ACCOUNTANCY GREECE_ ΤΕΥΧΟΣ 31 by Accountancy Greece

ACCOUNTANCY GREECE Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι ΚΟ Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι ΚΟΥ Λ Ο Γ Ι Σ Μ ΟΥ

Παγκόσμια έρευνα για την επαγγελματική απάτη

Γυναικείο επιχειρείν: Από τη θεωρία στην πράξη

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ (ΙΕΣΟΕΛ) ΤΙΜΗ €10 AΠΡΙΛΙΟΣ/ΜΑΙΟΣ/ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

Η λογιστική πρόκληση των ψηφιακών νομισμάτων

ACCOUNTANCY GREECE.31

ΔΈΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΣΤΟΙΧΈΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΈΠΩΝΥΜΟ / NAME ΈΠΑΓΓΈΛΜΑ / PROFESSION ΔΙΈΥΘΥΝΣΗ / ADDRESS ΑΦΜ / VAT

ΔΟΥ

ΠΟΛΗ / CITY

Τ.Κ. / POSTAL CODE

ΤΗΛΈΦΩΝΟ / PHONE NUMBER

m Έπιθυμώ να γίνω συνδρομητής / τρια για τα τεύχη εσωτερικού μέλη σοελ φοιτητές

ΧΩΡΑ / COUNTRY

(ετήσια συνδρομή, 4 τεύχη)

συνδρομες (4 τεύχη το χρόνο), τιμή τεύχους 10,00 € € 18,00 € 18,00

φυσικά πρόσωπα εταιρείες, οργανισμοί, ιδρύματα, βιβλιοθήκες

συνδρομες κυπρου μέλη σ.ε.λ.κ., ελεγκτικές εταιρείες εταιρείες,οργανισμοί, ιδρύματα,βιβλιοθήκες συνδρομές εξωτερικού

€24,00 €56,00

λοιπά φυσικά πρόσωπα

€ 40,00 € 50,00 €46,00

80,00 € (Στις τιμές αυτές περιλαμβάνονται τα ταχυδρομικά τέλη.)

τρόποι πληρωμής Με κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό: ALPHA BANK: IBAN: GR 38 0140 8020 8020 0200 1001246 Εθνική Τράπεζα: IBAN: GR 94 0110 1290 0000 1294 8035907 Eurobank: IBAN: GR 89 026 0062 0000 150200 840163

Για περισσότερες πληροφορίες και διευκρινίσεις, επικοινωνήστε: ΣΟΕΛ, Βάσω Μουζακίτη, 210 3891400-466, email:Vaso.Mouzakiti@soel.gr

(Προκειμένου να ισχύσει η συνδρομή σας, πρέπει να αποστείλετε το αποδεικτικό κατάθεσης και το παρόν δελτίο συμπληρωμένο με τα στοιχεία σας στον αριθμό φαξ: 210 3825159 και να επικοινωνήσετε με την κα Μουζακίτη, για επιβεβαίωση της αποστολής. Το αποδεικτικό κατάθεσης και τα στοιχεία σας είναι απαραίτητα για την έκδοση του αναγκαίου παραστατικού – απόδειξη είσπραξης ή τιμολόγιο.)

ACCOUNTANCY GREECE.31

EDITORIAL

Αγαπητοί αναγνώστες, Δύο μεγάλα θέματα απασχολούν τους αρθρογράφους του τεύχους: Τα κρυπτο-νομίσματα και η επαγγελματική απάτη. Η εκτεταμένη χρήση των digital currencies (κρυπτογραφημένα ψηφιακά νομίσματα) τα κατέστησε όλο και περισσότερο αποδεκτά ως μέθοδο πληρωμής για αγαθά και υπηρεσίες ως ανταλλακτικό μέσο, ενώ θεωρούνται επίσης και επενδυτικά εργαλεία. Ο όρος cryptocurrency αναφέρεται στην τεχνολογία που χρησιμοποιείται και βασίζεται σε κρυπτογράφηση ανοικτού κώδικα. Το πιο δημοφιλές ψηφιακό νόμισμα, το Bitcoin, εμφανίστηκε τον Ιανουάριο του 2009 και έκτοτε προέκυψαν επιπλέον νομίσματα π.χ. Ethereum, Ripple, Litecoin. Η ταχύτητα, η ευκολία και η εξοικονόμηση κόστους που σχετίζονται με τη χρήση των ψηφιακών νομισμάτων, σημαίνει ότι έχουν τη δυνατότητα να αποτελέσουν μια δημοφιλή επιλογή για συναλλαγές. Εταιρείες όπως το EBay, η Dell, το PayPal, η PwC, ή ακόμα και πανεπιστήμια, αποδέχονται πληρωμές για τις υπηρεσίες τους σε Bitcoin. Στο τεύχος αυτό δημοσιεύεται άρθρο που αναφέρεται στα διάφορα προβλήματα (λογιστικά κ.ά) που απορρέουν από τη χρήση των «κρυπτο-νομισμάτων». Η επαγγελματική (εσωτερική) απάτη, είναι σχεδόν το μεγαλύτερο και επικρατέστερο είδος απειλής όσον αφορά τα είδη απάτης που σχετίζονται με τις επιχειρήσεις. Διαπράττεται «εκ των έσω», από τους εργαζόμενους, τα στελέχη και τις διοικήσεις των επιχειρήσεων, πρόσωπα που είναι διαπιστευμένα στην προστασία της εταιρικής περιουσίας. Στο τεύχος αυτό παρουσιάζουμε την φετινή 10η σε σειρά παγκόσμια έρευνα του Association of Certified Fraud Examiners (ACFE) για την απάτη, με τίτλο «Report to the Nations: 2018 Global Study on Occupational Fraud and Abuse». Η έρευνα του ACFE έχει βασιστεί σε 2.690 πραγματικές περιπτώσεις που εξιχνιάστηκαν από πιστοποιημένους ελεγκτές κατά της απάτης (Certified Fraud Examiners) σε 125 χώρες και 23 διαφορετικούς επαγγελματικούς κλάδους. Σκοπός της παγκόσμιας έρευνας ήταν να διαφωτίσει για το φαινόμενο της απάτης που λαμβάνει χώρα εντός του επιχειρησιακού περιβάλλοντος και συγκεκριμένα για: τις μεθόδους με βάση τις οποίες διαπράττεται, τα μέσα με τα οποία ανιχνεύεται, τα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων που θυματοποιούνται, τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που διαπράττουν επαγγελματική απάτη, τις συνέπειες μετά την ανίχνευση περιπτώσεων επαγγελματικής απάτης και την αναγνώριση των δραστών. Η Συντακτική Επιτροπή

ACCOUNTANCY GREECE Τριμηνιαίο Περιοδικό Οικονομικού Λογισμού www.accountancygreece.gr Τεύχος 31 Aπρίλιος/Μάϊος/Ιούνιος 2018 Τιμή πώλησης 10 ευρώ

ISSN 1792-6009 ΚΩΔ. ΕΝΤ. 01-0028 ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΚΔΟΤΗΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΑΛΑΜΑΝΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΖΑΣ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΕΥΑ ΑΓΓΕΛΙΔΗ ΑΘΗΝΑ ΓΚΟΥΖΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΤΣΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΚΟΥΝΑΔΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΥΓΙΑΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΝΙΦΟΡΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΙΟΣ ΡΙΖΟΥΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ ΣΚΟΠΕΛΙΤΗΣ ΜΑΡΙΑ ΤΥΡΟΒΟΛΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΦΙΛΙΠΠΑΚΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΒΑΣΩ ΜΟΥΖΑΚΙΤΗ vaso.mouzakiti@soel.gr Τ. 210 3891400-466 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ Τ. 210-3839020 prosxe@otenet.gr

ACCOUNTANCY GREECE

IEΣΟΕΛ, Καποδιστρίου 28, 10682, Αθήνα, Τ. 210 3891400-466 F. 210 3825159 www.soel.gr, info@soel.gr, iesoel@soel.gr

ACCOUNTANCY GREECE.31

Ag_INDEX

04. 08. 18.

62. 64. 66.

24.

69.

NEWS

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΈΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉ ΑΠΆΤΗ ΕΙΡΉΝΗ Ι. ΠΑΠΑΔΟΠΟΎΛΟΥ, ΣΟΛ Α.Ε. CROWE SOL ΓΥΝΑΙΚΕΊΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΊΝ: ΑΠΌ ΤΗ ΘΕΩΡΊΑ ΣΤΗΝ ΠΡΆΞΗ, GRANT THORNTON ΕΠΙΧΕΊΡΗΣΗ: ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΙΤΊΕΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΊΖΟΥΝ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΎΝ ΣΤΗΝ ΠΤΏΧΕΥΣΉ ΤΗΣ ΚΥΡΙΆΚΟΣ ΠΑΤΑΤΟΎΚΑΣ, ΣΟΛ Α.Ε. CROWE SOL, ΝΙΚΌΛΑΟΣ Λ. ΠΑΠΆΚΗΣ, ΣΟΛ Α.Ε. CROWE SOL

28.

Η ΛΟΓΙΣΤΙΚΉ ΠΡΌΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΏΝ ΝΟΜΙΣΜΆΤΩΝ ΣΤΈΛΙΟΣ ΝΤΌΤΣΙΑΣ, BDO GREECE

32.

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΉ ΣΥΜΜΌΡΦΩΣΗ: TΑ ΛΆΘΗ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΏΝ ΣΥΜΒΟΥΛΊΩΝ ΓΕΡΆΣΙΜΟΣ ΚΟΥΝΆΔΗΣ, DELOITTE ΕΛΛΆΔΟΣ

36.

ΚΑΛΎΤΕΡΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΚΙΝΔΎΝΟΥ: ΕΊΝΑΙ ΖΉΤΗΜΑ ΕΠΙΒΊΩΣΗΣ RODNEY IRWIN, WORLD BUSINESS COUNCIL FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT

ΠΡΟΒΛΈΨΕΙΣ ΓΙΑ ΑΎΞΗΣΗ ΜΙΣΘΏΝ 2% ΓΙΑ ΤΟ 2018 KPMG Η ΑΞΊΑ ΤΟΥ ΕΛΈΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ CFO ΧΑΡΆΛΑΜΠΟΣ ΣΥΡΟΎΝΗΣ, KPMG

ΔΠΕ 720 ΟΙ ΕΥΘΎΝΕΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΚΤΉ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΆΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΕΣ ΙΩΆΝΝΑ-ΕΙΡΉΝΗ ΣΚΌΝΔΡΑ, ΣΟΕΛ

ΕΠΊΣΚΕΨΗ ΓΑΛΛΙΚΟΎ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ PARIS-DAUPHINE ΣΤΟ ΣΟΕΛ ΚΛΕΟΠΆΤΡΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΎΛΟΥ, BDO

70. 73.

ΈΛΛΗΝΑΣ «ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΊΑΣ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΆΣ» 2017 ΕΥ ΥΨΗΛΉ ΛΟΓΟΔΟΣΊΑ, ΔΙΑΦΆΝΕΙΑ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ «ΤΣΟΥΧΤΕΡΆ» ΠΡΌΣΤΙΜΑ ΦΈΡΝΕΙ Ο

GDPR EY

75. 76.

TΟ ΝΈΟ ΘΕΣΜΙΚΌ ΠΛΑΊΣΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΤΡΟΠΈΣ ΕΛΈΓΧΟΥ

ΟΙ ΠΡΏΤΕΣ ΔΙΑΤΆΞΕΙΣ ΠΕΡΊ ΛΟΓΙΣΤΙΚΏΝ ΒΙΒΛΊΩΝ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΏΝ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΉ ΕΛΛΆΔΑ (1948): ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΈΧΕΙΑ ΧΑΡΆΛΑΜΠΟΣ ΤΣΟΎΣΗΣ

38.

82.

40. 42.

83. 84. 86. 87.

OUTPLACEMENT: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΌ ΑΔΙΈΞΟΔΟ ή ΣΤΑΥΡΟΔΡΌΜΙ ΕΥΚΑΙΡΙΏΝ; ΓΕΩΡΓΊΑ ΚΑΛΕΜΊΔΟΥ, KPMG ΑΠΏΛΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ PwC

Η ΈΡΕΥΝΑ ΤΟΥ IFIAR (2017) ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΓΚΤΙΚΉ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΕΡΤΖΕΛΕΤΟΣ, ΣΟΕΛ

49. 57.

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΆ ΠΡΌΣΤΙΜΑ ΚΑΙ ΤΌΚΟΙ ΕΥ ΑΎΞΗΣΗ ΚΑΤΑΝΆΛΩΣΗΣ ΟΙΚΙΑΚΏΝ ΣΥΣΚΕΥΏΝ ΤΕΧΝΗΤΉΣ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ

PwC

60.

H ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΑΓΟΡΆ ΑΚΊΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΊΑΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΆΔΑ ULI/ PwC

ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ EY ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ PwC ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ IFRS 17 EY ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ EY ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΑ IFRS

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.31

NEWS Eν περιλήψει...

ΈΚΘΕΣΗ EFRAG ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΕΠΙΚΎΡΩΣΗΣ ΔΙΕΘΝΏΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ (ΔΛΠ) ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΑΝΑΦΟΡΆΣ (ΔΠΧΑ) ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΕ ΤΗΣ 8.2.2018. Επικυρωμένα ΔΛΠ και ΔΠΧΑ από την ΕΕ: (Α) L 291/9.11.2017: (i) ΔΠΧΑ 16, (ii) ΔΠΧΑ 15, (iii) ΔΠΧΑ 4, (iv) ΔΛΠ 7, και (iiv) ΔΛΠ 12. (B) L 34/1/8.2.2018, ΔΛΠ 28 και ΔΠΧΑ 1 και 12. Τα ανωτέρω Πρότυπα βρίσκονται στην ιστοσελίδα αναζήτησης τεύχους Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://eur-lex.europa.eu/ ΝΈΑ ΔΗΜΟΣΊΕΥΣΗ ΤΗΣ ACCOUNTANCY EUROPE (ΠΡΏΗΝ FEE) ΜΕ ΤΊΤΛΟ: «ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΌΣ ΤΗΣ ΑΞΊΑΣ ΤΟΥ ΕΛΈΓΧΟΥ ΤΩΝ ΜΜΕ: ΠΡΌΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΗ ΣΟΥΗΔΊΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΑΝΊΑ». Αξίζει να σημειωθεί ότι η Σουηδία και η Δανία ήταν από τις χώρες εκείνες που ανέβασαν τα όρια ελέγχου, με αποτέλεσμα την εξαίρεση αρκετών εταιρειών από τον έλεγχο, αλλά τώρα, σύμφωνα με την προαναφερθείσα δημοσίευση, αξιολογούν ως σοβαρές τις επιπτώσεις στον έλεγχο και στην οικονομία γενικότερα. Η ανωτέρω δημοσίευση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.accountancyeurope.eu/ publications/rediscovering-value-sme-audit/ ΝΈΑ ΔΗΜΟΣΊΕΥΣΗ ΕΡΩΤΉΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΉΣΕΩΝ (Ε & Α) ΤΗΣ IFAC ΠΟΥ ΔΙΑΤΊΘΕΝΤΑΙ ΠΛΈΟΝ ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΕΓΚΤΙΚΆ - ΛΟΓΙΣΤΙΚΆ ΓΡΑΦΕΊΑ ΚΑΙ ΚΑΛΎΠΤΟΥΝ ΟΡΙΣΜΈΝΑ ΑΠΌ ΤΑ ΚΟΙΝΆ ΖΗΤΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΘΊΞΕΙ ΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΊ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΊ ΕΛΕΓΚΤΏΝ - ΛΟΓΙΣΤΏΝ (PAOS) ΚΑΙ ΆΛΛΟΙ ΣΕ ΣΧΈΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΈΝΗ ΑΝΑΦΟΡΆ (INTEGRATED REPORTING). Η ανωτέρω δημοσίευση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ifac.org/publicationsresources/long-term-value-creation-throughintegrated-reporting

ΤΟ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΔΙΕΘΝΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ ΓΙΑ ΕΛΕΓΚΤΈΣ ΛΟΓΙΣΤΈΣ (IESBA) ΕΞΈΔΩΣΕ ΈΝΑΝ ΠΛΉΡΩΣ ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΜΈΝΟ ΚΏΔΙΚΑ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΊΕΣ ΛΟΓΙΣΤΈΣ ΠΟΥ ΕΊΝΑΙ ΕΥΚΟΛΌΤΕΡΟΣ ΣΤΗΝ ΠΛΟΉΓΗΣΗ, ΣΤΗ ΧΡΉΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΒΟΛΉ. ΠΈΡΑΝ ΤΗΣ ΝΈΑΣ ΔΙΆΡΘΡΩΣΗΣ, Ο ΚΏΔΙΚΑΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΏΝΕΙ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΈΣ ΠΡΟΌΔΟΥΣ ΤΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΤΈΣΣΕΡΑ ΧΡΌΝΙΑ ΚΑΙ ΕΊΝΑΙ ΣΑΦΈΣΤΕΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΏΣ ΟΙ ΛΟΓΙΣΤΈΣ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΥΝ ΖΗΤΉΜΑΤΑ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ ΚΑΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΊΑΣ. Η ανωτέρω δημοσίευση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.ifac.org/publications-resources/finalpronouncement-restructured-code Ο ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΌΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΉΣ ΡΎΘΜΙΣΗΣ ΚΟΣΤΊΖΕΙ ΠΆΝΩ ΑΠΌ 780 ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ ΔΟΛΆΡΙΑ ΗΠΑ ΕΤΗΣΊΩΣ, ΣΎΜΦΩΝΑ ΜΕ ΈΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΎΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΊΑΣ ΛΟΓΙΣΤΏΝ (IFAC) ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΟΟΣΑ. Η ΈΡΕΥΝΑ, ΜΕ ΤΊΤΛΟ «ΑΠΌΚΛΙΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΏΝ ΡΥΘΜΊΣΕΩΝ: ΚΌΣΤΟΣ, ΚΊΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΊΚΤΥΠΟΣ. ΜΙΑ ΜΕΛΈΤΗ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΎΣ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΎ ΤΟΜΈΑ» ΕΞΕΤΆΖΕΙ ΤΟ ΚΌΣΤΟΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΏΝ ΑΠΟΚΛΊΣΕΩΝ, ΛΑΜΒΆΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΣΦΥΓΜΌ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΩΝ ΑΠΌ 250 ΡΥΘΜΙΣΤΏΝ ΚΑΙ ΥΠΕΎΘΥΝΩΝ ΣΥΜΜΌΡΦΩΣΗΣ ΑΠΌ ΜΕΓΆΛΑ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΆ ΙΔΡΎΜΑΤΑ. Τα αποτελέσματα ποσοτικοποιούν τον τεράστιο αντίκτυπο της κατακερματισμένης ρύθμισης, ήτοι: σημαντικό οικονομικό κόστος, κίνδυνο χρηματοπιστωτικού συστήματος και εμπόδια στην οικονομική ανάπτυξη. Η ανωτέρω δημοσίευση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.ifac.org/divergentfinancial-regulation-780-billion-tax-globaleconomy

Από την Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ

ΜΕ ΤΟ ΑΠΌ 30.4.2018 ΔΕΛΤΊΟ ΤΎΠΟΥ ΤΗΣ, Η IFAC ΑΝΑΚΟΙΝΏΝΕΙ ΌΤΙ, ΣΎΜΦΩΝΑ ΜΕ ΠΡΌΣΦΑΤΗ ΜΕΛΈΤΗ ΤΗΣ, ΣΧΕΔΌΝ ΤΟ 80% ΤΩΝ ΧΩΡΏΝ ΣΕ ΌΛΟ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ ΈΧΟΥΝ ΥΙΟΘΕΤΉΣΕΙ ΤΑ ΔΙΕΘΝΉ ΠΡΌΤΥΠΑ ΕΛΈΓΧΟΥ ΓΙΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΎΣ ΕΛΈΓΧΟΥΣ, ΕΝΏ ΠΆΝΩ ΑΠΌ ΤΟ 60% ΈΧΟΥΝ ΥΙΟΘΕΤΉΣΕΙ ΠΛΉΡΩΣ ΤΟΝ ΔΙΕΘΝΉ ΚΏΔΙΚΑ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΊΕΣ ΛΟΓΙΣΤΈΣ. ΑΥΤΌ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΌΤΙ ΥΠΆΡΧΕΙ ΜΕ ΑΣΦΆΛΕΙΑ ΠΛΈΟΝ ΕΝΙΑΊΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΉ ΓΛΏΣΣΑ ΚΑΙ ΌΤΙ ΕΥΝΟΕΊΤΑΙ Η ΣΥΝΈΠΕΙΑ ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΤΈΛΕΙΑ ΣΤΟΝ ΈΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ. Το ανωτέρω συμπέρασμα βρίσκεται σε σχετική δημοσίευση της IFAC που εμφανίζεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://bit.ly/2rLrqhZ Η ΔΙΕΘΝΉΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΊΑ ΛΟΓΙΣΤΏΝ (IFAC) ΑΝΑΚΟΊΝΩΣΕ ΌΤΙ, ΜΕΤΆ ΑΠΌ ΕΚΤΕΤΑΜΈΝΗ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΈΡΕΥΝΑ, Ο Κ. KEVIN DANCEY, FCPA, FCA, ΠΡΏΗΝ ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΎΝΩΝ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟΥ ΟΕΛ ΚΑΝΑΔΆ (CPA CANADA), ΕΠΕΛΈΓΗ ΩΣ ΕΠΌΜΕΝΟΣ ΔΙΕΥΘΎΝΩΝ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ IFAC. ΘΑ ΔΙΑΔΕΧΘΕΊ ΤΟΝ FAYEZ CHOUDHURY, Η ΘΗΤΕΊΑ ΤΟΥ ΟΠΟΊΟΥ ΛΉΓΕΙ ΣΤΟ ΤΈΛΟΣ ΤΟΥ ΈΤΟΥΣ. ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΙΘ. 005/2018 ΑΝΑΚΟΙΝΏΝΕΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΛΤΕ (ΦΕΚ Β’ 526/16.2.2018) Η ΥΙΟΘΈΤΗΣΗ ΤΟΥ ΝΈΟΥ ΔΙΕΘΝΟΎΣ ΠΡΟΤΎΠΟΥ ΕΛΈΓΧΟΥ (ΔΠΕ) 701 ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΈΝΩΝ ΔΠΕ 700, 260, 570, 705, 706 ΚΑΙ 720. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μετάφραση των προαναφερθέντων ΔΠΕ πραγματοποιήθηκε από το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ). Το ανωτέρω υλικό βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.elte.org.gr/index.php?lang=el

ACCOUNTANCY GREECE.31

NEWS Eν περιλήψει...

ΤΟ Σ.Ο.Ε.Λ. ΚΑΙ ΤΟ ICAEW ΑΝΑΚΟΙΝΏΝΟΥΝ ΤΗΝ ΤΡΙΕΤΉ ΑΝΑΝΈΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΎ ΤΟΥΣ ΣΎΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΠΙΣΤΟΠΟΊΗΣΗΣ ΜΕΛΏΝ Το Ινστιτούτο Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας και το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών-Λογιστών υπέγραψαν επισήμως σύμβαση για την τριετή ανανέωση της επιτυχημένης συνεργασίας τους που ξεκίνησε το 2014. Η συνεργασία αυτή έχει δώσει μέχρι σήμερα τη δυνατότητα σε πολλούς σπουδαστές που εγγράφηκαν είτε στο Σ.Ο.Ε.Λ. είτε στο ICAEW να αποκτήσουν την ιδιότητα του μέλους και των δύο ινστιτούτων, με τα μαθήματα του ενός Ινστιτούτου να αναγνωρίζονται και να λαμβάνουν απαλλαγή από το άλλο. Σημειώνεται ότι η διαδικασία με την οποία οι σπουδαστές θα μπορούν να αποκτήσουν την ιδιότητα του ελεγκτή τόσο στην Ελλάδα όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο, συμμορφώνεται πλήρως με την σχετική Ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία. Ο Michael Izza, Διευθύνων Σύμβουλος του ICAEW δήλωσε ότι: «Μας ευχαριστεί ιδιαίτερα η συνέχιση της κοινής μας πρωτοβουλίας με το Σ.Ο.Ε.Λ., η οποία καταδεικνύει τον βαθμό στον οποίο οι δύο φορείς αναγνωρίζουν ο ένας την ποιότητα και τις υψηλές προδιαγραφές του εκπαιδευτικού προγράμματος του άλλου. Το Ινστιτούτο Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας συνεργάζεται με το Σ.Ο.Ε.Λ. και την αρχή δημόσιας επίβλεψης που είναι η Ε.Λ.Τ.Ε. επί σειρά ετών. Το Πρόγραμμα Πιστοποίησης Μελών και η επιτυχής συνέχισή του αποτελεί ακόμα ένα σημαντικό βήμα προόδου σε αυτήν την τόσο στενή συνεργασία». Ο Χαρίλαος Αλαμάνος, Πρόεδρος του Σ.Ο.Ε.Λ. δήλωσε ότι: «Το Ινστιτούτο Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας αναγνωρίζεται ως ένα εκ των κορυφαίων επαγγελματικών φορέων παγκοσμίως, με μακρά και διακεκριμένη ιστορία. Το Πρόγραμμα Πιστοποίησης

Μελών άνοιξε το 2014 νέους δρόμους για τους σπουδαστές, και τα μέλη τα οποία απέκτησαν και θα εξακολουθήσουν να αποκτούν επαγγελματική πιστοποίηση μέσω του Προγράμματος αυτού θα χαίρουν κάθε υποστήριξης. Το Σ.Ο.Ε.Λ. είναι επίσης αποφασισμένο να συνεργαστεί ευρύτερα με το Ινστιτούτο Αγγλίας και Ουαλίας προς την κατεύθυνση της περαιτέρω ανάπτυξης του ελεγκτικού-λογιστικού επαγγέλματος στην Ευρώπη. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι το Ινστιτούτο Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας (ICAEW) είναι μία κορυφαία επαγγελματική οργάνωση η οποία προβάλει, συμβάλει και υποστηρίζει

Από την Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ

την επαγγελματική δραστηριότητα και ανάπτυξη πάνω από 142.000 ορκωτών λογιστών παγκοσμίως. Το ICAEW είναι ιδρυτικό μέλος των Chartered Accountants Worldwide και της Global Accounting Alliance. Για περισσότερες πληροφορίες και για να εγγραφείτε στο Πρόγραμμα Πιστοποίησης Μελών του Σ.Ο.Ε.Λ. και του Ινστιτούτου Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας, παρακαλείστε να επικοινωνήσετε με την κα Δέσποινα Λέκκα (dlekka@soel.gr) στο Σ.Ο.Ε.Λ. και την κα Christiana Diola (Christiana.Diola@icaew. com) στο Ινστιτούτο Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας.

ACCOUNTANCY GREECE.31

Παγκόσμια έρευνα για την επαγγελματική απάτη ΕΙΡΉΝΗ Ι. ΠΑΠΑΔΟΠΟΎΛΟΥ

CPA, CFE, MBA Partner ΣΟΛ Α.Ε. Crowe Sol, Ambassador for Audit Community ACFE GREECE

ον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, δημοσιεύτηκε η 10η σε σειρά παγκόσμια έρευνα του Association of Certified Fraud Examiners (ACFE) για την απάτη, με τίτλο «Report to the Nations: 2018 Global Study on Occupational Fraud and Abuse». Η έρευνα του ACFE πραγματεύεται την «Επαγγελματική απάτη» (απάτη στις επιχειρήσεις) και έχει βασιστεί σε 2.690 πραγματικές περιπτώσεις που εξιχνιάστηκαν από πιστοποιημένους ελεγκτές κατά της απάτης (Certified Fraud Examiners) σε 125 χώρες και 23 διαφορετικούς επαγγελματικούς κλάδους. Σκοπός της παγκόσμιας έρευνας είναι να διαφωτίσει κάθε ενδιαφερόμενο για το φαινόμενο της απάτης που λαμβάνει χώρα εντός του επιχειρησιακού περιβάλλοντος και συγκεκριμένα για: ➜ τις μεθόδους με βάση τις οποίες διαπράττεται, ➜ τα μέσα με τα οποία ανιχνεύεται, ➜ τα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων που θυματοποιούνται, ➜ τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που διαπράττουν επαγγελματική απάτη, ➜ τις συνέπειες μετά την ανίχνευση περι-

πτώσεων επαγγελματικής απάτης και την αναγνώριση των δραστών. Η επαγγελματική (εσωτερική) απάτη είναι σχεδόν το μεγαλύτερο και επικρατέστερο είδος απειλής όσον αφορά τα είδη απάτης που σχετίζονται με τις επιχειρήσεις. Διαπράττεται «εκ των έσω», από τους εργαζόμενους, τα στελέχη και τις διοικήσεις των επιχειρήσεων, πρόσωπα που είναι διαπιστευμένα στην προστασία της εταιρικής περιουσίας. Κατά βάση, οι περισσότεροι εργαζόμενοι σε μία επιχείρηση δεν θα επιχειρήσουν ποτέ να προβούν σε πράξεις απάτης, όμως αυτοί που θα το κάνουν μπορεί να προκαλέσουν τεράστια ζημιά.

χαν στην έρευνα, προκύπτει ότι οι επιχειρήσεις χάνουν περίπου το 5% από τα ετήσια έσοδά τους λόγω απάτης. Το ποσοστό αυτό, υπολογισμένο στο Ακαθάριστο Παγκόσμιο Προϊόν που ανέρχεται σε 79,6 τρισ. δολάρια, ισοδυναμεί με 4 τρισ. δολάρια! Η ζημιά που υπολογίσθηκε από τις περιπτώσεις απάτης της έρευνας ανέρχεται σε 7,1 δισ. δολ. και αποτελεί, φυσικά, μικρό τμήμα της παγκόσμιας επαγγελματικής απάτης. Κατά περιστατικό απάτης, η μέση απώλεια έχει υπολογιστεί από τα στοιχεία της έρευνας σε 130.000 $. Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η ζημιά σε σχέση με τη συχνότητα των πράξεων απάτης:

Ποιο είναι το κόστος της επαγγελματικής απάτης; Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί η ζημιά από μία απάτη. Κανείς δεν γνωρίζει τις απάτες που δεν ερευνήθηκαν και δεν ανιχνεύθηκαν ποτέ, αλλά ακόμα και γι’ αυτές που έχουν έρθει στο φως, το συνολικό κόστος μπορεί να μην είναι ποτέ εφικτό να υπολογιστεί. Από τα στοιχεία που παρείχαν οι CFEs (Certified Fraud Examiners) που συμμετεί-

πόσο κοστίζει η επαγγελματική απάτη σε μία επιχείρηση; Λιγότερο από 200.000 $

55%

Από 200.000 $ έως 399.999 $

11%

Από 400.000 $ έως 599.999 $

Από 600.000 $ έως 799.999 $

Από 800.000 $ έως 999.999 $

Άνω του 1.000.000 $

22%

Πώς διαπράττεται η επαγγελματική απάτη; Οι κύριες μορφές επαγγελματικής απάτης είναι: ➜Υπεξαίρεση/κατάχρηση περιουσιακών στοιχείων ➜Διαφθορά ➜Απάτη στις Οικονομικές Καταστάσεις Το μεγαλύτερο ποσοστό περιστατικών αφορά την υπεξαίρεση περιουσιακών στοιχείων, που όμως έχει το μικρότερο οικονομικό αντίκτυπο/ζημιά σε σχέση με την απάτη στις οικονομικές καταστάσεις, η οποία εμφανίζεται σπανιότερα αλλά με το μεγαλύτερο κόστος. Στο παρακάτω γράφημα φαίνεται η αντίστροφη σχέση συχνότητας - κόστους:

ζουν τη μεγαλύτερη συχνότητα περιπτώσεων διαφθοράς είναι: κλάδος

ποσοστό διαφθοράς

Ενέργεια

53%

Βιομηχανία

51%

Κρατική και δημόσια διοίκηση

50%

Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι το 70% των περιστατικών διαφθοράς έχουν διαπραχθεί από άτομα που κατείχαν θέση με εξουσία στην επιχείρηση ή ισχυρές αρμοδιότητες.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

Στην κατηγορία της υπεξαίρεσης περιουσιακών στοιχείων, οι απάτες που σχετίζονται με το σύστημα πληρωμών (επιταγές, λογαριασμοί κ.λπ.) και με κλοπή μη χρηματικών περιουσιακών στοιχείων είναι πιο κοινές, επιφέρουν μεγαλύτερη ζημιά από άλλα είδη και φέρουν μεγαλύτερο κίνδυνο για τις επιχειρήσεις. Η διαφθορά, από την άλλη, αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους τόσο σε επίπεδο επιχείρησης όσο και σε κρατικό επίπεδο και επίπεδο ευρύτερης γεωγραφικής ζώνης. Οι επιχειρηματικοί κλάδοι που εμφανί-

ACCOUNTANCY GREECE.31

ΓΡΑΦΗΜΑ 1

Σημεία συναγερμού διαφθοράς Οι πιο σημαντικές ενδείξεις για την ύπαρξη φαινομένων διαφθοράς και το μερίδιο που κατέχουν κατά συχνότητα εμφάνισης παρουσιάζονται στο γράφημα 1: Αξιοσημείωτο είναι ότι το 50% των περιπτώσεων διαφθοράς αποκαλύφθηκε από καταγγελία (tip). Πόσο διαρκεί μια πράξη απάτης; Η έρευνα αλλά και η εμπειρία των επαγγελματιών ερευνητών έχουν δείξει ότι όσο περισσότερο διαρκεί μια απάτη μέχρι να αποκαλυφθεί τόσο περισσότερο γιγαντώνεται και επηρεάζει τα θύματά της. Συγκεκριμένα, τα περιστατικά απάτης που διαρκούν περισσότερο από 5 έτη κοστίζουν 20 φορές περισσότερο από αυτά που αποκαλύπτονται εντός 6 μηνών. Από την άλλη, οι δράστες τείνουν να ξεκινούν με μικρής έκτασης απάτες και να αυξάνουν ραγδαία τις πράξεις αυτές σε λιγότερο από 3 έτη. Σχηματικά, παραθέτουμε τις πράξεις επαγγελματικής απάτης ταξινομημένες με βάση το χρόνο διατήρησης μέχρι την αποκάλυψή τους, όπως αυτές παρατίθενται στο έντυπο της έρευνας (γράφημα 2). Όπως φαίνεται από τον πίνακα, τα ηνία κρατεί η απάτη στη μισθοδοσία, η οποία εμφανίζει μέση διάρκεια διατήρησης τους 30 μήνες, ενώ οι υπόλοιπες δεν ανιχνεύονται πριν τα 2 έτη. Συνεπώς, είναι επιτακτική η ανάγκη χρήσης μηχανισμών πρόληψης και έγκαιρης καταστολής περιστατικών απάτης από τις επιχειρήσεις, για να ελαχιστοποιηθούν οι ζημιές που αυτές επιφέρουν.

ΓΡΑΦΗΜΑ 2

Πώς ανιχνεύεται η επαγγελματική απάτη; Η έρευνα εστίασε στις ήδη εφαρμοζόμενες μεθόδους ανίχνευσης από τους Certified Fraud Examiners, προκειμένου να αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης για την εξέλιξή τους στην ανίχνευση πράξεων απάτης στο μέλλον. Από την έρευνα φαίνεται πως οι επιχειρήσεις μπορούν να προβούν μάλλον σε μέτρα πρόληψης αντί καταστολής. Οι κυρίαρχες μέθοδοι ανίχνευσης της απάτης είναι: ➜ Η καταγγελία (tip) στο 40% των περιπτώσεων. ➜Ο εσωτερικός έλεγχος (internal audit) στο 15% των περιπτώσεων. ➜ Ο επανέλεγχος από τη διοίκηση (management review) στο 13% των περιπτώσεων. Οι καταγγελίες (tips) προέρχονται σε ποσοστό 53% από το εσωτερικό της επιχείρησης (υπάλληλοι) και λιγότερο από εξωτερικούς παράγοντες (πελάτες, προμηθευτές, ανταγωνιστές). Για την ενίσχυση της αποκάλυψης μέσω καταγγελιών, όπως μέσω των γραμμών καταγγελίας, οι επιχειρήσεις απευθύνονται κυρίως στους εργαζομένους τους, όμως θα πρέπει να αναπτυχθούν και μηχανισμοί αναφοράς που να απευθύνονται σε εξωτερικούς παράγοντες και συναλλασσόμενους με την επιχείρηση. Επίσης, θα πρέπει να διασφαλιστεί η ανωνυμία των καταγγελιών, καθώς οι «μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος» (whistleblowers) έχουν ένα φόβο ότι μπορεί να αποκαλυφθεί η ταυτότητά τους. Πώς επηρεάζονται οι συνέπειες μιας απάτης από τη μέθοδο ανίχνευσης; Από την έρευνα προκύπτει ότι η σοβαρότητα της ζημιάς, καθώς και η διάρκεια των πράξεων απάτης, έχουν άμεση σχέση με τις μεθόδους ανίχνευσής. Οι ενέργειες που μπορεί να ακολουθήσει μια επιχείρηση για την ανίχνευση απάτης διακρίνονται για τους σκοπούς της έρευνας σε ενεργές, παθητικές, πιθανώς ενεργές και πιθανώς παθητικές.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

είδος μεθόδου

συχνότερες μέθοδοι διάπραξης απάτης ποσοστό εμφάνισης

Δημιουργία πλαστών/εικονικών εγγράφων

55%

Αλλοίωση/παραποίηση εγγράφων

48%

Πραγματοποίηση παράνομων/δόλιων συναλλαγών στο λογιστικό πρόγραμμα

42%

Αλλοίωση λογιστικών συναλλαγών

34%

Αλλοίωση/παραποίηση ηλεκτρονικών εγγράφων ή φακέλων

31%

Καταστροφή φυσικού έγγραφου αρχείου

30%

Κατασκευή ψευδών/πλαστών ηλεκτρονικών αρχείων και εγγράφων

29%

Κατασκευή δόλιων λογιστικών εγγραφών

27%

Ενεργές μέθοδοι ανίχνευσης απάτης: Είναι αυτές που στηρίζονται σε εκούσια έρευνα εντός της επιχείρησης. Παθητικές μέθοδοι ανίχνευσης απάτης: Πρόκειται για περιπτώσεις όπου η επιχείρηση ανακαλύπτει την απάτη τυχαία ή από ομολογία του δράστη ή από τυχαία ειδοποίηση τρίτου μέρους. Ως πιθανώς ενεργές ή παθητικές μέθοδοι ανίχνευσης έχουν χαρακτηριστεί οι καταγγελίες και ο εξωτερικός έλεγχος, γιατί αυτοί οι μηχανισμοί δεν είναι βέβαιο ότι λειτουργούν στοχευμένα για την ανίχνευση απάτης. Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι η μέση διάρκεια και η μέση ζημία πράξεων απάτης είναι σχετικά χαμηλές όταν ανιχνεύονται με μεθόδους ενεργές και για το λόγο αυτό

η έρευνα υποδεικνύει στις επιχειρήσεις να πραγματοποιούν εσωτερικούς ελέγχους και να υιοθετήσουν πολιτικές που ανιχνεύουν ενεργά την απάτη. Ποιες επιχειρήσεις γίνονται «θύματα» επαγγελματικής απάτης; Στο γράφημα 3 φαίνονται οι επιχειρήσεις - θύματα και η μέση ζημιά από απάτη. Όπως είναι φανερό, οι περισσότερες επιχειρήσεις της έρευνας που φαίνεται να πέφτουν θύματα απάτης είναι αυτές του ιδιωτικού τομέα, με ποσοστό 42%, οι οποίες υφίστανται και τις μεγαλύτερες ζημιές από τέτοιες πράξεις, και στη συνέχεια έπονται αυτές του δημοσίου τομέα και οι κυβερνήσεις. Το μέγεθος της επιχείρησης παίζει

ΓΡΑΦΗΜΑ 3

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

Πώς διαπράττεται η επαγγελματική απάτη; Σύμφωνα με την έρευνα, υπάρχουν 8 κοινά διαδεδομένοι τρόποι διάπραξης επαγγελματικής απάτης, τους οποίους αν οι επιχειρήσεις μελετήσουν, θα μπορέσουν να οχυρωθούν αποτελεσματικά με τη χρήση κατάλληλων μηχανισμών. Αυτοί, κατά συχνότητα παρουσιαζόνται στον πίνακα 1.

ACCOUNTANCY GREECE.31

επίσης ρόλο ως προς την ευαισθησία της στην απάτη. Σύμφωνα με την έρευνα, οι μικρές επιχειρήσεις, με προσωπικό λιγότερο από 100 άτομα, γίνονται συχνότερα θύματα απάτης, και μάλιστα με το μεγαλύτερο μέσο κόστος, που υπολογίζεται σε 200.000 $, σε σύγκριση με μεγαλύτερα μεγέθη επιχειρήσεων, που οι ζημιές τους δεν ξεπερνούν κατά μέσο όρο τα 132.000 $. Η απάτη που διαπιστώθηκε από την έρευνα ότι κυριαρχεί στους περισσότερους κλάδους επιχειρήσεων είναι η διαφθορά. Στους κλάδους της τέχνης, της ψυχαγωγίας, της βιομηχανίας τροφίμων και της φιλοξενίας είναι συχνές οι απάτες «ξαφρίσματος» (skimming) και σε θρησκευτικές, φιλανθρωπικές ή δημόσιες υπηρεσίες, αλλά και στον τομέα της υγείας, κυριαρχούν απάτες στη μισθοδοσία. Έλεγχοι - δικλίδες κατά της απάτης (anti-fraud controls) από τις επιχειρήσεις - θύματα Η έρευνα εστίασε στα είδη των δικλίδων που διέθεταν οι επιχειρήσεις - θύματα έναντι στην απάτη, τη στιγμή που το περιστατικό απάτης συνέβαινε στην επιχείρηση. Το 80% αυτών διέθεταν έναν κώδικα δεοντολογίας και είχαν δεχθεί εξωτερικό

έλεγχο, ενώ στο 73% αυτών οι οικονομικές καταστάσεις είχαν εγκριθεί από τις διοικήσεις τους. Μόνο το 19% εφάρμοζε πολιτικές εναλλαγής των καθηκόντων του προσωπικού ή επιβολής υποχρεωτικών αδειών και μόνο το 12% παρείχε επιβράβευση στους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers). Για να αναδείξει η έρευνα τη σημασία ύπαρξης και εφαρμογής από τις επιχειρήσεις επιπρόσθετων και εξειδικευμένων δικλίδων για την πρόληψη και καταστολή της απάτης, συγκρίθηκαν οι ζημίες στις επιχειρήσεις - θύματα που είχαν συγκεκριμένους ελέγχους σε εφαρμογή κατά την ώρα του συμβάντος, σε σχέση με αυτές που δεν είχαν. Είχε πολύ ενδιαφέρον η διαπίστωση ότι όσο αυξάνονταν οι έλεγχοι κατά της απάτης τόσο μειωνόταν η οικονομική ζημία από την απάτη. Συγκεκριμένα, η χρήση της προληπτικής παρακολούθησης και ανάλυσης δεδομένων και των αιφνίδιων ελέγχων σχετιζόταν με περισσότερο από 50% μείωση στις ζημίες από απάτη. Αυτοί οι δύο έλεγχοι σχετίζονται άμεσα και με δραστική μείωση στη διάρκεια των πράξεων απάτης και αποτελούν τα πιο χρήσιμα εργαλεία στην καταπολέμησή της.

