισής μας. Και η ευρωκρίση δεν έχει φύγει ακόμα, έστω κι αν δεν είναι στα πρωτοσέλιδα; Όχι. Πολύς λόγος γίνεται για τα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών και συζητείται εντόνως ο ρόλος των λογιστικών προτύπων, το δημόσιο χρέος, η λογιστική του δημόσιου τομέα, καθώς και τα δημόσια οικονομικά. Όταν πρόκειται για διαφορετικά πρότυπα στην ευρωπαϊκή λογιστική του δημόσιου τομέα, μπορούμε να παρέχουμε τεράστια πληροφόρηση, εμπειρία, και γνώση. Μια άλλη προφανής ερώτηση είναι πώς η FEE, και τώρα Accountancy Europe, καταφέρνει να εκπροσωπεί τα μέλη των Ινστιτούτων μελών της, όταν τα πρόσωπα αυτά κυμαίνονται από μέλη τεράστιων πολυεθνικών εταιρειών μέχρι εκπροσώπους μονοπρόσωπων ελεγκτικών γραφείων. Πώς γεφυρώνετε αυτά που τους χωρίζουν σε μεγάλους και μικρούς; Προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο δυνατό, αν και δεν είναι εύκολο –αλλά η διαφορετικότητα είναι η δύναμή μας. Εμείς αντιπροσωπεύουμε τους επαγγελματίες του δημοσίου αλλά και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και εκείνους που εργάζονται σε πολυεθνικές μεγάλες επιχειρήσεις εξίσου

με τους επαγγελματίες που είναι ιδιοκτήτες μονοπρόσωπων γραφείων ή εκπροσωπούν οικογενειακές επιχειρήσεις. Οι μικρότερες επιχειρήσεις είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικές, δεδομένου ότι εξυπηρετούν ΜμΕ που αποτελούν το 99% των ευρωπαϊκών εταιρειών. Προσπαθούμε να ενσωματώνουμε την προοπτική των λογιστών ΜμΕ σε ό,τι κάνουμε. Επιπλέον, λαμβάνουμε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που στοχεύουν στις ΜμΕ, για παράδειγμα αναφορικά με την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, καθώς και μια σειρά εγγράφων για την ενημέρωση λογιστών ΜμΕ για το πώς να υποστηρίξουν καλύτερα τους πελάτες τους. Τέλος, σχετικά με το φύλο και τη φυλετική ισότητα, νομίζετε ότι το επάγγελμα έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει; Τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα, αλλά φυσικά αυτό ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Αν κοιτάξετε τα μέλη μας σε όλη την Ευρώπη, γενικά αντανακλούν την κοινωνία. Λογιστές ήταν πάντα οι άνθρωποι που κάνουν τους αριθμούς να εργάζονται για τους άλλους ανθρώπους. Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία υποβάθρων στον τομέα της λογιστικής, ένα πολύ ευρύτερο φάσμα απ’ ό,τι μπορείτε να φανταστείτε, και θα υπάρξει μόνο μεγαλύτερη εξειδίκευση στο μέλλον, από ειδικούς στη μηχανική μέχρι ειδικούς για τα ανθρώπινα δικαιώματα και, φυσικά, μεγαλύτερο υπόβαθρο τεχνολογίας, περισσότεροι «σπασίκλες». Εμείς προσελκύουμε νέους στο επάγγελμα, και αυτό είναι σημαντικό. Πρέπει να συνεχίσουμε την προσέλκυση του καλύτερου και του λαμπρότερου που έχει να προσφέρει η επόμενη γενιά.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Aspire with assurance Building future visions on strong foundations

ACCOUNTANCY GREECE.25

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η ΑΡΧΉ Τ ΛΟΓΙΣΤΙΚΉ Κωνσταντίνος Ι. Νιφορόπουλος Ορκωτός Ελεγκτής – Λογιστής, ΩΡΙΩΝ Α.Ε.

* Μεσοποταμία ονομάστηκε για πρώτη φορά από τους αρχαίους Έλληνες η περιοχή την οποία διαρρέουν δύο ποταμοί, ο Τίγρης (στα ανατολικά) και ο Ευφράτης (στα δυτικά), και στην οποία αναπτύχθηκαν κυρίως οι αρχαίοι πολιτισμοί των Σουμερίων και των Βαβυλωνίων.

(«Μη εντραπής να μετράς και να ζυγίζης με ακρίβειαν κάθε τι, που δίδεις στους ανθρώπους σου, και να καταγράφης κάθε δοσοληψίαν σου») Παλαιά Διαθήκη, Σοφία Σειράχ 42,7

αρχή της λογιστικής, της καταγραφής δηλαδή των δοσοληψιών με συστηματικό τρόπο, χάνεται στα βάθη της ιστορίας και η εξέλιξή της συνδέεται στενά με την ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας και του εμπορίου. Ο «πυρήνας» της δραστηριότητας της λογιστικής είναι η ύπαρξη αποθεμάτων και η ανάγκη ύπαρξης «συναλλαγών» μεταξύ των ανθρώπων. Η ανάγκη παρακολούθησης των συναλλαγών οδήγησε από πολύ νωρίς στην εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησης και ελέγχου αυτών. Αποδεικτικά στοιχεία οικονομικών/ λογιστικών καταγραφών έχουν βρεθεί σε κείμενα διάφορων λαών της αρχαιότητας (Σουμέριων, Βαβυλώνιων, Αιγύπτιων, Ελλήνων, Ρωμαίων κ.λπ.) «Η παρόρμησή μας να λογαριάζουμε –να καταμετρούμε και να καταγράφουμε τον πλούτο μας– είναι ένα από τα παλιά ανθρώπινα ορμέμφυτα. Μάλιστα από ό,τι φαίνεται η γραφή, ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του ανθρώπου, επινοήθηκε από τους λογιστές. Η λογιστική, πέρα από τη συμβολή της στην επινόηση της γραφής, παίζει σημαντικό ρόλο στον ανθρώπινο πολιτισμό, διότι επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και διαμορφώνει τις πεποιθήσεις μας. Για να πάρουμε αυτό το πρώιμο παράδειγμα, η επινόηση της καταμέτρησης μέσω αντικειμένων στη Μεσοποταμία*

υπήρξε σημαντική, όχι μόνο επειδή διευκόλυνε τις οικονομικές ανταλλαγές και γέννησε τη γραφή αλλά και επειδή ενθάρρυνε τους ανθρώπους να προσεγγίσουν τον περιβάλλοντα κόσμο με όρους μετρήσιμων αποτελεσμάτων. Για πρώτη φορά είχαμε στη διάθεσή μας εργαλεία που μας επέτρεψαν να μετρήσουμε και να υπολογίσουμε –να προσδιορίσουμε ποσοτικά– τον περιβάλλοντα κόσμο και να καταγράψουμε τα ευρήματα μας» (Jane Gleeson-White, Διπλογραφία. Πώς οι έμποροι της Βενετίας δημιούργησαν τα σύγχρονα χρηματοοικονομικά, μτφρ. Αργύρης Παπασυριόπουλος, επιστ. Επιμ. Γεώργιος Κόντος, Διπλογραφία, Αθήνα 2015) «Η ανάγκη για τη γραφή γεννιέται όταν το μήνυμα που πρέπει να μεταφερθεί γίνεται ιδιαίτερα σύνθετο και γι’ αυτό δεν είναι δυνατό να απομνημονευθεί. Και αυτό συμβαίνει μέσα σε σύνθετες κοινωνικές συνθήκες, όπως περιγράφει το παραμύθι: πόλεις, άρχοντες και υπήκοοι, εμπορικές συναλλαγές, ναοί. Η μνήμη του ταλαίπωρου απεσταλμένου δεν επαρκεί πια για να απομνημονεύσει τις οδηγίες του άρχοντα που αφορούν εμπορικές συναλλαγές, με τον ίδιο τρόπο που η μνήμη του θησαυροφύλακα του παλατιού ή του ναού δεν φτάνει για να θυμάται τον πλούτο που βρίσκεται αποθηκευμένος εκεί. Χρειάζεται πια ένα εργαλείο που θα λύσει το πρόβλημα, και αυτό είναι η γραφή.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ΤΗΣ ΚΉΣ

«ὃ ἐὰν παραδίδως, ἐν ἀριθμῷ καὶ σταθμῷ, καὶ δόσις καὶ λῆψις, πάντα ἐν γραφῇ·»

ACCOUNTANCY GREECE.25

Από την παλαιολιθική εποχή (και πιο κοντά προς το τέλος της: 30.000-10.000 π.Χ.) προέρχονται κάποια ευρήματα που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την παρακολούθηση της πορείας που οδηγεί προς τη γραφή. Πρόκειται για κομμάτια από κόκκαλο πάνω στα οποία είναι χαραγμένες γραμμές στη σειρά. Οι ειδικοί (ή τουλάχιστον κάποιοι από αυτούς) υποθέτουν ότι πρόκειται πιθανότατα για μια πρωτόγονη μορφή αρίθμησης: κάθε χαραγμένη γραμμή καταγράφει ένα αντικείμενο που ενδιαφέρει αυτόν που χάραξε τη γραμμή. Αν αυτή είναι η σωστή ερμηνεία των αντικειμένων αυτών, τότε βρισκόμαστε μπροστά στον πρόγονο της γραφής. Τα σημάδια αυτά δεν είναι γραφή, γιατί δεν καταγράφουν τη γλώσσα και τους ήχους της, αλλά γεννιούνται από την ίδια, βασικά, ανάγκη που θα γεννήσει πολύ αργότερα τη γραφή: την ανάγκη να αποκτήσει η πληροφορία μια μονιμότητα, που θα τη διατηρήσει πέρα από τον χρόνο κατά τον οποίο πρωτοεμφανίστηκε και έτσι θα αποσυνδεθεί από το συγκεκριμένο άτομο που τη λέει. Η ύπαρξη αποθεμάτων (δηλαδή αγαθών που ξεπερνούν τις άμεσες ανάγκες των καταναλωτών) δημιούργησε, βέβαια, την κοινωνική ιεραρχία. Οι άρχοντες είναι το αποτέλεσμα της ύπαρξης πλεονάζοντος πλούτου, πλούτου που περισσεύει. Άρχοντες είναι αυτοί που οικειοποιούνται (κάνουν δικό τους) το πλεόνασμα που οφείλεται στη νέα οικονομική οργάνωση –στον γεωργικό τρόπο παραγωγής. Η κοινωνική ιεραρχία (άρχοντες, ιερείς, υπήκοοι, ελεύθεροι ή δούλοι) είναι η νέα σύνθετη κοινωνική πραγματικότητα που γεννιέται σιγάσιγά με την εγκατάσταση και τη βελτίωση (για την οποία σημαντικό ρόλο θα παίξει αργότερα η ανακάλυψη και η χρήση των μετάλλων) του γεωργικού τρόπου παραγωγής. [...]

Η ΜΈΤΡΗΣΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΉ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΑΣ Τα μυστικά της γραφής Πρώτο μυστικό: Το πρώτο και αρχαιότερο κίνητρο για τη δημιουργία ενός συστήματος καταγραφής, και επομένως διατήρησης, της πληροφορίας ήταν η αρίθμηση. Ενδείξεις γι’ αυτό βρίσκουμε ήδη στην παλαιολιθική εποχή. Δεύτερο μυστικό: Το κίνητρο αυτό γίνεται ισχυρότερο και συνθετότερο με την ανακάλυψη και εγκατάσταση του γεωργικού τρόπου παραγωγής (νεολιθική εποχή). Η δημιουργία πλεονάσματος αγαθών και η συνακόλουθη συνθετότερη κοινωνική οργάνωση κάνουν επιτακτικότερη την ανάγκη ενός (ανεπτυγμένου) λογιστικού συστήματος καταγραφής της πληροφορίας. Τρίτο μυστικό: Η παραπέρα οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη θα οδηγήσει στην ανάγκη ενός συστήματος καταγραφής της πληροφορίας που υπερβαίνει τις λογιστικές ανάγκες. Αυτό συμβαίνει στην περίοδο 4000-3000 π.Χ. με την ανάπτυξη πλούσιων, πολυάνθρωπων πόλεων στην Εγγύς Ανατολή. Μέσα σε αυτή τη νέα πραγματικότητα θα αναδειχθούν οι αδυναμίες ενός σημασιογραφικού συστήματος για την καταγραφή της πληροφορίας. Έτσι θα προκύψουν, βαθμιαία, συλλαβικά συστήματα γραφής (κατά πολύ οικονομικότερα και αποτελεσματικότερα), για να οδηγηθούμε, στα τέλη της δεύτερης και στις αρχές της πρώτης προχριστιανικής χιλιετίας, στην ανακάλυψη της αλφαβητικής γραφής». (Α.-Φ. Χριστίδης, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών - Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2005). Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι και Αιγύπτιοι «Πολλά από τα πρώτα γραπτά κείμενα εί-

ναι συμβόλαια αγοράς, αποδείξεις παραλαβής και λογαριασμοί... Αυτό που ήταν μια απλή καταγραφή σε αρχεία και αφορούσε τον αριθμό των ζώων σε ένα κοπάδι, την ποσότητα της σοδειάς, τις ημέρες εργασίας, το μοίρασμα της τροφής και το εμπόριο των σκλάβων, ξεκίνησε πολύ νωρίς στα αρχεία των ναών των Σουμέριων. Στο πέρασμα των αιώνων έγινε ένα από τα πιο σημαντικά ντοκουμέντα που μας παρέχουν πληροφορίες για τις αγορές και τις πωλήσεις, όπως και τα οικονομικά πρακτικά των Σουμέριων. Εκατοντάδες χιλιάδες πήλινες πλάκες που βρέθηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων 100 χρόνων μας επιτρέπουν να εξετάσουμε τα οικονομικά μιας χώρας της οποίας η ιστορία μας είναι γνωστή μόνον αποσπασματικά και χωρίς να μπορούμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα για τις ακριβείς χρονολογίες... Σύντομα ήταν σε θέση να γνωρίζουν ότι η απλή αρίθμηση σε καταλόγους δεν ήταν αρκετή για να συλλάβουν όλους τους τομείς της οικονομίας. Έτσι άρχισαν να κρατούν λογιστικά βιβλία για να μπορούν να γνωρίζουν με λεπτομέρειες τα πάντα σε όλους τους τομείς της οικονομίας και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για το εμπόριο, που είχε ήδη ξεκινήσει με άλλες εμπορικές πόλεις της χώρας και με εμπορικά κέντρα του εξωτερικού» (Helmut Uhlig, Οι Σουμέριοι: Ένας λαός στις απαρχές της ιστορίας, μτφρ. Μαρούλα Κόντη, Κονιδάρης, Αθήνα 2003). «Όλοι οι πολιτισμοί κατέγραψαν με τον ένα ή τον άλλον τρόπο τις εμπορευματικές τους συναλλαγές, ενώ πολλά από τα εξοχότερα τεχνουργήματα της ιστορίας σχετίζονται με την καταμέτρηση. Ο κώδικας Χαμουραμπί, στον οποίο είναι καταγεγραμμένοι 282 νόμοι της Βαβυλώνας και ο οποίος χρονολογείται γύρω στο 1790 π.Χ., περιέχει πολλούς νόμους που σχετίζονται

Σύντομα ήταν σε θέση να γνωρίζουν ότι η απλή αρίθμηση σε καταλόγους δεν ήταν αρκετή για να συλλάβουν όλους τους τομείς της οικονομίας

πτος ήταν ένα πάρα πολύ πλούσιο και τεράστιο σε έκταση βασίλειο. Ήταν λοιπόν απαραίτητο τα πλούτη του βασιλείου αυτού να μετρούνται και να καταγράφονται, όπως επίσης και οι φόροι που πλήρωναν οι άνθρωποι στον βασιλιά, ανάλογα με αυτά που κέρδιζαν από τη δουλειά τους. Η μέτρηση και η καταγραφή των αγαθών και των φόρων ήταν δουλειά των γραφέων [...] Σε μία χώρα, λοιπόν, όπου τα πάντα καταγράφονταν, η δουλειά του γραφέα αποτελούσε μεγάλη εξασφάλιση και είχε ιδιαίτερο κύρος. Οι γραφείς ήταν καλά πληρωμένοι δημόσιοι υπάλληλοι και πολλοί απ’ αυτούς βρίσκονταν στην κορυφή της αιγυπτιακής κοινωνίας. Μερικοί τίτλοι πολύ υψηλόβαθμων γραφέων την εποχή που βασίλευε η δυναστεία των φαραώ με το όνομα Ραμσής, ήταν οι εξής: “οι γραφείς των βιβλίων της βασιλικής βιβλιοθήκης”, “οι βασιλικοί γραφείς”, “ο ανώτατος γραφέας των πινακίων του ανωτάτου δικαστηρίου” και “γραφείς των φόρων”. Ο ουσιαστικός λόγος, για τον οποίο οι γραφείς θεωρούνταν τόσο σπουδαία πρόσωπα ήταν τα ιερογλυφικά, η γραπτή γλώσσα των αρχαίων Αιγυπτίων, που απαιτούσε μεγάλη καλλιτεχνική δεξιοτεχνία [...]. Το σχολείο ιερογλυφικών Το πρόγραμμα ήταν αυστηρό και η πειθαρχία σκληρή. Οι δάσκαλοι δεν δίσταζαν να δέρνουν τους μαθητές τους και να τους τιμωρούν με περιορισμό κάθε φορά που εκείνοι τεμπέλιαζαν ή δεν προσπαθούσαν αρκετά. Τα λόγια του δασκάλου-γραφέα Αμένμωση στους μαθητές του είναι χαρακτηριστικά: “Γράφε με το χέρι σου, κουβέντιαζε με πιο σοφούς από εσένα... Γίνεσαι πιο δυνατός με το να εξασκείσαι κάθε μέρα... Μία μέρα μόνο να αμελήσεις, θα τις φας. Το αυτί του νέου είναι στην πλάτη του. Δεν ακούει παρά εκείνον που τον δέρνει”.

Ένας άλλος τρόπος για να ενθαρρύνουν, αυτή τη φορά, οι δάσκαλοι τους μαθητές ώστε να αντέξουν τη δύσκολη εκπαίδευση του γραφέα, ήταν με το να τους απαριθμούν τα πλεονεκτήματα του επαγγέλματος: “Δεν υπάρχει γραφέας που να πεινάει... Ο γραφέας εποπτεύει τη δουλειά των άλλων. Δεν πληρώνει φόρους”» (http://www. mikrosanagnostis.gr/thema_16.asp). ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ 10000 έως 8000 π.X. [Εμφάνιση της γεωργίας] Πριν από τη γεωργία, οι άνθρωποι είχαν ομαδοποιηθεί σε φύλα (δηλαδή διευρυμένες οικογένειες) και περιπλανώνταν. Μετά τη γεωργία, ομαδοποιήθηκαν σε πόλεις όπου έμεναν μόνιμα... Από τη στιγμή που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται η πόλη-κράτος και είχε ήδη επιτευχθεί ένας λογικός βαθμός ασφάλειας, οι κάτοικοι της πόλης απέκτησαν την ικανότητα να παράγουν περισσότερη τροφή από όση μπορούσαν εύκολα να καταναλώσουν, αν εργάζονταν όλοι στα χωράφια. Έτσι έγινε δυνατόν μερικοί άνθρωποι να μην εργάζονται ως γεωργοί, αλλά να ασχολούνται με άλλα είδη χρήσιμης εργασίας. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να ήταν τεχνίτες, ειδικευμένοι στην κατασκευή εργαλείων και κοσμημάτων· ορισμένοι άλλοι μπορεί να ήταν στρατιώτες ή έμποροι ή επόπτες. Έκαναν τη δουλειά τους παίρνοντας ως αντάλλαγμα τρόφιμα, ενώ οι γεωργοί πλήρωναν με τρόφιμα τις υπηρεσίες αυτών των ειδικών... 6000 έως 4000 π.X. Στη διάρκεια εκείνης της περιόδου ένας νέος λαός, οι Σουμέριοι, άρχισε να διεισδύει στην κοιλάδα του Τίγρη και του Ευφράτη. Στην περιοχή αυτή (Μεσοποταμία) ο πολιτισμός είχε κάνει τα πρώτα του βήματα 3.000 χρόνια πριν να εμφανιστούν οι Σου-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

με την καταμέτρηση. Λόγου χάριν, ιδού ο νόμος 104: “Εάν ο έμπορος έχει δώσει στον αντιπρόσωπό του καλαμπόκι, μαλλί, λάδι ή οποιοδήποτε άλλο αγαθό προς διακίνηση, ο αντιπρόσωπος θα καταγράψει την τιμή και θα την παραδώσει στον έμπορο. Ο αντιπρόσωπος θα λάβει σφραγισμένο υπόμνημα για την τιμή, το οποίο θα δώσει στον έμπορο”» (Jane Gleeson-White, ό.π.) «Όλοι οι κοινωνικοί τομείς τους οποίους μόλις αναλύσαμε –οι ναοί, τα ανάκτορα (ή τα βασιλικά αξιώματα γενικά), το karum και η πλούσια επιχειρηματική ελίτ– χρησιμοποιούσαν τους γραφείς. Ο κύριος σκοπός ήταν να εγγυώνται την ομαλή λειτουργία του γραφειοκρατικού ελέγχου, να καταγράφουν συναλλαγές, να κρατούν λογιστικά, να γράφουν συμβόλαια και νομικές αποφάσεις και να συντηρούν το σύστημα εκπαίδευσης στη σφηνοειδή γραφή» (Gwendolyn Leick, Οι Βαβυλώνιοι, μτφρ. Ελένη Αστερίου, Οδυσσέας, Αθήνα 2007). Στην Αίγυπτο φαίνεται ότι δημιουργός του λογιστικού ελέγχου υπήρξε το κράτος, δηλαδή οι φαραώ, με σκοπό τον έλεγχο των συγκομιδών δημητριακών. Η βάση της οικονομίας στην Αίγυπτο ήταν η γεωργία. Βασιλικοί υπάλληλοι παρακολουθούσαν τις γεωργικές εργασίες και συγκέντρωναν από τη συγκομιδή το ποσοστό που ανήκε στον φαραώ. Το εμπόριο βασιζόταν στην εξαγωγή του πλεονάσματος των παραγόμενων στην Αίγυπτο αγαθών, όπως δημητριακών, παπύρου ή πρώτων υλών, όπως χρυσού, και στην εισαγωγή υλών που έλειπαν από τη χώρα, όπως ξυλείας, χαλκού, αργύρου κ.ά. Η διοίκηση είχε ανάγκη από μορφωμένους πολίτες και με ειδικές γνώσεις, όπως οι γραφείς (http://ebooks. edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGLA102/45/308,1284/). «Ένας γραφέας στην αρχαία Αίγυπτο ήταν πολύ σημαντικό πρόσωπο. Η Αίγυ-

ACCOUNTANCY GREECE.25

Γράφε με το χέρι σου, κουβέντιαζε με πιο σοφούς από εσένα... Γίνεσαι πιο δυνατός με το να εξασκείσαι κάθε μέρα... Μία μέρα μόνο να αμελήσεις, θα τις φας. Το αυτί του νέου είναι στην πλάτη του. Δεν ακούει παρά εκείνον που τον δέρνει Δάσκαλος-γραφέας Αμένμωσης μέριοι στην περιοχή, αλλά οι τελευταίοι πήραν τη σκυτάλη και προχώρησαν πολύ περισσότερο. Ήταν οι πρώτοι που ανέπτυξαν αυτό που θα μπορούσε να ονομασθεί «ανώτερος» πολιτισμός. Περί το 4000 π.X. οι Σουμέριοι ίδρυσαν την πόλη Oυρ στις εκβολές του Ευφράτη. 3500 έως 3000 π.X.: Γραφή και ιστορία Στη Σουμερία, όπου είχε δημιουργηθεί ο πιο ανεπτυγμένος και σύνθετος πολιτισμός του κόσμου την εποχή εκείνη, η ζωή ήταν επίσης πιο περίπλοκη. Οι άνθρωποι έπρεπε να κρατούν λογαριασμούς για τα σιτηρά που παρήγαν, για τις ποσότητες που αντάλλασσαν, για τα άλλα αγαθά που κατασκεύαζαν και για τις ποσότητες που έδιναν στο κοινό ταμείο (τους «φόρους»). Με την πάροδο του χρόνου, γινόταν όλο και πιο δύσκολο να συγκρατούν όλα αυτά τα στοιχεία στο μυαλό τους και έτσι προέκυψε η ανάγκη να εξευρεθεί ένας τρόπος να τα σημειώνουν. O καθένας μπορεί να σκεφθεί έναν τρόπο να κάνει στο χώμα ένα σημάδι, λόγου χάριν, για κάθε καλάθι γεμάτο φρούτα και μετά να μετρά τα σημάδια για να δει πόσα καλάθια έχουν παραδοθεί. Όταν η μνήμη κουραζόταν, χρησιμοποιούσαν, πράγματι, τέτοια σημάδια· και οι Σουμέριοι είναι οι πρώτοι που άρχισαν την πρακτική αυτή λίγο μετά το 3500 π.X. Διαφορετικά σημάδια μπορούσε να γίνουν για αριθμούς διαφόρου μεγέθους και έτσι δεν ήταν απαραίτητο να υπάρχουν πάρα πολλά σημάδια της μονάδας για να μετρηθούν. Οι Σουμέριοι επινόησαν ένα σύστημα αρίθμησης που βασιζόταν στο 12, το 60 και το 360, επειδή οι αριθμοί αυτοί ήταν εύκολο να μοιραστούν σε πολλά ίσα μέρη με ποικίλους τρόπους, πράγμα που μείωνε τις πιθανότητες να έχουν κλάσματα. Aπό το 3100 π.X. οι Σουμέριοι είχαν επινοήσει ένα σύστημα γραφής με το οποίο μπορούσαν να γνωστοποιήσουν ό,τι ήθελαν να πουν. Ήταν το πρώτο σύστημα γραφής στον κόσμο. Οι

Σουμέριοι σημείωναν τα σημάδια της γραφής τους χαράσσοντάς τα με μια αιχμηρή γραφίδα υπό γωνία πάνω σε μαλακό πηλό. Μετά έψηναν τον πηλό και έτσι η γραφή τους έμενε μόνιμα. Τα σημάδια αυτά, που έμοιαζαν με σφήνες, έδωσαν και το όνομα της γραφής των Σουμερίων: σφηνοειδής γραφή. Έτσι δημιουργήθηκε μια μικρή και εξαιρετικά εκτιμώμενη τάξη ανθρώπων, οι «γραφείς», που ήξεραν να διαβάζουν και να γράφουν για τις πλατιές μάζες του πληθυσμού. H γραφή επέφερε μια τεράστια διαφορά. Ήταν ένα είδος «κρυσταλλωμένου» λόγου. Αν αντιγράφονταν προσεκτικά, τότε, όπως και τώρα, τα γραπτά έμεναν για πάντα και μάλιστα σε μορφή ακριβέστερη από την ανάμνηση των προφορικών λόγων. Αυτό σήμαινε ότι κάθε γενεά μπορούσε να αφομοιώσει, με μεγαλύτερη ακρίβεια και πιο γρήγορα, τη συσσωρευμένη πείρα και τη σοφία των προηγούμενων γενεών. Έτσι επιταχύνθηκε ο ρυθμός της προόδου. Με άλλα λόγια, η ιστορία του ανθρώπου αρχίζει με τους Σουμερίους, όχι πολύ πριν από το 3000 π.X. Γύρω στο 3000 π.X., οι άνθρωποι μιας ομάδας που ονομάζονταν Aκκάδιοι, υιοθέτησαν στοιχεία του πολιτισμού των Σουμερίων. Yιοθέτησαν, λόγου χάριν, το σύστημα της γραφής και το τροποποίησαν για να το κάνουν κατάλληλο για τη γλώσσα τους. H περιοχή αυτή, μετά το 3000 π.X., ονομάζεται μερικές φορές, για τον λόγο αυτό, «Σουμερία - Aκκαδία». H Αίγυπτος παρέλαβε γρήγορα την ιδέα της γραφής από τους Σουμερίους, αλλά επινόησε ένα διαφορετικό σύνολο συμβόλων, περίπλοκο όσο και η σφηνοειδής γραφή. H αιγυπτιακή γραφή ονομάζεται ιερογλυφική. H αιγυπτιακή γραφή χαρασσόταν πάνω σε ένα λεπτό φύλλο κατασκευασμένο από την ψίχα του κορμού του παπύρου. Μετά το 2000 π.X., οι Σουμέριοι άρχισαν γρήγορα να παρακμάζουν και απομακρύνθηκαν από το προσκήνιο της ιστορίας. Νέοι

εισβολείς κατέλαβαν τα εδάφη της κοιλάδας των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, υιοθετώντας τον σουμερικό πολιτισμό, στον οποίο προσέθεταν μερικά στοιχεία του δικού τους. Ένα φύλο γνωστό ως «Aμορίτες», που μιλούσε μια σημιτική γλώσσα, κατέλαβε μια μικρή ακκαδική πόλη η οποία ονομαζόταν Μπαμπ-Iλούμ (που σημαίνει στην ακκαδική γλώσσα «Πύλη του Θεού»), γύρω στο 1800 π.X. και την έκαναν πρωτεύουσά τους. Από τη χρονολογία αυτή αρχίζει για την Μπαμπ-Iλούμ μια λαμπρή περίοδος που διήρκεσε 1.500 χρόνια. Οι Έλληνες την ονόμασαν, αργότερα, Βαβυλώνα και η περιοχή που ήταν γνωστή ως Σουμερία επί 3.000 χρόνια μετονομάστηκε σε Βαβυλωνία. Το 1728 π.X., ο Xαμουραμπί (πέθανε το 1686 π.X.) έγινε βασιλιάς στη Βαβυλώνα και επεξέτεινε την εξουσία του σε όλη τη Βαβυλωνία. O Xαμουραμπί έχει μείνει στην ιστορία κυρίως χάρις σε μια λίθινη στήλη που έχει διασωθεί και χρονολογείται από τη βασιλεία του. Στη στήλη αυτή έχει χαραχθεί ένας νομοθετικός κώδικας. Αρχικά, νόμοι μιας κοινωνίας ήταν τα έθιμα και οι παραδόσεις της. Οι άνθρωποι κατέφευγαν στους πιο ηλικιωμένους και ζητούσαν την καθοδήγησή τους για το ποια πρέπει να είναι αυτά τα έθιμα και παραδόσεις. Ωστόσο, η δυσαρέσκεια μεγάλωνε, μαζί με την υποψία ότι εκείνοι που είχαν την εξουσία «θυμούνταν» τους νόμους όπως τους συνέφερε κάθε φορά. Έτσι γεννήθηκε η απαίτηση να υπάρξει ένας γραπτός νομοθετικός κώδικας· και ο «Kώδικας του Xαμμουραμπί» είναι το παλαιότερο γνωστό δείγμα γραπτής νομοθεσίας και, ασφαλώς, η παλαιότερη νομοθεσία που καταγράφηκε τόσο αναλυτικά. (Isaac Asimov, Το χρονικό του κόσμου. Η ιστορία του κόσμου από τη μεγάλη έκρηξη ως τη σύγχρονη εποχή, μτφρ. Nικηφόρος Σταματάκης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2002).

“We’re bringing in BDO. The partner’s already on it.” People who know, know BDO

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

In today’s rapidly evolving regulatory environment, knowledgeable and proactive guidance is more important than ever. BDO’s partner-led audit teams draw on global resources and deep industry sector knowledge to help clients navigate change, bolster investor confidence, and build value.

