Sura March 2014 Edition

mwrc 2014

√ßÍ≈Á’∆

Ô¯ñ¶ îÔ¾ñ¶ çŠùé¶ÔÅ For Private Circulation only Volume 2

Issue 3

ÃðêzÃå

ÃzÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ ç¶ ÚñŶ Çéðîñ ê¿æ çÆ ×¹ðîÇå ÇòÚÅðèÅðÅÍ

êzì§èÕÆ Ã§êÅçÕ

Çêz§ÃÆêñ ܯÇקçð ÇçØ

çêÅçÕ

åñÇò§çð ÇÃ§Ø ì¹¾àð

ÃñÅÔÕÅð ì¯ðâ

íÅÂÆ ìõôÆô ÇÃ§Ø ø×òÅóÅ íÅÂÆ Ü¯è ÇÃ§Ø Çç¾ñÆ êz¯. îéî¯Ôé ÇÃ§Ø ÁÜÆå×ó· íÅÂÆ çñÇܧçð ÇÃ§Ø êÇàÁÅñÅ íÅÂÆ ÁÜÆå ÇÃ§Ø «ÇèÁÅäÅ

ÕÅùéÆ ÃñÅÔÕÅð

ÁËâò¯Õ¶à íÅÂÆ ÁîðÜÆå ÇÃ§Ø Á§ÇîzåÃð

î¹¾Ö çøåð

îÕÅé é§ìð : ECB, ø¶÷-CìÆA, ÁÜÆå×ó·• (î¯ÔÅñÆ) Çê¿é : 160059 ø¯é é§ìð : 93177-53202

ðÚéÅò» í¶Üä çÅ êåÅ

îÅðøå åñÇò§çð ÇÃ§Ø ì¹¾àð ôÔÆç ìÅìÅ çÆê ÇÃ§Ø ÜÆ Õñ¯éÆ, ÃzÆ çÃî¶ô ÁÕËâîÆ ð¯â, ÃzÆ Áé§çê¹ð ÃÅÇÔìÍ Çê¿é : AD@AAH e-mail : akjmagzine@yahoo.com ø¯é é§ìð : IDFDI-DDDD@ (Õ¶òñ çêÅçÕÆ îÅîÇñÁ» ñÂÆ)

1

ÒÔ¯ñÆÓ Ãî¹¾Ú¶ íÅðå çÅ Áå¶ ÒÔ¯ñÅÓ Õ¶òñ ê¿ÜÅì çÅ, õÅà ÕðÕ¶ ÇÃ¾Ö Õ½î çÅ ÇÂÕ êzÇþè î½ÃîÆ ÇåúÔÅð þÍ Ô¯ñÆ Ôð¶Õ ÃÅñ ø¾×ä ô¹çÆ 8 寺 ô¹ðÈ Ô¯ Õ¶ À¹Ã¶ Ôøå¶ êÈðéîÅôÆ ù ÃîÅêå Ô¹§çÆ þÍ ÒÔ¯ñÅÓ À¹Ã 寺 Á×ñ¶ Ççé, Ú¶å òçÆ 1 ù ìó¶ ܯô¯-Öð¯ô éÅñ îéÅÇÂÁÅ Ü»çÅ þÍ ÇÂé·» ç¯ò» ÇåúÔÅð» çÆ ÇòÚÅðèÅðÅ ÇòÚ ÕÅøÆ øðÕ þÍ ÔÇð éÅî ð§×-ðÅå¶, îÔ»ìñÆ Ü¯è¶, í×å êzÇÔñÅç ù ÔðéÅÕô çÆ Õ¯ÂÆ åÅÕå òÆ éÅ Þ¹ÕÅ ÃÕÆ Áå¶ éÅ ÔÆ íË-íÆå Õð ÃÕÆ, À¹Ô éÅî ç¶ îÜÆáÆ ð§× ÇòÚ ð§Ç×ÁÅ Áâ¯ñ ÇðÔÅÍ À¹Ã çÅ ÕÅÇÂÁÅ-ðÈê Ú¯ñÅ éÅî ç¶ îÜÆáÆ ð§× ÇòÚ ð§×ÆÇÜÁÅ ÇêÁÅ ÃÆÍ ÇÂà ñÂÆ êzíÈ-Õ§å À¹Ã ç¶ êÅà ÃÆ, À¹Ã ç¶ ÇéÕà ÃÆ, À¹Ã ç¶ Á§×-Ã§× ÃÆÍ Çøð À¹Ã ù íË ÕÅÔçÅ? ÔðéÅÕô çÆ òð-êzÅêå íËä Ô¯ÇñÕÅ é¶ À¹Ã ù Þ¯ñÆ ÇòÚ ÇìáÅ Õ¶ Á×é-í¶à ÕðéÅ ÚÅÇÔÁÅ, êð ÒÜñ¶ é â¹ìË ×¹ðêzÃÅÇçÓÓ Áå¶ ÒÒêzÔñÅç ÕÅ ðÅÖŠԯǠðعðÅÇÂÁŨ3¨ÓÓ (íËðÀ¹ î. 3, Á§× : 1133) êzÇÔñÅç Á×é-Õ¹§â ÇòÚ¯º ÃÔÆ ÃñÅîå ìÚ ÇéÕÇñÁÅ, êð ÇôòÜÆ å¯º òð êzÅêå Ô¯ÂÆ Ô¯ÇñÕŠùÁÅÔ çÅ ã¶ð ìä ×ÂÆÍ ÇÂö Ô¯ÇñÕÅ çÆ ïÅç ÇòÚ ÇÔ§çÈ ñ¯Õ Ô¯ñÆÁ» ç¶ Ççé» ÇòÚ ÇÂà çÆ Ã¹ÁÅÔ À¹âÅÇÂÁÅ Õðç¶ ÔéÍ Ô¯ñÆÁ» çÅ ÇåÀ¹ÔÅð Ö¹¾ñ·Æ ð¹¾å ÁÅÀ¹ä ç¶ Áð§í Ã õ¹ôÆÁ» å¶ ð§×» ÇòÚ îéÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÃÆÍ ÇÂÕ-çÈܶ ç¶ Õ¾êó¶ ×¹ñÅñ éÅñ ð§×ä¶ Áå¶ ÚÅú îñ·Åð» ÇòÚ Ö¶âä å¶ é¾Úä-Õ¹¾çä ÇòÚ Ö¹¾ñ·Æ ð¾¹å çÅ ÁÅÀ¹ í×å ÕÆåÅ Ü»çÅ ÃÆÍ êð Ã ç¶ ë¶ð éÅñ ÃÇÔܶ ÃÇÔܶ ÇåúÔÅð» ç¶ ð§× Çò×óç¶ ×¶ Áå¶ ÇÂ毺 å¾Õ ì¹ðÆ ÔÅñå Ô¯ ×ÂÆ ÇÕ ÇÂÔ ÇåÀ¹ÔÅð Çî¾àÆ-Ø¾à¶ å¶ Õ¯ÇñÁ» çÆ ðÅÖ À¹âÅÀ¹ä 寺 ò¾è Õ¶ קç×Æ À¹ÛÅñä å¾Õ ê¾¹Ü Ç×ÁÅÍ îÅÇÂÁÅ ç¶ Õ¾Ú¶-Õù§í¶ ð§× ÇòÚ í¹¾ñÆ ñ¯ÕÅÂÆ êzíÈ ù í¾¹ñ ×ÂÆÍ î¶ð¶ ð§×ñ¶ êÅåôÅÔ ÕñöÆèð ÇêåÅ ÜÆ é¶ ÁÅÚðä çÆ ÇÂà Ç×ðÅòà 寺 ÁÅêä¶ Çþֻ ù ìÚÅÀ¹ä ñÂÆ Ô¯ñ¶-îÔ¾ñ¶ çÅ ÇåÀ¹ÔÅð ìÖÇôÁÅÍ Ççػ ù ÇÂÕ êÅö å» éÅî ç¶ Ú¬ñ¶ ð§×» ÇòÚ ð§Ç×ÁÅ Áå¶ çÈܶ êÅö ìÆð-ðÃ ç¶ Áñ½ÇÕÕ åîÅÇôÁ» éÅñ ÃðôÅð ÕÆåÅÍ Ô¯ñ¶-îÔ¾ñ¶ çÅ À¹ç¶ô ÃîÞä ñÂÆ ÃÅù íÅÂÆ ÕÅé· ÇÃ§Ø ÜÆ éÅíÅ ç¹ÁÅðÅ ÒîÔÅé Õ¯ôÓ ÇòÚ Çç¾åÆ ×ÂÆ ÇÂà ÇòÁÅÇÖÁÅ ù ç¶ÖäÅ ÚÅÔÆçÅ þ, ÒÒÔîñÅ Áå¶ ÜÅï ÔîñÅÍ Ô¾ñÅ Áå¶ Ô¾ñ¶ çÆ æ»Í ÃzÆ ×¹ðÈ ×¯Çì§ç ÇÃ§Ø ÃÅÇÔì ÜÆ é¶ õÅñö ù ôÃåz Áå¶ ï¹è ÇòçïÅ ÇòÚ Çé깧é Õðé ñÂÆ ÇÂÔ ðÆÇå ÚñÅÂÆ ÃÆ ÇÕ ç¯ çñ ìäÅ Õ¶ êzèÅé Ççػ ç¶ Ô¶á ÇÂÕ õÅÃ æ» Óå¶ Õì÷Å Õðé ñÂÆ ÔîñÅ ÕðéÅÍ ÕñöÆèð ÁÅê ÇÂà îÃéÈÂÆ Ü§× çÅ Õðåì ç¶Öç¶ Áå¶ ç¯Ô» çñ» ù Ãí ÇÃÖïÅ ç¶ºç¶ ÃÆ, Áð ܯ çñ ÕÅîïÅì Ô¹§çÅ À¹Ã ù çÆòÅé ÇòÚ ÇÃð¯êÅ ìõôç¶ ÃéÍÓÓ Áé§çê¹ð ÃÅÇÔì ç¶ ÇÕñ·Å Ô¯ñ×ó· ÇòÖ¶ ×¹ðÈ çÃî¶ô ÜÆ é¶ çÆòÅé ÃÜÅ Õ¶ çîå 1757 Ú¶åð 1 ù Ô¯ñÅ-îÔ¾ñÅ Ö¶âä çÆ ÇÂÔ ðÆå ÚñÅÂÆÍ Ã¾Ú¶ êÅåôÅÔ é¶ çÆòÅé ÇòÚ éÅî-ð§× ìõÇôÁÅ Áå¶ ÒîÔ¾ñÅÓ Úó·Å Õ¶ ìÆð ðà êzçÅé ÕÆåÅÍ Çª õÅñÃÅ ÜÆ ù êÈðé çå-ÇÃêÅÔÆ ìäÅ Õ¶ î¹Õ§îñ ÕÆåÅÍ ÇÂà åð·» ìÅÕÆ ÃÅðÅ ÇÔ§ç¹ÃåÅé Ô¯ñÆ Ö¶âçÅ þÍ êð ç¹éÆÁÅ çÅ ÇéðÅñÅ å¶ ÇéÁÅðÅ ê§æ õÅñÃÅ ÒÔ¯ñÅÓ Ö¶âçÅ þ Áå¶ ÒîÔ¾ñÅÓ Õ¾ãçÅ þÍ

ì¶éåÆ ÔæñÅ îÅÇÃÕ ê¾åð Çéð¯ñ ×¹ðîÇå ÃÅÇÔåÕ êðÚÅ þ Áå¶ ÇÂà ÇòÚ ×¹ðìÅäÆ çÆÁ» Áé¶Õ» å¹Õ» ÇñÖÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ôé Ç´êÅ ÕðÕ¶ ÇÂà ù êÈðé ÃÇåÕÅð ÃÇÔå ð¾ÇÖÁÅ ÜÅò¶ Áå¶ ð¾çÆ ÇòÚ éÅ ò¶ÇÚÁÅ ÜÅò¶ ÜÆÍ

íÅðå

򤍁

ÃÅñÅéÅ B@@ ð¹ê¶, ç¯ ÃÅñ C@@ ð¹ê¶, ê¿Ü ÃÅñ F@@ ð¹ê¶ À¹îð íð ñÂÆ B@@@ ð¹ê¶

Çòç¶ô» ñÂÆ

ÃÅñÅéÅ AE@@ ð¹ê¶, À¹îð íð ñÂÆ AE,@@@ ð¹ê¶

mwrc 2014

ÜÅ ÕÀ¹ ÔÇð ð§×¹ ñÅׯ ÇÂù Ü¹× îÇÔ Á§Õ : 3

ÃÅñ : 2

îÅðÚ B@AD

ø¾×ä-Ú¶å, 546 éÅéÕôÅÔÆ ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ çÅ Çéð¯ñ èÅðÇîÕ îÅÇÃÕ ê¾åð Òï ÕÔÆÁå þ ÃÈðÅÓ ÇòÚ Çéð¯ñ ×¹ðîÇå ÇòÚÅðèÅðÅ ç¶ Áé¹ÕÈñ ÔÆ ðÚéÅò» ÛÅêä çÆ êÈðé Õ¯Çôô ÕÆåÆ ÜÅò¶×Æ êð Çøð òÆ ñÅ÷îÆ éÔƺ þ ÇÕ Ôð¶Õ ðÚéÅ éÅñ ÒçêÅçÕÆ î§âñÓ Ü» Üæ¶ çÆ ÃîÈÇÔÕ ÇòÚÅðèÅðŠǧéÇì§é ÃÇÔîå Ô¯ò¶Í ÇÕö òÆ Ö¶åð ÇòÚ ÇÕö òÆ ÇòòÅç çÆ ÃÈðå ÇòÚ ÇéÁ»Ö¶åð ÇÃðø ÁÜÆå×ó· (î¹ÔÅñÆ) Ô¯ò¶×Å Áå¶ ÇÕö òÆ ÇÂåðÅ÷ ù ç¯ îÔÆé¶ ç¶ Á§çð êz×à ÕðéÅ ÷ðÈðÆ Ô¯ò¶×ÅÍ

ÁÕÅñÆ å» À¹Ô ôÕåÆôÅñÆ êzíÈ-îé¹¾Ö Ãé ÇÜé·» ù éÅ å» ÇÂÃêÅå Õ¾à ÃÕçÅ ÃÆ, éÅ Á×é ÜñÅ ÃÕçÆ ÃÆÍ ÇÂÔ å» ÇÂÕ êzÕÅð çÆÁ» À¹µÚ ÁÅåîÅò» Ãé, ܯ ÇÂé·» ç¶ ÃðÆð» ÇòÚ êzÛÅò¶ºÔÅð ÁÅ ÇéòÅà ÕðçÆÁ» ÃéÍ ÇÂé·» ÃðÆð» ÇòÚ Õ¶òñ ÁÅåîÅ ÔÆ Áé§çê¹ð ÃÅÇÔì çÆÁ» êÔÅóÆÁ» Óå¶ Ø¹îð êŪçÆ ÃÆÍ ÇÂÔ íÇò¾Ö ç¶ Ã§êÈðé îé¹¾Ö Ãé, ÇÜé·» ÇòÚ îé¹¾ÖåÅ çÆ Çé§î·Æ ܯå Çàî-ÇàîÅÀ¹ºçÆ ÇçÖÅÂÆ Çç§çÆ ÃÆÍ

ñ¶ÖÕ» å¶ êÅáÕ» ñÂÆ L ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ ç¶ îÅÇÃÕ ê¾åð Òï ÕÔÆÁå þ ÃÈðÅÓ ñÂÆ Çéð¯ñ ×¹ðîÇå ÁÅô¶ ç¶ Áé¹ÕÈñ, ðÈÔÅéÆ/ ÁÇèÁÅåîÕ Áå¶ ×¹ðÇþÖÆ Ãð¯ÕÅð» éÅñ Ãì§èå ÇéðÇòòÅç ÇòÇôÁ» Óå¶ ñ¶ÖÕ» ù ðÚéÅò» í¶Üä çÆ ÃÇéîð ì¶éåÆ þÍ L ðÚéÅò» ÇòÚ ñ¶Ö, ÕÇòåÅò» Áå¶ Ô¯ð ×¹ðîÇå ÇòÚÅð» éÅñ Ãì§Çèå Ãî¾×ðÆ ù ÕÅ×÷ Óå¶ ÃÅø-ùæð¶ Á¾Öð» ÇòÚ ÇñÖ Õ¶ Ü» Çøð àÅÂÆê ÕðòÅ Õ¶ Ôð îÔÆé¶ çÆ A@ åðÆõ 寺 êÇÔñ»-êÇÔñ» í¶Üä çÆ Ç´êÅñåÅ ÕðéÆ ÜÆÍ L ñ¶Ö Ãî¾×ðÆ ç¶ éÅñ ×¹ðìÅäÆ çÆÁ» å¹Õ» Áå¶ ÔòÅñ¶ Ç´êÅ ÕðÕ¶ êÈðé ðÈê ÇòÚ Ã¯è Õ¶ í¶Ü¯ ÜÆÍ L ÁÃƺ ÇÂà îÅÇÃÕ ê¾åð ù êÅáÕ Üé» ñÂÆ Ô¯ð ñÅíçÅÇÂÕ, ÜÅäÕÅðÆ íðêÈð Áå¶ ×¹ðìÅäÆ ÁÅô¶ å¶ ×¹ðîÇå ÇòÚÅð» çÅ òÅÔÕ ìäÅÀ¹ä ñÂÆ ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ ç¶ ÃÈÞòÅé å¶ Ú¶å§é î˺ìð» ç¶ Ã¹ÞÅò» çÅ ÔÅðÇçÕ ÃòÅ×å Õð»×¶Í

êz¯. êÈðé ÇÃ§Ø ÖÅñÃÅ

4

öçð ñÇÔð ÇòÚ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ å¶ À¹é·» ç¶ ÃÅæÆ

8

×¹ðê¹ðòÅÃÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ ÜË å¶× ÇÃ³Ø Áé§å

íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø êzÇå Õ¯ÔÜÅ òåÆðÅ

15

öçðÆ ìÅì¶ (ÕÇòåÅ)

16

ÁÜî¶ð ÇóØ

íÅÂÆ Õ¹ñìÆð ÇçØ, à¯ð»à¯

1857 çÅ öçð å¶ ÇüÖ

17

ÁÕÅñÆ ëÈñÅ Çóض

21

Çüֻ å¶ Á³×ð¶÷» çÆ êÇÔñÆ ñóÅÂÆ Ãì³èÆ ÕÅðñ îÅðÕà ÕÆ Ã¯Úç¶ Ãé ?

