AG ΤΕΥΧΟΣ 32 by Accountancy Greece

ACCOU N TAN CY GRE E CE 32

ACCOUNTANCY GREECE Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι ΚΟ Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι ΚΟΥ Λ Ο Γ Ι Σ Μ ΟΥ

Ψηφιακή τεχνολογία και υπηρεσίες ελέγχου

ΤΟ ΣΩΜΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΩΜΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΧΟΥΝ ΙΔΡΥΣΕΙ ΤΟ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣωμΑΤΟΣ ΟΡΚωΤωΝ ΕΛΕΓΚΤωΝ ΛΟΓΙΣΤωΝ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ & ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ, ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΚΑΙ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ.

Νορβηγία: Βαδίζοντας στα χνάρια της Σίλικον Βάλεϊ Ερευνα ACCA: Τα σημαντικότερα θέματα ελέγχου

Συνεργασία με την ACCA, ICAEW, ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ και το ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

www.soel.gr, www.iesoel.gr ΑΘΗΝΑ: Καποδιστρίου 28, 10682 Τηλ. 210 3891400 Φαξ. 210 3825159 email: info@soel.gr ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Γιαννιτσών 31 & Καριοφύλλη, 54627 Τηλ. 2310 502980 Φαξ: 2310 566387 ΤΡΙΜΗΝΙΑΊΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΌ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ (ΙΕΣΟΕΛ) ΤΙΜΉ €10 ΙΟΥΛΙΟΣ/ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ/ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ/2018

adv.indd 4

06/04/2015 10:01 ΠΜ

ACCOUNTANCY GREECE.32

EDITORIAL

ACCOUNTANCY GREECE Τριμηνιαίο Περιοδικό Οικονομικού Λογισμού www.accountancygreece.gr Τεύχος 32 Iούλιος/Αύγουστος/Σεπτέμβριος 2018 Τιμή πώλησης 10 ευρώ

Αγαπητοί αναγνώστες, Η ψηφιακή τεχνολογία αλλάζει ολόκληρη την οικονομία και πιθανώς την κοινωνία σε όλο τον κόσμο. Ο Philippe Arraou, πρόεδρος της BDO Γαλλίας και πρόεδρος της FCM, στο άρθρο του επικεντρώνει πρώτα στις πρακτικές και βραχυπρόθεσμες αλλαγές που φέρνει η τεχνολογία στο έργο των ελεγκτών λογιστών και πιο συγκεκριμένα στον έλεγχο των επιχειρήσεων. Αναπτύσσει επίσης έναν ενδιαφέροντα ευρύτερο προβληματισμό σχετικά με τις συνολικές συνέπειες στο επάγγελμα, στη μελλοντική του σημασία και στην οργάνωσή του. H Νορβηγία επενδύει σημαντικά ποσά στην τεχνολογική εκπαίδευση των κατοίκων της, για να μπορέσουν οι ιδέες τους να είναι ανταγωνιστικές και ελκυστικές ως προς την εξεύρεση πόρων που θα τους επιτρέψουν να κάνουν «scale up». H Μαρία Ακρίβου βρέθηκε στο Μπέργκεν, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Νορβηγίας, όπου διοργανώνεται τα τελευταία χρόνια το Start Up Extreme, ένας θεσμός όπου νέοι επιχειρηματίες από διάφορες γωνιές της χώρας έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις ιδέες τους και να δικτυωθούν, προκειμένου να πείσουν τους υποψήφιους επενδυτές που καραδοκούν ότι αξίζει να τοποθετήσουν τα χρήματά τους στο δικό τους επιχειρηματικό εγχείρημα. Στο τεύχος αυτό παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας του ACCA αναφορικά με την εφαρμογή των νέων, αναθεωρημένων ελεγκτικών προτύπων, με ιδιαίτερη έμφαση στην αλλαγή που επήλθε στην Έκθεση Ελέγχου, λόγω της εισαγωγής ξεχωριστού τμήματος για τα σημαντικότερα θέματα ελέγχου στις εισηγμένες οντότητες. Στη σχετική έρευνα εξετάστηκε η εφαρμογή των προτύπων σε 11 χώρες και διενεργήθηκε λεπτομερής ανάλυση 560 Εκθέσεων Ελέγχου νέου τύπου. Στο ίδιο τεύχος, άρθρο για τη θέσπιση ατομικού πανευρωπαϊκού συνταξιοδοτικού προϊόντος (PEPP), έρευνες για ζητήματα επιχειρηματικότητας, στατιστικές, τάσεις, φορολογικά, ελεγκτικά και άλλα. Η Συντακτική Επιτροπή

ISSN 1792-6009 ΚΩΔ. ΕΝΤ. 01-0028 ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΚΔΟΤΗΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΑΛΑΜΑΝΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΖΑΣ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΕΥΑ ΑΓΓΕΛΙΔΗ ΑΘΗΝΑ ΓΚΟΥΖΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΤΣΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΚΟΥΝΑΔΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΥΓΙΑΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΝΙΦΟΡΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΙΟΣ ΡΙΖΟΥΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ ΣΚΟΠΕΛΙΤΗΣ ΜΑΡΙΑ ΤΥΡΟΒΟΛΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΦΙΛΙΠΠΑΚΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΒΑΣΩ ΜΟΥΖΑΚΙΤΗ vaso.mouzakiti@soel.gr Τ. 210 3891400-466 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ Τ. 210-3839020 prosxe@otenet.gr

ACCOUNTANCY GREECE

IEΣΟΕΛ, Καποδιστρίου 28, 10682, Αθήνα, Τ. 210 3891400-466 F. 210 3825159 www.soel.gr, info@soel.gr, iesoel@soel.gr

ACCOUNTANCY GREECE.32

Ag_INDEX

04. 08. 14.

50. 52.

20.

54.

28.

56. 60.

NEWS

ΝΟΡΒΗΓΊΑ: ΒΑΔΊΖΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΧΝΆΡΙΑ ΤΗΣ ΣΊΛΙΚΟΝ ΒΆΛΕΪ ΜΑΡΊΑ ΑΚΡΙΒΟΎ ΑΡΟΥΣΊΑΣΗ ΈΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ACCA ΓΙΑ Π ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌΤΕΡΑ ΘΈΜΑΤΑ ΕΛΈΓΧΟΥ ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ ΜΠΕΡΤΖΕΛΈΤΟΣ, Σ.Ο.Ε.Λ. ΑΝΤΊΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΉΣ O ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΕΛΈΓΧΟΥ PHILIPPE ARRAOU, BDO ΓΑΛΛΊΑΣ ΘΈΣΠΙΣΗ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΟΎ H ΑΤΟΜΙΚΟΎ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟΎ ΠΡΟΪΌΝΤΟΣ (PEPP) ΚΑΙ Η ΑΜΕΡΙΚΆΝΙΚΗ ΠΑΡΆΔΟΣΗ ΡΟΔΟΎΛΑ ΡΟΎΣΟΥ, CROWE SOL

32.

ΤΙ ΑΛΛΆΖΕΙ ΤΟ ΝΈΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΣΤΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΆ ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΠΟΥ ΒΑΣΊΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΑΣΦΆΛΙΣΗ; ΓΕΡΆΣΙΜΟΣ ΚΟΥΝΆΔΗΣ, DELOITTE

36.

ΆΜΕΣΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ Η ΧΆΡΑΞΗ ΕΘΝΙΚΉΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΈΣ ΕΥ

48.

ΕΓΧΏΡΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΊΑ ΑΝΗΣΥΧΕΊ Η ΤΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΊΕΣ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ PwC ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΊΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ: ΚΛΕΊΝΕΙ Η ΨΑΛΊΔΑ ΚΊΝΑΣ - ΗΠΑ PwC Ι ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΈΧΟΥΝ ΧΆΣΕΙ ΤΟ Ο ΑΝΘΡΏΠΙΝΟ ΣΤΟΙΧΕΊΟ ΣΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΤΟΥ ΠΕΛΆΤΗ PwC ΤΑ ΠΡΌΘΥΡΑ ΑΛΛΑΓΏΝ ΜΕ ΕΞΑΓΟΡΈΣ Σ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΝΕΎΣΕΙΣ Ο ΚΛΆΔΟΣ ΤΡΟΦΊΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΏΝ PwC ΠΕ 570 ΣΥΝΈΧΙΣΗ ΤΗΣ Δ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑΣ ΣΟΦΊΑ ΜΑΝΈ, ΣΟΕΛ

Η ΠΡΏΤΗ ΕΦΑΡΜΟΓΉ BLOCKCHAIN ΓΙΑ ΤΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΉ ΑΣΦΆΛΙΣΗ ΠΑΓΚΟΣΜΊΩΣ ΔΙΑΤΊΘΕΤΑΙ ΣΕ ΕΜΠΟΡΙΚΉ ΧΡΉΣΗ ΕΥ

62.

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉ ΜΕΤΑΡΡΎΘΜΙΣΗ, Η Η ΨΗΦΙΟΠΟΊΗΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΊΑΣ ΚΑΙ ΤΟ BEPS ΟΙ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2018 ΕΥ

40.

64. 66.

42.

68.

44.

72.

46.

79.

ARNINGS MANAGEMENT: ΈΝΑΣ E ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΌΣ ΟΡΙΣΜΌΣ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΉΣ ΣΩΤΗΡΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ, ΙΕΣΟΕΛ ΠΟΜΕΊΩΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ Α ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΎ ΣΤΈΛΙΟΣ ΝΤΌΤΣΙΑΣ, BDO ΥΙΟΘΈΤΗΣΗ IFRS Ή US GAAP ΣΤΙΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΈΣ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΓΙΆΝΝΗΣ ΚΟΤΤΊΝΗΣ, KPMG TΟ ΜΕΓΆΛΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ ΤΗΣ ΝΑΥΠΉΓΗΣΗΣ ΠΛΟΊΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΆΣ LNG ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΞΥΔΆΚΗΣ, KPMG

47.

ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΧΆΡΗΣ ΣΥΡΟΎΝΗΣ, KPMG

ΣΕ ΙΣΤΟΡΙΚΆ ΥΨΗΛΆ ΕΠΊΠΕΔΑ ΟΙ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΏΠΗ ΤΟ 2017 ΕΥ

ΨΗΛΆ ΡΊΣΚΑ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ Υ ΠΡΟΣΦΟΡΏΝ ΚΡΥΠΤΟΝΟΜΙΣΜΆΤΩΝ ΕΥ ΡΌΚΛΗΣΗ ΤΑ ΘΈΜΑΤΑ Π ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΉΣ ΗΘΙΚΉΣ, ΔΙΑΦΘΟΡΆΣ ΚΑΙ ΑΠΆΤΗΣ ΕΥ Ι «ΠΑΡΆΞΕΝΟΙ» ΦΌΡΟΙ ΤΟΥ Ο ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΎ ΚΡΆΤΟΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ Ι. ΝΙΦΟΡΌΠΟΥΛΟΣ, ΩΡΙΩΝ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΑ IFRS

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.32

NEWS Eν περιλήψει...

ΜΕ ΤΟ ΑΠΌ 23.5.2018 ΔΕΛΤΊΟ ΤΎΠΟΥ ΤΗΣ Η ΔΙΕΘΝΉΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΊΑ ΛΟΓΙΣΤΏΝ (IFAC) ΔΗΜΟΣΊΕΥΣΕ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΈΝΗ ΤΈΤΑΡΤΗ ΈΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΊΕΥΣΗΣ ΜΕ ΤΊΤΛΟ ΟΔΗΓΌΣ ΠΡΑΚΤΙΚΉΣ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΜΙΚΡΆ ΚΑΙ ΜΕΣΑΊΑ ΕΛΕΓΚΤΙΚΆ ΓΡΑΦΕΊΑ, προκειμένου να βοηθήσει τα μικρά και μεσαία ελεγκτικά γραφεία (SMPs) να αντιμετωπίσουν αυτή την πρόκληση. Ο οδηγός θα βοηθήσει τα SMP να βελτιώσουν τη διαχείριση και την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητά τους και να υποστηρίξουν τη βιωσιμότητα και την επιτυχία τους. Η ανωτέρω δημοσίευση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://bit.ly/2OVzsih.

ΜΕ ΤΟ ΑΠΌ 21.5.2018 ΔΕΛΤΊΟ ΤΎΠΟΥ ΤΟΥ ΤΟ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΔΙΕΘΝΏΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗΣ (IAESB) ΤΗΣ IFAC ΑΝΆΡΤΗΣΕ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΔΗΜΟΣΊΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΉΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΉΣ ΤΟΥ IAESB, από το μέλος του Isaac Njuguna, ο οποίος μοιράζεται τις σκέψεις του σχετικά με τη σημασία των υλικών υποστήριξης εφαρμογής κατά την υιοθέτηση και εφαρμογή των Διεθνών Προτύπων Εκπαίδευσης σε διάφορες δικαιοδοσίες ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Κοινότητας της Ανατολικής Αφρικής. Η ανωτέρω δημοσίευση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://bit.ly/2vw69L8.

ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΣΟΕΛ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΔΙΕΘΝΏΝ ΣΧΈΣΕΩΝ ΩΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΈΣ ΣΤΙΣ ΤΡΙΉΜΕΡΕΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ της τακτικής συνεδρίασης του Συμβουλίου Διεθνών Προτύπων Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές (IESBA) της IFAC, που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με επίσημη έναρξη την 18.6.2018 στο ξενοδοχείο Divani Apollon Palace. ΜΕ ΤΟ ΑΠΌ 14.6.2018 ΔΕΛΤΊΟ ΤΎΠΟΥ ΤΟΥ ΤΟ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΔΙΕΘΝΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΕΛΈΓΧΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΣΦΆΛΙΣΗΣ (IAASB) ΚΑΛΕΊ ΌΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΌΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΊΣ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΆΣΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΣΕΙΡΆ ΣΥΖΗΤΉΣΕΩΝ προκειμένου να συμβάλουν στη διαμόρφωση του μέλλοντος της διασφάλισης όσον αφορά τις αναδυόμενες μορφές εξωτερικής αναφοράς (EER). Η ανωτέρω δημοσίευση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://bit.ly/2Ba5R1N. ΚΑΝΟΝΙΣΜΌΣ (ΕΕ) 2018/400 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΤΗΣ 14ΗΣ ΜΑΡΤΊΟΥ 2018 ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΊΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΎ (ΕΚ) ΑΡΙΘ. 1126/2008 για την υιοθέτηση ορισμένων διεθνών λογιστικών προτύπων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1606/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά το Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο (ΔΛΠ) 40 Επενδύσεις σε ακίνητα. ΚΑΝΟΝΙΣΜΌΣ (ΕΕ) 2018/498 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΤΗΣ 22ΑΣ ΜΑΡΤΊΟΥ 2018 ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΊΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΎ (ΕΚ) ΑΡΙΘ. 1126/2008 για την υιοθέτηση ορισμένων διεθνών λογιστικών προτύπων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1606/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά το Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Αναφοράς 9 Χρηματοοικονομικά Μέσα.

Από την Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΌΣ (ΕΕ) 2018/519 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΤΗΣ 28ΗΣ ΜΑΡΤΊΟΥ 2018 ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΊΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΎ (ΕΚ) ΑΡΙΘ. 1126/2008 για την υιοθέτηση ορισμένων διεθνών λογιστικών προτύπων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1606/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τη Διερμηνεία 22 Συναλλαγές σε ξένο νόμισμα και προκαταβολές της Επιτροπής Διερμηνειών των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς. ΤΟ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΔΙΕΘΝΏΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗΣ (IAESB) ΔΗΜΟΣΊΕΥΣΕ ΔΎΟ ΝΈΑ ΆΡΘΡΑ σχετικά με τον επαγγελματικό σκεπτικισμό που θίγουν τις βασικές προκλήσεις επαγγελματικού σκεπτικισμού (https:// bit.ly/2waZmGJ) και τον τρόπο με τον οποίο οι ελεγκτές γίνονται καλύτεροι σκεπτικιστές (https:// bit.ly/2wiPOc6). ΤΟ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΔΙΕΘΝΏΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΌΣΙΟ ΤΟΜΈΑ (IPSASB) ΕΞΈΔΩΣΕ ΤΟ IPSAS 41, ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ ΜΈΣΑ. Το IPSAS 41 βελτιώνει σημαντικά τη συνάφεια των πληροφοριών για τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία και τις χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις. Θα αντικαταστήσει το IPSAS 29, Χρηματοοικονομικά Μέσα: Αναγνώριση και Επιμέτρηση, βελτιώνοντας παράλληλα τις απαιτήσεις του Προτύπου. Το Πρότυπο και η σχετική ανακοίνωση βρίσκονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://bit.ly/2wl0VkR.

ΤΟ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΔΙΕΘΝΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΕΛΈΓΧΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΣΦΆΛΙΣΗΣ (IAASB) ΕΠΙΔΙΏΚΕΙ ΔΗΜΌΣΙΟ ΣΧΟΛΙΑΣΜΌ έως την 2 Νοεμβρίου 2018 επί του Προσχεδίου (Exposure Draft) του ΔΠΕ 315 (Αναθεωρημένο), Εντοπισμός και Αξιολόγηση των Κινδύνων Ουσιώδους

ACCOUNTANCY GREECE.32

NEWS Eν περιλήψει...

Από την Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ

Σφάλματος. Το προσχέδιο του προτύπου και η σχετική ανακοίνωση βρίσκονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://bit.ly/2P3lDx9. ΤΟ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΔΙΕΘΝΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΕΓΚΤΈΣ - ΛΟΓΙΣΤΈΣ (IESBA) ΕΞΈΔΩΣΕ ΝΈΕΣ ΒΕΛΤΙΏΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΏΔΙΚΑ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ ΤΟΥ, οι οποίες καλύπτουν πληρέστερα τις ευθύνες των ελεγκτών - λογιστών σχετικά με την προσφορά και την αποδοχή των δελεασμών. Οι σχετικές βελτιώσεις και το κείμενο του Κώδικα βρίσκονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://bit. ly/2Msjyy9. Η ΙFAC (ΔΙΕΘΝΉΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΊΑ ΛΟΓΙΣΤΏΝ) ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΊΗΣΕ ΤΟΝ ΟΔΗΓΌ ΧΡΉΣΗΣ ΔΠΕ ΣΤΟΥΣ ΕΛΈΓΧΟΥΣ ΤΩΝ ΜΜΕ, Τέταρτη Έκδοση, προκειμένου να βοηθήσει τις ελεγκτικές εταιρείες να εφαρμόσουν αποτελεσματικά και αναλογικά τα ΔΠΕ στους ελέγχους των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η ανωτέρω έκδοση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://bit. ly/2Pyeq9F.

ΤΗ ΜΈΓΙΣΤΗ ΔΙΆΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡΆΣ ΜΗΤΡΟΠΌΛΕΩΣ ΚΟΡΊΝΘΟΥ, ΤΟ ΠΑΡΆΣΗΜΟ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΌΛΟΥ ΠΑΎΛΟΥ, απένειμε τιμητικώς στις 29 Ιουνίου 2018 ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Κορίνθου κ. Διονύσιος στον κ. Δαμιανό Κωνσταντίνου, πρόεδρο του Κέντρου Ελληνισμού Ιδρύματος Δαμιανού, αναγνωρίζοντας την αγάπη με την οποία αγκάλιασε και συνεχίζει να αγκαλιάζει έμπρακτα τη Μητρόπολη Κορίνθου και το ποίμνιό της, αποκαλώντας τον «μέγιστο ελληνόψυχο κύπριο ευεργέτη». Η τελετή απονομής πραγματοποιήθηκε στον πανηγυρίζοντα Ιερό Ναό Αποστόλου Παύλου Κορίνθου μετά την αρχιερατική λειτουργία, με την παρουσία 12 μητροπολιτών της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Μητροπολίτου Ταμασού και Ορεινής κ. Ησαΐα, της Εκκλησίας της Κύπρου. Η ίδια διάκριση απενεμήθη για πρώτη φορά στην περσινή πανηγυρική εορτή του Αποστόλου Παύλου στον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλο και στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο. Ο Δαμιανός Κωνσταντίνου έγινε μέλος του ΣΟΕΛ από ιδρύσεώς του, το 1992, το οποίο εκπροσώπησε σε συναντήσεις της FEE μαζί με τον κ. Κολλίρη για πολλά χρόνια και είχε πρωταγωνιστήσει στην αναμόρφωση και ενοποίηση του λογιστικοελεγκτικού επαγγέλματος στην Ελλάδα. Ο Δαμιανός Κωνσταντίνου είναι τώρα συνταξιούχος και την ευθύνη της εταιρείας Moore Stephens ανέλαβε ο γιος του, Κώστας Κωνσταντίνου.

Aspire with assurance Building future visions on strong foundations ÂŠ 2018. For information, contact Deloitte Greece.

ACCOUNTANCY GREECE.32

Νορβηγία: Βαδίζοντας στα χνάρια της Σίλικον Βάλεϊ ΜΑΡΊΑ ΑΚΡΙΒΟΎ

Αποστολή στο Μπέργκεν και το Βος

πορεί να μην είναι από τις χώρες που παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρώπη, καθορίζοντας τις οικονομικο-πολιτικές εξελίξεις στη γηραιά ήπειρο, όπως η Γερμανία, η Αγγλία και η Γαλλία, εντούτοις η ισχυρή ναυτιλία, ο κλάδος του πετρελαίου και η ανεπτυγμένη αλιεία καθιστούν την οικονομία της Νορβηγίας υπολογίσιμη εμπορική δύναμη παγκοσμίως. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια η σκανδιναβική χώρα των 5 εκατομμυρίων κατοίκων έχει στρέψει τα βλέμματα της διεθνούς επιχειρηματικότητας πάνω της, καθώς έχει αναπτύξει ένα αξιοθαύμαστο οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, που κατά πολλούς θα φέρει σημαντικές αλλαγές στην παγκόσμια αγορά. Βαδίζοντας στα χνάρια του Ισραήλ και της Silicon Valley, που θεωρείται η «Μέκκα» της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, η Νορβηγία επενδύει σημαντικά ποσά στην τεχνολογική εκπαίδευση των κατοίκων της, για να μπορέσουν οι ιδέες τους να είναι ανταγωνιστικές και ελκυστικές ως προς την εξεύρεση πόρων που θα τους επιτρέψουν να κάνουν «scale up». Στο Μπέργκεν, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Νορβηγίας, διοργανώνεται τα τελευταία χρόνια το Start Up Extreme, ένας θεσμός όπου νέοι επιχειρηματίες από διάφορες γωνιές της χώρας έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις ιδέες τους και να κάνουν networking, προκειμένου να

πείσουν τους υποψήφιους επενδυτές που καραδοκούν ότι αξίζει να τοποθετήσουν τα χρήματά τους στο δικό τους επιχειρηματικό εγχείρημα. Το μικρό μέγεθος της χώρας δεν την εμποδίζει καθόλου να αναπτύξει τα start ups. Το χρησιμοποιεί μάλιστα ως πλεονέκτημα, αφού μεταξύ ενός περιορισμένου αριθμού επιχειρήσεων είναι πολύ πιο εύκολο να δημιουργηθούν συμπράξεις και συνέργιες που θα οδηγήσουν σε ισχυρότερα επιχειρηματικά σχήματα, ικανά να αντέξουν στον χρόνο. Με μεθοδικές κινήσεις και την παροχή κινήτρων από το κράτος, η χώρα των Βίκινγκς έχει μετατραπεί σε hub, όπου αναπτύσσονται πολλές διαφορετικές τεχνολογίες και clusters, από το oil shipping και το κομμάτι του agriculture, μέχρι εκείνο της ανάλυσης δεδομένων για την αντιμετώπιση θαλάσσιων προβλημάτων, όπως για παράδειγμα της παραγωγής φαρμάκων για τον σολομό –από τα σημαντικότερα εξαγώγιμα νορβηγικά προϊόντα– που προσβάλλεται από θαλάσσια μικρόβια. Στο ταξίδι μας στη Νορβηγία είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε την Ingibjorg Meyer-Myklestand, επικεφαλής του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων της Argentum, ενός από τα σημαντικότερα κρατικά funds της χώρας, η οποία απάντησε στο ερώτημα πόσο εύκολο είναι το επιχειρείν στην Νορβηγία, τι κίνητρα δίνονται από το κράτος και με ποια κριτήρια γίνονται οι τοποθετήσεις των VC’s.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.32

Μολονότι η Νορβηγία δεν ήταν από τις χώρες που χτύπησε σφόδρα η κρίση, εντούτοις η κ. Myklestand παραδέχεται πως η επιρροή στον τρόπο λειτουργίας της βιομηχανίας των venture capitals ήταν μεγάλη. Το μεγαλύτερο κομμάτι της ανάπτυξης προερχόταν από τον κλάδο του πετρελαίου, απ’ όπου προέρχονταν και οι περισσότερες startups. Ωστόσο, η ύφεση συνέβαλε στο να συντελεστεί μια αλλαγή στην υφιστάμενη επενδυτική πολιτική και κατά συνέπεια στους τομείς που τοποθετούνταν πλέον τα χρήματα. «Παρά τα όσα συμβαίνουν γύρω μας, η αλήθεια είναι πως στη Νορβηγία γίνονται πολλά πράγματα τα τελευταία χρόνια. Βλέπουμε διαρκώς να “ξεφυτρώνουν” από παντού νέα startups hubs και accelerators, τα οποία ενδιαφέρονται να προσελκύσουν όχι μόνο το νορβηγικό ταλέντο αλλά και εκείνο που υπάρχει σε διάφορες άλλες χώρες του κόσμου» τονίζει. Γιατί κάποιος να δραστηριοποιηθεί στη Νορβηγία; Κάποιοι εύλογα θα αναρωτιέστε εάν η Νορβηγία θα ήταν το ιδανικό μέρος για να αναπτύξετε την επιχείρησή σας και αν θα άξιζε τον κόπο να δραστηριοποιηθείτε σε μια περιοχή που δεν έχει ευρώ και που θεωρείται πιο ακριβή ακόμη και από την Ελβετία. Η απάντηση είναι πως όταν υπάρχει οργάνωση, οικονομικά κίνητρα, εύκολη πρόσβαση στη χρηματοδότηση και ξεκάθαρο πλαίσιο λειτουργίας, τότε το δίλημμα πάει περίπατο. Η επικεφαλής του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων της Argentum εξηγεί πως από την πλευρά του κράτους υπάρχει αυτό που λέμε «soft funding», με άλλα λόγια μια ελαφριάς μορφής χρηματοδότηση, όπου δίνονται κάποια grants για το ερευνητικό κομμάτι μιας επιχείρησης. «Υπάρχουν πολλά τέτοιου είδους προγράμματα που “τρέχουν” στη Νορβηγία. Ειδικότερα για τις startups το ποσό που δίνεται δωρεάν από το κράτος κυμαίνεται μεταξύ 50.000-70.000 νορβηγικών κορονών, ήτοι 5.000-7.000 ευρώ, ένα χρηματικό ποσό το οποίο δεν επιστρέφεται». Σε ό,τι αφορά τη φορολογία των επιχειρήσεων, αυτή διαμορφώνεται στο 23%,

με την κ. Myklestand να παραδέχεται ότι η χώρα της δεν φημίζεται για τους χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές της. Δίνοντας μια πλήρη εικόνα του νορβηγικού startup οικοσυστήματος, ανέφερε πως το 2017 υλοποιήθηκαν 700 deals και πως από τις Σκανδιναβικές χώρες η Νορβηγία είναι εκείνη που από το 2014 απολαμβάνει σταθερά τις περισσότερες χρηματοδοτήσεις από VC’s, με το 75% εξ αυτών να διοχετεύεται σε startups τεχνολογίας. Πέρυσι έλαβαν χώρα 78 exits από επενδύσεις σε νεοφυείς επιχειρήσεις, 12 στη Νορβηγία, 48 στη Σουηδία, 15 στη Φινλανδία και 3 στη Δανία. «Δώδεκα νορβηγικές εταιρείες συμμετοχών μπήκαν στο χρηματιστήριο, εκ των οποίων οι πέντε στον δείκτη Nasdaq. Θα λέγαμε ότι το 2016 ήταν η καλύτερη χρονιά από άποψη χρηματοδότησης, καθώς αντλήθηκαν 2,2 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο διαμορφώθηκε σε 850 εκατ. ευρώ το 2017 και ελπίζουμε να είναι πολύ μεγαλύτερο την τρέχουσα χρονιά». Να σημειωθεί πως κάτω από την «ομπρέλα» της Argentum βρίσκονται αυτή τη στιγμή 110 funds, στα οποία έχουν γίνει επενδύσεις της τάξεως των 1,4 δισεκατομμυρίων ευρώ. Επισημαίνει πως ο λόγος που η ομάδα της Argentum εξακολουθεί να επικεντρώνεται κυρίως στη βόρεια Ευρώπη είναι επειδή θέλει να γνωρίζει καλά μια αγορά και στη συνέχεια να την κατακτά. «Προς το παρόν δεν έχουν επενδύσει στη Νότια Ευρώπη και σίγουρα είναι μια παρθένα αγορά για εμάς» λέει χαρακτηριστικά. Πώς να κερδίσετε την εμπιστοσύνη του επενδυτή; Η μακροχρόνια εμπειρία της και η τακτική επαφή με τις νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν οδηγήσει την κ. Myklestand στο συμπέρασμα πως για να κεντρίσει μια startup το ενδιαφέρον ενός επενδυτικού fund θα πρέπει να διαθέτει κάποια βασικά χαρακτηριστικά. Οι συμβουλές λοιπόν που δίνει και στο ελληνικό οικοσύστημα είναι οι εξής: • Έλεγξε την ιδέα σου πρώτα σε αυτούς που έχεις γύρω σου, πριν προβείς σε υλοποίησή της. Μη σπαταλάς χρόνο δημιουργώντας κάτι όταν δεν υπάρχει η κατάλληλη

αγορά. • Να είσαι σε θέση να εξηγήσεις με απλά λόγια την αξία αυτού που έχεις δημιουργήσει. Σε δύο μόλις λεπτά να μπορείς να γίνεις κατανοητός, γιατί αυτός είναι ο χρόνος που αφιερώνεται σε τέτοιου είδους περιπτώσεις. • Πριν πλησιάσετε ένα venture capital για χρηματοδότηση να είστε προετοιμασμένοι και «διαβασμένοι» αναφορικά με το τι σκέφτονται και τι είναι σημαντικό για τα ίδια τα VC’s πριν τους πείτε την ιδέα σας. Όπως επισημάνθηκε, η Νορβηγία στηρίζει τη νεοφυή επιχειρηματικότητα μέσω επενδύσεων που υλοποιεί το κράτος για την εκπαίδευση της νέας γενιάς σε θέματα τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας. Σύμφωνα με την κ. Myklestand, η νορβηγική κυβέρνηση έχει ήδη ξεκινήσει τη δημιουργία τεχνολογικών υποδομών από τα σχολεία, ώστε τα μικρά παιδιά να έχουν εξοικειωθεί πλήρως με τα νέα τεχνολογικά εργαλεία όταν αποφοιτήσουν. Το παράδειγμα της HOLD Η έξυπνη ιδέα που έκλεψε τις εντυπώσεις στο φετινό start up extreme, και που σίγουρα θα μας απασχολήσει τα επόμενα χρόνια, ήταν μια εφαρμογή ονόματι HOLD, η ενεργοποίηση της οποίας «κλειδώνει» το κινητό σας και σας ανταμείβει με πόντους για κάθε λεπτό που καταφέρνετε να απεξαρτηθείτε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα e-mail. Αλήθεια, πόσες φορές έχετε ευχηθεί η μέρα να είχε παραπάνω από 24 ώρες για να προλάβετε να κάνετε όλα τα πράγματα που έχετε προγραμματίσει; Έχετε όμως σκεφτεί ότι σε πολλές περιπτώσεις φταίτε και εσείς οι ίδιοι που δεν αξιοποιείτε σωστά τον χρόνο σας και ασχολείστε με ανούσια πράγματα, αντί να τελειώσετε αυτά που έχετε αναλάβει; Πόσο συγκεντρωμένοι μπορούν να είναι οι φοιτητές και οι μαθητές όταν διαβάζουν και η προσοχή τους αποσπάται κάθε φορά που λαμβάνουν ένα μήνυμα, μια ειδοποίηση στα social media ή ένα e-mail; Την απάντηση έρχονται να δώσουν πέντε Νορβηγοί, οι οποίοι δημιούργησαν μια εφαρμογή που «κλειδώνει» το κινητό σας, ενόσω εσείς ασχολείστε με κάτι άλλο. Μα καλά, θα αναρωτηθεί κανείς, θα πρέπει να

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.32

κατεβάσω μια εφαρμογή για να το κάνω αυτό; Κι όμως η εφαρμογή HOLD κάνει θραύση στο εξωτερικό, όχι μόνο γιατί σας κρατά μακριά από τον πειρασμό του να περιηγηθείτε άσκοπα στο Διαδίκτυο αλλά και επειδή σας επιβραβεύει με τα αγαπημένα σας brands. «Συνδέοντας τους σπουδαστές και τις επιχειρήσεις σε μια πλατφόρμα δύο όψεων, δημιουργείται αξία και για τις δύο πλευρές. Οι σπουδαστές αυξάνουν την εστίαση και τις επιδόσεις τους στο σχολείο και λαμβάνουν ανταμοιβή γι’ αυτό, ενώ από την πλευρά τους οι επιχειρήσεις έχουν πρόσβαση σε ένα ισχυρό κανάλι και πολύ θετική έκθεση» λέει ο Vinoth Vinaya, ένας εκ των συνιδρυτών του HOLD που συναντήσαμε στο Βος. Γνωστές πολυεθνικές σας επιβραβεύουν με κουπόνια Όταν οι χρήστες επιθυμούν να συγκεντρωθούν, απλώς ενεργοποιούν την εφαρμογή HOLD και για κάθε 20 λεπτά που περνούν χωρίς να χρησιμοποιούν τη συσκευή τους ανταμείβονται με 10 πόντους. Αν ο χρήστης εγκαταλείψει την εφαρμογή HOLD για να ελέγξει ένα μήνυμα, να συνδεθεί μέσω των κοινωνικών μέσων δικτύωσης ή να περιηγηθεί στο Διαδίκτυο, η εφαρμογή κλείνει και επαναρυθμίζεται ο μετρητής σημείων για τη συγκεκριμένη περίοδο λειτουργίας. Όταν συγκεντρώνεται ένας συγκεκριμένος αριθμός πόντων, μπορεί να εξαργυρώνεται για την απόκτηση αγαθών και υπηρεσιών εντός της αγοράς της εφαρμογής. Οι ανταμοιβές παρέχονται από συνεργάτιδες εταιρείες και μπορεί να περιλαμβάνουν από οικονομικά βραβεία, εισιτήρια κινηματογράφου ή κουπόνια Amazon. Οι πόντοι εξαργυρώνονται με τη μορφή ενός κουπονιού QR code, το οποίο μπορεί να σαρωθεί στα checkouts των συμμετεχόντων λιανοπωλητών. Εκτός από τις ανταμοιβές, οι χρήστες μπορούν να παρακολουθήσουν τη δική τους πορεία «απεξάρτησης» σε σχέση με τους φίλους και τους συμμαθητές τους, προκειμένου να οικοδομήσουν μια ενθαρρυντικά ανταγωνιστική εμπειρία. «Ξεκινήσαμε να αναπτύσσουμε το HOLD κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών σπου-

δών μας στη Νορβηγία το 2016. Ως σπουδαστές συνειδητοποιήσαμε πόσο εύκολο ήταν να χάσουμε την εστίασή μας σε έναν μεγάλο αριθμό εισερχόμενων μηνυμάτων και ειδοποιήσεων που εμφανιζόταν διαρκώς στα κινητά μας. Παρόλο που γνωρίζαμε τα πλεονεκτήματα του να μένουμε μακριά από το τηλέφωνο, δεν ήταν αρκετό εύκολο να το εφαρμόσουμε στην πράξη» αναφέρει ο Vinoth. Τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά, αφού μέχρι στιγμής, χάρη στην εφαρμογή HOLD, έχουν αξιοποιηθεί για μελέτη 500.000 ώρες, με τον Vinoth να υπογραμμίζει πως οι μαθητές αγαπούν το προϊόν. Εξίσου υποστηρικτική όμως είναι και η ακαδημαϊκή κοινότητα, που υποστηρίζει μέσω των δικών της καναλιών επικοινωνίας το HOLD, αναγνωρίζοντας ότι τέτοιου είδους κίνητρα ενισχύουν την εμπλοκή στην τάξη. «Το κοινό - στόχος είναι σήμερα οι φοιτητές, ωστόσο διερευνάμε την ιδέα του ανοίγματος της εφαρμογής για όλους. Γνωρίζουμε ότι η υπερβολική χρήση του smartphone είναι μια πρόκληση που αντιμετωπίζουν όλοι οι άνθρωποι, σε όλες τις ηλικίες». Ο Vinoth τονίζει πως πρόκειται για ένα νέο οικοσύστημα, στο οποίο κάθε εβδομάδα κάνουν την εμφάνισή τους αρκετές εταιρείες, γεγονός που ενισχύει τον ανταγωνισμό. Μεταξύ άλλων, βλέπουμε την Apple και την Google να ενώνουν τις δυνάμεις τους κινούμενες προς αυτή την κατεύθυνση. «Είμαστε ευτυχείς να δούμε αυτή την εξέλιξη, καθώς πιστεύουμε ότι μια τέτοια κίνηση θα αυξήσει την ευαισθητοποίηση γύρω από το πρόβλημα. Με το HOLD θέλουμε να προωθήσουμε περαιτέρω αυτό το οικοσύστημα μέσω του gamification και της θετικής παρακίνησης για να αλλάξουμε τη συμπεριφορά. Η αποστολή μας είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να αναπτύξουν μια υγιή σχέση με την τεχνολογία» προσθέτει. Χρηματοδότηση $550.000 και δεκάδες συνεργασίες Στο πλευρό της HOLD βρίσκεται η διεθνής επενδυτική κοινότητα, η οποία μέχρι στιγμής έχει παράσχει χρηματοδότηση ύψους 550.000 δολαρίων, ενώ οι

πέντε νεαροί έχουν κλείσει συμφωνίες με 31 νορβηγικά και διεθνή brands, μεταξύ των οποίων Coca-Cola, Microsoft, Danske Bank, Norsk-tipping, MobilePay, και 20th Century Fox. Μάλιστα, οι ιδρυτές ισχυρίζονται ότι μόνο τους πρώτους τρεις μήνες λειτουργίας του HOLD, την εφαρμογή «κατέβασαν» 50.000 άτομα. Το 40% των χρηστών είναι φοιτητές ανώτατης εκπαίδευσης και ο αριθμός των χρηστών σε Νορβηγία, Σουηδία και Δανία ανέρχεται σε 130.000. Μιλώντας για την 4η βιομηχανική επανάσταση και τις αλλαγές που επιφέρει στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, ο Vinoth εκφράζει την άποψη πως για να επωφεληθούμε πραγματικά από τις τεχνολογικές εξελίξεις πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία με ισορροπημένο τρόπο. Υπάρχουν ήδη στοιχεία για το πώς η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας επηρεάζει την παραγωγικότητα, την ψυχική υγεία και την ικανότητα οικοδόμησης διαπροσωπικών σχέσεων. Επομένως, αναφέρει, κρίνεται απαραίτητη η ανάπτυξη υγιεινών συνηθειών γύρω από τον τρόπο με τον οποίο καταναλώνουμε τεχνολογία. Όσο για το αν είναι ικανοποιημένος από το νορβηγικό οικοσύστημα για τις startups, παραδέχεται πως έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία δύο χρόνια, προωθώντας καταπληκτικές εταιρείες, όπως το Unacast, το Kahoot! και η Xeneta. Προσθέτει πως κυβερνητικοί οργανισμοί όπως η Innovation Norway και το Νορβηγικό Συμβούλιο Έρευνας παρέχουν σε επιχειρήσεις πολύτιμους πόρους, μεταξύ των οποίων, χρηματοδότηση, καθοδήγηση και διεθνή προγράμματα επιτάχυνσης. Επιπλέον, τα ιδιωτικά incubators, όπως το Startuplab στο Όσλο, έχουν ωθήσει το οικοσύστημα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας σε νέα ύψη. Καταλήγει λέγοντας πως, αν ήταν στο χέρι του, αυτό που θα άλλαζε θα ήταν σίγουρα οι κανονισμοί γύρω από το δικαίωμα των εργαζόμενων να είναι παράλληλα και μέτοχοι στις εταιρείες που απασχολούνται. Θα ήταν ευκολότερο, εξηγεί, για τις εταιρείες να χρησιμοποιούν share options για να προσελκύσουν κορυφαία ταλέντα.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.32

Παρουσίαση έρευνας του ACCA για τα σημαντικότερα θέματα ελέγχου ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ ΜΠΕΡΤΖΕΛΈΤΟΣ

Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, Ποιοτικός Έλεγχος Σ.Ο.Ε.Λ.

