03 Magazine voor agrarisch ondernemers
10 | 2020
Better Together
Kennis delen met Porcus Campus
Voorzitter Jongerenraad stelt zich voor
Samen voor biodiversiteit
PAGINA 6
PAGINA 15
PAGINA 18
voorwoord
2
Samen bereiken we meer We werken in een sector waar ontzettend veel speelt
Leden kunnen hun ideeën aandragen, die worden
en verandert. Een sector waar veel mensen en
beoordeeld door een speciale commissie vanuit de
partijen een mening over hebben, waar we moeten
Ledenraad. De coöperatie ondersteunt de projecten
inspelen op nieuwe ontwikkelingen en regels.
financieel, Agrifirm reikt kennis en ervaring aan en
Dat vraagt om vernieuwing, om bruggen bouwen,
zo bereiken we als coöperatie meer dan een individu
om onderzoek. Zaken die als individueel ondernemer
ooit zou kunnen bereiken.
op zijn zachtst gezegd moeilijk op te pakken zijn, zeker naast je gewone bedrijfsvoering. Agrifirm
Ook de inzet van Agrifirm om de stem van de boer te
heeft die slagkracht en die expertise wél. Juist
laten horen in de markt en de maatschappij is voor
in tijden als deze zie ik de meerwaarde van de
mij een heel goed voorbeeld van de meerwaarde
coöperatie dan ook als nooit tevoren.
van de coöperatie. De Ledenraad heeft coöperatie Agrifirm uitdrukkelijk opdracht gegeven om zich
De coöperatieprojecten zijn hier een heel mooi
actief met het maatschappelijk debat te bemoeien.
voorbeeld van. De Ledenraad van Agrifirm heeft
Om de stem van de sector te laten horen in de
900.000 euro vrijgemaakt om te besteden aan
dialoog met publiek en politiek en zo te zorgen
projecten die belangrijk zijn voor leden van Agrifirm,
voor een evenwichtige discussie. Zo zat Agrifirm
maar te groot voor een individuele ondernemer.
bijvoorbeeld aan tafel bij de onderhandelingen over het Klimaatakkoord en is Agrifirm partner van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Een ander heel mooi voorbeeld dat bijna niet te missen is, vooral als je de spotjes al eens hebt zien of horen komen op televisie of radio, is de campagne ‘Gebruik je boerenverstand’. Over beide voorbeelden meer verderop in deze Better Together, die bovendien een nieuwe ‘look and feel’ heeft gekregen. Ik vind het mooi om te zien hoe de coöperatie lading geeft aan ‘Samen bereiken we meer’, en daar mijn eigen bijdrage aan te leveren. Want het is écht zo dat we samen sterker staan en dat is nu belangrijker dan ooit.
Kees van der Bos Vicevoorzitter Raad van Commissarissen
3
Innovatie Onderzoek voor teelten met toekomst
Porcus Campus
4
12
In de regio Flevoland en Overijssel:
6
Elkaar scherp houden
in vogelvlucht
14
Weer samen vergaderen
Veehouderij en speelboerderij Boer Bart
15
Even voorstellen Lennaert Haanstra
18
Coรถperatief ondernemen Samen voor biodiversiteit
We moeten ons verhaal blijven vertellen
24
22
26
Over Agrifirm Korte berichten Trendwatching Vegan: meer dan een hype
mooi werk
Veldbonenoogst
18
28
Van de boer Proeven en praten
COLOFON
Better Together is het ledenmagazine van Agrifirm en verschijnt 4 keer per jaar. Contact communicatie@agrifirm.com | T 088 - 4881000 Fotografie Agrifirm, Ivo Hutten, Wouter Borre Concept en realisatie JEEN communicatie Drukwerk Bek, Veghel
inhoud
10
in vogelvlucht
4
Melkveehouderij en speelboerderij Boer Bart
“Wij houden Jersey koeien. Ons perceel is zo’n 40 ha. De koeien lopen van maart tot oktober buiten in de wei, dag
Bartele en Rianne Holtrop uit Rotstergaast (FR) 90 Jersey koeien, 250 kippen, een speelweide,
en nacht. Melken doen we met een 16 stands swingover mobiele melkstal, die op de foto niet
restaurant en boerderijwinkel.
te zien is. Het rode dak is de kipcaravan die we wekelijks verplaatsen. Juist omdat onze
boerbart.nl
koeien zoveel buiten zijn, is er veel tijd voor andere activiteiten. De koeien draaien mee met de natuur, dat houdt zichzelf goed in balans.”
“Achter het woonhuis hebben we onze ontvangstruimte en restaurant. In dit restaurant serveren we in de herfst- en winterperiode huisgemaakte familiegerechten met zoveel mogelijk producten van onze boerderij en uit de streek. In onze boerderijwinkel verkopen we eieren, melk van onze Jersey koeien en kaas.”
“In 2014 zijn we in deze Friese stelpboerderij uit 1932 komen wonen. We zijn gestart met alleen koeien, in 2018 hebben we de keuze gemaakt om actief gasten te verwelkomen op de boerderij. We zijn een speelboerderij gestart en een restaurant met het ’Bij de boer aan tafel concept’.”
5
in vogelvlucht
“Dit is onze speelboerderij. De weide is goed afgeschermd, de kinderen kunnen veilig spelen. De ouders kunnen lekker genieten van een kopje koffie, terwijl de kinderen zich uitleven op het veld. Als de kinderen het leuk vinden, kunnen ze ook bij de koeien en kippen gaan kijken. De speelboerderij loopt goed. Bezoekers zijn erg enthousiast. Vorig jaar was een goed jaar en dit jaar is het weer drukker. Achter de speelboerderij ligt een bloemenveld, aangelegd voor de bijen. Ook kunnen onze bezoekers hier zelf bloemen plukken.”
“Dit is onze groentetuin. Hier komt een deel van de groenten vandaan die we gebruiken in ons restaurant. We willen deze groentetuin in de toekomst graag nog verder uitbreiden. Dat is op deze locatie eigenlijk nog onze enige wens. Verder vinden we hier alles goed in balans. Misschien dat we in de toekomst op een andere locatie een soortgelijk bedrijf met restaurant op kunnen zetten.”