ACCOUNTANCY GREECE.25

▲ Eπιχειρηματικότητα

SME Assembly 2016: Μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Γ Ευρώπη, σε δύο ταχύτητες Μαρία Ακριβού Δημοσιογράφος

ια ακόμα μια χρονιά οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έδωσαν το παρών στο καθιερωμένο ραντεβού τους στον μεγαλύτερο θεσμό που προάγει την επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη, το SME Assembly. Από τις 23-25 Νοεμβρίου νέοι επιχειρηματίες διασταύρωσαν τα «ξίφη» τους στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας για μια θέση στην επιχειρηματική «σκακιέρα» της γηραιάς ηπείρου, διεκδικώντας τόσο την προσοχή κρατικών φορέων όσο και τη χρηματοδότηση επενδυτικών funds που αναζητούν καινοτόμες ιδέες, με προοπτική, για να τοποθετήσουν τα χρήματά τους. Θεσμικοί, οικονομολόγοι, ακαδημαϊκοί, κυβερνητικά στελέχη και άνθρωποι της αγοράς συνέθεταν το κοινό, μπροστά στο οποίο παρουσίασαν τη δραστηριότητά τους start ups και ΜμΕ από όλα τα σημεία της Ευρώπης, το οποίο με την ψήφο του έδωσε την ευκαιρία σε όσες ιδέες ξεχώρισαν να δικτυωθούν και να συμμετάσχουν σε αντίστοιχους διεθνείς

αλλά ο τελικός νικητής προέκυπτε κάθε φορά από την ψήφο του κοινού, που επιδοκίμαζε ή αποδοκίμαζε τις επιχειρηματικές προτάσεις. Τι διδαχθήκαμε από το SME Assembly 2016 Τα ερωτήματα που έθεσαν, στην πλειονότητά τους, οι κριτές στους διαγωνιζόμενους αφορούσαν κυρίως τις αγορές στις οποίες στοχεύουν, ποια είναι η στρατηγική που ακολουθούν, ώστε η επιχείρησή τους να μεγαλώσει, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και ποια κανάλια διανομής χρησιμοποιούν για την προώθηση των προϊόντων ή των αντίστοιχων υπηρεσιών τους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η ομιλία που πραγματοποίησε στέλεχος της Mojo Capital. Αντιπαραβάλλοντας την Ευρώπη με την Αμερική, κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι Ευρωπαίοι είναι περισσότερο απαισιόδοξοι σε θέματα χρηματοδότησης σε σχέση με τους Αμερικάνους, που

έχουν ανεπτυγμένη την επιχειρηματική κουλτούρα, και όχι άδικα αφού η δυσκολία του να κερδίσει κανείς την εμπιστοσύνη υποψηφίων πελατών και συνεργατών μεγαλώνει στην Ευρώπη των γεωγραφικών, νομικών και πολιτιστικών διαφορών, στο εσωτερικό της οποίας απουσιάζει παντελώς η έννοια της κοινής επιχειρηματικής αγοράς. Η λύση, όπως είπε, θα προκύψει από τη διαφοροποίηση, αλλά και την ικανότητα μετουσίωσης των προκλήσεων σε ευκαιρίες. Στο ίδιο πάνελ βρέθηκε και εκπρόσωπος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της Εσθονίας, ο οποίος μίλησε για το success story της χώρας, που λόγω ευνοϊκού φορολογικού καθεστώτος έχει καταφέρει να προσελκύσει πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες. Όπως είπε, πέρα από τη μείωση της γραφειοκρατίας, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Εσθονία υιοθετούν ολοένα και περισσότερο την πρακτική τού να δουλεύει ο κόσμος από το σπίτι, αφού έχει αποδειχθεί στην πρά-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

διαγωνισμούς. Στόχος του SME Assembly, που φέτος συμπλήρωσε 5 χρόνια ζωής, είναι να διαδώσει τρόπους και πρακτικές που θα μπορέσουν να οδηγήσουν στη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής «Silicon Valley», προκειμένου να ενισχυθούν οι τοπικές οικονομίες και οι εμπορικοί δεσμοί μεταξύ των κρατών μελών, αλλά και να δημιουργηθούν επιχειρηματικά «οχήματα» που θα συμβάλλουν στην επέκταση νέων επιχειρήσεων σε διεθνείς αγορές εκτός Ευρώπης. Εταιρικές παρουσιάσεις, workshops και b2b συναντήσεις είχαν την τιμητική τους, ενώ σε ένα μεγάλο ρινγκ που καταλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της σκηνής, νέοι επιχειρηματίες «πάλεψαν» μπροστά στο κοινό για να πείσουν για τη δυναμική της εταιρείας τους και την καινοτομία της ιδέας τους, έτσι ώστε να αποκτήσουν αναγνωρισιμότητα αλλά και χρηματοδότηση. Το πιο σημαντικό ήταν ότι οι κριτές έκαναν μεν τις ερωτήσεις,

ACCOUNTANCY GREECE.25

ξη ότι οι εργαζόμενοι κερδίζουν πολύτιμο χρόνο και είναι συνάμα πιο παραγωγικοί. Πρόσθεσε δε πως για να προσελκύσει μια χώρα ταλέντα πρέπει να είναι σε θέση να απλοποιήσει τις διαδικασίες που απαιτούνται για τη δραστηριοποίηση μιας εταιρείας, ενώ ζωτικής σημασίας είναι οι πολίτες της να έχουν διεθνή εκπαίδευση. Εξίσου σημαντικό όμως είναι οι χαράσσοντες την οικονομική - επιχειρηματική πολιτική να είναι σε θέση να κρίνουν πότε μια πολιτική αποβαίνει μη αποτελεσματική και να την σταματούν άμεσα, ώστε να αποφευχθούν «παρασιτικές» επιχειρήσεις με περιορισμένο χρόνο ζωής. Με δεδομένο ότι ζούμε σε μια εποχή που τα πράγματα αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς και το οικοδόμημα της Ενωμένης Ευρώπης υφίσταται κλυδωνισμούς, δεν έλειψαν και ερωτήσεις αναφορικά με το πώς το Brexit αναμένεται να επηρεάσει τους εμπορικούς δεσμούς μεταξύ χωρών που παρέχουν φορολογικά κίνητρα σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη Βρετανία ενώ διατηρούν αλλού τη φορολογική τους έδρα. Η απάντηση ήταν πως δεν έχει παρατηρηθεί αλλαγή του κλίματος και πως το γεγονός ότι πολυεθνικοί κολοσσοί, όπως η Google, που πριν από λίγες ημέρες ανακοίνωσε επενδύσεις στην περιοχή του King’s Cross στο Λονδίνο, αποδεικνύουν την ψήφο εμπιστοσύνης που υπάρχει. Άρωμα Κρήτης στην καρδιά της Μπρατισλάβα Στο SME Assembly 2016, μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε συνεργασία με την σλοβάκικη Προεδρία, που

έχει τεθεί επικεφαλής του Συμβουλίου της Ε.Ε. για το τρέχον εξάμηνο, το Επιμελητήριο Ηρακλείου διακρίθηκε για την ιδέα του να τοποθετήσει τοπικά προϊόντα στα ξενοδοχεία του νησιού, φέρνοντας κοντά ντόπιους παραγωγούς του πρωτογενούς τομέα με τους ξενοδόχους της Κρήτης. Έπειτα από πέντε χρόνια δράσης, ο αριθμός των b2b συναντήσεων που κλείνονται μεταξύ παραγωγών και ξενοδόχων κυμαίνεται, ανά χρονιά, μεταξύ 7.500 και 12.000 ραντεβού! Το Επιμελητήριο Ηρακλείου κάνει το mix & match, χωρίς κόστος για τα μέλη του, καθορίζοντας, με στοχευμένα ραντεβού, ποιος παραγωγός θα μιλήσει με συγκεκριμένους ξενοδόχους που έχουν εκφράσει την επιθυμία για τοποθέτηση συγκεκριμένων παραδοσιακών προϊόντων στην επιχείρησή τους. Τα οφέλη από μια τέτοια συνέργεια είναι πολλαπλά και για τις δύο πλευρές. Οι μεν ξενοδόχοι πετυχαίνουν καλύτερες τιμές στις παραγγελίες τους, οι δε παρα-

γωγοί μαθαίνουν να γίνονται περισσότερο ανταγωνιστικοί και να πουλούν με ορθότερο τρόπο τα προϊόντα τους, τα οποία σπεύδουν να πιστοποιήσουν με ISO. Επιπρόσθετα, με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η προβολή της τοπικής κουζίνας του νησιού και δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες έτσι ώστε τα τοπικά προϊόντα να αποκτήσουν εξωστρεφή χαρακτήρα και να τοποθετηθούν σταδιακά στις αγορές του εξωτερικού. Σημειώνεται πως στα European Enterprise Promotion Awards 2016, στα οποία κατατέθηκαν 57 επιχειρηματικές ιδέες, το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε στη Σουηδία. Τα άλλα έξι έργα, που κέρδισαν στην κατηγορία τους, προέρχονταν από τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Πορτογαλία, τη Φινλανδία, τη Σερβία και την Ολλανδία. Η χώρα μας, μαζί με τη Λετονία και την Ιρλανδία, έλαβε ειδική μνεία από την κριτική επιτροπή των European Enterprise Promotion Awards 2016, η οποία αποτελείται από επτά εκ-

Εδραιώνεται το μοντέλο της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων Μπορεί η νεοφυής επιχειρηματικότητα και οι πολιτικές στήριξής της να βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του SME Assembly 2016, ωστόσο, τα βλέμματα όλων στράφηκαν στην παρουσίαση της έρευνας που εκπόνησε η Ε.Ε. αναφορικά με τις επιδόσεις των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο σύνολο της ευρωπαϊκής οικονομίας. Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι οι ευρωπαϊκές ΜμΕ επέδειξαν υψηλό βαθμό ανθεκτικότητας για το 2015, ενώ στα επιμέρους μεγέθη παρουσίασαν σημαντική βελτίωση. Συγκεκριμένα, μέσα στο 2015 αυξήθηκε ο αριθμός των ΜμΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 1,6%, όπως επίσης η συμβολή τους στην απασχόληση (1,5%) και την παραγόμενη προστιθέμενη αξία (5,7%).

Κακά μαντάτα για το ελληνικό επιχειρείν Σε ,τι αφορά τη χώρα μας, η Ε.Ε. χτύπησε το καμπανάκι, επισημαίνοντας τους κινδύνους που συνεπάγεται το ασταθές

οικονομικό περιβάλλον για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των ΜμΕ. Μπορεί η γενική οικονομική εικόνα να παραπέμπει σε μια κατάσταση σχετικής σταθεροποίησης της οικονομίας, ωστόσο, οι δείκτες που αφορούν τις πολύ μικρές επιχειρήσεις παρουσιάζουν ένα επιδεινούμενο προφίλ. Σύμφωνα με το SBA factsheet 2016 (που αφορά στο έτος 2015, αλλά ενσωματώνει προσδοκίες και δεδομένα για το 2016-17), οι πολύ μικρές επιχειρήσεις εκδηλώνουν επιδεινούμενες επιδόσεις συνεισφοράς στην εθνική οικονομία. Συγκεκριμένα, το 2015 η προστιθέμενη αξία στο σύνολο της οικονομίας εμφάνισε συρρίκνωση κατά 35% σε σχέση με το 2008, ενώ η απασχόληση μειώθηκε αντίστοιχα κατά 22%. Οι προοπτικές για το 2017 παραμένουν αναιμικές, καθώς αναμένεται μείωση 2% στην προστιθέμενη αξία και καμιά μεταβολή στην απασχόληση. Τέλος στους επιμέρους δείκτες αξιολόγησης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η Ελλάδα, παρά τη σχετική πρόοδο των μεταρρυθμίσεων, σημειώνει ασθενικές επιδόσεις στους τομείς των δεξιοτήτων και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ενώ ιδιαίτερα αρνητικοί είναι οι δείκτες στον τομέα πρόσβασης στη χρηματοδότηση, όπου η συγκριτική αξιολόγηση την κατατάσσει στις τελευταίες θέσεις των ΕΕ-28. Από την άλλη, βελτίωση σημειώνεται στους τομείς των δημοσίων συμβάσεων και των κρατικών ενισχύσεων.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

προσώπους της κυβέρνησης, των επιχειρήσεων και του ακαδημαϊκού χώρου από την Ε.Ε.

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης διαθέτουν μεγαλύτερες αντιστάσεις και υπερβαίνουν ταχύτερα και αποτελεσματικότερα τις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης, έναντι των χωρών της περιφέρειας, που κινούνται με χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Όπως επισημάνθηκε από τα στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίζονται στις χώρες της περιφέρειας είναι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, οι μειωμένες επενδύσεις, οι μακροοικονομικές ανισορροπίες και η βίαιη διακοπή λειτουργίας, που συνήθως συνοδεύεται από πτώχευση. Συνολικά, 200.000 επιχειρήσεις βάζουν λουκέτο κάθε χρόνο στην Ε.Ε., γεγονός που συνεπάγεται ετήσια απώλεια 1,7 εκ. θέσεων απασχόλησης. Εξίσου ανησυχητικό είναι και το υψηλό ποσοστό του 50% των νέων επιχειρήσεων που τείνουν να διακόψουν τη δραστηριότητά τους κατά τα πρώτα 5 έτη λειτουργίας, εξαιτίας της υψηλής φορολογίας και του «ανώριμου» επενδυτικού περιβάλλοντος που έχει διαμορφωθεί στους κόλπους της Ευρώπης. Εκτιμάται δε ότι, εάν είχε εφαρμοστεί μέσα στην κρίση η υιοθέτηση ενός γενικού κανόνα για την «εντός τριών ετών ολοκλήρωση της διαδικασίας εκκαθάρισης», τότε θα ήταν εφικτή η διάσωση 594.000 επιχειρήσεων και 2.376.000 θέσεων απασχόλησης.

ACCOUNTANCY GREECE.25

▲ Ερευνα

Ο ΟΟΣΑ: Σχέδιο Δράσης κατά της Διάβρωσης της Φορολογικής Βάσης και Μεταφοράς Κερδών Μαρία Κτενά Transfer Pricing Expert, BDO Greece

Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) μετά από δύο χρόνια διαβουλεύσεων (οι αρχικές προτάσεις είχαν παρουσιαστεί τον Ιούλιο του 2013), στις 5 Οκτωβρίου 2015 δημοσίευσε τις αναθεωρημένες τελικές εκθέσεις για το «Σχέδιο Δράσης κατά της Διάβρωσης της Φορολογικής Βάσης και Μεταφοράς Κερδών», γνωστό πλέον ως BEPS (Base Erosion and Profit Shifting). Το Σχέδιο περιλαμβάνει 15 Δράσεις που αποβλέπουν κυρίως στην καταπολέμηση των στρατηγικών φοροαποφυγής των πολυεθνικών επιχειρήσεων μέσω της μεταφοράς κερδών σε χώρες με ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς. Η πρόταση για τη διεύρυνση της συμμετοχής στο έργο BEPS του ΟΟΣΑ/G20 εγκρίθηκε από τους υπουργούς Οικονομικών των G20 κατά τη συνεδρίασή τους στις 26-27 Φεβρουαρίου, στη Σαγκάη της Κίνας. Επίσης, η εν λόγω πρόταση έγινε ευνοϊκά δεκτή και από τους υπουργούς Οικονομικών των G20 και τους διοικητές Κεντρικών Τραπεζών, κατά τη συνεδρίασή τους στις 14-15 Απριλίου 2016, που πραγματοποιήθηκε στην Ουάσιγκτον. Σημειώνεται ότι η πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής φορολογικών υποθέσεων πραγματοποιήθηκε στο Κιότο της Ιαπωνίας, στις 30 Ιουνίου - 1 Ιουλίου 2016. Από τα 15 Σχέδια Δράσης (Action Plans), τα τέσσερα (8, 9, 10 και 13) αφορούν το πεδίο των ενδοομιλικών συναλλαγών

Action Plan 8-10: Ευθυγραμμίζοντας τα αποτελέσματα του Transfer Pricing με την πραγματική δημιουργία αξίας (Aligning Transfer Pricing Outcomes with Value Creation) Action Plan 8: Άυλα Περιουσιακά Στοιχεία Το Σχέδιο Δράσης 8, το οποίο αναφέρεται στη διαχείριση των άυλων περιουσιακών στοιχείων, εμπλουτίζεται και ενισχύεται με τις κάτωθι διευκρινίσεις/οδηγίες: - Εντοπίζεται η σύνδεση του οικονομικού οφέλους με την επιτελούμενη εκείνη λειτουργία που σχετίζεται με την ανάπτυξη, διατήρηση, προστασία και εκμετάλλευση του άυλου περιουσιακού στοιχείου, καθώς και με την ανάληψη του κινδύνου που συνδέεται με αυτές τις λειτουργίες. - Παρέχονται σαφείς οδηγίες για τον καθορισμό οικονομικού αποτελέσματος σύμφωνα με την αρχή των ίσων αποστάσεων, στην περίπτωση χρηματοδότησης για την ανάπτυξη ενός άυλου περιουσιακού στοιχείου. Επιπλέον, η σύνδεση οικονομικού οφέλους με την άσκηση του ελέγχου πάνω στον κίνδυνο που αναλαμβάνει η οι-

κονομική οντότητα (control over the risk assumed) καθίσταται αναγκαία. - Παρέχονται σαφείς οδηγίες σχετικά με τις μεθόδους αποτίμησης. Οι βάσεις δεδομένων δεν είναι πάντα κατάλληλες για την τεκμηρίωση των συναλλαγών άυλων περιουσιακών στοιχείων και γίνεται αναφορά σε νέες τεχνικές αποτίμησης, καλύτερα εφαρμόσιμες. - Παρέχονται σαφείς οδηγίες για την αποτίμηση των «Hard-to-value intangibles» (HTVI): Η αξιολόγηση του οικονομικού οφέλους θα γίνεται βάσει της εκ των υστέρων απόδειξης (ex post) και όχι της εκ προτέρων απόδειξης (ex ante), που ενδεχομένως βασίζεται σε προβλέψεις μελλοντικών ταμειακών ροών χαμηλής αξιοπιστίας. - Η νομική ιδιοκτησία ενός άυλου περιουσιακού στοιχείου παύει να αποτελεί τον μοναδικό λόγο για δικαίωμα σε οικονομικό όφελος. Πλέον, η νομική κατοχή συνδέεται στενά με τον αναλαμβανόμενο κίνδυνο και την επιτελούμενη λειτουργία, τη χρηματοδότηση και την άσκηση ελέγχου πάνω στην ανάπτυξη, διατήρηση, προστασία και εκμετάλλευση του άυλου περιουσιακού στοιχείου (DEMPE functions). - Παρέχονται πρόσθετες οδηγίες σχετικά με τα Cost Contribution Arrangements (CCAs): Η προσδοκία αμοιβαίου οικονομικού οφέλους και η άσκηση ελέγχου (δυνατότητα λήψης απόφασης) στον αναλαμβανόμενο κίνδυνο ορίζονται πλέον ως προαπαιτούμενα συμμετοχής σε CCAs.

Οι επιμέρους αξίες της συνεισφοράς των συμμετεχόντων σε CCA θα πρέπει να είναι σε αναλογία με τα αναμενόμενα οφέλη της CCA. Η αποτίμηση της επιμέρους αξίας (value) συνεισφοράς γίνεται βάσει είτε της προϋπάρχουσας αξίας (pre-existing value) είτε της τρέχουσας συνεισφοράς (current contribution). Γενικά, ισχύει ότι οι συνεισφορές αποτιμώνται βάσει της αξίας, αλλά υπάρχει περίπτωση μια τρέχουσα συνεισφορά (π.χ. μια τρέχουσα δραστηριότητα R&D που συνεισφέρει μία ή περισσότερες συνδεδεμένες εταιρείες ενός ομίλου) να αποτιμάται στο κόστος (at cost). Action Plan 9: Κίνδυνοι και κεφάλαιο Το Σχέδιο Δράσης 9, το οποίο αναφέρεται στους κινδύνους (Risks) και το κεφάλαιο (Capital), εμπλουτίζεται και ενισχύεται με τις κάτωθι διευκρινίσεις/οδηγίες: - Αναδεικνύεται πλέον η μεγάλη σημασία της ακριβούς οριοθέτησης της πραγματικής συναλλαγής, μέσω της ανάλυσης της σχέσης μεταξύ των συνδεδεμένων μερών βάσει συμβάσεων και της πραγματικής συμπεριφοράς μεταξύ τους. - Τo «κλειδί» στην εξακρίβωση της οριοθέτησης της πραγματικής συναλλαγής είναι το κατά πόσον η ελεγχόμενη συναλλαγή είναι εμπορικά ορθολογική (δηλαδή κατά πόσον θα πραγματοποιούνταν από ανεξάρτητα μέρη κάτω από ίδιες οικονομικά συνθήκες) και όχι το κατά πόσον η εν λόγω (ελεγχόμενη) συναλλαγή πραγματο-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

(Transfer Pricing), σε μια προσπάθεια διασφάλισης ότι τα αποτελέσματα της μεταφοράς κερδών είναι σύμφωνα με την παραγόμενη προστιθέμενη αξία. Οι τροποποιήσεις ανά Δράση παρουσιάζονται συνοπτικά κάτωθι:

ACCOUNTANCY GREECE.25

ποιείται και από ανεξάρτητα μέρη. - Παρέχονται λεπτομερείς οδηγίες για την ανάλυση κινδύνου (Risk analysis) ως βασικό στοιχείο της λειτουργικής ανάλυσης, το οποίο περιλαμβάνει την αναγνώριση των οικονομικά σημαντικών κινδύνων (κατηγοριοποίηση κινδύνων) και την κατανομή των κινδύνων βάσει επιτελούμενων λειτουργιών (έγγραφες συμβάσεις). Ειδικότερα, η συνδεδεμένη εταιρεία που αναλαμβάνει έναν κίνδυνο οφείλει να ασκεί έλεγχο (και να αποφασίζει) για τον κίνδυνο, καθώς και να διαθέτει τη χρηματοοικονομική δυνατότητα κάλυψης αυτού. - Ειδικότερα, μια εταιρεία μέλος ενός ομίλου η οποία αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση των υπόλοιπων εταιρειών μελών χωρίς να έχει κάποια άλλη δραστηριότητα και δεν ασκεί τον έλεγχο του οικονομικού κινδύνου της χρηματοδότησης (capital risk), αποκομίζει τα ίδια οφέλη με εκείνα που θα αποκόμιζε αν δεν είχε καμία δραστηριότητα (no more than a risk-free return). Action Plan 10: Ενδοομιλικές συναλλαγές υψηλού κινδύνου Το Σχέδιο Δράσης 10, το οποίο αναφέρεται στις συναλλαγές υψηλού κινδύνου, εμπλουτίζεται και ενισχύεται με τις κάτωθι διευκρινίσεις/οδηγίες: - Σχετικά με τις υπηρεσίες χαμηλής προστιθέμενης αξίας μεταξύ επιχειρήσεων ενός ομίλου (Low value-adding intra-group services): επιχειρείται σαφής ορισμός και καθορισμός των χαρακτηριστικών αυτών των υπηρεσιών (οι υποστηρικτικές υπηρεσίες δεν ανήκουν στις κύριες δραστηριότητες της επιχείρησης, καθώς δεν χρησιμο-

ποιούν σημαντικά άυλα περιουσιακά στοιχεία και είναι χαμηλού κινδύνου). Επιπλέον, εισάγεται η μέθοδος της απλοποιημένης προσέγγισης (Simplified approach) για τον καθορισμό της τιμής χρέωσης υπηρεσιών χαμηλής προστιθέμενης αξίας, σύμφωνα με την αρχή των ίσων αποστάσεων (υπολογισμός σε ετήσια βάση του συνολικού κόστους των υπηρεσιών, χρήση κλειδιών επιμερισμού - allocation keys, εισαγωγή σταθερού 5% mark up). - Παρέχεται καθοδήγηση στην εφαρμογή της μεθόδου Profit split: προσδιορίζονται οι συνθήκες για την καταλληλόλητα της μεθόδου και πραγματοποιούνται περαιτέρω εργασίες για την ανάπτυξη τεχνικών προσέγγισης σε περιπτώσεις που ο αριθμός συγκρίσιμων εταιρειών είναι αρκετά περιορισμένος. - Παρέχονται πρόσθετες οδηγίες σχετικά με τις συναλλαγές εμπορευμάτων (Commodities): Η μέθοδος της συγκρίσιμης μη ελεγχόμενης τιμής (CUP) ορίζεται ως η πλέον κατάλληλη μέθοδος τεκμηρίωσης συναλλαγών εμπορευμάτων. Επιπλέον, εισάγεται για πρώτη φορά η χρήση του «Quoted Price» ως σημείου αναφοράς για τον καθορισμό της τιμής ίσων αποστάσεων για την ελεγχόμενη συναλλαγή. Γίνεται σαφής προσδιορισμός των οικονομικών χαρακτηριστικών μεταξύ ελεγχόμενων και μη συναλλαγών και πραγματοποιούνται ενέργειες προσαρμογής για την επίτευξη συγκρισιμότητας. Επιπλέον, υιοθετείται η ημερομηνία της τιμολόγησης (the pricing date) από τις φορολογικές αρχές και τους υπόχρεους, στις περιπτώσεις όπου το «Quoted Price» χρησιμοποιείται ως ση-

μείο αναφοράς για τις συναλλαγές εμπορευμάτων. Τέλος, η επιλογή της τιμής που ίσχυε κατά την ημερομηνία αποστολής των εμπορευμάτων (the shipment date) ορίζεται ως η πλέον αξιόπιστη τιμή, σύμφωνα με την αρχή των ίσων αποστάσεων, στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει επαρκής απόδειξη για την επιλογή της πραγματικής ημερομηνίας τιμολόγησης. Action Plan 13: Οδηγίες για την τεκμηρίωση ενδοομιλικών συναλλαγών και η Έκθεση αναφοράς ανά χώρα (Guidance on Transfer Pricing Documentation & Country-by-Country Report) Τον Σεπτέμβριο του 2014 δημοσιεύθηκε η έκθεση για το Σχέδιο Δράσης 13, η οποία παρείχε στις πολυεθνικές επιχειρήσεις ένα πρότυπο δημοσίευσης πληροφοριών για κάθε χώρα στην οποία δραστηριοποιούνται, σε ετήσια βάση. Το Σχέδιο Δράσης 13 περιλαμβάνει αναθεωρημένους κανόνες που σχετίζονται με τη μεθοδολογία της τεκμηρίωσης των ενδοομιλικών συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων που ανήκουν σε έναν όμιλο, καθώς και την ενσωμάτωση της νέας Έκθεσης αναφοράς ανά χώρα (Country by Country Report - CBC), στο πλαίσιο της υποχρεωτικής γνωστοποίησης στοιχείων μαζί με τον βασικό και τον τοπικό φάκελο τεκμηρίωσης για κάθε συνδεδεμένο μέρος. Επιχειρείται μια τυποποιημένη προσέγγιση στην τεκμηρίωση των συναλλαγών από τις φορολογικές αρχές και τους υπόχρεους: Στο πλαίσιο μιας συντονισμένης προσπάθειας για την ενιαία αντιμετώπιση θεμάτων που σχετίζονται με την τεκμηρίωση των εν-

Σύνταξη αναφοράς ανά χώρα (Country By Country Report) Το Σχέδιο Δράσης 13 προβλέπει την έναρξη τήρησης της Αναφοράς ανά χώρα από την 1η Ιανουαρίου 2016. Η εφαρμογή της τήρησης θα γίνει σταδιακά, καθώς θα χρειαστεί χρόνος κατά τη διαδικασία ένταξης στη φορολογική νομοθεσία κάθε χώρας. Υποχρέωση τήρησης της Αναφοράς ανά χώρα έχουν οι πολυεθνικοί όμιλοι με ενοποιημένο ετήσιο κύκλο εργασιών που ισούται ή υπερβαίνει τα 750 εκ. ευρώ. Η Αναφορά ανά χώρα περιλαμβάνει πληροφορίες για τις εταιρείες του ομίλου σχετικά με τα έσοδα και τα κέρδη και την κατανομή αυτών μεταξύ τους, τους φόρους, τους εργαζόμενους, το κεφάλαιο, τα αδιανέμητα κέρδη, τα ενσώματα και άυλα περιουσιακά, καθώς και πληροφορίες για τη γεωγραφική κατανομή των οικονομικών δραστηριοτήτων του ομίλου. Η Αναφορά περιέχει αναλυτική λίστα με τις επιχειρήσεις που ανήκουν στον όμιλο, καθώς και αντίστοιχες πληροφορίες σχετικά με τα οικονομικά στοιχεία, το αντικείμενο δραστηριότητας, τη φορολογική έδρα για κάθε μια από αυτές. Η Αναφορά ανά χώρα συμβάλλει ουσιαστικά στην προσπάθεια αναγνώρισης της πραγματικής δραστηρι-

ότητας κάθε επιχειρηματικής οντότητας - μέλους ενός ομίλου και τη σύνδεσή της με συγκεκριμένη έδρα φορολογικής δικαιοδοσίας (tax jurisdiction), καθώς και στην πιο σαφή απεικόνιση των οικονομικών δραστηριοτήτων κάθε επιχείρησης - μέλους. Σε αντίθεση με τον βασικό και τοπικό φάκελο, οι οποίοι προσκομίζονται άμεσα στις τοπικές φορολογικές αρχές, η Αναφορά ανά χώρα κατατίθεται στη δικαιοδοσία της φορολογικής κατοικίας στην οποία ανήκει η μητρική εταιρεία του ομίλου. Η Αναφορά ανά χώρα διανέμεται στην έδρα φορολογικής δικαιοδοσίας κάθε επιχείρησης - μέλους, μέσω ενός αυτοματοποιημένου μηχανισμού ανταλλαγής πληροφοριών που έχουν υιοθετήσει οι κυβερνήσεις των χωρών, βασισμένου σε τρία Πρότυπα Συμφωνιών από αρμόδιες αρχές (Competent Authority Agreements), τα οποία περιλαμβάνουν τις πολυμερείς συμβάσεις διοικητικής υποστήριξης σε φορολογικά θέματα, τις διμερείς συμβάσεις φορολογίας και τις συμφωνίες ανταλλαγής φορολογικών πληροφοριών (TIEAs, Tax Information Exchange Agreements). Το Φεβρουάριο του 2015, δημοσιεύτηκε το «Πακέτο εφαρμογής εκθέσεων αναφοράς ανά χώρα» (Country by Country Reporting Implementation Package), το οποίο περιλαμβάνει ένα νομοθεσιακό μοντέλο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τις χώρες για τη διευκόλυνση της υλοποίησης της ανταλλαγής των εκθέσεων αναφοράς ανά χώρα (CbC Reports) μεταξύ των φορολογικών αρχών στις οποίες ανήκουν οι επιχειρήσεις μέλη ενός πολυεθνικού ομίλου.

Το CbC MCAA Το «Πολυμερές πρότυπο συμφωνίας από αρμόδιες αρχές», που θεσπίστηκε για τις εκθέσεις αναφοράς ανά χώρα (CbC Multirateral Competent Authority Agreement, MCAA), έχει στόχο τη θέσπιση κανόνων και διαδικασιών αναγκαίων για τη διευκόλυνση ανταλλαγής των εκθέσεων αναφοράς ανά χώρα, μεταξύ των φορολογικών αρχών της χώρας που εδρεύει η μητρική εταιρεία και των φορο λογικών αρχών των λοιπών χωρών στις οποίες δραστηριοποιείται ο όμιλος. Σύμφωνα με τις διατάξεις της Πολυμερούς Συμφωνίας, οι πολυεθνικές επιχειρήσεις θα υποχρεούνται να παρέχουν στις φορολογικές διοικήσεις τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με την παγκόσμια κατανομή του εισοδήματός τους, την οικονομική δραστηριότητά τους και τους φόρους που έχουν καταβληθεί. Ως εκ τούτου, οι φορολογικές διοικήσεις θα έχουν σημαντικές ενδείξεις για την εκτίμηση των κινδύνων των ενδοομιλικών τιμολογήσεων και την αποτελεσματικότερη στόχευση επιχειρήσεων για έλεγχο, γεγονός που αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά στην καταπολέμηση της φοροαποφυγής των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Τον Ιανουάριο του 2016 η Ελλάδα υπέγραψε την «Πολυμερή συμφωνία αρμόδιων αρχών για την ανταλλαγή των αναφορών ανά χώρα», μαζί με εκπροσώπους 31 χωρών. Μέχρι σήμερα 44 χώρες μέλη του ΟΟΣΑ, από τις 82 που ανήκουν και στο Πρόγραμμα BEPS, έχουν προχωρήσει στην υπογραφή της συγκεκριμένης συμφωνίας.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

δοομιλικών συναλλαγών, το Σχέδιο Δράσης 13 εισάγει μια τυποποιημένη προσέγγιση στη διαδικασία της τεκμηρίωσης, η οποία έχει ως βάση τρεις άξονες: - Σύνταξη βασικού φακέλου (Master File). - Σύνταξη τοπικού φακέλου (Local File). - Σύνταξη αναφοράς ανά χώρα (Country By Country Report).

ACCOUNTANCY GREECE.25

▲ Ερευνα

Οι μικρές και μεσαίου μεγέθους ελεγκτικές εταιρείες Άκης Γεωργόπουλος ΟΕΛ, Υπεύθυνος του Ελεγκτικού Τμήματος της Deloitte S.A., Μέλος Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ Βασίλης Καπλάνης Executive Director, Assurance, ΕΥ, Μέλος Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ

παγκόσμια έρευνα που διενεργήθηκε εντός του 2015 από την IFAC σχετικά με τις Μικρού και Μεσαίου Μεγέθους Ελεγκτικές Εταιρείες (ΜΜΕΤ) έθεσε ερωτήματα στους επαγγελματίες που εργάζονται σε αυτές αναφορικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, τις συμβουλευτικές υπηρεσίες που παρέχουν και τα έσοδά τους, τόσο για το 2015 όσο και για τις προβλέψεις τους για το 2016. Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήματα σχετικά με τους πελάτες τους που ανήκουν στην κατηγορία των Μικρού και Μεσαίου Μεγέθους Οντοτήτων (ΜΜΟ), σε μια προσπάθεια να αντληθούν πληροφορίες σχετικά με τον αντίκτυπο των διαφόρων προκλήσεων που αυτές αντιμετωπίζουν, τις τυχόν διαφοροποιήσεις στα έσοδά τους σε σχέση με το προηγούμενο έτος, καθώς και πληροφόρηση για τη συμμετοχή τους σε διεθνείς δραστηριότητες. Γενικές πληροφορίες αναφορικά με την έρευνα και το προφίλ των ερωτηθέντων Η έρευνα διενεργήθηκε το διάστημα με-

Ορισμένες γεωγραφικές περιοχές, χώρες, καθώς και οι μεγαλύτερες ΜΜΕΤ δεν εκπροσωπήθηκαν επαρκώς. Ωστόσο, η έκθεση παρέχει μία περίληψη των συνολικών αποτελεσμάτων. Συνεπώς, η οποιαδήποτε γενίκευση των αποτελεσμάτων για συγκεκριμένες χώρες ή γεωγραφικές περιοχές ή για ΜΜΕΤ ανεξαρτήτως μεγέθους, θα πρέπει να γίνεται με προσοχή. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ΜΜΕΤ Οι σημαντικότερες προκλήσεις (συνολικά 12), όπως διαμορφώθηκαν από τους ερωτηθέντες, είναι: - Η προσέλκυση νέων πελατών (47% των ερωτηθέντων τη βαθμολόγησε ως υψηλής ή πολύ υψηλής βαρύτητας πρόκληση). - Η συμμόρφωση με νέα πρότυπα και κανονισμούς (44%). - Η διαφοροποίηση από τον ανταγωνισμό (43%). - Οι πιέσεις για μείωση των αμοιβών (41%). Τα παραπάνω αναγνωρίστηκαν, επίσης,

Παράγοντες του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που επιδρούν στις ΜΜΕΤ Οι ερωτηθέντες βαθμολόγησαν συνολικά οκτώ παράγοντες του επιχειρηματικού περιβάλλοντος προκειμένου να δείξουν τον βαθμό στον οποίο θεωρούσαν ότι ο καθένας μπορούσε να επηρεάσει τις ΜΜΕΤ στην επόμενη πενταετία. Το ρυθμιστικό και κανονιστικό περιβάλλον και ο ανταγωνισμός θεωρήθηκαν ως οι παράγοντες με τη μεγαλύτερη επίδραση, με ποσοστό 52% (από 61% το 2014) και 46% (από 57% το 2014), αντίστοιχα. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, στο 43% (από 48% το 2014), ακολούθησαν σε βαρύτητα. Παρά το γεγονός ότι τα αποτελέσματα αυτά παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση σε παγκόσμιο επίπεδο, προκύπτει ότι οι κορυφαίες προκλήσεις που αντι-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ταξύ 1ης Οκτωβρίου και 30ής Νοεμβρίου 2015, περιλαμβάνοντας 6.725 συμμετέχοντες από 169 χώρες και παρόχους επαγγελματικών υπηρεσιών σε περισσότερους από 800.000 πελάτες ΜΜΟ. Πέραν της σύνοψης των συνολικών αποτελεσμάτων, η έκθεση περιλαμβάνει σχετική σύνοψη ανά γεωγραφική περιοχή και ανά μέγεθος ελεγκτικής εταιρείας. Οι περισσότεροι ερωτηθέντες ήταν από την Ευρώπη (41%) και την Ασία (26%), ενώ υπήρχαν και αρκετοί συμμετέχοντες από την Αφρική (15%). Η Κεντρική και Νότια Αμερική, καθώς και η Καραϊβική (8%), η Μέση Ανατολή (5%), η Βόρεια Αμερική (3%), η Αυστραλία και η Ωκεανία (2%) είχαν χαμηλότερη συμμετοχή. Η πλειονότητα των ερωτηθέντων είτε ασκούσε το επάγγελμα ως ελεύθερος επαγγελματίας (39%), είτε εργάζονταν σε εταιρείες με 2-5 εταίρους και υπαλλήλους (32%), είτε απασχολούνταν σε εταιρείες με πάνω από 21 εταίρους και υπαλλήλους (11%). Εταίροι και ιδιοκτήτες αντιπροσωπεύουν το 61% των ερωτηθέντων, ενώ οι διευθυντές ένα επιπλέον 14%.