ον Μάρτιο του 2018, το ACCA ανακοίνωσε τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας αναφορικά με την εφαρμογή των νέων, αναθεωρημένων ελεγκτικών προτύπων, με ιδιαίτερη έμφαση στην αλλαγή που επήλθε στην Έκθεση Ελέγχου λόγω της εισαγωγής ξεχωριστού τμήματος για τα σημαντικότερα θέματα ελέγχου (εφεξής ΣΘΕ) στις εισηγμένες οντότητες. Στη σχετική έρευνα εξετάστηκε η εφαρμογή των προτύπων σε 11 χώρες και διενεργήθηκε λεπτομερής ανάλυση 560 Εκθέσεων Ελέγχου νέου τύπου. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η παρουσίαση των κυριότερων σημείων της έρευνας. Ωστόσο, συστήνεται ο ενδιαφε-

ρόμενος αναγνώστης, για την εμπεριστατωμένη ενημέρωσή του, να ανατρέξει στο πρωτογενές κείμενο της σχετικής έρευνας. Κύρια ευρήματα και παρατηρήσεις 1. Νομοθέτηση που ενθαρρύνει την καινοτομία Εάν οι εποπτικές αρχές δώσουν έμφαση στις ακριβείς απαιτήσεις των ελεγκτικών προτύπων, υπάρχει κίνδυνος οι ελεγκτές να προσεγγίσουν τα ΣΘΕ ως άσκηση συμμόρφωσης, παρά ως ευκαιρία να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά με τις επιτροπές ελέγχου και να ενθαρρύνουν τη βελτίωση της αναφοράς. Η εποπτική αρχή FRC υιοθέτησε τα νέα

ελεγκτικά πρότυπα από το 2013 και έχει εκδώσει δύο αναφορές για το περιεχόμενο των Εκθέσεων Ελέγχου, με ιδιαίτερη μνεία στα ΣΘΕ. 2. Αλληλεπίδραση μεταξύ της ουσιώδους αβεβαιότητας, θεμάτων έμφασης και ΣΘΕ Κυρίαρχος στόχος είναι η πραγματοποίηση γνωστοποιήσεων με διαφάνεια. Το ACCA πιστεύει ότι αυτό επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, διαφαίνεται ότι οι ελεγκτές δεν κατανοούν συνολικά την αλληλεπίδραση ανάμεσα στα ΔΠΕ 570, 701 και 706. Ενδεικτικά, στην έρευνα διαπιστώθηκαν τα εξής: - Η ικανότητα συνέχισης της επιχειρη-

ματικής δραστηριότητας περιστασιακά αναγράφεται στις Εκθέσεις Ελέγχου ως ουσιώδης αβεβαιότητα αλλά και ως ΣΘΕ. Το ΔΠΕ 570 εξηγεί ότι τα γεγονότα ή συνθήκες που ενδέχεται να εγείρουν σημαντικές αμφιβολίες για την ικανότητα της οντότητας να συνεχίσει τη δραστηριότητά της και δημιουργούν την ουσιώδη αβεβαιότητα είναι από τη φύση τους ΣΘΕ. Παρόλα αυτά, η ικανότητα συνέχισης της επιχειρηματικής δραστηριότητας (going concern) δεν πρέπει να είναι ταυτόχρονα θέμα ουσιώδους αβεβαιότητας και ΣΘΕ στην Έκθεση Ελέγχου. - Κάποια κονδύλια των οικονομικών καταστάσεων ενσωματώνονται στην Έκθεση ως θέματα έμφασης και ΣΘΕ. Το ΔΠΕ 706 αναφέρει ότι όταν ένα κονδύλι έχει γνωστοποιηθεί ως ΣΘΕ, τότε δεν εξετάζεται για γνωστοποίηση στην παράγραφο «Θέματα έμφασης». - Διατυπώθηκαν ανησυχίες ότι ίσως τα ΣΘΕ χρησιμοποιηθούν εις βάρος των θεμάτων έμφασης και αποκρύψουν σημαντική πληροφόρηση. Η πρόθεση του IAASB είναι να δοθεί μεγαλύτερη προτεραιότητα στα ΣΘΕ απ’ ό,τι στα θέματα έμφασης, ωστόσο για το ACCA είναι ξεκάθαρο ότι η χρησιμότητα της πληροφόρησης για τους χρήστες πρέπει να παραμείνει υψηλή προτεραιότητα. Συνεπώς, το ACCA πιστεύει ότι οι εποπτικές αρχές πρέπει να εστιάσουν στην συνολική χρησιμότητα της πληροφόρησης, παρά στις λεπτομερείς διατάξεις των συγκεκριμένων ΔΠΕ. Επίσης το IAASB πρέπει να εκθέσει πιο ξεκάθαρα τις αλληλεπιδράσεις

μεταξύ των ΔΠΕ 570, 701 και 706. 3. Καλές πρακτικές στις γνωστοποιήσεις Στο ΔΠΕ 701, παρέχονται κάποιες οδηγίες, όπως π.χ. η περιγραφή ενός ΣΘΕ να παραπέμπει στις σχετικές γνωστοποιήσεις (αν υπάρχουν) στις σημειώσεις των οικονομικών καταστάσεων. Το ACCA παρατήρησε παραδείγματα καλής πρακτικής, όπως: - Η χρησιμοποίηση δύο στηλών ή πίνακα για τη διάκριση των ΣΘΕ και περιγραφή των ελεγκτικών διαδικασιών. - Η γνωστοποίηση ποσών των κονδυλίων στα οποία αναφέρονται τα ΣΘΕ. Πρόκειται για απλά παραδείγματα, ωστόσο βελτιώνουν σημαντικά την αναγνωσιμότητά τους. 4. Αξιολόγηση κινδύνου απάτης Το ΔΠΕ 240 (παρ. 26) αναφέρει ότι υπάρχει κίνδυνος απάτης κατά την αναγνώριση εσόδων, εκτός και αν δεν έχει εφαρμογή στις περιστάσεις της ανάθεσης. Συνεπώς αποτελεί υποψήφιο ΣΘΕ, ωστόσο, το εάν θα περιληφθεί εξαρτάται από το εάν έχει πρωταρχική σημασία στον έλεγχο της τρέχουσας περιόδου. Την πρώτη χρονιά εφαρμογής στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι περισσότερες Εκθέσεις Ελέγχου είχαν ως ΣΘΕ το συγκεκριμένο ζήτημα, ωστόσο υπήρξε κριτική από το FRC περί γενικής προσέγγισης και συνεπώς μειώθηκε η συχνότητά του τα επόμενα έτη. Η έρευνα του ACCA ανέδειξε ότι στις περισσότερες χώρες οι συμμετέχοντες υποστήριξαν τη μη συχνή αναφορά της απάτης,

εκτός και αν είχε πρωταρχική σημασία για τον έλεγχο. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις, η αναγνώριση του εσόδου δεν σχετιζόταν με απάτη αλλά με πολυπλοκότητα ή απαιτούμενη κρίση, όπως π.χ. λογιστική των συμβάσεων μακροχρόνιας διάρκειας. Για τα αποτελέσματα έρευνας βλ. Διάγραμμα 1. Ανατροφοδότηση από τους συμμετέχοντες Εν συντομία, διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα: 1. Χρησιμότητα πληροφόρησης και έκταση των Εκθέσεων Ελέγχου Η γενική διαπίστωση είναι ότι οι νέες Εκθέσεις Ελέγχου περιέχουν πιο χρήσιμη πληροφόρηση στους χρήστες των οικονομικών καταστάσεων, σε σχέση με τις προηγούμενες. Υπήρξαν διαφορετικές απόψεις σχετικά με τη χρησιμότητα των ΣΘΕ. Ενδεικτικά, επειδή η γνώμη του ελεγκτή παρουσιάζεται πρώτη, ενδεχομένως αρκετοί χρήστες να μη διαβάζουν τα επόμενα τμήματα, εκτός και αν θέλουν να κατανοήσουν τι έχει συμβεί. Ωστόσο, άλλοι συμμετέχοντες εκτίμησαν το αντίθετο. Επίσης, δεν ήταν ξεκάθαρο αν η μεγάλη έκταση των Εκθέσεων Ελέγχου λειτουργεί αποτρεπτικά για πολλούς χρήστες. 2. Πολυπλοκότητα επαγγελματικής γλώσσας Στα περισσότερα ΣΘΕ χρησιμοποιήθηκε απλή και σαφής γλώσσα. 3. Αριθμός ΣΘΕ Οι εποπτικές αρχές χρειάζεται να ενθαρρύνουν την καλή πρακτική και οι ελεγκτές να

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ΔΙΆΓΡΑΜΜΑ 1

ACCOUNTANCY GREECE.32

ΔΙΆΓΡΑΜΜΑ 2

μην καταφύγουν στην υποτιθέμενη ασφάλεια των τυποποιημένων γνωστοποιήσεων ή κειμένων που μπορούν να αντιγραφούν και να χρησιμοποιηθούν σε διαφορετικές περιστάσεις με πολύ μικρές αλλαγές (boiler plate). Οι επόπτες χρειάζεται να δώσουν το μήνυμα ότι είναι προτιμητέα η γνωστο-

ποίηση περισσότερων παρά λιγότερων θεμάτων (ανάπτυξη παραδειγμάτων καλής πρακτικής). 4. Ενδιαφέρον για ΣΘΕ από μεγάλες μη εισηγμένες οντότητες Μερικές εταιρείες εξετάζουν το ενδεχόμενο να ζητήσουν προαιρετικά από τους

ελεγκτές την έκδοση Έκθεσης Ελέγχου σύμφωνα με το ΔΠΕ 701. Ο βασικός λόγος είναι η επιθυμία να αυξήσουν την αξιοπιστία της χρηματοοικονομικής αναφοράς προς όφελος της άντλησης κεφαλαίων (λόγω μεγαλύτερης διαφάνειας στην ελεγκτική διαδικασία).

ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ ΚΑΛΉΣ ΠΡΑΚΤΙΚΉΣ Σημείωση: Στο παρόν άρθρο παρατίθεται περίληψη των ΣΘΕ. Για την ακριβή διατύπωση, ο αναγνώστης να ανατρέξει στις δημοσιευθείσες πρωτογενείς Εκθέσεις Ελέγχου.

1. ISA HOLDINGS LIMITED ΑΠΌΣΠΑΣΜΑ ΈΚΘΕΣΗΣ ΕΛΈΓΧΟΥ 2017 ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ

ΕΛΕΓΚΤΙΚΉ ΑΝΤΊΔΡΑΣΗ

ΣΧΌΛΙΑ ACCA

ΣΘΕ: ΑΝΤΙΚΑΤΆΣΤΑΣΗ FINANCIAL DIRECTOR ΚΑΙ FINANCIAL MANAGERS Ο financial director και ο manager παραιτήθηκαν κατά τη

Έλεγχος δικλίδων ασφαλείας στα κυκλώματα

Η εταιρεία αντιμετώπισε την απώ-

διάρκεια της χρήσης 2017. Προσλήφθηκε νέος financial

εσόδων, αγορών και μισθοδοσίας. Δεν εντοπίστη-

λεια βασικών στελεχών, γεγονός

manager, ο οποίος είναι επαρκώς καταρτισμένος.

καν εξαιρέσεις ή αλλαγές πέραν της αλλαγής του

που επηρέασε την ικανότητά της

Λόγω της αποχώρησης βασικών οικονομικών στελεχών,

προσωπικού που διενεργεί τους σχετικούς ελέγχους.

να καταρτίσει τις οικονομικές

υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ουσιώδους σφάλματος εξαιτίας

Δόθηκε έμφαση ώστε να διασφαλιστούμε ότι υπήρ-

καταστάσεις.

της πιθανής επίπτωσης στη λειτουργία των δικλίδων ασφαλεί-

χαν αντισταθμιστικές δικλίδες λόγω της αλλαγής

Ο ελεγκτής έκρινε ότι αποτελούσε

ας και την τήρηση αρχείων της εταιρείας.

προσωπικού.

ΣΘΕ και γνωστοποίησε τα ευρήμα-

Η εταιρεία δεν προσέλαβε οικονομικό διευθυντή πλή-

Δώσαμε οδηγίες στο ελεγκτικό προσωπικό ώστε

τα των ελεγκτικών διαδικασιών1 αν

ρους απασχόλησης, ωστόσο σε συνεννόηση με το JSE

να εφαρμόσει υψηλότερο επίπεδο επαγγελματικού

και δεν απαιτείται από το ΔΠΕ 701.

(Johannesburg Stock Exchange) και τους κανόνες κεφα-

σκεπτικισμού και να βασιστεί περισσότερο σε ουσια-

λαιαγοράς, εγκρίθηκε η μερική απασχόληση λόγω ειδικών

στικές διαδικασίες.

συνθηκών.

Επιβεβαιώσαμε ουσιαστικά ότι η εταιρεία συμμορφώθηκε με τις απαιτήσεις του JSE.

2. COURTEVILLE BUSINESS SOLUTIONS ΑΠΌΣΠΑΣΜΑ ΈΚΘΕΣΗΣ ΕΛΈΓΧΟΥ 2016 ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ

ΕΛΕΓΚΤΙΚΉ ΑΝΤΊΔΡΑΣΗ

ΣΧΌΛΙΑ ACCA

ΣΘΕ: ΑΝΤΙΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΎ Στις υποχρεώσεις πληρωτέες που γνωστοποιούνται

Η αποχώρηση του διευθυντικού προσωπικού δεν είχε

Η εταιρεία αντιμετώπισε θέμα αποχώ-

στη σημείωση (παρατίθεται αριθμός) των οικονομι-

σοβαρή επίπτωση για την ικανότητα συνέχισης της

ρησης σημαντικών στελεχών της. Ο

κών καταστάσεων, περιλαμβάνονται τα οφειλόμενα

επιχειρηματικής δραστηριότητας της εταιρείας.

ελεγκτής έκρινε ότι το ζήτημα αποτε-

επιδόματα προσωπικού που αποχώρησε από την

H εταιρεία δεν παραβίασε κανένα τμήμα του εργατικού

λούσε ΣΘΕ.

εταιρεία κατά τη διάρκεια της χρονιάς.

δίκαιου της χώρας.

Η περιγραφή της ελεγκτικής αντίδρα-

Για την εκτίμηση της αξίας της ανεξόφλητης υπο-

σης δύναται να ήταν πιο λεπτομερής,

χρέωσης, οι ελεγκτικές διαδικασίες ενσωμάτωσαν

ωστόσο υπήρξε ξεκάθαρη δήλωση των

συνδυασμό ελέγχου των δικλίδων και των πολιτικών

ευρημάτων, γνωστοποίηση που δεν

απασχόλησης της εταιρείας.

απαιτείται από το ΔΠΕ 701.

3. OLYMPIA CAPITAL HOLDINGS LIMITED ΑΠΌΣΠΑΣΜΑ ΈΚΘΕΣΗΣ ΕΛΈΓΧΟΥ 2017. ΣΗΜΑΝΤΙΚΌ ΣΥΣΤΑΤΙΚΌ ΜΈΡΟΣ (KALAHARI FLOOR TILES, KFT) ΕΛΕΓΚΤΙΚΉ ΑΝΤΊΔΡΑΣΗ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ

ΣΧΌΛΙΑ ACCA

ΣΘΕ: ΣΗΜΑΝΤΙΚΌ ΣΥΣΤΑΤΙΚΌ ΜΈΡΟΣ Υφίσταται κίνδυνος συγκέντρωσης, καθώς το 62% των

Επισκοπήσαμε τα υπόλοιπα λογαριασμών, τις συ-

Ο ελεγκτής του ομίλου εντόπισε ως

κερδών του ομίλου προέρχεται από τη θυγατρική KFT. Ο

ναλλαγές και γνωστοποιήσεις που επηρεάζονται από

ΣΘΕ την υψηλή συγκέντρωση των

κίνδυνος είναι ο ελεγκτής της θυγατρικής να μην εντοπίσει

τους πιθανούς σημαντικούς κινδύνους και ζητήσαμε

ενοποιημένων κερδών σε θυγατρική.

σφάλματα στη χρηματοοικονομική πληροφόρηση.

από τον ελεγκτή της θυγατρικής να διενεργήσει έλεγ-

Υπήρχε αυξημένος κίνδυνος ο ελε-

χο στα υπόλοιπα λογαριασμών, τις συναλλαγές και

γκτής της θυγατρικής να αποτύγχα-

γνωστοποιήσεις που είναι πιθανό να έχουν σημαντικό

νε να εντοπίσει σφάλματα.

κίνδυνο ουσιώδους σφάλματος στις ενοποιημένες

Ο ελεγκτής του ομίλου έδωσε οδηγί-

οικονομικές καταστάσεις.

ες στον ελεγκτή της θυγατρικής και

Εντοπίσαμε σημαντικό κίνδυνο για απαξιωμένο από-

διενέργησε επιπρόσθετες διαδικασί-

θεμα. Ζητήσαμε από τον ελεγκτή της θυγατρικής να

ες σε επίπεδο ομίλου.

εκτελέσει ελεγκτικές διαδικασίες για την αποτίμηση του αποθέματος.

4. ANGLO AMERICAN PLC ΑΠΌΣΠΑΣΜΑ ΈΚΘΕΣΗΣ ΕΛΈΓΧΟΥ 2016 ΕΛΕΓΚΤΙΚΉ ΑΝΤΊΔΡΑΣΗ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ

ΣΧΌΛΙΑ ACCA

ΣΘΕ: ΕΙΔΙΚΆ ΚΟΝΔΎΛΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΈΣ Η αξιολόγηση της καταλληλότητας των κονδυλίων που γνωστοποι-

Στο πλαίσιο της επισκόπησης της κατάστασης συνο-

Το συγκεκριμένο ΣΘΕ πα-

ούνται στην κατηγορία «Ειδικά κονδύλια και αναπροσαρμογές» ενέχει

λικού εισοδήματος και τις πρόσφατες οδηγίες του

ρουσιάζει ενδιαφέρον διότι

σημαντική κρίση λόγω της επίπτωσης στην αναφορά της χρηματοοι-

European Securities and Market Authority (ESMA),

αποδεικνύει ότι ο ελεγκτής

κονομικής επίδοσης του ομίλου.

εξετάσαμε και αξιολογήσαμε κάθε σχετικό κονδύλι.

μπορεί να διενεργήσει δια-

Προσδιορίσαμε εάν η κατηγοριοποίηση είναι

δικασίες για μέτρα επίδοσης

κατάλληλη και συνεπής με τις λογιστικές αρχές του

που δεν προβλέπονται από

ομίλου και την προηγούμενη πρακτική αναγνώρισης

το εφαρμοστέο λογιστικό

σχετικών κονδυλίων και εάν η κατάσταση συνολικού

πλαίσιο (non-GAAP).

εισοδήματος παρέχει εύλογη εικόνα ως σύνολο. δεν υποδεικνύουν καμία μεροληψία της διοίκησης στην κατηγοριοποίησή τους και ότι επίσης ήταν συνεπή με την προηγούμενη πρακτική. Οι σχετικές γνωστοποιήσεις είναι κατάλληλες.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

Είμαστε ικανοποιημένοι ότι όλα τα σχετικά κονδύλια

ACCOUNTANCY GREECE.32

ΔΙΆΓΡΑΜΜΑ 2

2. Αριθμός ΣΘΕ ανά χώρα Ο υψηλότερος αριθμός παρατηρήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, με αριθμό 4,1 ΣΘΕ ανά Έκθεση Ελέγχου, ενώ ο χαμηλότερος στην Νιγηρία, με αριθμό 1,9. Για τις υπόλοιπες χώρες, το εύρος κυμάνθηκε από 2 έως 3 ΣΘΕ ανά Έκθεση. Στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασι-

λείου, το FRC είχε εισάγει, από το 2013, παρόμοιες απαιτήσεις για γνωστοποίηση των ΣΘΕ, όπως στις διατάξεις του ΔΠΕ 701. Επιπρόσθετα, την πρώτη χρονιά εφαρμογής, πολλές ελεγκτικές εταιρείες είχαν συμπεριλάβει τα θέματα «Απάτη κατά την αναγνώριση εσόδου» και «Παραβίαση των δικλίδων ασφαλείας από τη διοίκηση» σε όλες τις Εκθέσεις. Η πρακτική αυτή μειώθηκε τα επόμενα έτη λόγω ανατροφοδότησης (feedback) από το FRC. Παρόλα αυτά, ο αριθμός των ΣΘΕ συνεχίζει να είναι σημαντικά υψηλότερος συγκριτικά με τις λοιπές χώρες. 3. Τύποι ΣΘΕ ανά χώρα Τα ΣΘΕ κατηγοριοποιήθηκαν σε έξι βασικές ομάδες: 1) Δικλίδες ασφαλείας, 2) Υποχρεώσεις, 3) Πολυπλοκότητες (Complexities), 4) Θέματα σε συγκεκριμένους κλάδους, 5) Απομειώσεις, 6) Περιουσιακά στοιχεία. Δεδομένου ότι τα ΣΘΕ αφορούν ζητήματα που έχουν πρωταρχική σημασία για τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων της τρέχουσας περιόδου, θα ήταν αναμενόμενο να σχετίζονται με τις περιοχές ελέγχου με τον μεγαλύτερο κίνδυνο, όπως π.χ. απομειώσεις περιουσιακών στοιχείων, πολύπλοκα θέματα, πληρότητα υποχρεώσεων, δικλίδες ασφαλείας, κανονιστικά θέματα. Ωστόσο, η αναλογία των ΣΘΕ για περιουσιακά στοιχεία συγκρινόμενα με τις απομειώσεις αυτών, αποτέλεσε έκπληξη, καθότι ήταν υψηλότερη από το αναμενόμενο. Βάσει έρευνας, αυτό αποδίδεται κυρίως στις συνθήκες αγοράς σε συγκεκριμένες χώρες, καθώς και ότι θέματα που περιγράφηκαν ως «περιουσιακά στοιχεία», στην πραγματικότητα συνδέονταν πιο πολύ με θέματα απομείωσης.

4. Αριθμός ΣΘΕ ανά κλάδο Ο μέσος αριθμός ΣΘΕ κυμάνθηκε από 1,9 ανά Έκθεση στον Γενικό βιομηχανικό κλάδο έως και 3,9 στις Τηλεπικοινωνίες. Επίσης υψηλός αριθμός ΣΘΕ παρατηρήθηκε στους κλάδους Βιομηχανικά Μέταλλα και Εξόρυξη, Ασφάλιση, Μεταφορές, Κατασκευές, Υπηρεσίες υποστήριξης, Κοινής ωφέλειας, Πετρελαιοειδή. Στις τηλεπικοινωνίες, τα πιο κοινά ΣΘΕ ήταν η αναγνώριση εσόδου, η φορολογία και απομείωση υπεραξίας. Ωστόσο, αποτέλεσε έκπληξη ο σχετικά μικρός αριθμός ΣΘΕ στον Χρηματοπιστωτικό κλάδο (π.χ. τράπεζες), λόγω της επικίνδυνης φύσης του. Τα πιο κοινά ΣΘΕ στον Χρηματοπιστωτικό κλάδο ήταν οι απομειώσεις περιουσιακών στοιχείων (εκτός της υπεραξίας), τα χρηματοπιστωτικά μέσα γενικότερα και σε μικρότερο βαθμό η αποτίμηση των επενδύσεων. Συνοψίζοντας, το ACCA χαιρετίζει και ενθαρρύνει την επίτευξη μεγαλύτερης διαφάνειας στις περιοχές ελέγχου που αποτέλεσαν υψηλότερο ή σημαντικό κίνδυνο ουσιώδους σφάλματος στις οικονομικές καταστάσεις. Ο ρόλος των εποπτικών αρχών στο να ενθαρρύνουν τους ελεγκτές να επεκτείνουν το εύρος των ΣΘΕ που γνωστοποιούνται είναι εξαιρετικά χρήσιμος. Πηγή αναφοράς ACCA report, «Key audit matters: Unlocking the secrets of the audit» Σημείωση 1 Σχόλιο αρθρογράφου: Το ΔΠΕ 701 αναφέρει ότι ο ελεγκτής μπορεί να παρέχει στο ΣΘΕ μια ένδειξη της έκβασης των διαδικασιών. Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή ώστε να μην δοθεί η εντύπωση ότι π.χ. η περιγραφή συνεπάγεται ξεχωριστή γνώμη επί ενός ΣΘΕ (ΔΠΕ 701 παρ. Α46, Α51)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

Στατιστικά και αναλυτικά ευρήματα 1. Τύποι ΣΘΕ που γνωστοποιήθηκαν Συνολικά, γνωστοποιήθηκαν 1.321 ΣΘΕ ανάμεσα σε 560 Εκθέσεις Ελέγχου. Το πιο κοινό ΣΘΕ που αναφέρθηκε, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 25% των Εκθέσεων, είναι η απομείωση περιουσιακών στοιχείων. Η αναγνώριση εσόδου, εξαιρουμένης της απάτης, είναι το δεύτερο πιο κοινό ΣΘΕ και ακολουθούν η απομείωση επισφαλών απαιτήσεων, η απομείωση υπεραξίας και θέματα φορολογίας, περιλαμβανομένης της αποτίμησης αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων. Η υψηλή σειρά κατάταξης για την υπεραξία και τα φορολογικά θέματα υποδεικνύει ότι οι ελεγκτές εξετάζουν την αποτίμηση σημαντικών περιουσιακών στοιχείων, ώστε να διασφαλίσουν ότι δεν είναι υπερτιμημένα. Για πλήρη εικόνα βλέπε Διάγραμμα 2. Έκπληξη προκάλεσε η υψηλή κατάταξη του ΣΘΕ για επισφαλείς απαιτήσεις, δεδομένου ότι ο έλεγχος της είσπραξης απαιτήσεων στο πλαίσιο των μεταγενέστερων γεγονότων προσφέρει πειστικά ελεγκτικά τεκμήρια. Ωστόσο, διατυπώθηκε η άποψη, από συμμετέχοντα στην έρευνα, ότι, αφενός, οι τοπικές οικονομικές συνθήκες σε μερικές χώρες και, αφετέρου, η τάση για ταχύτερα χρονοδιαγράμματα ελέγχου, που σημαίνει πρακτικά ότι τα προαναφερθέντα ελεγκτικά τεκμήρια δεν είναι πάντα διαθέσιμα, επεξηγούν την υψηλή κατάταξη.

ACCOUNTANCY GREECE.32

O αντίκτυπος της ψηφιακής τεχνολογίας στις υπηρεσίες ελέγχου PHILIPPE ARRAOU

Ορκωτός Ελεγκτής, Πρόεδρος BDO Γαλλίας, Πρόεδρος FCM, Μέλος Δ.Σ. IFAC, Επικεφαλής της Επιτροπής Τεχνολογίας Μετάφραση: Μαρία Τυροβολά, Γραφείο Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ

έλεγχο των επιχειρήσεων. Ωστόσο, πιστεύω ότι έχει επίσης ενδιαφέρον ο ευρύτερος προβληματισμός σχετικά με τις συνολικές συνέπειες στο επάγγελμα, στη μελλοντική του σημασία και στην οργάνωσή του. Για το σκοπό αυτό, θα προσπαθήσω να απαντήσω μέσω αυτού του άρθρου στα ακόλουθα ερωτήματα: • Ποιες είναι οι συνέπειες για τον έλεγχο; • Ποιες είναι οι συνέπειες για τις επιχειρήσεις; • Ποιες είναι οι συνέπειες για το επάγγελμα; • Τι νέες υπηρεσίες (συμβουλευτικές και/ή διασφάλισης) μπορούμε να προσφέρουμε; • Τι κάνουν τα επαγγελματικά ινστιτούτα (και θα αναφερθώ στο Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών στη Γαλλία);

Ποιες είναι οι συνέπειες για τον έλεγχο; Σκοπός του ελέγχου ουσιαστικά είναι η συγκέντρωση επαρκών ελεγκτικών τεκμηρίων για την έκφραση γνώμης επί των οικονομικών καταστάσεων. Παραδοσιακά, τα εν λόγω τεκμήρια συλλέγονται βάσει των εσωτερικών δικλίδων και του δειγματοληπτικού ελέγχου δεδομένων. Σήμερα η τεχνολογία αλλάζει θεμελιωδώς την οργάνωση των πελατών μας και τους τρόπους εργασίας μας και μπορεί σαφώς να μεταβάλει το παλιό πρότυπο του ελέγχου. Επομένως, θα ήθελα να εστιάσω τον προβληματισμό μου σε δύο πτυχές του ελέγχου που θα αλλάξουν από την τεχνολογική επανάσταση: • Η επίδραση της τεχνολογίας blockchain1. • Η συλλογή και ανάλυση δεδομένων ως τεκμηρίων ελέγχου

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ψηφιακή τεχνολογία αλλάζει ολόκληρη την οικονομία και πιθανώς την κοινωνία σε όλο τον κόσμο. Κανείς δεν θα τολμούσε να αρνηθεί αυτό το γεγονός. Πολλά έχουν ήδη ειπωθεί και γραφτεί για την επίδραση της τεχνολογίας στο ελεγκτικό - λογιστικό επάγγελμα. Όλες οι επαγγελματικές οργανώσεις, είτε πρόκειται για εθνικά ινστιτούτα, είτε για περιφερειακούς οργανισμούς, είτε για τη Διεθνή Ομοσπονδία Ελεγκτών Λογιστών (IFAC), έχουν δημιουργήσει ομάδες για την παρακολούθηση των εξελίξεων, των τάσεων και των συνεπειών της τεχνολογίας στο επάγγελμα ή πλατφόρμες για την ανταλλαγή γνώσης. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να επικεντρωθεί πρώτα στις πρακτικές και βραχυπρόθεσμες αλλαγές που φέρνει η τεχνολογία στο έργο των ελεγκτών λογιστών και πιο συγκεκριμένα στον

ACCOUNTANCY GREECE.32

Τεχνολογία blockchain Η τεχνολογία blockchain αποτελεί μέρος της της χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας στις επιχειρηματικές διαδικασίες. Αλλά επιτρέψτε μου πρώτα να αντιδράσω σε μια δήλωση που μερικές φορές ακούω και με την οποία διαφωνώ απόλυτα. Ορισμένοι σχολιαστές έχουν φτάσει στο σημείο να λένε ότι η χρήση τεχνολογίας blockchain ενδέχεται να εξαλείψει την ανάγκη για τον έλεγχο οικονομικών καταστάσεων. Εάν όλες οι συναλλαγές εμφανίζονται σε μια αμετάβλητη αλυσίδα κοινοποιήσεων, τότε το ζήτημα που τίθεται είναι να αποφασιστεί εάν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για την εκτέλεση ενός ελέγχου. Προφανώς, δεν συμφωνώ με αυτή τη δήλωση. Οι ελεγκτές θα πρέπει να εφαρμόσουν την επαγγελματική κρίση τους κατά την ανάλυση των λογιστικών εκτιμήσεων και την αξιολόγηση των εσωτερικών δικλίδων ελέγχου, ιδίως όσον αφορά την ακεραιότητα και την προστασία των δεδομένων. Όπως προαναφέρθηκε, ο έλεγχος περιλαμβάνει εκτίμηση ότι οι καταγεγραμμένες συναλλαγές υποστηρίζονται από ελεγκτικά τεκμήρια που είναι συναφή, αξιόπιστα, αντικειμενικά, ακριβή και επαληθεύσιμα. Επομένως, ακόμα και αν καταγράφονται σωστά σε ένα σύστημα τεχνολογίας blockchain, μια συναλλαγή ενδέχεται να εξακολουθεί να: • Είναι μη εξουσιοδοτημένη, δόλια ή παράνομη. • Εκτελείται μεταξύ συνδεδεμένων μερών. • Συνδέεται με πλευρική συμφωνία που είναι «εκτός αλυσίδας». • Είναι εσφαλμένη η ταξινόμησή της στις οικονομικές καταστάσεις. • Είναι και πολλά άλλα... Ως εκ τούτου, η τεχνολογία blockchain δεν θα αποτελέσει το τέλος του ελέγχου. Ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης της τεχνολογίας blockchain είναι πιθανότατα να την υιοθετήσουμε και να τη χρησιμοποιήσουμε, που σημαίνει να την κατανοήσουμε. Με την εξάλειψη του ενδιάμεσου και την αξιοποίηση

της δύναμης του δικτύου υπολογιστών (peerto-peer network), η τεχνολογία blockchain μπορεί να προσφέρει νέες ευκαιρίες για μείωση του κόστους συναλλαγής και του χρόνου τακτοποίησης. Έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει και να διαταράξει σχεδόν κάθε βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένων, φυσικά, λογιστικών και ελεγκτικών υπηρεσιών. Έτσι, η τεχνολογία blockchain ασχολείται με ερωτήματα γύρω από τα ελεγκτικά τεκμήρια, τις εσωτερικές δικλίδες ελέγχου, την ανεξαρτησία, την εκτίμηση κινδύνων, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο κ.λπ. Σήμερα, οι συμφωνίες λογαριασμών, τα ισοζύγια, οι λογιστικές εγγραφές, τα αποσπάσματα καθολικών και τα αρχεία υπολογιστικών φύλλων που υποβάλλονται στους ελεγκτές παρέχονται σε διάφορες ηλεκτρονικές και μη αυτόματες μορφές, απαιτώντας την επεξεργασία σύνθετων και ογκωδών αρχείων. Χάρη στην τεχνολογία blockchain, οι ελε-

γκτές θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο μόνο μέσω κόμβων και μόνο για ανάγνωση σε τεχνολογία blockchain, εξασφαλίζοντας αξιόπιστες πληροφορίες σε συνεπή και επαναλαμβανόμενη μορφή. Επιπλέον, δίνεται στον ελεγκτή η δυνατότητα να εφαρμόσει μια νέα γενιά εργαλείων, για μια νέα έννοια ελέγχου: τον μόνιμο και συνεχή έλεγχο, που θα εκπληρώσει καλύτερα τον κανόνα της μόνιμης ανάθεσης ελέγχου. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει την υστέρηση μεταξύ της συναλλαγής και των ημερομηνιών επαλήθευσης, η οποία αποτελεί μία από τις σημαντικότερες επικρίσεις της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης. Έτσι, η τεχνολογία blockchain θα αποτελέσει σημαντικό κινητήριο μοχλό για να εξελιχθεί το επάγγελμά μας, το οποίο θα πρέπει να προετοιμαστεί κατάλληλα για τις επερχόμενες αλλαγές.

