ACCOUNTANCY GREECE ΤΕΥΧΟΣ 30 by Accountancy Greece

ACCOUNTANCY GREECE Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι ΚΟ Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι ΚΟΥ Λ Ο Γ Ι Σ Μ ΟΥ

Γιάννης Δραγασάκης Yπουργός Οικονομίας και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης

Ερευνα: Το μέλλον των δυναμικών επιχειρήσεων

Τα φορολογικά κίνητρα κυριαρχούν στην προσέλκυση επενδύσεων

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ (ΙΕΣΟΕΛ) ΤΙΜΗ €10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ/ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ/ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

Οι όροι για την επερχόμενη ανάπτυξη

ACCOUNTANCY GREECE.30

Το ΣΩΜΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ

ΣΩΜΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΧΟΥΝ ΙΔΡΥΣΕΙ ΤΟ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ (ΙΕΣΟΕΛ) µε σκοπό την Επαγγελµατική Μεταπτυχιακή Κατάρτιση και Επιµόρφωση, των Μελών του και Στελεχών Επιχειρήσεων.

Το ΙΕΣΟΕΛ, το οποίο διανύει το 20ο έτος επιτυχούς λειτουργίας του, παρέχει διετή Μεταπτυχιακή Επαγγελµατική Κατάρτιση κα στους πτυχιούχους Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων (ΑΕΙ) και Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων (ΤΕΙ) που προορίζονται για το ελεγκτικό και λογιστικό επάγγελµα για στελέχη επιχειρήσεων και οργανισµών στα αντικείµενα της ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ και ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

Το διετές µεταπτυχιακό πρόγραµµα του ΙΕΣΟΕΛ έχει ως αντικείµενο την Εφαρµοσµένη Ελεγκτική και Λογιστική και περιλαµβάνει όλα τα γνωστικ των επαγγελµατικών εξετάσεων, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 9 του Ν. 4449/2017 κατ’ εφαρµογή της οδηγίας 2006/43 Ε.Κ., για την απόκτ επαγγελµατικής άδειας του Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή. ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ Συνεπώς, οι απόφοιτοι του ΙΕΣΟΕΛ, έχοντας και την απαιτούµενη ελεγκτική προϋπηρεσία, αποκτούν την άδεια ασκήσεως επαγγέλµατος του Ορκω ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ Λογιστή. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

■ Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), σε συνεργασία µε το Σώµα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ) συνεχίζει επ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ / NAME ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ / NAME δωδέκατη χρονιά τη λειτουργία Προγράµµατος Μεταπτυχιακών Σπουδών (MASTER) στην Εφαρµοσµένη Ελεγκτική και Λογιστική. Οι σπου

Προγράµµατος αυτού έχουν τη δυνατότητα να συµµετέχουν στις επαγγελµατικές εξετάσεις του ΣΟΕΛ και να αποκτούν ταυτόχρονα, εκτός το ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ / PROFESSION ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ / PROFESSION

την άδεια ασκήσεως επαγγέλµατος του Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή, εφόσον έχουν και την απαιτούµενη ελεγκτική προϋπηρεσία. Το ΕΚΠΑ αναγνωρίζει το χορηγούµενο από το ΙΕΣΟΕΛ τίτλο σπουδών και µετά από εξετάσεις σε ορισµένα γνωστικά αντικείµενα, παρέχει τ MASTER στην Εφαρµοσµένη Ελεγκτική και Λογιστική και στους αποφοίτους του ΙΕΣΟΕΛ. ΑΦΜ / VAT ΔΟΥ ΑΦΜ / VAT ΔΟΥ ■ Το ΣΟΕΛ συνεργάζεται από το εκπαιδευτικό έτος 2012-2013 µε το Πανεπιστήµιο Μακεδονίας Οικονοµικών και Κοινωνικών Σπουδών (ΠΑ Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών στην Εφαρµοσµένη Λογιστική και Ελεγκτική που αποβλέπει στη χορήγηση τίτλου Master στους τοµείς ΠΟΛΗ / CITY Τ.Κ. / POSTAL CODE ΧΩΡΑ / COUNTRY ΠΟΛΗ / CITY Τ.Κ. / POSTAL CODE ΧΩΡΑ / COUNTRY Το πλαίσιο αρχών συνεργασίας µε το ΠΑ ΜΑΚ είναι ίδιο µε το προαναφερόµενο πλαίσιο συνεργασίας µε το ΕΚΠΑ. Βασικός σκοπός της συ αυτής είναι η επέκταση των προσφερόµενων υπηρεσιών του ΙΕΣΟΕΛ στην Κεντρική Μακεδονία. ΤΗΛΕΦΩΝΟ / PHONE NUMBER EMAIL ΤΗΛΕΦΩΝΟ / PHONE NUMBER EMAIL

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ / ADDRESS ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ / ADDRESS

■ Το ΣΟΕΛ, στο πλαίσιο συνεργασίας µε την Ένωση Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας - Association of Chartered Certified Accountants (ACCA), δ

Επιθυμώ γίνω συνδρομητής / τρια για τεύχη (ετήσια συνδρομή, 4 τεύχη) νανα γίνω συνδρομητής / τρια για τατα τεύχη (ετήσια 4 τεύχη) mΕπιθυμώ δυνατότητα στους αποφοίτους του να αποκτήσουν τον επαγγελµατικό τίτλοσυνδρομή, του ACCA εξεταζόµενοι µόνο στα πέντε (5) µαθήµατα του Επαγγ m Επιπέδου του φορέα αυτού. Επίσης, όσοι ενδιαφέρονται, µπορούν να συµµετάσχουν στο Κοινό Σχήµα Εξετάσεων (JES) και, αφού εξετασθ

επιτυχώς στην Ελληνική γλώσσα στα µαθήµατα που απαρτίζουν το φορολογικό και το νοµικό κύκλο και εν συνεχεία στα υπόλοιπα µαθήµατα συνδρομες τεύχη χρόνο), τιμήτεύχους τεύχους10,00 10,00€€ συνδρομες (4(4 τεύχη τοτο χρόνο), τιμή στην Αγγλική, να γίνουν ταυτόχρονα κάτοχοι του επαγγελµατικού τίτλου και των δυο φορέων ΣΟΕΛ και ACCA.

εσωτερικού εσωτερικού ■ Το ΣΟΕΛ, στα τέλη τουπρόσωπα 2014, υπέγραψε σύµβαση συνεργασίας µε το Ινστιτούτο Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας - The Institute o μέλη σοελ 18,00 φυσικά πρόσωπα 40,00 μέλη σοελ €€ 18,00 φυσικά €€ 40,00 φοιτητές 18,00 οργανισμοί, ιδρύματα, βιβλιοθήκες 50,00 Accountants εταιρείες, in εταιρείες, England andοργανισμοί, Wales (ICAEW). Στο πλαίσιο της συνεργασίας αυτής, δίνει τη δυνατότητα στους αποφοίτους του να αποκτήσο φοιτητές €€ 18,00 ιδρύματα, βιβλιοθήκες €€ 50,00 επαγγελµατικό τίτλο του ICAEW εξεταζόµενοι µόνο σε τέσσερα (4) µαθήµατα του Ανώτερου Επιπέδου. συνδρομες κυπρου συνδρομες κυπρου Επίσης, το ΙΕΣΟΕΛ έχει αναλάβει τη λειτουργία Προγράµµατος Πιστοποίησης Μελώνπρόσωπα (AMP) το οποίο επιτρέπει στους σπουδαστές του να α μέλη σ.ε.λ.κ., ελεγκτικές εταιρείες €24,00 λοιπά φυσικά €46,00 μέλη σ.ε.λ.κ., ελεγκτικές εταιρείες €24,00 λοιπά φυσικά πρόσωπα €46,00 ιδιότητα του µέλους και των δύο Ινστιτούτων, ΣΟΕΛ και ICAEW. Συγκεκριµένα, όσοι συµµετέχουν στο πρόγραµµα αυτό, θα µπορούν να εξε εταιρείες,οργανισμοί, ιδρύματα,βιβλιοθήκες €56,00 εταιρείες,οργανισμοί, ιδρύματα,βιβλιοθήκες €56,00

Ελληνική γλώσσα στα φορολογικά και νοµικά µαθήµατα και στην Αγγλική γλώσσα στα υπόλοιπα µαθήµατα του ICAEW και θα γίνονται ταυτ

συνδρομές εξωτερικούτου επαγγελµατικού 80,00 συνδρομές εξωτερικού 80,00 € € και των δύο φορέων ΣΟΕΛ και ICAEW. τίτλου

(Στις τιμές αυτές περιλαμβάνονται τα ταχυδρομικά τέλη.) (Στις τιμές τακαι ταχυδρομικά τέλη.) ■ Το ΣΟΕΛ συνεργάζεται από το εκπαιδευτικό έτος 2015-2016 µεαυτές το ΤΕΙπεριλαμβάνονται Δυτικής Μακεδονίας το ΤΕΙ Καβάλας σε µεταπτυχιακά προγρ

σπουδών στη Λογιστική και Ελεγκτική που αποβλέπει στη χορήγηση τίτλου Master στους τοµείς αυτούς. ■ Όλα τα εκπαιδευτικά προγράµµατα του ΣΟΕΛ διεξάγονται σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του Ν. 4449/2017 και της Οδηγίας 2006/43/ΕΚ κ έγκριση της ελληνικής ρυθµιστικής αρχής – ΕΛΤΕ. τρόποι πληρωμής ■ Το ΙΕΣΟΕΛ, ως επίσηµος εκπαιδευτικός φορέας στην Ελλάδα, έχει αναλάβει µε σχετική απόφαση του Εποπτικού Συµβουλίου του ΣΟΕΛ τη τρόποι πληρωμής επιµόρφωση των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών όπως αυτή προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 12 του Ν. 4449/2017. Η επιµόρφω παρέχεται µε την οργάνωση ειδικών σεµιναρίων σε θέµατα που ενδιαφέρουν το ελεγκτικό επάγγελµα. Με κατάθεση τραπεζικό Για περισσότερες πληροφορίες και διευκρινίσεις, ■ λογαριασμό: Το ΙΕΣΟΕΛ δραστηριοποιείται επίσης σε Για επιστηµονικές, οικονοµικές και λογιστικές εκδόσεις, καθώς και στη διοργάνωση επιµορφωτικών κ Με κατάθεση σεσε τραπεζικό λογαριασμό: περισσότερες πληροφορίες και διευκρινίσεις, ALPHA BANK: IBAN: 0140 8020 8020 0200 1001246 επικοινωνήστε: ΣΟΕΛ, Βάσω Μουζακίτη, ALPHA BANK: IBAN: GRGR 3838 0140 8020 8020 0200 1001246 επικοινωνήστε: ΣΟΕΛ, Βάσω Μουζακίτη, σεµιναρίων σε στελέχη δηµοσίων οργανισµών, τραπεζών, µεγάλων επιχειρήσεων κ.λπ. Εθνική Τράπεζα: IBAN: 0110 1290 0000 1294 8035907 210 3891400-466, Εθνική Τράπεζα: IBAN: GRGR 9494 0110 1290 0000 1294 8035907 210 3891400-466, Eurobank: IBAN: 026 0062 0000 150200 840163 email:Vaso.Mouzakiti@soel.gr Eurobank: IBAN: GRGR 8989 026 0062 0000 150200 840163 email:Vaso.Mouzakiti@soel.gr Περισσότερες λεπτοµέρειες στην ιστοσελίδα του Σώµατος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών.

(Προκειμένου ισχύσει η συνδρομή σας, πρέπει αποστείλετε αποδεικτικό κατάθεσης παρόν δελτίο συμπληρωμένο στοιχεία σας (Προκειμένου νανα ισχύσει η συνδρομή σας, πρέπει νανα αποστείλετε τοτο αποδεικτικό κατάθεσης καικαι τοτο παρόν δελτίο συμπληρωμένο μεμε τατα στοιχεία σας στον αριθμό φαξ: 3825159 επικοινωνήσετε την Μουζακίτη, επιβεβαίωση αποστολής. αποδεικτικό κατάθεσης στοιχεία στον αριθμό φαξ: 210210 3825159 καικαι νανα επικοινωνήσετε μεμε την κακα Μουζακίτη, γιαγια επιβεβαίωση τηςτης αποστολής. ΤοΤο αποδεικτικό κατάθεσης καικαι τατα στοιχεία ΑΘΗΝΑ:– απόδειξη Καποδιστρίου 28, 10682 · Τηλ. 210 38.91.400 · Φαξ 210 38.25.159 σας είναι απαραίτητα την έκδοση του αναγκαίου παραστατικού είσπραξης ή τιμολόγιο.) σας είναι απαραίτητα γιαγια την έκδοση του αναγκαίου παραστατικού – απόδειξη είσπραξης ή τιμολόγιο.)

Web site: www.soel.gr · e-mail: info@soel.gr ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Γιαννιτσών 31 & Καρυοφύλλη, 54627 · 2310 502980, φαξ: 2310 566387

ACCOUNTANCY GREECE.29

EDITORIAL

ACCOUNTANCY GREECE Αγαπητοί αναγνώστες, Το ζήτημα της ανάπτυξης είναι το κεντρικό αφιέρωμα του τεύχους αυτού. Ο κ. Γιάννης Δραγασάκης, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Οικονομίας, σε συνέντευξή του διευκρινίζει τους όρους της επερχόμενης ανάπτυξης, απαντώντας σε σειρά εύλογων ερωτήσεων. Σύμφωνα με τον κ. υπουργό, το σχέδιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση έχει ως κύριο στόχο «να τηρήσει τις δεσμεύσεις που έχουμε ήδη συμφωνήσει ή αυτές που τελικά θα συμφωνηθούν και ταυτόχρονα να εξασφαλίσει δημοσιονομικό χώρο, για να υπηρετήσει και τους υπόλοιπους στόχους της πολιτικής». Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει, «όλοι πια βλέπουμε ότι η κρίση στην Ελλάδα δεν ήταν μια κρίση μόνο δημοσιονομικού ελλείμματος, αλλά ήταν μια κρίση παραγωγικού υποδείγματος, άρα πρέπει να εξασφαλίσουμε τη δυνατότητα και τις επενδύσεις να ενισχύσουμε και τη φορολογία στοχευμένα να μειώσουμε και το κοινωνικό κράτος να στηρίξουμε. Αυτό, λοιπόν, είναι ακριβώς εκείνο που πρέπει να επιλύσουμε σε επίπεδο συγκεκριμένο, διότι η απάντηση βεβαίως είναι να τα συνδέσουμε και τα δύο. Αλλά ακριβώς επειδή θέλουμε να είμαστε σαφείς, αυτό θα απαντηθεί με συγκεκριμένο τρόπο και στο νέο μεσοπρόθεσμο σχέδιο αλλά και στην αναπτυξιακή στρατηγική που εξετάζουμε αυτή την περίοδο». Ο κ. υπουργός αναφέρεται ακόμα στην ανάγκη «ενός buffer, ένα διαρκές ταμείο σταθεροποίησης, το οποίο να εγγυάται και προς τον ελληνικό λαό καταρχήν, αλλά και προς τις διεθνείς αγορές, πως ό,τι κι αν συμβεί η Ελλάδα έχει ένα εργαλείο στα χέρια της να αποφύγει ακραίες διεθνείς καταστάσεις». Σε αυτό το τεύχος δημοσιεύεται άρθρο - ρεπορτάζ από το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, όπου το ζήτημα της ανάπτυξης αποτέλεσε το κεντρικό θέμα των συζητήσεων των συμμετεχόντων. Ο Κώστας Νιφορόπουλος συνεχίζει να ερευνά την ιστορία της λογιστικής, αναφερόμενος στα πρώτα χρόνια του Σώματος Ορκωτών Λογιστών και της δημιουργίας του πρώτου Εποπτικού Συμβουλίου. Τέλος, στο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας θα βρείτε ακόμα άρθρα, έρευνες, τάσεις, στατιστικά στοιχεία, κείμενα προερχόμενα από τη δραστηριότητα των εταιρειών του κλάδου. Η Συντακτική Επιτροπή

Τριμηνιαίο Περιοδικό Οικονομικού Λογισμού www.accountancygreece.gr Τεύχος 30 Ιανουάριος/Φεβρουάριος/Μάρτιος 2017 Τιμή πώλησης 10 ευρώ

ISSN 1792-6009 ΚΩΔ. ΕΝΤ. 01-0028 ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΚΔΟΤΗΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΑΛΑΜΑΝΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΖΑΣ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΕΥΑ ΑΓΓΕΛΙΔΗ ΑΘΗΝΑ ΓΚΟΥΖΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΤΣΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΚΟΥΝΑΔΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΥΓΙΑΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΝΙΦΟΡΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΙΟΣ ΡΙΖΟΥΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ ΣΚΟΠΕΛΙΤΗΣ ΜΑΡΙΑ ΤΥΡΟΒΟΛΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΦΙΛΙΠΠΑΚΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΒΑΣΩ ΜΟΥΖΑΚΙΤΗ vaso.mouzakiti@soel.gr Τ. 210 3891400-466 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ Τ. 210-3839020 prosxe@otenet.gr

ACCOUNTANCY GREECE

IEΣΟΕΛ, Καποδιστρίου 28, 10682, Αθήνα, Τ. 210 3891400-466 F. 210 3825159 www.soel.gr, info@soel.gr, iesoel@soel.gr

ACCOUNTANCY GREECE.30

Ag_INDEX

04. 08.

NEWS

ΟΙ ΛΟΓΙΣΤΈΣ ΕΊΝΑΙ ΜΕ ΤΟ ΜΈΡΟΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΎ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΌΣΙΟ ΣΥΜΦΈΡΟΝ IN-KI JOO

14. 18.

Η ΜΕΓΆΛΗ ΕΙΚΌΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΌ ΕΠΆΓΓΕΛΜΑ CHRISTIANA DIOLA, FCA

ΟΙ ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΌ ΕΠΆΓΓΕΛΜΑ ΚΑΙ ΠΏΣ ΕΠΗΡΕΆΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΔΗΜΟΣΊΟΥ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝΤΟΣ ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΜΠΟΎΝΤΡΟΣ, KPMG

58.

ΝΌΜΟΣ 4469/2017: ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΌΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΌΣ ΡΎΘΜΙΣΗΣ ΟΦΕΙΛΏΝ ΒΑΣΊΛΗΣ ΠΕΤΊΝΗΣ, RSM GREECE, ΜΆΝΘΟΣ ΤΡΙΧΙΆΣ, RSM GREECE

60.

ΟΙ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΈΣ ΑΒΕΒΑΙΌΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑΤΟΠΊΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΎΣ ΚΙΝΔΎΝΟΥΣ ΣΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΓΜΈΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΕΣ EY

62.

ΤΟ ΤΟΠΊΟ ΤΩΝ ΜΕΣΑΊΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ (ΜμΕ) ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ: ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΌ ΠΡΟΦΊΛ ΠΟΥ ΑΝΤΈΧΕΙ ΣΤΗΝ ΚΡΊΣΗ, EY

20.

65.

24. 28. 32.

66.

40.

77. 78.

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΒΑΣΙΚΟΊ ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ ΝΑ ΑΛΛΆΞΟΥΝ ΤΟ ΕΠΆΓΓΕΛΜΑ ΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΏΝ ΜΙΧΆΛΗΣ ΚΑΡΑΒΆΣ, DELOITTE, ΘΕΌΔΩΡΟΣ ΤΑΣΙΟΎΛΑΣ, DELOITTE ΔΠE 701 «ΣΗΜΑΝΤΙΚΌΤΕΡΑ ΘΈΜΑΤΑ ΕΛΈΓΧΟΥ», ΣΟΦΙΑ ΜΑΝΕ, ΣΟΕΛ ΘΈΤΟΝΤΑΣ ΠΥΞΊΔΑ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΉ ΕΠΟΧΉ BRIAN McENERY

ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΟΝ ΚΏΔΙΚΑ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ - ΑΝΤΊΔΡΑΣΗ ΣΤΗ ΜΗ ΣΥΜΜΌΡΦΩΣΗ ΜΕ ΝΌΜΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΎΣ ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ ΜΠΕΡΤΖΕΛΈΤΟΣ, ΣΟΕΛ ΠΏΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΎΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΟΛΊΤΕΣ ΚΑΙ Ο ΡΌΛΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΏΝ ΕΛΈΓΧΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΣΤΈΦΑΝΟΣ ΠΑΝΤΖΌΠΟΥΛΟΣ

44.

Η ΑΠΟΤΎΠΩΣΗ ΤΗΣ ΓΝΏΜΗΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΚΤΉ ΣΤΗΝ ΈΚΘΕΣΗ ΕΛΈΓΧΟΥ ΣΕ ΣΧΈΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΆΤΗ ΧΑΡΆΛΑΜΠΟΣ ΣΥΡΟΎΝΗΣ, KPMG

48.

Η ΈΚΘΕΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΉΣ ΣΥΜΜΌΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ Η ΈΚΘΕΣΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗΣ ΤΟΥ Δ.Σ. ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΊΑ ΑΠΟΚΆΛΥΨΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΑΠΆΤΗΣ, ΕΙΡΉΝΗ Ι. ΠΑΠΑΔΟΠΟΎΛΟΥ, ΣΟΛ CROWE

54.

ΕΊΔΗ ΑΠΆΤΗΣ ΣΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΈΣ ΚΑΤΑΣΤΆΣΕΙΣ ΜΆΡΙΟΣ ΛΑΣΑΝΙΆΝΟΣ, GRANT THORNTON

ΓΙΑΤΊ ΝΑ ΟΡΊΣΕΤΕ ΥΠΕΎΘΥΝΟ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ (DPO) ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΣΑΣ; ΈΛΕΝΑ ΠΟΥΛΉ, KPMG ΑΔΙΚΗ ΦΟΡΟΛΌΓΗΣΗ ΜΕ ΜΟΝΑΔΙΚΌ ΚΡΙΤΉΡΙΟ ΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΓΙΏΓΟΣ, ΣΟΛ A.E.

70.

Ν. 4449/2017, Η ΝΈΑ ΝΟΜΟΘΕΣΊΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΌ ΈΛΕΓΧΟ: ΜΙΑ ΝΈΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ ΚΑΜΙΝΆΡΗΣ, ΕΥ

74.

Η ΕΛΛΆΔΑ ΈΤΟΙΜΗ ΝΑ ΑΝΑΔΕΙΧΘΕΊ ΣΕ ΔΙΕΘΝΈΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΌ ΚΈΝΤΡΟ ΕΥ - O.MIND CREATIVES Η ΧΡΉΣΗ ΤΩΝ DRONES ΣΤΗΝ ΕΛΕΓΚΤΙΚΉ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΕΥ

Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΊΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ Ι. ΝΙΦΟΡΌΠΟΥΛΟΣ, ΩΡΊΩΝ Α.Ε

86.

ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΑ IFRS

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.30

NEWS Eν περιλήψει...

ΤΟ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΔΙΕΘΝΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ (IESBA) ΑΝΑΚΟΙΝΏΝΕΙ ΜΕ ΕΥΧΑΡΊΣΤΗΣΗ ΤΗΝ ΑΝΑΝΈΩΣΗ ΤΗΣ ΘΗΤΕΊΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΈΔΡΟΥ ΤΟΥ, Κ. ΣΤΑΎΡΟΥ ΘΩΜΑΔΆΚΗ, ΓΙΑ ΈΝΑ ΑΚΌΜΗ ΈΤΟΣ, ΠΟΥ ΑΡΧΊΖΕΙ ΤΗΝ 1Η ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2018. Η ανωτέρω ανακοίνωση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://bit.ly/2ze6p3B Η ΕΙΔΙΚΉ ΟΜΆΔΑ ΕΛΈΓΧΟΥ ΟΜΊΛΩΝ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΎΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΕΛΈΓΧΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΣΦΑΛΊΣΕΩΝ (IAASB) ΕΞΈΔΩΣΕ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΈΝΗ ΠΡΌΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΈΛΕΓΧΟ ΟΜΊΛΩΝ. Η ανωτέρω πρόταση βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://bit.ly/2CfbcAg ΤΟ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΔΙΕΘΝΏΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΏΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΌΣΙΟ ΤΟΜΈΑ (IPSASB) ΕΚΔΊΔΕΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΈΝΑ ΠΡΌΤΥΠΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΉΣ ΣΕ ΤΑΜΕΙΑΚΉ ΒΆΣΗ (REVISED CASH BASIS IPSAS). Το ανωτέρω υλικό βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://bit.ly/2zeQ0fm Η ΔΙΕΘΝΉΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΊΑ ΛΟΓΙΣΤΏΝ (IFAC) ΑΝΑΖΗΤΕΊ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΎΣ ΥΠΟΨΗΦΊΟΥΣ ΜΕ ΙΣΧΥΡΉ ΔΈΣΜΕΥΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΌΣΙΟ ΣΥΜΦΈΡΟΝ ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ ΝΑ ΣΥΜΒΆΛΟΥΝ ΣΤΗ ΔΎΝΑΜΗ ΚΑΙ ΤΗ ΖΩΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΉΣ ΣΕ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ ΕΠΊΠΕΔΟ, ΚΑΛΎΠΤΟΝΤΑΣ ΑΝΟΙΚΤΈΣ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΈΣ ΘΈΣΕΙΣ. Το ανωτέρω δελτίο τύπου και οι σχετικές πληροφορί-

Από την Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ

ες βρίσκονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http:// bit.ly/2AvgE1w ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΉ ΠΡΆΞΗ 004/2017 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΉΣ ΤΥΠΟΠΟΊΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΈΓΧΩΝ (ΕΛΤΕ) ΠΕΡΊ ΔΗΜΟΣΊΕΥΣΗΣ ΤΟΥ «ΚΏΔΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ ΤΗΣ IFAC», ΦΕΚ Β’ 3916/0711-2017: Το ανωτέρω υλικό βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://elte.org.gr/images/files/pdf/ FEK_B_3916_7_11_2017.pdf

Η ΠΡΏΤΗ BLOCKCHAIN ΠΛΑΤΦΌΡΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΉ ΑΣΦΆΛΙΣΗ H EY και η Guardtime παρουσίασαν την πρώτη πλατφόρμα blockchain για τη ναυτιλιακή ασφάλιση διεθνώς. Η πλατφόρμα παρουσιάσθηκε σε συνεργασία με τους A.P. Møller-Maersk A/S, ACORD, Microsoft, MS Amlin και XL Catlin, έπειτα από μια περίοδο δοκιμαστικής λειτουργίας διάρκειας 20 εβδομάδων. Η πλατφόρμα blockchain, η οποία διαμορφώθηκε στην τεχνολογία cloud Microsoft Azure, θα εξασφαλίσει σημαντικά οφέλη για την ασφαλιστική αγορά και αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία από το 2018. Η αρχική σταδιακή ανάπτυξη της πλατφόρμας, η οποία είναι η πρώτη του είδους της για τον ασφαλιστικό κλάδο, θα περιλαμβάνει την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της τεχνολογίας blockchain σε όλο το φάσμα του κλάδου της ναυτιλίας. Η παγκόσμια blockchain πλατφόρμα συνδέει πελάτες, μεσίτες, ασφαλιστές, καθώς και τρίτα πρόσωπα σε διαμοιρασμένα, κοινά μητρώα, που συλλέγουν

δεδομένα σχετικά με την ταυτότητα, τους κινδύνους και την έκθεση σε αυτούς, και ενσωματώνει αυτή την πληροφόρηση σε ασφαλιστήρια συμβόλαια. Στις δυνατότητες της πλατφόρμας περιλαμβάνονται η δημιουργία και συντήρηση στοιχείων ενεργητικού από πολλαπλές πηγές, η σύνδεση δεδομένων με ασφαλιστήρια συμβόλαια, η λήψη πληροφοριών, με βάση τις οποίες μπορούν να υλοποιηθούν αλλαγές τιμολογίων ή επιχειρηματικών διαδικασιών, η σύνδεση στοιχείων ενεργητικού, συναλλαγών και πληρωμών πελατών, και η καταγραφή και επικύρωση επικαιροποιημένων αναγγελιών ζημίων. Η πλατφόρμα blockchain στηρίζει τον κλάδο της ναυτιλιακής ασφάλισης στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που δημιουργεί το πολύπλοκο διεθνές οικοσύστημά της, περιλαμβάνοντας ένα μεγάλο αριθμό παικτών, πλήθος εγγράφων, διπλότυπα, υψηλό όγκο συναλλαγών και μεγάλο βαθμό ταυτοποιήσεων, παράγοντες που πιθανώς εμποδίζουν τη διαφάνεια, τη συμμόρφωση και την αποτελεσματική διαχείριση της έκθεσης σε κινδύνους. Η πλατφόρμα blockchain συνδέει ανόμοια δεδομένα και διαδικασίες, με στόχο να αντιμετωπιστούν και να μετριαστούν τα προβλήματα που συνδέονται με την ταυτοποίηση σφαλμάτων. Οι ασφαλιστικές εταιρείες μπορούν να χρησιμοποιήσουν την πλατφόρμα blockchain για να αξιοποιήσουν καλύτερα τα κεφάλαιά τους και να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά τους, αυξάνοντας τη διαφάνεια και μειώνοντας τις χειρωνακτικές καταχωρήσεις στοιχείων, τις ταυτοποιήσεις και τα διοικητικά έξοδα.

ΔΙΟΡΘΩΣΗ Το λογιστικό γραφείο της κ. Ελευθερίου Σωτηρίας ονομάζεται SotEle Accounting Office.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΝΕΩΝ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΣΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ. Το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (Σ.Ο.Ε.Λ.) συγχαίρει τα μέλη του για τις επιτυχίες τους στις πρόσφατες εξετάσεις του ACCA (Association of Certified Chartered Accountants) στο πλαίσιο απόκτησης επαγγελματικού τίτλου του Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή. Οι εξετάσεις αυτές, στις οποίες συμμετέχουν υποψήφιοι από πολλές χώρες, είναι μεταπτυχιακού επιπέδου, καλύπτουν ευρύτατο φάσμα θεμάτων, διεξάγονται με βάση την αμοιβαία αναγνώριση Σ.Ο.Ε.Λ. - ACCA και είναι παγκοσμίως αποδεκτές. Τα διακριθέντα μέλη μας που πρώτευσαν στην Ελλάδα με αλφαβητική σειρά είναι τα εξής: ΕΠΙΘΕΤΟ

ΟΝΟΜΑ

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ

Γκούμα

Μαρίνα

P3 – Business Analysis

Δημητρόπουλος

Νικόλαος

P7 – Advanced Audit and Assurance (ΙΝΤ)

Ευθυμίου

Βασίλης

P5 – Advanced Performance Management

Θεοδωρακόπουλος

Κωνσταντίνος

F8 – Audit and Assurance

Ξενόφου

Δήμητρα

P1 – Governance, Risk and Ethics

Πανέτας

Αριστοτέλης

F6 – Taxation (UK)

Σκαρκάλας

Ιωάννης

P2 - Corporate Reporting (ΙΝΤ)

Συμεωνίδης

Δημήτριος

F7 – Financial Reporting

Τζίγκα

Θεόκλεια

F9 – Financial Management

Το παρακάτω μέλος, ολοκλήρωσε με επιτυχία τη διαδικασία των εξετάσεων: ΕΠΙΘΕΤΟ

ΟΝΟΜΑ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ

Τριγάζης

Απόστολος

101

Το Σ.Ο.Ε.Λ. θα συνεχίσει να αποδίδει την απαιτούμενη προσοχή και να υποστηρίζει μέσω του Ινστιτούτου Εκπαίδευσης Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΙΕΣΟΕΛ) την εκπαίδευση και συνεχή επιμόρφωση όλων των μελών του, ως ένα από τα προαπαιτούμενα για τη διατήρηση του κύρους του ελεγκτικού θεσμού.

ACCOUNTANCY GREECE.29

Οι όροι για την επερχόμενη ανάπτυξη ΓΙΆΝΝΗΣ ΔΡΑΓΑΣΆΚΗΣ

Yπουργός Οικονομίας και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης

Συνέντευξη στον Άρη Ραβανό

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

››

ACCOUNTANCY GREECE.30

Μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ο υπουργός Οικονομίας και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Γιάννης Δραγασάκης εξήγησε ποιες είναι οι προϋποθέσεις εξόδου από το μνημόνιο, τα μέτρα που παίρνει η κυβέρνηση και τα δεδομένα που θα χαρακτηρίσουν την ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Κύριε υπουργέ, γιατί η κυβέρνηση επιμένει τόσο πολύ στην απόρριψη της προληπτικής πιστοληπτικής γραμμής στήριξης, μια συζήτηση που ήρθε στο προσκήνιο τις τελευταίες ημέρες και βλέπουμε την κυβέρνηση να είναι κάθετα αρνητική; Με χαρά έχω δει ήδη ότι, όχι μόνο η κυβέρνηση αλλά και αρκετοί φορείς της οικονομίας, έχουν διατυπώσει την άποψη ότι αυτό το θέμα δεν είναι θέμα αρχής. Και ίσως κακώς έχει έρθει τόσο πολύ στο κέντρο της συζήτησης. Το θέμα αρχής είναι τι θέλουμε να πετύχουμε και πώς θα το πετύχουμε. Νομίζω ότι υπάρχει μια ευρεία συναίνεση σήμερα στη χώρα μας ότι αυτό που πρέπει να πετύχουμε είναι η απεξάρτηση από τα μνημόνια, να φύγουμε από τα μνημόνια και την επιτροπεία, χωρίς προαπαιτούμενα ή αιρέσεις, να έχουμε την ίδια αντιμετώπιση που έχουν οι άλλες χώρες που ήταν σε πρόγραμμα εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου. Αυτός είναι ο πρώτος στόχος. Ο δεύτερος είναι να μπορούμε να αναχρηματοδοτούμε το χρέος μας, αφού, βεβαίως, ρυθμιστεί από τις αγορές. Τρίτος, αλλά πρώτιστης σημασίας, στόχος είναι να έχουμε το δικό μας σχέδιο για την επόμενη μέρα, το δικό μας πρόγραμμα, εμείς να το σχεδιάσουμε, εμείς να έχουμε την ιδιοκτησία, εμείς να έχουμε την ευθύνη και τη δέσμευση, μαζί με την κοινωνία, να το υλοποιήσουμε. Αυτοί οι στόχοι, λοιπόν, υπηρετούνται με την πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση και με την επιτυχή υλοποίηση των υποχρεώσεων –την ήδη επιτυχή ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης πριν και πλέον την

πρέπει να τηρήσουμε τις δεσμεύσεις που έχουμε ήδη συμφωνήσει ή αυτές που τελικά θα συμφωνηθούν και ταυτόχρονα πρέπει να εξασφαλίσουμε δημοσιονομικό χώρο για να υπηρετήσουμε και τους υπόλοιπους στόχους της πολιτικής, αφού όλοι πια βλέπουμε ότι η κρίση στην Ελλάδα δεν ήταν μια κρίση μόνο δημοσιονομικού ελλείμματος, αλλά ήταν μια κρίση παραγωγικού υποδείγματος

ολοκλήρωση της τέταρτης και τελευταίας. Σκοπός μας είναι να διασφαλίσουμε αυτήν την πορεία, να τη θωρακίσουμε, διότι όταν μια χώρα βγαίνει από μια κατάσταση χρεοκοπίας είναι πιο ευάλωτη σε εξωγενή σοκ. Και εδώ είναι ο πυρήνας του ερωτήματός σας. Εμείς, αλλά και οι Θεσμοί, καταλήξαμε ότι ο καλύτερος τρόπος θωράκισης είναι να δημιουργήσουμε τα δικά μας αποθέματα, να έχουμε δηλαδή τον δικό μας «κουμπαρά», ούτως ώστε, αν κάτι συμβεί, να έχουμε τα χρήματα και αν λήγει ένα ομόλογο, να μπορούμε να το εξοφλήσουμε και να μην υπάρξει πρόβλημα. Πρέπει να σας πω ότι με τα χρήματα που έχουν οι Θεσμοί δεσμευτεί ότι θα δώσουν, και με αυτά που έχουμε συγκεντρώσει, ήδη πλησιάζουμε να καλύψουμε το ποσό που είναι αναγκαίο για τις ανάγκες του επόμενου χρόνου. Άρα, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο προχωρούμε, είναι ένας τρόπος ασφαλής. Τώρα, ως προς την προληπτική γραμμή, δεν μας δίνει λύση στο πρόβλημα, μεταθέτει το πρόβλημα της εξάρτησης. Προληπτική γραμμή σημαίνει μια ημι-μνημονιακή κατάσταση, σημαίνει πάλι εμπλοκή των κοινοβουλίων των εταίρων, σημαίνει διαπραγματεύσεις, σημαίνει προαπαιτούμενα, σημαίνει αβεβαιότητα πάλι. Επιπρόσθετα, η πιστοληπτική γραμμή είναι για ένα χρόνο, το πολύ να ζητήσει κανείς μια παράταση για άλλους έξι μήνες. Εάν, λοιπόν, παίρναμε πιστοληπτική γραμμή και σε ένα χρόνο οι αγορές ήταν σε φάση αναταράξεων, τι θα κάναμε; Πάλι, ξανά από την αρχή μνημόνια, ξανά βοήθεια; Αν μου επιτρέπετε, προκύπτει το εξής ερώτημα, κατά πόσο μπορεί να είναι καθαρή η έξοδος από το μνημόνιο; Και γι’ αυτό το λόγο τίθεται το θέμα της πιστοληπτικής γραμμής στήριξης. Υπάρχει η τοποθέτηση αρκετών ότι, με τις παρούσες συνθήκες, επειδή η χώρα δεν μπορεί εύκολα να μεταρρυθμιστεί και να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις, δεν μπορούμε να βάζουμε την καθαρή έξοδο

Εδώ προκύπτει ένα άλλο ερώτημα, πόσο οικονομικά αυτοδύναμη μπορεί να είναι η χώρα την επόμενη περίοδο με όλα αυτά τα οποία περιγράψατε. Γιατί το λέω αυτό; Γιατί υπάρχει κι ένα ζήτημα εποπτείας και αυστηρής τήρησης δημοσιονομικών κανόνων στη μεταμνημονιακή εποχή, από τον Αύγουστο του 2018. Αυτό πώς

θα επηρεάσει την πολιτική σας και σε ποιο βαθμό; Το σχέδιο το οποίο ετοιμάζουμε καλείται ακριβώς να απαντήσει σε αυτήν την –ας την πω– αντίφαση. Ότι, δηλαδή, πρέπει να τηρήσουμε τις δεσμεύσεις που έχουμε ήδη συμφωνήσει ή αυτές που τελικά θα συμφωνηθούν και ταυτόχρονα πρέπει να εξασφαλίσουμε δημοσιονομικό χώρο για να υπηρετήσουμε και τους υπόλοιπους στόχους της πολιτικής, αφού όλοι πια βλέπουμε ότι η κρίση στην Ελλάδα δεν ήταν μια κρίση μόνο δημοσιονομικού ελλείμματος, αλλά ήταν μια κρίση παραγωγικού υποδείγματος, άρα πρέπει να εξασφαλίσουμε τη δυνατότητα και τις επενδύσεις να ενισχύσουμε και τη φορολογία στοχευμένα να μειώσουμε και το κοινωνικό κράτος να στηρίξουμε. Αυτό, λοιπόν, είναι ακριβώς εκείνο που πρέπει να επιλύσουμε σε επίπεδο συγκεκριμένο, διότι η απάντηση, βεβαίως, είναι να τα συνδέσουμε και τα δύο. Αλλά ακριβώς επειδή θέλουμε να είμαστε σαφείς, αυτό θα απαντηθεί με συγκεκριμένο τρόπο και στο νέο μεσοπρόθεσμο σχέδιο αλλά και στην αναπτυξιακή στρατηγική που εξετάζουμε αυτήν την περίοδο. Για να μην αφήσω ασχολίαστο κάτι το οποίο είπατε νωρίτερα, μιλήσατε για τη διαμόρφωση ταμείου σταθεροποίησης –ασπίδα προστασίας μέσω cash buffers. Ποιος είναι ο κεντρικός στόχος και θα αποτελέσει αυτό μελλοντικά μια ασπίδα έναντι μελλοντικής κρίσης; Γιατί η κρίση, απ’ ό, τι φαίνεται και από το εξωτερικό και από τις ΗΠΑ, δεν είναι κάτι στατικό, είναι κάτι δυναμικό, μπορεί να την ξαναδούμε μπροστά μας και μπορεί να ξαναέρθει στη χώρα μας με μεγαλύτερη ένταση και να επηρεάσει σαφώς και την οικονομία, η οποία είναι σε πήλινα πόδια, κατά πολλούς. Πολύ σωστά το θέτετε. Να θυμηθούμε τι έγινε το 2014. Τον Απρίλιο του 2014 η τότε κυβέρνηση εξέδωσε ένα ομόλογο το οποίο πήγε «καλά», λίγο ψηλό το επιτόκιο, αλλά

διετέθη. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου επιχείρησε να εκδώσει νέο ομόλογο, και επειδή μια τράπεζα στην Πορτογαλία, αν θυμάστε, είχε πρόβλημα, οι αγορές δεν «επέτρεψαν» να προχωρήσει αυτό το ομόλογο. Αν τότε υπήρχε ένα buffer ταμειακό, ενδεχομένως δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Αυτό, λοιπόν, πάμε να λύσουμε σήμερα. Πριν από λίγο καιρό εκδώσαμε ένα ομόλογο, το οποίο είχε ικανοποιητικό επιτόκιο για τα δεδομένα της χώρας. Αμέσως μετά άρχισαν οι αναταράξεις. Σε λίγο μπορεί πάλι οι αγορές να ομαλοποιηθούν και μετά ξανά να έχουμε αναταράξεις. Άρα, η ουσία είναι να έχουμε ένα ταμειακό απόθεμα, ούτως ώστε, εάν μεν μπορούμε να δανειστούμε από την αγορά, να δανειστούμε σε ικανοποιητικό επιτόκιο, εάν δεν μπορούμε συγκυριακά να δανειστούμε από την αγορά, να καλύψουμε τις ανάγκες από αυτό. Αυτός είναι ο κεντρικός –όπως είπατε– και άμεσος στόχος. Προσωπικά πρέπει να σας πω κι έναν προβληματισμό, και λέω «προσωπικά», διότι δεν το έχουμε εξαντλητικά ακόμη συζητήσει. Γιατί το χρειαζόμαστε τελικά αυτό το buffer; Διότι ανήκουμε σε μία Ευρωζώνη η οποία δεν έχει ακόμη θεσμό δανεισμού ύστατης καταφυγής. Δηλαδή, όλες οι χώρες, όπως οι ΗΠΑ, έχουν μια δυνατότητα, εάν κάτι συμβεί, η κεντρική τους τράπεζα να λειτουργεί ως δανειστής ύστατης ανάγκης. Στην Ευρωζώνη έχουμε αυτό το παράδοξο, έχουμε κοινό νόμισμα, έχουμε χωρίσει τα εργαλεία νομισματικής πολιτικής, αλλά δεν υπάρχει ο θεσμός ύστατου δανεισμού. Η προσωπική μου, λοιπόν, άποψη είναι ότι πρέπει να προσπαθήσουμε στο νέο κλίμα που υπάρχει στην Ευρώπη –που όλοι αναγνωρίζουν την ανάγκη, μετά το Brexit, ότι πρέπει η Ευρώπη να αλλάξει– η Ευρώπη να αποκτήσει τέτοιο θεσμό. Μέχρις ότου, όμως, αποκτήσει τέτοιο θεσμό η Ευρώπη, εγώ θα υποστήριζα την ανάγκη να έχουμε ένα εθνικό εργαλείο ύστατης ανάγκης. Άρα, η απάντηση στο ερώτημά σας είναι –αλλά είπα ότι αυτό είναι θέμα συζήτησης και προβληματισμού όλων μας– ότι ίσως

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

στο τραπέζι. Αυτό μας πάει σε ένα άλλο ερώτημα, κάπως φιλοσοφικό πια, αν υπάρχουν κοινωνίες που μεταρρυθμίζονται και κοινωνίες που δεν μεταρρυθμίζονται. Αυτό ίσως θέλει μια άλλη ευκαιρία να το συζητήσουμε. Εγώ θέλω να πω ότι πίσω από αυτό το ερώτημα βρίσκονται σκοπιμότητες, διότι η χώρα αυτή έχει κάνει τις περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Και ιστορικά αν το δούμε, η Ελλάδα διακρίνεται από το γεγονός ότι πολλές φορές υιοθέτησε περισσότερες, θα έλεγα, μεταρρυθμίσεις από όσες μπορούσε η ίδια να αφομοιώσει. Και αν υπάρχει ένα πρόβλημα, κατά την άποψή μου, είναι ότι πολλές φορές οι μεταρρυθμίσεις έγιναν με εξωγενή πίεση και «από τα πάνω», με αποτέλεσμα να μην γίνουν μέρος του κοινωνικού σώματος και της λειτουργίας του κράτους. Γι’ αυτό έχουμε πολλές μεταρρυθμίσεις και πολλές φορές ταυτόχρονα έχουμε δυσλειτουργίες του κράτους κ.ο.κ.. Επομένως, για να το κάνω απλό, λέω ότι η απάντηση σε όλα αυτά δεν είναι νέες πιστοληπτικές γραμμές, δεν είναι νέα πλαίσια, νέες θερμοκοιτίδες. Διότι εδώ έχουμε ένα πρόβλημα εξάρτησης –όπως είπα πριν, αλλά όχι μόνο των κυβερνήσεων. Το κράτος, η κοινωνία, οι επιχειρήσεις, όλοι έχουμε συνηθίσει στην ιδέα ότι υπάρχει μια τρόικα που χαράσσει το πρόγραμμα, ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που εκ μέρους της επιβάλλουν το πρόγραμμα. Έτσι θα ζούμε αιωνίως; Συνοψίζοντας, η απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι το σχέδιο το οποίο ετοιμάζουμε, το οποίο θα είναι το δεσμευτικό πλαίσιο για το πώς θα κινηθεί η κυβέρνηση και η χώρα το επόμενο διάστημα.