Ποιες αδυναμίες του εσωτερικού ελέγχου οδηγούν σε απάτη; Η κατανόηση των παραγόντων που μπορούν να οδηγήσουν στην απάτη αποτελεί τη βάση για την πρόληψη μελλοντικών περιστατικών. Από την έρευνα προέκυψε ότι στο 30% των περιστατικών απάτης μία απλή έλλειψη στις δικλίδες της επιχείρησης, άνοιξε τον δρόμο στον δράστη για να πραγματοποιήσει τη σχετική πράξη, ενώ ένα άλλο 19% συνέβη επειδή ο δράστης μπόρεσε να παρακάμψει τον έλεγχο. Οι αδυναμίες του εσωτερικού ελέχγου διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος της επαγγελματικής απάτης που διαπράττεται. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται τα είδη αδυναμιών στις εσωτερικές δικλίδες που οδηγούν σε περιστατικά απάτης: είδος έλλειψης στις δικλίδες

ποσοστό εμφάνισης

Έλλειψη εσωτερικών δικλίδων

30%

Παράκαμψη/παραβίαση των εσωτερικών δικλίδων

19%

Έλλειψη επανελέγχων από τη διοίκηση

18%

«Φτωχός» τόνος από την κορυφή

10%

Άλλα

23%

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.31

ΓΡΑΦΗΜΑ 4

Βέβαια, το είδος της δικλίδας που απουσιάζει προσδιορίζει και το είδος της απάτης που θα συμβεί. Έτσι, η έλλειψη τόνου από την κορυφή (tone at the top) συνδυάζεται κυρίως με την απάτη στις οικονομικές καταστάσεις και τη διαφθορά, ενώ η έλλειψη στις εσωτερικές δικλίδες επανελέγχων από τη διοίκηση σχετίζεται περισσότερο με την κατάχρηση περιουσιακών στοιχείων. Ποιοι είναι οι δράστες; Από τα στοιχεία της έρευνας αναδεικνύεται ότι υπάρχει στενή σχέση της εξουσίας και των αρμοδιοτήτων που έχει ο δράστης στην επιχείρηση με το μέγεθος της απάτης. Φαίνεται ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά δραστών τα κατέχουν οι υπάλληλοι στις επιχειρήσεις, οι οποίοι όμως επιφέρουν ζημίες πολύ μικρότερες από αυτές που πραγματοποιεί η ιδιοκτησία ή εκτελεστικά στελέχη διοικήσεως. Η μέση ζημία που επιφέρουν οι ιδιοκτήτες ανέρχεται σε 850.000 $ κατά μέσο όρο και είναι 17 φορές μεγαλύτερη από αυτή που προκαλούν οι υπάλληλοι. Αυτό φαίνεται και από το γράφημα 4. Αυτό που επίσης χαρακτηρίζει την ιδιοκτησία των επιχειρήσεων όταν διαπράττει απάτες είναι ότι αυτές έχουν μεγαλύτερη διάρκεια, η οποία υπολογίζεται περίπου σε 2 έτη, σε αντίθεση με αυτές των υπαλλήλων, που διαρκούν περίπου 1 έτος. Η ιδιοκτησία σχετίζεται κυρίως με απάτες διαφθοράς και λιγότερο με απάτη στις οικονομικές καταστάσεις. Αυτά τα δύο είδη απάτης αποτελούν τις πιο ζημιογόνες μορφές επαγγελματικ ής απάτης. Επίσης, αυτό που αναδεικνύει η έρευνα είναι ότι όσο περισσότερο παραμένουν στην επιχείρηση οι δράστες τόσο περισσότερο αντιλαμβάνονται πώς λειτουργούν οι δικλίδες, οι άμυνές της, και ποια είναι τα κενά της, συνεπώς μπορούν να κάνουν πολύ «καλύτερη δουλειά» ως προς τις απάτες τους.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των δραστών; Οι δράστες είναι κυρίως άνδρες. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι διαχειρίζονται περισσότερο θέσεις εξουσίας, καθώς αυτές είναι που προκαλούν μεγαλύτερη ζημία από πράξεις απάτης. Επίσης προκαλούν πολύ μεγαλύτερη ζημιά στις επιχειρήσεις από αυτή που προκαλούν οι γυναίκες. Οι άνδρες σε θέση ισχύος προκαλούν μέση ζημία από πράξεις απάτης περίπου 1 εκατ. δολ., έναντι 295 χιλ. δολ. που προκαλούν οι γυναίκες. Σε επίπεδο υπαλλήλου όμως, η κατά μέσο όρο ζημία που προκαλούν τα δύο φύλα είναι περίπου

ίδια. Οι μεγαλύτερες απώλειες προκαλούνται από δράστες με μέση ηλικία άνω των 56 ετών που διαθέτουν μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών. Ποια τμήματα είναι πιο ευάλωτα στις επιχειρήσεις; Τα πιο ευάλωτα τμήματα στην απάτη, με βάση την έρευνα, είναι πρώτα το λογιστήριο, έπειτα το τμήμα επιχειρήσεων (operations), στη συνέχεια το τμήμα πωλήσεων και έπεται η ανώτατη διοίκηση και τα λοιπά τμήματα. Στα επίπεδα ανώτατης διοικήσεως η μέση ζημιά από απάτη ανέρχεται σε 729.000 $ και είναι πολλαπλάσια

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.31

αυτής που εμφανίζεται στο λογιστήριο (212.000 $). Συνεργασία δραστών - εγκληματικό background - συμπεριφορά Σίγουρα οι απώλειες από απάτες που διαπράχθηκαν σε συνεργασία άνω των 3 δραστών είναι πολύ μεγαλύτερες σε σχέση με τους «μοναχικούς» απατεώνες. Η συνεργασία των δραστών μπορεί να παρακάμψει συστήματα και δικλίδες που ένας μόνος του είναι δυσκολότερο να το κάνει. Αυτό που είναι χρήσιμο να παρατηρήσουμε είναι πως οι διαπράττοντες μία επαγγελματική απάτη δεν είναι κατά βάση εγκληματίες. Μόνο το 4% των δραστών έχουν αναμειχθεί, με βάση την έρευνα, σε σχετικά αδικήματα και αυτό είναι μια διαπίστωση που επαναλαμβάνεται στις έρευνες του ACFE από το 1996! Βέβαια, μεγάλο ποσοστό πράξεων επαγγελματικής απάτης (58%-69%) δεν έφτασε ποτέ σχεδόν στις αρμόδιες αρχές και αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ο πραγματικός αριθμός των κατ’ επανάληψη δραστών είναι προφανώς υψηλότερος από αυτόν που μπο-

ρεί να διαπιστωθεί από καταγεγραμμένες καταδίκες. Άλλωστε, το 85% των δραστών φαίνεται από την έρευνα πως δεν έχει ποτέ τιμωρηθεί. Αυτό σημαίνει επίσης πως οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν διαπράξει παρανομία για πρώτη φορά. Έχει αποδειχθεί ότι οι απατεώνες επιδεικνύουν συγκεκριμένη συμπεριφορά και έχουν προειδοποιητικές ενδείξεις. Πριν διαπραχθεί η απάτη, σε ποσοστό 45% οι δράστες έχουν εμφανίσει μη αποδεκτή συμπεριφορά στο χώρο εργασίας, όπως bullying, εκφοβισμό κ.λπ. Σε αρκετές περιπτώσεις, η εργασιακή απόρριψη, η κακή αξιολόγηση και άλλοι λόγοι που σχετίζονται με το εργασιακό περιβάλλον έχουν «σπρώξει» εργαζόμενους να διαπράξουν απάτη στο χώρο της εργασίας. Οι πιο συνήθεις λόγοι είναι η αρνητική αξιολόγηση και ο φόβος απόλυσης.

σε δίκη γιατί υπάρχει ο φόβος της «αρνητικής δημοσιότητας» για τις επιχειρήσεις. Μάλιστα, σε σχέση με την πρώτη έρευνα του ACFE το 2008, οι περιπτώσεις ποινικής παραπομπής των δραστών απάτης έχουν μειωθεί από 69% σε 58%. Όσον αφορά την ανάκτηση των περιουσιακών στοιχείων από την απάτη, η έρευνα έδειξε ότι το 53% των θυμάτων δεν κατάφερε να ανακτήσει τις απώλειες από την οικονομική ζημιά, το 32% ανέκτησε μέρος αυτής και μόνο το 15% το σύνολο των απωλειών. Για να μπορέσουν να προστατευθούν οι επιχειρήσεις από το ενδεχόμενο απάτης, πρέπει να αναγνωρίσουν τις αδυναμίες τους, να αναπτύξουν μηχανισμούς πρόληψης, να τιμωρούν τις αποκλίνουσες συμπεριφορές, να δημιουργήσουν κανάλια καταγγελιών (hotlines) και να επιβραβεύουν τις καταγγελίες από τους whistleblowers.

Συμπεράσματα Από την έρευνα προκύπτει ότι συνήθως οι δράστες δεν τιμωρούνται. Η πιο συχνή τιμωρία τους είναι η απομάκρυνση από την εργασία (απόλυση) και σπάνια θα παραπεμφθούν

Πηγές Association of Certified Fraud Examiners, https://www.acfe.com/report-to-thenations/2018

www.diplographia.gr

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

Διπλογραφία σημαίνει λογιστική και λογιστική σημαίνει Διπλογραφία

ACCOUNTANCY GREECE.31

Γυναικείο επιχειρείν: Από τη θεωρία στην πράξη ΈΡΕΥΝΑ ΤΗΣ GRANT THORNTON

ο περασμένο έτος οι επιχειρήσεις παγκοσμίως έκαναν ένα βήμα μπροστά, αλλά ταυτόχρονα και ένα βήμα πίσω όσον αφορά την ισότιμη εκπροσώπηση των φύλων στην ηγεσία. Το ποσοστό των επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο, τον τελευταίο χρόνο, στις οποίες τουλάχιστον μία γυναίκα κατέχει διοικητική θέση έχει αυξηθεί σημαντικά, από το 66% στο 75%. Παράλληλα, όμως, το ποσοστό των γυναικών που κατέχουν διοικητικές θέσεις μειώθηκε οριακά. Αυτό υποδηλώνει ότι οι επιχειρήσεις ενδέχεται να επικεντρωθούν στην πολυμορφία για να αποφύγουν τις ανδροκρατούμενες ηγετικές ομάδες, παρά να δημιουργήσουν μια κουλτούρα χωρίς αποκλεισμούς, που θα οδηγήσει σε μια πραγματικά διαφοροποιημένη ομάδα διοίκησης. Ενώ είναι πολύ θετικό ότι οι γυναίκες καλύπτουν διοικητικές θέσεις σε πολλές επιχειρήσεις, είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι δεν γίνεται ευρέως γνωστό. Αυτό σημαίνει ότι πολλές επιχειρήσεις δεν καταφέρνουν να αποκομίσουν τα οφέλη της πραγματικής ισότιμης εκπροσώπησης. Δεδομένης αυτής της τάσης, θέλουμε να κατανοήσουμε τον ρόλο των επιχειρησιακών πολιτικών στην επίτευξη θετικών αλλαγών και στην αντιμετώπιση των πο-

λιτισμικών κανόνων και της ασυνείδητης μεροληψίας που μπορεί να εμποδίσει την πρόοδο. Άλλωστε, η καλή πρόθεση δεν μεταφράζεται πάντα με τις κατάλληλες δράσεις. Θεωρούμε ότι οι επιχειρησιακές πολιτικές τίθενται ήδη σε εφαρμογή, καθώς οι ίσες αμοιβές, η γονική άδεια, το ευέλικτο ωράριο εργασίας και άλλες πολιτικές είναι κοινές σε παγκόσμιο επίπεδο. Αλλά οι χώρες στις οποίες οι επιχειρήσεις εφαρμόζουν τις περισσότερες επιχειρησιακές πολιτικές δεν είναι απαραίτητο ότι είναι και εκείνες που χαρακτηρίζονται από την πολυμορφία των φύλων. Από μόνες τους, άλλωστε, οι πολιτικές δεν φαίνεται να οδηγούν σε πραγματική πρόοδο. Οι επιχειρήσεις αναφέρουν ότι τα επίπεδα πολυπλοκότητας στη μετατροπή των καλών προθέσεων σε πράξεις καθιστούν δύσκολη την εισαγωγή πολιτικών για τη βελτίωση της πολυμορφίας των φύλων. Υποστηρίζεται ότι τα στερεότυπα σχετικά με τους ρόλους των δύο φύλων εξακολουθούν να αποτελούν εμπόδιο στην πρόοδο. Πολλές επιχειρήσεις θέλουν η διοίκησή τους να πράξει περισσότερα για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της ανισότητας των φύλων σε διοικητικές θέσεις σε νομοθετικό επίπεδο.

Παρόλα αυτά, η πλειοψηφία πιστεύει ότι η επίλυση του προβλήματος θα έρθει μέσα από τη συνεργασία επιχειρήσεων και κυβερνήσεων. Είναι ξεκάθαρο ότι οι κανονισμοί –είτε προέρχονται από τις επιχειρήσεις είτε από την εκάστοτε κυβέρνηση– δεν προκαλούν αλλαγή σε μεγάλη κλίμακα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι σημαντικοί ή δεν λειτουργούν μέσα σε μεμονωμένους οργανισμούς, αλλά ότι τα αποτελέσματα δεν είναι ευρέως διαδεδομένα. Επιπλέον, δεν υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ των συγκεκριμένων πολιτικών που υιοθετούνται και της πολυμορφίας των φύλων σε διοικητικές θέσεις. Αυτό θέτει ένα σημαντικό ερώτημα: εάν οι επιχειρησιακές πρακτικές που ακολουθούνται δεν οδηγούν περισσότερες γυναίκες στην κορυφή, παρά την ευρεία εφαρμογή τους, τότε τι είναι αυτό που θα τις οδηγήσει; Οι συνεντεύξεις που πραγματοποιήσαμε με επιχειρηματίες σε όλο τον κόσμο υποδηλώνουν ότι οι επιχειρήσεις που δημιουργούν πραγματική αλλαγή είναι εκείνες των οποίων οι πολιτικές και οι πρακτικές έχουν ρίζες σε μια πραγματική πεποίθηση για το όφελος της ισότιμης εκπροσώπησης. Η διοίκησή τους αναγνωρίζει τα πλεονεκτήματα της

περισσότερων σχετικών πρακτικών. Η θεμελιώδης αλλαγή που απαιτείται είναι οι ομάδες διοίκησης των επιχειρήσεων να ενστερνιστούν τη σημασία της πολυμορφίας των φύλων. Μόλις θεωρηθεί βασική αξία της επιχείρησης, τότε πρωτοβουλίες όπως η εκπαίδευση και οι χορηγίες μπορούν να ενισχύσουν την προσπάθεια αυτή. Αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι να οδηγηθούμε σε ουσιαστική αλλαγή και να μην υιοθετούνται πρωτοβουλίες που δεν οδηγούν σε αλλαγή της συμπεριφοράς. Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη πρωτοβουλία που να μπορεί να επιλύσει το πρόβλημα της πολυμορφίας των φύλων. Η αύξηση του αριθμού των γυναικών σε διοικητικές θέσεις, όπως και κάθε άλλη

σημαντική αλλαγή, θα χρειαστεί χρόνο και μπορεί να είναι δύσκολη. Οι επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Grant Thornton, οφείλουν να δείξουν τον δρόμο στους μελλοντικούς ηγέτες της αγοράς και να τους επισημάνουν ότι αυτό το «ταξίδι» αξίζει τον κόπο. Η παρούσα έκθεση έχει σκοπό να αναδείξει προτάσεις και λύσεις στις επιχειρήσεις που επιθυμούν να αξιοποιήσουν τα οφέλη της πολυμορφίας των φύλων. Εμείς, με τη σειρά μας, θα είμαστε αρωγοί της αλλαγής αυτής και θα βρισκόμαστε στο πλευρό των επιχειρήσεων. Βασίλης Καζάς Διευθύνων σύμβουλος

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

πολυμορφίας των φύλων και δημιουργεί μια κουλτούρα η οποία είναι κοινώς αποδεκτή. Πρόκειται δηλαδή για την αλλαγή συμπεριφορών και όχι για άσκηση ελέγχου. Υπάρχουν αδιαμφισβήτητα στοιχεία που επικυρώνουν τη συσχέτιση μεταξύ της πολυμορφίας των φύλων στην ηγεσία και της εμπορικής επιτυχίας¹. Η αστάθεια που επικρατεί στην παγκόσμια οικονομία, οι συνεχείς τεχνολογικές εξελίξεις και η έμφαση στην καινοτομία καθιστούν το ζήτημα αυτό ακόμα πιο σημαντικό. Οι επιχειρήσεις που διοικούνται κυρίως από άντρες θα πρέπει να κατανοήσουν τη σημασία της παρούσας κατάστασης και να δράσουν γρήγορα, προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Αυτό δεν σημαίνει μόνο την εισαγωγή

ACCOUNTANCY ACCOUNTANCY 22 GREECE.31 20 GREECE.31

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ 2018 2017

Ποσοστό επιχειρήσεων που έχουν τουλάχιστον μια γυναίκα σε διοικητική θέση

75%

Ποσοστό των διοικητικών θέσεων που καλύπτονται από γυναίκες

24% 25%

66%

Κορυφαίες επιχειρησιακές πολιτικές και πρακτικές για την ισότητα των φύλων:

81%

71%

59%

Ίση αμοιβή ανδρών και γυναικών που βρίσκονται στο ίδιο διοικητικό επίπεδο

Πολιτικές κατά των διακρίσεων στη διαδικασία πρόσληψης

Αμειβόμενη γονική άδεια

Βασικά κίνητρα των επιχειρήσεων για την εισαγωγή πολιτικών και πρακτικών για την ισότητα των φύλων:

65%

55%

Προσέλκυση και διατήρηση εργαζομένων

Εναρμόνιση με τις επιχειρησιακές αξίες

Βελτίωση της επιχειρησιακής απόδοσης

Βασικά εμπόδια εισαγωγής πολιτικών και πρακτικών για την ισότητα των φύλων:

22%

21%

16%

Πολυπλοκότητα στη μετατροπή των προθέσεων σε πρωτοβουλίες

Στερεότυπα σχετικά με τους ρόλους των φύλων

Έλλειψη τεκμηρίων ότι ωφελεί θετικά την απόδοση της επιχείρησης

Ισότιμη Ισότιμηεκπροσώπηση εκπροσώπησητων τωνφύλων φύλωνστην στην ηγεσία ηγεσία Τον Τονπερασμένο περασμένοχρόνο, χρόνο,ηηεπιχειρηματική επιχειρηματική κοινότητα κοινότητα σημείωσε σημείωσε σημαντική σημαντική πρόοδο πρόοδο για γιανα ναδιασφαλίσει διασφαλίσειότι ότιοι οιγυναίκες γυναίκεςθα θακατακατακτήσουν κτήσουνδιοικητικές διοικητικέςθέσεις. θέσεις.Σε Σεπαγκόσμιο παγκόσμιο επίπεδο, επίπεδο,το τοποσοστό ποσοστότων τωνεπιχειρήσεων επιχειρήσεωνμε με τουλάχιστον τουλάχιστονμία μίαγυναίκα γυναίκασε σεδιοικητική διοικητικήθέση θέση έχει έχειαυξηθεί αυξηθείσημαντικά, σημαντικά,από απότο το66% 66%στο στο 75%, 75%,γεγονός γεγονόςπου πουαναδεικνύει αναδεικνύειότι ότιπερισπερισσότερες σότερεςεπιχειρήσεις επιχειρήσειςέχουν έχουνεπιτύχει επιτύχεικάποιο κάποιο επίπεδο επίπεδοισότητας ισότηταςμεταξύ μεταξύτων τωνδύο δύοφύλων. φύλων. Αυτό Αυτόμπορεί μπορείνα ναείναι είναιτο τοαποτέλεσμα αποτέλεσματων των επιχειρήσεων επιχειρήσεωνεκείνων εκείνωνπου πουείναι είναιπεπεισμέπεπεισμένες νεςγια γιατα ταοφέλη οφέληπου πουεπιφέρει επιφέρειμια μιαομάδα ομάδα που πουαποτελείται αποτελείταιαπό απόάτομα άτομαδιαφορετικού διαφορετικού φύλου. φύλου.Παράλληλα, Παράλληλα,ηηαυξημένη αυξημένηεστίαση εστίαση των τωνμέσων μέσωνμαζικής μαζικήςενημέρωσης ενημέρωσηςκαι καιοι οιανηανησυχίες συχίεςγια γιαπιθανή πιθανήαλλαγή αλλαγήτης τηςνομοθεσίας νομοθεσίας σε σεπολλές πολλέςχώρες χώρεςμπορεί μπορείεπίσης επίσηςνα νααποτεαποτελέσει λέσεικινητήρια κινητήριαδύναμη. δύναμη.Όπως Όπωςανέφερε ανέφερεκαι και οοΒασίλης ΒασίληςΚαζάς, Καζάς,διευθύνων διευθύνωνσύμβουλος σύμβουλος

στην στηνGrant GrantThornton Thorntonστην στηνΕλλάδα: Ελλάδα:«Το «Τοεξωεξωτερικό τερικόπεριβάλλον περιβάλλονέχει έχειαλλάξει αλλάξεικαι καιπλέον πλέον είναι είναιπερίεργο περίεργονα ναμην μηνυπάρχουν υπάρχουνγυναίκες γυναίκες σε σεδιοικητικές διοικητικέςθέσεις. θέσεις.Ίσως Ίσωςοι οιεπιχειρήσεις επιχειρήσεις να νανιώθουν νιώθουνπλέον πλέονως ωςυποχρέωσή υποχρέωσήτους τουςτη τη βελτίωση βελτίωσητης τηςπολυμορφίας πολυμορφίαςκαι καιισότητας ισότητας των τωνφύλων». φύλων». Όπως Όπωςκαι καιτα ταπροηγούμενα προηγούμεναχρόνια, χρόνια,οι οιαλαλλαγές λαγέςοφείλονται οφείλονταικυρίως κυρίωςστα σταυψηλά υψηλάεπίπεεπίπεδα δαπολυμορφίας πολυμορφίαςτων τωνφύλων φύλωνστις στιςαναπτυσαναπτυσσόμενες σόμενεςοικονομίες, οικονομίες,με μετην τηνΑφρική Αφρικήκαι καιτην την Ανατολική ΑνατολικήΕυρώπη Ευρώπηνα ναπρωτοστατούν. πρωτοστατούν.ΕπιΕπιπρόσθετα, πρόσθετα,στη στηΛατινική ΛατινικήΑμερική Αμερικήπαρατηρήπαρατηρήθηκε θηκεηημεγαλύτερη μεγαλύτερηαύξηση αύξησητου τουποσοστού ποσοστού των τωνεπιχειρήσεων επιχειρήσεωνπου πουέχουν έχουντουλάχιστον τουλάχιστον μία μίαγυναίκα γυναίκασε σεδιοικητική διοικητικήθέση. θέση.Η ΗNicole Nicole Blythe, Blythe,national nationalmanaging managingpartner partner--people people experience experienceτης τηςGrant GrantThornton Thorntonστις στιςΗΠΑ, ΗΠΑ, πιστεύει πιστεύειότι ότι«οι «οιεπιχειρήσεις επιχειρήσειςσε σεαναπτυγμέαναπτυγμένες νεςπεριοχές περιοχέςμπορεί μπορείνα νααντιμετωπίσουν αντιμετωπίσουνδυδυσκολίες σκολίεςστο στονα ναφέρουν φέρουντην τηναλλαγή, αλλαγή,επειδή επειδή λειτουργούν λειτουργούνμε μεεδραιωμένες εδραιωμένεςσυμπεριφοσυμπεριφο-

ρές. ρές.Αντίθετα, Αντίθετα,οι οιαναπτυσσόμενες αναπτυσσόμενεςοικονοοικονομίες μίεςβρίσκονται βρίσκονταισε σεκατάσταση κατάστασηδυναμικών δυναμικών αλλαγών αλλαγώνκαι καιγια γιατον τονλόγο λόγοαυτό αυτόμπορούν μπορούννα να προσαρμοστούν προσαρμοστούνευκολότερα ευκολότερακαι καινα νααποαποκτήσουν κτήσουνμια μιανοοτροπία νοοτροπίαανοιχτή ανοιχτήστην στηνκαινοκαινοτομία τομίακαι καιστη στηδημιουργικότητα». δημιουργικότητα».Ωστόσο, Ωστόσο, όπως όπωςαναλύεται αναλύεταιπαρακάτω, παρακάτω,οι οικοινωνικές κοινωνικές νόρμες νόρμεςκαι καιοι οιπολιτισμικές πολιτισμικέςδιαφοροποιήδιαφοροποιήσεις σειςείναι είναιικανές ικανέςνα ναεπηρεάσουν επηρεάσουνόχι όχιμόνο μόνοτις τις συμπεριφορές συμπεριφορέςαλλά αλλάκαι καιτη τηνοοτροπία νοοτροπίατων των επιχειρήσεων. επιχειρήσεων.Αξίζει Αξίζεινα νασημειωθεί σημειωθείότι ότιέχει έχει υπάρξει υπάρξεισημαντική σημαντικήαύξηση αύξησητου τουποσοστού ποσοστού των τωνεπιχειρήσεων επιχειρήσεωνστη στηΒόρεια ΒόρειαΑμερική Αμερικήόπου όπου τουλάχιστον τουλάχιστονμια μιαγυναίκα γυναίκακατέχει κατέχειδιοικητική διοικητική θέση θέσηκαι καιτο τοίδιο ίδιοπαρατηρείται παρατηρείταικαι καισε σεάλλες άλλες αναπτυγμένες αναπτυγμένεςπεριοχές, περιοχές,όπως όπωςηηΕυρωπαϊκή Ευρωπαϊκή Ένωση Ένωση(Ε.Ε.). (Ε.Ε.). Ενώ Ενώτο τοτελευταίο τελευταίοέτος έτοςέχει έχειπαρατηρηθεί παρατηρηθεί ότι ότιυπάρχουν υπάρχουνπερισσότερες περισσότερεςεπιχειρήσεις επιχειρήσεις παγκοσμίως παγκοσμίωςμε μετουλάχιστον τουλάχιστονμία μίαγυναίκα γυναίκα σε σεδιοικητική διοικητικήθέση, θέση,το τοποσοστό ποσοστότων τωνδιοιδιοικητικών κητικώνθέσεων θέσεωνπου πουκαλύπτονται καλύπτονταιαπό απόγυγυ-

Δέκα προτάσεις προς τις επιχειρήσεις για την αύξηση της πολυμορφίας των φύλων:

ΈΝΘΕΡΜΟΣ ΥΠΈΡΜΑΧΟΣ

Ηγεσία

Πολιτικές/Πρακτικές

Εταιρική κουλτούρα

Μετατροπή της πολυμορφίας σε θεμελιώδη αξία

Πραγματικό ενδιαφέρον

Διερεύνηση ωφελειών

Στοχοθέτηση

Μείωση προσλήψεων προσωπικού με παρόμοια χαρακτηριστικά

Άνεση με δύσκολες καταστάσεις

Μισθολογική επιβράβευση

Χορηγίες

στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, «τοποθετούν» τις γυναίκες σε διοικητικές θέσεις για να επιτύχουν πιο άμεσα τους στόχους πολυμορφίας, αλλά ταυτόχρονα μειώνουν την ευρύτερη ομάδα γυναικών που είναι διαθέσιμες για να καλύψουν διοικητικές θέσεις². Αυτή η τάση είναι ανησυχητική, όπως υποστηρίζει η Nicole Blythe: «Μπορείτε να δώσετε μια θέση στο τραπέζι, αλλά εάν η εκάστοτε γυναίκα δεν αισθάνεται ότι η θέση αυτή έχει την ίδια αξία με τους υπόλοιπους ή ότι η φωνή της δεν ακούγεται και δεν εκτιμάται, δεν θα καθίσει στο τραπέζι για μεγάλο χρονικό διάστημα». Τα στοιχεία για την Ελλάδα Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, σημειώθηκε σημαντική αύξηση του ποσοστού των γυναικών που καλύπτουν διοικητικές θέσεις (26%) και είναι υψηλότερο σε σύγκριση με το παγκόσμιο ποσοστό, το οποίο ανέρχεται στο 24%. Μάλιστα η μεταβολή του ποσοστού (6%) στη χώρα μας σε σχέση με το προ-

Ανάδειξη της κάθε προσωπικότητας

ηγούμενο έτος είναι υψηλότερη σε σχέση με τη μεταβολή στα ποσοστά της Γερμανίας (5%) και της Γαλλίας (2%). Αξίζει να σημειώσουμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών σε διοικητική θέση σημειώνει η Ιταλία, στο δυτικό ημισφαίριο, και η Ταϊλάνδη, στο ανατολικό, με 34% και 42%, αντίστοιχα. Σημεία που χρήζουν βελτίωσης Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι, σε βάθος χρόνου, τα αποτελέσματα του δείκτη που αφορά το ποσοστό των γυναικών σε διοικητική θέση δεν είναι τόσο ενθαρρυντικά, καθώς η αύξηση που έχει πραγματοποιηθεί από το 2004 έως σήμερα, σύμφωνα με την έρευνα που έχει διενεργήσει η Grant Thornton, είναι 18%. Το ίδιο ποσοστό σε ευρωπαϊκό επίπεδο ανέρχεται σε 58%, το οποίο αναδεικνύει τον δρόμο που έχουμε να διανύσουμε ως χώρα για την εδραίωση της πολυμορφίας των φύλων. Στην ερώτηση για τις επιχειρησιακές πρακτικές που εφαρμόζονται και που αφορούν

Εκπροσώπηση γυναικών σε διοικητικές θέσεις τα τελευταία 4 χρόνια Εικόνα 1

ποσοστό των επιχειρήσεων που έχουν τουλάχιστον μια γυναίκα σε διοικητική θέση

ποσοστό των διοικητικών θέσεων που καλύπτονται από γυναίκες

2015

2016

2017

2018

68%

67%

66%

75%

22%

24%

25%

24%

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ναίκες έχει μειωθεί οριακά (βλ. εικόνα 1). Αυτό συμβαίνει, σύμφωνα με την Vibeke Hammer Madsen, chief executive officer της Virke, γιατί «η ύπαρξη μίας μόνο γυναίκας σε μια διοικητική θέση δεν είναι πολύ χρήσιμη, η αλλαγή έρχεται όταν υπάρχουν πολλές διαφορετικές φωνές». Για μια ακόμη φορά, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες παρουσιάζουν μεγαλύτερη ισότιμη εκπροσώπηση φύλου συγκριτικά με τις αναπτυγμένες, όσον αφορά το ποσοστό των γυναικών που κατέχουν διοικητικές θέσεις. Ωστόσο, ενώ η Ανατολική Ευρώπη συνεχίζει να πρωτοστατεί, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι προηγούμενες θετικές τάσεις στην περιοχή αρχίζουν να μειώνονται. Η Αθηνά Μουστάκη, Financial Services Partner στη Grant Thornton στην Ελλάδα, υπογραμμίζει τη σημασία της διατήρησης της πίεσης προς αυτή την κατεύθυνση: «Η πολυμορφία των φύλων δεν θα συμβεί χωρίς υποστήριξη. Ακόμη και χώρες που σημειώνουν πρόοδο, θα σταματήσουν να δρέπουν καρπούς αν δεν επικεντρωθούν σε αυτό». Υπάρχει σαφής αντίθεση μεταξύ του ποσοστού των διοικητικών θέσεων που κατέχουν οι γυναίκες και του αυξανόμενου αριθμού επιχειρήσεων με τουλάχιστον μία γυναίκα σε διοικητική θέση (βλ. εικόνες 2 και 3). Αυτό συμβαίνει επειδή οι επιχειρήσεις ακολουθούν μια στείρα προσέγγιση; Είναι πιο πιθανό οι επιχειρήσεις να έχουν λάβει μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι δεν θα έχουν μια ομάδα διοίκησης που να αποτελείται εξ ολοκλήρου από άντρες, παρά να έχουν εισάγει πολιτικές που θα αυξήσουν την πολυμορφία των φύλων και θα οδηγήσουν σε μια πολυμορφική διοικητική ομάδα. Μια πρόσφατη έκθεση της Credit Suisse κατέληξε ότι πολλές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα

ACCOUNTANCY GREECE.31

Εικόνα 2

Εικόνα 3

Ποσοστό επιχειρήσεων που έχουν τουλάχιστον μια γυναίκα σε διοικητική θέση

Ποσοστό των διοικητικών θέσεων που καλύπτονται από γυναίκες

2017

2018

82%

89%

65%

71%

Ανατολική Ευρώπη

91%

87%

64%

73%

52%

65%

69%

81%

29%

30%

25%

23%

38%

36%

26%

27%

20%

30%

23%

21%

Ασία/Ειρηνικός

Ανατολική Ευρώπη

Ευρωπαϊκή Ένωση

Λατινική Αμερική

Βόρεια Αμερική

2018

Αφρική

Ασία/Ειρηνικός

2017

Βόρεια Αμερική

την πολυμορφία και την ισότητα των φύλων, το χαμηλότερο ποσοστό κατέκτησε η εφαρμογή του ευέλικτου ωραρίου (50%). Η απόκλιση της εφαρμογής της συγκεκριμένης πολιτικής στη χώρα μας,, συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι αρκετά υψηλή, όπως φαίνεται από τα ποσοστά που σημειώνονται, για παράδειγμα, στη Γερμανία και στην Ισπανία (90% και 82% αντίστοιχα). Στη χώρα μας τα στερεότυπα που αφορούν τους ρόλους των δύο φύλων κατέχουν ισχυρή θέση στην αντίληψη των Ελλήνων. Στην ερώτηση για το ποιο, οι επιχειρηματίες, θεωρούν βασικό εμπόδιο για την εφαρμογή πρακτικών ισότητας, το 30% υποστήριξε ότι είναι τα στερεότυπα του ρόλου που επιβάλλονται από την κοινωνία για τα δύο φύλα. Εξίσου μεγάλο ποσοστό καταγράφηκε και στη Γαλλία (29%). Υπάρχει όμως εμφανής απόκλιση από τα αντίστοιχα ποσοστά σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο (19% και 21% αντίστοιχα), γεγονός που αποτελεί πρόκληση για εμάς να οδηγηθούμε σε μια αλλαγή νοοτροπίας στο κοινωνικό και επιχειρηματικό περιβάλλον. Σημεία προς επισήμανση Θετικό γεγονός, που αξίζει να σημειωθεί, είναι ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει την 5η θέση από το τέλος στην κατάταξη των χωρών που δεν έχουν καμία γυναίκα σε διοικητική θέση, με ποσοστό 10%, ενώ τις υπόλοιπες θέσεις από το τέλος καταλαμβάνουν οι Ρωσία (9%), Φιλιππίνες (8%), Πολωνία (7%) και Νιγηρία (5%). Αντίθετα, στην πρώτη θέση

της κατάταξης βρίσκεται η Ιαπωνία με 69%. Στην ερώτηση για το ποιες πρακτικές ακολουθούνται από τις επιχειρήσεις, ποσοστό 100% κατέλαβε η ισόποση αμοιβή γυναικών και ανδρών που βρίσκονται στο ίδιο ιεραρχικό επίπεδο. Αμέσως μετά αναδείχθηκαν οι πολιτικές κατά των διακρίσεων στη διαδικασία πρόσληψης (96%) και η αμειβόμενη γονική άδεια (92%). Σε συνέχεια των παραπάνω, ο κύριος λόγος που οι ελληνικές επιχειρήσεις αποφασίζουν να εφαρμόσουν πρακτικές που ενισχύουν την πολυμορφία των φύλων είναι κατά πόσο αυτές μπορούν να εναρμονιστούν με τις επιχειρησιακές αξίες τους (70%), ακολουθώντας μάλιστα τη γενικότερη τάση που επικρατεί σε παγκόσμιο επίπεδο (64,5%). Επιπρόσθετα, οι ελληνικές επιχειρήσεις συμβαδίζουν με τη γενικότερη τάση (με το παγκόσμιο ποσοστό να είναι 41,9% και το ευρωπαϊκό 44,8%) ότι τόσο ο επιχειρηματικός κόσμος όσο και το κράτος θα πρέπει από κοινού να προσπαθήσουν να εισάγουν και να εφαρμόσουν πολιτικές ισότητας των φύλων και μάλιστα αυτό γίνεται εμφανές από το ποσοστό που σημειώνει η χώρα μας (50%). Αισιοδοξία για το μέλλον Τέλος, μέσα από τις συνεντεύξεις που πραγματοποιήθηκαν με τους έλληνες επιχειρηματίες προέκυψε ότι η χώρα μας προσφέρει ευκαιρίες σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 30, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να καλύψουν διοικητικές θέσεις. Πιο συγκε-

κριμένα, το 4% καλύπτεται από γυναίκες κάτω των 25 ετών και το 12% από γυναίκες ηλικίας 25-29 ετών. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα αντίστοιχα ποσοστά σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι 1,4% και 6,9%, τα οποία δεν παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση από αυτά που σημειώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο (1,3% και 6%). Την παγκόσμια τάση ακολουθούν και άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Γερμανία, οι οποίες σημειώνουν πολύ χαμηλά ποσοστά και μάλιστα οι δύο πρώτες παρουσιάζουν μηδενικό ποσοστό σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 25 σε διοικητική θέση. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα αισιόδοξο καθώς, παρά την οικονομική κρίση που βιώνει η Ελλάδα, δίνονται ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους, οι οποίοι θα μετατραπούν στους μελλοντικούς ηγέτες (future leaders). Αυτή η τάση υποστηρίζεται και από το ότι οι επιχειρήσεις δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην ηλικία των μελών των διοικητικών ομάδων τους με ποσοστό που ανέρχεται στο 26%, ποσοστό πολύ μεγαλύτερο συγκριτικά με αυτό που καταγράφεται σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο (11% και 16% αντίστοιχα). ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. McKinsey Research, «Delivering through diversity», p. 10 2. Credit Suisse, «The CS Gender 3000: The Reward for Change», p. 2

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.31

Επιχείρηση: Συμπτώματα και αιτίες που καθορίζουν και οδηγούν στην πτώχευσή της ΚΥΡΙΆΚΟΣ ΠΑΤΑΤΟΎΚΑΣ

Επιθεωρητής Ποιοτικού Ελέγχου ΣΟΛ Α.Ε. Crowe Sol

ΝΙΚΌΛΑΟΣ Λ. ΠΑΠΆΚΗΣ

Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, ΣΟΛ Α.Ε. Crowe Sol Master of Accountancy & Business Finance, University of Dundee, Scotland

τις δυτικές οικονομίες, οι επιχειρήσεις αποτελούν αντικείμενο ιδιαίτερου πολιτικού και οικονομικού ενδιαφέροντος. Αυτό συμβαίνει διότι οι επιχειρήσεις, και ιδιαίτερα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, έχουν έναν σημαντικό ρόλο να παίξουν, παράγουν νέα προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς επίσης και ευκαιρίες για νέες θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με μια πρόσφατα δημοσιευμέ-

νη έρευνα που διεξήχθη τον Δεκέμβριο του 2017 από τον ΣΕΒ και την EY, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν το 87% της απασχόλησης και το 19,3% του ΑΕΠ. Συνεπώς, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν πράγματι τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 50% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων πτωχεύουν κατά τα πρώτα πέντε χρόνια της λειτουργίας τους. Φαίνεται

ξεκάθαρα ότι η πτώχευση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δημιουργεί κατασπατάληση πόρων σε ατομικό και εθνικό επίπεδο. Όμως και οι λεγόμενες μεγάλες επιχειρήσεις πτωχεύουν, και πολλές φορές με καταστροφικές συνέπειες για τους μετόχους, τους δανειστές και τους εργαζόμενους. Συμπτώματα της εταιρικής πτώχευσης Όταν μελετάμε τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις, ως συνήθως ερμηνεύουμε

χρησιμοποιείται από τις επιχειρήσεις είναι η πιθανότητα να δημοσιεύουν τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις με καθυστέρηση. Εμπειρικές μελέτες υποστηρίζουν ότι στην περίπτωση των πτωχευμένων επιχειρήσεων ο χρόνος δημοσίευσης των χρηματοοικονομικών τους καταστάσεων είναι σημαντικά μεγαλύτερος από αυτών που είναι υγιείς επιχειρήσεις. Βέβαια, στην περίπτωση των εισηγμένων επιχειρήσεων στο χρηματιστήριο είναι πιο δύσκολο να συμβεί κάτι τέτοιο, διότι υπάρχουν νόμοι και κανονισμοί (χρηματιστήριο, επιτροπή κεφαλαιαγοράς) οι οποίοι ασχολούνται με τη δημοσίευση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Έρευνες που έχουν διενεργηθεί κατά καιρούς, οι οποίες μελετούν τη σχέση μεταξύ της χρηματιστηριακής τιμής και του χρόνου δημοσίευσης των χρηματοοικονομικών καταστάσεων, υποστηρίζουν ότι υπερβολική καθυστέρηση στη δημοσίευση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων ερμηνεύεται από τους επενδυτές ως «άσχημα νέα» και η χρηματιστηριακή τιμή της μετοχής μειώνεται δραματικά, χωρίς όμως στην πραγματικότητα να δημοσιεύονται ακόμη αυτά τα «άσχημα νέα». Επιπλέον, μερικά συμπτώματα που οδηγούν στην εταιρική πτώχευση είναι η έλλειψη ταμειακών διαθεσίμων, με συνέπεια τη μη πληρωμή προμηθευτών, φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, τη μη εξόφληση δανειακών υποχρεώσεων ή επίσης τη δημιουργία μιας ομάδας που να διαθέτει τις δεξιότητες για τη χρηματοδότηση, την παραγωγή, την πώληση και την εμπορία των προϊόντων και υπηρεσιών της επιχείρησης. Αιτίες της εταιρικής πτώχευσης Επτά βασικές αιτίες ξεχωρίζουν στις περισσότερες περιπτώσεις των εταιρικών πτωχεύσεων: Κακή διοίκηση/διαχείριση, υπερβολική επέκταση, ανεπαρκής οικονομικός

έλεγχος, υψηλά κόστη, η εμφάνιση νέου ισχυρού ανταγωνιστή, απρόβλεπτες αλλαγές στη ζήτηση και οργανωτική αδράνεια. Μερικοί, αν όχι όλοι, αυτοί οι παράγοντες διαμορφώνουν την κατάσταση της εταιρικής πτώχευσης. Για παράδειγμα, η δυσμενής κατάσταση που βρέθηκε η εταιρεία IBM στις αρχές της δεκαετίας του 1990 οφείλεται σε παράγοντες όπως η υψηλή σε κόστος οργανωτική δομή, ο νέος ισχυρός (χαμηλού κόστους) ανταγωνισμός από επιχειρήσεις οι οποίες κατασκεύαζαν προσωπικούς υπολογιστές, η μετατόπιση της ζήτησης από τους μεγάλους κεντρικούς υπολογιστές σε προσωπικούς υπολογιστές, καθώς επίσης και η αργή αντίδραση της εταιρείας σε αυτούς τους παράγοντες λόγω της οργανωτικής αδράνειας. Πράγματι, το 1993 η εταιρεία δημοσίευσε ζημιά της τάξεως των τριών δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία θεωρήθηκε εκείνη την εποχή η μεγαλύτερη στην αμερικανική ιστορία. Η εταιρεία προσέλαβε νέο διευθύνοντα σύμβουλο, ξεκίνησε ένα νέο πρόγραμμα επαναπροσδιορισμού των εταιρικών αξιών της, φιλοξενώντας μια τριήμερη ηλεκτρονική συζήτηση βασικών επιχειρηματικών θεμάτων με 50.000 εργαζόμενους, επίσης έλαβε συμβουλευτικές υπηρεσίες από ένα μεγάλο ελεγκτικό οίκο. Το αποτέλεσμα ήταν ότι αναπτύχθηκαν τρεις βασικές αξίες για την εταιρεία: α) η αφοσίωση στην επιτυχία κάθε «πελάτη», β) η καινοτομία που έχει σημασία για την εταιρεία και για τον κόσμο και γ) Η εμπιστοσύνη και η προσωπική ευθύνη σε όλες τις σχέσεις. Κακή διοίκηση/διαχείριση Η κακή διοίκηση/διαχείριση καλύπτει ένα πλήθος γεγονότων και καταστάσεων, τα οποία κυμαίνονται από την απόλυτη ανικανότητα και παραμέληση των βασικών δραστηριοτήτων της επιχείρησης έως και

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

τα συμπτώματα της εταιρικής πτώχευσης, δηλαδή συμπτώματα όπως η συχνή αλλαγή των ορκωτών ελεγκτών λογιστών ή η έκθεση ελέγχου του ορκωτού ελεγκτή λογιστή να περιλαμβάνει παρατηρήσεις ή να έχει παράγραφο για την αβεβαιότητα της συνέχισης της δραστηριότητας της εταιρείας (Going Concern Qualification), καθώς επίσης να έχει λάβει τουλάχιστον ένα δάνειο υποθηκεύοντας τα ακίνητά της. Μελέτες, οι οποίες έχουν διεξαχθεί από διάφορους ερευνητές της λογιστικής και χρηματοοικονομικής επιστήμης για την πτώχευση των επιχειρήσεων, υποστηρίζουν ότι υπάρχουν τρία στάδια που οδηγούν στην πτώχευση. Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει τις αδυναμίες της διοίκησης της επιχείρησης. Αυτές οι αδυναμίες οδηγούν σε λάθη τα οποία τελικά οδηγούν σε συμπτώματα της πτώχευσης. Με τον όρο αδυναμίες εννοούμε ότι κάποιος δεν έχει ικανότητες και δεξιότητες στη διοίκηση των ανθρωπίνων πόρων, ενώ με τον όρο λάθη εννοούμε την τοποθέτηση ενός προϊόντος το οποίο δεν πήγε καλά στην αγορά, αυξάνοντας τη μόχλευση της εταιρείας. Επίσης δεν υπάρχει έλεγχος στον προϋπολογισμό, στα ταμειακά διαθέσιμα και στο κοστολογικό σύστημα της επιχείρησης. Με τα συμπτώματα εννοούμε την ωραιοποίηση των λογιστικών δεικτών ή τη δημιουργική λογιστική. Δηλαδή η διοίκηση της επιχείρησης προσπαθεί να κρύψει τη φτωχή χρηματοοικονομική της θέση από τους μετόχους, από τους εξωτερικούς επενδυτές και πιστωτές και εργαζομένους της. Ειδικότερα, η παραποίηση (στρέβλωση) των οικονομικών καταστάσεων γίνεται από τις σχετικά μικρές εταιρείες. Ερευνητές της λογιστικής και χρηματοοικονομικής επιστήμης, όπως ο Argenti, υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο της «δημιουργικής λογιστικής» συνδέεται κατά κανόνα με την εταιρική πτώχευση. Επιπλέον, μια προφανής τακτική που

ACCOUNTANCY GREECE.31

τον ανεπαρκή αριθμό καλών διευθυντών/ προϊσταμένων. Σύμφωνα με τους Κ. Keasey - R. Watson, η βασικότερη ενδογενής διοικητική αδυναμία είναι ο «απόλυτος μονάρχης» ή η «μπάντα ενός ανθρώπου», όπου ένας μεμονωμένος άνθρωπος κυριαρχεί στο Διοικητικό Συμβούλιο και σπάνια ακούει τις συμβουλές των άλλων. Ένας τέτοιος «μονάρχης» θα έκανε αναπόφευκτα λάθη τα οποία, εξαιτίας ορισμένων ελαττωμάτων, όπως ένα φτωχό, ανύπαρκτο ή χειραγωγημένο σύστημα λογιστικών και οικονομικών πληροφοριών, σε συνδυασμό με υψηλό δανεισμό, θα αποδυνάμωναν τελικά την εταιρεία σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην μπορεί να επιβιώσει από τους συνήθεις επιχειρηματικούς κινδύνους ή την οικονομική ύφεση. Μία επιπλέον μελέτη, που περιλάμβανε ογδόντα μία περιπτώσεις εταιρειών οι οποίες ανέκαμψαν, διαπίστωσε ότι σε τριάντα έξι περιπτώσεις οι εταιρείες αυτές υπέφεραν από έναν αυταρχικό διευθυντή, ο οποίος προσπάθησε να τα κάνει όλα και, ενόψει της πολυπλοκότητας και της αλλαγής, δεν μπορούσε. Παραδείγματα αυταρχικών διευθυνόντων συμβούλων (CEOs) περιλαμβάνουν τον Bill Bricker, τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο του Diamond Shamroc, τον Harold Geneen, πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της ITT και τον Roy Mason, της Fortune 500 και αργότερα χρεοκοπημένης εταιρείας χαρτοφυλακίου. Σε μια ανασκόπηση των εμπειρικών μελετών σχετικά με εταιρείες που ανέκαμψαν, ο Richard Hoffman εντόπισε μια σειρά από άλλα ελαττώματα διαχείρισης που συνήθως συναντώνται σε υπο πτώχευση εταιρείες. Αυτά περιλαμβάνουν την έλλειψη εμπειρίας στην κορυφή (για παράδειγμα, πάρα πολλοί μηχανικοί ή δικηγόροι), την έλλειψη μεσαίας διοικητικής ιεραρχίας (η οποία μπορεί να οδηγήσει σε εσωτερική μάχη διαδοχής) και η αποτυχία του Διοικητικού Συμβουλίου να παρακολουθεί και να υλοποιεί επαρκώς τις αποφάσεις των μετόχων της εταιρείας. Υπερβολική επέκταση Οι στρατηγικές της υπερβολικής επέκτασης συχνά ενέχουν γρήγορη επέκταση και εκτεταμένη διαφοροποίηση (διασπορά).