“In de winter staan de koeien in deze ligboxenstal met 100 boxen. De koeien worden buitenom gevoerd, de mobiele melkstal komt in de winter achter de ligboxenstal te staan. De kuil die je achter de ligboxenstal ziet, gebruiken we dus alleen in de winter.”
6
interview
Familie Rooijakkers zorgt met Porcus Campus voor verbinding
“ Wij willen mensen vertellen waar hun voedsel vandaan komt�
Ondernemer Maarten Rooijakkers Bedrijf Met broer John: > 3 varkensbedrijven met 6500 vleesvarkens > Porcus Campus in Aarle-Rixtel (NB)
7
interview
De 16 varkensrassen van Porcus Campus
In hun voormalige zeugenstal in Aarle-Rixtel wordt op dit moment de laatste hand gelegd aan Porcus Campus, een recreatief kenniscentrum over de varkenshouderij en voedsel. Ontstaan vanuit noodzaak en gevoed door passie en gedrevenheid. “De kennis van consumenten over hun voedsel holt achteruit. Wij willen mensen
Berkshire
vertellen waar hun voedsel vandaan komt. Dat is onderdeel van onze
Bonte Bentheimer
visie en missie. Porcus Campus is een middel om dit te bereiken.”
Gloucester Old Spot Kune Kune Mangalitza
Vertel, Porcus Campus.
zeugen. Toen al vonden we het
Meishan
Wat is het precies?
belangrijk om ons verhaal te
Nederlands landvarken
“Porcus Campus is een plek
vertellen, om de verbinding
Pietrain
waar bezoekers op een leuke
met burgers te zoeken. Daarom
Oxford Sandy and Black
manier meer leren over de
hebben we toen ook meteen een
Tamworth
varkenshouderij en de rol
zichtstal geopend. De reacties
Iberico
ervan in de voeding. In onze
die we kregen waren enorm
Duroc
voormalige zeugenstal houden
positief. In 20 jaar tijd hebben
Hampshire
we maximaal 200 varkens van
we meer dan 200.000 bezoekers
Large black
zo’n 16 verschillende rassen
gehad.
Large white
uit de hele wereld. We bieden
In 2017 stonden we op een
Saddleback
mensen de mogelijkheid om
kruispunt. De provincie had
eigenaar te worden van zo’n
nieuwe verordeningen opgesteld
varken, dat trouwens gewoon
rondom ammoniakreductie.
bij ons op het bedrijf blijft, en
Om op deze locatie te kunnen
we bieden vergaderruimtes en
blijven ondernemen, moesten
hotelkamers aan. Alles in Porcus
we enorme investeringen
Campus staat in het teken van
doen. Mijn broer John en ik
kennis delen. Niet alleen van
vroegen ons af: gaan we dat nog
“Alles in Porcus Campus staat in het teken van kennis delen.”
producent aan consument, maar ook zeker andersom. Het is tweerichtingsverkeer.”
terugverdienen? Willen we dat eigenlijk nog? Daarnaast hadden we geen bedrijfsopvolging, Johns kinderen en mijn kinderen willen
Hoe zijn jullie tot het
allemaal het varkensbedrijf niet
idee van Porcus Campus
overnemen. Dus toen zijn we
gekomen?
gaan brainstormen: wat kunnen
“20 jaar geleden hebben we ons bedrijf op deze locatie gebouwd voor in totaal 800
we met dit bedrijf? We zijn op een andere manier naar het bedrijf en de locatie gaan kijken.”
>>
interview
8
>> En toen kwam daar in één keer
Jullie hadden ook alleen voor
een grote varkenshouderij, maar
Porcus Campus uit de hoge
vermaak kunnen kiezen, toch
ik ben ervan overtuigd dat de
hoed?
hebben jullie de link naar de
boodschap van verbinding in onze
“Nee, zeker niet in één keer. Het
varkenshouderij en voedsel
omgeving beter overkomt.”
is natuurlijk een proces geweest.
gehouden.
Je moet het zien als een trechter
“Dat klopt. Wij vinden de
Hoe ziet het verdienmodel van
waar je bovenin van alles
varkensrassen de lijm en het
Porcus Campus eruit?
in gooit, onderin blijven de goede ideeën over. Ons startpunt was: ‘Wat vinden we leuk om te doen’. Voor ons was dat
cement van ons totale concept. Als ze
“Wij gewoon een vinden de plek waar je overvarkensrassen de kunt nachten en lijm en het cement Devergaderen. varkens maken van ons totale het uniek. concept.” Het gaat bij
duidelijk: de verbinding zoeken
weg zijn, heb je
ons niet om snel geld te verdienen.
“We hebben ons verdienmodel gebaseerd op 5 pijlers: het verkopen van varkens, losse bezoeken aan de stallen, excursies, vergaderingen en overnachtingen. Het aantal bezoekers is lastig in te schatten, maar we hopen toch zeker op duizenden per jaar. We vragen een toegangsprijs van € 5 per persoon. We denken dat we het risico aardig gespreid hebben. We hebben namelijk naast Porcus Campus nog 3 locaties
met de maatschappij. We
Want dan hadden we onze lege
met 6.500 vleesvarkens. We
wonen in een mooie, interessante
stallen wel voor andere dingen
zijn niet van Porcus Campus
omgeving, we zitten helemaal
gebruikt, bijvoorbeeld voor
afhankelijk. Dat zou op dit
vrij. Daar zagen we wel potentie
opslag van caravans. Wij zijn
moment ook niet verantwoord
in. En onze kinderen zijn ook
enorm gedreven om mensen
zijn ten opzichte van onze
enthousiast. Omdat de gemeente
te vertellen waar hun voedsel
gezinnen. Wie weet gaat het zo
Laarbeek recreatie verder wil
vandaan komt. Om kennis te
goed lopen in de toekomst dat we
stimuleren, was het eerste
delen. Dat kun je doen door voor
een of meerdere locaties kunnen
idee geboren. Toen begon het
een schoolklas te gaan staan of
afstoten. Voorlopig willen we de
finetunen.”
in een zaaltje ergens achteraf
binding met het primaire bedrijf
je verhaal te vertellen. Maar ik
wel houden. Dat is een belangrijk
denk dat je boodschap veel beter
aspect voor het kennis delen. We
landt in een omgeving als Porcus
hebben Porcus Campus kunnen
Campus. Mensen zien met hun
realiseren van eigen geld, vooral
eigen ogen hoe het eraan toe
dankzij de goede varkensprijzen
gaat in een stal, beleven het echt.
van afgelopen jaar. We hebben er
Nu zijn de omstandigheden in
geen lening voor af hoeven sluiten.
onze stal wel iets anders dan bij
Dat is wel een heel prettig idee.”