ACCOUNTANCY GREECE.30

αυτό το buffer, αυτό το ταμείο, αν δεν το χρειαστούμε, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα διαρκές ταμείο σταθεροποίησης, το οποίο να εγγυάται και προς τον ελληνικό λαό καταρχήν, αλλά και προς τις διεθνείς αγορές, πως ό,τι κι αν συμβεί η Ελλάδα έχει ένα εργαλείο στα χέρια της για να αποφύγει ακραίες διεθνείς καταστάσεις. Πέρα από το εργαλείο, το οποίο ενδεχομένως να έχει η χώρα στα χέρια της το επόμενο διάστημα, μιλήσατε πριν για ένα σχέδιο. Αυτό το σχέδιο έχει προσανατολισμό; Γιατί εγκαλείται η κυβέρνηση από πολλές πλευρές, από την αντιπολίτευση και από μερίδα οικονομικών παραγόντων, ότι βαδίζει χωρίς σαφές σχέδιο. Ποιος είναι ο προσανατολισμός αυτός και η περίφημη «επιστροφή στην κανονικότητα» μπορεί να επιτευχθεί μετά τον Αύγουστο του 2018; Τώρα, να κατηγορείται η σημερινή κυβέρνηση ότι δεν έχει σχέδιο, δεν θέλω να το σχολιάσω. Από ποιους κατηγορείται; Από εκείνους που είχαν σχέδιο και δεν εφαρμόστηκε; Η πρώτη φορά που συζητούμε στην Ελλάδα σχέδιο παραγωγικής ανάπτυξης και ανασυγκρότησης, η πρώτη φορά που συζητούμε συγκροτημένα σχέδιο στρατηγικής είναι τώρα. Το ερώτημα, λοιπόν, ας αρχίσω από αυτό, είναι τι εννοούμε ως «νέα κανονικότητα». Εάν εννοούμε ως κανονικότητα την επιστροφή στην πραγματικότητα πριν από την κρίση, εμείς διαφωνούμε. Αυτό που έχουμε σήμερα δεν είναι μόνο οι συνέπειες της κρίσης, που εκδηλώθηκε στις ΗΠΑ το 2008 και επεκτάθηκε και σε εμάς και πήρε τη μορφή της χρεοκοπίας, ούτε έχουμε μόνο τα προβλήματα που δημιούργησε η πολιτική της προσαρμογής, όπως είναι τα «κόκκινα δάνεια», που είναι παράγωγο πρόβλημα. Στην Ελλάδα έχουμε δύο, λοιπόν, προβλήματα, έχουμε τα προβλήματα που δημιούργησε η τρέχουσα κρίση και τα προβλήματα που συχνά ονομάζουμε παθογένειες του

Tο buffer, αυτό το ταμείο, αν δεν το χρειαστούμε, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα διαρκές ταμείο σταθεροποίησης, το οποίο να εγγυάται και προς τον ελληνικό λαό καταρχήν, αλλά και προς τις διεθνείς αγορές, πως ό,τι κι αν συμβεί η Ελλάδα έχει ένα εργαλείο στα χέρια της για να αποφύγει ακραίες διεθνείς καταστάσεις

παρελθόντος. Αυτό που λέμε με τον κομψό όρο «παθογένειες του παρελθόντος» υποκρύπτει μεγάλα διαχρονικά προβλήματα του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού και –αν μου επιτρέπεται ο όρος– του ελληνικού καπιταλισμού. Ο ελληνικός καπιταλισμός ποτέ δεν απέκτησε εκείνη την εξωστρεφή, ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα, την οποία απαιτεί σήμερα η χώρα σε συνθήκες ενοποίησης και παγκοσμιοποίησης. Άρα, το σχέδιο το οποίο συζητούμε πρέπει να εξασφαλίσει ένα παραγωγικό σύστημα που να είναι βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο. Ακριβώς γι’ αυτό το σχέδιο πρέπει να είναι όσο γίνεται πιο συγκεκριμένο, να συζητηθεί και με τους Θεσμούς, από τους οποίους περιμένουμε στήριξη, όπως έχουν υποσχεθεί, ούτως ώστε να πετύχουμε πιο ισχυρή ανάπτυξη από 1,5% - 2%, που μας είναι εντελώς αναγκαία μετά τη συσσωρευμένη ύφεση που είχαμε, για να υπηρετήσουμε τις ανάγκες της κοινωνίας. Άρα θα μιλούσα για μια «νέα κανονικότητα» με κεντρικό της στοιχείο την κίνηση. Μια χώρα και μια κοινωνία εν κινήσει. Μια χώρα που μετασχηματίζεται, διότι η μετάβαση, από αυτό που έχουμε στο νέο που συνοπτικά περιγράφω, θα είναι μια υπόθεση μεσοπρόθεσμου ορίζοντα. Και φαντάζομαι με μια οικονομία εξωστρεφή και με άλλα χαρακτηριστικά από τα σημερινά... Με την εξωστρέφεια συμφωνώ. Αλλά θέλουμε μια εξωστρέφεια βιώσιμη. Τι εννοώ; Αν ρωτήσετε οικονομολόγους που μελετούν τα προβλήματά μας, θα ακούσετε ότι οι εξαγωγές μας έχουν πολύ μεγάλη εξάρτηση από τις εισαγωγές, που σημαίνει ότι έχουμε χαμηλή προστιθέμενη αξία. Αν εξάγουμε, λοιπόν, αυτά που εισάγουμε, με πολύ χαμηλή προστιθέμενη αξία, ίσως το πρόβλημα του ισοζυγίου να επανέλθει. Άρα θέλουμε μια πολιτική που να επιδιώκει υψηλότερη προστιθέμενη αξία και, αν το πετύχουμε αυτό, θα έχουμε και υποκατά-

›

Μεγάλη υπόθεση η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, απασχολεί το εξωτερικό και μακάρι και στην Ελλάδα να γίνει μια οργανωμένη συζήτηση. Από εκεί και πέρα, οι βασικές προτεραιότητες του υπουργείου σας, και προετοιμάζοντας τη μετάβαση στη μεταμνημονιακή εποχή, ποιες είναι; Καταρχήν θέλω να πω ότι είμαι τυχερός που δεν αρχίζω από «λευκή σελίδα», καθώς οι προκάτοχοί μου έκαναν πολλή δουλειά και επίσης από το ΚΥΣΟΙΠ είχα επαφή με τα σχετικά θέματα. Τώρα, την περίοδο αυτή, οι δύο μεγάλοι στόχοι είναι: Πρώτον, να ολοκληρώσουμε το σχέδιο, ο κ. Τσακαλώτος έχει δεσμευτεί ότι θα είναι έτοιμο μέχρι τον Απρίλιο και πρέπει να τηρήσουμε τη δέσμευσή μας. Δεύτερον, να φτιάξουμε ένα μηχανισμό υλοποίησης του σχεδίου. Ξέρετε ότι στην Ελλάδα πολύ εύκολα ψηφίζουμε σχέδια και νόμους και πολύ δύσκολα στη συνέχεια εφαρμόζονται. Το βλέπω δηλαδή ως δύο σκέλη του ιδίου ζητήματος: το σχέδιο και ο μηχανισμός υλοποίησής του. Θα αρχίσουμε μια δουλειά με τα Αναπτυξιακά Περιφερειακά Συ-

νέδρια, όπου βγήκαν ενδιαφέρουσες ιδέες και πρέπει να διασφαλίσουμε πως αυτά που αποφασίστηκαν θα υλοποιηθούν. Το άλλο που θέλω να πω είναι ότι συνήθως το σχέδιο ανάπτυξης ορίζεται σε μακροεπίπεδο, αλλά όλοι ξέρουμε ότι δοκιμάζεται και κρίνεται στο μικροεπίπεδο. Άρα θέλουμε να βρούμε τρόπο να συζητήσουμε αυτό το μικροεπίπεδο, με κάποιες ομάδες που χαρακτηρίζουν σήμερα την ελληνική οικονομία και έχουν διαφορετικές ανάγκες. Δηλαδή, διακρίνω μια ομάδα επιχειρήσεων που είναι διεθνοποιημένες και έχουν τα αντίστοιχα προβλήματα. Διακρίνουμε την περίπτωση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων με τα δικά τους προβλήματα –και ενδεχομένως εδώ να πρέπει να δούμε τα start-ups ως μια ειδική κατηγορία. Διακρίνουμε αυτό που ονομάζουμε κοινωνική οικονομία, που στο δικό μας σχέδιο είναι σημαντικός χώρος και φορέας. Ο κ. Σταθάκης έχει θεσμοθετήσει σημαντικά εργαλεία, όπως είναι οι ενεργειακές κοινότητες, οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί. Ετοιμάζουμε στο Υπουργείο Οικονομίας και τις μικροπιστώσεις. Έχουμε και τον τομέα των προβληματικών επιχειρήσεων, που δεν είναι βιώσιμες και πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε, είτε μόνοι μας είτε μαζί με τράπεζες. Άρα σκέφτομαι διάλογο, για να βρούμε συγκεκριμένους τρόπους να λύνουμε προβλήματα, να επιταχύνουμε την ανάκαμψη, δρομολογώντας την στις κατευθύνσεις που θέλουμε. Και κάτι τελευταίο: Προσωπικά δίνω ιδιαίτερη έμφαση: • Πρώτον, στην επιτάχυνση των πάντων. Ό,τι μπορεί να τελειώνει σήμερα, να μην το αφήνουμε για αύριο. • Δεύτερον, στον συντονισμό, ώστε διάφορα εργαλεία ανάπτυξης που έχουμε να τα βάλουμε να δουλεύουν προς την ίδια κατεύθυνση. • Τρίτον, στην κοινωνικοποίηση της ανάπτυξης. Δηλαδή, ό,τι κι αν κάνουμε «από τα πάνω», αν δεν βρούμε τρόπο να εμπλακεί

ολόκληρη η κοινωνία, οι επιχειρήσεις, οι φορείς, οι εργαζόμενοι, οι τοπικές κοινωνίες κ.ά., δεν θα μπορέσουμε να πετύχουμε αυτό το κάτι διαφορετικό που θέλουμε. Δεν αρκεί να πάμε στην ιστορική τάση μεγέθυνσης που είχαμε ως οικονομία. Με την απώλεια πλούτου που έχουμε υποστεί, με τη συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης που έχει συμβεί, με την τεράστια ανεργία, τις αρνητικές δημογραφικές τάσεις που έχουμε, θέλουμε κάτι άλλο. Θέλουμε αυτό που πολλές χώρες επιδίωξαν έπειτα από πόλεμο. Αυτό το «κάτι» το εννοώ και ποσοτικά και ποιοτικά, βεβαίως, γι’ αυτό και αναφέρομαι κάπως αναλυτικά σε αυτά. Περιγράψατε το σχέδιο για την επόμενη ημέρα. Εκτιμάτε ότι θα υπάρξουν οι κατάλληλες συναινέσεις από τα υπόλοιπα κόμματα και κυρίως από την πλευρά της αξιωματικής αντιπολίτευσης ώστε να στηρίξει ένα τέτοιο σχέδιο εθνικής ανασυγκρότησης μετά την έξοδο από τα μνημόνια, όταν κυριαρχεί στην πολιτική ζωή του τόπου η σκανδαλολογία, η υπόθεση Novartis και όσα έρχονται ως στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες; Κοιτάξτε, εγώ είμαι αισιόδοξος άνθρωπος και δεν το στηρίζω μόνο στο ότι πρέπει να είμαι αισιόδοξος. Έχω ζήσει πολλά, έχω δει εντάσεις, συγκρούσεις μεγάλες και ταυτόχρονα έχω δει ότι αυτό δεν αποτρέπει το να υπάρχει συνεννόηση σε μείζονα θέματα. Και πιστεύω, επομένως, ότι και σήμερα αυτό που λέτε πρέπει να το συζητήσουμε ανοιχτά. Η ανάπτυξη θέλει συναινέσεις, τα σκάνδαλα θέλουν διαλεύκανση. Και τα δύο πρέπει να τα κάνουμε. Δεν νομίζω ότι πρέπει να πάμε είτε στο ένα είτε στο άλλο, δηλαδή επειδή χρειαζόμαστε συναίνεση να «κουκουλώσουμε» τα προβλήματα, όταν μάλιστα, δυστυχώς, τα προβλήματα αποκαλύπτονται και ως διεθνή προβλήματα. Άρα, πρέπει να βρούμε την ψυχραιμία όλοι και όλες και, όπως είπα, να βοηθήσουμε τη

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

σταση εισαγωγών και εξαγωγές. Πρέπει να στηρίξουμε λοιπόν αυτό που έχουμε σήμερα ως παραγωγικές δομές, αλλά πρέπει να τολμήσουμε, να προσεγγίσουμε, βρίσκοντας διαύλους με αυτό που ονομάζεται 4η Βιομηχανική Επανάσταση, διότι από εκεί έρχονται οι δυνατότητες για άλματα στην παραγωγικότητα της εργασίας. Και θέλω να χαιρετίσω το γεγονός ότι σημαντικοί φορείς του εξωτερικού επιλέγουν την Ελλάδα είτε για εγκατάσταση ερευνητικών ιδρυμάτων είτε για την οικοδόμηση συνεργιών και συνεργασιών –αναφέρομαι στην Tesla ως τελευταίο παράδειγμα. Προς αυτές τις κατευθύνσεις θα ήθελα και το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, που έχω την τιμή και την ευθύνη να διευθύνω, να στραφεί περισσότερο.

ACCOUNTANCY GREECE.30

δημοκρατία να λειτουργήσει. Η Δικαιοσύνη θα κάνει τη δουλειά της απερίσπαστη. Εμείς, εκεί που διαφωνούμε, θα το κάνουμε με επιχειρήματα. Εκεί που συμφωνούμε, μπορούμε να το λέμε. Ακούω κριτικές διάφορες, αλλά δεν βλέπω κανένα κόμμα στην Ελλάδα, επίσημα, να ζητά προληπτική γραμμή. Μπορεί να εκφράζουν επιφυλάξεις, «τι θα γίνει στην περίπτωση που συμβεί το ένα ή το άλλο...», αλλά είμαστε όλοι σε μια πορεία, νομίζω, να βγούμε από τα μνημόνια, να ορθοποδήσουμε και ας διαφωνούμε μετά, κατά τη συζήτηση της επόμενης μέρας. Αυτή είναι η μια απάντηση. Εννοώ ότι υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, οι συναινέσεις είναι αναγκαίο να επιδιώκονται εκεί που είναι εφικτό, σεβόμενοι όλοι την ιδεολογική ταυτότητα του καθενός. Το δεύτερο, όμως, που έχουμε εμείς, ειδικά στην Ελλάδα, είναι αυτό που προσπάθησα να περιγράψω απαντώντας στα ερωτήματά σας. Θέλουμε μια ευρεία κοινωνική συμμαχία, η οποία θα στηρίξει αυτήν την προσπάθεια. Γιατί ευρεία κοινωνική συμμαχία; Διότι προβλήματα όπως η φοροδιαφυγή, η εκτεταμένη και η διάχυτη, προβλήματα όπως η διαφθορά, η ενεργοποίηση αδρανών πόρων, ο εκσυγχρονισμός του κράτους, δεν μπορούν να λυθούν με τεχνικά μέσα μόνο «από τα πάνω». Πρέπει να υπάρξει μια νέα σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στην κοινωνία και την πολιτική, το κράτος και τον πολίτη. Άρα εκεί πρέπει να υπερβούμε κομματικές περιχαρακώσεις και να πούμε: «όσοι συμφωνούμε σε αυτόν τον στόχο, ας προχωρήσουμε». Η συναίνεση «από τα κάτω» θα εκφραστεί και στο πολιτικό επίπεδο κάποια στιγμή. Διάβαζα, τελευταία, ένα κείμενο μιας καθηγήτριας που μιλά για «mission oriented policies», δηλαδή πολιτικές προσανατολισμένες σε στόχους. Που σημαίνει ότι

Θέλουμε μια ευρεία κοινωνική συμμαχία, η οποία θα στηρίξει αυτήν την προσπάθεια. Γιατί ευρεία κοινωνική συμμαχία; Διότι προβλήματα όπως η φοροδιαφυγή, η εκτεταμένη και η διάχυτη, προβλήματα όπως η διαφθορά, η ενεργοποίηση αδρανών πόρων, ο εκσυγχρονισμός του κράτους, δεν μπορούν να λυθούν με τεχνικά μέσα μόνο «από τα πάνω»

μπορεί να διαφωνούμε σε δέκα πράγματα, αλλά αν συμφωνούμε σε πέντε, ας κάνουμε αυτά τα πέντε μαζί και βλέπουμε για τα υπόλοιπα. Και το λέω απευθυνόμενος και σε εκπροσώπους κοινωνικών φορέων που βλέπω εδώ μαζί μας σήμερα και πιστεύω να έχουμε την ευκαιρία να τα πούμε αυτά αργότερα. Η ευρεία συμφωνία στην Ελλάδα είναι δύσκολος στόχος... Μια τελευταία ερώτηση, κ. αντιπρόεδρε, αν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι υγιές, σταθερό και μπορεί να αντέξει μια ενδεχόμενη μελλοντική κρίση... Το βασικό πρόβλημα των τραπεζών εντοπίζεται σήμερα στο ζήτημα των «κόκκινων» δανείων. Υπάρχει μια στοχοθεσία που προβλέπει τη μείωση των δανείων, υπάρχουν τα stress tests από τα οποία δεν αναμένουμε εκπλήξεις. Εκείνο το οποίο θα δούμε όταν θα ολοκληρωθούν τα δεδομένα, κατά τον Μάιο, εάν υπάρχει ανάγκη και εάν υπάρχουν πρόσθετα εργαλεία που μπορούμε να αξιοποιήσουμε, η κυβέρνηση τάσσεται υπέρ της ακόμη ταχύτερης μείωσης των «κόκκινων» δανείων με όρους κοινωνικής προστασίας, όσων χρήζουν προστασίας. Θα έχουμε τον χρόνο να τα συζητήσουμε αυτά από τις αρχές Μαΐου, που θα ξέρουμε τα αποτελέσματα των stress tests. Να τα συζητήσουμε, όμως, όχι ως πρόβλημα των τραπεζών αλλά ως θέματα για να επιταχύνουμε την επίλυση των προβλημάτων που συμπυκνώνονται στη συσσώρευση των «κόκκινων» δανείων. Για να ξανακάνουμε τις τράπεζες, τράπεζες. Γι’ αυτό το συζητούμε όλο αυτό.

›

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

«Χρησμοί» για έλευση της ανάπτυξης στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΑΚΡΙΒΟΎ

Ελλάδα, έστω και καθυστερημένα, έχει αρχίσει να βρίσκει τα «πατήματά» της, διεκδικώντας εκ νέου τη θέση της στη διεθνή οικονομική σκηνή. Το πολιτικο-οικονομικό σκηνικό χαρακτηρίζεται από σταθερότητα, γεγονός που κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι σύντομα θα ξεκινήσει η προσέλκυση κεφαλαίων, εγχώριων και μη, που θα οδηγήσουν στην πολυπόθητη ανάπτυξη. Πώς όμως θα αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος και ποια στρατηγική θα πρέπει να ακολουθηθεί, ώστε να ανακτηθεί η χαμένη ανταγωνιστικότητα; Ισχυρά ονόματα του παγκόσμιου οικονομικού «jet set», πολιτικοί, ακαδημαϊκοί, γνωστά think tanks και επιχειρηματίες, έδωσαν το παρών στο Delphi Economic Forum 2018, το σημαντικότερο οικονομικό φόρουμ της χρονιάς, και κάθισαν στο ίδιο τραπέζι προσπαθώντας να δώσουν λύση στα προβλήματα που ταλανίζουν τη χώρα. Ειδικότερα, περισσότεροι από 400 ομιλητές

από όλο τον κόσμο έθεσαν επί τάπητος 60 καίρια θέματα, με στόχο τη χάραξη μακροπρόθεσμης στρατηγικής της χώρας και τη διαμόρφωση μιας βιώσιμης και κοινωνικά δίκαιης ανάπτυξης. Ένα δισ. ευρώ για τη στήριξη των ΜμΕ Κοινή παραδοχή όλων ήταν ότι η υπέρμετρη φορολογία και η γραφειοκρατία «σκοτώνουν» την επιχειρηματικότητα και πως το υψηλό ποσοστό ανεργίας ενισχύει το φαινόμενο του «brain drain» που οδηγεί τα λαμπρά μυαλά της χώρας σε οικονομική μετανάστευση. Όπως μάλιστα τόνισε και ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς Χρήστος Μεγάλου, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη δημιουργίας κατάλληλων υποδομών και επιχειρηματικού περιβάλλοντος που θα συγκρατούν τους νέους και μορφωμένους ανθρώπους στη χώρα. Ο ίδιος υπενθύμισε τον καταλυτικό ρόλο που παίζουν στην οικονομική ζωή του τόπου οι

μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς αντιπροσωπεύουν το 99% των θέσεων εργασίας και παράγουν το 85% της προστιθέμενης αξίας στην ελληνική οικονομία. «Πρέπει να συνδέσουμε περισσότερο τις επιχειρήσεις με τα πανεπιστήμια και να παράσχουμε τη δυνατότητα σε αποφοίτους πανεπιστημίων να εργαστούν σε τομείς της τράπεζας» ανέφερε χαρακτηριστικά και πρότεινε να έρθουν άμεσα σε επαφή εκπρόσωποι από την ακαδημαϊκή κοινότητα και τα συνδικάτα για έναν γόνιμο και εποικοδομητικό διάλογο με στελέχη του τραπεζικού κλάδου και των επιχειρήσεων. Απαντώντας στο ερώτημα πόσο κοντά βρίσκεται η χώρα στην ανάπτυξη, ο ισχυρός άνδρας της Τράπεζας Πειραιώς τόνισε πως το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, το οποίο διοικεί, έχει αναπροσαρμόσει τη στρατηγική του, μειώνοντας τα επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς επίσης και τη χρηματοδότησή του από τον έκτακτο μηχανισμό

Private equity funds αναζητούν επενδυτικές ευκαιρίες Αισιόδοξος εμφανίστηκε και ο επικεφαλής της BC Partners Νίκος Σταθόπουλος, λέγοντας πως η Ελλάδα, με τις κατάλληλες κινήσεις, έχει, τη δεδομένη χρονική στιγμή, την ευκαιρία, να μπει και πάλι στο «στόχαστρο» επενδυτών και να διεκδικήσει τμήμα της ρευστότητας των 1,7 τρισ. δολαρίων που έχουν στα χέρια τους private equity funds του εξωτερικού. Η εξήγηση που δίνει είναι πως οι αποτιμήσεις είναι ελκυστικές στην Ελλάδα, καθώς υπάρχουν εξαιρετικής ποιότητας, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, διοικητικές ομάδες και πως η συγκυρία για υλοποίηση επενδύσεων είναι ευνοϊκή. «Ωστόσο, για να προσελκυστούν οι ξένοι επενδυτές απαιτείται να υπάρξει πραγματική σταθερότητα, όπως και ένα φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον» διευκρίνισε. Την ίδια ώρα, ο Απόστολος Ταμβακάκης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του fund EOS Capital Partners, σε μια προσπάθεια να σκιαγραφήσει την κατάσταση που βιώνει το ελληνικό επιχειρείν, υπογράμμισε ότι από το 2008 μέχρι και σήμερα η χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από τις τράπεζες έχει συρρικνωθεί κατά 12 φορές, μέγεθος που υπογραμμίζει τον βαθμό δυσκολίας που αντιμετωπίζουν για τη βιωσιμότητά τους. Αξιοποιώντας την πολυετή εμπειρία του στον τραπεζικό κλάδο, το fund, στο οποίο έχει τεθεί επικεφαλής, επικεντρώνεται στην υλοποίηση επενδύσεων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς περίπου το ήμισυ των κεφαλαίων προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο (EIF) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB). Επιλογή διόλου τυχαία, αφού το 99,5% των ελληνικών επιχειρήσεων είναι μικρομεσαίες που διαθέ-

τουν κύκλο εργασιών έως 50 εκατ. ευρώ και απασχολούν έως και 200 άτομα προσωπικό. Στο μεταξύ, συμβόλαια της τάξης των 20.000 έως 30.000 ευρώ θα παρέχει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕBRD) στην Ελλάδα, προκειμένου 70-80 εταιρείες ακινήτων και τουρισμού να αποκτήσουν πρόσβαση σε υπηρεσίες συμβουλευτικής, ώστε να καταστούν πιο ανταγωνιστικές, όπως αποκάλυψε η Sabina Dziurman, διευθύντρια της EBRD για την Ελλάδα. Να σταλεί ένα ξεκάθαρο μήνυμα στις αγορές Σε μια κατάμεστη αίθουσα, που δεν έπεφτε «καρφίτσα», τα βλέμματα των παρευρισκομένων ήταν στραμμένα στον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) Γιάννη Στουρνάρα και στα όσα είπε για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Ο έλληνας κεντρικός τραπεζίτης έκανε λόγο για «διολίσθηση», στο θέμα της ανεξαρτησίας των θεσμών και του κράτους δικαίου, τονίζοντας πως ένα τέτοιο γεγονός συμβάλλει στο να δημιουργείται κλίμα αβεβαιότητας που πλήττει τις προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας. Μία εξαίρεση, ωστόσο, όπως είπε, αποτελεί η φορολογική διοίκηση, η ανεξαρτητοποίηση της οποίας από την πολιτική διαδικασία είχε ως αποτέλεσμα «να μην έχουμε πια πρόβλημα συλλογής των φόρων». Πεποίθησή του είναι πως το πολιτικό σύστημα έχει λάβει το «μάθημά» του και δεν θα επιστρέψει στα κακώς κείμενα του παρελθόντος. Παράλληλα, εξέφρασε την ανησυχία του αναφορικά με την αύξηση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων που παρατηρείται τις τελευταίες εβδομάδες, στοιχείο που υποδηλώνει «έναν σαφή κίνδυνο» για τη δυναμική του χρέους. Στάθηκε στην ανάγκη για «κοινωνική και πολιτική συναίνεση», ξένες άμεσες επενδύσεις, «εκτεταμένη χρήση συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα», «δραστική αναμόρφωση της δημόσιας διοίκησης», διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών για τον περιορισμό της άτυπης οικονομίας, ενίσχυση του τριγώνου της γνώσης και επι-

τάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων και της αξιοποίησης της δημόσιας ακίνητης περιουσίας. Μεταξύ άλλων, δήλωσε ότι μία προληπτική γραμμή στήριξης δεν υπονομεύει την απόπειρα ανάκτησης της δημοσιονομικής κυριαρχίας της χώρας και πως πρέπει να γίνει μια ρύθμιση για το χρέος που να στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα στις αγορές για τις προθέσεις και τη δυναμική της Ελλάδας. Τέλος, ο διευθύνων σύμβουλος του Χρηματιστηρίου Αθηνών Σωκράτης Λαζαρίδης αναφέρθηκε στις επενδυτικές ευκαιρίες που γεννήθηκαν στα χρόνια της κρίσης, όταν ο εν λόγω θεσμός, μετά τα αλλεπάλληλα χτυπήματα που δέχτηκε, κατάφερε να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο του. Σύμφωνα με τον κ. Λαζαρίδη, οι δείκτες εκτός τραπεζών κατέγραψαν σημαντικές αυξήσεις, με την πλειονότητα των εταιρειών του μη χρηματοπιστωτικού τομέα στον δείκτη μεγάλης και μεσαίας κεφαλαιοποίησης να έχουν αποδόσεις που αγγίζουν το 10% ετησίως. Το 2017 το χαρακτήρισε ως μια ανέλπιστα καλή χρονιά, δεδομένου ότι οι εταιρικές εκδόσεις ομολόγων ύψους 600-650 εκατ. ευρώ «σήκωσαν» κεφάλαια άνω του ενός δισ. ευρώ. Κατέληξε δε πως, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επιδιώκεται να ενισχυθεί ο ρόλος της κεφαλαιαγοράς, ως εργαλείου άντλησης κεφαλαίων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αναμφίβολα, η αθρόα προσέλευση και τα «πηγαδάκια» που σχηματίζονταν στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών και στο ξενοδοχείο Αμαλία, όπου φιλοξενούνταν τα πάνελ διακεκριμένων ομιλητών, είναι η πιο τρανή απόδειξη ότι, έπειτα από σχεδόν μια δεκαετία ύφεσης, είναι πιο έκδηλη από ποτέ η ανάγκη σύμπραξης δυνάμεων για έξοδο της χώρας από την κρίση. Σκοπός βέβαια είναι τα όσα ειπώθηκαν επισήμως, αλλά και εκείνα που συζητήθηκαν στους διαδρόμους, να βρουν ευήκοα ώτα και να τεθούν άμεσα σε εφαρμογή. Η χώρα έχει χάσει αρκετό χρόνο και δεν έχει περιθώρια λάθους.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ρευστότητας ELA, που επιβαρύνει σημαντικά το παθητικό της τράπεζας. Τα καλά νέα είναι πως, εντός της τρέχουσας χρονιάς, περί τα 3,1 δισ. ευρώ θα εισρεύσουν στην αγορά με τη μορφή δανείων, 1 δισ. ευρώ εκ των οποίων αναμένεται να απορροφηθεί από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

Ανάλυση ελληνικής επιχειρηματικότητας: Το μέλλον των δυναμικών επιχειρήσεων GRANT THORNTON

ανάλυση που ακολουθεί περιλαμβάνει 8.000 επιχειρήσεις από 92 κλάδους της ελληνικής οικονομίας και, χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία των τελευταίων 7 ετών. κινείται σε 3 βασικούς άξονες: • Την αξιολόγηση της χρηματοοικονομικής απόδοσης και της κεφαλαιακής δομής των επιχειρήσεων. • Tη χαρτογράφησή τους βάσει χρηματοοικονομικών δεικτών ανάπτυξης και υγείας με σκοπό τη μέτρηση της δυναμικής τους, και • Την αναγνώριση των προοπτικών αλλά και των εμποδίων που αντιμετωπίζουν προκειμένου να αναπτυχθούν μελλοντικά. Γενικά συμπεράσματα Η γενική τάση είναι ότι οι ελληνικές επι-

χειρήσεις δραστηριοποιούνται πλέον σε ένα επιχειρηματικό περιβάλλον όπου επικρατούν συνθήκες ισορροπίας, με σαφείς τάσεις ανάκαμψης. Παράλληλα παρατηρούμε ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ενδείξεις στασιμότητας, όπως προκύπτουν από τη χαμηλή επενδυτική δραστηριότητα και την έλλειψη ρευστότητας, ενώ παραμένει εμπόδιο για καινούργιες επενδύσεις η υψηλή φορολογία. Εντούτοις είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό το γεγονός ότι οι χρηματοδοτικές προοπτικές άντλησης κεφαλαίων είναι μεγαλύτερες από τις χρηματοδοτικές ανάγκες που υπάρχουν. Συνοπτικά, εστιάζοντας σε κάποια ειδικά χαρακτηριστικά που έχουν αναπτύξει οι ελληνικές επιχειρήσεις, προκύπτει ότι: • Οι 2 στις 10 επιχειρήσεις έχουν ανεκμετάλλευτη δυναμική που προκύπτει από την

αναπτυξιακή τους πορεία και την ισχυρή τους χρηματοοικονομική δομή. • Η 1 στις 10 επιχειρήσεις μπορεί δυνητικά να αποτελέσει ελκυστικό στόχο επένδυσης, γεγονός που προκύπτει από την αυξανόμενη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους, που συνοδεύεται όμως από μια εύθραυστη κεφαλαιακή διάρθρωση. • Παράλληλα, 2 στις 10 επιχειρήσεις θα μπορούσαν να είναι εν δυνάμει επενδυτές, καθώς διαθέτουν ισχυρή χρηματοοικονομική δομή και διαθέσιμη ρευστότητα, αλλά δραστηριοποιούνται σε αγορές και προϊόντα που φαίνονται να μην έχουν δυναμική, επομένως στρατηγικός τους στόχος θα πρέπει να είναι η κατεύθυνση των πόρων τους στη διενέργεια επενδύσεων που θα ξεκλειδώσουν τις προοπτικές ανάπτυξής τους. • Τέλος, 5 στις 10 επιχειρήσεις πρέπει να

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.30

αντιμετωπίσουν την ανάγκη εύρεσης ενός βιώσιμου πλάνου αναδιάρθρωσης, καθώς αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα συρρίκνωσης των εργασιών τους και της ρευστότητάς τους, γεγονός που έχει αρνητική επίδραση συνολικά στην αγορά. Περνώντας στα επιμέρους στοιχεία της έρευνάς μας και εξετάζοντας το πλήθος των επιχειρήσεων του δείγματος, παρατηρούμε ότι: • 5 στις 10 επιχειρήσεις αυξάνουν τις πωλήσεις τους. • 6 στις 10 επιχειρήσεις είναι κερδοφόρες, ενώ • 1 στις 10 περνά από ζημιές σε κέρδη. Εντούτοις, τα θετικά μηνύματα ανάπτυξης περιορίζονται από το γεγονός ότι: • 5 στις 10 επιχειρήσεις δεν κατόρθωσαν να αυξήσουν τη λειτουργική του ς κερδοφορία. • Ο αριθμός των κερδοφόρων επιχειρήσεων δεν μεταβλήθηκε σημαντικά σε σχέση με προηγούμενα έτη. • Ενώ αντίστοιχος είναι ο αριθμός των εταιρειών που πέρασαν σε ζημιές σε σχέση

με αυτές που περάσαν σε κέρδη. Σημάδια ανάκαμψης αλλά περιορισμένη επενδυτική δραστηριότητα Από την εξέταση των οικονομικών μεγεθών των επιχειρήσεων του δείγματος, διαπιστώνουμε σημάδια ανάκαμψης, όπως αποδεικνύεται από την αύξηση των πωλήσεων κατά 2% και την αύξηση των κερδών προ φόρων κατά 63%. Συνεχίζουν όμως να υπάρχουν συνθήκες στασιμότητας, όπως αποδεικνύει η χαμηλή επενδυτική δραστηριότητα και η μείωση του δανεισμού κατά περίπου 3%. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η συνολική περιουσία των εταιρειών αυξήθηκε μόνο κατά 1,3% το τελευταίο έτος. Στη χαμηλή επενδυτική δραστηριότητα των επιχειρήσεων συμβάλλει και η υψηλή φορολογική επιβάρυνση. Είναι χαρακτηριστικό ότι: • Το 58% των κερδών της τελευταίας τριετίας έχει αναλωθεί σε φόρους. • Διαπιστώνουμε το πόσο περιορισμένη είναι η φορολογική βάση, καθώς το 10%

των εταιρειών επιβαρύνονται με το 84% των φόρων. • Ενώ προκύπτει ότι μόνο 1 στις 2 επιχειρήσεις παρουσιάζει ουσιαστική επιβάρυνση από φόρους. Γίνεται εμφανές εδώ ότι για το κράτος και συνολικά την οικονομία περισσότερη ωφέλεια μπορεί να έχει η διεύρυνση της φορολογικής βάσης πάρα η διατήρηση των υψηλών συντελεστών φορολογίας. Χρηματοδοτικές προοπτικές μεγαλύτερες από τις χρηματοδοτικές ανάγκες Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το μέλλον των ελληνικών επιχειρήσεων παρουσιάζει η εξέταση των χρηματοδοτικών αναγκών και προοπτικών τους, απ’ όπου συμπεραίνουμε ότι, αν εξεταστούν συνολικά κάτω από κατάλληλες συνθήκες, οι προοπτικές τους είναι σαφώς υψηλότερες από τις ανάγκες τους. Παρατηρούμε ότι 1 στις 2 επιχειρήσεις παρουσιάζει ανάγκες χρηματοδότησής για την κάλυψη υποχρεώσεων οι οποίες ανέρχονται στα €27 δισ., όπως προκύπτει

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.30

συνδυαστικά από ενδείξεις, όπως το ότι τα δάνειά τους είναι μεγαλύτερα από τις πωλήσεις τους, από το αρνητικό κεφάλαιο κίνησης που παρουσιάζουν, καθώς και την αδυναμία κάλυψης των τόκων που πρέπει να αποπληρώσουν. Από την άλλη πλευρά όμως, παρατηρούμε ότι 1 στις 2 επιχειρήσεις παρουσιάζουν δυνατότητες άντλησης €39 δισ. επιπρόσθετων κεφαλαίων, όπως προκύπτει από τη λειτουργική τους κερδοφορία, ενώ την ίδια στιγμή κατέχουν και ρευστά διαθέσιμα που ανέρχονται σε €12 δισ. και θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε επενδύσεις. Οι ελληνικές επιχειρήσεις μέσα από το Financial Growth/Health Matrix της Grant Thornton Προκειμένου να εμβαθύνουμε ακόμα περισσότερο και να αναδείξουμε τα ειδικά χαρακτηριστικά των ελληνικών επιχειρήσεων, εφαρμόσαμε το μοντέλο Financial Growth/Health Matrix της Grant Thornton. Το μοντέλο χρησιμοποιεί ιστορικά οικονομικά δεδομένα και επιλεγμένους χρηματοοικονομικούς δείκτες προκειμένου να χαρτογραφήσει τις δυναμικές ανάπτυξης και υγείας των εταιρειών του δείγματος. Στον οριζόντιο άξονα του μοντέλου μετριέται η χρηματοοικονομική υγεία και στον κάθετο άξονα η ανάπτυξη των επιχειρήσεων και ως αποτέλεσμα διακρίνονται 4 κατηγορίες στις οποίες κατατάσσονται κλάδοι και επιχειρήσεις. Από την εφαρμογή του μοντέλου, προκύπτει ότι: • 2 στις 10 επιχειρήσεις κατατάσσονται στους illuminators, δηλαδή παρουσιάζουν προοπτικές ανάπτυξης τις οποίες συνδυάζουν με χρηματοοικονομική υγεία. • 1 στις 10 επιχειρήσεις κατατάσσεται στους spotlighters, δηλαδή παρουσιάζουν σοβαρές προοπτικές ανάπτυξης, αντιμετωπίζουν όμως προβλήματα κεφαλαιακής διάρθρωσης. • 2 στις 10 επιχειρήσεις κατατάσσονται στους moonlighters, έχοντας υγιή χρηματοοικονομική δομή, παρουσιάζοντας όμως δυσχέρεια στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους.

• Αντίθετα, 5 στις 10 επιχειρήσεις κατατάσσονται στους gloomers, επιχειρήσεις με αδύναμη χρηματοοικονομική διάρθρωση και δραστηριότητα που συνεχώς συρρικνώνεται. Εστιάζοντας σε κάθε κατηγορία ξεχωριστά, ξεκινώντας με τους illuminators, διαπιστώνουμε ότι έχουν έντονη αναπτυξιακή δυναμική, καθώς την τελευταία διετία πέτυχαν να αυξήσουν πωλήσεις κατά 19% και κερδοφορία κατά 70%. Εντούτοις παρουσιάζουν περιορισμένη επενδυτική δραστηριότητα, ενώ παρατηρείται διστακτικότητα άντλησης νέων δανειακών κεφαλαίων λόγω αυξημένου κόστους και περιορισμένης διαθεσιμότητας. Τα πολύ χαμηλά επίπεδα στα οποία βρίσκεται ο δανεισμός τους, σε συνδυασμό με τη λειτουργική τους κερδοφορία, τους δίνουν τη δυνατότητα να μπορούν να αντλήσουν επιπλέον κεφάλαια ύψους €19 δισ. Επιπλέον είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι κατέχουν ρευστά διαθέσιμα €5,6 δισ., που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις. Συνεπώς, η πρόκληση που αντιμετωπίζουν αυτές οι επιχειρήσεις είναι να βρουν τις κατευθύνσεις εκείνες προς τις οποίες θα διοχετεύσουν την ανεκμετάλλευτη δυναμικότητάς τους. Συνεχίζοντας την ανάλυση στους spotlighters, παρατηρούμε ότι, παρά την αναπτυξιακή τους δυναμική, αντιμετωπίζουν θέματα κεφαλαιακής διάρθρωσης. Αυξάνουν σημαντικά τις πωλήσεις τους, κατά 25%, και τα λειτουργικά τους κέρδη, κατά 59%, όμως έχουν υψηλές υποχρεώσεις και οι τόκοι εξανεμίζουν τη λειτουργική τους κερδοφορία. Η δυνατότητά τους για άντληση νέου δανεισμού είναι περιορισμένη. Στο στάδιο που βρίσκονται οι spotlighters αντιμετωπίζουν προκλήσεις που έχουν να κάνουν με την εύρεση κεφαλαίων που θα υποστηρίξουν την τάση ανάπτυξης που έχουν. Το γεγονός αυτό τις καθιστά ελκυστικές ως στόχους προς επένδυση. Περνώντας στους moonlighters παρατηρούμε κάμψη στις πωλήσεις τους κατά 9%, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνουν χαμηλά περιθώρια καθαρής κερδοφορίας, της τάξης του 3%. Πρόκειται για υγιείς επιχειρήσεις, οι οποίες όμως δυσκολεύονται να διατηρή-

σουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που είχαν κατακτήσει τα προηγούμενα έτη. Είναι χαρακτηριστικό πως εκτιμούμε ότι έχουν δυνατότητες να αντλήσουν δανειακά κεφάλαια ύψους 17 δισ., ενώ παράλληλα κατέχουν διαθέσιμα ύψους 6,3 δισ. Η πρόκληση γι’ αυτές τις επιχειρήσεις είναι να επενδύσουν σε καινούργια προϊόντα και αγορές που θα ξεκλειδώσουν τις προοπτικές ανάπτυξής τους. Τέλος, ως gloomers, όπως έχουμε ήδη πει, συνεχίζουν να χαρακτηρίζονται οι μισές σχεδόν επιχειρήσεις, γεγονός που έχει αρνητική επίδραση στην αγορά, λόγω των στρεβλώσεων που δημιουργούνται. Πρόκειται για επιχειρήσεις που ακόμα και τα τελευταία δύο έτη, που η οικονομία δείχνει να σταθεροποιείται, βλέπουν τον κύκλο εργασιών τους να συρρικνώνεται κατά 13% επιπλέον και τη λειτουργική τους κερδοφορία να είναι μηδενική, γεγονός που τους στερεί τη δυνατότητα άντλησης νέων κεφαλαίων. Παράλληλα, διαπιστώνουμε υψηλές υποχρεώσεις, η κάλυψη των οποίων απαιτεί κατ’ ελάχιστον χρηματοδότηση ύψους 16 δισ. Η πρόκληση γι’ αυτές τις επιχειρήσεις είναι η βιώσιμη αναδιάρθρωσή τους μέσω συγχωνεύσεων, αναδιάρθρωσης δανεισμού, πώλησης ζημιογόνων δραστηριοτήτων, αύξησης μετοχικού κεφαλαίου ή εισαγωγής νέου μειοψηφικού ή πλειοψηφικού επενδυτή. Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι οι μισές επιχειρήσεις έχουν δυνατότητες, τις οποίες πρέπει να διερευνήσουν προκειμένου να αναπτυχθούν περαιτέρω, ενώ και στις άλλες μισές που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υπάρχει σημαντικός αριθμός στις οποίες μπορούν να εφαρμοστούν κατάλληλες αναδιαρθρώσεις που θα ξεκλειδώσουν τις προοπτικές ανάπτυξής τους. H πρόκληση για το σύνολο της ελληνικής επιχειρηματικότητας, που μπορεί να την οδηγήσει από τη φάση της ισορροπίας στη φάση της ανάπτυξης, είναι η εξεύρεση λύσεων που μπορούν και να συνθέτουν τις αντίρροπες δυνάμεις που έχουν αναπτυχθεί, με σκοπό την όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση της δυναμικής των ελληνικών επιχειρήσεων.

www.diplographia.gr

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

Διπλογραφία σημαίνει λογιστική και λογιστική σημαίνει Διπλογραφία

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

Παγκόσμιος ανταγωνισμός προσέλκυσης επενδύσεων: Τα φορολογικά κίνητρα κυριαρχούν ΣΤΈΛΙΟΣ ΣΜΠΥΡΆΚΗΣ

Principal, Global Investment & Innovation Incentives, Φορολογικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, Deloitte

ον περασμένο Δεκέμβριο δημοσιεύθηκε η επικαιροποιημένη έκδοση της παγκόσμιας έρευνας κινήτρων καινοτομίας και επενδύσεων της Deloitte. Η νέα έκδοση καλύπτει 41 χώρες, οι οποίες αποτελούν διεθνείς επιχειρηματικούς προορισμούς των επιχειρήσεων που εστιάζουν στην καινοτομία και σε επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης (Research & Development, R&D). Στόχος της έρευνας είναι να βοηθήσει τις εταιρείες να κατανοήσουν την τρέχουσα παγκόσμια δυναμική που επηρεάζει τη χρηματοδότηση για την καινοτομία και τις υφιστάμενες ή νέες επενδύσεις σε R&D. Η έρευνα δεν κατατάσσει συγκριτικά τις χώρες, αλλά αναδεικνύει τα οικονομικά πλεονεκτήματα που παρέχει κάθε χώρα στις επιχειρήσεις οι οποίες υλοποιούν επενδύσεις (CAPEX), δραστηριοποιούνται σε R&D και εκμεταλλεύονται διανοητική ιδιοκτη-

σία (Intellectual Property, IP). Ανάλογα με το τι διαθέτει η κάθε χώρα, στην έρευνα παρουσιάζονται φορολογικά κίνητρα και κίνητρα επιχορηγήσεων για R&D, CAPEX, IP, κατάρτιση και εργασία, περιβαλλοντική βιωσιμότητα κ.λπ. Τα οριζόντια φορολογικά μέτρα δεν είναι κρατικές ενισχύσεις Μέσω της έρευνας γίνεται φανερό ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των χωρών για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός, ακόμα και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικά για την Ε.Ε. είναι ενδιαφέρον ότι με τη χρήση οριζόντιων φορολογικών μέτρων, τα οποία δεν αποτελούν κρατικές ενισχύσεις, οι χώρες της Ένωσης διαφοροποιούν σε μεγάλο βαθμό την ελκυστικότητά τους για να προσελκύσουν την εγκατάσταση και δραστηριοποίηση ση-

μαντικών διεθνών επιχειρήσεων. Τα φορολογικά κίνητρα για R&D και IP ποικίλλουν σημαντικά, αλλά ορισμένες χώρες είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρες ή έχουν μοναδικό χαρακτήρα, σε βαθμό που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και σαν φορολογικοί παράδεισοι για την καινοτομία. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο διάγραμμα 1 ενδέχεται να διαφοροποιούνται ανά περίπτωση λόγω της συνθετότητας εφαρμογής των κινήτρων (ποσοστώσεις, πλαφόν κ.λπ.) Η σπουδαιότητα του Intellectual Property Για να γίνει αντιληπτό το εύρος των φορολογικών κινήτρων R&D και IP που παρέχονται από τις χώρες αυτές, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι στόχος τους δεν είναι μόνο οι προφανείς δραστηριότητες (π.χ. φάρ-

Διαγραμμα 1

Σύμφωνα με το ενωσιακό Δίκαιο, τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να υιοθετούν την οικονομική πολιτική που κρίνουν καταλληλότερη και, ειδικότερα, να αποφασίζουν για την πλέον πρόσφορη κατανομή του φορολογικού βάρους μεταξύ των διαφόρων συντελεστών παραγωγής. Έτσι δίδεται η δυνατότητα σε κάθε κράτος μέλος να οριοθετεί συγκεκριμένα φορολογικά μέτρα, οριζόντιου χαρ…ακτήρα, για να διαμορφώσει την αναπτυξιακή του πολιτική, χωρίς να θεωρούνται κρατικές ενισχύσεις και να περιορίζονται από τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων [Διάκριση μεταξύ κρατικών ενισχύσεων και γενικών μέτρων, Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στα μέτρα που σχετίζονται

Διαγραμμα 2

λογικής Βάσης των Εταιρειών (CCCTB)1. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η δημιουργία ενός ενιαίου φορολογικού κινήτρου σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., το οποίο θα παρέχει υπερέκπτωση 50% των δαπανών R&D για μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ για τις μικρές επιχειρήσεις η υπερέκπτωση θα είναι

100%. Για να γίνει κατανοητή η ένταση της χρήσης των κινήτρων αυτών, αξίζει να εξετασθεί η περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς η φορολογική αρχή δημοσιεύει κάθε χρόνο στατιστικά στοιχεία για τη χρήση των φορολογικών κινήτρων από τις επιχειρή-

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

μακα). Αποτελεί πλέον κοινό τόπο στρατηγικής των χωρών αυτών το γεγονός ότι η δημιουργία υπεραξίας τόσο σε προϊόντα όσο και σε υπηρεσίες βασίζεται κυρίως στην κεφαλαιοποίηση της γνώσης. Ο χρόνος, η προσπάθεια και οι δαπάνες που καταβάλλονται για την έρευνα, τη δημιουργία γνώσης, την ανάπτυξη, τον σχεδιασμό, την εφεύρεση, τη διατήρηση γνώσης κ.λπ. αποτελούν την κεφαλαιοποίηση της γνώσης ή, αλλιώς, τη διανοητική ιδιοκτησία (Intellectual Property, IP). Όπως αναγνωρίζονται και στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα μεγέθη των οικονομικών δεικτών των βιομηχανιών έντασης διανοητικής ιδιοκτησίας είναι εξαιρετικά σημαντικά και πρέπει να αποτελούν κύρια σημεία ενεργών εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών για την περαιτέρω ενίσχυση των βιομηχανιών αυτών: - Το 26% των θέσεων εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης υφίσταται σε βιομηχανίες εντάσεως διανοητικής ιδιοκτησίας. - Το 39% του ευρωπαϊκού Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (GDP) δημιουργείται από βιομηχανίες εντάσεως διανοητικής ιδιοκτησίας. - Οι αμοιβές που παρέχονται από βιομηχανίες εντάσεως διανοητικής ιδιοκτησίας είναι αυξημένες έναντι των λοιπών βιομηχανιών κατά 40%. Επίσης πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η κεφαλαιοποιημένη γνώση δεν είναι ένα γενικόλογο μέγεθος αλλά ότι τυποποιείται, προστατεύεται και εκμεταλλεύεται από τους ιδιοκτήτες της διανοητικής ιδιοκτησίας μέσω της κείμενης ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Εκφραζόμενη συνήθως ως δικαιώματα πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας, περιλαμβάνει ευρεσιτεχνίες, υποδείγματα χρησιμότητας, σχέδια, εμπορικά σήματα, προστασία τοπογραφιών, εμπορικά μυστικά, λογισμικό κ.λπ. Παρατηρούμε ότι για πάνω από 15 χρόνια, χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, παρέχουν έναν συνδυασμό από κίνητρα τα οποία στοχεύουν στο να δημιουργήσουν τις ιδανικές φορολογικές συνθήκες για την άνθηση των βιομηχανιών διανοητικής ιδιοκτησίας. Τα φορολογικά κίνητρα έρευνας είναι ο κανόνας στην Ε.Ε. - Το παράδειγμα του Ην. Βασιλείου Είναι τόσο σημαντική η ύπαρξη των κινήτρων αυτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που ειδικά το κίνητρο υπερεκπτώσεων δαπανών R&D έχει ενσωματωθεί στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ευρωπαϊκή οδηγία της Κοινής Ενοποιημένης Φορο-