Μεγάλο μέρος αυτής της διαφοροποίησης τείνει να είναι κακώς σχεδιασμένο και προσθέτει λίγη αξία σε μια επιχείρηση. Οι συνέπειες της υπερβολικής διαφοροποίησης περιλαμβάνουν απώλεια ελέγχου και αδυναμία αντιμετώπισης των συνθηκών ύφεσης. Επιπλέον, οι εταιρείες που επεκτείνονται ταχέως τείνουν να χρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τους μέσω δανεισμού, αναλαμβάνοντας κάποιες φορές μεγάλο χρέος. Οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες μπορούν να περιορίσουν την ικανότητα μιας επιχείρησης να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του χρέους της και μπορεί να τη φέρει σε δύσκολη οικονομική θέση. Ανεπαρκής χρηματοοικονομικός έλεγχος Η πιο συνηθισμένη μορφή των ανεπαρκών οικονομικών ελέγχων είναι η αδυναμία εκχώρησης ευθύνης σε βασικούς φορείς λήψης αποφάσεων στο πλαίσιο του οργανισμού, π.χ. Διοικητικό Συμβούλιο. Η έλλειψη λογοδοσίας για τις οικονομικές συνέπειες

των ενεργειών τους μπορεί να ενθαρρύνει τους μεσαίου επιπέδου διευθυντές να απασχολούν υπερβολικό προσωπικό και να ξοδεύουν πόρους πέραν του αναγκαίου για τη μέγιστη αποτελεσματικότητα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η γραφειοκρατία μπορεί να μεγαλώσει σε υπέρμετρο βαθμό και το κόστος να βγει εκτός ελέγχου. Αυτό ακριβώς συνέβη στην Chrysler κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Όπως σημείωσε αργότερα ο Lee Iacocca, ο Gerald Greenwald, τον οποίο ο Iacocca έφερε για να διατελέσει αντιπρόεδρος για την οικονομική θητεία το 1980, είχε μεγάλη δυσκολία στο να βρει κάποιον που θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι είχε συγκεκριμένη ευθύνη για οτιδήποτε. Του έλεγαν: «Καλά, καθένας είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο των εξόδων». Ο Gerald Greenwald ήξερε πολύ καλά τι σήμαινε αυτό, γιατί σε τελική ανάλυση δεν ήταν κανείς. Υψηλές δαπάνες Οι ανεπαρκείς έλεγχοι μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλό κόστος. Εκτός όμως από

αυτό το γεγονός, η πιο συνηθισμένη αιτία μιας επιχείρησης με υψηλό κόστος είναι η χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας. Το γεγονός αυτό μπορεί να προέρχεται από πρακτικές που επιβάλλονται από τα συνδικάτα (όπως στην περίπτωση της αυτοκινητοβιομηχανίας και της βιομηχανίας σιδήρου και χάλυβα). Επίσης η αποτυχία της διοίκησης να επενδύσει σε νέες τεχνολογίες. Επιπλέον άλλη μια αιτία είναι η αποτυχία να πραγματοποιηθούν οικονομίες κλίμακας λόγω του χαμηλού μεριδίου αγοράς. Νέος ανταγωνισμός Ο ανταγωνισμός στις καπιταλιστικές οικονομίες είναι μια διαδικασία που χαρακτηρίζεται από τη συνεχή εμφάνιση νέων εταιρειών που προωθούν νέους τρόπους επιχειρηματικής δραστηριότητας. Τα τελευταία χρόνια, λίγες βιομηχανίες και λίγες καθιερωμένες στην αγορά εταιρείες έχουν απαλλαγεί από την ανταγωνιστική πρόκληση ενός ισχυρού νέου ανταγωνισμού. Πράγματι, πολλές εγκατεστημένες επιχειρήσεις αποτυγχάνουν ή

αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επειδή δεν ανταποκρίθηκαν αρκετά γρήγορα σε τέτοιες απειλές. Ο ισχυρός νέος ανταγωνισμός αποτελεί κεντρική αιτία της πτώσης των εταιρειών. Η IBM είχε πληγεί από τον ισχυρό νέο ανταγωνισμό εταιρειών που κατασκεύαζαν προσωπικούς υπολογιστές. Επίσης η εταιρεία Sears είχε πληγεί από ισχυρό νέο ανταγωνισμό από εκπτωτικά και εξειδικευμένα καταστήματα, ενώ η εταιρεία Xerox αντιμετώπισε ισχυρό νέο ανταγωνισμό από την Ιαπωνία και ιδιαίτερα από την Canon και Ricoh. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η «κυρίαρχη» εταιρεία δεν κατάφερε να εκτιμήσει τη δύναμη του νέου ανταγωνισμού, με καταστροφικές συνέπειες γι’ αυτές τις εταιρείες. Απρόβλεπτες μεταβολές της ζήτησης Οι απρόβλεπτες μεταβολές της ζήτησης μπορούν να προκληθούν από σημαντικές αλλαγές στην τεχνολογία, τις οικονομικές ή πολιτικές συνθήκες και τα κοινωνικά και πολιτιστικά πρότυπα. Παρότι οι αλλαγές αυτές μπορούν να ανοίξουν ευκαιρίες στην

Οργανωτική αδράνεια Η εμφάνιση ισχυρού νέου ανταγωνισμού και απρόβλεπτων μεταβολών της ζήτησης ενδέχεται να μην αρκεί για να προκαλέσει κατάρρευση των εταιρειών. Αυτό που επίσης συνυπάρχει είναι ότι η εταιρεία ανταποκρίνεται αργά σε τέτοιες αλλαγές, τόσο του εξωτερικού όσο και του εσωτερικού περιβάλλοντος, δηλαδή η οργανωτική αδράνεια ξεχωρίζει ως ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο οι εταιρείες είναι συχνά τόσο αργές στο να ανταποκρίνονται στις νέες συνθήκες ανταγωνισμού. Το φαινόμενο της πτώχευσης των επιχειρήσεων συνδέεται άρρηκτα με το οικονομικό σύστημα, καθώς επηρεάζεται από παράγοντες που δρουν εντός και εκτός της επιχείρησης. Το φαινόμενο της πτώχευσης των επιχειρήσεων είναι βασικά κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα, διότι επηρεάζει τους εργαζόμενους, τους μετόχους, τους πιστωτές και άλλες ομάδες, αλλά και άλλες επιχειρήσεις, με καταστροφικές πολλές φορές συνέπειες. Στη χρηματοοικονομική επιστήμη έχουν αναπτυχθεί υποδείγματα που χρησιμοποιούν ποσοτικές και ποιοτικές μεταβλητές, με τη βοήθεια σύγχρονων τεχνικών της στατιστικής και της επιχειρησιακής έρευνας, έτσι ώστε να λαμβάνονται καλύτερες αποφάσεις για τις εν λόγω επιχειρήσεις, τα οποία λειτουργούν ως συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και διάγνωσης του φαινομένου της πτώχευσης, όχι μόνο από ορκωτούς ελεγκτές λογιστές αλλά και από μετόχους, από στελέχη, και ρυθμιστικές αρχές.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

αγορά για νέα προϊόντα, απειλούν επίσης την ύπαρξη πολλών κατεστημένων επιχειρήσεων που απαιτούν αναδιάρθρωση. Το κλασικό παράδειγμα είναι σαφώς η αύξηση της τιμής του πετρελαίου του ΟΠΕΚ το 1973, η οποία, μεταξύ άλλων, έπληξε τη ζήτηση για αυτοκίνητα, μονάδες κεντρικής θέρμανσης πετρελαίου και πολλά προϊόντα που είχαν ως πρώτη ύλη το πετρέλαιο, όπως π.χ. τα πλαστικά. Ομοίως, η κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου από το 1983-1986 κατέστρεψε πολλές εταιρείες γεώτρησης πετρελαίου και τις ανάγκασε να λάβουν μέτρα δραστικής αναδιάρθρωσης.

ACCOUNTANCY GREECE.31

Η λογιστική πρόκληση των ψηφιακών νομισμάτων ΣΤΈΛΙΟΣ ΝΤΌΤΣΙΑΣ

Technical Director, BDO Greece

εκτεταμένη χρήση των digital currencies (κρυπτογραφημένα ψηφιακά νομίσματα) τα κατέστησε όλο και περισσότερο αποδεκτά ως μέθοδο πληρωμής για αγαθά και υπηρεσίες, ως ανταλλακτικό μέσο, ενώ θεωρούνται επίσης και επενδυτικά εργαλεία. Ο όρος cryptocurrency αναφέρεται στην τεχνολογία που χρησιμοποιείται και βασίζεται σε κρυπτογράφηση ανοικτού κώδικα. Το πιο δημοφιλές ψηφιακό νόμισμα, το Bitcoin, εμφανίστηκε τον Ιανουάριο του 2009 και έκτοτε προέκυψαν επιπλέον νομίσματα, π.χ. Ethereum, Ripple, Litecoin. Η ταχύτητα, η ευκολία και η εξοικονόμηση κόστους που σχετίζονται με τη χρήση των ψηφιακών νομισμάτων σημαίνει ότι

έχουν τη δυνατότητα να αποτελέσουν μια δημοφιλή επιλογή για συναλλαγές. Εταιρείες όπως το EBay, η Dell, το PayPal, η PwC ή ακόμα και πανεπιστήμια αποδέχονται πληρωμές για τις υπηρεσίες τους σε Bitcoin. Εν αρχή ην το mining Η αρχική γένεση των κρυπτονομισμάτων και οι συναλλαγές τους γίνονται μέσα σε ένα δίκτυο υπολογιστών και προκύπτουν από τη διαδικασία του mining, δηλαδή «παράγονται» ή «εξορύσσονται» από τερματικά σε όλο τον κόσμο, κάνοντας χρήση ενός υπολογιστικού συστήματος που χρησιμοποιείται για την εξόρυξη (mining rig). Το mining είναι ένα ανοιχτό σύστημα κοινής αποδοχής, το οποίο χρησιμοποιείται

για να επιβεβαιωθούν οι συναλλαγές και να καταγραφούν σε ένα δημόσιο κατάλογο που λέγεται block. Κάθε block περιέχει έναν σύνδεσμο προς το προηγούμενο και το επόμενο block και δημιουργείται μια αλυσίδα, το λεγόμενο blockchain. Αυτή η αλυσίδα συναλλαγών έχει σχεδιαστεί ώστε να μην επιδέχεται αλλαγές στα δεδομένα της αναδρομικά. Το mining είναι σαν μια γιγάντια λοταρία, όπου υπολογιστές σε όλο τον κόσμο συναγωνίζονται μεταξύ τους, κάνοντας πολύπλοκους υπολογισμούς, και ανταμείβονται σε κρυπτονομίσματα. Λόγω της ύπαρξης αμοιβής, όλο και περισσότεροι miners εμπλέκονται και τόσο πιο ασφαλές γίνεται το δίκτυο, αφού περισσότεροι χρή-

Initial Coin Offerings (ICO) Ένα ICO αποτελεί μια ανοικτή διαδικασία κατά την οποία μια οντότητα παρουσιάζει ένα καινούργιο project και διαθέτει «μάρκες» (tokens) σε αυτούς που θα συμμετέχουν στη διαδικασία, πριν το κρυπτονόμισμα γίνει διαθέσιμο στην αγορά, σε αντάλλαγμα για πραγματικά ή ψηφιακά νομίσματα. Τα ICOs δίνουν τη δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων από επενδυτές, τα οποία είναι αναγκαία για να ολοκληρωθεί το project, οι οποίοι ευελπιστούν ότι ένα πετυχημένο πρόγραμμα θα αυξήσει σημαντικά την

αξία των tokens που κατέχουν. Όταν ένα ICO τελειώσει, τότε το κρυπτονόμισμα (π.χ. Ethereum) εντάσσεται στα συναλλακτήρια και ανταγωνίζεται άλλα κρυπτονομίσματα της αγοράς, σύμφωνα με τους κανόνες προσφοράς και ζήτησης. Λοιποί τρόποι Ένας άλλος τρόπος για να αποκτήσει κανείς digital currencies, πέραν της προσφοράς κάποιου προϊόντος ή υπηρεσίας ως αντάλλαγμα, είναι η αγορά τους μέσω διαδικτυακών συναλλακτηρίων με χρήση συμβατικών μέσων συναλλαγής ή την ανταλλαγή με άλλα κρυπτονομίσματα μέσω χρήσης ηλεκτρονικών πορτοφολιών (digital wallets).

Η λογιστική πρόκληση Αντίθετα με τα παραδοσιακά νομίσματα, το Bitcoin δεν έχει την ιδιότητα του νόμιμου χρήματος (legal tender) και δεν υποστηρίζεται –προς το παρόν τουλάχιστον– από οποιαδήποτε κυβέρνηση. Επιπρόσθετα, η κυκλοφορία του δεν διέπεται ή ρυθμίζεται από κάποια κεντρική τράπεζα, και όλες οι συναλλαγές εκτελούνται και επικυρώνονται από τους χρήστες του συστήματος χωρίς κάποιον μεσάζοντα (π.χ. τράπεζα) που να επιβλέπει τη διαδικασία. Παρότι η λειτουργία των ψηφιακών νομισμάτων έχει σαν στόχο να βελτιώσει την ικανότητα των μερών να συναλλάσσονται ψηφιακά μεταξύ τους, υπάρχουν αρκετοί επενδυτές που επενδύουν σε Bitcoin με την

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

στες είναι διαθέσιμοι για την επιβεβαίωση κάθε συναλλαγής.

ACCOUNTANCY GREECE.31

ελπίδα να πραγματοποιήσουν κεφαλαιακά κέρδη. Υπάρχει όμως ένα σημαντικό κενό, καθώς τα λογιστικά πρότυπα σήμερα δεν καλύπτουν τις συγκεκριμένες συναλλαγές. Η πλειονότητα του χρηματοοικονομικού κόσμου θα συμφωνούσε ότι η καλύτερη αποτύπωση στις οικονομικές καταστάσεις ενός ψηφιακού νομίσματος θα ήταν σε εύλογη αξία (fair value). Εξάλλου, αυτή είναι η αξία στην οποία οι επενδυτές είτε θα ρευστοποιήσουν την επένδυσή τους είτε θα μπορούν να συναλλάσσονται για αγαθά και υπηρεσίες. Α. Ορισμός στοιχείου ενεργητικού (Asset) Το εννοιολογικό πλαίσιο (conceptual framework) ορίζει ως στοιχείο ενεργητικού έναν πόρο που ελέγχεται από την οντότητα ως αποτέλεσμα παρελθόντων γεγονότων και από το οποίο αναμένεται να προκύψουν μελλοντικά οικονομικά οφέλη στην οικονομική οντότητα. Η κατοχή ψηφιακού νομίσματος πληροί τον ορισμό, δεδομένου ότι μια οικονομική οντότητα είτε θα επενδύσει είτε θα λάβει ένα ψηφιακό νόμισμα σε αντάλλαγμα για υπηρεσίες/αγαθά (παρελθοντικό γεγονός) και θα είναι σε θέση να αποφασίσει πότε θα το πωλήσει ή θα το χρησιμοποιήσει ως μέσο ανταλλαγής (πόρος που ελέγχεται). Όταν το ψηφιακό νόμισμα πωληθεί ή ανταλλαχθεί, τα οικονομικά οφέλη θα εισρεύσουν στην οντότητα. Β. Μετρητά και ισοδύναμα μετρητών Τα μετρητά υπάρχουν με τη μορφή χαρτονομίσματος ή μεταλλικού νομίσματος (fiat-backed currency, η αξία τους δεν αποτελεί ισοδύναμο κάποιου ευγενούς μετάλλου), ενώ εκδίδονται και υποστηρίζονται από μια κυβέρνηση ως νόμιμο μέσο συναλλαγών (legal tender). Αν και τα ψηφιακά νομίσματα δεν αντιπροσωπεύουν την αξία τους σε χρυσό, δεν εκδίδονται από μια κεντρική τράπεζα, ούτε υποστηρίζονται από κάποια κυβέρνηση. Κατά συνέπεια, δεν φαίνεται να αποτελούν μετρητά σύμφωνα με τα ΔΛΠ. Εδώ αξίζει να

αναφέρουμε ότι, προς το παρόν, δεν υπάρχει ορισμός για μετρητά στα ΔΛΠ. Τα ισοδύναμα μετρητών είναι βραχυπρόθεσμες επενδύσεις υψηλής ρευστότητας, οι οποίες είναι άμεσα μετατρέψιμες σε γνωστά ποσά μετρητών και οι οποίες υπόκεινται σε ασήμαντο κίνδυνο αλλαγής της αξίας τους. Τα ψηφιακά νομίσματα δεν έχουν ημερομηνία λήξης και υπόκεινται πράγματι σε σημαντικό κίνδυνο αλλαγής της αξίας τους. Κατά συνέπεια, δεν φαίνεται να πληρούν τον ορισμό των ισοδύναμων μετρητών. Γ. Υλικά στοιχεία ενεργητικού Οι Ενσώματες Ακινητοποιήσεις (ΔΛΠ 16), τα Επενδυτικά Ακίνητα (ΔΛΠ 40) και τα Αποθέματα (ΔΛΠ 2) αναφέρονται σε στοιχεία ενεργητικού με φυσική υπόσταση. Οι Ενσώματες Ακινητοποιήσεις αποτελούν ιδιοχρησιμοποιούμενους πόρους, τα Επενδυτικά Ακίνητα κατέχονται για την επενδυτική τους προοπτική και τα Αποθέματα κατέχονται προς πώληση κατά τον συνήθη κύκλο εργασιών μιας οντότητας. Τα ψηφιακά νομίσματα δεν έχουν φυσική υπόσταση, έτσι δεν πληρούν τον ορισμό των

Ενσώματων Ακινητοποιήσεων ή των Επενδυτικών Ακινήτων. Οι χρηματιστές-έμποροι (Commodity broker-traders) ψηφιακών νομισμάτων θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την εξαίρεση μέτρησης των αποθεμάτων σε δίκαιη αξία μέσω αποτελεσμάτων (FVTPL), ωστόσο για εκείνους που η εμπορία δεν είναι η κύρια δραστηριότητα, ο ορισμός του αποθέματος δεν πληρούται επίσης. Δ. Άυλα στοιχεία ενεργητικού Χρηματοοικονομικά εργαλεία (Financial instruments) Τα χρηματοοικονομικά εργαλεία (ΔΛΠ 32) είναι συμβάσεις που δημιουργούν ένα χρηματοοικονομικό στοιχείο ενεργητικού σε μια οικονομική οντότητα και μια χρηματοοικονομική υποχρέωση ή ένα συμμετοχικό τίτλο σε κάποια άλλη οικονομική οντότητα. Καθώς δεν υφίσταται συμβατική σχέση μεταξύ δύο αντισυμβαλλομένων (υπάρχει μόνο ένα μέρος, ο κάτοχος του ψηφιακού νομίσματος), τα cryptocurrencies δεν πληρούν τον ορισμό των χρηματοοικονομικών εργαλείων.

Τι θα μπορούσε να γίνει στο μέλλον; Ο σκοπός της κατοχής ενός άυλου στοιχείου ενεργητικού ή ενός αποθέματος διαφέρει κατά πολύ από την κατοχή ψηφιακών νομισμάτων. Το Bitcoin χρησιμοποιείται ως συναλλακτικό μέσο ή ως επενδυτικό μέσο και ως τέτοιο προσιδιάζει σε ένα χρηματοοικονομικό στοιχείο ενεργητικού, όπου η βάση αποτίμησης πρέπει να είναι η δίκαιη αξία μέσω αποτελεσμάτων (όπως τα ξένα νομίσματα ή οι επενδύσεις του εμπορικού χαρτοφυλακίου) και όχι μέσω των Ιδίων Κεφαλαίων. Άυλα στοιχεία ενεργητικού Τα άυλα στοιχεία ενεργητικού (ΔΛΠ 38) είναι προσδιορίσιμα (διαχωρίσιμα και προκύπτουν από συμβατικά ή νομικά δικαιώματα) μη νομισματικά στοιχεία χωρίς φυσική υπόσταση. Τα νομισματικά στοιχεία είναι μετρητά που κατέχονται και στοιχεία που θα εισπραχθούν σε καθορισμένα ποσά κάποιου νομίσματος. Τα ψηφιακά νομίσματα στερούνται φυσικής υπόστασης και είναι διαχωρίσιμα, δεδομένου ότι θα μπορούσαν να πωληθούν επιμέρους σε κάποια αγορά. Επίσης, πρόκειται για μη νομισματικά στοιχεία, επειδή δεν πληρούν τον ορισμό του χρήματος/ μετρητών. Άρα, συνολικά, φαίνεται ότι πληρούν τον ορισμό των άυλων στοιχείων ενεργητικού. Τα άυλα στοιχεία ενεργητικού αναγνωρίζονται αρχικά στο κόστος. Στη συνέχεια, μια οικονομική οντότητα θα μπορούσε να επιλέξει να τα επιμετρήσει σε κόστος ή σε δίκαιη αξία, μείον αποσβέσεις, με την επιλογή αναπροσαρμογής να είναι διαθέσιμη μόνο σε εκείνα τα περιουσιακά στοιχεία που διαπραγματεύονται σε ενεργές αγορές. Τα κέρδη από την εύλογη αξία θα πρέπει να

Επιλογή 1: Νέα καθοδήγηση Θα μπορούσε να υπάρξει μια καθολική αντιμετώπιση για τα στοιχεία ενεργητικού που κατέχονται για το επενδυτικό δυναμικό τους και για τα οποία η δίκαιη αξία είναι άμεσα διαθέσιμη (άυλα στοιχεία, εμπορεύματα που διαπραγματεύονται σε ενεργή αγορά, ψηφιακά νομίσματα, έργα τέχνης) και δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των υφιστάμενων προτύπων. Η κατοχή ενός στοιχείου για επενδυτικούς σκοπούς μπορεί να περιλαμβάνει τα βραχυπρόθεσμα κέρδη (εμπορικό χαρτοφυλάκιο), τις μακροπρόθεσμες αποδόσεις (επενδυτικά ακίνητα, ευγενή μέταλλα) ή για χρήση ως μέσο ανταλλαγής. Παραδείγματα άυλων στοιχείων τα οποία κατέχονται για επενδυτικούς σκοπούς ενδέχεται να περιλαμβάνουν τα δικαιώματα εκπομπής CO2, τα ψηφιακά νομίσματα και τα έργα τέχνης. Στα εμπορεύματα που χρησιμοποιούνται συχνά για επενδυτικούς σκοπούς περιλαμβάνονται ο χρυσός και λοιπά πολύτιμα μέταλλα.

Επιλογή 2: Ενδιάμεσες λύσεις Νέος ορισμός Θα μπορούσε να εισαχθεί ένας ορισμός για τα μετρητά, προκειμένου να περιλαμβάνει και άλλες ευρέως αποδεκτές εναλλακτικές μεθόδους ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών. Practice statement Θα μπορούσε να εκδοθεί κάποια μη δεσμευτική οδηγία (practice statement), η οποία να καθορίζει την προσωρινή λογιστική αντιμετώπιση παρόμοιων θεμάτων, έως ότου διαμορφωθεί ένα οριστικό πλαίσιο για τη χρήση των ψηφιακών νομισμάτων. Συμπέρασμα Η λογιστική απεικόνιση των κρυπτονομισμάτων σε εύλογη αξία μέσω των αποτελεσμάτων θα παρείχε την πλέον χρήσιμη πληροφόρηση στους επενδυτές. Ωστόσο, τα υφιστάμενα ΔΛΠ/ΔΠΧΑ δεν φαίνεται να το επιτρέπουν, ούτε περιλαμβάνεται στο πλάνο αλλαγών του Συμβουλίου των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (ΣΔΛΠ). Οι εφαρμογές που βασίζονται στην τεχνολογία του blockchain θα πρέπει να λειτουργούν μέσα σε κάποιο αποδεκτό ρυθμιστικό πλαίσιο, αλλά αυτό σημαίνει ότι οι ρυθμιστικές αρχές και οι διαφορετικοί επαγγελματικοί κλάδοι θα πρέπει να κατανοήσουν τη σχετική τεχνολογία και τον αντίκτυπό της στις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Λαμβάνοντας υπόψη και την πρόσφατη γνωμοδότησή του ΣΛΟΤ (104/27.02.2018) και μέχρι να θεσπιστούν λογιστικοί κανόνες αντιμετώπισης, τα κρυπτονομίσματα μπορούν να αντιμετωπιστούν λογιστικά: α) είτε ως απόθεμα, εφόσον προορίζονται για πώληση στη συνήθη δραστηριότητα της οντότητας, β) είτε ως άυλο περιουσιακό στοιχείο, εφόσον κατέχονται ως επένδυση. Στην περίπτωση αυτή: i. στο πλαίσιο των ΔΠΧΑ θα επιμετρώνται είτε στο κόστος κτήσεως μείον συσσωρευμένες αποσβέσεις και ζημίες απομείωσης είτε σε δίκαιη αξία και ii. στο πλαίσιο των ΕΛΠ θα επιμετρώνται στο κόστος κτήσεως μείον συσσωρευμένες αποσβέσεις και ζημίες απομείωσης.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

αναγνωρίζονται στα Ίδια Κεφάλαια μέσω των Λοιπών Εισοδημάτων (OCI) και οι ζημίες θα πρέπει να αναγνωρίζονται στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων. Τα ψηφιακά νομίσματα έχουν απροσδιόριστη ωφέλιμη ζωή και δεν πρέπει να αποσβένονται. Διαπραγματεύονται σε ενεργές αγορές και θα μπορούσαν να αποτιμηθούν σε δίκαιη αξία, ωστόσο απευθείας στα Ίδια Κεφάλαια.

ACCOUNTANCY GREECE.31

Κανονιστική Συμμόρφωση: Tα λάθη των Διοικητικών Συμβουλίων ΓΕΡΆΣΙΜΟΣ ΚΟΥΝΆΔΗΣ

Senior Manager, Risk Advisory, Deloitte Ελλάδος

ς «Κανονιστική Συμμόρφωση» ορίζεται η προσαρμογή και λειτουργία ενός οργανισμού σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο. Αποτελεί το πλαίσιο λειτουργίας των οργανισμών, μέσω του οποίου διασφαλίζεται η τήρηση και εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας, των ρυθμιστικών κανόνων, οι οποίοι καθορίζονται από τις εκάστοτε εποπτικές αρχές και ενίοτε των βέλτιστων πρακτικών. Οι βασικές αρχές και αξίες που καθορίζονται στο πλαίσιο λειτουργίας της Κανονιστικής Συμμόρφωσης συνιστούν πρότυπα λειτουργίας των οργανισμών, τα οποία πρέπει να τηρούνται στο σύνολο της ιεραρχικής τους δομής, ξεκινώντας πάντοτε από την κορυφή (Διοι-

κητικό Συμβούλιο, διευθύνων σύμβουλος, επιτροπές και ανώτατα διοικητικά στελέχη). Μολονότι η συμμόρφωση αφορά το σύνολο του προσωπικού μέσα στον οργανισμό και πρέπει να γίνεται αντιληπτή ως ένα ολοκληρωμένο κομμάτι της επιχειρηματικής δραστηριότητας, είναι αποτελεσματικότερη στις περιπτώσεις όπου το Διοικητικό Συμβούλιο και η ηγεσία καθοδηγούν με το παράδειγμά τους. Στο πλαίσιο αυτό, η Κανονιστική Συμμόρφωση ενός οργανισμού αποτελεί φιλοσοφία και δέσμευση της διοίκησης και πρέπει να διοχετεύεται σε όλους τους εργαζόμενους ως πρότυπο εταιρικής κουλτούρας και μέτρο ενίσχυσης της εταιρικής ταυτότητας. Ο κίνδυνος από τη μη συμμόρφωση με

τη νομοθεσία και τις ρυθμιστικές αποφάσεις είναι τριπλός. Πρώτον, η μη συμμόρφωση (Non-Compliance with Laws and Regulations, NOCLAR) συνεπάγεται την επιβολή προστίμων από τις εποπτικές αρχές (οικονομικό κόστος / κίνδυνος). Δεύτερον, η αποτυχία συμμόρφωσης με τους νόμους και τους κανονισμούς ή τις βέλτιστες πρακτικές οδηγεί σε δυσφήμιση του οργανισμού (κίνδυνος φήμης) και, τρίτον, η μη συμμόρφωση ενδέχεται να επιφέρει προσωπική ευθύνη σε εργαζόμενους. Ενδεικτική για το κόστος της μη συμμόρφωσης είναι η τάση που παρατηρείται σε μεγάλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς να πραγματοποιούν προβλέψεις για πιθανά πρόστιμα ή για τη διαχείριση δικαστικών αγώνων,

Οι πέντε κατηγορίες σφαλμάτων Λαμβανομένων υπόψη των ως άνω, τα συνηθέστερα λάθη που γίνονται από τα διοικητικά συμβούλια σε σχέση με την επίβλεψη της συμμόρφωσης μπορούν να συνοψισθούν ως ακολούθως: 1. Η υπόθεση ότι το Διοικητικό Συμβούλιο δεν είναι υπεύθυνο να επιβλέπει την εταιρική κουλτούρα Τα διοικητικά συμβούλια θεωρούν συχνά την εταιρική κουλτούρα εκτός της αρμοδιότητάς τους και ιδιαιτέρως ασαφή

ώστε να αφιερώσουν την προσοχή τους σε αυτή. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο το Συμβούλιο Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης (Financial Reporting Council) προβλέπει την ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου για την εποπτεία της εταιρικής κουλτούρας στον Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης του 2016 (UK Corporate Governance Code 2016). Η εταιρική κουλτούρα και η συμπεριφορά (conduct) αποτελούν βασικές συνιστώσες της συμμόρφωσης. Στο πλαίσιο αυτό, υφίστανται διάφοροι τρόποι μέσω των οποίων τα διοικητικά συμβούλια δύνανται να επιβλέπουν την εταιρική κουλτούρα. Ενδεικτικά, τα διοικητικά συμβούλια μπορούν να επισκοπούν τις έρευνες εμπλοκής των εργα-

2. Διαχωρισμός της συμμόρφωσης από τη στρατηγική (αντιμετώπιση της συμμόρφωσης ως εργασία ρουτίνας) Τα διοικητικά συμβούλια είναι ιδιαίτερα απασχολημένα και, ως εκ τούτου, η επίβλεψη της συμμόρφωσης δύναται να θεωρηθεί ως απόσπαση της προσοχής από την «πραγματική εργασία» του Διοικητικού Συμβουλίου ή ως διοικητικός φόρτος. Στο πλαίσιο αυτό, τα διοικητικά συμβούλια είναι πιθανό να εγκρίνουν ένα Πρόγραμμα Συμμόρφωσης (Compliance Program) χωρίς να το θεωρήσουν κομμάτι της στρατηγικής του οργανισμού. Ο διαχωρισμός της

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

που μπορεί να προκύψουν ως αποτέλεσμα μη τήρησης της νομοθεσίας εκ μέρους των οργανισμών.

ζομένων (employee engagement surveys) ή έρευνες σχετικά με την επιχειρησιακή κουλτούρα (organizational culture surveys) που αποκαλύπτουν «τη διάθεση της βάσης» («tone at the bottom»). Τέτοιου είδους μετρήσεις συνιστούν έναν αρκούντως χρήσιμο τρόπο αξιολόγησης της επιχείρησης, με τον προϊστάμενο Κανονιστικής Συμμόρφωσης να μοιράζεται τα βασικά σημεία των ως άνω ερευνών και των σχεδίων δράσης με το Διοικητικό Συμβούλιο. Επίσης, τα διοικητικά συμβούλια μπορούν να διασφαλίζουν ότι οι αναφορές ανοικτής γραμμής επικοινωνίας (hotline reports) που παραλαμβάνουν δεν έχουν τύχει επεξεργασίας, ώστε να μπορούν να αναζητήσουν διάφορες διοικητικές αδυναμίες. Αν η Επιτροπή Ελέγχου, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις παρακολουθεί τις προαναφερθείσες αναφορές, εξετάζει μόνο τα παράπονα σχετικά με λογιστικά θέματα, τότε μπορεί να αγνοηθούν άλλα σημαντικά θέματα. Τα διοικητικά συμβούλια παρατηρούν τη συνολική εικόνα και είναι σε θέση να εντοπίσουν μορφές δραστηριότητας ή παραπόνων που ενδεχομένως υποδεικνύουν έναν μεγαλύτερο κίνδυνο ή τομέα συμμόρφωσης που χρειάζεται να αντιμετωπιστεί.

ACCOUNTANCY GREECE.31

συμμόρφωσης από τη στρατηγική δύναται να οδηγήσει στη διαμόρφωση νοοτροπίας ρουτίνας ως προς τη συμμόρφωση. Ένα Πρόγραμμα Συμμόρφωσης, το οποίο συνδέεται στενά με στρατηγικούς στόχους και βασικούς τομείς κινδύνου, μπορεί να διαφοροποιήσει έναν οργανισμό και να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πελατών προς αυτόν, αποτελώντας ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ειδικά για τις επιχειρήσεις που ανήκουν σε τομείς δραστηριότητας με υψηλό βαθμό ρύθμισης (π.χ. χρηματοπιστωτικός τομέας). Ωστόσο, η προαναφερθείσα προσέγγιση μπορεί να υλοποιηθεί μόνον υπό την προϋπόθεση ότι οι δραστηριότητες συμμόρφωσης ενός οργανισμού αντιμετωπίζονται ως επιχειρηματικά ζητήματα και η συμμόρφωση είναι πραγματικά ενσωματωμένη και αναπόσπαστη για την επιχείρηση, χωρίς να θεωρείται ως εργασία ρουτίνας (check-the-box exercise). 3. Υποβάθμιση του ηγετικού ρόλου του Διοικητικού Συμβουλίου σε θέματα συμμόρφωσης Τα διοικητικά συμβούλια συχνά υποτιμούν τη δική τους δύναμη και επιρροή κατά την επίβλεψη της συμμόρφωσης των οργανισμών. Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό αν αναλογισθεί κανείς τα μηνύματα που εκπέμπονται στην επιχείρηση όταν, επί παραδείγματι, το Διοικητικό Συμβούλιο δαπανά μόλις εξήντα λεπτά τον χρόνο για να εξετάσει την Έκθεση Συμμόρφωσης. Ή ποια επιρροή μπορεί να έχει ο προϊστάμενος Κανονιστικής Συμμόρφωσης εάν δεν

διαθέτει απευθείας πρόσβαση στο Διοικητικό Συμβούλιο. Τέτοιου είδους αποφάσεις δίδουν ξεκάθαρα τον τόνο. Ομοίως, εάν η σχέση μεταξύ του Διοικητικού Συμβουλίου και της διοίκησης –ή, ειδικότερα, του προέδρου της αντίστοιχης Επιτροπής και του προϊσταμένου Κανονιστικής Συμμόρφωσης– δεν λειτουργεί ομαλά σε σχέση με τη ροή πληροφοριών ή την αξιοπιστία της στρατηγικής συμμόρφωσης, του προγράμματος και της υποβολής εκθέσεων, τότε τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου πρέπει να αναλάβουν άλλου είδους δράση, με σκοπό να αποσαφηνίσουν τις ροές πληροφοριών. Τα σύγχρονα διοικητικά συμβούλια συμμετέχουν ενεργά στη συμμόρφωση. Συγκεκριμένα, πέραν της εξέτασης των αναφορών, παρέχουν, επίσης, στον προϊστάμενο Συμμόρφωσης τη δυνατότητα να απευθύνεται απευθείας στο Διοικητικό Συμβούλιο ή, επί παραδείγματι, στην Επιτροπή Ελέγχου, συμβάλλοντας στην προβολή του προϊστάμενου Κανονιστικής Συμμόρφωσης και εξασφαλίζοντάς του τους απαραίτητους πόρους. Επιπρόσθετα, τα διοικητικά συμβούλια δύνανται να ζητήσουν να διερευνήσουν τη συγκριτική αξιολόγηση (benchmarking) της Κανονιστικής Συμμόρφωσης, δηλαδή τι πράττει στον τομέα αυτόν ο ανταγωνισμός. Επιβάλλεται, επίσης, να υφίσταται μια «βαλβίδα διαφυγής», η οποία να επιτρέπει την παραπομπή κρίσιμων ζητημάτων απευθείας στο Διοικητικό Συμβούλιο ή σε επιτροπή του. Ο καθορισμός των συμβά-

ντων για τα οποία πρέπει να ενημερωθεί το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να αποτελέσει χρήσιμη άσκηση για την εξασφάλιση αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ του Διοικητικού Συμβουλίου και της Λειτουργίας Κανονιστικής Συμμόρφωσης. Στο πλαίσιο του ηγετικού του ρόλου αναφορικά με την κουλτούρα και τη συμπεριφορά (conduct) της επιχείρησης, το ίδιο το Διοικητικό Συμβούλιο δύναται να συμμετάσχει στο πρόγραμμα κατάρτισης για τη συμμόρφωση και μέλη του μπορούν να μιλήσουν στο προσωπικό που συμμετέχει σε εκπαιδευτικά προγράμματα για να υπογραμμίσουν τη σημασία του έργου που επιτελούν. Τέτοιου είδους ενέργειες καταδεικνύουν ότι το Διοικητικό Συμβούλιο λαμβάνει σοβαρά υπόψη τη συμμόρφωση και επιθυμεί να τη λάβει σοβαρά υπόψη και η διοίκηση. 4. Έλλειψη σαφήνειας για τους ρόλους και τις αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου και των επιτροπών του Ουκ ολίγες φορές εγείρεται το ερώτημα σχετικά με την οργανογραμματική ένταξη του Τμήματος Κανονιστικής Συμμόρφωσης στη δομή της επιχείρησης και τη γραμμή αναφοράς του προϊστάμενου Κανονιστικής Συμμόρφωσης. Συχνά, η Επιτροπή Ελέγχου αναλαμβάνει την επίβλεψη της συμμόρφωσης. Πράγματι, το προαναφερθέν καθήκον της Επιτροπής Ελέγχου προβλέπεται στα πρότυπα εταιρικής διακυβέρνησης που αναφέρονται στο Εγχειρίδιο Εταιρει-

5. Αγνόηση της διαχείρισης κινδύνου των τρίτων μερών Το Διοικητικό Συμβούλιο ενδέχεται να μην κατανοεί το εύρος και το βάθος του εξωγενούς κινδύνου συμμόρφωσης που αντιμετωπίζει η επιχείρηση από τις ενέργειες τρίτων προς εκείνη μερών, ήτοι συνεργατών και προμηθευτών της. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι έρευνα της Thomson Reuters διαπίστωσε ότι μόνο το 62% των οργανισμών διεξάγει έλεγχο δέουσας επιμέλειας (due diligence) στους προμηθευτές, τους διανομείς και τα τρίτα μέρη. Αν η επίβλεψη της συμμόρφωσης από το Διοικητικό Συμβούλιο εξαντλείται εντός του οργανισμού, τα μέλη του πιθανώς να βρεθούν προ δυσάρεστης έκπληξης όταν ανακύψει πρόβλημα με υπαιτιότητα τρίτου μέρους. Ο κίνδυνος συμμόρφωσης αυξάνεται σημαντικά όταν τα τρίτα μέρη δεν ελέγχονται διεξοδικά, δεν εκπαιδεύονται στην εταιρική κουλτούρα και τις πολιτικές της εταιρείας και δεν επιβλέπονται. Καθίσταται, λοιπόν, εύκολα αντιληπτό ότι η διεξαγωγή διεξοδικής δέουσας επιμέλειας στα τρίτα μέρη συμβάλλει καθοριστικά στον μετριασμό των επιπτώσεων στη φήμη, στον χρηματοοικονομικό κίνδυνο και στην ασφάλεια των δεδομένων. Καταληκτικές παρατηρήσεις Λαμβάνοντας υπόψη ότι ολοένα και ευρύτερο φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων τείνει να αποτελέσει αντικείμενο κανονιστικών ρυθμίσεων (ολοένα και πιο

εξειδικευμένων και λεπτομερών), τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση) επίπεδο, για την τήρηση των οποίων θεσπίζονται αντίστοιχες εποπτικές αρχές, το σύγχρονο κανονιστικό περιβάλλον εντός του οποίου καλούνται να επιχειρήσουν οι οργανισμοί έχει σημαντική επίπτωση στις λειτουργίες, στο προσωπικό τους και στα οικονομικά τους μεγέθη, με την ηγεσία, την εταιρική διακυβέρνηση και την εταιρική κουλτούρα να είναι τα πιο βασικά συστατικά προσαρμογής των οργανισμών. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η ρύθμιση του Ελληνικού Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης για τις Εισηγμένες Εταιρείες (Οκτώβριος 2013), ο οποίος τοποθετεί τη διασφάλιση ύπαρξης αποτελεσματικής διαδικασίας Κανονιστικής Συμμόρφωσης της εταιρείας στις κύριες, μη εκχωρητέες αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου. Συνεπώς, η τροπή της Κανονιστικής Συμμόρφωσης, από άσκηση ρουτίνας και διοικητικό «βαρίδι» σε αναπόσπαστο μέρος της επιχειρησιακής στρατηγικής, συνιστά ζήτημα «τόνου στην κορυφή» («tone at the top»). Η εφαρμογή των κατάλληλων κανόνων και διαδικασιών, οι οποίοι καθορίζονται στο πλαίσιο της Κανονιστικής Συμμόρφωσης, διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του οργανισμού μέσω της νομιμότητας, την προστασία του τελικού πελάτη/καταναλωτή, την αποκατάσταση αξιόπιστων πελατειακών σχέσεων, καθώς και την προστασία της φήμης και της φερεγγυότητας του οργανισμού.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ών Εισηγμένων στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (New York Stock Exchange Listed Company Manual, 303A.07 Audit Committee Additional Requirements). Ωστόσο, η Επιτροπή Ελέγχου συχνά κατακλύζεται από ζητήματα που εκτείνονται από τη διαχείριση επιχειρηματικών κινδύνων έως και των κινδύνων στον κυβερνοχώρο. Ελλείψει αυτοτελούς Επιτροπής Συμμόρφωσης, τα διοικητικά συμβούλια πρέπει να αναπτύξουν τον βέλτιστο τρόπο διαχείρισης της συμμόρφωσης, αφιερώνοντας στην τελευταία τον χρόνο που χρειάζεται. Επιπρόσθετα, εξέχοντα ρόλο στη συμμόρφωση ενός οργανισμού δύναται να διαδραματίσει και η Επιτροπή Αποδοχών, ιδίως ως προς την επανεξέταση των κινήτρων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν κίνδυνο συμμόρφωσης ή να συνδέσουν τις αποδοχές των ανώτερων στελεχών με τα αποτελέσματα της συμμόρφωσης. Στο πλαίσιο αυτό, η κοινή συνεδρίαση των επιτροπών Ελέγχου και Αποδοχών, μία φορά ετησίως, με σκοπό να συζητηθεί ο κίνδυνος συμμόρφωσης, συνιστά μια αναδυόμενη βέλτιστη πρακτική. Το να ενημερώνει περιστασιακά ο προϊστάμενος Ανθρώπινου Δυναμικού την Επιτροπή Ελέγχου και ο προϊστάμενος Κανονιστικής Συμμόρφωσης την Επιτροπή Αποδοχών μπορεί, επίσης, να συμβάλει στο να διατηρηθεί υψηλό το ενδιαφέρον του Διοικητικού Συμβουλίου για τα θέματα που άπτονται της συμμόρφωσης του οργανισμού.