ως οι κορυφαίες προκλήσεις και στην παγκόσμια έρευνα των ΜΜΕΤ του 2014 που διεξήγαγε η IFAC. Ωστόσο, τα ποσοστά ήταν υψηλότερα το προηγούμενο έτος (2014: 58%, 57%, 50% και 51%, αντίστοιχα), φανερώνοντας κάποια βελτίωση στις συνθήκες. Οι τέσσερις κορυφαίες προκλήσεις διαφέρουν ανά γεωγραφική περιοχή. Για παράδειγμα, η αύξηση του κόστους και η προσέλκυση νέων πελατών αποτέλεσαν τις δύο κορυφαίες προκλήσεις στην Αφρική (56% και 51%, αντίστοιχα) και τη Μέση Ανατολή (45% και 56%, αντίστοιχα). Στην Ασία, η εξυπηρέτηση πελατών με διεθνή δραστηριότητα αναδείχθηκε η μεγαλύτερη πρόκληση (52%), ενώ στη Βόρεια Αμερική επισημάνθηκαν η συμμόρφωση με νέα πρότυπα και κανονισμούς (41%), η προσέλκυση νέου και η διατήρηση του υφιστάμενου ανθρώπινου δυναμικού (36%).

έσοδα α

ACCOUNTANCY GREECE.25

Πίνακας 1:

Επίδοση όλων των προσφερόμενων υπηρεσιών 7%

17%

27%

3% 8%

Λογιστικής υποστήριξης και άλλων μη συναφών με τη διασφάλιση υπηρεσιών

6% ή λιγότερα

23% έως 27%

Δημοσιευμένα έσοδα μέτρια αυξημένα

38%

Δημοσιευμένα έσοδα 36% σημαντικά αυξημένα

14%

12%

16%

26%

33%

23%

12%

Συμβουλευτικές Υπηρεσίες

14%

Yπηρεσιών Ελέγχου και Διασφάλισης

6% ή λιγότερα Δημοσιευμένα έσοδα σημαντικά αυξημένα

13%

Σημαντικά μειωμένες

μετωπίζουν οι ΜΜΕΤ παραμένουν ίδιες. Οι υπόλοιποι παράγοντες που επηρεάζουν τις ΜΜΕΤ, σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, είναι: - Πολιτική αστάθεια (37%). - Ικανότητα προσαρμογής στις καινούργιες ανάγκες των πελατών (36%). - Αντίληψη για την εμπιστοσύνη και την εγκυρότητα του επαγγέλματος από την αγορά (Stakeholders) (35%). - Παγκοσμιοποίηση (33%). - Συγχωνεύσεις, εξαγορές και ενοποιήσεις στον κλάδο της λογιστικής (25%). Συμμετοχή σε δίκτυο, σύνδεσμο ή συνεργασία Μόλις το 28% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι η ΜΜΕΤ τους ανήκε σε δίκτυο (11%), σύνδεσμο (10%) ή συνεργασία (7%). Ένα επιπλέον ποσοστό της τάξης του 24% ανέφερε ότι η εταιρεία του εξέταζε τη συμμετοχή της σε ένα από τα παραπάνω σχήματα. Σχεδόν οι μισοί ερωτηθέντες (48%) ανέφεραν ότι η ΜΜΕΤ τους δεν είχε κανένα ενδιαφέρον να συμμετάσχει σε κάποιο δίκτυο, σύνδεσμο ή συνεργασία. Τουλάχιστον το 30% των ερωτηθέντων θεώρησε τα ακόλουθα ως οφέλη από την ενδεχόμενη ένταξη σε δίκτυο, σύνδεσμο ή συνεργασία: την προσέλκυση νέων πελατών, τη διεύρυνση των παρεχόμενων υπηρεσιών, την καλύτερη προώθηση της εταιρείας, την εκπαίδευση, τα συνέδρια και τις ομάδες εργασίας, καθώς και την υποστήριξη σε τεχνικά και διοικητικά θέματα. Οι περισσότερες ΜΜΕΤ από τη Βόρεια Αμερική (36%), τη Μέση Ανατολή (34%), την Κεντρική και Νότια Αμερική και την Κα-

37%

Μέτρια Μειωμένες

25%

Παραμένουν οι ίδιες

ραϊβική (32%) ανήκαν σε δίκτυο, σύνδεσμο ή συνεργασία. Όπως και στα αποτελέσματα της έρευνας του 2014, όσο μεγαλύτερη είναι η ΜΜΕΤ τόσο πιο πιθανό να ανήκει σε κάποιο δίκτυο, σύνδεσμο ή συνεργασία. Το 65% των ερωτηθέντων από εταιρείες με 21 ή περισσότερους εταίρους και υπαλλήλους ανέφερε ότι ανήκε σε δίκτυο, σύνδεσμο ή συνεργασία. Έσοδα των ΜΜΕΤ το 2015 Για τους τέσσερις τομείς των υπηρεσιών ελέγχου και διασφάλισης, συμβουλευτικών υπηρεσιών, φορολογικών υπηρεσιών και λογιστικής υποστήριξης, καθώς και άλλων, μη συναφών με τη διασφάλιση, υπηρεσιών, το 33% έως το 38% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι τα έσοδα παρέμειναν στάσιμα για κάθε τομέα των υπηρεσιών, το 23% έως 27% δήλωσε ότι τα έσοδα είχαν μία μέτρια αύξηση, ενώ ένα ποσοστό μικρότερο του 6% ανέφερε σημαντική αύξηση. Η πλήρης ανάλυση των αποτελεσμάτων παρουσιάζεται στον πίνακα1: Οι προοπτικές των ΜΜΕΤ για το 2016 Η έρευνα αναδεικνύει μια αισιόδοξη προοπτική για το 2016, καθώς πάνω από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων προέβλεψε ότι οι αμοιβές θα αυξηθούν στον τομέα της συμβουλευτικής και της λογιστικής, ενώ το 3135% ανέμενε ότι τα έσοδα θα παραμείνουν στα ίδια επίπεδα. Οι ερωτηθέντες που εκπροσωπούσαν τις μεγαλύτερες ΜΜΕΤ (21 ή περισσότεροι εταίροι και υπάλληλοι) είχαν μια πιο αισιόδοξη προοπτική για το 2016, σε σχέση με αυτούς που εκπροσωπούσαν μικρότερες

15%

Μέτρια αυξημένες

Φορολογικές Υπηρεσίες

Σημαντικά αυξημένες

εταιρείες (δες στοιχεία πίνακα 2). Συμβουλευτικές υπηρεσίες Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (84%) παρέχει κάποιας μορφής συμβουλευτική υπηρεσία. Οι πιο συχνά παρεχόμενες συμβουλευτικές υπηρεσίες ήταν ο φορολογικός σχεδιασμός, με ποσοστό της τάξης του 52%, η παροχή επιχειρηματικών συμβουλών προς τις διοικήσεις, συμπεριλαμβανομένης της παροχής συμβουλών σχετικά με συγχωνεύσεις και εξαγορές, αποτιμήσεις και νομικά θέματα, με ποσοστό 45%, καθώς και η διοικητική λογιστική, συμπεριλαμβανομένων του σχεδιασμού, της απόδοσης και της διαχείρισης κινδύνου, με ποσοστό 41%. Οι μεγαλύτερες εταιρείες εμφανίζονται να έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους ελεύθερους επαγγελματίες να παράσχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες. Προκλήσεις που αντιμετωπίζουν ο μικρομεσαίοι πελάτες (MMO) των ΜΜΕΤ το 2015 Όταν ρωτήθηκαν για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πελάτες των ΜΜΕΤ, πάνω από το 75% των ερωτηθέντων αξιολόγησε επτά από τις οκτώ προκλήσεις ως μέτριες ή μεγάλες. Σε αυτές περιλαμβάνονται η οικονομική αβεβαιότητα, την οποία το 61% βαθμολογεί ως σημαντική ή πολύ σημαντική πρόκληση, η αύξηση του κόστους (58%), ο ανταγωνισμός (54%) και οι δυσκολίες πρόσβασης στη χρηματοδότηση (51%). Εκτός από τις παραπάνω, υπάρχουν και άλλες προκλήσεις, επίσης πολύ σημαντικές:

Πίνακας 2

Για όλες τις προσφερόμενες υπηρεσίες

35-‐44% Αναμενόμενες αυξήσεις για το 2016

44-‐55% των ΜΜΕΤ με 21 εταίρους & προσωπικό

39-‐50% Αναμενόμενες αυξήσεις για το 2015

30-‐39% των ελεύθερων επαγγελματιών

Προβλεπόμενη εικόνα για το 2016 ανα προσφερόμενη υπηρεσία Αναμενόμενες αυξήσεις κύκλου εργασιών (συνδυάζοντας μέτριες και σημαντικές) ή τις ιδιαιτέρως ισχυρές σε ορισμένες περιοχές

13%

10%

35%

32%

14%

3% 10%

Σημαντικά μειωμένες

35%

31%

29%

33%

Μέτρια Μειωμένες

Παραμένουν οι ίδιες

Συμμόρφωση με τις νέες κανονιστικές διατάξεις

42%

Ανταπόκριση στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις

42%

Προσέλκυση και διατήρηση προσωπικού

35%

Οικονομικό έγκλημα

17%

Διεθνείς δραστηριότητες των μικρομεσαίων πελατών (MMO) των ΜΜΕΤ To 74% των ερωτηθέντων είχε για πελάτες μικρομεσαίες επιχειρήσεις (MMO) που ασχολούνται με εισαγωγικές ή εξαγωγικές δραστηριότητες, ενώ οι λοιπές διεθνείς δραστηριότητες ήταν σημαντικά περιορισμένες. Ωστόσο, οι ερωτηθέντες από μεγαλύτερες ΜΜΕΤ τείνουν να έχουν πελάτες με υψηλότερο βαθμό ενασχόλησης με διεθνείς δραστηριότητες. Ποσοστιαία μεταβολή εσόδων των ΜΜΕ πελατών από το 2014 στο 2015 Τα κέρδη των μικρομεσαίων πελατών των ερωτηθέντων το 2015 διαμορφώθηκαν ως εξής, σε σχέση με το 2014:

11%

13%

14%

Μέτρια αυξημένες

Συμβουλευτικές Υπηρεσίες

60% Βόρειος Αμερική 58% Κεντρική & Νότιος Αμερική/Καραϊβική 66% Κεντρική & Νότιος Αμερική/Καραϊβική 61% Αυστραλία, Ασία/Ωκεανία 60% Αφρική 62% Κεντρική & Νότιος Αμερική/Καραϊβική 56% Αφρική 42% Ασία

Yπηρεσιών Ελέγχου και Διασφάλισης

Φορολογικές Υπηρεσίες

Σημαντικά αυξημένες

64% Αφρική

- 41% μειώθηκαν (μέτρια 30%, ουσιαστικά 11%). - 31% αυξήθηκαν (μέτρια 29%, ουσιαστικά 2%). - 22% καμία μεταβολή στα κέρδη. Οι μειώσεις στα κέρδη των πελατών τους ήταν πιο σημαντικές για τους ερωτηθέντες στη Μέση Ανατολή (46%) και την Ασία (46%). Από την άλλη πλευρά, οι αυξήσεις κερδών ήταν πιο σημαντικές για τους μικρομεσαίους πελάτες των ερωτηθέντων στην Αφρική (40%), στην Κεντρική και Νότια Αμερική και στην Καραϊβική (39%), καθώς και στη Βόρεια Αμερική (38%). Σχόλια συντακτών Παρότι, όπως αναφέρεται παραπάνω, στην εν λόγω έρευνα δεν έχουν εκπροσωπηθεί επαρκώς όλες οι γεωγραφικές περιοχές, συνεπώς οι όποιες γενικεύσεις θα ήταν παρακινδυνευμένες, κατά τη γνώμη μας προκύπτουν οι εξής σημαντικές διαπιστώσεις: - Μια ένδειξη ότι δεν υφίσταται ιδιαίτερο ενδιαφέρον εκ μέρους των ΜΜΕΤ για ανάπτυξη και «παγκοσμιοποίηση».

66% Αφρική 62% Νότιος Αμερική 59% Κεντρική και Νότιος Αμερική/Καραϊβική

- Φαίνεται ότι οι ελεγκτικές υπηρεσίες έχουν δεχθεί τη μεγαλύτερη πίεση για τις αμοιβές τους, σε σχέση με τις υπόλοιπες παρεχόμενες υπηρεσίες. - Σε συνδυασμό με το παραπάνω, οι προοπτικές για το 2016 καταδεικνύουν το θέμα των αμοιβών ελέγχου, το οποίο τελικά δεν αφορά μόνο τις ΜΜΕΤ αλλά ολόκληρο το φάσμα του επαγγέλματος. - Σε γενικές γραμμές, προκύπτει ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ΜΜΕΤ είναι οι ίδιες που αντιμετωπίζουν και οι μεγάλες εταιρείες του χώρου. Θεωρούμε, γενικότερα, ότι τα συμπεράσματα/διαπιστώσεις της έρευνας είναι ιδιαίτερα χρήσιμα και επισημαίνουν τους προβληματισμούς/προκλήσεις των ΜΜΕΤ, που αντικατοπτρίζουν σημαντικό ποσοστό του συγκεκριμένου κλάδου. Συνεπώς, θα μπορούσαμε να διενεργήσουμε την εν λόγω έρευνα και στην Ελλάδα, από όπου πιθανότατα θα προέκυπταν χρήσιμα συμπεράσματα και θέματα για περαιτέρω μελέτη.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Λογιστικής υποστήριξης και άλλων μη συναφών με τη διασφάλιση υπηρεσιών

ACCOUNTANCY GREECE.25

▲ Eπιχειρηματικότητα

Το μέλλον των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων Γιάγκος Χαραλάμπους FCCA Αντιπρόεδρος Δ.Σ. της UHY Axon Ορκωτοί Ελεγκτές Α.Ε., πρώην Α’ αντιπρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς

ι διοικήσεις των 40 ασφαλιστικών επιχειρήσεων που εμφανίζονται στη σελίδα Διαδικτύου της ΤτΕ και που λειτουργούν στην Ελλάδα έχουν στις πλάτες τους ένα βαρύ φορτίο αναδιάρθρωσης και μετασχηματισμών των οργανισμών τους. Σε αντίθεση με τις τράπεζες που η στρατηγική τους είναι βραχυπρόθεσμη, με πιθανότητες ορθότερων προβλέψεων στους στρατηγικούς στόχους τους, των ασφαλιστικών εταιρειών η στρατηγική είναι μακροπρόθεσμη, σε ένα αβέβαιο μέλλον με τις παρούσες

και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων θα πρέπει να εφαρμόσουν πλήρως τις διατάξεις του νόμου 4364/2016, που αφορά την «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2009/138/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Νοεμβρίου 2009, σχετικά με την ανάληψη και την άσκηση δραστηριοτήτων ασφάλισης και αντασφάλισης (Φερεγγυότητα ΙΙ), στα άρθρα 2 και 8 της Οδηγίας 2014/51/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 σχετικά με την τρο-

ποποίηση των Οδηγιών 2003/71/ΕΚ και 2009/138/ΕΚ, και των Κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 1060/2009, (ΕΕ) αριθ. 1094/2010 και (ΕΕ) αριθ. 1095/2010, όσον αφορά τις εξουσίες της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (εφεξής ΕΑΑΕΣ) και της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών, καθώς και στο άρθρο 4 της Οδηγίας 2011/89/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Νοεμβρίου 2011, σχετικά με τη συμπληρωματική εποπτεία των χρηματοπιστωτικών οντοτήτων που

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

γεωπολιτικές και οικονομικές συνθήκες. Βραχυπρόθεσμα οι διοικήσεις των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα έχουν να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές που αφορούν τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεών τους, που εκπηγάζουν από τα διεθνή λογιστικά πρότυπα και συγκεκριμένα το ΔΠΧΑ 4 και ΔΠΧΑ 9 –πρότυπα που από μόνα τους σηματοδοτούν σημαντικές αλλαγές στις μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενες λογιστικές αρχές. Επιπλέον οι διοικήσεις των ασφαλιστικών

ACCOUNTANCY GREECE.25

ανήκουν σε χρηματοπιστωτικούς ομίλους ετερογενών δραστηριοτήτων και συναφείς διατάξεις της νομοθεσίας περί της ιδιωτικής ασφάλισης και άλλες διατάξεις». Ο προαναφερόμενος τίτλος του νόμου, από μόνος του, αρκεί για να μεταδώσει ένα σημαντικό πονοκέφαλο στα στελέχη των διοικήσεων και της ανώτατης διοικητικής ομάδας (ΑΔΟ), χωρίς να γίνεται καμία αναφορά στα 284 άρθρα του νόμου, που είναι διαχωρισμένα σε επτά μέρη, με περαιτέρω διαχωρισμούς σε ενότητες και τμήματα και, σχεδόν, οι διατάξεις του κάθε άρθρου παραπέμπουν τον μελετητή σε μια κυκλική και αντικυκλική (μπρος και πίσω) αναφορά σε άρθρα και παραγράφους του ιδίου νόμου αλλά και παραπέμπουν σε μια σωρεία αναφορών σε άλλους νόμους προς υποστήριξη των συγκεκριμένων διατάξεων του νόμου αυτού. Οι μεγάλες εταιρείες ορκωτών ελεγκτών, διεθνώς, έχουν ενεργήσει διάφορες μελέτες, οι περισσότερες από τις οποίες είναι αναρτημένες στο Διαδίκτυο, με κύριο συμπέρασμα ότι οι διοικήσεις των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων πρέπει να θέσουν ως στόχο τον μετασχηματισμό των επιχειρήσεών τους. Εστιάζοντας σε μια έρευνα που ενήργησε εταιρεία συμβούλων σε πάνω από 100 διευθυντές (CEO) ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων, παρατηρούμε ότι λίγοι είναι αυτοί που πιστεύουν ότι οι επιχειρήσεις τους θα αναπτυχθούν (grow) με μεγαλύτερη ταχύτητα από αυτή των κεφαλαιαγορών. Ακόμα και εκείνοι που προβλέπουν ανάπτυξη, αναμένουν μια επίτευξη αποτελεσμάτων λιγότερη του 5% για τα επόμενα τρία χρόνια. Πρόσθετα, όπως τονίζεται στην προαναφερόμενη έρευνα, οι διοικήσεις ανησυχούν για την καταλληλόλητα των προ-

ϊόντων και υπηρεσιών που θα έχουν μετά από τρία χρόνια από τώρα. Οι ταχείες ανακαλύψεις προϊόντων, συνδυασμένων με την αυξανόμενη κανονιστική πολυπλοκότητα, προωθούν τη ζήτηση από πελάτες σε ένα χαμηλότερου κόστους περιβάλλον σε επιτόκια, με αποτέλεσμα η συντήρηση του σημερινού μοντέλου, που βασίζεται σε έσοδα επιτοκίων, πλέον δεν θεωρείται μια συνταγή επιτυχίας –κάτι που σε πρόσφατη εκπομπή του Bloomberg επιβεβαίωσε και πρώην διοικητής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Χαμηλές προσδοκίες και επενδύσεις Οι διενεργηθείσες έρευνες, στην πλειονότητά τους, καταλήγουν επίσης στο συμπέρασμα ότι οι διευθυντές των ασφαλιστικών επιχειρήσεων δεν έχουν αυτοπεποίθηση στην ικανότητά τους να μετασχηματίσουν τους οργανισμούς τους. Σε ερώτηση που τους έχει τεθεί «πώς πιστεύουν η ασφαλιστική επιχείρησή τους να είναι σε 3 χρόνια από τώρα», το 71% αποδέχθηκαν την πιθανότητα ότι η επιχείρησή τους θα είναι στο ίδιο επίπεδο, δηλαδή όπως συμβαίνει κατά το χρόνο των διενεργηθεισών μελετών. Μικρό ποσοστό, όμως, περίπου 17%, ανέφεραν ότι ως διοικήσεις προτίθενται να επενδύσουν σημαντικά σε ένα μοντέλο μετασχηματισμού (model transformation) για τα επόμενα 3 χρόνια. Λιγότεροι από 3 στους 10 ανέφεραν ότι θεωρούν τον εαυτό τους ικανό να δημιουργήσει ένα περιβάλλον «ασφάλειας από αποτυχία» (safe to fail), που θα ενθαρρύνει τους μετασχηματισμούς. Αυτό, κατά την άποψη μου, είναι μια βεβαιότητα που στις ισχύουσες γεωπολιτικές και οικονομικές καταστάσεις πρέπει να αντιμετωπίζεται με ένα μεγάλο ερωτηματικό.

Τέλος, ένα 14 % βεβαίωσε ότι η καινοτομία κατατάσσεται στην κορυφή της προσωπικής ατζέντας τους. Διεθνείς τάσεις μετασχηματισμού Το πρόβλημα του πώς οι ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις πρέπει να οδεύσουν προκύπτει για εκείνα τα μέλη των διοικήσεων ή στελεχών ΑΔΟ ή τους ασφαλιστές που επενδύουν σημαντικό χρόνο και κόπο για τον μετασχηματισμό των επιχειρήσεών τους. Φαίνεται ότι υπεραγωνίζονται για να επιτύχουν τα αποτελέσματα που αναμένουν. Όμως και αυτό είναι πολύ θετικό σημείο για τον διεθνή χώρο των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Στο διεθνή χώρο διαπιστώνεται μια θετική τάση μετασχηματισμών στον ασφαλιστικό τομέα, με 70% των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων να λαμβάνονται πρωτοβουλίες μετασχηματισμού. Παρά τις παραπάνω θετικές πρωτοβουλίες, τα συμπεράσματα των μελετών σημειώνουν και πάλι ότι μεγάλο ποσοστό ασφαλιστών δεν ήταν σίγουροι για την ικανότητά τους να προσθέσουν αξία στην επιχείρησή τους από τις λαμβανόμενες πρωτοβουλίες μετασχηματισμού τους. Σημαντική και βαριά μελλοντική αλλαγή Η πραγματικότητα είναι ότι ο μετασχηματισμός στον ασφαλιστικό τομέα είναι μια πολύ σκληρή δουλειά. Απαιτεί στελέχη ΑΔΟ που θα υιοθετήσουν μια προληπτική, ολιστική και σκόπιμη προσέγγιση για να οδηγήσουν τον κλάδο των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε αλλαγή. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι πολύ συχνά οι πρωτοβουλίες μετασχηματισμού οδηγούνται από συγκεκριμένα «πονε-

οι αλλαγές αυτές στους ανθρώπους τους, στις διαδικασίες και στις τεχνολογίες τους. Κενά θα πρέπει να εντοπίζονται και να αξιολογούνται. Νέα ταλέντα θα πρέπει να προσλαμβάνονται ή να διατηρούνται. Και οι εταιρικές κουλτούρες ίσως χρειαστεί να αλλάξουν. Ιδιαίτερα τονίζεται η «διαδικασία πρόσληψης νέων στελεχών», μια διαδικασία η οποία, με τις παρούσες συνθήκες της ελληνικής οικονομικής κατάστασης, καταπατείται και οδήγησε αρκετά «δυνατά μυαλά» να φύγουν από την Ελλάδα. Παν μέτρο άριστον Η πρόκληση, ωστόσο, είναι η διαχείριση όλων αυτών των αλλαγών κατά τρόπο ολιστικό και ολοκληρωμένο. Από τη μία πλευρά, οι ασφαλιστές θα πρέπει να σκεφτούν για τα επιχειρηματικά μοντέλα τους και πού θέλουν να οδεύσουν στο μέλλον. Αλλά, ταυτόχρονα, θα πρέπει επίσης να εστιάζουν με ξεκάθαρο τρόπο στα λειτουργικά μοντέλα τους, να αυξάνουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημά τους στις τρέχουσες και μελλοντικές αγορές τους. Θα πρέπει να κάνουν την καλύτερη χρήση των εσωτερικών πόρων τους, ενώ επίσης θα συνεργάζονται με εξωτερικούς συμβούλους και συνεργάτες για να συμπληρώνουν τα κενά τους και να αυξάνουν με ταχύτητα τις αγορές τους. Άνθρωποι και τεχνολογία θα πρέπει, ομοίως, να εξισορροπηθούν. Κατά τους συμβούλους των μελετών, τα στελέχη των ΑΔΟ των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το δίλημμα των «δύο ταχυτήτων»: α) υψηλής ταχύτητας εμπρός, β) κανάλι - τέλος υλοποιήσεων/καινοτομιών και εξορθολογισμός των κληροδοτημένων συστημάτων και της εισαγωγής νέας

τεχνολογίας συνήθως σε πιο αργή ταχύτητα, που ακολουθούν στο πίσω μέρος της αλυσίδας αξιών (value chain). Ίσως θα πρέπει ως διοίκηση ή τα στελέχη των ΑΔΟ να αλλάξουν την κουλτούρα τους, να προσελκύσουν νέα ταλέντα (π.χ. όσον αφορά την ανάλυση δεδομένων - data analytics, καινοτομία, συνεργασίες ή συνεταιρισμούς) και να ενθαρρύνουν νέες ιδέες, αλλά επίσης θα πρέπει να ισορροπήσουν έναντι της ανάγκης να διατηρήσουν την κληρονομιά της επιχείρησης και να εστιάσουν στον πρωταρχικό στόχο σχετικά με τον κίνδυνο. Λήψη μιας στρατηγικής άποψης Τελικά, στις μελέτες που προαναφέραμε, αναγνωρίζεται ότι δεν υπάρχει μία μονοσήμαντη διαδρομή για ένα επιτυχημένο μετασχηματισμό στον ασφαλιστικό τομέα. Πολλά θα εξαρτηθούν από το μοναδικό όραμα της κάθε ασφαλιστικής και αντασφαλιστικής επιχείρησης, τους στόχους και τις δυνατότητές της. Αυτό που, ωστόσο, είναι σαφές είναι ότι ένας επιτυχημένος μετασχηματισμός δεν υλοποιείται σε ένα περιβάλλον απομόνωσης: ο μετασχηματισμός πρέπει να επηρεάσει ολόκληρη την επιχείρηση, να είναι ολιστικός και χρειάζεται να οδηγείται από την κορυφή. Τα στελέχη των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων που με αποφασιστικότητα και χωρίς δισταγμούς έχουν θέσει ως στόχο να επιτύχουν είναι βέβαιο ότι δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των μετόχων και των πελατών στο μέλλον. Εκείνοι, όμως, που μεταθέτουν τον στόχο αυτό, πιθανό να συνεχίζουν να αγωνίζονται για κάποιο χρονικό διάστημα για να έρθει.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

μένα» σημεία, όπως η δυνατότητα των μελών Δ.Σ. των ασφαλιστικών επιχειρήσεων να ανταποκρίνονται σε μια νέα κανονιστική απαίτηση όπως η Solvency II, ενσωματώνοντας ένα νέο απόκτημα ή ως διοίκηση να ανταποκρίνεται ενδεικτικά σε στόχους απόδοσης/μείωσης κόστους. Ωστόσο, ενώ τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως «προσπάθεια μετασχηματισμού», οι σύμβουλοι των μελετών πιστεύουν ότι θα πρέπει να υπάρξει μια πολύ ευρύτερη και πιο στρατηγική άποψη προκειμένου να καθοδηγήσουν τις ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις τους σε ένα πραγματικό και διαρκή μετασχηματισμό. Η ενδεικνυόμενη προαναφερόμενη προσπάθεια ξεκινά από στελέχη της ΑΔΟ που υιοθετούν μια σε βάθος εποπτεία στις αγορές τους, στις προτάσεις και στις μάρκες (brands), στην πελατειακή βάση τους, καθώς και στα κανάλια, ώστε να κατανοήσουν πραγματικά πού κερδίζουν χρήματα και τι προσδοκούν οι πελάτες τους, για να τους προσελκύσουν προκειμένου να ωθήσουν την αποδοτικότητα και την κερδοφορία των επιχειρήσεών τους. Γνωρίζοντας πως τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους θα εξελιχθούν στην επόμενη πενταετία, θα επιτρέψει στα ασφαλιστικά στελέχη να αρχίσουν να διαμορφώνουν τους μακροπρόθεσμους επιχειρηματικούς τους χώρους, δηλαδή «πού μπορούν να παίξουν μπάλα», και τα μοντέλα τους πώς να λειτουργούν αποτελεσματικά, δηλαδή «πώς να κερδίζουν». Στη συνέχεια, τα επιτελικά στελέχη τους θα πρέπει να σκεφτούν για τις δυνατότητες και κεντρικές ικανότητές τους (core competencies) για να διεισδύσουν βαθιά στον πελατειακό κορμό και να αντιληφθούν τι σημαίνουν και σηματοδοτούν

ACCOUNTANCY GREECE.25

▲ Eπιχειρηματικότητα

Λογιστική των παραγώγων προϊόντων Μάκης Βλυσίδης Ορκωτός ελεγκτής, ΣΟΛ Α.Ε.

α παράγωγα προϊόντα ήταν ένας άγνωστος θεσμός στην Ελλάδα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Στη σημερινή πραγματικότητα είναι σχεδόν αδιανόητο να μιλάμε για ώριμη χρηματιστηριακή αγορά χωρίς την παρουσία παραγώγων. Ένα παράγωγο προϊόν είναι ένα χρηματοπιστωτικό μέσο και σύμφωνα με τα ΔΛΠ χρηματοπιστωτικό μέσο είναι κάθε σύμβαση η οποία δημιουργεί ταυτόχρονα ένα χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο σε μια επιχείρηση και μία χρηματοοικονομική υποχρέωση ή συμμετοχικό τίτλο σε μία άλλη επιχείρηση. Χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία και χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις αποτελούν σημαντικό τμήμα του ισολογισμού των εμποροβιομηχανικών επιχειρήσεων, το μεγαλύτερο τμήμα του ισολογισμού των τραπεζών και σημαντικό τμήμα του ισολογισμού των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Με τα χρηματοπιστωτικά μέσα ασχολούνται τα ΔΛΠ 32, ΔΛΠ 39 και ΔΠΧΑ 7 και ΔΠΧΑ 9. Τα παράγωγα προϊόντα χρησιμοποιούνται τόσο για κερδοσκοπία όσο και για αντιστάθμιση κινδύνου. Ορισμοί 1. Arbitrage: Στη γενική του μορφή το arbitrage είναι η ενέργεια ενός επενδυτή να επωφεληθεί, χωρίς σημαντικό κίνδυνο ζημιάς, από δύο διαφορετικές αλλά ισοδύναμου αποτελέσματος πράξεις. Για παράδειγμα, η μετοχή μίας εταιρείας είναι εμπορεύσιμη σε δύο οργανωμένες χρηματιστηριακές αγορές ταυτόχρονα. Αν στο ένα χρηματιστήριο η τιμή αγοράς της μετοχής είναι € 25 και στο άλλο η τιμή πώλησης € 23, ο επενδυτής μπορεί να αγοράσει τη μετοχή αντί € 23 και να την πουλήσει αντί € 25 αποκομίζοντας ένα άμεσο κέρδος € 2 ανά μετοχή. 2. Speculation (κερδοσκοπία): Αντίθετα με το arbitrage, το speculation είναι η αγοραπωλησία αξιογράφων για τα οποία το κέρδος δεν είναι δεδομένο (συνεπώς

στο κάθε συμβόλαιο και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του. ii. Δικαιώματα προαίρεσης: Option: Είναι ένα συμβόλαιο που δίνει στον κάτοχό του το δικαίωμα –αλλά όχι την υποχρέωση– να αγοράσει ή να πουλήσει μια συγκεκριμένη ποσότητα αγαθού, αξίας, νομίσματος και γενικά κάποιου διαπραγματεύσιμου ή μη τίτλου σε μια προσυμφωνημένη τιμή και μετά από κάποιο προκαθορισμένο χρονικό διάστημα ή κατά τη διάρκεια του διαστήματος αυτού. Όταν λέμε αγαθό εννοούμε είτε αναλώσιμο προϊόν (καφές, ζάχαρη, σιτάρι κ.λπ.) είτε πολύτιμα μέταλλα (χρυσός, ασήμι κ.λπ.) είτε καύσιμη ύλη (πετρελαιοειδή). Με τον όρο αξία εννοούμε μετοχές, ομόλογα και γενικά όλα τα είδη χρεογράφων. Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι η απόκτηση δικαιώματος αγοράς (ή πώλησης) ενός τίτλου σημαίνει ταυτόχρονα υποχρέωση του αντισυμβαλλόμενου μέρους να πουλήσει (ή να αγοράσει) τον τίτλο αυτό όταν ο δικαιούχος του option το ζητήσει. Ο κάτοχος (buyer) ενός option που προβαίνει στην αγορά ενός τέτοιου συμβολαίου παίρνει θέση long, ενώ το αντισυμβαλλόμενο μέρος είναι ο πωλητής (seller) του δικαιώματος που παίρνει θέση short. Όπως σε κάθε αγορά καταβάλλεται κάποιο αντίτιμο, έτσι και εδώ ο αγοραστής καταβάλλει στον πωλητή του δικαιώματος ένα ποσό που ονομάζεται premium και συνήθως αποτελεί μικρό ποσοστό της αξίας του αγαθού. Η προκαθορισμένη τιμή αγοράς ή πώλησης αυτού του αγαθού ονομάζεται τιμή άσκησης (exercise or strike price). Έτσι, call option είναι το δικαίωμα αγοράς μιας μετοχής, ομολόγου ή νομίσματος στην τιμή άσκησης μετά από (ή μέσα σε) κάποιο χρονικό διάστημα καταβάλλοντας σήμερα το premium. Επιλέγεται όταν αναμένουμε άνοδο της τιμής ενός τίτλου παράλληλα με μεγάλη μόχλευση ή όταν δεν υπάρχει διαθέσιμη ρευστότητα για αγορά των υποκείμενων τίτλων σε περιόδους αναμενόμενης ανόδου. Ενώ put option είναι το δικαίωμα πώλησης μιας συγκεκριμένης ποσότητας αξίας, αγαθού ή νομίσματος μετά από (ή μέσα σε) ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και σε μια ορισμένη τιμή. Επιλέγεται όταν αναμένουμε πτώση της τιμής ενός τίτλου. Τα options διακρίνονται σε αμερικάνικου και ευρωπαϊκού τύπου. Η ουσιώδης διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι το πρώτο μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε μέσα στο χρονικό περιθώριο που μεσολαβεί έως τη λήξη του, ενώ το δεύτερο μόνο κατά την ημερομηνία λήξης του. Παράδειγμα Η Α πιστεύει ότι η μετοχή της Β θα ανέβει σημαντικά μέσα σε χρονικό διάστημα τριών μηνών, δεν διαθέτει όμως τα απαραίτητα χρηματικά διαθέσιμα για να προβεί στην αγορά των μετοχών σήμερα. Τότε η Α υπογράφει ένα συμβόλαιο με τον μεσίτη

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ενέχεται ποσοστό ρίσκου) αλλά αναμενόμενο. 3. Hedging (αντιστάθμιση κινδύνου): Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει ταυτόχρονη κατοχή δύο επενδυτικών θέσεων που παρέχουν την εγγύηση ότι οι πιθανές ζημιές από τη μία θα αντισταθμιστούν από τα κέρδη της άλλης. Ο βαθμός στον οποίο αντισταθμίζονται τα κέρδη με τις ζημιές ορίζει και την αποτελεσματικότητα της αντιστάθμισης. Παράγωγα προϊόντα (Derivative instruments): Ονομάζονται τα χρηματοοικονομικά προϊόντα των οποίων η αξία εξαρτάται από την αξία του υποκείμενου αγαθού (underlying security) πάνω στο οποίο είναι γραμμένα. Υποκείμενο μέσο μπορεί να είναι μία μετοχή, ένα επιτόκιο, η τιμή ενός περιουσιακού στοιχείου, η τιμή διάφορων εμπορευμάτων, ένας δείκτης τιμών ή επιτοκίων ή άλλες μεταβλητές που σχετίζονται με την αγορά. Μεταβολές του υποκείμενου μέσου προκαλούν μεταβολές της αξίας του παραγώγου. Η πληρωμή καθορίζεται από την αλληλεπίδραση του υποκείμενου μέσου με την ονομαστική αξία και το μέγεθος του παραγώγου. Παράγωγο (Derivative) για λογιστικούς σκοπούς (σύμφωνα με το ΔΛΠ 32) είναι ένα χρηματοπιστωτικό μέσο για το οποίο: α) Η αξία του μεταβάλλεται σε αντιστοιχία με τη μεταβολή ενός καθορισμένου επιτοκίου, τιμής χρεογράφου, τιμής εμπορεύματος, συναλλαγματικής ισοτιμίας, δεικτών τιμών ή επιτοκίων, πιστοληπτικής διαβάθμισης ή πιστωτικού δείκτη ή παρόμοιας μεταβλητής (μερικές φορές καλούμενη «το υποκείμενο»). β) Δεν απαιτείται αρχική καθαρή επένδυση ή απαιτείται ελάχιστη αρχική επένδυση σε σχέση με άλλους τύπους συμβάσεων που έχουν παρόμοια συμπεριφορά στις μεταβολές των συνθηκών της αγοράς, και γ) Διακανονίζεται σε μία μελλοντική ημερομηνία. Συνήθεις τύποι παραγώγων στη χώρα μας είναι: i. τα Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης [ΣΜΕ] (Futures), τα Προθεσμιακά Συμβόλαια (Forwards), ii. τα Δικαιώματα Προαίρεσης (Call Options - Put Options), iii. και οι Ανταλλαγές (swaps). Αναλυτικότερα: i. Προθεσμιακό συμβόλαιο: Ένα προθεσμιακό συμβόλαιο υποχρεώνει τον κάτοχό του να αγοράσει ή να πουλήσει έναν τίτλο σε μια συγκεκριμένη τιμή και μετά από καθορισμένο χρονικό διάστημα. Τα προθεσμιακά συμβόλαια ταξινομούνται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: 1) Forward contracts, τακτοποιούνται αποκλειστικά στη λήξη τους. 2) Futures contracts, είναι όμοια με τα forwards, εκτός του ότι συναλλάσσονται στη δευτερογενή αγορά και είναι τυποποιημένα όσον αφορά την ποσότητα του τίτλου που συναλλάσσεται

ACCOUNTANCY GREECE.25

Γ για την παράδοση 1.000 μετοχών της Β σε τρεις μήνες από σήμερα στην τιμή των € 5 ανά μετοχή. Έτσι η Α έχει υπογράψει ένα συμβόλαιο (forward contract) που της δίνει το δικαίωμα να αποκτήσει 1.000 μετοχές της Β σε τρεις μήνες. Αν η τιμή της μετοχής της Β ανέβει όπως η Α πιστεύει, τότε η τελευταία θα αποκομίσει κέρδος, εάν όχι, τότε θα έχει ζημία. Ας υποθέσουμε τώρα ότι η Α χρειάζεται δύο εβδομάδες για να αποφασίσει εάν θα προβεί στην αγορά των μετοχών της Β. Τότε υπογράφει ένα διαφορετικού τύπου συμβόλαιο (option contract), το οποίο της δίνει το δικαίωμα να αγοράσει 1.000 μετοχές της Β στην τρέχουσα τιμή τους οποιαδήποτε χρονική στιγμή μέσα στο χρονικό διάστημα των δύο εβδομάδων. Ο μεσίτης Γ χρεώνει την Α με € 100 (premium) για να διατηρηθεί η ισχύς του συμβολαίου ανοιχτή για δύο εβδομάδες. Έτσι, η Α έχει το δικαίωμα αλλά όχι την υποχρέωση να αγοράσει τις 1.000 μετοχές της Β. Εάν η τιμή της μετοχής της Β αυξηθεί μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες, η Α θα εξασκήσει το δικαίωμα. Σε αυτήν την περίπτωση το συνολικό κόστος των μετοχών που θα αγοράσει η Α αποτελείται από την τιμή των 1.000 μετοχών συν το κόστος του συμβολαίου (€ 100). Εάν η τιμή της μετοχής της Β δεν αυξηθεί, τότε η Α δεν θα εξασκήσει το δικαίωμα και σε αυτήν την περίπτωση το κόστος της συναλλαγής είναι το κόστος του συμβολαίου (€ 100). Από τα παραπάνω συνάγεται ότι τόσο το Συμβόλαιο Μελλοντικής Εκπλήρωσης (forward contract) όσο και το Δικαίωμα Προαίρεσης (call option) αναφέρονται σε μελλοντική παράδοση τίτλων. Η αξία του εκάστοτε συμβολαίου εξαρτάται από την τιμή του υποκείμενου τίτλου (μετοχή της Β).