24

ìñÜÆå ÇÃ³Ø õÅñÃÅ

-êz¯: êzÆåî ÇÃ³Ø (ÁÅÂÆ.¶.Á˵Ã.)

îÅñÕ, êzÕÅôÕ å¶ ÛÅêÕ ÃÇå§çðêÅñ ÇÃ§Ø é¶ ÕñÅÇÃÕ Çêz§à¯×zÅÇøÕÃ, BD@, ǧâÃàðÆÁñ ¶ðÆÁÅ ø¶÷-A ê¿ÚÕÈñŠ寺 ÛêòÅ Õ¶ ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ òñ¯º îÕÅé é§ìð : ECB, ø¶÷-CìÆA, ÁÜÆå×ó·• å¯º ÜÅðÆ ÕÆåÅÍ

2

mwrc 2014

Ú¶å°ìçå°íñÅ

Ú¶å°ìçå°íñÅíòððÔÅòó¶¨ ìéë±ñ¶î§ÞìÅÇðîËÇêð°ØÇðìÅÔ°ó˨ Çêð°ØÇðéÔÆÁÅòËèéÇÕÀ°Ã°Ö°êÅòËÇìðÇÔÇìð¯èåé°ÛÆÜ˨ Õ¯ÇÕñÁ§ÇìðÔÅòÆì¯ñËÇÕÀ°ç°Ö°Á§ÇÕÃÔÆÜ˨ íòð°íò§åÅë±ñÆâÅñÆÇÕÀ°ÜÆòÅîð°îŶ¨ éÅéÕÚ¶ÇåÃÔÇÜðְêÅòËܶÔÇðòð°ØÇðèéêŶ¨5¨ (¨17¨1¨ ) (å°ÖÅðÆ Û§å îÔñÅ 1 ìÅðÔ îÅÔÅ)

Áðæ Áðæ : Ú¶å (çÅ îÔÆéÅ) Ú§×Å ñ¾×çÅ ÔË, (Ú¶å ÇòÚ) ìçå (çÅ î½Ãî íÆ) ÇêÁÅðÅ ñ¾×çÅ ÔË, (ÇÂà îÔÆé¶) Ö°ñ·Æ Ü±Ô ÇòÚ ìéÃêåÆ é±§ ë°¾ñ ñ¾× êËºç¶ Ôé, å¶ (ë°¾ñ» À°å¶ ìËᶠԯ¶) íòð ïÔä¶ ñ¾×ç¶ Ôé¢ (î¶ð¶ ÇÔðç¶ çÅ Õ½ñ-ë°¾ñ íÆ ÇÖó ê¶, ܶ) î¶ðÅ êåÆ-êzí± ÇÔðç¶-Øð ÇòÚ ÁÅ ò¾Ã¶¢ ÇÜà ÜÆò-ÇÂÃåzÆ çÅ êzí±-êåÆ ÇÔðç¶-Øð ÇòÚ éÅÔ ÁÅ ò¾Ã¶, À°Ã ÜÆò-ÇÂÃåzÆ é±§ ÁÅåîÕ ÁÅé§ç éÔƺ ÁÅ ÃÕçÅ, À°Ã çÅ ÃðÆð (êzí± å¯º) ÇòÛ¯ó¶ ç¶ ÕÅðé (ÕÅîÅÇçÕ òËðÆÁ» ç¶) Ô¾ÇñÁ» éÅñ Õî÷¯ð Ô¯ Ü»çÅ ÔË¢ (Ú¶åð ç¶ îÔÆé¶) Õ¯ÇÂñ Á§ì ç¶ ð°¾Ö À°å¶ Çî¾á¶ ì¯ñ ì¯ñçÆ ÔË (Çòܯ×ä 鱧 ÇÂÔ ì¯ñ Çî¾á¶ éÔƺ ñ¾×ç¶, Ú¯íò¶º ç°ÖçÅÂÆ ñ¾×ç¶ Ôé, å¶ ÇòÛ¯ó¶ çÅ) ç°¾Ö À°Ã êÅïº ÇÔðç¶ ÇòÚ ÃÔÅÇðÁÅ éÔƺ Ü»çÅ¢ Ô¶ î»! î¶ðÅ îé-í½ðÅ (Á§çðñ¶ ÇÖó¶ ԯ¶ ÇÔðç¶-Õîñ 鱧 Û¾â Õ¶ ç°éÆÁÅ ç¶ ð§×-åîÅÇôÁ» ç¶) ë°¾ñ» å¶ âÅñÆÁ» À°å¶ íàÕçÅ ÇëðçÅ ÔË¢ ÇÂÔ ÁÅåîÕ ÜÆòé éÔƺ ÔË, ÇÂÔ å» ÁÅåîÕ î½å ÔË¢ Ô¶ éÅéÕ! Ú¶åð ç¶ îÔÆé¶ ÇòÚ (ìçå ç¶ î½Ãî ÇòÚ) ÜÆò-ÇÂÃåzÆ Áâ¯ñ ÁòÃæÅ ÇòÚ ÇàÕ Õ¶ ÁÅåîÕ ÁÅé§ç îÅäçÆ ÔË, ܶ ÜÆò-ÇÂÃåzÆ (ÁÅêä¶ ÇÔðç¶-) Øð ÇòÚ êzí±-êåÆ é±§ ñ¾í ñ¶¢5Í

3

÷≈Ò√≈

mwrc 2014

êÈðé ܯÇå Ü×Ë Øà îË, åì ÖÅñà åÅÇÔ éÖÅñà ÜÅé˨1¨

ÜÅ×å ܯÇå ÕÆ þ?

×¹ðê¹ðòÅÃÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ

å»å¶ ÒêÈðé ܯÇå Ü×Ë Øà îËÓ ç¶ À¹êðñ¶ Áðæ éÔƺ ìäç¶Í å» ë¶ð ÜÆ êÈðé ܯÇå ÇÕò¶º Ü×Ë! Øà îË ÇÕò¶º Ü×Ë? Øà îÇÔ êÈðé ܯÇå Ü×ä çÅ íÅò ÕÆ Ô¯ÇÂÁÅ? Øà ÇòÖ¶ êÈðé ܯÇå íÆ Ü×Ë Áå¶ êÈðé ê¹ðÖ Ü¯åÆ-ÃðÈê êðîÅåîÅ çÆ ÃðìÇòÁÅêÕåÅ íÆ ìäÆ ðÔ¶ Ã×ñ ìéÃêÇå îÇÔ ìËçåð¹ Ã×ñ çÈè îÇÔ ØÆÁŨ ÀÈÚ éÆÚ îÇÔ Ü¯Çå ÃîÅäÆ ØÇà ØÇà îÅèÀ¹ ÜÆÁŨ1¨

Ô» ÜÆ êÈðé ܯÇå Ü×Ë! ÒÜ×Ë Øà îËÓ! Ô» ÜÆ êÈðé ܯÇå! å¶ Ü×Ë Øà îË! êÈðé! êÈð¶ çÆ êÈðÆ Ü¯Çå! çêÈðé ܯÇå êÈð¶ êzíÈ ÁÕÅñ ê¹ðÖ çÆ Øà îÅÇÔ Ü×Ë å» ÇÕò¶º Ü×Ë? ÕÆ ÇÂà çÅ ÇÂÔ íÅò þ ÇÕ Ã§êÈðé ܯÇå çêÈðé ÁÕÅñ ê¹ðÖ çÆ ÇÂÕË Øà ÇòÖ¶ Ãî¹¾ÚÆ ÔÆ ÁÅé ÁÀ¹åðË? ܶ ÇÂÔ¯ Áðæ íÅò þ å» Ãðì ÇòÁÅêÕ Ãðì Øà ÇòÁÅêÕ ÒÒÜÇñ æÇñ îÔÆÁÇñ êÈÇðÁŠùÁÅîÆ ÇÃðÜéÔÅð¹ÓÓ (ÇæåÆ ×À¹óÆ, î. 5, Á§Õ : 296) ¶ÕË ØÇà îÞÅÇð ÔÆ î¹ÕÂÆÁç Áå¶ îÇÔçÈç (Ôç ç¶ Á§çð) Ô¯ä ÕÇð ¶ÕÅ-ç¶ÃÆ Ô¯ Ç×ÁÅ Áå¶ Ãðì ÇìÁÅêÕ é ðÇÔÁÅÍ Áå¶ Ô¯ð ÃÅð¶ Øà õÅñÆ ðÇÔ ×Â¶Í ÃîÈÔ Ö¿â î§âñ ìzÇÔî§â, Ú§ç, ÃÈðÜ å¶ åÅð¶ ÃÅð¶ èðå ÁÕÅà ×Ëé ××é ÇÂà ܯÇå ֹ䯺, ܯåÆô ê¹ðÖ êÈðé êzîÅåîŠֹ䯺 õÅñÆ Áå¶ Çòðò¶ ÔÆ ðÇÔ ×Â¶Í Ü¯åÆ ÃðÈê êðîÅåîÅ çÆ ÁÅåî ܯÇå ÇÜæ¶ éÔƺ úæ¶ À¹Ã çÆ ÇòÁÅêÕåÅ éÔÆºÍ ÁÅåîܯÇå çÆ ÇòÁÅêÕåÅ ÇòÔÈä ÜÆòé-ÕäÆ éÔÆºÍ ÇÜæ¶ ÜÆòé-ÕäÆ éÔƺ, úæ¶ Ô¯ºçÔÃåÆ éÔÆºÍ Ãí é¶Ãå¯ éÅìÈç þÍ å»å¶ ÒêÈðé ܯÇå Ü×Ë Øà îËÓ ç¶ À¹êðñ¶ Áðæ éÔƺ ìäç¶Í å» ë¶ð ÜÆ êÈðé ܯÇå ÇÕò¶º Ü×Ë! Øà îË ÇÕò¶º Ü×Ë? Øà îÇÔ êÈðé ܯÇå Ü×ä çÅ íÅò ÕÆ Ô¯ÇÂÁÅ? Øà ÇòÖ¶ êÈðé ܯÇå íÆ Ü×Ë Áå¶ êÈðé ê¹ðÖ Ü¯åÆ-ÃðÈê

êðîÅåîÅ çÆ Ãðì-ÇòÁÅêÕåÅ íÆ ìäÆ ðÔ¶ Ã×ñ ìéÃêÇå îÇÔ ìËçåð¹ Ã×ñ çÈè îÇÔ ØÆÁŨ ÀÈÚ éÆÚ îÇÔ Ü¯Çå ÃîÅäÆ ØÇà ØÇà îÅèÀ¹ ÜÆÁŨ1¨ (¨2¨1¨29¨) (ïðÇá î. 5, Á§Õ : 617) ×¹ðòÅÕ ç¶ íÅò Áé¹ÃÅð ÁÅåî-þåÅ çÆ ÜÆòé-ÕäÆ ÕðÕ¶ å» êðîÅåîÅ çÆ Ü¯Çå Ãðì Øà» ÇòÖ¶ ÇìðÅÜîÅé þÍ êð ÇÂÔ ÜÆòé-ܯÇå-ÕäÆ êð-ܹñå Çåæ¶ Ô¹§çÆ þ ÇÜæ¶ ÇÂà ÁÅåî-ÜÆòé-ܯÇå-ÕäÆ ù êðîÅåîÅ ç¶ Á§Çîzå-éÅî çÆ ÜÅ× ñ×çÆ þÍ êðîÅåîÅ ç¶ ÇÂà Á§Çîzå-éÅî çÆ ÜÅ× Ôð¶Õ Øà îÅåð ÇòÖ¶ ÔÆ Ô¹§çÆ å» ØàÁÅåî ÃÅð¶ ÁÅ꯺ ÔÆ Ü× À¹áç¶Í ìËçåð å» Ã×ñ ìéÃêå îÅÇÔ ÇìðÅÜîÅé þÍ Á×éÆ ÁÅêäÆ Á§Ã ÕðÕ¶ Ôð¶Õ ÕÅá ñÕóÆ Á§çÇð îÀ¹ÜÈç þÍ ÃÅð¶ ç¹¾è Á§çð ÇØÀ¹ çÆ Á§Ã îÀ¹ÜÈç þÍ êð ç¹¾è 駱 ÜÅ× ñ×Æ Çìé» Áå¶ ÕÅá§åÇð-Û¹êÆ-Á×é ù ñÅ× ñ׶ Çìé» éÅÔƺ ç¹è ÇòÚ¯º ÇØÀ¹ ÇéÕñçÅ þ Áå¶ éÅÔƺ ÕÅá ñÕóÆ ÇòÚ¯º Á×éÆ êzÚ§â Ô¹§çÆ þÍ Çåò¶º ÔÆ Øà Øà ÇòÖ¶ ðî Ãî ðÔÆ Ü¯Çå, Çìé» Á§Çîzå-éÅî çÆ ÜÅ×-ñÅ× å¯º Á§ç𯺠êzܹñå êð×à Ô¯ Õ¶ Ü×çÆ éÔÆºÍ å»å¶ ÇÃè Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ Ãðì Øà» Á§çð ÇòÁÅê ðÔÆ ÁÅåî-ܯÇå-ÜÆòé-ÕäÆ