Συλλογή και ανάλυση δεδομένων Ο έλεγχος δεν αφορά μόνο τις εσωτερικές δικλίδες ελέγχου ποιότητας αλλά και τη συλλογή ουσιαστικών ελεγκτικών τεκμηρίων. Εδώ είναι που η αυτοματοποίηση, τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να βοηθήσουν. Μεγάλες διεθνείς εταιρείες πληροφορικής, όπως η Google και η IBM, έχουν θέσει το πρότυπο για ρομπότ λογισμικού. Οι προοπτικές για αυτοματοποίηση είναι ότι η διαχείριση του όγκου της επεξεργασίας δεδομένων πραγματοποιείται με διαδικασίες υπολογιστών οι οποίοι είναι ικανοί να επεξεργάζονται τόσο δομημένα όσο και μη δομημένα δεδομένα μέσω μηχανικής μάθησης, βαθιάς ανάλυσης και προγνωστικών αναλύσεων. Από την άποψη της εφαρμογής, βασικά πρόκειται για πιο αποδοτικές και αυτοματοποιημένες διαδικασίες υπολογιστή, που μπορεί να χειριστεί δεδομένα αυτόματα, με σκοπό την ανάληψη διοικητικών λειτουργιών

Πρώτη γενιά: Αυτοματοποίηση ρομποτικής διεργασίας/διαδικασίας Η αυτοματοποίηση ρομποτικής διεργασίας (Robotic Process Automation, RPA) χρησιμοποιείται για την πιστοποίηση λογισμικού που μπορεί να εκτελεί τις ίδιες ενέργειες στον υπολογιστή όπως τα ανθρώπινα όντα, μέσα σε ένα προκαθορισμένο πλαίσιο. Το λογισμικό μπορεί να πλοηγηθεί σε οθόνη, να ανοίξει και να κλείσει προγράμματα, να κάνει αντιγραφή/ επικόλληση, να στείλει μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, να περιηγηθεί στο Διαδίκτυο κ.λπ. Συνεπώς, μπορεί να μιμείται τις ενέργειες των εργαζομένων και να ενσωματώνει εφαρμογές στην επιφάνεια εργασίας. Τα πλεονεκτήματα της εφαρμογής RPA είναι το χαμηλότερο κόστος, τα λιγότερα λάθη, καθώς και η εύκολη και γρήγορη εφαρμογή. Αυτά τα ρομπότ συνήθως υποστηρίζονται από υπαλλήλους και κυρίως επεξεργάζονται δομημένα δεδομένα που είναι ήδη διαθέσιμα ως σύνολα δεδομένων. Το βασισμένο σε κανόνες ρομπότ είναι ιδανικό για τον χειρισμό μεγάλων όγκων δομημένων δεδομένων με χαμηλό επίπεδο πολυπλοκότητας. Η RPA μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε δοκιμασίες δικλίδων ελέγχου δεδομένων και λογαριασμών. Σήμερα, για παράδειγμα, τα λογιστικά ρομπότ της RPA πραγματοποιούν στιγμιαίες δοκιμασίες σε μεγάλους πελάτες και υπολογίζουν τον αριθμό των απαραίτητων δειγμάτων ελέγχου. Στη συνέχεια αποστέλλονται στην Ινδία, όπου μια μεγάλη ομάδα εργαζομένων εξετάζει τους αποδέκτες, τις ημερομηνίες και τις περιόδους και εκτελεί το χειρωνακτικό έργο που παλαιότερα εκτελούσαν τα νέα ταλέντα των ελεγκτικών εταιρειών. Ωστόσο, σήμερα τα λογιστικά ρομπότ μπορούν επίσης να κάνουν το έργο που επιτελούν οι Ινδοί, αλλά πολύ γρηγορότερα, αποτελεσματικότερα, φθηνότερα

και με λιγότερα λάθη. Μόνο λίγα μικρότερα λογιστικά γραφεία βρίσκονται στη διαδικασία εισαγωγής ρομπότ RPA, ενώ οι μεγαλύτερες ελεγκτικές εταιρείες εκτελούν μια σειρά περιορισμένων εκπαιδευτικών σεμιναρίων επί των τεράστιων συνόλων δεδομένων των μεγάλων πελατών τους και έχουν προχωρήσει αρκετά στον τομέα αυτό. Οι συνεδρίες αφορούν κυρίως αναλύσεις συναλλαγών για τον εντοπισμό ενδεχόμενης ασυμφωνίας στους λογαριασμούς όπου οι συνολικοί πληθυσμοί εκατομμυρίων συναλλαγών υπόκεινται σε αυτοματοποιημένες αναλύσεις. Δεύτερη γενιά: Γνωσιακή αυτοματοποίηση και εικονικοί βοηθοί Μόνο με την έλευση του λογισμικού ρομπότ δεύτερης γενιάς πρόκειται η πραγματική ουσία του ρομπότ να πλησιάσει την τεχνητή νοημοσύνη, προσδίδοντας έτσι έμφαση στο πώς σχεδιάζονται τα ρομπότ με βάση αλγορίθμους και θεωρίες μηχανικής μάθησης. Δεδομένου ότι αυτός ο τύπος ρομπότ έχει σχεδιαστεί για να μιμείται τον ανθρώπινο εγκέφαλο, η γνωσιακή αυτοματοποίηση είναι μια ευκαιρία για την ερμηνεία άλλων δεδομένων, πέραν των δομημένων δεδομένων από εσωτερικές πηγές. Ενώ τα ρομπότ πρώτης γενιάς απαιτούν εποπτεία και κατά κύριο λόγο υποβοηθούν υπαλλήλους σε καθήκοντα ρουτίνας, διαθέτοντας σαφώς καθορισμένες λειτουργίες, τα χαρακτηριστικά των ρομπότ δεύτερης γενιάς είναι να εκτελούν αυτοματοποιημένες ενέργειες μόνα τους, εφόσον διαμορφωθούν. Στα πειραματικά προγράμματα που εκπονούνται από τις μεγαλύτερες ελεγκτικές εταιρίες, οι εργαζόμενοι βοηθούν τα ρομπότ να μάθουν παρουσιάζοντάς τους διάφορα παραδείγματα ως εισροή πληροφοριών και στη συνέχεια προγραμματίζοντάς τα για να καταλάβουν ποια είναι η σχετική απόδοση και το αποτέλεσμα. Με αυτόν τον τρόπο, το ρομπότ θα μπορέσει να μάθει, βάσει ενός γενικού κανόνα για τη σχέση εισροής - εκροής πληροφοριών. Όσο περισσότερη εκπαίδευση τόσο πιο ακρι-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

που εκτελούνται επί του παρόντος από τον άνθρωπο. Συνολικά, αυτό αντικατοπτρίζεται σε τρεις γενιές ρομπότ λογισμικού:

ACCOUNTANCY GREECE.32

βές θα είναι το έργο του ρομπότ. Τα ρομπότ δεύτερης γενιάς, που βασίζονται στη μηχανική εκμάθηση, μπορούν να παρέχουν σημαντικότερες ενέργειες από το να εκτελούν απλές πράξεις που βασίζονται σε κανόνες, όπως το κλείσιμο ενός έργου ή η ανίχνευση μη συμμορφούμενων συναλλαγών. Αυτά τα ρομπότ μπορούν να ανιχνεύουν μεγάλες ποσότητες δεδομένων για μοτίβα που δεν είναι ευδιάκριτα στο ανθρώπινο μάτι. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την εκτίμηση κινδύνων, τις επιχειρηματικές αναλύσεις και τη δέουσα επιμέλεια, όπου η βάση ενδέχεται να δομείται από μεγάλο όγκο δεδομένων και όπου τα ρομπότ μπορούν να εντοπίσουν μοτίβα που ο άνθρωπος δεν μπορεί να εντοπίσει. Μια άλλη βασική πτυχή είναι η δυνατότητα πρόβλεψης βασισμένης σε μεγάλες ποσότητες δομημένων και μη δομημένων ιστορικών δεδομένων από κάθε είδους πηγή. Τρίτη γενιά: Έξυπνη αυτοματοποίηση και αυτορρυθμιζόμενη διαχείριση εργασιών Στις μέρες μας, οι μεγάλοι διεθνείς παίκτες επικεντρώνονται σε ρομπότ τρίτης γενιάς, τα οποία μπορούν να μιμηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται οι άνθρωποι και να εκτελούν τα καθήκοντά τους πολύ πιο αποτελεσματικά, σωστά και γρήγορα. Η τεχνολογία εξακολουθεί να βασίζεται στην εκμάθηση μηχανών και στις προγνωστικές αναλύσεις, αλλά τώρα έχει ένα επιπλέον επίπεδο βαθιάς μάθησης. Αυτό σημαίνει ότι τα ρομπότ δεν μαθαίνουν πλέον μόνο όταν εποπτεύονται από έναν εργαζόμενο, ο οποίος παρέχει πληροφορίες, αλλά μαθαίνουν από μόνα τους και από τα δικά τους λάθη –εξ ου και η έκφραση «έξυπνη αυτοματοποίηση». Ο στόχος των ρομπότ τρίτης γενιάς είναι να χρησιμοποιούν μη επιτηρούμενη μάθηση και να κάνουν εφαρμογή όλων των τύπων δομημένων και μη δεδομένων, τόσο από εσωτερικές όσο και από εξωτερικές πηγές. Εάν εξετάσουμε τα ρομπότ με την προοπτική μιας τρίτης γενεάς (που

σημαίνει περίπου σε 5-7 χρόνια από τώρα), θα διαπιστώσουμε ότι τα ρομπότ λογισμικού θα λειτουργούν ως προσωπικοί βοηθοί των λογιστών και των ελεγκτών. Τα ρομπότ θα μπορούν να βρίσκουν και να επεξεργάζονται τις πληροφορίες που απαιτούνται μέσω της αναγνώρισης της γλώσσας και της πρόσβασης σε βάσεις δεδομένων και συστήματα. Τα ρομπότ δεν θα είναι πλέον προσαρμοσμένα μόνο σε μια συγκεκριμένη διαδικασία εργασίας, αλλά θα είναι σε θέση να εργαστούν σε διάφορα συστήματα. Πρόσβαση στα δεδομένα και αξιοπιστία των δεδομένων Φυσικά, αυτό που περιγράφω παραπάνω αντανακλά έναν ιδανικό κόσμο, αλλά στον πραγματικό κόσμο υπάρχουν πολλές προκλήσεις για την εφαρμογή της ρομποτικής τεχνολογίας. Αρχικά, τα μεγαλύτερα προβλήματα αφορούν τα συστήματα πληροφορικής, την παλαιότητα και τη συμ-

βατότητα των δεδομένων. Τα συστήματα που ήδη υπάρχουν πρέπει να είναι σε θέση να αλληλεπιδρούν με τα νέα ρομπότ λογισμικού και τα δεδομένα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας και να χρησιμοποιούνται από τους τύπους των ρομπότ που τα εφαρμόζουν. Οι μεγάλοι πελάτες, ο δημόσιος τομέας και οι μεγάλες επιχειρήσεις προσπαθούν να τυποποιήσουν τα δεδομένα σε όλη την αλυσίδα αξίας για να επιτρέψουν σε διαφορετικά συστήματα αυτοματισμού να επικοινωνούν απρόσκοπτα. Αυτό αποτελεί σημαντική πρόκληση, διότι στην πράξη δεν είναι δυνατό να αντικατασταθεί ένα ολόκληρο σύστημα από ένα νέο, καθώς είναι υπερβολικά δαπανηρό και επιβαρυντικό. Συνεπώς, θα απαιτηθούν συνεχείς προσαρμογές και ενοποιήσεις συστημάτων, καθώς και εξαιρετικά ικανοί υπάλληλοι. Η αυτοματοποίηση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο σφαλμάτων. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, οι οποίοι ενδέχε-

ται να παραλείψουν ένα στάδιο διεργασίας ή να χειριστούν μια συναλλαγή ασυνεπώς, τα ρομπότ λογισμικού εκτελούν καθήκοντα με τυποποιημένο τρόπο χωρίς οποιαδήποτε προκατάληψη ή παραλλαγή, εξασφαλίζοντας έτσι υψηλό βαθμό ακρίβειας. Ωστόσο, η τεχνολογία των ρομπότ μπορεί επίσης να ενέχει κινδύνους εάν οι κατάλληλες δικλίδες παρακολούθησης και ελέγχου δεν υπάρχουν. Δεδομένου ότι οι ενέργειες των ρομπότ είναι συνεπείς, κάθε λάθος που προκύπτει στο σύστημα γίνεται ένα συστημικό και εκτεταμένο πρόβλημα στη σχετική επιχειρηματική διαδικασία και στο σύνολο των δεδομένων. Και αν το ρομπότ δεν έχει ενημερωθεί ώστε να επιτρέψει την αλλαγή μιας επιχειρηματικής διαδικασίας, αυτό αποτελεί σφάλμα που θα εξαπλωθεί στο υπόλοιπο σύστημα. Αυτό περιγράφεται από τις μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες ως ένα από τα μεγαλύτερα πρακτικά προβλήματα μέχρι τώρα. Ένα άλλο και ίσως

Ποιες είναι οι συνέπειες για τις επιχειρήσεις; Η επένδυση που απαιτείται από τις επιχειρήσεις είναι τεράστια. Πρέπει να προσλάβουν τους σωστούς ανθρώπους και να επενδύσουν για να προηγούνται των πελατών τους. Πρόκειται για απαίτηση που αφορά τον έλεγχο οικονομικών καταστάσεων και την παροχή σχετικών συμβουλευτικών υπηρεσιών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλές επιχειρήσεις έχουν ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες τεχνολογίας blockchain, ώστε να κατανοήσουν καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε να επηρεάσει τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων, καθώς και τα πρότυπα ελέγχου, και να δημιουργήσει την ανάγκη για νέες υπηρεσίες διασφάλισης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η EY δαπάνησε ήδη πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε ένα χρόνο για την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), μετατοπίζοντας τις πλατφόρμες της στο σύννεφο, ενώ ανταγωνιστές, όπως η Deloitte και η KPMG, αυξάνουν όλο και περισσότερο το ποσό κεφαλαίου που διατίθεται για τεχνολογικά έργα, που κυμαίνονται από ΤΝ σε blockchain. Η ΕΥ αυξάνει τον αριθμό

των υπηρεσιών που προσφέρει στο σύννεφο, καθώς και τις επενδύσεις της στην ΤΝ. Πρόσφατα, έχει αυξήσει την επένδυσή της στην υπηρεσία EY Absolute, μια υπηρεσία λογιστικής που βασίζεται σε σύννεφο και χρησιμοποιεί εκμάθηση μηχανών για να βοηθήσει στη διόρθωση του φορολογικού κώδικα. Η EY συνεργάζεται επίσης με τη Microsoft για τη διαχείριση της πνευματικής ιδιοκτησίας με τη βοήθεια της εφαρμοσμένης τεχνολογίας blockchain. Τέτοιες επενδύσεις απαιτούν από τις επιχειρήσεις να παραμείνουν οργανωμένες ως διεπιστημονικές επιχειρήσεις, ώστε να μπορούν να συμβαδίζουν με τις τεχνολογικές εξελίξεις, παρέχοντας συμβουλευτικές υπηρεσίες σε πελάτες που δεν είναι πελάτες ελέγχου. Τι γίνεται, όμως, με τις μικρότερες επιχειρήσεις; Ο ρυθμός αλλαγής στον παραδοσιακό τομέα των πελατών τους δεν είναι ίσως τόσο γρήγορος όσο σε μεγαλύτερους πελάτες. Οι περισσότεροι πελάτες απέχουν πολύ από τη μετατροπή τους σε πλήρως αυτοματοποιημένες και ψηφιακές πλατφόρμες. Ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός πελατών ζητά τα αυτοματοποιημένα συστήματα εντοπισμού που προσφέρουν συνεχή πρόσβαση σε πληροφορίες, ώστε να τους επιτρέπουν να παρακολουθούν ασταμάτητα όλες τις συναλλαγές και τις θέσεις σε φιλικούς προς το χρήστη πίνακες ελέγχου. Οι μικρότερες ελεγκτικές εταιρείες ειδικότερα θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε σύγχρονα εργαλεία ανάλυσης δεδομένων. Εκεί τα επαγγελματικά ινστιτούτα - φορείς του επαγγέλματος θα μπορούσαν να διαδραματίσουν χρήσιμο ρόλο. Ποιες είναι οι συνέπειες για το επάγγελμα; Οι συνέπειες για το επάγγελμα είναι τεράστιες. Το μέλλον για τους ελεγκτές λογιστές είναι ψηφιακό. Ολόκληρη η εκπαίδευση των ελεγκτών λογιστών ενδέχεται να χρειαστεί να επαναπροσδιοριστεί, προκειμένου να μετατοπιστεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντός της

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ακόμη πιο πολύπλοκο πρόβλημα, επειδή δεν υπόκειται στην ευχέρεια των μεμονωμένων επιχειρήσεων, είναι η λήψη δεδομένων από εξωτερικές πηγές, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από ρομπότ. Οι επιχειρήσεις επεξεργάζονται και μεταφέρουν μια μεγάλη ποσότητα δεδομένων. Εάν τα δεδομένα δεν είναι ψηφιακά ή συμβατά με τα συστήματα των επιχειρήσεων και εάν τα δεδομένα δεν μεταβιβάζονται μεταξύ συστημάτων γρήγορα και αποτελεσματικά, τα οφέλη από την αυτοματοποίηση θα διαβρωθούν, επειδή αυτά τα ενδιαφερόμενα μέρη γίνονται εμπόδια. Ως εκ τούτου, η πρόσβαση στα δεδομένα και η αξιοπιστία των δεδομένων θα αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του νέου ελέγχου.

ACCOUNTANCY GREECE.32

από την πρωταρχική εστίαση στη λογιστική και τη φορολογία σε μια καλύτερη ισορροπία ως προς την πληροφοριακή τεχνολογία και τα συστήματά της. Οι μηχανικοί υπολογιστών μπορεί να κυριαρχήσουν στο επάγγελμα σε κάποιο στάδιο. Στη Γαλλία έχουμε δημιουργήσει μια ειδική εξέταση που επιτρέπει στους μηχανικούς υπολογιστών να γίνουν ορκωτοί ελεγκτές, διότι πιστεύουμε ότι είναι πιο εύκολο να γίνει κάποιος από μηχανικός λογιστής παρά το αντίστροφο. Και για τους έμπειρους ελεγκτές και λογιστές, οι οποίοι, φυσικά, είναι συνήθως λιγότερο εξοικειωμένοι με την πληροφορική και την ψηφιακή τεχνολογία από ό, τι οι νεότεροι, θα υπάρξει ανάγκη για ισχυρή εστίαση στον τομέα της πληροφοριακής τεχνολογίας ως προς τη συνεχή εκπαίδευσή τους. Τι νέες υπηρεσίες μπορούμε να προσφέρουμε; Ο καιρός των αλλαγών ενέχει πάντα κινδύνους αλλά δημιουργεί και ευκαιρίες. Η μετάβαση σε ένα πλήρως αυτοματοποιημένο και ψηφιακό σύστημα πληροφοριών θα προσφέρει σημαντικές εξελίξεις όσον αφορά τις συμβουλευτικές υπηρεσίες. Πρέπει επίσης να συμβάλει στην καλύτερη συνάφεια του ελέγχου, επισημαίνοντας τους κινδύνους ή τη μη συμμόρφωση. Αντίθετα, εάν οι ελεγκτικές εταιρείες δεν συμβαδίζουν με την ψηφιακή ανάπτυξη, θα πάρουν μόνο ένα μικρό κομμάτι της πίτας για να μοιραστούν με τις ψηφιακά ώριμες εταιρείες λογισμικού, οι οποίες απασχολούν νέους, στους οποίους η γεωγραφική θέση, η επαφή με τα μάτια και οι σταθερές χειραψίες δεν έχουν παίξει ποτέ καθοριστικό ρόλο για την εμπιστοσύνη ή τις αποφάσεις. Και οι νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις, όπως οι τράπεζες, θα μπορούσαν να εμφανιστούν στην αγορά με προσφορές για πολύ φθηνότερες, καλύτερες, ταχύτερες και ασφαλέστερες λογιστικές και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, λόγω αυτοματοποιημένων διαδικασιών. Τι κάνουν τα επαγγελματικά ινστιτούτα; Τα επαγγελματικά ινστιτούτα εργάζονται επίσης για τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας,

προκειμένου να προβλέψουν τις ανάγκες των ελεγκτών και τις ενδεχόμενες νέες υπηρεσίες. Για παράδειγμα, στη Γαλλία, η Compagnie Nationale des Commissaires aux Comptes (CNCC), που είναι το ενιαίο, αντιπροσωπευτικό, επαγγελματικό σώμα ορκωτών ελεγκτών, δημιούργησε μια ειδική επιτροπή, την «Επιτροπή Ψηφιοποίησης και Καινοτομίας», που είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση και την ανταλλαγή καινοτόμων σχεδίων με τα μέλη. Σκοπός της είναι η διεξαγωγή περιβαλλοντικής ανάλυσης τόσο των τρεχουσών πρακτικών στις ελεγκτικές εταιρείες όσο και των υφιστάμενων ψηφιακών λύσεων που θα πρέπει να καθορίσουν τα θέματα που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες. Και το έργο της σχετίζεται με τις πιθανές επιλογές για την αντιμετώπιση των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων αναγκών. Σε πρώτη φάση η επιτροπή αυτή αποτελούσε μόνο ένα φόρουμ για ανταλλαγή ιδεών και ένα μέρος πρακτικών λύσεων. Όμως, σύντομα έγινε ο φορέας που ήταν υπεύθυνος να βοηθήσει

το Ινστιτούτο για μια συνεχή κίνηση προς τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών με τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας. Μια άλλη εμπειρία είναι η οργάνωση ενός διαγωνισμού συνεργασίας καινοτομίας hackathon2, που διοργανώθηκε από τον Μάιο έως τον Ιούλιο του 2018 και ονομάζεται #HackAudit, με θέμα: «Επανεξέταση του ελέγχου στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού». Ο στόχος του ήταν να ανταμείψει την καλύτερη καινοτόμο λύση για την ανάπτυξη των υπηρεσιών του μέλλοντος προκειμένου να επιταχυνθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός του ελεγκτικού επαγγέλματος. Ανοιχτό σε φοιτητές, νεοϊδρυόμενες εταιρείες και σε όλους τους πρωτοπόρους, το hackathon είχε τεράστια επιτυχία, με περισσότερους από 70 συμμετέχοντες στον διαγωνισμό, 14 προεπιλεγμένες ομάδες και τέλος 5 εργασίες που παρουσιάστηκαν σε μια κριτική επιτροπή. Νικητής, με έπαθλο ύψους 15.000 ευρώ, αναδείχθηκε το πρόγραμμα iAUDIT, σκοπός του οποίου ήταν να δημιουργήσει ένα ασφαλές εργαλείο

στην ανάπτυξη του εργαλείου της κατά τη διάρκεια εξάμηνης επώασης. Σε συνέχεια του στόχου της επιτάχυνσης της χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας από το ελεγκτικό επάγγελμα, η CNCC εργάζεται επίσης για τη δημιουργία μιας πλατφόρμας συνεργασίας που θα ανοίξει σε κάθε ελεγκτικό γραφείο, της οποίας η πρώτη λειτουργία θα είναι η συνεχής παρακολούθηση των ερωτημάτων ασφαλείας στον κυβερνοχώρο. Συμπέρασμα Ολοκληρώνοντας, θα πρέπει να είμαι θετικός και να πω ότι το ελεγκτικό - λογιστικό επάγγελμα έχει αρχίσει τη μετάβασή του προς τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας. Ωστόσο, δεν είναι το μόνο που πρέπει να τρέξει και να κρατήσει τον ρυθμό ή ακόμη και να επιταχύνει για να πραγματοποιήσει τη δική του μετάλλαξη και να παραμείνει συναφές και κατάλληλο για τον κόσμο του αύριο. «Σε αυτόν τον νέο κόσμο, δεν είναι το μεγάλο ψάρι που τρώει το μικρό, είναι το γρήγορο ψάρι που τρώει τα αργά ψάρια» (Klaus Schwab).

πληροφορικής στη διάθεση των ελεγκτικών γραφείων για έλεγχο σε πραγματικό χρόνο, με αυτοματοποίηση των ελεγκτικών εργασιών. Σύμφωνο με τα ΔΠΕ, αυτό το εργαλείο πληροφορικής τεχνολογίας επόμενης γενιάς χρησιμοποιεί την τεχνολογία blockchain για την εξασφάλιση της αποθήκευσης πληροφοριών και επιτρέπει την επεξεργασία πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο, καθώς και την 24ωρη χρήση τους. Οι ελεγκτές πρέπει να απαλλαγούν από τα χειρωνακτικά καθήκοντά τους, δεδομένου ότι έχουν 50% περισσότερο ελεύθερο χρόνο για την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας για τους πελάτες τους. Ο τίτλος iAUDIT, αποτελεί σύντμηση των λέξεων Intelligent Audit, και είναι μια γαλλική νεοσύστατη εταιρεία που ιδρύθηκε από έναν ελεγκτή 31 ετών. Το εργαλείο αυτό θα δοκιμαστεί στις αρχές του 2019 και, αν είναι επιτυχημένο, το μάρκετινγκ θα ξεκινήσει το 2019. Στο πλαίσιο αυτού του #HackAudit, η CNCC εγκαινιάζει το πρώτο «εκκολαπτήριο» για να βοηθήσει την iAUDIT

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Επιτρέποντας την κατανομή των ψηφιακών πληροφοριών χωρίς αυτές να αντιγράφονται, η τεχνολογία blockchain δημιούργησε τη ραχοκοκαλιά ενός νέου τύπου Διαδικτύου. Αρχικά επινοήθηκε για το ψηφιακό νόμισμα bitcoin, όμως η τεχνολογική κοινότητα βρίσκει τώρα άλλες πιθανές χρήσεις για την τεχνολογία αυτή, όπως τα χρηματοοικονομικά (https://blockgeeks.com/guides/ what-is-blockchain-technology/). 2. Ένα γεγονός, που συνήθως διαρκεί αρκετές ημέρες, στο οποίο συναντάται ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων για να συμμετάσχουν σε συνεργατικό προγραμματισμό υπολογιστών (https:// translate.google.gr/#en/el/hackathon). Το άρθρο αυτό έχει μεταφραστεί από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα από το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ). Ο συγγραφέας δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη για την ακρίβεια και την πληρότητα της μετάφρασης ή για ενέργειες που μπορεί να προκύψουν ως αποτέλεσμα αυτής.

Ο Philippe Arraou (63 ετών) είναι ορκωτός ελεγκτής λογιστής στη Γαλλία και στην Ισπανία. Είχε δική του ελεγκτική εταιρεία με περισσότερα από 42 μέλη επί 30 συναπτά έτη και το καλοκαίρι του 2017 εντάχθηκε στο δυναμικό της BDO, αναλαμβάνοντας αμέσως τα καθήκοντα του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας στη Γαλλία. Διετέλεσε πρόεδρος του Γαλλικού Ινστιτούτου ΟΕΛ (Ordre des Experts Comptables) μέχρι τον Μάρτιο του 2017, ενώ από το 2009 μέχρι σήμερα είναι επικεφαλής των Διεθνών Υποθέσεων του Γαλλικού Επαγγέλματος των ΟΕΛ. Είναι μέλος του Συμβουλίου της IFAC από το Νοέμβριο του 2016. Συνιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φορολογικών Συμβούλων (ETAF), που δημιουργήθηκε την 1η Ιανουαρίου 2016. Είναι επίσης πρώτος αντιπρόεδρος της CILEA, της Λατινικής Επιτροπής Europe America και πρόεδρος της Μεσογειακής Ομοσπονδίας Λογιστών (FCM). Ο κ. Arraou ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας EFAA από το 1996 έως το 2000 και πρόεδρος της γαλλικής εθνικής ένωσης ECF, από το 2008 έως το 2011. Εκλέχθηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελεγκτών CNCC για 8 χρόνια, 2 χρόνια εκ των οποίων ως πρόεδρος του περιφερειακού φορέα του Pau και 2 χρόνια ως μέλος του Εθνικού Συμβουλίου. Ο κ. Arraou έχει δημοσιεύσει σε πολλές επαγγελματικές εκδόσεις. Τον Σεπτέμβριο του 2016 έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Η ψηφιακή οικονομία και ο ορκωτός ελεγκτής». Έλαβε 2 βραβεία το 2015, το Premio «Excelencia Internacional» Luca Pacioli της AIC και τον τιμητικό τίτλο του Miembro de Mérito του Ινστιτούτου ΟΕΛ της Ισπανίας. Στη Γαλλία είναι βραβευμένος το 2013 από τον υπουργό Προϋπολογισμού Cazeneuve, του «Ordre National du Mérite», το 2016 από τον υπουργό Οικονομίας Macron, της «Légion d’Honneur».

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

who is who

ACCOUNTANCY GREECE.32

H θέσπιση πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος (PEPP) και η αμερικάνικη παράδοση ΡΟΔΟΎΛΑ ΡΟΎΣΟΥ

Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ, Τεχνικό Γραφείο, CROWE SOL

Πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.) για τη θέσπιση πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος (PEPP) Στις 29.6.2017 η Ε.Ε. δημοσίευσε την πρόταση κανονισμού σχετικά με τη θέσπιση πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος (Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on a pan-European Personal Pension Product (PEPP), COM/2017/0343 final - 2017/0143 (COD). Η πρόταση θα παράσχει στους παρόχους συνταξιοδοτικών υπηρεσιών τα μέσα για την προσφορά ενός απλού και καινοτόμου πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος (PEPP). Τα PEPP θα έχουν τα ίδια βασικά χαρακτηριστικά οπουδήποτε πωλούνται στην Ε.Ε. και μπορούν να προσφέρονται από ευρύ

φάσμα παρόχων, όπως ασφαλιστικές εταιρείες, τράπεζες, ταμεία επαγγελματικής συνταξιοδότησης, επιχειρήσεις επενδύσεων και διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων. Θα συμπληρώνουν τις υφιστάμενες κρατικές, επαγγελματικές και εθνικές ατομικές συντάξεις, αλλά δεν θα αντικαταστήσουν ούτε θα εναρμονίσουν τα εθνικά καθεστώτα ατομικής συνταξιοδότησης. Τα νέα προϊόντα έχουν στόχο να ενισχύσουν και το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια ενοποίηση των κεφαλαιαγορών, βοηθώντας να διοχετεύονται οι αποταμιεύσεις σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις στην Ε.Ε. Όπως αναφέρεται στο σχετικό δελτίο τύπου της Ε.Ε., το PEPP θα επιτρέψει στους καταναλωτές να συμπληρώνουν εκουσίως τις αποταμιεύσεις τους, ενόψει της συνταξιοδότησής τους, και να τυγχάνουν παράλληλα ισχυρής προστασίας ως καταναλωτές: • Οι αποταμιευτές, στο πλαίσιο προϊόντων PEPP, θα έχουν περισσότερες δυνατότητες επιλογής από ευρύ φάσμα παρόχων PEPP στην Ε.Ε. και θα επωφελούνται από τον μεγαλύτερο ανταγωνισμό. • Οι καταναλωτές θα επωφελούνται από αυστηρές απαιτήσεις παροχής πληροφοριών και αυστηρούς κανόνες διανομής μέσω του Διαδικτύου. Οι πάροχοι θα πρέπει να λαμβάνουν την έγκριση της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (ΕΑΑΕΣ - EIOPA) για την παροχή PEPP. • Τα PEPP θα παρέχουν στους αποταμιευτές υψηλό επίπεδο προστασίας ως καταναλωτών, στο πλαίσιο μιας απλής προκαθορισμένης επενδυτικής επιλογής. • Οι αποταμιευτές θα έχουν το δικαίωμα

να αλλάζουν πάροχο κάθε πέντε έτη –τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό– με ανώτατο όριο κόστους. • Τα PEPP θα μπορούν να μεταφέρονται μεταξύ κρατών μελών, δηλαδή οι αποταμιευτές PEPP θα είναι σε θέση να συνεχίσουν να εισφέρουν στο/α PEPP τους όταν μετακινούνται σε άλλο κράτος μέλος. Το κανονιστικό πλαίσιο που προτείνει η Επιτροπή επιδιώκει θα δημιουργήσει ευκαιρίες για ένα ευρύ φάσμα παρόχων που πρόκειται να δραστηριοποιηθούν στην αγορά ατομικών συντάξεων: • Οι πάροχοι θα έχουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν PEPP σε διάφορα κράτη μέλη, να συγκεντρώνουν περιουσιακά στοιχεία αποτελεσματικότερα και να επιτυγχάνουν οικονομίες κλίμακας. • Οι πάροχοι PEPP θα είναι σε θέση να προσεγγίζουν καταναλωτές σε ολόκληρη την Ε.Ε. μέσω ηλεκτρονικών διαύλων διανομής. • Οι πάροχοι PEPP και οι αποταμιευτές θα διαθέτουν διάφορες επιλογές καταβολής στο τέλος της διάρκειας ζωής του προϊόντος. • Οι πάροχοι PEPP θα επωφεληθούν από ένα διαβατήριο στην Ε.Ε. προκειμένου να διευκολύνεται η διασυνοριακή διανομή. Η πρόταση κανονισμού PEPP συνοδεύεται από σύσταση της Επιτροπής (https://ec.europa.eu/info/sites/ info/files/170629-personal-pensionsrecommendation_en.pdf) σχετικά με τη φορολογική μεταχείριση των ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένου του PEPP. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ον Μάρτιο του 2018 η Accountancy Europe (πρώην FEE) εξέδωσε ενημερωτικό σημείωμα (factsheet) σε σχέση με: α) την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θέσπιση πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος (PEPP) και, β) των υπηρεσιών που παρέχει το επάγγελμα των ΟΕΛ σε ανάλογα προϊόντα στις ΗΠΑ, μια χωρά που διαθέτει μακρά παράδοση σε ιδιωτικά προϊόντα συνταξιοδότησης. Επισημαίνει ταυτόχρονα ότι στη σχετική πρόταση κανονισμού δεν προβλέπεται η παροχή αντίστοιχών ανεξάρτητων υπηρεσιών διασφάλισης από το επάγγελμα του ΟΕΛ.

ACCOUNTANCY GREECE.32

χορηγήσουν στα PEPP την ίδια φορολογική μεταχείριση με εκείνη που εφαρμόζεται επί του παρόντος σε παρεμφερή υφιστάμενα εθνικά προϊόντα, ακόμη και αν το ΡΕΡΡ δεν ανταποκρίνεται πλήρως στα εθνικά κριτήρια για τις φορολογικές ελαφρύνσεις. Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τη φορολόγηση των υφιστάμενων ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων τους, οι οποίες αναμένεται να ευνοήσουν τη σύγκλιση των φορολογικών καθεστώτων. Υπηρεσίες που παρέχει το επάγγελμα των ΟΕΛ για ανάλογα προϊόντα στις ΗΠΑ Οι ΗΠΑ είναι μια χωρά που διαθέτει μακρά παράδοση σε ιδιωτικά προϊόντα συνταξιοδότησης. Η ιδιωτική ασφάλιση είναι συχνά μέρος των ωφελημάτων που λαμβάνει ο εργαζόμενος επιπρόσθετα από τον μισθό του. Τα κεφάλαια, που προέρχονται συχνά από εισφορές του εργοδότη και του εργαζομένου, επενδύονται ώστε, μαζί με τις αποδόσεις τους, να χρηματοδοτήσουν τις προκαθορισμένες παροχές που θα λάβει ο εργαζόμενος κατά τη συνταξιοδότησή του. Τα προϊόντα αυτά βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις υπηρεσίες τρίτων μερών, όπως θεματοφυλακές, καταπιστευματοδόχοι, διαχειριστές επενδύσεων, επαγγελματίες για την τήρηση των λογαριασμών και αρχείων τους, για την έκδοση και πληρωμή μισθοδοσίας, αναλογιστές, εκτιμητές εύλογης αξίας κ.λπ. Μέρος των υπηρεσιών που οφείλουν να

παρέχουν στους πελάτες τους (δηλαδή τους εργαζομένους και τους εργοδότες τους) οι οντότητες που χρησιμοποιούν υπηρεσίες τρίτων μερών είναι και η διασφάλιση ότι οι σωστοί εργαζόμενοι θα λάβουν το σωστό ποσό κατά τη συνταξιοδότησή τους. Ειδικότερα, πρέπει να παρέχουν διασφάλιση ότι διαθέτουν τα απαραίτητα συστήματα εσωτερικών δικλίδων για να αντεπεξέλθουν στον ρολό τους, λαμβάνοντας εκθέσεις διασφάλισης από ανεξάρτητο ΟΕΛ με βάση τα σχετικά επαγγελματικά πρότυπα: Statement on Standard for Attestation Engagements (SSAE). Το σχετικό επαγγελματικό πρότυπο SSAE 16, που χρησιμοποιείτο μέχρι πρόσφατα, εκδόθηκε από το American Institute of Certified Public Accountants (AICPA) το 2011, για να αντιμετωπιστούν οι αλλαγές που προέκυψαν από cloud based computing και σε αντιστοιχία με τις εξελίξεις στα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου και Συναφών Υπηρεσιών, όπου είχε εκδοθεί το αντίστοιχο πρότυπο ISAE 3402 Assurance Reports on Controls at a Service Organization, τον Δεκέμβριο του 2009, από το International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB). Πρόσφατα, το 2016, το AICPA προχώρησε σε αντικατάσταση του προτύπου με το SSAE 18, το οποίο ισχύει από τον Μάιο του 2017. Το νέο πρότυπο αποσαφηνίζει σημεία του προηγουμένου προτύπου και προβλέπει τρεις τύπους εκθέσεων (Service

Organization Controls reports): • SOC 1, που χρησιμοποιείται για δικλίδες που αφορούν τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση. • SOC 2, που χρησιμοποιείται για δικλίδες που αφορούν την αξιόπιστη διαχείριση πληροφοριών σε σχέση με μία ή περισσότερες από τις πέντε αρχές: την ασφάλεια, τη διαθεσιμότητα, την ακεραιότητα, την εμπιστευτικότητα και την ιδιωτικότητά τους. • SOC 3, που χρησιμοποιείται για δικλίδες που αφορούν την αξιόπιστη διαχείριση πληροφοριών, όπως και η SOC 2, με τη διαφορά ότι αυτή διατίθεται ελεύθερα στο κοινό και δεν υπάρχει περιορισμός στη χρήση της. Οι πιο πάνω εξελίξεις δείχνουν ότι η AICPA αντιλαμβάνεται την περιπλοκότητα των θεμάτων που δημιουργούνται, σε σχέση με τη χρησιμοποίηση οργανισμών παροχής υπηρεσιών, και την ανάγκη να διατίθενται στους ΟΕΛ τα καταλληλά εργαλεία ώστε αυτοί να είναι σε θέση να παρέχουν διασφάλιση ότι οι οργανισμοί αυτοί διαθέτουν τα απαραίτητα συστήματα εσωτερικών δικλίδων για να αντεπεξέλθουν στον ρολό τους. Η Accountancy Europe υπογραμμίζει, στο σχετικό ενημερωτικό σημείωμά της (factsheet), το γεγονός ότι η Ε.Ε. δεν έχει περιλάβει, στη σχετική πρόταση κανονισμού, πρόβλεψη για την παροχή αντίστοιχων ανεξάρτητων υπηρεσιών διασφάλισης από το επάγγελμα του ΟΕΛ.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.32

Τι αλλάζει το νέο πλαίσιο στα επενδυτικά προϊόντα που βασίζονται σε ασφάλιση; ΓΕΡΆΣΙΜΟΣ ΚΟΥΝΆΔΗΣ

Senior Manager, Risk Advisory, Deloitte Ελλάδος

προσθέτως των προτύπων επαγγελματικής δεοντολογίας που ισχύουν για όλα τα ασφαλιστικά προϊόντα. Οι πέντε βασικές περιοχές κανόνων της IDD 1. Καταλληλότητα: Ποιοι ασφαλισμένοι είναι κατάλληλοι για επενδυτικά προϊόντα που βασίζονται σε ασφάλιση; Όταν ο ασφαλιστής ή η ασφαλιστική εταιρεία παρέχει συμβουλές για IBIP, θα πρέπει να είναι σε θέση να προσδιορίσει (π.χ. μέσω ερωτηματολογίου) αν η προσωπική σύστασή του προς τον πελάτη ανταποκρίνεται στους επενδυτικούς στόχους του τελευταίου, αντιστοιχεί στη χρηματοοικονομική του κατάσταση και είναι τέτοια ώστε ο πελάτης να διαθέτει τις αναγκαίες γνώσεις και εμπειρία στον επενδυτικό τομέα που σχετίζεται με τον συγκεκριμένο τύπο προϊόντος ή υπηρεσίας. Στην περίπτωση που ο ασφαλιστής ή η ασφαλιστική εταιρεία δεν εξασφαλίσει τις παραπάνω πληροφορίες, δεν παρέχει στον πελάτη συμβουλές σχετικά με IBIPs. Επίσης, θα πρέπει να παρέχεται δήλωση στον πελάτη (δήλωση καταλληλότητας), η οποία να εξηγεί, μεταξύ άλλων, τον τρόπο με τον οποίο η παρεχόμενη σύσταση είναι σύμφωνη με τους επενδυτικούς του στόχους, τη χρηματοοικονομική του κατάσταση και τις γνώσεις και την εμπειρία του πελάτη. 2. Συμβατότητα: Πόσο συμβατές είναι οι ασφαλιστικές υπηρεσίες για τους ασφαλισμένους; Όταν δεν δίδονται συμβουλές, ο ασφαλιστής ή η ασφαλιστική εταιρεία ζητεί από τον πελάτη να παρέχει πληροφορίες (π.χ. μέσω ερωτηματολογίου) σχετικά με τις γνώσεις και την πείρα του στον επενδυτικό τομέα σε σχέση με τον συγκεκριμένο τύπο προσφερόμενου