Μεταγενέστερη επιμέτρηση Το ερώτημα σχετικά με την επιμέτρηση των παραγώγων είναι το πού θα καταχωρηθούν οι μεταβολές της εύλογης αξίας, αν δηλαδή θα καταχωρηθούν στη κατάσταση αποτελεσμάτων ή στην κατάσταση μεταβολών καθαρής θέσης μέσω της κατάστασης λοιπών συνολικών εισοδημάτων. Γενικά ισχύει ότι τα παράγωγα χρηματοοικονομικά στοιχεία επιμετρούνται στην εύλογη αξία με μεταβολές (κέρδη ή ζημίες) αναγνωριζόμενες στα αποτελέσματα, εφόσον δεν αποκτήθηκαν για σκοπούς αντιστάθμισης.

Αρχική αναγνώριση Τα παράγωγα προϊόντα είναι χρηματοπιστωτικά μέσα και ως τέτοια κατατάσσονται στα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία και στις χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις και αναγνωρίζονται στην κατάσταση οικονομικής θέσης στην εύλογη αξία τους. Η εύλογη αξία ταυτίζεται συνήθως με το κόστος κτήσης κατά την ημερομηνία της συναλλαγής. Όταν η εύλογη αξία είναι μηδέν, όπως συμβαίνει συνήθως στα παράγωγα, δεν γίνεται αρχική αναγνώριση. Ορισμένα παράγωγα, όπως τα options, όμως, προϋποθέτουν την καταβολή ενός premium, το οποίο είναι η εύλογη αξία του κατά τη σύναψη της σύμβασης και κατ’ επέκταση η αξία κτήσεως αυτού. Άλλα παράγωγα, επίσης, προϋποθέτουν την κατάθεση ενός περιθωρίου (προκαταβολής) για λόγους εξασφάλισης του αντισυμβαλλόμενου. Στην περίπτωση αυτή το περιθώριο είναι ένα ξεχωριστό στοιχείο και συνεπώς δεν έχει σχέση με την αρχική αξία του παραγώγου. Η μέθοδος του κόστους κτήσης ως μέθοδος επιμέτρησης των παραγώγων δεν ενδείκνυται, διότι δεν παρουσιάζονται στον ισολογισμό τα κέρδη και οι ζημίες που συνεπάγονται κατά την ημερομηνία του ισολογισμού. Επιπλέον, οι αγορές παραγώγων και τα περιουσιακά στοιχεία πάνω στα οποία αυτά στηρίζονται είναι επαρκώς ανεπτυγμένες, με συνέπεια να μπορούν να προσδιορισθούν αξιόπιστες εύλογες αξίες.

Το ποσό των € 400 αποτελεί τη χρονική αξία του option. Άρα η τιμή ενός option αποτελείται από δύο ξεχωριστά μέρη: Option Premium = Intrinsic value + Time value Όπου: - Intrinsic value (εσωτερική αξία), που ορίζεται ως η άμεση απόδοσή του option, δηλαδή η απόδοσή του στην περίπτωση που ασκηθεί τώρα αμέσως. - Time value (χρονική αξία), που εκφράζει την υπεραξία του option, αξία πάνω από την εσωτερική. Όσο μικραίνει ο χρόνος που μεσολαβεί μέχρι την ωρίμανση του option η εσωτερική αξία μεταβάλλεται (μεγαλώνει εάν υπάρχει κέρδος) και η χρονική αξία μικραίνει, ενώ κατά τη λήξη η χρονική αξία μηδενίζεται και το option έχει μόνο εσωτερική αξία. Το κόστος αγοράς του δικαιώματος € 400 υπολογίζεται χρησιμοποιώντας αναγνωρισμένα μοντέλα τιμολόγησης, όπως αυτό που βασίζεται στην εξίσωση Black-Scholes. Η μεταβλητότητα των υποκείμενων τίτλων (εδώ μετοχών), η αναμενόμενη διάρκεια ζωής του δικαιώματος προαίρεσης, το επιτόκιο μηδενικού κινδύνου, καθώς και τα αναμενόμενα μερίσματα επί των υποκείμενων μετοχών κατά τη διάρκεια του συμβολαίου επηρεάζουν την εκτιμώμενη εύλογη αξία, που θα υπολογιστεί βάσει του μοντέλου Black-Scholes.

Παράδειγμα 1 Η Εταιρεία Α αγοράζει ένα call option την 02.01.2015 για την αγορά 1.000 μετοχών της εταιρείας Β στην τιμή των € 100 ανά μετοχή. Η ημερομηνία λήξης του δικαιώματος είναι η 30.04.2015. Η Α αγοράζει το συμβόλαιο από τον μεσίτη Γ και καταβάλλει € 400. Επιπλέον έχουμε κάποιες ακόμα πληροφορίες για το call option: Ημερομηνία

Χρηματιστηριακή τιμή της Β

Χρονική αξία του call option

31.03.2015

€ 120 ανά μετοχή

€ 100

16.04.2015

€ 115 ανά μετοχή

€ 60

Η εγγραφή κατά την αγορά θα είναι : 02.01.2015 Call Option

400 Διαθέσιμα

400

Συνεπώς από τα παραπάνω προκύπτει ότι: Ημερομηνία

Χρηματιστηριακή τιμή της Β

Χρονική αξία του call option

31.03.2015

€ 120 ανά μετοχή

€ 100

Η συνολική επίδραση στα αποτελέσματα της Α έχει ως εξής:

Εσωτερική αξία του call option

Συνολική αξία

€ 20.000 (120.000100.000)

€ 120.000 (€ 120 x 1.000 μτχ.)

Η εταιρεία Α μπορεί να εξασκήσει το δικαίωμα αγοράζοντας τις 1.000 μετοχές προς € 100 η κάθε μία και ακολούθως να τις πουλήσει προς € 120 η κάθε μία, αποκομίζοντας έτσι όφελος ποσού € 20.000. Οι εγγραφές θα είναι: 31.03.2015 Call Option

20.000 Μη πραγματοποιηθέν κέρδος (Αποτελέσματα)

31.03.2015 Μη πραγματοποιηθέν κέρδος - (Αποτελέσματα)

20.000

300 Call Option (400-100)

300

Την 16.04.2015 η Α εξασκεί το δικαίωμα πριν από τη λήξη του, τότε: Ημερομηνία

Χρηματιστηριακή τιμή της Β

16.04.2015

€ 115 ανά μετοχή

Χρονική αξία του call option

Εσωτερική αξία του call option

Συνολική αξία

€ 60

€ 5.000 (115.000120.000)

€ 115.000 (€ 115 x 1.000 μτχ.)

Οι εγγραφές θα είναι: 16.04.2015 Μη πραγματοποιηθέν κέρδος (Αποτελέσματα)

5.000 5.000

40 Call Option (100-60)

16.04.2015 16.04.2015

Αύξηση της αξίας του call (20.000-300) Μείωση της αξίας του call (5.000+40) Διευθέτηση του συμβολαίου

Call Option

€ 19.700 (5.040) (60) € 14.600

Παράδειγμα 2 Η εταιρεία Α αγόρασε ένα put option την 07.07.2015 και κατέβαλλε ποσό € 240. To συμβόλαιο αυτό της δίνει το δικαίωμα να πωλήσει 200 μετοχές της εταιρείας Β στην τιμή των € 70 ανά μετοχή. Η ημερομηνία λήξης του δικαιώματος είναι η 31.01.2016. Επιπλέον, έχουμε κάποιες ακόμα πληροφορίες για το put option:

Ημερομηνία

Χρηματιστηριακή τιμή της Β

Χρονική αξία του put option

30.09.2015

€ 77 ανά μετοχή

€ 125

31.12.2015

€ 75 ανά μετοχή

€ 50

31.01.2016

€ 78 ανά μετοχή

€0

Οι εγγραφές θα είναι: Αγορά δικαιώματος 07.07.2015 Put Option

Ετήσιες Οικ. Καταστάσεις 31.12.2015 Ζημία- (Αποτελέσματα)

240

Λήξη δικαιώματος 31.01.2016 Ζημία (Αποτελέσματα)

Διαθέσιμα

240

Put Option (240-125)

115

Put Option (125-50)

Put Option (50-0)

115

Τότε κατά την 16.04.2015 η λογιστική αξία του call option είναι η ακόλουθη:

Πίστωση

02.01.2015

400

31.03.2015

300

31.03.2015

20.000

16.04.2015

5.000

16.04.2015 Σύνολο Υπόλοιπο

20.400 15.060

40 5.340

Τότε η Α καταγράφει στα βιβλία της τη διευθέτηση του συμβολαίου με τον Γ ως εξής: 16.04.2015 Διαθέσιμα Ζημίες Αποτελέσματα

15.000 60 Call Option

15.060

Βιβλιογραφικές αναφορές Βρουστούρης Παναγιώτης, Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης. Intermediate Accounting IFRS Edition, John Wiley & Sons. Ελευθέριος Συρράκος, Χρηματιστηριακά και επιτοκιακά παράγωγα. John Hull, Options, Futures and Other Derivatives. Steven G. Kellison, The Theory of Interest.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Χρέωση

31.03.2015

Επίδραση στα αποτελέσματα

Συναλλαγή

Ενδιάμεσες Οικ. Καταστάσεις 30.09.2015 Ζημία - (Αποτελέσματα) Call Option

31.03.2015 Μη πραγματοποιηθέν κέρδος ή ζημία κτήσης - Αποτελέσματα

Ημερομηνία

ACCOUNTANCY GREECE.25

▲ Eρευνα

Aναλυτικά εργαλεία πρόβλεψης Η πτώχευσης τραπεζικών ιδρυμάτων Ειρήνη Ρεθεμιωτάκη Msc, Σχολή Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης Καθηγητής, Πολυτεχνείο Κρήτης, Μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών Επιστημών της Ισπανίας, Distinguished Research Professor. Audencia Business School Μιχάλης Δούμπος Αναπληρωτής Καθηγητής, Πολυτεχνείο Κρήτης, Εργαστήριο Financial Engineering

παγκόσμια οικονομική κρίση το 2007-2008 οδήγησε σε μια τεράστια δίνη τον τραπεζικό τομέα στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο. Η πρόβλεψη εταιρικών πτωχεύσεων είναι ένα θέμα αυξανόμενου ενδιαφέροντος για τους επενδυτές/πιστωτές, τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και τους ρυθμιστικούς φορείς. Επομένως είναι αναγκαία η έγκαιρη αναγνώριση μιας επικείμενης αποτυχίας. Αναλυτικά εργαλεία και μοντέλα πρόβλεψης της χρηματοοικονομικής αποτυχίας χρησιμοποιούνται εκτενώς, συμβάλλοντας στην εκτίμηση του πιστωτικού κινδύνου, την ανάλυση των εταιρικών επιδόσεων και την ανίχνευση εταιρικής απάτης, μεταξύ άλλων. Πολλοί ερευνητές έχουν μελετήσει την πρόβλεψη της πτώχευσης κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Η έρευνα όμως για καλύτερα αναλυτικά εργαλεία συνεχίζει να εξελίσσεται, αξιοποιώντας νέες μεθοδολογίες από διάφορα επιστημονικά πεδία της διοικητικής επιστήμης και της επιστήμης των υπολογιστών (computer/

Μεθοδολογία Στην ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν τα πλέ-

ον πρόσφατα δεδομένα αμερικανικών τραπεζών για την περίοδο 2003-2014. Το δείγμα αποτελείται από 8.200 τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων 330 που πτώχευσαν στη διάρκεια αυτής της περιόδου. Έγινε χρήση 30 χρηματοοικονομικών δεικτών και χρησιμοποιήθηκαν καθιερωμένες στατιστικές τεχνικές ανάλυσης δεδομένων για την επεξεργασία των διαθέσιμων στοιχείων. Σε πρώτη φάση έγινε μια προεπεξεργασία του δείγματος για την επιλογή των πλέον αντιπροσωπευτικών δεικτών και στη συνέχεια αναπτύχθηκε το τελικό μοντέλο πρόβλεψης, το οποίο δίνει βραχυπρόθεσμες εκτιμήσεις του κινδύνου πτώχευσης (σε βάθος χρόνου ενός έτους). Αποτελέσματα Όπως προαναφέρθηκε, στην ανάλυση εξετάστηκαν αρχικά 30 δείκτες από διάφορες κατηγορίες: 1. Κεφαλαιακής επάρκειας. 2. Ποιότητας ενεργητικού. 3. Αποδοτικότητας.

4. Ρευστότητας. 5. Λειτουργικών επιδόσεων και κόστους. Η χρήση όμως πολλών μεταβλητών στην ανάπτυξη ενός μοντέλου πρόβλεψης το καθιστά δύσχρηστο και αυξάνει την πιθανότητα εσφαλμένων στατιστικών εκτιμήσεων. Για τον λόγο αυτό πραγματοποιήθηκαν διάφοροι στατιστικοί έλεγχοι για την επιλογή των δεικτών εκείνων που έχουν την υψηλότερη προβλεπτική ικανότητα (παραμετρικοί, όπως το t-test, και μη παραμετρικοί, όπως o έλεγχος των Mann-Whitney). Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση κύριων συνιστωσών (principal component analysis), μια περιγραφική στατιστική τεχνική ανάλυσης δεδομένων που επιτρέπει τον εντοπισμό των μεταβλητών που περιγράφουν καλύτερα τις συνολικές διακυμάνσεις στα δεδομένα. Με βάση τις παραπάνω αναλύσεις εντοπίστηκαν εννέα σημαντικοί χρηματοοικονομικοί δείκτες, οι οποίοι μάλιστα συμβαδίζουν με τα αποτελέσματα ερευνών

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

data science). Τα μοντέλα που αναπτύσσονται συνήθως συνεκτιμούν διάφορα χρηματοοικονομικά στοιχεία (δείκτες) και παρέχουν εκτιμήσεις για την πιθανότητα πτώχευσης σε βραχυπρόθεσμο ή μεσοπρόθεσμο διάστημα (συνήθως 1-3 έτη). Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ανάπτυξη αξιόπιστων τέτοιων μοντέλων ανάλυσης για την αποτυχία χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, καθώς οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν παραμένουν αυξημένοι και εποπτικοί φορείς πραγματοποιούν συστηματικά αναλύσεις για να εξασφαλιστεί η ευστάθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πρόσφατα, στο Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης, πραγματοποιήθηκε έρευνα για την ανάπτυξη μοντέλων πρόβλεψης, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα μια εκτενή βάση δεδομένων περίπου 8.200 τραπεζών από τις ΗΠΑ.

ACCOUNTANCY GREECE.25

από τη διεθνή βιβλιογραφία σε θέματα επιδόσεων και βιωσιμότητας τραπεζικών ιδρυμάτων. Οι δείκτες αυτοί παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: X1: Μη εξυπηρετούμενα δάνεια / Ίδια κεφάλαια X2: Καθαρά κέρδη / Ενεργητικό X3: Καθαρά δάνεια / Ενεργητικό X4: Ίδια κεφάλαια / Ενεργητικό X5: Καθαρά κέρδη μετά φόρων / Ενεργητικό X6: Καθαρά έσοδα από τόκους / Ενεργητικό X7: Δείκτης tier 1

Η ανάπτυξη του τελικού μοντέλου πρόβλεψης βάσει των παραπάνω δεικτών πραγματοποιήθηκε με τη λογιστική παλινδρόμηση (logistic regression). To τελικό μοντέλο πρόβλεψης έχει την ακόλουθη μορφή:

Το μοντέλο αυτό βαθμολογεί τις τράπεζες σύμφωνα με τον κίνδυνο πτώχευσής τους το επόμενο έτος. Εταιρείες με υψηλή βαθμολογία είναι αυτές που αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα και έχουν αυξημένο κίνδυνο αποτυχίας. Η εξέταση της προβλεπτικής ικανότητας του μοντέλου έδειξε ότι κυμαίνεται σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα. Συγκεκριμένα παρατηρήθηκε ότι η βαθμολογία κινδύνου, σύμφωνα με το παραπάνω μοντέλο, για το 95% των πτωχευμένων

τραπεζών ήταν υψηλότερη από τη βαθμολογία κινδύνου των μη πτωχευμένων περιπτώσεων. Συμπεράσματα Η χρήση αναλυτικών εργαλείων μοντελοποίησης, ανάλυσης και πρόβλεψης στον χρηματοοικονομικό τομέα έχει εντατικοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Η εφαρμογή τέτοιων προσεγγίσεων για την εκτίμηση του κινδύνου πτώχευσης, ειδικά στον χώρο των τραπεζών, είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη συστηματική παρακολούθηση της βιωσιμότητάς τους, τον έγκαιρο εντοπισμό προβλημάτων και την εξασφάλιση της ευστάθειας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Σε συνδυασμό με άλλα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στο πεδίο αυτό (όπως οι ασκήσεις ακραίων καταστάσεων), μπορεί να διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που θα συμβάλλει στην έγκαιρη

λήψη μέτρων για την πρόληψη και καλύτερη αντιμετώπιση τραπεζικών κρίσεων στο μέλλον. Τα αποτελέσματα της έρευνας που παρουσιάστηκε έδειξαν ότι χρησιμοποιώντας απλά στατιστικά εργαλεία μπορούν να πραγματοποιηθούν αξιόπιστες εκτιμήσεις σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Η ανάλυση, βέβαια, πρέπει να επεκταθεί σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα, συνεκτιμώντας και άλλους παράγοντες, όπως στοιχεία εταιρικής διακυβέρνησης, μια πιο αναλυτική περιγραφή των χρηματοοικονομικών στοιχείων των τραπεζών (λεπτομερή ανάλυση των ενεργητικών τους στοιχείων), λαμβάνοντας επίσης υπόψη και στοιχεία του μακροοικονομικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η αξιοποίηση νέων υπολογιστικών τεχνικών για την ανάπτυξη πιο σύνθετων και αξιόπιστων μοντέλων ανάλυσης.

Η εφαρμογή του περιορισμού στην κίνηση κεφαλαίων επηρέασε την Πληροφορική (ΙΤ) των επιχειρήσεων. Η διακυβέρνηση της πληροφορικής μπορεί να δώσει τη λύση.

▲ Μελέτη

Cybersecurity vs. Capital Controls Σταμάτης Πασσάς T GRC Specialist, MSc, MBA, Υπ. Δρ Σχολής Επιστημών Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης Παντείου Πανεπιστημίου

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

πό την περασμένη χρονιά, στην Ελλάδα έχουμε γίνει μάρτυρες μιας διαφορετικής «προσέγγισης» σε ό,τι αφορά τις χρηματοπιστωτικές μας συναλλαγές. Μέσα σε ένα βράδυ επιβλήθηκε ο γνωστός πλέον σε όλους μας έλεγχος κεφαλαίων1. Ο έλεγχος των κεφαλαίων είναι κάθε μέτρο που λαμβάνεται από μια κυβέρνηση, κεντρική τράπεζα ή άλλη ρυθμιστική αρχή, για να περιορίσει τη ροή κεφαλαίων εντός και εκτός της εγχώριας οικονομίας. Αυτό περιλαμβάνει φόρους, δασμούς, νομοθεσία και περιορισμούς του όγκου των συναλλαγών, καθώς και των υπόλοιπων δυνάμεων της αγοράς. Πλέον των προαναφερομένων, ο έλεγχος στην κίνηση κεφαλαίων μπορεί να επηρεάσει πολλές κατηγορίες ενεργητικού, όπως μετοχές, ομόλογα και τις συναλλαγές σε συνάλλαγμα. Έτσι, από τις 6 Ιουλίου 2015, για όσους κατείχαν ελληνικούς τραπεζικούς λογαριασμούς (εντέλει και όχι μόνο) το ποσό των χρημάτων που μπορούσε κανείς να εκταμιεύσει από τις τράπεζες απλά περιορίστηκε. Φυσικά, αυτό το συμβάν δεν άργησε να φανερώσει τις επιπτώσεις του στις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν για να μπορέσει κάποιος να εισπράξει χρήματα. Πέραν του παραδοσιακού τρόπου στα γκισέ των καταστημάτων, έγιναν πιο δημοφιλείς τρόποι διεκπεραίωσης τραπεζικών και χρηματιστηριακών συναλλαγών άλλοτε πιο δύσκολοι, ευρισκόμενοι σε ουρές μπροστά σε ATMs, και άλλοτε πιο εύκολοι, με χρήση/εις των ηλεκτρονικών e-banking των τραπεζών (μπροστά από έναν υπολογιστή) ή ακόμα και με τη χρήση των τερματικών POS2. Στις μνήμες των περισσοτέρων (αν όχι όλων) έχει μείνει γραφτή η εικόνα των ουρών μπροστά στα ΑΤΜs, της ζήτησης για κάρτες (χρεωστικές ή πιστωτικές) και της χρήσης της ηλεκτρονικής τραπεζικής. Και όλα αυτά

ACCOUNTANCY GREECE.25

άρχισαν να συμβαίνουν πιο έντονα μετά την 6η Ιουλίου. Μία ημέρα πριν (ίσως και περισσότερες, πολλά έχουν ειπωθεί εξάλλου σχετικά), οι τράπεζες με τα στελέχη τους προετοίμαζαν τη «νέα πραγματικότητα». Μεταβολές στα διαγράμματα ροών (workflows), μετατροπές στα δικαιώματα πρόσβασης (access permissions) και χρήσης και γενικότερα διαχείριση των αλλαγών (change management). Όλα αυτά στα μέσα που διέθεταν και χρησιμοποιούσαν για τις διεργασίες τους, που στη σύγχρονη εποχή δεν μπορούσαν να είναι διαφορετικά από τα ίδια τα πληροφοριακά συστήματα. Πληροφοριακά συστήματα και κυβερνοασφάλεια Ο όρος Cybersecurity είναι συμβατός με την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο –αναφέρεται επίσης και ως ασφάλεια της τεχνολογίας των πληροφοριών, επικεντρώνεται στην προστασία των υπολογιστών, δικτύων, προγραμμάτων και δεδομένων από ακούσια ή μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση, αλλαγή ή καταστροφή. Σε ό,τι αφορά τα capital controls, η άμεση εφαρμογή των περιορισμών στην κίνηση των κεφαλαίων είχε ως αποτέλεσμα την επιβολή πολλαπλών αλλαγών στα συστήματα των τραπεζών. Έτσι, από τη μία πλευρά και λόγω του περιορισμένου χρόνου για τον έλεγχο των αλλαγών (testing) και της πιθανής παρέκκλισης από τη διαδικασία διαχείρισης της αλλαγής (change management), ο κίνδυνος της μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης σε αυτά τα συστήματα εν δυνάμει αυξήθηκε. Από την άλλη πλευρά, η επιβολή περιορισμών στην κίνηση των κεφαλαίων από πρόσθετους μηχανισμούς ελέγχου μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο της απάτης. Όπως είναι γνωστό, ο κάθε λογής κακόβουλος/επιτήδειος στοχεύει –κυρίως–

στην αρπαγή μεγάλου ποσού χρημάτων. Εφόσον οι συναλλαγές ήταν/είναι πλέον δυνατές έως περιορισμένου ποσού, αυτό το γεγονός δρούσε/δρα ανασταλτικά στην προσπάθειά του να διεισδύσει στις κρίσιμες υποδομές. Ως εκ τούτου, το επίπεδο του κινδύνου (εγγενούς, inherent risk) σε σχέση με το αρχικά δηλωθέν (πριν από την ημερομηνία επιβολής capital controls) μειώθηκε. Άλλες περιπτώσεις που θα μπορούσαν να αναφερθούν ως αποτελέσματα της επιβολής των περιορισμών στις κεφαλαιακές συναλλαγές και κατά συνέπεια ως αποτέλεσμα της αυξημένης ζήτησης μιας «πανάκειας» για τη συνέχιση των οργανισμών είναι ο αυξημένος φόρτος εργασίας για ανταπόκριση στις κανονιστικές ρυθμίσεις και υποχρεώσεις, η αύξηση συναλλαγών στο internet banking, ο αυξημένος φόρτος συναλλαγών στα συστήματα λόγω έκδοσης νέων καρτών, η αυξημένη ζήτηση τερματικών POS. Συμπέρασμα Τι χρειάζεται; Μια νέα μορφή διακυβέρνησης στις επιχειρήσεις, η διακυβέρνηση πληροφορικής (αγγλ. Governance of Enterprise IT). Μια διοίκηση και διαχείριση των πληροφοριακών αγαθών που: - Να στηρίζεται στην ασφάλεια των υποδομών, δικτύων, συστημάτων, εφαρμογών, εξοπλισμών, με πρωτεύοντα στόχο τη διασφάλιση της ακεραιότητας, της εμπιστευτικότητας και της διαθεσιμότητάς τους. - Να δομεί τα πληροφοριακά συστήματα βάσει προτύπων και μεθοδολογιών, με σκοπό τη διασφάλιση της ποιότητας και των προσφερόμενων υπηρεσιών πληροφορικής. - Να εντοπίζει, να αξιολογεί, να παρακολουθεί και να διαχειρίζεται τους κινδύνους.

- Να διεξάγει ελέγχους και να αναλύει τα ευρήματα από κάθε υπαρκτή ή πιθανή απειλή, ύποπτη συναλλαγή και απάτη, με σκοπό τη βέλτιστη αντιμετώπιση των κάθε λογής ηλεκτρονικών κρουσμάτων. Η επιτυχής εφαρμογή διακυβέρνησης της πληροφορικής φέρνει στις επιχειρήσεις αρκετά οφέλη, συμπεριλαμβανομένων του χαμηλότερου κόστους, του μεγαλύτερου ελέγχου και της συνολικής αύξησης της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας. Η αρχή έχει ήδη γίνει. To νέο είδος απειλών ενθάρρυνε τους οργανισμούς (τους χρηματοπιστωτικούς αρχικά, αλλά εντέλει όχι μόνο αυτούς) στην προσπάθειά τους να ενισχύσουν τη διακυβέρνηση. Αυτό που όλοι ήδη γνωρίζουμε είναι ότι αυστηρότεροι κανονισμοί συμμόρφωσης και αυστηρότεροι έλεγχοι ασφάλειας έχουν πλέον επιβληθεί στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με μια ποικιλία τρόπων. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές είναι ότι εκείνα και μόνο τα ιδρύματα/επιχειρήσεις που προσαρμόζονται ή θα προσαρμοστούν καλύτερα σε αυτούς (τους κανονισμούς και τους ελέγχους) θα μπορέσουν να απολαύσουν ένα σαφές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Σημειώσεις 1. Τα ξημερώματα της Δευτέρας 29/6/2015 εκδόθηκε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, με την οποία η περίοδος από τις 28 Ιουνίου έως τις 6 Ιουλίου κηρύχθηκε τραπεζική αργία, για να προληφθούν οι επιπτώσεις που ήδη εκδηλώνονταν στην αγορά. 2. Η ιστορία με τα τερματικά πιστωτικών και χρεωστικών καρτών (POS) που εκκαθάριζαν τις εισπράξεις επιχειρήσεων σε τράπεζες του εξωτερικού δεν βρίσκεται στους σκοπούς του άρθρου αυτού.