ACCOUNTANCY GREECE.31

Καλύτερη διαχείριση κινδύνου: είναι ζήτημα επιβίωσης RODNEY IRWIN

Διευθύνων σύμβουλος για τον Επαναπροσδιορισμό της Αξίας και της Εκπαίδευσης του Παγκόσμιου Επιχειρηματικού Συμβουλίου για την Αειφόρο Ανάπτυξη (World Business Council for Sustainable Development)

άθε άνθρωπος είναι προγραμματισμένος διαχειριστής κινδύνου. Μέσα από τα φυσικά αγωνιστικά ή πτητικά ένστικτα, το σώμα μας απελευθερώνει ορμόνες και χημικά ερεθίσματα για την αντιμετώπιση επικίνδυνων καταστάσεων. Αλλά αν δεν διαθέτουμε όλες τις πληροφορίες, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε σωστά τους επικείμενους κινδύνους. Και σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι πολύ πιθανότερο να τραυματιστούμε. Σε ένα πολύ βασικό επίπεδο, το ίδιο ισχύει και για τις επιχειρήσεις. Η Διαχείριση Επιχειρηματικού Κινδύνου (Enterprise Risk Management, ERM) αποτελεί απαίτηση συμμόρφωσης στις περισσότερες χώρες και είναι κάτι που όλες οι εταιρείες πρέπει να κάνουν καλά για να είναι κερδοφόρες, επιτυχείς –ή έστω για να επιβιώσουν. Κάθε εταιρεία επιθυμεί να κατανοεί τους ενδεχόμενους κινδύνους και να χρησιμοποιήσει επικαιροποιημένο τρόπο λήψης αποφάσεων για να ανταποκριθεί σε αυτούς, εκμεταλλευόμενη ταυτόχρονα τις σημαντικότερες ευκαιρίες ανάπτυξης και εξέλιξης στην πορεία της, οικοδομώντας ανθεκτικότητα και προετοιμαζόμενη για το μέλλον. Για πολλούς κινδύνους, όπως εκείνοι που σχετίζονται με λειτουργίες ή στρατηγικές μάρκετινγκ, οι εταιρείες είναι έμπειρες στο

να προβλέπουν, να κατανοούν και να προετοιμάζονται για την έκθεσή τους στους κινδύνους αυτούς. Αλλά για άλλους κινδύνους, όπως οι αναδυόμενοι κίνδυνοι που σχετίζονται με ζητήματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά (ESG), οι επιχειρήσεις είναι λιγότερο εξοπλισμένες –γεγονός που γίνεται σοβαρότατο παγκοσμίως. Πριν από δέκα χρόνια, οι κορυφαίοι παγκόσμιοι κίνδυνοι από πλευράς επιπτώσεων περιλάμβαναν μόνο έναν κίνδυνο που σχετιζόταν με ζητήματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά (ESG). Σήμερα, όμως, οι κίνδυνοι που σχετίζονται με ζητήματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά (ESG) αντιπροσωπεύουν τέσσερις από τους πέντε κορυφαίους κινδύνους όσον αφορά τον αντίκτυπο, σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιων Κινδύνων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (World Economic Forum’s Global Risks Report). Ιστορικά, οι εταιρείες δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν σωστά αυτά τα είδη κινδύνων. Δεδομένης αυτής της γρήγορης αλλαγής στη θεώρηση του κινδύνου, πολλές εταιρείες δεν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν τον ρυθμό των εξελίξεων. Το γεγονός αυτό αποτελεί πρόβλημα, διότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει παγκοσμίως αποδεκτός τρόπος βάσει του οποίου οι επιχειρήσεις εντοπίζουν,

ΜΕΤΆΦΡΑΣΗ: ΜΑΡΊΑ ΤΥΡΟΒΟΛΆ, ΓΡΑΦΕΊΟ ΔΙΕΘΝΏΝ ΣΧΈΣΕΩΝ ΣΟΕΛ

κατανοούν και διαχειρίζονται κινδύνους που σχετίζονται με ζητήματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά (ESG). Αυτό είναι απαραίτητο να αλλάξει. Δεν μπορούμε πλέον να αρνηθούμε ότι η αειφορία και οι προκλήσεις των κινδύνων που σχετίζονται με ζητήματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά (ESG) εισέρχονται στην καθημερινή επιχειρηματική πραγματικότητα. Η διαχείριση κινδύνων είναι ένα επάγγελμα που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μια διαδικασία και η νέα εργασία του Παγκόσμιου Επιχειρηματικού Συμβουλίου για την Αειφόρο Ανάπτυξη (WBCSD) και της Επιτροπής Οργανισμών Χορηγιών της Treadway (COSO) στοχεύει να παρουσιάσει τις κοινότητες κινδύνου και βιωσιμότητας. Οι κίνδυνοι ESG μπορούν κάλλιστα να ενταχθούν σε αυτή τη διαδικασία. Μαζί, σε μια ιστορική συνεργασία, οι δύο οργανισμοί συνέταξαν την πρώτη καθοδήγηση για την «Εφαρμογή της διαχείρισης επιχειρηματικών κινδύνων σε περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και κυβερνητικούς κινδύνους», με σκοπό να βοηθήσουν τους οργανισμούς, σε παγκόσμιο επίπεδο, να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη επικράτηση και σοβαρότητα των κινδύνων που σχετίζονται με ζητήματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά (ESG), από

Ως εκ τούτου, τόσο η WBCSD όσο και η COSO πιστεύουν ότι η καλύτερη διαχείριση των επιχειρηματικών κινδύνων και η λήψη αποφάσεων θα ανατρέψουν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα για να ανταμείψουν τις πιο βιώσιμες εταιρείες, μετακινώντας τις ροές κατανομής κεφαλαίων προς εκείνες τις εταιρείες που διαχειρίζονται όλους τους κινδύνους τους –από τους χρηματοοικονομικούς μέχρι τους κοινωνικούς και τους περιβαλλοντικούς. Η ιδέα δεν είναι να ασκηθεί πίεση σε εκείνους που είναι υπεύθυνοι διαχείρισης κινδύνου, αλλά να ενισχυθούν και να εκπαιδευτούν. Οι επιχειρήσεις πρέπει να γνωρίζουν όλους τους πιθανούς κινδύνους που σχετίζονται με ζητήματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά (ESG) και πρέπει να κάνουν περισσότερα για να φέρουν αυτούς τους κινδύνους στην επιφάνεια και σε συζήτηση. Όταν οι επιχειρήσεις, οι επενδυτές και άλλοι οργανισμοί κατανοούν πλήρως τους κινδύνους τους, έχουν τη δύναμη να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις. Έχοντας όλες τις πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών σχετικά με τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και διακυβερνητικούς κινδύνους, θα βοηθήσουν τους οργανισμούς να βελτιώσουν τα προφίλ διαχείρισης κινδύνου που κατέχουν. Η WBCSD και η COSO επιδιώκουν δημόσια σχόλια σχετικά με την καθοδήγηση για την «Εφαρμογή της διαχείρισης επιχειρηματικών κινδύνων σε περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και κυβερνητικούς κινδύνους» έως την 30ή Ιουνίου 2018, για να εξασφαλιστεί η εκπροσώπηση της επιχειρηματικής και κανονιστικής κοινότητας στην τελική

έκδοση. Αυτή είναι μια ευκαιρία συμβολής στην προώθηση θετικής αλλαγής στο πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης, ώστε ο αντίκτυπος να είναι τεράστιος στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Η διαχείριση των κινδύνων δεν ήταν ποτέ μόνο θέμα συμμόρφωσης. Η διαχείριση κινδύνων είναι θέμα ορθής επιχειρηματικότητας και, σε βασικό ανθρώπινο επίπεδο, είναι θέμα επιβίωσης. Ο Rodney Irwin είναι ο διευθύνων σύμβουλος για τον Επαναπροσδιορισμό της Αξίας και της Εκπαίδευσης στο Παγκόσμιο Επιχειρηματικό Συμβούλιο για την Αειφόρο Ανάπτυξη (World Business Council for Sustainable Development). Σε αυτό τον ρόλο, ο Rodney είναι υπεύθυνος για ένα χαρτοφυλάκιο σχεδίων που αποσκοπούν στην προώθηση της διαχείρισης κινδύνων, της αναφοράς, της διασφάλισης και της μέτρησης και αποτίμησης του φυσικού και κοινωνικού κεφαλαίου. Επιπλέον, είναι διευθυντής του προγράμματος Leadership του WBCSD και καθοδηγεί την εργασία του WBCSD στην εκπαίδευση, ενώ παράλληλα διαχειρίζεται τη σχέση με τους εκπαιδευτικούς συνεργάτες του WBCSD. Είναι κάτοχος πτυχίου στα οικονομικά, μεταπτυχιακού διπλώματος (master’s degree) στη διοίκηση επιχειρήσεων και διδακτορικού τίτλου στο ISM στο Παρίσι, όπου διερεύνησε τη συγκριτική εταιρική διακυβέρνηση και την αλληλεξάρτησή της με τη λήψη δεοντολογικών αποφάσεων και την υποβολή εκθέσεων. Ο Rodney έχει επίσης μάστερ στην ηγεσία της αειφορίας από το Πανεπιστήμιο του Cambridge. Επαγγελματικά είναι μέλος του Ινστιτούτου Ορκωτών Λογιστών στην Ιρλανδία, πιστοποιημένος ελεγκτής σε θέματα απάτης, πιστοποιημένος επαγγελματίας σε θέματα συμμόρφωσης και δεοντολογίας και ειδικευμένο μέλος του Ινστιτούτου Διαχείρισης Κινδύνων του Ηνωμένου Βασιλείου.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ακραία καιρικά φαινόμενα έως ανακλήσεις ασφάλειας προϊόντων. Το σχέδιο καθοδήγησης λαμβάνει τις 20 αρχές του αναθεωρημένου πλαισίου COSO ERM και τις οργανώνει σε επτά ενότητες για την αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με ζητήματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά (ESG). Αυτό παρέχει μια πρακτική διαδικασία στις επιχειρήσεις, ώστε να αφομοιώσουν καλύτερα αυτά τα ζητήματα. Ξεκινά με τη δημιουργία διαρθρώσεων και διαδικασιών διακυβέρνησης και συνεχίζει να κινείται μέσω των δραστηριοτήτων του ERM για τον εντοπισμό, την αξιολόγηση, την ανταπόκριση, την αναθεώρηση και την ενημέρωση για τους κινδύνους, διατηρώντας παράλληλα μια οπτική επαφή με το επιχειρηματικό πλαίσιο και τη στρατηγική η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο. Σήμερα, σχεδόν το 70% των εταιρειών παγκοσμίως χρησιμοποιεί το αρχικό πλαίσιο COSO για τη Διαχείριση Επιχειρηματικών Κινδύνων, οπότε η συμπλήρωσή του με ένα πλαίσιο για την κατανόηση και τη διαχείριση των κινδύνων που σχετίζονται με ζητήματα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά (ESG) αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου. Θα είναι επίσης σχετικά εύκολο για τις επιχειρήσεις να κάνουν το βήμα αυτό, δεδομένου ότι θα είναι επωφελές για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Εταιρείες που καταλαβαίνουν και διαχειρίζονται τους κινδύνους τους πολύ καλύτερα στην παγκόσμια οικονομία και στις έδρες τους, σε πολλές περιπτώσεις προσελκύουν καλύτερους εργαζόμενους και καλύτερες επενδύσεις, οι οποίες συχνά μεταφράζονται σε ανάπτυξη και βιώσιμη επιτυχία.

ACCOUNTANCY GREECE.31

Outplacement: Επαγγελματικό αδιέξοδο ή σταυροδρόμι ευκαιριών; ΓΕΩΡΓΊΑ ΚΑΛΕΜΊΔΟΥ

Διευθύντρια, Τμήμα Υπηρεσιών Ανθρώπινου Δυναμικού, KPMG

υχνά ακούμε από στελέχη: «Τι ακριβώς είναι τα προγράμματα επαγγελματικής αποκατάστασης; Πώς μπορεί να βοηθήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα κάποιον και μάλιστα όταν είναι έμπειρο στέλεχος, που εδώ και χρόνια δραστηριοποιείται στην αγορά εργασίας;» Τέτοιοι «προβληματισμοί» αποτελούν μια πολύ καλή βάση για να εξηγήσουμε πώς η KPMG υποστηρίζει 25 και πλέον χρόνια εταιρείες και εργαζόμενους μέσα από ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο υπηρεσιών και αποτελεί τον καταλληλότερο συνεργάτη: α) Κάθε εταιρείας που αποφασίζει τη λήξη συνεργασίας με έναν ή και περισσότερους εργαζόμενους, υποστηρίζοντάς την στη διαμόρφωση των κατάλληλων προγραμμάτων για τα άτομα αυτά, καθώς και στην εκπαίδευση των στελεχών τα οποία θα διαχειριστούν τόσο τους εργαζόμενους που απομακρύνονται όσο και την επικοινωνία της αλλαγής μέσα στην εταιρεία, ώστε να

γίνει με τρόπο που να επιφέρει τους μικρότερους δυνατούς κραδασμούς στη λειτουργία της. β) Κάθε εργαζομένου που βρίσκεται σε αυτό το «επαγγελματικό σταυροδρόμι», βοηθώντας τον να θέσει ρεαλιστικούς επαγγελματικούς στόχους και υποστηρίζοντάς τον στο μεταβατικό στάδιο μέχρι το επόμενο επαγγελματικό του βήμα. Υποστήριξη στην επιλογή του κατάλληλου προγράμματος και συμβουλευτική καριέρας Οι επαγγελματικές επιλογές ενός εργαζόμενου σε μετάβαση ποικίλλουν και μπορεί να αφορούν την αναζήτηση μίας αντίστοιχης θέσης εξαρτημένης εργασίας ή μια πιο ευέλικτη μορφή συνεργασίας με εργοδότη ή ακόμα τη διερεύνηση της πιθανότητας υλοποίησης μιας δικής του επιχειρηματικής ιδέας. Ακόμα, άτομα που βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση ενδιαφέρονται

να διερευνήσουν επαγγελματικές ευκαιρίες, καθώς και τρόπους να διαχειριστούν αποτελεσματικά το νέο κεφάλαιο της ζωής τους. Ανταποκρινόμενοι σε όλους αυτούς τους διαφορετικούς προβληματισμούς, εμείς στην KPMG έχουμε αναπτύξει και παρέχουμε μια σειρά προγραμμάτων που απαντούν στις ανάγκες των ατόμων αυτών (η τελική επιλογή μπορεί να περιλαμβάνει ένα ή και συνδυασμό των ακόλουθων): Επαγγελματική αποκατάσταση και συμβουλευτική καριέρας: Απευθύνεται σε στελέχη που επιθυμούν να συνεχίσουν την καριέρα τους σε ρόλους αντίστοιχους με αυτούς που είχαν μέχρι σήμερα. Ανάληψη επιχειρηματικής δράσης: Αφορά στελέχη με επιχειρηματικές ανησυχίες και παρέχει τεχνική εκπαίδευση στο σχεδιασμό μιας επιχειρηματικής ιδέας, καθώς και project management και συμβουλευτική υποστήριξη στην εφαρμογή της. Αναζήτηση εργασίας ως ελεύθερος

κατά τη συνεργασία μας, με εύστοχες παρατηρήσεις και feedback σε ό,τι αφορά το τι έπρεπε να βελτιώσω ή τι έπρεπε να προσέξω ... καθώς και πόσο καλά προετοιμασμένη έπρεπε να είμαι», δηλώνει χαρακτηριστικά σε ευχαριστήριο email συμμετέχουσα, μετά την ολοκλήρωση της συνεργασίας της με την KPMG.

Προετοιμασία, αναζήτηση, διαρκής υποστήριξη Ανάλογα με το πρόγραμμα επιλογής, ο κάθε συμμετέχοντας έχει τον δικό του προσωπικό σύμβουλο της KPMG, με τον οποίο συνεργάζεται συστηματικά και ο οποίος του παρέχει τεχνικές συμβουλές, καθοδήγηση, καθώς και ψυχολογική υποστήριξη, βοηθώντας τον έτσι να διαχειριστεί τα θέματα που ανακύπτουν στα διαφορετικά στάδια αναζήτησης της επόμενης επαγγελματικής του κίνησης: «Εκτίμησα την αμεσότητα και την ειλικρινή σχέση που δημιουργήθηκε

Στο τέλος... μια νέα αρχή! Οι συνεχείς προσπάθειες, τόσο της ομάδας της KPMG όσο και κάθε συμμετέχοντα ξεχωριστά, συμβάλλουν καταλυτικά στο να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, όποιο και αν είναι αυτό: μια νέα θέση εργασίας, το ξεκίνημα μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας, η έναρξη εργασίας ως ελεύθερος επαγγελματίας. Ο δρόμος προς το αποτέλεσμα βέβαια είναι δύσκολος και χρειάζεται πολλή υπομονή και προσήλωση: «...Πέρασα τόσα πολλά διαφορετικά και δύσκολα στάδια σε αυτό το νέο βήμα που έπρεπε να

KPMG: Αξιόπιστος συνεργάτης - η κατάλληλη επιλογή Δεδομένων των δυσκολιών της αγοράς, των περιορισμένων ευκαιριών εργασίας, των απαιτητικών διαδικασιών επιλογής, των πολλών υποψηφίων που ενδιαφέρονται για μία νέα θέση εργασίας, η διαδικασία ανεύρεσης της επόμενης, κατάλληλης για κάθε υποψήφιο, επαγγελματικής επιλογής γίνεται μια μεγάλη πρόκληση. Η KPMG αποτελεί εκείνον το συνεργάτη που έχει την εμπειρία, τη γνώση και τις διασυνδέσεις ώστε να υποστηρίξει κάθε εργαζόμενο –ανεξαρτήτως ειδικότητας, κλάδου που δραστηριοποιείται, διοικητικού επιπέδου, ετών προϋπηρεσίας– να κινηθεί ευέλικτα στην αγορά, ώστε να διερευνήσει τις επαγγελματικές εναλλακτικές που επιθυμεί και να κάνει τις σωστές κινήσεις στην καριέρα του.

κάνω στην καριέρα μου, και φυσικά οφείλω να αναγνωρίσω την πολύτιμη βοήθεια που έλαβα από τη συνεργασία μας» (ευχαριστήριο email συμμετέχοντα). Για μας, η ικανοποίηση έρχεται μέσα από κάθε επιτυχία των ανθρώπων που υποστηρίζουμε και τελικά μέσα από τα συμπεράσματά τους που «αναιρούν» τυχόν αρχικούς «προβληματισμούς»: «Όταν έλυσα τη συνεργασία μου με την εταιρεία μου και μου είπαν ότι θα ενταχθείς στο πρόγραμμα της KPMG όπου θα σε βοηθήσει να ... τοποθετηθείς όπως πρέπει στην αγορά για να εντοπίσεις πιο εύκολα την επόμενη εταιρεία με την οποία θα συνεργαστείς, σκέφτηκα μάλλον ουδέτερα και λίγο αρνητικά. Συγκεκριμένα σκέφτηκα πόσο ωραιοποιούν μια κατάσταση την οποία εγώ αξιολογούσα εξαιρετικά δύσκολη. Εννοείται ότι η αναζήτηση εργασίας στις μέρες μας είναι εξαιρετικά κοπιαστική και δύσκολη και μπορεί να συγκριθεί με εργασία απαιτητική πλήρους απασχόλησης... Η KPMG, με κύριο εκπρόσωπο της τη σύμβουλό μου, που ήταν στο πλάι μου συνέχεια, ήταν ο άνθρωπος που ... μου έδινε δύναμη να προσπαθήσω περισσότερο, ... που με βοήθησε να μη σταματήσω. Πάντα η συμβουλή της ήταν τόσο χρήσιμη αλλά και τόσο διακριτική, πάντα είχε τη σωστή άποψη» (απόσπασμα ευχαριστήριας επιστολής συμμετέχοντα). Το επιστέγασμα αυτών των προσπαθειών συνοψίζεται σε μια φράση που ακούμε συχνά από συμμετέχοντες στα προγράμματα: «Δεν περίμενα ότι η KPMG θα έπαιζε τελικά τόσο καθοριστικό ρόλο στη ζωή μου!»

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

επαγγελματίας: Στελέχη που επιθυμούν να γίνουν «εργοδότες» του εαυτού τους θα πάρουν μέσα από το πρόγραμμα αυτό τεχνικές γνώσεις και συμβουλευτική υποστήριξη στην έναρξη δραστηριότητας ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Ενίσχυση τεχνικών γνώσεων και επαγγελματικών δεξιοτήτων (reskilling): Αφορά άτομα που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν νέες γνώσεις, οι οποίες θα τους βοηθήσουν να αναζητήσουν θέσεις εργασίας σε διαφορετικούς τομείς και ειδικότητες από αυτές που είχαν μέχρι σήμερα. Υποστήριξη στη συνταξιοδότηση (retiring, not expiring): Απευθύνεται σε άτομα που πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν σύντομα και εστιάζει στο να τους βοηθήσει να σχεδιάσουν και να βάλουν σε εφαρμογή ενέργειες για τη διαχείριση της νέας φάσης της ζωής τους. Η συνεργασία με κάθε συμμετέχοντα ξεκινά με δομημένες συζητήσεις που γίνονται από έμπειρα στελέχη της ομάδας μας, μέσα από τις οποίες καθοδηγούνται να θέσουν τις επαγγελματικές τους προτεραιότητες και στη συνέχεια να επιλέξουν το πρόγραμμα που ανταποκρίνεται στους στόχους της καριέρας τους.

ACCOUNTANCY GREECE.31

σε ημέρες

Απώλειες για τη βιομηχανία PwC

➜ Ο κύκλος κεφαλαίου κίνησης (ΚΚΚ) στις βιομηχανικές εταιρείες παγκοσμίως έχει φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα της πενταετίας και παραμένει ψηλά σε σύγκριση με τους υπόλοιπους κλάδους ➜ Η μέση απόδοση των απασχολούμενων κεφαλαίων (ROCE) στον κλάδο της βιομηχανίας παγκοσμίως μειώθηκε κατά 5% μεταξύ 2012 και 2016 ➜ Ωστόσο, οι ελληνικές βιομηχανικές εταιρείες φαίνεται πως διαχειρίζονται λιγότερο αποδοτικά τα απασχολούμενα κεφάλαιά τους σε σχέση με τις βιομηχανικές εταιρείες παγκοσμίως κυρίως λόγω της κρίσης, παρόλο που τα τελευταία χρόνια παρατηρείται βελτίωση των δεικτών

πώλειες 177 δισ. δολαρίων σημειώνονται παγκοσμίως για τον κλάδο της βιομηχανίας λόγω μη αποδοτικής διαχείρισης του κεφαλαίου κίνησης. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της PwC, οι βιομηχανικές επιχειρήσεις παγκοσμίως χάνουν πολύτιμες πηγές ταμειακών διαθεσίμων που θα μπορούσαν να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη και στην καινοτομία, κυρίως λόγω της μη αποδοτικής διαχείρισης του κεφαλαίου κίνησης. Όπως αποκαλύπτει η έκθεση «Pressure on the Production Line», οι βιομηχανικές επιχειρήσεις το 2017 θα μπορούσαν να έχουν απελευθερώσει έως και 177 δισ. δολάρια ταμειακών διαθεσίμων απλά και μόνο βελτιώνοντας τη διαχείριση του κεφαλαίου κίνησής τους. Τα ευρήματα της παγκόσμιας έρευνας που πραγματοποίησε η PwC για τον κλάδο, και συγκεκριμένα τα ευρήματα που αφορούν την ευρωπαϊκή βιομηχανία, δείχνουν ότι η καλύτερη διαχείριση του κεφαλαίου κίνησης θα μπορούσε να απελευθερώσει συνολικά 26,5 δισ. ευρώ χρηματικών διαθεσίμων σε όλη την Ευρώπη.

Η ανάλυση αποκαλύπτει επίσης ένα πλήθος ανησυχητικών τάσεων για τον κλάδο και τους επενδυτές του, όπως είναι η σταθερή δυσκολία βελτίωσης της μέσης απόδοσης των απασχολούμενων κεφαλαίων (ROCE), η οποία έχει μειωθεί κατά 5%, από 8% το 2012 σε 7,6% το 2016. Και σε μια εποχή που οι παραγωγοί ανά τον κόσμο επωφελούνται από την άνθηση του παγκόσμιου εμπορίου, την τελευταία πενταετία οι επενδύσεις στον κλάδο της βιομηχανίας –σε όρους κεφαλαιουχικών δαπανών– έχουν συνεχίσει την καθοδική τους πορεία, θέτοντας σε κίνδυνο τη μελλοντική του επιτυχία. Όπως δείχνει η έκθεση, πολύ συχνά οι επιχειρήσεις του κλάδου δεν αξιοποιούν την πιο άμεσα διαθέσιμη λύση για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων: τη βελτίωση της διαχείρισης του κεφαλαίου κίνησης. Αυτή «θα έπρεπε να είναι η πρώτη λύση για τη χρηματοδότηση επενδύσεων, για παράδειγμα σε νέες τεχνολογίες, καθώς δεν απαιτεί πρόσβαση σε επιπρόσθετες πηγές εσόδων, ούτε ασκεί πίεση στις ταμειακές

ροές. Είναι σημαντικό να απελευθερωθούν αυτά τα κεφάλαια τώρα». Η εικόνα όμως των ελληνικών βιομηχανικών επιχειρήσεων δείχνει να αλλάζει, καθώς πλέον φαίνεται πως διαχειρίζονται και επενδύουν αποδοτικότερα τα απασχολούμενα κεφάλαιά τους σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ελλάδα (2010-2013), οι βιομηχανικές επιχειρήσεις αντιμετώπιζαν ζητήματα σχετικά με το κεφάλαιο κίνησης, καθώς οι ημέρες είσπραξης διευρύνθηκαν σημαντικά, η πτώση της ζήτησης αύξησε τα αποθέματα, ενώ οι ημέρες πίστωσης δεν αυξήθηκαν κατ’ αναλογία. Παρόλο που η τάση αυτή αντιστράφηκε τα τελευταία δύο χρόνια, λόγω της αναιμικής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, οι ελληνικές βιομηχανικές επιχειρήσεις εμφανίζουν ελλιπή διαχείριση κεφαλαίου κίνησης συγκριτικά με τον ξένο ανταγωνισμό. Ανταγωνιστικότητα, χρηματικά διαθέσιμα και κουλτούρα Σε σύγκριση με άλλους κλάδους, η συσχέ-

να, εάν επέφεραν βελτίωση στη διαχείρισή τους στα επίπεδα που προτείνει η μελέτη της PwC, θα εξοικονομούσαν πρόσθετα κεφάλαια. Με τον κλάδο να αναγνωρίζει παγκοσμίως την ανάγκη να κάνει περισσότερα για να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που προσφέρει η 4η βιομηχανική επανάσταση, για την εξασφάλιση ανταγωνιστικότητας και μακροπρόθεσμης σταθερότητας, η έλλειψη άμεσα διαθέσιμων πηγών χρηματικών διαθεσίμων μπορεί να αποδειχτεί σημαντικό εμπόδιο. Ο Daniel Windaus, Partner στον τομέα Διαχείρισης Κεφαλαίου Κίνησης του παγκοσμίου δικτύου της PwC και συντάκτης της έκθεσης, εξηγεί πως η επικέντρωση στη διαχείριση κεφαλαίου κίνησης μπορεί να δώσει στον κλάδο τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει έξυπνες στρατηγικές επενδύσεις σε θέματα digital connectivity και δεξιότητες, όπως είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ). Αυτές οι επενδύσεις μπορούν να δώσουν ώθηση στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων του κλάδου σε παγκόσμια κλίμακα και να εξασφαλίσουν τη μελλοντική τους εξέλιξη και επιτυχία: «Όπως φαίνεται από τη μελέτη της PwC, η μεγαλύτερη επικέντρωση της διοίκησης στην είσπραξη των απαιτήσεων και η αυξημένη πειθαρχία στη διαχείριση των αποθεμάτων θα μπορούσε να εξασφαλίσει τα ανα-

γκαία χρηματικά διαθέσιμα για επενδύσεις». Για τον Δημήτρη Παπακανέλλου, Director στον τομέα Βιομηχανίας των Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της PwC Ελλάδας, αυτό αποτελεί μια ανησυχητική τάση, ιδιαίτερα καθώς για πολλές βιομηχανικές επιχειρήσεις είναι επιτακτική ανάγκη να επενδύσουν σε νέες τεχνολογίες για να ενισχύσουν τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητά τους. «Η έξοδος από την κρίση θα ανακουφίσει λίγο την πίεση στο κεφάλαιο κίνησης των βιομηχανικών επιχειρήσεων. Όσο όμως εταιρείες zombies παραμένουν στο συναλλακτικό κύκλωμα, θα απομυζούν πόρους και ζήτηση από τις υπόλοιπες. Ανεξάρτητα όμως από τις εξωτερικές συνθήκες, η βελτίωση της διαχείρισης του κεφαλαίου κίνησης γεννά σημαντικό όφελος ρευστότητας. Όμως, για τη διασφάλιση του όποιου οφέλους, αυτό που πραγματικά είναι απαραίτητο σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα είναι η δημιουργία μιας συνολικής κουλτούρας διαχείρισης του κεφαλαίου κίνησης που ξεπερνά τη χρηματοοικονομική λειτουργία και καθορίζει συμπεριφορές συνολικά σε όλες τις λειτουργίες της επιχείρησης. Για εμάς, η αξιοποίηση αυτής της ευκαιρίας για μεταμόρφωση της διαχείρισης του κεφαλαίου κίνησης και η μελλοντική επιτυχία της βιομηχανίας δεν πρέπει να αποτελεί επιλογή, αλλά επιτακτική ανάγκη».

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

τιση μεταξύ κεφαλαίου κίνησης, αποδόσεων και επενδύσεων είναι συνήθως ιδιαίτερα ισχυρή στις βιομηχανικές επιχειρήσεις. Τα ευρήματα της έκθεσης όμως δείχνουν ότι αυτό δεν ισχύει πάντα. Η διαδεδομένη αντίληψη ότι η αδυναμία βελτίωσης της διαχείρισης κεφαλαίου κίνησης οφείλεται μόνο στη διαχείριση των αποθεμάτων είναι μια πλάνη. Αντίθετα, στην έκθεση της PwC επισημαίνεται μια συνεχής επιβράδυνση στην είσπραξη των εμπορικών απαιτήσεων, με τη μέση περίοδο είσπραξης απαιτήσεων να βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα της πενταετίας. Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα της παροχής γενναιόδωρων πιστωτικών όρων προς τους πελάτες ή της υιοθέτησης μιας προσέγγισης όχι πολύ αυστηρής στην είσπραξη των απαιτήσεων, σε σύγκριση με τους άλλους κλάδους. Η παγκόσμια βιομηχανία εμφανίζεται πολύ πιο αποτελεσματική στην τακτοποίηση των πληρωμών της σε σύγκριση με την ελληνική, αφού το 2015 οι ελληνικές επιχειρήσεις εισέπρατταν αργότερα, κατά μέσο, όρο από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό και κρατούσαν αποθέματα 38% υψηλότερα. Εάν οι ελληνικές βιομηχανικές επιχειρήσεις βρίσκονταν στο μέσο σημερινό παγκόσμιο επίπεδο αποτελεσματικότητας, θα εξοικονομούσαν σε μετρητά αυξάνοντας τη λειτουργική τους κερδοφορία. Ταυτόχρο-

ACCOUNTANCY GREECE.31

Η έρευνα του IFIAR (2017) για την ελεγκτική ποιότητα ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΕΡΤΖΕΛΕΤΟΣ

Ορκωτός ελεγκτής λογιστής, ποιοτικός έλεγχος ΣΟΕΛ

τις 20 Μαρτίου 2018 η Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (ΕΛΤΕ) ανακοίνωσε την ετήσια έρευνα έτους 2017 του International Forum of Independent Audit Regulators (εφεξής IFIAR) αναφορικά με τα ευρήματα των μελών του που προέκυψαν από τους ποιοτικούς ελέγχους στα ελεγκτικά έργα που εκτελέστηκαν από τις ελεγκτικές εταιρείες που συνδέονται με έξι διεθνή ελεγκτικά δίκτυα (εφεξής GPPC networks). Στη σχετική έρευνα συγκεντρώθηκαν τα αποτελέσματα από 42 μέλη του IFIAR (μια αναφορά επιθεώρησης ανά ελεγκτική εταιρεία για κάθε μέλος). Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η παρουσίαση επιμέρους σημείων της έρευνας. Ωστόσο, συστήνεται ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης, για εμπεριστατωμένη ενημέρωσή του, να ανατρέξει στο πρωτογενές κείμενο της σχετικής έρευνας. Η έρευνα δεν είναι αποτέλεσμα εμπειρικής μελέτης των αλλαγών στην ποιότητα ελέγχου αλλά είναι χρήσιμη στον καθορισμό των γενικών τάσεων. Η διεθνώς επικρατούσα άποψη πολλών συμφεροντούχων (stakeholders) είναι ότι η αξιολόγηση των παραγόντων ποιότητας ελέγχου δεν πραγματοποιείται απαραίτητα μέσω μέτρων επίδοσης αλλά κυρίως μέσω ενδείξεων. Επιπρόσθετα, η έρευνα δεν εξετάζει τη σοβαρότητα των ευρημάτων, ούτε τα

ευρήματα έχουν ποσοτικοποιηθεί. Ως εκ τούτου, το IFIAR διευκρινίζει ότι τα ευρήματα δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη ότι οι οικονομικές καταστάσεις περιέχουν ουσιώδη σφάλματα. Στο παρόν άρθρο ακολουθείται η ίδια δομή παρουσίασης, δηλαδή τα ευρήματα διαχωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: α) Αναθέσεις ελέγχου σε εισηγμένες οντότητες (εφεξής Listed PIEs) και τα συστηματικά σημαντικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (εφεξής SIFIs), ανεξάρτητα αν είναι εισηγμένα ή όχι. Τα ευρήματα σε κονδύλια ή γνωστοποιήσεις των οικονομικών καταστάσεων αφορούν ανεπάρκειες που προέρχονται είτε από το γεγονός ότι ο ελεγκτής δεν απέκτησε επαρκή ελεγκτικά τεκμήρια να υποστηρίξει την επαγγελματική του γνώμη είτε απέτυχε να εντοπίσει ή να αντιδράσει σε ένα ουσιώδες ή πιθανό ουσιώδες σφάλμα στην εφαρμογή μιας γενικά αποδεκτής λογιστικής αρχής. Για λοιπά θέματα, η ανεπάρκεια συνιστά παρέκκλιση από τα ελεγκτικά πρότυπα, συμπεριλαμβανομένων των δικλίδων ποιότητας, των απαιτήσεων δεοντολογίας και ανεξαρτησίας που είχαν ή πιθανόν να είχαν επίδραση στην ποιότητα ελέγχου λόγω της σημαντικότητας ή της συστημικής φύσης της παρέκκλισης. β) Δικλείδες ποιότητας των ελεγκτικών

εταιρειών. Τα ευρήματα σχετίζονται με τις πολιτικές και διαδικασίες που χρησιμοποιούνται σε επίπεδο ελεγκτικής εταιρείας παρά με την εργασία σε αναθέσεις ελέγχου. Ι) Αποτελέσματα ποιοτικού ελέγχου στις δικλίδες ποιότητας των ελεγκτικών εταιρειών Οι κατηγορίες των θεμάτων επιθεώρησης βασίζονται στα στοιχεία ενός συστήματος δικλίδων ποιότητας που πρέπει να θεσπίζει και να διατηρεί μια ελεγκτική εταιρεία βάσει του ΔΠΔΠ 1. Για τους σκοπούς της έρευνας, τα ευρήματα συνιστούν παρεκκλίσεις από το ΔΠΔΠ 1, που ίσως είχαν επίδραση στην ποιότητα ελέγχου, λόγω της σημαντικότητας ή συστημικής φύσης της παρέκκλισης. Το Διάγραμμα 1 συνοψίζει τα αποτελέσματα της έρευνας την περίοδο 2014-2017 και ειδικότερα τα ποσοστά των ελεγκτικών εταιρειών που επισκοπήθηκαν και εντοπίστηκε τουλάχιστον ένα εύρημα στα στοιχεία του συστήματος δικλίδων ποιότητας συγκριτικά με τον συνολικό αριθμό των ελέγχων στο συγκεκριμένο θέμα επιθεώρησης. Ενδεικτικά, το 2017 για το θέμα «Εκτέλεσης ανάθεσης» επισκοπήθηκαν 111 ελεγκτικές εταιρείες, εκ των οποίων οι 60 είχαν τουλάχιστον ένα εύρημα, ποσοστό 54%. Κατ’ αντίστοιχο τρόπο, προκύπτουν και τα λοιπά ποσοστιαία μεγέθη.

Στον Πίνακα 1 παρέχεται πληροφόρηση για τέσσερα θέματα επιθεώρησης με μεγαλύτερο αριθμό ευρημάτων συγκριτικά με τις λοιπές κατηγορίες.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΈΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΕΣ ΤΗΣ ΦΎΣΕΩΣ ΤΩΝ ΕΥΡΗΜΆΤΩΝ ΣΤΟ ΔΠΔΠ 1 Θέμα επιθεώρησης

Υποκατηγορία θέματος

ΕΚΤΈΛΕΣΗ ΑΝΆΘΕΣΗΣ

ΤΑ ΕΥΡΉΜΑΤΑ ΑΝΑΦΈΡΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΚΆΤΩΘΙ ΖΗΤΉΜΑΤΑ: 1. Ανεπαρκές βάθος/έκταση στην επισκόπηση των δικλίδων διασφάλισης ποιότητας της ανάθεσης εργασίας (εφεξής EQCR). 2. Αποτυχία να τεθούν και/ή να εφαρμοστούν πολιτικές και διαδικασίες για επαρκή, έγκαιρη επίβλεψη και επισκόπηση της ανάθεσης. 3. Μεθοδολογία ελέγχου και καθοδήγηση. 4. Διαβουλεύσεις.

6. Αποτυχία να τεθούν πολιτικές και διαδικασίες για EQCR προκειμένου να αξιολογηθούν οι σημαντικές κρίσεις που διενεργήθηκαν από την ομάδα ανάθεσης.

➼

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

5. Αποτυχία να διενεργηθεί EQCR σε έγκαιρη βάση, αν και απαιτούνταν βάσει των πολιτικών της ελεγκτικής εταιρείας.

ACCOUNTANCY GREECE.31

➼ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΊΑ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΉΣΕΙΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ

ΑΠΟΤΥΧΊΑ ΑΝΑΦΟΡΙΚΆ ΜΕ ΤΑ ΚΆΤΩΘΙ ΖΗΤΉΜΑΤΑ:

1. Διατήρηση της ανεξαρτησίας εξαιτίας της ύπαρξης χρηματοοικονομικών σχέσεων, περιλαμβανομένης της μη κατάλληλης αντίδρασης σε περιστάσεις μείωσης της ανεξαρτησίας της ελεγκτικής εταιρείας. 2. Ανεπαρκής εξέταση των κανόνων εναλλαγής των ελεγκτικών εταιρειών ή εταίρων. 3. Ανεπαρκής παρακολούθηση των απαιτήσεων ανεξαρτησίας των εταίρων και προσωπικού της ελεγκτικής εταιρείας. 4. Εξέταση και αξιολόγηση των παρεχόμενων μη ελεγκτικών και/ή ελεγκτικών υπηρεσιών ανάθεσης. 5. Ανεπαρκής εφαρμογή ενός αξιόπιστου συστήματος που να εντοπίζει τις επιχειρηματικές σχέσεις, τις σχέσεις με τα συνδεδεμένα μέρη, τα χρηματοοικονομικά συμφέροντα των ελεγκτικών εταιρειών και να διατηρεί επίκαιρη πληροφόρηση. 6. Επικοινωνία στην Επιτροπή Ελέγχου συγκεκριμένων σχέσεων που κατά την επαγγελματική κρίση της ελεγκτικής εταιρείας είχαν επίδραση στην ανεξαρτησία. 7. Μη διατήρηση της ανεξαρτησίας λόγω του ότι ένα μέλος της ομάδας ανάθεσης απασχολείται σε πρώην πελάτη ελέγχου. 8. Μη διατήρηση ανεξαρτησίας εξαιτίας μιας επιχειρηματικής σχέσης που υφίστατο κατά τη διάρκεια της ανάθεσης.

ΑΝΘΡΏΠΙΝΟΙ ΠΌΡΟΙ

ΤΑ ΕΥΡΉΜΑΤΑ ΑΝΑΦΈΡΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΚΆΤΩΘΙ ΖΗΤΉΜΑΤΑ: 1. Συμμόρφωση με το πλάνο εκπαίδευσης της ελεγκτικής εταιρείας. 2. Αξιολόγηση της ποιότητας ελέγχου ως επιμέρους στοιχείο αξιολόγησης της απόδοσης των εταίρων ανάθεσης. 3. Επίπτωση των ελλείψεων σε θέματα ποιότητας, στις αποδοχές και αναθέσεις των εταίρων της ελεγκτικής εταιρείας. 4. Ανάθεση της ομάδας ελέγχου.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΎΘΗΣΗ

ΑΠΟΤΥΧΊΑ ΣΤΑ ΚΆΤΩΘΙ ΖΗΤΉΜΑΤΑ: 1. Ανάλυση των βαθύτερων αιτιών των ευρημάτων (root cause analysis) στην εκτέλεση διορθωτικών ενεργειών. 2. Εντοπισμός θεμάτων όταν διενεργούνται εσωτερικές επιθεωρήσεις στην ελεγκτική εταιρεία και αντίδραση σε πιθανές συστημικές ελλείψεις σχετικά με την επίδοση των ελέγχων. 3. Ανεπάρκεια στον σχεδιασμό και την εκτέλεση επισκοπήσεων πριν την έκδοση της Έκθεσης Ελέγχου.

ΙΙ) Αποτελέσματα ποιοτικού ελέγχου στις αναθέσεις ελέγχου α) Κλάδος και μέγεθος των Listed PIEs Το Διάγραμμα 2 υποδεικνύει τους κλάδους των Listed PIEs που ελέγχθηκαν το 2017.

Το Διάγραμμα 3 απεικονίζει την κατάταξη των Listed PIEs που ελέγχθηκαν σε τρεις κατηγορίες κεφαλαιοποίησης, οι οποίες καθορίστηκαν βάσει του μεγέθους αγοράς κεφαλαίων κάθε χώρας μέλους του IFIAR, προκειμένου να υπάρχει συγκρισιμότητα.

ΠΊΝΑΚΑΣ 2: ΘΈΜΑ ΕΠΙΘΕΏΡΗΣΗΣ 1. Λογιστικές εκτιμήσεις, περιλαμβανομένων των επιμετρήσεων εύλογης αξίας. 2. Εξέταση εσωτερικών δικλίδων. 3. Ελεγκτική δειγματοληψία. 4. Επάρκεια της παρουσίασης και των γνωστοποιήσεων των οικονομικών καταστάσεων. 5. Έλεγχος οικονομικών καταστάσεων ομίλου. 6. Αναγνώριση εσόδου. 7. Ουσιαστικές αναλυτικές διαδικασίες. 8. Επισκόπηση των δικλίδων διασφάλισης ποιότητας της ανάθεσης. 9. Διαδικασίες ελέγχου σχετικά με τον κίνδυνο απάτης. 10. Αξιολόγηση της εκτίμησης κινδύνων στις οικονομικές καταστάσεις. 11. Διαδικασίες ελέγχου στα αποθέματα. 12. Επάρκεια της διαδικασίας επισκόπησης και επίβλεψης. 13. Χρησιμοποίηση εμπειρογνωμόνων και προσωπικού με ειδικές γνώσεις στον έλεγχο. 14. Συναλλαγές με συνδεδεμένα μέρη. 15. Έκθεση Ελέγχου. 16. Αξιολόγηση της συνέχισης της επιχειρηματικής δραστηριότητας. 17. Επικοινωνία με την Επιτροπή Ελέγχου.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

β) Αποτελέσματα της επιθεώρησης αναθέσεων ελέγχου βάσει της έρευνας του 2017 Το Διάγραμμα 4 παρέχει πληροφορίες για τον αριθμό των ελέγχων σε Listed PIEs, που διενεργήθηκαν την περίοδο 2014-2017. Ενδεικτικά, το 2017, στις 366 Listed PIEs που ελέγχθηκαν σε σύνολο 918, εντοπίστηκε τουλάχιστον ένα εύρημα, ήτοι ποσοστό 40% (αντίστοιχο ποσοστό 47% το 2014). Διαφαίνεται δηλαδή πρόοδος στην ποιότητα ελέγχου. Το GAQ Working Group (εποπτικές αρχές εννέα χωρών) έχει συμφωνήσει με το GPPC networks να επιτευχθεί μείωση 25% στον αριθμό των ευρημάτων την περίοδο 20162019. Ως σημείο έναρξης έχουν οριστεί τα αποτελέσματα της έρευνας του 2015, όπου το ποσοστό των ελέγχων με τουλάχιστον ένα εύρημα ήταν 39%, συνεπώς ο στόχος είναι το ποσοστό να μειωθεί στο 29%. Στον Πίνακα 2 απεικονίζονται τα θέματα επιθεώρησης με τον μεγαλύτερο αριθμό ευρημάτων (η σειρά παρουσίασης είναι βάσει του αριθμού ευρημάτων στο έτος 2017).

ACCOUNTANCY GREECE.31

ΠΊΝΑΚΑΣ 3: ΠΟΙΟΤΙΚΌΣ ΈΛΕΓΧΟΣ ΣΤΙΣ LISTED PIES

Στον Πίνακα 3 παρέχονται λεπτομέρειες για τρία εκ των προαναφερθέντων θεμάτων στον Πίνακα 2. Ενδεικτικά στο θέμα «Λογιστικές εκτιμήσεις περιλαμβανομένων των επιμετρήσεων εύλογης αξίας», η υποκατηγορία «Το λελογισμένο των παραδοχών» είχε τον υψηλότερο αριθμό ευρημάτων τα έτη 2016 και 2017. Το Διάγραμμα 5 συνοψίζει τα αποτελέσματα της έρευνας της περιόδου 2014-2017 για περιοχές ελέγχου με υψηλή συχνότητα ευρημάτων. Τα ποσοστά του διαγράμματος απεικονίζουν τον αριθμό των ελέγχων που επισκοπήθηκαν και εντοπίστηκε τουλάχιστον ένα εύρημα, συγκριτικά με τον συνολικό αριθμό των ελέγχων για το συγκεκριμένο θέμα. Ενδεικτικά, για το θέμα «Λογιστικές εκτιμήσεις περιλαμβανομένων των επιμετρήσεων εύλογης αξίας» επισκοπήθηκαν 584 έλεγχοι το 2017, εκ των οποίων οι 172 είχαν τουλάχιστον ένα εύρημα, δηλαδή ποσοστό 29%. Ωστόσο, δεν παρουσιάζονται δεδομένα την περίοδο 2012-2015, διότι υπήρχαν οι υποκατηγορίες «Επιμέτρηση της εύλογης αξίας», «Έλεγχος της πρόβλεψης για ζημίες και απομειώσεις δανείων», οι οποίες ενσωματώθηκαν στη γενική κατηγορία το 2016. Το θέμα «Ελεγκτική δειγματοληψία» προστέθηκε στην έρευνα το 2016, ώστε να συλλέγεται καλύτερη πληροφόρηση των ελλείψεων στην εφαρμογή των ελεγκτικών προτύπων. Προηγουμένως η δειγματοληψία εξεταζόταν στα θέματα «Αναγνώριση εσόδου» και «Αποθέματα», και η επισκόπηση επεκτάθηκε από το 2016. Ωστόσο, τα ευρήματα που συνδέονται με τη μεθοδολογία δειγματοληψίας των εγχειριδίων των ελεγκτικών εταιρειών συνιστούν ευρήματα σε επίπεδο εταιρείας (firm-wide) και περιλαμβάνονται στο θέμα «Εκτέλεση ανάθεσης» του ΔΠΔΠ 1. Το θέμα «Αναγνώριση εσόδου» αποτελεί περιοχή ελέγχου με υψηλό αριθμό ευρημάτων. Παρότι το 2017 ο αριθμός των ευρημάτων ήταν χαμηλότερος συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη, λόγω της έλευσης των νέων λογιστικών προτύπων, η συγκεκριμένη περιοχή θα συνεχίσει να αποτελεί αντικείμενο έμφασης των επιθεωρήσεων.

Θέμα επιθεώρησης

Υποκατηγορία θέματος

ΛΟΓΙΣΤΙΚΈΣ ΕΚΤΙΜΉΣΕΙΣ, ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΈΝΩΝ ΤΩΝ ΕΠΙΜΕΤΡΉΣΕΩΝ ΕΎΛΟΓΗΣ ΑΞΊΑΣ

ΑΠΟΤΥΧΊΑ ΣΤΑ ΚΆΤΩΘΙ ΖΗΤΉΜΑΤΑ: 1. Αξιολόγηση του ελεγκτή στο λελογισμένο των παραδοχών, περιλαμβανομένης της εξέτασης αντίθετων ή ασυνεπών τεκμηρίων όπου ενδεικνυόταν. 2. Εξέταση της ακρίβειας των χρησιμοποιηθέντων δεδομένων. 3. Διενέργεια διαδικασιών εκτίμησης κινδύνων. 4. Να ληφθούν υπόψη σχετικές μεταβλητές. 5. Στην εκτίμηση του ελεγκτή πως η διοίκηση εξέτασε εναλλακτικές παραδοχές. 6. Επάρκεια στην εξέταση ενδείξεων μεροληψίας της διοίκησης.

ΕΞΈΤΑΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΏΝ ΔΙΚΛΊΔΩΝ

ΑΠΟΤΥΧΊΑ ΣΤΑ ΚΆΤΩΘΙ ΖΗΤΉΜΑΤΑ: 1. Απόκτηση πειστικών ελεγκτικών τεκμηρίων για τη στήριξη του ελεγκτή στις χειρωνακτικές εσωτερικές δικλίδες. 2. Επαρκή εξέταση των δικλίδων αναφορικά με την ακρίβεια και πληρότητα των δεδομένων ή αναφορών που παράγονται από τη διοίκηση της ελεγχόμενης οντότητας. 3. Επαρκή εξέταση των γενικών δικλίδων και δικλίδων εφαρμογής στην πληροφοριακή τεχνολογία. 4. Επαρκή αξιολόγηση της σοβαρότητας των ελλείψεων στις εσωτερικές δικλίδες. 5. Κατάλληλη προσαρμογή των δειγμάτων ελέγχου λόγω της αναποτελεσματικότητας εσωτερικών δικλίδων. 6. Επαρκή αξιολόγηση της καταλληλότητας της στήριξης του ελεγκτή στην εργασία τρίτων αναφορικά με την εξέταση των εσωτερικών δικλίδων.

ΑΝΑΓΝΏΡΙΣΗ ΕΣΌΔΟΥ

ΑΠΟΤΥΧΊΑ ΣΤΑ ΚΆΤΩΘΙ ΖΗΤΉΜΑΤΑ: 1. Στην κατάλληλη αξιολόγηση και αντίδραση στον κίνδυνο απάτης κατά την αναγνώριση του εσόδου. 2. Διενέργεια ελεγκτικών διαδικασιών προκειμένου να καθοριστεί εάν το έσοδο αναγνωρίστηκε στην κατάλληλη περίοδο. 3. Απόκτηση επαρκούς κατανόησης σε όρους και συνθήκες πολύπλοκων ρυθμίσεων και η επίπτωσή τους στη λογιστική αντιμετώπιση.

ευρημάτων στην έρευνα. Η προσπάθεια συλλογής δεδομένων ξεκίνησε το 2016, διότι πρόκειται για μια κατηγορία χρηματοοικονομικής αναφοράς που απαιτεί σημαντικές κρίσεις και λογιστικές εκτιμήσεις, οπότε απορρέουν και συγκεκριμένα ελεγκτικά ζητήματα. Ωστόσο, λόγω του μικρού πληθυσμού των SIFIs, οι χρήστες της έρευνας οφείλουν να είναι προσεκτικοί στην εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων για τις τάσεις των ευρημάτων. Το θέμα «Έλεγχος υποχρεώσεων σε ασφαλιστήρια συμβόλαια» προστέθηκε το 2016.