ή ζητούμενου προϊόντος ή υπηρεσίας, ώστε να μπορεί να εκτιμήσει κατά πόσον η σκοπούμενη ασφαλιστική υπηρεσία ή προϊόν είναι συμβατή(-ό) για τον πελάτη. Σε περίπτωση μη συμβατότητας, ο πελάτης πρέπει να λάβει (τυποποιημένη) προειδοποίηση περί τούτου. Σημειώνεται, επίσης, ότι η μη διενέργεια αξιολόγησης συμβατότητας είναι δυνατή για μη σύνθετα IBIPs υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις (αυτό το είδος πώλησης αναφέρεται συχνά ως «αποκλειστική εκτέλεση εντολών», δεδομένου ότι πρόκειται απλώς και μόνο για εκτέλεση μιας συναλλαγής, χωρίς καμία παροχή συμβουλών ούτε αξιολόγηση της προσωπικής κατάστασης του πελάτη)4. 3. Σύγκρουση συμφερόντων: Εξασφαλίζονται τα συμφέροντα του ασφαλιστή ή της ασφαλιστικής εταιρείας; Ο ασφαλιστής ή η ασφαλιστική εταιρεία πρέπει να διατηρεί και να εφαρμόζει οργανωτικές και διοικητικές ρυθμίσεις με σκοπό την αποτροπή των συγκρούσεων συμφερόντων. Ειδικότερα, πρέπει να εφαρμόζεται μια γραπτή πολιτική σύγκρουσης συμφερόντων, η οποία να περιλαμβάνει τις περιστάσεις που συνιστούν ή μπορεί να προκαλέσουν σύγκρουση συμφερόντων, καθώς και τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για τη διαχείριση των εν λόγω συγκρούσεων. Επιπρόσθετα, πρέπει να διασφαλίζεται ότι η γνωστοποίηση των συγκρούσεων συμφερόντων στους πελάτες αποτελεί έσχατο μέτρο που χρησιμοποιείται μόνον όταν οι ρυθμίσεις για την πρόληψη ή τη διαχείριση των συγκρούσεων συμφερόντων δεν επαρκούν ώστε να διασφαλίσουν την αποφυγή κινδύνου ζημίας στα συμφέροντα του πελάτη. 4. Αντιπαροχές: Πώς επηρεάζουν οι αντιπαροχές των ασφαλιστών ή των

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

υχνά τα ασφαλιστήρια συμβόλαια δίνουν στους ασφαλισμένους την επιλογή σύνδεσής τους με επενδύσεις ως πιθανές εναλλακτικές λύσεις ή υποκατάστατα χρηματοπιστωτικών μέσων που υπόκεινται στο πλαίσιο MiFID II. Ο ευρωπαίος νομοθέτης αποφάσισε ότι οι αυστηρές διατάξεις προστασίας επενδυτή της MiFID II (βλ. Ν. 4514/2018) θα πρέπει να εφαρμόζονται εξίσου στις επενδύσεις που συναρτώνται με ασφαλιστήρια συμβόλαια. Ωστόσο, λόγω των διαφορετικών δομών αγοράς και των διαφορετικών χαρακτηριστικών των προϊόντων, κρίθηκε σκόπιμο οι λεπτομερείς απαιτήσεις των υπό συζήτηση προϊόντων να μην ενταχθούν στη MiFID II αλλά σε ειδικότερο κανονιστικό καθεστώς. Στο πλαίσιο αυτό, στις 20 Ιανουαρίου 2016 εκδόθηκε η Οδηγία (ΕΕ) 2016/97 σχετικά με τη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων (γνωστή και ως «Insurance Distribution Directive» ή IDD). Η προθεσμία για την ενσωμάτωση της IDD στην ελληνική έννομη τάξη είναι η 1η Ιουλίου 2018 και η προθεσμία για την εφαρμογή της είναι η 1η Οκτωβρίου 20181. Στις 21 Ιουνίου 2018 δημοσιεύτηκε το σχετικό σχέδιο νόμου. Σύμφωνα με την IDD, ένα ασφαλιστικό προϊόν που προσφέρει ληκτότητα (η ημερομηνία στην οποία ο κάτοχος του προϊόντος θα εισπράξει την αξία του) ή αξία εξαγοράς και όπου η εν λόγω ληκτότητα ή αξία εξαγοράς είναι συνολικά ή μερικά εκτεθειμένη, άμεσα ή έμμεσα, σε διακυμάνσεις της αγοράς (με ορισμένες εξαιρέσεις)2, π.χ. ασφαλιστικό πρόγραμμα Unit Linked, ονομάζεται «επενδυτικό προϊόν βασιζόμενο σε ασφάλιση» (IBIP). Σε πλαίσιο ευθυγράμμισης της διανομής των IBIPs με τη MiFID II, το καθεστώς της IDD3 προβλέπει μια δέσμη ειδικών προτύπων που αφορούν συγκεκριμένα τα βασιζόμενα σε ασφάλιση επενδυτικά προϊόντα, επι-

ACCOUNTANCY GREECE.32

ασφαλιστικών υπηρεσιών τις παρεχόμενες υπηρεσίες; Προκειμένου να αξιολογήσουν αν μια αντιπαροχή5 που πληρώνουν ή εισπράττουν οι ασφαλιστές ή οι ασφαλιστικές εταιρείες έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα της σχετικής υπηρεσίας που προσφέρεται στον πελάτη, θα πρέπει πλέον να εξετάζουν συγκεκριμένα κριτήρια6 και να έχουν λάβει οργανωτικά μέτρα για την πρόληψη του κινδύνου αρνητικών επιπτώσεων. Επί παραδείγματι, ένα από τα ως άνω κριτήρια είναι εάν η αντιπαροχή είναι δυνατόν να παρέχει στον ασφαλιστή ή στην ασφαλιστική εταιρεία το κίνητρο να προσφέρει ή να συνιστά συγκεκριμένο ασφαλιστικό προϊόν στον πελάτη, παρά το γεγονός ότι ο ασφαλιστής ή η ασφαλιστική εταιρεία θα μπορούσε να προσφέρει ένα άλλο ασφαλιστικό προϊόν ή υπηρεσία που θα ανταποκρινόταν καλύτερα στις ανάγκες του πελάτη. 5. Ενημέρωση πελατών: Ενημερώνουν οι ασφαλιστές ή οι ασφαλιστικές εταιρείες κατάλληλα τους ασφαλισμένους; Ο ασφαλιστής ή η ασφαλιστική εταιρεία πρέπει να παρέχει κατάλληλη ενημέρωση, εγκαίρως, πριν από τη σύναψη σύμβασης, σε πελάτες ή δυνητικούς πελάτες όσον αφορά τη διανομή IBIPs, η οποία συνίσταται, αφε-

νός, σε προειδοποιήσεις σχετικά με τους κινδύνους που συνδέονται με τα εν λόγω προϊόντα ή με την πρόταση συγκεκριμένων επενδυτικών στρατηγικών και, αφετέρου, ενημέρωση για όλα τα κόστη και τις συναφείς επιβαρύνσεις. Τα επόμενα βήματα ασφαλιστών και ασφαλιστικών εταιριών Το νέο πλαίσιο για τα IBIPs, μολονότι συνεπάγεται μεγαλύτερη διαφάνεια και περισσότερους όρους διασφάλισης των καταναλωτών, αντιμετωπίζει τους ασφαλιστές ή τις ασφαλιστικές εταιρείες ως κατά κάποιον τρόπο «επιχειρήσεις επενδύσεων» κατά MiFID II, επιβάλλοντάς τους σημαντικότατα κόστη συμμόρφωσης, παρόμοια με εκείνα που κλήθηκαν να επωμισθούν οι εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και τα πιστωτικά ιδρύματα κατά την εφαρμογή του Ν. 3606/2007 (MiFID I) το 2007. Στο πλαίσιο αυτό, λόγω της έκτασης και της πολυπλοκότητας του κανονιστικού πλαισίου που εισάγει η IDD για τα IBIPs, οι ασφαλιστές ή οι ασφαλιστικές εταιρείες θα μπορούσαν να θεσπίσουν ένα διακριτό πλαίσιο συμμόρφωσης για τα IBIPs, ώστε να μην επεκταθεί η εφαρμογή των εν λόγω εκτεταμένων απαιτήσεων και στα υπόλοιπα προϊόντα τους. Τέλος, επισημαίνεται ότι

τόσο η κατασκευή όσο και η διανομή των IBIPs πρέπει να ενταχθούν στο επίσης νέο πλαίσιο ρυθμίσεων εποπτείας και διακυβέρνησης προϊόντων (Product Oversight and Governance, POG) που εισάγει η IDD. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Βλ. Οδηγία (ΕΕ) 2018/411. 2. Οδηγία (ΕΕ) 2016/97, άρ. 2 παρ. 1 σημ. 17. 3. Κεφάλαιο VI της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/97, κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2017/2359 της Επιτροπής, και κατευθυντήριες γραμμές σύμφωνα με την οδηγία για τη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων όσον αφορά τα βασιζόμενα σε ασφάλιση επενδυτικά προϊόντα που έχουν δομή η οποία δυσχεραίνει την κατανόηση των σχετικών κινδύνων από τον πελάτη, της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων. 4. Βλ. άρ. 30 της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/97. 5. Ως «αντιπαροχή» ορίζεται η αμοιβή, προμήθεια ή μη χρηματικό ωφέλημα που παρέχεται από ή σε διαμεσολαβητή ή επιχείρηση σε σχέση με τη διανομή IBIP, προς ή από οποιοδήποτε μέρος πλην του πελάτη που εμπλέκεται στην εν λόγω συναλλαγή 6. Βλ. άρ 8 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2017/2359).

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.32

Άμεση προτεραιότητα η χάραξη εθνικής στρατηγικής για τις εξαγωγές ΕΥ

αντιμέτωπες με την οικονομική κρίση, ελάχιστες είναι εκείνες που έχουν πάρει τον δρόμο της εξωστρέφειας, καθώς, το 2015, από το σύνολο των 700.000 επιχειρήσεων στην Ελλάδα, μόνο οι 17.730, ή το 2,5% του συνόλου, κατέγραψαν εξαγωγική δραστηριότητα. Ανάλογα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, αλλά και η ίδια η έρευνα της ΕΥ, επιβεβαιώνουν ότι το πρόβλημα εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων αφορά τόσο τις ίδιες όσο και το ευρύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον. Συνεπώς, τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν στην εσωτερική οργάνωση, στο μικρό μέγεθος και σε άλλα ενδογενή χαρακτηριστικά των ελληνικών επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με την απουσία θεσμικού πλαισίου και ισχυρών κινήτρων.

Οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις στο μικροσκόπιο Τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνουν το μικρό σχετικά βάθος της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, χαρακτηριστικό μιας χώρας που βρίσκεται ουσιαστικά στα πρώτα βήματα της εξαγωγικής της προσπάθειας. - Μεταξύ των εξαγωγικών επιχειρήσεων του δείγματος, ο μέσος όρος των εξαγωγών δεν ξεπερνά το 42% του κύκλου εργασιών τους. - Πάνω από τις μισές επιχειρήσεις του δείγματος (53%) εξάγουν σε έως και 20 χώρες, ενώ το 30% σε έως και δέκα και το 16% σε έως και πέντε. Η εικόνα είναι πιο ενθαρρυντική μεταξύ των μεγάλων επιχειρήσεων του δείγματος, όπου το 82% εξάγει σε πάνω από 20 χώρες, έναντι μόλις 10% των μικρών.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ψηλή φορολογία, πολύπλοκες γραφειοκρατικές διαδικασίες, αλλά και χαμηλές τιμές από τον ανταγωνισμό, αποτελούν τα βασικά εμπόδια που συναντούν οι ελληνικές επιχειρήσεις στα εξαγωγικά τους εγχειρήματα, όπως τα κατέγραψε έρευνα της ΕΥ Ελλάδος, με τίτλο «Made in Greece: Το μεγάλο στοίχημα των ελληνικών εξαγωγών». Στην ποσοτική έρευνα συμμετείχαν 149 μικρές, μεσαίες και μεγάλες εξαγωγικές επιχειρήσεις από όλη την Ελλάδα και τους κλάδους της οικονομίας, ενώ παράλληλα πραγματοποιήθηκαν προσωπικές συνεντεύξεις με επιχειρηματίες και εκπροσώπους φορέων που σχετίζονται με τις εξαγωγές. Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι, ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις βρίσκονται

ACCOUNTANCY GREECE.32

- Για ένα μεγάλο μέρος του δείγματος, η εξαγωγική προσπάθεια επικεντρώνεται στις σχετικά «προσιτές» αγορές των Βαλκανίων και της Τουρκίας (89%) και της Κύπρου (87%). Η Δυτική (85%) και Ανατολική (76%) Ευρώπη βρίσκονται στην τρίτη και τέταρτη θέση αντίστοιχα, ενώ οι υπόλοιπες γεωγραφικές περιοχές κινούνται μεταξύ 64% (Μέση Ανατολή) και 39% (Νότια Αμερική). - Για την υποστήριξη των εξαγωγών τους, μόλις μία στις πέντε επιχειρήσεις του δείγματος έχει προχωρήσει στη δημιουργία παραγωγικών μονάδων στο εξωτερικό, ενώ το 5% διαθέτει σήμερα πάνω από τέσσερις μονάδες στο εξωτερικό. - Η έρευνα διαπίστωσε, επίσης, ότι, παρά την προσπάθεια των τελευταίων ετών για τόνωση της εξωστρέφειας, λιγότερες από μία στις τρεις εξαγωγικές επιχειρήσεις του δείγματος (28%) ξεκίνησαν την εξαγωγική προσπάθεια τα τελευταία δέκα χρόνια και μόλις 9% τα τελευταία πέντε χρόνια. - Το 83% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα δηλώνει ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός των προορισμών των εξαγωγών του, σε σχέση με πριν από 10 χρόνια. - Θετική έκπληξη αποτελεί το γεγονός ότι το 94% των επιχειρήσεων του δείγματος εξάγει και με δικό του brand name. Εσωτερικά και εξωτερικά εμπόδια Η έρευνα εξέτασε σε βάθος τα εσωτερικά εμπόδια που αντιμετώπισαν οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις στα πρώτα τους βήματα. Με μεγάλη διαφορά, το σοβαρότερο πρόβλημα που ανέφεραν οι επιχειρήσεις του δείγματος είναι οι χαμηλές τιμές του ανταγωνισμού, ή, αντίστροφα, το υψηλό τους κόστος (59%). Ωστόσο, οι επιχειρήσεις ανέφεραν ότι συνάντησαν, επίσης, προβλήματα που συνδέονται με την ελλιπή προετοιμασία και την υποτίμηση των

δυσκολιών, όπως η έλλειψη καταρτισμένου προσωπικού και εσωτερικών δομών κ.λπ. Οι περισσότερες επιχειρήσεις εξακολουθούν και σήμερα να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα αυτά, αν και σε μικρότερο βαθμό. Παράλληλα, οι εξαγωγικές επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν και μια σειρά από εξωτερικά εμπόδια, που ανάγονται στην πολιτεία και τους επιμέρους φορείς που έχουν επιφορτισθεί με το έργο της στήριξης των εξαγωγών. Σύμφωνα με την έρευνα, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες στη χώρα μας αποτελούν το σοβαρότερο εμπόδιο, τόσο κατά τα πρώτα βήματα (51%) όσο και στη συνέχεια (47%). Η υψηλή φορολογία είναι το δεύτερο σημαντικότερο εμπόδιο, ενώ την αρνητική εικόνα της χώρας στο εξωτερικό ανέφεραν ως βασικό εμπόδιο περισσότερες από μία στις τέσσερις επιχειρήσεις. Ενδεικτικό της επιδείνωσης του εξωτε-

ρικού περιβάλλοντος είναι ότι τα ζητήματα της υψηλής φορολογίας, αλλά και της κοινωνικοπολιτικής αστάθειας στη χώρα μας, συγκεντρώνουν υψηλότερα ποσοστά σήμερα, σε σχέση με την περίοδο που ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις την εξαγωγική προσπάθεια. Παράλληλα, το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι δεν αντιμετωπίζουν κανένα εξωτερικό εμπόδιο μειώθηκε αφότου ξεκίνησαν την εξαγωγική προσπάθεια στο 9% από το 17%. Συμπεράσματα και προτάσεις Η ΕΥ κατέληξε σε μια σειρά από συμπεράσματα ως προς τις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις, οι οποίες αφορούν τόσο τις ίδιες τις επιχειρήσεις όσο και την πολιτεία. Για να κερδίσουν το στοίχημα της εξωστρέφειας, οι ελληνικές επιχειρήσεις θα πρέπει να εδραιώσουν μια εξαγωγική κουλτούρα, υιοθετώντας δραστικές αλλαγές στη δομή και τη φιλοσοφία τους και εγκαταλείποντας

νειακό μοντέλο διοίκησης. 7. Να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις, συμπράξεις και άλλες μορφές συνεργασίας, για να επιτύχουν τις απαραίτητες οικονομίες κλίμακος. Από την πλευρά της, η πολιτεία, πλην της αυτονόητης επιδίωξης της επανόδου της οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος σε συνθήκες κανονικότητας, θα πρέπει: 1. Να συγκεντρώσει τις αρμοδιότητες σε έναν φορέα με συντονιστικό ρόλο για το εγχείρημα των εξαγωγών. 2. Να προχωρήσει σε περαιτέρω μέτρα δραστικής μείωσης της γραφειοκρατίας, που αυξάνει το κόστος των εξαγωγών. 3. Να ηγηθεί της προσπάθειας χάραξης μιας μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής για τις εξαγωγές. 4. Να συντονίσει το εγχείρημα της δημιουργίας μιας στιβαρής εθνικής εμπορικής ταυτότητας, που θα συνδέει τα ελληνικά

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

πρακτικές που ενδεχομένως τις βοήθησαν να εδραιωθούν στην εγχώρια αγορά, αλλά δεν θα τους επιτρέψουν να διακριθούν στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, θα πρέπει: 1. Να υιοθετήσουν μια μακροπρόθεσμη θεώρηση, χωρίς προσδοκίες γρήγορων αποδόσεων. 2. Να επικεντρωθούν στην ποιότητα του προϊόντος και τη συνέπεια στην εξυπηρέτηση του πελάτη. 3. Να προσαρμόσουν τα προϊόντα και τις εμπορικές τους πρακτικές στις επιμέρους ανάγκες της κάθε αγοράς. 4. Να θέσουν όλη την οργάνωση της επιχείρησης στην υπηρεσία του στόχου των εξαγωγών. 5. Να αναζητήσουν και να εκπαιδεύσουν τα απαραίτητα εξειδικευμένα στελέχη, δημιουργώντας την κατάλληλη οργανωτική δομή. 6. Να εξελίξουν το παραδοσιακό οικογε-

προϊόντα με τις έννοιες της ποιότητας και της αυθεντικότητας. 5. Να φροντίσει για την εκπαίδευση και εξειδίκευση του απαραίτητου ανθρώπινου δυναμικού, που θα υποστηρίξει την εξαγωγική προσπάθεια. 6. Να ενισχύσει τις υποστηρικτικές υπηρεσίες (εμπορικοί ακόλουθοι κ.λπ.), οι οποίες, σε συνδυασμό με τα επιμελητήρια και τους συνδέσμους επιχειρήσεων, μπορούν να εξασφαλίσουν στις μικρές, κυρίως, εξαγωγικές επιχειρήσεις την απαραίτητη πληροφόρηση. 7. Να ενισχύσει τις υποδομές και τα μεταφορικά δίκτυα και τη σύνδεσή τους με το εξωτερικό. 8. Να εξασφαλίσει κίνητρα για συγχωνεύσεις και συνεργασίες των επιχειρήσεων, αλλά και των αγροτικών συνεταιρισμών. Σχολιάζοντας τα ευρήματα της μελέτης, ο κ. Πάνος Παπάζογλου δήλωσε: «Το ζήτημα της εξωστρέφειας παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα για την ελληνική οικονομία στην πορεία προς την επίτευξη βιώσιμων ρυθμών ανάπτυξης. Στην ΕΥ συνεργαζόμαστε καθημερινά με επιχειρήσεις που διαπρέπουν στον εξαγωγικό στίβο, αλλά και με επιχειρήσεις που, παρά τις επιτυχίες τους στην εγχώρια αγορά, δυσκολεύονται να επεκταθούν στο εξωτερικό. Το βασικό συμπέρασμα της μελέτης μας είναι ότι η μάχη της εξωστρέφειας θα κερδηθεί, κυρίως, από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, οι οποίες θα πρέπει να επανασχεδιάσουν εξαρχής τον τρόπο λειτουργίας τους, υιοθετώντας μια εξαγωγική κουλτούρα και προχωρώντας σε δραστικές αλλαγές στη δομή και τη φιλοσοφία τους. Παράλληλα, όμως, υπάρχει ανάγκη χάραξης μιας εθνικής στρατηγικής για τις εξαγωγές, την οποία θα στηρίξει όλη η χώρα».

ACCOUNTANCY GREECE.32

Earnings management: Ένας εναλλακτικός ορισμός της δημιουργικής λογιστικής ΣΩΤΗΡΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ

ΛΟΓΙΣΤΗΣ ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ Α’ ΤΑΞΗΣ, ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΟ ΙΕΣΟΕΛ, SOTELE ACCOUNTING OFFICE

η σύγχρονη εποχή και κυρίως σε περιόδους οικονομικής ύφεσης ο ρόλος της χειραγώγησης των κερδών (earnings management) είναι ουσιώδης και σημαντικός, καθώς περιλαμβάνει όλες τις λογιστικές πρακτικές που επιλέγουν οι διοικήσεις προκειμένου να δημοσιεύσουν μια θετική εικόνα για τα αποτελέσματα της χρήσης σε επίπεδο οικονομικών καταστάσεων. Τα καθαρά κέρδη του έτους αποτελούν μια βασική ένδειξη για την αποτελεσματικότητα μιας οντότητας ως προς την εκπλήρωση του εμπορικού της σκοπού, είναι πόλος έλξης για νέους επενδυτές και σημαντική προϋπόθεση για τη δανειοληπτική ικανότητα αυτής σε επίπεδο τραπεζικής σχέσης. Ταυτόχρονα, η κερδοφορία είναι σημαντική ένδειξη της αποτελεσματικής διοίκησης μιας επιχείρησης από πλευράς Διοικητικού Συμβουλίου, γεγονός

που θα αξιολογηθεί στη Γενική Συνέλευση των μετόχων, προσδίδοντας ακόμα μεγαλύτερη σημασία στο earnings management του σύγχρονου επιχειρείν. Η χειραγώγηση των κερδών ως τεχνική αποσκοπεί στην εφαρμογή συγκεκριμένων κανόνων λογιστικής που απαιτούν εκτίμηση των μεγεθών σε επίπεδο τόσο περιουσιακών στοιχείων όσο και αναγνώρισης των εσόδων και εξόδων, με αποτέλεσμα οι διοικήσεις των επιχειρήσεων να επιδιώκουν: - Τη δημοσίευση περιορισμένων ζημιών χρήσης από τις πραγματικές με βάση την αρχή του δεδουλευμένου. - Την απόκρυψη ή επικάλυψη σημαντικών αρνητικών μεταβολών σε διάφορα κονδύλια από τη μια χρήση στην άλλη. - Την εμφάνιση λογαριασμών με μεγαλύτερη αξία, όπως προκύπτουν από την αποτί-

μηση των περιουσιακών στοιχείων. Για να συμβεί αυτό στην πράξη, η χειραγώγηση των κερδών χρησιμοποιεί μια πληθώρα λογιστικών πρακτικών, προκειμένου να ωραιοποιήσει τα αποτελέσματα χρήσης διαχρονικά και αναλογικά των οικονομικών συνθηκών που επικρατούν, με βασικότερα τα ακόλουθα: • Το φαινόμενο της «μεγάλης βουτιάς» (big bath), σύμφωνα με το οποίο σε μια χρονιά που είναι εξαιρετικά ζημιογόνα, οι διοικήσεις αναγνωρίζουν επιπλέον έξοδα από αποτίμηση διαφόρων κονδυλίων, προκαλώντας ακόμα περισσότερες ζημίες στην τρέχουσα χρήση, με σκοπό αυτά να αναστραφούν στο μέλλον και να προκαλέσουν κέρδη στα αποτελέσματα χρήσης των επομένων ετών. Η «μεγάλη βουτιά» εμφανίζεται κυρίως στον καταλογισμό προβλέψεων για διάφορες αι-

ωραιοποίησης των αποτελεσμάτων της παρούσας χρήσης. Η πρακτική αυτή είναι διεθνώς γνωστή και ως «cookie jar accounting». • Μια ακόμη συνήθης λογιστική πρακτική που βελτιώνει τα αποτελέσματα χρήσης είναι η κεφαλαιοποίηση διαφόρων εξόδων, όπως αυτά που σχετίζονται κυρίως με δαπάνες επισκευής και συντήρησης παγίων περιουσιακών στοιχείων για παράδειγμα, που είναι αρκετά υψηλά ποσά. Εν προκειμένω, οι δαπάνες αυτές κεφαλαιοποιούνται στο κόστος κτήσης, ώστε να μην επιβαρύνουν τα αποτελέσματα με περισσότερα έξοδα, ενώ ως δαπάνη μετακυλίονται στα επόμενα έτη σταδιακά και ομαλά μέσω των αποσβέσεων. • Τέλος, ακόμα και εάν δεν επιλεγεί κάποια εναλλακτική λογιστική τακτική στο πλαίσιο της χειραγώγησης των κερδών, μια επαναταξινόμηση των οργανικών εξόδων στις

διάφορες λειτουργίες κατά την κατάρτιση του φύλου μερισμού δαπανών θα έχει ως αποτέλεσμα την ωραιοποίηση των δεικτών που αφορούν το μικτό και καθαρό περιθώριο κέρδους, γεγονός που παίζει σημαντικό ρόλο κατά την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας μιας οντότητας. Σε κάθε περίπτωση, η σκόπιμη επιρροή της εικόνας των αποτελεσμάτων χρήσης μέσω της λογιστικής οδηγεί σε διαστρέβλωση και ασυμμετρία της παρεχόμενης πληροφόρησης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ορθή λήψη αποφάσεων, οδηγώντας αναπόφευκτα σε χαμηλής ποιότητας οικονομικές καταστάσεις, γεγονός που θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από τους ιθύνοντες.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

τίες ή στην αναγνώριση ζημίας απομείωσης από επιμέτρηση περιουσιακών στοιχείων σε μεγαλύτερα ποσά από το πραγματικό τη μια χρήση, με σκοπό αυτά να αναστραφούν στις αμέσως επόμενες, αυξάνοντας την κερδοφορία των επιχειρήσεων στο μέλλον. • Σύμφωνα με την αρχή του δεδουλευμένου, κάθε επιχείρηση οφείλει να αναγνωρίζει υποχρεώσεις για μελλοντικές ταμειακές εκροές όπως προκύπτουν από συναλλαγές της τρέχουσας χρήσης, όπως για παράδειγμα όταν πωλεί αγαθά με εγγύηση καλής λειτουργίας κάποιων ετών ή όταν αναγνωρίζει απομείωση πελατών λόγω πιθανής επισφάλειας. Τα μεγέθη αυτά είναι εκτιμώμενα και θα πρέπει να επαναπροσδιορίζονται ετησίως με βάση τα πραγματικά περιστατικά, συνεπώς αποτελούν ένα πεδίο μετακύλισης εξόδων στο μέλλον, ανάλογα με τους σκοπούς της

ACCOUNTANCY GREECE.32

Τ Απομείωση χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού

α ακόλουθα χρηματοοικονομικά εργαλεία περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής απομείωσης του ΔΠΧΑ 9: • Χρεόγραφα που επιμετρούνται σε αποσβεσμένο κόστος, π.χ. - απαιτήσεις πελατών, - δάνεια εισπρακτέα από συνδεδεμένα μέρη ή βασικά διευθυντικά στελέχη και - διεταιρικά δάνεια στις ατομικές οικονομικές καταστάσεις. • Χρεόγραφα που επιμετρούνται στην εύλογη αξία μέσω άλλων συνολικών εσόδων (FVTOCI). Επισκόπηση του νέου μοντέλου Το ΔΠΧΑ 9 καθιερώνει μια νέα μεθοδολογία απομείωσης τριών σταδίων, η οποία βασίζεται στη μεταβολή του πιστωτικού κινδύνου ενός χρηματοοικονομικού στοιχείου ενεργητικού, ενώ θα πρέπει να αναγνωρίζεται απομείωση ακόμα και κατά την αρχική αναγνώριση του κινδύνου (Expected Loss Approach). Αυτά τα τρία στάδια στη συνέχεια καθορίζουν το ποσό της απομείωσης που θα αναγνωριστεί ως αναμενόμενη πιστωτική ζημία (Expected Credit Loss, ECL) σε κάθε ημερομηνία αναφοράς, καθώς και το ποσό των τόκων - έσοδο που θα πρέπει να καταγράφονται σε μελλοντικές περιόδους. O τρόπος αναγνώρισης της απομείωσης και των εσόδων από τόκους συνοψίζεται ως εξής:

Στάδιο

Αναγνώριση

Πιθανότητα πραγματοποίησης πιστωτικού

Πιθανότητα πραγματοποίησης πιστωτικού γεγονότος καθ’ όλη τη ζωή

απομείωσης

γεγονότος σε 12 μήνες

του χρηματοοικονομικού εργαλείου

Αναγνώριση τόκων

Πραγματικό επιτόκιο επί του μικτού ποσού

Πραγματικό επιτόκιο επί του καθαρού ποσού

Ωστόσο, ως πρακτική διευκόλυνση, οι εταιρείες μπορούν να υιοθετήσουν ένα απλοποιημένο μοντέλο για εμπορικές απαιτήσεις ή στοιχεία ενεργητικού που δεν εμπεριέχουν σημαντικά στοιχεία χρηματοδότησης (significant financing component).

ΣΤΈΛΙΟΣ ΝΤΌΤΣΙΑΣ

Technical Director, BDO Greece

Απλοποιημένο μοντέλο απομείωσης Εμπορικές απαιτήσεις που δεν εμπεριέχουν σημαντικά στοιχεία χρηματοδότησης Για εμπορικά εισπρακτέα ποσά ή περιουσιακά στοιχεία ενεργητικού που προκύπτουν από συμβάσεις με πελάτες (ΔΠΧΑ 15) και λήγουν εντός 12 μηνών ή λιγότερο θα πρέπει να

Σύμφωνα με το ΔΠΧΑ 9, ακόμα και για τους πελάτες οι οποίοι είναι «ενήμεροι» θα πρέπει να υπολογιστεί ένα μικρό ποσοστό απομείωσης.

Παράδειγμα Η οντότητα M έχει πελάτες € 30 εκ. την 31η Δεκεμβρίου 20Χ8. Η πελατειακή βάση αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό μικρών πελατών. Προκειμένου να καθοριστεί η αναμενόμενη πιστωτική ζημιά για το χαρτοφυλάκιο, η οντότητα χρησιμοποιεί τον πίνακα ληξιπρόθεσμων υπολοίπων, ο οποίος βασίζεται σε ιστορικά ποσοστά αθέτησης και αναπροσαρμόζεται για μελλοντικές εκτιμήσεις (πίνακας 1).

Απαιτήσεις από συνδεδεμένα μέρη, διευθυντικά στελέχη και διεταιρικά δάνεια Δυστυχώς, το ΔΠΧΑ 9 δεν παρέχει την πρακτική διευκόλυνση του απλοποιημένου μοντέλου αναφορικά με τον υπολογισμό απομείωσης για τις απαιτήσεις από συνδεδεμένα μέρη, διευθυντικά στελέχη και διεταιρικά δάνεια. Αυτό συνεπάγεται πως οι αναμενόμενες πιστωτικές ζημιές (και οι σχετικές γνωστοποιήσεις) θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τη μεθοδολογία απομείωσης των τριών σταδίων,

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Ενσωματώνοντας μελλοντικές εκτιμήσεις Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του χαρτοφυλακίου των απαιτήσεων, οι προβλέψεις των μελλοντικών οικονομικών συνθηκών και οι εκτιμήσεις (π.χ. ποσοστά ανεργίας, επιτόκια κ.λπ.) μπορεί να έχουν διαφορετική επίδραση για μεμονωμένες απαιτήσεις ή επιμέρους χαρτοφυλάκια απαιτήσεων. Αυτό το ζήτημα σχετίζεται με οντότητες και τις θυγατρικές τους που έχουν απαιτήσεις πελατών από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και τομείς δραστηριότητας. Επίσης, οι μακροοικονομικές πληροφορίες μπορεί να επηρεάσουν τους πελάτες σε διάφορες βιομηχανίες ή γεωγραφική τοποθεσία με διαφορετικό τρόπο (π.χ. ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ της χώρας Χ θα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στις εμπορικές απαιτήσεις από πελάτες που δραστηριοποιούνται στη χώρα X).

Αναμενόμενο ποσοστό αθέτησης

Μικτό υπόλοιπο

Αναμενόμενη πιστωτική ζημιά

Εντός ορίου πίστωσης

0,3%

15.000.000

45.000

Καθυστέρηση 1-30 ημέρες

1,6%

7.500.000

120.000

Καθυστέρηση 31-60 ημέρες

3,6%

4.000.000

144.000

Καθυστέρηση 61-90 ημέρες

6,6%

2.500.000

165.000

10,6%

1.000.000

106.000

30.000.000

580.000

Καθυστέρηση πάνω από 90 ημέρες Σύνολο

η οποία βασίζεται στη μεταβολή του πιστωτικού κινδύνου. Παράδειγμα: Μέτρηση αναμενόμενης ζημιάς για διεταιρικό δάνειο που είναι αποπληρωτέο σε πρώτη ζήτηση Η μητρική οντότητα Α παρέχει ταμειακή διευκόλυνση € 100 στη θυγατρική της Β, η οποία θα τη χρησιμοποιήσει για να χρηματοδοτήσει ένα πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης. Το δάνειο δεν φέρει τόκο και είναι αποπληρωτέο σε πρώτη ζήτηση. Εφόσον το δάνειο είναι αποπληρωτέο σε πρώτη ζήτηση, η συμβατική ημερομηνία αποπληρωμής θα μπορούσε να είναι άμεση. Η μητρική Α θα πρέπει να υπολογίσει την αναμενόμενη ζημιά (δηλαδή την πιθανότητα ζημιάς εάν ζητηθεί η επιστροφή των χρημάτων από τη θυγατρική, πολλαπλασιαζόμενη επί το ποσό της ζημιάς). Αν το δάνειο ανακληθεί άμεσα, η πιθανότητα αθέτησης είναι πιθανό να είναι 100% (υποθέτοντας ότι η θυγατρική B έχει ήδη χρησιμοποιήσει το ποσό των € 100 για τις δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης). Το ποσό της απομείωσης θα εξαρτηθεί συνεπώς από το εάν τα περιουσιακά στοιχεία μπορούν να πωληθούν ή κατά πόσον υπάρχει δυνατότητα εναλλακτικής χρηματοδότησης της θυγατρικής Β. Ωστόσο, αν το άτοκο δάνειο από τη μητρική A ήταν ένα δάνειο με χρονική διάρκεια (έστω τρία χρόνια), μια διαφορετική προσέγγιση θα πρέπει να ακολουθηθεί. Το ποσό που πρέπει να επιστραφεί στο τέλος της τριετίας θα πρέπει να προεξοφληθεί με ένα τρέχον επιτόκιο που θα ίσχυε αν το δάνειο είχε συναφθεί μεταξύ μη συνδεδεμένων μερών. Η διαφορά μεταξύ του προκαταβληθέντος ποσού και της παρούσας αξίας θα πρέπει να χρεωθεί στα βιβλία της μητρικής ως επένδυση σε θυγατρική, ενώ στα βιβλία της θυγατρικής θα λογιστικοποιηθεί ως εισφορά κεφαλαίου από τη μητρική. Συμπερασματικά, ακόμα και αν σε ενοποιημένο επίπεδο ο υπολογισμός απομείωσης σε διεταιρικά δάνεια απαλείφεται, οι μητρικές οντότητες θα πρέπει να υιοθετήσουν μια πολιτική σχηματισμού προβλέψεων σε ατομικό επίπεδο. Τέλος, οι οντότητες θα πρέπει να προσδιορίσουν τις προβλέψεις τους βάσει των χαρακτηριστικών των επιμέρους χαρτοφυλακίων τους, αντί για την αντιμετώπιση όλων των απαιτήσεών τους με τον ίδιο τρόπο.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

αναγνωρίζονται «οι αναμενόμενες πιστωτικές ζημιές καθ’ όλη τη ζωή τους» (επειδή τα ληξιπρόθεσμα χρέη συνήθως είναι δώδεκα μήνες ή λιγότερο, η πιθανότητα πραγματοποίησης πιστωτικού γεγονότος σε 12 μήνες και η πιθανότητα πραγματοποίησης πιστωτικού γεγονότος καθ’ όλη τη ζωή του χρηματοοικονομικού εργαλείου συμπίπτουν). Το νέο μοντέλο απομείωσης επιτρέπει στις οντότητες να υπολογίσουν τις αναμενόμενες ζημιές για επισφαλείς χρεώστες χρησιμοποιώντας ένα πίνακα ληξιπρόθεσμων υπολοίπων. Στην πράξη, πολλές οντότητες εκτιμούν ήδη τις πιστωτικές ζημίες χρησιμοποιώντας ένα παρόμοιο πίνακα (ageing analysis), όπου θα πρέπει να ομαδοποιούνται οι χρεώστες βάσει διαφορετικών χαρακτηριστικών και ιστορικότητας ζημιών (π.χ. γεωγραφική περιοχή, τύπος προϊόντος, πιστοληπτική αξιολόγηση, εξασφαλίσεις ή εμπορική ασφάλιση πιστώσεων, ή τύπος πελάτη). Σύμφωνα με το νέο μοντέλο, οι οντότητες θα πρέπει να ενημερώσουν τα ιστορικά ποσοστά ζημιών με τρέχουσες και μελλοντικές εκτιμήσεις (current and forward looking estimates).