ACCOUNTANCY GREECE.30

σεις. Σύμφωνα λοιπόν με τα ετήσια στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύει το Ηνωμένο Βασίλειο2, κάθε χρόνο από την έναρξη λειτουργίας του κινήτρου ο αριθμός των επιχειρήσεων που υποβάλλουν δαπάνες R&D στις φορολογικές τους δηλώσεις αυξάνει διαρκώς και ταυτόχρονα μεγαλώνει το ύψος των δαπανών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2015-16 το ύψος των δηλωμένων δαπανών R&D από 25.000 επιχειρήσεις έφθασε σχεδόν τα 23 δισεκατομμύρια λίρες! Είναι αξιοσημείωτη επίσης και η κατανομή σε επίπεδο κλάδων δραστηριοτήτων των αιτήσεων δαπανών R&D που γίνονται, επιβεβαιώνοντας ότι το κίνητρο δεν αφορά συγκεκριμένες δραστηριότητες αλλά ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας του Ην. Βασιλείου. Σύμφωνα με οικονομετρικές μελέτες3, το φορολογικό κίνητρο για δαπάνες R&D στο Ηνωμένο Βασίλειο δημιουργεί για κάθε μονάδα φορολογικής έκπτωσης, από 1,53 ώς 2,35 επιπλέον μονάδες δαπανών R&D από τις επιχειρήσεις. Το κίνητρο για IP ξεκίνησε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2013-14 και, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία το 2014-15, 1.135 επιχειρήσεις έλαβαν φορολογική ελάφρυνση ύψους 651,9 εκατομμυρίων λιρών. Ο φορολογικός παράδεισος του IP δεν είναι εκεί που φαντάζεστε Ειδικά για τα φορολογικά κίνητρα IP, πρέπει να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες του ΟΟΣΑ περί της διάβρωσης της βάσης και τη μετατόπιση του κέρδους (BEPS), έχει δοθεί προτεραιότητα μέσω του Action 5 στο να εναρμονισθούν ευνοϊκά φορολογικά καθεστώτα για τις ευρεσιτεχνίες (Patent Boxes) με τη λογική του «nexus approach». Έτσι, για να θεωρείται ένα φορολογικό κίνητρο IP ότι είναι συμβατό με BEPS και να μην θεωρείται επιβλαβές, θα πρέπει να προβλέπει σύνδεση με τις δραστηριότητες R&D οι οποίες δημιουργούν και διατηρούν το IP στη χώρα που λαμβάνει το φορολογικό πλεονέκτημα για την εκμετάλλευση του IP.4 Έχει και η Ελλάδα φορολογικά κίνητρα, αλλά... Στην ελληνική φορολογική νομοθεσία περιλαμβάνονται κίνητρα για δαπάνες επιστη-

μονικής και τεχνολογικής έρευνας (άρθρο 22Α του Ν. 4172/2013) και για ευρεσιτεχνίες (άρθρο 71Α του Ν. 4172/2013), τα οποία πλέον είναι ενσωματωμένα στον τρέχοντα φορολογικό νόμο. Τα κίνητρα αυτά, όπως παρουσιάζεται στα συγκριτικά γραφήματα, είναι πολύ χαμηλά έναντι των κινήτρων που παρέχονται από άλλες χώρες. Αυτό δικαιολογεί και το γεγονός ότι λίγες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν το κίνητρο των δαπανών επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας και ελάχιστες το κίνητρο των ευρεσιτεχνιών. Χαρακτηριστικά, στον προϋπολογισμό του 20185 προβλέπεται ότι 97 επιχειρήσεις θα αιτηθούν το κίνητρο των δαπανών επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας με μείωση φόρων της τάξης των 13.908.255 ευρώ, ενώ 5 επιχειρήσεις θα χρησιμοποιήσουν το κίνητρο ευρεσιτεχνιών με μείωση φόρων της τάξης των 904.569 ευρώ. Στην Ελλάδα έχουμε παραμελήσει να προσφέρουμε φορολογικά κίνητρα, τουλάχιστον ισάξια με τα άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε. Γίνεται προφανές λοιπόν ότι, ενώ οι άλλες χώρες ολοένα και περισσότερο ανταγωνίζονται στο να αυξήσουν τη δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα τους στην έρευνα και ανάπτυξη, με στόχο τη δημιουργία και εκμετάλλευση της διανοητικής ιδιοκτησίας, στην Ελλάδα θεωρούμε ότι μόνο κρατικές ενισχύσεις, όπως του ΕΣΠΑ και του Αναπτυξιακού Νόμου, είναι αυτές που θα δημιουργήσουν την πολυπόθητη ανάπτυξη. Δεν είναι παράδοξο όμως ότι, σε μια χώρα με σημαντικότατα προβλήματα αξιοπιστίας και γραφειοκρατίας, αντί να υποστηρίζονται οριζόντια φορολογικά κίνητρα, εμμένουμε σε αργές και δύσκολες διαδικασίες κρατικών ενισχύσεων; Στο κάτω-κάτω, ένα οριζόντιο φορολογικό κίνητρο προσφέρεται ισότιμα προς όλους και δίδεται μόνο σε αυτούς που επιτυγχάνουν, δηλαδή δημιουργούν φορολογητέα κέρδη. Έτσι άραγε δεν ελαχιστοποιείται το ρίσκο του Δημοσίου στον προγραμματισμό των ενισχύσεων που παρέχει και διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον; Η εμμονή μας σε παροχές κρατικών ενισχύσεων τύπου ΕΣΠΑ και Αναπτυξιακού Νόμου ενδεχομένως να εξηγείται από το γεγονός ότι όλες οι αποφάσεις χορήγησης πρέπει να υπογράφονται τελικά από πολιτικά πρόσωπα... Όμως πρέπει να γίνει κατανοητό ότι έτσι δεν θα γίνουμε ποτέ ανταγωνιστικοί

στο να προσελκύσουμε διεθνείς επενδύσεις σε R&D και IP. Και πώς θα αναστρέψουμε το brain drain αν εδώ, στη χώρα μας, δεν δημιουργήσουμε τις πλέον ευνοϊκές συνθήκες για δραστηριότητες R&D και IP; Μέχρις ότου η Ε.Ε. μας επιβάλει μέσω του CCCTB να εφαρμόσουμε κοινά φορολογικά κίνητρα δαπανών R&D, δεν θα πρέπει η πολιτεία μας να βελτιώσει άμεσα τα υφιστάμενα φορολογικά κίνητρα και να κάνει την Ελλάδα τουλάχιστον ανταγωνιστική με τους εταίρους μας σε αυτόν τον τομέα; Τρόπος υπάρχει, φτάνει να θέλουμε. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Deloitte 2017 Survey of Global Investment and Innovation Incentives, December 2017 edition (https://www2.deloitte.com/global/en/pages/ tax/articles/global-investment-and-innovationincentives-survey.html). 2. IP intensive industries account directly for 26 % of all jobs in the EU and generate almost 39 % of total EU economic activity (GDP). They pay higher remuneration than non-IP intensive industries, with a premium of more than 40 % (Commission Staff Working Document, «A Single Market Strategy for Europe - Analysis and Evidence»). 3. Βλέπε Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB), https://ec.europa.eu/taxation_ customs/business/company-tax/commonconsolidated-corporate-tax-base-ccctb_en. 4. Βλέπε HRMC Corporate Tax: Research and Development and Patent Box Tax Reliefs, https://www.gov.uk/government/collections/ corporate-tax-research-and-development-taxcredits. 5. Βλέπε HMRC Evaluation of Research and Development Tax Credit, https://www.gov. uk/government/publications/evaluation-ofresearch-and-development-tax-credit. 6. Βλέπε OECD BEPS Action 5 peer review and monitoring, http://compareyourcountry.org/ tax-cooperation?cr=oecd&lg=en&page=2&vis ited=1# 7. Βλέπε Προϋπολογισμός 2018 - Έκθεση Φορολογικών Δαπανών, http://minfin. gr/documents/20182/4681901/21-11-2017+ ΕΚΘΕΣΗ+ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ+ΔΑΠΑΝΩΝ. pdf/2d843777-f11e-40d5-88d2-255dd3783d5b.

A_VISORY

The D. you need to make the most out of it! For us D. is the advice we offer our clients to transform today’s challenges into tomorrow’s opportunities.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

The future asks more of business. A need for wider knowledge, swifter actions and more agile capability. A demand to look at the world from a whole new viewpoint. Deloitte identifies the new perspectives that will drive decisions and build confidence in shaping the solutions that matter.

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

Τι είναι ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (General Data Protection Regulation) ΔΈΣΠΟΙΝΑ ΘΕΟΔΩΡΊΔΟΥ

Director, Τμήμα Διαχείρισης Κινδύνων και Εσωτερικού Ελέγχου, CROWE SOL

Ευρωπαϊκός Κανονισμός 679/2016 General Data Protection Regulation (GDPR) της 27.04.2016 αφορά τη διαμόρφωση ενός ενιαίου νομοθετικού πλαισίου για την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς να απαιτείται ειδική προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας. Ο παρών Κανονισμός εφαρμόζεται στην, εν όλω ή εν μέρει, αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και στη μη αυτοματοποιημένη επεξεργασία τέτοιων δεδομένων τα οποία περιλαμβάνονται ή πρόκειται να περιληφθούν σε σύστημα αρχειοθέτησης. Ποια είναι τα προσωπικά δεδομένα όπως ορίζονται από τον GDPR και τι θεωρείται επεξεργασία αυτών;

Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Κανονισμού δίνονται οι κάτωθι ορισμοί: «Δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα»: Κάθε πληροφορία που αφορά ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο («υποκείμενο των δεδομένων»)· το ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο είναι εκείνο του οποίου η ταυτότητα μπορεί να εξακριβωθεί, άμεσα ή έμμεσα, ιδίως μέσω αναφοράς σε αναγνωριστικό στοιχείο ταυτότητας, όπως όνομα, σε αριθμό ταυτότητας, σε δεδομένα θέσης, σε επιγραμμικό αναγνωριστικό ταυτότητας ή σε έναν ή περισσότερους παράγοντες που προσιδιάζουν στη σωματική, φυσιολογική, γενετική, ψυχολογική, οικονομική, πολιτιστική ή κοινωνική ταυτότητα του εν λόγω φυσικού προσώπου. «Επεξεργασία»: Κάθε πράξη ή σειρά πράξεων που πραγματοποιείται με ή χω-

ρίς τη χρήση αυτοματοποιημένων μέσων, σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα ή σε σύνολα δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως η συλλογή, η καταχώριση, η οργάνωση, η διάρθρωση, η αποθήκευση, η προσαρμογή ή η μεταβολή, η ανάκτηση, η αναζήτηση πληροφοριών, η χρήση, η κοινολόγηση με διαβίβαση, η διάδοση ή κάθε άλλη μορφή διάθεσης, η συσχέτιση ή ο συνδυασμός, ο περιορισμός, η διαγραφή ή η καταστροφή. Ποιες είναι οι βασικές αρχές που διέπουν την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων; Σύμφωνα με την παράγραφο 1 & 2 του άρθρου 5 του Κανονισμού, οι βασικές αρχές που διέπουν την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα είναι:

δ) «Ακρίβεια»: Είναι ακριβή και, όταν είναι αναγκαίο, επικαιροποιούνται· πρέπει να λαμβάνονται όλα τα εύλογα μέτρα για την άμεση διαγραφή ή διόρθωση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα τα οποία είναι ανακριβή, σε σχέση με τους σκοπούς της επεξεργασίας («ακρίβεια»). ε) «Περιορισμός της περιόδου αποθήκευσης»: Διατηρούνται υπό μορφή που επιτρέπει την ταυτοποίηση των υποκειμένων των δεδομένων μόνο για το διάστημα που απαιτείται για τους σκοπούς της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα· τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα μπορούν να αποθηκεύονται για μεγαλύτερα διαστήματα, εφόσον τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα θα υποβάλλονται σε επεξεργασία μόνο για σκοπούς αρχειοθέτησης προς το δημόσιο συμφέρον, για σκοπούς επιστη-

››

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

α) «Νομιμότητα, αντικειμενικότητα και διαφάνεια»: Υποβάλλονται σε σύννομη και θεμιτή επεξεργασία, με διαφανή τρόπο σε σχέση με το υποκείμενο των δεδομένων. β) «Περιορισμός του σκοπού»: Συλλέγονται για καθορισμένους, ρητούς και νόμιμους σκοπούς και δεν υποβάλλονται σε περαιτέρω επεξεργασία κατά τρόπο ασύμβατο προς τους σκοπούς αυτούς· η περαιτέρω επεξεργασία για σκοπούς αρχειοθέτησης προς το δημόσιο συμφέρον ή σκοπούς επιστημονικής ή ιστορικής έρευνας ή στατιστικούς σκοπούς δεν θεωρείται ασύμβατη με τους αρχικούς σκοπούς σύμφωνα με το άρθρο 89 παράγραφος 1. γ) «Ελαχιστοποίηση των δεδομένων»: Είναι κατάλληλα, συναφή και περιορίζονται στο αναγκαίο για τους σκοπούς για τους οποίους υποβάλλονται σε επεξεργασία.

ACCOUNTANCY GREECE.30

μονικής ή ιστορικής έρευνας ή για στατιστικούς σκοπούς, σύμφωνα με το άρθρο 89 παράγραφος 1 και εφόσον εφαρμόζονται τα κατάλληλα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα που απαιτεί ο παρών Κανονισμός για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων και ελευθεριών του υποκειμένου των δεδομένων. στ) «Ακεραιότητα και εμπιστευτικότητα»: Υποβάλλονται σε επεξεργασία κατά τρόπο που εγγυάται την ενδεδειγμένη ασφάλεια των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, μεταξύ άλλων την προστασία τους από μη εξουσιοδοτημένη ή παράνομη επεξεργασία και τυχαία απώλεια, καταστροφή ή φθορά, με τη χρησιμοποίηση κατάλληλων τεχνικών ή οργανωτικών μέτρων. ζ) «Λογοδοσία»: Ο υπεύθυνος επεξεργασίας φέρει την ευθύνη και πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξει τη συμμόρφωση με τις αρχές που ορίζονται ανωτέρω (παράγραφος 1). Ποιες επιχειρήσεις αφορά; Αφορά σχεδόν το σύνολο των επιχειρήσεων, ήτοι επιχειρήσεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα οι οποίες επεξεργάζονται προσωπικά δεδομένα φυσικών προσώπων, όπως εργαζομένων, πελατών, συνεργατών κ.λπ. Τι υποχρεούνται να κάνουν οι επιχειρήσεις; Οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων αυξάνονται και ένα πολύ σημαντικό μέρος αυτών άπτεται των αρμοδιοτήτων του υπεύθυνου επεξεργασίας, οι οποίες απορρέουν από τις βασικές αρχές της διαφάνειας στον τρόπο συλλογής, επεξεργασίας και τήρησης δεδομένων, αλλά και τη νέα αρχή της λογοδοσίας, σύμφωνα με την οποία ο υπεύθυνος επεξεργασίας φέρει την ευθύνη και καλείται να είναι σε θέση να αποδείξει τη συμμόρφωση με όλες τις αρχές που διέπουν την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. Οι επιχειρήσεις για να ικανοποιήσουν όλα τα ανωτέρω οφείλουν να κάνουν τις ακόλουθες ενέργειες: Ενημέρωση / Αναγνώριση Η κάθε επιχείρηση ή οργανισμός χρειάζεται αρχικά να ενημερωθεί ώστε να μπορεί να αναγνωρίσει αν συλλέγει και επεξεργάζεται σε οποιαδήποτε μορφή (φυσική ή ηλεκτρονική) αρχείο με δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, ώστε να προβεί άμεσα

στις διαδικασίες συμμόρφωσης προς τις απαιτήσεις του Κανονισμού. Καταγραφή Αναλυτική καταγραφή των δεδομένων που τηρούνται και μεταβιβάζονται, τη φύση των δεδομένων, την κατηγορία στην οποία ανήκουν, τον σκοπό που εξυπηρετεί η συλλογή τους, τον χρόνο και τα μέσα αποθήκευσής τους. Νομιμότητα Έλεγχος τήρησης της συμμόρφωσης προς τις αρχές που διέπουν τη νόμιμη επεξεργασία των δεδομένων. Ο Κανονισμός προβλέπει συγκεκριμένες συνθήκες υπό τις οποίες η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα είναι νόμιμη. Αναθεώρηση διαδικασιών και πολιτικών προστασίας δεδομένων Η επιχείρηση ή οργανισμός θα πρέπει να λάβει τα απαραίτητα οργανωτικά ή και τεχνικά μέτρα ή να προβεί ενδεχομένως σε αναθεώρηση των διαδικασιών της προκειμένου να τηρήσει τις βασικές αρχές του Κανονισμού για την υλοποίηση των δικαιωμάτων των υποκειμένων: - Συγκατάθεση για κάθε επιδιωκόμενο σκοπό επεξεργασίας. - Χειρισμός αιτημάτων. - Ικανοποίηση δικαιωμάτων πολιτών ως προς την πρόσβαση, την παροχή τους σε αναγνώσιμο ηλεκτρονικό μορφότυπο (φορητότητα δεδομένων), τη διαγραφή δεδομένων (δικαίωμα στη λήθη). Εκτίμηση επιπτώσεων Η επιχείρηση ή οργανισμός θα πρέπει να διενεργεί μελέτη εκτίμησης επιπτώσεων στην οποία θα εκτιμηθούν και θα αξιολογηθούν οι πιθανότητες έλευσης κινδύνων και οι συνέπειες αυτών στα προσωπικά δεδομένα που διαχειρίζεται, ώστε να είναι εφικτή και η λήψη των απαιτούμενων μέτρων για τον περιορισμό τους. Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων Ανάλογα με τη δραστηριότητα της επιχείρησης ή οργανισμού θα πρέπει να διερευνηθεί αν απαιτείται να οριστεί Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων. Τι είναι ο Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων (DPO), πότε ορίζεται και τι υποχρεώσεις έχει; Ο ορισμός Υπεύθυνου Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων είναι υποχρεωτικός

για όλους τους δημόσιους φορείς, καθώς επίσης και για άλλους οργανισμούς που από την κύρια δραστηριότητά τους απαιτείται η συστηματική παρακολούθηση φυσικών προσώπων σε μεγάλη κλίμακα ή η επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Ο ρόλος του Υπεύθυνου Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων είναι συμβουλευτικός και υποστηρικτικός, δεδομένου ότι ενημερώνει, συμβουλεύει και παρακολουθεί την εταιρεία αναφορικά με τη συμμόρφωση αυτής με τον Κανονισμό, με σκοπό την ελαχιστοποίηση του κινδύνου παραβίασης. Επίσης ενεργεί ως σημείο επικοινωνίας με την εποπτική αρχή για ζητήματα που σχετίζονται με την επεξεργασία. Επιπτώσεις μη συμμόρφωσης Ο νέος Κανονισμός τίθεται σε υποχρεωτική εφαρμογή στις 25.5.2018 (άρθρο 99). Το χρονικό διάστημα από την ψήφιση του Κανονισμού έως την έναρξη εφαρμογής του αποτελούσε περίοδο προσαρμογής για τις επιχειρήσεις. Τώρα βέβαια για την προσαρμογή απομένει μόνο ένα τετράμηνο. Πέραν της σπουδαιότητας του περιεχομένου του GDPR, ανάγκη συμμόρφωσης των επιχειρήσεων επιτάσσουν και οι επιπτώσεις της μη συμμόρφωσης. Η μη συμμόρφωση επιφέρει μεγάλα πρόστιμα σε όσους δεν λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα, που, κατά περίπτωση παραβάσεων, ανέρχονται έως τα 20.000.000 ευρώ ή, σε περίπτωση επιχειρήσεων, έως το 4% του συνολικού παγκόσμιου ετήσιου κύκλου εργασιών του προηγούμενου οικονομικού έτους, ανάλογα με το ποιο είναι υψηλότερο. Εποπτική αρχή Εποπτεύουσα αρχή έχει οριστεί η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), γνωστή (ανεπίσημα) και ως Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, η οποία ιδρύθηκε με τον νόμο 2472/1997. Με τον νόμο αυτό ενσωματώνεται στο ελληνικό δίκαιο η Ευρωπαϊκή Οδηγία 95/46/ ΕΚ, η οποία θέτει κανόνες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πλέον αντικαθίσταται από τον Κανονισμό 679/2016 της Ε.Ε.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

Διαχείριση συγκρούσεων στις οικογενειακές επιχειρήσεις ΒΑΓΓΈΛΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΆΚΗΣ, ΑΝΤΙΠΡΌΕΔΡΟΣ ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΠΟΛΥΖΏΗ, ΔΙΕΥΘΎΝΤΡΙΑ

Υπηρεσίες προς Οικογενειακές Επιχειρήσεις, KPMG

Στην ιστορία των οικογενειακών επιχειρήσεων, δυστυχώς, υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα όπου οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις κατέστρεψαν όχι μόνο τις σχέσεις των μελών της οικογένειας αλλά και τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι ο δεσμός της «οικογένειας» καθιστά τις συγκρούσεις αρκετά πιο σύνθετες, περίπλοκες και δύσκολες στη διαχείρισή τους και εν δυνάμει εκρηκτικές και καταστροφικές. Σε μια οικογενειακή επιχείρηση οι ιδιότητες του μετόχου, του διευθυντικού στελέχους και του μέλους της οικογένειας πολλές φορές συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο, το οποίο καλείται να συμπεριφέρεται, στα ίδια άτομα, με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο, ανάλογα με την ιδιότητα που εκπροσωπεί κάθε στιγμή. Αυτή η συχνή εναλλαγή ρόλων είναι εξαιρετικά δύσκολη και η αδυναμία διάκρισης των συμπεριφορών οδηγεί σε σύγχυση, εντάσεις και διαπληκτισμούς. Τα προβλήματα και οι διαφωνίες που παρουσιάζονται σε οποιαδήποτε επιχείρηση παίρνουν μεγαλύτερες διαστάσεις στις οικογενειακές επιχειρήσεις, καθώς υπεισέρχονται συναισθήματα, εμπειρίες, προσωπικές σχέσεις, αναμνήσεις και πικρίες από το παρελθόν, βιώματα από την παιδική ηλικία και προκαταλήψεις, τα οποία επιτείνουν την υποκειμενική θεώρηση των πραγμάτων. Πολλές φορές οι οικογένειες καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια και διοχετεύουν την ενέργειά τους στην αποφυγή συζητήσεων που μπορεί να προκαλέσουν διαφωνίες και εντάσεις. Συχνά αποφεύγουν να είναι ειλικρινείς, σε μια προσπάθεια διατήρησης του «μύθου» της οικογενειακής αρμονίας. Με τον τρόπο αυτό καθίστανται εσωστρεφείς και αντιτίθενται στις αλλαγές. Αυτό όμως έχει οδυνηρές συνέπειες, διότι τα προβλήματα, αντί να αντιμετωπίζονται και να επιλύονται, απλώς συγκαλύπτονται. Ωστόσο υποβόσκουν και είναι βέβαιο ότι με κάποια αφορμή θα αναδυθούν στην επιφάνεια με πολύ μεγαλύτερη ένταση, καθιστώντας την επίλυσή τους δυσκολότερη, εάν όχι αδύνατη και σίγουρα πιο επώδυνη. Είναι θέμα χρόνου η αυξανόμενη συναισθηματική ένταση από την καταπίεση των συναισθημάτων να οδηγήσει σε έκρηξη.

Συνεπώς, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την αποφυγή ή τη διαχείριση των συγκρούσεων είναι η ανοιχτή, ειλικρινής, εποικοδομητική επικοινωνία των μελών της οικογένειας, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την υιοθέτηση ενός πλαισίου οικογενειακής διακυβέρνησης. Η οικογενειακή διακυβέρνηση είναι η δομή, οι διαδικασίες και τα εργαλεία που συνθέτει η οικογένεια με στόχο τη διασαφήνιση του τρόπου αλληλεπίδρασης μεταξύ της οικογένειας και της επιχείρησης και τον καθορισμό της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε σχέση με την ιδιοκτησία και τη διοίκησή της. Η αυτοδέσμευση της οικογένειας σε ένα πλαίσιο κανόνων που η ίδια έχει αποφασίσει («Οικογενειακό Καταστατικό»), αποτρέπει, σε ένα βαθμό, τη δημιουργία συγκρούσεων, καθώς θέματα που αφορούν τις σχέσεις των μελών της οικογένειας μεταξύ τους και με την επιχείρηση έχουν καθορισθεί και είναι γνωστά και αποδεκτά από όλους. Το «Οικογενειακό Καταστατικό» δύναται, ενδεικτικά, να προβλέπει θέματα διαδοχής στην ιδιοκτησία και τη διοίκηση, θέματα εργασίας των μελών της οικογένειας στην επιχείρηση, ενδοοικογενειακών μεταβιβάσεων μετοχών και ιδιοκτησίας, πολιτικής διανομής μερισμάτων, διαχείρισης της απερχόμενης γενιάς και συνεπώς δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα πριν ακόμα διατυπωθούν και αποκτήσουν «προσωπικό χαρακτήρα». Παράλληλα, η πρόβλεψη «οικογενειακών συγκεντρώσεων» θεσμικού και όχι απλώς κοινωνικού χαρακτήρα επιτρέπει στα μέλη της οικογένειας να συγκεντρώνονται σε ένα ασφαλές περιβάλλον όπου θα μπορούν να διατυπώσουν τις απόψεις τους, τους προβληματισμούς και τα παράπονά τους, να συζητήσουν και να εξετάσουν όλες τις εναλλακτικές, να κατανοήσουν και τις αντίθετες απόψεις και στο τέλος συλλογικά να καταλήξουν σε αποφάσεις και λύσεις συμβατές με τις αξίες και το όραμα της οικογένειας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της εμπιστοσύνης και τη δέσμευση των μελών της οικογένειας στην επιχείρηση, το άνοιγμα νέων δρόμων σκέψης και καλύτερου στρατηγικού σχεδιασμού.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ύμφωνα με την πρόσφατη 6η έκδοση του Ευρωπαϊκού Βαρόμετρου Οικογενειακών Επιχειρήσεων της KPMG και του EFB (European Family Business), το 25% των ελληνικών οικογενειακών επιχειρήσεων, που συμμετείχαν στην έρευνα, αναφέρουν τις ενδοοικογενειακές συγκρούσεις ως σημαντικό εμπόδιο, ιδιαίτερα στον προγραμματισμό της διαδικασίας διαδοχής στις επιχειρήσεις τους. Επίσης, οι τεταμένες οικογενειακές σχέσεις και συγκρούσεις θεωρούνται ως «σημαντικές προκλήσεις» που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές επιχειρήσεις, σε ποσοστά διπλάσια από τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους, απασχολώντας τόσο την προηγούμενη όσο και την επόμενη γενιά. Αν αναρωτηθεί κάποιος γιατί στην Ελλάδα οι συγκρούσεις μάς απασχολούν περισσότερο, ας μην σπεύσει να το αποδώσει στη «μεσογειακή ιδιοσυγκρασία» μας αποκλειστικά. Αρκεί να αναφέρουμε ότι η ίδια ιδιοσυγκρασία κυριαρχεί και σε άλλες μεσογειακές χώρες (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία), οι οποίες όμως δεν επιδεικνύουν τόσο υψηλό ποσοστό. Στην Ευρώπη έχουν εδώ και αρκετά χρόνια προσπαθήσει να διαχειριστούν το θέμα των συγκρούσεων με την υιοθέτηση ενός «Οικογενειακού Καταστατικού». Το «Οικογενειακό Καταστατικό» θεσπίζει ένα πλαίσιο δομών, κανόνων και μηχανισμών για τον τρόπο που η οικογένεια συζητάει, αναλύει και λαμβάνει αποφάσεις για την επιχείρηση. Με τον τρόπο αυτό, η οικογένεια καλλιεργεί συστηματικά μια κουλτούρα ανοιχτής επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων, όπου τα ζητήματα συζητιούνται χωρίς «ατζέντες» και επιδιώκουν τη λήψη αποφάσεων συναινετικά, με έντιμο διάλογο, περιορίζοντας σημαντικά τις αιτίες προκλήσεων συγκρούσεων, αλλά ταυτοχρόνως προβλέποντας και μηχανισμούς διαχείρισής τους. Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι, σύμφωνα με την έρευνα, περίπου το 1/3 των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων (32%) έχουν υιοθετήσει «Οικογενειακό Καταστατικό», ενώ αντίστοιχα στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό αγγίζει μόλις το 9%. Δεσμοί αίματος και management: Μια άσκηση που χρειάζεται ειδική διαχείριση

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

ΔΠΕ 260 «Επικοινωνία με τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση ΙΩΆΝΝΑ - ΕΙΡΉΝΗ ΣΚΌΝΔΡΑ

Ποιοτικός Έλεγχος Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών

ρως σημαντική, καθώς βοηθάει τόσο τον ελεγκτή στην κατανόηση θεμάτων αναφορικά με τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων της οντότητας και στην απόκτηση σχετικών πληροφοριών όσο και τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση στην εποπτεία των απαιτούμενων ενεργειών χρηματοοικονομικής αναφοράς, στοχεύοντας στη μείωση των κινδύνων ουσιώδους σφάλματος των οικονομικών καταστάσεων. Συνεπώς, στόχοι του ελεγκτή είναι να κοινοποιεί τις ευθύνες του στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση, να γνωστοποιεί παρατηρήσεις που προκύπτουν από τον έλεγχο και σχετίζονται με την ευθύνη των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση να επιβλέπουν τις ενέργειες χρηματοοικονομικής αναφοράς, να αποκτά πληροφορίες σχετικές με τον έλεγχο, καθώς και να τονίζει τη σημαντικότητα της αποτελεσματικής επικοινωνίας μεταξύ του ιδίου και των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση. Το ΔΠΕ 260 δεν εμποδίζει την κοινοποίηση στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση άλλων θεμάτων, που πρέπει να κοινοποιηθούν βάσει νόμου ή κανονισμού ή βάσει άλλων ΔΠΕ, όπως το ΔΠΕ 265, που απαιτεί να κοινοποιούνται σημαντικές ελλείψεις των εσωτερικών δικλίδων που έχουν εντοπιστεί κατά τη διάρκεια του ελέγχου. Θέματα κοινοποίησης Βασικό σημείο του ΔΠΕ 260 είναι τα θέματα που κοινοποιούνται στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση. Συγκεκριμένα, πρέπει να κοινοποιούνται οι ευθύνες του ελεγκτή σε σχέση με τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων, περιλαμβανομένης της ευθύνης του για την έκφραση γνώμης επ’ αυτών, και του γεγονότος ότι ο έλεγχος αυτός δεν απαλλάσσει τη διοίκηση και τους

υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση από τις δικές τους ευθύνες. Σύμφωνα με το ΔΠΕ 210, ο ελεγκτής πρέπει να συμφωνεί τους όρους ανάθεσης ελέγχου με τη διοίκηση και στην επιστολή στην οποία αναγράφονται πρέπει να περιλαμβάνεται αναφορά στην αναμενόμενη μορφή και στο περιεχόμενο της έκθεσης. Σύμφωνα με το αναθεωρημένο ΔΠΕ, στην περίπτωση που νόμος ή κανονισμός ή η δομή της διακυβέρνησης της οντότητας δεν απαιτούν από τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση να συμφωνούν τους όρους ανάθεσης με τον ελεγκτή, η παροχή ενός αντιγράφου της επιστολής ανάθεσης στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση θεωρείται ενδεδειγμένος τρόπος κοινοποίησης των απαιτούμενων θεμάτων. Επίσης, γίνεται σαφές ότι όταν εφαρμόζεται το ΔΠΕ 701, πρέπει να κοινοποιούνται οι ευθύνες του ελεγκτή για τον καθορισμό και την κοινοποίηση των σημαντικότερων θεμάτων στην έκθεση του ελεγκτή (παρ. Α9) Επιπροσθέτως, πρέπει να κοινοποιούνται το χρονοδιάγραμμα και το προβλεπόμενο πεδίο ελέγχου, που μπορεί να βοηθήσουν τον ελεγκτή στην κατανόηση της οντότητας και τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση στην κατανόηση των συνεπειών της εργασίας του ελεγκτή και θεμάτων που απαιτούν ιδιαίτερη ελεγκτική προσέγγιση. Στην εν λόγω κοινοποίηση θα περιλαμβάνονται οι σημαντικοί κίνδυνοι που εντοπίστηκαν. Κοινοποίηση μπορεί να υπάρχει ακόμη και για το πώς ο ελεγκτής σχεδιάζει να αντιμετωπίσει τους σημαντικούς κινδύνους ουσιώδους σφάλματος και τις περιοχές με τους υψηλότερους εκτιμώμενους κινδύνους, τη φύση αλλά και την έκταση ειδικών δεξιοτήτων που ενδεχομένως χρειάζονται

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ύμφωνα με την ανακοίνωση με αριθμό 005/2018 της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων και λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις του άρθρου 30 του Ν. 4449/2017, υιοθετήθηκαν ένα νέο, καθώς και έξι αναθεωρημένα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου (εφεξής «ΔΠΕ»), μεταξύ των οποίων και το ΔΠΕ 260 «Επικοινωνία με τους Υπεύθυνους για τη Διακυβέρνηση» που ισχύει για ελέγχους οικονομικών καταστάσεων για περιόδους που τελειώνουν την ή μετά την 15η Δεκεμβρίου 2016. Σε έναν έλεγχο οικονομικών καταστάσεων είναι ευθύνη του ελεγκτή να επικοινωνεί με τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση της οντότητας. Αυτό είναι το πεδίο εφαρμογής του ΔΠΕ 260 και παρέχει ένα πλαίσιο επικοινωνίας μεταξύ των ανωτέρω, προσδιορίζοντας ορισμένα ειδικά θέματα που πρέπει να κοινοποιούνται στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση, σημειώνοντας ότι η κοινοποίηση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του ελέγχου. Υπεύθυνοι για τη διακυβέρνηση θεωρούνται τα πρόσωπα ή οι οργανισμοί που έχουν την ευθύνη επίβλεψης της στρατηγικής κατεύθυνσης της οντότητας, περιλαμβανομένης της επίβλεψης της σειράς ενεργειών της χρηματοοικονομικής αναφοράς, και είναι υπεύθυνοι να λογοδοτήσουν για την οντότητα. Το αναθεωρημένο ΔΠΕ 260 φέρει κάποιες αλλαγές σε σχέση με αυτό που ίσχυε ώς τώρα και στο παρόν άρθρο θα παρουσιαστούν με συντομία μερικές από αυτές, λαμβάνοντας υπόψη και το νέο ΔΠΕ 701 «Γνωστοποίηση Σημαντικότερων Θεμάτων Ελέγχου στην Έκθεση του Ανεξάρτητου Ελεγκτή», στο οποίο αναφέρεται σε πολλά σημεία. Η επικοινωνία του ελεγκτή με τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση είναι ιδιαιτέ-

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

προκειμένου να πραγματοποιηθούν συγκεκριμένες ελεγκτικές διαδικασίες ή αξιολόγηση ελεγκτικών αποτελεσμάτων, συμπεριλαμβανομένης και της χρησιμοποίησης της εργασίας του ειδήμονα ελεγκτή σύμφωνα με το ΔΠΕ 620. Όταν εφαρμόζεται το ΔΠΕ 701 πρέπει να κοινοποιούνται και οι προκαταρκτικές απόψεις του ελεγκτή αναφορικά με ζητήματα που αποτελούν τα σημαντικότερα ευρήματα ελέγχου. Σε περιπτώσεις σημαντικών αλλαγών στο εφαρμοστέο πλαίσιο χρηματοοικονομικής αναφοράς, στη χρηματοοικονομική κατάσταση ή στις δραστηριότητες της οντότητας, πρέπει να κοινοποιείται η προσέγγιση αντιμετώπισης του ελεγκτή επί των ενδεχόμενων συνεπειών, τόσο στις επιμέρους οικονομικές καταστάσεις όσο και στις γνωστοποιήσεις. Στα θέματα του σχεδιασμού που είναι ενδεδειγμένα προς συζήτηση με τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση περιλαμβάνονται και τα έγγραφα που περιέχουν άλλες πληροφορίες, όπως αυτά ορίζονται από το αναθεωρημένο ΔΠΕ 720, αλλά και ο τρόπος και ο χρόνος έκδοσής τους. Τέλος, όταν μέρος ή το σύνολο των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση συμμετέχουν στη διοίκηση της οντότητας, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά την επικοινωνία σχετικά με το προβλεπόμενο πεδίο και χρόνο ελέγχου, ώστε να μην τεθεί ζήτημα αποτελεσματικότητας του ελέγχου. Ένα άλλο σημαντικό θέμα κοινοποίησης είναι η ανεξαρτησία του ελεγκτή, ειδικά στις περιπτώσεις εισηγμένων οντοτήτων ή γενικά οντοτήτων δημοσίου ενδιαφέροντος. Ο ελεγκτής υποχρεούται να συμμορφώνεται με τις σχετικές απαιτήσεις δεοντολογίας, περιλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την αι φυσικά σχετίζονται με αναθέσεις ελέγχου οικονομικών καταστάσεων. Οι απαιτήσεις δεοντολογίας δύνανται να καθορίσουν συγκεκριμένες κοινοποιήσεις όταν υπάρξουν περιπτώσεις παραβιάσεων των απαιτήσεων ανεξαρτησίας. Ειδικότερα, ο κώδικας IESBA απαιτεί από τον ελεγκτή να κοινοποιήσει γραπτώς οποιαδήποτε παραβίαση και δράση που προτίθεται να λάβει η λογιστική επιχείρηση. Ένα ιδιαίτερα σημαντικό σημείο στο αναθεωρημένο ΔΠΕ 260 είναι η κοινοποίηση

των σημαντικών ευρημάτων ελέγχου λόγω της υιοθέτησης του νέου ΔΠΕ 701. Κατ’ επέκταση αυτό έχει επίδραση και στο αναθεωρημένο ΔΠΕ 260. Συγκεκριμένα, υπάρχουν παράγραφοι του ΔΠΕ 701 οι οποίες αναφέρονται τόσο στην επικοινωνία με τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση όσο και στην κοινοποίηση των σημαντικών κινδύνων που εντοπίστηκαν από τον ελεγκτή, για τους οποίους απαιτήθηκε ιδιαίτερη ελεγκτική προσέγγιση και ενδεχομένως αποτέλεσαν τα σημαντικότερα ευρήματα ελέγχου. Ο ελεγκτής πρέπει να κοινοποιεί στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση τις απόψεις του για τις λογιστικές πρακτικές, πολιτικές, εκτιμήσεις και γνωστοποιήσεις της οντότητας, όπως η χρησιμοποίηση βασικών υποθέσεων για την ανάπτυξη λογιστικών εκτιμήσεων όπου ενδεχομένως να υπάρχει αβεβαιότητα επιμέτρησης. Οι απόψεις του ελεγκτή για υποκειμενικές πτυχές των οικονομικών καταστάσεων ίσως είναι σχετικές και χρήσιμες και βοηθούν τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση να εποπτεύουν τη σειρά ενεργειών της χρηματοοικονομικής αναφοράς. Επιπροσθέτως, θέμα κοινοποίησης είναι οποιαδήποτε δυσκολία αντιμετωπίστηκε κατά τη διάρκεια του ελέγχου, όπως καθυστερήσεις και απροθυμία της διοίκησης για παροχή πληροφοριών ή μη διαθεσιμότητα του ελεγκτικού προσωπικού. Πρέπει να κοινοποιούνται επίσης σημαντικά θέματα που συζητήθηκαν προφορικώς ή γραπτώς με τη διοίκηση, όπως σημαντικά γεγονότα και συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της χρήσης, καθώς και επιχειρηματικά σχέδια που ενδεχομένως να επηρέασαν τους κινδύνους ουσιώδους σφάλματος αλλά και σημαντικά θέματα όπου μπορεί να υπήρξε διαφωνία με τη διοίκηση. Απαίτηση του ΔΠΕ είναι η κοινοποίηση περιπτώσεων που επηρεάζουν τον τύπο και το περιεχόμενο της έκθεσης του ελεγκτή, με σκοπό την ενημέρωση των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση, περιπτώσεων κατά τις οποίες η έκθεση μπορεί να διαφέρει από την αναμενόμενη μορφή και το περιεχόμενό της. Υπάρχουν περιστάσεις όπου ο ελεγκτής μπορεί ή θεωρείται απαραίτητο να συμπερι-

λάβει πρόσθετες πληροφορίες στην έκθεσή του, τις οποίες πρέπει να κοινοποιήσει στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση. Πιο συγκεκριμένα, αν πρόκειται να τροποποιήσει τη γνώμη του στην έκθεσή του, αν υπάρχει ουσιώδης αβεβαιότητα σχετικά με τη συνέχιση δραστηριότητας της οντότητας, αν κρίνει ότι πρέπει να περιλάβει παράγραφο έμφασης θέματος ή παράγραφο άλλου θέματος, αν υπάρχει ένα μη διορθωμένο σφάλμα, αν δεν πρόκειται να συμπεριλάβει το όνομα του εταίρου ανάθεσης στην έκθεσή του όπως προβλέπει το ΔΠΕ 700 (Αναθεωρημένο) και, τέλος, αν υφίστανται σημαντικότερα θέματα σύμφωνα με το νέο ΔΠΕ 701. Επιπλέον, σύμφωνα με το ΔΠΕ 300, κατά τη διάρκεια του ελέγχου υπάρχει πιθανότητα ο ελεγκτής να χρειαστεί να τροποποιήσει τη στρατηγική του ελέγχου του, το χρονοδιάγραμμα και την έκταση των περαιτέρω ελεγκτικών διαδικασιών, θέματα που πρέπει να κοινοποιούνται στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση. Διαδικασία κοινοποίησης Στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση πρέπει να κοινοποιούνται με σαφήνεια η μορφή, ο χρόνος και το περιεχόμενο των κοινοποιήσεων, τα οποία συντελούν στην αποτελεσματική επικοινωνία. Άλλα θέματα που μπορεί να συντελέσουν στην αποτελεσματικότητα είναι η συζήτηση του σκοπού των κοινοποιήσεων, των προσώπων που θα επικοινωνούν τα θέματα, αλλά και η προσδοκία που αναπτύσσει ο ελεγκτής ότι θα υπάρξει αμφίδρομη επικοινωνία. Η διαδικασία της επικοινωνίας διαφέρει ανάλογα με τη δομή διακυβέρνησης της οντότητας, τη

απαιτήσεις, αν η διοίκηση έχει κοινοποιήσει τα θέματα κ.ά. Σχετικά με τον χρόνο επικοινωνίας, ο ελεγκτής πρέπει να επικοινωνεί με τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση σε έγκαιρη βάση, δηλαδή σε όλη τη διάρκεια του ελέγχου, καθώς έτσι ενισχύεται η αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας. Ωστόσο ο κατάλληλος χρόνος ποικίλλει ανάλογα με τις περιστάσεις. Όταν εφαρμόζεται το ΔΠΕ 701 υπάρχει δυνατότητα ο ελεγκτής να κοινοποιεί τις αρχικές απόψεις του για τα σημαντικά θέματα του ελέγχου όταν αναφέρεται στο προγραμματισμένο πεδίο και χρόνο του ελέγχου. Κοινοποιήσεις σχετικά με την ανεξαρτησία μπορεί να είναι ενδεδειγμένες όποτε υπάρξει περίπτωση απειλής της ανεξαρτησίας, καθώς και κοινοποιήσεις σχετικά με τις λογιστικές πρακτικές της οντότητας δύνανται να περιλαμβάνονται στην καταληκτική συζήτηση. Ο ελεγκτής οφείλει να αξιολογεί την επικοινωνία μεταξύ αυτού και των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση και, αν κριθεί ανεπαρκής, θα πρέπει να αξιολογηθεί η επίπτωση και να προβεί σε κατάλληλες ενέργειες. Πρέπει να γίνει κατανοητή η σημαντικότητα της επικοινωνίας και να είναι ξεκάθαρο στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση και στη διοίκηση ότι σε περίπτωση που η επικοινωνία δεν ήταν επαρκής και δεν μπορεί να διευθετηθεί, ο ελεγκτής δύναται να λάβει μέτρα, όπως να τροποποιήσει τη γνώμη του, να αναζητήσει νομική συμβουλή, να επιζητήσει επικοινωνία με τρίτα μέρη, δηλαδή τη ρυθμιστική αρχή αλλά και τους ιδιοκτήτες της οντότητας και, τέλος, να αποσυρθεί από την ανάθεση του ελέγχου, όπου αυτό είναι

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

λειτουργία των υπευθύνων, την κρίση του ελεγκτή για τη σημαντικότητα των θεμάτων. Ωστόσο, αν πρόκειται για μικρότερη οντότητα ο τρόπος επικοινωνίας είναι πιο απλός. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου μπορεί να υπάρξουν θέματα που συζητιούνται με τη διοίκηση, έχοντας υπόψη την ευθύνη της για την κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων. Αν ενδείκνυται, ο ελεγκτής μπορεί να συζητά με τη διοίκηση τα θέματα που πρόκειται να κοινοποιηθούν στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση. Βάσει νόμου ή κανονισμού ίσως να απαιτείται από τον ελεγκτή να ενημερώνει κάποια ρυθμιστική ή εκτελεστική αρχή για ορισμένα ζητήματα που πρόκειται να κοινοποιηθούν στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση ή να υποβάλλει αντίγραφα εκθέσεων προοριζόμενα για τους υπεύθυνους ή να δημοσιοποιεί τις ίδιες τις εκθέσεις που προορίζονται για τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση. Επίσης, η κοινοποίηση αυτή σε τρίτα μέρη μπορεί να είναι και επιθυμία των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση. Όσον αφορά τη μορφή της επικοινωνίας, αν κατά την κρίση του ελεγκτή η προφορική επικοινωνία δεν είναι επαρκής, πρέπει να υπάρχει γραπτή επικοινωνία σχετικά με τα σημαντικά ευρήματα του ελέγχου. Ωστόσο, άλλοι παράγοντες από τους οποίους μπορεί να επηρεαστεί η μορφή της επικοινωνίας είναι η συζήτηση για το αν κάποιο θέμα έχει περιληφθεί στην έκθεση του ελεγκτή. Ο ελεγκτής μπορεί να θεωρήσει απαραίτητο να κοινοποιήσει γραπτώς τα θέματα που καθορίστηκαν ως σημαντικά, το κατά πόσον έχουν επιλυθεί, αν υπάρχουν νομικές

δυνατό. Για λόγους τεκμηρίωσης του ελέγχου, όταν η κοινοποίηση των θεμάτων στους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση έχει γίνει με προφορικό τρόπο, θα πρέπει να περιλαμβάνονται στην τεκμηρίωση τα θέματα που κοινοποιήθηκαν, ήτοι να υπάρχει ένα αντίγραφο του αντίστοιχου πρακτικού. Ειδάλλως, όταν η κοινοποίηση έχει γίνει γραπτώς, θα πρέπει να φυλάσσεται ένα αντίγραφο της κοινοποίησης αυτής. Κλείνοντας, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι σύμφωνα με το άρθρο 11 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 537/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014, οι ορκωτοί ελεγκτές ή οι ελεγκτικές εταιρείες που διενεργούν υποχρεωτικούς ελέγχους οντοτήτων δημοσίου ενδιαφέροντος πρέπει να υποβάλλουν γραπτώς στην επιτροπή ελέγχου της οντότητας ή στο όργανο που κατέχει ισοδύναμα καθήκοντα, και ώς την υποβολή της έκθεσης ελέγχου, συμπληρωματική έκθεση όπου θα εξηγούνται τα αποτελέσματα του ελέγχου και η οποία θα φέρει υπογραφή των ορκωτών ελεγκτών και ημερομηνία. Σε περίπτωση που έχει ανατεθεί έλεγχος σε περισσότερους από έναν ελεγκτή, οποιαδήποτε διαφωνία ή άλλο ζήτημα αναφορικά με τη διενέργεια του ελέγχου πρέπει να διευκρινίζονται στη συμπληρωματική έκθεση η οποία πρέπει να είναι στη διάθεση των αρμόδιων αρχών σε περίπτωση που ζητηθεί. Κάποιες από τις απαιτήσεις που πρέπει να πληροί η συμπληρωματική έκθεση, ενδεικτικά, είναι η δήλωση ανεξαρτησίας του ελεγκτή, ο προσδιορισμός του κάθε κύριου ελεγκτικού εταίρου που συμμετείχε στον έλεγχο, η περιγραφή της επικοινωνίας με την επιτροπή ελέγχου, η καταγραφή καθηκόντων μεταξύ των ελεγκτών, αν είναι περισσότεροι του ενός, η χρησιμοποιηθείσα μεθοδολογία, η δημοσιοποίηση του επιπέδου σημαντικότητας που εφαρμόστηκε, οι διαμορφωμένες απόψεις αναφορικά με τις αμφιβολίες συνέχισης της δραστηριότητας της οντότητας, οι ελλείψεις στο σύστημα εσωτερικού ελέγχου, η συμμόρφωση με νόμους και κανονισμούς, το πλαίσιο ενοποίησης, εφόσον πραγματοποιείται, κ.ά.