4

mwrc 2014 ÁÅ꯺ éÔƺ Ü× ÃÕçÆÍ ÇÂà ÇòÇÚ ÁÅ꯺ Ü× À¹áä çÆ Ãîð¾æÅ ÔÆ éÔÆºÍ ÇÂÃ ç¶ ÜÅ×ä çÅ ÜÅ× ÇÂà çÆ Ãîð¾æŠ寺 ìÅÔð þ, ÇÂÃ ç¶ ÁÅêä¶ Ô¾æ ÔÆ éÔÆºÍ Ü¶ ÁËÃÅ Ô¹§çÅ å» ÜäÅ ÕäÅ ÁÅçîÆ ÔÆ éÅ ÁÅêä¶ Á§çð ܯÇå Ü×Å ìÇÔ§çÅÍ ÇÂà Üä¶ Õä¶ ÜÆòé Á§çÇð ðî Ãî ðÔÆ ÁÅåî ܯÇå ù Õ¯ÂÆ ÜÅ×å ܯÇå ÔÆ Ü×Å ÃÕçÆ þÍ Ü¯åÆ ÃðÈê êðîÅåîÅ ÁÕÅñ ê¹ðÖ òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÅ×å ܯÇå þÍ ÇÂà ܯåÆ ÃðÈê ÁÕÅñ ê¹ðÖ êðîÅåîÅ çÅ ×¹ê寺 êð×à Ô¯ä òÅñÅ ÃðÈê ÔÆ ÜÅ×å ܯÇå þ Áå¶ ÇìÃîÅç ðÈê þÍ Ü¯åÆ ÃðÈê çÅ ÒÜÅ×å ܯÇåÓ ÇòÇÚ ×¹ê寺 êð×à Ô¯äÅ ÇìÃîÅç ÜéÕ þÍ Ü¯åÆ ÃðÈê çÅ ÜÅ×å ܯÇå ÃðÈê ÔÆ êzÕÅô-ÕñŠçê¿é þÍ Ü¯åÆô êzíÈ çÅ ÃÉËêzÕÅô, ÜÅ×åܯÇå-ÃðÈê Õ¶òñ ÇéÜ ÃðÈê ù êzÕÅôé çÆ Ü¯Çå Üקé çê¿é ÔÆ éÔƺ, ìñÇÕ ÇÂà ÜÅ×å ܯÇå ÇìÃîÅç êzÕÅô ÃðÈê ç¶ êðÇÃÁ» Ôð ÇÂÕ ÁÅåî-ܯÇå êzÕÅô-êzܹñå Ô¹§çÆ þ, ÁðæÅå Ôð¶Õ ÁÅåî-ܯÇå, ÜÅ×å-ܯÇå ܯåÆô çÆ ÜÅ×-ñÅ× éÅñ ÔÆ Ü×çÆ þÍ ÃÉËÕñÅ ç¹ÁÅðÅ ×¹ê寺 êð×à ԯ¶ ܯÇå-êzÕÅô ÜÅ×å-ܯÇå ܯåÆô çÅ éÅî ÔÆ òÅÇÔ×¹ðÈ þÍ ÇÂÔ éÅî ÁðæÅå ÇÂÔ Ü¯Çå-êzÕÅôÆÜÅ×å-ܯÇå-ÃðÈê ÔÆ ÜÅ×å-ܯÇå-ÕñŠçê¿é þ, ÁðæÅå ܯÇå-ÕñÅ Ü×ÅÀ¹ä ç¶ Ãîð¾æ þÍ Ü¯Çå-êzÕÅô ç¶ êðÇÃÁ» ÔÆ Ôð¶Õ ÁÅåî-ܯÇå ç¶ êzÕÅô Ô¹§çÅ þÍ ìÅð§ìÅð ÜÅ×å-ܯÇå ù êðÃäÅ Áå¶ êðÃÆ ÜÅäÅ, ìÅð§ìÅð êðÃäÅ ÔÆ ÁÅåî-ܯÇå ç¶ Øà Á§çÇð Ü×ÅÀ¹ä çÅ Ú§¹íÕ ðÃÅÇÂä þÍ ÇÂà ÜÅ×å-ܯÇå ù ìÅð§ ìÅð ÁÅåî-ܯÇå ç¶ êðÃä çÅ éÅÀ¹º ÜÅ×å-ܯÇå çÅ ÜêäÅ þ, åç¶ ÔÆ ÃzÆ çÃî¶ô ÜÆ é¶ 33 Ãò¾ï» ç¶ Áð§í ÇòÚ À¹ÚÅðé ÕÆåÅ þ :ÒÒÜÅ×Çå ܯÇå ÜêË Çéà ìÅùðÓÓ é¯à Õð¯ ÒÇéà ìÅùðÓ çÆ ë¯ðà (Force) ùÍ Çéà ìÅùð- ðÅå Ççé¶ ÜÅ×å ܯÇå ù ÜêÆ ÜÅä çÆ åÕóÅÂÆ ÕÆåÆ ÃzÆ çÃî¶ô ÜÆ é¶ ÃzÆ ÖÅñÃÅ ÜÆ ùÍ À¹êð êÇÔñ» ÔÆ ÇÃè Ô¯ üÕÅ þ ÇÕ ÜÅ×å ܯÇå çÅ êð×à ÃðÈê ÒòÅÇÔ×¹ðÈÓ éÅî þÍ åÅÔƺ å¶ ÜÅ×å-ܯÇå ÜêË ÁÅÇÖÁÅ þ ÃzÆ çÃî¶ô ÜÆ é¶! ÜÅ×å-ܯÇå ù Üêä ç¶ Áðæ Ô¯ð Õ¹Þ ìä ÔÆ éÔƺ ÃÕç¶Í ìà ÒÜÅ×å ܯÇå ÜêËÓÓ çÅ Ãê¾ôà Áðæ ÃzÆ

5

çÃî¶ô ÜÆ ç¶ ÇÃè»å Áé¹ÃÅð ÒòÅÇÔ×¹ðÈ éÅî ÜêËÓÓ ÇÃè Ô¯ÇÂÁÅ, Áå¶ ÇÂà éÅî ù Çéà ìÅÃð Üêä çÅ åÅÕÆçÆ Ô¹Õî ÃzÆ çÃî¶ô ÜÆ é¶ ÇÂà ê¿×åÆ ç¹ÁÅðÅ Ççzó·ÅÇÂÁÅÍ ÃÉËêzÕÅô ÕñÅ ÕÇð éÅî éÅîÆ çÅ Áí¶ç Ô¯äÅ íÆ íñÆ í»å ÇÃè Ô¯ üÕÅ þ : ÁÅêÆéË© ÁÅê¹ ÃÅÇÜú ÁÅêÆé©Ë ðÇÚú éÅÀ¹¨...1¨ (ÁÅÃÅ çÆ òÅð, Á§Õ : 463) ðÈêÆ ×¹ðòÅÕ òÆ ÇÂà ÇÃè»å çÆ êz¯ó·åÅ ÕðçÅ þÍ ÃÉËÕñÅ êzÕÅôå Áå¶ ÃÉËðÇÚå Ô¯ä ÕÇð ÔÆ, Áå¶ ÁÅç ÁéÅç Áêð§êðÅ êðÅêÈðìñÅ Ô¯ä ç¶ ÕÅðé ÇÂÔ¯ éÅî ÔÆ ÃÇåéÅî, ÁðæÅå ÇÂÔ¯ éÅî ÔÆ ÃÇå þÍ Â¶ÕË ÇÂö éÅî Çìé» Ô¯ð Ãí éÅî Áþå Ôé, ÁæòÅ ÇÕðåî éÅî ÔéÍ ÒÒÜÅ×Çå ܯÇå ÜêË Çéà ìÅùðÓÓ çÆ Á×ñÆ Á¾èÆ ê¿×åÆ ÒÂ¶Õ ÇìéÅ îé éËÕ é ÁÅéË¨Ó ÃÅø ÇÃè ÕðçÆ þ ÇÕ Â¶ÕË éÅî¹, À¹êð çö ×¹ðîÇå éÅî 寺 Çìé», ¶ÕË ÃÇå êçÅðæ ÃÇåéÅî 寺 Çìé», ÇÂÕ å¯º ÁÇéÕ (ÁéÇÂÕ, éËÕ) Áþå êçÅðæ ù îé Á§çÇð é ÇñÁÅòË, íÅò Çéà ìÅùð éÅî Üêä òÅñ¶ çÆ Ã¾ÚÆ éÅî-ÁÇíÁÅÃ-ÁðÈó-ÁòÃæÅ ÇÂÔ Ô¹§çÆ þ ÇÕ éÅî, ¶ÕË éÅî Üêä 寺 Çìé» À¹Ã ç¶ Á§çð ÇÕö Ô¯ð ÚÆ÷ çÅ ÇéòÅà éÔƺ Ô§¹çÅÍ ðå¶ ð§Ç× êÅðìzÔî ÕË îé¹ åé¹ ÁÇå ×¹ñÅ«¨ éÅéÕ Çòä¹ éÅòË ÁŬÇçÁÅ ÇÜåÆ Ô¯ð¹ ÇÖÁÅ«¨3¨(¨10¨) (îÅðÈ òÅð âÖä¶ î. 5, Á§Õ : 1097) Ã¾Ú î¹¾Ú éÅî ÁÇíÁÅÃÆ ç¶ ÇÔðç¶ Á§çÇð éÅî Çìé» ç¹åÆ-ÁÅñÈç-êzÅקçÅ ÇõÁÅñ ÇàÕ éÔƺ ÃÕç¶Í éÅî Çìé» ë¹ðé¶, Áë¹ðé¶, çÕñê, ÇòÕñê, ô¹í Áô¹í òÅôéÅ ÃÇí êzÅקçÅ ÇÖÁÅñÆÁ» ÔéÍ ÒÜÅ×Çå ܯÇå ÜêË Çéà ìÅùðÓ ç¶ Ô¹Õî ÕîÅòä çÅ êÅðà êzíÅòÆ ëñ ÇÂÔ Ô¹§çÅ þ ÇÕ ìà ÒÂ¶Õ ÇìéÅ îé éËÕ é ÁÅéË¨Ó ×¹ðîÇå éÅî ÁÇíÁÅà ÕîÅÂÆ òÅñÅ ×¹ðî¹Ö Üé ¶ÕË éÅî çÅ ÔÆ ÁÇé§é À¹êÅôÕ, ÁÇé§é ÁÇíÁÅÃÆ Áå¶ Â¶ÕË ÁÕÅñ ê¹ðÖ çÅ ÔÆ ÁÇé§é í×å Ô¯ Ü»çÅ þÍ À¹Ã ç¶ ÇÔðç¶ (îé) Á§çÇð ÇÂÔ¯ ¶ÕË éÅî ç¶ ÁÇé§é ÁÇíÁÅà çÆ ÔÆ êÈðé êz¶î-êzåÆå ùíÅÇÂîÅé Ô¹§çÆ þÍ

ÒêÈðé êz¶î êzåÆå ÃÜËÓ ÇÂö ê¾Õ êzåÆå þÚÆ ôðèÅ íÅòéÆ å¯º À¹Öó Õ¶ éÅî çÅ ÁÇé§é ÁÇíÁÅÃÆ, ÁÕÅñ çÅ ÁÇé§é À¹êÅôÕ ÁÅêäÆÁ» îé¯-ÕÅîéÅ îé¯ðæ» çÆ ÇÃèÆ Ô¶å Áé¹îåÆÁ» òå ìzå, ׯð, îóÆ, îà ÁÅÇçÕ çÆ î§éåÅ òñ Õ篺 Ü»çÅ è»òçÅ þÍ Üç À¹Ã ç¶ îé Á§çð ÒÂ¶Õ Çìé» îé éËÕ é ÁÅéËÓ òÅñÆ ôðèÅíÅòéÆ òðå ðÔÆ Ô¯ò¶, åç Ô¯ð ÇÕö òñ À¹ÃçÅ èÅòäÅ ÕÆ? ÁËö Üé ÇÂÕË ÁÕÅñ ê¹ðÖ çÆ éÅî ÁÇíÁÅà À¹êÅôéÅ ðÈêÆ åÆðæ çÅé çÇÂÁÅ åê çÜî Çìé» Ô¯ð ÇÕö ÁÅé åÆðæ çÅé çÇÂÁÅ åê çÜî ù éÔƺ ÇÃÁÅäç¶ êÛÅäç¶Í ¶ÕË ÜÅ×å ܯÇå çÅ ÇéÃìÅÃðÆ ÁÇé§é ÁÇíÁÅà ÔÆ Ãðì ÕñÅ ÕÇñÁÅäÕÅðÆ þÍ

ÜÅ×å-ܯÇå ÇÕò¶º Ü×çÆ þ?

ÇÂà éÅî ðÈêÆ ÜÅ×å ܯÇå çÅ ÁÇíÁÅà ðÈêÆ ÜÅ×¹, êÅðÃ-ùêðôéÆ-ÜÅ×¹ À¹Ã¶ òÇâíÅ×Æ ÁÅåî-ÁÅ´ÖäÆ-ðÈÔ ù ñ×çÅ þ, ÇÜÃ ç¶ Øà Á§åð ×¹ðÈ ÕðäÅ ÕÇð, ×¹ðÈ ðÈêÆ Ü¯Çå êzÕÅôÕÆ ÇìÃîÅç ÕñÅ ÃêðôÆ ÜÅÂ¶Í ÇÂÔ Õ¶òñ ×¹ðÈ-Ô¹Õî Áé¹ÃÅð ×¹ðÈܯÇå ÕñÅ êzÕÅô Ç´ôîÆ ×¹ðÈ ÃðÈê ê¿Ú» ÇêÁÅÇðÁ» ç¶ êÅðà ùêðôéÆ Ç´ôî¶ ç¹ÁÅðÅ ÔÆ Ã¹êðôÆ ÜÅ ÃÕçÆ þÍ éÅî ÁÇíÁÅà ÕîÅÂÆ òÅñ¶ Øà§åÇð Ü×é-ܯåÆôÆ çÆÇòÁ» òÅñ¶ Á§ÇîzåèÅðÆ ê¿Ú» ÇêÁÅÇðÁ» çÆ, ×¹ðÈ ÃðÈê çêÈðé ÕñÅ Ç´ôîÆ-éÅî-çÅÇå ðÈêÆ Ú§¹íÕ Ãêðô ÔÆ éÅî ðÈêÆ Ü×é ܯÇå çÆò¶ ÁÇèÕÅðÆ ÜÇ×ÁÅÃÈ Üé» ç¶ Øà» Á§çð Ü×Å ÃÕçÆ þÍ êz×à ×¹ð» çÆ ç¶Ô ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì çÆ åÅÇìÁÅ, ×¹ðÈ çÃî¶ô ÜÆ ç¶ Ö¿â¶ ç¶ Á§ÇîzåèÅðÆ ÇåÁÅð-ìð-ÇåÁÅð, Á§ÇîzåÕñÅ-Ç´ôîÆ éÅî ÁÇíÁÅà ÕîÅÂÆÁ» òÅñ¶ ê¿Ü» ÇêÁÅÇðÁ» ç¹ÁÅðÅ ÜÇ×ÁÅÃÈ Üé» ç¶ Øà» Á§çÇð ×¹ðîÇå éÅî ìÆÜ îÅåð ìÆÇÜÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÔÆ ÜÅ×å ܯÇå êzÕÅôéÆ ÕñÅ ÃðÈê ÇòÚ ÔÆ ëñÆíÈå Ô¯ ÃÕçÅ þ, ÁËò¶º éÔÆºÍ ÇÂà ÇìÇè ìÆÜ îÅåð ÜÇ×ÁÅÃÈ Üé ç¶ Øà§åÇð êðò¶ÇôÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÜÅ×å-ܯÇå éÅî ÇéÃìÅÃð ÔÆ Á§ÇîzåèÅðÆ ÜÇ×ÁÅÃÈ Üé» å¯º ÜÇêÁÅ ÁÇíÁÅÇÃÁÅ ÕîÅÇÂÁÅ ÜÅò¶ åç ÜÅ Õ¶ ÜÅ×å ܯÇå ÁÅêäÆ êÈðÆ

mwrc 2014 ÕñÅ ÇòÚ ÜÇ×ÁÅÃÈ Üé» ç¶ Øà» Á§çÇð Ü×çÆ þÍ Øà» Á§çÇð Ü×çÆ þ Øà Á§çÇð êð Ü×ÅÂÆ ÔÆ Ü×çÆ þ, À¹êð çÃÆ ÇìèÆ Áé¹ÃÅð Ü×ÅÂÆ ÔÆ Ü×çÆ þÍ ÇÜé·» ×¹ðî¹Ö Üé» ç¶ Øà» Á§åÇð ÇÂà êÈðé ÜÅ×å ܯÇå çÅ êzÕÅô Ô¯ Ü»çÅ þ, ÁËܶ Üé ÔÆ Çéð¯ñ (ÇéÖÅñÃ) Çéð¶ ÖÅñà ÖÅñö ÔéÍ