ACCOUNTANCY GREECE.32

Υιοθέτηση IFRS ή US GAAP στις ναυτιλιακές εταιρείες ΓΙΆΝΝΗΣ ΚΟΤΤΊΝΗΣ Director, KPMG

νας από τους σημαντικότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας είναι η ναυτιλία και οι ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες απέδειξαν πως αντέχουν στην παγκόσμια οικονομική ύφεση κατασκευάζοντας νέα πλοία και εκσυγχρονίζοντας παράλληλα τον ήδη υπάρχοντα στόλο. Στη δύσκολη αυτή πορεία, στρέφονται για άντληση κεφαλαίων σε μελλοντικούς επενδυτές σε οργανωμένες χρηματιστηριακές αγορές ή τραπεζικούς οργανισμούς οι οποίοι αποτελούν και τους βασικούς χρήστες των Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων των ναυτιλιακών εταιρειών, καθώς αποτελούν τη βασικότερη και συστηματικότερη πηγή χρηματοοικονομικών πληροφοριών για τη σωστή λήψη των σημαντικών οικονομικών τους αποφάσεων. Λόγω της δραστηριότητας των ναυτιλιακών εταιρειών σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι απαραίτητο να ακολουθούνται κοινά αποδεκτά λογιστικά πρότυπα και στο πλαίσιο αυτό οι ναυτιλιακές εταιρείες καλούνται να αποφασίσουν ποια λογιστικά πρότυπα θα υιοθετήσουν για την κατάρτιση των Χρηματοοικονομικών τους Καταστάσεων. Τα δύο βασικά λογιστικά πλαίσια που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως είναι τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (IFRS ) και οι Γενικά Αποδεκτές Λογιστικές Αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (US GAAP). Παρακάτω παραθέτουμε τις βασικότερες διαφορές μεταξύ των δύο λογιστικών πλαισίων, οι οποίες δύναται να έχουν σημαντική επίδραση στις ναυτιλιακές εταιρείες και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη λήψη της απόφασής τους σχετικά με τα λογιστικά πρότυπα που θα υιοθετήσουν: Μέθοδος επιμέτρησης της αξίας των πλοίων: Σύμφωνα με τα IFRS, ως μέθοδο επιμέτρησης της αξίας των πλοίων μπορεί να

δεν είχε αναγνωριστεί καμία ζημία απομείωσης τα προηγούμενα έτη. Μια αναστροφή της απομείωσης (έσοδο) αναγνωρίζεται στα αποτελέσματα. Να σημειωθεί πως στα US GAAP δεν επιτρέπεται η αναστροφή απομειώσεων. Αποσβέσεις πλοίων: Σύμφωνα με τα IFRS, κάθε ξεχωριστό τμήμα των ενσώματων παγίων ενός πλοίου, το κόστος του οποίου είναι σημαντικό σε σχέση με το συνολικό κόστος του πλοίου, αποσβένεται ξεχωριστά στη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής του, ενώ στα US GAAP η παραπάνω προσέγγιση επιτρέπεται αλλά δεν επιβάλλεται. Υπολειμματική αξία πλοίου: Σύμφωνα με τα IFRS, η υπολειμματική αξία του πλοίου είναι η εκτιμώμενη αξία που η ναυτιλιακή εταιρεία εκτιμά ότι θα λάμβανε από την εκποίηση του πλοίου, μετά την αφαίρεση του κόστους εκποίησης, αν το πλοίο ήταν ήδη στην ηλικία και την κατάσταση που θα αναμενόταν κατά το τέλος της ωφέλιμης ζωής του και αυτή η αξία μπορεί να αναπροσαρμοστεί προς τα πάνω ή προς τα κάτω σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ναυτιλιακής εταιρείας στη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής του πλοίου. Στα US GAAP η αξία μπορεί να αναπροσαρμοστεί μόνο προς τα κάτω και αντιπροσωπεύει την παρούσα αξία των αναμενόμενων εσόδων από τη μελλοντική πώληση. Κόστη επιθεώρησης ή γενικών επισκευών: Σύμφωνα με τα IFRS, σε γενικές γραμμές,

κεφαλαιοποιούνται ως μέρος του κόστους του πλοίου και αποσβένονται σύμφωνα με τα παραπάνω, ενώ στα US GAAP είτε εξοδοποιούνται είτε αποσβένονται κατά την περίοδο μέχρι την επόμενη επιθεώρηση, είτε λογίζονται ως μέρος του κόστους του πλοίου. Οι ναυτιλιακές εταιρείες παγκοσμίως, εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, φαίνεται να δείχνουν μια προτίμηση τα τελευταία χρόνια στα IFRS, είτε γιατί αισθάνονται πιο οικεία προς αυτά, καθώς μπορεί να προσεγγίζουν περισσότερο τα τοπικά τους λογιστικά πρότυπα, είτε γιατί θεωρούν πιο «αυστηρά» τα US GAAP σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στην αναστροφή απομείωσης των πλοίων, η οποία βάσει της εμπειρίας της KPMG είναι επίκαιρη στις μέρες μας, λόγω της σημαντικής ανάκαμψης του ναυτιλιακού κλάδου σε σύγκριση με τα τελευταία χρόνια της παρατεταμένης ύφεσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη διάρκεια των χρόνων υπάρχει μια προσπάθεια σύγκλισης και όχι απόκλισης μεταξύ των δύο λογιστικών προτύπων, παρά τις παραπάνω διαφορές, οι οποίες, όπως γίνεται αντιληπτό, μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές αποκλίσεις στη λογιστική αξία ενός πλοίου και συνεπώς να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη λήψη οικονομικών αποφάσεων από τους χρήστες των Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

χρησιμοποιηθεί είτε το ιστορικό κόστος είτε η εύλογη αξία, ενώ τα US GAAP ορίζουν ως μόνη μέθοδο επιμέτρησης αξίας των πλοίων το ιστορικό κόστος και συνεπώς δεν υπάρχει δυνατότητα επανεκτίμησης της αξίας τους. Έλεγχος απομείωσης της αξίας των πλοίων: Γενικά, και στα δύο πρότυπα, ο υπολογισμός ζημίας απομείωσης πρέπει να γίνει εάν υπάρχουν ενδείξεις απομείωσης. Σύμφωνα με τα IFRS, η ζημία απομείωσης υπολογίζεται ως το ποσό κατά το οποίο η λογιστική αξία του πλοίου υπερβαίνει το ανακτήσιμο ποσό του. Το ανακτήσιμο ποσό είναι το υψηλότερο μεταξύ της εύλογης αξίας μείον το κόστος πώλησης και της αξίας χρήσης (η παρούσα αξία των μελλοντικών ταμειακών ροών κατά τη χρήση, συμπεριλαμβανομένης της αξίας πώλησης). Στα US GAAP απαιτούνται δύο βήματα για τον έλεγχο της ύπαρξης απομείωσης. Αρχικά διεξάγεται έλεγχος ανάκτησης της αξίας (λογιστική αξία του περιουσιακού στοιχείου σε σχέση με το άθροισμα των μελλοντικών ταμειακών ροών που παράγονται από τη χρήση και την τελική διάθεση). Στη συνέχεια, αν διαπιστωθεί ότι η αξία του πλοίου δεν είναι ανακτήσιμη, τότε απαιτείται ο υπολογισμός της ζημίας απομείωσης. Η ζημία απομείωσης υπολογίζεται ως το ποσό κατά το οποίο η λογιστική αξία του πλοίου υπερβαίνει την εύλογη αξία του, όπως υπολογίζεται σύμφωνα με ASC 820, Επιμέτρηση Εύλογης Αξίας. Αναστροφή απομείωσης της αξίας των πλοίων: Σύμφωνα με τα IFRS, όταν υπάρχουν οι συνθήκες ώστε μια ζημία απομείωσης να μπορεί να αναστραφεί, τότε η λογιστική αξία της μονάδας δημιουργίας ταμειακών ροών αυξάνεται μέχρι την αναθεωρημένη εκτιμώμενη ανακτήσιμη αξία του, έτσι ώστε η αυξημένη λογιστική αξία να μην υπερβαίνει τη λογιστική αξία που θα είχε προσδιορισθεί αν

ACCOUNTANCY GREECE.32

Η Tο μεγάλο στοίχημα της ναυπήγησης πλοίων μεταφοράς LNG ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΞΥΔΆΚΗΣ Senior manager, KPMG

σκακιέρα του ενεργειακού χάρτη στην παγκόσμια ναυτιλία βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε μια διαρκή εναλλαγή θέσεων από τους μεγάλους παίκτες, που θα πρέπει να προβλέψουν σωστά τις κινήσεις των άλλων παικτών. Σε αυτό το μεγάλο στοίχημα, οι έλληνες εφοπλιστές, τους πρώτους μήνες του 2018, βρίσκονται στη δεύτερη θέση (70 πλοία) σε ό,τι αφορά τον στόλο LNG Carriers, πίσω από τους γιαπωνέζους (76 πλοία), σύμφωνα με στοιχεία της Μaritime Information Services (MIS). Οι διοικήσεις των ναυτιλιακών εταιρειών που έχουν ενταχθεί στον κλάδο των LNG Carriers βρίσκονται σε μια διαρκή ανάλυση πολλών παραμέτρων, που σχετίζονται με την εκτίμηση, για παράδειγμα, της ζήτησης και της προσφοράς που θα υπάρχει σε 2-4 έτη που χρειάζεται η παράδοση ενός πλοίου, καθώς επίσης και της τεράστιας εξέλιξης της τεχνολογίας, που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της αξίας των πλοίων, σε σχέση με νεότερα πλοία υψηλότερης λειτουργικής απόδοσης. Σημαντική, επίσης, κρίνεται και η επίδραση από τη μεταβολή της τιμής του πετρελαίου, ενώ πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι κινήσεις των παραγωγών και εμπόρων LNG. Από την άλλη, όμως, η επένδυση σε LNG Carriers δείχνει να είναι μια premium αγορά, καθώς απαιτούνται μεγάλα κεφάλαια για την κατασκευή ενός τέτοιου πλοίου και σίγουρα προσελκύει υψηλότερης ποιότητας ναυλωτές, με θετικές προβλέψεις για επικερδείς και μακροχρόνιες ναυλώσεις.

Το μέλλον των ναυτιλιακών επιχειρήσεων Γενικός Διευθυντής, KPMG

ε μια εποχή όπου τα πάντα αλλάζουν είναι λογικό να υπάρχουν νέες συνθήκες για το μέλλον των ναυτιλιακών εταιρειών. Ο σκοπός της ναυτιλίας πάντα θα είναι ο ίδιος, η διά θαλάσσης μεταφορά εμπορευμάτων ή/και ανθρώπων από ένα λιμάνι σε άλλο. Μια δραστηριότητα που υπάρχει από την αρχαιότητα και απασχολεί χιλιάδες εργαζόμενους, με μεγάλη συνεισφορά και συμβολή στην παγκόσμια οικονομία. Η ναυτιλία, σε αντίθεση με άλλους κλάδους, δεν επηρεάζεται μόνο από τις τεχνολογικές εξελίξεις αλλά και από άλλους, εξίσου σημαντικούς, παράγοντες. Αναμφίβολα, η ζήτηση για ναυτιλιακές υπηρεσίες θα υπάρχει, όμως ο τρόπος που εκτελούνται οι υπηρεσίες θα αλλάξει και θα συνεχίζει να αλλάζει σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Κατά την άποψη μου, οι σημαντικότερες αλλαγές που επηρεάζουν και θα επηρεάσουν τη ναυτιλία στο μέλλον είναι οι εξής. Γεωπολιτικές αλλαγές και πολιτικές εξελίξεις: Οι γεωπολιτικές εξελίξεις, η κρίση στη Μέση Ανατολή, η ανάπτυξη της Κίνας και της Αφρικής και άλλες αλλαγές, όπως η βελτίωση των λιμανιών, θα επιδράσουν στη ναυτιλία, καθώς ενδέχεται να επηρεάσουν την παγκόσμια αγορά ζήτησης προϊόντων. Τεχνολογία: Η τεχνολογία έχει εξελιχθεί σε σημαντικό βαθμό και συνεχίζει να δημιουργεί νέες συνθήκες σε κάθε εμπορικό κλάδο. Αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν αυτοκίνητα χωρίς οδηγό. Κατά συνέπεια στο μέλλον το πιο πιθανόν είναι να υπάρχουν πολλά πλοία όπου δεν θα χρειάζεται η συμβολή ενός καπετάνιου. Φυσικά προέχει η ασφάλεια και η αντίδραση στις καιρικές αλλαγές, οπότε πιστεύω πως δεν θα καταργηθεί η ανάγκη για καπετάνιο, ωστόσο ο χρόνος απασχόλησής του θα μειωθεί σημαντικά στο «τεχνικό» κομμάτι και θα επικεντρωθεί σε περισσότερο στρατηγικές αποφάσεις. Εκτός των παραπάνω, τα πλοία αλλάζουν και ως προς τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά.

Τα πλοία είναι πολύ μεγαλύτερα σε όγκο και διάσταση και η δυνατότητα χωρητικότητας πολύ μεγαλύτερη, δίνοντας συγκριτικό πλεονέκτημα, όσον αφορά τα λειτουργικά τους έξοδα, σε σύγκριση με εκείνα μικρότερης χωρητικότητας. Τέλος, η τεχνολογία θα συμβάλει και στον περιορισμό του λειτουργικού κόστους. Με την τεχνολογία οι διοικήσεις των ναυτιλιακών εταιρειών έχουν πολλές πληροφορίες σε μεγάλη ανάλυση για να μετρήσουν την απόδοση και το κόστος, ώστε να γίνουν έγκαιρα και δραστικά οι απαραίτητες αλλαγές. Εποπτικές και νομοθετικές αλλαγές Η μεγάλη ευαισθησία σε θέματα περιβάλλοντος και ασφάλειας επιβάλλει και θα συνεχίσει να επιβάλλει αλλαγές στο χώρο της ναυτιλίας. Τα πλοία έχουν σημαντικά βελτιωθεί και προσαρμοσθεί σε θέματα ασφάλειας με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί ο κίνδυνος περιβαλλοντικών ζημίων. Ωστόσο, η ευαισθησία για θέματα περιβάλλοντος θα οδηγήσει σε πλοία που κινούνται με φυσικό αέριο με συνέπεια να υπάρχει ανάγκη για σταθμούς φόρτισης αερίου κλπ. Οι επιθεωρήσεις των πλοίων και η εναρμόνιση αυτών στο νέο εποπτικό και νομοθετικό πλαίσιο όσον αφορά την παραχώρηση σημαίας θα δημιουργήσει την ανάγκη για καλύτερα πλοία τα οποία θα πρέπει να τηρούν τις τεχνικές προδιαγραφές που επιβάλλεται από την ισχύουσα νομοθεσία. Συνοψίζοντας, οι αλλαγές στη ναυτιλία έχουν ανεβάσει το επίπεδο της ναυτιλίας σε νέα επίπεδα κάνοντας την ενασχόληση με τον κλάδο να απαιτεί νέες επενδύσεις, περισσότερα κεφάλαια και μεγαλύτερη ανάγκη για καινοτομία. Πιστεύουμε πως η εξέλιξη στο χώρο θα βοηθήσει αυτό τον σημαντικό κλάδο και θα ανεβάσει την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν ενισχύοντας ταυτόχρονα και την εισφορά της ναυτιλίας στην ελληνική και παγκόσμια οικονομία.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ΧΆΡΗΣ ΣΥΡΟΎΝΗΣ

ACCOUNTANCY GREECE.32

Η εγχώρια γραφειοκρατία ανησυχεί τους επιχειρηματίες περισσότερο από την ευρωπαϊκή Στα €324 δισ. τον χρόνο υπολογίζεται το κόστος της έλλειψης έμπειρου ανθρώπινου δυναμικού για την Ευρώπη - Στα €2 δισ. για την Ελλάδα

ΈΡΕΥΝΑ ΤΗΣ PWC

ι ιδιωτικές επιχειρήσεις ανά την Ευρώπη αξιολογούν ως μεγαλύτερη απειλή για την ανάπτυξή τους τους κανονισμούς και τη γραφειοκρατία στις εγχώριες οικονομίες παρά τους κανονισμούς και τη γραφειοκρατία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) Σε έρευνα της PwC, στην οποία συμμετείχαν 2.450 εταιρείες από 31 ευρωπαϊκές χώρες, το 39% δήλωσε ότι η εγχώρια γραφειοκρατία τους δημιουργεί ανησυχία, ενώ περίπου 29% ανέφεραν ως πρόβλημα την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία. Συγκεκριμένα, για την Ελλάδα, το 70,7% των ερωτηθέντων νιώθουν ότι η εγχώρια γραφειοκρατία αποτελεί εμπόδιο για την ανάπτυξή τους, ενώ μόνο το 20% σημειώνει την γραφειοκρατία της Ε.Ε. Ο Mark Smith, επικεφαλής πελατών και αγορών Ευρώπης - Μέσης Ανατολής και Αφρικής στην PwC, σχολίασε: «Το πιο αξιοσημείωτο εύρημα της συγκεκριμένης έρευνας είναι πως, παρότι συχνά θεωρείται ότι η κανονιστική και γραφειοκρατική παρέμβαση των αρχών της Ε.Ε. περιορίζει την επιχειρηματική πρωτοβουλία και παγιδεύει τις εταιρείες, οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν συμμερίζο-

Εντούτοις, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις εμφανίζονται τώρα πιο αισιόδοξες απ’ ό,τι στο παρελθόν. Με βεβαιότητα πλέον οι εταιρείες θεωρούν ότι μπορούν να αναπτυχθούν στις εγχώριες αγορές εστιάζοντας στους πελάτες τους, υιοθετώντας ταυτόχρονα ψηφιακές τεχνολογίες. Οι εταιρείες μεσαίου μεγέθους (με ετήσια έσοδα μεταξύ €50 εκατ. ώς €100 εκατ.) ήταν οι πιο θετικές μεταξύ αυτών που συμμετείχαν στην έρευνα. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός θεωρείται προτεραιότητα μόνο από το 31% των ιδιωτικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη. Αυτό υποδηλώνει ότι πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν έχουν ακόμα εκτιμήσει πλήρως τη σημασία του ψηφιακού κόσμου για τις εταιρείες, υποτιμώντας τις προοπτικές που ανοίγονται, μη λαμβάνοντας υπόψη την απλοποίηση των διαδικασιών που προσφέρει. Ο Μάριος Ψάλτης, CEO PwC Ελλάδας, σχολίασε: «Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις αποτελούν τον πυρήνα τόσο της ευρωπαϊκής όσο και της ελληνικής οικονομίας. Όπως επιβεβαιώνεται από την έρευνα, η Ελλάδα έχει αρκετό δρόμο να διανύσει στην επίλυση της γραφειοκρατίας, δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία (70,7%) την αντιλαμβάνεται και τη βιώνει ως εμπόδιο ανάπτυξης. Παράλληλα, στο

επίκεντρο της στρατηγικής κάθε εταιρείας απαιτείται να τοποθετηθούν οι εργαζόμενοι ως μοχλός ανάπτυξης. Η απώλεια εσόδων ύψους €2 δισ. ετησίως για την ελληνική οικονομία είναι υψηλή, ενώ το συγκεκριμένο εύρημα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ανάληψη άμεσης δράσης. Τέλος, είναι σημαντικό για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις να αναγνωρίσουν ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν αποτελεί επιλογή αλλά μονόδρομο. Οποιαδήποτε καθυστέρηση στη μετάβαση, μπορεί να οδηγήσει σε υψηλές προκλήσεις για τον επιχειρηματικό κόσμο». Σημείωση Η PwC διεξήγαγε την έρευνα κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2018, με τη συμμετοχή 2.447 ιδιωτικών επιχειρήσεων και επενδυτών σε 31 ευρωπαϊκές χώρος (ΕΕ28 συν Ελβετία, Νορβηγία και Τουρκία). Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας υπολογίστηκαν οι οικονομικές απώλειες ως αποτέλεσμα της έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού. Τα ευρήματα αναλύθηκαν και αξιολογήθηκαν από ειδικούς της PwC σε κανονιστικά, ψηφιακά και στρατηγικά θέματα. Μπορείτε να βρείτε τα αποτελέσματα της μελέτης στον σύνδεσμο www.pwc.com/ private-business-survey.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

νται αυτή την άποψη. Στην πραγματικότητα, πιστεύουν το αντίθετο: ότι το κανονιστικό πλαίσιο και η γραφειοκρατία στις εγχώριες οικονομίες τους αποτελούν μεγαλύτερη απειλή για την ανάπτυξη των εταιρειών τους από εκείνη της Ε.Ε. Οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να το θεωρήσουν ως προειδοποιητικό καμπανάκι. Χρειάζεται να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των ιδιωτικών επιχειρήσεών, ξεκινώντας από τον περιορισμό της γραφειοκρατίας, καθώς και του κόστους της κανονιστικής συμμόρφωσης». Παράλληλα, η έρευνα της PwC φέρνει στο προσκήνιο ένα ευρύτερο και μόνιμο πρόβλημα της Ε.Ε., που αφορά την έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού. Το συγκεκριμένο αξιολογείται από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις ως μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, καθώς εμποδίζει την πρόσληψη των κατάλληλων εργαζομένων που θα συμβάλουν στην ανάπτυξη του οργανισμού. Η PwC εκτιμά ότι η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού οδηγεί στην απώλεια εσόδων της τάξης των €324 δισ. ετησίως. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο άθροισμα του ΑΕΠ της Πορτογαλίας, της Ουγγαρίας και της Κροατίας. Για την Ελλάδα, το αντίστοιχο κόστος εκτιμάται στα 2 δισ. ετησίως. Ο Mark Smith προσθέτει: «Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στην Ευρώπη αποτελεί διαρθρωτικό ζήτημα και η αγορά εργασίας στενεύει σε μια περίοδο ανάπτυξης των ιδιωτικών επιχειρήσεων, οι οποίες επιθυμούν να επενδύσουν περισσότερο και να προσελκύσουν πιο εξειδικευμένο προσωπικό. Η διαθεσιμότητα εξειδικευμένου προσωπικού εξαρτάται από παράγοντες όπως η ελεύθερη μετακίνηση του εργατικού δυναμικού και τα εκπαιδευτικά συστήματα που προσφέρουν στους απόφοιτους τα κατάλληλα προσόντα. Ο διάλογος μεταξύ των εκπαιδευτικών αρχών, των εργοδοτών και των υπαλλήλων αποτελεί το κλειδί για την ευθυγράμμιση των απαιτήσεων των ιδιωτικών και μη επιχειρήσεων με τις προσδοκίες της κοινωνίας και τα προσόντα των αποφοίτων. Η ανάγκη αυτή γίνεται ολοένα πιο επιτακτική, καθώς η ζήτηση για εξειδικευμένο προσωπικό μεγαλώνει και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις επενδύουν σε ψηφιακές τεχνολογίες υψηλής εξειδίκευσης για να γίνουν πιο ανταγωνιστικές».

ACCOUNTANCY GREECE.32

Κεφαλαιοποίηση επιχειρήσεων: Κλείνει η ψαλίδα Κίνας - ΗΠΑ PwC

συνολική κεφαλαιοποίηση των Global Top 100 εταιρειών αυξήθηκε κατά 15%, στα 20 τρισ. δολάρια το τελευταίο έτος. Η αντίστοιχη αύξηση στον MSCI World Index ήταν 11,5%. Οι ΗΠΑ διατηρούν την ηγετική θέση με 54 εταιρείες στο Global Top 100, οι οποίες αναλογούν στο 61% της συνολικής κεφαλαιοποίησης. - Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Κίνα, η οποία κατέγραψε αύξηση 57% έναντι των υπόλοιπων εταιρειών του Global Top 100, με συνολική κεφαλαιοποίηση 2,822 τρισ. δολάρια στις 31 Μαρτίου 2017. - Η κορυφαία δεκάδα περιλαμβάνει οκτώ αμερικανικές και δύο κινεζικές εταιρείες, ενώ το προηγούμενο έτος και οι δέκα εταιρείες ήταν αμερικανικές. - Η ευρωπαϊκή παρουσία στο Global Top 100 ενισχύθηκε κατά μία εταιρεία, στις 23 συνολικά, κατέχοντας σταθερά το 17% της συνολικής κεφαλαιοποίησης. - Η Apple, μετά τη διανομή 13 δισ. δολαρίων στους μετόχους, παραμένει η εταιρεία με τη μεγαλύτερη αποτίμηση παγκοσμίως για επτά συνεχή έτη, αν και η διαφορά της με την Alphabet, που καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση, έχει μειωθεί. - Ο κλάδος τεχνολογίας συγκεντρώνει την υψηλότερη κεφαλαιοποίηση παγκοσμίως και ακολουθούν ο χρηματοοικονομικός και

ο κλάδος καταναλωτικών αγαθών. Η κεφαλαιοποίηση των 100 μεγαλύτερων εταιρειών διεθνώς έχει αυξηθεί κατά 15%, που αντιστοιχεί σε 2,597 δισ. δολάρια συγκριτικά με τις 31 Μαρτίου 2017, όπως προκύπτει από την Global Top 100 κατάταξη της PwC που δημοσιεύθηκε πρόσφατα. Η ανοδική πορεία του 2017, που αντιστοιχούσε σε ποσοστό της τάξης του 12%, συνεχίζεται, με τη συνολική κεφαλαιοποίηση να αυξάνεται διαρκώς σε ετήσιο επίπεδο, μετά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση. Το 48% της αύξησης που σημειώθηκε πέρυσι προέρχεται από αμερικανικές εταιρείες και οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ενίσχυση των οικονομικών συνθηκών στη χώρα, καθώς και στην ηγετική θέση που κατέχει η χώρα στον τεχνολογικό κλάδο. Από την άλλη, η Ευρώπη ενίσχυσε την κεφαλαιοποίησή της για δεύτερη συνεχή χρονιά, με το μερίδιο αγοράς της να παραμένει αμετάβλητο. Για τέταρτη συνεχή χρονιά, περισσότερες από τις μισές εταιρείες του Global Top 100 είναι αμερικανικές (54 εταιρείες, από 55 το 2017). Η αμερικανική παρουσία αναλογεί, επίσης, στο 61% της συνολικής κεφαλαιοποίησης, από 63% που ήταν πέρυσι. Η Amazon καταγράφει τις υψηλότερες αποδόσεις σε όρους απόλυτης αύξησης της κεφαλαιοποίησης, ενισχύοντας τη θέ-

ση της κατά 278 δισ. δολάρια ή 66% από το 2017. Ακολουθούν δύο κινεζικές εταιρείες: Η Tencent, η οποία ενισχύθηκε κατά 224 δισ. δολάρια ή 82%, και η Alibaba, που ενισχύθηκε κατά 201 δισ. δολάρια ή 75%. Τις τρεις επόμενες καλύτερες επιδόσεις σε απόλυτους όρους κατέγραψαν τρεις αμερικανικές εταιρείες: οι Microsoft, Alphabet και Apple. Η Apple, παρότι καταλαμβάνει την έκτη θέση σε όρους απόλυτου ποσοστού αύξησης της αξίας, διατηρεί την κορυφαία θέση σε όρους κεφαλαιοποίησης για έβδομο συνεχές έτος. Ωστόσο, το προβάδισμά της έναντι της Alphabet, που καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση, έχει μειωθεί κατά 25%, στα 132 δισ. δολάρια, από 175 δισ. δολάρια σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Επιπλέον, η Apple διένειμε περισσότερα μετρητά στους μετόχους της από οποιαδήποτε άλλη εταιρεία, καταβάλλοντας επιπλέον 31 δισ. δολάρια από μερίσματα και επαναγορές μετοχών το ημερολογιακό έτος 2017 (αφού είχε ήδη διανείμει 29 δισ. δολάρια το ημερολογιακό έτος 2016). Η JP Morgan Chase κατατάσσεται δεύτερη σε όρους διανεμηθέντων κερδών, με 24 δισ. δολάρια, έναντι 18 δισ. δολαρίων το προηγούμενο έτος. Σε επίπεδο κλάδων, η τεχνολογία διατηρεί το προβάδισμα έναντι του χρηματοοικονομικού κλάδου σε όρους κεφαλαιοποίησης

ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΊΗΣΗ (ΣΕ ΔΙΣ. ΔΟΛΆΡΙΑ) ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΌΣ ΕΤΑΙΡΕΙΏΝ ΑΝΆ ΤΟΠΟΘΕΣΊΑ:

αυξήθηκε στις 12, από 10 την προηγούμενη χρονιά. Το Χονγκ Κονγκ εκπροσωπείται στη λίστα με δύο επιπλέον εταιρείες, από μία που περιλαμβανόταν το 2017. Σε όρους απόλυτης αύξησης της κεφαλαιοποίησης, η Tencent καταγράφει την υψηλότερη επίδοση μεταξύ των κινεζικών εταιρειών για δεύτερη συνεχή χρονιά, και τη δεύτερη υψηλότερη συνολικά μετά την Amazon, ενισχύοντας την αξία της κατά 82% στα 496 δισ. δολάρια. Η Alibaba καταγράφει τη δεύτερη καλύτερη επίδοση στην Κίνα και την τρίτη συνολικά, με την αξία της να αυξάνεται κατά 75%, στα 470 δισ. δολάρια. Χάρη στις ισχυρές αυτές επιδόσεις, οι δύο εταιρείες αναρριχήθηκαν στο Top 10 σε όρους κεφαλαιοποίησης, με την Tencent να καταλαμβάνει την πέμπτη θέση και την Alibaba την έβδομη. Ο Ross Hunter, επικεφαλής IPO Centre Leader, Partner, PwC δήλωσε σχετικά: «Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο των φετινών μεγεθών είναι τα υψηλά ποσοστά ανόδου της αξίας των κορυφαίων κινεζικών εταιρειών. Για πολλά χρόνια, οι αμερικανικές εταιρείες διατηρούσαν ισχυρό προβάδισμα από τον υπόλοιπο κόσμο χάρη στην παγκόσμια απήχηση, την οικονομική ισχύ και την ικανότητά τους να καινοτομούν. Πλέον, όμως, η Κίνα

έχει αποκτήσει πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά, κυρίως χάρη στην τεράστια κλίμακα της κινεζικής αγοράς, με αποτέλεσμα να κλείνει η ψαλίδα με τις ΗΠΑ. Η αναρρίχηση των Tencent και Alibaba στο Top 10 είναι μια σαφής ένδειξη ότι το έχουν κατορθώσει». Η έρευνα Στη μελέτη Global Top 100 αναλύονται οι 100 κορυφαίες εταιρείες διεθνώς σε όρους κεφαλαιοποίησης και πραγματοποιείται μια συγκριτική ανάλυση της λίστας σε ετήσιο επίπεδο. Οι συντάκτες της αναλύουν τις τάσεις για να αντιληφθούν την επίδραση των εξωτερικών πολιτικών και οικονομικών γεγονότων και προσδιορίζουν τις εταιρείες που χάνουν και κερδίζουν έδαφος, εξετάζουν τις δυναμικές σε επίπεδο κλάδων και διατυπώνουν τις απόψεις τους σχετικά με το πώς έχει αλλάξει το τοπίο διεθνώς. Η εν λόγω ανάλυση διενεργήθηκε στις 31 Μαρτίου 2018 και στις 31 Μαρτίου 2017 και απεικονίζει την κεφαλαιοποίηση των εταιρειών σε δολάρια ΗΠΑ, βάσει της τοποθεσίας τους. Όλες οι τιμές της αγοράς έχουν ληφθεί από το Bloomberg και δεν έχουν επαληθευτεί ανεξάρτητα από την PwC.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

για τρίτη συνεχή χρονιά, με τον κλάδο καταναλωτικών αγαθών να καταλαμβάνει την τρίτη θέση. Η κορυφαία τριάδα απαρτίζεται από εταιρείες τεχνολογίας –Apple, Alphabet, Microsoft– με την Tencent να καταλαμβάνει την πέμπτη θέση και το Facebook την όγδοη, υποχωρώντας κατά δύο θέσεις σε σύγκριση με πέρυσι. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες δέχθηκαν σφοδρό πλήγμα από τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση πριν από μία δεκαετία και έκτοτε η κεφαλαιοποίησή τους παρουσιάζει διακυμάνσεις. Παρόλα αυτά, τον προηγούμενο χρόνο η Ευρώπη διατήρησε τους πρόσφατους ρυθμούς ανάκαμψης, με τον αριθμό των ευρωπαϊκών εταιρειών στο Global Top 100 να αυξάνεται από 22 σε 23 και τη συνολική κεφαλαιοποίηση να ενισχύεται στα 331 δισ. δολάρια. Παρά τη βελτίωση αυτή, η Ευρώπη εξακολουθεί να βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2010, όταν στο Global Top 100 περιλαμβάνονταν 33 ευρωπαϊκές εταιρείες. Το μερίδιο αγοράς της βρίσκεται στο 17% το 2018 –αμετάβλητο σε σύγκριση με το 2017– καταγράφοντας πτώση 27% έναντι του 2009. Η κεφαλαιοποίηση των κινεζικών εταιρειών που περιλαμβάνονται στο Global Top 100 εκτινάχθηκε κατά 57% σε σύγκριση με το 2017, ενώ ο αριθμός των εταιρειών από την Κίνα

ACCOUNTANCY GREECE.32

Οι εταιρείες έχουν χάσει το ανθρώπινο στοιχείο στην εμπειρία του πελάτη

PwC

Έως και 16% επιπλέον είναι διατεθειμένοι

άσει πρόσφατης παγκόσμιας έρευνας της PwC «Experience is Everything», οι εταιρείες έχουν χάσει την επαφή τους με το ανθρώπινο στοιχείο κατά τη δημιουργία εμπειρίας πελάτη. Αυτό καταδεικνύουν τα δύο τρίτα των καταναλωτών που συμμετείχαν στην έρευνα, ενώ τα τρία τέταρτα δηλώνουν ότι θα ήθελαν περισσότερη ανθρώπινη αλληλεπίδραση. Στην έρευνα συμμετείχαν 15.000 καταναλωτές από 12 χώρες: ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Αργεντινή, Αυστραλία, Βραζιλία, Καναδάς, Κίνα, Κολομβία, Γερμανία, Ιαπωνία, Μεξικό και Σιγκαπούρη. Σύμφωνα με τα ευρήματα, στην εποχή των chatbot, των ψηφιακών πληρωμών, της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), του Ίντερνετ των Πραγμάτων (IoT) και των Big Data, οι εταιρείες χρειάζεται να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια προκειμένου να επιτύχουν τη σωστή ισορροπία μεταξύ ανθρώπινου και τεχνολογικού παράγοντα στη διαμόρφωση εμπειρίας πελάτη. Η τιμή και η ποιότητα παραμένουν σημαντικά κριτήρια για την απόφαση αγοράς. Ωστόσο, σε ποσοστό 73% παγκοσμίως οι ερωτηθέντες δηλώνουν ότι η δημιουργία θετικής εμπειρίας

αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την πιστότητά τους στη μάρκα (brand loyalty). Μάλιστα, οι καταναλωτές παγκοσμίως είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν έως και 16% επιπλέον της τιμής των προϊόντων και των υπηρεσιών για μια ποιοτική εμπειρία πελάτη. Ο David Clarke, PwC Principal & Experience Consulting Leader, στέλνει το δικό του μήνυμα στα τμήματα μάρκετινγκ: «Η έρευνα αποκάλυψε ότι 65% των καταναλωτών στις ΗΠΑ θεωρούν ότι η δυνατή καταναλωτική εμπειρία έχει μεγαλύτερη επιρροή από μια πολύ καλή διαφήμιση. H οικονομία της εμπειρίας (Experience Economy) μας έχει οδηγήσει σε ένα νέο τρόπο σκέψης, καθοδηγώντας τις εταιρείες να επικεντρωθούν περισσότερο στην παροχή πλούσιας εμπειρίας καταναλωτή παρά στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρουν». Το αρνητικό κόστος της κακής εμπειρίας πελάτη και η αξία της καλής Η έρευνα υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο η κακή εμπειρία απομακρύνει τον πελάτη. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν ως βασική αιτία για τη διακοπή συναλλαγών με μια εταιρεία τη μη φιλική εξυπηρέτησή σε ποσοστό 60%,

να πληρώσουν οι καταναλωτές για ποιοτικότερη εμπειρία

Οι εργαζόμενοι κατέχουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία εμπειρίας και στην κατανάλωση Σε ποσοστό 71%, οι καταναλωτές θεωρούν ότι οι εργαζόμενοι μιας εταιρείας επηρεάζουν σημαντικά την εμπειρία τους. Μόλις το 44% πιστεύει ότι γίνονται κατανοητές οι ανάγκες τους από τους εργαζομένους.