▲ Μελέτη

Ενσωμάτωση της διαφορετικότητας στο εργασιακό περιβάλλον Ακριβή Λυμπεροπούλου Administrative Dept., HLB Hellas SA

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

αρακολουθώντας την εξέλιξη και τη διαμόρφωση πρακτικών διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, γρήγορα θα συναντήσει κάποιος την έννοια της διαφορετικότητας. Οι εταιρείες πλέον δίνουν όλο και περισσότερη σημασία στη διαφορετικότητα, επιδιώκοντας να δημιουργήσουν εργατικό δυναμικό που χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία. Η διαφορετικότητα προσδιορίζεται από τους τρόπους που μπορεί να διαφέρουν άνθρωποι ή ομάδες ανθρώπων μεταξύ τους. Με κάποιες από αυτές τις διαφορές έχουμε γεννηθεί και δεν μπορούν να αλλάξουν, ενώ κάποιες άλλες μπορεί να είναι επίκτητες. Διαφορές συνήθως συναντώνται στην εθνικότητα, στο φύλο, στην ηλικία, στην καταγωγή, στην αναπηρία, στον σεξουαλικό προσανατολισμό, στην εκπαίδευση και στη θρησκεία, χωρίς ωστόσο να περιορίζονται σε αυτές τις περιπτώσεις. Όλοι μας φέρουμε διαφορετικές απόψεις, εργασιακές εμπειρίες, τρόπους ζωής και κουλτούρα. Έτσι, οτιδήποτε μας κάνει μοναδικούς, είναι μέρος της ερμηνείας της διαφορετικότητας. Εντάσσοντας, λοιπόν, τη διαφορετικότητα στο εργασιακό περιβάλλον, ανακαλύπτει κάποιος τη δύναμή της, η οποία απελευθερώνεται όταν σεβόμαστε και εκτιμούμε τις διαφορές. Πόσο εύκολο είναι όμως να πραγματωθεί η ενσωμάτωση της διαφορετικότητας στον σύγχρονο εργασιακό χώρο; Η ενσωμάτωση επιτυγχάνεται με τον σεβασμό, την υποστήριξη και την ουσιαστική αξιοποίηση των διαφορετικών δυνάμεων. Είναι η προσοχή στις ανάγκες κάθε ανθρώπου και η εξασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών, ώστε ο κάθε εργαζόμενος να μπορεί να φτάσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του. Η ενσωμάτωση της διαφορετικότητας μπορεί να αποτελέσει ζωτικής σημασίας

ACCOUNTANCY GREECE.25

παράγοντα για την εξέλιξη της εταιρείας προσφέροντας: 1. Γρήγορη επίλυση προβλημάτων. Η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων είναι βασικό στοιχείο της παραγωγικότητας ενός οργανισμού, ίσως βασικότερο και από τεχνικές ή άλλες δεξιότητες. Οι ετερογενείς ομάδες εργασίας είναι καλύτερες στην επίλυση προβλημάτων σε σχέση με τις ομοιογενείς, καθώς αξιοποιούνται ταυτόχρονα πολλές διαφορετικές σκέψεις και αντιλήψεις. Όταν όλοι σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο, παραμένουν στο ίδιο σημείο, μειώνοντας την παραγωγικότητα και καταναλώνοντας πολύτιμο χρόνο. 2. Υψηλότερη παραγωγικότητα. Όταν η διαφορετικότητα γίνεται αποδεκτή ως μέρος της κουλτούρας του οργανισμού και οι εργαζόμενοι αισθάνονται ότι μπορούν να είναι αυθεντικοί στην εργασία τους χωρίς να κρίνονται, τότε είναι πιο παραγωγικοί και αποτελεσματικοί. Έτσι, δημιουργείται μια ικανοποιημένη ομάδα ανθρώπινου δυναμικού, έμπιστη και με αυξημένη παραγωγικότητα, που μπορεί να συμβάλει στην αύξηση των εσόδων του οργανισμού. 3. Αύξηση του πελατολόγιου. Οι αλλαγές στα δημογραφικά στοιχεία έχουν εισάγει στην αγορά εταιρείες με ομάδες διοίκησης που χαρακτηρίζονται από τη διαφορετικότητα. Για την προσέγγιση των νέων αυτών διαφορετικών πελατών είναι απαραίτητο από έναν οργανισμό να έχει κι εκείνος στο δυναμικό του ομάδες που χαρακτηρίζονται από διαφορετικότητα. 4. Αύξηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος ενός οργανισμού. Ένα διαφορετικό ανθρώπινο δυναμικό φέρνει μια μαζική εισροή ιδεών για νέα προϊόντα, υπηρεσίες ή διαδικασίες. Αυτή η διαρκής εισροή καινοτομιών, με την κατάλληλη διαχείριση, μπορεί να αυξήσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του οργανισμού. 5. Μείωση του κόστους εναλλαγής προσωπικού. Η εφαρμογή ευέλικτων

κανόνων στο εργασιακό περιβάλλον, που ωφελούν τις μοναδικές ανάγκες κάθε εργαζομένου, βοηθά στην ενίσχυση του ηθικού τους άρα και στην παραμονή τους στην εργασία. Έτσι, διατηρώντας ένα σταθερό δυναμικό, μειώνεται μακροπρόθεσμα και το πιθανό κόστος από την εναλλαγή του προσωπικού. Τι πρέπει να κάνει, λοιπόν, ένας οργανισμός για να επιτύχει αυτήν την ενσωμάτωση της διαφορετικότητας; Ή για να το θέσουμε καλύτερα: Τι ενέργειες πρέπει να γίνουν ώστε η μοναδικότητα των αντιλήψεων, των εμπειριών, των ικανοτήτων και των τρόπων ζωής να γίνουν αποδεκτές στο επιχειρηματικό περιβάλλον και να χρησιμοποιηθούν ως εκπαίδευση και πληροφόρηση σχετικά με τη λήψη καλύτερων επιχειρηματικών αποφάσεων; Χρειάζεται ένα πλάνο δράσης, το οποίο θα πρέπει αρχικά να λαμβάνει υπόψη όλες τις διαστάσεις της διαφορετικότητας. Στη συνέχεια, οι δομές και τα οργανικά συστήματα της επιχείρησης θα πρέπει να αξιολογηθούν για να προσδιοριστεί ο βαθμός στον οποίο παρέχεται δίκαιη πρόσβαση σε όλους. Αρκετές βασικές στρατηγικές ίσως να χρειαστούν επανεξέταση ή επανασχεδιασμό. Όπου ανιχνεύονται κενά και εμπόδια, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως η ενσωμάτωση της διαφορετικότητας μπορεί να αντιμετωπίσει ελλείψεις και να υποστηρίξει αποτελεσματικά λήψεις αποφάσεων και καλύτερα επιχειρηματικά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα: 1. Δημιουργία ενός σαφώς διατυπωμένου σχεδίου δράσης με σκοπούς, στόχους και μικρά καθήκοντα, ώστε να γίνει πιο γρήγορα κατανοητή η αλλαγή. 2. Ενσωμάτωση των διαφορετικών θεμελιωδών αρχών στις δομές και τα οργανικά συστήματα της επιχείρησης. Αυτές οι θεμελιώδεις αρχές πρέπει να ενταχθούν στην εργασιακή πραγματικότητα, ξεκινώντας από τις καθημερινές διαδικασίες, όπως η παραγωγή προϊόντων, οι επικοινωνίες, η εκπαίδευση και η επι-

μόρφωση, μέχρι και την ίδια την αντίληψη των εργαζομένων για την καριέρα και την προσωπική εξέλιξη, την πρόσληψη και την παραμονή στην εταιρεία. 3. Δημιουργία ετερογενών ομάδων εργασιών, που να χαρακτηρίζονται από τη διαφορετικότητα στη σύστασή τους ως προς το φύλο, την ηλικία, την εθνικότητα, οι οποίες θα δίνουν ερέθισμα για νέες ιδέες και σκέψεις, οδηγώντας έτσι σε καλύτερα αποτελέσματα. 4. Ανάπτυξη και εξέλιξη των ηγετικών και των ομαδοσυνεργατικών ικανοτήτων. Οι ικανότητες αυτές, από μόνες τους, αποτελούν πλεονέκτημα. Η ομαδοσυνεργατικότητα όμως των ατόμων μιας ετερογενούς ομάδας και η ικανότητα ηγεσίας μιας τέτοιας ομάδας μπορούν να την καταστήσουν επιτυχημένη. Υπάρχουν πολλοί οργανισμοί που αδυνατούν να αντιληφθούν τις επιχειρηματικές επιταγές, καθώς επίσης τις δημογραφικές και κοινωνικές αλλαγές, που επιβάλλουν την αλλαγή κουλτούρας και το γεγονός πως η ενσωμάτωση της διαφορετικότητας είναι απαραίτητη για να είναι επιτυχημένοι. Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου οι μεταβολές αυτές πραγματοποιούνται με αργούς ρυθμούς, λόγω έλλειψης υποστήριξης από την ανώτερη ηγεσία, ενώ πολλές φορές και τα μεσαία στελέχη των οργανισμών εκτροχιάζουν τη διαδικασία. Επιπλέον, η απλή εκτίμηση και η αποδοχή της διαφορετικότητας δεν μπορούν να εξισωθούν με ένα επαγγελματικό περιβάλλον όπου η διαφορετικότητα έχει ενσωματωθεί και οι μοναδικές ικανότητες των διαφορετικών ανθρώπων αναγνωρίζονται. Γίνεται αντιληπτό ότι η ενσωμάτωση της διαφορετικότητας και η αλλαγή κουλτούρας αποτελούν καινοτομία για έναν οργανισμό. Οι μεταβολές για να επιτευχθεί τελικά αυτή η ενσωμάτωση δεν μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα, αλλά πρέπει να θεωρηθούν ως μακροχρόνια δέσμευση.

➽ Οι ευρωπαϊκές πόλεις –Λονδίνο, Παρίσι, Άμστερνταμ– έχουν ισχυρή παρουσία στη μελέτη που πραγματοποιείται από την PwC κάθε δύο χρόνια. ➽ Η οικονομική ισχύς, η ευκολία διεξαγωγής επιχειρηματικής δραστηριότητας, η παιδεία, η τεχνολογική ετοιμότητα, η τοποθεσία και η πρόσβαση συγκαταλέγονται μεταξύ των κυριότερων κριτηρίων. ➽ Οι επιδόσεις του Λονδίνου επισημαίνουν τα δυνατά του σημεία και τους τομείς στους οποίους ενδέχεται να αντιμετωπίσει ανταγωνισμό μετά την έξοδο από την Ε.Ε. ➽ Κριτήρια αξιολόγησης αποτέλεσαν και η ανθεκτικότητα στους κινδύνους και το φορολογικό προφίλ.

Ερευνα

Το Λονδίνο πρώτο στον δείκτη Cities of Opportunity PwC

ο Λονδίνο διεκδικεί τα πρωτεία για δεύτερη συνεχή χρονιά στην ολοκληρωμένη συγκριτική αξιολόγηση 30 κορυφαίων σε παγκόσμιο επίπεδο οικονομικών κέντρων, προμηνύοντας την ικανότητά του να αντέξει τον ανταγωνισμό μετά την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. Στην κατάταξη Cities of Opportunity της PwC η Σιγκαπούρη έρχεται δεύτερη, το Τορόντο τρίτο και ακολουθούν το Παρίσι και το Άμστερνταμ, ολοκληρώνοντας την πρώτη πεντάδα. Συνολικά τέσσερις πόλεις της πρώτης δεκάδας του δείκτη είναι ευρωπαϊκές. Η μελέτη Cities of Opportunity 7 της PwC παρέχει μια ισορροπημένη συγκριτική αξιολόγηση της κοινωνικής και οικονομικής υγείας 30 πόλεων που συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων παγκόσμιων οικονομικών κέντρων. Η μελέτη καταγράφει τις επιδόσεις των πόλεων βάσει 10 δεικτών, μεταξύ αυτών και των μεταφορών και υποδομών, της ευκολίας διεξαγωγής επιχειρηματικής δραστηριότητας, της δημογραφικής σύνθεσης και της ποιότητας ζωής, της τεχνολογικής ετοιμότητας και του κόστους ζωής. Η έκθεση δείχνει ότι οι πόλεις δεν κερδίζουν μόνο με τις οικονομικές τους επιδόσεις αλλά και όταν πετυχαίνουν σε

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

▲

ACCOUNTANCY GREECE.25

μια σειρά κοινωνικών τομέων, μεταξύ άλλων και τη συνολική ποιότητα ζωής, την ποιότητα ζωής της τρίτης ηλικίας, τη στέγαση και την ετοιμότητα αντιμετώπισης καταστροφών –καθένας από τους οποίους διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη των κορυφαίων πόλεων. Δεδομένου ότι η μεθοδολογία και τα δεδομένα της μελέτης αφορούν κυρίως τα δύο χρόνια που προηγήθηκαν της απόφασης του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ε.Ε., η ψήφος του Brexit δεν έχει επηρεάσει τη θέση του Λονδίνου στον φετινό δείκτη. Παρόλα αυτά, τα στοιχεία που προκύπτουν από τις εκτεταμένες μετρήσεις της μελέτης παρέχουν μια πρώτη εικόνα για τα διεθνή πλεονεκτήματα της πόλης, αλλά και τους τομείς στους οποίους θα αντιμετωπίσει ανταγωνισμό μετά την έξοδο από την Ε.Ε. Το μήνυμα θα λάβουν και οι ανταγωνίστριες πόλεις, τόσο εντός όσο και εκτός ευρωπαϊκών συνόρων, οι οποίες αναζητούν ευκαιρίες να διεκδικήσουν τη θέση του Λονδίνου καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο σχεδιάζει την αποχώρηση του από την Ε.Ε. Ο Bob Moritz, πρόεδρος της PricewaterhouseCoopers International, σχολιάζει: «Περισσότερος από τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό ζει σε πόλεις, οι οποίες αποτελούν τις μηχανές παγκόσμιων ή περιφερειακών οικονομιών. Η καλή ποιότητα ζωής σε αυτές τις πόλεις δεν είναι πολυτέλεια αλλά αποτελεί βασική προϋπόθεση για να μπορέσουν οι πόλεις και οι επιχειρήσεις να εξασφαλίσουν και να διατηρήσουν ταλαντούχα στελέχη. Υψηλές επιδόσεις επιτυγχάνουν εκείνες οι πόλεις που διαθέτουν προγραμματισμό και φροντίζουν όλους τους τομείς της μακροχρόνιας ποιότητας ζωής των κατοίκων τους. Η ύπαρξη των απαραίτητων υποδομών –κοινωνικών, οικονομικών και φυσικών– συμβάλλει στην ενίσχυση των

κοινωνιών, συνεπώς και στην ανθεκτικότητα μιας πόλης, ό,τι κι αν αυτή χρειαστεί να αντιμετωπίσει». Η πολύπλευρη αξιολόγηση μεγάλων κέντρων οικονομικής δραστηριότητας και εμπορίου, πνευματικού κεφαλαίου και πολιτισμού που πραγματοποιείται με τη μελέτη Cities of Opportunity αναδεικνύει τις σύνθετες προκλήσεις σε οικονομικό επίπεδο και σε επίπεδο πολιτικής που αντιμετωπίζουν οι πόλεις. - Το Λονδίνο διατηρεί την πρώτη θέση για δεύτερη φορά, ενώ το προβάδισμά του από τους κοντινούς ανταγωνιστές του διευρύνεται. Η πόλη συγκαταλέγεται μεταξύ των τριών κορυφαίων πόλεων σύμφωνα με 6 δείκτες της μελέτης, μεταξύ αυτών και τους ακόλουθους: πνευματικό κεφάλαιο και καινοτομία, τεχνολογική ετοιμότητα, εξωστρέφεια, δημογραφική σύνθεση και ποιότητα ζωής, οικονομική ισχύς και ευκολία διεξαγωγής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Οι επιπτώσεις που ενδέχεται να έχει στο Λονδίνο η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. θα γίνουν αισθητές εν καιρώ. Τα ερωτηματικά που προκύπτουν σε σχέση με τις επιπτώσεις αυτές αφορούν, μεταξύ άλλων, την κινητικότητα του ταλέντου και τη μετανάστευση, το εμπόριο, τις επενδύσεις και το ρυθμιστικό πλαίσιο. - Η Σιγκαπούρη, η πόλη-κράτος που φημίζεται για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της, έρχεται δεύτερη –ανεβαίνοντας από την τρίτη θέση στην οποία βρισκόταν το 2014. Εκτός από την πρωτιά της σε τρεις δείκτες –τεχνολογική ετοιμότητα, μεταφορές και υποδομές και ευκολία στη διεξαγωγή επιχειρηματικής δραστηριότητας– η πόλη παρουσιάζει καλές επιδόσεις και στον τομέα της φορολογίας. Μια ανάλυση του συνολικού εταιρικού συντελεστή φορολογίας, του συντελεστή φορολογίας φυσικών προσώπων και της αποδοτικότητας των φόρων δείχνει ότι η Σιγκαπούρη, μαζί με το Ντουμπάι και το

Χονγκ Κονγκ, έχουν συνολικά τους χαμηλότερους φόρους και τη μεγαλύτερη αποδοτικότητα. - Το Τορόντο, που έρχεται τρίτο στην κατάταξη, συγκαταλέγεται μεταξύ των 10 κορυφαίων πόλεων στους 7 από τους 10 δείκτες και έχει πολύ καλές επιδόσεις σε κατηγορίες που σχετίζονται με τις καθημερινές ανάγκες και ανησυχίες των κατοίκων, κατακτώντας τη δεύτερη θέση στην υγεία και ασφάλεια, τη δεύτερη θέση στο κόστος ζωής και την τρίτη θέση στον δείκτη αειφορία και φυσικό περιβάλλον (μαζί με τη Σεούλ). - Το Παρίσι έχει σκαρφαλώσει στην τέταρτη θέση από την έκτη όπου βρισκόταν το 2014, παρά τη δεκαετία οικονομικής πίεσης και, πιο πρόσφατα, τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Το Παρίσι σημείωσε υψηλές επιδόσεις σε όλο το φάσμα της αξιολόγησης, όντας η μόνη πόλη που συμπεριλήφθηκε στην πρώτη δεκάδα στους 9 από τους 10 δείκτες. Επανήλθε στην πρώτη θέση στη δημογραφική σύνθεση και την ποιότητα ζωής, μαζί με τη Νέα Υόρκη. Το Παρίσι επίσης ανέκτησε τη δεύτερη θέση στον δείκτη της εξωστρέφειας, μετά την πτώση του στην 7η θέση το 2014. - Το Άμστερνταμ συμπεριλαμβάνεται για πρώτη φορά φέτος στη μελέτη, κατακτώντας την πέμπτη θέση. Η πόλη εξασφάλισε μια θέση στην πρώτη πεντάδα σε τρεις δείκτες (πνευματικό κεφάλαιο και καινοτομία, τεχνολογική ετοιμότητα και αειφορία και φυσικό περιβάλλον). Επίσης, εξασφάλισε μια θέση στην πρώτη δεκάδα σε 4 ακόμη δείκτες (εξωστρέφεια, υγεία και ασφάλεια, δημογραφική σύνθεση και ποιότητα ζωής και οικονομική ισχύς), απειλώντας τους παραδοσιακούς αστικούς κολοσσούς. - Στην έκτη θέση, η Νέα Υόρκη εξακολουθεί να αποτελεί κομμάτι της παγκόσμιας αστικής ελίτ, όμως έχει πέσει από τη δεύτερη θέση που κατείχε το 2014 και

19η θέση του, σημείωσε πολύ καλές επιδόσεις σε δύο δείκτες της μελέτης: εξωστρέφεια (3η) και οικονομική ισχύς (3η). - Οκτώ διαφορετικές πόλεις έρχονται πρώτες σε έναν τουλάχιστον δείκτη. Μία από αυτές, συγκεκριμένα το Γιοχάνεσμπουργκ, έρχεται πρώτη στην ανταγωνιστικότητα του κόστους, όμως δεν καταφέρνει να μπει στην πρώτη δεκάδα. - Παρόλο που η ανάγκη για ανθεκτικότητα στον κίνδυνο δεν είναι καινούργια, οι πιθανότητες καταστροφής έχουν εκτιναχθεί, με τις πόλεις να αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο από ακραίες καιρικές συνθήκες, τρομοκρατία, πυρηνικά ατυχήματα και άλλες απειλές που οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα, καθώς και ασθένειες. Στη φετινή έρευνα φαίνεται ότι οι πιο ευάλωτες πόλεις μπορεί να είναι ταυτόχρονα και οι πιο ανθεκτικές. Το Τόκιο ήρθε πρώτο στην έκθεση σε κίνδυνο και στην ικανότητα αντιμετώπισής του, αφήνοντας πίσω όλες τις άλλες πόλεις στον δείκτη ετοιμότητα αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών. Το Άμστερνταμ

βρίσκεται στη δεύτερη θέση του δείκτη που μετρά την ευπάθεια σε καταστροφές, αλλά και την πέμπτη θέση όσον αφορά την ετοιμότητά της. Ο Hazem Galal, επικεφαλής του τομέα «Πόλεις και τοπικές κυβερνήσεις», σχολιάζει: «Οι σταθερές επιδόσεις πόλεων όπως το Λονδίνο, το Παρίσι, η Σιγκαπούρη και η Νέα Υόρκη, που συμπεριλαμβάνονται στην πρώτη δεκάδα της κατάταξης Cities of Opportunity, δείχνει ότι η επιτυχία δεν έρχεται μόνο με την οικονομική ευημερία. Η καλή ποιότητα ζωής στις πόλεις παίζει σημαντικό ρόλο στην ικανότητά τους να προσελκύουν και να διατηρούν ταλαντούχα στελέχη που είναι διαθέσιμα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η σταθερή αστική ανταγωνιστικότητα αυτών των πόλεων στηρίζεται στη διαρκή συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων, των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής και των πολιτών που τις συνθέτουν». Επειδή καμία πόλη δεν είναι ίδια με την άλλη, σύμφωνα με τη μελέτη κάθε πό-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

τις πρωτιές που είχε κατακτήσει στις εκδόσεις πριν το 2014. Η πόλη έχει χαμηλή αξιολόγηση σε αρκετά από τα καινούργια κριτήρια, ενώ έχει μείνει πίσω λόγω της ανόδου άλλων πόλεων στις ήδη υφιστάμενες παραμέτρους. Χρειάζεται να βελτιώσει τη αειφορία και το φυσικό περιβάλλον, την υγεία και ασφάλεια (16η και στους δύο δείκτες) αλλά και το κόστος ζωής (25η). Στα θετικά, η πόλη ήρθε πρώτη (μαζί με το Παρίσι) στη δημογραφική σύνθεση και την ποιότητα ζωής, δεύτερη στην οικονομική ισχύ και τρίτη στην τεχνολογική ετοιμότητα (μαζί με το Άμστερνταμ). - Η Στοκχόλμη, έβδομη στην κατάταξη, σημείωσε πολύ καλές επιδόσεις στους δείκτες αειφορία και φυσικό περιβάλλον (1η μαζί με το Σίδνεϊ) και μεταφορές και υποδομές (3η). Επιπλέον, η πόλη ξεπέρασε όλες τις υπόλοιπες σε δύο νέες παραμέτρους, την ποιότητα ζωής της τρίτης ηλικίας και τον επιχειρηματικό κίνδυνο που σχετίζεται με το νερό. - Το Πεκίνο, που διατηρεί συνολικά τη

ACCOUNTANCY GREECE.25

λη χρειάζεται να αναπτύξει τη δική της στρατηγική για να συνειδητοποιήσει τις δυνάμεις, τις αδυναμίες και τις ταυτότητές της και στη συνέχεια να προσαρμόσει την ανάπτυξη στο ιδιαίτερο προφίλ της, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες και αντιμετωπίζοντας προκλήσεις, όπως είναι η παροχή οικονομικής στέγης, δημιουργώντας ένα αποτελεσματικό σύστημα αστικών συγκοινωνιών και μειώνοντας την έκθεση σε καταστροφές. Μεθοδολογία 1. Η έκθεση Cities of Opportunity 7 της PwC αξιολογεί 30 πόλεις με βάση 10 δείκτες, μεταξύ αυτών και των δεικτών μεταφορές και υποδομές, ευκολία διεξαγωγής επιχειρηματικής δραστηριότητας, δημογραφική σύνθεση και ποιότητα ζωής, τεχνολογική ετοιμότητα και κόστος ζωής. Εκτός από τη συνολική αξιολόγηση, η έκθεση κατατάσσει τις πόλεις με βάση καθέναν από αυτούς τους 10 δείκτες. 2. Brexit και βαθμολογία Λονδίνου. Η αξιολόγηση του Λονδίνου, όπως για όλες τις πόλεις που συμμετείχαν στην έρευνα, βασίζεται σε μια μεθοδολογία που χρησιμοποιεί δεδομένα κυρίως από το 20142015, συνεπώς η πρόσφατη ψήφος του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ε.Ε. (Ιούνιος 2016) δεν έχει επηρεάσει τα δεδομένα και τα αποτελέσματα της έκθεσης Cities of Opportunity. Στις μελλοντικές εκδόσεις θα γίνει προσπάθεια να αποτυπωθεί τυχόν βραχυπρόθεσμος και μακροπρόθεσμος αντίκτυπος της ψήφου υπέρ της εξόδου από την Ε.Ε. Όμως, μέ-

χρι στιγμής η πόλη παραμένει η πιο διεθνής πόλη του Ηνωμένου Βασιλείου και ένα ισχυρό χρηματοοικονομικό κέντρο, με πλούσιο ανθρώπινο κεφάλαιο και ευέλικτη παράδοση, που αποτελεί ιδανική βάση για περαιτέρω ανάπτυξη. 3. Για να ενισχύσουμε την ακρίβεια και την αξιοπιστία των 10 δεικτών, αυξήσαμε τις παραμέτρους που λαμβάνουμε υπόψη, από 59 που ήταν στην προηγούμενη έκθεση σε 67 στη φετινή έκθεση, και στην πορεία προσθέσαμε και 15 εντελώς καινούργιες παραμέτρους, ενώ καταργήσαμε ή τροποποιήσαμε άλλες 12. Το Άμστερνταμ, η Μπογκοτά και το Λάγος συμμετέχουν στην έρευνα για πρώτη φορά φέτος, συνεπώς δεν είναι εφικτή η άμεση σύγκριση μεταξύ των διαφόρων εκδόσεων για όλα τα αποτελέσματα. 4. Η έκθεση Cities of Opportunity 7 βασίζεται σε δημόσια διαθέσιμα δεδομένα που προέρχονται από τρεις βασικές πήγες: παγκόσμιους πολυμερείς οργανισμούς που ασχολούνται με την ανάπτυξη, όπως είναι η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, εθνικές στατιστικές υπηρεσίες, όπως η National Statistics στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Census Bureau στις ΗΠΑ, καθώς και προμηθευτές δεδομένων. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια του τρίτου και τέταρτου τριμήνου του 2015. 5. Οι πόλεις που περιλαμβάνονται στην έκθεση είναι οι ακόλουθες: Άμστερνταμ, Πεκίνο, Βερολίνο, Μπογκοτά, Σικάγο, Ντουμπάι, Χονγκ Κονγκ, Τζακάρτα, Γιοχάνεσμπουργκ, Κουάλα Λουμπούρ, Λάγος,

Λονδίνο, Λος Άντζελες, Μαδρίτη, Πόλη του Μεξικό, Μιλάνο, Μόσχα, Βομβάη, Νέα Υόρκη, Παρίσι, Ρίο ντε Τζανέιρο, Σαν Φρανσίσκο, Σάο Πάολο, Σεούλ, Σαγκάη, Σιγκαπούρη, Στοκχόλμη, Σίδνεϊ, Τόκιο και Τορόντο. 6. Παρακάτω παρουσιάζονται οι πόλεις που καταλαμβάνουν τις τρεις πρώτες θέσεις σε κάθε δείκτη της μελέτης Cities of Opportunity: Πνευματικό κεφάλαιο και καινοτομία: Λονδίνο, Σαν Φρανσίσκο, Παρίσι. Τεχνολογική ετοιμότητα: Σιγκαπούρη, Λονδίνο, Άμστερνταμ και Νέα Υόρκη (μαζί στην τρίτη θέση). Εξωστρέφεια: Λονδίνο, Παρίσι, Πεκίνο. Μεταφορές και υποδομές: Σιγκαπούρη, Ντουμπάι, Στοκχόλμη. Υγεία και ασφάλεια: Τόκιο, Τορόντο, Σίδνεϊ. Αειφορία και φυσικό περιβάλλον: Στοκχόλμη και Σίδνεϊ (μαζί στην πρώτη θέση), Σεούλ και Τορόντο (μαζί στην τρίτη θέση). Δημογραφική σύνθεση και ποιότητα ζωής: Νέα Υόρκη και Παρίσι (καταλαμβάνοντας από κοινού την πρώτη θέση), Λονδίνο. Οικονομική ισχύς: Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Πεκίνο . Ευκολία διεξαγωγής επιχειρηματικής δραστηριότητας: Σιγκαπούρη, Χονγκ Κονγκ, Λονδίνο. Κόστος ζωής: Γιοχάνεσμπουργκ, Τορόντο, Λος Άντζελες.

Η νέα κοινή πρωτοβουλία της Eurobank και της Grant Thornton, που φιλοδοξεί να καταστεί το κορυφαίο μέσο αναγνώρισης της επιχειρηματικής αριστείας

Τ Kαινοτομίες

Growth Awards Grant Thornton

Τα Growth Awards ανέδειξαν τις 7 επιχειρήσεις που διακρίθηκαν για τον δυναμισμό και τη συνεισφορά τους στην οικονομία της χώρας Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών η τελετή απονομής των βραβείων «Growth Awards», που διοργάνωσαν από κοινού η Eurobank και η Grant Thornton. Την έναρξη εκδήλωσης κήρυξε ο διευθύ-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

▲

α Growth Awards αποτελούν μία πρωτοβουλία που στόχο έχει την ανάδειξη της δημιουργικής, παραγωγικής και ανταγωνιστικής Ελλάδας, μέσα από την ολόπλευρη στήριξη της επιχειρηματικότητας και την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων που, παρά τις αντίξοες συνθήκες και τις οικονομικές δυσκολίες, συνεχίζουν να προσπαθούν, να δημιουργούν, να καινοτομούν, να αναλαμβάνουν κινδύνους και επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, να ανταγωνίζονται διεθνώς, να διαφοροποιούνται και να ξεχωρίζουν στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Πρόκειται για μία ιδέα που στοχεύει να τιμήσει τους έλληνες και τις ελληνίδες επιχειρηματίες που αποτελούν αξιόλογα παραδείγματα, να επιβραβεύσει τις επιχειρήσεις εκείνες που κατάφεραν να συνδυάσουν τις υψηλές οικονομικές επιδόσεις με μία επιτυχημένη σύγχρονη εταιρική διακυβέρνηση και ιστορία, την ισχυρή εγχώρια παρουσία τους με την εξωστρεφή δραστηριότητα, και οι οποίες διαθέτουν τη δυναμική που απαιτείται ώστε να συμβάλουν στη διαμόρφωση ενός νέου τοπίου επιχειρηματικότητας και εργασιακής κουλτούρας.

ACCOUNTANCY GREECE.25

νων σύμβουλος της Eurobank κ. Φωκίων Καραβίας, ενώ χαιρετισμό απηύθυναν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Γιάννης Δραγασάκης και ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας κ. Κυριάκος Μητσοτάκης. Οι εμπνευστές της πρωτοβουλίας, ο πρόεδρος του Δ.Σ. της Eurobank κ. Νικόλαος Καραμούζης και ο διευθύνων σύμβουλος της Grant Thornton κ. Βασίλης Καζάς, αναφέρθηκαν συνοπτικά στη φιλοσοφία της πρωτοβουλίας, εξήγησαν τη διαδικασία του διαγωνισμού και παρουσίασαν τη λίστα των είκοσι εταιρειών που έφθασαν στο τελευταίο στάδιο αξιολόγησης. Στη συνέχεια, ο κεντρικός ομιλητής, κ. Bob Rosen, Global CEO Advisor & Leadership Expert, Best-selling Author, Organizational Psychologist, μίλησε για τις προκλήσεις που καλούνται να διαχειριστούν οι επιχειρηματίες σε καιρούς κρίσης, στην παρουσίασή του με θέμα «Leading Growth in an Uncertain World». Πριν τη βράβευση, οι Partners της Grant Thornton κ.κ. Μ. Μιχαλιός και Ν. Ιωάννου παρουσίασαν τα βασικά συμπεράσματα της κλαδικής έρευνας με τίτλο «Ελληνική επιχειρηματικότητα: Οικοδομώντας την ανάπτυξη» και ανέδειξαν πως, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, υπάρχουν επιχειρήσεις που ξεχωρίζουν και μπορούν να αποτελέσουν τον θεμέλιο λίθο της ανάπτυξης. Τις επιχειρήσεις που βραβεύθηκαν επέλεξε η Επιτροπή Βράβευσης, στην οποία προεδρεύουν από κοινού οι κ.κ. Νικόλαος Καραμούζης και Βασίλης Καζάς και η οποία συγκροτείται από εξέχουσες προσωπικότητες του επιχειρηματικού και ακαδημαϊκού κόσμου: - Ηρώ Αθανασίου, πρόεδρος Δ.Σ. και διευθύνουσα σύμβουλος ΕΛΑΪΣ-Unilever Hellas Α.Ε. - Ανδρέας Ανδρεάδης, πρόεδρος Δ.Σ. ΣΕΤΕ. - Κωνσταντίνος Βασιλείου, γενικός διευθυντής Eurobank.

- Εμμανουήλ Γιακουμάκης, πρύτανης Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. - Σπύρος Θεοδωρόπουλος, διευθύνων σύμβουλος Chipita. - Νέλλη Κάτσου, αντιπρόεδρος Δ.Σ. και διευθύνουσα σύμβουλος Pharmathen. - Αχιλλέας Κωνσταντακόπουλος, πρόεδρος Δ.Σ. και διευθύνων σύμβουλος ΤΕΜΕΣ Α.Ε. - Ευάγγελος Μυτιληναίος, πρόεδρος Δ.Σ. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ Α.Ε. - Γιώργος Προβόπουλος, Chairman of the Board, Eurobank Bulgaria AD. - Μιχάλης Τσαμάζ, πρόεδρος Δ.Σ. και διευθύνων σύμβουλος ΟΤΕ. - Θεόδωρος Φέσσας, πρόεδρος Δ.Σ. ΣΕΒ. - Βασίλης Φουρλής, πρόεδρος Δ.Σ. Fourlis Holdings SA. - Αγγελική Φράγκου, πρόεδρος Δ.Σ. και διευθύνουσα σύμβουλος Navios Maritime Holdings. Ειδικό βραβείο «Επιχειρηματικής Αριστείας» απονεμήθηκε στην εταιρεία Αεροπορία Αιγαίου Ανώνυμη Αεροπορική Εταιρεία (Aegean Airlines) για τις συνολικές επιδόσεις της και τη σημαντική συμβολή της στην ανάπτυξη της οικονομίας. Οι εταιρείες που βραβεύθηκαν ανά κατηγορία είναι: - ΜΕΓΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Α.Ε., στην κατηγορία «Λειτουργική/Επιχειρησιακή βελτίωση». - ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ Α.Ε. ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΟΝΣΕΡΒΩΝ στην κατηγορία «Ανάπτυξη Προϊόντος». - ΚΑΡΑΤΖΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ & ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Α.Ε., στην κατηγορία «Ανάπτυξη Αγορών». - ΚΛΕΜΑΝ ΕΛΛΑΣ ΑΒΕΕ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ, στην κατηγορία «Ανθρώπινο Δυναμικό και Εταιρική Κουλτούρα». - ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΕΙΑ Α.Ε., στην κατηγορία «Επενδύσεις». - ΜΥΛΟΙ ΛΟΥΛΗ Α.Ε., στην κατηγορία «Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη».