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

Αναθέσεις συμφωνημένων διαδικασιών: Έργα παροχής υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας από τις ελεγκτικές εταιρείες ΣΤΑΜΆΤΙΟΣ ΔΡΊΤΣΑΣ, PHD, CPA (GR), AAIA, CRP Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, Επικεφαλής Επιστημονικού Τμήματος ΣΟΛ Α.Ε.

οποίες έχουν προηγουμένως συμφωνηθεί μεταξύ του ελεγκτή και των εμπλεκομένων μερών. Ως εκ του τούτου, στις αναθέσεις των συμφωνημένων διαδικασιών δεν παρέχεται ούτε εύλογη ούτε περιορισμένη διασφάλιση, αλλά απλώς καταγράφονται και αναφέρονται διαπιστώσεις και ίσως και ορισμένα προσεκτικά διατυπωμένα συμπεράσματα. Το πλαίσιο και οι απαιτήσεις Στην Ελλάδα, το πλαίσιο εκτέλεσης των αναθέσεων συμφωνημένων διαδικασιών διαμορφώνεται από το Διεθνές Πρότυπο Συναφών Υπηρεσιών 4400, «Αναθέσεις Συμφωνημένων Υπηρεσιών επί Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης»6 (στο εξής το «πρότυπο»), της Διεθνούς Ομοσπονδίας Λογιστών (στο εξής IFAC). Ο σκοπός του πιστοποιημένου ελεγκτή λογιστή σε μία ανάθεση συμφωνημένων διαδικασιών, όπως αναφέρεται ρητά και στην παράγραφο 4 του προτύπου, είναι να εκτελέσει διαδικασίες ελεγκτικής φύσεως, οι οποίες θα έχουν προηγουμένως συμφωνηθεί μεταξύ του πιστοποιημένου ελεγκτή λογιστή, της οντότητας και οποιωνδήποτε τρίτων μερών και να αναφέρει τα ευρήματά του (ή τις διαπιστώσεις του). Στις αναθέσεις συμφωνημένων διαδικασιών (όπως και στις λοιπές, άλλωστε, αναθέσεις συναφών υπηρεσιών αλλά και διασφάλισης) είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχει συζητηθεί και ορισθεί μεταξύ του επαγγελματία ελεγκτή λογιστή και του εντολέα του έργου (αλλά και των λοιπών εμπλεκομένων τρίτων μερών) η φύση του έργου, επιβεβαιώνοντας ταυτόχρονα ότι η συγκεκριμένη ανάθεση συμφωνημένων διαδικασιών επί χρηματοοικονομικής πληροφόρησης δεν αποτελεί έργο διασφάλισης και συνεπώς καμίας μορφής διασφάλιση δεν θα εκφραστεί σχετικά με την πληροφόρηση αυτή. Περαιτέρω, είναι σημαντικό να καθορισθεί με σαφήνεια ο σκοπός της ανάθεσης και η χρηματοοικονομική πληροφόρηση η οποία θα αποτελέσει το υποκείμενο θέμα του έργου ή, διαφορετικά, επί της οποίας θα εκτελεσθούν οι συμφωνημένες διαδικασίες.

Επίσης, πρέπει να προσδιορισθεί και ο τύπος της έκθεσης που αναμένεται να εκδοθεί βάσει των ανωτέρω, καθώς και οι περιορισμοί στη διάθεσή της και στην πρόσβαση των όποιων ενδιαφερομένων σε αυτή. Όσον αφορά την έκθεση ευρημάτων, σε αυτήν είναι υποχρεωτικό να αναφέρονται, εκτός από τα ευρήματα τα οποία διαπιστώθηκαν στο πλαίσιο της εργασίας, και οι συμφωνηθείσες εργασίες που εκτελέσθηκαν, καθώς και οι υπό εξέταση χρηματοοικονομικές πληροφορίες. H ζήτηση για AUP υπηρεσίες διεθνώς και στην Ελλάδα Οι λόγοι για τους οποίους επιλέγεται να ζητηθεί από μία ελεγκτική εταιρεία ή έναν πιστοποιημένο ελεγκτή λογιστή η παροχή υπηρεσιών που σχετίζονται με αναθέσεις συμφωνημένων διαδικασιών είναι πολλοί. Σε αρκετές των περιπτώσεων η επιλογή μίας τέτοιας ανάθεσης βασίζεται στην αδυναμία του επαγγελματία ελεγκτή λογιστή να προσεγγίσει τεχνικά το έργο βάσει του πλαισίου των αναθέσεων διασφάλισης. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην αδυναμία αξιολόγησης του υποκείμενου θέματος βάσει των συγκεκριμένων κριτηρίων και την παροχή εύλογης ή περιορισμένης διασφάλισης επ’ αυτού ή ακόμη και στην αδυναμία ένταξης του έργου στο υφιστάμενο πλαίσιο των προτύπων που εφαρμόζεται από την ελεγκτική εταιρεία ή τον πιστοποιημένο ελεγκτή λογιστή (π.χ. της IFAC, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα). Ωστόσο, στην καθημερινή εφαρμοσμένη πρακτική καταγράφονται και περιπτώσεις ζήτησης υπηρεσιών αναθέσεων διασφάλισης για έργα των οποίων η φύση τους αυτή καθαυτή απαιτεί την εκτέλεση ειδικών εργασιών. Το αποτέλεσμα των εργασιών αυτών θα είναι η καταγραφή διαπιστώσεων ή ευρημάτων επί συγκεκριμένων χρηματοοικονομικών πληροφοριών. Στις περιπτώσεις αυτές, η ανάγκη του λήπτη της έκθεσης των ευρημάτων είναι να διαμορφώσει μία εικόνα για το υπό συζήτηση θέμα και, ενδεχομένως, μία «στεγνή» και μόνο διασφάλιση για το εάν οι υποκείμενες σε εξέταση χρηματοοικονομικές πληροφορίες δεν αποκλίνουν

›

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ι υπηρεσίες που προσφέρονται από τις ελεγκτικές εταιρείες1 μπορούν να ταξινομηθούν, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική για τη δημόσια άσκηση του επαγγέλματος των πιστοποιημένων ελεγκτών λογιστών (public practice) και το πλαίσιο των επαγγελματικών προτύπων της Διεθνούς Ομοσπονδίας Λογιστών (International Federation of Accountants, IFAC), σε δύο βασικές κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται οι υπηρεσίες διασφάλισης (Assurance Services), στις οποίες ταξινομούνται και οι αναθέσεις ελέγχου των ατομικών και ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων. Στη δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνονται οι συναφείς2 υπηρεσίες (Related Services), υποκατηγορία των οποίων είναι και οι «συμφωνημένες διαδικασίες» (Agreed Upon Procedures, AUP). Οι δύο κατηγορίες αναθέσεων διαφοροποιούνται θεμελιωδώς ως προς την παροχή ή όχι διασφάλισης και τον τύπο της έκθεσης που συντάσσεται. Συγκεκριμένα, οι αναθέσεις που αφορούν σε παροχή υπηρεσιών διασφάλισης έχουν ως τελικό παραδοτέο μία έκθεση ελέγχου ή επισκόπησης (με τον γενικό προσδιορισμό «έκθεση διασφάλισης»3), στην οποία διατυπώνεται η επαγγελματική γνώμη του πιστοποιημένου ελεγκτή λογιστή (στην Ελλάδα Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, ΟΕΛ4), ως προς το υποκείμενο θέμα και βάσει της εφαρμογής των συγκεκριμένων κριτηρίων που εξ ορισμού έχουν χρησιμοποιηθεί για την έκφραση γνώμης επ’ αυτού. Στην περίπτωση αυτή, το υποκείμενο θέμα αξιολογείται βάσει των κριτηρίων που εφαρμόζονται και η διατύπωση της επαγγελματικής γνώμης του ΟΕΛ αντικατοπτρίζει την παροχή εύλογης5 ή περιορισμένης διασφάλισης. Αντίθετα, στις αναθέσεις συμφωνημένων διαδικασιών δεν εκδίδεται έκθεση ελέγχου αλλά έκθεση (ή αναφορά) διαπιστώσεων (ή ευρημάτων), χωρίς όμως να διατυπώνεται καμίας μορφής γνώμη επί του υποκείμενου θέματος (ή θεμάτων). Στις περιπτώσεις αυτές, δεν μιλάμε για αξιολόγηση του υποκείμενου θέματος (ή θεμάτων), αλλά για εξέτασή τους, με την εκτέλεση συγκεκριμένων διαδικασιών, οι

ACCOUNTANCY GREECE.30

ουσιωδώς από τα εφαρμοσμένα κριτήρια να μην είναι επαρκής για τη λήψη αποφάσεων. Παράδειγμα τέτοιων περιπτώσεων είναι η εξέταση των παραδοχών ενός πολυετούς επιχειρηματικού σχεδίου και η ορθότητα των υπολογισμών σε αυτό. Στο πλαίσιο ενός τέτοιου έργου εξετάζονται καταρχήν οι παραδοχές σύνταξης του επιχειρηματικού σχεδίου ως προς τα δεδομένα που ορίζει η διοίκηση. Σε αυτά τα δεδομένα μπορεί να συμπεριλαμβάνονται η στοχοθεσία ανάπτυξης δραστηριοτήτων και κερδοφορίας, επίτευξης μερισματικών αποδόσεων, επίπεδα νεκρού σημείου, επίπεδα ρευστότητας και επάρκειας ιδίων κεφαλαίων, στρατηγική κινδύνων και προσδιορισμού αποδεκτών κινδύνων ποσοτικά και ως προς τη φύση τους, τήρηση συγκεκριμένων επιπέδων χρηματοοικονομικών δεικτών, σεναρίων πωλήσεων ή συναλλαγών κ.λπ. Σε δεύτερο επίπεδο εξετάζεται η καταλληλότητα της εφαρμογής λογιστικών αρχών και κανόνων ως προς τη σύνταξη των προϋπολογιστικών οικονομικών καταστάσεων, ακόμη και η ορθότητα των αριθμητικών πράξεων. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ακόμη και εάν ήταν δυνατό να εξαχθεί ένα συνολικό συμπέρασμα σχετικά με το πολυετές επιχειρηματικό σχέδιο, με τη μορφή διατύπωσης επαγγελματικής γνώμης η οποία να αντανακλά ένα επίπεδο διασφάλισης, μάλλον θα ήταν περισσότερο χρήσιμο οι ενδιαφερόμενοι να λάβουν γνώση για τυχόν παρεκκλίσεις των παραδοχών σύνταξης του προγράμματος σε σχέση με τις οδηγίες και τη στρατηγική της διοίκησης (και ενδεχομένως και της ποσοτικοποίησης των παρεκκλίσεων αυτών), καθώς και σχετικά με την ακατάλληλη χρήση λογιστικών κανόνων και αρχών στη σύνταξη και την παρουσίαση των προοπτικών χρηματοοικονομικών πληροφοριών. Επίσης, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες διάφορες εποπτικές αρχές χρειάζεται να λαμβάνουν εκθέσεις ευρημάτων για επιμέρους κονδύλια οικονομικών καταστάσεων ή ακόμη και επί ειδικών χρηματοοικονομικών εποπτικών αναφορών (π.χ. εποπτικές αναφορές σχετικά με τη «Φερεγγυότητα ΙΙ» που εκδίδονται από τις ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες7). Παρόμοιες μπορεί να είναι και οι ανάγκες χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για τη γνωστοποίηση ευρημάτων μετά από εξέταση

επιμέρους κονδυλίων των οικονομικών καταστάσεων (π.χ. ποιότητας των απαιτήσεων ή των ενσώματων ακινητοποιήσεων ή των αποθεμάτων που έχουν δοθεί ως εμπράγματες εξασφαλίσεις - εγγυήσεις για την κάλυψη δανείων). Αυτού του είδους τα έργα συμφωνημένων διαδικασιών εκτελούνται συνήθως σε οντότητες μικρού (ή και μεσαίου) μεγέθους όταν υφίσταται νομική ή και κανονιστική υποχρέωση του ελέγχου των οικονομικών τους καταστάσεων ή ακόμη και όταν δεν υπάρχει υποχρέωση ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων αντί της ανάθεσης του ελέγχου αυτού. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα έργα δέουσας επιμέλειας (Due Diligence Engagements) που ανατίθενται σε ελεγκτικές εταιρείες και σε πιστοποιημένους ελεγκτές λογιστές, στο πλαίσιο απόκτησης ή της πώλησης συμμετοχής μίας επιχείρησης σε μία άλλη, προσεγγίζονται συνήθως με το πλαίσιο του Διεθνούς Προτύπου Συναφών Υπηρεσιών 4400. Οι αναθέσεις αυτές αφορούν την εξέταση των χρηματοοικονομικών πληροφοριών μιας οντότητας (οντότητα στόχος) στην οποία προτίθεται να συμμετέχει μία άλλη οντότητα (επενδύουσα οντότητα), είτε αποκτώντας το σύνολο των μετοχικών ή εταιρικών τίτλων της είτε μέρος αυτού. Ο σκοπός τέτοιων αναθέσεων μπορεί να περιλαμβάνει την καταγραφή διαπιστώσεων σε μία αναφορά σχετικά με τα οικονομικά μεγέθη και τις επιδόσεις της οντότητας στόχου, την εξέταση και καταγραφή των εταιρικών και των εμπορικών της υποθέσεων, επεξηγήσεις, αναφορές ή εκτιμήσεις σχετικά με το φορολογικό, νομικό και κανονιστικό καθεστώς της και την εξέταση και διαπιστώσεις σχετικά με επιμέρους κονδύλια των οικονομικών της οντότητας στόχου, και την εξέταση οποιουδήποτε άλλου ζητήματος το οποίο μπορεί να παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη διοίκηση της επενδύουσας οντότητας προκειμένου να ολοκληρωθεί η συναλλαγή και να υποστηριχθούν αποφάσεις σχετικά με το τίμημα. Οι διαδικασίες που εκτελούνται στα έργα αυτά είναι πάντα προσυμφωνημένες μεταξύ του ελεγκτή και της διοίκησης της επενδύουσας οντότητας, έχουν γνωστοποιηθεί και έχουν γίνει αποδεκτές και από τη διοίκηση της οντότητας στόχου. Παρόμοιες αναθέσεις αναλαμβάνονται και σε άλλες συ-

ναφείς συναλλαγές, όπως οι αποκτήσεις επιμέρους κλάδων δραστηριοτήτων μίας επιχείρησης ή μέρους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων μίας οντότητας (ενδεικτικές περιπτώσεις αποτελούν οι εξαγορές δανειακών απαιτήσεων ή πώλησης ασφαλιστικών υποχρεώσεων), συγχωνεύσεων και λοιπών μετασχηματισμών επιχειρήσεων. Άλλη συνηθισμένη μορφή αναθέσεων συμφωνημένων διαδικασιών αποτελούν τα έργα εξέτασης των δικλίδων ασφαλείας και του συνολικού ή μέρους του συστήματος εσωτερικού ελέγχου μίας οντότητας (επιχείρησης ή οργανισμού του ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα), όταν δεν απαιτείται για οποιοδήποτε λόγο να παρασχεθεί οποιαδήποτε μορφή διασφάλισης σχετικά με τη σχεδιαστική επάρκεια και τη λειτουργική αποτελεσματικότητα του συστήματος αυτού στο σύνολό του ή επί συγκεκριμένων συστατικών του. Περαιτέρω, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις αιτημάτων για την ανάθεση έργων σχετικά με τη διαπίστωση του βαθμού επίτευξης της διαχειριστικής τάξης σε εταιρείες, συνεταιρισμούς ή λοιπούς οργανισμούς (συχνά τα έργα αυτά αναφέρονται στην Ελλάδα και ως «διαχειριστικοί έλεγχοι»). Οι αναθέσεις αυτές συνήθως προσεγγίζονται βάσει του πλαισίου των συμφωνημένων διαδικασιών, αφού είναι σημαντικό να προσδιορισθεί το πεδίο εφαρμογής εντός του οποίου εξετάζεται η διαχειριστική τάξη, καθώς και οι διαδικασίες που θα εκτελεσθούν προκειμένου να διαπιστωθεί ο βαθμός επίτευξης. Το αποτέλεσμα τέτοιων έργων μάλλον δεν είναι τεχνικά εφικτό να παράγει μίας μορφής διασφάλιση ως προς τον αποδεκτό ή επιθυμητό βαθμό επίτευξης της διαχειριστικής τάξης. Συνεπώς, είναι περισσότερο χρηστικό να συνταχθεί μία έκθεση ευρημάτων βάσει των οποίων ο ενδιαφερόμενος θα μπορεί να εξάγει τα απαιτούμενα συμπεράσματα και να λάβει τις όποιες επιχειρηματικές αποφάσεις. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις τέτοιων αναθέσεων είναι τα έργα σχετικά με την εξέταση των διαδικασιών διαχείρισης, ελέγχου και απογραφών αποθεμάτων (συμπεριλαμβανομένων και των επαληθεύσεων των αποθεμάτων που φυλάσσονται σε αποθήκες και λοιπούς χώρους σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές), των διαδικασιών καταγραφής, διαχείρισης

Ωφέλειες και προστιθέμενη αξία Παρά το γεγονός ότι τα έργα συμφω-

νημένων διαδικασιών δεν καταλήγουν σε συμπεράσματα τα οποία παρέχουν οποιασδήποτε μορφής διασφάλιση στους ενδιαφερόμενους χρήστες, είναι ιδιαίτερα χρήσιμα και προσφέρουν σημαντική προστιθέμενη αξία στους χρήστες χρηματοοικονομικών πληροφοριών, είτε για σκοπούς εποπτείας ή ελέγχου είτε ακόμη και για τη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων όταν οι χρηματοοικονομικές πληροφορίες που παρέχουν οι οικονομικές καταστάσεις δεν επαρκούν, σύμφωνα με τις ανάγκες τους. Ειδικότερα, οι αναθέσεις συμφωνημένων διαδικασιών είναι έργα απολύτως προσαρμοσμένα στις ανάγκες των εντολέων, οι οποίοι είναι και οι κυριότεροι (και πολλές φορές και οι μόνοι) ενδιαφερόμενοι χρήστες των υποκείμενων σε εξέταση χρηματοοικονομικών πληροφοριών. Ο τύπος αυτός των αναθέσεων δίνει τη δυνατότητα σημαντικού βαθμού ευελιξίας στην επιλογή των διαδικασιών που θα εκτελεσθούν προκειμένου να επιτευχθούν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα και να καταγραφούν οι επιθυμητές διαπιστώσεις και συμπεράσματα. Το γεγονός ότι οι διαδικασίες που θα εκτελεσθούν στο πλαίσιο του έργου, καθώς και η φύση των διαπιστώσεων που χρειάζεται να καταγραφούν, συμφωνούνται μεταξύ του πιστοποιημένου ελεγκτή λογιστή και των εμπλεκόμενων μερών περιορίζει στο ελάχιστο το χάσμα των προσδοκιών και το χάσμα πληροφόρησης, που αποτελούν δύο σημαντικούς εγγενείς κινδύνους στα έργα διασφάλισης. Περαιτέρω, τα έργα αυτά απαιτούν ιδιαίτερα υψηλό βαθμό επαγγελματικού σκεπτικισμού σε όλες τις φάσεις υλοποίησής τους. Για το λόγο αυτό αναλαμβάνονται και από επαγγελματίες πιστοποιημένους ελεγκτές λογιστές που έχουν την εμπειρία, τις γνώσεις και τα μεθοδολογικά και τεχνικά εργαλεία να υποστηρίξουν τη διεκπεραίωσή τους με αντικειμενικότητα, επαγγελματική επάρκεια και δέουσα επιμέλεια. Συχνά, ο επαγγελματικός σκεπτικισμός στις αναθέσεις αυτές ενισχύεται με την εμπλοκή εμπειρογνωμόνων και τη χρήση μεθοδολογιών και εργαλείων που απαιτούν ιδιαίτερη εξειδίκευση και τεχνολογίες (μεθοδολογίες εκτίμησης αξιών περιουσιακών στοιχείων, επιμέτρησης

χρηματοοικονομικών μέσων, αναλογιστικές προσεγγίσεις υποχρεώσεων, χρήση εφαρμογών ελεγκτικής δειγματοληψίας και ανάλυσης δεδομένων, μεθοδολογίες και μοντέλα διαχείρισης κινδύνων κ.λπ.) Τέλος, οι εκθέσεις διαπιστώσεων ή ευρημάτων που παράγονται από την εκτέλεση των συμφωνημένων διαδικασιών μπορούν να ενσωματωθούν και να συμπληρώσουν τα πλήρη σετ των οικονομικών καταστάσεων ή των εποπτικών αναφορών, προσδίδοντας αξία στην ποιότητα της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και ενισχύοντας την αξιοπιστία της. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Βλ. σχετικό ορισμό στο άρθρο 2, Ν. 4449/2017. 2. Σε ελληνική μετάφραση αναφέρονται και ως «σχετικές υπηρεσίες» ή «συγγενείς υπηρεσίες». 3. Εύλογης ή περιορισμένης διασφάλισης. 4. Βλ. σχετικό ορισμό στο άρθρο 2, Ν. 4449/2017. 5. Εύλογη διασφάλιση σημαίνει η μέγιστη δυνατή διασφάλιση, αλλά σε καμία περίπτωση απόλυτη διασφάλιση. 6. ISRS 4400, «Engagements to Perform Agreed - Upon Procedures Regrading Financial Information», Handbook of International Quality Control, Auditing, Review, Other Assurance, and Related Services Pronouncements, 2016-2017 Edition, Volume II. 7. Ενδεικτική περίπτωση αφορά τις απαιτήσεις του ελληνικού κανονιστικού πλαισίου για την πρώτη εφαρμογή των υποχρεώσεων δημοσίευσης των εποπτικών αναφορών για τη Φερεγγυότητα ΙΙ από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. 8. Σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα των Ελεγκτικών Συνεδρίων (International Standards of Supreme Audit Institutions, ISSAIs). ΑΝΑΦΟΡΕΣ IAASB, «Handbook of International Quality Control, Auditing, Review, Other Assurance, and Related Services Pronouncements», 20162017 Edition, Volume II. IAASB, «Agreed - Upon Procedures Engagements, A growth and value opportunity», 2017. IAASB, «Exploring the Demand for Agreed - Upon Procedures Engagements and Other Services, and the Implications for the IAASB’s International Standards», Discussion Paper, 2016°

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

και εποπτείας εισπράξεων απαιτήσεων (συμπεριλαμβανομένης και της επιβεβαίωσης των απαιτήσεων σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές), των διαδικασιών που έχουν υιοθετηθεί και εφαρμόζονται για την καταγραφή, παρακολούθηση, υποστήριξη, εποπτεία και έλεγχο που σχετίζονται με το κύκλωμα της διαχείρισης χρηματικών διαθεσίμων και ταμειακών πράξεων (συμπεριλαμβανομένης και της επιβεβαίωσης των χρηματικών διαθεσίμων σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές). Στον δημόσιο τομέα, στη διεθνή εφαρμοσμένη πρακτική παρουσιάζουν ενδιαφέρον, λόγω της φύσης τους, δύο τύποι αναθέσεων: α) οι έλεγχοι συμμόρφωσης (compliance audits) και β) οι έλεγχοι αποτελεσματικότητας (performance audits). Ο δεύτερος τύπος ελέγχου προσεγγίζεται στο σύνολο των περιπτώσεων εφαρμογής του ως έργο το τελικό αποτέλεσμα του οποίου αναφέρεται σε έκθεση ευρημάτων και χωρίς να παρέχεται διασφάλιση (ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, ενδέχεται να χρειάζεται η διατύπωση συμπερασμάτων που προσομοιάζουν με διαβεβαιώσεις). Στην περίπτωση των ελέγχων συμμόρφωσης υιοθετείται συνήθως ένα πλαίσιο επαγγελματικών προτύπων των οποίων η προσέγγιση είναι αυτή της παροχής διασφάλισης.8 Επίσης, με την προσέγγιση των έργων συμφωνημένων διαδικασιών επί χρηματοοικονομικής πληροφόρησης εκτελούνται και έργα ειδικής πραγματογνωμοσύνης, με σκοπό την καταγραφή συμπερασμάτων σχετικά με περιπτώσεις οικονομικής απάτης ή διαιτησίας μεταξύ δύο αντιδίκων, καθώς και τα έργα εξέτασης ειδικών συμβάσεων (δανειακών, πωλήσεων επιχειρηματικών απαιτήσεων, πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων, δικαιόχρησης ή δικαιοχρησίας, χρηματοδοτικής μίσθωσης, καταβολής δικαιωμάτων κ.ά.) Είναι μάλλον σύνηθες στη διεθνή εφαρμοσμένη ελεγκτική πρακτική να υιοθετείται το πλαίσιο των έργων συμφωνημένων διαδικασιών ως το κύριο θεωρητικό πλαίσιο των έργων εγκληματολογικής λογιστικής (forensic accounting).

ACCOUNTANCY GREECE.30

Το κοινό πεδίο των πολλαπλών ελέγχων στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΓΕΡΆΣΙΜΟΣ ΑΝΕΜΟΓΙΆΝΝΗΣ Msc

Εισαγωγή Η πολλαπλότητα των διαδικασιών, η έλλειψη πόρων και η αδυναμία απαλλαγής από την παραδοσιακή αντίληψη λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης από την πλευρά των αιρετών, ανέδειξαν σοβαρές δημοσιονομικές παρεκκλίσεις. Οι έννοιες κακοδιοίκηση, διαφθορά, κακοδιαχείριση, χρήζουν μεγάλης προσοχής, αφού δεν ταυτίζονται, όμως σχετίζονται άμεσα. Πολλές φορές, η κακοδιοίκηση (κακό management, κακή κατανομή πόρων, υποδομών, ανθρώπινου δυναμικού) είναι αυτή που ευνοεί τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση. Σε αυτό το διαμορφούμενο πλαίσιο, ο εξωτερικός και εσωτερικός έλεγχος προσπαθούν είτε να προλαμβάνουν τα προαναφερόμενα φαινόμενα είτε να τα καταστείλουν, αποδίδοντας ενδεχόμενες ευθύνες και καταλογισμούς. Εννοιολογική οριοθέτηση Κακοδιοίκηση: Το κακό management, η κακή κατανομή πόρων και ανθρώπινου δυ-

ναμικού, που ευνοούν τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση. Κακοδιοίκηση και διαφθορά: Σε περιπτώσεις λήψης ανταλλάγματος, υλικού ή ηθικού, για σκοπό ιδιοτελή, αλλά και η γενικότερη παρέκκλιση ως προς τους ισχύοντες κανόνες. Δημοσιονομικό αντιτεκμήριο: Αμφισβήτηση των εννόμων αποτελεσμάτων τα οποία απορρέουν από το «νομίμως» αποφάσεων άλλων ελεγκτικών οργάνων που έχουν προηγηθεί (επικάλυψη ελέγχου). Νομιμότητα: Η πρόβλεψη από διάταξη νόμου της πραγματοποίησης εσόδων και εξόδων, αλλά και η ύπαρξη αντίστοιχης πίστωσης στον προϋπολογισμό. Κανονικότητα: Η ακολ ουθία νόμιμης διαδικασίας για την πραγματοποίηση της δαπάνης ή του εσόδου και η επισύναψη δικαιολογητικών. Έλεγχος σκοπιμότητας: Έλεγχος της επιλογής της διοίκησης για την ικανοποίηση μιας ανάγκης του κοινωνικού συνόλου αντί μίας άλλης ανάγκης (δεν επιτρέπεται). Έλεγχος οικονομικότητας: Έλεγχος της διοίκησης με βάση τις επιλογές που έχει, εάν επέλεξε τον οικονομικότερο τρόπο για να ικανοποιήσει μια δημόσια ανάγκη. Συγγνωστή πλάνη: Μη νόμιμη ενέργεια από τον διατάκτη, αλλά χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των διατάξεων. Λογαριασμός: Η λογοδοσία του υπόχρεου δημοσίου υπολόγου, αλλά και ο έλεγχος της νομιμότητας των δεδομένων που «χτίζουν» αυτόν τον λογαριασμό. Μη ανταλλακτικές πράξεις: Πράξεις από τις οποίες ένας οργανισμός λαμβάνει αξία από έναν άλλο οργανισμό ή μια οντότητα, χωρίς να δίνει το αντίτιμο της αξίας (π.χ. λόγο δημιουργίας κ/χ περιουσιακών στοιχείων). Δημοσιονομική διόρθωση: Η διοικητική πράξη με την οποία αφαιρείται από τον προϋπολογισμό του φορέα το ποσό που αντιστοιχεί στην οικονομική ζημία που προκλήθηκε στον κρατικό προϋπολογισμό ή τον προϋπολογισμό του φορέα . Μεθοδολογία έρευνας 1. Ανάλυση του σκοπού του κάθε ελέγχου. 2. Ανάλυση της μεθοδολογίας ελέγχου που ακολουθούν οι έλεγχοι αυτοί. 3. Προσδιορισμός των τεχνικών ελέγχου που ακολουθούνται.

4. Κοινό πλαίσιο αξιολόγησης όλων των ελέγχων. 5. Περιορισμοί και συμπεράσματα. Επισκόπηση των ελέγχων Έλεγχος ΕΛΣΥΝ Σκοπός: ➜ Η διαφύλαξη της χρηστής διοίκησης και η ικανοποίηση των αναγκών - δαπανών με τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τη διάθεση των λιγότερων οικονομικών μέσων. ➜ Έκδοση καταλογιστικών πράξεων. ➜ Προσυμβατικοί έλεγχοι συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας. Μεθοδολογία: ➜ Έλεγχος νομιμότητας. ➜ Έλεγχος κανονικότητας. ➜ Εξέταση της εφαρμογής της αποτελεσματικότητας. ➜ Έλεγχος όλου του κυκλώματος που διέπει την εφαρμογή του δημόσιου λογιστικού (Π.Δ. 80/2016 και Ν. 4412/2016). ➜ Έλεγχος οικονομικότητας. ➜ Έλεγχος πληρότητας δικαιολογητικών. Πρότυπα: INTOSAI και ISSAI. Έλεγχος ΣΟΕΛ Σκοπός: ➜ Να ελεγχθεί αν η διαχείριση στους ΟΤΑ γίνεται σύμφωνα με την νομοθεσία, τους κανόνες που διέπουν τη λογιστική και την υλοποίηση του προϋπολογισμού. ➜ Η έκφραση γνώμης επί των οικονομικών καταστάσεων. ➜ Έλεγχος πράξεων ή παραλήψεων που έγιναν κατά παρέκκλιση των παραδεγμένων λογιστικών αρχών και μεθόδων. ➜ Έλεγχος τυχόν παρεκκλίσεων από τις ισχύουσες διατάξεις ειδικών νόµων και κανόνων με ουσιώδη επίδραση επί των οικονομικών καταστάσεων. Μεθοδολογία (αναφέρονται οι συνηθέστερες): ➜ Συμπλήρωση των φύλλων εργασίας. ➜ Εργασίες ελέγχου λογιστικών βιβλίων. ➜ Εργασίες ελέγχου επαλήθευσης υπολοίπων. ➜ Εργασίες ελέγχου αξιοπιστίας αποδεικτικών στοιχείων. ➜ Εργασίες ελέγχου μέσω επικοινωνίας

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ο παρόν άρθρο αποτελεί απόσπασμα διπλωματικής εργασίας η οποία επιχείρησε να προσεγγίσει κριτικά τους μηχανισμούς ελέγχου στους ΟΤΑ, προσπαθώντας να απομονώσει τόσο τον ειδικό στόχο που εξυπηρετεί ο κάθε έλεγχος όσο και το κοινό ελεγκτικό πεδίο στην εφαρμογή τους. Το σχέδιο «Καποδίστριας» και η μετέπειτα συγκέντρωση δήμων και κοινοτήτων, ο «Καλλικράτης», είχαν ως αποτέλεσμα η Τ.Α. να βρεθεί σε μια μεταβατική περίοδο στην οποία αναδείχτηκαν ζητήματα διαφθοράς, κακοδιοίκησης και κακοδιαχείρισης. Τα φαινόμενα αυτά ενισχύθηκαν μέσω της έλλειψης του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου, της πολυνομίας και των διαφορετικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι δήμοι της χώρας, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους (νησιωτικότητα με τεράστια ζήτηση ικανοποίησης αναγκών την θερινή περίοδο, ορεινότητα, αστικότητα). Η ανάδειξη της πολλαπλότητας και των επικαλύψεων των μηχανισμών ελέγχου δύναται να συμβάλει παράλληλα στον εξορθολογισμό τους και στη δημιουργία ενός καθαρού ερευνητικού στόχου, που θα είναι η τελική πρόταση ενοποίησής τους.

ACCOUNTANCY GREECE.30

με τρίτους. Πρότυπα ➜ Ελληνικά Ελεγκτικά Πρότυπα. ➜ Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα. ➜ IPSAS. Οι Τουμουζάτος και Λουμιώτης (2014) αναφέρθηκαν στη διεθνώς αναγνωρισμένη ανάγκη περιορισμού των κρατικών χρεών και ελλειμμάτων όπως εκφράζεται σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία οδήγησε στην προσπάθεια διαφορετικής ανάλυσης των δημόσιων λογαριασμών. Η συνηθισμένη εφαρμογή κατάρτισης των οικονομικών καταστάσεων με βάση τη λογιστική ταμειακής βάσης αντικαθίσταται σε παγκόσμιο επίπεδο για τους δημόσιους τομείς από την υιοθέτηση εφαρμογής λογιστικής δεδουλευμένης βάσης, μέσω της εφαρμογής των IPSAS (Διεθνών Λογιστικών Προτύπων για το Δημόσιο Τομέα, International Public Sector Accounting Standards). Τα IPSAS αφορούν τον δημόσιο τομέα και συγκεκριμένα τις εθνικές κυβερνήσεις, τις περιφερειακές αρχές και τις τοπικές αρχές. Το όφελος εφαρμογής τους έγκειται στο γεγονός πως οι οικονομικές καταστάσεις των οντοτήτων του δημοσίου τομέα θα παρουσιάζουν εύλογα από κάθε ουσιώδη άποψη την οικονομική θέση και απόδοση της κάθε οντότητας ξεχωριστά. Επίσης οφέλη θα προκύψουν λόγω μείωσης του κόστους λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Ως προς τα δημόσια οικονομικά ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αλλαγές που θα αφορούν τη σύνταξη του προϋπολογισμού. Έλεγχος ΓΔΔΕ Σκοπός: ➜ Να ασκεί έλεγχο επί των ποσών των προϋπολογισμών, αν δαπανώνται και χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς για τους οποίους εγκρίθηκαν ή χορηγήθηκαν. ➜ Να ελέγχει αν εφαρμόζονται οι αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και δέσμευσης με στόχο την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των φορέων. ➜ Έλεγχος είσπραξης εσόδων. Μεθοδολογία (αναφέρονται οι συνηθέστερες): ➜ Ετήσιος προγραμματισμός των ελέγχων. ➜ Εκτέλεση του προγράμματος ελέγχων. ➜ Επαλήθευση επάρκειας συστήματος

διαχείρισης και ελέγχου. ➜ Έλεγχος διαχείρισης του προϋπολογισμού του φορέα. ➜ Οι έλεγχοι διενεργούνται με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου. ➜ Επαλήθευση της νομιμότητας και κανονικότητας των δαπανών. ➜ Εξέταση της ορθής πραγματοποίησης των έργων του φορέα, που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους. ➜ Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας του ελεγχόμενου φορέα. Πρότυπα: ➜ INTOSAI. ➜ ISSAI. Κοινό πλαίσιο αξιολόγησης των μηχανισμών ελέγχου

ΕΛΣΥΝ Ως προς την αποδοτικότητα: ➜ Οι ελεγχόμενες νόμιμες συμβάσεις ή ανελαστικές δαπάνες είναι πολλαπλάσιας αξίας στο σύνολό τους από αυτές που στην πράξη ελέγχθηκαν. ➜ Ο προσυμβατικός έλεγχος φαίνεται, με την ίδια λογική, να είναι ο πιο αποτελεσματικός, καθώς αναφέρεται σε μεγάλης αξίας συμβάσεις και έχει τα χαρακτηριστικά της πρόληψης που έχει ο προληπτικός. Ελλείψεις - μειονεκτήματα: ➜ Κατά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, «οι εργασίες του προληπτικού ελέγχου καταναλώνουν το ήμισυ του προϋπολογισμού του Ελεγκτικού Συνεδρίου, είναι δυσκίνητες, επικαλύπτουν άλλους ελέγχους που διενεργούνται από το Υπουργείο Οικονομικών, με

χείται προς τις αρχές της σύγχρονης καλής διακυβέρνησης στηρίζεται σε εσφαλμένη προϋπόθεση, που αιτιολογείται πλήρως στην αριθ. 12 σκέψη της υπόψη Γνωμοδότησης. Αποτέλεσμα: Η μνημονιακή υποχρέωση κατά την οποία απωλέστηκε ο προληπτικός έλεγχος (άρθρο 10 παρ. 10 Ν. 4337/2015) από την 1/1/2019.

αποτέλεσμα να υπάρχουν καθυστερήσεις στις πληρωμές». Αλλαγή στη φιλοσοφία του τρόπου πρόληψης και ελέγχου: ➜ Ο ελεγκτής «δεν δύναται και δεν πρέπει να ασκήσει πλήρη έλεγχο επί του συνόλου του ελεγκτέου από αυτόν αντικείμενου» (Σαρμάς, 2006). ➜ Θεωρείται «ως παθογένεια του συστήματος δημοσιονομικής διαχείρισης στην Ελλάδα», το γεγονός δηλαδή ότι «η οργάνωση του συστήματος δημοσιονομικής διαχείρισης καθιστά επί της ουσίας ανεύθυνο τον διατάκτη, αφού ο τελευταίος ενεργεί γνωρίζοντας ότι οι πράξεις του, αν αποδειχτούν τελικά μη νόμιμες, θα σταματήσουν από τον δημοσιονομικό ελεγκτή, ο οποίος και θα τις σταματήσει. ➜ Ο θεσμός του δημοσιονομικού ελεγκτή

που ασκεί προληπτικό εσωτερικό έλεγχο στις πράξεις του διατάκτη εγκαταλείφθηκε από τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες με τη δημοσιονομική μεταρρύθμιση του 2002, καθώς θεωρήθηκε ότι ο διατάκτης έπρεπε να καταστεί απολύτως υπεύθυνος των πράξεών του, ώστε να μην επαναπαύεται σε ελέγχους που θα επακολουθήσουν. Αντίλογος: ➜ Ουσιώδες χαρακτηριστικό των δημοσιονομικών ελέγχων αποτελεί η πρόληψη. Τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα (INDOSAI) προβλέπουν τον προληπτικό έλεγχο, ως αποδεκτό είδος δημοσιονομικού ελέγχου. Ο Βεκρής (2015) κάνει αναφορά στην έκθεση της Ολομέλειας του ΕΛΣΥΝ και την ομόφωνη Γνωμοδότηση της 22ης Γενικής Συνεδριάσεώς το 2014. Η άποψη ότι η διενέργεια προληπτικών δημοσιονομικών ελέγχων δεν συστοι-

ΓΔΔΕ Αποτελεσματικότητα: ➜ Στην ετήσια έκθεση για το 2015-2016 αναφέρεται ότι «δεν είναι δυνατή η διατύπωση γνώμης στον υπουργό Οικονομικών, είτε με την παροχή επαρκούς διαβεβαίωσης είτε με τη διατύπωση επιφυλάξεων για την επάρκεια του συστήματος δημοσιονομικού ελέγχου» (Ετήσια έκθεση ελέγχου του άρθρου 22 παρ. 1 του Ν.3492/2006 για την ελεγκτική περίοδο 2015-2016). Εντούτοις, πολύ σημαντικό στοιχείο που διαφοροποιεί τη φύση του ελέγχου της ΓΔΔΕ είναι οι έλεγχοι συμμόρφωσης: ➜ Στην ετήσια έκθεση αναφέρεται πως οι «οι περισσότεροι φορείς καταβάλλουν προσπάθεια συμμόρφωσης ως προς τις συστάσεις». ➜ Από τα στοιχεία προκύπτει ότι έχει «ικανοποιηθεί περίπου το 25% των συστάσεων». Αποτέλεσμα: Τα παραπάνω στοιχεία προσδίδουν στους συγκεκριμένους ελέγχους της

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ΣΟΕΛ Έμφαση: ➜ Στην εφαρμογή –για την περίπτωση των Δήμων– του κλαδικού λογιστικού, Π.Δ. 315/99. ➜ Δευτερευόντως στις «ισχύουσες διατάξεις ειδικών νόμων και κανόνων». Αποτέλεσμα: Δεν περιλαμβάνονται στο πεδίο του εξεταζόμενου ελέγχου των ορκωτών λογιστών οι περιπτώσεις: ➜ Κατατμήσεων. ➜ Υπερβάσεων πιστώσεων. ➜ Έλεγχος νομιμότητας ανάληψης υποχρεώσεων. Συμπέρασμα: Οι παραπάνω περιπτώσεις όμως οδηγούν σε διαπιστώσεις κακοδιαχείρισης και κακοδιοίκησης πέρα από την ειδική κατηγορία των ελλειμμάτων.

ACCOUNTANCY GREECE.30

ΓΔΔΕ όχι μόνο κατασταλτικό χαρακτήρα, που έτσι και αλλιώς τον έχουν, αλλά και βελτιωτικό ως προς τις διαδικασίες που ακολουθούνται χαρακτήρα. Συμπεράσματα Διαπιστώσεις Οι σκοποί των εξεταζόμενων ελέγχων συγκλίνουν, επιδιώκοντας: ➜ Το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τη διάθεση των λιγότερων οικονομικών μέσων (ΕΛΣΥΝ). ➜ Την υλοποίηση του προϋπολογισμού, ώστε να εξασφαλίζεται έμμεσα η αποτελεσματικότητα της χρήσης των πόρων (ΣΟΕΛ). ➜ Την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των φορέων ώστε να καταπολεμάται η παρανομία (ΓΔΔΕ). Ως προς τα χαρακτηριστικά, πρόληψης, καταστολής και συμμόρφωσης: ➜ Ο έλεγχος του ΣΟΕΛ δεν έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά πρόληψης και οπωσδήποτε καταστολής. ➜ Στην αξιολόγηση των υφιστάμενων συστημάτων εσωτερικού ελέγχου ενυπάρχουν χαρακτηριστικά πρόληψης. ➜ Χαρακτηριστικό πρόληψης επίσης θεωρείται ο έλεγχος του λογαριασμού του ταμείου μέσω των καταμετρήσεων. ➜ Ο έλεγχος του ΕΛΣΥΝ έχει προληπτικό αλλά και κατασταλτικό χαρακτήρα (άρθρο 98 του Σ.) και είναι ιδιαίτερα αποδοτικός. Αυτό του το χαρακτηριστικό, σε συνδυασμό με τη δικαστηριακή υπόσταση την οποία έχει, του προσδίδουν ένα πολύ ιδιαίτερο χαρακτήρα και υψηλό βαθμό αξιοπιστίας. ➜ Οι έλεγχοι της ΓΔΔΕ δεν έχουν προληπτικό χαρακτήρα αλλά κατασταλτικό. Διεξάγει όμως και ελέγχους συμμόρφωσης, στοιχείο που τη διαφοροποιεί από τους υπόλοιπους ελεγκτικούς φορείς. Το ζήτημα πάντως της συμμόρφωσης φαίνεται τελικά να είναι αρκετά πιο σύνθετο και εξαρτάται κάθε φορά από ποια πλευρά εξετάζεται (ελεγκτής, ελεγχόμενος, ΔΝΤ κ.λπ.) Από την προσέγγιση των μεθοδολογιών ελέγχου που ακολουθούνται διαπιστώνεται πως σχεδόν πανομοιότυπες είναι και οι ελεγκτικές πρακτικές, αφού άλλωστε και τα ελεγκτικά πρότυπα τα οποία εφαρμόζονται είναι ίδια (σχετικά κεφ. μεθοδολογίας ελέγχου και πρότυπα της εργασίας). Η διαφοροποίηση που κάθε φορά πα-

ρατηρείται αφορά τη στόχευση του κάθε ελέγχου, την αποτελεσματικότητά του (Nielsen, 2006), την ενδεχόμενη συμμόρφωση που είτε απαιτείται είτε θα έπρεπε να προκαλείται και τις προτεραιότητες που κάθε φορά τίθενται. Έτσι, ο έλεγχος του ΣΟΕΛ μοιάζει περισσότερο να επιδιώκει την ορθή αποτύπωση της χρηματοοικονομικής κατάστασης του φορέα και της εφαρμογής του Π.Δ. 315/1999, χωρίς να έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά πρόληψης και οπωσδήποτε καταστολής. Μπορεί να θεωρηθεί ότι στην αξιολόγηση των υφιστάμενων συστημάτων εσωτερικού ελέγχου ενυπάρχουν χαρακτηριστικά πρόληψης, με δεδομένο ότι στις εκθέσεις των ορκωτών λογιστών προτείνονται μέτρα βελτίωσης των υφιστάμενων διαδικασιών εσωτερικού ελέγχου. Χαρακτηριστικό πρόληψης μπορεί να θεωρηθεί ο έλεγχος του λογαριασμού του ταμείου μέσω των καταμετρήσεων, για τον οποίο μάλιστα οι ορκωτοί ελεγκτές είναι και οι καταλληλότεροι, λόγω εμπειρίας και εξειδικευμένης γνώσης, να τον διεξάγουν αποτελεσματικά, άρα και να διεκπεραιώσουν ειδικές ελεγκτικές καταστάσεις που συνήθως συνδέονται με ελλείμματα. Ο έλεγχος του ΣΟΕΛ αξιοποιείται από το ΕΛΣΥΝ, στο οποίο πρέπει να αποσταλούν οι εκθέσεις και τα πιστοποιητικά των ορκωτών λογιστών επικουρικά του κατασταλτικού ελέγχου. Από την άλλη πλευρά, οι έλεγχοι της ΓΔΔΕ δεν έχουν προληπτικό χαρακτήρα αλλά κατασταλτικό. Εντούτοις, πολύ ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι διεξάγει παράλληλα και έλεγχους συμμόρφωσης, στοιχείο που τη διαφοροποιεί από τις άλλες ελεγκτικές αρχές. Ωστόσο, οι παραπάνω έλεγχοι συμμόρφωσης αποδίδουν σε ποσοστό περίπου 25%, ενώ καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια από τους ελεγχόμενους να ανταποκριθούν στις συστάσεις. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να αγνοηθεί ο βελτιωτικός, ως προς τις διαδικασίες, χαρακτήρας των ελέγχων αυτών. Επίλογος. Πρόταση - κατάθεση Η συνθετότητα των διαφορετικών ελέγχων, η απουσία ουσιαστικών ελεγκτικών διαδικασιών και το υψηλό κόστος τους θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με τη δημιουργία ενός ενιαίου ελεγκτικού φορέα, είτε υπό το ΣΕΕΔΔ είτε υπό το ΕΛΣΥΝ, ο οποίος

θα συντονίσει το ελεγκτικό έργο με προτεραιότητα την πρόληψη και τη συμμόρφωση. Ο καταλογιστικός - κατασταλτικός έλεγχος, ως παρεπόμενος έλεγχος μιας πολύ καλά οργανωμένης δομής προληπτικού ελέγχου και ελέγχου αξιολόγησης της συμμόρφωσης, θα είναι λιγότερο κοστοβόρος και χρονοβόρος, ως πιο στοχευμένος, αντισταθμίζοντας έτσι το ενδεχόμενο αυξημένο κόστος των προληπτικών ελέγχων και ελέγχων συμμόρφωσης, καθώς θα αξιολογείται τόσο η ανάγκη άσκησής του όσο και το αν θα πρέπει να είναι καθολικός ή δειγματοληπτικός. Ωστόσο, αυτό θα ήταν μάταιο εάν δεν συνοδευόταν από μία γενικότερη στρατηγική αναμόρφωσης της δημοσιονομικής και ελεγκτικής λειτουργίας, μέσω ρυθμιστικών αλλαγών σε ό,τι αφορά το νομικό πλαίσιο, το οποίο παραμένει σύνθετο και αναχρονιστικό. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Κομοτηνή. Μηλιώνης, Ν. (2006), Ο Θεσμικός ρόλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Εκδόσεις Σάκκουλα, Δεύτερη Έκδοση, Αθήνα-Κομοτηνή. Ρίζος, Κ. (1999), Ο έλεγχος των δημοσίων δαπανών και λογαριασμών από το Ελεγκτικό Συνέδριο, Εθνικό Τυπογραφείο, Αθήνα. Σαββαΐδου, Α. (2009), Οικονομική διοίκηση και διαχείριση ΟΤΑ. Δαπάνες και δημοσιονομικός έλεγχος ΟΤΑ, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα. Σαρμάς, Δ. (2006), Καλύτερο κράτος: Η σπατάλη, η διαφθορά και ο σύγχρονος δημοσιονομικός έλεγχος, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή. Σολδάτος, Δ. (2001), Δημόσιο Λογιστικό, Εκδόσεις Δημοπούλου, Θεσσαλονίκη. Συμβούλιο της Ευρώπης, (2004) Εγχειρίδιο καλών πρακτικών, και Δημόσια ηθική σε τοπικό επίπεδο. Τουμαζάτος, Α. (2014), Ανάγκη υιοθέτησης των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων IPSAS στο δημόσιο τομέα. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http:// www.accountancygreece.gr. Πρόσβαση 5 Οκτωβρίου 2017. Τζεβελεκάκης, Ι. (2004), Μια εφαρμογή της θεωρίας των νομικών προσώπων διφυούς χαρακτήρα στη νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Ελεγκτικό Συνέδριο.

Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, (2006), Έκθεση για τον εξορθολογισμό και την αποτελεσματικότητα του συστήματος ελέγχου, Αθήνα. Καζαντζής, Ι. (2006), Ελεγκτική και Εσωτερικός Έλεγχος. Μια συστηματική προσέγγιση εννοιών, αρχών και προτύπων, Εκδόσεις Business Plus Α.Ε., Πειραιάς. Κάρκαλης, Π. (2005), Αντιδιαφθορά και Ελεγκτικό Συνέδριο, Εφαρμοσμένη Δημοσιονομική Ελεγκτική Ι, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Κοντογεώργα, Γ. (2012), Εξωτερικός έλεγχος της δημοσιονομικής διαχείρισης στην Ελλάδα και λειτουργία του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο πλαίσιο των διεθνών προτύπων, Πανεπιστήμιο Πάτρας, Διδακτορική Διατριβή. Λουμιώτης, Β. (2014), Μια πρώτη προσέγγιση των IPSAS. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http:// www.accountancygreece.gr. Πρόσβαση 5 Οκτωβρίου 2017. Μηλιώνης, Ν. (2002), Ο θεσμικός ρόλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-

Διαδικτυακοί τόποι και ιστοσελίδες πηγές http://www.soel.gr http://www.solae.gr http://www.taxheaven.gr http://www.ypes.gr/diplografiko http://www.eetaa.gr http://www.ypes.gr htm http://www.elsyn.gr/ http://www.et.gr/ http://www.intosai.org/ http://www.issai.org/ http://www.dimosnet.gr http://www.minfin.gr http://www.hellenicparliament.gr http://www.ita.org.gr http://www.accountancygreece.gr

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

Ελληνική Αποστολάκης, Ι., Λούκης, Ε. και Χάλαρης, Ι. (2008), Ηλεκτρονική δημόσια διοίκηση. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα. Βεκρής, Ε. (2015), αναφορά για την έκθεση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην ομόφωνη Γνωμοδότηση της 22ης Γενικής Συνεδριάσεώς. Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://www. naftemporiki.gr/story/1017275/dimosionomikiektropi. Πρόσβαση 5 Οκτωβρίου 2017. Γενική Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων, Ετήσια έκθεση ελέγχου της για την ελεγκτική περίοδο 2015-2016. Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, (2006), Έκθεση του IMF, ROSC. Δρογαλάς, Γ., Γκούμας, Σ., Μαλλιαρίδου, Ο. και Κεσίση, Ε. (2009), Αποτύπωση του σύγχρονου ρόλου του εσωτερικού ελέγχου, Επιστημονική Επετηρίδα Εφαρμοσμένης Έρευνας. Ελεγκτικό Συνέδριο, Ετήσιες Εκθέσεις ετών 19982009.

Ξενόγλωσση Nielsen, V. (2006), Are Regulators Responsive?. Law and Policy. Sarmas, I. (2011), The Greek financial crisis from an auditor’s point of view, World class Performance Symposium, Trust and accountability in public financial management.

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

Εξελίξεις στην παγκόσμια ανταλλαγή χρηματοοικονομικών πληροφοριών για φορολογικούς σκοπούς Η τοποθέτηση της κ. Μαίρης Μιχαλοπούλου, εταίρου στο Φορολογικό Τμήμα της ΕΥ Ελλάδος, στο 4ο Athens Law Forum on Taxation

ροφοριών δεν αποτελεί εξέλιξη των τελευταίων χρόνων, αλλά, πρωτίστως, αποτέλεσμα της κινητοποίησης των κρατών σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, με σκοπό την πάταξη της φοροδιαφυγής και της μη συμμόρφωσης με τους μηχανισμούς δήλωσης των εισοδημάτων, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Μιχαλοπούλου. Σήμερα, μετά τις διεθνείς εξελίξεις των τελευταίων ετών, η ανταλλαγή πληροφοριών πραγματοποιείται βάσει νόμου και καθίσταται, πλέον, αυτόματη σε ετήσια βάση. Επιπρόσθετα, παρουσίασε τα νομοθετήματα FATCA1 και CRS2, όπως αυτά ενσωματώθηκαν στην ελληνική νομοθεσία, αναφορικά με την ανταλλαγή χρηματοοικονομικών πληροφοριών μεταξύ κρατών. Υπογράμμισε ότι μέχρι το 2018, 101 χώρες θα έχουν συμμορφωθεί με το CRS. Με την ενεργοποίηση αυτών, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν να αντιμετωπίσουν περίπλοκες δηλωτικές υποχρεώσεις, οι οποίες προϋποθέτουν τη συλλογή στοιχείων από διαφορετικά συστήματα, και, παράλληλα, την υποβολή των δηλώσεων στις φορολογικές αρχές των εκάστοτε κυβερνήσεων. Τα παραπάνω έχουν ως συνέπεια τη δημιουργία νέων δαπανών, που μεταφράζονται σε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για τα συμμορφούμενα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η κ. Μιχαλοπούλου διευκρίνισε ότι σημαντικές υποθέσεις φοροδιαφυγής σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν έρθει, πλέον, στην επιφάνεια, οι οποίες αφορούν όχι μόνο παγκοσμίου φήμης εταιρείες αλλά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που, μέσω τεχνικών,

συνέδραμαν στη διαρροή φορολογικών εσόδων σε επίπεδο χωρών. Καταλήγοντας, η κ. Μιχαλοπούλου τόνισε: «Για να καταφέρουμε να πατάξουμε τη φοροδιαφυγή, όχι μόνο τοπικά αλλά και σε διεθνές επίπεδο, απαιτείται πλήρης διαφάνεια, αλλά και συνεργασία και σύγκλιση των απόψεων τόσο των φορολογούμενων όσο και των ίδιων των φορολογικών αρχών. Η ανταλλαγή χρηματοοικονομικών πληροφοριών καθίσταται απαραίτητη διά νόμου, καθώς και η συμμόρφωση με τα νομοθετήματα. Το ζήτημα της φοροδιαφυγής απασχολεί ιδιαίτερα την ελληνική κυβέρνηση, καθώς, παρά τις ευρωπαϊκές και διεθνείς πρωτοβουλίες, συνεχίζουν να προκύπτουν περιπτώσεις φοροδιαφευγόντων. Θα χρειαστούν συντονισμένες προσπάθειες προκειμένου να παταχθεί η φοροδιαφυγή». ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. To Foreign Account Tax Compliance Act ή, όπως είναι ευρύτερα γνωστό, FATCA, είναι οι κανόνες για τη φορολογική συμμόρφωση που σχεδιάστηκαν από τις φορολογικές αρχές των ΗΠΑ (Υπηρεσία Εσόδων ή Internal Revenue Service, IRS), προκειμένου να παταχθεί η φοροδιαφυγή των Αμερικανών φυσικών προσώπων που διατηρούν λογαριασμούς σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εκτός ΗΠΑ. 2. Το CRS, Σύστημα Αυτόματης Ανταλλαγής Πληροφοριών Χρηματοοικονομικών Λογαριασμών, είναι μΙα παγκόσμια πλατφόρμα, μέσω της οποίας ανταλλάσσονται πληροφορίες από τη χώρα προέλευσης εισοδημάτων ή περιουσιακών στοιχείων στη χώρα της φορολογικής κατοικίας.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

τις εξελίξεις που συντελούνται σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο με στόχο την εξάλειψη της φοροδιαφυγής αναφέρθηκε η κ. Μαίρη Μιχαλοπούλου, εταίρος στο Φορολογικό Τμήμα της EY Ελλάδος, στην τοποθέτησή της στο 4ο Athens Law Forum on Taxation, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα. Όπως σημείωσε, καθώς η φοροδιαφυγή προϋποθέτει τη χρήση εξωχώριων τραπεζικών λογαριασμών, η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών υποστηρίζει τη φορολογική διαφάνεια και τη συμμόρφωση με τους μηχανισμούς δήλωσης των εισοδημάτων σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, ενώ, κατά γενική ομολογία, ο αποτελεσματικότερος τρόπος πάταξής της είναι η δήλωση των χρηματοοικονομικών λογαριασμών σε πολυμερή και αυτόματη βάση, μέσω των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Επισήμανε, επίσης, ότι τα μη δηλούμενα και αφορολόγητα έσοδα ιδιωτών και επιχειρήσεων μειώνουν σημαντικά τους κρατικούς πόρους. Γι’ αυτό και η βελτίωση του φορολογικού μηχανισμού μέσω τεχνικών διαφάνειας, με σκοπό τη συλλογή φόρων, βρίσκεται υψηλά στις λίστες των κρατών, αλλά και των διεθνών οργανισμών. Στη συνέχεια, η κ. Μιχαλοπούλου ανέλυσε τη μελέτη του Nobert-Walter Borjans, τέως υπουργού Οικονομικών του κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, σχετικά με τη γνώση των αρχών περί φοροδιαφυγής και την απόκλιση των απόψεων φορολογουμένων και φορολογικών αρχών. Η ανταλλαγή χρηματοοικονομικών πλη-

ACCOUNTANCY GREECE.30

Οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές και η ασαφής φορολογική νομοθεσία, τροχοπέδη για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και την προσέλκυση επενδύσεων Ομιλία του κ. Γιάννη Γουλιά, εταίρου στο Φορολογικό Τμήμα της ΕΥ Ελλάδος, στο 9ο Thessaloniki Tax Forum, με θέμα: «Οι φορολογικοί έλεγχοι στην πράξη»

πρακτική των φορολογικών ελέγχων, προς αποφυγή πρόκλησης ανασφάλειας δικαίου, που δημιουργεί αβεβαιότητα στις επιχειρήσεις και προβληματισμό στους επενδυτές. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, «αν και η απόφαση της επιχείρησης να προσφύγει δικαστικά είναι σε πολλές περιπτώσεις επιβεβλημένη, δεν είναι, ωστόσο, μια “ανέξοδη” επιλογή, καθώς θα πρέπει να καταβληθεί το 50% της συνολικής οφειλής, συμπεριλαμβανομένων των προστίμων, που, σε αρκετές περιπτώσεις, ξεπερνούν τον κύριο φόρο». Στην ίδια κατεύθυνση, πρόσθεσε επίσης ότι η μηνυτήρια αναφορά για τη διερεύνηση τέλεσης φοροδιαφυγής υποβάλλεται από τα όργανα της φορολογικής διοίκησης, ανεξάρτητα από την άσκηση προσφυγής ή την καταβολή της οφειλής. Ως προς την ευθύνη των ελεγκτών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), υπογράμμισε ότι διακρίνεται σε αστική, ποινική και πειθαρχική ευθύνη, η οποία, όμως, περιορίζεται μόνο στην παραγραφή των υποθέσεων που έχουν προτεραιοποιηθεί και μόνο για υπαίτια πράξη ή παράλειψή τους. Ειδικότερα, όσον αφορά την αστική ευθύνη, οι φορολογικοί ελεγκτές δεν ευθύνονται άμεσα για τυχόν ζημία που προξένησαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους σε πολίτες και επιχειρήσεις, καθώς το Ελληνικό Δημόσιο είναι εκείνο που ευθύνεται άμεσα, εν αντιθέσει με την άμεση ευθύνη που υπέχουν οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές που είναι αρμόδιοι για την έκδοση του Φορολογικού Πιστοποιητικού

των επιχειρήσεων. Η ομιλία του κ. Γουλιά ολοκληρώθηκε με μια σειρά προτάσεων προς την ΑΑΔΕ για τη βελτίωση του πλαισίου των φορολογικών ελέγχων και συγκεκριμένα: α) Να δοθούν διευκρινιστικές οδηγίες τόσο για την προτεραιοποίηση των ελέγχων όσο και για την ορθή ερμηνεία και εφαρμογή των φορολογικών διατάξεων υπό το πρίσμα των δικαστικών αποφάσεων, β) να επανεξεταστεί η επιβολή των φορολογικών ποινικών κυρώσεων και να διευκρινιστεί ρητά ότι αφορούν ιδιαίτερης απαξίας φορολογικές παραβάσεις και όχι τυχόν περιπτώσεις λογιστικών διαφορών, και γ) να αναθεωρηθεί το πλαίσιο επιβολής προστίμων στους ορκωτούς ελεγκτές λογιστές και στα ελεγκτικά γραφεία που εκδίδουν Εκθέσεις Φορολογικής Συμμόρφωσης (Φορολογικά Πιστοποιητικά), με μείωση των προστίμων και αναλογική σύνδεση αυτών με τη βαρύτητα της παράβασης που δεν εντόπισαν. Καταλήγοντας, ο κ. Γουλιάς τόνισε ότι «η επίτευξη των στόχων είσπραξης των φορολογικών εσόδων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δραστηριότητα των επιχειρήσεων και την προσέλκυση επενδύσεων. Συνεπώς, μέλημα όλων μας και πρωτίστως της φορολογικής διοίκησης είναι να δημιουργηθεί ένα δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα, κατ’ επιταγή των αρχών του κράτους δικαίου και προς όφελος του κοινωνικού συνόλου και της ελληνικής οικονομίας».

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

την ανάδειξη των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιχειρήσεις κατά τη διενέργεια των φορολογικών ελέγχων, προτείνοντας μέτρα για τη βελτίωση του υφιστάμενου ελεγκτικού πλαισίου, επικεντρώθηκε ο κ. Γιάννης Γουλιάς, εταίρος στο Φορολογικό Τμήμα της ΕΥ Ελλάδος, κατά την ομιλία του στο 9ο Thessaloniki Tax Forum. Στο Forum, που διοργάνωσαν το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο και η Φορολογική Επιτροπή σχετικά με την «Επίδραση του φορολογικού πλαισίου στην επιχειρηματική αβεβαιότητα και την επενδυτική απουσία», ο κ. Γουλιάς, απηύθυνε ομιλία με θέμα: «Οι φορολογικοί έλεγχοι στην πράξη». Ο υψηλός φορολογικός συντελεστής επί των εταιρικών κερδών, η πρακτική των φορολογικών ελέγχων και η ασαφής φορολογική νομοθεσία αποτελούν τους παράγοντες εκείνους που οδηγούν τις επιχειρήσεις σε αδυναμία, αφενός να προβλέψουν τη συνολική φορολογική τους επιβάρυνση και, αφετέρου, να υλοποιήσουν τον επενδυτικό τους σχεδιασμό και την επιχειρηματική τους δράση, εντός ενός σταθερού φορολογικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος, όπως ανέφερε ο κ. Γουλιάς. Με αφορμή την πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), τόνισε ότι η παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλλει φόρο θα πρέπει να έχει εύλογη διάρκεια, επισημαίνοντας, παράλληλα, την ανάγκη εφαρμογής της απόφασης του ΣτΕ στην

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

Το επαγγελματικό απόρρητο των ορκωτών ελεγκτών λογιστών μετά την εισαγωγή του Ν. 4449/2017 ΧΡΥΣΆΝΘΗ Δ. ΡΑΠΤΟΠΟΎΛΟΥ

Δικηγόρος, Νομική Υπηρεσία ΣΟΛ Α.Ε.

Α. Η υποχρέωση τήρησης του επαγγελματικού απορρήτου βάσει του άρθρου 24 του Ν. 4449/2017 Όσον αφορά τον τακτικό έλεγχο των ετήσιων και των ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων των οντοτήτων1 ισχύει ο Ν. 4449/2017 που εκδόθηκε προς εναρμόνιση της ελληνικής έννομης τάξης με την Οδηγία 2006/43/ΕΚ, όπως αυτή τροποποιήθηκε με την Οδηγία 2014/56/ΕΕ καθώς και ο Κανονισμός (ΕΕ) 537/2014.

Σύμφωνα με το άρθρο 24 του Ν. 4449/2017 με τίτλο «Εμπιστευτικότητα και επαγγελματικό απόρρητο», και δη την παράγραφο 1 αυτού, προβλέπεται ότι «Όλες οι πληροφορίες και όλα τα έγγραφα στα οποία έχει πρόσβαση ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία προστατεύονται από τις ισχύουσες διατάξεις περί εμπιστευτικότητας επαγγελματικού απορρήτου». Περαιτέρω, στην παράγραφο 2 του άρθρου 24 του Ν. 4449/2017 ορίζεται ότι «Οι κανόνες εμπιστευτικότητας και επαγγελματικού απορρήτου που εφαρμόζονται στους ορκωτούς ελεγκτές λογιστές ή στις ελεγκτικές εταιρείες δεν εμποδίζουν την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νόμου ή του Κανονισμού (ΕΕ) 537/2014». Επιπλέον, όσον αφορά τη χρονική διάρκεια της υποχρέωσης τήρησης του επαγγελματικού απορρήτου κατά το άρθρο 24 παρ. 4 του ίδιου ως άνω νόμου, ορίζεται ότι «Ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία που έχουν αντικατασταθεί σε έναν συγκεκριμένο υποχρεωτικό έλεγχο και ο πρώην ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία εξακολουθούν, για τον συγκεκριμένο υποχρεωτικό έλεγχο, να έχουν τις υποχρεώσεις που προβλέπονται από τις παραγράφους 1 και 2 του παρόντος άρθρου». Ο σκοπός της ρύθμισης του άρθρου 24 περιγράφεται στην Αιτιολογική Έκθεση του Ν. 4449/2017 ως εξής: «Οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές και οι ελεγκτικές εταιρείες θα πρέπει να σέβονται τα δικαιώματα στην ιδιωτική ζωή και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των πελατών τους. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να δεσμεύονται από αυστηρούς κανόνες τήρησης της εμπιστευτικότητας και του επαγγελματικού απορρήτου οι οποίοι, ωστόσο, δεν θα πρέπει να εμποδίζουν την ορθή εφαρμογή του παρόντος νόμου και του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 537/2014 ή τη συνεργασία με τον ελεγκτή του ομίλου κατά τη διενέργεια του ελέγχου ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων, όταν η μητρική επιχείρηση βρίσκεται σε τρίτη χώρα, εφόσον υπάρχει συμμόρφωση με την Οδηγία

95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου». Β. Η υποχρέωση τήρησης επαγγελματικού απορρήτου βάσει του Κώδικα Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές της IFAC Γενικές Ρυθμίσεις: Περαιτέρω, δημοσιεύθηκε στο υπ’ αρ. 3916/07.11.2017 ΦΕΚ (Τεύχος Β’) η με αριθμό 2210 οικ. απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (ΕΛΤΕ), η οποία αποτελεί έγκριση της κανονιστικής πράξης περί μετάφρασης στην ελληνική γλώσσα του Κώδικα Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές της IFAC (International Federation of Accountants). Ο εν λόγω Κώδικας Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές (Κώδικας), ο οποίος εκδόθηκε από το International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA) και δημοσιεύθηκε αρχικά από την IFAC στην αγγλική γλώσσα, εισήχθη στην ελληνική έννομη τάξη δυνάμει της εξουσιοδοτικής διάταξης του άρθρου 20 παρ. 1 του Ν. 4449/2017. Ο Κώδικας περιλαμβάνει αναλυτικά τις αρχές επαγγελματικής δεοντολογίας που πρέπει να τηρούν οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές υπό την ιδιότητά τους ως προστάτες του δημόσιου συμφέροντος (άρθρο 20 παρ. 2 του Ν. 4449/2017), ενώ ειδικά για την υποχρέωση τήρησης του επαγγελματικού απορρήτου έχει θεσπιστεί το Τμήμα 140 του Κώδικα με τίτλο «Εμπιστευτικότητα». Περιεχόμενο της υποχρέωσης: Σύμφωνα με τον Κώδικα, οι επαγγελματίες λογιστές και επομένως και οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές επιβάλλεται: α) να μην γνωστοποιούν σε τρίτους εκτός της λογιστικής επιχείρησης ή του εργοδότη οργανισμού τις εμπιστευτικές πληροφορίες που απέκτησαν κατά τη διάρκεια των επαγγελματικών τους καθηκόντων, αν δεν έχουν την ειδική εξουσιοδότηση προς τούτο, εκτός αν υπάρχει νομικό ή επαγγελματικό δικαίωμα ή καθήκον προς γνωστοποίηση και β) να μην χρησιμοποιούν τις εμπιστευτικές

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές, προκειμένου να μπορούν να ασκήσουν άρτια το ελεγκτικό τους έργο και να εκφέρουν την επιστημονική τους γνώμη για τις οικονομικές καταστάσεις των ελεγχόμενων οντοτήτων, πρέπει να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε όλα τα λογιστικά βιβλία και οικονομικά στοιχεία των ελεγχόμενων οντοτήτων, ακόμη και τα απόρρητα. Αυτή η δυνατότητα πρόσβασης σε στοιχεία και πληροφορίες των ελεγχόμενων οντοτήτων συνοδεύεται, ωστόσο, από την υποχρέωση τήρησης επαγγελματικού απορρήτου, έναντι πάντων, για όλα όσα οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές έμαθαν κατά τη διενέργεια του ελεγκτικού τους έργου. Με το παρόν άρθρο επιχειρείται μία σύντομη παρουσίαση των νομοθετικών ρυθμίσεων που ισχύουν σχετικά με την υποχρέωση τήρησης του επαγγελματικού απορρήτου εκ μέρους των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και των ελεγκτικών εταιρειών για όσα έγγραφα και πληροφορίες έλαβαν γνώση κατά τη διάρκεια του υποχρεωτικού ελέγχου των ελεγχόμενων υπ’ αυτών οντοτήτων. Ειδικότερα, θα παρουσιάσουμε αρχικώς το περιεχόμενο και την έκταση της εν λόγω υποχρέωσης, όπως αυτή ισχύει πλέον μετά τη δημοσίευση του νόμου 4449/2017 σχετικά με τον υποχρεωτικό έλεγχο των ετήσιων και των ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Θα παρουσιάσουμε εν συνεχεία τις νομοθετικές ρυθμίσεις σχετικά με την άρση ή τη δυνατότητα άρσης της εν λόγω υποχρέωσης τήρησης επαγγελματικού απορρήτου.

ACCOUNTANCY GREECE.30

πληροφορίες που απέκτησαν κατά τη διάρκεια των επαγγελματικών τους καθηκόντων προς όφελος δικό τους ή τρίτων. Έκταση της υποχρέωσης: Ο Κώδικας απαιτεί από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή να τηρεί το καθήκον εμπιστευτικότητας έναντι πάντων για τις πληροφορίες που έμαθε τόσο εντός της ελεγχόμενης οντότητας όσο και εντός της ελεγκτικής εταιρείας στην οποία αυτός τυχόν ανήκει. Η υποχρέωση αυτή ισχύει και έναντι του κοινωνικού και οικογενειακού περιβάλλοντος του ορκωτού ελεγκτή λογιστή, καθώς αυτός οφείλει να παραμένει σε εγρήγορση για οποιαδήποτε πιθανότητα ακούσιας γνωστοποίησης εμπιστευτικών πληροφοριών στο περιβάλλον αυτό. Επιπλέον, ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής πρέπει να λαμβάνει εύλογα μέτρα προκειμένου να εξασφαλίζει ότι οι συνεργάτες του και τα πρόσωπα από τα οποία λαμβάνει επαγγελματικές συμβουλές ή βοήθεια σέβονται το καθήκον εμπιστευτικότητας στο βαθμό που το σέβεται και ο ίδιος βάσει των κανόνων του Κώδικα. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι ο Κώδικας υποχρεώνει τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή να τηρεί εμπιστευτικότητα και για τις πληροφορίες που του γνωστοποιήθηκαν από μελλοντικό πελάτη, ήτοι ελεγχόμενη οντότητα ή μελλοντικό εργοδότη. Διάρκεια της υποχρέωσης: Όσον αφορά το χρονικό διάστημα τήρησης του καθήκοντος εμπιστευτικότητας, ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής οφείλει να το τηρεί ακόμα και μετά τη λήξη της επαγγελματικής του σχέσης με την ελεγχόμενη οντότητα ή την ελεγκτική εταιρεία στη οποία αυτός μπορεί να ανήκει. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι απαγορεύεται στον ορκωτό ελεγκτή λογιστή να χρησιμοποιεί την πρότερη ελεγκτική του εμπειρία σε περίπτωση που αλλάξει επαγγελματική ιδιότητα ή συνεχίσει να ελέγχει καινούργιες οντότητες. Απλώς, ο Κώδικας απαγορεύει στον ορκωτό ελεγκτή λογιστή να χρησιμοποιεί ή να γνωστοποιεί με οποιονδήποτε τρόπο τις εμπιστευτικές πληροφορίες που έμαθε κατά τη διάρκεια των ελεγκτικών του καθηκόντων. Γ. Άρση υποχρέωσης επαγγελματικού απορρήτου και υποχρέωση γνωστοποίησης σύμφωνα με τον Κώδικα της IFAC Το καθήκον τήρησης του επαγγελματικού απορρήτου από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή

δεν είναι απόλυτο και ο Κώδικας ορίζει ρητά σε ποιες περιπτώσεις απαιτείται (ή μπορεί να απαιτείται ή μπορεί να ενδείκνυται) η γνωστοποίηση από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή των εμπιστευτικών πληροφοριών που του γνωστοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του ελεγκτικού του έργου. Οι ρητά αναφερόμενες στον Κώδικα περιπτώσεις όπου επιτρέπεται η γνωστοποίηση εμπιστευτικών πληροφοριών είναι όταν: α) Επιτρέπεται βάσει του νόμου και υπάρχει έγκριση από την ελεγχόμενη οντότητα ή την ελεγκτική εταιρεία. β) Επιβάλλεται από τον νόμο, όπως για παράδειγμα μέσω της παρουσίασης εγγράφων ή άλλης παροχής τεκμηρίων στο πλαίσιο νομικών διαδικασιών ή μέσω της γνωστοποίησης στις αρμόδιες δημόσιες αρχές τυχόν παραβάσεων νόμου. γ) Δεν απαγορεύεται από τον νόμο για λόγους συμμόρφωσης με την επισκόπηση ποιότητας οργανισμού-μέλους ή επαγγελματικού σώματος, ανταπόκρισης σε ερώτημα ή έρευνα από οργανισμό-μέλος ή ρυθμιστική

αρχή, προστασίας των επαγγελματικών συμφερόντων του ορκωτού ελεγκτή λογιστή σε νομικές διαδικασίες και συμμόρφωσης με τεχνικά πρότυπα και απαιτήσεις δεοντολογίας. Κριτήρια για τη λήψη απόφασης περί γνωστοποίησης των εμπιστευτικών πληροφοριών: Εφόσον, όμως, χρειαστεί να γνωστοποιηθούν οι εμπιστευτικές πληροφορίες από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή στο πλαίσιο κάποιας από τις παραπάνω τρεις περιπτώσεις, πρέπει να γίνει πρώτα στάθμιση με βάση τα κριτήρια που θεσπίζει ο Κώδικας. Αυτά είναι τα εξής: α) Εάν τα συμφέροντα όλων των μερών, ακόμη και των τρίτων που ενδεχομένως εμπλέκονται, μπορούν να υποστούν ζημία σε περίπτωση που η ελεγχόμενη οντότητα ή η ελεγκτική εταιρεία συμφωνήσει στη γνωστοποίηση των εμπιστευτικών πληροφοριών από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή. β) Εάν όλες αυτές οι πληροφορίες, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό, είναι γνωστές και τεκμηριωμένες βάσει των ελεγκτικών διαδικασιών που έχει ακολουθήσει ο ορκωτός

Δ. Υποχρέωση γνωστοποίησης εγγράφων και πληροφοριών βάσει του Ν. 4449/2017 Εκτός από τον Κώδικα και ο ίδιος ο Ν. 4449/2017 ορίζει ρητά σε ποιες περιπτώσεις οφείλει ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία να γνωστοποιεί τις πληροφορίες που αφορούν μία οντότητα και τις οποίες έμαθε κατά τη διενέργεια του υποχρεωτικού ελέγχου της οντότητας. Γνωστοποίηση εγγράφων σε άλλους ορκωτούς ελεγκτές λογιστές ή ελεγκτικές εταιρείες: Στις παραγράφους 3 και 5 του άρθρου 24 ορίζεται σε

ποιες δύο περιπτώσεις οφείλουν ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία να διαβιβάζουν σε άλλους συναδέλφους τους τις πληροφορίες που αφορούν τον υποχρεωτικό έλεγχο μίας οντότητας. Η πρώτη περίπτωση συντρέχει όταν ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία αντικαθίσταται σε έναν συγκεκριμένο έλεγχο από άλλον ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία, οπότε και οφείλουν να παρέχουν στον αντικαταστάτη τους πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες που αφορούν την ελεγχόμενη οντότητα και τον πιο πρόσφατο έλεγχο αυτής (άρθρο 24 παρ. 3). Η δεύτερη περίπτωση συντρέχει όταν ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία διενεργεί υποχρεωτικό έλεγχο οντότητας που είναι μέλος ομίλου η μητρική του οποίου είναι εγκατεστημένη σε τρίτη χώρα, οπότε και επιτρέπεται η διαβίβαση από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή την ελεγκτική εταιρεία αποδεικτικών εγγράφων σχετικά με τον έλεγχο που έχει διενεργηθεί στον ελεγκτή του ομίλου που είναι εγκατεστημένος σε τρίτη

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ελεγκτής λογιστής κατά τη διενέργεια του ελέγχου της οντότητας. Αλλιώς θα πρέπει ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής να καθορίσει τον τύπο της γνωστοποίησης βασιζόμενος στην επαγγελματική του κρίση. γ) Ο τύπος της αναμενόμενης επικοινωνίας και το πρόσωπο προς το οποίο απευθύνεται η γνωστοποίηση των πληροφοριών. Και δ) Εάν είναι κατάλληλοι παραλήπτες τα μέρη προς τα οποία απευθύνεται η επικοινωνία.

χώρα, εφόσον αυτά τα αποδεικτικά έγγραφα είναι απαραίτητα για την πραγματοποίηση του ελέγχου των ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων της μητρικής επιχείρησης (άρθρο 24 παρ. 5 υποπαρ. 1). Μάλιστα, όσον αφορά τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή την ελεγκτική εταιρεία που διενεργεί τον υποχρεωτικό έλεγχο οντότητας που έχει εκδώσει χρεόγραφα σε τρίτη χώρα ή που αποτελεί μέλος ομίλου ο οποίος εκδίδει επίσημες ετήσιες και ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις σε τρίτη χώρα, το άρθρο 24 παρ. 5 υποπαρ. 2 ορίζει ότι ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία μπορούν να διαβιβάζουν τα φύλλα εργασίας του ελέγχου τους ή άλλα έγγραφα που κατέχουν και είναι σχετικά με τον έλεγχο της συγκεκριμένης οντότητας στις αρμόδιες αρχές των εν λόγω τρίτων χωρών. Η εν λόγω διαδικασία διαβίβασης των φύλλων εργασίας ελέγχου ή άλλων σχετικών με τον έλεγχο εγγράφων στις αρμόδιες αρχές τρίτων χωρών γίνεται μέσω της ΕΛΤΕ και μόνο υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 51, ενώ πρέπει να είναι σύμφωνη και με τον Ν. 2472/1997 περί προστασίας του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και με τους ισχύοντες κάθε φορά εθνικούς κανόνες για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Γνωστοποίηση εγγράφων στην ΕΛΤΕ: 1. Στο άρθρο 33 του Ν. 4449/2017 ορίζονται οι περιπτώσεις που ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία οφείλουν να διαβιβάζουν στην ΕΛΤΕ τις πληροφορίες που αφορούν τον υποχρεωτικό έλεγχο μίας οντότητας στο πλαίσιο του συστήματος ποιοτικού ελέγχου που αυτή διενεργεί ως αρμόδια αρχή για τη διασφάλιση της ποιότητας των υποχρεωτικών λογιστικών ελέγχων στην Ελλάδα και την τήρηση της ελεγκτικής λογιστικής νομοθεσίας. Ειδικότερα, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 33 του Ν. 4449/2017 «Αρμόδιο για την εποπτεία του συστήματος ποιοτικού ελέγχου των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και των ελεγκτικών εταιρειών είναι το Δ.Σ. της ΕΛΤΕ», ενώ κατά την παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου «Η διοικητική μέριμνα για την εκτέλεση του ποιοτικού ελέγχου των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και των ελεγκτικών εταιρειών ανατίθεται στο Συμβούλιο Ποιοτικού Ελέγχου (ΣΠΕ) της ΕΛΤΕ...» Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 33

ACCOUNTANCY GREECE.30

παρ. 4 υποπαρ. 1 του ίδιου νόμου «Ο ποιοτικός έλεγχος θα πρέπει να υποστηρίζεται με επαρκείς δοκιμασίες επιλεγμένων φακέλων ελέγχου και να περιλαμβάνει την εκτίμηση της συμμόρφωσης με τα εφαρμοστέα πρότυπα ελέγχου και τις απαιτήσεις ανεξαρτησίας, της ποσότητας και της ποιότητας των δαπανηθέντων πόρων, των αμοιβών που καταβλήθηκαν και του εσωτερικού συστήματος διασφάλισης ποιότητας της ελεγκτικής εταιρείας. Για τον διενεργηθέντα ποιοτικό έλεγχο, συντάσσεται έκθεση με τα κυριότερα συμπεράσματα του ελέγχου». Προκειμένου να μπορεί η ΕΛΤΕ να διενεργεί αποτελεσματικό ποιοτικό έλεγχο στους ορκωτούς ελεγκτές λογιστές και στις ελεγκτικές εταιρείες, θεσπίστηκε ρητά στην παράγραφο 9 του άρθρου 33 του Ν. 4449/2017 ότι «Όταν το ΣΠΕ, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, ζητεί έγγραφα ή στοιχεία, οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές ή οι ελεγκτικές εταιρείες έχουν υποχρέωση να παρέχουν όλα τα σχετικά ζητούμενα έγγραφα ή στοιχεία που είναι απαραίτητα για τον ποιοτικό έλεγχο. Μη προσκόμισή τους εντός δεκαπέντε (15) ημερολογιακών ημερών συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα και επισύρει τις κυρώσεις του άρθρου 35». Η μη προσκόμιση εγγράφων στην ΕΛΤΕ ως πειθαρχικό αδίκημα: 2. Η μη προσκόμιση προς την ΕΛΤΕ εγγράφων και στοιχείων που αφορούν τον υποχρεωτικό έλεγχο οντότητας από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή την ελεγκτική εταιρεία αποτελεί πειθαρχικό αδίκημα όχι μόνο στην περίπτωση που η ΕΛΤΕ διενεργεί μέσω του ΣΠΕ ποιοτικό έλεγχο βάσει του άρθρου 33 παρ. 9 του Ν. 4449/2017 αλλά και στην περίπτωση που η ΕΛΤΕ διενεργεί μέσω του Δ.Σ. της ως Πειθαρχικού Συμβουλίου έρευνα για τη διαπίστωση παράβασης της νομοθεσίας που διέπει τις εργασίες των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και των ελεγκτικών εταιρειών βάσει του άρθρου 35 παρ. 2 περ. β’ του Ν. 4449/2017. Σύμφωνα με το άρθρο 34 του Ν. 4449/2017, για τις υποθέσεις παράβασης της νομοθεσίας που διέπει τις εργασίες των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και των ελεγκτικών εταιρειών επιλαμβάνεται το Δ.Σ. της ΕΛΤΕ που συνεδριάζει ως Πειθαρχικό Συμβούλιο. Οι εν λόγω υποθέσεις εισάγονται ενώπιόν του κατόπιν έκθεσης ποιοτικού ελέγχου η οποία

συντάσσεται ύστερα από έρευνα του ΣΠΕ ή κατόπιν καταγγελίας ή και αυτεπαγγέλτως (άρθρο 34 παρ. 1,2 και 4). Για κάθε πειθαρχική υπόθεση που εισάγεται στο Δ.Σ. της ΕΛΤΕ, ορίζεται από τον πρόεδρο ένα μέλος του Δ.Σ. ως εισηγητής (άρθρο 34 παρ. 5), ο οποίος και ενεργεί ως προανακριτικός υπάλληλος (άρθρο 35 παρ. 2 εδ. α’). Στο πλαίσιο της διερεύνησης της πειθαρχικής υπόθεσης σχετικά με την παράβαση της ελεγκτικής λογιστικής νομοθεσίας, ο εισηγητής, σύμφωνα με το άρθρο 35 παρ. 2 μπορεί «α) Να λαμβάνει αντίγραφα ή αποσπάσματα από έγγραφα, βιβλία και άλλα στοιχεία που τηρούνται σε οποιαδήποτε μορφή (έγγραφη, ηλεκτρονική, μαγνητική ή άλλη) από τον ελεγχόμενο ή τρίτο που σχετίζεται με την υπόθεση. Ο ελεγχόμενος ορκωτός ελεγκτής λογιστής δεν δικαιούται να επικαλεστεί επαγγελματικό ή άλλο απόρρητο. β) Να λαμβάνει κατά την κρίση του ένορκες ή ανωμοτί μαρτυρικές καταθέσεις, με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 212 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, και να ζητεί επεξηγήσεις

για τα γεγονότα ή έγγραφα που σχετίζονται με το αντικείμενο και τον σκοπό του ελέγχου και να καταγράφει τις σχετικές απαντήσεις. Η άρνηση παροχής στοιχείων από τον ελεγχόμενο συνιστά αυτοτελές πειθαρχικό παράπτωμα, για το οποίο κινείται παράλληλη πειθαρχική διαδικασία». Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές και οι ελεγκτικές εταιρείες έχουν ρητή υποχρέωση από τον νόμο να προσκομίζουν στον εισηγητή της ΕΛΤΕ που ενεργεί ως προανακριτικός υπάλληλος (στο πλαίσιο της διερεύνησης πειθαρχικής υπόθεσης σχετικά με την παράβαση της ελεγκτικής νομοθεσίας) όλα εκείνα τα έγγραφα και τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για τη διερεύνηση της υπόθεσης, χωρίς να μπορούν να επικαλεστούν το επαγγελματικό ή οποιοδήποτε άλλο απόρρητο (άρθρο 35 παρ. 2 περ. α’ εδ. β’). Σε περίπτωση μάλιστα που ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία δεν προσκομίσουν στον εισηγητή τα στοιχεία που αυτός ζητάει, τότε αυτή η άρνηση παροχής στοιχείων συνιστά αυτοτελές πειθαρχικό

αδίκημα και κινείται παράλληλη πειθαρχική διαδικασία για το αδίκημα αυτό (άρθρο 35 παρ. 2 περ. β’ εδ. β’). Άρση υποχρέωσης τήρησης επαγγελματικού απορρήτου και άρθρο 212 ΚΠΔ: Για τις προαναφερόμενες περιπτώσεις ο Ν. 4449/2017 ορίζει ρητά ότι το επαγγελματικό απόρρητο των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και των ελεγκτικών εταιρειών αίρεται για λόγους υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος, το οποίο συνίσταται στην ορθή τήρηση της νομοθεσίας που διέπει τις εργασίες των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και των ελεγκτικών εταιρειών. Ο νομοθέτης θέλει με τον τρόπο αυτό να διασφαλίσει ότι ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία μέσω των ελεγκτών της δεν θα προβούν σε πλημμελή ή και ανεπαρκή έλεγχο των οντοτήτων παραβιάζοντας τα Ελεγκτικά Πρότυπα και τους Κανόνες Δεοντολογίας. Άλλωστε, για τον λόγο αυτό δίνεται στον εισηγητή της ΕΛΤΕ που διερευνά την υπόθεση παραβίασης της ελεγκτικής λογιστικής νομοθεσίας η δυνατότητα να λαμβάνει κατά την κρίση του ένορκες ή ανωμοτί μαρτυρικές

καταθέσεις και να ζητεί επεξηγήσεις για τα γεγονότα και τα έγγραφα που έχουν σχέση με την υπόθεση, με την επιφύλαξη του άρθρου 212 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ΚΠΔ). Επίσης, ο Ν. 4449/2017 στο άρθρο 35 παρ. 4 εδ. στ’ ορίζει ότι «Ψευδείς ή ανακριβείς μαρτυρικές καταθέσεις τιμωρούνται σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 225 του Ποινικού Κώδικα». Αυτό σημαίνει ότι ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής μπορεί να τιμωρηθεί με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους ή με χρηματική ποινή, όταν εξεταζόμενος από τον εισηγητή της υπόθεσης εκθέτει εν γνώσει του ψέματα ή αρνείται ή αποκρύπτει την αλήθεια ή αρνείται επίμονα να δώσει την μαρτυρία του ή τον όρκο της μαρτυρίας του, σχετικά με υπόθεση που αφορά παραβίαση των διατάξεων της ελεγκτικής λογιστικής νομοθεσίας. Τα ανωτέρω πρέπει να εξετάζονται υπό το πρίσμα της ρύθμισης του άρθρου 212 ΚΠΔ που αναφέρεται στο επαγγελματικό απόρρητο συγκεκριμένων κατηγοριών προσώπων, όπως οι κληρικοί, οι νομικοί, οι γιατροί κ.ά., και στο οποίο ρητά παραπέμπει το άρθρο 35 παρ.

Ε. Ειδικοί νόμοι που υποχρεώνουν τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή και την ελεγκτική εταιρεία σε γνωστοποίηση πληροφοριών στις αρμόδιες αρχές Στο σημείο αυτό, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες περιπτώσεις στις οποίες οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές ή οι ελεγκτικές εταιρείες υποχρεώνονται να ενημερώνουν τις αρμόδιες αρχές για τυχόν παραβάσεις από την ελεγχόμενη οντότητα. Αυτές είναι όταν οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές ή οι ελεγκτικές εταιρείες: 1) Διενεργούν υποχρεωτικό έλεγχο των ετήσιων και ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος ή επιχείρησης που διατηρεί στενούς δεσμούς με την οντότητα δημόσιου συμφέροντος για την οποία διενεργούν επίσης υποχρεωτικό έλεγχο (άρθρα 7 και 12 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 537/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου). Ειδικότερα, το άρθρο 7 του Κανονισμού ορίζει πότε ο νόμιμος ελεγκτής, ήτοι ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή το ελεγκτικό γραφείο που διενεργεί τον υποχρεωτικό έλεγχο μιας οντότητας δημόσιου συμφέροντος οφείλει να ενημερώσει την ελεγχόμενη οντότητα για την ύπαρξη παρατυπιών. Η ενημέρωση αυτή γίνεται από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή το ελεγκτικό γραφείο όταν υποπτεύεται (ή έχει βάσιμους λόγους να υποπτεύεται) ότι (μπορεί να σημειωθούν ή) έχουν σημειωθεί παρατυπίες, συμπεριλαμβανομένης της απάτης σχετικά με τις οικονομικές καταστάσεις της ελεγχόμενης οντότητας, προκειμένου η

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

2 περ. β’ εδ. α’ του Ν. 4449/2017. Δηλαδή, όταν οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές εξετάζονται ως μάρτυρες στο πλαίσιο διερεύνησης μίας υπόθεσης παράβασης της ελεγκτικής λογιστικής νομοθεσίας από τον εισηγητή που έχει ορίσει το Δ.Σ. της ΕΛΤΕ, θα πρέπει οι ίδιοι οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές να κρίνουν σύμφωνα με τη συνείδησή τους αν και σε ποιο βαθμό πρέπει να καταθέσουν όσα έμαθαν με αφορμή την άσκηση των ελεγκτικών τους καθηκόντων και αφορούν πληροφορίες της ελεγχόμενης οντότητας, εκτός και αν υπάρχει ειδικός νόμος που τους υποχρεώνει να αναγγείλουν στις αρμόδιες αρχές πληροφορίες σχετικές με την ελεγχόμενη οντότητα.