ÜÅ×å ܯÇå çÅ êzÕÅô –

êÈðé ÒܯÇå Ü×ËÓ Ô» ÜÆ êÈð¶ çÆ, ܯåÆ ÃðÈê êÈðé ê¹ðÖ, êÈðé Üקé ܯåÆô òÅÇÔ×¹ðÈ çÆ Ü¯Çå ÔÆ êÈðé þÍ Ô¯ð Ãí Ü¯å» ÀÈðÆÁ» Ôé, êÈð¶ çÆ Ü¯Çå ÔÆ êÈðÆ þÍ Õç¶ ÀÈðÆ ÁèÈðÆ éÔÆºÍ ÇÂÕ òÅð Ü× Õ¶ ÇÂÕ-åÅð ñÇà ñÇà Ü×çÆ ðÇÔ§çÆ þÍ Õç¶ ì¹ÞçÆ â¯ñçÆ éÔÆºÍ Ü¯ Õç¶ éÅ â¯ñ¶, éÅ ì¹Þ¶, ï ܯÇå ÕÔÆÁË êÈðÆÍ ÇÜà ܯÇå çÅ ÚÅéäÅ Õç¶ éÅ Øà¶, Ãׯº Ççé¯ Ççé ÃòÅÇÂÁÅ òè¶ ë¹ñ¶ Áå¶ À¹Ãð À¹Ãð Õ¶ Ü׶, ï ܯÇå ÕÔÆÁË êÈðÆ þÍ êÈðé¹ ÕìÔ¹ é â¯ñåÅ êÈðÅ ÕÆÁÅ êzí ÁÅÇê¨ Ççé¹ Ççé¹ ÚóË ÃòÅÇÂÁÅ éÅéÕ Ô¯å é ØÅÇà¨16¨ (ÇæåÆ ×À¹óÆ î. 5, Á§Õ : 300) ÜÅ×å ܯÇå çÅ êzÕÅô ÔÆ êÈðé êzÕÅô þ, ÇÂà êzÕÅô çÆ êÈðéåÅ ÇÂà ÕðÕ¶ þ ÇÕ ÇÂÔ Õç¶ â¯ñçÅ éÔÆºÍ ÇÂà ÜÅ×å ܯÇå ܯåÆôð çÅ Øà§åðÆ êzÕÅô ÇÂà ÕðÕ¶ êÈðé êzÕÅô þ, ÇÕªÇÕ ÇÂÔ êÈðé ê¹ðÖ êzíÈ êðîÅåîÅ é¶ ÁÅÇê êÈðé ÕÆåÅ þÍ êÈð¶ ÕÅ ÕÆÁÅ Ãí ÇÕÛ¹ êÈðÅ ØÇà òÇè ÇÕÛ¹ éÅÔƨ...¨33¨ (Ãñ¯Õ òÅð» å¶ òèÆÕ, î. 1, Á§Õ : 1412) ÃÃÆÁð ÃÈð åÅÇðÁ» ç¶ ÚÅéä¶ çÆÁ» Ü¯å» Ãí ÇÂà ÜÅ×å ܯÇå ܯåÆô ç¶ Ü¯ÇåÚÅéä¶ å¯º òð¯ÃÅÂÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ü¯å» ÔéÍ êðî ܯåÆô ç¶ Õ¯à íÅéÆô ÚÅéä çÅ ÇÂÕ ÁÕà îÅåz ðÅÂÆ ÃîÅé ÚÅéäÅ ñË Õ¶ ÔÆ ÇÂÔ Ççà ðÔ¶ Ú§ç ÃÈðÜ ÁéÇ×äå åÅð¶ ÚîÕ ðÔ¶ ÔéÍ å»å¶ ÇÂÔé» Ú§ç ÃÈðÜ» åÅÇðÁ» ÃåÅÇðÁ» çŠܯÇå-ÚÅéäÅ êÈðé ܯÇåÜקéÅ ÚÅéäÅ éÔƺ, ÇÂÔ Ãí ÀÈð¶ ÁèÈð¶, êÈðé ܯÇå 寺 ÁèÈð¶ ÚÕé ÚÀ¹ºèƶ ü§ÇèÁŶ ԯ¶ ÚÅéä¶ ÔéÍ êÈðé ܯÇå-ÜקéÅ ÚÅéäÅ å» éÅî çÆ ÜÅ×å-ܯÇå çÅ ÚÅéäÅ þÍ éÅî éÅîÆ Áí¶ç ÜÅ×å ܯÇå çÅ ÚÅéäÅ êÈðé

êzÕÅô, êÈðé ܯÇå êzÕÅôÆ ÚÅéäÅ þ : Ãí îÇÔ Ü¯Çå ܯÇå þ ïǨ Çåà çË ÚÅéÇä Ãí îÇÔ ÚÅéä¹ Ô¯Ç¨ ×¹ð ÃÅÖÆ Ü¯Çå êð×๠ԯǨ...3¨ (èéÅÃðÆ î. 1, Á§Õ : 13) À¹Ã¶ ÜÅ×å-Üקé-ܯåÆô çÆ Ü¯Çå, Á§Ã îÅåzÆ Ü¯Çå ÔÆ Ãí ÇòÖ¶ þÍ ÇÂà êÈðé îÔ» ܯåÆô ç¶ Ü¯Çå-ÚÅéä¶ ðÈêÆ Ü¯ÇåêzíÅò éÅñ Ãí îÇÔ ÚÅéä Ô¹§çÅ þÍ Ü¯åÆôܯÇå çÅ êzíÅò ÔÆ ÃÅð¶ ÃÈðÜ Ú§ç åÅÇðÁ» ÇòÖ¶ ê˺çÅ þÍ éÔƺ å» ÇÂÔ Ú§ç ÃÈðÜ åÅð¶ ÃÅð¶ åÅðÆÕ Á§è 蹧ç ×¹ìÅð ÔÆ þéÍ ÇÂÔé» Á§çÇð À¹Ã þÚÆ Ü¯Çå çÅ ÇÕðä-ÇÕäÕò»ÃÅÇÂÁÅ ÔÆ þÍ ÒÒÃí îÇÔ Ü¯Çå ܯÇå þ ïÇÂÓÓ ×¹ðòÅÕ ç¶ íÅò Áé¹ÃÅð Ãíé» Øà» Á§çÇð úö ÇÂÕ¯ ܯåÆô çÆ ÔÆ Ü¯Çå þ, êð ÇÂÔ «êå ×¹êå ܯÇå þÍ êð×à ܯÇå éÔÆºÍ ÜÅ×å ܯÇå éÔÆºÍ ÒÒ×¹ð ÃÅÖÆ Ü¯Çå êð×๠ԯÇÂÓÓ òÅñÆ ×¹ðê¿×åÆ Ãê¾ôà ÕðçÆ þ ÇÕ: ÒÒÃìç ùðÇå ×¹ð ÃÅÖƨÓÓ ç¹ÁÅðÅ ÔÆ ÇÂÔ Ü¯Çå ÁÅêäÆ ×¹êå «êå ìÆÜ-Á§ÃÆ ÁòÃæŠ寺 ÇÔðç¶ ðÈêÆ Øà Á§çÇð êð×à Ô¹§çÆ þÍ ×¹ð ÃÅÖÆ ç¶ Áðæ Â¶æ¶ ×¹ð ôìç ç¶ ÔéÍ Ã¾ÚÆ ×¹ð ÃÅÖÆ ôìç ùðÇå éÅî ÁÇíÁÅà ÕîÅÂÆ ÔÆ þÍ Ã¾ÚÆ ÃÅÖÆ, þÚÆ ×¹ð ÇÃÖôÅ, þÚÅ ×¹ð À¹êç¶ô éÅî ÜÅê ÁÇíÁÅà îÂÆ Ô¹Õî» ÇÃð Ô¹Õî ÔÆ þÍ ÇÂÔÆ ×¹ð-ôìç, ùðÇå ðÈêÆ Ã¾ÚÆ ÃÅÖÆ Á¾å Ãz¶ôà Áå¶ À¹åî ÕæÅ ÁÕ¾æ ÕæÅ þÍ ïæÅ ×¹ðòÅÕ: ÔÇð Õ¶ çå ùäÔ¹ Üé íÅÂÆ ÔÇð ÃÇå×¹ð ÕÆ ÇÂÕ ÃÅÖƨ ÇÜù è¹Çð íÅ×¹ Ô¯òË î¹ÇÖ îÃåÇÕ ÇåÇé ÜÇé ñË ÇÔðçË ðÅÖƨ ÔÇð Á§Çîzå ÕæÅ Ãð¶Ãà ÀÈåî ×¹ð ìÚéÆ ÃÔܶ ÚÅÖƨ åÔ íÇÂÁÅ êz×Åù ÇîÇàÁÅ Á§ÇèÁÅðÅ ÇÜÀ¹ ÃÈðÜ ðËÇä ÇÕðÅÖƨ ÁÇçÃ๠ÁׯÚð¹ ÁñÖ¹ Çéð§Üä¹ Ã¯ ç¶ÇÖÁÅ ×¹ðî¹ÇÖ ÁÅÖƨ12¨ (êÀ¹óÆ, ÇÃðÆðÅ× ÕÆ òÅð î. 4, Á§Õ : 87) ÇÔðç¶ Á§åÇð ÇÂà ÃÅÖÆ ðÈê ×¹ð-ôìç éÅî ×¹ð-î§åz ù ðÇÖÁ», ÁÇíÁÅÇÃÁ»,

ÁÇíÁÅà Çìñ¯òéÅ Çìñ¯ÇòÁ» ðÃ-ܯÇå çÅ êz×Åà Øà Á§åð ԯǠÁÅò§çÅ þÍ ÇÂà ÇÕðé Õîñ ðÃ-ܯÇå êzÕÅô ç¶ Ã»×¯ ê»×Æ ÚîåÕÅð ç¹ÁÅðÅ ÔÆ Øà Á§åÇð ÔÆ ÒÒÁÇçÃ๠ÁׯÚð¹ ÁñÖ¹ Çéð§Üé¹ÓÓ çÅ ÃÅÖôÅå çÆçÅð Ô¹§çÅ þÍ êð Ô¹§çÅ ×¹ðî¹Ö» ù ÔÆ þÍ ×¹ðî¹Ö ÖÅñö ù ÔÆ ÇÂà ÜÅ×å-ܯÇå êÈðé ܯÇå çÅ ÃÅÖôÅå-ÕÅð Ô¹§çÅ þÍ ÁËö ÜÅ×å ܯÇå (òÅÇÔ×¹ðÈ) Üêä òÅñ¶ ×¹ðî¹Ö ÖÅñÃÅ Üé ç¶ Øà Á§åÇð êÈðé ܯÇå Ü×çÆ þÍ Ô» ÜÆ ÒÒêÈðé ܯÇå Ü×ËÓÓ òÅñÆ ØàéÅ ØàçÆ þÍ ÁËö ÔÆ ôìç Øà-ܯÇå Çò×ÅÃÆ ×¹ðî¹Ö ÖÅñÃÅ Üé» çÆ À¹Ú-ÁÅåî-ܯÇå-ÜקéÆ ÁòÃæÅ êzæÅÇ ÇÂà ׹ðòÅÕ çÅ íÅò êÈðÅ À¹åðçÅ þ Áå¶ õÈì ëìçÅ þ :ìÅÔÇð ãÈãé å¶ ÛÈÇà êð¶ ×¹Çð Øð ÔÆ îÅÇÔ ÇçÖÅÇÂÁÅ æŨ ÁéíÀ¹ ÁÚðÜ ðÈê¹ êzí ê¶ÇÖÁÅ î¶ðÅ îé¹ Û¯Çâ é ÕåÔÈ ÜÅÇÂÁÅ æŨ1¨ îÅéÕ¹ êÅÇÂú ð¶ êÅÇÂú ÔÇð êÈðÅ êÅÇÂÁÅ æŨ î¯Çñ Á é êÅÇÂÁÅ ÜÅÂÆ ÕÇð ÇÕðêÅ ×¹ðÈ ÇçòÅÇÂÁÅ æŨ1¨ ðÔÅÀ¹¨ ÁÇçÃ๠ÁׯÚð¹ êÅðìzÔî ÇîÇñ ÃÅèÈ ÁÕû ÕæÅÇÂÁÅ æŨ ÁéÔç Ãìç¹ çÃî ç¹ÁÅÇð òÇÜú åÔ Á§Çîzå éÅî¹ üÁÅÇÂÁÅ æŨ2¨ å¯Çà éÅÔÆ îÇé ÇåzÃéÅ ìÈÞÆ ÁÖ¹à í§âÅð ÃîÅÇÂÁÅ æŨ Úðä Úðä ×¹ð öò¶ ÁØó¹ ØÇóú ðù êÅÇÂÁÅ æŨ3¨ ÃÔܶ ÁÅòÅ ÃÔܶ ÜÅòÅ ÃÔܶ îé¹ Ö¶ñÅÇÂÁÅ æŨ ÕÔ¹ éÅéÕ íðî¹ ×¹Çð Ö¯ÇÂÁÅ åÅ ÔÇð îÔñÆ îÔ« êÅÇÂÁÅ æŨ4¨3¨12¨ (îÅðÈ î. 5, Á§Õ : 1002) ï ÇÂÔ þ òÅÃåòÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ ÒÒêÈðé ܯÇå Ü×Ë Øà îËÓÓ çÆÍ À¹êðñ¶ ×¹ð êðîÅä òÅñÆ ÇìòÃæÅ Õ¶òñ ×¹ðî¹Ö ÖÅñÃÅ ÜÆ êzæÅÇ ÔÆ ØàçÆ þÍ Çé×¹ð¶, ÇéׯÃŶ ×¹ðÈ Øð Áå¶ ×¹ðîÇå 寺 عÇæÁ», ÁÅ꯺ ìÇä ìËᶠÇí§âÆ îÆä¶ êðê¿ÚÆÁ» ù ÇÂà êç çÆ À¹µÕÆ ÃÈÞ ì±Þ éÔÆºÍ úÔ å» ×¹ðìÅäÆ ç¶ ÇÂà êzÕÅð ç¶ òÅÕ üðÅÇ üðÅÇ ն ÁÅê¯ ÁÅêäÆ

6

mwrc 2014 îÆä-êðê¿ÚÆ Ô¾à ÚñÅÇ ðÔ¶ ÔéÍ ñ¯Õ» çÆ í¶âÅ-ÚÅñ úÔé» ç¶ ÇêÛ¶ êÂÆ íðîÆ è¾Õ¶ Ö»çÆ Çëð ðÔÆ þÍ ÁÃñ ÇòÚ íðîç¶ íàÕç¶ úÔÆ Ôé ÇÜé·» çÅ Øð êÈðÅ éÔƺ Ô¯ÇÂÁÅÍ ÇÜé·» ×¹ðî¹Ö» ÖÅñÃÅ Üé» ×¹ð çÃî¶ô ÜÆ ç¶ Á§ÇîzåèÅðÆ éÅî ÁÇíÁÅÃÆ Áå¶ éÅî ܯÇå êzÕÅÃÆ Ççػ ç¶ Øà Á§åÇð ܯÇå êzÕÅô íÂÆ þ, ÇÜé·» ç¶ Øà Á§çÇð êÈðé ܯÇå Ü× ×ÂÆ þ, ܯÇå êzÕÅô çÆ ÇÂÕ ÇÕðä ÇÜé·» ×¹ðÇÃÖ» ç¶ Øà Á§çÇð ÁÅ áàÆ ÔË, À¹Ô ÕÅÔù íðîä íàÕä׶? Áå¶ úÔ ×¹ðÈ Øð å¶ ìÅÔÇð êðŶ Øðƺ ÇÂÔ òæ ãȧâä ÕÅÔù ÜÅä׶? ÜÅ Õ¯ áÅÕ¹ð¹ ÀÈÚÅ Ô¯Âƨ ï Üé¹ êð ØÇð ÜÅå é ïÔƨ1¨ (¨5¨38¨) (ÕìÆð ÜÆÀ¹, ×À¹óÆ íÆ Ã¯ðÇá íÆ, Á§Õ : 330) ×¹ð çÃî¶ô ÜÆ ç¶, Ãí 寺 òⶠÃÇå×¹ðÈ éÅéÕ çÃî¶ô ÜÆ ç¶ ÇÂÕ ×¹ðî¹ÇÖ, ØÇàܯÇå-Çò×ÅÃÆ-ÖÅñÃÅ Üé Á§ÇîzåèÅðÆ ÇÃ§Ø ç¶ Ãéî¹Ö ÇÂÕ ì¶-êÆðÅ êÆð åó» îÅðé ñ×Å– ÒÒêÈðé ܯÇå Ü×Ë Øà îË åì ÖÅñà åÅÇÔ éÖÅñà ÜÅé˨ÓÓ ×¹ðòÅÕ çÆ ØàçÆ ÇìòÃæÅ òÅñÅ Õ¯ÂÆ ÇÃ§Ø å¹ÃÅⶠ׹ðÈ Øð Á§çð þ éÔƺ, ÇÂÔ òÅÕ î¶ð¶ ïÅ î¶ð¶ î¹ðÆç» êzæÅÇ ÔÆ ØàçÅ þÍ å» À¹Ã ÇéðíË ×¹ðî¹Ö Üé é¶ ÜòÅì ÇçåÅ ÇÕ åȧ ÇéðÅ Çåîð ÁÇ×ÁÅéÆ þºÍ ܶ å¶ð¶ ÇòÚ å¶ð¶ ÇÂà Õæé çÆ ðÅÂÆ Ã¾ÚÅÂÆ íÆ Ô¹§çÆ å» åȧ ÁÅêä¶ Ãéî¹Ö ìËᶠØÇà ܯÇå Çò×ÅÃÆ ÃzÆ çÃî¶ô ÜÆ ç¶ ÇÂÕ Áèî öòÕ çÆ ÇìòÃæÅ ù éÅ êÛÅä ñ˺çÅ! êð À¹µ¬ ÇìÚÅð¶ ù ÕÆ êåÅ þ ÇÕ ÇÕå¶ ÃÈðÜ ÚÇó·ÁÅ þ ÇÕ éÔÆºÍ À¹Ô îÆäÅ êðê¿ÚÆ Çì¾à Çì¾à À¹Ã ÇÃ§Ø òñ åÕä ñ× Ç×ÁÅÍ êð ìóÅ ÔÆ ôðÇî§çÅ Ô¯ÇÂÁÅ, ÇÕªÇÕ À¹Ã ç¶ î¹ðÆç À¹Ã Ã À¹Ã ç¶ êÅà ÕÂÆ Öñ¯å¶ ÃéÍ ×¹ðìÅäÆ ç¶ ÔÆ êzîÅä ùäÅÇ ùäÅÇ À¹Ô êðê¿ÚÆ ÇìÚÅð¶ ÃÅèÅðé ÇÃÖ» ù íðîÅÀ¹ä çÆ Õ¹àñåÅ Õðç¶ ÔéÍ ÁÃñ ×¾ñ å» ÇÂÔ þ ÇÕ ÇÜé·» ÇÃÖ» çÅ ×¹ðîÇå éÅî À¹êð Áå¶ éÅî ÁÇíÁÅà çÆ êÅðà ðÃÅÇÂäÆ ÕñÅ À¹êð ÇòôòÅà íð¯ÃÅ éÔƺ À¹Ô íðî Ü»ç¶ Ôé, ÇÕªÇÕ ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ Ô¹Õî Áé¹ÃÅð À¹Ô éÅî ÁÇíÁÅà ÕîÅÂÆÁ» Õðç¶ ÔÆ éÔÆºÍ ôðèŠܯ