Το μοντέλο αξιολόγησης «Financial Growth/Health Matrix» της Grant Thornton Η διαδικασία αξιολόγησης, για την ανάδειξη των επιχειρήσεων που ξεχώρισαν ως προς την ανάπτυξη, την αριστεία και τη δυναμική τους, περιλαμβάνει τη χρήση ειδικών αναλύσεων βασικών χρηματοοικονομικών μεγεθών και δεικτών 8.000 επιχειρήσεων, βάσει του μοντέλου αξιολόγησης «Financial Growth/Health Matrix» της Grant Thornton, σε συνδυασμό με τις πραγματικές ιστορίες εταιρειών, και με μια σειρά κριτηρίων που συνδυάζουν αποτελεσματικά τη λογική των αριθμών με τον καταλυτικό ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα. Στην ανάλυση που ακολουθεί περιλαμβάνονται τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας της Grant Thornton για τις ελληνικές επιχειρήσεις, τα οποία εξειδικευτήκαν με τη χρήση του μοντέλου «Financial Growth/Health Matrix». Στο πρώτο μέρος σχολιάζονται τα βασικότερα συμπεράσματα για το σύνολο των εταιρειών και αποτυπώνεται η γενικότερη εικόνα της ελληνικής επιχειρηματικότητας, ενώ στο δεύτερο μέρος γίνεται μια αποτίμηση της επίδοσης εκείνων των εταιρειών που μέσω στοχευμένων δράσεων κατάφεραν όχι μόνο να αντεπεξέλθουν στις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες αλλά και να ενδυναμώσουν σημαντικά τη χρηματοοικονομική τους θέση και απόδοση. Από την εξέταση των ιστορικών στοιχείων προκύπτει μια σχετική ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων, αν λάβουμε υπόψη μας ότι δραστηριοποιούνται σε μια χώρα που έχει χάσει το 22,6% του ΑΕΠ τα τελευταία 6 έτη και τα επίπεδα της ανεργίας αγγίζουν το 25%. Μελετώντας την απόδοση των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως κλάδων, παρατηρούμε ότι ενώ 5 στις 10 επιχειρήσεις αύξησαν τον κύκλο εργασιών τους, μόνο 2 στις 5 κατόρθωσαν την αύξηση αυτή να την μετατρέψουν σε κέρδη, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι υπόλοιπες εταιρείες, για να κερδίσουν

χρηματοδότησης για το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων. Επιπρόσθετη πίεση στη ρευστότητα των επιχειρήσεων, χωρίς ουσιαστικό όφελος για το κράτος, δημιουργεί και η αύξηση των φορολογικών συντελεστών. Ενδεικτικά προκύπτει ότι οι φόροι που συνεισφέρουν οι επιχειρήσεις μειώνονται, ενώ παράλληλα εξανεμίζουν τα κέρδη των επιχειρήσεων, στερώντας ρευστότητα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση αναγκαίων επενδύσεων. Πέρα από τη γενική τάση, πολύ σημαντικά συμπεράσματα προκύπτουν και από τη χαρτογράφηση της θέσης των ελληνικών επιχειρήσεων με τη χρήση του μοντέλου «Financial Health /Growth» της Grant Thornton. Το μοντέλο χρησιμοποιεί ιστορικά οικονομικά δεδομένα και επιλεγμένους χρημα-

τοοικονομικούς δείκτες προκειμένου να αξιολογήσει τη χρηματοοικονομική υγεία και τις προοπτικές ανάπτυξης των εταιρειών του δείγματος. Στον οριζόντιο άξονα του μοντέλου αποτυπώνεται η χρηματοοικονομική υγεία και στον κάθετο άξονα η ανάπτυξη των επιχειρήσεων και ως αποτέλεσμα προκύπτουν 4 κατηγορίες στις οποίες κατατάσσονται κλάδοι και επιχειρήσεις. Illuminators: Με υγιή χρηματοοικονομική διάρθρωση και προοπτική ανάπτυξης. Spotlighters: Με υψηλή μόχλευση και προοπτική ανάπτυξης. Moonlighters: Με υγιή χρηματοοικονομική διάρθρωση και σχετικά περιορισμένη ή καθόλου ανάπτυξη. Gloomers: Με υψηλή μόχλευση και σχετικά περιορισμένη ή καθόλου ανάπτυξη.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

μερίδια αγοράς, πουλήσαν σε τιμές κάτω του κόστους, δημιουργώντας στρεβλώσεις στην αγορά. Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι 6 στις 10 εταιρείες είναι κερδοφόρες, εντούτοις ο αριθμός αυτός δεν φαίνεται να αυξάνεται, καταδεικνύοντας το έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί, με μεγάλο αριθμό εταιρειών να αδυνατεί να επιστρέψει σε κερδοφορία και να συνεχίζει να σωρεύει ζημίες. Πέρα από τον σημαντικό περιορισμό της εγχώριας ζήτησης, το έργο των περισσότερων εταιρειών δυσχεραίνεται από την έλλειψη ρευστότητας και την αδυναμία πρόσβασης σε νέες χρηματοδοτήσεις, ειδικά σε τομείς δραστηριότητας που η συνεχής επένδυση σε σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό αποτελεί αναγκαία συνθήκη για τη διατήρηση ανταγωνιστικής θέσης. Ενδεικτικά, από την εξέταση του δείγματος προκύπτει ότι: - 1 στις 4 επιχειρήσεις παρουσιάζουν έλλειμμα στο κεφάλαιο κίνησης το οποίο ανέρχεται σε €14 δισ. - 1 στις 4 επιχειρήσεις αδυνατεί να αποπληρώσει τους τόκους της μέσα από τη λειτουργική της κερδοφορία. - Επίσης 1 στις 8 επιχειρήσεις έχει δανεισμό υψηλότερο από τον κύκλο εργασιών της. Συνολικά και μόνο για τις εταιρείες του δείγματος που αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας εκτιμάται ότι απαιτούνται κεφάλαια €25 δισ. για τη χρηματοδότηση των υποχρεώσεών τους, ενώ γίνεται αντιληπτό πόσο διευρυμένες είναι οι ανάγκες

ACCOUNTANCY GREECE.25

Από την εφαρμογή του μοντέλου προκύπτει ότι 1 στις 4 επιχειρήσεις παρουσιάζει προοπτικές ανάπτυξης, τις οποίες συνδυάζει με χρηματοοικονομική υγεία. Αντίθετα 4 στις 10 εταιρείες αντιμετωπίζουν συνδυαστικά προβλήματα χρηματοοικονομικής υγείας, χωρίς να παρουσιάζουν προοπτικές ανάπτυξης. Το μεγάλο πλήθος αυτών των εταιρειών, που χαρακτηρίζονται Gloomers με βάση το μοντέλο, απαιτεί κινητοποίηση και στοχευμένες δράσεις. Η σύγκριση των χρηματοοικονομικών δεδομένων ανά κατηγορία εταιρειών καταδεικνύει πιο έντονα το πρόβλημα των Gloomers. Το γεγονός ότι κατέχουν το 20% των πωλήσεων του δείγματος, ενώ παράλληλα συγκεντρώνουν το 40% του συνολικού δανεισμού και καταγράφουν ζημιές, δημιουργεί σημαντικές αμφιβολίες σχετικά με τη βιωσιμότητά τους, ενώ δεν θα πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι 1 στις 3 επιχειρήσεις (οι εταιρείες που ανήκουν δηλαδή στις κατηγορίες Spotlighters και Moonlighters) παρουσιάζει είτε προβλήματα χρηματοοικονομικής υγείας είτε περιορισμένες προοπτικές ανάπτυξης. Ιδιαίτερη σημασία έχει να επικεντρωθούμε στις εταιρείες που περιλαμβάνονται στην κατηγορία των Illuminators, εταιρείες δηλαδή με υγιή χρηματοοικονομική

διάρθρωση και προοπτική ανάπτυξης, και να εξετάσουμε μέσω ποιων δράσεων και στρατηγικών επιλογών κατόρθωσαν όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά και να βρεθούν ενισχυμένες, αλλά και πώς αποτιμάται σε χρηματοοικονομικούς όρους αυτή τους η διαφοροποίηση. Οι εταιρείες αυτές επένδυσαν σε δράσεις όπως η βελτιστοποίηση των εσωτερικών τους διαδικασιών και η επιχειρησιακή καινοτομία, που βελτίωσαν τον τρόπο λειτουργίας τους και είχαν θετική επίδραση στα αποτελέσματά τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι αύξησαν κατά 22% τα λειτουργικά τους κέρδη, όταν τα λειτουργικά κέρδη των λοιπών εταιρειών του δείγματος μειώθηκαν κατά μέσο όρο 35%. Παράλληλα κατορθώνουν να πετύχουν περιθώριο κερδών προ φόρων, ύψους 8%, όταν οι υπόλοιπες εταιρείες συνολικά παρουσιάζουν ζημιές. Επένδυσαν σε έρευνα και ανάπτυξη, παράγοντας ανταγωνιστικά προϊόντα, επέδειξαν εξωστρέφεια και επεκτάθηκαν σε αγορές που δεν είχαν παρουσία, κατορθώνοντας να διευρύνουν την πελατειακή τους βάση. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτές οι επιχειρήσεις καταγράφουν αύξηση πωλήσεων 25% μέσα στην κρίση και κατορθώνουν να διπλασιάσουν τις εξαγωγές τους. Επιπλέον, σε μια εποχή που η ανεργία εί-

ναι το βασικό πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας, οι εταιρείες αυτές δημιουργήσαν νέες θέσεις εργασίας, αναπτύσσοντας τεχνογνωσία και δίνοντας κίνητρα ανάπτυξης στο προσωπικό τους. Είναι εντυπωσιακό ότι αυτές οι επιχειρήσεις αύξησαν τον αριθμό του προσωπικού τους κατά 27%. Τέλος, επιδεικνύουν αξιοσημείωτη επενδυτική δραστηριότητα, υιοθετώντας νέες τεχνολογίες, εκσυγχρονίζοντας παραγωγικές μονάδες και προβαίνοντας σε στοχευμένες νέες επενδύσεις. Η απόδοση του ενεργητικού τους φτάνει το 6%, όταν για τις λοιπές επιχειρήσεις η απόδοση είναι αρνητική. Μετά από σχεδόν 7 έτη παρατεταμένης ύφεσης είναι σημαντικό να μπουν σε άμεση εφαρμογή σχέδια εξυγίανσης και αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων, αλλά και κλάδων της ελληνικής οικονομίας, ενώ παράλληλα η δημιουργία ενός ελκυστικού επενδυτικού περιβάλλοντος μέσα από τον εκσυγχρονισμό των κρατικών δομών, την εκλογίκευση του φορολογικού συστήματος και τη σταθεροποίηση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει την επιχειρηματικότητα, θα πρέπει να αποτελέσει στρατηγική επιλογή για τη χώρα.

Mελέτη

Πρόβλεψη πτώχευσης: Η περίπτωση των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ Γεώργιος Εμμ. Σγουράκης ΣΟΛ ΑΕΟΕ, Msc Λογιστική και Ελεγκτική.

Θεωρητική προσέγγιση Ένα από τα ευρέως χρησιμοποιούμενα μοντέλα αξιολόγησης του κινδύνου πτώχευσης που ενδέχεται να αντιμετωπίσει μια επιχείρηση είναι το μοντέλο Altman Zscore. Το μοντέλο Altman Z-score πρωτοεμφανίστηκε το 1968 από τον επίκουρο καθηγητή των Οικονομικών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Edward I. Altman. Ο Altman παρουσιάζει έναν τύπο-φόρμουλα, προκειμένου να προβλέψει την πιθανότητα μια επιχείρηση να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο της χρεοκοπίας μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Το μοντέλο βασίζεται στη μέθοδο της διακριτής ανάλυσης (MDA) και αυτό αποτελεί ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα έναντι μεθόδων μεμονωμένης ποσοστιαίας ανάλυσης αριθμοδεικτών. Αρχικά είχαν

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

▲

κοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των συνθηκών που επικρατούν στον κλάδο των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα στην περίοδο της οικονομικής κρίσης. Πιο συγκεκριμένα, έγινε μια προσπάθεια εκτίμησης του κινδύνου που θα αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις του κλάδου να βρεθούν σε καθεστώς πτώχευσης τα επόμενα χρόνια. Προκειμένου να εκτιμήσουμε την πιθανότητα χρεοκοπίας ή μη των επιχειρήσεων εφαρμόζουμε σε ένα δείγμα 15 επιχειρήσεων το μοντέλο Altman Z-score για τις χρήσεις 2012, 2013, 20141. Επιπλέον, γίνεται και μια παρουσίαση και σύγκριση της διακύμανσης της τιμής του Z-score μέσα στα τρία έτη για το δείγμα των επιχειρήσεων, χωρισμένες σε δύο κατηγορίες μικρών-μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων.

στην ακόλουθη µορφή του υποδείγµατος, το οποίο έχει εφαρµογή στις επιχειρ

εισηγµένες και µη, πλην τραπεζών, ασφαλιστικών και κατασκευαστικών.

ACCOUNTANCY GREECE.25

Υπόδειγμα 1

Z = 1.2 X1 + 1.4 X2 + 3.3 X3 + 0.6 X4 + 0,999 X5 όπου, α)

β)

γ)

δ) ε) χρησιμοποιηθεί 22 δείκτες για την εξέλιξη του μοντέλου, τελικά σήμερα οι μελετητές έχουν καταλήξει σε 5 με 6, ανάλογα με το είδος της επιχείρησης που θέλουν να εξετάσουν. Το υπόδειγμα Altman Z-score είναι στην ουσία ένα γραμμικό μοντέλο οικονομετρικής ανάλυσης με εξαρτημένη μεταβλητή Z, την κριτική τιμή δηλαδή που ορίζει μέσα σε ποια πλαίσια πρέπει να κινείται μια επιχείρηση που θέλει να αποφύγει την πτώχευση τα επόμενα χρόνια. Οι κριτικές τιμές του Ζ έχουν οριστεί για τρεις ζώνες. Η πρώτη ζώνη αποτελεί τη ζώνη χρεοκοπίας για κριτικές τιμές Ζ κάτω του 1,10. Η μεσαία ζώνη βρίσκεται μεταξύ των τιμών 1,20 και 2,60, ενώ η ζώνη ασφαλείας βρίσκεται στις τιμές Ζ άνω του 2,61. Οι ανεξάρτητες μεταβλητές αποτελούνται από αριθμοδείκτες κερδοφορίας, δανειακής επιβάρυνσης, ρευστότητας, περιουσίας και δραστηριότητας, οριοθετημένες από συγκεκριμένους συντελεστές προσαύξησης, που αλλάζουν με το είδος της εκάστοτε εξεταζόμενης επιχείρησης. Μετά από μεγάλο αριθμό ερευνών επί του θέματος, οι μελετητές έχουν καταλήξει στην μορφή του υποδείγματος 1, το οποίο έχει εφαρμογή στις επιχειρήσεις, εισηγμένες και μη, πλην τραπεζών, ασφαλιστικών και κατασκευαστικών. α) Ο δείκτης Κεφάλαιο Κίνησης / Σύνολο Ενεργητικού απαντάται συχνά σε βιβλιογραφία σχετική με τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις. Ως κεφάλαιο κίνησης ορίζεται η διαφορά μεταξύ του Κυκλοφορούντος Ενεργητικού και των Βραχυπρόθεσμων Υποχρεώσεων. Εκφράζει το ποσοστό χρηματοδότησης του συνόλου του Ενεργητικού από Κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία, δηλαδή

, ,

στοιχεία που μπορούν να ρευστοποιηθούν ση «μειονεκτεί» έναντι μιας άλλης, όμως η εντός της επόμενης διαχειριστικής περιό- πραγματικότητα δεν απέχει και πολύ από α) ΟΥπό δείκτης Κεφάλαιο Ενεργητικού απαντάται συχνά σε δου. κανονικές συνθήκες,Κίνησης μια εταιρεία/ Σύνολο τον ισχυρισμό αυτό, καθώς οι πιθανότητες που εμφανίζει διαδοχικές λειτουργικές μια επιχείρηση να αντιμετωπίσει τον κίνδυβιβλιογραφία σχετική µε τα προβλήµατα ρευστότητας που αντιµετωπίζουν οι ζημιές αναμένουμε να εμφανίζει χαμηλό νο της χρεοκοπίας είναι αυξημένες κατά τα ποσοστό χρηματοδότησης του Συνόλου πρώτα έτηητης λειτουργίας της. Σύμφωνα επιχειρήσεις. Ως κεφάλαιο κίνησης ορίζεται διαφορά µεταξύ του Κυκλοφορ του Ενεργητικού της από Κυκλοφορούντα με τους Dun και Bradstreet, το 1993 το 50% στοιχεία. Ο συγκεκριμένος αριθμοδείκτης των επιχειρήσεων που σταμάτησαν Ενεργητικού και των Βραχυπρόθεσµων Υποχρεώσεων. Εκφράζειτητολει-ποσοστό κρίθηκε ως ο καταλληλότερος και πολυτι- τουργία τους βρίσκονταν στα πέντε πρώτα χρηµατοδότησης του συνόλου του Ενεργητικού μότερος δείκτης έκφρασης της ρευστότηέτη λειτουργίαςαπό (DunΚυκλοφορούντα & Bradstreet, 1994).περιουσ τας μιας επιχείρησης από τους τρεις που Τέλος, ο αριθμοδείκτης χρησιμοποιείται στοιχεία, δηλαδή στοιχεία που µπορούν να ρευστοποιηθούν εντός της επόµεν χρησιμοποιήθηκαν αρχικά. Οι άλλοι δύο και για να εξεταστεί ο βαθμός μόχλευσης ήταν οι αριθμοδείκτες άμεσης (Κυκλοφοτης επιχείρησης, ότι μιαπου επιχείδιαχειριστικής περιόδου. Υπό κανονικές συνθήκες,δεδομένου µια εταιρεία εµφανίζε ρούν Ενεργητικό-Αποθέματα/Βραχυπρό- ρηση με υψηλό ποσοστό (Κέρδη εις Νέο/ διαδοχικές λειτουργικές ζηµιές αναµένουµε να εµφανίζει χαµηλό ποσοστό θεσμες Υποχρεώσεις) και γενικής (ΚυκλοΣύνολο Ενεργητικού) χρηματοδοτεί τα φορούν Ενεργητικό/Βραχυπρόθεσμες πάγια περιουσιακά της στοιχεία μέσω των χρηµατοδότησης του Συνόλου του Ενεργητικού τηςεξωτερικό από Κυκλοφορούντα στο Υποχρεώσεις) ρευστότητας. κερδών και όχι με δανεισμό. β) Ο δείκτης Αποτελέσματα εις Νέο/ΣύΟ δείκτης Κέρδη προ Φόρων και Τόσυγκεκριµένος αριθµοδείκτης κρίθηκεγ)ως ο καταλληλότερος και πολυτιµότερ νολο Ενεργητικού εκφράζει το συνολικό κων/Σύνολο Ενεργητικού εκφράζει την ποσό τωνέκφρασης κερδών πουτης επανεπενδύονται αποτελεσματικότητα τωντους στοιχείων δείκτης ρευστότητας µιας επιχείρησης από τρειςτου που στην επιχείρηση. Στο σημείο αυτό θα πρέ- ενεργητικού της επιχείρησης, χωρίς να πει να τονίσουμε ότι ο λογαριασμός «Κέρδη λαμβάνεται υπόψη ο φόρος και τυχόν χρηεις Νέον» υπόκειται αρκετά συχνά σε «χει- ματοοικονομικά έξοδα. Με δεδομένο ότι ραγώγηση» ενόψει οιονεί εταιρικών ανα- ο απώτερος σκοπός της επιχείρησης είναι διαρθρώσεων (αλλαγή διάρθρωσης Ιδίων η επίτευξη κερδών κάνοντας κατάλληλη Κεφαλαίων της επιχείρησης), μέσω αποφά- χρήση των περιουσιακών της στοιχείων, ο σεων της διοίκησης περί διανομής κερδών. δείκτης αυτός είναι αρκετά σημαντικός σε Για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότηθεωρούμε ότι το ανωτέρω φαινόμενο δεν τα της επιχείρησης. Επιπροσθέτως, η αφεέχει εφαρμογή. Σε αντίθετη περίπτωση, ο ρεγγυότητα σε περιπτώσεις χρεοκοπίας εμερευνητής θα πρέπει να προβεί σε κατάλ- φανίζεται όταν οι συνολικές υποχρεώσεις ληλες προσαρμογές των λογαριασμών, υπερβαίνουν την εύλογη αξία των στοιχείπροκειμένου να οδηγηθεί σε ασφαλή συ- ων του ενεργητικού, η οποία καθορίζεται μπεράσματα. Μεγάλο ρόλο στη διαμόρ- από την ικανότητα επίτευξης κερδών. φωση του αριθμοδείκτη διαδραματίζει η δ) Ο δείκτης Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων/ ηλικία της επιχείρησης. Είναι προφανές ότι Σύνολο Υποχρεώσεων εκφράζει το ποσομια νέα σχετικά επιχείρηση αναμένουμε να στό που δύναται να μειωθούν τα περιουεμφανίζει χαμηλότερο ποσοστό Κερδών/ σιακά στοιχεία της επιχείρησης (εκφραΣύνολο Ενεργητικού, καθώς δεν έχει τον σμένα ως η εύλογη αξία των Ιδίων Κεφααπαιτούμενο χρόνο για τη δημιουργία λαίων πλέον των Υποχρεώσεων) έως ότου αθροιστικών κερδών. Ως εκ τούτου μπο- οι Υποχρεώσεις να υπερβούν την αξία του ρεί να υποστηριχθεί ότι μια νέα επιχείρη- Καθαρού Ενεργητικού και η επιχείρηση

Ο κλάδος των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρακολούθηση των εξελίξεων στον κλάδο των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Το σκηνικό στον κλάδο αλλάζει με εντατικούς ρυθμούς και αναγκάζει τις επιχειρήσεις να παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις και να αναζητούν τρόπους να αντεπεξέλθουν στον έντονο ανταγωνισμό. Τα τελευταία χρόνια, μετά από αρκετές εξαγορές και συγχωνεύσεις, το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί απαρτίζεται, από τη μια πλευρά, από μεγάλες αλυσίδες με πολλά καταστήματα σε όλη την επικράτεια (ΑΒ Βασιλόπουλος, Ι & Σ. Σκλαβενίτης, Μετρό ΑΕΒΕ, Μαρινόπουλος Α.Ε. κ.λπ.) και, από την άλλη, από μικρότερες μονάδες, με παρουσία σε τοπικό κυρίως επίπεδο (Κρητικός ΑΕΛΔΕ, ΙΝ.ΚΑ. Προμηθευτική Α.Ε. κ.λπ.), οι οποίες μέσω συνεργασιών επιδιώκουν να διατηρήσουν το ύψος των πωλήσεών τους σε σταθερά επίπεδα και να ανταγωνιστούν τις μεγάλες εταιρείες του κλάδου, παρά το συγκριτικό πλεονέκτημα που οι δεύτερες εμφανίζουν. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η παρουσία της γερμανικής αλυσίδας Lidl, η οποία έχει κερδίσει ένα σημα-

ντικό μερίδιο στην αγορά, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του καταναλωτικού κοινού. Σύμφωνα με την ιστορική αναδρομή που δημοσίευσε το περιοδικό Πανόραμα των Eλληνικών Super Market, η αρχή της εμφάνισης των καταστημάτων αυτοεξυπηρέτησης στην Ελλάδα γίνεται τη δεκαετία του ’60 σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με πρωτοπόρες εταιρείες τις Μαρινόπουλος Α.Ε., Θανόπουλος Α.Ε., ενώ αργότερα την ίδια δεκαετία κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα καταστήματα ΑΒ Βασιλόπουλος και Σκλαβενίτης. Τη δεκαετία του ’70 εμφανίζονται τα πρώτα καταστήματα των Μετρό ΑΕΒΕ, Αφοί Βερόπουλοι και Μασούτης Α.Ε. Το 1977 ιδρύεται ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος (ΣΕΣΜΕ). Στη δεκαετία του ’80 δημιουργούνται τα πρώτα καταστήματα υπερ-μάρκετ, ενώ οι επιχειρήσεις που μέχρι τότε δραστηριοποιούνταν στην Αθήνα επεκτείνονται στην περιφέρεια. Τη δεκαετία του ’90 κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτες ξένες εταιρείες (Praktiker, Continent, Makro, Lidl και DIA), ενώ η βελγική Delhaize εξαγοράζει το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών της AB Βασιλόπουλος. Τέλος, κατά την έναρξη της χιλιετίας οι ελληνικές επιχειρήσεις αναπτύσσονται στο εξωτερικό (ΑΒ Βασιλόπουλος, Αφοί Βερόπουλοι)2. Σήμερα ο κλάδος των σούπερ μάρκετ απασχολεί μεγάλο αριθμό εργαζομένων, ενώ αποτελεί και μια σταθερή πηγή εσόδων για το Ελληνικό Δημόσιο, μέσω ΦΠΑ, φόρου εισοδήματος, εισφορών σε φορείς κοινωνικής ασφάλισης κ.ά. Τα γενικά χαρακτηριστικά του κλάδου Ο κλάδος των σούπερ μάρκετ έχει σαφώς επηρεαστεί από την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, ίσως λιγότερο από άλλους κλάδους. Ως παράγοντες που επη-

ρέασαν την κερδοφορία και το ύψος των πωλήσεων του κλάδου μπορούν να αναφερθούν η μειωμένη ζήτηση του κοινού, η μείωση των τιμών σε ορισμένα προϊόντα, καθώς και η στροφή των καταναλωτών σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, λόγω της πιο προσιτής τιμής. Ειδικότερα, παρατηρώντας τις οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων του κλάδου κατά την τριετία 2012-2014 και λαμβάνοντας υπόψη, όπου είναι δυνατό, τις παρατηρήσεις του ορκωτού ελεγκτή, μπορεί κανείς να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με ορισμένα γενικά χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ. Ειδικότερα, παρατηρείται η τάση των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ να εμφανίζουν χαμηλό πάγιο ενεργητικό σε σχέση με το ύψος των πωλήσεων και του συνόλου του ενεργητικού. Το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό είναι λίγο έως πολύ αναμενόμενο, αν αναλογιστεί κανείς ότι ένα σούπερ μάρκετ, ως επιχείρηση εντάσεως αποθεμάτων, θα διαθέσει το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων στην ανακύκλωση των αποθεμάτων και όχι τόσο σε ενσώματα πάγια. Στα χαρακτηριστικά του κλάδου συμπεριλαμβάνονται και οι υψηλοί δείκτες ρευστότητας, παρά τις δυσκολίες και τον περιορισμό των χρηματικών εκροών από τα τραπεζικά ιδρύματα. Χαρακτηριστικό του κλάδου είναι επίσης και ο σχετικά μικρός τραπεζικός δανεισμός, αφού οι δείκτες χρηματοοικονομικής μόχλευσης είναι αρκετά χαμηλοί σε όλες σχεδόν τις επιχειρήσεις του κλάδου, πολλές φορές δε και μηδαμινοί, κάτι το οποίο σημαίνει ότι οι επενδύσεις χρηματοδοτούνται από ίδια κεφάλαια, ως επί το πλείστον. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ποσοστό περίπου 90% του δείγματος των επιχειρήσεων εμφανίζουν και στις 3 χρήσεις κερδοφόρα αποτελέσματα, τα οποία ωστόσο βαίνουν

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

καταστεί αφερέγγυα. Το Σύνολο των Ιδίων Κεφαλαίων αποτελούν το άθροισμα του μετοχικού κεφαλαίου, των αποθεματικών και των κερδών εις νέο, ενώ το Σύνολο των Υποχρεώσεων περιλαμβάνει τόσο τις βραχυπρόθεσμες όσο και τις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις. ε) Ο δείκτης Πωλήσεις/Σύνολο Ενεργητικού εκφράζει την ικανότητα δημιουργίας πωλήσεων μέσω των παγίων περιουσιακών στοιχείων. Ο δείκτης δείχνει την ικανότητα της εταιρείας να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του ανταγωνισμού.

ACCOUNTANCY GREECE.25

μειούμενα κατά τη διάρκεια της τριετίας. Εφαρμογή του μοντέλου Altman Z-score σε επιχειρήσεις του κλάδου σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα Στην προσπάθειά μας να προβλέψουμε την πιθανότητα που έχει μια επιχείρηση του κλάδου των σούπερ μάρκετ να καταστεί αφερέγγυα και να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο πτώχευσης μέσα στα επόμενα χρόνια, εφαρμόσαμε το μοντέλο Altman Ζ-score σε ένα δείγμα 22 επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις των χρήσεων 2012, 2013 και 2014 και τα κονδύλια έχουν αναπροσαρμοστεί σύμφωνα με τις ποσοτικοποιημένες παρατηρήσεις των ορκωτών ελεγκτών λογιστών. Κατά την επιλογή του δείγματος τέθηκαν οι εξής περιορισμοί, προκειμένου τα αποτελέσματα της έρευνας να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο αξιόπιστα: α) Οι οικονομικές καταστάσεις να έχουν καταρτιστεί σύμφωνα με το ΕΓΛΣ και τις διατάξεις του Ν. 2190/1920. β) Οι επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται στην ελληνική επικράτεια. γ) Οι επιχειρήσεις να έχουν κατά το έτος της πρώτης αξιολόγησης τουλάχιστον τρεις κλεισμένες διαχειριστικές χρήσεις. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ανάλογα με την τιμή που θα λάβει η μεταβλητή Ζ σε κάθε έτος, οι επιχειρήσεις κατατάσσονται σε τρεις ζώνες. Η πρώτη ζώνη για τιμές κάτω από 1,10 είναι η επικίνδυνη ζώνη. Οι επιχειρήσεις που εντάσσονται σε αυτήν τη ζώνη εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες να φανούν αφερέγγυες στα επόμενα χρόνια. Για τιμές από 1,20 έως 2,60 είναι η «μεσαία ζώνη». Οι επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας δεν εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες να φανούν αφερέγγυες, χωρίς όμως να βρίσκονται και στην ασφαλή

ζώνη. Τέλος, οι επιχειρήσεις με τιμές πάνω από 2,61 βρίσκονται στην ασφαλή ζώνη και δεν έχουν αυξημένες πιθανότητες να καταστούν αφερέγγυες. Ο Πίνακας 1 που ακολουθεί απεικονίζει την τιμή Ζ-score για τα έτη 2014, 2013 και 2012, αντίστοιχα, για κάθε μια από τις επιχειρήσεις του δείγματος. Οι στήλες 6 (Μέγιστο) και 7 (Ελάχιστο) του Πίνακα 1 απεικονίζουν τη μέγιστη και την ελάχιστη τιμή Z-score που εμφανίζει η επιχείρηση, ενώ η τελευταία στήλη δείχνει τον μέσο όρο της τιμής Z-score κατά τη διάρκεια της τριετίας. Παρατηρούμε ότι κατά τη χρήση 2012 καμία από τις επιχειρήσεις του δείγματος δεν βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη, 7 βρίσκονται στη μεσαία ζώνη, ενώ 8 επιχειρήσεις βρίσκονται στην ασφαλή ζώνη, με κορυφαία επίδοση να καταγράφει η επιχείρηση «Προμηθευτικός Οργανισμός Συνεργαζόμενων Παντοπωλών “Η Μέριμνα” ΑΕΕ Ανώνυμος Εμπορική και Βιομηχανική Εταιρεία» με Z-score 4,28 και την επιχείρηση «Π. Μούργη Α.Ε. Σούπερ Μάρκετ» να ακολουθεί με 3,59. Ο μέσος όρος των επιχειρήσεων του κλάδου για τη χρήση 2012 έχει τιμή Ζ-score 2,73. Για τη χρήση 2013, μία επιχείρηση βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη, παρουσιάζει δηλαδή αυξημένες πιθανότητες να καταστεί αφερέγγυα μέσα στα επόμενα χρόνια. Στη μεσαία ζώνη βρίσκονται 5 επιχειρήσεις, ενώ 9 επιχειρήσεις βρίσκονται στην ασφαλή ζώνη, με κορυφαίες τις «Προμηθευτικός Οργανισμός Συνεργαζόμενων Παντοπωλών “Η Μέριμνα” ΑΕΕ Ανώνυμος Εμπορική και Βιομηχανική Εταιρεία» και «Γουντσίδης Α.Ε. Εμπόριο Τροφίμων», με επιδόσεις 4,22 και 3,60 αντίστοιχα. Ο μέσος όρος των επιχειρήσεων του κλάδου για τη χρήση 2013 έχει τιμή Ζ-score 2,71, ελαφρά μειωμένο συγκριτικά με την προηγούμενη χρήση. Για την χρήση 2014, μία επιχείρηση βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη για δεύτερη χρονιά

και εμφανίζει αυξημένες πιθανότητες να καταστεί αφερέγγυα μέσα στα επόμενα χρόνια. Στη μεσαία ζώνη βρίσκονται 7 επιχειρήσεις, ενώ 7 επιχειρήσεις βρίσκονται στην ασφαλή ζώνη με την «Προμηθευτικός Οργανισμός Συνεργαζόμενων Παντοπωλών “Η Μέριμνα” ΑΕΕ Ανώνυμος Εμπορική και Βιομηχανική Εταιρεία» πρώτη με Zscore 4,09. Ο μέσος όρος των επιχειρήσεων του κλάδου για τη χρήση 2014 έχει τιμή Ζ-score 2,65, μειωμένος συγκριτικά με τις δύο προηγούμενες χρονιές. Ο μέσος όρος των επιχειρήσεων του δείγματος για τις τρεις χρήσεις καταγράφει την επίδοση 2,70, δηλαδή κινείται στην ασφαλή ζώνη. Κατά τη διάρκεια της τριετίας 9 επιχειρήσεις παρουσιάζουν μέσο όρο εντός της ασφαλούς ζώνης, 5 βρίσκονται στη μεσαία ζώνη, ενώ μία επιχείρηση παρουσιάζει μέσο όρο εντός της επικίνδυνης ζώνης, που σημαίνει ότι υπάρχει πιθανότητα η επιχείρηση να καταστεί αφερέγγυα μέσα στα επόμενα χρόνια. Η καλύτερη επίδοση καταγράφεται από την επιχείρηση «Προμηθευτικός Οργανισμός Συνεργαζόμενων Παντοπωλών “Η Μέριμνα” ΑΕΕ Ανώνυμος Εμπορική και Βιομηχανική Εταιρεία», με τιμή 4,28 και η οποία καταγράφεται κατά τη χρήση 2012. Ακολουθεί η επιχείρηση «Π. Μούργη Α.Ε. Σούπερ Μάρκετ», με το 3,59 που κατέγραψε την ίδια χρονιά. Στον αντίποδα η επιχείρηση «Ανώνυμος Εμπορική Εταιρεία Κ. Παναγιωτίδης Επιλογή Α.Ε.» με το -0,82 που καταγράφει το 2014. Μέσα από την ανάλυση των αποτελεσμάτων που προέκυψαν μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής: Παρατηρείται μια ελαφρά μείωση της τιμής Ζ-score από το 2012 στο 2014. Οι 6 από τις 15 επιχειρήσεις του δείγματος παρουσιάζουν την καλύτερή τους επίδοση κατά τη χρήση 2012, ενώ 8 από τις 15 παρουσιάζουν την χειρότερη επίδοση κατά τη χρήση 2014. Ο κλάδος των σούπερ μάρκετ μπορεί κανείς να ισχυριστεί

ΠΊΝΑΚΑΣ 1. ALTMAN Z-SCORE ΓΙΑ ΤΑ ΈΤΗ 2014, 2013 ΚΑΙ 2012

ΕΤΑΙΡΕΙΑ

2014

2013

2012

ΜΕΓΙΣΤΟ

ΕΛΑΧΙΣΤΟ

Μ.Ο.

MAΡKET IN ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΑΝΑΛΩΣΙΜΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ - ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ - ΔΙΑΝΟΜΩΝ - ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ - ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ – ΕΞΑΓΩΓΩΝ

2,28

1,78

2,06

2,28

1,78

2,04

METPO AEBE

2,45

2,46

2,55

2,45

2,49

Δ. ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε. ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΕΙΔΩΝ

3,58

3,37

3,30

3,58

3,30

3,41

ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΙΚΟΣ & ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ Π.Ε. ΜΕΛΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ*

1,99

2,56

2,40

2,56

1,99

2,32

ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΙΚΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Α.Ε.