9
denk in mogelijkheden, niet in
of een Chicken Campus. Dan
rassen te verzamelen?
beperkingen. Natuurlijk kan
kun je de verbinding producent-
“Zeker niet eenvoudig, het was
ik niet garanderen dat het een
consument maximaal maken.
een hele zoektocht. Het Chinese
succes wordt, maar ik denk
Ik zie echt bedrijven voor me
Meishan ras is bijvoorbeeld heel
dat het echt kans van slagen
met een goed verdienmodel.
zeldzaam. Via de WUR hebben
heeft. En niet alleen in de
Hoe mooi zou het zijn als we dat
we bevroren spermarietjes
varkenssector...”
verder zouden kunnen uitrollen?
kunnen bemachtigen. Sommige
Maar goed, laten we eerst deze
rassen staan nog steeds op
Hoezo?
campus goed opstarten en
mijn verlanglijstje, bijvoorbeeld
“Soms ben ik al een beetje aan
dan verder de mogelijkheden
Franse en Duitse landrassen. De
het vooruit kijken. Ik denk dat
onderzoeken. Er zijn in ieder
fokkers zijn aangesloten bij een
het concept van een campus
geval ideeën genoeg. Wat dat
rassenvereniging en zij willen de
ook in andere sectoren heel
betreft denk ik wel eens, was ik
genetica niet vrijgeven. Hopelijk
goed zou kunnen slagen,
maar 40 jaar jonger!”
lukt het me in de toekomst nog.”
bijvoorbeeld een Cow Campus
Hoe reageren mensen als je vertelt over Porcus Campus? “Iedereen reageert eigenlijk heel positief. Er zijn al veel organisaties en bedrijven partner, waaronder Agrifirm. Dat komt omdat Porcus Campus in deze tijd past. Sommige dingen zijn namelijk heel sterk tijdgebonden. Op dit moment is er veel behoefte aan kennis over voedsel en is er veel vraag naar verbinding tussen producent en consument. Als we dit 20 jaar geleden zouden hebben geprobeerd, zou het waarschijnlijk geflopt zijn. Maar het past gewoon in de huidige tijdsgeest. Natuurlijk zijn er altijd mensen die zeggen dat het weinig kans van slagen heeft. Maar daar ben ik het niet mee eens. Ik
interview
Hoe moeilijk was het om alle
innovatie
10
Onderzoek voor teelten met toekomst Het verlagen van de milieu-impact van teelten is een rode draad in het onderzoek van Agrifirm. Om stappen te kunnen zetten op het gebied van een circulaire en duurzame landbouw, en om teelten gezond te houden bij het wegvallen van veel gebruikte middelen, zijn er op verschillende locaties proeven ingericht die de mogelijkheden onderzoeken voor teelten met een lagere milieu-impact. “We zien duidelijk dat verduur-
uitgefaseerd. Om teelten gezond
geïntegreerde gewasaanpak,
zaming een belangrijk thema is
te houden, is het belangrijk om
waarbij we met een totaalplaatje
in het onderzoek dat we doen”,
daar goede alternatieven voor
voor een weerbaar gewas
vertelt technisch specialist
te vinden.”
werken. Dat is meer dan alleen
Jan Ties Malda van Cebeco,
gewasbescherming, het zit
productmanagement- en
Een alternatief voor een bepaald
hem ook in een slim bouwplan,
kennispartner van Agrifirm. “Dat
middel, kan meer zijn dan een
inzet van technologie en data,
komt enerzijds voort uit het
vervangend middel. “Soms zijn
bodembeheer, bemesting en
streven van zowel Agrifirm als de
dat chemische middelen die
bijvoorbeeld rassenkeuze.”
sector naar een verantwoorde
minder belastend zijn, maar liefst
Op meer dan vijfenveertig
keten en toekomstbestendige
gewasbeschermingsmiddelen
locaties in Nederland heeft
landbouw, en anderzijds door de
of weerbaar telen met
Agrifirm daarom proeven
veranderende regelgeving waarin
biostimulanten. Nog liever
ingericht om te werken aan
steeds meer middelen worden
werken we toe naar een
teelten met toekomst.
11
innovatie
Valthermond Hoe kun je met zo min mogelijk milieu-impact gewasbescherming en bemesting optimaliseren om zetmeelaardappelen en granen langer gezond en vitaal te houden?
Randwijk Het meerjarig project Groene Chemie Fruit draait om gewasgezondheidssystemen met een lage Akkerbouw
milieu-impact. Door stoffen die de plantweerbaarheid verhogen,
Vollegrondsgroenten
daalt het aantal milieubelastings-
Fruit
punten. Dit biedt ook mogelijkheden
Bloembollen
voor het vervangen van stoffen die mogelijk verdwijnen in de toekomst.
Voorhout
Lelystad
Breezand
Om de inzet van chemische
Bij PPO Lelystad onderzoekt
Onderzoek naar een steeds
gewasbeschermingsmiddelen
Agrifirm de mogelijkheden
duurzamer teeltsysteem voor een
in bollen terug te dringen, liggen
voor biostimulanten en groene
toekomstbestendige bollensector
er in Voorhout proeven met
gewasbescherming in aardappelen
is het speerpunt van het Expertise-
biostimulanten in tulpen,
en uien, voor teelten met een lagere
centrum Bloembollen van Agrifirm-
hyacint en narcis. Ook wordt er
milieu-impact. De uitfasering
GMN. Thema’s zijn onder andere
gezocht naar alternatieven voor
van Mancozeb is een belangrijke
vitaliteit en groene alternatieven
Mancozeb ter bestrijding van vuur
drijfveer, waarbij we liefst zoeken
voor (verdwijnende) chemische
met minder milieu-impact.
naar niet-chemische oplossingen.
middelen.
in de regio
12
Agrifirm is een landelijke coöperatie, maar juist ook regionaal actief. Wat speelt er in de verschillende districten? De districtsvoorzitter Flevoland/Overijssel vertelt over projecten, kansen en uitdagingen in zijn district.