Ο Clarke συνεχίζει: «Οι εταιρείες δεν θα καταφέρουν να επιλύσουν τα προβλήματα που αφορούν τη δημιουργία εμπειρίας μόνο μέσω της τεχνολογίας, καθώς πρόκειται απλά για το μέσο που διευκολύνει τη σύνδεση μεταξύ του προϊόντος ή της υπηρεσίας και των καταναλωτών. Αντ’ αυτού, θα πρέπει να βρουν έναν τρόπο ώστε να δημιουργήσουν μια εμπειρία που παντρεύει τη ζήτηση των καταναλωτών για τεχνολογία με την ισχυρή τους επιθυμία για αυθεντική, προσωπική αλληλεπίδραση. Δεν χρειάζεται να κοιτάξουν μακριά ωστόσο: οι εργαζόμενοι κρατούν το κλειδί για τη δημιουργία και τη διατήρηση υψηλής ποιότητας αλληλεπίδρασης με τους καταναλωτές». Με λίγα λόγια, οι καταναλωτές είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για μια εμπειρία που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα και συνδυάζει τα καλύτερα στοιχεία των ανθρώπων, της τεχνολογίας και της εξυπηρέτησης με χαμόγελο. O Αιμίλιος Μελής, Director στο Συμβουλευτικό Τμήμα της PwC Ελλάδας και επικεφαλής της ομάδας Strategy & Operations, σημείωσε σχετικά: «Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι και η ελληνική αγορά προσαρμόζεται στις εξελίξεις της τεχνολογίας και στις αλλαγές στη συμπεριφορά των καταναλωτών, κάνοντας

σημαντικά βήματα προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Οι εταιρείες αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης της αγοράς, με βασικό στόχο την προσφορά μοναδικών εμπειριών στην εξυπηρέτηση του πελάτη και την υιοθέτηση ψηφιακών τρόπων επικοινωνίας. Είναι όμως απαραίτητη η ισορροπία μεταξύ ψηφιακού κόσμου και ανθρώπινου παράγοντα. Στόχος της κάθε επιχείρησης θα πρέπει να είναι ο συνδυασμός τεχνολογίας και καινοτομίας, με μια πελατοκεντρική προσέγγιση που ενισχύει την προσωπική σχέση και την αξιοπιστία στους καταναλωτές». Σημείωση Η PwC διεξήγαγε την έρευνα σε ένα εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα 4.000 ερωτηθέντων στις ΗΠΑ, από τη Gen Z ως τους baby boomers, μέσω διαδικτυακής έρευνας και συνεντεύξεων τον Δεκέμβριο του 2017. Τον Ιανουάριο του 2018 συμμετείχαν ακόμα 11.000 ερωτηθέντες από 11 επιπλέον χώρες (Αργεντινή, Αυστραλία, Βραζιλία, Καναδάς, Κίνα, Κολομβία, Γερμανία, Ιαπωνία, Μεξικό, Σιγκαπούρη, Ηνωμένο Βασίλειο). Μπορείτε να βρείτε τα αποτελέσματα της μελέτης στον σύνδεσμο pwc.com/futureof-cx.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ενώ η έλλειψη γνώσεων των εργαζομένων αποτελεί βασική αιτία για το 46%, με τους μισούς εξ αυτών να δηλώνουν ότι δεν εμπιστεύονται την εταιρεία. Αντίστοιχα, ένας στους τρεις (32%) καταναλωτές αναφέρει ότι μία μόνο κακή εμπειρία είναι αρκετή για να απομακρυνθεί από μια αγαπημένη μάρκα. Μεγαλύτερη αξία σε παγκόσμιο επίπεδο δίνεται στην ταχύτητα και την αποδοτικότητα (80%), τους εξυπηρετικούς και ενημερωμένους εργαζομένους (78%) και την ευκολία (77%). Στους παράγοντες αυτούς αποδίδεται τέτοια αξία, ώστε η πλειοψηφία (52%) των καταναλωτών δηλώνει ότι θα πλήρωνε περισσότερο για μεγαλύτερη ταχύτητα και αποδοτικότητα. Το 43% θα πλήρωνε περισσότερο για μεγαλύτερη ευκολία, και το 41% για πιο ενημερωμένους και εξυπηρετικούς υπαλλήλους.

ACCOUNTANCY GREECE.32

Στα πρόθυρα αλλαγών με εξαγορές και συγχωνεύσεις ο κλάδος Τροφίμων και Ποτών PwC

ανταγωνιστικότητας με τη μέθοδο Stars & Zombies της PwC), ενώ οι εταιρείες υψηλής ανταγωνιστικότητας (Stars) συνεισφέρουν στο 50% της συνολικής κερδοφορίας. Τρεις υποκλάδοι ξεχωρίζουν από πλευράς ανταγωνιστικότητας, με συνολικά έσοδα €2 δισ. (φρούτα - λαχανικά, κονσερβοποιία και αλκοολούχα ποτά), σε αντίθεση με τους κλάδους των αλιευμάτων και του κόκκινου κρέατος που είναι χαμηλής ανταγωνιστικότητας (συνολικά έσοδα €640 εκ.) Οι, κατά πλειοψηφία, «non-branded» εξαγωγές αποτελούν το 37% της παραγωγής του κλάδου, ενώ πέντε υποκλάδοι είναι εξαγωγικοί (έλαια, φρούτα - λαχανικά, αλιεύματα, ξηροί καρποί, κονσερβοποιία) και εξάγουν πάνω από το 50% της παραγωγής τους, με τους υπόλοιπους να είναι απολύτως εσωστρεφείς. Οι συνολικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 26% την περίοδο 2012-2015, υποκινούμενες από τους κλάδους των Ελαίων και των Γαλακτοκομικών/Παγωτών. Στο σύνολό του, ο κλάδος Τ&Π είναι ανταγωνιστικός, αλλά υπολείπεται σε εξωστρέφεια λόγω δομικών αδυναμιών, που συνοψίζονται στο μικρό εταιρικό μέγεθος και σε αστοχίες αγοράς που δυσκολεύουν τη χρηματοδότηση. Κάτω από την πίεση του κατακερματισμού και του μικρού εξαγωγικού δυναμικού του κλάδου, αναμένεται ότι θα υπάρξει κινητικότητα, με εξαγορές και συγχωνεύσεις και αναδιαρθρώσεις εταιρειών. Υπ’ αυτό το πρίσμα, ένα μικρό υποσύνολο, περίπου 20 εταιρειών, αναγνωρίζεται ως consolidators και περίπου 110 εταιρείες θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχους εξαγοράς, ενώ 15 εταιρείες θα ήταν

ελκυστικές μετά από αναδιάρθρωση. Ο Κώστας Μητρόπουλος, εντεταλμένος σύμβουλος της PwC Ελλάδας, σχολίασε: «Ο κλάδος Τροφίμων και Ποτών είναι ώριμος για να μεγαλώσει και το πρώτο στάδιο αυτής της διαδικασίας θα γίνει με εξαγορές και συγχωνεύσεις εταιρειών. Εάν δεν υπάρξει ενδοκλαδική και διακλαδική συγκέντρωση τότε, ακολουθώντας την τροχιά του παρελθόντος, παρά τη σταδιακή βελτίωση ανταγωνιστικότητας και την αύξηση των πωλήσεων, ο κλάδος θα μείνει δομικά ο ίδιος, με όλους τους σημερινούς περιορισμούς και με συρρικνωμένα κέρδη». Η PwC Ελλάδας εκτιμά ότι η στρατηγική ανάπτυξης του κλάδου μέσα από εξαγωγές θα πρέπει να στηρίζεται στην ενοποίηση της ζήτησης κάτω από κοινά εμπορικά σήματα - ομπρέλα, τα οποία θα οδηγήσουν σε συγκέντρωση παραγωγής, κοινές υπηρεσίες, μείωση του κόστους, καλύτερη διαχείριση και πολύ ισχυρότερο μάρκετινγκ, που θα ωθήσουν τον υπερδιπλασιαμό των εσόδων σε βάθος δεκαετίας. Ο Κυριάκος Ανδρέου, Partner και επικεφαλής του Advisory της PwC Ελλάδας, δήλωσε σχετικά: «Η μικρή κλίμακα εταιρειών και οι αστοχίες της αγοράς, όπως η απουσία ατομικού ή συλλογικού διεθνούς μάρκετινγκ και πωλήσεων, αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη του κλάδου στο μέλλον. Ένα πολύ καλό αλλά κρυφό μέρος της ελληνικής οικονομίας πρέπει να γίνει ορατό στις διεθνείς αγορές μέσα από μια νέα προσέγγιση ενοποίησης της ζήτησης και νέα μοντέλα συνεργασίας μεταξύ εταιρειών».

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

η σημαντικότητα της βιομηχανίας Τροφίμων και Ποτών στην Ελλάδα αναδεικνύει η μελέτη της PwC Ελλάδας «Βιομηχανία Τροφίμων και Ποτών: Στα πρόθυρα αλλαγών». Συγκεκριμένα, αποφέρει ετήσια έσοδα ύψους €15 δισ., αποτελώντας τον μεγαλύτερο κλάδο μεταποίησης και εκπροσωπώντας το 30% της μεταποίησης επί του συνόλου. Παράλληλα, διατηρεί 111 χιλ. θέσεις εργασίας που αντιστοιχούν στο 36% του συνολικού εργατικού δυναμικού του μεταποιητικού κλάδου. Ο κλάδος, σύμφωνα με τη μελέτη, παραμένει έντονα κατακερματισμένος, με το 1% των εταιρειών να παράγουν το 63% των συνολικών εσόδων. Σε επίπεδο μεγέθους, η μέση εταιρεία Τ&Π είναι μικρή, με €30 εκ. έσοδα, διαθέτει περίπου 140 εργαζόμενους και €17 εκ. απασχολούμενα κεφάλαια, σε αντίθεση με τη μέση αντίστοιχη ευρωπαϊκή, η οποία καταγράφει έσοδα που ξεπερνούν τα €60 εκ. και διαθέτει 200 εργαζόμενους. Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά τις συνεχόμενες φορολογικές επιβαρύνσεις του κλάδου κατά τα τελευταία χρόνια, την τετραετία 20122015 οι μεγάλες εταιρείες, με ετήσια έσοδα άνω των €10 δισ., διατήρησαν συμπαγή την παραγωγή τους, αύξησαν τα ετήσια έσοδά τους και την κερδοφορία τους κατά περίπου 2% και 3% αντίστοιχα και υλοποίησαν λελογισμένες επενδύσεις, διατηρώντας το συνολικό τους χρέος σχετικά σταθερό. Ο κλάδος εμφανίζει ανταγωνιστικότητα και βελτιωμένες επιδόσεις στο τέλος της κρίσης, με μόνο το 27% των εταιρειών να υπάγονται στην κατηγορία Zombies (βάσει της ανάλυσης

ACCOUNTANCY GREECE.32

ΔΠΕ 570 Συνέχιση της δραστηριότητας ΣΟΦΊΑ ΜΑΝΈ

Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, Ποιοτικός Έλεγχος ΣΟΕΛ

Παράθεση ευρημάτων ποιοτικών ελέγχων σχετικά με το ΔΠΕ 570 1. Στον φάκελο ελεγκτικής τεκμηρίωσης, εντοπίστηκε το ερωτηματολόγιο της ομάδας ανάθεσης σχετικά με τη συνέχιση δραστηριότητας (Going Concern). Από την επισκόπηση του φύλλου εργασίας διαπιστώθηκε ότι κάποιες απαντήσεις δεν ήταν ορθές, σύμφωνα και με τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις. Συγκεκριμένα, στις 31.12.20ΧΧ οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις ήταν μεγαλύτερες από το κυκλοφορούν ενεργητικό, υπήρχαν ληξιπρόθεσμες οφειλές του ομολογιακού δανείου και δεν είχε ληφθεί έγγραφη αναδιάρθρωση των όρων του ομολογιακού δανείου, γεγονότα τα οποία δεν αξιολογήθηκαν από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή και τα οποία δεν είχαν απαντηθεί ορθά στο ανωτέρω ερωτηματολόγιο (ΔΠΕ 570, παρ. Α2). 2. Η ομάδα ελέγχου είχε συμπληρώσει

φύλλο εργασίας στο οποίο αξιολογούσε αν υπήρχαν γεγονότα ή συνθήκες που ενδέχεται να εγείρουν σημαντικές αμφιβολίες για την ικανότητα της ελεγχόμενης οντότητας για συνέχιση της δραστηριότητας. Από τον διενεργηθέντα ποιοτικό έλεγχο προέκυψε ότι η ελεγχόμενη οντότητα παρουσίαζε αρνητικό κεφάλαιο κίνησης, συνεχόμενες ζημιές και σημαντικό βραχυπρόθεσμο δανεισμό, θέματα τα οποία δεν είχαν συμπεριληφθεί στο σχετικό φύλλο εργασίας και κατ’ επέκταση δεν είχαν αξιολογηθεί ως παράγοντες οι οποίοι ενδέχεται να εγείρουν αμφιβολίες για την ικανότητα της ελεγχόμενης οντότητας να συνεχίσει τη δραστηριότητά της (ΔΠΕ 570, παρ. Α2). 3. Από τον διενεργηθέντα ποιοτικό έλεγχο διαπιστώθηκε ότι δεν εντοπίστηκαν στον φάκελο ελεγκτικής τεκμηρίωσης εκτενείς ελεγκτικές διαδικασίες για τον έλεγχο της παραδοχής της συνέχισης της δραστηριότητας της ελεγχόμενης οντότητας (ΔΠΕ 570, παρ. 10). Υπήρχε μόνο μία αναφορά στην τελική συνάντηση του ορκωτού ελεγκτή λογιστή με τη διοίκηση της ελεγχόμενης οντότητας ότι ο δείκτης κυκλοφοριακής ρευστότητας γίνεται μικρότερος της μονάδας, αν ληφθεί υπόψη η επιφύλαξη που είχε εκφραστεί στην έκθεση ελέγχου για τις επισφαλείς απαιτήσεις. Η διοίκηση είχε ενημερώσει ότι, αν χρειαστεί, θα πραγματοποιηθούν αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου για την ενίσχυση της ρευστότητας. Ωστόσο, δεν εντοπίστηκε κατάλληλη

τεκμηρίωση περαιτέρω διαδικασιών αξιολόγησης της εκτίμησης της διοίκησης για την ικανότητα της ελεγχόμενης οντότητας για συνέχιση της δραστηριότητας (ΔΠΕ 570, παρ. 12) καθώς και των σχεδίων της για μελλοντικές ενέργειες (ΔΠΕ 570, παρ. 16β), ενώ δεν καταγράφηκε και στην επιστολή διαβεβαιώσεων η δέσμευση της διοίκησης για αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (ΔΠΕ 570, παρ. 16ε). 4. Στην έκθεση ελέγχου είχε συμπεριληφθεί ως θέμα έμφασης το γεγονός ότι υπήρχαν σημαντικές ενδείξεις για ενδεχόμενη αδυναμία συνέχισης της δραστηριότητας της ελεγχόμενης οντότητας. Επίσης, στο θέμα έμφασης υπήρχε αναλυτική περιγραφή των γεγονότων που δημιουργούσαν αμφιβολία και τα οποία ήταν: α) τα κεφάλαια της ελεγχόμενης οντότητας είχαν καταστεί μικρότερα του 1/10 του καταβλημένου μετοχικού κεφαλαίου και β) ο δείκτης γενικής ρευστότητας ήταν μικρότερος της μονάδας και υπήρχαν σημαντικές ληξιπρόθεσμες δανειακές υποχρεώσεις. Από την επισκόπηση των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων και του φακέλου ελεγκτικής τεκμηρίωσης διαπιστώθηκαν τα κάτωθι: α. Ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής είχε αναφέρει στην έκθεση ελέγχου ότι υπήρχαν γεγονότα και συνθήκες οι οποίες θα μπορούσαν να εγείρουν σημαντική αμφιβολία ως προς την ικανότητα της ελεγχόμενης οντότητας για συνέχιση της δραστηριότητας, ωστόσο δεν εντοπίστηκε τεκμηρίωση εάν είχαν εκτελεστεί οι πρόσθετες ελεγκτικές διαδικασίες που

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

το παρόν άρθρο παρουσιάζονται συγκεντρωμένα ευρήματα αναφορικά με το ΔΠΕ 570 Συνέχιση της δραστηριότητας, τα οποία προέκυψαν κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύκλου ποιοτικών ελέγχων που διενεργήθηκε από την ομάδα ποιοτικού ελέγχου του Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών. Σημειώνεται ότι στα συγκεκριμένα ευρήματα έχουν γίνει οι ανάλογες τροποποιήσεις, για λόγους μη δημοσιοποίησης ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων των φακέλων που ελέγχτηκαν.

ACCOUNTANCY GREECE.32

απαιτούνται από την παράγραφο 16 του ΔΠΕ 570 (π.χ. αξιολόγηση των σχεδίων της διοίκησης για τη συνέχιση της δραστηριότητάς της). β. Δεν είχαν γνωστοποιηθεί από τη διοίκηση με σαφήνεια τα κύρια γεγονότα τα οποία ήγειραν σημαντική αμφιβολία για τη συνέχιση της δραστηριότητας, όπως απαιτείται από την παράγραφο 18 του ΔΠΕ 570 και από την Λογιστική Οδηγία εφαρμογής του νόμου 4308/2014 (παράγραφος 29.4.2). Η μοναδική σχετική γνωστοποίηση που είχε συμπεριληφθεί στις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις ανέφερε ότι «...». Η επάρκεια των σχετικών γνωστοποιήσεων στις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις δεν είχε αξιολογηθεί από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή (ΔΠΕ 570, παρ. 18), ενώ δεν εντοπίστηκε παραπομπή σε σημείωση των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων στην παράγραφο έμφασης, όπως απαιτείται από την παράγραφο 19 β του ΔΠΕ 570. 5. Στον φάκελο ελέγχου εντοπίστηκε φύλλο εργασίας σχετικά με την παραδοχή της συνέχισης δραστηριότητας, στο οποίο αναφέρονταν γεγονότα ή συνθήκες που μπορεί να εγείρουν αμφιβολίες για τη δυνατότητα συνέχισης της δραστηριότητας. Η ελεγχόμενη οντότητα στην ελεγχόμενη χρήση ήταν κερδοφόρα, ενώ την προηγούμενη ήταν ζημιογόνα. Ωστόσο, το κεφάλαιο κίνησης κατέληγε αρνητικό. Επιπροσθέτως, αν ληφθεί υπόψη η παρατήρηση του ορκωτού ελεγκτή λογιστή σχετικά με την πρόβλεψη επισφάλειας, τότε τα ίδια κεφάλαια της ελεγχόμενης οντότητας θα είχαν καταστεί αρνητικά. Από την επισκόπηση του φακέλου ελέγχου διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα: Δεν τεκμηριώθηκε ότι ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής, κατά την εκτέλεση των διαδικασιών εκτίμησης κινδύνου, όπως απαιτείται από το ΔΠΕ 315, εξέτασε εάν υπάρχουν γεγονότα ή συνθήκες που ενδέχεται να εγείρουν αμφιβολίες για την ικανότητα της ελεγχόμενης οντότητας για συνέχιση της δραστηριότητάς της, καθώς και αν αξιολόγησε την εκτίμηση της διοίκησης (αν αυτή υπήρχε). Εάν μια τέτοια εκτίμηση δεν είχε διενεργηθεί, ο ορκωτός

ελεγκτής λογιστής έπρεπε να συζητήσει με τη διοίκηση τη βάση για τη σκοπούμενη χρήση της παραδοχής της συνέχισης δραστηριότητας και να θέσει διερευνητικά ερωτήματα στη διοίκηση για το εάν υπάρχουν γεγονότα ή συνθήκες τέτοια, που ατομικά ή συλλογικά, μπορούσαν να εγείρουν σημαντική αμφιβολία για την ικανότητα της ελεγχόμενης οντότητας για συνέχιση της δραστηριότητας (ΔΠΕ 570 παρ. 10, 12). 6. Στον φάκελο ελέγχου για την αξιολόγηση της παραδοχής για συνέχιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας επισυνάπτονταν φύλλα εργασίας, όπως ο πίνακας σύγκρισης των προϋπολογιστικών με τα πραγματικά λειτουργικά οικονομικά μεγέθη για το πρώτο τρίμηνο του 20Χ1, καθώς και ο πίνακας των εκτιμώμενων ταμειακών ροών της περιόδου 2013-2022. Δεν διαπιστώθηκαν από την ομάδα ποιοτικού ελέγχου ΣΟΕΛ ενδείξεις ή γεγονότα που να θέτουν υπό αμφισβήτηση το συμπέρασμα του ορκωτού ελεγκτή λογιστή ότι δεν υφίστατο κίνδυνος ουσιώδους αβεβαιότητας, οπότε και δεν απαιτήθηκε σχετική γνωστοποίηση της διοίκησης στο προσάρτημα των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων και αντίστοιχη έμφαση θέματος στην έκθεση ελέγχου. Εντούτοις, προέκυψαν επιμέρους ελλείψεις τεκμηρίωσης αναφορικά με τα εξής θέματα: α) H ανάλυση του λειτουργικού αποτελέσματος δεν περιλάμβανε τα προϋπολογιστικά μεγέθη για το υπόλοιπο εννεάμηνο του έτους 20Χ1, δεδομένου ότι η ευθύνη του ελεγκτή περιλαμβάνει την αξιολόγηση των εκτιμήσεων της διοίκησης για 12 τουλάχιστον μήνες από την ημερομηνία του τέλους της τελευταίας περιόδου που καλύπτεται από τις οικονομικές καταστάσεις, ήτοι την 31 Δεκεμβρίου 20Χ0. β) Δεν αξιολογήθηκε το εύλογο των παραδοχών των ταμειακών ροών (ΔΠΕ 570 παρ.13, 16(γ) και Α15). 7. Ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής εκτέλεσε ελεγκτικές διαδικασίες αναφορικά με τη συνέχιση της δραστηριότητας της ελεγχόμενης οντότητας και κατέληξε στην καταγραφή πα-

ραγράφου έμφασης θέματος στην έκθεση ελέγχου. Από την επισκόπηση των ελεγκτικών διαδικασιών που εκτελέστηκαν εντοπίστηκαν τα κατωτέρω: α. Η ομάδα ελέγχου είχε εντοπίσει και καταγράψει γεγονότα και συνθήκες που εγείρουν αμφιβολίες ως προς την ικανότητα της ελεγχόμενης οντότητας για συνέχιση της δραστηριότητάς της. Ωστόσο δεν εντοπίστηκε επαρκής αξιολόγηση των σχεδίων της διοίκησης για μελλοντικές ενέργειες σε σχέση με την εκτίμησή της για τη συνέχιση της δραστηριότητας, όπως προβλέπεται από την παράγραφο 16β του ΔΠΕ 570 σε περίπτωση εντοπισμού τέτοιων γεγονότων. β. Στην παράγραφο της έμφασης θέματος στην έκθεση ελέγχου ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής, αναφερόμενος στις συνθήκες που εγείρουν σημαντική αμφιβολία για την ικανότητα της ελεγχόμενης οντότητας για συνέχιση της δραστηριότητας, όπως ορίζει η παράγραφος 19α του ΔΠΕ 570, κάνει λόγο μόνο για το μειωμένο κυκλοφορούν ενεργητικό συγκριτικά με τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις και τη μείωση των ιδίων κεφαλαίων, αλλά δεν αναφέρεται στις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της ελεγχόμενης οντότητας, όπως οι μισθοί του προσωπικού, οι δόσεις των δανείων, οι επιταγές πληρωτέες κ.λπ., τα οποία επίσης συνιστούν γεγονότα ή συνθήκες που μπορεί να εγείρουν αμφιβολίες για την παραδοχή της συνέχισης δραστηριότητας. γ. Ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής, εφόσον θεωρούσε ότι υπήρχε επαρκής γνωστοποίηση στις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις, δεν έκανε παραπομπή σε αυτές στην έκθεση ελέγχου του, όπως προβλέπεται στην παράγραφο 19β του ΔΠΕ 570. Στο Προσάρτημα των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων αναφέρονται τα σχέδια της διοίκησης για τον χειρισμό των γεγονότων που εγείρουν αμφιβολία ως προς τη συνέχιση της δραστηριότητας («...»), τα οποία όμως δεν συμφωνούν με τα αυτά που αναφέρει ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής στην παράγραφο της έμφασης θέματος («...»). 8. Από τον διενεργηθέντα ποιοτικό έλεγχο

τα όσα ορίζει η παράγραφος Α21 του ΔΠΕ 570, διότι παραλείφθηκε να αναφερθεί στο θέμα έμφασης η ύπαρξη ουσιώδους αβεβαιότητας που μπορεί να εγείρει σημαντική αμφιβολία για την ικανότητα της ελεγχόμενης οντότητας να συνεχίσει τη δραστηριότητά της. Συνοπτική παράθεση των σημαντικότερων αλλαγών που επιφέρει το αναθεωρημένο ΔΠΕ 570 που ισχύει για ελέγχους οικονομικών καταστάσεων που ξεκινούν την 15η Δεκεμβρίου 2016 ή αργότερα 1. Σύμφωνα με την παράγραφο 17 του αναθεωρημένου ΔΠΕ 570, ο ελεγκτής πρέπει να αξιολογεί κατά πόσον έχουν αποκτηθεί επαρκή και κατάλληλα τεκμήρια, βάσει των οποίων πρέπει να εξαχθεί συμπέρασμα, σχετικά με την καταλληλόλητα χρήσης της λογιστικής βάσης συνέχισης της δραστηριότητας εκ μέρους της διοίκησης για την κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων. 2. Σύμφωνα με την παράγραφο 20, εάν έχουν εντοπιστεί γεγονότα ή συνθήκες που ενδέχεται να εγείρουν σημαντική αμφιβολία ως προς την ικανότητα της οντότητας να συνεχίσει τη δραστηριότητά της, αλλά με βάση τα ελεγκτικά τεκμήρια που αποκτήθηκαν ο ελεγκτής συμπεράνει ότι δεν υπάρχει ουσιώδης αβεβαιότητα, ο ελεγκτής πρέπει να αξιολογεί εάν στο πλαίσιο των απαιτήσεων του εφαρμοστέου πλαισίου αναφοράς, οι οικονομικές καταστάσεις παρέχουν επαρκείς γνωστοποιήσεις γι’ αυτά τα γεγονότα ή τις συνθήκες (παράγραφοι Α24, Α25). 3. Στην περίπτωση που γίνεται επαρκής γνωστοποίηση της ουσιώδους αβεβαιότητας στις οικονομικές καταστάσεις, η παράγραφος 22 απαιτεί ο ελεγκτής να εκφράζει γνώμη χωρίς επιφύλαξη και η έκθεσή του να περιλαμβάνει ξεχωριστό τμήμα υπό τον τίτλο «Ουσιώδης αβεβαιότητα που σχετίζεται με τη δυνατότητα συνέχισης τη δραστηριότητας». Επιπροσθέτως, ο ελεγκτής μπορεί να παρέχει πρόσθετες πληροφορίες για να συμπληρώσει τις απαιτούμενες αναφορές, όπως προκειμέ-

νου να εξηγήσει ότι: α) η ύπαρξη ουσιώδους αβεβαιότητας είναι θεμελιώδους σημασίας για την κατανόηση των οικονομικών καταστάσεων από τους χρήστες ή β) τον τρόπο με τον οποίο το θέμα εξετάστηκε από τον έλεγχο (παράγραφοι Α28-Α30). 4. Σε περιπτώσεις που αφορούν πολλαπλές αβεβαιότητες οι οποίες είναι σημαντικές για τις οικονομικές καταστάσεις ως σύνολο, ο ελεγκτής μπορεί να θεωρήσει σκόπιμο, σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, να δηλώσει άρνηση έκφρασης γνώμης και το αναθεωρημένο ΔΠΕ 705 παρέχει καθοδήγηση σχετικά με το θέμα αυτό (παράγραφος Α33). 5. Στην περίπτωση που εφαρμόζεται το ΔΠΕ 701 «Γνωστοποίηση βασικότερων θεμάτων ελέγχου στην έκθεση του ανεξάρτητου ελεγκτή», σύμφωνα με την παράγραφο 15 του ΔΠΕ 701, ένα θέμα που σχετίζεται με ουσιώδη αβεβαιότητα αναφορικά με τη δυνατότητα συνέχισης της δραστηριότητας της οντότητας είναι από τη φύση του σημαντικότερο θέμα ελέγχου. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση, το ανωτέρω θέμα δεν θα περιγράφεται στην παράγραφο «Σημαντικότερα Θέματα Ελέγχου», αλλά ο ελεγκτής: α) θα αναφερθεί σε αυτό το θέμα σύμφωνα με το εφαρμοστέο ΔΠΕ και β) θα περιλάβει μέσα στην παράγραφο «Σημαντικότερα Θέματα Ελέγχου» παραπομπή στο τμήμα «Ουσιώδης αβεβαιότητα που σχετίζεται με τη δυνατότητα συνέχισης της δραστηριότητας», όπου θα αναλύεται το συγκεκριμένο θέμα. 6. Εμπλουτισμένα υποδείγματα εκθέσεων ελεγκτή αναφορικά με τη συνέχιση της δραστηριότητας. Τα παραπάνω αναφερόμενα αφορούν τις σημαντικότερες αλλαγές που επιφέρει το αναθεωρημένο πρότυπο ΔΠΕ 570. Ωστόσο, συστήνεται στον ενδιαφερόμενο αναγνώστη να ανατρέξει στο κείμενο του εν λόγω ΔΠΕ, έτσι ώστε να αποκτήσει πλήρη εικόνα των απαιτήσεων και των αλλαγών του προτύπου.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

διαπιστώθηκε ότι ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής δεν είχε αποκτήσει επαρκή και κατάλληλα ελεγκτικά τεκμήρια για το ενδεδειγμένο της χρήσης της παραδοχής της συνέχισης δραστηριότητας από τη διοίκηση κατά την κατάρτιση και την παρουσίαση των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων (ΔΠΕ 570, παρ. 6). 9. Ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής, κατά την αξιολόγηση γεγονότων ή συνθηκών που μπορεί να εγείρουν αμφιβολίες για την παραδοχή της συνέχισης δραστηριότητας (ΔΠΕ 570, παρ. 10), διαπίστωσε ότι προέκυπτε αρνητικό κεφάλαιο κίνησης σε επίπεδο ατομικών (μητρικής) και ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων και ως εκ τούτου υφίστατο ουσιώδης αβεβαιότητα (material uncertainty). Η παράγραφος 16 του ΔΠΕ 570 ορίζει ότι σε αυτή την περίπτωση πρέπει να εκτελεστούν πρόσθετες ελεγκτικές διαδικασίες όπως: α) αξιολόγηση των σχεδίων της διοίκησης και β) αίτημα έγγραφης διαβεβαίωσης από τη διοίκηση αναφορικά με τα σχέδιά τους. Κατά την αναλυτική επισκόπηση του φακέλου ελέγχου διαπιστώθηκαν τα εξής: α) Ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής έκανε αναφορά στα σχετικά μελλοντικά μέτρα (π.χ. προσέλκυση νέας πελατείας, περικοπή λειτουργικών δαπανών) που σχεδίαζε να υλοποιήσει η διοίκηση, δίχως ωστόσο να τεκμηριώσει κατάλληλα ποια στοιχεία ή πληροφορίες επισκόπησε, όπως π.χ. τα μελλοντικά προϋπολογιστικά μεγέθη (budget) ή/και το επιχειρηματικό πλάνο (business plan), προκειμένου να αποφανθεί για το εύλογο των παραδοχών της διοίκησης και την εκτιμώμενη επιτυχή υλοποίηση των σχετικών μέτρων, β) η σχετική παράγραφος της επιστολής διαβεβαιώσεων της διοίκησης δεν τροποποιήθηκε ανάλογα στις περιστάσεις της ανάθεσης, γ) ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής, σύμφωνα με όσα ορίζουν οι παράγραφοι 18-19 του ΔΠΕ 570, περιέλαβε παράγραφο έμφασης θέματος στην έκθεση ελέγχου με σχετική γνωστοποίηση της διοίκησης στο προσάρτημα των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων. Ωστόσο, η διατύπωση του θέματος έμφασης «...» δεν καλύπτει επαρκώς

ACCOUNTANCY GREECE.32

Η πρώτη εφαρμογή blockchain για τη ναυτιλιακή ασφάλιση παγκοσμίως διατίθεται σε εμπορική χρήση EY

συναλλαγές τους με έναν ασφαλή τρόπο, σε ένα αδιάβλητο πλαίσιο ελέγχου. Στην ΕΥ είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που πρωτοπορούμε για άλλη μια φορά στον κλάδο της ναυτιλίας και βρισκόμαστε πάντα στο πλευρό των πελατών μας, παρέχοντας καινοτόμες και δημιουργικές λύσεις στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Το Insurwave αποτελεί απόδειξη του καινοτόμου πνεύματος της ΕΥ και μια δέσμευση για να ανεβάσουμε τον πήχη ακόμα ψηλότερα». Η πρώτη φάση εφαρμογής του Insurwave εστιάζει στη ναυτιλιακή ασφάλιση, ενώ οι ΕΥ, Guardtime και Microsoft σχεδιάζουν να το επεκτείνουν και σε άλλες κατηγορίες ασφαλίσεων, μεταξύ άλλων για τις θαλάσσιες μεταφορές εμπορευμάτων, τον κλάδο των logistics διεθνώς, τις αεροπορικές μεταφορές και την ενέργεια. Ο κ. Λάμπρος Γκόγκος, εταίρος και επικεφαλής του τμήματος Ασφαλιστικών Υπηρεσιών της ΕΥ Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, τονίζει: «Το Insurwave αποτελεί σημαντικό ορόσημο, όχι μόνο για τον ασφαλιστικό κλάδο αλλά και για την τεχνολογία blockchain, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να προσφέρει πραγματική αξία στις επιχειρήσεις. Πλέον, η τεχνολογία blockchain ανοίγει νέες δυνατότητες στον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις συνεργάζονται μεταξύ τους, αντικαθιστώντας πολύπλοκες διαδικασίες και βελτιώνοντας τις επιδόσεις των επιχειρήσεων. Είμαστε περήφανοι στην ΕΥ που καταφέραμε να προσφέρουμε μια τέτοια δυνατότητα στους πελάτες μας».

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ΕΥ, η Guardtime, η A.P. MøllerMaersk, η Microsoft, και οι κορυφαίες εταιρείες του ασφαλιστικού κλάδου, Willis Towers Watson, XL Catlin, MS Amlin και ACORD, ανακοίνωσαν πως στελέχη του ναυτιλιακού κλάδου ήδη χρησιμοποιούν το Insurwave, την blockchain πλατφόρμα που υποστηρίζει τη ναυτιλιακή ασφάλιση. Σε ένα περιβάλλον όλο και πιο περίπλοκο, με διαρκώς εξελισσόμενους κινδύνους, οι διεθνείς επιχειρήσεις μπορούν πλέον να αξιοποιήσουν την πλατφόρμα, αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τους κινδύνους σε όλο το εύρος των δραστηριοτήτων τους, καθώς και τον τρόπο συνεργασίας τους με μεσίτες και (αντ)ασφαλιστές. Το Insurwave, που σχεδιάστηκε από μια κοινοπραξία μεταξύ της EY και της Guardtime, αξιοποιεί τις τεχνολογίες blockchain, τις υποδομές του Microsoft Azure και τα πρότυπα δεδομένων της ACORD. Θα υποστηρίζει πάνω από μισό εκατομμύριο αυτοματοποιημένες συναλλαγές και θα βοηθά στη διαχείριση κινδύνου για περισσότερα από 1.000 εμπορικά σκάφη στον πρώτο χρόνο εφαρμογής του. Συνδέοντας όσους συμμετέχουν σε ένα ασφαλές, ιδιωτικό δίκτυο, με ένα ακριβές, αμετάβλητο πλαίσιο ελέγχου και υπηρεσίες για την εκτέλεση διαδικασιών, η πλατφόρμα δημιουργεί την πρώτη στο είδος της ψηφιακή ασφαλιστική αλυσίδα αξίας. Ο κ. Γιάννης Πιέρρος, επικεφαλής του Τομέα Μεταφορών της ΕΥ Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, δηλώνει: «Πρόκειται για μια πλατφόρμα η οποία θα είναι σε θέση να υποστηρίζει ναυτιλιακές επιχειρήσεις στις

ACCOUNTANCY GREECE.32

Η φορολογική μεταρρύθμιση, η ψηφιοποίηση της φορολογίας και το BEPS οι προκλήσεις για το 2018 Η EY

φορολογική μεταρρύθμιση στις ΗΠΑ, αλλά και οι μεταρρυθμίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και ο μεγάλος αριθμός αλλαγών φορολογικής πολιτικής που υιοθετούνται διεθνώς το 2018, οδηγούν τις χώρες να βελτιώσουν τη φορολογική τους ανταγωνιστικότητα με νέους και καινοτόμους τρόπους. Αυτό προκύπτει από την πρόσφατη έρευνα της ΕΥ, «The outlook for global tax policy in 2018», που περιλαμβάνει εκτιμήσεις και προβλέψεις από στελέχη της ΕΥ, με εξειδίκευση σε φορολογικά θέματα, από 41 χώρες σε όλο τον κόσμο. Πολλές χώρες εξακολουθούν να επιδιώκουν την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας και την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, διατηρώντας ή μειώνοντας τους φορολογικούς συντελεστές των επιχειρήσεων. Η μείωση των συντελεστών στις ΗΠΑ πάνω από 30%, η οποία οδήγησε σε έναν μέσο, συνδυαστικό ομοσπονδιακό/πολιτειακό συντελεστή της τάξης του 26%, αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση που κατέγραψε η έκθεση μεταξύ των χωρών που αναλύθηκαν. Ως αποτέλεσμα, ο συντελεστής

στις ΗΠΑ είναι σήμερα χαμηλότερος από τον τρέχοντα μέσο όρο του ΟΟΣΑ και των χωρών G7. Σημαντικές μειώσεις φορολογικών συντελεστών πραγματοποίησαν, επίσης, η Αργεντινή (από 35% σε 30%), η Κολομβία (από 40% σε 37%) και το Λουξεμβούργο (από 27% σε 26%). Σύμφωνα με την έκθεση, ενδέχεται να φτάνουμε σε ένα σημείο καμπής ως προς την τάση αυτή, καθώς σε 11 χώρες (27% του δείγματος) προβλέπεται για το 2018 χαμηλότερος συνολικός φόρος εισοδήματος για τις επιχειρήσεις, έναντι 20% το 2017, ενώ μόλις σε επτά χώρες (17%) προβλέπεται υψηλότερη συνολική φορολογική επιβάρυνση για το 2018, έναντι 22% το 2017. Η φετινή έκθεση της ΕΥ διαπιστώνει, επίσης, ότι η προσπάθεια των κυβερνήσεων να παραμείνουν ανταγωνιστικές περιλαμβάνει και άλλα επιχειρηματικά κίνητρα, όπως αυτά που αφορούν την έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α), καθώς 14 από τις 41 χώρες (34%) προβλέπουν μεγαλύτερη ενίσχυση για τις επιχειρήσεις σε αυτόν τον τομέα το 2018. Έξι περιοχές (Γερμανία, Δανία, Ιταλία, Κίνα, Σιγκαπούρη και Χονγκ

Σταθεροί οι φορολογικοί συντελεστές στην Ελλάδα το 2018 Για την Ελλάδα, η έκθεση αναφέρει ότι, μετά τις αλλαγές των τελευταίων ετών, δεν προβλέπεται μεταβολή των βασικών φορολογικών συντελεστών (εταιρική φορολογία, φορολογία εισοδήματος και ΦΠΑ) το 2018. Ωστόσο, η έκθεση διαπιστώνει ότι ενδέχεται να υπάρξει αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης σε τομείς όπως η φορολόγηση των κεφαλαιουχικών κερδών, η παρακράτηση φόρων και η φορολόγηση των ψηφιακών δραστηριοτήτων. Η έκθεση προβλέπει, επίσης, την εντατικοποίηση των φορολογικών ελέγχων στο πλαίσιο της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής, ενώ αναφέρεται και στην απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που περιορίζει τη δυνατότητα της πολιτείας για έλεγχο σε φορολογικά έτη πέραν της πενταετίας. Τέλος, ειδική αναφορά γίνεται και στις προσπάθειες φορολόγησης των δραστηριοτήτων της

οικονομίας διαμοιρασμού, ιδιαίτερα στον τουριστικό τομέα. Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, ο κ. Στέφανος Μήτσιος, επικεφαλής του Φορολογικού Τμήματος της ΕΥ Ελλάδος, αναφέρει: «Σε μια περίοδο κατά την οποία εντείνεται ο διεθνής φορολογικός ανταγωνισμός, καθώς μια σειρά από χώρες μειώνουν τους συντελεστές τους, με στόχο να γίνουν ελκυστικότερες από φορολογική σκοπιά, η χώρα μας διατηρεί ιδιαίτερα υψηλούς φορολογικούς συντελεστές, χωρίς, ωστόσο, να εισπράττει τα αντίστοιχα έσοδα. Είναι ανάγκη να επανεξετάσουμε την πολιτική αυτή, η οποία περιορίζει την ανάπτυξη, αποθαρρύνει τις επενδύσεις και οδηγεί, τελικά, στη γιγάντωση της παραοικονομίας». Η ευρεία φορολογική μεταρρύθμιση στις ΗΠΑ ενδέχεται να δώσει ώθηση στις μεταρρυθμίσεις παγκοσμίως Σύμφωνα με την έκθεση, η φορολογική μεταρρύθμιση στις ΗΠΑ, σε συνδυασμό με άλλες παράλληλες εξελίξεις, όπως η εφαρμογή των συστάσεων του ΟΟΣΑ σχετικά με τη Διάβρωση της Φορολογικής Βάσης και

τη Μεταφορά των Κερδών (BEPS), οι νέες οδηγίες της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της φοροαποφυγής και τα μέτρα διαφάνειας και δημοσιοποίησης των φορολογικών οφειλών, θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη φορολόγηση των πολυεθνικών επιχειρήσεων το 2018, ανεξάρτητα από το εάν δραστηριοποιούνται ή όχι στις ΗΠΑ. Η έκθεση αναδεικνύει, επίσης, το εύρος των αλλαγών αναφορικά με την ψηφιακή φορολογία, ενώ περιλαμβάνει τις αλλαγές στην άμεση φορολογία (Ελλάδα, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο), τις αλλαγές στους έμμεσους φόρους (Αργεντινή, Σιγκαπούρη και Τουρκία), τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας της μόνιμης εγκατάστασης (στην Ιταλία και την Ινδία), καθώς και μέτρα κατά της φοροαποφυγής, που εστιάζουν σε εταιρείες που ενδέχεται να είναι έντασης δεδομένων (Νέα Ζηλανδία). Είναι χαρακτηριστικό ότι 15 από τις 41 περιοχές (37%) ήδη προβλέπουν υψηλότερες φορολογικές επιβαρύνσεις για το 2018, ως αποτέλεσμα των αλλαγών που επικεντρώνονται στην ψηφιοποίηση της φορολογίας.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

Κονγκ) ενισχύουν τα επιχειρηματικά κίνητρα, μεταξύ των οποίων και για την Ε&Α, το 2018.