ACCOUNTANCY GREECE.30

συγκεκριμένη οντότητα να διερευνήσει την υπόθεση και να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση και την πρόληψη επανεμφάνισης των εν λόγω παρατυπιών. Στην περίπτωση που η ελεγχόμενη οντότητα δεν διερευνήσει το ζήτημα ύπαρξης τέτοιων παρατυπιών, οφείλει ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή το ελεγκτικό γραφείο να ενημερώσει τις αρμόδιες αρχές, χωρίς να θεωρείται ότι παραβιάζει το επαγγελματικό απόρρητο αφού ενεργεί καλόπιστα. Περαιτέρω, το άρθρο 12 του Κανονισμού ορίζει πότε ο νόμιμος ελεγκτής, ήτοι ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή το ελεγκτικό γραφείο που διενεργεί τον υποχρεωτικό έλεγχο μιας οντότητας δημόσιου συμφέροντος υποχρεούται να ενημερώσει τις αρμόδιες αρχές που εποπτεύουν την εν λόγω οντότητα δημόσιου συμφέροντος ή την αρμόδια αρχή που είναι υπεύθυνη για την εποπτεία του νόμιμου ελεγκτή ή του ελεγκτικού γραφείου για την ύπαρξη παρατυπιών. Η ενημέρωση αυτή γίνεται από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή το ελεγκτικό γραφείο όταν έχει λάβει γνώση κατά τη διενέργεια του υποχρεωτικού ελέγχου κάποιου στοιχείου που αφορά την εν λόγω οντότητα δημόσιου συμφέροντος και μπορεί να προκαλέσει οποιοδήποτε από τα εξής: «α) ουσιαστική παραβίαση των νομοθετικών, κανονιστικών ή διοικητικών διατάξεων που ορίζουν, κατά περίπτωση, τις προϋποθέσεις χορήγησης άδειας λειτουργίας ή διέπουν συγκεκριμένα τη συνέχιση των δραστηριοτήτων της εν λόγω οντότητας δημόσιου συμφέροντος, β) ουσιαστική απειλή ή αμφιβολία όσον αφορά τη συνεχή λειτουργία της οντότητας δημόσιου συμφέροντος, γ) άρνηση έκδοσης γνώμης ελέγχου σχετικά με τις οικονομικές καταστάσεις ή έκδοση αρνητικής γνώμης ή γνώμης με επιφύλαξη».2Η υποχρέωση ενημέρωσης που περιγράφεται στο άρθρο 12 του Κανονισμού ισχύει και όταν οι νόμιμοι ελεγκτές ή τα ελεγκτικά γραφεία λαμβάνουν γνώση τέτοιων παρατυπιών κατά τη διενέργεια του υποχρεωτικού ελέγχου επιχείρησης που διατηρεί στενούς δεσμούς με την οντότητα δημόσιου συμφέροντος για την οποία διενεργούν επίσης υποχρεωτικό έλεγχο. Στην περίπτωση που ο ορκωτός ελεγκτής

λογιστής ή το ελεγκτικό γραφείο ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές που εποπτεύουν την εν λόγω οντότητα δημόσιου συμφέροντος ή την αρμόδια αρχή που είναι υπεύθυνη για την εποπτεία του νόμιμου ελεγκτή ή του ελεγκτικού γραφείου για την ύπαρξη παρατυπιών του άρθρου 12 του Κανονισμού, δεν θεωρείται ότι παραβιάζει το επαγγελματικό απόρρητο αφού ενεργεί καλόπιστα. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή το ελεγκτικό γραφείο ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές ή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (ΕΣΣΚ) και την Επιτροπή Ευρωπαϊκών Φορέων Εποπτείας των Ελεγκτών (ΕΕΦΕΕ) στο πλαίσιο του αποτελεσματικού διαλόγου που θεσπίζεται με την παράγραφο 2 του άρθρου 12 του Κανονισμού. 2) Διενεργούν i) τον υποχρεωτικό έλεγχο των ετήσιων και ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων των πιστωτικών ιδρυμάτων ή κάθε άλλη νόμιμη αποστολή, στο πλαίσιο των καθηκόντων τους ή ii) διενεργούν τον υποχρεωτικό έλεγχο οικονομικής μονάδας που διατηρεί στενούς δεσμούς με το ίδρυμα, οπότε και «υποχρεούνται να γνωστοποιούν χωρίς υπαίτια καθυστέρηση στην Τράπεζα της Ελλάδος ή την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, αναφορικά με το ίδρυμα που ελέγχουν, κάθε απόφαση ή γεγονός που περιήλθε σε γνώση τους κατά την άσκηση του έργου τους, εφόσον αυτή η απόφαση ή το γεγονός είναι δυνατόν: αα) να αποτελεί ουσιαστική παράβαση των νομοθετικών ή κανονιστικών διατάξεων που θεσπίζουν τις προϋποθέσεις άδειας λειτουργίας ή διέπουν ειδικά την άσκηση δραστηριότητας των ιδρυμάτων, ββ) να θίγει τη συνέχιση της λειτουργίας του ιδρύματος ή να οδηγήσει σε άρνηση της έγκρισης των οικονομικών καταστάσεων του ιδρύματος ή σε διατύπωση επιφυλάξεων επ’ αυτών» (άρθρο 55 παρ. 1 του Ν. 4261/2014). 3) Διενεργούν έλεγχο των εκθέσεων, των καταστάσεων και των λοιπών λογιστικών εγγράφων i) Οργανισμού Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες (ΟΣΕΚΑ) ή της εταιρείας διαχείρισής του ή του θεματοφύλακά του ή εκτελούν κάθε άλλη νόμιμη δραστηριότητα στο πλαίσιο των καθηκόντων τους ή ii) διενεργούν τον υποχρεωτικό έλεγχο επιχείρησης

που διατηρεί στενούς δεσμούς ελέγχου με τον ΟΣΕΚΑ ή την εταιρεία διαχείρισής του ή τον θεματοφύλακά του «γνωστοποιούν χωρίς καθυστέρηση στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κάθε απόφαση ή γεγονός που περιέρχεται σε γνώση τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, εφόσον το γεγονός αυτό ή η απόφαση είναι δυνατόν: α) να συνιστά παράβαση των διατάξεων του παρόντος νόμου ή των αποφάσεων που εκδίδονται κατ’ εξουσιοδότησή του, ή παράβαση άλλων νομοθετικών διατάξεων, ή β) να θίξει τη συνέχεια της λειτουργίας του ΟΣΕΚΑ ή της εταιρείας διαχείρισής του ή του θεματοφύλακά του, ή γ) να οδηγήσει σε άρνηση της έγκρισης εκθέσεων, καταστάσεων ή άλλων λογιστικών εγγράφων ή σε διατύπωση επιφυλάξεων επ’ αυτών» (άρθρο 98 του Ν. 4099/2012). 4) Διενεργούν έλεγχο σε μία οντότητα και γνωρίζουν ή έχουν σοβαρές ενδείξεις ή υποψίες ότι διαπράττεται (ή επιχειρείται να διαπραχθεί), έχει διαπραχθεί (ή επιχειρήθηκε να διαπραχθεί) νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες ή χρηματοδό-

Στην συγκεκριμένη περίπτωση ο έλληνας νομοθέτης θεσπίζει ρητή υποχρέωση στον ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή την ελεγκτική εταιρεία να αναφέρει αναλυτικά στο φορολογικό πιστοποιητικό τις φορολογικές παραβάσεις, καθώς και τη μη απόδοση ή την ανακριβή απόδοση φόρων που διαπιστώνονται από τα τηρούμενα βιβλία και στοιχεία της ελεγχόμενης οντότητας κατά τη διενέργεια του ελέγχου (άρθρο 65Α παρ. 1 υποπαρ. 2 εδ. α’ του Ν. 4174/2013). Σε περίπτωση μη συμμόρφωσής τους με την υποχρέωση αυτή προβλέπεται ότι «...Τα πιο πάνω πρόσωπα διώκονται και τιμωρούνται για κάθε παράλειψη των υποχρεώσεών τους σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3693/2008...» (άρθρο 65Α παρ. 1 υποπαρ. 2 εδ. γ’ του Ν. 4174/2013).

της ελεγκτικής εταιρείας ή ο ίδιος ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής. Τέλος, στο άρθρο 52 παρ. 1 του Ν. 3691/2008 προβλέπεται μία σειρά διοικητικών κυρώσεων που επιβάλλονται –μεταξύ άλλων προσώπων– και στους ορκωτούς ελεγκτές λογιστές και τις ελεγκτικές εταιρείες, στην περίπτωση που παραβαίνουν τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από τις διατάξεις του Ν. 3691/2008, τους σχετικούς κανονισμούς και αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις υπουργικές αποφάσεις και τις αποφάσεις της Επιτροπής ή των αρμόδιων αρχών. 5) Διενεργούν τον υποχρεωτικό έλεγχο σε ανώνυμες εταιρείες, εταιρείες περιορισμένης ευθύνης και υποκαταστήματα αλλοδαπών επιχειρήσεων και ζητάει η ελεγχόμενη από τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή την ελεγκτική εταιρεία να ελέγξουν την εφαρμογή των φορολογικών διατάξεων σε φορολογικά αντικείμενα και να εκδώσουν το ετήσιο φορολογικό πιστοποιητικό (άρθρο 65Α παρ. 1 υποπαρ. 1 του Ν. 4174/2013, ήτοι του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1.. Οι οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Ν. 4449/2017 ορίζονται ειδικότερα στο άρθρο 2 παράγραφο Α, υποπαράγραφο Α.1. περίπτωση 3δ’ του Ν. 4336/2015 σε συνδυασμό με τις διατάξεις του Ν. 4308/2014 («Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα»). 2. Ειδικότερα όσον αφορά την ενημέρωση για την ύπαρξη παρατυπιών που μπορεί να οδηγήσουν στα αποτελέσματα που περιγράφονται στις περιπτώσεις β και γ πρέπει να θεωρήσουμε ότι η ενημέρωση αυτή συντελείται μέσω της δημοσίευσης της έκθεσης του ορκωτού ελεγκτή λογιστή και επομένως απευθύνεται όχι μόνο προς τις αρμόδιες αρχές αλλά και προς κάθε ενδιαφερόμενο.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

τηση της τρομοκρατίας (άρθρο 26 παρ. 1 σε συνδυασμό με το άρθρο 5 παρ. 1 περ. ε’ του Ν. 3691/2008. Στην περίπτωση αυτή οφείλουν να φυλάσσουν τα έγγραφα και τις πληροφορίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε κάθε έρευνα ή διερεύνηση για την τυχόν διάπραξη των αδικημάτων του Ν. 3691/2008 σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 35 του ως άνω νόμου. Μάλιστα, στο άρθρο 50 του Ν. 3691/2008 ορίζεται ότι κατά τη διεξαγωγή προκαταρκτικής εξέτασης, προανάκρισης, ανάκρισης ή δίκης για αδικήματα του εν λόγω νόμου, επιτρέπεται στον εισαγγελέα, τον ανακριτή και το δικαστήριο να λαμβάνουν γνώση των βιβλίων και στοιχείων, τα οποία κατά τις κείμενες διατάξεις τηρούν –μεταξύ άλλων προσώπων– και οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές και οι ελεγκτικές εταιρείες και να επισυνάπτουν στη δικογραφία απόσπασμα των βιβλίων ή των στοιχείων μόνο με τις σχετικές εγγραφές που αφορούν το πρόσωπο για το οποίο διεξάγεται η έρευνα. Την ακρίβεια του αποσπάσματος αυτού την βεβαιώνει ο εκπρόσωπος

Συμπέρασμα Όπως γίνεται φανερό από τις ρυθμίσεις που εισήγαγε ο Ν. 4449/2017 στην ελληνική έννομη τάξη αλλά και από τις διατάξεις ειδικότερων νόμων, ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή η ελεγκτική εταιρεία οφείλουν να τηρούν το επαγγελματικό απόρρητο για όσες πληροφορίες έμαθαν κατά τη διάρκεια του ελέγχου τους σε μία οντότητα. Η άρση του επαγγελματικού απορρήτου πρέπει να γίνεται μόνο στις περιπτώσεις και υπό τις προϋποθέσεις που ορίζει ρητά κάθε φορά ο νόμος και πάντοτε με σύνεση και σεβασμό προς το λειτούργημα του ορκωτού ελεγκτή λογιστή.

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

Αλλαγές στον Κώδικα Δεοντολογίας: Αντίδραση στη μη συμμόρφωση με νόμους και κανονισμούς Μέρος 2ο

ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ ΜΠΕΡΤΖΕΛΈΤΟΣ

Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, Ποιοτικός Έλεγχος ΣΟΕΛ

τους επαγγελματίες λογιστές, σε δημόσια άσκηση του επαγγέλματος (PAPPs) και σε επιχειρήσεις (PAIBs), στην υιοθέτηση και εφαρμογή των τμημάτων 225 και 360. Τα δύο δημοσιευθέντα έγγραφα δεν τροποποιούν ή υπερβαίνουν τον Κώδικα, ούτε συνιστούν υποκατάστατο αυτού. Ωστόσο, αποτελούν χρήσιμο υλικό ερμηνείας των διατάξεων του Κώδικα, που θα πρέπει να μελετήσουν και να συμβουλευτούν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Αντικείμενο του παρόντος άρθρου είναι η παρουσίαση ορισμένων εκ των ερωτήσεων - απαντήσεων, δίχως να εκφράζονται προσωπικές απόψεις, ούτε έχουν επιλεγεί βάσει κάποιων κριτηρίων. Για την πλήρη ενημέρωσή του, ο αναγνώστης πρέπει να ανατρέξει στα σχετικά έγγραφα. Μέρος Α: Αντιδράσεις στη μη συμμόρφωση με νόμους και κανονισμούς

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ε προηγούμενη αρθρογραφία παρουσιάστηκαν τα κυριότερα σημεία των τμημάτων 225 και 360 για ζητήματα μη συμμόρφωσης ή υποψίας μη συμμόρφωσης με νόμους και κανονισμούς (εφεξής, για λόγους συντομίας, θα χρησιμοποιηθεί το ακρωνύμιο του αγγλικού όρου NOCLAR), που περιλαμβάνονται στο Εγχειρίδιο Κώδικα Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές έκδοσης 2016 (εφεξής «Κώδικας») που εξέδωσε το Συμβούλιο Διεθνών Προτύπων Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές (εφεξής IESBA). Τον Φεβρουάριο του 2017 το επιστημονικό προσωπικό του IESBA εξέδωσε δύο δημοσιεύσεις σε μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων, προκειμένου να βοηθήσει τους νομοθέτες τής κάθε χώρας, τις επαγγελματικές ενώσεις μέλη της Διεθνούς Ομοσπονδίας Λογιστών (εφεξής IFAC) και

ACCOUNTANCY GREECE.30

για επαγγελματίες λογιστές σε δημόσια άσκηση του επαγγέλματος ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Υποχρέωση για εντοπισμό ζητημάτων NOCLAR Ερώτημα: Απαιτεί ο Κώδικας από τους επαγγελματίες λογιστές να εντοπίζουν ζητήματα NOCLAR στους πελάτες τους; Απάντηση: Ο Κώδικας απαιτεί από τους επαγγελματίες λογιστές να πράξουν ανάλογα όταν λάβουν γνώση ή υποπτεύονται ζητήματα NOCLAR στους πελάτες τους, δίχως ωστόσο να τους επιβάλλει να διενεργήσουν σχετικές διαδικασίες για τον εντοπισμό ζητημάτων NOCLAR. Αντιθέτως, όταν διενεργείται έλεγχος επί των οικονομικών καταστάσεων, εφαρμόζονται οι διατάξεις του ΔΠΕ 250 και οι ελεγκτές πρέπει να έχουν αποκτήσει επαρκή και κατάλληλα ελεγκτικά τεκμήρια σχετικά με ζητήματα NOCLAR. Ερώτημα: Υπάρχει, βάσει Κώδικα, η προσδοκία από έναν επαγγελματία λογιστή να μπορεί να εντοπίζει περιπτώσεις NOCLAR που δεν έχουν άμεση επίδραση σε ποσά και γνωστοποιήσεις των οικονομικών καταστάσεων, όπως π.χ. νόμοι για την ασφάλεια των τροφίμων ή τις εκπομπές ρύπων; Απάντηση: Ο επαγγελματίας λογιστής πρέπει να είναι σε θέση, όταν σχετική πληροφόρηση έρθει εις γνώσιν του, να αναγνωρίσει ζητήματα NOCLAR που σχετίζονται με το υποκείμενο θέμα της ανάθεσής του. Επί της ουσίας, ο επαγγελματίας λογιστής πρέπει να αναγνωρίσει ζητήματα NOCLAR για υποκείμενα θέματα για τα οποία έχει εκπαιδευτεί ή για εκείνα που του ανατέθηκε να παράσχει επαγγελματικές υπηρεσίες και να εφαρμόσει τις εξειδικευμένες γνώσεις του, π.χ. σε θέματα εταιρικής φορολογίας, ασφάλειας τροφίμων κ.λπ.

διενεργήσει ένα έργο διασφάλισης βάσει του ΔΠΕΔ 3000 για υποκείμενο θέμα που δεν αφορά τις οικονομικές καταστάσεις. Είναι το ίδιο πιθανό για τον ίδιο να εντοπίσει ζητήματα NOCLAR με άμεση επίδραση στις οικονομικές καταστάσεις, όπως και ο ελεγκτής που διενεργεί έλεγχο επί των οικονομικών καταστάσεων; Απάντηση: Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι πιθανό. Η πιθανότητα να εντοπιστούν ζητήματα NOCLAR με άμεση επίδραση στις οικονομικές καταστάσεις εξαρτάται από τον βαθμό συσχέτισης του υποκείμενου θέματος με τις οικονομικές καταστάσεις, π.χ. η ανάθεση διασφάλισης αφορά τις δικλίδες της οντότητας επί της χρηματοοικονομικής αναφοράς.

Ερώτημα: Ένας επαγγελματίας λογιστής θα

ΕΛΕΓΧΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑ-

ΣΕΩΝ • Σύνδεση του Κώδικα με το ΔΠΕ 250 (αναθεωρημένο) Ερώτημα: Επεκτείνει το τμήμα 225 του Κώδικα τις υποχρεώσεις που έχει ο ελεγκτής όταν διενεργεί έλεγχο βάσει του ΔΠΕ 250 (αναθεωρημένου) και των λοιπών ΔΠΕ; Απάντηση: Ο Κώδικας δεν σκοπεύει να τροποποιήσει ή να ερμηνεύσει τα ΔΠΕ. Παρά ταύτα, επιβάλλει στους ελεγκτές υποχρεώσεις πέραν των ΔΠΕ για σκοπούς εκπλήρωσης των δεοντολογικών απαιτήσεων. Ερώτημα: Έχει ανατεθεί σε ελεγκτή ο έλεγχος των οικονομικών καταστάσεων και διαπιστώνει ότι η οντότητα δεν έχει συμμορφωθεί με νόμους και κανονισμούς. Αν ο ελεγκτής εκπληρώσει τις απαιτήσεις του ΔΠΕ 250 (αναθεωρημένο), τότε

παρέχει στον ελεγκτή τη βάση να κρίνει ότι η αντίδρασή τους δεν ήταν κατάλληλη και συνεπώς ο ελεγκτής πρέπει να καθορίσει εάν χρειάζονται περαιτέρω δράσεις για το δημόσιο συμφέρον.

αυτό είναι επαρκές και για την εκπλήρωση των απαιτήσεων του Κώδικα; Απάντηση: Το πεδίο νόμων και κανονισμών που καλύπτεται στο τμήμα 225 του Κώδικα είναι το ίδιο με το ΔΠΕ 250 (αναθεωρημένο). Επιπρόσθετα, ο ελεγκτής θα εξετάσει και στις δύο περιπτώσεις εάν το ζήτημα NOCLAR έχει επιπτώσεις στον καθορισμό σημαντικών ποσών και γνωστοποιήσεων στις οικονομικές καταστάσεις. Ωστόσο, το σημείο όπου διαφοροποιείται ο Κώδικας είναι στο ότι ο ελεγκτής πρέπει να εξετάσει εάν συντρέχουν ευρύτερες επιπτώσεις (χρηματοοικονομικές και μη) στο δημόσιο συμφέρον, λόγω π.χ. ενδεχόμενης σημαντικής βλάβης στους συμφεροντούχους. Για λόγους συνέπειας, δίδεται έμφαση στο ΔΠΕ 250 (αναθεωρημένο) στο ότι ο ελεγκτής δύ-

ναται να έχει επιπρόσθετες υποχρεώσεις αναφορικά με ζητήματα NOCLAR που διαφέρουν ή εκτείνονται πέραν των ΔΠΕ. • Αντιδράσεις των ελεγκτών σε ζητήματα NOCLAR Ερώτημα: Εάν η διοίκηση και όσοι είναι επιφορτισμένοι με την εταιρική διακυβέρνηση της οντότητας (για λόγους συντομίας θα χρησιμοποιηθεί το ακρωνύμιο του αγγλικού όρου TCWG), είναι απρόθυμοι να αντιδράσουν σε εντοπισμένο ή υποπτευόμενο ζήτημα NOCLAR, τότε αυτό σημαίνει ότι ο ελεγκτής δεν έχει περαιτέρω ευθύνες βάσει του Κώδικα; Απάντηση: Ο ελεγκτής αξιολογεί την καταλληλότητα της αντίδρασης της διοίκησης και όπου συντρέχει περίπτωση του TCWG. Η μη ανταπόκριση από τη διοίκηση ή TCWG

• Θέματα επικοινωνίας ζητημάτων NOCLAR στο πλαίσιο ελέγχου ομίλου Ερώτημα: Πρέπει ο εταίρος ανάθεσης του ομίλου να αναλαμβάνει πάντα δράση για την αντιμετώπιση ζητημάτων NOCLAR για τα οποία τον έχουν πληροφορήσει οι ελεγκτές ενοποιούμενων εταιρειών του ομίλου, οι οποίοι διενεργούν εργασία για σκοπούς ελέγχου των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων και περιστάσεων όπου οι ενοποιούμενες εταιρείες του ομίλου βρίσκονται σε άλλη επικράτεια (jurisdiction); Απάντηση: Το ελάχιστο που απαιτείται από τον εταίρο ανάθεσης του ομίλου είναι να αποκτήσει κατανόηση του ζητήματος. Εντούτοις, εάν τα ζητήματα NOCLAR περιορίζονται και αντιμετωπίζονται σε επίπεδο ενοποιούμενων εταιρειών του ομίλου, δηλαδή δεν έχουν επιπτώσεις για τον όμιλο και τους συμφεροντούχους του, τότε ο εταίρος ανάθεσης του ομίλου δεν χρειάζεται να αναλάβει περαιτέρω δράσεις. Ερώτημα: Πρέπει ο ελεγκτής που διενεργεί εργασία σε ενοποιούμενη εταιρεία του ομίλου να αναλαμβάνει πάντα δράση για την αντιμετώπιση ζητήματος NOCLAR για το οποίο τον έχει

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

Ερώτημα: Επιβάλλει ο Κώδικας την υποχρέωση στον ελεγκτή να διορθώσει, αποκαταστήσει ή μετριάσει τις συνέπειες ενός ζητήματος NOCLAR ή και να αποτρέψει τη διάπραξη μη συμμόρφωσης; Απάντηση: Δεν επιβάλλεται σχετική υποχρέωση στον ελεγκτή, διότι αυτές οι ενέργειες είναι αποκλειστική ευθύνη της διοίκησης υπό την επίβλεψη του TCWG. Ωστόσο ο ελεγκτής πρέπει να συμβουλεύει τη διοίκηση/TCWG να αναλαμβάνουν κατάλληλες δράσεις σε έγκαιρη βάση, εάν δεν το έχουν πράξει ήδη (παρ. 225.18).

ACCOUNTANCY GREECE.30

πληροφορήσει ο εταίρος ανάθεσης του ομίλου, συμπεριλαμβανομένων και περιστάσεων όπου ο εταίρος ανάθεσης του ομίλου βρίσκεται σε άλλη επικράτεια (jurisdiction); Απάντηση: Παρομοίως με την απάντηση στο προηγούμενο ερώτημα, το ελάχιστο που απαιτείται να κάνει ο ελεγκτής είναι να αποκτήσει κατανόηση του ζητήματος. Ωστόσο, αν το ζήτημα δεν έχει επιπτώσεις για την ενοποιούμενη εταιρεία και τους συμφεροντούχους της, τότε ο ελεγκτής δεν χρειάζεται να αναλάβει περαιτέρω δράσεις. • Γνωστοποίηση ζητήματος NOCLAR στην κατάλληλη ρυθμιστική αρχή Ερώτημα: Υπάρχει η προσδοκία, βάσει Κώδικα, για τον ελεγκτή να γνωστοποιεί το οποιοδήποτε ζήτημα NOCLAR στην κατάλληλη ρυθμιστική αρχή όταν η διοίκηση/TCWG δεν έχει αντιδράσει κατάλληλα; Απάντηση: Οι σχετικές διατάξεις του Κώδικα (παρ. 225, 33-35) εφαρμόζονται σε περιστάσεις όπου υπάρχουν αξιόπιστα τεκμήρια πραγματικής ή ενδεχόμενης σημαντικής βλάβης στην οντότητα ή τους συμφεροντούχους. Επί της ουσίας, ο ελεγκτής θα εξετάσει συγκεκριμένα γεγονότα και συνθήκες που αντιμετώπισε σε δεδομένη χρονική στιγμή και μέσω της άσκησης κατάλληλης επαγγελματικής κρίσης θα αποφασίσει αν απαιτείται γνωστοποίηση. Ερώτημα: Μπορεί ο ελεγκτής να παραιτηθεί από την ανάθεση του ελέγχου ως αποτέλεσμα εντοπισμένου ή υποπτευόμενου ζητήματος NOCLAR, δίχως να το γνωστοποιήσει στην κατάλληλη ρυθμιστική αρχή; Απάντηση: Η παραίτηση του ελεγκτή δεν συνιστά υποκατάστατο λοιπών κατάλληλων δράσεων βάσει του Κώδικα (παρ. 225.30). Όταν η παραίτηση του ελεγκτή δεν απαγο-

ρεύεται από νόμο ή κανονισμό, τότε πρόκειται για μια δράση που μπορεί να αναληφθεί ανεξάρτητα από το γεγονός της γνωστοποίησης του ζητήματος στην κατάλληλη ρυθμιστική αρχή, δηλαδή ενδέχεται και οι δύο δράσεις να είναι απαραίτητες. Ερώτημα: Σε εξαιρετικές περιστάσεις όπου ο ελεγκτής έχει λόγο να πιστεύει ότι θα υπάρξει επικείμενη παραβίαση νόμου/κανονισμού, που θα προκαλέσει σημαντική βλάβη στους συμφεροντούχους (π.χ. επενδυτές, πιστωτές, υπαλλήλους ή το γενικό κοινό), τότε δύναται να γνωστοποιήσει άμεσα το ζήτημα στην κατάλληλη ρυθμιστική αρχή. Ωστόσο, είναι απαραίτητο ο ελεγκτής να ακολουθήσει μέχρι τέλους την προβλεπόμενη διαδικασία αντιδράσεων που ορίζει ο Κώδικας, προτού αποφασίσει να κάνει τη σχετική γνωστοποίηση; Απάντηση: Σε αυτές τις εξαιρετικές περιστάσεις δεν χρειάζεται ο ελεγκτής να ακολουθήσει ολόκληρη τη διαδικασία, ωστόσο απαιτείται να δράσει στο πλαίσιο της καλής πίστεως (παρ. 225.35). • Αλλαγή στον διορισμό ελεγκτή Ερώτημα: Όταν ο ελεγκτής αποχωρήσει από την ανάθεση (εφόσον επιτρέπεται από νόμο ή κανονισμό) λόγω ανακύψαντος ζητήματος NOCLAR, υπάρχει βάσει Κώδικα η προσδοκία ο ελεγκτής να εντοπίσει ποιος είναι ο διάδοχος ελεγκτής, ώστε να τον ενημερώσει για το σχετικό ζήτημα; Απάντηση: Δεν αναμένεται από τον ελεγκτή να αναζητήσει τον διάδοχο για να του παράσχει τη σχετική πληροφόρηση. Ερώτημα: Όταν υπάρξει αλλαγή στον διορισμό ενός ελεγκτή λόγω εντοπισμένου ή υποπτευόμενου ζητήματος NOCLAR, απαιτεί ο Κώδικας από τον ελεγκτή να αποκτήσει τη συναίνεση του πελάτη προκειμένου να διενεργήσει τη σχετική επικοινωνία με τον διάδοχό του;

Απάντηση: Η παράγραφος 225.31 επιτρέπει στον ελεγκτή να επικοινωνήσει με τον διάδοχο, δίχως να χρειάζεται η συναίνεση του πελάτη. Φυσικά, η γνωστοποίηση εμπιστευτικής πληροφόρησης, που αφορά πελάτη, επιτρέπεται εφόσον δεν υφίσταται σχετική απαγόρευση από νόμο ή κανονισμό. Επιπρόσθετα, το δικαίωμα του ελεγκτή δεν εξαλείφει την υποχρέωση του διάδοχου ελεγκτή να αποκτήσει τη σχετική άδεια του πελάτη προκειμένου να διενεργήσει την επικοινωνία με τον προηγούμενο ελεγκτή, βάσει των όσων ορίζει η παράγραφος 210.13 του Κώδικα. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ • Διαφορετικές υποχρεώσεις συγκριτικά με τους ελεγκτές Ερώτημα Α: Ένας επαγγελματίας λογιστής, ο οποίος παρέχει επαγγελματικές υπηρεσίες πέραν του ελέγχου οικονομικών καταστάσεων, έχει την ίδια υποχρέωση να αντιδράσει σε ζητήματα NOCLAR, όπως ένας επαγγελματίας λογιστής που διενεργεί τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων; Ερώτημα Β: Ένας επαγγελματίας λογιστής, που παρέχει μια επαγγελματική υπηρεσία πέραν του ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων, ενώ γίνεται αντιληπτό ένα υποπτευόμενο ζήτημα NOCLAR, αλλά δεν είναι σε θέση να βεβαιώσει την υποψία του, τότε αυτό σημαίνει ότι δεν έχει συμμορφωθεί με τον Κώδικα; Απάντηση A: Όχι, δεν υφίσταται η ίδια υποχρέωση, καθότι η παράγραφος 225.39 του Κώδικα απαιτεί από τον επαγγελματία λογιστή να προσπαθήσει να αναζητήσει την απόκτηση σχετικής κατανόησης, δηλαδή

Μέρος Β: Αντιδράσεις στη μη συμμόρφωση με νόμους και κανονισμούς για επαγγελματίες λογιστές που απασχολούνται σε επιχειρήσεις ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Υποχρέωση για εντοπισμό ζητημάτων NOCLAR Ερώτημα: Απαιτεί ο Κώδικας από τους επαγγελματίες λογιστές σε επιχειρήσεις να εντοπίζουν ζητήματα NOCLAR στους εργοδοτικούς οργανισμούς όπου απασχολούνται; Απάντηση: Όχι. Ο Κώδικας δεν επιβάλλει επιπλέον ευθύνες πέραν των ευθυνών που ήδη έχουν στο πλαίσιο των διοικητικών αρμοδιοτήτων τους, να διασφαλίσουν ότι οι επιχειρηματικές δραστηριότητες του εργοδοτικού οργανισμού διεξάγονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις νόμων και κανονισμών. Οι διοικητικές τους ευθύνες περιλαμβάνουν τον εντοπισμό και την αντίδραση σε τυχόν ζητήματα NOCLAR.

Ερώτημα: Ένας επαγγελματίας λογιστής θα πρέπει βάσει Κώδικα να έχει εξειδικευμένες νομικές γνώσεις και ικανότητες που δεν σχετίζονται με τις ευθύνες της εργασίας του; Απάντηση: Όχι. Ένας επαγγελματίας λογιστής πρέπει να έχει το απαραίτητο επίπεδο κατανόησης νόμων και κανονισμών για να εκπληρώνει τα επαγγελματικά του καθήκοντα εντός του εργοδοτικού οργανισμού με επάρκεια. ΑΝΩΤΕΡΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (SENIOR PAIBs) • Απόκτηση κατανόησης του ζητήματος Ερώτημα: Ένας ανώτερος επαγγελματίας λογιστής επιχειρήσεων ενημερώνεται για ένα υποπτευόμενο ζήτημα NOCLAR, που έχει διαπραχθεί εντός του εργοδοτικού οργανισμού. Ωστόσο, ο άμεσος προϊστάμενός του διαφωνεί μαζί του αναφορικά με τα αποδεικτικά στοιχεία που αφορούν το ζήτημα. Αυτό σημαίνει ότι ο επαγγελματίας λογιστής δεν χρειάζεται να αναδείξει περαιτέρω το ζήτημα; Απάντηση: Όχι, διότι η διαφωνία του άμεσου προϊστάμενου δεν αποτελεί επαρκή βάση, εκτός και αν ο ανώτερος επαγγελματίας λογιστής ικανοποιηθεί και θεωρήσει ότι οι επεξηγήσεις που πήρε έχουν επαρκώς διαλύσει τις υποψίες του. Εάν δεν ικανοποιηθεί, τότε θα πρέπει να εξετάσει λοιπές δράσεις που εξαρτώνται από την πολυπλοκότητα του ζητήματος και τον βαθμό της απαιτούμενης κρίσης, όπως ενδεικτικά αναφέρεται η διαβούλευση με λοιπούς στην επιχείρηση, η απόκτηση νομικής συμβουλής. Επίσης, το τμήμα 360 του Κώδικα απαιτεί και την ανάδειξη του ζητήματος σε όσους είναι επι-

φορτισμένοι με την εταιρική διακυβέρνηση για να αξιολογηθεί η αντίδρασή τους. • Γνωστοποίηση ζητήματος NOCLAR στην κατάλληλη ρυθμιστική αρχή Ερώτημα: Στη σύμβαση εργασίας του ανώτερου επαγγελματία λογιστή υφίσταται διαπραγματευόμενη ρήτρα εμπιστευτικότητας (όχι βάσει νόμου ή κανονισμού) για διατήρηση της εχεμύθειας αναφορικά με πληροφόρηση που συνδέεται με τον εργοδότη. Θα υπάρξει νομική προστασία για τον επαγγελματία λογιστή εάν παραβιάσει τη συμβατική ρήτρα, προκειμένου να γνωστοποιήσει ένα πραγματικό ή υποπτευόμενο ζήτημα NOCLAR στην κατάλληλη ρυθμιστική αρχή; Απάντηση: Βάσει Κώδικα, μια διαπραγματευόμενη ρήτρα εμπιστευτικότητας μπορεί να παραβιαστεί εάν ένας επαγγελματίας λογιστής αποφασίσει να κάνει γνωστοποίηση στη ρυθμιστική αρχή, διότι η συμμόρφωση με τον Κώδικα είναι προαπαιτούμενο για την εκτέλεση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων του. Το εάν θα υπάρχει νομική προστασία είναι ζήτημα νομικής ερμηνείας στη συγκεκριμένη δικαιοδοσία της κάθε χώρας. Ωστόσο, προτείνεται στους επαγγελματίες λογιστές, προκειμένου να καλυφθούν και νομικά, να προστεθεί ρήτρα στη σύμβαση εργασίας τους ότι οι επαγγελματίες λογιστές υποχρεούνται να συμμορφώνονται με τον Κώδικα. Ενδεχομένως να απαιτείται και τροποποίηση της σύμβασης εργασίας. Τέλος, πρέπει να εξεταστεί και το ενδεχόμενο απόκτησης νομικής συμβουλής αναφορικά με το εάν υπάρχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις στο καθεστώς δικαιοδοσίας. ΠΗΓΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ IESBA, NOCLAR-QA-PAPPsIESBA, NOCLARQA-PAIBs

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

αναγνωρίζεται ότι ο επαγγελματίας λογιστής, λόγω περιορισμών πρόσβασης στην πληροφόρηση, ενδεχόμενα κωλύεται να αποκτήσει την απαιτούμενη κατανόηση. Αντιθέτως, στην περίπτωση ελέγχου οικονομικών καταστάσεων, η παράγραφος 225.12 απαιτεί από τον ελεγκτή να αποκτήσει σχετική κατανόηση του ζητήματος NOCLAR. Απάντηση B: Όπως και στην απάντηση του ερωτήματος Α, δύνανται να υφίστανται περιορισμοί πρόσβασης στην πληροφόρηση. Ωστόσο, ο επαγγελματίας λογιστής θα εκπληρώσει τις δεοντολογικές απαιτήσεις του Κώδικα εάν κάνει προσπάθειες να βεβαιώσει τις υποψίες του.

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

Φορολογικοί έλεγχοι: Μπροστά σε ένα νέο πρωτόγνωρο φορολογικό περιβάλλον

ΈΛΛΗ ΑΜΠΑΤΖΉ

Δικηγόρος, Κ. Παπακωστόπουλος και Συνεργάτες Δικηγορική εταιρεία (CPA Law), ανεξάρτητο μέλος του νομικού και φορολογικού δικτύου της KPMG

Οι ελεγχόμενες χρήσεις μέσα στο 2018 Υιοθετώντας τα νομολογιακά δεδομένα των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας και τις συναφείς Γνωμοδοτήσεις του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, οι ελεγκτικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ μέσα στο έτος 2018 αναμένεται να διενεργήσουν 24.750 φορολογικούς ελέγχους για τις χρήσεις από το 2012 και εξής, το μεγαλύτερο ποσοστό των οποίων θα αφορά ειδικότερα τις χρήσεις της τελευταίας τριετίας για τις οποίες έχει λήξει η προθεσμία υποβολής φορολογικής δήλωσης. Ακόμα δε, και για τις περιπτώσεις φοροδιαφυγής, έχει πλέον διευκρινιστεί ότι οι φορολογικοί έλεγχοι και η υποβολή μηνυτήριας αναφοράς είναι δυνατή μόνο για τις χρήσεις από το 2012 και εξής, ενώ είναι αντισυνταγματική η επιβολή φόρου σε προγενέστερες χρήσεις. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, στους προγραμματισμένους ελέγχους να περιλαμβάνονται και έλεγχοι, κατ’ εξαίρεση και μόνο, σε προγενέστερες χρήσεις και συγκεκριμένα στις χρήσεις από το 2002 και εξής, εάν ο φορολογούμενος δεν είχε υποβάλει φορολογική δήλωση για την ελεγχόμενη χρήση, ή στις χρήσεις από το 2007 και εξής, εφόσον προκύψουν νέα συμπληρωματικά στοιχεία τα οποία δεν είχαν περιέλθει σε γνώση της φορολογικής διοίκησης εντός της πενταετούς παραγραφής, παρά τα προσήκοντα μέτρα ελέγχου και έρευνας. Πέρα όμως από τις ειδικές αυτές εξαιρέσεις, όλες οι υπόλοιπες εκκρεμείς υποθέσεις προγενέστερων του 2012 χρήσεων έχουν «κλείσει» και δεν πρόκειται να διενεργηθεί φορολογικός έλεγχος γι’ αυτές.

Τα εργαλεία της φορολογικής διοίκησης Περαιτέρω όμως, το σπουδαιότερο είναι το νέο φορολογικό τοπίο που διαμορφώνεται σε παγκόσμιο πλέον επίπεδο, στο οποίο η Ελλάδα φαίνεται να ευθυγραμμίζεται με γοργούς ρυθμούς. Η διεθνής καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα («ξέπλυμα βρώμικου χρήματος») αποτελεί επιτακτικό σκοπό δημοσίου συμφέροντος και για την Ελλάδα. Η φορολογική διοίκηση έχει ήδη εξοπλιστεί με τεχνολογικά εργαλεία που στοχεύουν στην αυτοματοποιημένη και αποτελεσματική έρευνα, συλλογή, καταγραφή και διασταύρωση στοιχείων (π.χ. Ειδικό Λογισμικό Ελέγχου Προσαύξησης Περιουσίας, Σύστημα Μητρώων Τραπεζικών Λογαριασμών και Λογαριασμών Πληρωμών (ΣΜΤΛ&ΛΠ), Σύστημα Διοικητικής Πληροφόρησης (MIS), Πληροφοριακό Σύστημα Ακίνητης Περιουσίας κ.λπ.), ενώ στο προσεχές μέλλον επίκειται η υλοποίηση και ανάπτυξη εργαλείων ηλεκτρονικού περιουσιολογίου φυσικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, καθώς και εργαλείων αυτοματοποιημένης είσπραξης οφειλών από το Δημόσιο σε περιουσιακά στοιχεία των φορολογουμένων στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό. Παράλληλα, για τη συλλογή και διασταύρωση των πληροφοριών, η φορολογική διοίκηση επιδιώκει, αφενός, την εγχώρια διοικητική συνδρομή άλλων φορέων και, αφετέρου, τη διασυνοριακή συνεργασία στον τομέα της φορολογίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα έχει νομοθετήσει, μεταξύ άλλων, ρητές διατάξεις για την άρση του τραπεζικού απορρήτου για φορολογικούς σκοπούς και, επιπλέον, έχει ήδη θεσπίσει και εφαρμόζει το νομοθετικό πλαίσιο για την αμοιβαία αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών για χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς με τις φορολογικές διοικήσεις άλλων κρατών, προκειμένου να εντοπισθεί

και να καταπολεμηθεί το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, η εξωχώρια φοροδιαφυγή και άλλες εξελιγμένες πρακτικές φοροαποφυγής. Τα νέα δεδομένα στο φορολογικό τοπίο Συνεπώς, διαφαίνεται ότι η φορολογική διοίκηση προτίθεται κατά τους επικείμενους ελέγχους να αξιοποιήσει τις ευρείες δυνατότητες που της παρέχει το νομοθετικό πλαίσιο, σε συνδυασμό με τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία, όπως άλλωστε ρητώς της υπαγόρευσε προσφάτως και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Για παράδειγμα, οι ελεγκτικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ θα μπορούν να διασταυρώσουν τα στοιχεία της φορολογικής δήλωσης με τις ημεδαπές και αλλοδαπές τραπεζικές καταθέσεις, να επιβάλλουν φόρο σε περίπτωση που διαπιστωθεί μη δηλωθείσα προσαύξηση περιουσίας, να επιβάλλουν διασφαλιστικά μέτρα ή μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης στην περιουσία του φορολογούμενου στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, και παράλληλα να υποβάλλουν μηνυτήρια αναφορά σε περίπτωση διαπίστωσης φοροδιαφυγής ή αναφορά στην αρμόδια Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, σε περίπτωση διαπίστωσης ξεπλύματος βρώμικου χρήματος. Μέσα σε αυτό το νέο φορολογικό περιβάλλον, όπως διαμορφώνεται, οι φορολογούμενοι μπορεί να εγκλωβιστούν σε έναν κυκεώνα φορολογικών ελέγχων, επιπλέον φόρων και προστίμων, παγώματος τραπεζικών λογαριασμών, περιουσιακών κατασχέσεων, ποινικών διώξεων και ούτω καθεξής. Απέναντι σε αυτόν τον κυκεώνα, η εκ των προτέρων και σε βάθος μελέτη του θεσμικού ελληνικού και διεθνούς πλαισίου, ο φορολογικός σχεδιασμός και η φορολογική συμμόρφωση αποδεικνύονται, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, ως η σοφότερη επιχειρηματική πρακτική.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ε την έναρξη του νέου έτους και μετά από πληθώρα αποφάσεων και εγκυκλίων, η φορολογική διοίκηση έχει πλέον ξεκαθαρίσει το τοπίο ως προς τα ζητήματα παραγραφής και τους επικείμενους φορολογικούς ελέγχους.

ACCOUNTANCY GREECE.30 GREECE.29

Εσωτερικός και εξωτερικός έλεγχος: Διαφορές και ομοιότητες στη σύγχρονη εποχή ΣΩΤΉΡΙΟΣ ΚΑΒΒΑΘΆΣ

Senior Manager, Risk, Governance & Internal Audit, BDO Greece

ύμφωνα με το Οικονομικό Επιμελητήριο της Ελλάδας (1997), ο ορισμός της Ελεγκτικής είναι: «Ελεγκτική είναι το σύνολο κανόνων, αρχών και ενεργειών με βάση τις οποίες διενεργείται κάθε λογιστικο-διαχειριστικός έλεγχος με σκοπό τη διατύπωση αιτιολογημένων συμπερασμάτων σχετικά με κάποια οικονομική διαχείριση». Η Ελεγκτική είναι ένας ξεχωριστός επαγγελματικός κλάδος των διοικητικών - οικονομικών επιστημών που πραγματεύεται τους γενικούς κανόνες, όρους και προϋποθέσεις για τη διενέργεια ελέγχου σε κάθε επιχείρηση - οικονομική μονάδα - φορέα που στοχεύει στη διαφύλαξη και σωστή διαχείριση των οικονομικών πόρων, καθώς την ανάπτυξη και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού (Παπαστάθης, 2003). Ανάλογα, λοιπόν, με το άτομο που διενεργεί τον έλεγχο και τη σχέση εργασίας αυτού με τον ελεγχόμενο φορέα, οι έλεγχοι διακρίνονται σε (Σταυρόπουλος, 2005): - Εξωτερικούς: Είναι οι έλεγχοι που διενεργούνται από εξωτερικούς ελεγκτές, οι οποίοι δεν έχουν καμία σχέση εξαρτημένης εργασίας με την οικονομική μονάδα την οποία καλούνται να ελέγξουν μετά από πρόσκληση των μετόχων αυτής. - Εσωτερικούς: Είναι οι έλεγχοι που οργανώνονται από την ίδια την επιχείρηση και διενεργούνται από ειδικά εκπαιδευμένα στελέχη της, τους εσωτερικούς ελεγκτές, οι οποίοι είναι στελέχη της επιχείρησης. - Μικτούς: Οργανώνονται και συντονίζονται από το τμήμα Εσωτερικού Ελέγχου και διενεργούνται με τη συνεργασία των εξωτερικών ελεγκτών. Ο εξωτερικός έλεγχος διενεργείται επί του λογιστικού συστήματος ενός οργανισμού, αλλά και των επιμέρους οργανωτικών συστημάτων, τα οποία ενδέχεται να επηρεάζουν τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα του λογιστικού συστήματος, με συστηματική και με καθορισμένες διαδικασίες έρευνα επί των οικονομικών καταστάσεων, τις οποίες θα κρίνει κατά περίπτωση ο ελεγκτής. Τα διακριτικά χαρακτηριστικά του ανεξάρτητου εξωτερικού

μαίνει ότι ο ρόλος του είναι αρκετά ευρύς, καθώς δεν περιορίζεται η δραστηριότητά του σε οικονομικά δεδομένα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της στροφής του εξωτερικού ελέγχου στην επισκόπηση των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου των ελεγχόμενων εταιρειών, κυρίως όσον αφορά τις δικλίδες ασφαλείας (σημεία ελέγχου) που τίθενται από τις ίδιες τις εταιρείες γύρω από τα συστήματα χρηματοοικονομικής τους διαχείρισης, αποτελεί ο Νόμος Sarbanes - Oxley (Section 404) (2002) των ΗΠΑ. Σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο, οι εταιρείες που έχουν εισηγμένες μετοχές τους στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης οφείλουν να έχουν καταγεγραμμένες τις δικλίδες ασφαλείας για την ασφαλή χρηματοοικονομική διαχείριση, να αυτοαξιολογούνται και να πιστοποιούν, τόσο ο διευθύνων σύμβουλος όσο και ο οικονομικός διευθυντής, για την επάρκειά τους ετησίως, όπως και ο εξωτερικός ελεγκτής τους. Επιβάλλεται να διενεργούν δοκιμές (τεστ) αξιολόγησης του συστήματος εσωτερικού ελέγχου της εταιρείας ετησίως, τα οποία θα διαφέρουν ανάλογα με τη σημαντικότητα της ελεγχόμενης διαδικασίας (based on materiality level). Ο εσωτερικός έλεγχος σε σχέση με τον εξωτερικό έλεγχο διαφέρουν: - στο αντικείμενο του ελέγχου (δηλαδή τι ελέγχεται), - στο υποκείμενο του ελέγχου (ποια πρόσωπα διενεργούν τον έλεγχο και ποια τα προσόντα τους), - καθώς επίσης στις διαδικασίες ελέγχου (δηλαδή τις τεχνικές ελέγχου). Ο εσωτερικός έλεγχος έχει κυρίως προληπτικό χαρακτήρα, ενώ ο εξωτερικός έλεγχος κατασταλτικό. Επίσης οι εξωτερικοί ελεγκτές δεν έχουν εξαρτημένη σχέση εργασίας με τον ελεγχόμενο, καθώς ανήκουν σε ανεξάρτητες εταιρείες. Εδώ κάποιοι υποστηρίζουν σαν αντίλογο ότι υπάρχει σχετική εξάρτηση της εταιρείας ορκωτών ελεγκτών που διενεργεί τον εκάστοτε έλεγχο από την οικονομική μονάδα στο πλαίσιο πελατειακών σχέσεων, όμως δεν είναι αυτός ο γενικός κανόνας, κυρίως όταν αναφερόμαστε σε μεγάλες εταιρείες ορκωτών ελεγκτών

που εφαρμόζουν κανόνες ανεξαρτησίας, ενώ όλες οι εταιρείες ορκωτών ελεγκτών λογιστών ελέγχονται από τα εποπτικά όργανα του θεσμού. Ο εσωτερικός ελεγκτής αμείβεται απευθείας από την επιχείρηση, κάτι που ενδεχομένως θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι δεν συνάδει με την ανεξάρτητη έκφραση του εσωτερικού ελεγκτή και πολλές φορές παρατηρείται το φαινόμενο να ασκεί πλημμελώς τα καθήκοντά του λόγω της κακώς εννοούμενης συναδελφικότητας ή υπαλληλικής σχέσης. Στα τυπικά προσόντα που απαιτούνται για τους εξωτερικούς και εσωτερικούς ελεγκτές παρατηρούνται διαφοροποιήσεις, καθώς στη χώρα μας, για παράδειγμα, απαιτούνται για τους ορκωτούς ελεγκτές λογιστές ελάχιστος χρόνος ελεγκτικής εμπειρίας και επιτυχής εξέταση σε σειρά μαθημάτων, που διενεργείται από το Σώμα Ορκωτών Λογιστών (ΣΟΕΛ), ή η κατοχή ξένου τίτλου πιστοποίησης εγκεκριμένου ελεγκτή λογιστή (π.χ. CPA, ACA, ACCA, κ.λπ.) και η επιτυχής εξέταση σε συγκεκριμένο αριθμό μαθημάτων από το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ). Αντίθετα, η νομοθεσία στη χώρα μας αλλά και η διεθνής πρακτική δεν απαιτεί από τους εσωτερικούς ελεγκτές ελάχιστες προϋποθέσεις σπουδών ή προϋπηρεσίας. Τέλος, αποτελεί καλή πρακτική η συνεργασία εσωτερικών και εξωτερικών ελεγκτών, ώστε να μειώνεται η επικάλυψη των εργασιών είτε του ενός είτε του άλλου μέρους. Παλαιότερα οι διαφορές μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου ήταν αρκετά πιο διακριτές, αφού οι εσωτερικοί ελεγκτές αναφέρονταν στη διοίκηση και οι εξωτερικοί ελεγκτές στη Γενική Συνέλευση των μετόχων της εταιρείας. Εντούτοις, οι απαιτήσεις των βέλτιστων πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης απαιτούν πλέον από τους εσωτερικούς ελεγκτές να αναφέρονται απευθείας σε ανεξάρτητη υποεπιτροπή του Διοικητικού Συμβουλίου (Επιτροπή Ελέγχου), προκειμένου να ενισχύεται η ανεξαρτησία τους και να προστατεύονται αποτελεσματικότερα τα συμφέροντα των μετόχων και λοιπών ενδιαφερόμενων για την εταιρεία (stakeholders).