Elkaar scherp houden
Flevoland
Overijssel
Districtsvoorzitter Arjan Coppelmans (43) verhuisde in 2008 vanuit het Brabantse Son en Breugel naar Overijssel, op de rand van Salland en Twente. Met zijn vrouw Thea en hun vier kinderen woont hij in Beerzerveld, waar ze een melkveebedrijf runnen. Misschien zijn het zijn roots, maar als er iets speelt,
op een hoger plan te brengen.” Een jaar geleden
gooit hij het ook op tafel om het bespreekbaar
werd hij districtsvoorzitter Flevoland/Overijssel van
te maken. “Dat is denk ik kenmerkend voor de
coöperatie Agrifirm. Dit district vertegenwoordigt
manier waarop ik bestuursfuncties vervul”, aldus
verschillende regio’s en daarmee ook verschillende
Coppelmans. Eerder was hij binnen LTO Ommen
mentaliteiten. “De gemiddelde Sallander kijkt
actief rondom het thema Natura2000 en
meer de kat uit de boom, Twentenaren zijn wat
Ruimtelijke Ordening, ook is hij secretaris van de
eigenzinniger en in Flevoland vind je zakelijk
Veeteeltstudieclub Vriezenveen, informeert hij
ingestelde ondernemers uit alle windstreken.
de VVD over landbouwontwikkelingen en zit hij
Als geboren en getogen Brabander maak ik in
in de ledenraad van FrieslandCampina. “Ik vind
dit district dus deel uit van een gemêleerd
het leuk om als ambassadeur en boegbeeld te
gezelschap. Juist door de verschillen houden
helpen om de agrarische sector en de coöperatie
we elkaar scherp.”
13
beschermingsmiddelen
Resultaten zichtbaar maken
“Voor onze leden in Flevoland is
“Sinds kort hebben we als
dit een hot item. Uit het oogpunt
bestuur de rol om zelf actief uit te
van kostenoverwegingen en wet- en regelgeving wordt het steeds lastiger om middelen op te halen bij een afhaalpunt.
dragen wat wij als leden bereiken met Agrifirm. Terecht, vind ik. Dat doen we met boerenbijeenkomsten en workshops
Eigenlijk wil Agrifirm toe naar een systeem van
op onze bedrijven, toegankelijk voor leden en
bestellen en binnen 3 uur bezorgen. Begrijpelijk,
niet-leden. Het zijn mooie gelegenheden om
maar voor de leden is het wel een ding. Als
informatie te delen. Zo hebben wij op ons bedrijf
district volgen we de ervaringen van onze leden
de ervaring gedeeld met zomerstalvoeren, en het
en geven we hun signalen door aan Agrifirm. Dit
meten van de individuele ontwikkeling van het
heeft onder andere tot uitkomst dat balieverkoop
jongvee waardoor dieren eerder kunnen afkalven.
binnen Emmeloord vooralsnog mogelijk blijft.”
Een ander voorbeeld is een pilotproject voor betere bodemvruchtbaarheid in de Flevopolder, waarvan de resultaten ook weer worden gedeeld met de leden.”
Luisterend oor “Toen de coronacrisis net gaande was, hebben we bij de directie aangegeven dat de coöperatie nadrukkelijk ook aandacht moet hebben voor boeren die het moeilijk hebben. Dit kan zowel financieel als psychisch zijn. Er is dan ook projectgeld vrijgemaakt voor boeren om hen bij te staan met een gesprek. De mensen van Agrifirm
Diversiteit bewaken “We vinden het belangrijk dat onze bestuursleden een goede afspiegeling zijn van de klanten van Agrifirm. Toen een fruitteler uit het bestuur ging, wilden we dus een vervanger uit dezelfde
behoren tot de erfbetreders die kunnen
sector. Onder de acht sollicitanten waren
signaleren als er problemen zijn op het
twee biologische ondernemers. Ze werden het
boerenerf. Ze weten vaak wel als er iets aan
uiteindelijk niet, maar door deze gesprekken
de hand is en nu zijn er ook middelen om boeren
beseften we dat we ook biologische boeren
met problemen tegemoet te komen.”
in het bestuur moesten hebben. Omdat alle bestuursleden ook weer actief zijn in andere
Kom je als lid van coöperatie Agrifirm in
organisaties hebben we een groot netwerk en
liquiditeits- of persoonlijke problemen door
zijn we een goede radar voor geluiden in het
corona? Dan staan we als Agrifirm ook nu voor
veld waar Agrifirm op kan inspelen.”
je klaar door een gratis intakegesprek van onze gespecialiseerde ondernemerscoaches. Na dit gratis gesprek krijg je als Agrifirm-lid 50% korting op het uurtarief, om samen met de ondernemerscoach van Agrifirm Exlan de besproken stappen uit te werken.
Dit jaar nieuw in het districtsbestuur: Jaco Burgers uit Lelystad sector akkerbouw en vollegrondsgroenten
in de regio
Afhaalpunt gewas-
ledenraad
14
Weer samen vergaderen Voor het eerst sinds Corona een streep zette door alle ontmoetingen en bijeenkomsten, kwamen zowel de Ledenraad als de Jongerenraad in augustus en september weer bij elkaar. In theater Orpheus, waar voldoende ruimte is om gepaste afstand te houden, ontmoetten de leden elkaar na meer dan een half jaar online vergaderen weer in persoon.
15
“ Belangrijk dat de jonge generatie gehoord wordt” Voorzitter van de Jongerenraad word je meestal pas in het vierde, en laatste, jaar dat je lid bent. Lennaert Haanstra kreeg de kans om al in zijn derde jaar voorzitter te worden. “Ik zag er gelijk een uitdaging in.”
Samen met zijn broer nam
een leuke stap extra waar ik ook
ik dat ben, vind ik het belangrijk
Lennaert Haanstra een aantal
bestuurlijke ervaring mee op kan
dat ook de stem van de jongere
jaar geleden het akkerbouw-
doen.”
generatie gehoord wordt.”
