Column

Van buiten af of van binnen uit?

Na 20 jaar ondermijning van de corporaties en de ruimtelijke ordening lijkt minister Hugo de Jonge een verademing. Hij wil de volkshuisvesting terug! Hij zoekt voorbeelden van geslaagde wooncoöperaties! Hij wijst woningbouwgebieden in en bij de steden aan, waar de grond nu eens niet toevallig van BPD of Heijmans is! Geen nieuwe datacentra! 30% sociale huurwoningen in alle gemeenten! Ik kreeg een onweerstaanbare behoefte om minister de Jonge niet alleen het voordeel van de twijfel te geven, maar zelfs blij van hem te worden, ondanks de oorlog in de Oekraïne en de smeltende poolkappen.

Die blijdschap is weer iets verminderd. Bij de Nationale Bouw- en Woonagenda wordt toch weer voortgeborduurd op de Eén miljoen woningen mythe. Eindeloos herhaald door de Neprom, de (ex-) lobby-hoogleraren gebiedsontwikkeling, het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid, en partijen in verkiezingstijd: bouwen, bouwen, bouwen.

Twee derde van de totale productie (600.000 stuks) moet zijn op te brengen voor mensen met een smalle of bescheiden portemonnee. Van die 600.000 woningen moeten er 350.000 midden-huur en betaalbare koop zijn en 250.000 sociale huurwoningen. De grenzen voor betaalbaar en midden-huur liggen voor veel inkomensgroepen erg hoog, nog los van de stijgende energielasten.

De agenda biedt geen oplossing voor de grondproblematiek. Eigenaren hebben het voor het zeggen, kunnen wachten met bouwen -ondanks de grote vraag, en vaak hun goddelijke gang gaan, door gebrek aan toezicht en handhaving. Waarom geen belasting op het braak laten liggen van grond, leegstand van gebouwen en onbenut laten van woonruimte? Het beheer van de bestaande voorraad is natuurlijk geen bouwagenda, maar wel broodnodig. Ik zou wel eens het

Annemiek Rijckenberg

Zelfstandig adviseur stedelijke ontwikkeling

effect willen zien van vrijheid op het delen van woningen, zonder in te leveren op uitkering, toeslag of AOW. Het afschaffen van de uitkeringskorting voor inwonende kinderen is een eerste begin. Ik mis ook een visie op verdichting in de naoorlogse wijken en de groeikernen, waar zoveel kansen liggen. Wel wordt veel tekst gewijd aan het bevorderen van doorstroming. Naast grondbeleid staat er nog een olifant in de kamer. Wat is de legitimatie voor de dominante positie van al dan niet beursgenoteerde ontwikkelaars? Wat is hun bijdrage aan een rechtvaardige samenleving? Toen kwam de teleurstellende commissievergadering over het uitstel van de invoering van de omgevingswet op 15 maart. “We gaan niet meer uitstellen, ik ga ook geen go/no-go momenten inrichten of wat dan ook. Dit is gewoon de datum en die gaan we doen.” Mocht er tijdens het testen blijken dat er bepaalde zaken niet lijken te werken dan moet daar een oplossing voor worden bedacht. De minister denkt eerder aan bijvoorbeeld een ‘work-around’ dan aan uitstel. En anders moet men te werk gaan via het credo “als het niet kan zo als het moet, dan moet het maar zo als het kan.” In tijdelijke alternatieve maatregelen (TAM) is bovendien in de wetgeving voorzien. “Ik wil KB slaan en dat is het,” aldus De Jonge. (Bron: ‘Omgevingsweb’)

Ooit zullen deze minister en vele andere betrokkenen zich voor de kop slaan, vrees ik, dat ze deze bestuurlijke hoogmoedswaanzin zo lang hebben doorgezet. Nu het al zo lang heeft geduurd, en desondanks niemand meer kan volhouden dat het vermeende doel van reductie van complexiteit met de geproduceerde vaagheden zal worden bereikt, ontstaat een collectief verlangen een einde aan de lijdensweg te maken, alsof lemmingen naar een klif hollen. Wat in vijf jaar niet is gelukt wil de Jonge nu in een half jaar oplossen, inclusief ontbrekende ict en tekort aan medewerkers bij gemeentes. De positie van burgers, natuur, ruimtelijke kwaliteit, ze zijn niet geborgd. Parlementaire enquête in het verschiet? We hebben straks nog dezelfde vage NOVI van Ollongren, geen helder beeld van de woningbehoefte, en nog geen begin van een nieuw instrumentarium om tot ruimtelijke ordening te komen, waarin de opgaven voor waterbeheer, energie, natuur, landbouw en woningbouw in samenhang worden georganiseerd. Het oude instrumentarium, inclusief de opgebouwde jurisprudentie, wordt namelijk weggedaan met de inwerkingtreding van de omgevingswet. En waar blijft een Nieuwe kaart van Nederland? De Jonge is dol op aanpakken, maatschoenen en Engelse uitdrukkingen. Sommige citaten zullen beter herinnerd worden dan andere, afhankelijk van het onderzoek naar de mondkapjesdeal. Ik hoop eerlijk gezegd, dat deze minister nog even door mag.