Πρόκειται για περιοχή ελέγχου που, λόγω των προσδοκώμενων αλλαγών στα λογιστικά πρότυπα και γνωστοποιήσεις, αυξάνει το ενδιαφέρον για κατανόηση των ελεγκτικών ζητημάτων. Σε αντίθεση με τις λοιπές Listed PIEs, όπου χρησιμοποιήθηκε η γενική κατηγορία «Λογιστικές εκτιμήσεις περιλαμβανομένων των επιμετρήσεων εύλογης αξίας», στα SIFIs τα σχετικά ευρήματα αναλύονται σε επιμέρους κατηγορίες, όπως π.χ. «Αποτίμηση επενδύσεων και χρεογράφων».

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

Το Διάγραμμα 6 συνοψίζει τα αποτελέσματα της έρευνας για τα SIFIs σε περιοχές ελέγχου με υψηλή συχνότητα ευρημάτων την περίοδο 2014-2017. Διευκρινίζεται ότι έχει διενεργηθεί μικρότερος αριθμός ελέγχων λόγω των κάτωθι, μεταξύ άλλων, παραγόντων: α) Ο αριθμός των SIFIs είναι σημαντικά μικρότερος συγκριτικά με τις λοιπές εισηγμένες εταιρείες παγκοσμίως, β) σε ορισμένες δικαιοδοσίες, εξαιτίας του μικρού αριθμού των SIFIs, ενδεχομένως να υφίστανται και θέματα εχεμύθειας που αποτρέπουν την αναφορά των

ACCOUNTANCY GREECE.31

γ) Εξέταση της συνέπειας ευρημάτων των μελών του IFIAR που ανήκουν σε διαφορετικές επικράτειες Το IFIAR έχει διαπιστώσει ότι το μέσο ποσοστό των επιθεωρήσεων με ευρήματα ποικίλλει σημαντικά. Για παράδειγμα, το ποσοστό των ελέγχων με ευρήματα είναι υψηλότερο στα μέλη που διενεργούν λιγότερους ποιοτικούς ελέγχους σε ετήσια βάση. Στο Διάγραμμα 7 απεικονίζεται ότι στα μέλη που επισκόπησαν <= 20 listed PIEs το 2017, το συνδυαστικό ποσοστό ευρημάτων ανερχόταν σε 62%, ενώ σε εκείνα που επισκόπησαν 21-40 και 41+ listed PIEs, τα ποσοστά ευρημάτων διαμορφώθηκαν σε 46% και 30% αντίστοιχα. Στο Διάγραμμα 8 απεικονίζεται π.χ. η απόκλιση στο ποσοστό των ευρημάτων

ανάμεσα στα μέλη της ομάδας εργασίας GAQ που ανέρχεται σε 30% και στα λοιπά μέλη που είναι 62% το 2017. Η συχνότητα των ευρημάτων επηρεάζεται κυρίως από την ποιότητα της ελεγκτικής εργασίας. Ωστόσο, η απόκλιση οφείλεται και σε άλλους παράγοντες: - Τα μέλη επιλέγουν ελέγχους βάσει κινδύνων. Είναι γνωστή η θετική συσχέτιση ανάμεσα στο επίπεδο των κινδύνων και το ποσοστό των ευρημάτων. Ωστόσο η επίδραση είναι πιο εμφανής όταν διενεργούνται λιγότεροι έλεγχοι. - Στις περισσότερες χώρες η ανεξάρτητη εποπτεία ελέγχου είναι σχετικά νέος θεσμός και ενδεχομένως το αυξημένο ποσοστό ευρημάτων υποδεικνύει ότι η ποιότητα ελέγχου δεν συμβαδίζει με τις εξελίξεις σε επίπεδο επισκόπησης.

- Μέγεθος και χαρακτηριστικά του δείγματος επισκόπησης. Επίλογος Το IFIAR διευκρινίζει ότι μεσολαβεί σημαντικός χρόνος από τη στιγμή της ολοκλήρωσης της επιθεώρησης και τη δημοσίευση της έρευνας. Ενδεικτικά, τα δύο τρίτα των επιθεωρήσεων που αναφέρονται στην έρευνα του 2017 σχετίζονται με ελέγχους των χρήσεων 2015 ή 2016. Συνεπώς, οι δράσεις που έχουν αναλάβει οι ελεγκτικές εταιρείες για βελτίωση της ποιότητας ελέγχου δεν αντανακλώνται άμεσα στα αποτελέσματα της εκάστοτε έρευνας. Πηγή αναφοράς: «Survey of Inspection Findings - IFIAR 2017».

Φορολογικά πρόστιμα και τόκοι ΕΥ

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ετά τους νόμους 4509/22.12.2017 και 4512/17.1.2018, όπως ισχύουν μετά την τροποποίησή τους με τον νόμο 4520/22.2.2018, το πλαίσιο των προστίμων και τόκων σε περίπτωση εκπρόθεσμων, ανακριβών δηλώσεων και μη υποβολής δηλώσεων διαμορφώνεται ως εξής: I. Χρήσεις, περίοδοι, υποθέσεις ή εν γένει φορολογικές υποχρεώσεις έως και 31.12.2013 I.1. Εκπρόθεσμες χρεωστικές δηλώσεις Αντί του πρόσθετου φόρου του άρθρου 1 του Ποινολογίου (Ν. 2523/1997), επιβάλλεται το πρόστιμο για διαδικαστικές παραβάσεις του άρθρου 54, πλέον του τόκου του άρθρου 53 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Ν. 4174/2013 - ΚΦΔ), εφόσον συνεπάγονται επιεικέστερη μεταχείριση του φορολογουμένου, ως ακολούθως (πιν. 1):

ACCOUNTANCY GREECE.31

ΕΚΠΡΌΘΕΣΜΕΣ (ΑΡΧΙΚΈΣ Ή ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΈΣ) ΧΡΕΩΣΤΙΚΈΣ ΔΗΛΏΣΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΟΒΆΛΛΟΝΤΑΙ ΜΈΧΡΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΠΟΊΗΣΗ ΕΝΤΟΛΉΣ ΕΛΈΓΧΟΥ ΚΑΙ ΑΦΟΡΟΎΝ ΧΡΉΣΕΙΣ, ΠΕΡΙΌΔΟΥΣ, ΥΠΟΘΈΣΕΙΣ Ή ΕΝ ΓΈΝΕΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΈΣ ΥΠΟΧΡΕΏΣΕΙΣ ΈΩΣ ΤΙΣ 31.12.2013 ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΦΌΡΟΥ ΕΙΣΌΔΗΜΑ, ΧΑΡΤΌΣΗΜΟ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΊ ΦΌΡΟΙ (ΠΛΗΝ ΦΠΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΙΠΤΌΜΕΝΩΝ ΦΌΡΩΝ)

ΠΟΙΝΟΛΌΓΙΟ (Ν. 2523/1997)

ΚΦΔ (Ν. 4174/2013)

➝1% πρόσθετος φόρος επί του κύριου φόρου για κάθε μήνα καθυστέρησης

➝Πρόστιμο άρθρου 54: • €100, όταν ο φορολογούμενος δεν είναι υπόχρεος τήρησης λογιστικών βιβλίων • €250, όταν ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης απλογραφικών λογιστι-

➝Ανώτατο όριο 60% του κύριου φόρου

κών βιβλίων (Β’ κατηγορίας) • €500, όταν ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης διπλογραφικών λογιστικών βιβλίων (Γ’ κατηγορίας) ➝Τόκος 8,76% ετησίως επί του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο, υπολογιζόμενος από 1.1.2014 ΦΠΑ, ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΙΠΤΌΜΕΝΟΙ ΦΌΡΟΙ

➝1,5% πρόσθετος φόρος επί του κύριου φόρου για κάθε μήνα καθυστέρησης ➝Ανώτατο όριο 60% του κύριου φόρου

➝Πρόστιμο άρθρου 54*: • €100, όταν ο φορολογούμενος δεν είναι υπόχρεος τήρησης λογιστικών βιβλίων • €250, όταν ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης απλογραφικών λογιστικών βιβλίων (Β’ κατηγορίας) • €500, όταν ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης διπλογραφικών λογιστικών βιβλίων (Γ’ κατηγορίας) ➝Τόκος 8,76% ετησίως επί του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο, υπολογιζόμενος από 1.1.2014 * Δεν επιβάλλεται το πρόστιμο του άρθρου 54 σε περίπτωση υποβολής εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης ΦΠΑ ή παρακρατούμενων φόρων, εφόσον η αρχική δήλωση είχε υποβληθεί εμπρόθεσμα

ΕΚΠΡΌΘΕΣΜΕΣ (ΑΡΧΙΚΈΣ Ή ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΈΣ) ΧΡΕΩΣΤΙΚΈΣ ΔΗΛΏΣΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΟΒΆΛΛΟΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΠΟΊΗΣΗ ΕΝΤΟΛΉΣ ΕΛΈΓΧΟΥ ΜΈΧΡΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΠΟΊΗΣΗ ΠΡΟΣΩΡΙΝΟΎ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟΎ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΎ ΦΌΡΟΥ ΚΑΙ ΑΦΟΡΟΎΝ ΧΡΉΣΕΙΣ, ΠΕΡΙΌΔΟΥΣ, ΥΠΟΘΈΣΕΙΣ Ή ΕΝ ΓΈΝΕΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΈΣ ΥΠΟΧΡΕΏΣΕΙΣ ΈΩΣ ΤΙΣ 31.12.2013 ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΦΌΡΟΥ ΕΙΣΌΔΗΜΑ, ΧΑΡΤΌΣΗΜΟ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΊ ΦΌΡΟΙ (ΠΛΗΝ ΦΠΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΙΠΤΌΜΕΝΩΝ ΦΌΡΩΝ)

ΠΟΙΝΟΛΌΓΙΟ (Ν. 2523/1997)

ΚΦΔ (Ν. 4174/2013)

➝1% πρόσθετος φόρος επί του κύριου φόρου για κάθε μήνα καθυστέρησης ➝Ανώτατο όριο 60% του κύρι-

►Πρόστιμο άρθρου 58: • 10% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά ανέρχεται από 5% έως 20% του φόρου που προκύπτει με βάση την εκπρόθεσμη δήλωση • 25% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά υπερβαίνει το 20% έως 50% του φόρου που προκύπτει με βάση την εκπρόθεσμη δήλωση • 50% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά υπερβαίνει το 50% του φόρου που προκύπτει με βάση την εκπρόθεσμη δήλωση ►Τόκος 8,76% ετησίως επί της διαφοράς του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο, υπολογιζό-

ου φόρου

μενος από 1.1.2014 ΦΠΑ, ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΙΠΤΌΜΕΝΟΙ ΦΌΡΟΙ

➝1,5% πρόσθετος φόρος επί του κύριου φόρου για κάθε μήνα καθυστέρησης

➝ΦΠΑ: Πρόστιμο άρθρου 58Α • 50% επί της διαφοράς κύριου φόρου

➝Ανώτατο όριο 60% του κύρι-

➝Παρακρατούμενοι: Πρόστιμο άρθρου 59 • 50% επί της διαφοράς κύριου φόρου

ου φόρου

➝Τόκος 8,76% ετησίως επί της διαφοράς του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο, υπολογιζόμενος από 1.1.2014 * Για τους επιρριπτόμενους φόρους εφαρμόζεται το παραπάνω πρόστιμο του άρθρου 58

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.31

• Με βάση τις προϊσχύουσες διατάξεις (έως 17.1.2018) δεν ήταν δυνατή η υποβολή εκπρόθεσμης δήλωσης μετά την έκδοση εντολής ελέγχου. • Το ευνοϊκότερο πρόστιμο πλέον τόκου επιβάλλεται για εκπρόθεσμες χρεωστικές δηλώσεις που υποβάλλονται από 1.1.2018 και μετά. • Δήλωση που υποβάλλεται μετά την κοινοποίηση της εντολής ελέγχου δεν μπορεί να υποβληθεί με επιφύλαξη. • Για εκπρόθεσμες χρεωστικές δηλώσεις που υποβάλλονται από 17.1.2018 και μετά, το επιβαλλόμενο πρόστιμο και ο επιβαλλόμενος τόκος μειώνονται στο 60%, εφόσον η οφειλή εξοφληθεί εντός 30 ημερών από τον προσδιορισμό του φόρου. • Η μείωση του προστίμου και του τόκου στο 60% δεν ισχύει για δηλώσεις παρακρατούμενου φόρου μισθωτών υπηρεσιών. Ι.2. Ανακριβείς δηλώσεις / Μη υποβολή δηλώσεων Aντί του πρόσθετου φόρου λόγω ανακρίβειας ή μη υποβολής δήλωσης του άρθρου 1 του Ποινολογίου (Ν. 2523/1997), επιβάλλεται το προβλεπόμενο, κατά περίπτωση, από τις διατάξεις των άρθρων 58, 58Α παράγραφος 2 ή 59 του ΚΦΔ πρόστιμο, πλέον του τόκου του άρθρου 53 του ΚΦΔ, εφόσον συνεπάγονται επιεικέστερη μεταχείριση του φορολογουμένου, ως ακολούθως:

ΠΡΆΞΕΙΣ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟΎ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΎ ΦΌΡΟΥ ΛΌΓΩ ΑΝΑΚΡΊΒΕΙΑΣ ΔΉΛΩΣΗΣ ΠΟΥ ΕΚΔΊΔΟΝΤΑΙ ΑΠΌ 1.1.2018 ΚΑΙ ΑΦΟΡΟΎΝ ΕΝ ΓΈΝΕΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΈΣ ΥΠΟΧΡΕΏΣΕΙΣ, ΧΡΉΣΕΙΣ, ΠΕΡΙΌΔΟΥΣ Ή ΥΠΟΘΈΣΕΙΣ ΈΩΣ ΚΑΙ ΤΙΣ 31.12.2013 ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΦΌΡΟΥ ΕΙΣΌΔΗΜΑ, ΧΑΡΤΌΣΗΜΟ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΊ ΦΌΡΟΙ (ΠΛΗΝ ΦΠΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΙΠΤΌΜΕΝΩΝ ΦΌΡΩΝ)

ΠΟΙΝΟΛΌΓΙΟ (Ν. 2523/1997)

ΚΦΔ (Ν. 4174/2013)

➝ 2% πρόσθετος φόρος επί του κύριου φόρου για κάθε μήνα καθυστέρησης ➝ Ανώτατο όριο 120% του κύριου φόρου

➝ Πρόστιμο άρθρου 58: • 10% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά ανέρχεται από 5% έως 20% του φόρου που προκύπτει με βάση τη δήλωση • 25% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά υπερβαίνει το 20% έως 50% του φόρου που προκύπτει με βάση τη δήλωση • 50% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά υπερβαίνει το 50% του φόρου που προκύπτει με βάση τη δήλωση ➝ Τόκος 8,76% ετησίως επί της διαφοράς του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο, υπολογιζόμενος από 1.1.2014

ΦΠΑ, ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΙΠΤΌΜΕΝΟΙ ΦΌΡΟΙ

➝ 3% πρόσθετος φόρος επί του κύριου φόρου για κάθε μήνα καθυστέρησης ➝ Ανώτατο όριο 120% του κύριου φόρου

➝ ΦΠΑ: Πρόστιμο άρθρου 58Α • 50% επί της διαφοράς κύριου φόρου ➝ Παρακρατούμενοι: Πρόστιμο άρθρου 59 • 50% επί της διαφοράς κύριου φόρου ➝ Τόκος 8,76% ετησίως επί της διαφοράς του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο, υπολογιζόμενος από 1.1.2014 * Για τους επιρριπτόμενους φόρους εφαρμόζεται το παραπάνω πρόστιμο του άρθρου 58

ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΦΌΡΟΥ ΕΙΣΌΔΗΜΑ, ΧΑΡΤΌΣΗΜΟ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΊ ΦΌΡΟΙ (ΠΛΗΝ ΦΠΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΙΠΤΌΜΕΝΩΝ ΦΌΡΩΝ)

ΦΠΑ, ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΙΠΤΌΜΕΝΟΙ ΦΌΡΟΙ

ΠΟΙΝΟΛΌΓΙΟ (Ν. 2523/1997)

ΚΦΔ (Ν. 4174/2013)

➝ 2,5% πρόσθετος φόρος επί του κύριου φόρου για κάθε μήνα καθυστέρησης

➝ Πρόστιμο άρθρου 58: • 50% επί του κύριου φόρου που αναλογεί στη μη υποβληθείσα δήλωση

➝ Ανώτατο όριο 120% του κύριου φόρου

➝ 3,5% πρόσθετος φόρος επί του κύριου φόρου για κάθε μήνα καθυστέρησης ➝ Ανώτατο όριο 120% του κύριου φόρου

➝ Τόκος 8,76% ετησίως επί του κύριου φόρου που αναλογεί στη μη υποβληθείσα δήλωση, χωρίς ανώτατο όριο, υπολογιζόμενος από 1.1.2014

➝ ΦΠΑ - Πρόστιμο άρθρου 58Α: • 50% επί του κύριου φόρου που θα προέκυπτε από τη μη υποβληθείσα δήλωση ➝ Παρακρατούμενοι: Πρόστιμο άρθρου 59 • 50% επί του κύριου φόρου που αναλογεί στη μη υποβληθείσα δήλωση ➝ Τόκος 8,76% ετησίως επί του κύριου φόρου που αναλογεί στη μη υποβληθείσα δήλωση, χωρίς ανώτατο όριο, υπολογιζόμενος από 1.1.2014 * Για τους επιρριπτόμενους φόρους εφαρμόζεται το παραπάνω πρόστιμο του άρθρου 58

Ι.3. Εκκρεμείς υποθέσεις κατά την 1.1.2018 • Οι ευνοϊκότερες κυρώσεις εφαρμόζονται και σε εκκρεμείς, κατά την 1.1.2018, υποθέσεις. Ως εκκρεμείς υποθέσεις νοούνται οι υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών ή των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων ή του Συμβουλίου της Επικρατείας ή εκείνες για τις οποίες εκκρεμεί η προθεσμία άσκησης ενδικοφανούς ή δικαστικής προσφυγής ή τακτικού ενδίκου μέσου ή αίτησης αναίρεσης. Εκκρεμείς, επίσης, θεωρούνται και οι υποθέσεις για τις οποίες έχουν εκδοθεί οι σχετικές πράξεις ή αποφάσεις αλλά δεν έχουν κοινοποιηθεί στον φορολογούμενο, καθώς και οι υποθέσεις οι οποίες έχουν συζητηθεί και δεν έχει εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση του δικαστηρίου ή έχει εκδοθεί μη αμετάκλητη απόφαση αλλά δεν έχει κοινοποιηθεί στον φορολογούμενο. Εφαρμόζονται, επίσης, και στην περίπτωση κατά την οποία ο φορολογούμενος δεν επιθυμεί τη συνέχιση της δίκης ή την εξέταση της ενδικοφανούς προσφυγής, υπό την προϋπόθεση της υποβολής, ενώπιον του προϊσταμένου της υπηρεσίας που εξέδωσε τη σχετική πράξη, αίτησης - ανέκκλητης δήλωσης ανεπιφύλακτης αποδοχής της πράξης διορθωτικού προσδιορισμού ή της απόφασης της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών ή του δικαστηρίου. • Ποσά πρόσθετων φόρων που καταβλήθηκαν μετά την 1.1.2018 και καταλογίστηκαν μη λαμβάνοντας υπόψη την εφαρμογή των ευνοϊκότερων κυρώσεων διαγράφονται, επιστρέφονται ή συμψηφίζονται (Εγκύκλιος ΑΑΔΕ ΠΟΛ. 1019/2.2.2018). Αντίθετα, ποσά πρόσθετων φόρων τα οποία έχουν ήδη καταβληθεί πριν την έναρξη ισχύος της εφαρμογής των ευνοϊκότερων κυρώσεων, δηλαδή προ της 1.1.2018, δεν επιστρέφονται, δεν συμψηφίζονται και δεν αναζητούνται (Ν. 4520/2018). Φαίνεται ότι η μη επιστροφή των ποσών που καταβλήθηκαν πριν την 1.1.2018 καταλαμβάνει ακόμη και τις εκκρεμείς –κατά την 1.1.2018– υποθέσεις, καθώς κρίσιμος είναι ο χρόνος της καταβολής και όχι το στάδιο της υπόθεσης. Ζήτημα

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ΠΡΆΞΕΙΣ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟΎ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΎ ΦΌΡΟΥ ΛΌΓΩ ΜΗ ΥΠΟΒΟΛΉΣ ΔΉΛΩΣΗΣ ΠΟΥ ΕΚΔΊΔΟΝΤΑΙ ΑΠΌ 1.1.2018 ΚΑΙ ΑΦΟΡΟΎΝ ΕΝ ΓΈΝΕΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΈΣ ΥΠΟΧΡΕΏΣΕΙΣ, ΧΡΉΣΕΙΣ, ΠΕΡΙΌΔΟΥΣ Ή ΥΠΟΘΈΣΕΙΣ ΈΩΣ ΚΑΙ ΤΙΣ 31.12.2013

ACCOUNTANCY GREECE.31

γεννάται για την αντιμετώπιση των εκκρεμών υποθέσεων όπου μέρος της οφειλής καταβλήθηκε πριν την 1.1.2018, καθώς και για την αντιμετώπιση των μη εκκρεμών υποθέσεων, για τις οποίες η οφειλή εξοφλείται με δόσεις μετά την 1.1.2018. Ι.4. Εκκρεμείς υποθέσεις κατά την 17.1.2018 • Για εκκρεμείς υποθέσεις κατά την 17.1.2018, το επιβαλλόμενο πρόστιμο και ο επιβαλλόμενος τόκος μειώνονται στο 60%, εφόσον η οφειλή εξοφληθεί εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση της πράξης προσδιορισμού του φόρου και ο φορολογούμενος αποδεχτεί ανεπιφύλακτα τον καταλογισμό με την υποβολή αίτησης - ανέκκλητης δήλωσης ανεπιφύλακτης αποδοχής. Ως εκκρεμείς υποθέσεις νοούνται οι υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών ή των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων ή του Συμβουλίου της Επικρατείας ή εκείνες για τις οποίες εκκρεμεί η προθεσμία άσκησης ενδικοφανούς ή δικαστικής προσφυγής ή τακτικού ενδίκου μέσου ή αίτησης αναίρεσης. Ως εκκρεμείς νοούνται, επίσης, οι υποθέσεις οι οποίες έχουν συζητηθεί και δεν έχει εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση του δικαστηρίου ή έχει εκδοθεί μη αμετάκλητη απόφαση αλλά δεν έχει κοινοποιηθεί στον φορολογούμενο. • Η μείωση του προστίμου και του τόκου στο 60% εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις: - όπου έχει εκδοθεί και δεν έχει κοινοποιηθεί μέχρι τις 17.01.2018 οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου, ή - όπου θα εκδοθεί οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου κατόπιν προσωρινού διορθωτικού προσδιορισμού

που έχει κοινοποιηθεί μέχρι τις 17.1.2018, εφόσον ο φορολογούμενος αποδεχθεί την οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού με ανέκκλητη και ανεπιφύλακτη δήλωσή του και εξοφλήσει την οφειλή εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση της πράξης προσδιορισμού του φόρου. • Ποσά πρόσθετων φόρων/προστίμων που εξοφλήθηκαν μετά την 17.1.2018 και καταλογίστηκαν μη λαμβάνοντας υπόψη τη δυνατότητα μείωσής τους στο 60% διαγράφονται, επιστρέφονται ή συμψηφίζονται (Εγκύκλιος ΑΑΔΕ ΠΟΛ. 1019/2.2.2018). Αντίθετα, ποσά πρόσθετων φόρων/προστίμων που είχαν ήδη εξοφληθεί πριν τη δυνατότητα μείωσής τους στο 60%, δηλαδή προ της 17.1.2018, δεν επιστρέφονται, δεν συμψηφίζονται και δεν αναζητούνται (Ν. 4520/2018). Φαίνεται ότι η μη επιστροφή των ποσών που καταβλήθηκαν πριν την 17.1.2018 καταλαμβάνει ακόμη και τις εκκρεμείς –κατά την 17.1.2018– υποθέσεις, καθώς κρίσιμος είναι ο χρόνος της καταβολής και όχι το στάδιο της υπόθεσης. Ζήτημα γεννάται για την αντιμετώπιση των εκκρεμών υποθέσεων όπου μέρος της οφειλής καταβλήθηκε πριν την 17.1.2018. Παρά τις αλλεπάλληλες, μέχρι σήμερα, τροποποιήσεις του Ν. 4174/2013, εξακολουθεί να μην είναι σαφής η έναρξη ισχύος των διατάξεών του αναφορικά με την επιβολή των προστίμων και τόκου. Ειδικότερα, δεν είναι σαφές κατά πόσον κρίσιμος χρόνος για τον καθορισμό της εφαρμογής του Ν. 4174/2013 είναι η χρήση, περίοδος ή φορολογική υποχρέωση ή ο χρόνος διάπραξης της παράβασης.

II. Χρήσεις, περίοδοι, υποθέσεις ή εν γένει φορολογικές υποχρεώσεις από 1.1.2014 και μετά ΙΙ.1. Εκπρόθεσμες χρεωστικές δηλώσεις

ΕΚΠΡΌΘΕΣΜΕΣ (ΑΡΧΙΚΈΣ Ή ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΈΣ) ΧΡΕΩΣΤΙΚΈΣ ΔΗΛΏΣΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΟΒΆΛΛΟΝΤΑΙ ΜΈΧΡΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΠΟΊΗΣΗ ΕΝΤΟΛΉΣ ΕΛΈΓΧΟΥ ΚΑΙ ΑΦΟΡΟΎΝ ΧΡΉΣΕΙΣ, ΠΕΡΙΌΔΟΥΣ, ΥΠΟΘΈΣΕΙΣ Ή ΕΝ ΓΈΝΕΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΈΣ ΥΠΟΧΡΕΏΣΕΙΣ ΑΠΌ 1.1.2014 ΚΑΙ ΜΕΤΆ ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΦΌΡΟΥ

ΚΦΔ (Ν. 4174/2013)

ΕΙΣΌΔΗΜΑ, ΧΑΡΤΌΣΗΜΟ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΊ ΦΌΡΟΙ (ΠΛΗΝ ΦΠΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΩΝ ΦΌΡΩΝ)

►Πρόστιμο άρθρου 54: • €100, όταν ο φορολογούμενος δεν είναι υπόχρεος τήρησης λογιστικών βιβλίων • €250, όταν ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης απλογραφικών λογιστικών βιβλίων (Β› κατηγορίας) • €500, όταν ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης διπλογραφικών λογιστικών βιβλίων (Γ› κατηγορίας) ►Τόκος 8,76% ετησίως επί του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο

ΦΠΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΟΙ ΦΌΡΟΙ

►Πρόστιμο άρθρου 54*: • €100, όταν ο φορολογούμενος δεν είναι υπόχρεος τήρησης λογιστικών βιβλίων • €250, όταν ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης απλογραφικών λογιστικών βιβλίων (Β’ κατηγορίας) • €500, όταν ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης διπλογραφικών λογιστικών βιβλίων (Γ’ κατηγορίας) ►Τόκος 8,76% ετησίως επί του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο * Δεν επιβάλλεται το πρόστιμο του άρθρου 54 σε περίπτωση υποβολής εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης ΦΠΑ ή παρακρατούμενων φόρων, εφόσον η αρχική δήλωση είχε υποβληθεί εμπρόθεσμα.

Το πρόστιμο του άρθρου 54 του Ν. 4174/2013 υπόκειται σε τέλη χαρτοσήμου (2,4%) κατά την εξόφλησή του. (πιν. 4)

ΕΙΣΌΔΗΜΑ, ΧΑΡΤΌΣΗΜΟ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΊ ΦΌΡΟΙ (ΠΛΗΝ ΦΠΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΩΝ ΦΌΡΩΝ)

ΦΠΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΟΙ ΦΌΡΟΙ

ΚΦΔ (Ν. 4174/2013) ➝Πρόστιμο άρθρου 58: • 10% επί του ποσού της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά ανέρχεται από 5% έως 20% του φόρου που προκύπτει με βάση την εκπρόθεσμη δήλωση • 25% επί του ποσού της δι αφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά υπερβαίνει το 20% έως 50% του φόρου που προκύπτει με βάση την εκπρόθεσμη δήλωση • 50% επί του ποσού της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά υπερβαίνει το 50% του φόρου που προκύπτει με βάση την εκπρόθεσμη δήλωση ➝Τόκος 8,76% ετησίως επί της διαφοράς του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο

➝ΦΠΑ: Πρόστιμο άρθρου 58Α • 50% επί του ποσού της διαφοράς κύριου φόρου ➝Παρακρατούμενοι: Πρόστιμο άρθρου 59 • 50% επί του ποσού της διαφοράς κύριου φόρου ➝Τόκος 8,76% ετησίως επί της διαφοράς του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο * Δεν επιβάλλεται το πρόστιμο του άρθρου 54 σε περίπτωση υποβολής εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης ΦΠΑ ή παρακρατούμενων φόρων, εφόσον η αρχική δήλωση είχε υποβληθεί εμπρόθεσμα.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΦΌΡΟΥ

ACCOUNTANCY GREECE.31

Με βάση τις προϊσχύουσες διατάξεις (έως 17.1.2018) δεν ήταν δυνατή η υποβολή εκπρόθεσμης δήλωσης μετά την έκδοση εντολής ελέγχου. • Για εκπρόθεσμες χρεωστικές δηλώσεις που υποβάλλονται από 17.1.2018, το πρόστιμο μειώνεται στο 60%, εφόσον η οφειλή εξοφληθεί εντός 30 ημερών από τον προσδιορισμό του φόρου. Από τη γραμματική ερμηνεία των διατάξεων φαίνεται ότι για χρήσεις, περιόδους, υποθέσεις ή εν γένει φορολογικές υποχρεώσεις έως και 31.12.2013, ο περιορισμός του προστίμου στο 60% καταλαμβάνει και τον επιβαλλόμενο τόκο του άρθρου 53 ΚΦΔ, ενώ για χρήσεις, περιόδους, υποθέσεις ή εν γένει φορολογικές υποχρεώσεις από 1.1.2014 και μετά, ο περιορισμός καταλαμβάνει μόνο τα επιβαλλόμενα πρόστιμα των άρθρων 58, 58Α και 59 ΚΦΔ. • Η μείωση του προστίμου στο 60% δεν ισχύει για δηλώσεις παρακρατούμενου φόρου μισθωτών υπηρεσιών. • Δήλωση που υποβάλλεται μετά την κοινοποίηση της εντολής ελέγχου δεν μπορεί να υποβληθεί με επιφύλαξη. ΙΙ.2. Ανακριβείς δηλώσεις / Μη υποβολή δηλώσεων IΙ.3. Εκκρεμείς υποθέσεις κατά την 17.1.2018 • Τα ανωτέρω πρόστιμα λόγω ανακρίβειας ή μη υποβολής δήλωσης μειώνονται στο 60% για εκκρεμείς υποθέσεις κατά την 17.1.2018, εφόσον ο φορολογούμενος αποδεχτεί ανεπιφύλακτα τον καταλογισμό με την υποβολή αίτησης - ανέκκλητης δήλωσης ανεπιφύλακτης αποδοχής και η οφειλή εξοφληθεί εντός 30 ημερών από την υποβολή της ως άνω αίτησης - ανέκκλητης δήλωσης. Ως εκκρεμείς υποθέσεις νοούνται οι υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών ή των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων ή του Συμβουλίου της Επικρατείας ή εκείνες για τις οποίες εκκρεμεί η προθεσμία άσκησης ενδικοφανούς ή δικαστικής προσφυγής ή τακτικού ενδίκου μέσου ή αίτησης αναίρεσης. Ως εκκρεμείς νοούνται, επίσης, οι υποθέσεις οι οποίες έχουν συζητηθεί και δεν έχει εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση του

ΠΡΆΞΕΙΣ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟΎ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΎ ΦΌΡΟΥ ΛΌΓΩ ΑΝΑΚΡΊΒΕΙΑΣ ΔΉΛΩΣΗΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΎΝ ΕΝ ΓΈΝΕΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΈΣ ΥΠΟΧΡΕΏΣΕΙΣ, ΧΡΉΣΕΙΣ, ΠΕΡΙΌΔΟΥΣ Ή ΥΠΟΘΈΣΕΙΣ ΑΠΌ 1.1.2014 ΚΑΙ ΜΕΤΆ ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΦΌΡΟΥ

ΚΦΔ

ΕΙΣΌΔΗΜΑ, ΧΑΡΤΌΣΗΜΟ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΊ ΦΌΡΟΙ (ΠΛΗΝ ΦΠΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΩΝ ΦΌΡΩΝ)

➝Πρόστιμο άρθρου 58: • 10% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά ανέρχεται από 5% έως 20% του φόρου που προκύπτει με βάση τη δήλωση • 25% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά υπερβαίνει το 20% έως 50% του φόρου που προκύπτει με βάση τη δήλωση • 50% επί της διαφοράς του κύριου φόρου, εάν η διαφορά υπερβαίνει το 50% του φόρου που προκύπτει με βάση τη δήλωση ➝Τόκος 8,76% ετησίως επί της διαφοράς του κύριου φόρου, χωρίς ανώτατο όριο

ΦΠΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΎΜΕΝΟΙ ΦΌΡΟΙ

(Ν. 4174/2013)

δικαστηρίου ή έχει εκδοθεί μη αμετάκλητη απόφαση αλλά δεν έχει κοινοποιηθεί στον φορολογούμενο. • Η μείωση του προστίμου στο 60% εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις: - όπου έχει εκδοθεί και δεν έχει κοινοποιηθεί μέχρι τις 17.1.2018 οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου, ή - όπου θα εκδοθεί οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου κατόπιν προσωρινού διορθωτικού προσδιορισμού που έχει κοινοποιηθεί μέχρι τις 17.1.2018, εφόσον ο φορολογούμενος αποδεχθεί την οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού με ανέκκλητη και ανεπιφύλακτη δήλωσή του και εξοφλήσει την οφειλή εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση της πράξης προσδιορισμού του φόρου. • Ποσά προστίμων που εξοφλήθηκαν μετά την 17.1.2018 και καταλογίστηκαν μη λαμβάνοντας υπόψη τη δυνατότητα μείωσής τους στο 60% διαγράφονται, επιστρέφονται ή συμψηφίζονται (Εγκύκλιος ΑΑΔΕ ΠΟΛ.1019/2.2.2018). Αντίθετα, ποσά προστίμων που είχαν ήδη εξοφληθεί πριν τη

δυνατότητα μείωσής τους στο 60%, δηλαδή προ της 17.1.2018, δεν επιστρέφονται, δεν συμψηφίζονται και δεν αναζητούνται (Ν. 4520/2018). Φαίνεται ότι η μη επιστροφή των ποσών που καταβλήθηκαν πριν την 17.1.2018 καταλαμβάνει ακόμη και τις εκκρεμείς –κατά την 17.1.2018– υποθέσεις, καθώς κρίσιμος είναι ο χρόνος της καταβολής και όχι το στάδιο της υπόθεσης. Ζήτημα γεννάται για την αντιμετώπιση των εκκρεμών υποθέσεων όπου μέρος της οφειλής καταβλήθηκε πριν την 17.1.2018. Επίσης, από τη γραμματική ερμηνεία των διατάξεων, φαίνεται ότι για χρήσεις, περιόδους, υποθέσεις ή εν γένει φορολογικές υποχρεώσεις έως και 31.12.2013, ο περιορισμός του προστίμου στο 60% καταλαμβάνει και τον επιβαλλόμενο τόκο του άρθρου 53 ΚΦΔ, ενώ για χρήσεις, περιόδους, υποθέσεις ή εν γένει φορολογικές υποχρεώσεις από 1.1.2014 και μετά, ο περιορισμός καταλαμβάνει μόνο τα επιβαλλόμενα πρόστιμα των άρθρων 58, 58Α και 59 ΚΦΔ.

Αύξηση κατανάλωσης οικιακών συσκευών τεχνητής νοημοσύνης Α

ύξηση της κατανάλωσης οικιακών συσκευών που στηρίζονται στην τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης (AI) καταδεικνύει η παγκόσμια έρευνα της PwC «Global Consumer Insights», που διερευνά την καταναλωτική συμπεριφορά, τις συνήθειες και τις προσδοκίες περισσότερων από 22.000 καταναλωτών σε 27 χώρες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το 1/3 (32%) των καταναλωτών σχεδιάζουν να προβούν στην αγορά συσκευών τεχνητής νοημοσύνης, ενώ 10% των ερωτηθέντων έχει ήδη αγοράσει κάποια ΑΙ συσκευή, συμπεριλαμβανομένων ρομπότ και αυτοματοποιημένων προσωπικών βοηθών, όπως είναι το Amazon Echo και το Google Home. Ως αγορές, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως είναι η Κίνα, το Βιετνάμ, η Ινδονησία και η Ταϊλάνδη, εμφανίζουν έντονο ενδιαφέρον, σε αντίθεση με τις αναπτυγμένες οικονομίες, όπου η ζήτηση είναι γενικά χαμηλότερη. Ενδεικτικά, το ποσοστό των καταναλωτών στη Βραζιλία και την Κίνα που σχεδιάζουν την αγορά μιας AI συσκευής ανέρχεται σε 59% και 52% αντίστοιχα, σε σύγκριση με τους αμερικάνους, τους βρετανούς και τους γάλλους,

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

PWC «GLOBAL CONSUMER INSIGHTS»

ACCOUNTANCY GREECE.31

όπου τα σχετικά ποσοστά ανέρχονται σε 25%, 24% και 25% αντίστοιχα. Έντονο ωστόσο ενδιαφέρον επιδεικνύουν οι ερωτηθέντες από την Ιταλία και την Πολωνία, με το 40% των καταναλωτών από τις χώρες αυτές να δηλώνει την πρόθεσή του να αγοράσει ΑΙ συσκευή. Πρωτοπόροι παγκοσμίως στη χρήση ΑΙ συσκευών αναδεικνύονται οι άντρες ηλικίας 18-34 ετών, οι οποίοι είναι ανοιχτοί στη συνεργατική κατανάλωση και είναι λιγότερο πιθανό να λάβουν μέτρα για τη μείωση των κινδύνων κυβερνοασφάλειας και απάτης, ενώ επηρεάζονται σε μικρότερο βαθμό από την τιμή. Οι εταιρείες λιανικής παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, καθώς υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη νέων εμπορικών καναλιών που

στηρίζονται στη φωνητική εντολή. Ωστόσο, τόσο οι καταναλωτές όσο και οι παίκτες του λιανεμπορίου χρειάζονται ακόμα χρόνο, τόσο για την προσαρμογή των καταναλωτικών συνήθειων όσο και των σχετικών προσφορών, ώστε να αξιοποιηθούν στο έπακρο αυτά τα αναδυόμενα εμπορικά κανάλια. Ο John Maxwell, επικεφαλής του τμήματος Καταναλωτικών Αγορών του παγκοσμίου δικτύου της PwC, σχολιάζει: «Η τεχνητή νοημοσύνη εξαπλώνεται με ραγδαίους ρυθμούς στους τομείς των καταναλωτικών αγαθών και του λιανεμπορίου. Καθώς οι καταναλωτές αλλάζουν τις συνήθειες τους –με περισσότερες ηλεκτρονικές παραγγελίες την ίδια στιγμή που θα θελήσουν

ένα προϊόν– η τεχνητή νοημοσύνη μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια θα φέρει την επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες προβάλλονται, τοποθετούνται στην αγορά και εξυπηρετούν τους καταναλωτές». Αυξάνονται οι αγορές μέσω φορητών συσκευών Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται ολοένα πιο δημοφιλής, κερδίζουν έδαφος παγκοσμίως και οι αγορές μέσω φορητών συσκευών, οι οποίες έχουν υπερδιπλασιαστεί μέσα σε έξι χρόνια και αναλογούν πλέον στο 17% των συνολικών αγορών. Πολύ σύντομα αναμένεται ότι θα ξεπεράσουν τις αγορές μέσω υπολογιστή, οι οποίες αναλογούν μόλις σε μία

αριθμός των ερωτηθέντων που δήλωσαν ότι ψωνίζουν σε καταστήματα σε εβδομαδιαία βάση αυξήθηκε για τρίτη συνεχή χρονιά, και συγκεκριμένα φέτος κατά 3%, ανεβαίνοντας στο 44%. «Οι παραδοσιακές εταιρείες λιανικής έχουν την ευκαιρία να ενισχύσουν σημαντικά τη θέση τους, καθώς η καταναλωτική συμπεριφορά στα καταστήματα βασίζεται περισσότερο στην καταναλωτική εμπειρία παρά στην ανάγκη για αγορά προϊόντων», σημειώνει ο John Maxwell. «Καθώς τα φυσικά καταστήματα πλαισιώνονται από ομάδες έμπειρων πωλητών και ενισχύονται με lifestyle προσφορές –όπως προγράμματα γυμναστικής ή εφαρμογές αναγνώρισης εικόνας για εξα-

τομικευμένες προσφορές– για τους καταναλωτές τα καταστήματα θα μετεξελιχθούν σε showroom». Τέλος, τη σημαντικότερη επιρροή στους καταναλωτές εξακολουθούν να ασκούν, τόσο στα ηλεκτρονικά όσο και στα φυσικά καταστήματα, τα κοινωνικά δίκτυα, παρά το γεγονός ότι οι ίδιοι δηλώνουν να επηρεάζονται ελαφρώς λιγότερο (37% από 39%). Η επιρροή των κοινωνικών δικτύων είναι πιο ισχυρή στη Μέση Ανατολή (70%), στην Ινδονησία (58%), στη Μαλαισία (58%) και στην Κίνα (52%).

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

στις πέντε αγορές. Επίσης, οι μισοί από τους ερωτηθέντες κάνουν χρήση smartphone για τις πληρωμές σε καταστήματα. To ηλεκτρονικό εμπόριο εξακολουθεί να βρίσκεται πρώτο στις προτιμήσεις των καταναλωτών, με 59% να ψωνίζει από διαδικτυακά καταστήματα. Το γεγονός αυτό έχει επιφέρει αλλαγή στις προσδοκίες των καταναλωτών σχετικά με τα έξοδα αποστολής, αφού το 41% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι θα πλήρωναν επιπλέον χρέωση για ταχύτερη ή αυθημερόν παράδοση, το 44% για προκαθορισμένη παράδοση και το 38% θα εξέταζε και το drone ως τρόπο παράδοσης. Παρόλα αυτά, η κατανάλωση σε φυσικά καταστήματα δείχνει σημαντική αύξηση. Ο

ACCOUNTANCY GREECE.31

H παγκόσμια Π αγορά ακίνητης περιουσίας και η Ελλάδα

ULI/PwC

αρά τον βραδύ κύκλο ωρίμανσης, η αγορά ακινήτων επωφελείται των ισχυρών αποδόσεων που απολαμβάνουν οι επενδυτές και των θετικών προοπτικών της παγκόσμιας οικονομίας, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση «Emerging Trends in Real Estate: The Global Outlook for 2018». Η έκθεση, που δημοσιεύουν από κοινού η PwC και το Urban Land Institute (ULI), επικεντρώνεται στη διαμόρφωση εκτίμησης σχετικά με την εμπιστοσύνη των επενδυτών της παγκόσμιας αγοράς ακινήτων. Σύμφωνα με την έκθεση, και δεδομένων τόσο των ιδιαίτερα ανταγωνιστικών συνθηκών που επικρατούν παγκοσμίως στον κλάδο ακινήτων όσο και της αργής ωρίμανσης της αγοράς, είναι απαραίτητη η ευθυγράμμιση με την τεχνολογία, τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα και την έννοια του «χώρου ως υπηρεσία» (space as a service). «Όπως επιβεβαιώνεται μέσα από την ανταλλαγή απόψεων με τους ηγέτες του κλάδου στο πλαίσιο της διεξαγωγής της παγκόσμιας μελέτης Emerging Trends in Real Estate, η αγορά ακινήτων αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις», σχολιάζει ο Gareth Lewis, Director PwC Real Estate. «Παρατηρούμε τη μετατόπιση από την παθητική σε μια πιο δυναμική προσέγγιση που διαμορφώνει τις επιχειρηματικές λειτουργίες. Η συγκεκριμένη αλλαγή είναι σημαντική για τους επενδυτές, οι οποίοι, αφενός, καλούνται να διαχειριστούν το ρίσκο και, αφετέρου, αναζητούν καινοτόμες και αποδοτικές, σε επίπεδο κόστους, μεθόδους που διασφαλίζουν την πρόσβαση σε εξειδικευμένες γνώσεις και καινοτομία, σε μια προσπάθεια διασφάλισης των αποδόσεων». Παρά το γεγονός ότι στην πλειονότητά τους οι ερωτηθέντες συμφώνησαν ότι η αγορά ακινήτων βρίσκεται σε στάδιο αργής ωρίμανσης, αρκετοί από αυτούς εκτιμούν ότι οι σχετικά ισχυρές προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας και η συνεπακόλουθη ζήτηση για ενοικίαση είναι πιθανό να επιμηκύνουν τον κύκλο. Την άποψη αυτή επιβεβαιώνουν η αύξηση των συναλλαγών στην Ευρώπη και τα πρωτοφανή επίπεδα δραστηριότητας στις ασιατικές αγορές, όπως στο Χονγκ Κονγκ και στη Σιγκαπούρη. Ταυτόχρονα, η τιμολόγηση των βασικών στοιχείων ενεργητικού εξακολουθεί να κρύβει προκλήσεις, καθώς –σε συνδυασμό

αποφάσεων, συνολικής διαχείρισης και διοίκησης και αποτίμησης. «Η έκθεση αναδεικνύει το σημείο καμπής στο οποίο βρισκόμαστε για την εξέλιξη του κλάδου ακινήτων», σημειώνει η Lisette van Doorn, διευθύνουσα σύμβουλος της ULI Europe. «Τελευταία, βλέπουμε ολοένα και περισσότερους επενδυτές, εταιρείες διαχείρισης και κατασκευαστές, να αφήνουν τα κατασκευαστικά έργα και να εξετάζουν τις επενδύσεις σε εταιρείες PropTech. Οι εταιρείες ακινήτων οφείλουν να αποδεχτούν την αλλαγή, ώστε να εξελιχθούν τεχνολογικά και να επικεντρωθούν στον πελάτη προκειμένου να είναι ανταγωνιστικές. Σε περίπτωση που δεν αξιοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες και δεν αναπροσαρμόσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα, κινδυνεύουν να μείνουν εκτός ανταγωνισμού». Στην έκθεση εξετάζονται, επίσης, παράγοντες που αφορούν ειδικά την Ασία, την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες και έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις: • Ο αυξημένος ανταγωνισμός για περιουσιακά στοιχεία στην Ασία αλλάζει τα δεδομένα στον κλάδο με θεμελιώδη και, πολλές φορές, απροσδόκητο τρόπο. Πολλοί θεσμικοί επενδυτές του κλάδου μετατοπίζονται υψηλότερα στην καμπύλη κινδύνου, προκειμένου να επιτύχουν τις επιδιωκόμενες αποδόσεις, ενώ άλλοι μετατοπίζονται χαμηλότερα, επιζητώντας τις σταθερές αλλά και ασφαλείς αποδόσεις που δεν προσφέρουν πλέον τα κρατικά ομόλογα. Τόσο οι θεσμικοί όσο και οι ευκαιριακοί επενδυτές στρέφονται στον χώρο υψηλής προστιθέμενης αξίας. Ένα από τα αποτελέσματα του φαινομένου αυτού είναι ότι οι επενδυτές στρέφονται σε αγορές και κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού οι οποίες μέχρι πρόσφατα δεν συγκέντρωναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οι διαχειριστικές χαρτοφυλακίου, συγκεκριμένα, στρέφονται πλέον σε κέντρα δεδομένων, στοιχεία ενεργητικού στον κλάδο της Υγείας, οικονομικά οικιστικά έργα, ακίνητα προς ενοικίαση, φοιτητική στέγαση και κατοικίες για ηλικιωμένους. • Καθησυχαστικό για τον κλάδο ακινήτων στην Ευρώπη είναι το γεγονός ότι η οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναπτύσσεται με τον ταχύτερο ρυθμό της τελευταίας δεκαετίας, με αποτέλεσμα να στηρίζει τη ζήτηση

των ενοικιαστών, καθώς και τις επενδύσεις. Η ανάπτυξη προέρχεται, σε μεγάλο ποσοστό, από τις βασικές οικονομίες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία. Οι επαγγελματίες ακινήτων στην Ευρώπη δυσκολεύονται να απομονώσουν το Λονδίνο από τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα που περιβάλλει το Brexit. Στην έκθεση επισημαίνεται, ωστόσο, ότι οι ασιάτες επενδυτές –που δεν ανησυχούν για το Brexit όσο οι Ευρωπαίοι– αναζητούν μακροπρόθεσμες επενδύσεις στο Λονδίνο. • Στις ΗΠΑ παρακολουθείται στενά ο αντίκτυπος που ενδέχεται να έχει ο νέος ομοσπονδιακός φόρος για τη φορολογία των ακινήτων. Σύμφωνα με την εξαμηνιαία έρευνα «Emerging Trends 2018», στην οποία συμμετέχουν επαγγελματίες του κλάδου από τις ΗΠΑ, το 61% των ερωτηθέντων θεωρεί πως ο νέος φορολογικός νόμος θα επηρεάσει θετικά τον κλάδο των ακινήτων. Περίπου το 1/4 απάντησε ότι η φορολογική μεταρρύθμιση θα ενισχύσει τη ζήτηση για επενδύσεις, ενώ αντίστοιχο ποσοστό δήλωσε ότι θα τονώσει και τη ζήτηση των ενοικιαστών. Στην έκθεση σημειώνεται, πάντως, ότι δεν έχουν ακόμη διαφανεί πλήρως οι επιπτώσεις για τα εμπορικά ακίνητα, ωστόσο, επισημαίνονται τρεις βασικοί μοχλοί της οικονομικής δραστηριότητας: οι ξένοι επενδυτές θα μπορούν πλέον να επενδύουν και να επαναπατρίζουν τα κέρδη τους ευκολότερα από πριν, οι αμερικανικές εταιρείες που μέχρι πρότινος διατηρούσαν μέρος των κερδών τους σε χώρες του εξωτερικού με χαμηλότερη εταιρική φορολογία θα μπορούν τώρα να επαναπατρίζουν αυτά τα κέρδη στις ΗΠΑ, και ο συντελεστής του εταιρικού φόρου στις ΗΠΑ θα μειωθεί. Ο Βασίλης Βύζας, υπεύθυνος του κλάδου των ακινήτων της PwC Ελλάδας, σημειώνει: «Η έκθεση έρχεται σε μια συγκυρία όπου ο αριθμός των συναλλαγών σε ακίνητα αρχίζει πια να επανακάμπτει, ύστερα από χρόνια επενδυτικής άπνοιας, ενώ το επενδυτικό ενδιαφέρον για τον κλάδο τείνει πλέον να αποκτήσει μια αξιοπρόσεκτη δυναμική. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι ο κλάδος των ακινήτων, και ιδίως της κατοικίας, απέχει ακόμα πολύ από το να αποτελέσει την ατμομηχανή της ανάπτυξης της χώρας μας, όπως είχε καταγραφεί και στη σχετική μελέτη της PwC Ελλάδας “The Greek real estate market” τον Οκτώβριο του 2016».