Het bedrijf in Luttelgeest,
Lennaert merkt dat de Jongeren-
Ook voor jonge ondernemers
in de Noordoostpolder, bestaat
raad steeds serieuzer genomen
vindt Lennaert het belangrijk om
uit 185 hectare frietaardappelen,
wordt. Namens de jongeren
een brede blik te houden. “Door
uien, knolselderij, wortel,
met een stem en innovatieve
de jongerenraad leer ik zelf ook
suiker-bieten en tarwe.
ideeën naar buiten komen bij het
anders naar dingen te kijken. Ik
bestuur, ziet Lennaert wel zitten.
spreek nu veel mensen buiten
bedrijf van hun vader over.
Sinds 2,5 jaar is Lennaert actief
“Wij hebben als jongeren nog een hele carrière voor
ons bedrijf en regio en na afloop van zo’n gesprek neem ik altijd
in de Jongeren-
ons en daarom vind ik
weer ideeën mee naar ons bedrijf.
raad. “Ik haal er
het belangrijk dat onze
Binnen de Jongerenraad probeer
veel energie en
generatie achter de
ik ook te zorgen voor een bredere
nieuwe kennis
ideeën staat die Agrifirm
blik. Het lijkt me bijvoorbeeld
uit. De kans
voor de toekomst heeft.
interessant en leerzaam om
om voorzitter te worden zie ik als
Sinds ik kan lopen, heb ik al boer willen worden. Nu
verbinding te zoeken met andere coöperaties, om zo kennis, energie en ideeën te delen.”
Wil je ook meepraten over de toekomst van Agrifirm? Meld je dan aan voor de Agrifirm Jongerenraad. In meerdere districten is nog plek voor nieuwe leden. Meer weten? Stuur dan een mail naar: cooperatiezaken@agrifirm.com
even voorstellen
Lennaert Haanstra (28), akkerbouwer en nieuwe voorzitter van de Jongerenraad
mooi werk
16
Wie?
Met de combine, een New Holland CX5.80 die Pieter van der
Pieter van der Burg
Burg afgelopen jaar nieuw in gebruik heeft genomen, oogst hij zijn veldbonen. Het Varifeed maaibord, waarvan de messen in en
Wat?
uit kunnen schuiven, kan hij aanpassen aan het gewas. Op dit perceel,
Veldbonenoogst
twaalf hectare op de klei, waren ook de rassendemovelden van Agrifirm met veldbonen gesitueerd. In totaal teelt Van der Burg op 19 hectare
Waar?
winter- en zomerveldbonen. De opbrengst is naar verwachting.
Oostwold (GR)
“Ik had gedacht aan gemiddeld zeven ton, het bleek 7.200 kilogram per hectare”, aldus Van der Burg. “Ten opzichte
Wanneer?
van het langjarig gemiddelde van 6.500 kilogram per
15 augustus 2020
hectare is dat niet gek.” Na vermaling van de veldbonen, kan hij de 70.000 Goed Nest kuikens op zijn bedrijf een jaar voeren.
16
17
mooi werk
17
coĂśperatief ondernemen
18
Samen voor biodiversiteit Frans Hollewand (m) samen met twee andere initiatiefnemers van het project: Digni van den Dries (l) en Harm Ziel (r).
Wat begon als een spontaan idee om een kale berm in te zaaien,
Op 5 maart van dit jaar ontvingen
mondde uit in een prijswinnende samenwerking tussen zeventig
vier initiatiefnemers van het
boeren en burgers. Het project Bloeiende Zwijnsweg is het perfecte
project Bloeiende Zwijnsweg,
voorbeeld van de mogelijkheden die ontstaan als ondernemers
waaronder Frans Hollewand,
de handen ineen slaan en zich samen inzetten voor thema’s als
een van de twee cheques van de
biodiversiteit en het herstellen van de boer-burgerverbinding.
Samen voor Biodiversiteitsprijs. Het was een mooie steun in de rug voor het verder professionaliseren en concretiseren van het project, dat een half jaar eerder begon als een kleinschalig idee van een aantal boeren-buren.
>>
19
coรถperatief ondernemen
coöperatief ondernemen
20
Bloeiende berm
hoog staat en het is ook voor
en 50 burgers aan de Zwijnsweg
“Vorig najaar begon de gemeente
onszelf natuurlijk een hartstikke
en om te zorgen dat er geen
met het afgraven van de berm
mooi gezicht”, aldus Hollewand.
hondenpoep of afval in het hooi
om de afwatering te verbeteren”,
terecht komt heb je elkaar nodig.”
vertelt Frans Hollewand,
Meerjarig plan
De gesprekken met de gemeente
akkerbouwer en melkveehouder
De initiatiefnemers wilden het
hadden wat voeten in de aarde,
aan de Zwijnsweg in Ens.
meteen goed aanpakken en de
maar leidden tot goede afspraken
“De berm was kaal en schraal
bermen langs de hele lengte
en ook de boeren en burgers van
en ik had het er met de buurman
van de weg, 5,5 kilometer lang,
de Zwijnsweg waren enthousiast.
over dat we daar toch eigenlijk
inzaaien. Stap 1 was daarom
Bovendien bleek het project in
iets mee moesten. Verderop
een gesprek met de gemeente
aanmerking te komen voor het
aan de Zwijnsweg bleek er ook
om afspraken te maken over
Innovatiefonds van Deltaplan
iemand bezig met plannen
het zelf mogen beheren van de
Biodiversiteitsherstel.
om de berm in te zaaien en zo
bermen en een vergoeding voor
ontstond het idee om samen
het inzaaien. “We wilden niet
Innovatiefonds
een bloemenrijk mengsel in
dat alle inspanningen na een
Het Deltaplan Biodiversiteits-
te zaaien.” De ondernemers
jaar weer verloren zouden gaan,
herstel stimuleert samen
zagen een bloeiende berm als
dus hadden een plan gemaakt
werkingen tussen burgers en
een mooi gebaar naar burgers
voor het meerjarig onderhoud
andere grondgebruikers zoals
die aan de Zwijnsweg wonen
van de bermen en het talud van
boeren, terreinbeherende
of er langs rijden, om iets terug
de slootkant. Daarnaast wilden
organisaties en (lokale)
te doen voor de mogelijke
we ook andere aanwonenden
overheden om de biodiversiteit
overlast tijdens bijvoorbeeld
van de weg bij het project
te versterken. Aansprekende
oogstwerkzaamheden.