7

ÒÒêÈðé ܯÇå Ü×Ë Øà îË åì

ÖÅñà åÅÇÔ éÖÅñà ÜÅé˨ÓÓ ×¹ðòÅÕ çÆ ØàçÆ ÇìòÃæÅ

òÅñÅ Õ¯ÂÆ ÇÃ§Ø å¹ÃÅⶠ׹ðÈ Øð Á§çð þ éÔƺ, ÇÂÔ òÅÕ î¶ð¶ ïÅ

î¶ð¶ î¹ðÆç» êzæÅÇ ÔÆ ØàçÅ þÍ å» À¹Ã ÇéðíË ×¹ðî¹Ö Üé é¶

ÜòÅì ÇçåÅ ÇÕ åȧ ÇéðÅ Çåîð

ÁÇ×ÁÅéÆ þºÍ ܶ å¶ð¶ ÇòÚ å¶ð¶ ÇÂà Õæé çÆ ðÅÂÆ Ã¾ÚÅÂÆ íÆ

Ô¹§çÆ å» åȧ ÁÅêä¶ Ãéî¹Ö ìËᶠØÇà ܯÇå Çò×ÅÃÆ ÃzÆ çÃî¶ô ÜÆ ç¶ ÇÂÕ Áèî öòÕ çÆ

ÇìòÃæÅ ù éÅ êÛÅä ñ˺çÅ! é Ô¯ÂÆ éÅî À¹êð, éÅ ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì À¹êðÍ À¹Ô ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì ÜÆ ù þÚÅ ×¹ðç¶ò î§éç¶ ÔÆ éÔƺ, ÇÕªÇÕ À¹Ôé» ù ÃzÆ ×¹ðÈ çÃî¶ô ÜÆ ç¶ ÇÂà ÇÔå-À¹êç¶ôÆ òÅÕ À¹êð ïÕÆé éÔƺ : ÁÅÇ×ÁÅ íÂÆ ÁÕÅñ ÕÆ, åìÆ ÚñÅÇÂú ê§æ¨ Ãí ÇÃÖé ÕÀ¹ Ô¹Õî þ, ×¹ðÈ îÅÇéú ×z§æ¨ ×¹ðÈ ×z§æ ÜÆ îÅÇéú, êz×à ×¹ð» ÕÆ ç¶Ô¨ ܯ êzí Õ¯ Çîñì¯ Úþ, Ö¯Ü Ãìç îÇÔ ñ¶Ô¨ ÇÂà ׹ð-ôìç éÅî ×¹ðî§åz çÆ Ö¯Ü ñÂÆ Ü¯ Üé ÇÃÖ ÃçÅÇ ÕË êðØð ãȧâä Ü»òç¶ Ôé Áå¶ ÃzÆ çÃî¶ô ÜÆ ç¶ Ô¹Õî Áé¹ÃÅð ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ ôðé éÔƺ ñËºç¶ Áå¶ ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì ÜÆ ù þÚÅ ×¹ðç¶ò éÔƺ î§éç¶, À¹Ô ×¹ðÈ ç¶ ÇÃÖ éÔƺ, ×¹ðÈ å¯º ì¶î¹Ö ÔéÍ ×¹ðÈ çÃî¶ô ÜÆ ç¶ Ô¹Õî» å¯º î¹éÔðë ÔéÍ À¹Ôé» ç¶ Øà îÅÇÔ ×¹ðÈ òÅÇÔ×¹ðÈ çÆ êÈðé ÜÅ×å ܯÇå ÕËö Ü× ÃÕçÆ þ? Ô» ÃzÆ çÃî¶ô ÜÆ ç¶ Ü¯ Çéð¯ñ ÇéÖÅñà ÁÇé§é ÖÅñÊùÜÅé Ôé, À¹Ôé» ù ×¹ðÈ çÃî¶ô ÜÆ ç¶ Ô¹Õî» À¹êð êÈðé ôðèÅ íÅòéÆ þ, À¹Ô ôðèÅ íÅòéÆ ÃÇÔå ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì ÜÆ

ù ÁÅêäŠþÚÅ ×¹ðÈ, çû ×¹ðÈ ÃÅÇÔì» çÅ êz×à ÔÅ÷ð ÃðÈê îé ìÚ ´î ÕðÕ¶ î§éç¶ Ôé Áå¶ ÃzÆ ×¹ðÈ çÃî êÅåôÅÔ ÜÆ ç¶ Ã¾Ú¶ Ô¹Õî» ç¶ èÅðéÆ Ô¹§ç¶ ԯ¶ ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ åÅÇìÁÅ ê¿Ú» ÇêÁÅÇðÁ» 寺 ֿⶠçÅ Á§Çîzå ÛÕç¶ Ôé Áå¶ Á׶ ñÂÆ ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ Ô¹Õî» ù ÕîÅªç¶ ÔéÍ ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÅ Ô¹Õî» ÇÃð Ô¹Õî þÚÅ Ô¹Õî éÅî ÒÜÅ×å ܯÇåÓ çÅ ÜêäÅ þÍ Á§Çîzå ÛÕä Ã ÇÜé·» òâíÅ׶ Üé» ù éÅî ÁÇíÁÅà ÕîÅÂÆ òÅñ¶ ܯÇåÜ×§é¶ ×¹ðî¹Ö ê¿Ü» ÇêÁÅÇðÁ» 寺 Á§Çîzå ÛÕä Áå¶ éÅî ×¹ðî§åz ñËä çŠùíÅ× êzÅêå Ô¯ Ç×ÁÅ, Çåé·» ù ÒÜÅ×å ܯÇåÓ ç¶ ÇéÃìÅÃð Üêä éÅñ Øà-ܯÇå-êzÕÅô, ÁðæÅå êÈðé ܯÇå Øà îÅÇÔ Ü×ä çŠùíÅ× íÆ Áò¾ô êzÅêå Ô¯ ÜŶ×ÅÍ êð ô¯Õ òÅñÆ ×¾ñ ÇÂÔ þ ÇÕ êÈðé ×¹ðîÇå ÇìèÆ Áé¹ÃÅð ê¿Ú» ÇêÁÅÇðÁ» ç¹ÁÅðÅ ÃzÆ ×¹ðÈ ×z§æ ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ åÅÇìÁÅ Á§Çîzå ÛÕ Õ¶ éÅî êzÅêå Õðé çÅ Ã§Ü¯× Øà ܹóçÅ þÍ éÅ ÔÆ ÁÅî ÜÇ×ÁÅÃÈÁ» ù ÇÂÔ ôðèÅ þ, À¹Ô ÕñîÕ¾ñ¶ Ã§å» ÃÅè» êÅà ÜÅ ÜÅ Õ¶ éÅî-×¹ðî§åz ñËä ñÂÆ ñ¶ÔñóÆÁ» Õ¾ãç¶ ÔéÍ ÇéÃÚ¶ ÕÇð ïÅç ðÖä òÅñÆ ×¾ñ þ ÇÕ ÇÕö ÇÂÕ ÇÃÖ Ã§å êÅïº éÅî-×¹ðî§åz ñÇÂÁ» Õç¶ íÆ ëñÆíÈå éÔƺ Ô¯ ÃÕçÅÍ éÅî çÆ êÅðÃ-ÕñÅ ÇÂà Çìè òðå ÔÆ éÔƺ ÃÕçÆÍ Ã¹ÇäÁŠùäÅÇÂÁÅ, ê¹ÃåÕ», ñ¶Ö» ÇòÚ êÇó·ÁÅ êó·ÅÇÂÁÅ éÅî Õç¶ Ççzó· éÔƺ Ô¯ ÃÕçÅ, ÚÅÔ¶ ñ¾Ö À¹ÕåÆÁ» ܹ×åÆÁ» éÅî Üêä çÆÁ» çÃÆÁ» ê¹ÛÆÁ» ÜÅäÍ Üç éÅî Ççzó· ÔÆ éÔƺ Ô¯ ÃÕçÅ å» : êÈðé ܯÇå Ü×Ë Øà îË, åì ÖÅñà åÅÇÔ éÖÅñà ÜÅé˨ òÅñÆ ÇìòÃæÅ êzÅêåÆ çÆ Çç¾ñÆ å» ìÔ¹å çÈÇð þÍ ÁÅú ÇÜé·» ÇÂÔ Çç¾ñÆ ç¶ÖäÆ þ å» Çç¾ñÆúº çÖä ÜÅ Õ¶ ÃzÆ çÃî¶ô ÜÆ ç¶ Ô¹ÕîêÈðÇéÁ» çÆ ìÔÆ ìÆÚÅðÆÂ¶Í úæ¶ ÜÅ Õ¶ ç¶Öƶ ÇÕ ÇÂà ìÔÆ À¹å¶ ÕÆ ÇñÇÖÁÅ þÍ ×¹ðÈ çÃî¶ô þÚÅ êÅåôÅÔ ÇÜé·» À¹å¶ ÇéÔÅñ Ô¯ò¶×Å, À¹é·» ù ÇÂÔ ìÔÆ ×¹ðÈ ÁÅê ò¶ÖÅñ¶×ÅÍ úÔ éçðÆ éçð ÇéÔÅñ Ô¯ ÜÅä׶ Áå¶ ÒÜ×î× Ü¯Çå ÇìðÅÜ ðÔÆ ÃzÆ ÁìÚñ é×ð ÁêÅðÓÓ çŠܯÇå-ÜקéÅ Ççzôï ç¶Öä׶Í

mwrc 2014

Zdr lihr ivc BweI swihb rxDIr isMG jI qy aunHW dy swQI ÜË å¶× ÇÃ³Ø Áé§å

ÁîðÆÕÅ, ÕËé¶âŠ寺 ç¶ô í×å Çøð¿×ÆÁ» çÆ Ú¹¿×ñ ÇòÚ¯º ç¶ô ù ÁÅ÷Åç ÕðÅÀ¹ä ÇÔ¼å íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ êÅà éÅð¿×òÅñ ÁÅÀ¹ºç¶ ÃéÍ ò¼Ö-ò¼Ö ÃÇîÁ» ÇòÚ íÅÂÆ ÇéèÅé ÇÃ³Ø Ú¹¼×Å, íÅÂÆ ×ÅèÅ ÇÃ³Ø Õ¼Úðíé, À¹åî ÇÃ³Ø Ô»Ã, ÂÆôð ÇÃ³Ø ã¹¾âÆÕ¶, ÕðåÅð ÇÃ¿Ø ÃðÅíÅ, 17 øðòðÆ 1915 ù Çëð¯÷ê¹ð ÕÆå¶ ÜÅ ðÔ¶ ÁËÕôé ñÂÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ Á×òÅÂÆ å¶ À¹é·» ç¶ Ã¿×Æ ÃÅæÆÁ» çÆ ôîÈñÆÁå ñÂÆ Ã-Ã Áé°ÃÅð ï¯ÜéÅò» ìäÅÀ¹ä ÇÔ¾å Ççé ÇÛê¶ îÆÇà³×» Õðé ÁÅÀ¹ºç¶ ðÔ¶Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ çÅ é»Á À¹Ã Ã ê³æÕ Çë÷Å ÇòÚ ×È¿Ü ÇðÔÅ ÃÆÍ Çç¼ñÆ ç¶ ÇÂÇåÔÅÃÕ ×¹ðç¹ÁÅðÅ ðÕÅì ×§Ü çÆ Õ¿è ñÂÆ î¯ðÚ¶ çÆ ô¹ðÈÁÅå òÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ ÕÆåÆ ÃÆÍ

íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÅ é»Á 20òƺ ÃçÆ çÆÁ» À¹é·» êzî¹¼Ö Ú¿ç ×¹ðÇÃ¼Ö ÔÃåÆÁ» ÇòÚ ÇñÁÅ Ü»çÅ ÔË, ÇÜé·» é¶ ÁÅêäÅ Ãî¹¾ÚÅ ÜÆòé õÅñÃÅ ê³æ å¶ ç¶ô ÇÔ¼å Õ°ðìÅé Õð Çç¼åÅÍ À¹Ô ÇÂÕ ìÔ¹ê¼ÖÆ êzÇåíÅ ç¶ îÅñÕ, éÅî ìÅäÆ ç¶ ðÃƶ, ×¹ðî¹Ö îÅð× ç¶ ê»èÆ, ÇÃçÕ ÇÃðó çÆ îÈðå, ×¹ðç¹ÁÅðŠùèÅð ñÇÔð ç¶ î¯ãÆ, öçð ñÇÔð ç¶ îÔÅé éÅÇÂÕ, ÇÚ¿åÕ, ÇòçòÅé, ñ¶ÖÕ å¶ ÕòÆ ÃéÍ ìÅäÆ Áå¶ ìÅä¶ ÇòÚ êzê¼Õ, Ã¼Ú å¶ Ô¼Õ ÔÆ îÈðå, ÕÇÔäÆ å¶ ÕðéÆ ç¶ ÃÈð¶, ÇÜé·» çÅ Ôð ê¼Ö ð½ôé îÆéÅð ÃÆÍ ÁîðÆÕÅ, ÕËé¶âŠ寺 ç¶ô í×å Çøð¿×ÆÁ» çÆ Ú¹¿×ñ ÇòÚ¯º ç¶ô ù ÁÅ÷Åç ÕðÅÀ¹ä ÇÔ¼å íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ êÅà éÅð¿×òÅñ ÁÅÀ¹ºç¶ ÃéÍ ò¼Öò¼Ö ÃÇîÁ» ÇòÚ íÅÂÆ ÇéèÅé ÇÃ³Ø Ú¹¼×Å, íÅÂÆ ×ÅèÅ ÇÃ³Ø Õ¼Úðíé, À¹åî ÇÃ³Ø Ô»Ã, ÂÆôð ÇÃ³Ø ã¹¾âÆÕ¶, ÕðåÅð ÇÃ¿Ø ÃðÅíÅ, 17 øðòðÆ 1915 ù Çëð¯÷ê¹ð ÕÆå¶ ÜÅ ðÔ¶ ÁËÕôé ñÂÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ Á×òÅÂÆ å¶ À¹é·» ç¶ Ã¿×Æ ÃÅæÆÁ» çÆ ôîÈñÆÁå ñÂÆ Ã-Ã Áé°ÃÅð ï¯ÜéÅò» ìäÅÀ¹ä ÇÔ¾å Ççé ÇÛê¶ îÆÇà³×» Õðé ÁÅÀ¹ºç¶ ðÔ¶Í

îÅñò¶ ÇòÚ öçð çÅ î¹¼Ö Á¼âÅ éÅð¿×òÅñ

ê³ÜÅì ÇòÚ îÅÞ¶, îÅñò¶ å¶ ç¹ÁÅì¶ ÇòÚ öçð ñÇÔð ù íðò» Ô¹¿×ÅðÅ ç¶ä ñÂÆ ò¼Ö-ò¼Ö Çê³â» ÇòÚ ÇÂà ñÇÔð é¶ ÇôÖð» Û¯ÔÆÁ» ÃéÍ îÅñò¶ ÇòÚ ÇÂà çÅ Ãí 寺 òè¶ð¶ ÁÃð éÅð¿×òÅñ, ñ¯Ôàì¼çÆ å¶ ã¹¾âÆÕ¶ ÇòÚ ÃÆÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ

çÅ é»Á À¹Ã Ã ê³æÕ Çë÷Å ÇòÚ ×È¿Ü ÇðÔÅ ÃÆÍ Çç¼ñÆ ç¶ ÇÂÇåÔÅÃÕ ×¹ðç¹ÁÅðÅ ðÕÅì ×§Ü çÆ Õ¿è ñÂÆ î¯ðÚ¶ çÆ ô¹ðÈÁÅå òÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ ÕÆåÆ ÃÆÍ À¹Ô ÁÅêä¶ Ã ç¶ ÁËë.ÃÆ. ÕÅñÜ å¶ ×½ðÇî³à ÕÅñÜ ñÅÔ½ð 寺 ×zËÜȶà ÃéÍ À¹é·» ç¶ ÇêåÅ ÔÅÂÆÕ¯ðà éÅí¶ ç¶ Ü¼Ü ÃéÍ êÈð¶ ÇÂñÅÕ¶ ÇòÚ À¹é·» çÅ ÃÇåÕÅð å¶ ì¯ñìÅñÅ ÃÆÍ é½ÜòÅé À¹é·» ç¶ Ôð Ô¹Õî Óå¶ ø¹¼ñ Úó·ÅÀ¹ºç¶ ÃéÍ

öçð çÆ éðÃðÆ îÅñòÅ õÅñÃÅ ÃÕ±ñ «ÇèÁÅäÅ

îÅñòÅ õÅñÃÅ ÃÕ±ñ «ÇèÁÅäÅ 1906 ÇòÚ ÃæÅêå Ô¯ Ç×ÁÅ ÃÆ, ÇÜæ¶ é½ÜòÅé êéÆðÆ ç¶ô í×åÆ ç¶ ð¿× ÓÚ ð¿×Æ Ô¯ÂÆ ÃÆÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ Ôð ì¹¼èòÅð ÃÕ±ñ ç¶ ì¯ðÇâ¿× ÔÅÀÈà ÇòÚ ÁÖ³â ÕÆðåé çÆÁ» ÁקîÆ å¶ ÇÂñÅÔÆ è¹é» ñÅÀ¹ºç¶ ÃéÍ À¹é·» çÆ ôõÃÆÁå çÅ ÁÇÜÔÅ êzíÅò ÃÆ ÇÕ ÇÂ毺 ç¶ é½ÜòÅé ì¼Ú¶ ìÅäÆ å¶ ìÅä¶ éÅñ ܹó¶ ԯ¶ ÃéÍ ÃÅð¶ ÇòÇçÁÅðæÆ ÇåÁÅð-ìð-ÇåÁÅð Á³ÇîzåèÅðÆ ÃéÍ Ü¶Õð Ç×äåÆ ê¼Ö¯º ò¶Öƶ, ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà ÇòÚ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ ç¶ Ã§×ÆÃÅæÆÁ» çÆ Ç×äåÆ, ܯ 19 ÃÆ, Ãí 寺 ò¾è Ç×äÆ Ü»çÆ ÃÆ, ÇÂé·» ÓÚ¯º Ãí 寺 ò¾è îÅñòÅ õÅñÃÅ ÃÕ±ñ ç¶ ÇòÇçÁÅðæÆ Ãé, ÇÜé·» ÇòÚ íÅÂÆ Ã¼Üä ÇÃ³Ø éÅð¿×òÅñ, íÅÂÆ ÔðíÜé ÇÃ³Ø ÚÇî³âÅ, Ç×ÁÅéÆ çñÆê ÇÃ³Ø ë¹ñ»òÅñ, Ç×ÁÅéÆ éÅÔð ÇÃ³Ø ×¹¼ÜðòÅñ, Ã. ÖóÕ ÇÃ³Ø ì¯êÅðŶ, ÇÂé·» ÇòÚ¯º ÕÅëÆ öçðÆ Û¯àÆ À¹îð ç¶ ÃéÍ öçð êÅðàÆ ç¶ ÇÂôÇåÔÅð å¶ ÁËñÅé ÁÅÇç ÇÂ毺 ÔÆ Ûêç¶ ÃéÍ ÁÅÀ¹ä-ÜÅä òÅñ¶ òðÕð» Áå¶ ñÆâð»

8

mwrc 2014

ñÂÆ ÇÂÔ ÃÕ±ñ åÕóÅ Á¼âÅ ìä Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÜà À¹å¶ ÇÕö ÕòÆ é¶ ÇÕÔÅ ÔË : ÒÒÚ¿×Æ ìä ×ÂÆ öçð çÆ ÛÅÀ¹äÆ îÅñòÅ ÃÕ±ñ õÅñÃÅ Ç×ÁÅ ð¿Ç×ÁÅ êóÅÕ± à¯ñÅ ç¶ô çÆ í×åÆ ÇòÚ ê¹¼á Úó· ×ÂÆ Á÷ÅçÆ òÅñÆ Çé¼ÕóÆ êéÆðÆ ù Çç¼å¶ Ûâ ÃÆ ÇÕåÅìÆ Þ¶ó¶ ëó ñÂÆ ç¶ô í×åÆÓÓ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ î×𯺠ÕðåÅð ÇÃ³Ø ÃðÅí¶ é¶ òÆ îÅñòÅ õÅñÃÅ ÔÅÂÆ ÃÕ±ñ «ÇèÁÅä¶ ç¶ ÇòÇçÁÅðæÆÁ» éÅñ ÿêðÕ ìäÅ ÇñÁÅ ÃÆ å» Ü¯ öçð ñÇÔð ù À¹ÃÅðÈ å¶ ÕÅîïÅì ìäÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕ¶Í

×¹¼ÜðòÅñ çÅ ÇÂÕ¾á

îÅñò¶ ÇÂñÅÕ¶ ÇòÚ 14 øðòðÆ 1915 ù öçðÆÁ» çÅ íðò» ÇÂÕ¾á ×¹¼ÜðòÅñ ÇòÖ¶ Ô¯ÇÂÁÅ, ÇÜé·» ÇòÚ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ, ÂÆôð ÇÃ³Ø ã¹¾âÆÕ¶, À¹åî ÇÃ³Ø Ô»Ã, ÔðéÅî ÇÃ³Ø ×¹¼ÜðòÅñ, îÃåÅé ÇÃ³Ø éÅð¿×òÅñ, ÿåÅ ÇÃ³Ø é§çê¹ð Õñ½ó å¶ Ô¯ð Áé¶Õ» öçðÆ ôÅîñ Ô¯Â¶Í À¹Ã îÆÇà³× ÇòÚ øËÃñÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ ÁÅêäÆÁ» ÁÅêäÆÁ» à¯ñÆÁ» ÔÇæÁÅðì¿ç ÕðÕ¶ 21 åðÆÕ ù Çøð¯÷ê¹ð êÔ¹¿Ú ÜÅäÍ öçðÆ ÁÅ×ÈÁ» ù Ã ÇÃð ÇÂà ׼ñ çÆ ÇíäÕ ñ¾×

9

×ÂÆ ÇÕ ö¾çÅð ÇÕðêÅñ ÇÃ³Ø é¶ ÃÅðÆ õìð ÃðÕÅð å¾Õ êÔ¹¿ÚÅ Çç¼åÆ ÔËÍ À¹Ã ÔÅñÅå ÇòÚ öçðÆÁ» é¶ øËÃñÅ Õð ÇñÁÅ ÇÕ öçð 21 åÅðÆÖ çÆ ìÜŶ 19 øðòðÆ ù ç¯ Ççé êÇÔñ» Õð Ççú êð ÃðÕÅð é¶ ÛÅê¶ îÅð Õ¶ ìÔ¹å ÃÅð¶ öçðÆ ÁÅ×È å¶ òðÕð Ç×zøåÅð Õð ñ¶ Áå¶ ÛÅÀ¹äÆÁ» ÇòÚ Ãõå êÇÔð¶ ñÅ Çç¼å¶Í öçðÆÁ» ù êñ-êñ Óå¶ ÁÅêäÅ ÒñÅÂÆé ÁÅø ÁËÕôéÓ ìçñäÅ ê˺çÅ ÃÆÍ 17 øðòðÆ 1915 ù «ÇèÁÅä¶ ç¶ ñÅ׶ Çê³â ã¿âÅðÆ ÇòÚ ÁÖ³â êÅá ð¼ÇÖÁÅ Ç×ÁÅ, ÇÜæ¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ÁÅêä¶ Üæ¶ ç¶ ò¾âÆ Ç×äåÆ ÇòÚ Ã§×ÆÃÅæÆÁ» Ãî¶å 깼ܶ Ãé å» Ü¯ Ãí ù éÅñ ñË Õ¶ Çøð¯÷ê¹ð ÁËÕôé ñÂÆ ÚÇñÁÅ ÜÅò¶Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÅ õÅà êzåÆÇé¾è íÅÂÆ Ã¼Üä ÇÃ³Ø éÅð¿×òÅñ ñÅÔ½ð ÔËâÕ°ÁÅàð ÇòÚ ðÅà ÇìÔÅðÆ ì¯Ã å¶ öçðÆ ñÆâð» ÇòÚ Ã¹é¶Ô¶ êå¶ çÆ ÇâÀÈàÆ À¹å¶ ÃÆ, ÇÜà ù 23ò¶º ðÃÅñ¶ çÆ õìð ç¶ä ñÂÆ í¶ÇÜÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ, ܯ êåÅ ÇñÁÅÇÂÁÅ ÇÕ Ãí ðÃÅñÅ ÇåÁÅð ÔË, Çøð üÜä ÇÃ³Ø Áå¶ ÕðåÅð ÇÃ³Ø ÃðÅí¶ é¶ Çøð¯÷ê¹ð ÇòÚ 26òƺ ê³ÜÅìÆ êñàé éÅñ ÿêðÕ ÕðéÅ ÃÆÍ

Çøð¯÷ê¹ð ÛÅÀ¹äÆ ÜÅä çÆ ÇåÁÅðÆ

19 øðòðÆ ù ç¹êÇÔð ìÅÁç íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ÁÅêä¶ Üæ¶ ç¶ Ü¹ÞÅðÈ öçðÆÁ» éÅñ «ÇèÁÅäÅ Çëð¯÷ê¹ð ð¶ñ ñÅÂÆé À¹å¶ êËºç¶ Ãà¶ôé î¹¼ñ»ê¹ð 寺 ð¶ñ Óå¶ ÃòÅð Ô¯Â¶Í ÃÅð¶ Üæ¶ ÇòÚ ÕÅøÆ Ç×äåÆ õÅñÃÅ îÅñòÅ ÃÕ±ñ «ÇèÁÅäÅ ç¶ ÇòÇçÁÅðæÆÁ» å¶ Ô¯ð öçðÆÁ» çÆ ÃÆ, ÇÜé·» é¶ ×Èó·¶ éÆñ¶ ð¿× å¶ ìçåÆ çÃåÅð» ÃÜÅÂÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ãé, ÇÃð» Óå¶ Õ¾øé ì¿é·¶ ԯ¶ ÃéÍ ð¶ñ ×¼âÆ ÇòÚ ÔÅðî¯éÆÁî, ã¯ñÕÆ, ÛËÇäÁ» éÅñ ×¹ðÈ Üà ôìç ÕÆðåé Õðç¶ ÁÅêäÆ î³Ç÷ñ òñ ÜÅ ðÔ¶ ÃéÍ ðÃå¶ ÇòÚ ÇÂÕ æ» Óå¶ ê¹Çñà çÆ ×ôåÆ êÅðàÆ é¶ ð¶ñ â¼ì¶ ù Ú¿×Æ åð·» ÚËµÕ ÕÆåÅÍ À¹é·» ÇÂÔ¯ Á³çÅ÷Å ñ×ÅÇÂÁÅ ÇÕ ÇÂÔ ê¶ºâ± ÇÕö ôÅçÆ Óå¶ ÜÅ ðÔ¶ ÔéÍ Ççé ÇÛêç¶ Çøð¯÷ê¹ð ê¹¼Üä Óå¶ òÆ ÇÂÕ ê¹Çñà êÅðàÆ é¶ Üæ¶ ù ê¹¼ÛÇ×Û ñÂÆ ð¯ÇÕÁÅÍ Üæ¶ é¶ ç¾ÇÃÁÅ ÇÕ À¹Ô ÇÕö

çÆòÅé À¹å¶ ÜÅ ðÔ¶ Ôé å» À¹é·» ù Á¾×¶ ÜÅä çÆ ÁÅÇ×ÁÅ ç¶ Çç¼åÆ ×ÂÆÍ Çîæ¶ êz¯×ðÅî Áé°ÃÅð ÕðåÅð ÇÃ³Ø ÃðÅíÅ Üæ¶ ù ÇÕ¾Õð» ç¶ ÇÂÕ Þ¹¿â ÇòÚ ñË Ç×ÁÅ, ÇÜæ¶ Ô¯ð öçðÆ ÁÅ×È òÆ ÁÅ ×Â¶Í À¹Ô ÁÃñÅ ÖÅé¶ À¹å¶ èÅòÅ Õðé çŠÿնå Õðé çÆ À¹âÆÕ ÇòÚ Ãé, êð çÈܶ êÅö 寺 èÅòÅ éÅ Õðé çŠùé¶ÔÅ Çîñ Ç×ÁÅÍ øñÃðÈê ÃÅð¶ öçðÆ ÇÖ³â-깿â ×Â¶Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ Ãò¶ð¶ ÁÅêä¶ Üæ¶ Ãî¶å éÅð¿×òÅñ òÅêà î¹ó ÁŶ, ÇÜ毺 Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÇòÁÕåÆ ÁÅê¯-ÁÅêäÆ ÇàÕÅä¶ ò¾ñ Ú¾ñ êÂ¶Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì òÆ éÅð¿×òÅñ 寺 ÁÅêä¶ ÇêåÅ êÅà éÅí¶ Úñ¶ ׶Í

Ç×zøåÅðÆ å¶ Ã÷Å

9 îÂÆ 1915 ù ÁÅê ÜÆ ù é÷ðì¿ç Õð Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ 17 ÜÈé ù «ÇèÁÅä¶ ÇñÁ»çÅ Ç×ÁÅÍ 19 ÜÈé ù ÁÅê ù Ç×zøåÅð ÕðÕ¶ ÔøåÅ «ÇèÁÅä¶ ÔòÅñÅå ÇòÚ ð¾ÇÖÁÅ Ç×ÁÅÍ 27 ÁÕå±ìð 1915 ù Ã˺àðñ ܶñ· ñÅÔ½ð ÇòÚ ÃÅð¶ ëó¶ ׶ ÃÅæÆÁ» Ãî¶å í¶Ü Çç¾åÅ Ç×ÁÅÍ ÃÅ㶠ÚÅð îÔÆé¶ çÆ ÁçÅñåÆ ÕÅðòÅÂÆ À¹êð¿å ÇàzÇìÀÈéñ òñ¯º 30 îÅðÚ 1916 ù ùäŶ ׶ øËÃñ¶ Áé°ÃÅð 6 öçðÆ ÃÅæÆÁ» ù ø»ÃÆ, 19 ù À¹îð ÕËç, ÕÅñ¶ êÅäÆ, ÜÅÇÂçÅç ÷ìåÆ çÆ Ã÷Å, 35 Ô¯ð» ù ؼà ÇîÁÅç çÆÁ» Ã÷Åò» Çç¼åÆÁ» ×ÂÆÁ»Í ÇÂà նà ÇòÚ 15 ù ìðÆ ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ À¹é·» 19 ÃÅæÆÁ» ÇòÚ¯º Ãé, ÇÜé·» ù çÈܶ ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà ÇòÚ À¹îð ÕËç, ÕÅñ¶ êÅäÆ å¶ ÜÅÇÂçÅç ÷ìåÆ çÆ Ã÷Å Çç¼åÆ ×ÂÆÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì é¶ Ü¶ñ· çÆ à¯êÆ å¶ Çé¼Õð êÇÔéä 寺 ÇÂéÕÅð Õð Çç¼åÅ, ÕÛÇÔð¶ Áå¶ çÃåÅð çÆ î³× ÕÆåÆÍ ÇÂà 寺 ÇÂñÅòÅ íÅÂÆ ÃÅÇÔì é¶ êzä Õð ð¾ÇÖÁÅ ÃÆ ÇÕ À¹Ô ÇÃðø Á³ÇîzåèÅðÆ ÇÃ¼Ö ç¶ Ô¼æ çÅ ÇåÁÅð ÕÆåÅ êzôÅçÅ ÛÕä×¶Í î¹Õ¾çî¶ ç½ðÅé íÅÂÆ ÃÅÇÔì Õ¶òñ øñ ÖÅ Õ¶ ×¹÷ÅðÅ Õðç¶ Ãé, ܯ ÇÕ À¹é·» ç¶ ÖðÚ¶ Óå¶ ìÅÔ𯺠ÁÅÀ¹ºçÅ ÃÆÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ é¶ Ü¶ñ· çÆ Ö¹ðÅÕ ÖÅä 寺 ÇÂéÕÅð Õð Çç¼åÅÍ çÈܶ Ççé ܶñ· òÅðâé