1,71

1,92

1,86

1,92

1,71

1,83

ΓΑΛΑΞΙΑΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΡΚΕΤΣ**

3,14

3,12

2,60

3,14

2,60

2,95

ΓΟΥΝΤΣΙΔΗΣ Α.Ε. ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

3,71

3,60

3,34

3,71

3,34

3,55

ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΤΗΜΑΤΟΜΕΣΙΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΒΙΔΑΛΗΣ ΜΑΡΚΕΤ

3,64

2,95

2,85

3,64

2,85

3,15

ΥΠΕΡΑΓΟΡΑ ΑΦΟΙ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΙ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΟΤΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΕΙΔΩΝ

2,40

3,09

3,50

2,40

3,00

ΑΝ∆ΡΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, ΠΟΤΩΝ & ΕΙ∆ΩΝ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ & ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΧΡΗΣΕΩΣ

2,51

2,93

2,69

2,93

2,51

2,71

ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΠΑΝΤΟΠΩΛΩΝ «Η ΜΕΡΙΜΝΑ» ΑΕΕ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

4,09

4,22

4,28

4,09

4,20

Π. ΜΟΥΡΓΗ Α.Ε. ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ

3,37

3,15

3,59

3,15

3,37

ΧΑΡΑ Α.Ε. ΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ - ΕΜΠΟΡΙΑ ΕΙ∆ΩΝ ΒΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

2,53

2,69

2,97

2,53

2,73

ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΜΑΡΚΕΤ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

3,19

1,66

1,68

3,19

1,66

2,18

-0,82

1,10

1,27

-0,82

0,52

ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗ Α.Ε.

ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΕΤΟΥΣ

2,65

2,71

2,73

*…Στον δικτυακό τόπο της επιχείρησης δεν παρέχεται πληροφόρηση για την έκθεση των ορκωτών ελεγκτών λογιστών.

**.Στον δικτυακό τόπο της επιχείρησης δεν παρέχεται πληροφόρηση για την έκθεση των ορκωτών ελεγκτών λογιστών για τις χρήσεις 2012 και 2013.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Α/Α

ACCOUNTANCY GREECE.25

ΠΊΝΑΚΑΣ 2. ΚΑΤΆΤΑΞΗ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΊΕΣ Α/Α

ΜΕΓΑΛΕΣ

ΜΙΚΡΕΣ-ΜΕΣΑΙΕΣ

MAΡKET IN ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΛΩΣΙΜΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ - ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ - ΔΙΑΝΟΜΩΝ - ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ - ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ - ΕΞΑΓΩΓΩΝ

Δ. ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε. ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΕΙΔΩΝ

METPO AEBE

ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΙΚΟΣ & ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ Π.Ε. ΜΕΛΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΙΚΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Α.Ε.

ΓΑΛΑΞΙΑΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΡΚΕΤΣ

Π. ΜΟΥΡΓΗ Α.Ε. ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ

ΓΟΥΝΤΣΙΔΗΣ Α.Ε. ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΧΑΡΑ Α.Ε. ΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ - ΕΜΠΟΡΙΑ ΕΙ∆ΩΝ ΒΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΤΗΜΑΤΟΜΕΣΙΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΒΙΔΑΛΗΣ ΜΑΡΚΕΤ

ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΜΑΡΚΕΤ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ότι αποτελεί έναν ασφαλή, ως προς τη φερεγγυότητα, κλάδο στην Ελλάδα, καθώς για τη χρήση 2012 καμία επιχείρηση δεν βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη, ενώ για τις χρήσεις 2013 και 2014 μόνο μία επιχείρηση βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη. Περαιτέρω έχουμε χωρίσει τις επιχειρήσεις σε δύο κατηγορίες με κριτήριο το ύψος των πωλήσεων ετησίως. Συγκεκριμένα σε «Μεγάλες», με πωλήσεις άνω των € 40 εκ. και στις τρεις χρήσεις, και σε «Μικρές-Μεσαίες», με πωλήσεις κάτω των € 40 εκ. Στην κατηγορία των «Μεγάλων» επιχειρήσεων κατατάσσονται 7 επιχειρήσεις, ενώ στην κατηγορία των «Μικρών-Μεσαίων» κατατάσσονται 8 επιχειρήσεις. Η κατάταξη των επιχειρήσεων στις δύο κατηγορίες απεικονίζεται στον Πίνακα 2. Στο Διάγραμμα 1 απεικονίζεται η πορεία της τιμής Z-score που καταγράφουν οι επιχειρήσεις του δείγματος κατά την τριετία 2012-2014. Η μπλε γραμμή απεικονίζει τη διακύμανση της τιμής Z-score των μεγάλων επιχειρήσεων, σύμφωνα με την κατάταξη του Πίνακα 1, ενώ η κόκκινη γραμμή την

ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗ Α.Ε.

αντίστοιχη των μικρών-μεσαίων επιχειρήσεων. Παρατηρούμε ότι οι μικρές-μεσαίες επιχειρήσεις ξεκινούν το 2012 καταγράφοντας τιμή 2,91, το 2013 η τιμή μειώνεται σε 2,78 και το 2014 η τιμή Z-score μειώνεται περαιτέρω σε 2,61. Αντίθετα, οι μεγάλες επιχειρήσεις παρουσιάζουν μεγαλύτερη σταθερότητα, το 2012 καταγράφουν τιμή Z-score 2,11, η τιμή αυξάνεται στο 2,21 το 2013 και καταλήγει στο 2,18 το 2014. Από τα ανωτέρω συμπεραίνουμε ότι το 2012 οι μικρές-μεσαίες επιχειρήσεις εμφανίζονται περισσότερο ασφαλείς ως προς το ενδεχόμενο να καταστούν αφερέγγυες και να τεθούν αντιμέτωπες με το ενδεχόμενο της πτώχευσης. Αντίθετα, οι μεγάλες επιχειρήσεις το 2012 εμφανίζονται λιγότερο ασφαλείς. Η τιμή του δείκτη Z-score, όμως, για τις μικρές-μεσαίες επιχειρήσεις εμφανίζει πτωτική τάση τα επόμενα χρόνια, ενώ, αντίθετα, η τιμή του δείκτη Z-score στις μεγάλες επιχειρήσεις ακολουθεί σταθερή πορεία με αυξητικές τάσεις. Το 2014 ο δείκτης Z-score των μικρών-μεσαίων επιχειρήσεων εξακολουθεί να είναι μεγαλύτερος (σε από-

λυτη τιμή) από τον αντίστοιχο δείκτη των μεγάλων επιχειρήσεων, ωστόσο η πτωτική τάση των πρώτων και η σταθερά αυξητική των δεύτερων μας οδηγούν στο να προβλέπουμε ταύτιση των δύο δεικτών στο βραχυπρόθεσμο μέλλον και μακροπρόθεσμα ο δείκτης Z-score των μεγάλων επιχειρήσεων να είναι μεγαλύτερος του αντίστοιχου των μικρών-μεσαίων. Η χαμηλότερη τιμή του δείκτη Z-score των μεγάλων επιχειρήσεων θα πρέπει να συνδυαστεί και με το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν προβεί σε επενδύσεις (εξαγορές, επέκταση εγκαταστάσεων, επέκταση δραστηριότητας κ.λπ.), έναντι της συντηρητικότερης στάσης αναμονής των μικρότερων επιχειρήσεων. Επιπλέον, οι μεγάλες επιχειρήσεις κατάφεραν μέσα στα 3 χρόνια να διατηρήσουν περίπου στα ίδια επίπεδα ή και να αυξήσουν τις πωλήσεις τους, ενώ τα κέρδη προ φόρων είναι ελαφρώς μειωμένα. Αντίθετα, ο τζίρος των μικρών-μεσαίων επιχειρήσεων το 2014 είναι μειωμένος έναντι του 2012. Οι μεγάλες επιχειρήσεις αντεπεξέρχονται καλύτερα στις συνθήκες του

ΔΙΆΓΡΑΜΜΑ 1: ΔΙΑΚΎΜΑΝΣΗ ΤΙΜΉΣ Z-SCORE ΑΠΌ ΤΟ 2012-2014

Σύνοψη και συμπεράσματα Η παρούσα μελέτη αποτελεί μια προσπάθεια διερεύνησης της πιθανότητας που έχουν οι επιχειρήσεις του κλάδου των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα να αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο της πτώχευσης μέσα στα επόμενα χρόνια. Η ανωτέρω πρόβλεψη γίνεται με τη βοήθεια του μοντέλου Altman Z-score, ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο εργαλείο για την αξιολόγηση του κινδύνου πτώχευσης. Η έρευνα έγινε σε ένα δείγμα 15 επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται στο χώρο της εκμετάλλευσης σούπερ μάρκετ, με στοιχεία που αντλήσαμε από τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων αυτών, λαμβάνοντας υπόψη και τις παρατηρήσεις των ορκωτών ελεγκτών λογιστών όπου ήταν δυνατό, για την τριετία 2012-2014. Οι επιχειρήσεις εκμετάλλευσης σούπερ μάρκετ παρουσιάζονται εμφανώς επηρεασμένες από την οικονομική κρίση και τις δυσκολίες άντλησης κεφαλαίων διαμέσου της τραπεζικής οδού, παραμένοντας όμως κερδοφόρες, απασχολώντας μεγάλο αριθμό εργαζομένων και αποδίδοντας στο Δημόσιο αρκετά μεγάλα ποσά από φόρους και εισφορές. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις κινούνται στην ασφαλή ή

στη μεσαία ζώνη, ενώ μια επιχείρηση από όσες εξετάστηκαν βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη για τις χρήσεις 2013 και 2014. Σύμφωνα, με το μοντέλο Altman Z-score, η επιχείρηση αυτή ενδέχεται να αντιμετωπίσει προβλήματα στη λειτουργία της, να καταστεί αφερέγγυα και να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας μέσα στα επόμενα χρόνια. Επιπρόσθετα, γίνεται και μια παρουσίαση της διακύμανσης της τιμής του Ζ-score μέσα στην τριετία και σύγκριση της τιμής των μεγάλων επιχειρήσεων με τις αντίστοιχες μικρές-μεσαίες, με κριτήριο διαχωρισμού το ύψος των πωλήσεων. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι μικρές-μεσαίες επιχειρήσεις εμφανίζονται περισσότερο ασφαλείς ως προς το ενδεχόμενο να καταστούν αφερέγγυες, εντούτοις ο δείκτης Z-score μειώνεται αισθητά χρόνο με το χρόνο. Αντίθετα, οι μεγάλες επιχειρήσεις εμφανίζουν σταθερά αυξητικούς δείκτες Z-score. Αυτό σημαίνει ότι αντεπεξέρχονται καλύτερα στις απαιτήσεις του ανταγωνισμού απ’ ό,τι οι μικρές-μεσαίες. Ορισμένοι παράγοντες που οδηγούν στην ανωτέρω τάση για αλλαγή μπορεί να είναι η μεγαλύτερη κινητικότητα και ευελιξία των μεγάλων επιχειρήσεων, η δυνατότητα εξασφάλισης μεγαλύτερων ποσοστών έκπτωσης, η διατήρηση ή και αύξηση του τζίρου, καθώς και μεγαλύτερες ευκαιρίες πρόσβασης σε πηγές χρηματοδότησης (π.χ. ξένοι επενδυτές, τράπεζες κ.α.) Κλείνοντας, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι, προκειμένου να καταλήξουμε σε

περισσότερο αξιόπιστα αποτελέσματα, θα πρέπει να εξεταστούν περισσότερες επιχειρήσεις, για περισσότερα έτη, να ληφθούν υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα (οικονομική κρίση, περιορισμένη εκροή ρευστών από το τραπεζικό σύστημα) και ειδικότερα στον κλάδο των σούπερ μάρκετ (εξαγορές, συγχωνεύσεις, μείωση ζήτησης κ.λπ.) ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Σημειώνουμε ότι δεν κατέστη δυνατόν να συγκεντρώσουμε στοιχεία από όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου για να καταλήξουμε σε ασφαλέστερα συμπεράσματα. 2. Ξ. Μαντζιώρη, «Οι σημαντικότερες στιγμές της ιστορίας των σούπερ μάρκετ», περ. Πανόραμα των Ελληνικών Super Market, τχ. 418. Βιβλιογραφία Ξ. Μαντζιώρη, «Οι σημαντικότερες στιγμές της ιστορίας των σούπερ μάρκετ», περ. Πανόραμα των Ελληνικών Super Market, τχ. 418, 2012. L. Samarakoon and T. Hasan, «Altman Z-score Models of Predicting Corporate Distress: Evidence from the emerging Sri Lanka Stock Market», Journal of the Academy of Finance, 2003. Δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις και εκθέσεις ορκωτών ελεγκτών των επιχειρήσεων για τις χρήσεις 2012-2014.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ανταγωνισμού, κυρίως εξασφαλίζοντας μεγαλύτερα ποσοστά έκπτωσης από τους προμηθευτές. Οι εκπτώσεις αυτές αποτελούν σημαντικό μέρος των εσόδων για τις επιχειρήσεις του κλάδου.

ACCOUNTANCY GREECE.25

▲ Eπιχειρηματικότητα και ανάπτυξη

Ανερχόμενη η συνεργατική οικονομία PwC

ύμφωνα με τη νέα μελέτη της PwC, ο συνολικός όγκος των συναλλαγών των 5 σημαντικότερων κλάδων της συνεργατικής οικονομίας στην Ευρώπη – συνεργατική χρηματοδότηση, υπηρεσίες φιλοξενίας μεταξύ ιδιωτών, υπηρεσίες μεταφορών μεταξύ ιδιωτών, κατ’ απαίτηση οικιακές υπηρεσίες και κατ’ απαίτηση επαγγελματικές υπηρεσίες– θα μπορούσε να εικοσαπλασιαστεί, αγγίζοντας τα 570 δισ. ευρώ έως το 2025, από μόλις 28 δισ. ευρώ που είναι σήμερα. Αυτό θα ωφελήσει ιδιαίτερα τους προμηθευτές των υπηρεσιών, οι οποίοι αναμένεται να εισπράξουν το 85%, ή 487 δισ. ευρώ, της αξίας των συναλλαγών της συνεργατικής οικονομίας έως το 2025. Η ανάπτυξη της συνεργατικής οικονομίας στην Ευρώπη θα είναι ταχεία, καθώς οι 4 από τους 5 σημαντικότερους οικονομικούς κλάδους αναμένεται να αποδώσουν πάνω από 100 δισ. ευρώ ετήσιων συναλλαγών έως το 2025, με μόνο τις κατ’ απαί-

να επεκταθούν τα οφέλη της ανάπτυξης στην ευρύτερη οικονομία, η ευρωπαϊκή συνεργατική οικονομία έχει εξελιχθεί σε μια εδραιωμένη κοινωνικοοικονομική τάση, που αλλάζει θεμελιωδώς τον τρόπο που ζούμε. Από τις πλατφόρμες δικτύωσης ελεύθερων επαγγελματιών, που αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε, μέχρι τις πλατφόρμες διοργάνωσης συνεργατικών γευμάτων, που δημιουργούν νέους τρόπους δικτύωσης στις τοπικές κοινωνίες, οι επιχειρήσεις της συνεργατικής οικονομίας δημιουργούν νέους τρόπους οικονομικής και κοινωνικής αλληλεπίδρασης στην Ευρώπη». Κάτω από τους εντυπωσιακούς τίτλους έχει αναδυθεί ένα πολυσυλλεκτικό συνεργατικό οικοσύστημα: Η εμπεριστατωμένη έρευνα της PwC σε εννιά χώρες μέλη της Ε.Ε. αποκαλύπτει ότι τουλάχιστον 275 οργανισμοί της συνεργατικής οικονομίας έχουν ιδρυθεί σε αυτές τις περιοχές μέχρι σήμερα.

Από τους πέντε αυτούς κλάδους της συνεργατικής οικονομίας, ο κλάδος παροχής κατ’ απαίτηση οικιακών υπηρεσιών προβλέπεται να έχει την ταχύτερη ανάπτυξη, με αύξηση των εσόδων κατά σχεδόν 50% ετησίως έως το 2025. Στην ανάπτυξη του κλάδου πρωταγωνιστεί μια νέα γενιά καταναλωτών, που στρέφεται όλο και περισσότερο στις υπηρεσίες κατ’ απαίτηση για την εξυπηρέτηση των αναγκών τους σε ό,τι αφορά το νοικοκυριό, όπως είναι το Deliveroo για διανομή φαγητού από εστιατόρια και το TaskRabbit για χειρωνακτικές εργασίες τύπου «φτιάξ’ το μόνος σου» (DIY). Η μελέτη της PwC εκτιμά ότι τα έσοδα από τις πλατφόρμες αυτών των πέντε κλάδων της συνεργατικής οικονομίας σε όλη την Ευρώπη θα μπορούσαν να αγγίξουν τα 83 δισ. ευρώ έως το 2025, από μόλις 4 δις ευρώ που είναι σήμερα. Ο Rob Vaughan σχολιάζει: «Πιστεύουμε ότι η ανάπτυξη στη συνεργατική οικονο-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

τηση επαγγελματικές υπηρεσίες να μην κατορθώνουν αυτόν τον στόχο. Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να υπάρχει μια σημαντική ευκαιρία ανάπτυξης για τις επαγγελματικές υπηρεσίες κατ’ απαίτηση, οι οποίες, σύμφωνα με τις προβλέψεις της PwC, αναμένεται να αναπτυχθούν κατά 40% ετησίως, σε 20 δισ. ευρώ ετήσιων συναλλαγών έως το 2025, από περίπου 1 δισ. ευρώ που ήταν το 2015. Σχολιάζοντας τις προοπτικές ανάπτυξης της ευρωπαϊκής συνεργατικής οικονομίας, ο Rob Vaughan, οικονομολόγος της PwC, παρατηρεί: «Η συνεργατική οικονομία ωριμάζει με ταχύτατους ρυθμούς, καθώς εξελίσσεται από μόδα σε σταθερή επιλογή των νέων καταναλωτών. Στην επόμενη δεκαετία, η δύναμη της συνεργατικής οικονομίας θα μπορούσε να τη μετατρέψει στη φωτεινή εξαίρεση της νέας ευρωπαϊκής πραγματικότητας χαμηλής ανάπτυξης. Εκτός από το ότι δημιουργεί ευκαιρίες

ACCOUNTANCY GREECE.25

μία μόλις τώρα ξεκινά. Έως το 2025 εκτιμούμε ότι πολλοί κλάδοι της συνεργατικής οικονομίας θα ανταγωνιστούν σε μέγεθος τους αντίστοιχους παραδοσιακούς κλάδους. Εν μέσω αυτής της τεράστιας ανάπτυξης, η Ευρώπη έχει την ευκαιρία να ενισχύσει τη θέση της στην παγκόσμια αγορά ως εκκολαπτήριο καινοτομίας για τη συνεργατική οικονομία. Όμως, για να επιτύχει αυτόν τον στόχο, θα χρειαστεί να διαμορφώσει ένα πιο ισορροπημένο, συντονισμένο και δυναμικό ρυθμιστικό πλαίσιο στα 28 κράτη μέλη της. Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια ευρωπαϊκή ατζέντα για τη συνεργατική οικονομία αποτελεί ένα προνοητικό πρώτο βήμα στη διαδικασία ανάπτυξης ενός αποτελεσματικού ρυθμιστικού πλαισίου. Προσφέρει σε κάθε χώρα μέλος την ευκαιρία να εξετάσει το κατά πόσο το ρυθμιστικό της πλαίσιο είναι κατάλληλο γι’ αυτόν τον σκοπό και εάν προβλέπεται να αρθούν τυχόν εμπόδια που υπάρχουν, προασπίζοντας ταυτόχρονα τον θεμιτό ανταγωνισμό, τα εργασιακά δικαιώματα

και τα δικαιώματα των καταναλωτών. Μια προσέγγιση που θα βασίζεται σε αποδεδειγμένα στοιχεία θα είναι καίριας σημασίας, σε συνδυασμό με μια ευέλικτη νοοτροπία που θα επιτρέπει στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων να συνεργαστούν με τις επιχειρήσεις της συνεργατικής οικονομίας και τους οργανισμούς του ιδιωτικού τομέα να πειραματιστούν με τις καινοτομίες του ρυθμιστικού πλαισίου». Σημειώσεις 1. Το 2014, η παγκόσμια μελέτη της PwC για τη συνεργατική οικονομία προέβλεπε ότι τα έσοδα από πλατφόρμες στο Ηνωμένο Βασίλειο θα αυξάνονταν από 500 εκατ. λίρες στερλίνες το 2013 σε 9 δισ. λίρες στερλίνες το 2025. Δύο χρόνια μετά η PwC επανέφερε το ερώτημα για τις ευκαιρίες που δημιουργούνται στην αγορά από τη συνεργατική οικονομία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παρά το γεγονός ότι η εμπεριστατωμένη προσέγγιση όσον αφορά το μέγεθος και τις προβλέψεις είναι η ίδια για το 2014 και το 2016, η μεγαλύτερη διαθεσιμότητα δεδομένων και ο υψηλότερος βαθμός ανάλυσης έδωσαν τη δυνατότητα εμβάθυνσης στην ανάλυσή και βελτίωσης της

επιλογής και του προσδιορισμού των κλάδων που καλύπτει η μελέτη. Για παράδειγμα, το 2014 στο φάσμα των κλάδων που καλύπτονταν είχε συμπεριληφθεί ο κλάδος παροχής βίντεο και μουσικής με συνεχή ροή (streaming), όμως δεν είχαν ληφθεί υπόψη οι οικιακές υπηρεσίες κατ’ απαίτηση, οι οποίες συμπεριελήφθησαν στην ανανεωμένη ανάλυση της PwC. Παρότι η άμεση σύγκριση μεταξύ των ευρημάτων των δύο μελετών θα ήταν καλό να αποφευχθεί, και οι δύο μελέτες ενισχύουν την άποψη ότι η συνεργατική οικονομία έχει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης την επόμενη δεκαετία και καταλήγουν στην ίδια εκτίμηση όσον αφορά την τάξη μεγέθους αυτής της ευκαιρίας. 2. Οι προβλέψεις που παρουσιάζονται στο παρόν άρθρο βασίζονται σε, αλλά είναι ξεχωριστές από, την έρευνα που ανέθεσε στην PwC η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το τρέχον μέγεθος και την παρουσία της συνεργατικής οικονομίας στην Ευρώπη. Η έρευνα είναι διαθέσιμη στο ec.europa.eu/DocsRoom/documents/16952/ attachments/1/translations/en/renditions/ native.

Οι μεγάλες δυνάμεις ανατροπής, που δημιουργούν η τεχνολογία, το ρυθμιστικό περιβάλλον, ο ανταγωνισμός και τώρα το Brexit, θα καθορίσουν τις εξελίξεις στον τραπεζικό χώρο στην επόμενη δεκαετία.

▲ Tράπεζες

PwC

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Οι ευρωπαϊκές Ο τράπεζες βρίσκονται σε σταυροδρόμι

ευρωπαϊκός τραπεζικός κλάδος οδεύει προς ουσιαστική ανασυγκρότηση, σύμφωνα με τη νέα έκθεση της PwC «The Future Shape of Banking in Europe: How Disruptive Forces Will Drive the Evolution of a New Banking Ecosystem». Η εμφάνιση στην τραπεζική αγορά νεών ανταγωνιστικών παραγόντων αποτελεί μεγάλη ευκαιρία εξέλιξης για όλους τους παίκτες. Οι νεοφυείς εταιρείες του κλάδου χρηματοοικονομικής τεχνολογίας (fintech), οι εταιρείες παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, οι τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως η Google, και μεγάλες εταιρείες λιανικού εμπορίου προσπαθούν να προσελκύσουν τραπεζικούς πελάτες με νέα καινοτόμα προϊόντα, επιλέγοντας τμήματα της τραπεζικής αλυσίδας αξίας (όπως οι πληρωμές), στα οποία στοχεύουν ισχυρά. Ο Colin Brereton, επικεφαλής του τομέα Κινδύνου, Ρυθμιστικής Συμμόρφωσης και Κρίσεων Χρηματοοικονομικού Κλάδου στο δίκτυο της PwC στην περιοχή Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Αφρικής (ΕΜΑΑ), παρατηρεί: «Οι τράπεζες αγωνί-

ACCOUNTANCY GREECE.25

ζονται να αποδώσουν υπό το βάρος του ονόματός τους, εν μέσω συνεχών ρυθμιστικών αλλαγών και ενός αδύναμου και διαρκώς πιο ρευστού οικονομικού περιβάλλοντος, που έχει περαιτέρω επιδεινωθεί λόγω του Brexit. Παρότι οι τράπεζες έχουν ενισχύσει τους ισολογισμούς τους, δεν έχουν δώσει την ίδια έμφαση στις βασικές επιχειρηματικές δραστηριότητές τους και οι επενδυτές έχουν αρχίσει να χάνουν την υπομονή τους». Οι ευρωπαϊκές τράπεζες, από την έναρξη της οικονομικής κρίσης, έχουν σταθερά αποτύχει να καλύψουν το κόστος κεφαλαίου, ενώ αυτή τη στιγμή λειτουργούν με ένα περιθώριο (απόδοση ιδίων κεφαλαίων μείον κόστος ιδίων κεφαλαίων) που βρίσκεται περίπου στο -6%1, μετά από πρόστιμα, κόστη αναδιάρθρωσης και άλλα μεταβατικά έξοδα. Το γεγονός αυτό αντανακλάται άμεσα στους δείκτες τιμής προς λογιστική αξία (χρηματιστηριακή αξία έναντι λογιστικής αξίας). Τα προβλήματα δεν περιορίζονται μόνο στην επενδυτική τραπεζική, την οποία κάποιοι αντιμετωπίζουν ως το προβληματικό παιδί του τραπεζικού κλάδου, αλλά επεκτείνονται και στη λιανική τραπεζική, σύμφωνα με την PwC. Ο Colin Brereton παρατηρεί: «Οι τραπεζικές μεταρρυθμίσεις που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα έχουν επικεντρωθεί στη σταθεροποίηση του συστήματος με προσέλκυση νέων κεφαλαίων και όχι στον μετασχηματισμό του συστήματος, έτσι ώστε να μπορέσουν τα νέα κεφάλαια να

αποδώσουν περισσότερο. Αυτό που βλέπουμε είναι μια μεγάλη ομάδα εδραιωμένων τραπεζών που δεσμεύονται και ανυπομονούν να αλλάξουν, οι οποίες όμως για διάφορους λόγους δεν το καταφέρνουν με τον ρυθμό που χρειάζεται. Και ταυτόχρονα έχουμε μια επιθετική και δραστήρια ομάδα επίδοξων ανταγωνιστών που δράττεται των ευκαιριών που δημιουργεί αυτή η συγκυρία». Παρότι τα παραδοσιακά εμπόδια (barriers to entry) αποτρέπουν την είσοδο στην αγορά και μπορεί να συντηρήσουν τις εδραιωμένες τράπεζες για κάποιο χρονικό διάστημα, δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε να καταρρέουν σταδιακά ή να ευνοούν επίδοξους ανταγωνιστές: Τα brands αναμένεται να αποτελέσουν βασικό όπλο στη μάχη αυτή, όμως όχι απαραίτητα προς όφελος των σημερινών τραπεζών, καθώς μεγάλα και παγκοσμίως αναγνωρίσιμα τεχνολογικά ονόματα διεισδύουν στην τραπεζική αγορά. Η προνομιακή πρόσβαση στα πολύτιμα δεδομένα πελατών που έχουν σήμερα οι τράπεζες παρακάμπτεται ή πραγματοποιείται μέσω τεχνολογικών εταιρειών. Η πρόσβαση σε

φτηνή χρηματοδότηση από καταθέσεις που έχουν οι τράπεζες, αφενός, συνοδεύεται από αυξημένο κόστος συμμόρφωσης και, αφετέρου, δεν αποτελεί πλεονέκτημα, λόγω των χαμηλών επιτοκίων από άλλες πηγές χρηματοδότησης. Επιπλέον, είναι ευάλωτη στη ριζική αλλαγή που επιφέρει η χρηματοδότηση μεταξύ ιδιωτών (peerto-peer finance) ή το crowd funding. Ο έλεγχος των τραπεζικών υποδομών ενδέχεται να επηρεαστεί από την ανάδυση της τεχνολογίας blockchain και η τεχνογνωσία της γενικής τραπεζικής μπορεί στο μέλλον να υποκλαπεί ή να αντιγραφεί πλήρως με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Στην έκθεση της PwC παρουσιάζονται τρία πιθανά σενάρια για το τραπεζικό σύστημα στην Ευρώπη: Σενάριο Α: Μετασχηματισμός πολλαπλών ταχυτήτων. Οι τράπεζες σταδιακά προσαρμόζονται και συγκεντρώνονται, όχι όμως αρκετά γρήγορα για να αποτρέψουν τους επίδοξους ανταγωνιστές από το να εξασφαλίσουν σημαντικό –ίσως 20%– και σταθερό μερίδιο της αγοράς. Σενάριο Β: Γρήγορος μετασχηματισμός. Ο μετασχηματισμός προχωρά με

βάλλον παρά σε θεσμικές πρωτοβουλίες. Ο Miles Kennedy, partner στον κλάδο χρηματοοικονομικών υπηρεσιών της Strategy& και ένας εκ των δύο συγγραφέων της έκθεσης, σχολιάζει: «Σύμφωνα με το τρίτο σενάριο, οι σημερινοί κυρίαρχοι και διεκδικητές της αγοράς αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο ότι έχουν αμοιβαίο επιχειρηματικό συμφέρον να συνεργαστούν και, καθώς θα το πραγματοποιούν, οι όροι κυρίαρχος και διεκδικητής θα παύσουν να έχουν νόημα. Η αγορά εξελίσσεται από ένα στάδιο στο οποίο μεγάλες καθετοποιημένες εταιρείες ανταγωνίζονται στις τιμές, το μάρκετινγκ και τη διανομή σε ένα στάδιο στο οποίο ευρύτερα –ενδεχομένως αλληλοεπικαλυπτόμενα– δίκτυα πιο εξειδικευμένων εταιρειών ανταγωνίζονται στην καινοτομία, στα προϊόντα και στις υπηρεσίες». Ο Κώστας Μητρόπουλος, μέλος της ομάδας εργασίας της μελέτης και εντεταλμένος σύμβουλος της PwC στην Ελλάδα, σχολίασε: «Οι τράπεζες βρίσκονται κάτω από μεγάλη ρυθμιστική πίεση, η οποία τελικά θα τις οδηγήσει στο να επαναπροσδιορίσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ταχύτερο ρυθμό και φτάνει σε ένα σημείο καμπής, μετά από το οποίο οι σημερινοί διεκδικητές γίνονται οι νέοι κυρίαρχοι της αγοράς και οι σημερινοί πρωταγωνιστές είτε σιγά-σιγά εξαφανίζονται είτε ο ρόλος τους περιορίζεται στην εξυπηρέτηση λειτουργικών αναγκών (καταθέσεις/δάνεια). Σε αυτό το σενάριο είναι πιθανό να υπάρξει μια νέα τραπεζική κρίση και, συνεπακόλουθα, ένας νέος γύρος κρατικής παρέμβασης να επιταχύνει τον μετασχηματισμό. Σενάριο Γ: Νέο τραπεζικό οικοσύστημα. Το τρίτο και πιο αισιόδοξο σενάριο θέλει τον τραπεζικό κλάδο –μαζί με άλλες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και τους τεχνολογικούς κλάδους– να αντιμετωπίζουν τη διαμορφούμενη κατάσταση συλλογικά, μέσω συνενώσεων, συμμαχιών και εμπορικών συμφωνιών. Σύμφωνα με την PwC, το τρίτο σενάριο είναι και το πιο πιθανό, εν μέρει γιατί η αγορά ήδη έχει αρχίσει να κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση πιο πολύ αυθόρμητα παρά προσχεδιασμένα. Παρόμοια είναι και η ανάπτυξη της λεγόμενης συνεργατικής οικονομίας, που οφείλεται μάλλον στις εξελίξεις στο κοινωνικοοικονομικό περι-

Το ερώτημα είναι αν θα προλάβουν τις εκτός τραπεζικής δυνάμεις, οι οποίες διεισδύουν ταχύτατα και καταλαμβάνουν ζωτικό χώρο. Το τρίτο σενάριο της έκθεσης θεωρεί ότι οι συνεργασίες μεταξύ τραπεζών και εξωτραπεζικών ανταγωνιστών αυξάνει την ταχύτητα προσαρμογής των πρώτων και την ταχύτητα διείσδυσης των δεύτερων, οδηγώντας την αγορά σε μία νέα, αλλά ουσιωδώς καλύτερη για τους μετόχους, ισορροπία». Κατά την έρευνα, αυτή η μετάβαση έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει: σε μια πρόσφατη παγκόσμια έρευνα της PwC για τον κλάδο fintech, από το 68% των εδραιωμένων τραπεζών, το 11% αναφέρει κάποιο είδος εσωτερικής ανάπτυξης (DIY fintech) ή άμεση απόκτηση εταιρειών fintech (9%). Το υπόλοιπο 89% αναφέρει συνεργασία με τρίτους. «Είναι λογικό οι διεκδικητές της αγοράς να είναι πρόθυμοι να ακολουθήσουν αυτήν την τάση, παρά να προσπαθήσουν μόνοι τους να επωφεληθούν από την παρακμή των εδραιωμένων τραπεζών», παρατηρεί ο Colin Brereton, ένας εκ των δύο συγγραφέων της έκθεσης. «Πραγματικούς ανταγωνιστές θεωρούν τους άλλους διεκδικητές της αγοράς και όχι τις εδραιωμένες τράπεζες, συνεπώς η συνεργασία με αυτές αποτελεί γι’ αυτούς έναν τρόπο να επισπεύσουν την εμπορική εκμετάλλευση των καινοτομιών τους, παρακάμπτοντας τη λειτουργική και ρυθμιστική πολυπλοκότητα και το σχετικό κόστος». Στην ίδια έρευνα οι συμμετέχοντες μί-

ACCOUNTANCY GREECE.25

λησαν για τις ευκαιρίες που θα μπορούσαν να προκύψουν από την αγορά fintech. Η μεγαλύτερη ευκαιρία, σύμφωνα με το 73% των ερωτηθέντων, από τις εδραιωμένες τράπεζες, είναι να αποδεχτούν το fintech ως μέσο μείωσης του κόστους. Αυτό υποδεικνύει μια πιθανή λύση σε ένα εγγενές πρόβλημα του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου: o κατακερματισμός του σε εθνικές αγορές, με αποτέλεσμα οι ευρωπαϊκές τράπεζες να μην έχουν τις οικονομίες κλίμακας που έχουν οι άλλοι παγκόσμιοι ανταγωνιστές τους. Η έρευνα επισημαίνει ότι η Ευρώπη έχει πλεόνασμα τραπεζών, με μία μεγάλη τράπεζα για κάθε 118 δισ. ευρώ ΑΕΠ, σε σχέση με μία μεγάλη τράπεζα ανά 302 δισ. ευρώ στις ΗΠΑ, 214 δισ. ευρώ στον Καναδά και 144 δισ. ευρώ στην Αυστραλία. Ο Miles Kennedy σχολιάζει: «Η κλασική απάντηση στο πρόβλημα αυτό είναι η συγκέντρωση του κλάδου –να δοθεί στις εταιρείες η δυνατότητα να δημιουργήσουν οικονομίες κλίμακας στις επιχειρησιακές τους λειτουργίες– κάτι που όμως θα συγκρουόταν με τους στόχους της δημόσιας πολιτικής σε σχέση με την ανάγκη προστασίας της ανταγωνιστικότητας και την αντιμετώπιση του προβλήματος που προκύπτει από το ότι είναι πολύ μεγάλες για να τους επιτραπεί να αποτύχουν (“too big to fail”). Η άλλη εναλλακτική λύση, εκτός της συγκέντρωσης, η οποία παρουσιάζεται στο τρίτο σενάριο, είναι να καταστεί δυνατή η τεχνολογική και εμπορική συνεργασία μεταξύ τραπεζών και εξειδικευμένων εταιρειών με στόχο την αποδοτικότητα, αντί της ενίσχυσης της αποδοτικότητας μόνο μέσω αύξησης της κλίμακας». Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, οι

τράπεζες είναι αυτή τη στιγμή ένας από τους πιο καθετοποιημένους κλάδους. Αυτό, μέχρι πρόσφατα, οφειλόταν εν μέρει στη σχετική απουσία ανταγωνιστικών πιέσεων στο κόστος, οι οποίες οδήγησαν τον μετασχηματισμό σε άλλους κλάδους, όπως είναι οι τηλεπικοινωνίες, οι αερομεταφορές και η αυτοκινητοβιομηχανία. Όπως και σε εκείνους τους κλάδους, οι συμμαχίες, η κοινή χρήση πλατφορμών και η γρήγορη υιοθέτηση της τεχνολογίας θα αποτελούσε καλύτερο και πιο αποδεκτό τρόπο εξέλιξης της τραπεζικής από την απλή αύξηση της κλίμακας. Ο τραπεζικός κλάδος είναι κατακερματισμένος και η χρηματοοικονομική καινοτομία είναι μια ακόμη πιο κατακερματισμένη δραστηριότητα, όπως επισημαίνεται στην έκθεση. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η Ευρώπη ή οποιαδήποτε άλλη περιοχή του κόσμου είναι οι πυρήνες καινοτομίας, από τη Σίλικον Βάλεϊ έως τη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία, να αποσυνδεθούν μεταξύ τους, από τις πηγές χρηματοδότησης και από τις αγορές και τους ανθρώπους στους οποίους απευθύνονται. Σύμφωνα με τον Miles Kennedy, partner της Strategy&: «Όπως υπονοεί ο Andrew Palmer στο βιβλίο του Smart Money3, η χρηματοοικονομική καινοτομία έχει προσφέρει πολλά στην κοινωνία. Το Brexit αποτελεί σημαντική απειλή για τη χρηματοοικονομική καινοτομία στην Ευρώπη σε μεσοβραχυπρόθεσμο ορίζοντα, όμως θα μπορούσε να αποτελεί και ευκαιρία. Βραχυπρόθεσμα, η αστάθεια της αγοράς και η οικονομική συρρίκνωση –όχι μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο– θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν κάποιες ευρωπαϊκές τράπεζες, εμποδίζοντας τον μετα-

σχηματισμό τους και αυξάνοντας ακόμη και την πιθανότητα έντονων χρηματοοικονομικών προβλημάτων. Εκτός από αυτό, υπάρχει σημαντικός κίνδυνος οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένου Βασιλείου, και η γενικότερη εμφάνιση τάσεων προστατευτισμού στην παγκόσμια πολιτική, να έχει αρνητικό αντίκτυπο». Σημειώσεις 1. Με βάση τις εισηγμένες ευρωπαϊκές Παγκοσμίως Συστημικά Σημαντικές Τράπεζες (GSIBs) το 2014 και 2015. Το κόστος ιδίων κεφαλαίων υπολογίζεται χρησιμοποιώντας μια εκδοχή του Υποδείγματος Αποτίμησης Περιουσιακών Στοιχείων (CAPM), η οποία λαμβάνει υπόψη τη μόχλευση. Η απόδοση των ιδίων κεφαλαίων είναι αυτή που παρουσιάζεται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις των τραπεζών. 2. Με βάση τους κλάδους λιανικής όλων των εισηγμένων Παγκοσμίως Συστημικά Σημαντικών Τραπεζών. Η απόδοση των ιδίων κεφαλαίων στη λιανική τραπεζική υπολογίζεται βάσει γνωστοποιήσεων για την απόδοση κατά τομέα, καθώς και βάσει δεικτών αναφοράς της PwC για την εσωτερική κατανομή της απόδοσης ιδίων κεφαλαίων. Το κόστος των ιδίων κεφαλαίων στη λιανική τραπεζική υπολογίζεται βάσει δεικτών αναφοράς της PwC για τον οικονομικό κίνδυνο και τη μόχλευση στη λιανική τραπεζική. Οι δείκτες αναφοράς για τη μόχλευση συνάδουν με τους δείκτες αναφοράς για την κατανομή της απόδοσης ιδίων κεφαλαίων που χρησιμοποιούνται στον υπολογισμό της απόδοσης ιδίων κεφαλαίων. 3. Andrew Palmer, «Smart Money: Πώς η τολμηρή καινοτομία στον χρηματοοικονομικό κλάδο αλλάζει τον κόσμο μας –προς το καλύτερο», Basic Books, New York 2015.