betrekken, ook
“Daarnaast is het goed voor
omdat we de
de verkeersveiligheid als de
berm wilden
begroeiing in de berm niet te
kunnen hooien. Er wonen ongeveer 20 boeren
projectideeën die
“Mooi om biodiversiteit Nederland te zien hoe het inversterken contact tussen kunnen een maximale boeren en burgers bijdrage van is verbeterd.” structureel de
21
bijeenkomsten. Corona heeft ons
uit te bouwen. Komende winter
hebben we de aanvraag
helaas wel gedwongen om de
gaan de ondernemers samen
geschreven”, vertelt Hollewand.
communicatie naar de bewoners
met Agrifirm aan de slag om
“Daarbij hebben we het project
van de weg aan te passen, maar
verder in kaart te brengen wat
ook verbreed, door ons behalve op
we zijn alsnog heel tevreden
het effect is van de bloeiende
bloeiende bermen ook in te zetten
over wat we al hebben bereikt.”
akkerranden op het gewas en bij
op bloeiende akkerranden en
Bij een eerste inventarisatie
een aantal burgers komt iemand
initiatieven van burgers om hun
in april bleek de berm al 46
van Flevolands Landschap langs
erf te vergroenen. De aanvraag
soorten planten te tellen en in
om de beplanting te verbeteren.
werd goed ontvangen, want we
juni is succesvol gehooid; een
“We hopen ook nog een excursie
zaten bij de 10 genomineerden
belangrijk onderdeel van het
te organiseren naar een bedrijf
van de 100 inzendingen. In
verschralen van de bodem. “Wat
dat met Bokashi werkt om zo
maart moesten we ons project
ik ook heel mooi vind, is om te
de kringloop steeds verder
presenteren tijdens een pitch
zien hoe het contact tussen
te brengen en werken samen
en toen bleek dat wij een van de
boeren en burgers is verbeterd
met het Waterschap aan een
twee winnaars waren van een
door samen ergens mee aan de
optimale manier om de slootkant
bedrag van €25.000.”
slag te gaan. Ook van burgers
te beheren. Er gaat al met al
uit de omgeving krijgen we heel
best veel tijd in zitten, ook in het
Professionalisering
enthousiaste reacties en er zijn
dagelijks onderhouden van de
Om het project verder te
ook al andere buurtgenoten die
relaties en de communicatie.
professionaliseren werken de
interesse hebben getoond om iets
Gelukkig werken we samen met
initiatiefnemers samen met
vergelijkbaars te gaan doen.”
enthousiaste vrijwilligers en
de gemeente, het Waterschap
als ondernemer denk ik ook dat
en het Flevolands Agrarisch
Verder uitbouwen
we er veel aan kunnen hebben
Collectief. Ook wonnen ze advies
Het project heeft een voorlopige
om in zekere zin voor te lopen
in bij onder andere Agrifirm over
looptijd van twee jaar. Hollewand
op mogelijk landbouwbeleid
de toepassing van akkerranden
ziet in die periode nog genoeg
en ervaring op te doen met
en bij een ecoloog. “Hieruit zijn
mogelijkheden om het verder
biodiversiteitsherstel.”
negen doelen voortgekomen, variërend van gratis erfadvies voor burgers en gratis plant materiaal tot excursies en
Financiële impuls voor biodiversiteitsherstel Het Deltaplan Biodiversiteitsherstel is een stichting die zich inzet voor verbetering van de biodiversiteit in Nederland. Agrifirm is partner van het Deltaplan. In 2020 en 2021 reserveert het Deltaplan Biodiversiteitsherstel €200.000 per jaar voor het Innovatiefonds. De maximale bijdrage per project is €25.000. Aanvragen voor een bedrag lager dan €25.000,- euro komen ook in aanmerking. Afhankelijk van de kwaliteit van de ingediende aanvragen worden meerdere toekenningsrondes uitgezet per jaar. www.samenvoorbiodiversiteit.nl
coöperatief ondernemen
€25.000 ontvangen. “Samen
over agrifirm
22
Campagne Gebruik je boerenverstand
‘ We moeten ons verhaal blijven vertellen’ Met de campagne ’Gebruik je boerenverstand’ zet Agrifirm in op het vergroten van de waardering voor de Nederlandse landbouw. In de eerste fase van de campagne lag de focus op de inkomstenverdeling in de voedselketen, het vervolg draait om begrip en maatschappelijke waardering. Leden van Agrifirm vertellen daarvoor hun boerenverhaal.
Stap 1 van de campagne Gebruik
uit Nieuw-Heeten zijn te zien
vragen. Dat is ook goed, dit geeft
je boerenverstand was een onder-
en horen in deze campagne en
ons de kans om de dialoog aan
zoek onder consumenten. De uit-
vertellen hiernaast over hun
te gaan en dat is precies wat we
komst hiervan, dat consumenten
motivatie en ervaringen.
willen.”
structureel te hoog inschatten,
Positief-kritische vragen
Het gesprek aangaan
werd door Agrifirm gedeeld met
De eerste uitzendingen van de
De komende maanden
video’s op social media. Deze
spotjes hebben veel reacties
gaat Agrifirm dan ook door
zomer is de tweede fase van de
opgeleverd, vertelt directeur
met het uitzenden van de
campagne van start gegaan.
Communicatie Annebelle van
boerenportretten. “Daarnaast
Leden van Agrifirm vertellen in
der Kloet van Agrifirm. “Vanuit
willen we ook echt aan de slag
radio- en televisiespotjes hoe
de sector en vanuit onze leden
gaan met de vragen die worden
boeren in Nederland voedsel
waren de reacties heel positief.
gesteld en meer inzicht geven
produceren en wat zij doen
Vanuit consumenten komen,
in de antwoorden op deze
aan thema’s als biodiversiteit,
logischerwijs, wat wisselende
vragen. Bijvoorbeeld via social
dierenwelzijn en voedselkwaliteit.
geluiden. Er zijn heel positieve
media, maar ook door boeren
Melkveehoudster Sanne van
geluiden van consumenten, een
en consumenten bij elkaar te
der Zijl uit Vegelinsoord en
aantal kritische reactie en vooral
brengen, via eigen initiatieven
varkenshouder Joost Schrijver
ook heel veel positief-kritische
of door aan te sluiten bij
de prijs die boeren ontvangen
bestaande acties. Op die manier gaan we het gesprek aan en Bekijk alle verhalen en video’s van de campagne ‘Gebruik je
willen we zorgen voor een
boerenbestand’ op www.agrifirm.nl/gebruikjeboerenverstand
evenwichtig beeld.”