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

με τη μεγαλύτερη βαρύτητα που αποδίδεται στην οικονομική ευρωστία, τη διαμόρφωση των δημόσιων χώρων και τις συνθήκες καλής διαβίωσης– ωθεί τους επενδυτές σε εναλλακτικούς κλάδους, όπως τα logistics, και μικρότερες πόλεις, όπως η Κοπεγχάγη στην Ευρώπη και το Ράλεϊ/Ντούραμ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η άνοδος των επιτοκίων και του πληθωρισμού επίσης αναμένονται να ασκήσουν πιέσεις στον κλάδο, ιδίως στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, ο κίνδυνος αύξησης των επιτοκίων είναι πολύ μεγαλύτερος σήμερα σε σύγκριση με έξι μήνες νωρίτερα. Τα ευρήματα της έκθεσης υποδεικνύουν ότι η ευκολία άντλησης κεφαλαίων έχει αποσυνδεθεί από τη σχετική δυσκολία αποτελεσματικής αξιοποίησής τους. Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στην Ασία, όπου τα τοπικά δημόσια και θεσμικά funds, που συσσωρεύουν τεράστια αποθέματα ρευστών διαθεσίμων, αγοράζουν ακίνητα –στην περιφέρεια και παγκοσμίως– με αποτέλεσμα να εντείνεται ο ανταγωνισμός για στοιχεία ενεργητικού. Εξαιτίας του ανταγωνισμού αυτού, οι κλασικές ταξινομήσεις κινδύνου/απόδοσης καταρρέουν και τόσο οι θεσμικοί όσο και οι ευκαιριακοί επενδυτές στρέφονται στο χώρο υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η αργή ωρίμανση της αγοράς, σε συνδυασμό με τη δυσκολία που παρατηρείται στην επίτευξη επιχειρηματικών συμφωνιών και την αξιοποίηση των κεφαλαίων, έχουν οδηγήσει σε ένα κύμα συγχωνεύσεων μεταξύ των εταιρειών ακινήτων και των διαχειριστών χαρτοφυλακίου, όπως προκύπτει από την έκθεση. Η έκθεση υποστηρίζει ότι, υπ’ αυτές τις συνθήκες, οι εταιρείες ακινήτων απαιτείται να υιοθετήσουν νέα επιχειρηματικά μοντέλα για την άντληση κεφαλαίων και την επίτευξη κέρδους. Επισημαίνει επίσης την αυξανόμενη πολυπλοκότητα που συνεπάγεται η δραστηριοποίηση στον κλάδο των ακινήτων, εξαιτίας των νέων απαιτήσεων των πελατών και της έννοιας του «space as a service». Ως αποτέλεσμα αυτής της σημαντικής αλλαγής στον κλάδο, διαμορφώνεται ένα νέο προφίλ δεξιοτήτων των συνδεδεμένων στελεχών για την αξιοποίηση των big data και των τεχνολογιών που θα βελτιώσουν τη διαδικασία λήψης

ACCOUNTANCY GREECE.31

Προβλέψεις για αύξηση μισθών 2% για το 2018

KPMG

άλλων, τα εξής στοιχεία: - 62% των εταιρειών παρέχει ιδιωτικό πρόγραμμα συνταξιοδότησης σε τουλάχιστον μία κατηγορία εργαζομένων. Το ποσοστό αυτό είναι 15% υψηλότερο σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. - 22% των εταιρειών καλύπτουν μέρος ή το σύνολο της προσωπικής φορολόγησης των στελεχών, η οποία προέρχεται κυρίως από την παροχή εταιρικού αυτοκινήτου. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την κ. Πένη Βυθούλκα, δικηγόρο, συνεργάτη της ανεξάρτητης δικηγορικής εταιρείας «Κ. Παπακωστόπουλος και Συνεργάτες (CPA Law)», μέλος του διεθνούς νομικού και φορολογικού δικτύου της KPMG, η οποία από το βήμα της εκδήλωσης μίλησε για τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR). Τόνισε ότι ο νέος Κανονισμός, λόγω της αυστηρότητας των διαδικασιών και των προστίμων που εισάγει, έχει αφυπνίσει τους οργανισμούς κάθε κλάδου της ελληνικής αγοράς. Ανέφερε ακόμη ότι οι οργανισμοί θα πρέπει να διαμορφώσουν μια νέα κουλτούρα, με γνώμονα την προστασία των δεδομένων, και να καλύπτουν την υποχρέωση λογοδοσίας που εισάγει ο Κανονισμός. Επίσης, σημείωσε ότι, στο πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων, ο νέος Κανονισμός θα ωθήσει στην εξεύρεση νέας ισορροπίας μεταξύ των εννόμων συμφερόντων των εργοδοτών και της εύλογης προσδοκίας ιδιωτικότητας των εργαζομένων. Έκλεισε την παρουσίασή της λέγοντας πως τα προσωπικά δεδομένα αποτελούν έννομα αγαθά της εποχής μας, τα οποία χρήζουν αποτελεσματικής προστασίας. Παρόλα αυτά, οι εταιρείες δεν θα σταματήσουν να λειτουργούν στις 25 Μαΐου 2018 λόγω του νέου Κανονισμού. Θα πρέπει απλά να ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα προσαρμογής, εφαρμόζοντας τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 21 Μαρτίου η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της Έρευνας Αποδοχών και Παροχών για το 2017 της KPMG. H ετήσια αυτή έρευνα διεξάγεται από την KPMG σε συνεργασία με ελληνικές και πολυεθνικές επιχειρήσεις από όλους τους κλάδους της ελληνικής αγοράς. Γενικοί διευθυντές, οικονομικοί διευθυντές, διευθυντές Ανθρώπινου Δυναμικού και άλλα στελέχη που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, αξιοποιούν την έρευνα για τη διαμόρφωση πολιτικής αποδοχών και παροχών για τους εργαζομένους τους, για την αντικειμενική αξιολόγηση του υφιστάμενου συστήματος αποδοχών και παροχών, καθώς και για τον καθορισμό των ετήσιων αυξήσεων. Παρουσία 200 και πλέον συμμετεχόντων, τον εναρκτήριο λόγο είχε η κ. Βερώνη Παπατζήμου, γενική διευθύντρια του τμήματος Υπηρεσιών Ανθρώπινου Δυναμικού της KPMG, η οποία καλωσόρισε τους προσκεκλημένους στην παρουσίαση της έρευνας και επισήμανε πως διανύει πια την τρίτη δεκαετία διεξαγωγής της. Τη σκυτάλη πήρε η κ. Τόνια Παρίση, διευθύντρια του τμήματος Υπηρεσιών Αν-

θρώπινου Δυναμικού της KPMG και υπεύθυνη για τη διεξαγωγή της συγκεκριμένης έρευνας, η οποία παρουσίασε αναλυτικά τα αποτελέσματα. Μεταξύ άλλων, τα σημαντικότερα στοιχεία της ετήσιας Έρευνας Αποδοχών και Παροχών για το 2017 της KPMG έδειξαν τα εξής: - 10% υψηλότερος σε σχέση με πέρσι ο μέσος ρυθμός οικειοθελών αποχωρήσεων (turnover), ο οποίος διαμορφώθηκε στο 5,5% για το σύνολο της ελληνικής αγοράς. Υψηλότερα ποσοστά εμφανίζονται στον κλάδο υψηλής τεχνολογίας (7,3%) και στο λιανεμπόριο (6,7%). - 18% των εταιρειών προχώρησε σε μείωση θέσεων την προηγούμενη χρονιά. Η μείωση αυτή επηρέασε κυρίως εργαζομένους 36-45 ετών. - 50% των εταιρειών που προχώρησαν σε μειώσεις θέσεων την προηγούμενη χρονιά προσέφεραν υπηρεσίες επαγγελματικής αποκατάστασης στους εργαζομένους που αποχώρησαν. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται σταδιακά τα τελευταία 3 χρόνια. - 23% των εταιρειών έδωσαν αυξήσεις το 2017 σε όλους τους εργαζομένους τους και ένα 52% μόνο σε ένα μέρος των εργαζομένων. Η μέση αύξηση το 2017 κινήθηκε στο 1,4% και οι προβλέψεις για το 2018 προσδιορίζουν τη μέση αύξηση στο 2%. - Υψηλότερες εμφανίζονται οι μέσες ετήσιες αποδοχές που παρέχονται από τις πολυεθνικές εταιρείες σε όλα τα επίπεδα εργαζομένων, σε σχέση με τις ελληνικές. Η διαφορά οφείλεται κυρίως στις υψηλότερες μεταβλητές αποδοχές που φαίνεται να παρέχουν οι πολυεθνικές εταιρείες έναντι των ελληνικών. Στη συνέχεια, η κ. Αλεξάνδρα Φασιά, ανώτερη επιβλέπουσα σύμβουλος του τμήματος Υπηρεσιών Ανθρώπινου Δυναμικού της KPMG, παρουσίασε, μεταξύ

ACCOUNTANCY GREECE.31

Η αξία του ελέγχου για τον CFO

ΧΑΡΆΛΑΜΠΟΣ ΣΥΡΟΎΝΗΣ

Γενικός Διευθυντής, Τμήμα Ελεγκτικών Υπηρεσιών, KPMG

νάμεσα στα πολλά και σημαντικά θέματα που έχει να αντιμετωπίσει ο σύγχρονος διευθυντής Οικονομικών Υπηρεσιών (CFO) είναι να εξασφαλίσει ότι οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις συμβάλλουν στην καλύτερη πληροφόρηση προς τη διοίκηση και προς τρίτους οι οποίοι έχουν άμεσο ή έμμεσο ενδιαφέρον για την επιχείρησή του. Στο πλαίσιο αυτό, η συμβολή του τακτικού ελέγχου είναι τεράστια και προσδίδει όχι μόνο ασφάλεια στον ίδιο αλλά και μεγαλύτερη ποιότητα στα οικονομικά στοιχεία που συντάσσει. Η αξία του τακτικού ελέγχου έχει ιδιαίτερη σημασία, ειδικά μετά την οικονομική κρίση του 2008. Οι επενδυτές και οι εποπτικές αρχές απαιτούν περισσότερη πληροφόρηση από κάθε εταιρεία μέσω των οικονομικών της καταστάσεων και του ελέγχου που διενεργείται στις καταστάσεις αυτές. Ως αποτέλεσμα, έχουμε αυξημένη πληροφόρηση και στις γνωστοποιήσεις που υποχρεούται να περιλαμβάνει η εταιρεία στις οικονομικές

τον CFO όσο και τους τρίτους, ειδικά αυτούς που είναι υπεύθυνοι για τη διακυβέρνηση της εταιρείας. Με την προσθήκη των σημαντικών θεμάτων ελέγχου αλλάζει ριζικά και προς το καλύτερο η έκθεση ελέγχου, καθώς στην ενότητα αυτή ο ελεγκτής καταγράφει τα σημεία εκείνα που απασχολήθηκε περισσότερο, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους έγινε αυτό και τις ελεγκτικές διαδικασίες που εκτέλεσε για να αντιμετωπίσει το κάθε σημαντικό θέμα. Το αποτέλεσμα των παραπάνω αλλαγών προσθέτει μεγαλύτερη αξία και αξιοπιστία στις οικονομικές καταστάσεις και αυξάνει την πληροφόρηση των επενδυτών. Μια άλλη αλλαγή στον τρόπο που διενεργείται ο τακτικός έλεγχος είναι η χρήση νέων τεχνικών ελέγχου και η αξιοποίηση της τεχνολογίας. Η χρήση των «data analytics» στον έλεγχο οδηγεί σε μια νέα πραγματικότητα. Οι ελεγκτές μπορούν πλέον να στοιχειοθετήσουν την εργασία τους αξιοποιώντας μεγάλα σε όγκο δεδομένα.

Το αποτέλεσμα είναι ότι όχι μόνο γίνεται πληρέστερος ο έλεγχος αλλά δίνεται η δυνατότητα στον ελεγκτή να πληροφορήσει τον CFO και τη διοίκηση με λεπτομέρεια σε πολλά θέματα, ούτως ώστε να γνωρίζει καλύτερα η διοίκηση τα προβλήματα και τις αδυναμίες στα συστήματα και στις διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου της εταιρείας για να λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Είναι δεδομένο άλλωστε ότι ο τακτικός έλεγχος είχε, έχει και θα έχει αξία για όλους και ειδικά για τον CFO. Η αξία αυτή ενισχύεται και δίνει μεγαλύτερη σημασία στον έλεγχο μέσω της πληροφόρησης σχετικά με τις διαδικασίες ελέγχου που ακολουθούνται και από την αξιοποίηση σύγχρονων εργαλείων ελέγχου. Το μέλλον θα δείξει αν θα αποφύγουμε μεγάλες οικονομικές κρίσεις στις επιχειρήσεις, όπως τα τελευταία χρόνια. Γεγονός πάντως είναι ότι η σχέση CFO και ελεγκτή θα αλλάξει αμφίδρομα προς το καλύτερο.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

της καταστάσεις. Σημειώνεται ότι, εδώ και περίπου δύο χρόνια, έχει ξεκινήσει σε παγκόσμιο επίπεδο μια επανάσταση στην ποιότητα της πληροφόρησης όσον αφορά την έκθεση ελέγχου του ορκωτού ελεγκτή. Η νέα μορφή έκθεσης ελέγχου περιγράφει σε μεγάλο βαθμό την ευθύνη του ελεγκτή, τις ευθύνες της διοίκησης και προσθέτει νέα στοιχεία, κυρίως για τις εταιρείες που θεωρούνται οντότητες δημοσίου συμφέροντος και έχουν ως εξής: • Αναφορά ότι ο έλεγχος πρέπει να σχεδιάζεται με τρόπο που να καλύπτεται ο κίνδυνος της απάτης. • Αναφορά ότι ο έλεγχος πάντα αξιολογεί την αρχή της συνέχισης της δραστηριότητας. • Αναφορά για την ανεξαρτησία του ελέγχου και το ύψος και το είδος των μη ελεγκτικών υπηρεσιών που παρασχέθηκαν από τον ορκωτό ελεγκτή. • Σημαντικά θέματα ελέγχου. Πιστεύουμε ότι το τελευταίο αποτελεί τη μεγαλύτερη καινοτομία και βοηθάει τόσο

ACCOUNTANCY GREECE.31

Α ΔΠΕ 720 Οι ευθύνες του ελεγκτή σχετικά με άλλες πληροφορίες

ΙΩΆΝΝΑ-ΕΙΡΉΝΗ ΣΚΌΝΔΡΑ

Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, Ποιοτικός Έλεγχος ΣΟΕΛ

νάμεσα στα αναθεωρημένα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου (ΔΠΕ) που υιοθετήθηκαν με την ανακοίνωση με αριθμό 005/2018 της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων, συγκαταλέγεται και το ΔΠΕ 720 «Οι ευθύνες του ελεγκτή σχετικά με άλλες πληροφορίες», που ισχύει για ελέγχους οικονομικών καταστάσεων για περιόδους που τελειώνουν την ή μετά την 15η Δεκεμβρίου 2016. Στο ΔΠΕ 720 αναλύονται οι ευθύνες του ελεγκτή αναφορικά με τις, χρηματοοικονομικές ή μη, πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην ετήσια οικονομική έκθεση μιας οντότητας, ανεξάρτητα από το αν οι πληροφορίες ληφθούν πριν ή μετά την ημερομηνία της έκθεσης του ελεγκτή. Ως ετήσια οικονομική έκθεση ορίζεται ένα έγγραφο που συντάσσεται ετησίως από τη διοίκηση, με σκοπό την παροχή πληροφοριών, επί των λειτουργιών της οντότητας, οικονομικών αποτελεσμάτων και οικονομικής θέσης, στους ιδιοκτήτες της οντότητας. Μπορεί να είναι ένα έγγραφο με τίτλο Ετήσια Οικονομική Έκθεση και μπορεί να είναι διαθέσιμο είτε σε έντυπη μορφή είτε σε ηλεκτρονική από την ιστοσελίδα της οντότητας. Είναι απαίτηση του ΔΠΕ ο ελεγκτής να διαβάσει και να εξετάσει τις άλλες πληροφορίες, διότι εάν υπάρχει ασυνέπεια είτε με τις οικονομικές καταστάσεις είτε με τη γνώση του ελεγκτή που αποκτήθηκε από τον έλεγχο, ενδεχομένως αυτό να υποδηλώνει ότι υπάρχει ουσιώδες σφάλμα στις οικονομικές καταστάσεις ή στις άλλες πληροφορίες. Το σφάλμα αυτό μπορεί να υπονομεύσει την αξιοπιστία των οικονομικών καταστάσεων και συνεπώς την έκθεση του ελεγκτή. Σημειώνεται ότι η γνώμη του ελεγκτή επί των οικονομικών καταστάσεων δεν καλύπτει τις άλλες πληροφορίες και το ΔΠΕ δεν απαιτεί από τον ελεγκτή να συγκεντρώνει ελεγκτικά τεκμήρια, πέρα από τα απαιτούμενα για τη γνώμη του επί των οικονομικών καταστάσεων. Οι στόχοι του ελεγκτή είναι να εξετάσει αν υφίσταται ουσιώδης ασυνέπεια μεταξύ των άλλων πληροφοριών και των οικονομικών καταστάσεων, μεταξύ των άλλων πληροφοριών και της γνώσης που απέκτησε κατά τον έλεγχο, να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες εάν εντοπίσει ουσιώδη ασυνέπεια στις άλλες πληροφορίες και να υποβάλει την απαιτούμε-

νομικών καταστάσεων, συγκρίνοντας ποσά και κονδύλια των άλλων πληροφοριών και των οικονομικών καταστάσεων και γενικά αξιολογώντας τη συνέπειά τους. Σημειώνεται ότι στις άλλες πληροφορίες μπορεί να περιλαμβάνονται περισσότερες λεπτομέρειες, όπως διαγράμματα και πίνακες, περιγραφές οικονομικών αποτελεσμάτων κ.ά., με σκοπό τη λεπτομερέστερη πληροφόρηση και ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων. Ωστόσο, η ανωτέρω σύγκριση γίνεται βάσει επαγγελματικής κρίσης του ελεγκτή, ανάλογα με τη σοβαρότητα του ποσού, την ευαισθησία ή το μέγεθός του. Βάσει επαγγελματικής κρίσης λαμβάνεται και η απόφαση για τη φύση και την έκταση των διαδικασιών που πρέπει να εκτελεστούν για τον έλεγχο της ύπαρξης ασυνέπειας μεταξύ των άλλων πληροφοριών και των οικονομικών καταστάσεων. Επιπροσθέτως, πρέπει να εξετάζεται εάν υφίσταται ουσιώδης ασυνέπεια μεταξύ των άλλων πληροφοριών και της γνώσης που απέκτησε ο ελεγκτής για την οντότητα κατά τη διάρκεια του ελέγχου του μέσω των συγκεντρωθέντων ελεγκτικών τεκμηρίων. Ο ελεγκτής, κατά τη διάρκεια του ελέγχου του, οφείλει και σύμφωνα με απαιτήσεις άλλων ΔΠΕ να αποκτά κατανόηση της οντότητας και του περιβάλλοντός της, των εσωτερικών δικλίδων αυτής, να εξετάζει θέματα που αφορούν μελλοντικά επιχειρηματικά σχέδια και προοπτικές και δύναται να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα σε θέματα και σφάλματα των άλλων πληροφοριών που θα μπορούσαν να είναι ουσιώδη. Σημαντικό ρόλο στην εξέταση των άλλων πληροφοριών έχει και η εμπειρία του ελεγκτή στον έλεγχο της κάθε οντότητας, καθότι μπορεί, από τα ελεγκτικά τεκμήρια που έχει ήδη αποκτήσει από τον έλεγχο, να είναι σε θέση να εξετάσει αν υπάρχει ουσιώδης ασυνέπεια στις άλλες πληροφορίες. Τέλος, θέμα επαγγελματικής κρίσης είναι και το κατά πόσο ο ελεγκτής θα επιλέξει να αναφερθεί σε τεκμηρίωση του ελέγχου ή αν θα θέσει ερωτήματα στα σχετικά μέλη της ομάδας ανάθεσης, καθότι μπορεί και από αυτή τη διαδικασία να εξεταστεί αν υπάρχει ουσιώδης ασυνέπεια μεταξύ των άλλων πληροφοριών και της γνώσης που έχει αποκτήσει ο ελεγκτής από τον έλεγχο της οντότητας. Από την ανάγνωση των άλλων πληροφο-

ριών υπάρχει πιθανότητα να προκύψουν ενδείξεις ότι πληροφορίες που δεν έχουν σχέση με τις οικονομικές καταστάσεις ή τη γνώση του ελεγκτή είναι ουσιωδώς εσφαλμένες. Ο ελεγκτής πρέπει να προσέχει τέτοιου είδους ενδείξεις, καθότι αυτό τον βοηθάει να συμμορφώνεται με τις σχετικές απαιτήσεις δεοντολογίας του Κώδικα IESBA, σύμφωνα με τον οποίο ο ελεγκτής πρέπει να αποφεύγει να συνδέεται με άλλες πληροφορίες που είναι ουσιωδώς εσφαλμένες ή παραπλανητικές. Η επαγρύπνηση για τέτοιου είδους ενδείξεις θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ των άλλων πληροφοριών και της γενικής γνώσης της ομάδας ανάθεσης ή και σε μια γενικότερη ασυνέπεια των άλλων πληροφοριών. Το επόμενο βήμα της λήψης και της εξέτασης των άλλων πληροφοριών είναι οι αντιδράσεις του ελεγκτή όταν: α) οι άλλες πληροφορίες φαίνεται να περιλαμβάνουν ουσιώδες σφάλμα, β) όταν ο ελεγκτής συμπεράνει ότι υπάρχει ουσιώδες σφάλμα στις άλλες πληροφορίες, γ) όταν υπάρχει ουσιώδες σφάλμα στις οικονομικές καταστάσεις ή όταν η κατανόηση της οντότητας πρέπει να επανεκτιμηθεί. Συγκεκριμένα: α) Όταν οι άλλες πληροφορίες φαίνεται να περιλαμβάνουν ουσιώδες σφάλμα, ο ελεγκτής οφείλει αρχικά να το συζητήσει με τη διοίκηση της οντότητας. Αν κριθεί αναγκαίο, θα πρέπει να πραγματοποιήσει περαιτέρω διαδικασίες, ώστε να συμπεράνει αν όντως υπάρχει ουσιώδες σφάλμα στις άλλες πληροφορίες, αν υπάρχει σφάλμα στις οικονομικές καταστάσεις ή αν πρέπει να ξαναγίνουν διαδικασίες για την κατανόηση της οντότητας και του περιβάλλοντός της. Ειδικότερα, μια συζήτηση της διοίκησης με τον ελεγκτή μπορεί να τον οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι οι άλλες πληροφορίες δεν είναι ουσιωδώς εσφαλμένες ή, αντίθετα, μπορεί να παρέχει και πληροφορίες που τελικά να ενισχύσουν το συμπέρασμά του ότι οι άλλες πληροφορίες είναι ουσιωδώς εσφαλμένες. Είναι σαφές ότι είναι πιο δύσκολο για τον ελεγκτή να αμφισβητήσει θέματα κρίσης της διοίκησης απ’ ό,τι θέματα που έχουν πιο αντικειμενικό χαρακτήρα, ωστόσο υπάρχει η πιθανότητα, κάτω από ορισμένες συνθήκες, ο ελεγκτής να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

νη, σύμφωνα με το ΔΠΕ, έκθεση. Αναφορικά με τις απαιτήσεις του ΔΠΕ, ο ελεγκτής οφείλει να λαμβάνει, να αναγιγνώσκει, να εξετάζει τις άλλες πληροφορίες και κατόπιν να προβαίνει στις κατάλληλες ενέργειες, ανάλογα με τα αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα, ο ελεγκτής, κατόπιν συζήτησης με τη διοίκηση, θα πρέπει να καθορίζει ποια έγγραφα αποτελούν την ετήσια οικονομική έκθεση, με ποιο τρόπο εκδίδονται και να αποκτήσει τα έγραφα αυτά αν είναι δυνατό πριν την έκθεσή του. Ωστόσο, εάν αυτό δεν είναι εφικτό, πρέπει να λαμβάνει έγγραφη διαβεβαίωση από τη διοίκηση ότι η τελική έκθεση θα χορηγηθεί όταν θα είναι διαθέσιμη αλλά πριν την έκδοση του τελικού εγγράφου από την οντότητα. Υπάρχει περίπτωση η διοίκηση να αποφασίσει να χρησιμοποιήσει ένα πακέτο εγγράφων που να απαρτίζουν την οικονομική έκθεση ή μπορεί να μην είναι ξεκάθαρο ποια έγγραφα την αποτελούν. Τέτοια έγγραφα βασίζονται κυρίως σε νόμο, κανονισμό ή έθιμο. Όπως προαναφέρθηκε, υπεύθυνη για τη σύνταξη της οικονομικής έκθεσης είναι η διοίκηση ή οι υπεύθυνοι για τη διακυβέρνηση. Ωστόσο, ο ελεγκτής δύναται να ενημερώσει τους ανωτέρω ότι αναμένει την τελική ετήσια οικονομική έκθεση πριν από την ημερομηνία της έκθεσής του, ώστε να ολοκληρωθούν οι απαιτούμενες διαδικασίες, αλλά και για τις επιπτώσεις που ενδεχομένως να επιφέρει η λήψη των άλλων πληροφοριών σε μεταγενέστερο στάδιο από αυτό της έκθεσης. Εφόσον η λήψη των άλλων πληροφοριών γίνει πριν την ημερομηνία της έκθεσης του ελεγκτή, δίνεται η δυνατότητα να γίνουν απαραίτητες αναθεωρήσεις στις οικονομικές καταστάσεις, στην έκθεση του ελεγκτή ή ακόμη και στις άλλες πληροφορίες πριν γίνει η έκδοσή τους. Εάν οι πληροφορίες ληφθούν μετά την έκθεση του ελεγκτή, δεν υπάρχει υποχρέωση επικαιροποίησης των διαδικασιών που εκτελέστηκαν ήδη, όπως απαιτεί το ΔΠΕ 560. Ο ελεγκτής πραγματοποιεί διαδικασίες για τις άλλες πληροφορίες που λαμβάνει μόνο άμεσα από την οντότητα. Εν συνεχεία, ο ελεγκτής πρέπει να διαβάζει τις άλλες πληροφορίες διατηρώντας πάντα επαγγελματικό σκεπτικισμό και να εξετάζει το ενδεχόμενο της ύπαρξης ασυνέπειας μεταξύ των άλλων πληροφοριών και των οικο-

ACCOUNTANCY GREECE.31

κάποια δήλωση δεν είναι συνεπής με τις οικονομικές καταστάσεις. Όπως είναι λογικό, εάν υπάρχει κάποιο θέμα άσχετο με τις οικονομικές καταστάσεις, ενδεχομένως ο ελεγκτής να μην μπορεί να αξιολογήσει επακριβώς τις απαντήσεις της διοίκησης, αλλά μπορεί να ικανοποιηθεί ότι δεν υφίστανται ουσιώδεις ασυνέπειες από τη μετέπειτα πληροφόρηση που παρέχεται από τη διοίκηση ή ακόμη και από μεταβολές που μπορεί να διενεργηθούν. Αν δεν μπορεί να ικανοποιηθεί, μπορεί να ζητήσει από τη διοίκηση να λάβει συμβουλές από νομικό της οντότητας ή από ειδήμονα της διοίκησης και, σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθεί από τη συζήτηση, δύναται να λάβει συμβουλές από δικό του νομικό σύμβουλο, να υπάρξουν επιπτώσεις στην έκθεσή του ή ακόμη και να αποποιηθεί τον έλεγχο, όπου αυτό είναι εφικτό. β) Στην περίπτωση που ο ελεγκτής καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όντως υπάρχει ουσιώδες σφάλμα στις άλλες πληροφορίες, οφείλει να ζητήσει από τη διοίκηση να προχωρήσει στη διόρθωσή του. Εάν η διοίκηση συμφωνήσει στη διόρθωση, τότε ο ελεγκτής οφείλει να την ελέγξει, ενώ αν η διοίκηση αρνηθεί, ο ελεγκτής οφείλει να κοινοποιήσει την απόφαση της διοίκησης στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση και να ζητήσει εκ νέου τη διόρθωση. Πιο ειδικά, αν ο ελεγκτής εντοπίσει ότι υπάρχει ουσιώδες σφάλμα στις άλλες πληροφορίες που λήφθηκαν πριν από την ημερομηνία της έκθεσης, και δεν διορθωθεί μετά την επικοινωνία με τη διοίκηση και με τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση, τότε πρέπει είτε να αξιολογήσει τις επιπτώσεις του θέματος αυτού στην έκθεση ελέγχου, όπως να αρνηθεί την έκφραση γνώμης και φυσικά να ενημερώσει σχετικά τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση, είτε να παραιτηθεί από τον έλεγχο, όταν αυτό είναι εφικτό βάσει νόμου ή κανονισμού. Και οι δύο εκδοχές είναι αποτέλεσμα των αμφιβολιών επί της ακεραιότητας της διοίκησης και των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση, αλλά και της έλλειψης αξιοπιστίας των ελεγκτικών τεκμηρίων και των διαβεβαιώσεων που λήφθηκαν κατά τη

διάρκεια του ελέγχου. Ο ελεγκτής, λαμβάνοντας υπόψη του τις απαντήσεις της διοίκησης και των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση για τη μη διόρθωση των ασυνεπειών, μπορεί να καταλήξει σε συμπέρασμα για το αν υπήρχε πρόθεση για παραπλάνηση ή όχι και επίσης μπορεί να ζητήσει νομική συμβουλή αλλά και να γνωστοποιήσει το θέμα στην ανάλογη ρυθμιστική αρχή. Ωστόσο, υπάρχει περίπτωση ο ελεγκτής να συμπεράνει ότι υπάρχει ουσιώδες σφάλμα στις άλλες πληροφορίες που λήφθηκαν μετά από την ημερομηνία της έκθεσης ελέγχου του. Αν το σφάλμα ωστόσο διορθωθεί, ο ελεγκτής οφείλει να πραγματοποιήσει διαδικασίες ώστε να ελέγξει ότι η διόρθωση όντως έγινε, αλλά και να επισκοπήσει τη διαδικασία της διοίκησης για τη γνωστοποίηση του σφάλματος στους υπεύθυνους για τις άλλες πληροφορίες, εάν εκδόθηκαν, ώστε να πληροφορηθούν για την επισκόπηση. Εάν οι υπεύθυνοι για τη διακυβέρνηση δεν συμφωνούν να διορθωθεί το σφάλμα και να αναθεωρήσουν τις άλλες πληροφορίες, τότε ο ελεγκτής οφείλει, ασκώντας την επαγγελματική του κρίση και εξετάζοντας τα νόμιμα δικαιώματα και υποχρεώσεις του, να γνωστοποιήσει τα μη διορθωμένα σφάλματα στους χρήστες της έκθεσης ελέγχου. Συγκεκριμένα, μπορεί να συντάξει τροποποιημένη έκθεση ελέγχου που να περιλαμβάνει διαφοροποιημένο τμήμα, στο οποίο να περιγράφει το μη διορθωμένο σφάλμα και επιπλέον να αιτηθεί στη διοίκηση να παρέχει τη νέα έκθεση στους χρήστες των οικονομικών καταστάσεων. Επιπλέον, μπορεί να φέρει το θέμα στη γενική συνέλευση των μετόχων, ώστε να ενημερωθούν οι χρήστες, να το γνωστοποιήσει στη ρυθμιστική αρχή και, τέλος, να εξετάσει το ενδεχόμενο της συνέχισης της ανάθεσης του ελέγχου. γ) Υπάρχει περίπτωση, κατά την ανάγνωση των άλλων πληροφοριών, ο ελεγκτής να εντοπίσει και νέες πληροφορίες, που θα έχουν ως αποτέλεσμα να πρέπει να διενεργηθούν εκ νέου διαδικασίες για την κατανόηση της οντότητας και να αναθεωρηθεί ενδεχομένως η εκτίμηση κινδύνου από μέρους του, να αξιο-

λογηθούν εκ νέου τα εντοπισμένα σφάλματα και οι επιπτώσεις τους επί των οικονομικών καταστάσεων, αλλά και οι ευθύνες του αναφορικά με τα μεταγενέστερα γεγονότα, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των αντίστοιχων ΔΠΕ. Όταν ο ελεγκτής έχει λάβει ή περιμένει να λάβει τις άλλες πληροφορίες για έλεγχο οικονομικών καταστάσεων εισηγμένων οντοτήτων ή έχει λάβει ορισμένες ή όλες τις άλλες πληροφορίες για έλεγχο οικονομικών καταστάσεων μη εισηγμένων οντοτήτων, τότε στην έκθεσή του θα πρέπει να περιλαμβάνει ξεχωριστή παράγραφο με τίτλο «Άλλες πληροφορίες» ή με άλλο κατάλληλο τίτλο. Ειδικότερα, στην περίπτωση των μη εισηγμένων οντοτήτων, ο ελεγκτής μπορεί να πιστεύει ότι εάν οι πληροφορίες, που αναμένονται μετά την ημερομηνία της έκθεσής του, ταυτοποιηθούν με την έκθεσή του, θα παρέχουν μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με τις ευθύνες του ιδίου για τις άλλες πληροφορίες. Η παράγραφος «Άλλες πληροφορίες» θα πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες όπως δήλωση της διοίκησης ότι ευθύνεται για τις άλλες πληροφορίες, δήλωση του ελεγκτή ότι δεν εκφράζει γνώμη επί των άλλων πληροφοριών, περιγραφή των ευθυνών του ελεγκτή, αν οι πληροφορίες λήφθηκαν πριν την έκθεση του ελεγκτή πρέπει να υπάρχει δήλωση ότι ο ελεγκτής δεν έχει να αναφέρει κάτι σχετικό ή αν ο ελεγκτής έχει διαπιστώσει αδιόρθωτο ουσιώδες σφάλμα στις άλλες πληροφορίες να το δηλώσει στην παράγραφο. Συνεπώς, αν ο ελεγκτής εκφράσει γνώμη με επιφύλαξη ή αρνητική γνώμη, τότε θα πρέπει να εξεταστούν οι επιπτώσεις του θέματος που διαφοροποίησαν τη γνώμη του αναφορικά με την τελευταία δήλωση που απαιτείται ανωτέρω. Κλείνοντας το παρόν άρθρο, πρέπει να σημειωθεί ότι ο ελεγκτής πρέπει να περιλάβει στην τεκμηρίωση του ελέγχου του τις διαδικασίες που πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με το ΔΠΕ, καθώς και την τελική έκδοση των άλλων πληροφοριών που χρησιμοποίησε για την εργασία του σύμφωνα με το ΔΠΕ.

ΚΛΕΟΠΆΤΡΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΎΛΟΥ

BDO International Liaison Partner, CPA, ACA, μέλος Δ.Σ. ΙΕΣΟΕΛ

ην Παρασκευή 18 Μαΐου 2018, το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών (ΣΟΕΛ) είχε την τιμή να υποδεχτεί τους φοιτητές στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών Control, Audit, Reporting του φημισμένου γαλλικού Πανεπιστημίου Paris-Dauphine. Πάνω από 100 μεταπτυχιακοί φοιτητές, με τους διδάκτορες και τους καθηγητές τους, τους οποίους καλωσόρισε θερμά ο διευθυντής σπουδών κ. Β. Λουμιώτης, παρακολούθησαν την παρουσίαση που με μεγάλη χαρά ανέλαβα να κάνω στα γαλλικά, εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Εκπαίδευσης του Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΙΕΣΟΕΛ). Η παρουσίαση αυτή αφορούσε τον θεσμό του ΣΟΕΛ, τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί, τον ρόλο του στην ελεγκτική αγορά και τους στόχους που έχει σε σχέση με την ενημέρωση, εκπαίδευση και διαρκή επιμόρφωση των ορκωτών ελεγκτών λογιστών. Επίσης, ενημέρωσα τους φοιτητές για τα διαφορετικά προγράμματα που μπορεί να παρακολουθήσει κάθε ενδιαφερόμενος στο Ινστιτούτο Εκπαίδευσης του ΣΟΕΛ και για τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα που πρέπει να πληροί κάποιος προκειμένου να γίνει ορκωτός ελεγκτής λογιστής στην Ελλάδα. Επιπρόσθετα θέματα συζήτησης αποτέλεσαν και τα όρια του τακτικού ελέγχου, η εναλλαγή των ελεγκτών και των ελεγκτικών εταιρειών και το πώς επηρεάστηκε ο κλάδος από την κρίση που έπληξε και συνεχίζει να πλήττει την ελληνική οικονομία. Μετά την παρουσίαση προβλήθηκε βίντεο

για τα 60 χρόνια του ΣΟΕΛ, με παράλληλη μετάφραση στα γαλλικά, προκειμένου να είναι κατανοητό το περιεχόμενό του, ενώ στο τέλος της εκδήλωσης οι παρευρισκόμενοι είχαν τη δυνατότητα να επισκεφθούν τις αίθουσες διδασκαλίας και τον χώρο του Μεγάρου των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών. Η τεράστια επιτυχία της επίσκεψης φάνηκε από το γεγονός ότι στο τέλος δέχθηκα πλήθος ερωτήσεων τόσο από τους φοιτητές όσο και από τους καθηγητές τους, με κεντρικό σημείο ενδιαφέροντος τις διαφορές και τις ομοιότητες που παρουσιάζουν η ελληνική και η γαλλική ελεγκτική αγορά. Συζητήθηκε, μάλιστα, εκτενώς η νομοθετική ρύθμιση που προβλέπει υψηλά όρια υπαγωγής των εταιρειών που είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα σε υποχρεωτικό έλεγχο και η σύγκρισή τους με τα αντίστοιχα όρια που ισχύουν στη Γαλλία, καθώς και το γεγονός ότι, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, η τακτική γενική συνέλευση επιλέγει και ορίζει τους ορκωτούς ελεγκτές λογιστές σε ετήσια βάση, σε αντίθεση με τη Γαλλία, όπου οι ελεγκτές ορίζονται για μια εξαετία κατ’ ελάχιστον. Οι καθηγητές και οι φοιτητές του ParisDauphine μας ευχαρίστησαν θερμά για την υποδοχή και φιλοξενία. Το ΣΟΕΛ δεσμεύτηκε να διατηρήσει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με το γαλλικό πανεπιστήμιο και να οργανώσει ή να συμμετάσχει, στο μέλλον, σε αντίστοιχες παρουσιάσεις που προάγουν τη σημασία και την ποιότητα του ελεγκτικού επαγγέλματος.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

Επίσκεψη γαλλικού Πανεπιστημίου ParisDauphine στο ΣΟΕΛ

ACCOUNTANCY GREECE.31

Έλληνας «Επιχειρηματίας της Χρονιάς» 2017 ΕΥ

Οι Ξενοφών, Ιωάννης και Θεόδωρος Καντώνιας της Cosmos Aluminium Α.Ε. αναδείχθηκαν νικητές του διαγωνισμού της EY, Έλληνας «Επιχειρηματίας της Χρονιάς» 2017

ι κ.κ. Ξενοφών Καντώνιας, πρόεδρος, Cosmos Aluminium A.E., Ιωάννης Καντώνιας, αντιπρόεδρος, Cosmos Aluminium A.E., Θεόδωρος Καντώνιας, διευθύνων σύμβουλος, Cosmos Aluminium A.E., κατέκτησαν τον τίτλο Έλληνας «Επιχειρηματίας της Χρονιάς» για το 2017, σε εκδήλωση που διοργάνωσε η EY Ελλάδος (φωτό). Σε μια λαμπερή εκδήλωση που διοργανώθηκε στο Μέγαρο Μουσικής, κορυφαίοι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού, θεσμικού και ακαδημαϊκού χώρου της Ελλάδας έδωσαν το παρών, τιμώντας την ελληνική επιχειρηματική αριστεία και τη συμβολή της στην οικονομία της χώρας μας. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης βραβεύθηκαν, επίσης, οι νικητές των επιμέρους κατηγοριών, μετά από απόφαση της εννεαμελούς Κριτικής Επιτροπής, υπό την προεδρία του κ. Σπύρου Θεοδωρόπουλου, διευθύνοντος συμβούλου της Chipita A.E. και νικητή του διαγωνισμού Έλληνας «Επιχειρηματίας της Χρονιάς» 2011. Οι νικητές των επιμέρους κατηγοριών είναι: Ο κ. Χρήστος Κριμίζης-Τσατσούλης, διευθύνων σύμβουλος, Alchimica Α.Ε., ο οποίος έλαβε το βραβείο «Αυτοδημιούργητος Επιχειρηματίας». Οι κ.κ. Ξενοφών Καντώνιας, πρόεδρος, Cosmos Aluminium A.E., Ιωάννης Καντώνιας, αντιπρόεδρος, Cosmos Aluminium A.E., Θεόδωρος Καντώνιας, διευθύνων σύμβουλος, Cosmos Aluminium A.E., που έλαβαν το βραβείο «Διεθνώς Αναπτυσσόμενος Επιχειρηματίας». Η κ. Καλλιόπη Ροδοπούλου, διευθύνουσα σύμβουλος, Εκπαιδευτικός Όμιλος ΑΚΜΗ (ΙΕΚ ΑΚΜΗ, Μητροπολιτικό Κολλέγιο), η οποία έλαβε το βραβείο «Δυναμικά Αναπτυσσόμενος Επιχειρηματίας». Ο κ. Δημήτριος Λακασάς, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, N. Λακασάς - Π. Αρβανιτίδης Α.Ε. (με διακριτικό τίτλο: Olympia

Electronics A.E.), που έλαβε το βραβείο «Καινοτόμος Επιχειρηματίας». Ο Έλληνας «Επιχειρηματίας της Χρονιάς» 2017 Οι κ.κ. Ξενοφών Καντώνιας, πρόεδρος, Cosmos Aluminium A.E., Ιωάννης Καντώνιας, αντιπρόεδρος, Cosmos Aluminium A.E., Θεόδωρος Καντώνιας, διευθύνων σύμβουλος, Cosmos Aluminium A.E., θα εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στον διεθνή διαγωνισμό στο Μόντε Κάρλο, μαζί με τους νικητές του αντίστοιχου βραβείου από 65 περίπου χώρες, για τον τίτλο ΕΥ World Entrepreneur of the Year, που θα διεξαχθεί τον Ιούνιο του 2018. Ο κ. Πάνος Παπάζογλου, διευθύνων σύμβουλος της EY Ελλάδος, αφού ευχαρίστησε τους συμμετέχοντες επιχειρηματίες, τα μέλη της Κριτικής Επιτροπής, αλλά και τους παρευρισκόμενους, σημείωσε: «Οι επιχειρηματίες αυτοί, όπως και χιλιάδες ακόμη Έλληνες που κάνουν τη δική τους, προσωπική υπέρβαση και διαπρέπουν στην Ελλάδα και το εξωτερικό, επιβεβαιώνουν ότι πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι. Αποτελούν ουσιαστική πηγή έμπνευσης για όλους μας. Αποτελούν τον μοχλό αλλαγής σελίδας στη χώρα μας. Αυτούς τους επιχειρηματίες αισθανόμαστε την ανάγκη, στην ΕΥ, να επιβραβεύσουμε και να τιμήσουμε». Και συμπλήρωσε: «Έχει φθάσει η ώρα για όλους μας, επιχειρηματίες, στελέχη, πολιτεία, ιδιώτες και την κοινωνία στο σύνολό της, να σκεφτούμε ξανά ποια είναι η Ελλάδα του αύριο που οραματιζόμαστε και πώς θα δουλέψουμε όλοι για να τη χτίσουμε», καταλήγοντας: «Οι μεγάλες αλλαγές, οι επαναστατικές αλλαγές, γίνονται από τους λίγους. Αλλά οι στέρεες βάσεις χτίζονται από τους πολλούς, σε όλα τα επίπεδα. Ας δουλέψουμε, λοιπόν, όλοι μαζί και ο καθένας μας χωριστά εφ’ ω ετάχθη, για να το πετύχουμε». Οι νικητές του διαγωνισμού Έλληνας «Επι-

Σύντομα βιογραφικά σημειώματα των βραβευθέντων

«Αυτοδημιούργητος Επιχειρηματίας» Χρήστος Κριμίζης-Τσατσούλης Διευθύνων σύμβουλος της Alchimica Α.Ε. Ο νικητής της κατηγορίας «Αυτοδημιούργητος Επιχειρηματίας» είχε το μικρόβιο της βιομηχανίας και της παραγωγής από παιδί. Τον ενοχλούσε που στην Ελλάδα δεν υπήρχε βιομηχανική συνείδηση και σημαντική παραγωγή. Όνειρό του ήταν να δείξει ότι η Ελλάδα παράγει και εξάγει. Σπούδασε χημικός-μηχανικός στην Ιταλία

και συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στην Οικονομική Σχολή του Λονδίνου. Σύντομα συνειδητοποίησε ότι του είναι δύσκολο να βρει εργασία που να τον ενδιαφέρει και να τον εκφράζει. Με αφορμή την πετρελαϊκή κρίση, ξεκινά τη δική του επιχείρηση, κατασκευάζοντας ένα μικρό διυλιστήριο για ανακύκλωση χρησιμοποιημένων πετρελαϊκών διαλυτών. Η ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας συνεχίζεται. Η επόμενη προσπάθειά του βασίστηκε στη δημιουργία πρωτοποριακού υλικού θερμομόνωσης - στεγάνωσης και προστασίας. Έτσι, γεννήθηκε το Hyperdesmo, που σύντομα καθιερώθηκε και δημιούργησε σχολή στον κλάδο του στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως. Η πορεία δεν υπήρξε εύκολη. Ήταν ένας καθημερινός αγώνας, αλλά ο ίδιος πιστεύει ότι «αν όλα σού πάνε πολύ εύκολα στην αρχή της σταδιοδρομίας σου, θα αποτύχεις μέσα στην επιτυχία σου». Σήμερα, η Alchimica μετρά πάνω από 35 χρόνια στην παραγωγή εξειδικευμένων χημικών και πρώτων υλών. Με τρεις μονάδες παραγωγής στην Ελλάδα, δύο θυγατρικές σε Τουρκία και Αγγλία, 170 άτομα προσωπικό και ενεργό δίκτυο πωλήσεων που εκτείνεται σε πάνω από 100 χώρες παγκοσμίως, η εταιρεία εξάγει περισσότερα από τα τρία τέταρτα του τζίρου της. Με άξονα το μέλλον της βιομηχανίας των κατασκευών, η Alchimica έχει ήδη αναπτύξει καινοτόμα και φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα, τη νέα σειρά Aquasmart, ενώ, παράλληλα, επενδύει και στον ξενοδοχειακό κλάδο. Αξίζει να αναφερθεί ότι έχει γράψει βιβλίο με θέμα «Η μητέρα μας η βαρύτητα», στο οποίο εξηγεί το φαινόμενο της βαρύτητας μέσα από τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν.