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ελέγχου αποτελούν η έκφραση γνώμης του ελεγκτή αναφορικά με την ορθή ή όχι παρουσίαση της χρηματοοικονομικής θέσης της επιχείρησης και των δραστηριοτήτων της στις ελεγχόμενες από αυτόν χρηματοοικονομικές καταστάσεις, κατά την περίοδο την οποία αφορά ο έλεγχος, μέσα στο πλαίσιο της νομοθεσίας και των ιδιαίτερων συνθηκών της χώρας στην οποία δραστηριοποιείται η επιχείρηση. Ο εσωτερικός έλεγχος αποτελεί μία ανεξάρτητη, αντικειμενική και συμβουλευτική δραστηριότητα, η οποία χαρακτηρίζεται από τη φιλοσοφία τού να προσθέτει αξία στις λειτουργίες της επιχείρησης. Ο εσωτερικός έλεγχος είναι επιφορτισμένος με τον συνεχή έλεγχο και αξιολόγηση όλων των συστημάτων οργάνωσης και λειτουργίας της επιχείρησης (συμπεριλαμβανομένου και του λογιστικού συστήματος). Το Σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου είναι ένα σύστημα λειτουργιών και διαδικασιών με σωστή οργάνωση και κανόνες λειτουργίας που εφαρμόζονται από τη διοίκηση μίας επιχείρησης με σκοπό τη διασφάλιση των συμφερόντων της επιχείρησης. Το σύστημα εσωτερικού ελέγχου είναι μια ζωντανή νευραλγική λειτουργία που μεταφέρει όλα τα μηνύματα, εντολές και αντιδράσεις προς τη διοίκηση, καθώς και προς όλα τα ιεραρχικά επίπεδα που ασκούν διοίκηση. Γενικά, όταν λέμε σύστημα εννοούμε μια ταξινόμηση, ένα σύνολο ή μια συλλογή εννοιών, καθηκόντων, δραστηριοτήτων, μέσων και ατόμων που συνδέονται ή αλληλοσχετίζονται μεταξύ τους για την επίτευξη αντικειμενικών σκοπών και επιδιώξεων. Ως σύστημα υπόκειται στις αξιολογήσεις του εσωτερικού ελέγχου. Από τα ανωτέρω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο εσωτερικός έλεγχος αποτελεί μια ευρύτερη έννοια από αυτή του εξωτερικού ελέγχου. Ο εξωτερικός έλεγχος περιορίζεται στην εξέταση και πιστοποίηση των οικονομικών καταστάσεων μίας επιχείρησης, ενώ, αντίθετα, ο εσωτερικός έλεγχος είναι υπεύθυνος για την επισκόπηση και αξιολόγηση του συστήματος εσωτερικού ελέγχου της επιχείρησης, πράγμα που ση-

ACCOUNTANCY GREECE.30

▲ Τασεις – Ερευνες

Η Κίνα παραμένει η ελκυστικότερη αγορά για τις ανανεώσιμες πηγές Η ενέργειας, καθώς οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν νέες αντιξοότητες

ΕΥ

Κίνα διατηρεί τη θέση της στην κορυφή του Δείκτη Ελκυστικότητας Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Renewable Energy Country Attractiveness Index, RECAI), σύμφωνα με την τελευταία έκδοση της εξαμηνιαίας έρευνας της ΕΥ, έχοντας αφήσει πίσω τις ΗΠΑ νωρίτερα αυτή τη χρονιά, στην προηγούμενη έκδοση του Δείκτη. Παράλληλα, η παραμονή της Ινδίας στη δεύτερη θέση εμφανίζεται ιδιαίτερα αβέβαιη, καθώς οι ακυρώσεις συμφωνιών για την αγορά μονάδων αιολικής ενέργειας και οι κατακόρυφες μειώσεις των προσφορών τιμολόγησης στις πρόσφατες δημοπρασίες προκαλούν αμφιβολίες για την επίτευξη του στόχου της για 100 GW ηλιακής φωτοβολταϊκής ενέργειας μέχρι το 2022. Έχοντας απωλέσει την πρώτη θέση στην προηγούμενη έκδοση του Δείκτη, οι ΗΠΑ παραμένουν στην τρίτη θέση. Πέραν των πρόσφατων προεδρικών διαταγμάτων που ανατρέπουν τις υφιστάμενες πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, η Αμερικανική Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου (US International Trade Commission, USITC) εξέδωσε τον Σεπτέμβριο μια προ-

ανακοίνωση των σχεδίων, από τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο Moon, για αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ από 6,6% σήμερα σε 20% μέχρι το 2030. Αλλά και η Γαλλία κινείται σταθερά προς την πρώτη πεντάδα του Δείκτη, καταλαμβάνοντας την έκτη θέση, εν μέσω νέων διαγωνισμών και εξαγορών, σε συνδυασμό με την ισχυρή πολιτική υποστήριξη του προέδρου Macron για τις ΑΠΕ. Στην 33η θέση η Ελλάδα Η Ελλάδα, σύμφωνα με την τελευταία έκδοση του Δείκτη, υποχώρησε κατά μία θέση, στην 33η θέση της κατάταξης. Σχολιάζοντας την κατάταξη της Ελλάδας, ο κ. Τάσος Ιωσηφίδης, εταίρος και επικεφαλής του τμήματος Χρηματοοικονομικών Συμβούλων της ΕΥ Ελλάδος, αναφέρει: «Η χώρα μας συγκεντρώνει τις αντικειμενικές προϋποθέσεις για να καταστεί ένας πραγματικά ελκυστικός προορισμός για επενδύσεις στις ΑΠΕ, ιδιαίτερα στην αιολική και ηλιακή ενέργεια. Η υποχώρηση αυτή της χώρας μας στο Δείκτη της ΕΥ αποτελεί μια υπενθύμιση της ανάγκης επιμονής στις προσπάθειες βελτίωσης του νομοθετικού

Δομινικανή Δημοκρατία

Καζακστάν

Κένυα

Ουρουγουάη

Βιετνάμ

Ελλάδα

Ταϊλάνδη

Ιρλανδία

Φινλανδία

Νότιος Κορέα

Ισραήλ

Ισπανία

Περού

Σουηδία

Πακιστάν

Νότιος Αφρική

Ιορδανία

Φιλιππίνες

Βέλγιο

Αίγυπτος

Πορτογαλία

Βραζιλία

Ιταλία

Ολλανδία

πλαισίου και αντιμετώπισης των γραφειοκρατικών εμποδίων. Η άνοδος της Ελλάδας κατά οκτώ θέσεις στην κατάταξη στην προηγούμενη έκδοση του Δείκτη αποδεικνύει ότι μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους μας». Η 50ή έκδοση της έρευνας αντανακλά τις δραματικές αλλαγές στην εξέλιξη των ΑΠΕ Με την ευκαιρία της 50ής έκδοσης του Δείκτη RECAI, η έρευνα εξετάζει την πορεία των τελευταίων 15 ετών, καταγράφοντας τα βασικά ορόσημα στην εξέλιξη των ΑΠΕ και προβλέποντας ότι οι νέες μονάδες αιολικής και ηλιακής ενέργειας θα αντιπροσωπεύουν το 34% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2040. Η έκθεση αναδεικνύει, επίσης, τον τρόπο με τον οποίο τρεις κρίσιμοι παράγοντες –η ψηφιοποίηση, η αποκέντρωση και η μείωση των εκπομπών άνθρακα– αναδιαμορφώνουν τη λιανική αγορά ενέργειας και τον τρόπο με τον οποίο νέοι, ευέλικτοι ανταγωνιστές αλλάζουν το μερίδιο αγοράς των παραδοσιακών προμηθευτών.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

δικαστική απόφαση, σύμφωνα με την οποία οι αυξημένες εισαγωγές ηλιακών συλλεκτών θα μπορούσαν ενδεχομένως να προκαλέσουν «σοβαρό πλήγμα» στην εγχώρια αγορά (https://www.usitc. gov/press_room/news_release/2017/ er0922ll832.htm). Με βάση τα στοιχεία της έρευνας, οι θέσεις των χωρών της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής στην κατάταξη βελτιώνονται, λόγω της αύξησης της δραστηριότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και μιας σειράς πολιτικών εξελίξεων, χρηματοδοτικών συμφωνιών και προσφορών στην περιοχή. Στην Αίγυπτο, η International Finance Corporation ενέκρινε δαπάνη 635 εκατ. δολαρίων για έργα ηλιακής ενέργειας ισχύος 500 MW. Η Σαουδική Αραβία έχει ζητήσει προσφορές για το πρώτο, μεγάλης έκτασης αιολικό πάρκο, ισχύος 400 MW. Η Αλγερία εισέρχεται για πρώτη φορά στον Δείκτη, καταλαμβάνοντας την 38η θέση, με ένα διαγωνισμό για μονάδα ηλιακής ενέργειας 4 GW. Παρά την αστάθεια στην περιοχή, η Νότιος Κορέα αναρριχήθηκε τέσσερις θέσεις, καταλαμβάνοντας την 29η θέση, μετά την

Τουρκία

Μαρόκο

Δανία

Αργεντινή

Καναδάς

Μεξικό

Ηνωμένο Βασίλειο

Ιαπωνία

Χιλή

Αυστραλία

Γαλλία

ΗΠΑ

Γερμανία

Κίνα

Ινδία

Αλγερία

Δείκτης Ελκυστικότητας Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ΕΥ

ACCOUNTANCY GREECE.30

▲ Τασεις - Ερευνες

Οι επιχειρήσεις παραμένουν εκτεθειμένες σε κυβερνοεπιθέσεις ΕΥ

• Οι κοινές, λιγότερο εξελιγμένες επιθέσεις εξακολουθούν να πετυχαίνουν τους στόχους τους • Το 56% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα ανησυχεί για τον αυξανόμενο αντίκτυπο των κυβερνοαπειλών στον σχεδιασμό και τη στρατηγική τους • Το 87% πιστεύει ότι θα χρειαστεί παραπάνω χρηματοδότηση μέχρι και 50% για να ανταποκριθεί στις αυξημένες κυβερνοαπειλές • Μόνο το 12% εκτιμά ότι είναι πιθανό να καταφέρει να εντοπίσει μία εξελιγμένη κυβερνοεπίθεση

ι επιχειρήσεις εκτιμούν ότι στο σημερινό περιβάλλον βρίσκονται ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε κυβερνοεπιθέσεις, σύμφωνα με την 20ή ετήσια παγκόσμια έρευνα της ΕΥ για την ασφάλεια των πληροφοριών (Global Information Security Survey, GISS) «Cybersecurity Regained: Preparing to Face Cyber Attacks». Η έρευνα, στην οποία συμμετείχαν περίπου 1.200 διευθυντικά στελέχη των μεγαλύτερων και πλέον γνωστών επιχειρήσεων διεθνώς, εξετάζει μερικές από τις πιο κρίσιμες ανησυχίες των εταιρειών σχετικά με την κυβερνοασφάλεια, καθώς και τις προσπάθειές τους να τις διαχειριστούν. Τα ευρήματα δείχνουν ότι το 56% των ερωτηθέντων πραγματοποιεί ή σχεδιάζει αλλαγές στις στρατηγικές και τα σχέδιά του, λόγω των αυξημένων επιπτώσεων των κυβερνοαπειλών, των κινδύνων και των τρωτών σημείων των επιχειρήσεων. Η ταχύτητα του ρυθμού συνδεσιμότητας μέσα στους παγκόσμιους οργανισμούς, η οποία ενισχύεται από την ανάπτυξη του Internet of Things (IoT), αφήνει τις επιχειρήσεις ακόμη πιο εκτεθειμένες στις ολοένα και πιο εξελιγμένες μορφές κυβερνοεπιθέσεων. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι κοινές επιθέσεις –δηλαδή οι κυβερνοεπιθέσεις που πραγματοποιούνται από απλούς, μεμονωμένους εισβολείς– κατάφεραν να εκμεταλλευθούν τα τρωτά σημεία που οι επιχειρήσεις ήδη γνώριζαν, γεγονός που δείχνει έλλειψη αυστηρότητας στην εφαρμογή τυπικών διαδικασιών ασφαλείας. Σύμφωνα με την έρευνα, οι περισσότερες επιχειρήσεις συνεχίζουν να αυξάνουν τις δαπάνες τους για την κυβερνοασφάλεια, με πάνω από το 90% των ερωτηθέντων να δηλώνει ότι αναμένει αύξηση στους σχετικούς προϋπολογισμούς φέτος. Καθώς οι αυξανόμενες κυβερνοαπειλές απαιτούν μια πιο δυναμική αντιμετώπιση, το 87% αναφέρει ότι χρειάζεται έως και 50% περισσότερη χρηματοδότηση. Ωστόσο, μόνο το 12% εκτιμά ότι θα επιτύχει αύξηση άνω του

Αυξημένες οι απειλές από κακόβουλα λογισμικά (malware) και απρόσεκτους υπαλλήλους Τα κακόβουλα λογισμικά (malware) –64%, σε σύγκριση με 52% το 2016– και η αποστολή ηλεκτρονικών μηνυμάτων «ψαρέματος» (phishing) –64% έναντι 51% πέρυσι– θεωρούνται ως οι απειλές που έχουν αυξήσει περισσότερο την έκθεση των επιχειρήσεων σε κινδύνους κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο. Οι απρόσεκτοι ή ανυποψίαστοι εργαζόμενοι θεωρούνται ως η σημαντικότερη αναδυόμενη αδυναμία των επιχειρήσεων (60% έναντι 55% το 2016). Ως πιο πιθανή πηγή επίθεσης, το 77% αναφέρει τους απρόσεκτους εργαζόμενους, το 56% τα κυκλώματα εγκληματιών και το 47% τους κακόβουλους εργαζόμενους. Όσον αφορά την αντιμετώπιση προηγμένων επιθέσεων –αυτών που πραγματοποιούνται από εξελιγμένες και καλά οργανωμένες ομάδες– πολλές επιχειρήσεις έχουν σοβαρές ανησυχίες για το πόσο εξελιγμένα είναι τα σημερινά τους συστήματα κυβερνοασφάλειας. Το 75% των ερωτηθέντων χαρακτηρίζει το επίπεδο προσδιορισμού της ευπάθειας των εταιρειών τους ως «πολύ χαμηλό έως μέτριο». Επιπρόσθετα, το 12% δηλώνει ότι δεν έχει δημιουργήσει ένα επίσημο πρόγραμμα ανίχνευσης παραβιάσεων, ενώ το 35% περιγράφει τις πολιτικές προστασίας δεδομένων των εταιρειών τους

ως ad hoc ή ανύπαρκτες. Παράλληλα, το 38% είτε δεν έχει πρόγραμμα ταυτοποίησης και πρόσβασης είτε δεν έχει συμφωνήσει επίσημα για ένα τέτοιο πρόγραμμα. Για να βελτιώσουν την ετοιμότητά τους απέναντι σε πιθανές κυβερνοεπιθέσεις, οι περισσότερες επιχειρήσεις αναγνωρίζουν την ανάγκη δημιουργίας ενός Κέντρου Επιχειρήσεων Ασφαλείας (Security Operations Center, SOC), το οποίο θα αποτελεί έναμ κεντρικό, δομημένο και συντονισμένο κόμβο για όλες τις δραστηριότητες κυβερνοασφάλειας. Παρόλα αυτά, το 48% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι δεν διαθέτει ακόμα ένα SOC, είτε εντός του οργανισμού είτε με εξωτερική ανάθεση. Επιπλέον, το 57% διαθέτει μόνο ένα ανεπίσημο πρόγραμμα πληροφοριών για αθέμιτες απειλές –ή δεν διαθέτει καθόλου– ενώ μόνο το 12% είναι βέβαιο ότι μπορεί να ανιχνεύσει μια εξελιγμένη κυβερνοεπίθεση κατά της επιχείρησής του. Σύμφωνα με την έρευνα, οι προϋπολογισμοί για την αντιμετώπιση κυβερνοεπιθέσεων είναι υψηλότεροι σε επιχειρήσεις οι οποίες: - Έχουν ορίσει ειδικά στελέχη ασφαλείας στις βασικές τους επιχειρηματικές δραστηριότητες. - Υποβάλλουν τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο αναφορές για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο στο Διοικητικό Συμβούλιο και την Eπιτροπή Eλέγχου. - Προσδιορίζουν με ακρίβεια τα κρίσιμα στοιχεία των συστημάτων τους που κινδυνεύουν και τα προφυλάσσουν με διαφορετικό τρόπο. Η έρευνα τονίζει ότι επιχειρήσεις των οποίων ο τρόπος λειτουργίας βασίζεται σε καλές διαδικασίες διακυβέρνησης κυβερνοασφάλειας είναι σε θέση να εφαρμόσουν πρακτικές τύπου security-by-design –ενσωμάτωση δικλίδων ασφαλείας κατά το σχεδιασμό ενός συστήματος, έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν σε απρόβλεπτους και αναδυόμενους κινδύνους. Τα

ευρήματα δείχνουν, ωστόσο, ότι απέχουμε πολύ από το να καθιερωθεί αυτό ως πάγια πρακτική. Ενώ το 50% δηλώνει ότι ενημερώνει τακτικά το Διοικητικό Συμβούλιο, μόλις το 24% αναφέρει ότι το πρόσωπο που είναι υπεύθυνο για την κυβερνοασφάλεια μετέχει στο Συμβούλιο, ενώ μόνο το 17% εκτιμά ότι τα Διοικητικά Συμβούλια έχουν επαρκή γνώση και κατανόηση της ασφάλειας των πληροφοριών, ώστε να μπορούν να αξιολογούν πλήρως την αποτελεσματικότητα των προληπτικών μέτρων. Ο κ. Παναγιώτης Παπαγιαννακόπουλος, Director στο τμήμα Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της ΕΥ Ελλάδος και υπεύθυνος των υπηρεσιών Cybersecurity, Data Protection & Privacy, σχολιάζει: «Οι απειλές στον κυβερνοχώρο έχουν σταματήσει προ πολλού να αποτελούν θεωρητικές απειλές στη χώρα μας. Καθώς αυξάνονται τόσο η συχνότητα όσο και η ένταση των επιθέσεων, ο αντίκτυπος στη λειτουργία, αλλά και στη φήμη των επιχειρήσεων μπορεί να είναι ανυπολόγιστος. Η αναβάθμιση και διαρκής αξιολόγηση των συστημάτων προστασίας, καθώς και η ευαισθητοποίηση όλων των εργαζομένων, αποτελούν προτεραιότητα. Από την πλευρά τους, οι διοικήσεις των επιχειρήσεων θα πρέπει όχι απλώς να εποπτεύουν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των συστημάτων προστασίας αλλά και να κατανοούν πλήρως τους κινδύνους και τις επιπτώσεις τους. Παράλληλα, πιστεύουμε πως οι επιχειρήσεις θα πρέπει στο μέλλον να συνεργάζονται μεταξύ τους και να μοιράζονται την πληροφόρηση αναφορικά με κυβερνοεπιθέσεις, προκειμένου να γίνουν πιο ανθεκτικές. Είναι αναγκαίο οι επιχειρήσεις να σταματήσουν να σκέφτονται την κυβερνοασφάλεια ως ακόμα ένα πρόβλημα του τμήματος πληροφορικής και να εστιάσουν στη σωστή διακυβέρνηση κυβερνοασφάλειας και στο security-by-design».

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

25% για τη φετινή χρονιά. Πολλοί από τους ερωτηθέντες αναγνωρίζουν ότι η έλλειψη επαρκών πόρων μπορεί να αυξήσει τους κινδύνους κυβερνοασφάλειας. Το 56% δηλώνει ότι έχει ήδη υλοποιήσει ή εξετάζει αλλαγές στις στρατηγικές και τα σχέδιά του για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Ωστόσο, το 20% παραδέχεται ότι δεν έχει πλήρη αντίληψη των σημερινών συνεπειών και τρωτών σημείων για την ασφάλεια των πληροφοριών, ώστε να προχωρήσει σε αναθεώρηση στρατηγικών.

ACCOUNTANCY GREECE.30

▲ Τασεις - Ερευνες

H αγορά των δημοσίων εγγραφών επιστρέφει στα προ κρίσης υψηλά επίπεδα ΕΥ

o 2017 αναδείχθηκε στη χρονιά με την εντονότερη δραστηριότητα δημοσίων εγγραφών μετά το 2007. Μέχρι τα μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου είχαν καταχωρηθεί 1.624 δημόσιες εγγραφές, μέσω των οποίων αντλήθηκαν 188,8 δισ. δολάρια, καταγράφοντας αύξηση κατά 49% ως προς τον αριθμό των εγγραφών και 40% ως προς τα αντληθέντα κεφάλαια, σε σύγκριση με το 2016. Αν και τα στοιχεία αυτά δεν πλησιάζουν τα επίπεδα του 2007 (1.974 δημόσιες εγγραφές και 338,4 δισ. αντληθέντα κεφάλαια), ωστόσο, οι επενδυτές προβλέπουν ιδιαίτερα έντονη δραστηριότητα για το 2018, καθώς οι αγορές επιστρέφουν στα προ κρίσης επίπεδα. Τα ευρήματα αυτά περιλαμβάνονται στην τελευταία έκδοση της τριμηνιαίας έρευνας της ΕΥ, «Global IPO trends: Q4 2017». Ισχυρή δυναμική στην EMEIA απούσα ξανά η Ελλάδα Στην περιοχή Ευρώπης, Μέσης Ανατολής, Ινδίας και Αφρικής (EMEIA) πραγματοποιήθηκαν 469 δημόσιες εγγραφές, οι οποίες συγκέντρωσαν 64 δισ. δολάρια το 2017, καταγράφοντας αύξηση 50% και 67% αντίστοιχα, σε σύγκριση με το 2016. Με τις επιδόσεις αυτές, η ΕΜΕΙΑ κατατάσσεται στη δεύτερη θέση παγκοσμίως, μετά την περιοχή Ασίας - Ειρηνικού, τόσο ως προς τον αριθμό των εγγραφών όσο και ως προς τα έσοδα. Έσοδα αξίας 28,7 δισ. δολαρίων συγκέντρωσαν 17 megadeals (συμφωνίες με έσοδα αξίας άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων), αυξάνοντας τη μέση αξία των αντληθέντων κεφαλαίων στις κύριες αγορές κατά 45%, στα 102 εκατ. δολάρια. Αντικατοπτρίζοντας την παγκόσμια τάση, η αξία των διασυνοριακών δημοσίων εγγραφών αυξήθηκε εντυπωσιακά, αντιπροσωπεύοντας το 2017 το 14% των δημοσίων εγγραφών, έναντι 2% το 2016. Ωστόσο, στις ισχυρές αυτές επιδόσεις της ΕΜΕΙΑ, η Ελλάδα δεν συνέβαλε για ακόμα ένα τρίμηνο. Ο κ. Τάσος Ιωσηφίδης, εταίρος και επικεφαλής του τμήματος Χρηματοοικονομικών Συμβούλων της ΕΥ Ελλάδος, παρατηρεί σχετικά: «Παρά τη συστηματική και εντατική δουλειά που

Ο αριθμός των δημοσίων εγγραφών στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού αυξήθηκε ταχύτερα από τα έσοδα Τα χρηματιστήρια της περιοχής Ασίας Ειρηνικού σημείωσαν άνοδο 44%, με βάση τον αριθμό των δημοσίων εγγραφών, φθάνοντας τις 935, μετά από ένα εξαιρετικά ισχυρό πρώτο εξάμηνο. Ωστόσο, ο ρυθμός

των δημοσίων εγγραφών επιβραδύνθηκε το τέταρτο τρίμηνο του 2017, με μόλις 240 συμφωνίες, σημειώνοντας μείωση 4%, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2016. Τα αντληθέντα κεφάλαια διαμορφώθηκαν στα 73,2 δισ. δολάρια, μόλις 0,2% υψηλότερα από τα μεγέθη του 2016, αντανακλώντας τη σημαντική μείωση του μέσου μεγέθους των δημοσίων εγγραφών. Έντονη δραστηριότητα σε όλο το εύρος της αμερικανικής ηπείρου Στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν 174 δημόσιες εγγραφές το 2017, οι οποίες συγκέντρωσαν 39,5 δισ. δολάρια, καταγράφοντας αύξηση κατά 55% και 84%, αντίστοιχα. Με βάση τα στοιχεία αυτά, η αμερικανική ήπειρος αντιπροσώπευε το 13% των δημοσίων εγγραφών παγκοσμίως και το 27% των αντληθέντων κεφαλαίων το 2017. Το ποσοστό των διασυνοριακών δημοσίων εγγραφών το 2017 αποτέλεσε το υψηλότερο από το 2010, αντιπροσωπεύοντας το 24% του συνόλου των δημοσίων εγγραφών στις ΗΠΑ ως προς τον αριθμό και το 25% ως προς τα έσοδα. Πέντε από τις δέκα μεγαλύτερες δημόσιες εγγραφές στα χρηματιστήρια των ΗΠΑ κατά το τέταρτο

τρίμηνο του 2017 ήταν διασυνοριακές, οι οποίες αντιπροσώπευαν το 61% των εσόδων. Συνολικά, τρεις δημόσιες εγγραφές των ΗΠΑ συγκαταλέγονται μεταξύ των 10 μεγαλύτερων παγκοσμίως το 2017. Θετικές οι προοπτικές για το 2018 με αρκετά megadeals στον ορίζοντα Με το ξεκίνημα της νέας χρονιάς, ένας σημαντικός αριθμός εταιρειών προετοιμάζει δημόσιες εγγραφές, λόγω της μειωμένης αστάθειας παγκοσμίως, των δεικτών μετοχών που καταγράφουν ρεκόρ και της αυξημένης εμπιστοσύνης των επενδυτών. Οι διασυνοριακές συμφωνίες αναμένεται να παραμείνουν βασικό χαρακτηριστικό της παγκόσμιας αγοράς των δημοσίων εγγραφών το 2018, ειδικά στα χρηματιστήρια των ΗΠΑ, της Ευρύτερης Κίνας και του Λονδίνου. Η τάση αυτή αναμένεται να συμβάλει στην επιτυχία της αναμενόμενης δημόσιας εγγραφής της μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας παγκοσμίως, ενώ προβλέπεται να ακολουθήσουν περισσότερες δημόσιες εγγραφές κρατικών επιχειρήσεων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

γίνεται από την πλευρά του Χρηματιστηρίου Αθηνών για να προσαρμοσθεί στις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας σήμερα, στηρίζοντας ιδιαίτερα τις νεοφυείς και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, για ένα ακόμη τρίμηνο η Ελλάδα απουσιάζει από την αγορά των δημοσίων εγγραφών. Αυτό συμβαίνει την ώρα που οι δημόσιες εγγραφές παγκοσμίως κινήθηκαν στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας και, ειδικότερα, η ευρωπαϊκή αγορά κινείται με έντονα αυξητικούς ρυθμούς. Η λειτουργία μιας υγιούς χρηματιστηριακής αγοράς είναι προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων που τόσο έχει ανάγκη η χώρα μας, ενώ η τραπεζική χρηματοδότηση παραμένει περιορισμένη. Ωστόσο, αισιοδοξούμε πως το 2018 το κλίμα αυτό θα αρχίσει να αντιστρέφεται».

ACCOUNTANCY GREECE.30

▲ Εταιρικες Δραστηριοτητες

Nέο μοντέλο μέτρησης της μακροπρόθεσμης αξίας (Long Term Value) των εταιρειών Ημερίδα της ΕΥ Ελλάδος «Financial Reporting Insights»

ι τελευταίες εξελίξεις γύρω από την εταιρική πληροφόρηση και τα νέα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικών Αναφορών (ΔΠΧΑ/IFRS) παρουσιάσθηκαν στην 4η ετήσια εκδήλωση «Financial Reporting Insights», που πραγματοποίησε η ΕΥ Ελλάδος, αναδεικνύοντας την ανάγκη για ευρύτερη –πέραν της χρηματοοικονομικής– εταιρική πληροφόρηση, έτσι ώστε οι εταιρείες να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αγοράς. Η κ. Χριστιάνα Παναγίδου, εταίρος της ΕΥ Ελλάδος και υπεύθυνη για θέματα IFRS στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι: «Διανύουμε μία περίοδο που η εμπιστοσύνη στην επιχειρηματική κοινότητα, στις αγορές, στην εταιρική πληροφόρηση, αλλά και στην κοινωνία γενικότερα, βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα», συμπληρώνοντας ότι: «Απαντήσεις στην έλλειψη εμπιστοσύνης μπορεί να αποτελέσουν η μεγαλύτερη διαφάνεια, η αποτελεσματικότερη εποπτεία, η εφαρμογή ουσιαστικών και χρήσιμων κανόνων, καθώς και η συνάφεια στην πληροφόρηση, στοιχεία τα οποία μπορούν να οδηγήσουν τελικά στην αξιοπιστία». Η κ. Παναγίδου αναφέρθηκε στην ευρύτερη εταιρική πληροφόρηση (wider corporate reporting) που αναδεικνύει πώς μια εταιρεία δημιουργεί μακροπρόθεσμη αξία, αλλά και στην ανάγκη προσαρμογής της πληροφόρησης στις νέες τάσεις, όπως είναι τα big data και οι λοιπές ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις. Integrated Reporting Για το πλαίσιο του Integrated Reporting μίλησε η κ. Κιάρα Κόντη, Senior Manager των Υπηρεσιών Κλιματικής Αλλαγής και Βιώσιμης Ανάπτυξης της ΕΥ Ελλάδος, σημειώνοντας ότι: «Πρόκειται για ένα πλαίσιο που διευκολύνει έναν οργανισμό να εξηγήσει πώς δημιουργεί αξία για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη με έναν ξεκάθαρο, συνοπτικό και κατανοητό τρόπο». Επίσης, αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία της ΕΥ μέσα από μία συνεργασία με ηγέτες επιχειρήσεων, θεσμικούς επενδυτές και ακαδημαϊκούς για την ανάπτυξη ενός σχεδίου

Εξελίξεις στο κανονιστικό πλαίσιο Οι εξελίξεις στο κανονιστικό πλαίσιο γύρω από τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ παρουσιάσθηκαν σε συζήτηση μεταξύ της κ. Παναγίδου και της κ. Σοφίας Καλομενίδου, εταίρου της ΕΥ Ελλάδος και υπεύθυνης για θέματα Capital Markets για την Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, την οποία συντόνισε ο κ. Γιαννάκης Θεοκλήτου,

υπεύθυνος εταίρος της ΕΥ για τεχνικά θέματα στην περιοχή. «Η γνωστοποίηση της αναμενόμενης επίδρασης των νέων προτύπων (έσοδα, χρηματοοικονομικά στοιχεία, μισθώσεις) αποτελεί πρώτη προτεραιότητα των εποπτικών αρχών για το 2017. Ταυτόχρονα, οι επόπτες εστιάζουν σε θέματα που αφορούν κρίσεις και εκτιμήσεις της διοίκησης κατά την κατάρτιση των οικονομικών τους καταστάσεων», τόνισε η κ. Παναγίδου, αναφερόμενη στις κοινές προτεραιότητες σχετικά με την εποπτεία των οικονομικών καταστάσεων στην Ευρώπη

και τη θεματολογία των ευρημάτων από προηγούμενους εποπτικούς ελέγχους. Αναφερόμενη στις βασικές προτεραιότητες του νέου προέδρου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, η κ. Καλομενίδου ανέφερε ότι: «Η θέσπιση κανόνων από μόνη της δεν οδηγεί πάντα στην αποτελεσματική εφαρμογή τους και, κατά συνέπεια, πρέπει να υπάρχει και η αντίστοιχη εποπτεία», ενώ μίλησε και για τη σημασία της έγκαιρης εξέτασης από τις εταιρείες θεμάτων που σχετίζονται με νέες τεχνολογίες, όπως blockchain.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

δράσης γύρω από ένα μοντέλο μέτρησης της μακροπρόθεσμης αξίας.

ACCOUNTANCY GREECE.30

Ο νέος ρόλος της Επιτροπής Ελέγχου και η νέα έκθεση ελέγχου Στη συνέχεια, η κ. Καλομενίδου παρουσίασε τον νέο ρόλο της Επιτροπής Ελέγχου, αναλύοντας τη σύνθεσή της, τις αυξημένες υποχρεώσεις της, αλλά και την ανάγκη στενότερης συνεργασίας με τον εξωτερικό ελεγκτή. Στην ενισχυμένη αξία της έκθεσης ελέγχου αναφέρθηκε ο κ. Βασίλης Τζίφας, Senior Manager στο Ελεγκτικό Τμήμα της ΕΥ Ελλάδος, υπογραμμίζοντας: «Η ενίσχυση της αξίας των εκθέσεων ελέγχου θα επιφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια του ελέγχου και των αποτελεσμάτων του». IFRS 15: Προκλήσεις κατά την εφαρμογή του - Η εμπειρία της Vodafone Η προσέγγιση στη λογιστική παρακολούθηση των εσόδων και η πρακτική εφαρμογή του νέου λογιστικού προτύπου

αναλύθηκαν σε συζήτηση μεταξύ των κ. Μάριου Κουλουφάκου, Head of Finance, Operations & Controls της VodafonePanafon S.A., κ. Γιάννη Απέργη, IFRS 15 Project Leader της Vodafone-Panafon S.A., κ. Παναγίδου και κ. Τριαντάφυλλου Σταυράκη, Senior Manager στο Τμήμα Παροχής Χρηματοοικονομικών Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της ΕΥ Ελλάδος. «Οι βασικές προκλήσεις που συναντήσαμε κατά τη διάρκεια του έργου ήταν η σύσταση της κατάλληλης ομάδας, η υιοθέτηση κοινής γλώσσας κατά μήκος της εταιρείας και η επιλογή των κατάλληλων εξωτερικών συνεργατών. Βασικό συστατικό στοιχείο επιτυχίας αποτέλεσε η δέσμευση από την ανώτερη διοίκηση του οργανισμού», τόνισε ο κ. Κουλουφάκος, σημειώνοντας πως το έργο πλέον βρίσκεται σε τελικό στάδιο, αλλά οι προκλήσεις είναι ακόμη αρκετές. «Δεν είναι απλά ένα χρηματοοικονομικό έργο και

ήταν σημαντικό να απευθύνομαι καθημερινά στους κατάλληλους ανθρώπους που γνώριζαν τους όρους των συμβολαίων και τη δουλειά γενικότερα, έτσι ώστε να γίνει ολοκληρωμένη ανάλυση των συμβάσεων και καταγραφή των απαιτήσεων», είπε ο κ. Απέργης. Παράλληλα, η κ. Παναγίδου και ο κ. Σταυράκης αναφέρθηκαν στα ελάχιστα βήματα που πρέπει να κάνουν οι εταιρείες για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης της επίπτωσης του νέου προτύπου για την αναγνώριση των εσόδων, ενόψει της υποχρεωτικής εφαρμογής του σε λίγες μόνο μέρες. «Η ανάλυση των διαφορετικών πηγών εσόδων μιας εταιρείας και η επιλογή αντιπροσωπευτικού δείγματος συμβολαίων αποτελούν σημαντικά πρώτα βήματα. Στη συνέχεια, θα πρέπει να αναλυθούν οι όροι των αντιπροσωπευτικών συμβολαίων με βάση τα πέντε βασικά βήματα του προτύπου. Η ομάδα έργου πρέπει να είναι εξουσιοδοτημένη να λαμβάνει αποφάσεις κατά την υλοποίηση του έργου», σημείωσε ο κ. Σταυράκης. IFRS και US GAAP: Ενημέρωση για τις τελευταίες εξελίξεις Η εκδήλωση έκλεισε με τεχνικές παρουσιάσεις αναφορικά με τις αλλαγές που επιφέρουν τα IFRS 9 και IFRS 16 και τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες κατά την εφαρμογή τους, τα οποία παρουσιάσθηκαν από τους κ. Κώστα Σταθόπουλο, εταίρο στο Τμήμα Παροχής Χρηματοοικονομικών Συμβουλευτικών Υπηρεσιών ΕΥ Ελλάδος, και κ. Σταυράκη, αντιστοίχως. Παράλληλα, παρουσιάσθηκαν και αντίστοιχες τεχνικές εξελίξεις στα US GAAP από ομάδα Senior Managers στο Ελεγκτικό Τμήμα της ΕΥ Ελλάδος, την κ. Elly Denoudsten, τους κ. Δημήτρη Αθανασόπουλο, Ιωάννη Μπράβο, την κ. Φωτεινή Μέγα και την κ. Σοφία Σταματέλου.

Εταιρικες Δραστηριοτητες

Peter Bodin Ο νέος Global CEO της Grant Thornton International επέλεξε την Ελλάδα ως έναν από τους πρώτους σταθμούς των επισκέψεών του στο παγκόσμιο δίκτυο

νέος Global CEO της Grant Thornton International (GTIL), Peter Bodin, επισκέφθηκε τη χώρα μας στο πλαίσιο της ανάληψης των νέων καθηκόντων του και βρέθηκε στη Grant Thornton Ελλάδας, επιλέγοντάς την ως έναν από τους πρώτους σταθμούς των επισκέψεών του στο παγκόσμιο δίκτυο της Grant Thornton. Ο Peter Bodin αναλαμβάνει τον ρόλο του παγκόσμιου CEO μετά από 16 χρόνια στο πηδάλιο της Grant Thornton Σουηδίας, κατά τη διάρκεια των οποίων κατάφερε να υπερδιπλασιάσει τα έσοδά της, σε πάνω από 1,3 δισεκατομμύρια SEK. Σε δήλωσή του για την ανάληψη των νέων καθηκόντων του αναφέρει: «Πάντα πίστευα ότι η βιώσιμη επιχειρηματική επιτυχία βασίζεται στη σωστή ηγεσία, στους ανθρώπους και στην κουλτούρα. Ο ρόλος μου τώρα είναι να δημιουργήσω ένα περιβάλλον

που θα επιτρέπει στις εταιρείες μέλη της Grant Thornton και στους ανθρώπους της να καινοτομούν και να συνεργάζονται σε παγκόσμιο επίπεδο. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα brand που ξεχωρίζει και θα εστιάσουμε αποφασιστικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό –τόσο για το δικό μας δίκτυο όσο και για τους πελάτες μας σε όλο τον κόσμο». Κατά την τριήμερη παραμονή του στην Ελλάδα, ο Peter Bodin πραγματοποίησε κεντρική ομιλία στην Τελετή Βράβευσης του 2ου Διαγωνισμού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας «Growth Awards», που διοργανώθηκε από την Eurobank και την Grant Thornton. Τα βραβεία είχαν για ακόμα μια χρονιά ως στόχο την ανάδειξη της δημιουργικής, παραγωγικής και ανταγωνιστικής Ελλάδας, μέσα από την ολόπλευρη στήριξη της επιχειρηματικότητας και την ενθάρρυνση των επιχειρή-

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

▲

σεων. Στην κεντρική παρουσίασή του με θέμα «A New Mindset for a New Corporate World» μίλησε για τη ραγδαία ταχύτητα με την οποία πραγματοποιούνται σήμερα οι αλλαγές στο επιχειρηματικό περιβάλλον και πώς αυτό οδηγεί στην υιοθέτηση ενός νέου τρόπου σκέψης, που θα αγκαλιάζει τις αλλαγές και θα δημιουργεί μια κουλτούρα η οποία θα είναι ικανή να μετατρέψει την κρίση σε όφελος. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, ο νέος Global CEO της GTIL είχε την ευκαιρία να συναντηθεί και να συζητήσει με εκπροσώπους θεσμικών φορέων και να ανταλλάξει απόψεις με σημαντικές προσωπικότητες της αγοράς. Στο πλαίσιο των προγραμματισμένων συναντήσεων, ο Peter Bodin συναντήθηκε και με τον κ. Σωκράτη Λαζαρίδη, διευθύνοντα σύμβουλο του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών, με τον οποίο συζήτησε καίρια θέματα της επικαιρότητας, ενώ πραγματοποίησε και τη λήξη της διαπραγμάτευσης της 7ης Φεβρουαρίου, χτυπώντας το παραδοσιακό καμπανάκι. Η επίσκεψη του Peter Bodin ολοκληρώθηκε με τη συμμετοχή του στο Leadership Meeting της Grant Thornton Ελλάδας. Ο κ. Bodin πραγματοποίησε την εναρκτήρια ομιλία της συνάντησης, παρακολούθησε τις παρουσιάσεις των στελεχών της εταιρείας για την πορεία των τμημάτων, αλλά και τους στόχους που θα οδηγήσουν σε μια νέα ψηφιακή εποχή. Τέλος, απάντησε σε ερωτήσεις των στελεχών σχετικά με τις προτεραιότητες που θέτει ως νέος CEO για την επίτευξη της παγκόσμιας στρατηγικής Growing Together 2020. Ο κ. Βασίλης Καζάς, διευθύνων σύμβουλος της Grant Thornton Ελλάδας, δήλωσε: «Ήταν ιδιαίτερη τιμή για την εταιρεία μας που ο νέος Global CEO της Grant Thornton διάλεξε την Αθήνα και τη χώρα μας ως έναν από τους πρώτους προορισμούς στη νέα του θητεία. Ο Peter Bodin πρωταγωνίστησε στη σκηνή των Growth Awards, μιλώντας μας για τη σημασία της εταιρικής κουλτούρας στον σύγχρονο δυναμικό χώρο των επιχειρήσεων, πραγματοποίησε συναντήσεις με σημαντικούς πρωταγωνιστές της επιχειρηματικής σκηνής και αλληλεπίδρασε με στελέχη της εταιρείας μας, μοιράζοντας το όραμα και τις ιδέες του για τον νέο παγκόσμιο οργανισμό που θα “συνδημιουργήσουμε” όλοι μαζί, όπως χαρακτηριστικά μας τόνισε. Είμαστε εξαιρετικά αισιόδοξοι ότι η θητεία του θα στεφθεί με επιτυχίες και ουσιαστικές αλλαγές».

ACCOUNTANCY GREECE.30

▲ Εταιρικες Δραστηριοτητες

Η Eurobank και η Grant Thornton απονέμουν τα βραβεία «Growth Awards» Ο

ι έξι νικητές των Βραβείων Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας «Growth Awards» βραβεύτηκαν σε ειδική τελετή, που διοργάνωσαν από κοινού η Eurobank και η Grant Thornton και η οποία πραγματοποιήθηκε, με μεγάλη επιτυχία, στην κατάμεστη αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Ο θεσμός των «Growth Awards», που συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά, αναδεικνύει, ενθαρρύνει και επιβραβεύει ελληνικές επιχειρήσεις που διακρίθηκαν, παρά την κρίση, συνδυάζοντας ισχυρές οικονομικές επιδόσεις, ξεχωρίζοντας για τη δυναμική και την εξωστρέφειά τους,

ενώ συμβάλλουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση ενός νέου επιχειρηματικού τοπίου, με υψηλό αίσθημα κοινωνικής ευθύνης, σεβόμενες την πελατεία και το ανθρώπινο δυναμικό τους. Την έναρξη της εκδήλωσης για την απονομή των βραβείων «Growth Awards» κήρυξε ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, κ. Φωκίων Καραβίας, παρουσία του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, εκπροσώπων της πολιτικής και οικονομικής ζωής της χώρας, της ακαδημαϊκής και επιχειρηματικής κοινότητας. Εκ μέρους της κυβέρνησης, σύντομο

χαιρετισμό απέστειλε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών κ. Γεώργιος Κατρούγκαλος. Ο κ. Peter Bodin, global CEO της Grant Thornton, στην παρουσίασή του με θέμα «A new mindset for a new corporate world», μίλησε για τη ραγδαία ταχύτητα με την οποία πραγματοποιούνται σήμερα οι αλλαγές στο επιχειρηματικό περιβάλλον και πώς αυτό οδηγεί στην υιοθέτηση ενός νέου τρόπου σκέψης, που θα αγκαλιάζει τις αλλαγές και θα δημιουργεί μια κουλτούρα η οποία θα είναι ικανή να μετατρέψει την κρίση σε όφελος. Ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Eurobank, κ. Νικόλαος Καραμούζης, και ο διευθύνων σύμβουλος της Grant Thornton, κ. Βασίλης Καζάς, οι οποίοι προεδρεύουν από κοινού στην Επιτροπή Βραβεύσεων των «Growth Awards», αναφέρθηκαν συνοπτικά στη φιλοσοφία και τη σημασία του θεσμού των «Growth Awards», στόχος του οποίου είναι να αναδείξει το σύγχρονο και υγιές ελληνικό επιχειρείν που μπορεί να πρωτοστατήσει στην εθνική προσπάθεια παραγωγικής και επενδυτικής ανασυγκρότησης και διατηρήσιμης ανάπτυξης. Επίσης, παρουσιάστηκε η διαδικασία επιλογής των επιχειρήσεων και οι 21 επιχειρήσεις που προκρίθηκαν στο τελικό στάδιο αξιολόγησης από την Επιτροπή Βράβευσης, την οποία συγκροτούν διακεκριμένες προσωπικότητες από τον ακαδημαϊκό και επιχειρηματικό στίβο της χώρας. Κηρύσσοντας την έναρξη της εκδήλωσης, στην ομιλία του, ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, κ. Φωκίων Καραβίας, αναφέρθηκε στην ανάγκη αξιοποίησης των πλεονεκτημάτων που διαθέτει η χώρα σε στρατηγικούς κλάδους, στους οποίους «οι ευρύτεροι γεωπολιτικοί συσχετισμοί, οι τεχνολογικές εξελίξεις, η παράδοση και οι φυσικοί πόροι της χώρας μας δίνουν την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσουμε, όχι μόνο για τα επόμενα χρόνια αλλά για

KPMG: Βραβείο για τη συνεισφορά της επί 14 χρόνια στο Πέραμα νιστικά στις διεθνείς αγορές». Στην τοποθέτησή του ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, εστίασε στις δομικές αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα ώστε να απελευθερωθούν οι δημιουργικές της δυνάμεις από τα δεσμά του κρατισμού. Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στο σχέδιό του για τη μεταρρύθμιση του κράτους, τη μείωση της φορολογίας και των εισφορών, καθώς και το συνολικό πλέγμα των πολιτικών που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων. Τέλος, παρουσιάστηκε έρευνα της Grant Thornton για 8.000 επιχειρήσεις από τους partners της εταιρείας, κ.κ. Μανόλη Μιχαλιό και Νίκο Ιωάννου, αποτυπώνοντας τις τάσεις που διαμορφώνονται και αναδεικνύοντας δυνάμεις αλλά και ανάγκες που αναπτύσσονται στις νέες συνθήκες, ρίχνοντας έτσι φως στο μέλλον της ελληνικής επιχειρηματικότητας.

ΟΙ 6 (ΈΞΙ) ΕΤΑΙΡΊΕΣ ΠΟΥ ΒΡΑΒΕΎΘΗΚΑΝ ΑΝΆ ΚΑΤΗΓΟΡΊΑ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΕΞΉΣ: λειτουργική / επιχειρησιακή βελτίωση: Demo A.B.E.E. ανάπτυξη προϊόντος / ανάπτυξη αγορών: Συστήματα Sunlight A.B. & E.E. Αμυντικών Ενεργ. Ηλεκτρ. & Τηλεπ. Συστημάτων ανθρώπινο δυναμικό και εταιρική κουλτούρα: Μασούτης Δ. Σουπερμάρκετ Α.Ε. επενδύσεις: ΕΛΒΙΑΛ Α.Ε. εταιρική κοινωνική ευθύνη: Genesis Pharma S.A. βραβείο επιχειρηματικής αριστείας: Α.Ε. Τσιμέντων Τιτάν

To αργυρό βραβείο έλαβε την Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου η KPMG για τα 14 συναπτά έτη συνεισφοράς της με τρόφιμα, είδη πρώτης ανάγκης, ρουχισμό και παιχνίδια σε 120 οικογένειες κατοίκων του Περάματος, στην τελετή βραβείων των Responsible Business Awards. Η δράση αποτελεί μέρος του προγράμματος εταιρικής κοινωνικής υπευθυνότητας της εταιρείας αποδεικνύοντας ότι η KPMG κάνει πράξη τη «δέσμευση στην κοινότητα», αξία η οποία αποτελεί μέρος της κουλτούρας της εταιρείας. Η συνεισφορά στην κοινότητα του Περάματος εντάσσεται στο Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ για τη μηδενική φτώχεια, ενώ υπάρχουν σχέδια για νέα δράση στην ίδια περιοχή με σκοπό την ποιοτική εκπαίδευση. Η Σιάνα Κυριάκου, γενική διευθύντρια και επικεφαλής Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της KPMG κατά την παραλαβή του βραβείου δήλωσε: «Εδώ και περισσότερο από 14 συναπτά έτη βοηθάμε την κοινότητα του Περάματος, η οποία πλήττεται βαθιά από την ανεργία και τον αποκλεισμό. Κάθε φορά που βρισκόμαστε δίπλα τους, προσφέρουμε από την καρδιά μας. Οι έννοιες της “προσφοράς” και του “καθήκοντος” είναι μέρος του DNA μας. Και σε αυτό συμμετείχαν και συμμετέχουν όλα αυτά τα χρόνια δεκάδες συνάδελφοι της μεγάλης οικογένειας της KPMG. Σε αυτούς θα ήθελα να αφιερώσω αυτό το βραβείο. Μια μικρή διάκριση για το μεγάλο τους έργο».