23
over agrifirm
Sanne van der Zijl
Joost Schrijver
“Ik hoop dat de
“We moeten blijven vertellen en laten zien wat we doen.
campagne ‘Gebruik je
Mensen weten niet hoe ver we al zijn op het gebied van
boerenverstand’ voor
milieu, diergezondheid en welzijn. Dat kunnen we alleen
bewustwording gaat
zelf oplossen, door ons verhaal te vertellen. Alleen kunnen
zorgen bij de consument.
we de wereld niet veranderen, maar alle kleine beetjes
Mensen vinden namelijk
helpen. Als grote coöperatie, heeft Agrifirm de slagkracht
heel veel over onze
om dat op wat grotere schaal te doen. Daardoor kan ik mijn
sector, maar ik wil
verhaal nu vertellen op televisie en op radio 2. Dan komt de
benadrukken dat alles
boodschap hopelijk ook bij mensen buiten de landbouw
wat wij doen gebeurt
terecht. In de Ledenraad is het best wel eens onderwerp
met een reden. Het zal
van gesprek: is dit iets waar de coöperatie zich voor in zou
fantastisch zijn als deze
moeten zetten? Ik vind van wel. De coöperatie is er van en
campagne een goed
voor de boeren, samen sta je sterk. Dit is daar een goed
gevoel creëert bij de
voorbeeld van.”
consument en dat zij de volgende keer bedenken dat wij boeren altijd ons best doen en zien hoeveel liefde wij hebben voor de dieren en de natuur. Daarnaast vind ik het hartstikke mooi dat Agrifirm deze campagne heeft opgezet. Ik vond het een hele belevenis om aan mee te werken. Er is zoveel dat je wilt vertellen in zo’n filmpje, maar je hebt natuurlijk maar een paar seconden. Kortom, het waren fantastische dagen met mooie beelden als resultaat!”
over agrifirm
24
De beste liters van eigen grond, reken maar Er zijn verschillende manieren mogelijk om de ruwvoederwaarde op jouw bedrijf te verbeteren: van zomerstalvoeren tot een ander weidesysteem, goed inkuilen en het juiste maaimoment kiezen. Dat zorgt voor een beter bodemleven, hogere gehalten in de melk, minder aanvoer van krachtvoer. Door te rekenen op eigen ruwvoer kun je meer halen uit jouw eigen bedrijf. Binnen het concept ‘Reken op
voor het verbeteren van de
Ruwvoer’ adviseert Agrifirm
ruwvoerteelt. Het uitgangspunt
je graag in het behalen van
daarbij is de ruwvoerbehoefte
Bezoek het online
een hogere voederwaarde uit
van jouw veestapel en niet de
magazine over
eigen ruwvoer. Rekenen op
ruwvoervoorraad.
Reken op Ruwvoer (magazine.agrifirm.nl), of neem
ruwvoer biedt oplossingen
contact op met je Agrifirm adviseur.
Ruwvoerspecialist Arie van der Wal rekent met je mee Agrifirm helpt je met rekenen op ruwvoer. Zo ook ruwvoerspecialist Arie van der Wal. “Je kan best eenvoudig je waarde met 25 VEM verhogen.”
24
Als het je lukt om de voeder-
verteringssnelheid ook beter. Op die manier krijg je
waarde met 25 VEM te
nog een keer 250 VEM extra in de koe. Dat is samen
verhogen, wat volgens Arie
dus 500 VEM extra door betere methodes en hogere
niet eens zoveel is, en je
voederwaarde. Om het sommetje af te maken rekent
voert 10kg grasproducten,
Arie nog even door: “500 VEM extra per dag levert
dan heb je 250 VEM extra in
één liter extra melk per dag op. Als je elke dag één
je koe. Maar dat is niet het
liter extra melk hebt, heb je elke dag 0,35 cent extra
enige wat vooruit gaat: met
per koe, wat resulteert in €125,00 extra per koe
een hogere voedingswaarde
per jaar.” Dat is het mooie van rekenen op ruwvoer,
worden de smaak en de
sluit Arie met een glimlach af.
25
De Agrifirm-fabriek in Meppel
“Wij geloven in de toekomst
de hoge voerkwaliteit te bieden
is vernieuwd. Een nieuwe ver-
van de pluimveesector. Dat
die zij nodig hebben voor top-
hittingslijn doodt op effectieve,
is dan ook de reden dat we
resultaten.”
duurzame en kostenefficiënte
hebben geïnvesteerd in deze
wijze eventueel aanwezige
verhittingslijn”, zegt Symen
entero’s en salmonella in
van der Velde, directeur
pluimveevoer. De verhittingslijn
Vleespluimvee van Agrifirm,
houdt de deeltjesgrootte van
enthousiast. “Op deze manier
het voer intact en is de afgelopen
kunnen we het voer nog
maanden uitgebreid getest in
beter controleren en verhitten,
de praktijk. De praktijkbedrijven
op een duurzame en effectieve
zijn enthousiast, de dieren zijn
manier. De verhittingslijn
gezond, hebben prima mest en
vormt de basis om onze
verteren het voer prima.
leg- en vleespluimveehouders
Nieuw! Agrifirm educatiepakket Een verantwoorde voedselketen voor toekomstige
Het pakket bestaat uit materiaal voor een groep
generaties. Daar staat Agrifirm voor. Om kinderen
van ongeveer 25 personen. Deze materialen zijn
kennis te laten maken met Agrifirm en het leven
het meest geschikt voor kinderen van 6 tot en met
op de boerderij, heeft Agrifirm een educatiepakket
10 jaar oud. Naast boekjes, posters, kleurplaten
ontwikkeld.
en een memoryspel vindt u echte grondstoffen in dit pakket.
In het educatiepakket ‘Bo op de boerderij’ vertelt Bo je alles over de dieren op de boerderij. Wat ze eten, hoe ze leven en wat wij als mensen
Meer weten over het educatiepakket? Kijk
weer kunnen gebruiken van deze dieren. Perfect
dan op www.agrifirm.nl/bo of neem contact
om te gebruiken voor een spreekbeurt voor
met onze klantenservice via T 088 488 10 15
bassischoolkinderen, bij een open dag of in een
of klantenservice@agrifirm.com.
zichtstal.
over agrifirm
Innovatieve verhittingslijn in Meppel
26
trendwatching
Welke trends bepalen de transitie in de voedingsketen en hoe spelen ondernemers hier op in? Deze keer: plantaardige voeding.