«Διεθνώς Αναπτυσσόμενος Επιχειρηματίας» Ξενοφών Καντώνιας Πρόεδρος της Cosmos Aluminium A.E.

Ιωάννης Καντώνιας Αντιπρόεδρος της Cosmos Aluminium A.E.

Θεόδωρος Καντώνιας Διευθύνων σύμβουλος της Cosmos Aluminium A.E. Οι νικητές της κατηγορίας «Διεθνώς Αναπτυσσόμενος Επιχειρηματίας», πατέρας και δύο γιοι, γεννήθηκαν και ζουν στη Λάρισα. Μεγάλωσαν σε επιχειρηματικό περιβάλλον. Ο πατέρας διετέλεσε διευθύνων σύμβουλος των οικογενειακών εταιρειών Βιοκαρπέτ και Exalco για πάνω από 40 χρόνια, και εκεί ξεκίνησαν οι δύο γιοι του την επαγγελματική τους πορεία. Το 2006 αποφάσισαν να αποχωρήσουν από τον όμιλο και να δημιουργήσουν μαζί μια νέα επιχειρηματική προσπάθεια. Διακρίνοντας την ανάγκη της παγκόσμιας αγοράς αλουμινίου για ποιοτικές υπηρεσίες, ξεκίνησαν την παραγωγή προφίλ αλουμινίου το 2008, στο ξεκίνημα μιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers. Θυμούνται χαρακτηριστικά πως, όταν πήγαν στην πρώτη τους έκθεση στο εξωτερικό, τους κοιτούσαν και γελούσαν. Ομολογούν πως φοβήθηκαν. Όμως δεν το έβαλαν κάτω: πολέμησαν και κέρδισαν τη μάχη. Σε αντίθεση με τις περισσότερες εταιρείες του κλάδου τους στην Ελλάδα και τη Νότια Ευρώπη, εκείνοι αποφάσισαν να μην εστιάσουν μόνο στην οικοδομή αλλά να απευθύνονται σε πολλούς κλάδους, ενώ, παράλληλα, επικεντρώθηκαν από την πρώτη ημέρα στις εξαγωγές και όχι στην τοπική αγορά. Με όπλα την επιμονή, τη χρήση της τε-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

χειρηματίας της Χρονιάς» 2017, κ.κ. Ξενοφών, Ιωάννης και Θεόδωρος Καντώνιας, παραλαμβάνοντας το βραβείο τους, δήλωσαν: «Είναι μεγάλη τιμή να εκπροσωπείς τη χώρα σου. Πιστεύουμε ότι εκεί θα μπορέσουμε να δείξουμε και στους άλλους επιχειρηματίες ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο η χώρα της μιζέριας και της γκρίνιας, είναι μια χώρα με τρομερή δυναμική, με επιχειρήσεις αξιόλογες, αξιόπιστες, που μπορούν να κάνουν τη διαφορά». Ο πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής, κ. Σπύρος Θεοδωρόπουλος, αφού ευχαρίστησε την ΕΥ για την άρτια διοργάνωση του διαγωνισμού, τόνισε: «Νιώθουμε πραγματικά αδύναμοι να προβάλουμε αυτά τα παραδείγματα στην κοινωνία μας. Να τους πούμε, κοιτάξτε, υπάρχουν κι άλλοι δρόμοι στη ζωή, πιο δημιουργικοί, πιο όμορφοι και πιο κουραστικοί. Μην ακούτε τη λαϊκίστικη και μηδενιστική άποψη ότι όλα γύρω μας είναι σάπια. Δεν είναι. Υπάρχουν υγιείς δυνάμεις που παλεύουν, που δημιουργούν, που αγωνίζονται, που εξάγουν, που πληρώνουν φόρους, που διέπονται από αρχές και αξίες».

ACCOUNTANCY GREECE.31

χνολογίας και την αδιαπραγμάτευτη έμφαση στην ποιότητα και την πελατοκεντρική προσέγγιση, η Cosmos Aluminium, στα δέκα χρόνια λειτουργίας της, έχει φθάσει τα 78 εκατ. ευρώ τζίρο, ενώ έχει προβεί σε συνολικές επενδύσεις σχεδόν 50 εκατ. ευρώ. Διαθέτει ένα υπερσύγχρονο εργοστάσιο στη Λάρισα, το οποίο έχει γίνει σημείο αναφοράς στον κλάδο, ενώ τα προϊόντα της έχουν χρησιμοποιηθεί από μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού στην αυτοκινητοβιομηχανία, στη ναυπηγική και στις κατασκευές μηχανολογικού εξοπλισμού και αυτοματισμών. H εταιρεία είναι κατά 99,7% εξαγωγική και τα προϊόντα της ταξιδεύουν σε 20 χώρες στην Ευρώπη, αλλά και στο Ισραήλ. Αυτή τη στιγμή, ολοκληρώνεται μια πολύ σημαντική, νέα επένδυση για αύξηση της παραγωγικής δυνατότητας, με μια τρίτη γραμμή παραγωγής.

«Δυναμικά Αναπτυσσόμενος Επιχειρηματίας» Καλλιόπη Ροδοπούλου Διευθύνουσα σύμβουλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου ΑΚΜΗ (ΙΕΚ ΑΚΜΗ, Μητροπολιτικό Κολλέγιο) Αν και δεν μεγάλωσε σε επιχειρηματικό περιβάλλον, η νικήτρια της κατηγορίας «Δυναμικά Αναπτυσσόμενος Επιχειρηματίας» εμπνεύστηκε από τον πατέρα της πως στη ζωή πρέπει κανείς να στέκεται στα πόδια του, να εμπιστεύεται τον εαυτό του και να δημιουργεί. Σπούδασε ψυχολογία. Η πρώτη επιχειρηματική δραστηριότητά της υπήρξε ένας Παιδικός Σταθμός, το 1980. Όμως, η δυσκολία ανεύρεσης βρεφονηπιοκόμων έγινε η αφορμή για να ιδρύσει την πρώτη ιδιωτική Παιδαγωγική Σχολή στην Ελλάδα, το 1983. Από τότε μέχρι σήμερα δεν έχει σταματήσει να αναπτύσσει την γκάμα των ειδικοτήτων και επιστημών που παρέχει ο εκπαιδευτικός οργανισμός που δημιούργησε. Το Κολλέγιο απαρτίζεται πλέον από εννέα ακαδημαϊκές σχολές, που προσφέρουν συνολικά 52 προγράμματα σπουδών, ενώ έχει συνάψει ση-

μαντικές συνεργασίες με τέσσερα βρετανικά πανεπιστήμια. Παράλληλα, το ΙΕΚ προσφέρει 86 κρατικά αναγνωρισμένες ειδικότητες, σε 12 τομείς σπουδών. Έχει να επιδείξει πολλές πρωτιές, όπως την πρώτη ιδιωτική Πολυτεχνική Σχολή, το πρώτο και μοναδικό πρόγραμμα σπουδών Λογοθεραπείας, την πρώτη σχολή εκπαίδευσης τυφλών στην Ελλάδα (στη φυσικοθεραπεία και τη δημοσιογραφία), αλλά και πολλές άλλες, με πιο πρόσφατη την ίδρυση ιδιωτικής Ναυτικής Ακαδημίας. Πολύ σημαντικός πυλώνας για την ανάπτυξη του Ομίλου αποτέλεσε η πρωτοπόρος κτιριακή υποδομή, η χρήση της τεχνολογίας και των πιο σύγχρονων εργαλείων, καθώς και η έμφαση και επένδυση στην επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων. Σήμερα, ο Όμιλος ΙΕΚ ΑΚΜΗ - Μητροπολιτικό Κολλέγιο κατέχει ηγετική θέση στην ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα, με σχεδόν 18.000 φοιτητές σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Κρήτη και Λάρισα. Κοιτώντας μπροστά, ο διεθνής προσανατολισμός αποτελεί βασικό στρατηγικό στόχο. Ήδη, φέτος δέχτηκαν τους πρώτους σπουδαστές από το εξωτερικό, ενώ σχεδιάζουν να ιδρύσουν σχολές και εκτός Ελλάδας.

«Καινοτόμος Επιχειρηματίας» Δημήτριος Λακασάς Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της N. Λακασάς - Π. Αρβανιτίδης Α.Ε. (με διακριτικό τίτλο: Olympia Electronics A.E.) Ο νικητής της κατηγορίας «Καινοτόμος Επιχειρηματίας» μεγάλωσε στην Πιερία, μέσα στην εταιρεία που δημιούργησαν ο πατέρας και ο συνέταιρός του. Η εταιρεία αρχικά βρισκόταν στο υπόγειο του σπιτιού του και ο ίδιος ήταν δίπλα, έπαιζε μπάλα στην αυλή και έζησε όλο το στήσιμο της επιχείρησης. Από 7 ετών ένιωθε ότι παίρνει μέρος ακόμα και στις επιχειρηματικές αποφάσεις της εταιρείας παραγωγής ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας και πυρασφάλειας. Σπούδασε Οικονομικά, Μarketing και Δι-

οίκηση Επιχειρήσεων. Ξεκίνησε να εργάζεται στην επιχείρηση, αναλαμβάνοντας καθήκοντα διευθυντή Marketing, με έμφαση στο κομμάτι των εξαγωγών. Μία από τις πιο σημαντικές επιτυχίες του ήταν η στρατηγική συνεργασία με τον αμερικανικό κολοσσό Honeywell. Το 2011, εν μέσω της κορύφωσης της ελληνικής κρίσης, ανέλαβε πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος. Η εταιρεία δεν έχει πάψει ποτέ να επενδύει στην καινοτομία. Είναι αξιοσημείωτο ότι το 10% του προσωπικού της απασχολείται στο τμήμα έρευνας και ανάπτυξης. Έχει οχτώ κατοχυρωμένες πατέντες (με πιο πρόσφατη αυτή στον φωτισμό ασφαλείας χωρίς τη χρήση επαναφορτιζόμενων μπαταριών) και κατοχυρωμένα βιομηχανικά σχέδια. Σήμερα, η Olympia Electronics εξάγει τα προϊόντα της σε 72 χώρες, σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Μέση Ανατολή και Αφρική. Περίπου το 70% των πωλήσεων είναι εξαγωγές. Έχουν πραγματοποιήσει μεγάλα έργα σε Ελλάδα και εξωτερικό, όπως αεροδρόμια, εμπορικά κέντρα και ξενοδοχεία. Ενδεικτικά, αναφέρουμε: το μετρό της Αθήνας, τα έργα των Ολυμπιακών της Αθήνας το 2004, τη Νομαρχία στη Βιέννη, το Expo Lisbon στην Πορτογαλία, την Αρχή Ηλεκτρισμού στο Ντουμπάι, τα αεροδρόμια της Στοκχόλμης και της Ντόχα. Τα τελευταία δύο χρόνια, η εταιρεία έχει διεισδύσει δυναμικά και στην παραγωγή πιστοποιημένων από την Lloyds ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας στην παγκόσμια αγορά της ναυτιλίας, κομμάτι στρατηγικής σημασίας και για τα επόμενα βήματά της. Τον διαγωνισμό της ΕΥ Έλληνας «Επιχειρηματίας της Χρονιάς» 2017, χορηγούν οι: Πλατινένιος Χορηγός: Vodafone Ελλάδας. Χρυσοί Χορηγοί: Alpha Bank, Volvo Cars Hellas . Χορηγός: Κτήμα Άλφα. Υποστηρικτές: Xerox Hellas, Endeavor Greece, ATRION Art Gifts . Χορηγός επικοινωνίας:Capital.gr

Υψηλή λογοδοσία, διαφάνεια, αλλά και «τσουχτερά» πρόστιμα φέρνει ο GDPR ΕΥ

Διαφάνεια και λογοδοσία, οι απαιτήσεις του ΓΚΠΔ από τις εταιρείες Για τις απαιτήσεις αυξημένης πληροφόρησης και διαφάνειας του ΓΚΠΔ από τις εταιρεί-

ες, αναφορικά με τα δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους, μίλησε η κ. Λίλιαν Μήτρου, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αιγαίου. «Η λέξη-κλειδί είναι η έννοια της λογοδοσίας. Σημαίνει ότι έχω την ευθύνη να συμμορφώνομαι, να επιδεικνύω και να αποδεικνύω συμμόρφωση με τον Κανονισμό», σημείωσε κατά την ομιλία της. Ο ΓΚΠΔ ενισχύει τη διαφάνεια, όπως είπε η κ. Μήτρου, καθώς η πληροφόρηση που πρέπει να παρέχουν οι εταιρείες στα πρόσωπα για τα δεδομένα τους διευρύνεται, ενώ, παράλληλα, πλέον υποχρεούνται να δημοσιοποιούν οποιαδήποτε παραβίαση της ασφάλειας των δεδομένων. «Μέχρι σήμερα, η μη συμμόρφωση με την εκάστοτε νομοθεσία ή κανονισμό δεν ήταν τόσο ακριβή και, ενδεχομένως, να βόλευε κάποιες εταιρείες. Ωστόσο, τα πράγματα, πλέον, αλλάζουν», ανέφερε. Τα υψηλά πρόστιμα στο επίκεντρο της προσοχής «Πράγματι, αν δεν υπήρχε αυτό το πλαίσιο κυρώσεων, ενδεχομένως να ήμασταν πολύ λιγότεροι σήμερα εδώ», υπογράμμισε η κ. Χαρά Ζέρβα, δικηγόρος παρ’ Aρείω Πάγω, διαχειρίστρια εταίρος της δικηγορικής εταιρείας «Νικόλας Κανελλόπουλος - Χαρά Ζέρβα & Συνεργάτες» και διαπιστευμένη διαμεσολαβήτρια, κατά την παρουσίασή της. Όπως τόνισε η κ. Ζέρβα, τα πρόστιμα που θα επιβάλλονται θα πρέπει να είναι ισοδύναμα σε όλες τις χώρες, ενώ το ύψος τους θα ποικίλλει ανάλογα με τη φύση, τη βαρύτητα και τις συνέπειες της παράβασης, αγγίζοντας μέχρι και τα 20 εκατ. ευρώ ή 4% του συνολικού παγκόσμιου

κύκλου εργασιών. «Είναι απολύτως κρίσιμο το στάδιο μέχρι και την εφαρμογή του Κανονισμού, η σχετική προετοιμασία και ο σχεδιασμός, για την επιβολή και την επιμέτρηση των κυρώσεων σε περίπτωση παράβασης, δηλαδή κρίσιμος είναι ο “πρότερος έντιμος βίος”, αλλά, βεβαίως, και η συμπεριφορά και αντίδραση του υπευθύνου μετά την παράβαση», κατέληξε η κ. Ζέρβα. Οι διαδικασίες πριν την εφαρμογή του ΓΚΠΔ Στη συνέχεια, τον λόγο πήραν οι κ.κ. Γιάννης Δρακούλης, Associate Partner, και Αλέξανδρος Χασάπης, Senior Manager, στο τμήμα Επιχειρηματικής Ακεραιότητας και Εταιρικής Συμμόρφωσης της ΕΥ Ελλάδος, οι οποίοι παρουσίασαν την εμπειρία τους από τα έργα ΓΚΠΔ που έχουν αναλάβει και τις διαδικασίες που ακολουθούν οι πελάτες στην πορεία προς τη συμμόρφωση με τον Κανονισμό. Όπως τόνισαν, οι περισσότεροι ξεκινούν με μια διαγνωστική διεργασία, ώστε να δουν πού βρίσκονται σε σχέση με τον ΓΚΠΔ, στη συνέχεια προχωρούν στην εφαρμογή, την αξιολόγηση, αλλά και την παρακολούθηση της λειτουργίας για τη συμμόρφωση. «Κάποιοι δεν περνάνε από τη διαγνωστική διαδικασία, για να δουν πού είναι τα κενά τους, και πάνε μόνο με τα “SOS” –ευτυχώς, μιλάμε για ένα μικρό μέρος της αγοράς», σημείωσε ο κ. Δρακούλης. «Η άσκηση του Κανονισμού δεν είναι μία άσκηση επί χάρτου, είναι μια διαρκής αλλαγή στη λειτουργία των επιχειρήσεων», ανέφερε ο κ. Χασάπης.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

χοντας, πλέον, μπει στην τελική ευθεία για την έναρξη ισχύος του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΔ), η ΕΥ Ελλάδος, σε συνεργασία με τη StudySmart και τη δικηγορική εταιρεία «Νικόλας Κανελλόπουλος - Χαρά Ζέρβα & Συνεργάτες», διοργάνωσαν εκδήλωση με τίτλο: «Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων και βιώσιμες λύσεις», τη Δευτέρα, 23 Απριλίου 2018, στο ξενοδοχείο New Hotel. Με διακεκριμένους καλεσμένους ομιλητές, αλλά και με βάση την εμπειρία που έχει αποκομίσει από έργα για τον επερχόμενο ΓΚΠΔ, η ΕΥ Ελλάδος και οι συνεργάτες της παρουσίασαν τα σημεία-κλειδιά που πρέπει να απασχολήσουν τις επιχειρήσεις τον επόμενο μήνα, μέχρι την εφαρμογή του Κανονισμού. «Βασική στόχευση του Κανονισμού είναι η ενιαία και άμεση εφαρμογή του από όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. Χωρίς υπερβολή, μιλάμε για ένα νέο καταστατικό χάρτη στον τομέα των προσωπικών δεδομένων», τόνισε ο κ. Νικόλας Κανελλόπουλος, διευθύνων εταίρος της δικηγορικής εταιρείας «Νικόλας Κανελλόπουλος - Χαρά Ζέρβα & Συνεργάτες» και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, το οποίο έχει συσταθεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου (European Public Law Organization, EPLO), κατά τον χαιρετισμό του.

ACCOUNTANCY GREECE.31

Ο ρόλος του υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων Στη σημασία του ρόλου του υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων (ΥΠΔ - DPO) αναφέρθηκε ο κ. Πέτρος Τσαντίλας, διδάκτωρ Νομικής, δικηγόρος, επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και τ. μέλος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), κατά την παρουσίασή του. «Ο ορισμός ενός υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων διευκολύνει την επιχείρηση, καθώς αποτελεί σημείο επαφής και επικοινωνίας με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων, με τα υποκείμενα των προσωπικών δεδομένων και με τα Τμήματα της ίδιας της επιχείρησης», σημείωσε, ενώ συμπλήρωσε: «Παρά τα καθήκοντα και τα ιδιαίτερα προσόντα ενός ΥΠΔ, υπεύθυνος και υπόλογος παραμένει ο υπεύθυνος της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων, δηλαδή ο υπεύθυνος της επιχείρησης, και η ευθύνη του αυτή δεν μετατίθεται στον ΥΠΔ, που έχει πρωτίστως συμβουλευτικό ρόλο». Ο ΥΠΔ αναφέρεται στη διοίκηση της εταιρείας, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τα δικαιώματα των φυσικών προσώπων, όπως υπογράμμισε η κ. Ανθή Παπαγεωργίου, Senior Manager στο τμήμα Επιχειρηματικής Ακεραιότητας και Εταιρικής Συμμόρφωσης της ΕΥ Ελλάδος, κατά την ομιλία της. «Ο ΥΠΔ, ουσιαστικά, είναι ο θεματοφύλακας –δημιουργεί μια κουλτούρα στη διοίκηση και χτίζει ένα ομαδικό πνεύμα, γιατί η εφαρμογή του Κανονισμού απαιτεί συλλογικότητα. Τέλος, ο ΥΠΔ μπορεί να είναι η γέφυρα ανάμεσα στο υποκείμενο και τον υπεύθυνο επεξεργασίας», κατέληξε. Ο κίνδυνος των κυβερνοεπιθέσεων και η ασφάλιση «Οι ηλεκτρονικοί και διαδικτυακοί κίνδυνοι έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας, απειλώντας, πλέον, και τη συμμόρφωση με τον

ΓΚΠΔ», υπογράμμισε ο κ. Τάσος Κωνσταντέλος, Business Development Manager της Front Line S.A., αναφερόμενος σε θέματα κυβερνοασφάλειας, αλλά και παρουσιάζοντας την κάλυψη που προσφέρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες για τον κίνδυνο κυβερνοεπιθέσεων και διαρροής προσωπικών δεδομένων. Πέραν της κάλυψης των προστίμων, οι ασφαλιστικές εταιρείες παρέχουν και άλλες σημαντικές καλύψεις, εξασφαλίζοντας έτσι την επιχείρηση. «Το 73% των Chief Information Security Officers (CISOs) αναμένεται να βιώσει παραβίαση της ασφάλειας μέσα σε ένα χρόνο, ενώ ο μέσος χρόνος που οι επιτιθέμενοι μένουν κρυμμένοι υποκλέπτοντας δεδομένα είναι 140 ημέρες», κατέληξε. Βιώσιμη ανάπτυξη και ΓΚΠΔ Για τη σύνδεση των εκθέσεων βιώσιμης ανάπτυξης και μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, αλλά και των 17 στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ με τον νέο Κανονισμό, μίλησε ο κ. Σπύρος Μορισαίος, Manager στο τμήμα Κλιματικής Αλλαγής και Βιώσιμης Ανάπτυξης της ΕΥ Ελλάδος. «Η προστασία των προσωπικών δεδομένων έχει αναγνωριστεί από τα διεθνή πρότυπα βιωσιμότητας ως ένα από τα σημαντικότερα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης για τις επιχειρήσεις. Οι εταιρείες που συντάσσουν εκθέσεις βιώσιμης ανάπτυξης, είτε εθελοντικά είτε ως υποχρέωση από τη νομοθεσία, και έχουν προσδιορίσει το συγκεκριμένο θέμα ως ουσιαστικό για τις δραστηριότητές τους, καλούνται να δημοσιεύσουν πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο το διαχειρίζονται, καθώς και να χρησιμοποιήσουν δείκτες επίδοσης για την αξιολόγηση της προσέγγισής τους. Τα πρότυπα GRI και το Οικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ αποτελούν εργαλεία, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι επιχειρήσεις ως οδηγούς για τη σύνταξη των εν λόγω πληροφοριών» τόνισε ο κ. Μορισαίος.

Η λύση της ΕΥ και οι πιστοποιήσεις για τον ΓΚΠΔ Μία παρουσίαση της πλατφόρμας που έχει δημιουργήσει η ΕΥ Ελλάδος ειδικά για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να αυτοματοποιήσουν ορισμένα δύσκολα σημεία, με βάση τις διεθνείς έρευνες, αλλά και την εγχώρια και διεθνή εμπειρία της ΕΥ από έργα αξιολόγησης, συμμόρφωσης και υλοποίησης, έκαναν οι κ.κ. Παναγιώτης Παπαγιαννακόπουλος, Director και υπεύθυνος των υπηρεσιών Cybersecurity, Data Protection & Privacy, και Χάρης Δημόπουλος, Manager στο τμήμα της ΕΥ Ελλάδος. «Στην ΕΥ δημιουργήσαμε μια πλατφόρμα που δίνει λύση στα πιο επίπονα σκέλη του ΓΚΠΔ: αυτά της διαχείρισης των συναινέσεων (consent management), της διαχείρισης των ενημερώσεων (notice management), αλλά και της διαχείρισης των δικαιωμάτων των υποκειμένων (data subject rights management). Η πλατφόρμα μοντελοποιεί τις βασικές έννοιες του κανονισμού και δίνει τη δυνατότητα διασύνδεσης πραγματικού χρόνου τόσο με τα συστήματα που χειρίζονται προσωπικά δεδομένα όσο και με τα κανάλια που επικοινωνούμε με το φυσικό πρόσωπο, όπως το Διαδίκτυο, κινητές εφαρμογές, καταστήματα κ.λπ.» ανέφεραν. Παράλληλα, στις πιστοποιήσεις αναφορικά με τα θέματα της συμμόρφωσης και του κινδύνου αναφέρθηκε ο δρ Κωνσταντίνος Κυρίτσης, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της StudySmart: «Βαδίζουμε στην εποχή της υπερειδίκευσης και, γι’ αυτόν τον λόγο, όποια στελέχη δραστηριοποιηθούν στην περιοχή προστασίας των προσωπικών δεδομένων, είτε ως ΥΠΔ είτε ως μέλη μιας ευρύτερης ομάδας διαχείρισης των δεδομένων, θα πρέπει να επενδύσουν τόσο σε πιστοποιήσεις όσο και σε εντατικά εκπαιδευτικά προγράμματα για να μπορούν να ανταποκριθούν στις υψηλές απαιτήσεις των καιρών», τόνισε.

Tο νέο θεσμικό πλαίσιο για τις επιτροπές ελέγχου

➜ τ ην ενδυνάμωση της εμπιστοσύνης του επενδυτικού κοινού, ➜ τη διασφάλιση της ποσότητας και της ποιότητας των παρεχόμενων πληροφοριών, αλλά και ➜ την ανεξαρτησία μεταξύ ελεγκτή και ελεγχόμενου, που αποτελεί κύριο μέλημα της ΕΛΤΕ. Στους χαιρετισμούς τους, τόσο ο πρόεδρος της ΕΛΤΕ κ. Π. Παπαδέας όσο και ο πρόεδρος του ΣΟΕΛ κ. Χ. Αλαμάνος, επισήμαναν τη μεγάλη σημασία του νέου θεσμικού πλαισίου για τη διαφάνεια στις εταιρείες δημοσίου συμφέροντος και την υγιή επιχειρηματικότητα. Ο α‘ αντιπρόεδρος της ΕΛΤΕ κ. Παναγιώτης Γιαννόπουλος παρουσίασε αναλυτικά τις αλλαγές στον έλεγχο των οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος και αναφέρθηκε σε σημεία όπως: ➜ Τον διορισμό των ελεγκτικών γραφείων -

Μέγιστη Διάρκεια Ανάθεσης (MFR). ➜ Τον καθορισμό των επιτρεπόμενων Μη Ελεγκτικών Υπηρεσιών (NAS). ➜ Τις αλλαγές στον ρόλο και στις αρμοδιότητες των επιτροπών ελέγχου. ➜ Τη νέα έκθεση ελέγχου. Ο κ. Mark Babington, αναπληρωτής διευθυντής Πολιτικής Ελέγχου στο Financial Reporting Council (FRC), μετέφερε την εμπειρία των τελευταίων ετών του Ηνωμένου Βασιλείου στην εφαρμογή της νέας έκθεσης ελέγχου. Ο κ. Ξενοφών Αυλωνίτης, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, αναφέρθηκε στο νέο θεσμικό πλαίσιο για τις επιτροπές ελέγχου. Ο κ. Βασίλειος Λουμιώτης, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΣΟΕΛ και διευθυντής σπουδών του ΙΕΣΟΕΛ (Ινστιτούτο Εκπαίδευσης Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών), μίλησε για τη συμπληρωματική έκθεση προς την επιτροπή ελέγχου. Ο κ. Michael Izza, διευθύνων σύμβουλος του ICAEW (Ινστιτούτο Ορκωτών Ελεγκτών Αγγλίας - Ουαλίας) αναφέρθηκε στον ρόλο και την αποτελεσματικότητα των επιτροπών ελέγχου. Ακολούθησε συζήτηση με συμμετέχοντες τους κ.κ. Mark Babington και Michael Izza, με συντονιστή τον κ. Παναγιώτη Γιαννόπουλο, όπου με την υποβολή ερωτήσεων καταγράφηκε το μεγάλο ενδιαφέρον για τις νέες αλλαγές. Στην εκδήλωση συμμετείχαν περισσότερα από 400 άτομα, ορκωτοί ελεγκτές λογιστές, οικονομικοί διευθυντές και μέλη επιτροπών ελέγχου των οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος, καθώς και λοιποί ενδιαφερόμενοι τόσο από τον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ε επιτυχία ολοκληρώθηκε η εκδήλωση που διοργάνωσε η Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (ΕΛΤΕ), σε συνεργασία με το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ), με θέμα: «Αλλαγές στον έλεγχο οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος». Σκοπός της εκδήλωσης ήταν να ενημερώσει τους οικονομικούς διευθυντές και τα μέλη των επιτροπών ελέγχου των οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος, τους ορκωτούς ελεγκτές λογιστές και τις ελεγκτικές εταιρείες για τις νέες αλλαγές που έχει επιφέρει ο Ν. 4449/2017 και ο Κανονισμός 537/2014, οι οποίες αφορούν κατά κύριο λόγο τη νέα έκθεση ελέγχου και το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις επιτροπές ελέγχου, με αποτέλεσμα:

ACCOUNTANCY GREECE.31

IΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΉΣ

Οι πρώτες διατάξεις περί λογιστικών βιβλίων και φορολογικών στοιχείων στη μεταπολεμική Ελλάδα (1948): Διαχρονικότητα και συνέχεια Χαράλαμπος Τσούσης MSc. Λογιστικής ΑΣΟΕΕ, MSc. Φορολογίας και Ελεγκτικής Παντείου

ανάλογων νομοθετημάτων). Τέλος, η αναφορά των διατάξεων θα γίνεται στη δημοτική γλώσσα για σκοπούς διευκόλυνσης της ανάγνωσης, με προσπάθεια όσο το δυνατόν ακριβέστερης απόδοσης της σημασίας των διάφορων όρων. Νομοθετικό Διάταγμα 578/5.4.1948 «Περί τηρήσεως βιβλίων υπό των επιτηδευματιών» Άρθρο 1 Στο πρώτο άρθρο του νομοθετικού διατάγματος ορίζεται ότι κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ημεδαπό ή αλλοδαπό, που ασκεί κάθε είδους κερδοσκοπική δραστηριότητα στην ελληνική επικράτεια, υποχρεούται να εκδίδει στοιχεία και να τηρεί βιβλία σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου. Ακολουθούσε η αύξουσα κατάταξη των υπόχρεων σε τέσσερεις κατηγορίες (με ανώτατη την τέταρτη), στη βάση των ακαθαρίστων εσόδων που πραγματοποιήθηκαν από αυτούς αθροιστικά μέσα στο έτος μέσω της κεντρικής εγκατάστασης, των υποκαταστημάτων, πρατηρίων και λοιπών εγκαταστάσεων αυτών, συνυπολογιζόμενων και των πωλήσεων που πραγματοποιούνται από τρίτους για λογαριασμό τους (ξεκαθαρίζεται δε ότι στην τελευταία περίπτωση, ως ακαθάριστο έσοδο των τρίτων αυτών προσώπων νοείται μόνον το ποσό της προμήθειας που έλαβαν για τη μεσολάβησή τους).

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

Το σκεπτικό για την σύνταξη του παρόντος σημειώματος αντλεί την ύπαρξή του από παλαιότερη εμβριθή ανάλυση1, η οποία παρείχε πληθώρα πληροφοριών για τη διαλεκτική διαδικασία εμφάνισης των σχετικών διατάξεων της ελληνικής λογιστικής και φορολογικής νομοθεσίας, από την πρώτη στιγμή της τυπικής διατύπωσης και εφαρμογής αυτών. Με το σημείωμα αυτό θα επιχειρήσουμε μια διεξοδικότερη αναφορά στα δύο πρώτα νομοθετήματα που καθόρισαν μεταπολεμικά το πλαίσιο περί λογιστικών βιβλίων και φορολογικών στοιχείων, δηλαδή το Νομοθετικό Διάταγμα (Ν.Δ.) 578/5.4.1948 «Περί τηρήσεως βιβλίων υπό των επιτηδευματιών» και τον Αναγκαστικό Νόμο (Α.Ν.) 810/29.9.1948 «Περί συγκεντρώσεως φορολογικών στοιχείων». Στόχος της αναφοράς αυτής θα είναι η καταγραφή βασικών διατάξεων όπως ίσχυσαν για πρώτη φορά τότε και η σύντομη (και προφανώς εκλεκτική) ανίχνευση της συνέχειας και συνέπειας αυτών σε βάθος χρόνου, μέχρι τις αντίστοιχες όπως ισχύουν σήμερα. Η παράθεση των διατάξεων που επιλέχθηκαν προς ανάλυση θα γίνει κατά σειρά αναφοράς αυτών στα ανωτέρω νομοθετήματα, με την υπόμνηση του αριθμού του κάθε φορά σχετικού άρθρου (καθώς τα άρθρα και στα δύο νομοθετήματα δεν έφεραν τίτλους/επικεφαλίδες, σε αντίθεση με τα αντίστοιχα μεταγενέστερων

ACCOUNTANCY GREECE.31

Τέλος, οι ανώνυμες εταιρείες αυτοδίκαια εντάσσονται στην τέταρτη κατηγορία, ανεξαρτήτως ύψους των ακαθαρίστων εσόδων τους (για τις ΕΠΕ δεν υπάρχει μνεία, καθώς αυτή η μορφή εταιρείας καθιερώθηκε εφτά χρόνια αργότερα, με τον Ν. 3190/1955). Άρθρα 2, 3, 4 και 5 Στο δεύτερο, τρίτο, τέταρτο και πέμπτο άρθρο καθορίζονται τα είδη των «βιβλίων» που υποχρεούνταν να τηρούν οι εφαρμόζοντες τον νόμο, ανάλογα με την κατηγορία στην οποία υπάγονταν. Συγκεκριμένα, οι υποχρεώσεις τήρησης έβαιναν αυξανόμενες αναλόγως προς την κατάταξη στην κάθε φορά ανώτερη κατηγορία. Όσον αφορά τις Α.Ε. και τους υπόλοιπους υπόχρεους που κατατάσσονται στην τέταρτη (ανώτατη) κατηγορία, τα βιβλία αυτά είναι: 1. Βιβλίο Ταμείου, το οποίο περιείχε λεπτομερή καταγραφή όλων των εισπράξεων και πληρωμών του υπόχρεου. 2. Αναλυτικό ημερολόγιο όλων των εμπορικών συναλλαγών και οικονομικών γεγονότων που αφορούσαν τον υπόχρεο. 3. Γενικό Καθολικό όλων των λογαριασμών Ενεργητικού, Παθητικού και αποτελεσμάτων. 4. Λεπτομερειακές μισθοδοτικές καταστάσεις. 5. Βιβλίο απογραφής των στοιχείων Ενεργητικού και Παθητικού, αποτιμώμενα στην κατά είδος μικρότερη τιμή μεταξύ κτήσης και τρέχουσας. Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονταν και τα δεδομένα των αποσβέσεων των πάγιων περιουσιακών στοιχείων (παρουσιάζοντας έτσι τις πληροφορίες του μετέπειτα Μητρώου Παγίων). 6. Ειδικούς φακέλους (δηλαδή φυσικό αρχείο) τιμολογίων πωλήσεων, αγορών και δαπανών. 7. Βιβλίο αποθήκης εμπορευμάτων,

Tο γενικότερο δίδαγμα της Ιστορίας είναι: τα ίδια, με διαφορετικό τρόπο. Όποιος έχει διαβάσει Ηρόδοτο έχει διαβάσει σχεδόν όλη την Ιστορία» Άρθουρ Σοπενχάουερ

πρώτων/βοηθητικών υλών και έτοιμων προϊόντων. 8. Κοστολόγιο, στο οποίο αναφέρονται με λεπτομέρεια τα στοιχεία που προσδιορίζουν το κόστος κάθε παραγόμενου είδους. Άρθρα 6, 7 και 8 Τα συγκεκριμένα άρθρα αναφέρονται στις υποχρεώσεις που τίθενται σχετικά με τη διαδικασία της τιμολόγησης. Πιο συγκεκριμένα, ορίζεται η υποχρέωση έκδοσης αριθμημένου, τριπλότυπου τιμολογίου από τον υπόχρεο που εμπορεύεται αγαθά χονδρικώς και μάλιστα ανεξαρτήτως της κατηγορίας υπόχρεων στην οποία υπάγεται. Επιπλέον, καθορίζεται το υποχρεωτικό περιεχόμενο του τιμολογίου, ενώ διευκρινίζεται ότι κάθε καταχώρηση στα λογιστικά βιβλία θα πρέπει να βασίζεται σε κατάλληλα δικαιολογητικά (τιμολόγια ή άλλα). Ειδικά σχετικά με το υποχρεωτικό περιεχόμενο του τιμολογίου αξίζει να αναφερθεί ότι σε αυτό ρητά συμπεριλαμβάνονταν: 1. Το ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση και το επάγγελμα των αντισυμβαλλόμενων. 2. Η ποσότητα, η ποιότητα και η αξία των μεταβιβαζόμενων ειδών. 3. Σύντομη περιγραφή του εμπορεύματος. 4. Σύντομη περιγραφή των όρων της πώλησης. 5. Η ημερομηνία της συναλλαγής. Επίσης, υπόχρεοι που εντάσσονταν στην τρίτη και τέταρτη κατηγορία οντοτήτων και οι οποίοι διεξήγαγαν λιανικές πωλήσεις όφειλαν να εκδίδουν δελτίο πώλησης με ενιαία αρίθμηση, το οποίο θα έπρεπε να αναφέρει τουλάχιστον το αντίτιμο της συναλλαγής. Στο άρθρο 7 ορίζεται ότι οι μεταφορικές επιχειρήσεις για τις μεταφορές αγαθών που

Άρθρο 9 Σημειώνεται ότι σε αρκετές περιπτώσεις και στα δύο νομοθετήματα που εξετάζονται στο σημείωμα αυτό αναφέρεται η δυνατότητα ή η υποχρέωση περαιτέρω εξειδίκευσης διάφορων διατάξεων και παροχής οδηγιών εφαρμογής από αρμόδιους κρατικούς φορείς. Όπως γνωρίζουμε, πρόκειται για συνηθισμένη και σταθερή πρακτική των

φορολογικών διοικήσεων στην Ελλάδα, σε βάθος χρόνου. Στο άρθρο 9 του Ν.Δ. 578/1948 ορίζεται ότι συστήνεται Επιτροπή Λογιστικών Βιβλίων, η οποία μεταξύ άλλων έχει αρμοδιότητες γνωμοδότησης: 1. Για όλα τα ζητήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή του νόμου. 2. Για τα συμπληρωματικά στοιχεία που οφείλει να τηρεί η κάθε κατηγορία υπόχρεων, ειδικά τα σχετικά με την κοστολόγηση των αποθεμάτων των βιομηχανικών επιχειρήσεων. 3. Για τον χρόνο ενημέρωσης των λογιστικών βιβλίων. 4. Για τον χρόνο σύνταξης και τον τύπο των οικονομικών καταστάσεων. Επιπλέον, η ανωτέρω επιτροπή έχει περαιτέρω το δικαίωμα να ζητάει και να λαμβάνει από οποιονδήποτε υπόχρεο τα σχετικά λογιστικά στοιχεία (αρχεία, κατά την ορολογία των ΕΛΠ) που αυτός κατείχε και τηρούσε, καθώς και να διενεργεί η ίδια ή να αναθέτει σε τρίτα πρόσωπα τη διενέργεια λογιστικών και φορολογικών ελέγχων, ειδικά για τις επιχειρήσεις που κατατάσσονταν στην τέταρτη (ανώτατη) κατηγορία. Οι ελεγκτές που ορίζονταν για τον σκοπό αυτό και δεν ήταν δημόσιοι υπάλληλοι έπρεπε να δώσουν τον όρκο του δημοσίου υπαλλήλου πριν την έναρξη των καθηκόντων τους (για τον λόγο αυτό ονομάστηκαν ορκωτοί ελεγκτές). Άρθρο 10 Το άρθρο αυτό αναφέρεται στις υποχρεώσεις θεώρησης των λογιστικών (όπως αναφέρθηκαν παραπάνω) και εταιρικών βιβλίων (πρακτικών συνεδριάσεων ιδιοκτητών και διοικητών) από τον αρμόδιο οικονομικό έφορο, πριν ξεκινήσει η χρησιμοποίηση αυτών.

Ακόμη, ορίζει ότι ο υπόχρεος πρέπει να διαφυλάσσει τα προβλεπόμενα από τον νόμο στοιχεία και βιβλία για μία πενταετία από την ημερομηνία της τελευταίας εγγραφής σε αυτά. Τέλος, περιέχει ρητή αναφορά στην καταρχήν υποχρέωση του οικονομικού εφόρου να λαμβάνει υπόψη του τα δεδομένα των βιβλίων και των στοιχείων του υπόχρεου για την εφαρμογή των διάφορων φορολογιών, εκτός της περίπτωσης όπου αποδεδειγμένα και βάσει στοιχείων που ο τελευταίος διαθέτει προκύπτει ανακρίβεια στις λογιστικές εγγραφές και ανεπαρκής απεικόνιση της κατάστασης της επιχείρησης (διάταξη ανάλογου πνεύματος με το άρθρο 30 του ΚΒΣ και το άρθρο 28 του Ν. 4172/2013). Άρθρα 11 και 12 Στο προτελευταίο άρθρο του νόμου γίνεται αναφορά στις ευθύνες που μπορούσαν να προκύψουν από τη μη εφαρμογή των διατάξεων που προαναφέρθηκαν. Πιο συγκεκριμένα, οριζόταν ότι τιμωρούνται μετά από έγκληση του οικονομικού εφόρου με φυλάκιση ή χρηματικό πρόστιμο από 100.000 έως 100.000.000 δραχμές ή και με τα δύο: 1. Οι επιτηδευματίες που δεν εκδίδουν ή δεν παραλαμβάνουν τιμολόγια, που τηρούν ανακριβώς τα λογιστικά βιβλία ή προβαίνουν σε λοιπές ενέργειες οι οποίες οδηγούν στην ανεπαρκή απεικόνιση της πραγματικής κατάστασης της επιχείρησης. 2. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι και λοιποί διευθυντές ανωνύμων εταιρειών, οι διαχειριστές ετερορρύθμων εταιρειών, συνεταιρισμών, σωματείων και αλλοδαπών επιχειρήσεων που δεν τηρούν τις προβλέψεις του νόμου ή προβαίνουν σε πράξεις ή παραλείψεις οι οποίες είχαν αποτέλεσμα

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

εκτελούσαν (μέσω σιδηρόδρομου, φορτηγού, πλοίου ή αεροπλάνου) έχουν υποχρέωση να εκδίδουν τριπλότυπη φορτωτική, η οποία πρέπει υποχρεωτικά να περιλαμβάνει το ονοματεπώνυμο του αποστολέα και του παραλήπτη, την ποσότητα και τον τρόπο συσκευασίας των μεταφερόμενων ειδών, καθώς και την ημερομηνία της φυσικής μεταφοράς. Η φορτωτική λοιπόν του Ν.Δ. 578/1948 φαίνεται ότι προσιδίαζε στο μετέπειτα δελτίο αποστολής. Ακόμη, υπήρχε αναφορά σε ειδικότερα επιπλέον βιβλία και στοιχεία που έπρεπε να τηρούνται από: 1. Υπόχρεους που διέθεταν ψυγεία προς αποθήκευση διαφόρων αγαθών (δελτίο εισαγωγής και εξαγωγής, βιβλίο εισερχομένων και εξερχομένων αγαθών). 2. Αντιπρόσωπους ξένων οίκων (βιβλίο παραγγελιών). 3. Ελεύθερους επαγγελματίες (βιβλίο ταμείου, στο οποίο θα αναγράφονταν διακριτά η αμοιβή των υπηρεσιών και το ποσό των δαπανών που διενεργήθηκαν από τον επαγγελματία για λογαριασμό του πελάτη). Οι παραπάνω διατάξεις είναι παρόμοιας λογικής με αυτές περί πρόσθετων βιβλίων του άρθρου 10 του ΚΒΣ (Π.Δ. 186/1992). Το άρθρο 8 αναφερόταν στην πρακτική διαδικασία κατάταξης του υπόχρεου σε κατηγορία βιβλίων (υποχρεωτικά βάσει κύκλου εργασιών ή προαιρετικά σε ανώτερη).