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

αρκετές δεκαετίες. Ειδικότερα, τα μεγάλα έργα στους κλάδους της ενέργειας, των logistics και του τουρισμού, μαζί με τα σχετιζόμενα έργα υποδομής, μπορούν να προσελκύσουν διεθνές ενδιαφέρον για επενδύσεις ύψους άνω των 20 δισεκατομμυρίων ευρώ. Σωρευτικά, θα προκαλέσουν τη δημιουργία επιπλέον ΑΕΠ περίπου € 30 δισ. σε ορίζοντα δεκαετίας και τουλάχιστον € 60 δισ. σε ορίζοντα εικοσαετίας. Η τελική επίδραση μπορεί να είναι ακόμα μεγαλύτερη!» τόνισε ο κ. Καραβίας, εξηγώντας ότι «οι παραπάνω εκτιμήσεις έχουν κεντρική θέση στον επιχειρηματικό σχεδιασμό μας και στον καθορισμό των προτεραιοτήτων της Eurobank. Η Eurobank θέλει και μπορεί να έχει κεντρικό ρόλο στη χρηματοδότηση των επιχειρηματικών σχεδίων που εντάσσονται σε όσα περιέγραψα ως αναπτυξιακά προτάγματα». Aναφορικά με τον θεσμό των «Growth Awards», ο κ. Καραβίας υπογράμμισε ότι η συνεργασία της τράπεζας με την Grant Thornton επιβεβαιώνει την ανάγκη σύμπραξης, αντί των μεμονωμένων πρωτοβουλιών. Την ανάγκη μακροπρόθεσμης δέσμευσης, αντί για συγκυριακές κινήσεις. Την ανάγκη να έχουμε καθαρούς στόχους και να δίνουμε κίνητρα, με αναγνώριση και επιβράβευση, σε εκείνους που το έκαναν πράξη και πέτυχαν, όπως οι εταιρείες που βραβεύουμε απόψε. Στον χαιρετισμό που απέστειλε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών κ. Γεώργιος Κατρούγκαλος επεσήμανε: «Οι βασικές αρχές του νέου αναπτυξιακού προτύπου συνοψίζονται στην αξιοποίηση της γνώσης και του διαθέσιμου ανθρώπινου κεφαλαίου, στην προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, στη δημιουργία ποιοτικών υποδομών και στη διοικητική αποτελεσματικότητα. Κεντρικός μας στόχος οφείλει να είναι η στροφή προς μια οικονομία που θα παράγει προϊόντα και υπηρεσίες με υψηλή προστιθέμενη αξία, τα οποία θα μπορούν να σταθούν ανταγω-

ACCOUNTANCY GREECE.30

Τα πρώτα χρόνια του Σώματος Ορκωτών Λογιστών

Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ι. Νιφορόπουλος Ορκωτός Ελεγκτής - Λογιστής, Ωρίων Α.Ε.

ως Σώματος Ἑλλήνων Ὁρκωτῶν Λογιστῶν ΦΕΚ/Α/255/1950). Κατὰ τὸ 1951-52, ἐπὶ κυβερνήσεως Πλαστήρα καὶ Ὑπουργοῦ Ἐμπορίου τοῦ Σ. Παπαπολίτη, ἀπεφασίσθη ἡ σύστασις τοῦ Σώματος τούτου, κατηρτίσθη δὲ καὶ δωδεκαμελὴς πίναξ ἐκ καθηγητῶν, Δ/ντῶν Τραπεζῶν καὶ Οἰκονομικῶν Ὑπουργείων καὶ ἐκ λοιπῶν εἰδικῶν προσώπων, ἅτινα θὰ ἀπετέλουν τὸν πρῶτον πυρῆνα λειτουργίας τοῦ Σώματος, ἀλλ’ ἡ Κυβέρνησις ἐκείνη παρητήθη κατ’ Ὀκτώβριον τοῦ 1952 καὶ τὸ θέμα παρέμεινε. Τέλος, τὸ 1955, ἐπὶ κυβερνήσεως Παπάγου καὶ ἐπὶ Ὑπουργῶν Συντονισμοῦ καὶ Ἐμπορίου τῶν Π. Παπαληγούρα καὶ Λ. Μακκᾶ, ἐτέθησαν ὁριστικῶς τὰ θεμέλια διὰ τὴν δημιουργίαν τοῦ παρ’ ἡμῖν Σώματος Ὁρκωτῶν Λογιστῶν (Σ.Ο.Λ.) ψηφισθέντος τὴν 21 Αὐγούστου 1955 τοῦ Ν.Δ. 3329 (ΦΕΚ/Α/230/25.8.55), «περὶ συστάσεως Σώματος Ὁρκωτῶν Λογιστῶν», ὅπερ ἀποτελεῖ καὶ σήμερον τὸ κύριον νομοθέτημα, ἐφ’ οὗ ἐστηρίχθη τὸ συσταθέν Σ.Ο.Λ. Διὰ τῆς ὑπ’ ἀριθμ. ΓΑ/628/10.11.1955 Κοινῆς Ἀποφάσεως τῶν Ὑπουργῶν Συντονισμοῦ (Ἀν. Ἀποστολίδη), Οἰκονομικῶν (Λ. Δερτιλῆ) καὶ Ἐμπορίου (Π. Παπαληγούρα) κατηρτίσθη, συμφώνως τῷ ἄρθρῳ 6 τοῦ Ν.Δ. 3329/1955, τὸ πρῶτον Ἐποπτικόν Συμβούλιον τοῦ Σ.Ο.Λ., μὲ πρόεδρον τὸν κ. Κυριᾶκον Σπηλιόπουλον, Καθηγητὴν τοῦ Ἐμπορικοῦ Δικαίου εἰς τὴν Ἀνωτάτην Σχολὴν Οἰκονομικῶν καὶ Ἐμπορικῶν Ἐπιστημῶν καὶ Ἀντιπρόεδρον τὸν κ. Δημήτριον Μαγκριώτην, Σύμβουλον τοῦ Ἐλεγκτικοῦ Συνεδρίου, ἀνα-

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

Η σύσταση του Σώματος Ορκωτών Λογιστών και το πρώτο Εποπτικό Συμβούλιο 1931: Απόπειρα δημιουργίας ελεγκτικού επαγγέλματος με τον Ν. 5076/1931 «περί ανωνύμων εταιρειών και τράπεζων» (ΦΕΚ τ. Α’ 186 /7-7-1931) Το άρθρο 31 «Ορκωτοί Λογισταί», του νόμου αυτού, έδιδε τη δυνατότητα στον υπουργό της Εθνικής Οικονομίας να συστήσει Σώμα Ορκωτών Λογιστών. Εκδόθηκαν τα προβλεπόμενα διατάγματα «περί συστάσεως και διοικήσεως σώματος ορκωτών λογιστών» (11/9/1932) και «εσωτερικού οργανισμού του σώματος» (27/7/1932), αλλά δεν τέθηκαν σε λειτουργία λόγω διαφοράς αντιλήψεων των αρμοδίων (στοιχεία από το άρθρο του Σωτ. Βαρδάκου, «Ελεγκτική και ορκωτοί λογισταί», περιοδικό «Επιθεώρησις Ελληνικής Οικονομίας», τ. 3, Μάρτιος 1950). 1949-1955: «Σημειωθείσης ἐν τῷ μεταξὺ σημαντικῆς ἀναπτύξεως τῆς οἰκονομίας τῆς Ἑλλάδος, καθίστατο ὁσημέραι αἰσθητοτέρα ἡ ἀνάγκη τῆς ὑπάρξεως Ἑλλήνων Ὁρκωτῶν Λογιστῶν. Οὕτως ἐξεδόθησαν: (α) Ἡ ὑπ’ ἀριθμ. 12984/13.9.49 Ἀπόφ. Ὑπ. Συντονισμοῦ «περὶ συστάσεως Συντονιστικοῦ Συμβουλίου θεσμοῦ Ὁρκωτῶν Λογιστῶν», (β) Ἡ ὑπ’ ἀριθμ. 16498/16.11.49. Ἀπόφ. Ὑπ. Συντονισμοῦ «περὶ συμπληρώσεως Συντονιστικοῦ Συμβουλίου θεσμοῦ ὁρκωτῶν λογιστῶν» (ΦΕΚ /Β/200/1949), (γ) Ἡ ὑπ’ ἀριθμ. 1001/20/29.10.50 Π.Υ.Σ. «περὶ καταρτίσεως σχεδίου Νόμου περὶ συστάσε-

ACCOUNTANCY GREECE.30

πληρωματικοὺς δὲ τούτων τοὺς κ.κ. Α. Νέζον, καθηγητὴν τῆς Λογιστικῆς εἰς τὴν Ἀνωτάτην Σχολὴν Οἰκονομικῶν καὶ Ἐμπορικῶν Ἐπιστημῶν καὶ Ι. Παπαγιάννην, Σύμβουλον τοῦ Ἐλεγκτικοῦ Συνεδρίου. Μέλη τοῦ πρώτου τούτου Ἐποπτικοῦ Συμβουλίου τοῦ Σ.Ο.Λ. ἧσαν οἱ κ.κ. Ἀθ. Τριανταφύλλης, Γεν. Δ/ντὴς τοῦ Ὑπουργείου Ἐμπορίου, μὲ ἀναπληρωματικὸν τὸν Ι. Δροσογιάννην, Δ/ντὴν Ἀνων. Ἑταιριῶν τοῦ Ὑπουργ. Ἐμπορίου, Ἰωάν. Λαμπροῦκος, Γεν. Δ/ντὴς τοῦ Ὑπουργείου Συντονισμοῦ, μὲ ἀναπληρωματικὸν τὸν Δημ. Τσίγκρην, Δ/ντὴν τοῦ Ὑπουργείου Οἰκονομικῶν, Δημ. Γαλάνης, ὑποδιοικητὴς τῆς Τραπέζης τῆς Ἑλλάδος, μὲ ἀναπληρωματικόν τὸν Ἀνδρ. Παπαβασιλείου, Δ/ντὴν τῆς Ἐθνικῆς Τραπέζης τῆς Ἑλλάδος, Νικόλ. Ἀλικᾶκος, Δημοσιογράφος-Καθηγητής Ἐμποριολόγος, μὲ ἀναπληρωματικὸν τὸν Ἀρ. Γουναρόπουλον, Τεχνικὸν Σύμβουλον τοῦ Χρηματιστηρίου Ἀξιῶν Ἀθηνῶν, Νικ. Παπανικολάου, Ἐπιμελητής τῶν Ἀνακτόρων, μὲ ἀναπληρωματικὸν τὸν Στ. Βασιλειάδην, Δικηγόρον καὶ οἱ βάσει εἰδικῆς συμβάσεως μετὰ τοῦ Δημοσίου ὑπηρετοῦντες ἐν Ἑλλάδι Βρεταννοὶ Τεχνικοὶ Σύμβουλοι καὶ Ὁρκωτοί Λογισταὶ R. Castle μὲ ἀναπληρωματικὸν τούτου τὸν F. Parr»1. Το πρώτο σύγγραμμα «Ελεγκτικής» στην Ελλάδα Εκτός από τον Μάριο Τσιμάρα (18961983), ο οποίος θεωρείται σημείο αναφοράς της Λογιστικής Επιστήμης, ο πρώτος που ασχολήθηκε ειδικότερα με την Ελεγκτική ήταν ο Ιωάννης Χρυσοχού του Λεωνίδα (1892-1972). Καθηγητής της Οργανωτικής και Ελεγκτικής στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή (ΑΒΣΠ) από το 1945. Δημοσίευσε σωρεία μελετών εις ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά λογιστικού, οργανωτικού και ελεγκτικού περιεχομένου και πλούτισε την ελληνική

O πρώτος που ασχολήθηκε ειδικότερα με την Ελεγκτική ήταν ο Ιωάννης Χρυσοχού του Λεωνίδα (18921972). Καθηγητής της Οργανωτικής και Ελεγκτικής στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή (ΑΒΣΠ) από το 1945. Δημοσίευσε σωρεία μελετών εις ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά λογιστικού, οργανωτικού και ελεγκτικού περιεχομένου και πλούτισε την ελληνική βιβλιογραφία με εντελώς νέα δι’ αυτήν συγγράμματα

βιβλιογραφία με εντελώς νέα δι’ αυτήν συγγράμματα και βοηθήματα προς χρήση των σπουδαστών και γενικότερα των σκαπανέων της Οργανωτικής και της Ελεγκτικής. Το βιβλίο «Οι έλεγχοι υπό των ανεγνωρισμένων ορκωτών λογιστών (Η φύσις και η σημασία των)», το οποίο ήταν απόδοση μετά σχολίων του τευχιδίου «Audits by Certified Public Accountants (their nature and significance)» του American Institute of Accountants, το οποίο κυκλοφόρησε το 1951, με εκδότη το Γραφείον Βιομηχανικών και Εμπορικών Ερευνών της Ανωτέρας Σχολής Βιομηχανικών Σπουδών, είναι μάλλον το πρώτο αμιγές βιβλίο Ελεγκτικής που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα. Νωρίτερα, το 1949, ο ίδιος είχε εκτενές άρθρο ανάλογου περιεχομένου, στο Δελτίο Φορολογικής Νομοθεσίας (ΔΦΝ). Οι πρώτοι «τεχνικοί σύμβουλοι» βρετανοί ορκωτοί λογιστές «Ως πρώτον βήμα προς αντιμετώπιση των αναγκών της ελληνικής οικονομίας μετεκλήθησαν βρετανοί ορκωτοί λογισταί» (Μ. Τσιμάρας «Αρχαί Γενικής Λογιστικής», εκδοσις β’,σελ. 683). «Συμφώνως προς την Συμφωνίαν Οικονομικής Συνεργασίας της 2ας Ιουλίου 1948, η παρούσα Σύμβασις συνομολογείται μεταξύ της Ειδικής Αποστολής Οικονομικής Συνεργασίας, αντιπροσωπευούσης την Κυβέρνησιν των Ην. Πολιτειών της Αμερικής ... Στ) Διά βοηθείας παρεχομένης εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν διά την ίδρυσιν εν καταλλήλω χρόνω Σώματος Ελλήνων Δημοσίων Λογιστών...» «Διὰ τοῦ ἄρθρου 17 τοῦ Ν.Δ. 3329/1955, παράγρ. 1, ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνησις προέβλεψε τὴν παραμονὴν εἰς τὴν ὑπηρεσίαν δύο Βρεταννῶν Ο.Λ. ὑπηρετησάντων ἐν τῇ χώρᾳ δυνάμει τῆς κυρωθείσης διὰ τοῦ Ν.Δ. 2181/1952

Οι πρώτοι ορκωτοί λογιστές (Εφημερίδα «Ελευθερία», 8/5/1956) «Το Εποπτικόν Συμβούλιον του Σώματος των Ορκωτών Λογιστών, κατόπιν μακράς και εμπεριστατωμένης ερεύνης, η οποία απέβλεψεν εις την εξακρίβωσιν των τυπικών, ουσιαστικών και ηθικών προσόντων των υποβαλόντων υποψηφιότητα διά την θέσιν του Ορκωτού Λογιστού, προέβη

εις την επιλογήν επτά προσώπων συγκεντρούντων τα περισσότερα προσόντα εκ των 122 υποψηφίων. Η εργασία της επιλογής ήτο δύσκολος, διότι διά την ιδιότητα του Ορκωτού Λογιστού δεν αρκεί μόνον η ιδιότης του καλού λογιστού και ελεγκτού, αλλ’ απαιτούνται, πλην της επιστημονικής μορφώσεως και μεγάλης λογιστικής πείρας και ειδικά τεχνικά προσόντα»2. «Εκ των 126 υποβαλόντων αιτήσεις διά την θέσιν ορκωτού λογιστού επελέγησαν υπό του Ε.Σ. οι κατωτέρω 10, ων ο διορισμός εδημοσιεύθη εις το ΦΕΚ 166 τ. Γ’ της 11.8.1956. 1. Αθανασιάδης Ιωάννης του Ηρακλείου. 2. Ανδριόλας Βασίλειος του Δημητρίου. 3. Κόκκινος Νικόλαος του Δημητρίου. (*) 4. Κονταράτος Νικόλαος του Αντωνίου. 5. Ραμπαούνης Ηλίας του Βασιλείου. 6. Τσαγγαίος Κων/νος του Σταύρου. (*) 7. Χασάπης Γρηγόριος του Κων/νου. 8. Ανδρέου Κων/νος του Αναστασίου. 9. Γεωργαντάς Ελευθέριος του Δημητρίου. (*) 10. Ζαμάνος Διονύσιος του Λουκά. Εκ των ανωτέρω δεν ανέλαβον υπηρεσίαν εις το Σώμα οι Βασίλ. Ανδριόλας και Διον. Ζαμάνος, διορισθέντες ο μεν πρώτος εις τα «Ελληνικά Ναυπηγεία», ο δε δεύτερος εις τον «Ο.Χ.Ο.Α.». Διά μεταγενεστέρας αποφάσεως του Ε.Σ. επελέγησαν τρεις εισέτι Ο.Λ.: 1) Μπογέας Θεόδωρος (*) του Δημητρίου, 2) Παπαγεωργίου Δημήτριος του Βελισσαρίου και 3) Πάσχος Αναστάσιος του Δημητρίου, εξ ων ο δεύτερος υπηρετών ήδη παρά τη Τεχνική Διευθύνσει του Σώματος, ανέλαβεν υπηρεσίαν Ο.Λ. την 6.11.59. Ο διορισμός των πρώτων 9 Βοηθών Ορκωτών Λογιστών εδημοσιεύθη εις το ΦΕΚ 251, τ. Γ’ της 20.12.56 κατά σειράν επιτυχίας ως εξής:

1. Βήλος Νικόλαος του Αθανασίου. 2. Αλικάκος Δημήτριος του Νικολάου. 3. Γιακάς Φιλώτας του Αθανασίου. 4. Νικολόπουλος Διονύσιος του Νικολάου. 5. Πουλιάσης Γεράσιμος του Χρήστου. (*) 6. Χισκάκης Στυλιανός του Μιλτιάδου. (*) 7. Ζογκόλης Βασίλειος του Βλασίου. (*) 8. Καπαρελιώτης Δημήτριος του Ιωάννου. (*) 9. Καμπαλούρης Ιωάννης του Μιχαήλ. (*) Η πρόσληψις και ο διορισμός της πρώτης σειράς εννέα Δοκίμων Ορκωτών Λογιστών εδημοσιεύθη εις το αυτό ως ανωτέρω ΦΕΚ της 20.12.56, κατά σειράν επιτυχίας ως εξής: 1. Σαρρής Γεώργιος του Αριστείδου. 2. Χασάπης Δημήτριος του Δανιήλ. 3. Γοντζές Δημήτριος του Ανδρέου. 4. Ζωγράφος Νικόλαος του Ιωάννου. (*) 5. Στάικος Θεόδωρος του Σπυρίδωνος. 6. Δαλκαφούκης Χρήστος του Στεφάνου. 7. Γρηγοράκος Θεόδωρος του Γεωργίου. (*) 8. Θανόπουλος Κων/νος του Παναγιώτου. 9. Χατζηγεωργίου Γεώργιος του Παναγιώτου. (*) Του αριθμού των ανωτέρω δοκίμων κριθέντος ανεπαρκούς, προσελήφθησαν το μεθεπόμενον έτος 13 εισέτι Δόκιμοι, ων ο διορισμός εδημοσιεύθη εις το ΦΕΚ 11 της 21.1.58, κατά σειράν επιτυχίας ως εξής: 1. Ανδρώνης Ιάκωβος του Ιωάννου. (*) 2. Βαρβατσούλης Δημήτριος του Παναγ. (*) 3. Γαρδενιώτης Γεώργιος του Νικολάου. 4. Γουργιώτης Δημήτριος του Σταύρου. (*) 5. Διάκονος Κων/νος του Φωτίου. (*) 6. Δημήτριος του Γεωργ. 7. Μερσίνογλου Βασίλειος του Χαραλαμ. 8. Πετρόπουλος Ευάγγελος του Ιωάννου. (*) 9. Σκανδαράς Λουκάς του Ιωάννου. (*) 10. Τσεκούρας Γεώργιος του Κων/νου. (*) 11. Τοτώνης Ιωάννης του Χρήστου. (*)

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

συμβάσεως, ἐπὶ χρονικὸν διάστημα μέχρι δύο ἐτῶν ἀπὸ τῆς λήξεως ταύτης ἵνα χρησιμοποιηθῶσιν, ὁ μὲν εἶς ὡς μέλος τοῦ Ε.Σ. τοῦ Σ.Ο.Λ., ὁ δ’ ἕτερος ὡς Σύμβουλος παρ’ αὐτῷ. Ἐπὶ τῇ βάσει τῆς διατάξεως ταύτης, μετέπειτα δὲ διὰ τῶν ὑπ’ ἀριθμ. 1328/10.7.57 καὶ 100/2.7.59 Πράξεων τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου, κυρωθεισῶν ἐν συνεχείᾳ διὰ τοῦ ἄρθρου 6 τοῦ Ν.Δ. 4107/1960 ὡς καὶ διὰ μεταγενεστέρων ἀποφάσεων, δύο Ἄγγλοι Ὁρκωτοὶ Λογισταὶ ὑπηρετούν εἰς τὸ Σ.Ο.Λ. ὡς τεχνικοὶ σύμβουλοι καὶ μέλη τοῦ Ε.Σ. αὐτοῦ ἀπὸ τῆς ἱδρύσεώς του μέχρι τῆς 30ῆς Ἰουνίου 1964, ὅτε δὲν ἀνενεώθη πλέον ἡ σύμβασις τούτων. Οἱ βρεταννοὶ τεχνικοὶ σύμβουλοι, κατὰ τὸ ἄρθρον 6, παράγρ. 2γ τοῦ Ν.Δ. 3329/1955, ὡς τοῦτο συνεπληρώθη ὑπὸ τοῦ ἄρθρου 8 τοῦ μεταγενεστέρου Ν.Δ. 4107/1960, κατήρτιζον καὶ εἰσηγοῦντο εἰς τὸ Ε.Σ. τὰς ἑκάστοτε γενικὰς καὶ εἰδικὰς ἤ τεχνικὰς ὁδηγίας, ὡς μέλη δὲ τοῦ Ε.Σ. τοῦ Σ.Ο.Λ. ὑπεῖχον καὶ τὴν κατὰ τὸ ἄρθρον 12 παράγρ. 5 τοῦ Ν.Δ. 3329/1955 ὑποχρέωσιν ἐχεμυθείας. Ἐκ τούτων ὁ τελευταῖος Leslie A. Mattingly, [έτος γεννήσεως: 1927] ἀδείᾳ τοῦ Ε.Σ. τοῦ Σ.Ο.Λ. ὑπῆρξεν ὁ συγγραφεὺς τοῦ ἐν ἔτει 1963 ἐκδοθέντος βιβλίου «Ελεγκτικής» [Έκδοση «Οικονομικής και Λογιστικής Εγκυκλοπαίδειας», Αθήνα 1963], ὅπερ περιέλαβε κυρίως τὴν ὑπ’ αὐτοῦ προπαρασκευασθεῖσαν ὕλην πρὸς χάριν τῶν μελῶν τοῦ Σ.Ο.Λ.» (Εφημερίδα «Ελευθερία», 26/9/1958)

ACCOUNTANCY GREECE.30

12. Τυροβολάς Βασίλειος του Παναγιώτου. (*) 13. Τράκος Ιωάννης του Κων/νου. (*)»5. Σημειώσεις: 1) Το 19763 αναφέρονται 30 άτομα με τον τίτλο του Ορκωτού Λογιστή και εκτός όσων εκ των ανωτέρω έχουν επισημανθεί με (*), ήταν και οι εξής: Χαράπης Ευθ. και Καβαρνός Μιλτ. (φέρονται επιτυχόντες στον πρώτο διαγωνισμό2), Ιορδανίδης Νικόδημος, Λιοντάκης Γεώργιος, Μπαμπίλης Τρύφων, Μπερέκος Σπυρίδων, Πετρίδης Χαράλαμπος και Σκουλαρίκος Γεώργιος. 2) «Ἡ πρώτη συνεδρίασις τοῦ Ε.Σ. τοῦ Σ.Ο.Λ. ἐπραγματοποιήθη τὴν 2αν Δεκεμβρίου 1955. Κατ’ Αὔγουστον τοῦ 1956 διὰ τοῦ ὑπ’ ἀριθμ. ΦΕΚ/Γ/166/11.8.56 ἐπραγματοποιήθη ὁ διορισμὸς τῶν ὑπὸ τοῦ Ε.Σ. τοῦ Σ.Ο.Λ. ἐπιλεγέντων δέκα (10) πρώτων Ὁρκωτῶν Λογιστῶν (Ο.Λ.), κατὰ δὲ Δεκέμβριον τοῦ ἰδίου ἔτους διὰ τοῦ ὑπ’ ἀριθμ. ΦΕΚ/Γ/251/20.12.56 ὁ διορισμὸς τῶν πρώτων ἐπιλεγέντων ἐννέα (9) Βοηθῶν Ὁρκωτῶν Λογιστῶν (Β.Ο.Λ.) καὶ ἐννέα (9) Δοκίμων Ὁρκωτῶν Λογιστῶν (Δ.Ο.Λ.)»1 (Βλ. και σχετική διαμαρτυρία στην εφημερίδα «Ελευθερία» της 4/4/1957). (Εφημερίδα «Μακεδονία», 25/1/1958) Οι πρώτοι πρόεδροι του ΣΟΛ 1956-57: Αθανασιάδης Ιωάννης 1957-60: Χασάπης Γρηγόριος 1960-63: Ραμπαούνης Ηλίας3 Οι πρώτες εργασίες Το 1957 εγκρίθηκε ο τύπος και το περιεχόμενο του παρά των ορκωτών λογιστών εκδιδόμενου πιστοποιητικού μετά τον έλεγχο εκάστης επιχειρήσεως, από το Εποπτικό Συμβούλιο υπό την προεδρία του υπουργού Εμπορίου Παναγή Παπα-

Το 1957 εγκρίθηκε ο τύπος και το περιεχόμενο του παρά των ορκωτών λογιστών εκδιδόμενου πιστοποιητικού μετά τον έλεγχο εκάστης επιχειρήσεως, από το Εποπτικό Συμβούλιο υπό την προεδρία του υπουργού Εμπορίου Παναγή Παπαληγούρα. και το ίδιο έτος εκτελέστηκαν οι πρώτες εργασίες από το ΣΟΛ, συνολικά 104 εργασίες

ληγούρα. (στοιχεία από το περιοδικό «Επιθεώρησις Ελληνικής Οικονομίας», τ. 119, Μάιος 1957) και το ίδιο έτος εκτελέστηκαν οι πρώτες εργασίες από το ΣΟΛ, συνολικά 104 εργασίες. Το 1960 όλες οι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (περίπου 80) υπήχθησαν στον έλεγχο του ΣΟΛ. (Εφημερίδα «Μακεδονία», 7/2/1959) (Εφημερίδα «Ελευθερία», 15/5/1960) (Εφημερίδα «Ελευθερία», 9/3/1961) (Εφημερίδα «Ελευθερία», 21/5/1964) (Εφημερίδα «Ελευθερία», 25/4/1961) (Εφημερίδα «Ελευθερία», 6/4/1962) (Εφημερίδα «Ελευθερία», 21/6/1962) Δοθέντα θέματα λογιστικής εις τον διαγωνισμό δοκίμων ορκωτών λογιστών (1958) «1) ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ. Υποκατάστημά τι προέβη, εις το τέλος χρήσεως τίνος, εις την κατάρτησιν του οριστικού ισοζυγίου, κατόπιν των σχετικών εγγραφών τακτοποιήσεως (πράξεις απογραφής). Εκ της συσχετίσεως των λ/σμών εξόδων και εσόδων και της συγκεντρώσεως των αποτελεσματικών τοιούτων, προέκυψεν αύξησις της καθαράς περιουσίας του υποκαταστήματος, μεταφερθείσα εις πίστωσιν του λ/σμού Κεντρικόν Κατάστημα. Το οριστικόν ισοζύγιον απεστάλη προς το Κεντρικόν διά την κατάρτησιν των τελικών εγγραφών τούτου. Ερωτάται: κατά πόσους τρόπους είναι δυνατή η ενσωμάτωσις των εγγραφών του υποκαταστήματος εις την γενικήν λογιστικήν της επιχειρήσεως (Κεντρικού), ποίος τούτων είναι ο ορθός και διατί. 2) ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΝ ΘΕΜΑ. Το νέον ν. διάταγμα «περί

130.000 Γενομένου ελέγχου και εξ αντιπαραβολής προς τα βιβλία των τρίτων προκύπτει ότι ούτοι παρέδωσαν προς εκβιομηχάνησιν πρώτας ύλας δρχ. 30.000, των οποίων ουδεμία μνεία εμφανίζεται εις τα βιβλία της Α. Τίνες αι δυναταί εξηγήσεις της διαπιστουμένης ανωμαλίας; 5) ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΙΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΩΝ: Καταρτίσατε ισολογισμόν Ανωτ. Βιομηχανικής εταιρείας περιλαμβάνοντα 10 στοιχεία ενεργητικού και τουλάχιστον 6 στοιχεία παθητικού. Βάσει τούτου καθορίσατε: Τον βαθμόν της γενικής δανειακής επιβαρύνσεως. Την σχέσιν παγίων προς κυκλοφορικά. Τον βαθμόν ρευστότητος (κατά την αμερικανικήν ορολογίαν). Του κύκλου εργασιών ανερχουμένου εις το διπλάσιον του απασχολουμένου κεφαλαίου, των δε εξόδων και βαρών χρήσεως εις τα 80% του κύκλου εργασιών, υπολογίσατε την σχετικήν αποδοτικότητα λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι εις τα βάρη περιλαμβάνεται και ο τόκος των ιδίων κεφαλαίων. 6) ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ. Κατόπιν κατασχέσεως της περιουσίας οφειλέτου τινός και εκπλειστηριασμού αυτής περιήλθον εις χείρας Αν. Εταιρείας ίδιαι αυτής μετοχαί. Τεμάχια 100, ονομαστικής αξίας δρχ. 5.000 εκάστη, αποκτηθείσαι διά δρχ. 350.000 (εκπλειστηρίασμα). Συμφώνως τω νόμω (2190/1920) αύται εξεποιήθησαν συντόμως αποδώσασαι δρχ. 386.000, μείον προμηθείας χρηματιστού (κ.λπ.) 1%. Ζητούνται αι σχετικαί εγγραφαί εις τα βιβλία της ανωνύμου εταιρείας. 7) ΤΕΧΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΓΓΡΑΦΩΝ: Εις επιχείρησιν τινά και μετά τον τερματισμόν απασών των τελικών εγγραφών, το

πιστωτικόν υπόλοιπον του λογαριασμού Αποτελέσματα Χρήσεως ανήλθεν εις δρχ. 397.685, διετέθη δε ως εξής: Διά... Τακτικόν αποθεματικόν δρχ. 20.000 Έκτακτον αποθεματικόν δρχ. 10.000 Ποσοστά Δ. Συμβουλίου δρχ. 15.000 Μερίσματα πληρωτέα δρχ. 200.000 Φόρος καθ. Προσόδου δρχ. 140.000 Υπόλοιπον εις νέον δρχ. 12.685 397.685 Μετά την καταχώρησιν του σχετικού άρθρου εγένετο αντιληπτόν ότι ο λογαριασμός «Προμήθειαι Πρακτόρων» έχων χρεωστικόν υπόλοιπον δρχ. 187.500 μετεφέρθη (εις τα Αποτελέσματα) και εξισώθη εσφαλμένως διά δρχ. 178.500 (συνεπεία αναψηφισμού). Παραθέσατε τας ενδεδειγμένας διορθωτικάς εγγραφάς (διατηρουμένης της αρχικής αναλογίας των διανεμουμένων ποσών)»4. (Εφημερίδα «Ελευθερία», 15/10/1961) ... ΠΗΓΕΣ 1. «Ο θεσμός των ορκωτών λογιστών, ιδία εν Ελλάδι», υπό Ιωάννου Μ. Καμπαλούρη, ορκωτού λογιστού, 20.6.1966. 2. Περιοδικό «Λογιστής», έτους 1956, σελ. 409. 3. «Σώμα Ελλήνων Ορκωτών Λογιστών (1956-1976)». 4. Περιοδικό «Λογιστική Επιθεώρηση», Μάιος 1958, σελ. 56. 5. «Οικονομική και Λογιστική Εγκυκλοπαίδεια», τόμος Η, λήμμα «Ορκωτός Λογιστής», σελ. 231-232.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

τροποποιήσεως κ.λπ. του Ν.Δ. 3323/1955 περί φορολογίας του εισοδήματος» διαλαμβάνει τα ακόλουθα: Άρθρ. 9.1. Η προκύπτουσα υπεραξία εκ της πωλήσεως μηχανημάτων ή εν γένει βιομηχανικών εγκαταστάσεων δεν υπόκειται εις φόρον εισοδήματος εφ’ όσον ήθελε χρησιμοποιηθή υπό της επιχειρήσεως ως πρόσθετος απόσβεσις ετέρων μηχανημάτων ή εν γένει βιομηχανικών εγκαταστάσεων αυτής. 2. ... 3. Δι’ αποφάσεως του Υπουργού των Οικονομικών ορίζεται ο τρόπος λογιστικής εμφανίσεως της υπεραξίας ως και των αποσβέσεων των παλαιών και νέων εγκαταστάσεων εις τα βιβλία των επιχειρήσεων κ.λπ.» Τούτων τεθέντων, έστω ότι επιχείρησις τις: α) διαθέτει πάγια στοιχεία τιμής κτήσεως δρχ. 100.000, ομοιομόρφως και συμμέτρως αποσβεσθέντα κατά 40%, β) ότι εκποιεί μηχάνημά τι τιμής κτήσεως δρχ. 26.000 διά δρχ. 20.000 μετρητοίς. Ζητείται: Να εμφανίσητε τας σχετικάς εγγραφάς, κατά το πνεύμα του ν. διατάγματος (λ/σμοί εις σχήμα Τ μόνον). 3) ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ: Υποδείξατε μέτρα διοικητικής φύσεως προληπτικά διαχειριστικών ανωμαλιών (υπεξαιρέσεων κ.λπ.) και ενισχυτικά του μονίμου εσωτερικού λογιστικού ελέγχου. 4) ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ: Εις τα βιβλία της βιομηχανικής επιχειρήσεως Α –η οποία πλην της ιδίας παραγωγής αναλαμβάνει και την επ’ αμοιβή εκβιομηχάνισιν διά λογαριασμόν τρίτων– απαντάται η ακόλουθος εγγραφή: Παραγωγή (Χ) 100.000 Επεξεργασία διά λ/σμόν τρίτων ( Χ ) 30.000 Εις πρώτας ύλας αναλωθείσας (Π)

ACCOUNTANCY GREECE.30

IASB: Σχέδιο Δράσης και Εκτιμώμενο Χρονοδιάγραμμα

ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΑ IFRS

τον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι εκτιμήσεις αναφορικά με τις επερχόμενες ημερομηνίες δημοσίευσης των εργασιών σε εξέλιξη του IASB. Η ημερομηνία έναρξης ισχύος των τροποποιήσεων και των νέων προτύπων εκτιμάται σε 6 – 18 μήνες μετά την ημερομηνία δημοσίευσής τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, μπορεί να επιτραπεί νωρίτερη εφαρμογή των τροποποιήσεων ή νέων Προτύπων.

ΕΝΕΡΓΈΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΤΡΈΧΟΥΣΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ

ΕΝΤΌΣ 3 ΜΗΝΏΝ ΕΝΤΌΣ 6 ΜΗΝΏΝ ΜΕΤΆ ΑΠΌ 6 ΜΉΝΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΈΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ Γνωστοποιήσεις: Αρχές γνωστοποιήσεων

Σχέδιο

Δημοσίευση ΣΣ (Αναμένεται τον Μάρτιο)

Βασικές Οικονομικές Καταστάσεις

Ανάλυση

Δημοσίευση ΣΣ ή ΠΠ

Συνενώσεις επιχειρήσεων που υπάγονται υπό κοινό έλεγχο

Ανάλυση

Δημοσίευση ΣΣ

Δυναμική Διαχείριση Κινδύνων

Ανάλυση

Δημοσίευση ΣΣ

Σχέδιο

Δημοσίευση ΣΣ

Υπεραξία και απομείωση

Ανάλυση

Καθορισμός προσανατολισμού της εργασίας

Επιτόκιο προεξόφλησης

Σχέδιο

Πληρωμές βασιζόμενες σε Συμμετοχικούς Τίτλους

Σχέδιο

Χρηματοοικονομικά μέσα με χαρακτηριστικά Ιδίων Κεφαλαίων

Δημοσίευση Σύνοψης Βασικών Αποτελεσμάτων της Έρευνας

ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΎ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΈΡΓΑ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΑΥΤΉΝ Θεωρητικό Πλαίσιο Κατάρτισης (Conceptual Framework)

Σχέδιο

Αρχές γνωστοποιήσεων - Δήλωση εφαρμογής του Επιπέδου σημαντικότητας (Materiality)

Σχέδιο

Αρχές γνωστοποιήσεων: Ορισμός του Επιπέδου σημαντικότητας (προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 1 και στο ΔΛΠ 8)

Σχέδιο

Ασφαλιστικές Συμβάσεις

Σχέδιο

Νομοθετικός προσδιορισμός τιμών

Ανάλυση

Δημοσίευση Δήλωσης εφαρμογής (αναμένεται τον Ιούνιο) Δημοσίευση ΠΠ (αναμένεται τον Ιούνιο) Έκδοση ΔΠΧΑ (αναμένεται τον Μάιο)

Δημοσίευση Θεωρητικού Πλαισίου Κατάρτισης

Δημοσίευση ΣΣ

ΤΡΟΠΟΠΟΊΗΣΗ ΤΩΝ ΔΠΧΑ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΉΣΕΙΣ (ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΈΝΗΣ ΈΚΤΑΣΗΣ ΣΤΟ ΠΕΔΊΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ) ΚΑΙ ΕΔΔΠΧΑ ΔΙΕΡΜΗΝΕΊΕΣ Λογιστικές Πολιτικές και Εκτιμήσεις (προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 8)

ΤΡΈΧΟΥΣΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑ

ΕΝΤΌΣ 3 ΜΗΝΏΝ

ΕΝΤΌΣ 6 ΜΗΝΏΝ

Σχέδιο

Ταξινόμηση υποχρεώσεων (προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 1)

ΜΕΤΆ ΑΠΌ 6 ΜΉΝΕΣ

Δημοσίευση ΣΣ Έκδοση ΔΠΧΑ τροποποίηση

Ανάλυση

Ορισμός της Επιχείρησης / Προηγούμενες Συμμετοχές σε από κοινού δραστηριότητες (Προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 3 και ΔΠΧΑ 11)

Βελτιώσεις στο ΔΠΧΑ 8 Λειτουργικοί Τομείς (Προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 8 και ΔΛΠ 34) Τροποποίηση του Προγράμματος, Περικοπές ή Διακανονισμός /Διαθεσιμότητα Επιστροφής (Προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 19 και ΕΔΔΠΧΠ 14) Eνσώματα: Ενέργειες πριν την προβλεπόμενη χρήση (Προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 16)

Ανάλυση

Καθορισμός προσανατολισμού της εργασίας

Σχέδιο

Δημοσίευση ΣΣ (αναμένεται τον Μάρτιο) Έκδοση ΔΠΧΑ τροποποίηση

Ανάλυση

Σχέδιο

Χαρακτηριστικά προπληρωμής με αρνητικές αποδόσεις (Προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 9) (Προηγούμενη ονομασία «Επιλογές συμμετρικής προπληρωμής»)

Αβεβαιότητες στην Φορολογία Εισοδήματος (Σχέδιο ΕΔΔΠΧΑ Διερμηνείας) Ετήσιες Βελτιώσεις 2015-2017 (η περίοδος λήψης σχολίων ολοκληρώθηκε την 12η Απριλίου 2017) Επικαιροποίηση Ταξινόμησης ΔΠΧΑ Ασφαλιστικές Συμβάσεις

ΕΜΕ του ΔΠΧΑ 13 Επιμέτρηση σε εύλογες αξίες

Δημοσίευση ΣΣ

Σχέδιο

Δημοσίευση ΠΠ (αναμένεται τον Απρίλιο)

Σχέδιο

Έκδοση ΕΔΔΠΧΑ Διερμηνείας (αναμένεται τον Ιούνιο) Καθορισμός προσανατολισμού της εργασίας

Δημόσια Διαβούλευση

Σχέδιο

Ανάλυση

Δημοσίευση Επικαιροποίησης (αναμένεται τον Μάιο) Δημοσίευση αιτήματος παροχής πληροφοριών (αναμένεται τον Μάιο)

ΕΜΕ των προτύπων ΔΠΧΑ 10-12 αναφορικά με τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις και τα σχήματα υπό κοινό έλεγχο

Διεξαγωγή ΕΜΕ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΈΝΕΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ ΔΠΧΑ

ΔΠΧΑ 9 Χρηματοοικονομικά Μέσα ΔΠΧΑ 14 Μεταβατικοί λογαριασμοί Ρυθμιζόμενων Δραστηριοτήτων

ΔΠΧΑ 15 Έσοδα από Συμβάσεις με Πελάτες.

Επεξηγήσεις στο ΔΠΧΑ 15 Έσοδα από Συμβάσεις με Πελάτες ΔΠΧΑ 16 Μισθώσεις 2015 Τροποποιήσεις για τα ΔΠΧΑ για Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις

ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ ΈΚΔΟΣΗΣ Ιούλιος 2014 Ιανουάριος 2014

Μάιος 2014

Απρίλιος 2016 Ιανουάριος 2016 Μάιος 2015

ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ ΈΝΑΡΞΗΣ ΙΣΧΎΟΣ 1η Ιανουαρίου 2018 1η Ιανουαρίου 2016

1η Ιανουαρίου 2018

1η Ιανουαρίου 2018 1η Ιανουαρίου 2019 1η Ιανουαρίου 2017

ΕΠΙΠΛΈΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΕΣ

Τον Σεπτέμβριο του 2015, το IASB αποφάσισε την αναβολή της ημερομηνίας έναρξης ισχύος του Προτύπου κατά ένα χρόνο έως την 1η Ιανουαρίου 2018.

➥

ΜΑΡΤΙΟΣ 2018

ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΎ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΈΡΓΑ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΑΥΤΉΝ

ACCOUNTANCY GREECE.30

➥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ ΈΚΔΟΣΗΣ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΊΑ ΈΝΑΡΞΗΣ ΙΣΧΎΟΣ

Λογιστική Απεικόνισης της Απόκτηση Συμμετοχής σε μία Κοινοπραξία (τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 11)

Μάιος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Διευκρινήσεις αναφορικά με Αποδεκτές Μεθόδους Αποσβέσεων (τροποποιήσεις στα ΔΛΠ 16 και ΔΛΠ 38)

Μάιος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Γεωργία: Καρποφόρες Φυτείες (τροποποιήσεις στα ΔΛΠ 16 και ΔΛΠ 41)

Ιούνιος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Αύγουστος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΈΝΕΣ ΕΡΓΑΣΊΕΣ - ΤΡΟΠΟΠΟΙΉΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΈΝΟΥ ΣΚΟΠΟΎ

Η Μέθοδος Καθαρής Θέσης στις Ατομικές Οικονομικές Καταστάσεις (τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 27)

Πωλήσεις ή Εισφορές στοιχείων του ενεργητικού μεταξύ επενδυτή και συγγενούς ή κοινοπραξίας (τροποποιήσεις στα ΔΠΧΑ 10 και ΔΛΠ 28)

Σεπτέμβριος 2014

Ετήσιες Βελτιώσεις 2012-2014 ΔΠΧΑ 5 Μη κυκλοφορούντα στοιχεία του ενεργητικού κατεχόμενα προς Πώληση και Διακοπείσες Δραστηριότητες Αλλαγές στις μεθόδους της Πώλησης ΔΠΧΑ 7 Χρηματοοικονομικά Μέσα - Γνωστοποιήσεις Συμβάσεις υπηρεσίας Εφαρμογή των απαιτήσεων του ΔΠΧΑ 7 στις Ενδιάμεσες Οικονομικές Καταστάσεις ΔΛΠ 19 Παροχές σε Εργαζομένους Επιτόκιο προεξόφλησης ΔΛΠ 34 Ενδιάμεσες Οικονομικές Αναφοράς Γνωστοποιήσεις πληροφοριών στην ενδιάμεση οικονομική αναφορά.

Σεπτέμβριος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Επενδυτικές Οντότητες: Εφαρμόζοντας την Εξαίρεσης της Ενοποίησης (τροποποιήσεις στα ΔΠΧΑ 10, ΔΠΧΑ 12 και ΔΛΠ 28)

Δεκέμβριος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Γνωστοποιήσεις (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 1)

Δεκέμβριος 2014

1η Ιανουαρίου 2016

Αναγνώριση της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης για μη πραγματοποιημένες ζημιές (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 12)

Ιανουάριος 2016

1η Ιανουαρίου 2017

Γνωστοποιήσεις (Τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 7)

Ιανουάριος 2016

1η Ιανουαρίου 2017

Ετήσιες Βελτιώσεις 2014-2016 ΔΠΧΑ 12 Γνωστοποίηση συμμετοχών σε άλλες οντότητες: Διευκρινήσεις του πεδίου εφαρμογής του Προτύπου ΔΠΧΑ 1 Πρώτη Εφαρμογή ΔΠΧΑ Διαγραφή βραχυπρόθεσμων εξαιρέσεων για οικονομικές οντότητες που υιοθετούν τα πρότυπα για πρώτη φορά ΔΛΠ 28 Επενδύσεις σε Συγγενείς Επιχειρήσεις και Κοινοπραξίες Επιμέτρηση συγγενής επιχείρησης ή κοινοπραξίας στην εύλογη αξία

Ταξινόμηση και Επιμέτρηση Συναλλαγών Πληρωμής βασιζόμενων σε Συμμετοχικούς Τίτλους (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 2) Εφαρμογή του ΔΠΧΑ 9 Χρηματοοικονομικά Μέσα και του ΔΠΧΑ 4 Ασφαλιστήρια Συμβόλαια (Τροποποιήσεις στο ΔΠΧΑ 4) Συναλλαγές σε ξένο νόμισμα και εξέταση της προκαταβολής Μεταφορές επενδυτικών ακινήτων (Προτεινόμενες τροποποιήσεις στο ΔΛΠ 40)

Δεκέμβριος 2016

Τον Δεκέμβριο του 2015, η IASB αποφάσισε να αναβάλει την ημερομηνία έναρξης ισχύος αυτής τροποποιήσεως επ’αόριστoν, αναμένοντας τα αποτελέσματα της έρευνας της λογιστικής μεθόδου της καθαρής θέσης

1η Ιανουαρίου 2017

Δεκέμβριος 2016 1η Ιανουαρίου 2018 Δεκέμβριος 2016

1η Ιανουαρίου 2018

Ιούνιος 2016

1η Ιανουαρίου 2018

Σεπτέμβριος 2016

1η Ιανουαρίου 2018

Δεκέμβριος 2016

1η Ιανουαρίου 2018

Δεκέμβριος 2016

1η Ιανουαρίου 2018

Σημείωση: Οι εργασίες αυτές αποτελούν μέρος του Μνημονίου Συνεννόησης (Memorandum of Understanding) το οποίο και θέτει τα βασικά σημεία που συμφωνήθηκαν μεταξύ FASB και IASB προκειμένου να επιτευχθεί η σύγκλιση των Προτύπων. Συντομογραφίες: ΠΠ: Προσχέδιο Προτύπου, ΣΣ: Σχέδια Συζήτησης, ΔΛΠ: Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο, IASB: International Accounting Standards Backup, ΔΠΧΑ: Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Αναφοράς, FASB: Financial Accounting Standards Board, ΕΜΕ: Επισκοπήσεις μεταγενέστερα της εφαρμογής