mwrc 2014 é¶ Õ°Þ øñ í¶Ü Çç¼å¶Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÔ ìÅÕÆ ÕËçÆÁ» ÇòÚ ò¿â Çç¼å¶ ÜÅä ÇÕÀ¹ºÇÕ À¹Ô òÆ í¹¼Ö¶ ÔéÍ 3 ÁêzËñ 1915 ù íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ ù î¹ñåÅé ܶñ· í¶Ü Çç¼åÅ Ç×ÁÅ, ÇÜæ¶ À¹Ô 40 Ççé í¹¼Ö ÔóåÅñ Óå¶ ðÔ¶Í ÇÂà ç½ðÅé À¹é·» êÅäÆ çŠع¼à òÆ éÅ êÆåÅÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ çÅ ò÷é Õ¶òñ 96 꽺â ðÇÔ Ç×ÁÅÍ ÇÂÔ õìð ìÅÔð øËñ ×ÂÆ ÇÕ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ ù í¹¼ÇÖÁÅ îÅð Çç¼åÅ Ç×ÁÅ ÔË, å» ÜÅ Õ¶ À¹é·» ù øñ, ÃÅìÈ çÅäÅ Áå¶ Û¯ñ¶ Çç¼å¶ ÜÅä ñ¼×¶Í ð¯àÆ êÕÅÀ¹ä çÆ ÇÂÜÅ÷å Çëð òÆ éÅ ÇîñÆÍ ÇÂÔ ÇÂÕ ÃÅñ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ ÇÂö Ö¹ðÅÕ Óå¶ ðÔ¶Í ÕËçÆÁ» À¹êð ìÔ¹å ÃõåÆÁ» Ô¯ÂÆÁ», êð íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ é¶ ÁÅêäÆÁ» ôðå» î§éòÅ Õ¶ ÁÅêäÆ ÔóåÅñ Û¾âÆÍ Ü¹ñÅÂÆ 1917 ÇòÚ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ Ô¯ð» ù çÈÃð¶ ÕËçÆÁ» éÅñ, ÇÜé·» çÆ Ã÷Å 7 ÃÅñ Ü» òè¶ð¶ ÃÆ, Ô÷ÅðÆ ìÅ× Ü¶ñ· í¶Ü Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ ÇÂæ¶ òÆ À¹é·» ù ç¯ òÅð í¹¼Ö ÔóåÅñ ÕðéÆ êÂÆÍ Ã¿é 1921 ÇòÚ À¹é·» ù íÅðå çÆ Ãí 寺 ê¹ðÅäÆ Ü¶ñ· ðÅÜçðÆ ÇòÚ Çôëà ÕÆåÅ ÇÜæ¶ À¹Ô 13 îÂÆ 1922 å¾Õ ðÔ¶ å¶ ìÅÁç ÇòÚ À¹é·» ù éÅ×ê¹ð ܶñ· ÇòÚ í¶ÇÜÁÅ Ç×ÁÅÍ ÇÂÔ Ü¶ñ· ïÅåðÅ çÅ Ãí 寺 ÕÇáé å¶ ç¹ÖçÅÂÆ íÅ× ÃÆÍ ¦îÆ í¹¼Ö ÔóåÅñ Õðé Óå¶ À¹é·» ç¶ ç¿ç å¯ó Çç¼å¶ ×Â¶Í À¹é·» ù èîÕÆ Çç¼åÆ ×ÂÆ ÇÕ À¹é·» ù ÜìðÆ ×ÀÈ çÅ ÃÈê Çç¼åÅ ÜÅò¶×ÅÍ Ãî¾¹Ú¶ ê³æ é¶ À¹é·» çÆ Úó·çÆ Õñ» ñÂÆ ÁðçÅà Ççòà îéÅÇÂÁÅÍ êð À¹Ô ÃçÅ íÅäÅ Çî¼áÅ ÕðÕ¶ î³éç¶ ðÔ¶Í 16 îÂÆ 1930 ù ñÅÔ½ð Ã˺àðñ ܶñ· ÇòÚ åìçÆñ Õð Çç¾åÅ Ç×ÁÅÍ ÇÂÔ À¹é·» çÆ Ü¶ñ· ïÅåðÅ çÅ Á³åñÅ êóÅÁ ÃÆÍ 4 ÁÕå±ìð 1930 ù À¹é·» çÆ ÇðÔÅÂÆ ç¶ Ô¹Õî Ô¯Â¶Í ÇðÔÅÂÆ òÅñ¶ Ççé í×å ÇÃ³Ø ôÔÆç éÅñ î¹ñÅÕÅå Ô¯ÂÆÍ À¹Ô ÕÅøÆ Ã 寺 íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ çðôé» ù ñ¯ÚçÅ ÃÆÍ ÇÂÔ À¹é·» çÆ ÇÂÇåÔÅÃÕ î¹ñÅÕÅå ÃÆ, ÇÜà çÅ Çìðå»å íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ é¶ ÁÅêäÆ ÒÒܶñ· ÇÚ¼áÆÁ»ÓÓ ê¹ÃåÕ ÇòÚ ÇìÁÅé ÕÆåÅ ÔËÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ÇÂÕ Ú¿×¶ Çéì¿èÕÅð, ñ¶ÖÕ, ÕòÆ å¶ ÇòçòÅé

Ãé, ÇÜé·» é¶ ÁÅêäÆ Ç÷¿ç×Æ ÇòÚ 40 寺 À¹µå¶ ê¹ÃåÕ» å¶ àzËÕà ÇñÖ¶, À¹é·» ÇòÚ¯º ÒÒܯå Çò×ÅÃÓÓ ÕÅÇò ê¹ÃåÕ ù Ô÷ÅðÆ ìÅ× Ü¶ñ· ÇòÚ ô¹ðÈ ÕÆåÅÍ Ü¶ñ· ÇÚ¾áÆÁ» çÅ ÁÅ×îé 1922 ÇòÚ ðÅÜçðÆ Ü¶ñ· ÇòÚ¯º ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ ÇðÔÅÂÆ å¯º î×𯺠ÿé 1931 ÇòÚ ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì 寺 ÃÅÇÔì ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ ù ÃðìÀ¹µÚ ÃéîÅé Òê¿æ çÆ Ã¯é ÇÚóÆÓ éÅñ ÃéîÅÇéÁÅ Ç×ÁÅÍ ÇÂà 寺 ÇÂñÅòÅ çÈܶ åõå» å¶ ×¹ðÈ Øð» òñ¯º À¹é·» ù ò¼â¶ ê¼èð Óå¶ êzô§ÃÅ ê¼åð å¶ ÇÃð¯ÇêÁÅ éÅñ ÇéòÅÇÜÁÅ Ç×ÁÅÍ 16 ÁêzËñ 1916 ù ÁÅê ×¹ðê¹ðÆ ÇÃèÅð ×Â¶Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ çÆ Ü¶ñ· ïÅåðÅ ç¶ ç½ðÅé À¹é·» ç¶ öçðÆ ÃÅæÆÁ», ÇÜé·» é¶ öçð ñÇÔð ÇòÚ Çé¼ØÅ ÃÇÔï¯× Çç¼åÅ å¶ Ôð êñ À¹é·» çÆÁ» êËó» Óå¶ Úñ¶Í ܶÕð À¹é·» çÅ Ç÷Õð éÅ ÕÆåÅ ÜŶ, À¹Ô ÇÂÕ ò¼âÆ í¹¾ñ Ô¯ò¶×ÆÍ À¹é·» ç¶ Ã¿×Æ-ÃÅæÆ, ÇÜÔó¶ Ç÷¿ç×Æ ç¶ Ôð î¯ó Óå¶ Áå¶ Á³åñ¶ Ã å¾Õ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ éÅñ ÇéôÅéÅ ÇìôÅéÅ å°ð¶Í À¹é·» çÅ Ô¶á Çç¼å¶ Ç÷Õð Õðé çÆ Ö¹ôÆ ñË ÇðÔÅ Ô»Í

íÅÂÆ ñÅñ ÇÃ³Ø éÅð¿×òÅñ- (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ) íÅÂÆ ñÅñ ÇÃ³Ø çÅ Üéî ÇêåÅ Ã. À¹ç¶ ÇÃ³Ø ç¶ Øð éÅð¿×òÅñ ÇòÖ¶ Ô¯ÇÂÁÅÍ

êÇÔñ» À¹Ô åÆÜÆ ÕòËñðÆ ðËÜî˺à ÇòÚ Ø¯óÃòÅð Ãé, êð À¹é·» é¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ Ã¿×å ÇòÚ ÁÅ Õ¶ é½ÕðÆ Û¼â Çç¼åÆ ÃÆ å¶ Çøð¯÷ê¹ð òÅñ¶ öçðÆ ÁËÕôé Ã À¹Ô íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÃéÍ À¹é·» ù Ç×zøåÅð ÕðÕ¶ ÃêñÆî˺àðÆ ñÅÔ½ð նà ÇòÚ À¹îð ÕËç Ô¯ÂÆ Ü¯ ìÅÁç ÇòÚ à¹¼à Õ¶ 10 ÃÅñ ðÇÔ ×ÂÆ ÃÆÍ ÇÜÔó¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø éÅñ î¹ñåÅé ܶñ· 寺 32 ÇÃ³Ø Ô÷ÅðÆ ìÅ× ê¹¼Ü¶, À¹é·» ÇòÚ ÁÅê òÆ ôÅîñ ÃéÍ Ô÷ÅðÆ ìÅ× Ü¶ñ· å¯ó Õ¶ í¼Üä òÅñ¶ 18 Çóػ ÇòÚ ÁÅê òÆ ôÅîñ Ãé êð ÁÅê ç¹ìÅðÅ ëó¶ ׶ å¶ 2 ÃÅñ çÆ Ô¯ð ÕËç Ô¯ÂÆÍ ÁÅê ù ÇÂÕ ÃîÞ½å¶ åÇÔå ܹñÅÂÆ 1923 ÇòÚ ÇðÔÅÁ Õð Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ Ã¿é 1929 ÇòÚ êóåÅñ ÕðÕ¶ êåÅ ñ¾×Å ÇÕ À¹Ô ÇÃÁÅÃÆ ñ¯Õ» éÅñ ðÅìåÅ éÔƺ ð¾Öç¶ ÃéÍ À¹Ô ÁÕÅñÆ ÇÖÁÅñ» çÅ ì¿çÅ ÔË Áå¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ¿Ø ÜÆ éÅð¿×òÅñ Ô¯ð» çÅ ÃÅæÆ ÔËÍ

íÅÂÆ Ã¼Üä ÇÃ³Ø éÅð¿×òÅñ-(Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ Ã¼Üä ÇÃ³Ø çÅ Üéî 1898 ÂÆÃòƺ ù ÇêåÅ Ã. î¯Ôé ÇÃ³Ø ç¶ Øð éÅð¿×òÅñ ÇòÖ¶ Ô¯ÇÂÁÅÍ Û¯àÆ À¹îð ÇòÚ ÔÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ Ã¿×å ÇòÚ ÁÅ ×Â¶Í îÅñòÅ õÅñÃÅ ÔÅÂÆ ÃÕ±ñ, «ÇèÁÅäÅ ÇòÚ êó·ç¶ Ã ÁÅê öçðÆÁ» ÇòÚ ôÅîñ Ô¯ ×Â¶Í 19 øðòðÆ 1915 ç¶ Çøð¯÷ê¹ð ÁËÕôé 寺 êÇÔñ» 17 øðòðÆ ù «ÇèÁÅä¶ ñÅ׶ Çê³â ã¿âÅðÆ ÇòÖ¶ ÁÖ³â êÅá ÃÅÇÔì ç¶ í¯× 寺 ìÅÁç ÁÅê íÅÂÆ ÕðåÅð ÇÃ³Ø ÃðÅíÅ éÅñ ñÅÔ½ð ÔËâÕ°ÁÅðàð Óå¶ êÔ¹§Ú ׶, ÇÜæ¶ ÁÅê çÅ î¶ñ ðÅà ÇìÔÅðÆ ì¯Ã éÅñ Ô¯ÇÂÁÅÍ ñÅÔ½ð þâÕ¹ÁÅðàð òð×Æ ìÔ¹å ÔÆ îÔ¼åòêÈðé æ» À¹å¶ Õ¿î ÕÆåÅÍ ÇÂà é½ÜòÅé é¶ Ãí 寺 êÇÔñ» î¹õìð ÇÕðêÅñ ÇÃ³Ø Óå¶ ô¾Õ ÕÆåÅ ÃÆ å¶ ÇÂà çÆ ÇÂÔ ÇâÀÈàÆ ñÅÂÆ ×ÂÆ ÃÆ ÇÕ ö¼çÅð ù çç¶Ôð (Á³ÇîzåÃð) ÜÅ Õ¶ îðòÅ ç¶ò¶×Å êð ö¼çÅð êÇÔñ» ÔÆ ÇÂÃ ç¶ ÇÂðÅç¶ ù í»ê Ç×ÁÅ å¶ ðëÈ-Ú¼Õð Ô¯ Ç×ÁÅÍ ÇÂÔ Ã¼Üä ÇÃ³Ø ÔÆ ÃÆ, ÇÜÃ é¶ 23 é§ìð ðÃÅñ¶ çÆ ñÅÔ½ð îÆÁ» îÆð ÛÅÀ¹äÆ ÃÇæå

10

mwrc 2014 êñàé ç¶ öçðÆÁ» éÅñ ÿêðÕ ð¾ÇÖÁÅ ÃÆÍ 19 øðòðÆ ù ñÅÔ½ð êÅðàÆ ç¶ ÔËâÕ°ÁÅðàð çÆ ê¹¹Çñà åñÅôÆ ñË ðÔÆ ÃÆ å» ÇÂà ù ðÅà ÇìÔÅðÆ ì¯Ã دóÅ ì¼×Æ Óå¶ ÃòÅð À¹Ã¶ îÕÅé ù Ü»çÅ Çç¼Ã ÇêÁÅÍ ÇÂÃ é¶ ÇÂôÅð¶ éÅñ À¹Ã ù À¹µèð ÜÅ䯺 òð÷ Çç¼åÅ å¶ Çëð ðÅà ÇìÔÅðÆ ì¯Ã À¹Ã¶ ðÅå ×¼âÆ ëó Õ¶ ñÅԽ𯺠ìÚ ÇéÕñä ÇòÚ Ãøñ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆÍ ÇÂÔ ðÅà ÇìÔÅðÆ ì¯Ã çÅ ì¶Ô¼ç ÇÂåìÅðÆ Áå¶ Ö¹øÆÁÅ ì¿çÅ ÃÆÍ íÅÂÆ Ã¼Üä ÇÃ³Ø éÅð¿×òÅñ ñÅÔ½ð ÔËâÕ°ÁÅðàð ÇòÚ öçðÆ ñÆâð» ç¶ Ã¹é¶ÇÔÁ» çÅ ÁÅçÅé-êzçÅé ÕðçÅ ÃÆÍ 23ò¶º ðÃÅñ¶ çÆ õìð ç¶ä ñÂÆ í¶ÇÜÁÅ Ç×ÁŠܯ êåÅ ÇñÁÅÇÂÁÅ ÇÕ Ãí ðÃÅñÅ ÇåÁÅð ÔËÍ Çëð üÜä ÇÃ³Ø íÅÂÆ ÕðåÅð ÇÃ³Ø ÃðÅí¶ éÅñ Çøð¯÷ê¹ð Ç×ÁÅ À¹æ¶ òÆ 26òƺ ê³ÜÅìÆ êñàé éÅñ ÿêðÕ ÕÆåÅÍ À¹Ô êÇÔñ» çÈܶ ÃÅÇ÷ô նà çÅ í×½óÅ ÃÆ êð Çëð 19 ÜÈé, 1915 ù Ç×zøåÅð Õð ÇñÁÅ Ç×ÁÅÍ Ü¼Ü» òñ¯º À¹é·» ù çÈÜÅ ÃðÅíÅ ÇÕÔÅ Ç×ÁÅÍ À¹é·» çÅ ÇòÚÅð ÃÆ ÇÕ ÔË å» ÇÂÔ ø»ÃÆ çÅ Ô¼ÕçÅð êð À¹îð Û¯àÆ Ô¯ä ÕÅðé ÇÂà ù À¹îð ÕËç å¶ ÕÅñ¶ êÅäÆ çÆ Ã÷ŠùäÅÂÆ ÃÆÍ ìÅÁç ÇòÚ 10 ÃÅñ Ã÷Å ØàÅ Çç¼åÆ ×ÂÆ ÃÆÍ êÇÔñ» êÇÔñ ÁÅê ù î¹ñåÅé ܶñ·»