ACCOUNTANCY GREECE.31

την ανεπαρκή απεικόνιση της πραγματικής κατάστασης της επιχείρησης. 3. Οι προϊστάμενοι λογιστηρίου και κάθε τρίτο πρόσωπο που συνεργεί στα ανωτέρω (η διάταξη αυτή προσομοιάζει με το άρθρο 60 του ΚΦΔ, Ν. 4174/2013). 4. Οι κατέχοντες γνώση των επαγγελματικών μυστικών του υπόχρεου, εφόσον δεν τηρούν την αρχή της εχεμύθειας. Το δωδέκατο και τελευταίο άρθρο αναφέρεται αποκλειστικά σε θέματα αναδρομικής εφαρμογής των διατάξεων του νόμου. Αναγκαστικός Νόμος 810/29 Σεπτεμβρίου 1948, «Περί συγκεντρώσεως φορολογικών στοιχείων» Άρθρο 1 Με το άρθρο 1 τίθεται η υποχρέωση των επιτηδευματιών που πωλούν εμπορεύματα ή προϊόντα σε τιμές χονδρικής, ανεξαρτήτως κατηγορίας βιβλίων στην οποία εντάσσονται, να προσκομίζουν στον οικονομικό έφορο αντίγραφα των τιμολογίων πωλήσεων που εκδίδουν ή άλλα στοιχεία (καταστάσεις) στα οποία θα εμφανίζονται το σύνολο της αξίας των αγορασθέντων από τον καθένα αγαθών (η μορφή και ο χρόνος υποβολής θα καθορίζονταν ειδικότερα, με απόφαση του υπουργού Οικονομικών). Πρόκειται για ανάλογη διάταξη με αυτήν για τις σύγχρονες ΜΥΦ (άρθρο 14, παρ. 3 και 4, Ν. 4174/2013). Άρθρο 3 Στο άρθρο αυτό γίνεται λόγος για την υποχρέωση του επιτηδευματία που αγοράζει αγαθά σε χονδρική τιμή από αγρότες, αλιείς, υλοτόμους και λοιπούς μη υποκείμενους σε φόρο επιτηδεύματος (δηλαδή φυσικά πρόσωπα που δεν λογίζονται ως επιτηδευματίες) να εκδίδει τιμολόγιο αγοράς στο οποίο θα αναγράφονται τα στοιχεία του πωλητή, τα δεδομένα των αγοραζόμε-

Αφού οι λέξεις δεν είναι πράγματα και ο χάρτης δεν είναι η πραγματική επικράτεια, τότε, προφανώς, η μόνη δυνατή σχέση μεταξύ του αντικειμενικού κόσμου και του γλωσσικού κόσμου βρίσκεται στη δομή και μόνο στη δομή» Άλφρεντ Κορζίμπσκι

νων αγαθών (είδος, ποιότητα, ποσότητα, αξία) και η ημερομηνία της συναλλαγής. Το στοιχείο αυτό εκδίδεται σε τρία αντίτυπα, τα οποία υπογράφονται από τους δύο αντισυμβαλλόμενους. Σύγχρονα ανάλογα της διάταξης αυτής βρίσκονται στο άρθρο 12, παρ. 14 του ΚΒΣ και άρθρο 8, παρ. 10 των ΕΛΠ. Άρθρο 4 Εδώ αναφέρεται το δικαίωμα του οικονομικού εφόρου να ζητά από κατηγορίες (κλάδους) επιτηδευματιών υπογεγραμμένα δελτία των πραγματοποιημένων τιμών χονδρικής και λιανικής πώλησης των ειδών τους. Η διάταξη αυτή αποσκοπεί στον καθορισμό από τη φορολο γική διοίκηση των μέσων και ακροτάτων τιμών πώλησης των διάφορων αγαθών στην διοικητική επικράτεια του κάθε οικονομικού εφόρου, έτσι ώστε αυτός να μπορεί να προσδιορίζει εξωλογιστικά τα οικονομικά μεγέθη των επιτηδευματιών στην περίπτωση που συντρέχει λόγος (βλ. παρακάτω άρθρο 7). Άρθρο 5 Οι επιτηδευματίες οφείλουν να υποβάλλουν στην ίδια προθεσμία με την υποβολή της δήλωσης φόρου εισοδήματος (εκείνη την εποχή έφερε την ονομασία φόρος επιτηδεύματος ή φόρος καθαρών προσόδων, αναλόγως) κατάσταση στην οποία περιλαμβάνονται τα στοιχεία και το ετήσιο ποσό αμοιβών το οποίο καταβλήθηκε από αυτούς προς ελεύθερους επαγγελματίες, εμπορικούς αντιπροσώπους και εν γένει κάθε τρίτο πρόσωπο που δεν τυγχάνει υπάλληλος ή εργάτης της επιχείρησης. Ίδια υποχρέωση γνωστοποίησης προβλέπεται και για τα στοιχεία των μετόχων που λαμβάνουν μερίσματα. Τα παραπάνω βρίσκονται βασικά σε αντιστοιχία (αν και όχι πλήρη) με τις τωρινές διατάξεις περί βεβαιώσεων απο-

Άρθρο 7 Στην παράγραφο 1 αναφέρεται ότι δεν εκπίπτουν επιχειρηματικές δαπάνες το ύψος των οποίων υπερβαίνει το ανώτατο ποσό που ορίζεται από Βασιλικά Διατάγματα ή όταν, σε αντίθεση με σχετικές προβλέψεις των διαταγμάτων αυτών, εξοφλούνται με μετρητά αντί επιταγής (αντίστοιχες διατάξεις μπορούν σήμερα να βρεθούν στα άρθρα 22 και 23 του ΚΦΕ). Στην παράγραφο 2 ορίζεται ότι σε περίπτωση όπου για χονδρική πώληση αγαθών δεν εκδίδεται τιμολόγιο ή το εκδοθέν τιμολόγιο είναι εικονικό ως προς το πρόσωπο του λήπτη, τα αγαθά αυτά θεωρούνται λιανικώς πωληθέντα και για την εξωλογιστική εξεύρεση των ακαθαρίστων εσόδων του υπόχρεου πωλητή λαμβάνεται υπόψη η λιανική τιμή πώλησής τους. Στην παράγραφο 3 ορίζεται ότι στην περίπτωση έκδοσης τιμολογίου εικονικού ως προς το πρόσωπο του εκδότη ή ως προς την αξία της συναλλαγής, η δαπάνη για λογαριασμό του αγοραστή αναγνωρίζεται στη μικρότερη τιμή ανά είδος που καταγράφηκε στο οικείο ημερολογιακό έτος. Άρθρο 8 Στο όγδοο άρθρο του νόμου γίνεται αναφορά στις ευθύνες που μπορούν να προκύψουν από τη μη εφαρμογή των διατάξεων που προαναφέρθηκαν. Πιο συγκεκριμένα, ανεξαρτήτως τυχών άλλων κυρώσεων που προβλέπονται από διατάξεις της λοιπής νομοθεσίας, τιμωρούνται με χρηματικό πρόστιμο από 500.000 έως 25.000.000 δραχμές τα φυσικά πρόσωπα επιτηδευματίες, οι διευθύνοντες σύμβουλοι και λοιποί διευθυντές ανωνύμων εταιρειών, οι ομόρρυθμοι εταίροι ομόρρυθμων και ετερορρύθμων

εταιρειών κ.λπ. οι οποίοι αρνούνται, δυστροπούν (προφανώς με την έννοια της παρακώλυσης) ή αμελούν να συμμορφωθούν με την υποβολή των στοιχείων που προβλέπει ο νόμος. Το πρόστιμο επιβάλλεται με αιτιολογημένη απόφαση του οικονομικού εφόρου και με δικαίωμα υποβολής ένστασης εκ μέρους του υπόχρεου, ενώ σε περίπτωση υποτροπής το ποσό του προστίμου τριπλασιάζεται. Τέλος, τα άρθρα 9 έως 12 περιείχαν διατάξεις καθαρά διαδικαστικού χαρακτήρα. Συμπεράσματα «Το γενικότερο δίδαγμα της Ιστορίας είναι: τα ίδια, με διαφορετικό τρόπο. Όποιος έχει διαβάσει Ηρόδοτο έχει διαβάσει σχεδόν όλη την Ιστορία» (Άρθουρ Σοπενχάουερ). «Αφού οι λέξεις δεν είναι πράγματα και ο χάρτης δεν είναι η πραγματική επικράτεια, τότε, προφανώς, η μόνη δυνατή σχέση μεταξύ του αντικειμενικού κόσμου και του γλωσσικού κόσμου βρίσκεται στη δομή και μόνο στη δομή» (Άλφρεντ Κορζίμπσκι). Από την ανάγνωση και σύντομη ανάλυση των προαναφερθέντων νομοθετημάτων πιστεύουμε πως γίνεται σαφές ότι, εβδομήντα έτη μετά τη δημοσίευση αυτών, οι κεντρικές ιδέες και αρχές που αφορούν τις υποχρεώσεις συμμόρφωσης των εμπορικών ή άλλων επιχειρηματικών οντοτήτων στην Ελλάδα αναφορικά με τα λογιστικά βιβλία και τα φορολογικά στοιχεία δεν έχουν αλλάξει επί της ουσίας. Η φορολογική διοίκηση τότε, όπως και σήμερα, βασικά απαιτεί να λαμβάνει τις ίδιες πληροφορίες (από άποψη ποιότητας και ουσίας) εκ μέρους των φορολογούμενων, ούτως ώστε να είναι σε θέση να εξετάσει περαιτέρω τη συμμόρφωση αυτών με την κάθε φορά κείμενη φορολογική και λογιστική νομοθεσία (και μάλιστα για

όλα τα ιδιαίτερα πεδία από τα οποία αυτές αποτελούνται). Οι απλοποιήσεις που έχουν επέλθει με την πάροδο των χρόνων θεωρούμε ότι έχουν εφαρμοστεί βασικά χάρη στην τεχνολογική ανάπτυξη και μηχανογράφηση των διαδικασιών και όχι λόγω απομάκρυνσης από την ουσία που οι υποχρεώσεις αυτές καλούνται να ενσωματώσουν και τους στόχους που επιδιώκονται να επιτευχθούν. Φρονούμε, τέλος, ότι πρόχειρα δομημένες απόψεις του τύπου «ο Κώδικας2 θα καταργηθεί» ή «θα περιοριστεί σε δύο σελίδες», που διατυπώνονταν συχνά από κάποιους επαγγελματίες του κλάδου μας και ιδίως πριν τη δημοσίευση και έναρξη εφαρμογής του Ν. 4308/2014, δυστυχώς φαίνεται ότι δεν μπορούν να καταστούν αντικείμενο σοβαρής κριτικής. Πολύ περισσότερο μάλιστα τη στιγμή που η Κοινοτική Οδηγία για τον ΦΠΑ (112/2006/ΕΚ) περιλαμβάνει μακροσκελείς σχετικές διατάξεις3 τις οποίες η χώρα μας ως κράτος μέλος υποχρεούται να εντάσσει στην εσωτερική νομοθεσία και να εφαρμόζει αναλόγως. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ 1. Κωνσταντίνος Ι. Νιφορόπουλος, «Η ιστορία της λογιστικής τυποποίησης στην Ελλάδα», Accountancy Greece 15 (Ιούνιος 2014). 2. Στην ανεπίσημη τεχνική ορολογία του κλάδου ο όρος «Κώδικας», τουλάχιστον μέχρι την κατάργηση του ΚΦΑΣ (Ν. 4093/2012) και την έναρξη εφαρμογής των ΕΛΠ (Ν. 4308/2014), είχε επικρατήσει να σημαίνει τις προβλέψεις της νομοθεσίας περί λογιστικών βιβλίων και φορολογικών στοιχείων. 3. Οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου της 28ης Νοεμβρίου 2006, «Σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας» (Κεφάλαιο 3. Τιμολόγηση, Κεφάλαιο 4. Λογιστικές υποχρεώσεις).

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

δοχών (τελευταία σχετική εγκύκλιος ΠΟΛ. 1045/2018).

ACCOUNTANCY GREECE.31

ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΕΥ

νέα εποχή της διασυνδεδεμένης τεχνολογίας, αλλά και οι κίνδυνοι του κυβερνοχώρου, απασχόλησαν τους κ.κ. Christopher M. Payne, εταίρο της EY και επικεφαλής Τεχνολογίας και Συμμαχιών στην Ασφάλιση για την περιοχή της ΕΜΕΙΑ, και Βασίλη Μαρίτσα, Manager στο τμήμα υπηρεσιών Cybersecurity, Data Protection & Privacy, του Συμβουλευτικού Τμήματος της ΕΥ Ελλάδος, κατά τις ομιλίες τους στο 9ο Ετήσιο Capital Link Greek Shipping Forum. Μετασχηματίζοντας τον κλάδο της ναυτιλίας μέσω της διασυνδεδεμένης τεχνολογίας Μελέτες έχουν δείξει πως μέχρι το 2020 θα υπάρχουν περισσότερα από 21 δισ. διασυνδεμένα πράγματα, σύμφωνα με την Gartner –ως αποτέλεσμα, ο κλάδος της ναυτιλίας βρίσκεται εν μέσω μιας τεχνολογικής επανάστασης. «Ζούμε σε μια εποχή όπου, ό,τι μέχρι σήμερα μας ήταν άγνωστο, πλέον είμαστε σε θέση να το γνωρίζουμε. Αυτό αλλάζει τα θεμέλια της εμπορικής

ναυτιλιακής ασφάλισης», τόνισε ο κ. Payne κατά την ομιλία του, και συμπλήρωσε: «Η αδράνεια δεν αποτελεί επιλογή». Η συμπεριφορά είναι το «κλειδί» προκειμένου να γίνουν κατανοητοί οι κίνδυνοι, ενώ τα δεδομένα «ξεκλειδώνουν» τη συμπεριφορά. «Μόλις κατανοήσεις τα δεδομένα, ουσιαστικά, μπορείς να καταλάβεις και τον κίνδυνο», ανέφερε ο κ. Payne. Η διαχείριση κινδύνου στη ναυτιλία αναμένεται να αλλάξει ριζικά, καθώς η αξιολόγηση και η κοστολόγηση του κινδύνου δεν θα γίνεται, πλέον, με βάση την ιστορικά καταγεγραμμένη συμπεριφορά, αλλά με βάση τις παρατηρήσεις και τις προβλέψεις συμπεριφορών. Τα analytics και οι νέες βάσεις δεδομένων θα συμβάλουν στην αναγνώριση παλαιότερα άγνωστων πηγών κέρδους, ενώ, πλέον, παρέχεται παρακολούθηση των στοιχείων ενεργητικού σε πραγματικό χρόνο σε όλη την υφήλιο. Παράλληλα, η ενεργή διαχείριση κινδύνου των στοιχείων ενεργητικού και των διεκδικήσεων θα γίνεται με βάση την προβλεπόμενη, αλλά και την παρούσα διαγωγή.

Η ψηφιοποίηση του κλάδου της ναυτιλίας και η κυβερνοασφάλεια Ο κλάδος της ναυτιλίας εισέρχεται σταδιακά στη νέα ψηφιακή εποχή. Ο κ. Μαρίτσας, συμμετέχοντας στο πάνελ «Ψηφιοποίηση και κυβερνοασφάλεια», αναφέρθηκε στις εξελίξεις, αλλά και τους κινδύνους με τους οποίους βρίσκεται αντιμέτωπος ο ναυτιλιακός κλάδος. «Ο ναυτιλιακός κλάδος βρίσκεται σε μια περίοδο αλλαγών, οι οποίες ωθούνται από την ψηφιοποίηση, αλλά και την υιοθέτηση αναδυόμενων τεχνολογιών, όπως, μεταξύ άλλων, το Internet of Things και το Blockchain. Ωστόσο, αυτές οι νέες τεχνολογίες και η ψηφιοποίηση εγκυμονούν νέους κινδύνους και απειλές για τον κλάδο», υπογράμμισε ο κ. Μαρίτσας. Παράλληλα, ανέλυσε βέλτιστες πρακτικές προστασίας, οι οποίες μπορούν να θωρακίσουν τους οργανισμούς ενάντια στις νέες ψηφιακές απειλές και να συμβάλουν ώστε να οικοδομήσουν οι εταιρείες μια πιο ασφαλή στάση.

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών, η διόρθωση των αστοχιών των μηχανισμών χρηματοδότησης και η υλοποίηση στοχευμένων πολιτικών διευκόλυνσης επενδύσεων αποτελούν τις αναγκαίες συνθήκες για την εξασφάλιση μιας διατηρήσιμης ανάπτυξης. Τις προτάσεις της για την εισαγωγή πολιτικών που διευκολύνουν τις επενδύσεις παρουσίασε η PwC Ελλάδας, στο πλαίσιο της μελέτης «Από την ύφεση στην ανάκαμψη: Πολιτικές διευκόλυνσης επενδύσεων». Οι επενδύσεις επηρεάζουν θετικά τη μεγέθυνση της οικονομίας και την ανταγωνιστικότητά της. Σύμφωνα με τη μελέτη, η ανάκαμψη της χώρας σχετίζεται άμεσα με το επίπεδο επενδύσεων, οι οποίες μετά το 2009 κατέρρευσαν κατά 67%, προκαλώντας τεχνολογική υστέρηση και την κατακρήμνιση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Οι μειωμένες εταιρικές επενδύσεις, οι δημοσιονομικές δυσκολίες οι οποίες περιόρισαν το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, σε συνδυασμό με την, πλέον αδύναμη, αγορά κατοικίας, γεννούν ένα επενδυτικό κενό της τάξης του 10%12% του ΑΕΠ ετησίως και υπονομεύουν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Η ελληνική οικονομία παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά μιας μη χρηματοδοτούμενης ανάκαμψης: συστηματική αρνητική καθαρή αποταμίευση, περιορισμένη δυνατότητα χρηματοδότησης από τις ελληνικές τράπεζες και διόγκωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οι επενδυτικές ανάγκες της χώρας, για να στηριχθεί πραγματική οικονομική μεγέθυνση 3%-4% ετησίως, εκτιμώνται σε περίπου €210 δισ. για την πενταετία 2018-

2022. Οι προβλεπόμενες ροές χρηματοδότησης για την ίδια περίοδο περιορίζονται στα περίπου €100 δισ., δημιουργώντας ένα αθροιστικό χρηματοδοτικό κενό της τάξης των €110 δισ. Η ελληνική οικονομία διαχρονικά δεν προσελκύει κεφάλαια από το εξωτερικό και βασίζεται κατά 90% σε εγχώριες πηγές χρηματοδότησης των επενδύσεων. Οι αστοχίες των χρηματοδοτικών μηχανισμών που διαθέτει η χώρα έχουν άμεση επίπτωση στη δυνατότητα κινητοποίησης των αναγκαίων κεφαλαίων. Η αρνητική αποταμίευση δεν επιτρέπει την πιστωτική επέκταση. Οι ελληνικές εταιρείες δυσκολεύονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε ίδια κεφάλαια, τα οποία συνήθως αποτελούν προϋπόθεση για «μαλακή» χρηματοδότηση και δανεισμό. Η απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων εξελίσσεται με αργούς ρυθμούς. Τέλος, το κεντρικό έλλειμμα εμπιστοσύνης, σε συνδυασμό με τον εγγενή κίνδυνο της κάθε επένδυσης και το συναλλακτικό κόστος, ξεπερνά γενικά την αναμενόμενη απόδοση της επένδυσης μετά από φόρους και εμποδίζει την εισροή κεφαλαίων για φυσικές επενδύσεις. Ο Κώστας Μητρόπουλος, εντεταλμένος σύμβουλος της PwC Ελλάδας, σημείωσε: «Η ελληνική οικονομία κινδυνεύει να παγιδευτεί σε μια περίοδο χαμηλού οικονομικού βεληνεκούς, αν δεν χρηματοδοτηθούν οι επενδυτικές της ανάγκες. Η σταθερή αύξηση της κατανάλωσης μέσα από επενδύσεις με υψηλούς πολλαπλασιαστές αποτελεί μονόδρομο για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της ανάπτυξης. Η χώρα υποφέρει τόσο από αστοχίες στους μηχανισμούς χρηματοδότησης όσο και από την

ανυπαρξία ξεκάθαρων και μακρόπνοων πολιτικών που να στηρίζουν τις επενδυτικές ροές». Η PwC Ελλάδας προτείνει ένα πλέγμα οκτώ πολιτικών που διευκολύνουν τις επενδύσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν κατ’ ελάχιστον: 1) Ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην πολιτική διαδικασία και στους θεσμούς. 2) Σταθεροποίηση του φορολογικού συστήματος. 3) Χάραξη και εφαρμογή σταθερής βιομηχανικής, τουριστικής και ενεργειακής πολιτικής. 4) Αλλαγή της αρχιτεκτονικής του τραπεζικού συστήματος και ενεργή διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. 5) Υλοποίηση επενδύσεων σε μεγάλες υποδομές με ιδιωτική χρηματοδότηση. 6) Αναβίωση της αγοράς κατοικίας με μείωση του αποθέματος των κατοικιών και διευκόλυνση των συναλλαγών. 7) Κινητοποίηση θεσμικών ιδίων κεφαλαίων για τις ΜμΕ. 8) Αύξηση της αποτελεσματικότητας «μαλακής» χρηματοδότησης. Ο Μάριος Ψάλτης, διευθύνων σύμβουλος της PwC Ελλάδας, δήλωσε σχετικά: «Η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα μιας μη χρηματοδοτούμενης ανάκαμψης, εκτός αν κινητοποιηθούν κεφάλαια ύψους €110 δισ. μέσα στην ερχόμενη πενταετία. Ένα σταθερό πλαίσιο πολιτικών για τη διευκόλυνση επενδύσεων αποτελεί προϋπόθεση για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Για να αποτελέσουν κινητήριο δύναμη μιας υγιούς και διατηρήσιμης ανάπτυξης οι πολιτικές αυτές, απαιτείται σωστός σχεδιασμός και συνέπεια στην εφαρμογή τους».

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

PwC

ACCOUNTANCY GREECE.31

ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ IFRS 17 ΕΥ

ον Μάιο του 2017, το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (International Accounting Standards Board, IASB) εξέδωσε το νέο Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΑ), IFRS 17 «Ασφαλιστήρια Συμβόλαια», το οποίο πρέπει να εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2021. Η ΕΥ Ελλάδος, αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες των ασφαλιστικών επιχειρήσεων να ενσωματώσουν το νέο Πρότυπο, διοργάνωσε εκδήλωση, με τίτλο «IFRS 17: Η νέα εποχή και οι προκλήσεις για τα ασφαλιστικά συμβόλαια», με στόχο την ενημέρωση και ανάλυση τόσο του νέου Προτύπου όσο και των δράσεων που θα πρέπει να αναλάβουν οι επιχειρήσεις για την έγκαιρη εφαρμογή του. Όπως τονίστηκε κατά την εκδήλωση, το Πρότυπο θα αποτελέσει τη σημαντικότερη αλλαγή των τελευταίων 20 ετών για τις ευρωπαϊκές ασφαλιστικές επιχειρήσεις, καθώς απαιτεί από τις επιχειρήσεις να αναθεωρήσουν πλήρως τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις. Δεδομένου του μεγέ-

θους της αλλαγής, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αξιολογήσουν τον αντίκτυπο που θα έχει το IFRS 17 το συντομότερο δυνατόν. Το Πρότυπο χρησιμοποιεί τρεις μεθόδους μέτρησης: 1. Building Block Approach (BBA): Πρόκειται για τη βασική προσέγγιση αποτίμησης. Εφαρμόζεται σε ασφαλιστήρια συμβόλαια με χρονικό ορίζοντα άνω του ενός έτους. Η αποτίμηση πραγματοποιείται λαμβάνοντας υπόψη τις αναμενόμενες μελλοντικές ταμειακές ροές, την προσαρμογή κινδύνου (risk adjustment) για την ανάληψη της αβεβαιότητας των χρηματοροών αυτών, καθώς και της μελλοντικής κερδοφορίας των συμβολαίων (contractual service margin). 2. Premium Allocation Approach (PΑA): Πρόκειται για προαιρετική και απλοποιημένη προσέγγιση για συμβόλαια με περίοδο κάλυψης ενός έτους ή λιγότερο. Επίσης, η PAA δύναται να χρησιμοποιηθεί εφόσον αποδειχθεί ότι αποτελεί λογική προσέγγιση της BBA. Οι ασφαλιστικές υποχρεώσεις αποτελούνται από την υποχρέωση για την

υπολειπόμενη κάλυψη και την υποχρέωση επισυμβασών ζημιών. Η υποχρέωση υπολειπόμενης διάρκειας προσομοιάζει με το απόθεμα μη δεδουλευμένων ασφαλίστρων του παρόντος λογιστικού προτύπου, ενώ η υποχρέωση επισυμβασών ζημιών αποτιμάται μέσω ταμειακών ροών, παρόμοιων με εκείνων της Φερεγγυότητας ΙΙ. 3. Variable Fee Approach (VFA): Εφαρμόζεται σε ασφαλιστήρια συμβόλαια με συμμετοχή στα κέρδη. Βασίζεται στη βασική προσέγγιση αποτίμησης (BBA) με επιπρόσθετες αναφορές σχετικά με τον χειρισμό των συμβολαίων που εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία. Οι απαιτήσεις είναι σημαντικά διαφορετικές από τις υπάρχουσες, με άμεσες επιδράσεις στα ακόλουθα: • Αλλαγή στον τρόπο αναγνώρισης της κερδοφορίας. • Αύξηση της πολυπλοκότητας των μεθόδων αποτίμησης και καθορισμού των παραδοχών. • Αύξηση του όγκου των απαιτούμενων δεδομένων.

λογίας, λήψη αποφάσεων και σχεδιασμός παραδοχών που οδηγούν στην υλοποίηση. 3. Ανάλυση των χρηματοοικονομικών, λειτουργικών και συστημικών επιπτώσεων. 4. Δημιουργία σχεδίου προϋπολογισμού και προγραμματισμός των απαιτούμενων πόρων. 5. Εκτίμηση των επιπτώσεων για άλλα τρέχοντα ή προγραμματισμένα έργα στα επόμενα 3-4 χρόνια. 6. Εκτίμηση των στρατηγικών επιπτώσεων, καθώς και των επιπτώσεων στα προϊόντα. Ο κ. Κώστας Σταθόπουλος, εταίρος στο Τμήμα Υπηρεσιών Διασφάλισης της ΕΥ Ελλάδος, δήλωσε κατά την εκδήλωση: «Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν μια μεγάλη πρόκληση μέχρι το 2021: το IFRS 17. Μπορεί τα τρία χρόνια που απομένουν μέχρι την εφαρμογή του νέου Προτύπου να φαίνονται πολλά, ωστόσο ο αντίκτυπός του έχει ήδη αρχίσει να γίνεται αισθητός. Η πολυπλοκότητα του νέου Προτύπου, ο χρόνος, η προσπάθεια, αλλά και οι πόροι που απαιτεί η εφαρμογή

του IFRS 17, θα χρειαστεί ένα καλά οργανωμένο σχέδιο με ξεκάθαρα βήματα, προκειμένου να καταφέρουν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις να φέρουν σε πέρας ένα πολύ απαιτητικό έργο». Ο κ. Κωνσταντίνος Νικολόπουλος, υπεύθυνος Αναλογιστικών Υπηρεσιών της ΕΥ Ελλάδος, σχολίασε: «Το νέο αυτό Πρότυπο δεν θα έχει αντίκτυπο μόνο στις χρηματοοικονομικές αναφορές των ασφαλιστικών επιχειρήσεων αλλά σε όλες τις πτυχές του οργανισμού. Οι προκλήσεις πολλές, γι’ αυτό και η οργάνωση θα αποτελέσει το “κλειδί” για να καταφέρουν οι επιχειρήσεις να αντεπεξέλθουν στις τεχνικές, αλλά και πρακτικές αλλαγές που φέρνει το IFRS 17. Οι ελληνικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις θα χρειαστεί να επενδύσουν χρόνο, αλλά και πόρους στην ενσωμάτωση του νέου Προτύπου, προκειμένου να ανταποκριθούν».

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

Όπως αποφάσισε το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων, η 1η Ιανουαρίου 2021 αποτελεί την υποχρεωτική ημερομηνία εφαρμογής του νέου Προτύπου. Στα επόμενα χρόνια, οι επιχειρήσεις θα χρειαστεί να ερμηνεύσουν και να εφαρμόσουν τις απαιτήσεις αυτές στα ασφαλιστήρια συμβόλαιά τους –μια διαδικασία που απαιτεί σημαντικό χρόνο και προσπάθεια. Οι αλλαγές που θα επιφέρει το Πρότυπο αναμένεται να επηρεάσουν τον οργανισμό στο σύνολό του και οι επιπτώσεις θα χρειαστεί να γνωστοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα εσωτερικών και εξωτερικών ενδιαφερομένων. Δεδομένου του μεγέθους του αντικτύπου του IFRS 17 και της πολυπλοκότητας της ενσωμάτωσής του, η ΕΥ πρότεινε έξι δράσεις, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν την αφετηρία για την ενσωμάτωση του νέου Προτύπου: 1. Ενημέρωση και εκπαίδευση των στελεχών αναφορικά με τις νέες απαιτήσεις και τις επιπτώσεις. 2. Προσδιορισμός της βασικής μεθοδο-

ACCOUNTANCY GREECE.31

ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΕΥ

ο 85% των τραπεζών αναφέρει την εφαρμογή ενός προγράμματος ψηφιακού μετασχηματισμού ως την επιχειρηματική του προτεραιότητα για το 2018, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της EY, «Global Banking Outlook 2018». Οι τράπεζες θεωρούν κρίσιμες παραμέτρους για τη βιώσιμη επιτυχία τους τις επενδύσεις στην τεχνολογία για την ενίσχυση της αποδοτικότητας, τη διαχείριση των αναδυόμενων κινδύνων και την αξιοποίηση των αναπτυξιακών ευκαιριών. Η αντιμετώπιση της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για τις παγκόσμιες τράπεζες (89%) το 2018, αντικαθιστώντας τη διαχείριση των κινδύνων που συνδέονται με τη φήμη, τη συμμόρφωση και την κουλτούρα, η οποία, από κορυφαία προτεραιότητα πέρυσι, βρίσκεται φέτος στην έκτη θέση. Η προσέλκυση, ανάπτυξη και διατήρηση του σωστού ανθρώπινου δυναμικού (83%) συγκεντρώνει, επίσης, σημαντικό μερίδιο της προσοχής, καθώς οι τράπεζες προσπαθούν να ενσωματώσουν στο προσωπικό τους στελέχη με εμπειρία στον κυβερνοχώρο, σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από έλλειψη σχετικών δεξιοτήτων.

Η έρευνα, η οποία καταγράφει τις απόψεις ανώτερων στελεχών από 221 τραπεζικά ιδρύματα από την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, τις αναδυόμενες αγορές και την περιοχή Ασίας - Ειρηνικού, αναδεικνύει την προσπάθεια των τραπεζών να καταστούν ψηφιακά ώριμες. Κινητήριος δύναμη του μετασχηματισμού αυτού δεν είναι πλέον το ρυθμιστικό πλαίσιο, αλλά η ίδια η καινοτομία. Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, λίγες μόνο τράπεζες (19%) εκτιμούν ότι είναι σήμερα ψηφιακά ώριμες ή ότι πρωτοστατούν ψηφιακά, ωστόσο, το 62% φιλοδοξεί να πετύχει τον στόχο αυτό έως το 2020. Άλλα σημαντικά ευρήματα της έρευνας: • Το 59% των τραπεζών που συμμετείχαν στην έρευνα προβλέπει ότι ο προϋπολογισμός για επενδύσεις στην τεχνολογία θα αυξηθεί πάνω από 10% το 2018. • Μεταξύ των τραπεζών που αρχίζουν να επενδύουν ή αυξάνουν τις επενδύσεις τους στις νέες τεχνολογίες, το 44% σχεδιάζει να αγοράσει τεχνολογία από τρίτους, ενώ μόνο το 17% σκοπεύει να αποκτήσει την τεχνολογία μέσω εξαγοράς. • Το 70% των τραπεζών επικαλείται την ενίσχυση της ανταγωνιστικής του θέσης ως βασική αιτία για τις επενδύσεις στην τεχνο-

λογία μέχρι το 2020. • Η ενίσχυση της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και της ασφάλειας των δεδομένων αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τις τράπεζες, με το 73% των τραπεζών να επενδύει στην τεχνολογία για να μετριάσει τις κυβερνο-απειλές, χαρακτηρίζοντας την ενισχυμένη ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και τα δεδομένα ως επιχειρηματική προτεραιότητα. Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, ο κ. Γιώργος Παπαδημητρίου, εταίρος της ΕΥ Ελλάδος και επικεφαλής του τμήματος Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών της ΕΥ Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, παρατηρεί: «Δέκα χρόνια μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η πλειονότητα των τραπεζών διεθνώς, έχοντας ενισχύσει την κεφαλαιακή της επάρκεια, εστιάζει, πλέον, την προσοχή της στην ανάπτυξη και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Οι ελληνικές τράπεζες, παράλληλα με την αντιμετώπιση των άμεσων προκλήσεών τους, θα πρέπει να στρέψουν και αυτές την προσοχή τους στην επόμενη μέρα, επενδύοντας στην τεχνολογία και το ανθρώπινο δυναμικό».

IASB: Σχέδιο Δράσης και Εκτιμώμενο Χρονοδιάγραμμα

ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΑ IFRS

τον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι εκτιμήσεις αναφορικά με τις επερχόμενες ημερομηνίες δημοσίευσης των εργασιών σε εξέλιξη του IASB.

ΕΝΕΡΓΈΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΕΠΌΜΕΝΟΣ ΣΤΌΧΟΣ

ΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ

ΑΝΟΙΧΤΌ ΓΙΑ ΣΧΌΛΙΑ

Σχέδιo Συζήτησης

Α Εξάμηνο 2019

Συζήτηση υπολειπόμενων θεμάτων

Ιούλιος 2018

Επιτόκιο προεξόφλησης

Σύνοψη Βασικών Αποτελεσμάτων της Έρευνας

Ιούνιος 2018

Δυναμική Διαχείριση Κινδύνων

Βασικό μοντέλο

Α Εξάμηνο 2019

Χρηματοοικονομικά μέσα με χαρακτηριστικά Ιδίων Κεφαλαίων

Σχέδιo Συζήτησης

Ιούνιος 2018

Υπεραξία και απομείωση

Σχέδιo Συζήτησης ή Προσχέδιο Προτύπου

Συνενώσεις επιχειρήσεων που υπάγονται υπό κοινό έλεγχο Πρωτοβουλία Γνωστοποίησης— Αρχές γνωστοποιήσεων

Ενηµερωτική δήλωση

Β Εξάμηνο 2018

Βασικές Οικονομικές Καταστάσεις

Σχέδιo Συζήτησης ή Προσχέδιο Προτύπου

Α Εξάμηνο 2019

Πληρωμές βασιζόμενες σε Συμμετοχικούς Τίτλους

Σύνοψης Βασικών Αποτελεσμάτων της Έρευνας

Ιούνιος 2018

Επισκοπήσεις μεταγενέστερα της εφαρμογής του ΔΠΧΑ 13 Επιμέτρηση σε εύλογες αξίες

➥

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΈΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ

ACCOUNTANCY GREECE.31

➥ ΕΝΕΡΓΈΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΎ ΠΡΟΤΎΠΩΝ

ΕΠΌΜΕΝΟΣ ΣΤΌΧΟΣ

ΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ

ΑΝΟΙΧΤΌ ΓΙΑ ΣΧΌΛΙΑ

Σχολιασμός της διοίκησης

Προσχέδιο Προτύπου

Νομοθετικός προσδιορισμός τιμών

Σχέδιo Συζήτησης ή Προσχέδιο Προτύπου

Α Εξάμηνο 2019

ΕΠΌΜΕΝΟΣ ΣΤΌΧΟΣ

ΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ

ΑΝΟΙΧΤΌ ΓΙΑ ΣΧΌΛΙΑ

Β Εξάμηνο 2018

Υποβολή επιστολής μέχρι τις 27/07/18:

ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΊΗΣΗ ΤΩΝ ΔΠΧΑ ΠΡΟΤΎΠΩΝ Λογιστικές Πολιτικές και Εκτιμήσεις (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 8) Αλλαγές στην Λογιστική πολιτική (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 8)

Απόφαση για την κατεύθυνση του έργου Ανατροφοδότηση για Προσχέδιο Προτύπου

Διαθεσιμότητα Επιστροφής (Τροποποιήσεις στην ΕΔΔΠΧΠ 14)

ΔΠΧΑ Τροποποίηση

Ταξινόμηση υποχρεώσεων (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 1)

ΔΠΧΑ Τροποποίηση

Β Εξάμηνο 2018

Ορισμός της Επιχείρησης (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 3)

ΔΠΧΑ Τροποποίηση

Ιούνιος 2018

Πρωτοβουλία Γνωστοποίησης— Ορισμός του Επιπέδου σημαντικότητας (τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 1 και στο ΔΛΠ 8)

Απόφαση για την κατεύθυνση του έργου

Ιούνιος 2018

Πρωτοβουλία Γνωστοποίησης—Στοχοθέτηση των προτύπων- επισκόπηση σε επίπεδο των γνωστοποιήσεων τους

Απόφαση για την κατεύθυνση του έργου

Ιούνιος 2018

Αμοιβές για έλεγχο του “10 τοις εκατό” αποαναγνώρισης (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 9)

Προσχέδιο Προτύπου

Βελτιώσεις στο ΔΠΧΑ 8 Λειτουργικοί Τομείς (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 8 και ΔΛΠ 34)

Ενηµερωτική δήλωση Β Εξάμηνο 2018

Μίσθωση κινήτρων (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 16 Ενδεικτικά παραδείγματα) Eνσώματα: Ενέργειες πριν την προβλεπόμενη χρήση (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 16) Θυγατρική που υιοθετεί για πρώτη φορά τα πρότυπα. (ΔΠΧΑ 1)

Φορολογία στην επιμέτρηση σε εύλογες αξίες (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 41) ΆΛΛΕΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ Επικαιροποίηση Ταξινόμησης ΔΠΧΑ — Συνήθης πρακτική (ΔΠΧΑ 13)

ΔΠΧΑ Τροποποίηση Προσχέδιο Προτύπου Προσχέδιο Προτύπου

ΕΠΌΜΕΝΟΣ ΣΤΌΧΟΣ

ΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ

ΑΝΟΙΧΤΌ ΓΙΑ ΣΧΌΛΙΑ

Πρόταση Επικαιροποίησης

Ιούνιος 2018

Σημείωση: Οι εργασίες αυτές αποτελούν μέρος του Μνημονίου Συνεννόησης (Memorandum of Understanding) το οποίο και θέτει τα βασικά σημεία που συμφωνήθηκαν μεταξύ FASB και IASB προκειμένου να επιτευχθεί η σύγκλιση των Προτύπων. Συντομογραφίες: ΠΠ: Προσχέδιο Προτύπου, ΣΣ: Σχέδια Συζήτησης, ΔΛΠ: Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο, IASB: International Accounting Standards Backup, ΔΠΧΑ: Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Αναφοράς, FASB: Financial Accounting Standards Board, ΕΜΕ: Επισκοπήσεις μεταγενέστερα της εφαρμογής

Το ΣΩΜΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ

ΣΩΜΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΧΟΥΝ ΙΔΡΥΣΕΙ ΤΟ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ (ΙΕΣΟΕΛ) µε σκοπό την Επαγγελµατική Μεταπτυχιακή Κατάρτιση και Επιµόρφωση, των Μελών του και Στελεχών Επιχειρήσεων. Το ΙΕΣΟΕΛ, το οποίο διανύει το 21ο έτος επιτυχούς λειτουργίας του, παρέχει διετή Μεταπτυχιακή Επαγγελµατική Κατάρτιση και Επιµόρφωση στους πτυχιούχους Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων (ΑΕΙ) και Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων (ΤΕΙ) που προορίζονται για το ελεγκτικό και λογιστικό επάγγελµα για στελέχη επιχειρήσεων και οργανισµών στα αντικείµενα της ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ και ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Το διετές μεταπτυχιακό πρόγραμμα του ΙΕΣΟΕΛ έχει ως αντικείμενο την Εφαρμοσμένη Ελεγκτική και Λογιστική και περιλαμβάνει όλα τα γνωστικά αντικείμενα των επαγγελματικών εξετάσεων, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 9 του Ν. 4449/2017 κατ’ εφαρμογή της οδηγίας 2006/43 Ε.Κ., για την απόκτηση της επαγγελματικής άδειας του Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή. Συνεπώς, οι απόφοιτοι του ΙΕΣΟΕΛ μπορούν να αποκτήσουν παράλληλα με τον επαγγελματικό τίτλο σπουδών (ΜΕΤΚΕΛ) και την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος του Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή, εφόσον έχουν την απαιτούμενη ελεγκτική προϋπηρεσία. Τμήματα προετοιμασίας του ΙΕΣΟΕΛ για το ΜΕΤΚΕΛ λειτουργούν σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και από το νέο ακαδημαϊκό έτος (Σεπτέμβριος 2018) και στο Ηράκλειο Κρήτης. ■ Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), σε συνεργασία με το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ) συνεχίζει επιτυχώς για δέκατη τρίτη χρονιά τη λειτουργία Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Master) στην Εφαρμοσμένη Ελεγκτική και Λογιστική. Οι σπουδαστές του Προγράμματος αυτού έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στις επαγγελματικές εξετάσεις του ΣΟΕΛ και να αποκτούν ταυτόχρονα, εκτός του Master, και την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος του Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή, εφόσον έχουν την απαιτούμενη ελεγκτική προϋπηρεσία. Παράλληλα, το ΕΚΠΑ αναγνωρίζει το χορηγούμενο από το ΙΕΣΟΕΛ επαγγελματικό τίτλο σπουδών και μετά από εξετάσεις σε ορισμένα γνωστικά αντικείμενα, παρέχει τον τίτλο Master στην Εφαρμοσμένη Ελεγκτική και Λογιστική και στους αποφοίτους του ΙΕΣΟΕΛ. ■ Το ΣΟΕΛ συνεργάζεται από το εκπαιδευτικό έτος 2012-2013 με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Οικονομικών και Κοινωνικών Σπουδών (ΠΑ ΜΑΚ) σε Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική για τη χορήγηση τίτλου Master στους τομείς αυτούς. Το πλαίσιο αρχών συνεργασίας με το ΠΑ ΜΑΚ είναι ίδιο με το προαναφερόμενο πλαίσιο συνεργασίας με το ΕΚΠΑ. Βασικός σκοπός της συνεργασίας αυτής είναι η επέκταση των προσφερόμενων υπηρεσιών του ΙΕΣΟΕΛ στην Κεντρική Μακεδονία. ■ Το ΣΟΕΛ, στο πλαίσιο συνεργασίας με την Ένωση Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας - Association of Chartered Certiﬁed Accountants (ACCA), δίνει τη δυνατότητα στους αποφοίτους του να αποκτήσουν τον επαγγελματικό τίτλο του ACCA εξεταζόμενοι μόνο σε τέσσερα (4) μαθήματα του Επαγγελματικού Επιπέδου του φορέα αυτού. Επίσης, όσοι ενδιαφέρονται, μπορούν να συμμετάσχουν στο Κοινό Σχήμα Εξετάσεων (JES) και, αφού εξεταστούν στην Ελληνική γλώσσα στα φορολογικά και νομικά μαθήματα και στην Αγγλική γλώσσα στα υπόλοιπα μαθήματα του ACCA θα γίνονται ταυτόχρονα κάτοχοι του επαγγελματικού τίτλου και των δυο φορέων ΣΟΕΛ και ACCA. ■ Το ΣΟΕΛ, στο πλαίσιο συνεργασίας με το Ινστιτούτο Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας - The Institute of Chartered Accountants in England and Wales (ICAEW), δίνει τη δυνατότητα στους αποφοίτους του να αποκτήσουν τον επαγγελματικό τίτλο του ICAEW εξεταζόμενοι μόνο σε τρία (3) μαθήματα και μια (1) μελέτη περίπτωσης (case study) του Επαγγελματικού & Ανώτερου Επιπέδου. Επίσης, όσοι ενδιαφέρονται, μπορούν να συμμετέχουν στο Πρόγραμμα Πιστοποίησης Μελών (AMP) και, αφού εξεταστούν στην Ελληνική γλώσσα στα φορολογικά και νομικά μαθήματα και στην Αγγλική γλώσσα στα υπόλοιπα μαθήματα του ICAEW θα γίνονται ταυτόχρονα κάτοχοι του επαγγελματικού τίτλου και των δύο φορέων ΣΟΕΛ και ICAEW. ■ Το ΣΟΕΛ συνεργάζεται από το εκπαιδευτικό έτος 2015 – 2016 με το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας και ΤΕΙ Καβάλας σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στη Λογιστική και Ελεγκτική που χορηγούν τίτλο Master στους τομείς αυτούς. ■ Όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα του ΣΟΕΛ διεξάγονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Ν. 4449/2017 και της Οδηγίας 2006/43/ΕΚ και έχουν την έγκριση της ελληνικής ρυθμιστικής αρχής – ΕΛΤΕ. ■ Το ΙΕΣΟΕΛ, ως επίσημος εκπαιδευτικός φορέας στην Ελλάδα, έχει αναλάβει με σχετική απόφαση του Εποπτικού Συμβουλίου του ΣΟΕΛ τη συνεχή επαγγελματική εκπαίδευση των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών όπως αυτή προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 12 του Ν. 4449/2017. Η εκπαίδευση αυτή παρέχεται με την οργάνωση ειδικών σεμιναρίων σε θέματα που ενδιαφέρουν το ελεγκτικό και λογιστικό επάγγελμα. ■ Το ΙΕΣΟΕΛ δραστηριοποιείται επίσης σε επιστημονικές, οικονομικές και λογιστικές εκδόσεις, καθώς και στη διοργάνωση επιμορφωτικών και εκπαιδευτικών σεμιναρίων σε στελέχη δημοσίων οργανισμών, τραπεζών, μεγάλων επιχειρήσεων κ.λπ.

WEB SITE: www.soel.gr • e-mail: info@soel.gr ΑΘΗΝΑ: Καποδιστρίου 28, 10682 – τηλ. 210 3891400, φαξ: 210 3825159 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Γιαννιτσών 31 & Καρυοφύλλη, 54627 – τηλ. 2310 502980, φαξ: 2310 566387

ΙΟΥΝΙΟΣ 2018

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών.

ACCOUNTANCY GREECE.31

και το ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