• Το Ηνωμένο Βασίλειο διατηρεί την τρίτη θέση στη λίστα της PwC με τις 100 Παγκοσμίως Κορυφαίες Εταιρείες και μετά την ψήφο για έξοδο από την Ε.Ε. • Οι ΗΠΑ ενισχύουν τη θέση τους στη λίστα της PwC με τις 100 Παγκοσμίως Κορυφαίες Εταιρείες, ενώ η Ευρώπη συνεχίζει την καθοδική της πορεία. • Η συνολική χρηματιστηριακή αξία των 100 Παγκοσμίως Κορυφαίων Εταιρειών σημείωσε σημαντική πτώση, για πρώτη φορά από τα μετά κρίσης επίπεδα, σημειώνοντας μια μείωση της τάξης των 668 δισ. δολαρίων (4%). • Οι ΗΠΑ ενίσχυσαν την ηγετική τους θέση, συμμετέχοντας στη φετινή λίστα με 54 εταιρείες, από 53 που ήταν την περασμένη χρονιά. Το ποσοστό της χρηματιστηριακής αξίας που αντιστοιχεί στις ΗΠΑ αυξήθηκε από 57% σε 62% (μια συνολική αύξηση της τάξης των 314 δισ. δολαρίων). Τις 10 πρώτες θέσεις της λίστας καταλαμβάνουν εταιρείες από τις ΗΠΑ. • Η Ευρώπη έχασε ακόμη 2 εταιρείες, πέφτοντας στις 24, με αντίστοιχη μείωση του μεριδίου της στη συνολική χρηματιστηριακή αξία από 21% σε 19% (συνολική μείωση 428 δισ. δολαρίων).

▲

• Το Ηνωμένο Βασίλειο διατηρεί την τρίτη θέση με 7 εταιρείες στη λίστα με τις 100 Παγκοσμίως Κορυφαίες Εταιρείες, λιγότερες όμως σε σχέση με πέρυσι, που ήταν 8.

Eπιχειρηματικότητα και ανάπτυξη

• Η Apple διατηρεί πλεονεκτική θέση εκκίνησης για 5η συνεχή χρονιά, όμως η διαφορά της με την Alphabet (πρώην Google) έχει αρχίσει να συρρικνώνεται. • Ο τεχνολογικός κλάδος έχει ξεπεράσει τον χρηματοοικονομικό κλάδο.

PwC

Επικαιροποίηση της ανάλυσης μετά την ψήφο για έξοδο από την Ε.Ε. Η αρχική ανάλυση για τις 100 Παγκοσμίως Κορυφαίες Εταιρείες και τα αντίστοιχα μεγέθη καλύπτουν την περίοδο από 31 Μαρτίου 2015 έως 31 Μαρτίου 2016. Παρόλα αυτά, περαιτέρω ανάλυση του κύκλου εργασιών των 100 κορυφαίων εταιρειών μετά το αποτέλεσμα του πρόσφατου δημοψηφίσματος του Ηνωμένου

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

H λίστα με τις 100 Παγκοσμίως Κορυφαίες Εταιρείες

ύμφωνα με τη λίστα της PwC με τις 100 Παγκοσμίως Κορυφαίες Εταιρείες, η χρηματιστηριακή αξία των 100 μεγαλύτερων εταιρειών του κόσμου μειώθηκε σημαντικά για πρώτη φορά από τα μετά κρίσης επίπεδα, σημειώνοντας μείωση 4% σε σχέση με την 31η Μαρτίου 2015. H μείωση αυτή προέρχεται κυρίως από τις κινεζικές εταιρείες, οι οποίες επηρεάστηκαν σημαντικά από τις συνθήκες που επικράτησαν στην κινεζική αγορά τη χρονιά που πέρασε, και την Ευρώπη, που αντιμετώπισε δυσκολίες με την οικονομική ανάπτυξη αυτή τη χρονιά.

ACCOUNTANCY GREECE.25

Πίνακας 1

Βασιλείου για παραμονή ή έξοδο από την Ε.Ε. έδειξε μικρή αλλαγή, με μια πολύ μικρή πτώση στη συνολική χρηματιστηριακή αξία και κάποιες επίσης μικρές μεταβολές στη βάση της κατάταξης. Συγκεκριμένα, το Ηνωμένο Βασίλειο διατηρεί την τρίτη θέση, με επτά εταιρείες στη λίστα των 100 κορυφαίων, παρά τη μικρή πτώση σε κάποιες αποτιμήσεις. Η μείωση αντισταθμίστηκε εν μέρει από την αύξηση της συμμετοχής των ΗΠΑ, κατά 314 δισ. δολάρια. Οι ΗΠΑ πλέον εκπροσωπούνται από πάνω από τις μισές εταιρείες της λίστας των 100 Κορυφαίων (54 εταιρείες), αντιπροσωπεύοντας το 62% της συνολικής χρηματιστηριακής αξίας. Οι υψηλές επιδόσεις των Alphabet (πρώην Google), Amazon και Microsoft, μαζί με την Kraft-Heinz, την οντότητα που προέκυψε μετά τη συγχώνευση των δύο εταιρειών, που μπήκε για πρώτη φορά στη λίστα των 100 Κορυφαίων Εταιρειών, συνέβαλαν σημαντικά στην άνοδο των ΗΠΑ. Η Apple διατηρεί πλεονεκτική θέση εκκίνησης για 5η συνεχή χρονιά, όμως η μείωση της χρηματιστηριακής της αξίας κατά 121 δισ. δολάρια (17%) έχει ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της διαφοράς από τη δεύτερη στην κατάταξη Alphabet, από 350 δισ. δολάρια που ήταν πέρσι σε μόλις 86 δισ. δολάρια φέτος. Μάλιστα, η Alphabet είχε εκθρονίσει προσωρινά την Apple τον Φεβρουάριο του 2016. Φέτος ο κλάδος τεχνολογίας ξεπέρασε

τον χρηματοοικονομικό κλάδο, αναδεικνύοντας την ανθεκτικότητα και την καινοτόμο φύση των εταιρειών τεχνολογίας. Τις τρεις πρώτες θέσεις της κατάταξης καταλαμβάνουν πλέον εταιρείες τεχνολογίας: Apple, Alphabet και Microsoft, ενώ τις ακολουθεί από κοντά η Facebook, στην έκτη θέση. Οι εν λόγω γίγαντες ασκούν τεράστια παγκόσμια επιρροή, έχουν ισχυρό αποτύπωμα και έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση ενός ψηφιακού τρόπου ζωής σε παγκόσμια κλίμακα. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες χτυπήθηκαν σημαντικά από την οικονομική κρίση, ενώ ταυτόχρονα χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο να ανακάμψουν σε σχέση με τις ΗΠΑ. Η Ευρώπη εκπροσωπείται πλέον από 24 εταιρείες (7 λιγότερες σε σχέση με το 2009 και 17 λιγότερες σε σχέση με το 2008) και αντιπροσωπεύει μόλις το 19% της συνολικής κεφαλαιοποίησης. Η συνολική χρηματιστηριακή αξία των εταιρειών σε Κίνα και Χονγκ Κονγκ μειώθηκε κατά 20% σε σύγκριση με πέρυσι –παρότι και οι 11 εταιρείες επιβίωσαν– καθώς οι χρηματιστηριακές τιμές τους επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τις χαμηλές επιδόσεις των κινεζικών αγορών (δες πίνακα 1). O Clifford Tompsett, επικεφαλής του IPO Centre της PwC, σχολίασε σχετικά: «Οι ΗΠΑ έχουν ισχυροποιήσει τη θέση τους χρησιμοποιώντας την παγκόσμια εμβέλειά τους, τη χρηματοοικονομική τους ισχύ και

την ικανότητά τους να καινοτομούν προς το συμφέρον τους. Βλέπουμε επίσης ότι οι μεγαλύτερες εταιρείες έχουν αποδειχτεί πιο ανθεκτικές σε σχέση με τον μέσο όρο, με την εξαίρεση ορισμένων εταιρειών εκμετάλλευσης φυσικών πόρων, καθώς, παρά τις ασταθείς συνθήκες αγοράς και προοπτικές ανάπτυξης, 91 εταιρείες που ήταν στη λίστα το 2015 ήταν και στη λίστα στις 31 Μαρτίου 2016 –παρουσιάζοντας σταθερότητα σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές». Σημειώσεις 1. Η λίστα με τις 100 Παγκοσμίως Κορυφαίες Εταιρείες αναλύει τις 100 κορυφαίες εταιρείες σε παγκόσμιο επίπεδο με βάση τη χρηματιστηριακή τους αξία και συγκρίνει τις λίστες από έτος σε έτος. Αναλύουμε τις τάσεις για να κατανοήσουμε τον αντίκτυπο των εξωτερικών πολιτικών και οικονομικών γεγονότων και να εντοπίσουμε ποιες εταιρείες σημειώνουν άνοδο και ποιες πτώση, εξετάζουμε τη δυναμική του κλάδου και παρουσιάζουμε μια θεώρηση για το πώς έχει μεταβληθεί το παγκόσμιο τοπίο. 2. Η ανάλυσή μας πραγματοποιήθηκε μεταξύ 31 Μαρτίου 2015 και 30 Ιουνίου 2016 και παρουσιάζει τη χρηματιστηριακή αξία των εταιρειών σε δολάρια ΗΠΑ, με βάση τη χώρα προέλευσής τους. Όλα τα δεδομένα της αγοράς προέρχονται από το Bloomberg και δεν έχουν επαληθευτεί ανεξάρτητα από την PricewaterhouseCoopers LLP.

Ρεπορτάζ

Καλώς ορίσατε στις εταιρείες «βιτρίνα» Γιάννης Δρακούλης Επικεφαλής Τμήματος Διερεύνησης Οικονομικής Απάτης & Εταιρικών Αντιδικιών ΕΥ Ελλάδας

ρόσφατη έρευνα της αστυνομίας κατέληξε στη σύλληψη του Γ.Κ., ιδιωτικού υπαλλήλου, ο οποίος φέρεται να είχε καταχραστεί αρκετές χιλιάδες ευρώ. Οι αξιωματικοί της αστυνομίας ευελπιστούσαν ότι η συγκεκριμένη σύλληψη θα οδηγούσε στην εξάρθρωση ολόκληρης σπείρας, που δραστηριοποιούνταν στο χώρο. Μετά από επίπονη ανάκριση και διεξοδικό έλεγχο, αποδείχθηκε ότι ο κατηγορούμενος ήταν απλά ένας υπάλληλος «μαριονέτα». Πριν από δύο χρόνια, είχε συμφωνήσει να «παραχωρήσει» τα στοιχεία της ταυτότητάς του, υπογράφοντας, μεταξύ άλλων, και πολλές λευκές σελίδες. Ποτέ, ωστόσο, δεν συνειδητοποίησε ότι με αυτόν τον τρόπο είχε γίνει επισήμως ιδιοκτήτης εταιρειών με μηνιαίο κύκλο εργασιών αρκετών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Ο Γ.Κ. αποδείχθηκε ότι είναι ένα πρόσωπο του οποίου τα προσωπικά δεδομένα χρησιμοποιήθηκαν για την ίδρυση μιας εικονικής επιχείρησης. Αυτός είναι ένας από τους πλέον συνήθεις μηχανισμούς που χρησιμοποιούνται συχνά από κυκλώματα ξεπλύματος χρήματος. Οι εν δυνάμει απατεώνες υπολογίζουν πάντα τον κίνδυνο της αποκάλυψης των πράξεών τους και το ενδεχόμενο σύλληψης, κατά το σχεδιασμό των παράνομων δραστηριοτήτων τους. Στην περίπτωση της αποκάλυψης των παράνομων δοσοληψιών τους, η χρήση «μαριονέτας» επιτρέπει

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

▲

ACCOUNTANCY GREECE.25

στους δράστες να αποφύγουν τη σύλληψη. Οι εταιρείες που φαινομενικά «διαχειριζόταν» ο Γ.Κ. ιδρύθηκαν με σκοπό την έκδοση τιμολογίων για εικονικά παρασχεθείσες υπηρεσίες. Οι τραπεζικοί λογαριασμοί που ανήκαν σε αυτές χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για τη μεταφορά και αποστολή χρηματικών ποσών. Ήταν απλά εταιρείες «βιτρίνα». Οι εταιρείες «βιτρίνα» (εταιρείες που ουσιαστικά δεν ασκούν οικονομική δραστηριότητα, ούτε έχουν ενεργητικό) είναι μια δημοφιλής μέθοδος κάποιων επιτήδειων προκειμένου να κερδίσουν ένα μικρό εισόδημα, εις βάρος άλλων εταιρειών. Μια εταιρεία «βιτρίνα», με τη βοήθεια του εμπλεκόμενου διεφθαρμένου υπαλλήλου μιας τρίτης εταιρείας, εκδίδει εικονικά τιμολόγια και εν συνεχεία εισπράττει το ποσό της εξόφλησης. Παράλληλα, οι εταιρείες «βιτρίνα» χρησιμοποιούνται προκειμένου να υπεξαιρεθούν εμπορεύματα ή και προϊόντα τρίτων επιχειρήσεων. Σε περίπτωση εξαπάτησης, η επιχείρηση θύμα προσπαθεί μέσω νόμιμων ενεργειών να ανακτήσει το χρηματικό ποσό που της οφείλεται. Αποδεικνύεται, όμως, ότι ο ιδιοκτήτης και τα στελέχη της εταιρείας «βιτρίνα» που κατηγορούνται για την υπεξαίρεση είναι άφαντοι. Ένας ακόμα τρόπος με τον οποίο δρουν οι εταιρείες «βιτρίνα» είναι να μεσολαβούν

μεταξύ της εκάστοτε εταιρείας και κάποιου προμηθευτή. Η πρακτική αυτή στοχεύει στην υπερτιμολόγηση των προσφερόμενων υπηρεσιών ή αγαθών. Φυσικά, οι εν λόγω εταιρείες «βιτρίνα» δεν έχουν καμία δραστηριότητα εκτός της διακίνησης των τιμολογίων και είσπραξης των αντίστοιχων ποσών. Σε κάποιες περιπτώσεις, βέβαια, οι εταιρείες «βιτρίνα» προβαίνουν και σε αποστολές αγαθών, προκειμένου να μην εγείρουν υποψίες για τη δραστηριότητά τους. Οι εταιρείες «βιτρίνα» μπορούν να δραστηριοποιηθούν και στον κλάδο των λιανικών πωλήσεων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι εταιρείες θύματα δεν διαθέτουν τα προϊόντα τους απευθείας στο αγοραστικό κοινό, αλλά μέσω μιας εικονικής εταιρείας, η οποία, μεταπωλώντας τα αγαθά, αποσπά ποσοστό από τα κέρδη της αρχικής εταιρείας. Απτή περίπτωση, αυτή στην οποία τα στελέχη πωλήσεων μιας εταιρείας εμπορίας δομικών υλικών αποφάσισαν να αυξήσουν το εισόδημά τους ιδρύοντας μια εταιρεία «βιτρίνα». Αυτή ενεργούσε ως ενδιάμεσος στις συναλλαγές μεταξύ της εταιρείας δομικών υλικών και των τελικών αγοραστών των προϊόντων της. Επιδεικνύοντας ιδιαίτερη προσοχή στις συναλλαγές τους, κατάφεραν να αποκρύψουν τη δραστηριότητά τους για τέσσερα χρόνια. Επέλεγαν μόνο τις πιο επικερδείς συμβάσεις,

οι οποίες προέβλεπαν την ύπαρξη κάποιου ενδιάμεσου. Καθώς τα περιθώρια κέρδους των συναλλαγών αυτών δεν παρουσίαζαν σημαντικές αποκλίσεις από εκείνα άλλων συμβάσεων, δεν κινούσαν τις υποψίες των εσωτερικών ελεγκτών της εταιρείας. Η απάτη αποκαλύφθηκε όταν η εταιρεία «βιτρίνα» την οποία είχαν ιδρύσει βρέθηκε εκτεθειμένη από έναν αγοραστή, ο οποίος δεν μπόρεσε να αντεπεξέλθει στις οικονομικές του υποχρεώσεις απέναντί της. Η εταιρεία «βιτρίνα» είχε μεν παραδώσει τα αγαθά, ωστόσο, λόγω της χαμηλής ρευστότητάς της, δεν ήταν σε θέση να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της προς την εταιρεία παραγωγό. Οι συνολικές απώλειες υπολογίζονται σε αρκετά εκατομμύρια ευρώ. Είναι άλλωστε κοινή οικονομική πρακτική οι αγοραπωλησίες μέσω κάποιου ενδιάμεσου, καθώς, σε πολλές περιπτώσεις, οι τιμές που προσφέρουν οι μεσάζοντες είναι πιο ελκυστικές από εκείνες που προσφέρονται αρχικά από τους προμηθευτές. Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, συμπεραίνουμε ότι δεν είναι λίγες οι φορές που είναι πολύ δύσκολη η διάκριση μεταξύ μιας εταιρείας «βιτρίνα» και μιας νόμιμης εταιρείας, εμποδίζοντας την αποκάλυψη της απάτης.

IASB: Σχέδιο Δράσης και Εκτιμώμενο Χρονοδιάγραμμα

ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΑ IFRS

τον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι εκτιμήσεις αναφορικά με τις επερχόμενες ημερομηνίες δημοσίευσης των εργασιών σε εξέλιξη του IASB. Η ημερομηνία έναρξης ισχύος των τροποποιήσεων και των νέων προτύπων εκτιμάται σε 6 – 18 μήνες μετά την ημερομηνία δημοσίευσής τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, μπορεί να επιτραπεί νωρίτερη εφαρμογή των τροποποιήσεων ή νέων Προτύπων. ΕΝΕΡΓΈΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΤΡΈΧΟΥΣΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ

ΕΝΤΌΣ 3 ΜΗΝΏΝ

ΕΝΤΌΣ 6 ΜΗΝΏΝ

ΜΕΤΆ ΑΠΌ 6 ΜΉΝΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΈΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ Γνωστοποιήσεις: Αρχές γνωστοποιήσεων

Σχέδιο

Δημοσίευση ΣΣ

Βασικές Οικονομικές Καταστάσεις

Ανάλυση

Δημοσίευση ΣΣ ή ΠΠ

Συνενώσεις επιχειρήσεων που υπάγονται υπό κοινό έλεγχο

Ανάλυση

Δημοσίευση ΣΣ

Δυναμική Διαχείριση Κινδύνων

Ανάλυση

Δημοσίευση ΣΣ

Χρηματοοικονομικά μέσα με χαρακτηριστικά Ιδίων Κεφαλαίων

Ανάλυση

Δημοσίευση ΣΣ

Υπεραξία και απομείωση

Ανάλυση

Καθορισμός προσανατολισμού της εργασίας

Επιτόκιο προεξόφλησης

Ανάλυση

Πληρωμές βασιζόμενες σε Συμμετοχικούς Τίτλους

Σχέδιο

Δημοσίευση Σύνοψης Βασικών Αποτελεσμάτων της Έρευνας

ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΎ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΈΡΓΑ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΑΥΤΉΝ

Ανάλυση

Δημοσίευση Θεωρητικού Πλαισίου Κατάρτισης

Αρχές γνωστοποιήσεων - Δήλωση εφαρμογής του Επιπέδου σημαντικότητας (Materiality)

Σχέδιο

Δημοσίευση Δήλωσης εφαρμογής

Αρχές γνωστοποιήσεων: Ορισμός του Επιπέδου σημαντικότητας (προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 1 και στο ΔΛΠ 8)

Σχέδιο

Ασφαλιστικές Συμβάσεις Νομοθετικός προσδιορισμός τιμών

Σχέδιο Ανάλυση

Δημοσίευση ΠΠ Έκδοση ΔΠΧΑ (αναμένεται τον Μάρτιο)

Δημοσίευση ΣΣ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Θεωρητικό Πλαίσιο Κατάρτισης (Conceptual Framework)

ACCOUNTANCY GREECE.25

ΤΡΟΠΟΠΟΊΗΣΗ ΤΩΝ ΔΠΧΑ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΉΣΕΙΣ (ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΈΝΗΣ ΈΚΤΑΣΗΣ ΣΤΟ ΠΕΔΊΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ) ΚΑΙ ΕΔΔΠΧΑ ΔΙΕΡΜΗΝΕΊΕΣ

ΤΡΈΧΟΥΣΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ

Λογιστικές Πολιτικές και Εκτιμήσεις (προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 8)

ΕΝΤΌΣ 3 ΜΗΝΏΝ

Σχέδιο

Ταξινόμηση υποχρεώσεων (προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 1)

ΕΝΤΌΣ 6 ΜΗΝΏΝ Δημοσίευση ΣΣ

Έκδοση ΔΠΧΑ τροποποίηση

Ανάλυση

Ορισμός της Επιχείρησης / Προηγούμενες Συμμετοχές σε από κοινού δραστηριότητες (Προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 3 και ΔΠΧΑ 11)

Βελτιώσεις στο ΔΠΧΑ 8 Λειτουργικοί Τομείς (προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 8 ΔΛΠ 34)

Δημόσια Διαβούλευση

Καθορισμός προσανατολισμού της εργασίας

Σχέδιο

Τροποποίηση του Προγράμματος, Περικοπές ή Διακανονισμός /Διαθεσιμότητα Επιστροφής (Προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 19 και ΕΔΔΠΧΠ 14) Eνσώματα: Ενέργειες πριν την προβλεπόμενη χρήση (Προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 16)

Δημοσίευση ΣΣ

Έκδοση ΔΠΧΑ τροποποίηση

Ανάλυση

Σχέδιο

Επιλογές συμμετρικής προπληρωμής

Δημοσίευση ΣΣ Καθορισμός προσανατολισμού της εργασίας

Ανάλυση

Αβεβαιότητες στην Φορολογία Εισοδήματος (Σχέδιο ΕΔΔΠΧΑ Διερμηνείας) Ετήσιες Βελτιώσεις 2015-2017

ΔΠΧΑ ΤΑΞΙΝΌΜΗΣΗΣ Επικαιροποίηση Ταξινόμησης ΔΠΧΑ Ασφαλιστικές Συμβάσεις Κοινή Πρακτική—γεωργία, αναψυχή, franchises, λιανική και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

ΕΠΙΣΚΟΠΉΣΕΙΣ ΜΕΤΑΓΕΝΈΣΤΕΡΑ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΕΜΕ του ΔΠΧΑ 13 Επιμέτρηση σε εύλογες αξίες

ΜΕΤΆ ΑΠΌ 6 ΜΉΝΕΣ

Έκδοση ΕΔΔΠΧΑ Διερμηνείας

Ανάλυση Σχέδιο

Δημοσίευση ΣΣ (αναμένεται τον Ιανουάριο)

ΤΡΈΧΟΥΣΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ

ΕΝΤΌΣ 3 ΜΗΝΏΝ

Δημόσια Διαβούλευση

Δημοσίευση Επικαιροποίησης (αναμένεται τον Μάρτιο)

Σχέδιο

Publish Proposed Update (αναμένεται τον Μάρτιο)

ΤΡΈΧΟΥΣΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ

ΕΝΤΌΣ 3 ΜΗΝΏΝ

Ανάλυση

Καθορισμός προσανατολισμού της εργασίας

ΕΜΕ των προτύπων ΔΠΧΑ 10-12 αναφορικά με τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις και τα σχήματα υπό κοινό έλεγχο

ΕΝΤΌΣ 6 ΜΗΝΏΝ

ΜΕΤΆ ΑΠΌ 6 ΜΉΝΕΣ

ΕΝΤΌΣ 6 ΜΗΝΏΝ

ΜΕΤΆ ΑΠΌ 6 ΜΉΝΕΣ

Διεξαγωγή ΕΜΕ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΈΝΕΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΔΠΧΑ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΎ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΈΡΓΑ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΑΥΤΉΝ

ΔΠΧΑ 9 Χρηματοοικονομικά Μέσα ΔΠΧΑ 14 Μεταβατικοί λογαριασμοί Ρυθμιζόμενων Δραστηριοτήτων ΔΠΧΑ 15 Έσοδα από Συμβάσεις με Πελάτες.

Επεξηγήσεις στο ΔΠΧΑ 15 Έσοδα από Συμβάσεις με Πελάτες ΔΠΧΑ 16 Μισθώσεις 2015 Τροποποιήσεις για τα ΔΠΧΑ για Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις

ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ ΈΚΔΟΣΗΣ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ ΈΝΑΡΞΗΣ ΙΣΧΎΟΣ

Ιούλιος 2014

1η Ιανουαρίου 2018

Ιανουάριος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Μάιος 2014

1η Ιανουαρίου 2018

Απρίλιος 2016

1η Ιανουαρίου 2018

Ιανουάριος 2016

1η Ιανουαρίου 2019

Μάιος 2015

1η Ιανουαρίου 2017

ΕΠΙΠΛΈΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΕΣ

Τον Σεπτέμβριο του 2015, το IASB αποφάσισε την αναβολή της ημερομηνίας έναρξης ισχύος του Προτύπου κατά ένα χρόνο έως την 1η Ιανουαρίου 2018.

➥

ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ ΈΚΔΟΣΗΣ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ ΈΝΑΡΞΗΣ ΙΣΧΎΟΣ

Λογιστική Απεικόνισης της Απόκτηση Συμμετοχής σε μία Κοινοπραξία (τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 11)

Μάιος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Διευκρινήσεις αναφορικά με Αποδεκτές Μεθόδους Αποσβέσεων (τροποποιήσεις στα ΔΛΠ 16 και ΔΛΠ 38)

Μάιος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Γεωργία: Καρποφόρες Φυτείες (τροποποιήσεις στα ΔΛΠ 16 και ΔΛΠ 41)

Ιούνιος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Αύγουστος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΈΝΕΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ - ΤΡΟΠΟΠΟΙΉΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΈΝΟΥ ΣΚΟΠΟΎ

Η Μέθοδος Καθαρής Θέσης στις Ατομικές Οικονομικές Καταστάσεις (τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 27)

Πωλήσεις ή Εισφορές στοιχείων του ενεργητικού μεταξύ επενδυτή και συγγενούς ή κοινοπραξίας (τροποποιήσεις στα ΔΠΧΑ 10 και ΔΛΠ 28)

Σεπτέμβριος 2014

Ετήσιες Βελτιώσεις 2012-2014 ΔΠΧΑ 5 Μη κυκλοφορούντα στοιχεία του ενεργητικού κατεχόμενα προς Πώληση και Διακοπείσες Δραστηριότητες Αλλαγές στις μεθόδους της Πώλησης ΔΠΧΑ 7 Χρηματοοικονομικά Μέσα - Γνωστοποιήσεις Συμβάσεις υπηρεσίας Εφαρμογή των απαιτήσεων του ΔΠΧΑ 7 στις Ενδιάμεσες Οικονομικές Καταστάσεις ΔΛΠ 19 Παροχές σε Εργαζομένους Επιτόκιο προεξόφλησης ΔΛΠ 34 Ενδιάμεσες Οικονομικές Αναφοράς Γνωστοποιήσεις πληροφοριών στην ενδιάμεση οικονομική αναφορά.

Σεπτέμβριος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Επενδυτικές Οντότητες: Εφαρμόζοντας την Εξαίρεσης της Ενοποίησης (τροποποιήσεις στα ΔΠΧΑ 10, ΔΠΧΑ 12 και ΔΛΠ 28)

Δεκέμβριος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Δεκέμβριος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Αναγνώριση της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης για μη πραγματοποιημένες ζημιές (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 12)

Ιανουάριος 2016

1η Ιανουαρίου 2017

Γνωστοποιήσεις (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 7)

Ιανουάριος 2016

1η Ιανουαρίου 2017

Ετήσιες Βελτιώσεις 2014-2016 ΔΠΧΑ 12 Γνωστοποίηση συμμετοχών σε άλλες οντότητες: Διευκρινήσεις του πεδίου εφαρμογής του Προτύπου ΔΠΧΑ 1 Πρώτη Εφαρμογή ΔΠΧΑ Διαγραφή βραχυπρόθεσμων εξαιρέσεων για οικονομικές οντότητες που υιοθετούν τα πρότυπα για πρώτη φορά

Δεκέμβριος 2016

Γνωστοποιήσεις (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 1)

ΔΛΠ 28 Επενδύσεις σε Συγγενείς Επιχειρήσεις και Κοινοπραξίες Επιμέτρηση συγγενής επιχείρησης ή κοινοπραξίας στην εύλογη αξία

Ταξινόμηση και Επιμέτρηση Συναλλαγών Πληρωμής βασιζόμενων σε Συμμετοχικούς Τίτλους (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 2) Εφαρμογή του ΔΠΧΑ 9 Χρηματοοικονομικά Μέσα και του ΔΠΧΑ 4 Ασφαλιστήρια Συμβόλαια (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 4) Συναλλαγές σε ξένο νόμισμα και εξέταση της προκαταβολής Μεταφορές επενδυτικών ακινήτων (Προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 40)

Δεκέμβριος 2016

Τον Δεκέμβριο του 2015, η IASB αποφάσισε να αναβάλει την ημερομηνία έναρξης ισχύος αυτής τροποποιήσεως επ’αόριστoν, αναμένοντας τα αποτελέσματα της έρευνας της λογιστικής μεθόδου της καθαρής θέσης

1η Ιανουαρίου 2017 1η Ιανουαρίου 2018 1η Ιανουαρίου 2018

Δεκέμβριος 2016

Ιούνιος 2016

1η Ιανουαρίου 2018

Σεπτέμβριος 2016

1η Ιανουαρίου 2018

Δεκέμβριος 2016

1η Ιανουαρίου 2018

Δεκέμβριος 2016

1η Ιανουαρίου 2018

Σημείωση: Οι εργασίες αυτές αποτελούν μέρος του Μνημονίου Συνεννόησης (Memorandum of Understanding) το οποίο και θέτει τα βασικά σημεία που συμφωνήθηκαν μεταξύ FASB και IASB προκειμένου να επιτευχθεί η σύγκλιση των Προτύπων. Συντομογραφίες: ΠΠ: Προσχέδιο Προτύπου, ΣΣ: Σχέδια Συζήτησης, ΔΛΠ: Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο, IASB: International Accounting Standards Backup, ΔΠΧΑ: Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Αναφοράς, FASB: Financial Accounting Standards Board, ΕΜΕ: Επισκοπήσεις μεταγενέστερα της εφαρμογής

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

➥