Vegan: meer dan een hype Minder dierlijke eiwitten, meer groenten en plantaardige producten. De groeiende aandacht voor vegetarische en veganistische voeding is niet te missen. Trendwatcher Hans Steenbergen van Food Inspiration schetst zijn visie op de opmars van plantaardige voeding, ondernemers Tom en Bart Grobben vertellen hoe zij op deze trend inspelen met De Nieuwe Melkboer. Daar komt nog bij dat de
Hans Steenbergen TRENDWATCHER FOOD
medische wereld zich ook steeds meer richt op leefstijl en voeding en een dieet aanraadt met meer groenten en minder vlees.
“Als we het hebben over meer
Een groeiende groep kritische
plantaardig eten, hebben we
consumenten zegt dan ook: ik pas
het niet over een trendje dat
mijn eetgedrag aan, ik ga meer
wel weer overwaait. Dit is echt
plantaardig eten. En dan heb ik
een fundamentele verandering
het echt niet alleen over hipsters
in ons eetpatroon. We hebben
uit Amsterdam, ook gezinnen
in Nederland van oudsher een
met kinderen in provincie. Nu
vrij arme eetcultuur, waarbij
ook de multinationals hierop
eten vooral bedoeld is om te
inspelen en er steeds meer en
vullen. Bovendien waardeerden
steeds lekkerdere plantaardige
we producten vooral op basis
alternatieven zijn, wordt de
van hun waarde voor de
drempel ook alleen maar lager.
mens. Dat verschuift en de
Vlees zal bij veel mensen echt
afgelopen tien jaar is dat in een
nog wel op het menu staan, maar
stroomversnelling gekomen.
niet iedere dag en consumenten
We kijken nu veel meer naar het
maken daarin steeds kritischer
totaalplaatje: wat betekent ons
keuzes. Dat vraagt om innovatief
voedingspatroon voor de wereld om ons heen, voor dierenwelzijn
“Niet alleen de hipsters uit Amsterdam.”
ondernemerschap. Probeer de wind in de zeilen te krijgen en je aan te passen aan de nieuwe
en het milieu?
marktvraag, er liggen echt kansen
Het geweten
voor onderscheidende producten
keert terug in
of marktconcepten, al dan niet
het eten.
plantaardig.”
27
“Mijn broer Bart (links op de foto) en ik hebben een tijd getwijfeld of we het
Tom en Bart Grobben DE NIEUWE MELKBOER
melkveebedrijf van onze ouders zouden overnemen. Om boer te
te maken. Gewoon zelf, in de
zijn moet je je 110% inzetten,
avonduren in de keuken. Ons
hebben we daarvoor genoeg
verhaal werd door veel mensen
passie voor koeien? Tijdens onze
erg positief ontvangen, dus
masterstudies in Wageningen
vorig jaar hebben we onze
raakten we overtuigd dat het
banen opgezegd en besloten
een unieke kans is, als we een
om helemaal voor de Nieuwe
andere weg durven inslaan.
Melkboer te gaan. In december
Want het bedrijf met 75 melk-
2019 serveerde koffiebar
koeien zouden we moeten
Samsam in Enschede als eerste
verdubbelen. Dat is niet de weg
cappuccino's met onze sojamelk.
die wij willen inslaan. We zien
Corona gooide helaas roet in het
ook hier in Twente de opmars van
eten, maar gaf wel de tijd om
plantaardig. Niets ten nadele van
verder te professionaliseren.
zuivel, we melken zelf ook nog
Samen met horecagroothandel
steeds koeien, maar we geloven
Bolscher, waar we onze nieuwe
dat de balans beter zou kunnen.
productielijn ook hebben opgezet,
Vlees en zuivel mogen weer luxe
lanceren we dit najaar onze
worden.
sojamelk in Twente en de
Vier jaar geleden kwam Neder-
Achterhoek, én in Amsterdam.
soja via Agrifirm toevallig op
De reacties zijn tot nu toe
ons pad. We zaaiden eerst eens
enthousiast en wij ook. Vanuit
een hectare in, met het idee
hier gaan we verder op avontuur
dat we het altijd nog aan de
om de markt te veroveren.”
koeien konden voeren als we er niks anders mee konden. Maar de opbrengst was goed en we zijn aan het experimenteren gegaan om er sojamelk van
trendwatching
“Verse sojamelk van Nederlandse teelt blijkt een gat in de markt.”
van de boer
Proeven en praten Marcel Berkvens uit Mariahout, varkenshouder
De eerste keer dat mijn vrouw en ik onze paté
en tevens Agrifirm-ledenraadslid, en zijn vrouw
serveerden, was bij een pop-up restaurant in
Miriam maken verschillende producten van het
Eindhoven. Een geweldige ervaring, dat iedere boer
vlees van hun varkens. Onder de vlag van het
een keer zou moeten doen met zijn product. Als
PatéCafé verkopen ze paté aan consumenten,
je de consument je product laat proeven, kun je
samen met andere varkenshouders verkopen ze
echt het gesprek aangaan en je verhaal vertellen.
worsten onder de naam Eigezwijns en deze maand
Deze gesprekken zijn enorm waardevol, omdat die
opent hun winkel met allerlei varkensproducten in
ervoor zorgen dat mensen luisteren en het product
Veghel. Rode draad: het gesprek aangaan met de
gaan waarderen. Hierdoor kom je dichter bij de
consument over de waarde van en waardering voor
consument.”
het varken. Meer informatie? “In 2015 deden wij mee aan een project tijdens de Dutch Design Week, waar wij gekoppeld werden aan twee designers. De vraag was hoe we varkensvlees weer minder anoniem kunnen maken voor de consument. Zo ontstond het PatéCafé. Met het PatéCafé laten we de consument zien waar hun varkensvlees vandaan komt en hoe belangrijk vierkantsverwaarding is. We geven lezingen, workshops en excursies en serveren en verkopen natuurlijk onze paté van eigen varkens. Er zit zoveel moois in een varken en paté is een goede manier om dat tot zijn recht te laten komen.
Kijk op peelpate.nl