ACCOUNTANCY GREECE.32

Σε ιστορικά υψηλά επίπεδα οι επενδύσεις στην Ευρώπη το 2017 EY

Ευρώπη προσέλκυσε επίπεδα ρεκόρ άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) το 2017, με 6.653 έργα, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΕΥ «European Attractiveness Survey». Ωστόσο, εξαιτίας της ενίσχυσης των γεωπολιτικών ανησυχιών, η αύξηση των επενδύσεων στην Ευρώπη επιβραδύνθηκε για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια (σε 10%), έχοντας επιτύχει κατά μέσο όρο αύξηση κατά 15% την τελευταία τριετία. Παράλληλα, η διάθεση των επενδυτών εμφανίζεται περισσότερο αισιόδοξη, με το 50% των 500 επενδυτών που συμμετείχαν στην έρευνα (έναντι 35% το 2017) να εκτιμά ότι η ελκυστικότητα της Ευρώπης θα βελτιωθεί κατά το 2018.

μένη στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και θα δημιουργήσει ένα πραγματικά φιλικό επενδυτικό περιβάλλον».

Σημαντική αύξηση των ΑΞΕ στην Ελλάδα Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, ο αριθμός των ΑΞΕ στην Ελλάδα αυξήθηκε το 2017 από 13 σε 24, δημιουργώντας 1.194 νέες θέσεις

Το 2017 άλλαξε τον επενδυτικό χάρτη της Ευρώπης Παρά τις ανησυχίες σχετικά με την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Brexit) και την ευρύτερη πολιτική αβεβαιότητα, οι επενδύσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκαν κατά 6%, οριακά κάτω από το 7% που καταγράφηκε το 2016. Παράλληλα, το Ηνωμένο Βασίλειο διατήρησε τη θέση του ως κορυφαίος προορισμός για τις ΑΞΕ το 2017, με βάση τον αριθμό των έργων (1.205). Δεδομένου ότι εξακολουθεί να προσελκύει την πλειοονότητα των εισερχόμενων επενδύσεων στην Ευρώπη –ιδιαίτερα στον χρηματοοικονομικό και τον ψηφιακό τομέα– η έρευνα αναδεικνύει τον κρίσιμο ρόλο της χώρας ως προς την ευρύτερη ελκυστικότητα της Ευ-

εργασίας. Ο μεγαλύτερος αριθμός των ΑΞΕ (8) προήλθε από τις ΗΠΑ, ενώ τρεις έγιναν από το Ηνωμένο Βασίλειο και από δύο από Ολλανδία, Γερμανία, Σουηδία και Δανία. Οι κλάδοι που προσέλκυσαν τις περισσότερες ΑΞΕ είναι η αγροτική παραγωγή και τα τρόφιμα (7), οι επαγγελματικές υπηρεσίες (4), οι μεταφορές και τα logistics (3) και η ψηφιακή τεχνολογία (3). Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, ο κ. Παναγιώτης Παπάζογλου, διευθύνων σύμβουλος της ΕΥ Ελλάδος, δήλωσε: «Η αύξηση των ΑΞΕ που καταγράφει η έρευνα της ΕΥ για το 2017 αποτελεί μια θετική εξέλιξη. Με την ολοκλήρωση των προγραμμάτων στήριξης και την έξοδο από την εποχή της αβεβαιότητας, η χώρα μας έχει τη δυνατότητα να τοποθετηθεί σε μία καλή θέση μεταξύ των ελκυστικότερων επενδυτικών προορισμών στην Ευρώπη, υπό την προϋπόθεση ότι θα παραμείνει προσηλω-

ρώπης. Η Γερμανία εξακολουθεί να προσελκύει ένα ευρύ φάσμα επενδύσεων, αλλά λόγω της αυστηροποίησης των ρυθμίσεων της αγοράς εργασίας και του αυξανόμενου κόστους, ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεων μειώθηκε στο 6%, έναντι 12% το 2016. Η Γαλλία κατέγραψε θεαματική αύξηση, 31% σε ετήσια βάση, με 1.019 έργα ΑΞΕ το 2017, καλύπτοντας το κενό ως προς τη Γερμανία, αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς οι επενδυτές ανταποκρίθηκαν στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της γαλλικής κυβέρνησης. Η Ισπανία, μετά από πολύ θετικές επιδόσεις το 2016, υποβαθμίζεται κατά μία θέση, στην 6η, καταγράφοντας μείωση των ΑΞΕ κατά 23% σε ετήσια βάση. Η Ολλανδία (-17%), η Ρουμανία (-5%) και η Ιρλανδία (-4%) περιλαμβάνονται, επίσης, στις χώρες που κατέγραψαν μείωση μεταξύ των 15 κορυφαίων χωρών ως προς τον αριθμό των ΑΞΕ.

παρουσία στην Ευρώπη είναι επίσης αισιόδοξες, καθώς το 12% αναζητά ευκαιρίες για να δημιουργήσει νέες δραστηριότητες στην Ευρώπη το 2018, αριθμός υπερδιπλάσιος του 5% που είχε καταγράψει η περσινή έρευνα. Παρά τη συνολικά θετική εικόνα, η έρευνα διαπιστώνει ότι οι επενδυτές ανησυχούν ιδιαίτερα για την παγκόσμια και την περιφερειακή γεωπολιτική αστάθεια, την οποία κατατάσσουν ως τον μεγαλύτερο κίνδυνο (39%) που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ελκυστικότητα της Ευρώπης κατά την επόμενη τριετία. Ακολουθούν η οικονομική και πολιτική αστάθεια στην Ε.Ε. (36%), εξαιρουμένου του Brexit, ενώ η άνοδος των λαϊκιστικών απόψεων και του προστατευτισμού στην πολιτική και την κοινή γνώμη κατατάσσεται ως ο τρίτος μεγαλύτερος κίνδυνος (34%). Οι πέντε σημαντικότερες απειλές συμπληρώνονται από το Brexit (30%) και τον ανταγωνισμό από τις αναδυόμενες αγορές (26%). Οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ παραμένουν οι μεγαλύτεροι επενδυτές στην Ευρώπη Οι αμερικανικές επιχειρήσεις, πραγματοποιώντας 1.381 ΑΞΕ, παρέμειναν οι μεγαλύτεροι επενδυτές της Ευρώπης το 2017, αντιπροσωπεύοντας το 21% του συνόλου των ΑΞΕ στην ήπειρο. Ο αριθμός των ΑΞΕ από τις ΗΠΑ το 2017 αυξήθηκε κατά 8% τον περασμένο χρόνο, ποσοστό ελαφρώς μειωμένο έναντι του 10% το 2016. Αυτή η οριακή μείωση ενδεχομένως αποτελεί προμήνυμα της αντιστροφής των ροών ΑΞΕ των ΗΠΑ προς την εγχώρια αγορά, ως αποτέλεσμα των φορολογικών μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, η πλειοψηφία των επενδύσεων ΑΞΕ στην Ευρώπη προέρχεται από ενδοευρωπαϊκές ροές, με τις ευρωπαϊκές χώρες να αντιπροσωπεύουν το 56% των εισερχόμενων ΑΞΕ το 2017. Ξεχωρίζουν οι γερμανικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα

στον κλάδο της μεταποίησης, όπου ο αριθμός των ΑΞΕ αυξήθηκε κατά 17% σε ετήσια βάση. Παράλληλα, οι διασυνοριακές επενδύσεις από εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου αυξήθηκαν κατά 35% πέρυσι, ιδιαίτερα στη Γερμανία (110 έργα, αύξηση 83%) και στη Γαλλία (79 έργα, αύξηση 46%). Οι διασυνοριακές επενδύσεις στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες από τις εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου αυξήθηκαν κατά 93%, σε 54 έργα, καθώς οι επιχειρήσεις υλοποίησαν σχέδια έκτακτης ανάγκης του Brexit, για να διατηρήσουν το «διαβατήριο» της Ε.Ε.

βρίσκεται στην κορυφή της κατάταξης μεταξύ των 10 σημαντικότερων τομέων ως προς τις ΑΞΕ στην Ευρώπη, αντιπροσωπεύοντας μερίδιο 18% του συνόλου της αγοράς. Η επίδοση αυτή αντιπροσωπεύει αύξηση 33% σε ετήσια βάση, καθώς και τον δεύτερο υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης μετά τον φαρμακευτικό κλάδο, ο οποίος σημείωσε ετήσια αύξηση 78%. Ο ψηφιακός κλάδος κατατάσσεται, επίσης, στη δεύτερη θέση ως προς τη δημιουργία θέσεων εργασίας μέσω ΑΞΕ, με πάνω από 37.000 νέες θέσεις εργασίας.

Το Παρίσι ξεπερνά το Λονδίνο ως η ελκυστικότερη πόλη για ΑΞΕ, σύμφωνα με τους επενδυτές

Μεθοδολογία Οι εκτιμήσεις για τις ΑΞΕ στην Ευρώπη βασίζονται στην ανάλυση της βάσης δεδομένων IBM Global Location Trends, η οποία αποτελεί προϊόν συνερ-

Η συγκέντρωση κεφαλαίων στην Ευρώπη επικεντρώνεται όλο και περισσότερο στις μεγαλύτερες πόλεις και περιφέρειες. Το Λονδίνο διατηρεί τη μακρόχρονη ηγετική του θέση ως κορυφαία πόλη για ΑΞΕ και αναδεικνύεται, για άλλη μία φορά, ως το κορυφαίο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό κέντρο, ακολουθούμενο από το Παρίσι και το Δουβλίνο. Ωστόσο, με βάση τη διάθεση των επενδυτών, το Παρίσι κατατάσσεται για πρώτη φορά στην πρώτη θέση, ξεπερνώντας το Λονδίνο (37% έναντι 34%), ως ο ελκυστικότερος προορισμός για ΑΞΕ στην Ευρώπη. Τέσσερις γερμανικές πόλεις (Αμβούργο, Βερολίνο, Μόναχο και Φραγκφούρτη) περιλαμβάνονται μεταξύ των 15 πιο ελκυστικών πόλεων της έρευνας, χάρη στην ομοσπονδιακή διάρθρωση της χώρας και την υψηλή ελκυστικότητά της ως προς τις ΑΞΕ. Σε επίπεδο ευρύτερων γεωγραφικών περιοχών, ενώ η Δυτική Ευρώπη παραμένει ο προτιμώμενος προορισμός των επενδυτών για ΑΞΕ σε ποσοστό 53%, η Κίνα κατέγραψε αύξηση κατά

γασίας μεταξύ της EY και της IBM-Plant Location International. Αυτή η βάση δεδομένων καταγράφει τις ΑΞΕ που δημιουργούν νέες εγκαταστάσεις και νέες θέσεις εργασίας. Δεν περιλαμβάνει τις επενδύσεις χαρτοφυλακίου και τις συγχωνεύσεις και εξαγορές (Σ&Ε), παρουσιάζοντας έτσι την εικόνα των επενδύσεων στις μεταποιητικές βιομηχανίες και στον κλάδο των υπηρεσιών από αλλοδαπές εταιρείες σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα στοιχεία περιλαμβάνουν επενδύσεις σε εταιρείες, εάν ο ξένος επενδυτής αποκτήσει πάνω από το 10% των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας. Περιλαμβάνουν, επίσης, ίδια κεφάλαια, επανεπενδυόμενα κέρδη και ενδοεταιρικά δάνεια. Οι ακόλουθες κατηγορίες επενδύσεων δεν περιλαμβάνονται στη βάση δεδομένων Global Trends Location: - Συγχωνεύσεις και εξαγορές, και κοινοπραξίες (εκτός εάν οδηγούν σε επεκτάσεις με νέες εγκαταστάσεις ή νέες θέσεις εργασίας). - Επενδύσεις χαρτοφυλακίου (συντάξεις, ασφαλιστικά και χρηματοοικονομικά κεφάλαια). - Συμφωνίες για άδειες χρήσης.

τέσσερις μονάδες, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση. Η Βόρεια Αμερική υποχώρησε στην τέταρτη θέση, αφήνοντας στην τρίτη θέση την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

- Συνεργασίες για κοινές επιχειρηματικές δραστηριότητες, χωρίς τη δημιουργία νέας επιχειρηματικής οντότητας. - Ανάπτυξη ακινήτων και υποδομών, που δημιουργούν μόνο προσωρινές θέσεις εργασίας. - Επενδύσεις αντικατάστασης παραγωγικού εξοπλισμού (π.χ. αντικατάσταση παλαιών μηχανημάτων χωρίς δημιουργία νέας απασχόλησης). - Κέντρα λιανικής πώλησης, εστιατόρια και παρόμοιες τοπικές επιχειρήσεις εξυπηρέτησης πελατών (εκτός εάν οδηγούν στη δημιουργία 100 ή περισσότερων θέσεων εργασίας). - Κυβερνητικές οργανώσεις που εκπροσωπούν μεμονωμένες χώρες (πρεσβείες, προξενεία και άλλα κρατικά όργανα που εκπροσωπούν μία μόνο χώρα), με τις ακόλουθες εξαιρέσεις: εμπορικούς, τουριστικούς και διαφημιστικούς οργανισμούς. Περιλαμβάνονται νέα γραφεία διεθνών κυβερνητικών οργανισμών (συντονιζόμενα από ΟΗΕ, Ε.Ε., Παγκόσμια Τράπεζα κ.λπ.)

Η ψηφιακή οικονομία αναδεικνύεται βασική κινητήριος δύναμη για τη μελλοντική ανάπτυξη Πάνω από το ένα τρίτο (34%) των επενδυτών πιστεύει ότι η ψηφιακή οικονομία αποτελεί τον κορυφαίο καταλύτη της ανάπτυξης στην Ευρώπη για τα επόμενα χρόνια. Οι επενδυτές αναφέρουν την «ενίσχυση των επενδύσεων σε ψηφιακές τεχνολογίες και υποδομές», καθώς και την «ενίσχυση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού για την ψηφιακή εποχή» ως τις κορυφαίες προτεραιότητες της Ευρώπης στην ψηφιακή εποχή (45% και 42%, αντίστοιχα). Με 1.172 ΑΞΕ το 2017, ο ψηφιακός κλάδος

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

Οι επενδυτές είναι έτοιμοι να ποντάρουν στην Ευρώπη Μετά από τρία χρόνια υποχώρησης, η διάθεση των επενδυτών απέναντι στην Ευρώπη ανακάμπτει, με το 50% των ερωτηθέντων να εκτιμά ότι η ελκυστικότητα της Ευρώπης θα βελτιωθεί (έναντι 35% πέρυσι). Παράλληλα, έχει ενισχυθεί και η εμπιστοσύνη των επενδυτών ως προς το μέλλον της Ε.Ε., καθώς το 77% των ερωτηθέντων απαντά θετικά, έναντι 65% πέρυσι. Η αυξανόμενη αισιοδοξία για την Ευρώπη αντικατοπτρίζεται, επίσης, στα επενδυτικά σχέδια των επιχειρήσεων. Μεταξύ των εταιρειών με παρουσία στην Ευρώπη, το 41% σκοπεύει να επεκταθεί. Οι διεθνείς εταιρείες που δεν έχουν

ACCOUNTANCY GREECE.32

Υψηλά ρίσκα στην αγορά προσφορών κρυπτονομισμάτων EY

Αποτιμήσεις με βάση προσδοκίες ή και τον φόβο «να βρεθείς εκτός» Σε αντίθεση με τις δημόσιες εγγραφές (Initial Public Offerings, IPOs) στο χρηματιστήριο, οι προσφορές κρυπτονομισμάτων τοποθετούνται στην αγορά πριν καν δημιουργηθεί μια επιχείρηση γύρω από την προτεινόμενη λύση. Ενώ κάποιες πολύ ελπιδοφόρες επιχειρήσεις κατάφεραν να προχωρήσουν σε δημόσιες εγγραφές πριν καταγράψουν κέρδη, στη συντριπτική τους πλειονότητα διαθέτουν έσοδα και πελάτες, με βάση τα οποία είναι δυνατό να δημιουργήσουν μοντέλα αποτίμησης. Η τυπική προσφορά κρυπτονομισμάτων δεν έχει πελάτες, δεν έχει έσοδα και, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν έχει κανένα λειτουργικό προϊόν. Συχνά, η μοναδική βάση για μια προσφορά κρυπτονομίσματος είναι μια λευκή βίβλος που περιγράφει τη σχεδιασμένη τεχνολογία και ένα μικρό κομμάτι λογισμικού που διέπει τον τρόπο έκδοσης και διαχείρισης των ειδικών νομισμάτων (tokens). Παρόμοιες αποτιμήσεις, που βασίζονται αποκλειστικά σε

μια λευκή βίβλο, θα είναι πάντοτε επικίνδυνες και εξαιρετικά κερδοσκοπικές. Συμφόρηση δικτύων Η έρευνα ανέλυσε, επίσης, πάνω από 110 ICOs, τα οποία έχουν συγκεντρώσει μέχρι στιγμής το 87% των κεφαλαίων. Πάνω από το 70% ήταν στην πλατφόρμα Ethereum, ένα δημόσιο blockchain. Πρόκειται όχι μόνο για την κύρια πλατφόρμα για ICOs αλλά φιλοξενεί, επίσης, μια πληθώρα άλλων διαμοιραζόμενων εφαρμογών, συμπεριλαμβανομένου του δημοφιλούς εικονικού παιχνιδιού σε βάση blockchain, CryptoKitties. Το αποτέλεσμα είναι η συμφόρηση του δικτύου, καθώς συναλλασσόμενοι και επιχειρήσεις ανταγωνίζονται για περιορισμένες χρονοθυρίδες συναλλαγών. Σύμφωνα με την έρευνα της ΕΥ, μακροπρόθεσμα, ο οδικός χάρτης της Ethereum προβλέπει την ανάπτυξη της δυνατότητας για περισσότερες συναλλαγές. Βραχυπρόθεσμα, όμως, η συμφόρηση του δικτύου θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσθετο κίνδυνο για τους επενδυτές. Ασφάλεια και ρυθμιστικό περιβάλλον Η έρευνα διαπιστώνει ότι οι επενδυτές αντιμετωπίζουν δύο ακόμη σημαντικούς κινδύνους. Ο πρώτος είναι κανονιστικός: διαφορετικές χώρες έχουν διαφορετικά επίπεδα αυστηρότητας κανονιστικών ρυθμίσεων για τα ICOs, αφήνοντας κενά και τρωτά σημεία στην αγορά. Ως αποτέλεσμα, όσοι επιθυμούν να διεξάγουν παράνομες δραστηριότητες με μια προσφορά, θα μπορούσαν να μετακινηθούν σε χώρες όπου οι ρυθμιστικές αρχές υιοθετούν μια πιο χαλαρή προσέγγιση προς τις προσφορές κρυπτονομισμάτων. Ο δεύτερος κίνδυνος είναι η κλοπή μέσω κυβερνοεπιθέσεων (hacking): πάνω από το 10% των κεφαλαίων που επενδύονται σε ICOs χάνεται ή γίνεται αντικείμενο κλοπής από επιθέσεις χάκερ (σχεδόν 400 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ). Οι χάκερ επωφελούνται από την υπερβολική δημοσιότητα, τη μη

αναστρεψιμότητα των συναλλαγών που βασίζονται σε blockchain και βασικά σφάλματα προγραμματιστών, τα οποία θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν τα ICOs είχαν ελεγχθεί προσεκτικά από έμπειρους προγραμματιστές και αναλυτές κυβερνοασφάλειας. Τα κεφάλαια υπεξαιρούνται μέσω αντικατάστασης των διευθύνσεων του ψηφιακού πορτοφολιού του εκάστοτε έργου (phishing, hacking ιστοσελίδων), πρόσβασης σε ιδιωτικά κρυπτογραφημένα κλειδιά και κλοπής κεφαλαίων από ψηφιακά πορτοφόλια ή hacking χρηματιστηρίων και ψηφιακών πορτοφολιών. Οι κλοπές αυτές έρχονται να προστεθούν στις έμμεσες απώλειες, που προκαλούνται από τον υψηλό κίνδυνο για τη φήμη των υπευθύνων των έργων. Ο κ. Γιώργος Παπαδημητρίου, εταίρος της ΕΥ Ελλάδος και επικεφαλής του τμήματος Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών της ΕΥ Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, δηλώνει: «Τα κρυπτονομίσματα και τα ICOs βρίσκονται αυτήν την περίοδο στο επίκεντρο της προσοχής των επενδυτών. Οι δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, αλλά και τα περιθώρια κέρδους, προσελκύουν όλο και περισσότερο κοινό. Ωστόσο, η έλλειψη οργανωμένων και αυστηρών ρυθμιστικών πλαισίων δημιουργεί μεγάλα κενά, τα οποία σπεύδουν να εκμεταλλευτούν επιτήδειοι, αυξάνοντας τον κίνδυνο για τους επενδυτές». ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1. Τα στοιχεία για τα ποσά χρηματοδότησης ICOs (συνολικά και ανά έργο) προέρχονται από ελεύθερες πηγές και συγκεντρώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2017. Η ΕΥ δεν ήλεγξε ούτε επιβεβαίωσε τα δεδομένα. Λόγω της υψηλής μεταβλητότητας, τα δεδομένα κατά την περίοδο δημοσίευσης του παρόντος και η χρήση τους ενδεχομένως να υπόκεινται σε σημαντικές διαφοροποιήσεις.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

έλλειψη θεμελιώδους αποτίμησης και διαδικασιών due diligence από τους δυνητικούς επενδυτές οδηγεί την αγορά προσφορών κρυπτονομισμάτων (Initial Coin Offerings, ICOs) σε ακραία μεταβλητότητα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της ΕΥ. Η έρευνα διαπιστώνει, επίσης, ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, επενδύονται κεφάλαια με ρυθμό που ξεπερνά τα 300.000 δολάρια ανά δευτερόλεπτο. Η έρευνα της ΕΥ, η οποία μελέτησε 372 ICOs σε όλον τον κόσμο, διαπίστωσε, επίσης, ότι οι προσφορές συγκέντρωσαν κεφάλαια 3,7 δισ. δολαρίων1, δηλαδή ποσό διπλάσιο από την αξία των επενδύσεων επιχειρηματικών συμμετοχών σε έργα blockchain. Ο μεγαλύτερος όγκος ICOs συγκεντρώνεται στις ΗΠΑ (περισσότερα από 1 δισ. δολάρια), ενώ ακολουθούν η Ρωσία και η Κίνα, με πάνω από 300 εκατομμύρια δολάρια έκαστη.

ACCOUNTANCY GREECE.32

Πρόκληση τα θέματα επιχειρηματικής ηθικής, διαφθοράς και απάτης EY

αρά την αυστηροποίηση της νομοθεσίας παγκοσμίως και την επιβολή προστίμων που ξεπερνούν τα 11 δισ. δολάρια από το 2012, η έκταση των φαινομένων διαφθοράς και απάτης δεν έχει μειωθεί, σύμφωνα με τη 15η έκδοση της παγκόσμιας, διετούς έρευνας της ΕΥ «Global Fraud Survey», στην οποία συμμετείχαν περίπου 2.550 στελέχη επιχειρήσεων από 55 χώρες. Η έρευνα διεξάγεται ανά δύο χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο και ανά δύο χρόνια σε επίπεδο των χωρών ΕΜΕΙΑ (Ευρώπη, Μέση Ανατολή, Ινδία, Αφρική). Το 38% των στελεχών επιχειρήσεων παγκοσμίως εξακολουθεί να θεωρεί ότι η διαφθορά είναι διαδεδομένη στη χώρα του, ποσοστό ελάχιστα μειωμένο από το 39% που κατέγραψε η αντίστοιχη έρευνα του 2016. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις αναπτυσσόμενες αγορές το ποσοστό αυτό (52%) είναι υπερδιπλάσιο σε σχέση με τις αναπτυγμένες αγορές (20%) και τη Δυτική Ευρώπη (21%). Βελτιωμένη η επίδοση της Ελλάδας, συνεχίζει, όμως, να προσεγγίζει τα επίπεδα των αναδυόμενων αγορών Στην Ελλάδα, η έρευνα κατέγραψε μια σημαντική μείωση του αντίστοιχου ποσοστού, στο 46% σε σχέση με 81% στην περσινή, ενδιάμεση έρευνα για την περιοχή της ΕΜΕΙΑ, 62% το 2016 και 69% στην ενδιάμεση έρευνα του 2015 για την ΕΜΕΙΑ. Ωστόσο, το ποσοστό όσων θεωρούν ότι η διαφθορά είναι διαδεδομένη στη χώρα μας παραμένει αισθητά υψηλότερο από τις άλλες ευρωπαϊκές και

αναπτυγμένες οικονομίες, καθώς κινείται στα επίπεδα των αναδυομένων αγορών. Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί ότι σε έξι ευρωπαϊκές χώρες οι εκτιμήσεις των στελεχών για την έκταση των φαινομένων διαφθοράς ήταν υψηλότερες από την Ελλάδα: στην Τσεχία (56%), τη Βουλγαρία (60%), τη Σλοβακία και την Ουγγαρία (66%), την Ιταλία (68%) και την Κύπρο (80%). Παρόλα αυτά, η Ελλάδα έχει υψηλότερα ή παρόμοια ποσοστά με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία (46%), η Ινδονησία (42%), η Ινδία (40%), η Μέση Ανατολή (38%), η Ρουμανία (34%) και η Τουρκία (32%). Ο κ. Παναγιώτης Παπάζογλου, διευθύνων σύμβουλος της ΕΥ Ελλάδος, παρατηρεί: «Το ζήτημα της διαφθοράς δεν αφορά μόνο τις επιχειρήσεις και τους κινδύνους που δημιουργεί για την εικόνα, αλλά και τα οικονομικά τους αποτελέσματα. Αφορά ολόκληρη την κοινωνία. Ιδιαίτερα στη χώρα μας, σε μια περίοδο που πρέπει να οικοδομήσουμε ένα νέο θετικό πρότυπο επιχειρηματικότητας, η αντιμετώπιση του προβλήματος αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα. Η βελτίωση της εικόνας στην Ελλάδα δεν πρέπει να δημιουργήσει εφησυχασμό. Χρειάζεται να γίνουν πολλά ακόμη, τόσο σε επίπεδο νομοθεσίας όσο και από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Πάνω απ’ όλα πρέπει να γίνει συνείδηση ότι η τήρηση κανόνων ακεραιότητας αποτελεί ευθύνη όλων μας». Η έρευνα της ΕΥ εξέτασε, επίσης, τις μορφές δωροδοκίας ή διαφθοράς που είναι διατεθειμένα να αποδεχθούν τα στελέχη των επιχειρήσεων. Ως πιο διαδεδομένη πρακτική

αναδεικνύεται η πληρωμή μετρητών, με το 13% του δείγματος παγκοσμίως να δηλώνει θα δικαιολογούσε την πρακτική αυτή αν θα βοηθούσε την επιχείρησή του να επιβιώσει σε περίοδο οικονομικής ύφεσης. Στην Ελλάδα, το αντίστοιχο ποσοστό είναι αισθητά υψηλότερο, στο 20%, έναντι 5% στη Δυτική Ευρώπη και 6% στις αναπτυγμένες αγορές. Οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες όπου καταγράφεται υψηλότερο ποσοστό σε αυτήν την ερώτηση είναι η Σλοβακία και η Κύπρος (από 44%). Αντίθετα, τα στελέχη των επιχειρήσεων στην Ελλάδα εμφανίζονται λιγότερο δεκτικά απέναντι σε άλλες μορφές διαφθοράς: 6% θα δικαιολογούσε προσωπικά δώρα ή την παραποίηση οικονομικών στοιχείων, έναντι 11% και 5% αντίστοιχα στο σύνολο του δείγματος, ενώ μόλις 4% θα αποδεχόταν δωροδοκία υπό μορφή διασκέδασης ή φιλοξενίας, έναντι 21% στο συνολικό δείγμα. Η οικονομική αβεβαιότητα απειλή για τις επιχειρήσεις Οι ερευνητές ζήτησαν, επίσης, από τους συμμετέχοντες να προσδιορίσουν τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζει η επιχείρησή τους. Στην Ελλάδα, η δημοφιλέστερη απάντηση ήταν το μακροοικονομικό περιβάλλον (48%, έναντι 42% του συνολικού δείγματος και 45% στις αναδυόμενες αγορές), υποδηλώνοντας ότι οι Έλληνες εξακολουθούν να ανησυχούν για τις αναπτυξιακές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Ακολουθούν οι μεταβολές στο ρυθμιστικό περιβάλλον (38% στην Ελλάδα και 43% στο συνολικό δείγμα)

% ΙΣΧΎΕΙ

ΑΓΟΡΈΣ ΜΕ ΧΑΜΗΛΌ ΠΟΣΟΣΤΌ

% ΙΣΧΎΕΙ 34

Βραζιλία

Χιλή

Κολομβία

Ρουμανία

Νιγηρία

Ηνωμένο Βασίλειο

Κένυα

Τουρκία

Περού

Καναδάς

Κύπρος

Ρωσία

Νότιος Αφρική

Ισπανία

Ουκρανία

Βέλγιο

Μεξικό

Γαλλία

Αργεντινή

Πολωνία

Ιταλία

Κορέα

Ουγγαρία

Λουξεμβούργο

Σλοβακία

ΗΠΑ

Βουλγαρία

Κίνα

Τσεχία

Χονγκ Κονγκ

Μαλαισία

Ιαπωνία

Φιλιππίνες

Ιρλανδία

Ελλάδα

Νορβηγία

Πορτογαλία

Σιγκαπούρη

Σαουδική Αραβία

Αυστρία

6 6

Ισραήλ

Δανία

Λιθουανία

Ολλανδία

Ινδονησία

Ταϊβάν

Ινδία

Φινλανδία

Αυστραλία - Ν. Ζηλανδία

Σουηδία

Μέσος όρος χωρών

Ελβετία

Μέση Ανατολή

Γερμανία

και οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο (32% και 37% αντίστοιχα). Εφησυχασμός, παρά την έξαρση των φαινομένων διαφθοράς; Η έρευνα διαπιστώνει μια αντίφαση μεταξύ της γενικευμένης παραδοχής ότι τα φαινόμενα διαφθοράς παραμένουν σχετικά διαδεδομένα και της παράλληλης αντίληψης ότι οι επιχειρήσεις έχουν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Έτσι, το 59% του δείγματος (68% στην Ελλάδα) θεωρεί ότι «η επιχείρησή του διαθέτει μια εξειδικευμένη προσέγγιση δέουσας επιμέλειας ως προς τους κινδύνους, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της χώρας, του κλάδου και του αντικειμένου της δραστηριότητας τρίτων». Συγχρόνως, το 78% του συνόλου (94% στην Ελλάδα) εκτιμά ότι «υπάρχουν σαφείς ποινές για όσους δεν ακολουθούν την πολιτική της εταιρείας», ενώ το 57% διεθνώς (58% στην Ελλάδα) αναφέρει ότι έχουν επιβληθεί κυρώσεις για παραβίαση της εταιρικής πολιτικής. Παράλληλα, τα στελέχη φαίνεται να κατανοούν επαρκώς τα οφέλη που προκύπτουν για μια επιχείρηση που αποδεικνύει ότι συμπεριφέρεται με ακεραιότητα. Τα σημαντικότερα οφέλη, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες,

είναι η εικόνα που σχηματίζουν οι πελάτες (72% διεθνώς, 90% στην Ελλάδα), η αντίληψη του κοινού (62% διεθνώς, 73% στην Ελλάδα), οι επιτυχημένες επιχειρηματικές αποδόσεις (59% διεθνώς, 63% στην Ελλάδα) και η αντίληψη των μετόχων (52% διεθνώς, 63% στην Ελλάδα). Ο κ. Γιάννης Δρακούλης, Associate Partner και επικεφαλής του τμήματος Ερευνών Οικονομικής Απάτης και Εταιρικών Αντιδικιών της ΕΥ Ελλάδος, αναφέρει: «Τα ευρήματα της έρευνας φανερώνουν ότι οι επιχειρήσεις έχουν κάνει βήματα αυστηροποίησης των ποινών. Την ίδια στιγμή, τα στελέχη δείχνουν να έχουν κατανοήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης, όσον αφορά θέματα εταιρικής απάτης. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε ερώτηση αν έχει σημειωθεί κάποιο σημαντικό περιστατικό απάτης στην εταιρεία των ερωτηθέντων κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, μόλις 8% των ελλήνων συμμετεχόντων απάντησε ναι, ποσοστό χαμηλότερο από το παγκόσμιο (11%). Το ποσοστό αυτό της χώρας μας συγκαταλέγεται ανάμεσα στα χαμηλότερα που κατέγραψε η έρευνα, κοντά σε χώρες όπως η Κίνα, η Ιρλανδία και η Σουηδία (από 8%)».

Ο ΓΚΠΔ στο επίκεντρο Σημαντικές, ενόψει της πρόσφατης εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΔ/GDPR), είναι οι απαντήσεις των στελεχών ως προς το πόσο καλά γνωρίζουν τις προβλέψεις του ΓΚΠΔ, καθώς μόνο το 40% του συνολικού δείγματος απαντά «καλά» ή «αρκετά καλά». Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι 50%, έναντι 65% στη Δυτική Ευρώπη, 54% στις αναπτυγμένες οικονομίες και μόλις 29% στις αναδυόμενες οικονομίες. Συγχρόνως, στη σχετική ερώτηση «πόσο πιθανό είναι να εξασκήσετε το δικαίωμά σας να ζητήσετε να διαγραφούν τα προσωπικά σας στοιχεία;», μόνο το 24% του συνολικού δείγματος και 22% των Ελλήνων απαντούν καταφατικά. Είναι προφανές ότι, στην Ελλάδα, απαιτείται εντατικοποίηση των προσπαθειών για την ενημέρωση, τόσο των καταναλωτών όσο και των επιχειρήσεων και του δημόσιου τομέα, για τα ζητήματα που άπτονται του ΓΚΠΔ, καθώς η μη συμμόρφωση επιφέρει σημαντικές ποινές και κυρώσεις.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ΑΓΟΡΈΣ ΜΕ ΥΨΗΛΌ ΠΟΣΟΣΤΌ

ACCOUNTANCY GREECE.32

Παγκόσμια έρευνα της ΕΥ για την εταιρική απάτη 2018 81

Ελλάδα: Πρακτικές δωροδοκίας/διαφθοράς συμβαίνουν ευρέως στις επιχειρήσεις στη χώρα μου (2015-2018)

69 62 46

Global Survey 2018

EMEIA Survey 2017

Global Survey 2016

EMEIA Survey 2015

των στελεχών στην Ελλάδα θα δικαιολογούσε την πληρωμή μετρητών για να επιβιώσει η επιχείρηση, έναντι 13% παγκοσμίως και 5% στη Δυτική Ευρώπη

Ποιο από τα παρακάτω θα μπορούσε να δικαιολογηθεί αν βοηθά μια επιχείρηση να επιβιώσει; Δυτική Ευρώπη

Ελλάδα

Πληρωμές με μετρητά

Αναπτυγμένες αγορές

Αναδυόμενες αγορές

Σύνολο συμμετεχόντων

Προσωπικά δώρα

Παραποίηση οικονομικών επιδόσεων

Διασκέδαση

4 30

Τουλάχιστον ένα από αυτά % Συμφωνώ

Παγκόσμια έρευνα της ΕΥ για την εταιρική απάτη 2018

Οι Έλληνες θεωρούν το μακροοικονομικό περιβάλλον ως τη μεγαλύτερη απειλή για την επιχείρησή τους Ελλάδα

Δυτική Ευρώπη

Αναπτυγμένες αγορές

Αναδυόμενες αγορές

Σύνολο συμμετεχόντων

% Συμφωνώ

Πόσο καλά γνωρίζετε τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων της Ε.Ε. (GDPR); Ελλάδα

Αναπτυγμένες αγορές

Αναδυόμενες αγορές

Σύνολο συμμετεχόντων

% Αρκετά / Πολύ καλά

Ελλάδα

Δυτική Ευρώπη

Πόσο πιθανό είναι να διεκδικήσετε το δικαίωμά σας για διαγραφή των προσωπικών σας δεδομένων;

Δυτική Ευρώπη

Αναπτυγμένες αγορές

Αναδυόμενες αγορές

Σύνολο συμμετεχόντων

22 20

% Αρκετά / Πολύ πιθανό

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

των στελεχών στην Ελλάδα (40% παγκοσμίως) γνωρίζει τις προβλέψεις του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ-GDPR), ενώ μόλις 22% (24% παγκοσμίως) είναι πιθανό να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους για διαγραφή προσωπικών δεδομένων.

ACCOUNTANCY GREECE.32

IΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΉΣ

Οι «παράξενοι» φόροι του νεοελληνικού κράτους

Κωνσταντίνος Ι. Νιφορόπουλος Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, Ωρίων Α.Ε.

να εισπράξουν τα διάφορα ποσά; Λόγω του κρίσιμου των περιστάσεων κλήθηκε να συνυπογράψει τη σχετική απόφαση και ο «γενναιότατος στρατηγός κύριος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης», όπως αυτολεξεί αναφέρει το σχετικό θέσπισμα. Στη συνέχεια σχηματίστηκε μια πενταμελής επιτροπή, στην οποία, εκτός από τον Θ. Κολοκοτρώνη, συμμετείχαν και οι γερουσιαστές Ανδρέας Καλαμογδάρτης, Ηλίας Καράπαυλος, Χριστόδουλος Άχολος και Παναγιώτης Σοφιανόπουλος. Οι πέντε, αφού εφοδιάστηκαν με ένα πληρεξούσιο και ικανή στρατιωτική δύναμη, άρχισαν να γυρνούν τις επαρχίες της Πελοποννήσου για να εισπράξουν τον αναγκαστικό φόρο. Έπρεπε δε, σύμφωνα με το πληρεξούσιο, «να βιάσουν τόσον τους καταγεγραμμένους εις τον κατάλογον, διά να λάβουν τας προσδιωρισμένας ποσότητας, όσον και όσους άλλους γνωρίσουν ευκαταστάτους εκτός του καταλόγου εις πάσαν επαρχίαν διά να λάβουν όσα χρήματα κρίνουν εύλογον αναλόγως των καταστάσεων». Και για να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις, ώστε να μπορούν να αποσπάσουν τα χρήματα, οι πέντε εντεταλμένοι της νεοσύστατης ελληνικής διοίκησης μοίραζαν τα πρώτα ελληνικά ομόλογα, τα οποία τότε δεν είχαν βεβαίως αντίκρισμα... Επιλέγουμε μερικά από τα ονοματεπώνυμα στα οποία

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

1. Η «Χρηματολογία» (1822) «λαφυραγωγία» που δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, η «χρηματολογία» (αναγκαστικό δάνειο, φορολογία κατ’ ουσίαν, που επιβλήθηκε το 1822 από την Πελοποννησιακή Γερουσία για τη χρηματοδότηση τού απελευθερωτικού Αγώνα) που άνοιξε το δρόμο της ιστορίας των εθνικών δανείων, τα χαράτσια στους ευκατάστατους και η «εξόρμηση» (για την είσπραξή τους) της ομάδας με τη συμμετοχή του Γέρου του Μοριά... Είχε προηγηθεί προσπάθεια να εξασφαλιστούν έσοδα από τη «λαφυραγωγία». Στις συνθήκες που διαμορφώνονταν τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης μπορούσαν να έχουν εξασφαλιστεί σπουδαία έσοδα από τη συστηματική λαφυραγωγία επί των Τούρκων. Έπρεπε ωστόσο μέρος των λαφύρων να πωληθεί προς όφελος του Δημοσίου. Ο Δημήτριος Υψηλάντης προσπάθησε να θέσει ως κανόνα ότι μέρος των λαφύρων θα διατίθενταν υπέρ του κοινού ταμείου. Εισέπραξε όμως γέλια και χλευασμούς... Οπότε ως μόνη λύση εμφανιζόταν η αναγκαστική φορολογία. Αλλά πώς ήταν δυνατόν κάτω από τις συνθήκες όπου ζούσε η Ελλάδα το 1822, τον δεύτερο χρόνο της Επανάστασης, να εισπραχθούν οι εισφορές, έστω και αν γνώριζαν εκείνους από τους οποίους έπρεπε

ACCOUNTANCY GREECE.32

αντιστοιχούσαν τα μεγαλύτερα ποσά: Δεληγιανναίοι από Καρύταινα (120.000 γρόσια), Γ. και Ι. Σισίνης από Γαστούνη (60.000 γρόσια), Λ. Κοπανίτσας από Μυστρά (50.000 γρόσια), Ι. Παπαδόπουλος από Καλάβρυτα (60.000 γρόσια), Παν. και Αναγν. Τροχάνης από Πραστό (75.000 γρόσια). Ακολουθούσε ένας μακρύς κατάλογος με ονόματα, τόπους και ποσά. Σύμφωνα δε με τα σωζόμενα στοιχεία και παρά το γεγονός ότι η Πελοπόννησος είχε ερημωθεί και μεγάλο μέρος των ακινήτων είχε καταστραφεί, οι πλούσιοι της Πελοποννήσου –θέλοντας και μη– ανταποκρίθηκαν στις επιταγές της Πελοποννησιακής Γερουσίας. Συγκεντρώθηκε δε το σημαντικότατο για εκείνη την εποχή ποσό του 1.066.000 γροσιών... Λίγο αργότερα αποφασίσθηκε οι εισφορές να συγκεντρώνονται σε χρήμα και είδος για τις ανάγκες των στρατευμάτων του Καραϊσκάκη. Μόνο γι’ αυτή την περίσταση συλλέχθηκαν 16.000 σφαχτά και 60.000 γρόσια. Άλλοτε μάζευαν ζώα, άλλοτε κριθάρι και διάφορα άλλα είδη. Αλλά το ιδιόρρυθμο εκείνο δημοσιονομικό σύστημα δεν ήταν δυνατόν να χρηματοδοτήσει τις μακρόχρονες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Οπότε γινόταν καθημερινά και πιο επιτακτική η ανάγκη για τη σύναψη δανείων από το εξωτερικό. Εξάλλου, η εξασφάλισή τους φαινόταν όλο και πιο πιθανή, με την ευτυχή τροπή που έπαιρνε ο ελληνικός αγώνας, ανοίγοντας την όρεξη των ευρωπαίων δανειστών αλλά και αυτεπάγγελτων μεσιτών, που κατέρχονταν αυτόκλητοι στη μικρή, ασχημάτιστη και αγωνιζόμενη ακόμη Ελλάδα. Έτσι, άνοιξε η ιστορία των εθνικών δανείων... (Πηγή: Ε. Σκιαδάς, «Και ο Κολοκοτρώνης (το 1822) σε... ρόλο φοροεισπράκτορα!», Μικρός

«Ήταν η εποχή που η νέα Ελλάδα αναζητούσε την ταυτότητά της στον σύγχρονο κόσμο. Η αρχαιολατρία γνώριζε τις σημαντικότερες στιγμές της. Στην εκπαίδευση, στα τοπωνύμια, στη διοίκηση και την αυτοδιοίκηση, στην πολεοδομία και την αρχιτεκτονική, στην υγεία και το εμπόριο, παντού υπήρχε κάποιο προγονικό πρότυπο.

Ρωμηός, http://mikros-romios.gr/και-οθεόδωρος-κολοκοτρώνης-το-1822-σε-ρό/) 2. Ο φόρος των «μικρών ξύλινων δοχείων» (1833) Επί βασιλείας του Όθωνος επιβλήθηκε (18/30 Μαΐου 1835) φόρος στα «μικρά ξύλινα δοχεία». Η ανωτέρω απόφαση ήταν «συμπληρωματική/διευκρινιστική» στο διάταγμα «Περί υλοτομίας κανονισμός» (ΦΕΚ 40/12.12.1833), που μεταξύ άλλων όριζε ότι: «Άρθρ.8 Διά την εις τα δάση κοπείσαν και μη εξεργασθείσαν ξυλείαν, αδιαφόρως ας ήναι προσδιωρισμένη διά καύσιμον, διά ναυπηγίαν, τορνείαν, ή δι’ άλλην τινά χρείαν, λαμβάνει η Κυβέρνησις ως δικαίωμα υλοτομίας είκοσι πέντε τα εκατόν επί της τρέχουσης τιμής. Αν δε η ξυλεία ήναι εξεργασμένη, π.χ. εις καμάρια, μαδέρια, σανίδας, στεφάνια, πέταυρα, κ.τ.λ. πληρόνει μόνον είκοσι τοις εκατόν». Ενδιαφέρον έχει η σύγκριση ορισμένων σημείων (τότε και τώρα), όπως: α) Η επίκληση του «δημοσίου συμφέροντος» και των «περιβαλλοντικών λόγων»: «Η ξύλευσις δεν συνεισέφερεν ολιγώτερον εις τον εξολοθρευμόν των εθνικών δασών. Οι ξυλευόμενοι κατέκοπταν είτε δι’ ανθρακοποιίαν, είτε διά καύσιμον, τα ωραιότερα διά την λειτουργικήν ή διά την ναυπηγίαν δένδρα, όχι σπανίως έκαιον την ρίζαν διά να ελαφρωθούν από τον κόπον του πριονίσματος ή της πελεκήσεως, πολλάκις εκρήμνιζον δένδρα διά να λάβουν κλόνους. Οι χωρικοί και οι ποιμένες κατέκοπτον τα νεαράς ηλικίας δένδρα και τους βλαστούς διά κατασκευήν των καλυβών και σκηνωμάτων των, ενώ ευκόλως εδύναντο να οικονομηθούν με κλόνους γηραιών δένδρων. Τοιαύτη της

3. Τα «διαπύλια τέλη» (1847-1948) Το έτος 1847, με τον νόμο 68/1847 «Περί δημοτικών φόρων» καθιερώθηκαν τα περίφημα «διαπύλια τέλη». Μια μορφή έμμεσης φορολογίας, η οποία επιβαλλόταν από τις δημοτικές αρχές στα προϊόντα που εισάγονταν στην περιοχή τους από άλλες περιοχές της επικράτειας. Δημοτικοί εισπράκτορες ήταν στημένοι στις εισόδους των πόλεων και εισέπρατταν φόρο στα εισερχόμενα υποζύγια τα οποία μετέφεραν εμπορεύματα. Κάθε δήμος, τότε, φρόντιζε να «ενοικιάζει» τους φόρους των προϊόντων σε εισπράκτορες, που συνήθως ήταν προσκείμενοι στην εκάστοτε δημοτική αρχή. Γενικότερα «...ως διαπύλια τέλη νοούνται οι φόροι και τα τέλη, τα οποία εισπράττονται υπό των Δήμων και Κοινοτήτων, του Κράτους, των Λιμενικών Ταμείων, Ταμείων Αγροφυλακής, Οδοποιίας και άλλων πολυαρίθμων και πολυωνύμων οργανισμών, παρουσιάζεται πάντοτε ως νέον και επίκαιρον θέμα, καίτοι είναι παλαιόν. Αι κατά το

παρελθόν καταβληθείσαι προσπάθειαι (Τρικούπη 1887 και 1894, Βενιζέλου 1914 και 1920) προς ρύθμισιν ενός τόσον θεμελιώδους διά την εθνικήν οικονομίαν ζητήματος εναυάγησαν, διότι η υποκατάστασις των εσόδων, άτινα ήντλουν οι Δήμοι και αι Κοινότητες εκ των διαπυλίων τελών δι’ άλλων φόρων, ενεφάνιζε δυσχερείας» (Γεωργίου Α. Τρίμη, Διευθυντού Υπουργείου Εργασίας, «Τα διαπύλια τέλη», Αθήναι 1947). Από πού πήραν την ονομασία «Ήταν η εποχή που η νέα Ελλάδα αναζητούσε την ταυτότητά της στον σύγχρονο κόσμο. Η αρχαιολατρία γνώριζε τις σημαντικότερες στιγμές της. Στην εκπαίδευση, στα τοπωνύμια, στη διοίκηση και την αυτοδιοίκηση, στην πολεοδομία και την αρχιτεκτονική, στην υγεία και το εμπόριο, παντού υπήρχε κάποιο προγονικό πρότυπο. Μέχρι που ζήλεψαν και τον “φόρο της πύλης” που κατέβαλλαν στο δημόσιο ταμείο των αρχαίων Αθηνών οι συγγενείς και οι κληρονόμοι των αποβιωσάντων, προκειμένου να έχουν το δικαίωμα εκφοράς του νεκρού από την πύλη της πόλης!» (Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, «Τα “διόδια των φόρων” στις εισόδους πόλεων. Οι αντιδράσεις από το χαράτσι που έριξαν τον Χαρίλαο Τρικούπη!») Η κατάργηση Οι συνθήκες για την κατάργηση της επαχθούς αυτής φορολογίας ωρίμασαν το 1948. Στη συνεδρίαση της 9ης Δεκεμβρίου το υπουργικό συμβούλιο άκουσε την εισήγηση του τότε υπουργού Οικονομικών Χέλμη και ενέκρινε τον Αναγκαστικό Νόμο 843/1948 «περί καταργήσεως των διαπυλίων τελών».

Η στάση «Φόρος» Οι εισπράκτορες (για την είσπραξη των «διαπυλίων τελών») εγκαθίσταντο σε πρόχειρες παράγκες (ή σε λιθόκτιστα κτίσματα) στις εισόδους και στις εξόδους του δήμου και φορολογούσαν τους παραγωγούς που μετέφεραν με τα υποζύγια και τα κάρα τους προϊόντα για πώληση. Τα σημεία αυτά ονομάζονταν «Φόροι», τοπωνύμια που διατηρούνται ακόμη και σήμερα σε ορισμένες περιοχές (λ.χ. στη Νέα Ερυθραία) Επίσης στάση «Φόρος» υπάρχει στο Παλαιό Φάληρο, τον Άγιο Δημήτριο κ.λπ. 4. Ο φόρος για την καταδίωξη των αρουραίων και των ακρίδων (1893) Ο νόμος ο οποίος δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ της 17ης Φεβρουαρίου 1893 επέβαλλε στους δημότες προσωπική εργασία για την καταδίωξη των αρουραίων και των ακρίδων. Όποιος συμπλήρωνε τα 3 ημερομίσθια ανά έτος δεν υποχρεούταν σε περαιτέρω παροχή εργασίας. Κάθε νόμος με υποχρεώσεις όμως έχει πάντα και τις εξαιρέσεις του... «Εξαιρούνται της τοιαύτης υποχρεώσεως: 1) Οι κληρικοί. 2) Οι υπηρετούντες εν τω ενεργώ στρατώ. 3) Οι υπερβάντες το 70όν έτος της ηλικίας των. 4) Οι ένεκα σωματικής ή διανοητικής νόσου ανίκανοι προς πάσαν εργασίαν». Όσοι αρνούνταν να εκπληρώσουν την υποχρέωσή τους πλήρωναν το διπλάσιο πρόστιμο. Το πρόστιμο ήταν ίσο με το ποσό που αναλογούσε στα μη εκτελεσθέντα ημερομίσθια. Για την ταχύτερη καταδίωξη σε ορισμένες περιοχές, ο νόμος προέβλεπε την επιβολή φόρου. Μισό λεπτό ανά οκά για τις εξαγωγές στο εξωτερικό ή τις εσωτερικές μεταφορές δημητριακών καρπών και αλεύ-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

εθνικής περιουσίας σπατάλη, ασυμβίβαστος με τας αρχάς της δικαιοσύνης, διότι προσβάλλεται η εθνική ιδιοκτησία, ασυμβίβαστος με τα συμφέροντα του Ταμείου...» β) Ο τρόπος δημοσιοποίησης της απόφασης: Δημοσιεύτηκε πάλι στον πιο πολυσύχναστο τόπο συνάθροισης, που τότε ήταν η εκκλησία και όχι το internet. «Λαβόντες τα στελλόμενα ήδη εις υμάς αντίτυπα του περί υλοτομίας ως ανωτέρω κανονισμού, θέλετε σπεύσει να δώσετε εις αυτά την όσον ένεστι μεγαλητέραν δημοσιότητα, τοιχοκολλούντες αυτά εις τα πολυπληθέστερα μέρη και διατάττοντες να αναγνωσθώσιν επ’ εκκλησίας».

ACCOUNTANCY GREECE.32

ρων και τρία λεπτά ανά οκά για τον καπνό. Στις 29 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 242/1893 ο νόμος με την κατάργηση του φόρου. Όμως ο νόμος για την καταδίωξη των αρουραίων και των ακρίδων συνέχισε να ισχύει χωρίς τις διατάξεις που επέβαλλαν τον φόρο. Ακολούθησε μια τροποποίησή του το 1911 με το ΦΕΚ 150 της 21ης Ιουνίου. Τα ημερομίσθια από 3 αυξήθηκαν σε 10, ενώ το πρόστιμο για τους μη συμμετέχοντες ορίστηκε σε 4 δραχμές ανά ημέρα. Στις 27 Δεκεμβρίου 1914 δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ ο νέος νόμος (Ν. 512 περί καταστροφής των αρουραίων και των ακρίδων) ο οποίος κατάργησε το νόμο του 1893. Ο νέος νόμος επέβαλλε πιο δραστικά μέτρα για την καταστροφή των αρουραίων και των ακρίδων (μέχρι και οι μαθητές δύο φόρες την εβδομάδα θα βοηθούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις). 5. Η φορολόγηση των σκύλων (1899) «Στη συνεδρίαση της Βουλής την 4η Ιουνίου 1899 ο τότε υπουργός των Οικονομικών Ανάργυρος Σιμόπουλος (επί κυβερνήσεως Γεωργίου Θεοτόκη) έφερε προς συζήτηση νομοσχέδιο “περί φορολογίας των κυνών”. Το σκεπτικό του ήταν διττό. Με την επιβολή του φόρου αυτού: 1) Θα περιοριζόταν ο αριθμός των σκύλων και θα περιστελλόταν η λύσσα, απ’ την οποία προσβάλλονταν πολλοί. Οι κάτοχοι κυνών, για να τους εκδοθεί πιστοποιητικό ότι είχαν υποβληθεί σε φορολογία, θα δήλωναν τα σκυλιά τους στις αστυνομικές αρχές και με

«...Οι “πλουτίσαντες επί Κατοχής” ήταν υποχρεωμένοι να πληρώσουν τους φόρους που θα ορίζονταν. Η τιμωρία που προβλεπόταν ήταν αυστηρή, καθώς προβλεπόταν η εκτόπισή τους, η φυλάκιση και η δήμευση του συνόλου ή μέρους της περιουσίας τους. Είναι γεγονός ότι η τροποποίηση αυτή (του αρχικού νόμου) επέτρεψε σε πολλούς δωσίλογους ν’ απαλλαγούν με βουλεύματα.

τον τρόπο αυτό θα λαμβάνονταν από την αστυνομία μέτρα για την προφύλαξη των πολιτών από τη λύσσα. 2) Θα αυξάνονταν τα δημόσια έσοδα κι έτσι θα ήταν δυνατή η μείωση κάποιων άλλων φόρων που επιβάρυναν τις παραγωγικές τάξεις» («Χρονοντούλαπο», https://chronontoulapo. wordpress.com/2013/02/24/). Με τον νόμο ,ΒΦΟΘ’ «περί φορολογίας των ζώων» (ΕτΚ αρ. 107/10.6.1899) επιβλήθηκε φόρος και στους σκύλους, ως εξής (φωτό1, 2) Δεν υπάγονταν στην φορολογία αυτή: «Ο νόμος αποδείχτηκε προβληματικός, δεδομένου ότι ήταν δυσχερής η διάκριση των σκύλων σε διάφορες κατηγορίες (πολυτελείας, ποιμενικούς κ.ά.), ώστε να καθοριστεί το ύψος του φόρου που αναλογούσε στην καθεμιά από τις παραπάνω κατηγορίες. Γι’ αυτό το υπουργείο των Οικονομικών έστελνε συνεχώς ερμηνευτικές εγκυκλίους. Οι αρμόδιες υπηρεσίες κατασκεύασαν ειδικές μικρές μεταλλικές και αριθμημένες κονκάρδες, οι οποίες τοποθετούνταν στα περιλαίμια των σκύλων. Όσοι δεν έφεραν τέτοιες κονκάρδες θεωρούντο χωρίς ταυτότητα, αδέσποτοι και παράνομοι και διώκονταν από τη δημοτική αστυνομία και τον φοβερό μπόγια. Ο τελευταίος, χρησιμοποιώντας ένα κάρο που είχε μετατραπεί σε κλούβα, συλλάμβανε τα ζωντανά και τα οδηγούσε σε οικόπεδο πίσω από το Γκάζι, όπου και τα θανάτωνε “δι’ ιδιαιτέρου μηχανήματος” (ένας πρωτόγονος φούρνος) όπου τα ζωντανά έβρισκαν φρικτό θάνατο». Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που κατατέθηκαν στην Βουλή, η εφαρμογή του μέτρου απέδωσε

Φωτό 1

Φωτό 2

Σημειώνεται ότι η εφημερίδα την εποχή εκείνη ετιμάτο 5 λεπτά. Άρα, χρησιμοποιώντας την αναλογία της αξίας της εφημερίδας, 1 ή 1,5 ευρώ σήμερα, μπορούμε να πούμε ότι η αξία των 10 δραχμών τότε σήμερα είναι 200-300 ευρώ.

6. Η φορολογία της ινδικής κάνναβης (1906) Εκτός από την καλλιέργεια του καπνού, ορισμένες περιοχές της Πελοποννήσου, από το 1840 και μετά, πρωτοστατούσαν στην καλλιέργεια της ινδικής κάνναβης. Όπως αναφέρει σχετικά η ιστοσελίδα «Μηχανή του χρόνου», μετανάστες από την Ανατολή, την Αίγυπτο και την Κύπρο, με υπουργική διαταγή, δίδαξαν στον Δήμο Ορχομενού Μαντινείας τη μεθοδολογία της καλλιέργειάς της ινδικής κάνναβης. Η εφημερίδα της εποχής «Μορέας» αναφέρει ότι το 1904 η παραγωγή στη Μαντινεία ανερχόταν στα 5.000.000 οκάδες. Το χασίς εξάγονταν στην Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή. Η φήμη του το κατέτασσε ανάμεσα στα καλύτερα του κόσμου. Οι περισσότερες κατασχέσεις στην Τύνιδα της Τυνησίας είχαν σφραγίδα ελληνικών εργοστασίων, με κυριότερο τον οίκο «Σταύρου Κοτσακέ εν Τριπόλει». Υπήρχαν οι ποικιλίες καννάβι

και ινδικό καννάβι. Στο νόμο 3123/1906, ο οποίος δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ στις 15 Ιουνίου 1906, τα άρθρα 11 και 12 προέβλεπαν τη σχετική απαγόρευση εξαγωγής στην Αίγυπτο, αλλά και την κατάθεση εγγύησης για την εξαγωγή σε άλλα κράτη. Επίσης, ο νόμος αυτός προέβλεπε και την επιβολή φόρου 8 δραχμών το στρέμμα για την παραγωγής της ινδικής κάνναβης. Οι παραγωγοί ήταν υποχρεωμένοι να καταθέσουν δήλωση με τα στοιχεία τους, την τοποθεσία και τον αριθμό των στρεμμάτων που καλλιεργούσαν, έτσι ώστε να μπορέσει να προσδιοριστεί ο φόρος. Το 1919 η Συνθήκη των Βερσαλλιών είχε θέσει ως όρο να καταργηθεί η καλλιέργεια χασίς, λόγω εθισμού κι επιβλαβών επιπτώσεων στην υγεία. Ένα χρόνο αργότερα, και συγκεκριμένα στις 14 Μαρτίου 1920, δημοσιεύεται στο ΦΕΚ ο νόμος 2107 «Περί απαγορεύσεως της καλλιεργείας, της εμπορίας και της καταναλώσεως ινδικής καννάβεως (χασίς)». 7. Φόρος εις τους αναχωρούντας εις το εξωτερικών (1925) Η δικτατορική κυβέρνηση Θεόδωρου Πάγκαλου ανέλαβε στις 26 Ιουνίου 1925 και έμεινε στην εξουσία για 13 μήνες, μέχρι τις 19 Ιουλίου 1926. Με νομοθετικό διάταγμα της 20ης Ιουνίου 1926 επιβάλλεται «Φόρος εις τους αναχωρούντας εις το εξωτερικόν». Ο φόρος επιβάλλονταν σε όσους αναχωρούσαν προς το εξωτερικό από την 1η Απριλίου μέχρι της 1 Οκτωβρίου εκάστου έτους. Το πρώτο άρθρο του νομοθετικού διατάγματος

καθόριζε και το ύψος του φόρου: - 5 λίρες Αγγλίας για τους άνδρες και τις γυναίκες. - 10 λίρες για όσες γυναίκες ταξίδευαν μόνες τους. - 3 λίρες για παιδιά μέχρι την ηλικία των 14 ετών. Ο φόρος δεν μπορούσε να υπερβεί τις 15 λίρες σε περίπτωση που αναχωρούσε για το εξωτερικό όλη η οικογένεια. Για να βεβαιωθεί το κράτος ότι θα εισπραχθεί ο φόρος, στο άρθρο 5 προβλέπονταν τα εξής: «Κατά την πρώτην εφαρμογήν του παρόντος Νομοθ. Διατάγματος και μέχρι της εκδόσεως των υπό του προηγουμένου άρθρου προβλεπόμενων Διαταγμάτων, απαγορεύεται η χορήγησης διαβατηρίου παρά των αρμοδίων προς τούτο υπηρεσιών, αν μη προσάγηται υπό του προτιθεμένου να αναχωρήση εις το εξωτερικόν γραμμάτιον καταβολής εις το δημόσιον ταμείον του ποσού του φόρου τού υπό του παρόντος Διατάγματος καθοριζόμενου». Όμως υπήρχαν αρκετές αντιδράσεις, οι οποίες πρόσθεσαν μερικές ακόμη εξαιρέσεις. Μετά την παρέλευση ενός μήνα από την ψήφιση του νομοθετικού διατάγματος και συγκεκριμένα στις 21 Ιουλίου 1926, δημοσιεύεται στο ΦΕΚ νέο νομοθετικό διάταγμα σχετικά με την κατάργηση του φόρου. 8. Η φορολόγηση των «πλουτισάντων επί Κατοχής» (1945) Επί κυβερνήσεως του Νικολάου Πλαστήρα, εκδόθηκε ο Αναγκαστικός Νόμος 182 (ΦΕΚ 56/12.03.1945) «Περί ειδικής φορο-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

τον πρώτο καιρό το ποσόν των 60.000 δραχμών, αλλά και τις διαμαρτυρίες των «κυνοφίλων και κυνδεσποτών». Το 1901 η αρμοδιότητα περιήλθε απευθείας στον υπουργό Οικονομικών, που εξαπέλυσε πραγματική εκστρατεία καταδίωξης των συμπαθητικών τετράποδων, ενώ αυξήθηκαν και τα πρόστιμα. Ο ιδιοκτήτης του αδήλωτου τετράποδου έχανε τον σκύλο του και καλείτο να πληρώσει το τριπλάσιο του ορισμένου φόρου. (Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, «Η φορολόγηση των σκύλων και ο φρικτός θάνατος των αδέσποτων», Μικρός Ρωμηός)

ACCOUNTANCY GREECE.32

Φωτό 3

λογίας των κατά την πολεμικήν περίοδον πλουτισάντων». «...Οι “πλουτίσαντες επί Κατοχής” ήταν υποχρεωμένοι να πληρώσουν τους φόρους που θα ορίζονταν. Η τιμωρία που προβλεπόταν ήταν αυστηρή, καθώς προβλεπόταν η εκτόπισή τους, η φυλάκιση και η δήμευση του συνόλου ή μέρους της περιουσίας τους. Είναι γεγονός ότι η τροποποίηση αυτή (του αρχικού νόμου) επέτρεψε σε πολλούς δωσίλογους ν’ απαλλαγούν με βουλεύματα. Παράλληλα, εκδόθηκε στις 21/12/45 ο Α.Ν. 753/45 “περί αποσυμφορήσεως των φυλακών”, ο οποίος συμπληρώθηκε αργότερα με τους Α.Ν. 1204/46 και 428/47, διά του οποίου παραγράφηκαν όλα τα αδικήματα που είχαν διαπραχθεί από τις 27 Απριλίου 1941 (ημέρα καταλήψεως της χώρας από τους Γερμανούς) μέχρι και την 12η Φεβρουαρίου 1945 (ημέρα υπογραφής της Συμφωνίας της Βάρκιζας) και με αυτόν διατάσσονταν οι δικαστικές αρχές να εκδώσουν σε διάστημα 30 ημερών νέα εντάλματα για όσους δεν ευεργετούνταν από τον νόμο και ταυτόχρονα καταργούσαν όλα τα ανεκτέλεστα εντάλματα... Δημοσιεύματα σχετικά με το θέμα των δωσιλόγων έβλεπαν συχνά το φως στη διάρκεια της πενταετίας 1945-1950, ώσπου τον Απρίλιο του 1950 δημοσιεύτηκε η είδηση της διαλύσεως της Υπηρεσίας Δωσιλόγων του Εφετείου Αθηνών και δημοσιεύτηκε απολογισμός του έργου της, από τον οποίο καθίσταται σαφές ότι υπήρξε διάθεση συγχώρησης και απαλλαγής πολλών ενόχων. Από τους 25.000 κατηγορουμένους που είχαν συρθεί στη δικαιοσύνη με-

τά από 6.442 μηνύσεις, είχαν καταδικαστεί 350. Σε πανελλήνια μάλιστα κλίμακα, στις 31.3.1950, σε σύνολο 21.915 καταδίκων, στις φυλακές υπήρχαν 96 δωσίλογοι. Αλλού μάλιστα δινόταν ο αριθμός των 30.000 προδοτών, απ’ τους οποίους είχε καταδικαστεί και φυλακιστεί το 1,3%» (Αμαλία Σκούρα, «”Η Εθνική Νέμεσις θα είναι αδυσώπητος”. Δίκες δωσίλογων Καλαμών (1945-1953)»). «Διά της εισόδου της Ελλάδος εις τον πόλεμον από της 28ης Οκτωβρίου 1940, της κατοχής ταύτης υπό των εχθρών, και του επακολουθήσαντος εξευτελισμού του εθνικού νομίσματος, εδημιουργήθησαν εν τη χώρα τοιαύται οικονομικαί συνθήκαι, ώστε κατέστη αδύνατος η εφαρμογή της κειμένης φορολογικής νομοθεσίας. Κατά την περίοδον ταύτην ωρισμένα πρόσωπα, γενόμενα, ως επί το πλείστον, επιλήσμονα των προς την Κοινωνίαν και την Φυλήν μας υποχρεώσεών των, επλούτησαν. Τα πλούτη ταύτα, κτηθέντα κυρίως διά της συνεργασίας μετά των Αρχών Κατοχής ή και άνευ ταύτης, διά της εκμεταλλεύσεως της δυστυχίας του Ελληνικού Λαού, ουδένα φόρον επλήρωσαν. [...] Θα ήτο κοινωνικώς άδικον και άκρως αντίθετον προς την απαίτησιν της κοινής γνώμης, εάν πρόσωπα ωφεληθέντα εκ της εθνικής καταστροφής, εξηκολούθουν και μετά την αποκατάστασιν του Κράτους του Νόμου να καρπώνται ανενόχλητα τα πραγματοποιηθέντα, κατά τον ανωτέρω αναφερθέντα τρόπον, αγαθά. [...] Περιορίζονται και τα ένδικα μέσα, συνιστωμένων ειδικών εκδικαστικών επιτροπών, αίτινες θα εκδικάζωσι τας ενστάσεις κατά πρώ-

τον και τελευταίον βαθμόν, αποφευγομένης ούτω της διαιωνίσεως των υποθέσεων. [...] Το σχέδιον προβλέπει και τον προσωρινόν καθορισμόν του παρ’ εκάστου φορολογουμένου οφειλομένου φόρου, υπό των ιδίων λαϊκών επιτροπών, όστις δέον να καταβληθή αμέσως και θέλει συμψηφισθή εις τον τελικώς προσδιορισθησόμενον φόρον. [...] Ένεκα τούτου καθίστανται αλληλεγγύως υπόχρεοι διά την καταβολήν του φόρου, μετά του κυρίως υποχρέου και οι πλησιέστεροι συγγενείς αυτού μέχρι τρίτου βαθμού, εφ’ όσον τα πρόσωπα ταύτα απέκτησαν οπωσδήποτε από της 28ης Απριλίου 1941 και εντεύθεν περιουσίαν, είτε εκ χαριστικής είτε εξ επαχθούς αιτίας...» (από την εισηγητική έκθεση του νόμου). Οι φορολογικοί συντελεστές Ο «φορολογικός» συντελεστής που έφτανε στο 90% είναι μάλλον ο υψηλότερος συντελεστής φορολογίας που επιβλήθηκε ποτέ από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους (φωτό 3). Επιτροπές προσδιορισμού του φόρου με την συμμετοχή λαϊκών μελών. Ο καθορισμός της φορολογητέας ύλης γίνεται από κατά τόπους ειδικές φορολογικές επιτροπές στις οποίες συμμετέχουν και λαϊκά μέλη και μπορούμε να πούμε ότι προσιδιάζει με τις σημερινές τεχνικές του Ν. 4174/2013 (άρθρο 27. Μέθοδοι έμμεσου προσδιορισμού της φορολογητέας ύλης).

IASB: Σχέδιο Δράσης και Εκτιμώμενο Χρονοδιάγραμμα

ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΑ IFRS

τον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι εκτιμήσεις αναφορικά με τις επερχόμενες ημερομηνίες δημοσίευσης των εργασιών σε εξέλιξη του IASB.

ΕΝΕΡΓΈΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΕΠΌΜΕΝΟΣ ΣΤΌΧΟΣ

ΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ

ΑΝΟΙΧΤΌ ΓΙΑ ΣΧΌΛΙΑ

Σχέδιo Συζήτησης

Α Εξάμηνο 2019

Συζήτηση υπολειπόμενων θεμάτων

Ιούλιος 2018

Επιτόκιο προεξόφλησης

Σύνοψη Βασικών Αποτελεσμάτων της Έρευνας

Ιούνιος 2018

Δυναμική Διαχείριση Κινδύνων

Βασικό μοντέλο

Α Εξάμηνο 2019

Χρηματοοικονομικά μέσα με χαρακτηριστικά Ιδίων Κεφαλαίων

Σχέδιo Συζήτησης

Ιούνιος 2018

Υπεραξία και απομείωση

Σχέδιo Συζήτησης ή Προσχέδιο Προτύπου

Συνενώσεις επιχειρήσεων που υπάγονται υπό κοινό έλεγχο Πρωτοβουλία Γνωστοποίησης— Αρχές γνωστοποιήσεων

Ενηµερωτική δήλωση

Β Εξάμηνο 2018

Βασικές Οικονομικές Καταστάσεις

Σχέδιo Συζήτησης ή Προσχέδιο Προτύπου

Α Εξάμηνο 2019

Πληρωμές βασιζόμενες σε Συμμετοχικούς Τίτλους

Σύνοψης Βασικών Αποτελεσμάτων της Έρευνας

Ιούνιος 2018

Επισκοπήσεις μεταγενέστερα της εφαρμογής του ΔΠΧΑ 13 Επιμέτρηση σε εύλογες αξίες

➥

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΈΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ

ACCOUNTANCY GREECE.32

➥ ΕΝΕΡΓΈΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΎ ΠΡΟΤΎΠΩΝ

ΕΠΌΜΕΝΟΣ ΣΤΌΧΟΣ

ΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ

ΑΝΟΙΧΤΌ ΓΙΑ ΣΧΌΛΙΑ

Σχολιασμός της διοίκησης

Προσχέδιο Προτύπου

Νομοθετικός προσδιορισμός τιμών

Σχέδιo Συζήτησης ή Προσχέδιο Προτύπου

Α Εξάμηνο 2019

ΕΠΌΜΕΝΟΣ ΣΤΌΧΟΣ

ΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ

ΑΝΟΙΧΤΌ ΓΙΑ ΣΧΌΛΙΑ

Β Εξάμηνο 2018

Υποβολή επιστολής μέχρι τις 27/07/18:

ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΊΗΣΗ ΤΩΝ ΔΠΧΑ ΠΡΟΤΎΠΩΝ Λογιστικές Πολιτικές και Εκτιμήσεις (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 8) Αλλαγές στην Λογιστική πολιτική (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 8)

Απόφαση για την κατεύθυνση του έργου Ανατροφοδότηση για Προσχέδιο Προτύπου

Διαθεσιμότητα Επιστροφής (Τροποποιήσεις στην ΕΔΔΠΧΠ 14)

ΔΠΧΑ Τροποποίηση

Ταξινόμηση υποχρεώσεων (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 1)

ΔΠΧΑ Τροποποίηση

Β Εξάμηνο 2018

Ορισμός της Επιχείρησης (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 3)

ΔΠΧΑ Τροποποίηση

Ιούνιος 2018

Πρωτοβουλία Γνωστοποίησης— Ορισμός του Επιπέδου σημαντικότητας (τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 1 και στο ΔΛΠ 8)

Απόφαση για την κατεύθυνση του έργου

Ιούνιος 2018

Πρωτοβουλία Γνωστοποίησης—Στοχοθέτηση των προτύπων- επισκόπηση σε επίπεδο των γνωστοποιήσεων τους

Απόφαση για την κατεύθυνση του έργου

Ιούνιος 2018

Αμοιβές για έλεγχο του “10 τοις εκατό” αποαναγνώρισης (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 9)

Προσχέδιο Προτύπου

Βελτιώσεις στο ΔΠΧΑ 8 Λειτουργικοί Τομείς (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 8 και ΔΛΠ 34)

Ενηµερωτική δήλωση Β Εξάμηνο 2018

Μίσθωση κινήτρων (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 16 Ενδεικτικά παραδείγματα) Eνσώματα: Ενέργειες πριν την προβλεπόμενη χρήση (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 16) Θυγατρική που υιοθετεί για πρώτη φορά τα πρότυπα. (ΔΠΧΑ 1)

Φορολογία στην επιμέτρηση σε εύλογες αξίες (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 41) ΆΛΛΕΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ Επικαιροποίηση Ταξινόμησης ΔΠΧΑ — Συνήθης πρακτική (ΔΠΧΑ 13)

ΔΠΧΑ Τροποποίηση Προσχέδιο Προτύπου Προσχέδιο Προτύπου

ΕΠΌΜΕΝΟΣ ΣΤΌΧΟΣ

ΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ

ΑΝΟΙΧΤΌ ΓΙΑ ΣΧΌΛΙΑ

Πρόταση Επικαιροποίησης

Ιούνιος 2018

Σημείωση: Οι εργασίες αυτές αποτελούν μέρος του Μνημονίου Συνεννόησης (Memorandum of Understanding) το οποίο και θέτει τα βασικά σημεία που συμφωνήθηκαν μεταξύ FASB και IASB προκειμένου να επιτευχθεί η σύγκλιση των Προτύπων. Συντομογραφίες: ΠΠ: Προσχέδιο Προτύπου, ΣΣ: Σχέδια Συζήτησης, ΔΛΠ: Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο, IASB: International Accounting Standards Backup, ΔΠΧΑ: Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Αναφοράς, FASB: Financial Accounting Standards Board, ΕΜΕ: Επισκοπήσεις μεταγενέστερα της εφαρμογής