íÅÂÆ Ã¼Üä ÇÃ³Ø éÅð¿×òÅñ ñÅÔ½ð ÔËâÕ°ÁÅðàð ÇòÚ öçðÆ ñÆâð» ç¶ Ã¹é¶ÇÔÁ» çÅ ÁÅçÅé-êzçÅé ÕðçÅ ÃÆÍ 23ò¶º ðÃÅñ¶ çÆ õìð ç¶ä ñÂÆ í¶ÇÜÁÅ Ç×ÁŠܯ êåÅ ÇñÁÅÇÂÁÅ ÇÕ Ãí ðÃÅñÅ ÇåÁÅð ÔËÍ Çëð üÜä ÇÃ³Ø íÅÂÆ ÕðåÅð ÇÃ³Ø ÃðÅí¶ éÅñ Çøð¯÷ê¹ð Ç×ÁÅ À¹æ¶ òÆ 26òƺ ê³ÜÅìÆ êñàé éÅñ ÿêðÕ ÕÆåÅÍ ÇòÚ ÔÆ ð¼ÇÖÁÅ Ç×ÁÅ Çëð íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ å¶ 32 Çóػ éÅñ î¹ñåÅé ܶñ· 寺 Ô÷ÅðÆ ìÅ× ÇñÁ»çÅ Ç×ÁÅÍ Ô÷ÅðÆ ìÅ× Ü¶ñ· å¯ó Õ¶ í¾Üä òÅñ¶ 18 Çóػ ÇòÚ ÁÅê òÆ ôÅîñ ÃéÍ êð ÁÅê ç¹ìÅðÅ ëó¶ ׶ å¶ 2 ÃÅñ çÆ Ô¯ð Õá¯ð ÕËç Ô¯ÂÆÍ Çëð ÁÅê ÜÆ ù ÇÂÕ ÃîÞ½å¶ åÇÔå ÁÕ¯ñŠܶñ· 寺 ÿé 1923 ÇòÚ ÇðÔÅÁ Õð Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ Çê³â ÇòÚ ÔÆ ê³Ü ÃÅñ çÆ Çé×ðÅéÆ Ô¶á ð¾ÇÖÁÅÍ Çëð ÿé 1924 ÇòÚ îÅÃàð î½åÅ ÇóØ, ÁËî 38 Áå¶ éÅ×ê¹ð ܶñ· ç¶ öçðÆÁ» ç¶ Ã¿êðÕ ÇòÚ ÇðÔÅ Áå¶ ì¿çô» ù õåî Õðé çÆ ì¶éåÆ ÁÃòÆÕÅð ÕÆåÆ ×ÂÆÍ ÇÂÔ ì¿çô» ÁÅõð êÈðÆ åð·» ÜéòðÆ 1929 ÇòÚ õåî Ô¯ÂÆÁ»Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ ÇðÔÅÁ Ô¯ä 寺 ìÅÁç ÇÂÔ À¹é·» çÆ Ã¿×å ÇòÚ ÔÆ ÇòÚð¶Í ÁÅê 16 éò¿ìð 1981 ù êðñ¯Õ ÇÃèÅð ׶Í

íÅÂÆ îÃåÅé ÇÃ³Ø éÅð¿×òÅñ (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ îÃåÅé ÇÃ³Ø Ã¿é 1906-07 ÇòÚ ÁîðÆÕÅ Úñ¶ ׶ Ãé Áå¶ À¹æ¶ öçð êÅðàÆ ÇòÚ ôÅîñ Ô¯ ×Â¶Í Üç ç¶ô ÇòÚ öçð çÆÁ» ×È¿Ü» êËä ñ¾×ÆÁ», ÁÅê òÆ Çê³â òÅêà ÁÅ ×Â¶Í ÁÅê é¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ Ô¯ Õ¶ öçðÆ ÁËÕôé ÇòÚ ÇÔ¼ÃÅ ÇñÁÅÍ ÁÅê ù 28 ÜÈé 1915 ù â¶Ôñ¯º ê¹Çñà òñ¯º Ç×zøåÅð Õð ÇñÁÅ Ç×ÁÅÍ ÁÅê ù êÇÔñ¶ ÃêñÆî˺àðÆ Õ¶Ã ÇòÚ À¹îð ÕËç Áå¶ ÜÅÇÂçÅç ÷ìåÆ çÆ Ã÷Å Ô¯ÂÆ Ü¯ ìÅÁç ÇòÚ ØàÅ Õ¶ 14 ÃÅñ Õð Çç¼åÆ ×ÂÆÍ êÇÔñ» êÇÔñ ÁÅê ù î¹ñåÅé ܶñ· ÇòÚ ð¾ÇÖÁÅ Ç×ÁÅÍ Çøð íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ å¶ 32 Çóػ éÅñ î¹ñåÅé

11

ܶñ· 寺 Ô÷ÅðÆ ìÅ× Ü¶ñ· ÇñÁ»çÅ Ç×ÁÅÍ ÁÅê íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ éÅñ Ô÷ÅðÆ ìÅ× Ü¶ñ· ÇòÚ ðÔ¶, ÇÜæ¶ À¹é·» çÆ Ã¿×å ÕÅðé ÕÂÆ ìÅäÆÁ» çÅ êÅá ÇÂé·» ù ÷¹ìÅéÆ Õ¿á Ô¯ Ç×ÁÅÍ

íÅÂÆ ÔðéÅî ÇÃ³Ø ×¹¼ÜðòÅñ- (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ ÔðéÅî ÇÃ³Ø çÅ Üéî ÿé 1885 ÇòÚ Ã. éðÅÇÂä ÇÃ³Ø ç¶ Øð Çê³â ×¹¼ÜðòÅñ, Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ ÇòÖ¶ Ô¯ÇÂÁÅÍ ÁÅê 45 ÇÃ¼Ö ðËÜî˺à é½ôÇÔðÅ ÇòÚ íðåÆ Ô¯Â¶Í Ã¿é 1907 ñÇÔð ÇòÚ À¹é·» ù 45 ÇÃ¼Ö ðËÜî˺à ÇòÚ¯º ÇÜæ¶ À¹Ô ÔòñçÅð Ãé, Õ¼ÇãÁÅ Ç×ÁÅÍ Ø𯺠êËö ñË Õ¶ ÁîðÆÕÅ ñÂÆ ðòÅéÅ Ô¯ ×Â¶Í êð, Ô»×Õ»× êÔ¹¿Ú Õ¶ òÅÚîËé çÆ é½ÕðÆ Çîñ ×ÂÆÍ Ã¿é 1911 ÇòÚ Ô»×Õ»× ç¶ ×¹ðÈ-Øð çÆ Ã¶òÅ-ÿíÅñ ç¶ ÕÅðÜ» ÇòÚ ÇÔ¼ÃÅ ÇñÁÅÍ Ã¿é 1913 ÇòÚ ÇÂÔ ×¹ðÈ-Øð öçð êÅðàÆ çÆ ìð»Ú ÇòÚ ìçñ Ç×ÁÅÍ ÁÅê 25 é§ìð ÇÃ¼Ö êñàé ù Ô»×Õ»× Çîñç¶ ðÔ¶Í ÇÂæ¶ öçð ÁõìÅð ð¾Öä À¹å¶ 6 îÔÆé¶ Ã÷Å Ô¯ÂÆÍ ÁêzËñ 1914 ù ÕÅîÅ×ÅàÅîÅðÈ ç¶ ïÅåðÆÁ» ÇòÚ ôÅîñ Ô¯ ×Â¶Í Çëð ÕÅîÅ×ÅàÅîÅðÈ ðÅÔƺ 26 Ãå¿ìð 1914 ù íÅðå êðå¶ ÃéÍ ÇÂé·» ù îÅéíÈî æ» å¯º Ç×zøåÅð ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆÍ ç¶ô êðåä Óå¶ éÅð¿×òÅñ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Ã¿êðÕ ÇòÚ ÁÅÂ¶Í 19 øðòðÆ 1915 öçð çÆ åÅðÆÖ òÅñ¶ Ççé Çøð¯÷ê¹ð öçðÆÁ» ç¶ ÇÂÕ¾á ÇòÚ ôÅîñ Ô¯Â¶Í 25 ÜÈé 1915 ù ÁÅê çÆ Ç×zøåÅðÆ Ô¯ÂÆÍ 30 îÅðÚ 1916 çÈܶ ÃÅÇ÷ô նà ÇòÚ À¹îð ÕËç Áå¶ ÜÅÇÂçÅç ÷ìå Õðé ç¶ ÁÅç¶ô Çç¼å¶ ×Â¶Í ÁÅê Ô÷ÅðÆ ìÅ× Áå¶ ìˬð ܶñ· ÇòÚ ðÔ¶Í ÇÂé·» ù ÃîÞ½å¶ åÇÔå îÂÆ 1930 ù ÇðÔÅÁ ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ ê¹ÇñÃ

mwrc 2014 çÆ Çé×ðÅéÆ Ô¶á 3 ÃÅñ ÁÅêä¶ Çê³â ÇòÚ ðÇÔä çÅ ÁÅç¶ô Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ

íÅÂÆ Ü×å ÇÃ³Ø ×¹¼ÜðòÅñ - (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ Ü×å ÇÃ³Ø ×¹¼ÜðòÅñ çÅ Üéî ÇêåÅ ç¶òÅ ÇÃ³Ø ç¶ Øð ×¹¼ÜðòÅñ, Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ ÇòÖ¶ Ô¯ÇÂÁÅÍ ÁÅê ÁîðÆÕŠ寺 ê³ÜÅì ÁŶ Ãé å¶ ÇÂæ¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ Ô¯ ×Â¶Í êÇÔñ» ñÅÔ½ð ÃêñÆî˺àðÆ Õ¶Ã ÇòÚ Ü¼Ü é¶ ÁÅê ù ô¼Õ çÆ Çìé·Å Óå¶ ìðÆ Õð Çç¼åÅ ÃÆ, êð ç¯ Ü¼Ü» é¶ ÁÅê ù À¹îð ÕËç Áå¶ ÜÅÇÂçÅç ÷ìåÆ çÆ Ã÷Å Õð Çç¼åÆÍ

íÅÂÆ éÅÔð ÇÃ³Ø ×¹¼ÜðòÅñ - (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

Ç×ÁÅéÆ éÅÔð ÇÃ³Ø çÅ Üéî éÅéÕ¶ Çê³â ðÅî×ó· ÇòÖ¶ 1892 ÂÆÃòƺ ù ÇêåÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø ç¶ Øð Ô¯ÇÂÁÅÍ Õ°¼Þ ÇÚð ×¹ðî¹ÖÆ ç¶ ÃÕ±ñ ×¹¼ÜðòÅñ ÇòÖ¶ êó·ÅÂÆ ÕÆåÆÍ À¹êð¿å ÃðÕÅðÆ ÃÕ±ñ ÇòÚ çÅõñ Ô¯ Õ¶ 1908 ÇòÚ êzÅÇÂîðÆ êÅà ÕðÕ¶ îÅñòÅ õÅñÃÅ ÃÕ±ñ «ÇèÁÅäÅ ÇòÚ çÅõñ Ô¯ ×Â¶Í îÅñòÅ õÅñÃÅ ÔÅÂÆ ÃÕ±ñ «ÇèÁÅäÅ çÆ í¹Þ¿×Æ ÃíÅ ç¶ Üéðñ ÃÕ¼åð Ô¹¿ÇçÁÅ ÁÅê íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ Ã¿×å ÇòÚ ÁÅ ×Â¶Í 19 øðòðÆ 1915 ç¶ Ççé öçð ñÂÆ Á¼èÆ ðÅå çÅ Ãî» éÆïå ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì Üæ¶ Ãî¶å Çøð¯÷ê¹ð ÛÅÀ¹äÆ êÔ¹¿Ú¶, êð öçð ø¶ñ· Ô¯ Ç×ÁÅÍ Ç×zøåÅðÆÁ» çÅ ç½ð ô¹ðÈ Ô¯ÇÂÁÅÍ 25 ÜÈé 1915 ù «ÇèÁÅäÅ Õ½åòÅñÆ é¶ ÁÅê ù Ç×zøåÅð ÕÆåÅÍ 27 ÁÕå±ìð ù ñÅÔ½ð ܶñ· êÔ¹¿Ú¶Í 19 ÁÕå±ìð ù î¹Õ¾çîÅ ô¹ðÈ Ô¯ÇÂÁÅÍ 30 îÅðÚ 1916 ù ÃÅæÆÁ» Ãî¶å À¹îð ÕËç Ô¯ÂÆÍ ÇîåÆ 4 ÁêzËñ 1916 ù Çî³à×¹îðÆ Ü¶ñ· êÔ¹¿Ú¶, ÇÜæ¶ 15 ÁêzËñ 1919 å¾Õ ðÔ¶ å¶ ÇÂö Ççé ÇðÔÅÁ Ô¯ Õ¶ 17 ÁêzËñ ù ÁÅêä¶ Çê³â ×¹¼ÜðòÅñ êÔ¹¿Ú ×Â¶Í 1920 ÇòÚ Ç×ÁÅéÆ çÅ ÇÂîÇåÔÅé êÅà ÕÆåÅÍ ÁÕå±ìð 1920 寺 ñË Õ¶ çÿìð 1924 å¾Õ Õ°ðÅñÆ õÅñÃÅ ÔÅÂÆ ÃÕ±ñ ÇòÚ ê³ÜÅìÆ ÁÇèÁÅêÕ çÆ é½ÕðÆ ÕÆåÆÍ íÅÂÆ

ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ òñ¯º ÇÂé·» ç¶ é»Á ÇñÖÆÁ» ÇÚ¼áÆÁ» ù ìóŠçíÅñ Õ¶ ð¾ÇÖÁÅ, ܯ ìÅÁç ÇòÚ ÒÒܶñ· ÇÚ¼áÆÁ»ÓÓ ìԹñ¶ çÃåÅò¶÷ ç¶ ðÈê ÇòÚ ÃÅÔîä¶ ÁÅÂÆÁ»Í ÁÅê ê³ÜÅìÆ ç¶ ÇÂÕ ÇòçòÅé, Ö¯ÜÆ Ô¯ä 寺 Û°¼à îôÔÈð ê¾åðÕÅð òÆ ÃéÍ ÒÒÁÃñÆ Õ½îÆ çðçÓÓ, ÒÒÇÃ¼Ö Ã¶òÕÓÓ, ÒÒç¹ôà çîéÓÓ, ÒÒ×¹ðÈ Ã¶òÕÓÓ, ÒÒê³ÜÅìÆ ðåéÓÓ ÁÅÇç ÕÂÆ ð¯÷ÅéÅ Áå¶ ÃêåÅÇÔÕ ÁõìÅð» ç¶ ÃÅñ»ì¾èÆ Ã§êÅçÕ ðÔ¶Í ÁÅê é¶ ÁÅêäÆ Õñî éÅñ ÕÂÆ ê¹ÃåÕ» òÆ ÇñÖÆÁ» Ôé, ÇÜé·» ÇòÚ öçð ñÇÔð ìÅð¶ ÜÅäÕÅðÆ íðêÈð ÒÒÁÅ÷ÅçÆ çÆÁ» ñÇÔð»ÓÓ ìÔ¹å îÕìÈñ Ô¯ÂÆ ÔËÍ Òê³ÜÅ ÃÅÇÔì çÅ ÇÂÇåÔÅÃÓ, Ò×¹ðî¹Ö ìÅì¶Ó, ÒÁÅ÷ÅçÆ ç¶ î¯ãÆÓ, ÒÚ¯Ô» ï°×» çÅ Çéì¶óÅÓ å¶ Òî¹ÕåÃð çÅ ÇÂÇåÔÅÃÓ ÁÅê çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ê¹ÃåÕ» ÔéÍ ÁÅê ÇÃ¼Ö ñÆ× ç¶ òÆ ÁÅ×ÈÁ» ÇòÚ¯º ÃéÍ Á³åñÆ ØóÆ å¾Õ ê³æÕ Ã¶òÅ å¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Á³×-Ã¿× ðÔ¶Í!

íÅÂÆ Ã¹ðÜé ÇÃ³Ø ×¹¼ÜðòÅñ- (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ Ã¹ðÜé ÇÃ³Ø çÅ Üéî 19 øðòðÆ 1894 ù Çê³â ×¹¼ÜðòÅñ Ã. îÔ» ÇÃ³Ø ç¶ Øð Ô¯ÇÂÁÅÍ ÁÅê íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ ÁÇå-ÇéÕàòðåÆ ÃÅæÆÁ» ÇòÚ¯º

ÃéÍ Çøð¯÷ê¹ð òÅñ¶ ÁËÕôé Ã òÆ ÁÅê íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÃéÍ ÁËÕôé ç¶ ø¶ñ· Ô¯ä î×𯺠ÁÅê í×½ó¶ ðÔ¶ å¶ Çøð Ç×zøåÅð Õð ñ¶ ×Â¶Í ÁÅê ù êÇÔñ¶ ÃêñÆî˺àðÆ Õ¶Ã ÇòÚ À¹îð ÕËç Áå¶ ÜÅÇÂçÅç ÷ìåÆ çÆ Ã÷Å Ô¯ÂÆ, ܯ ìÅÁç ÇòÚ ØàÅ Õ¶ ìÅ-î¹ô¾Õå ê³Ü ÃÅñ Õð Çç¼åÆ ×ÂÆ ÃÆÍ ÁÅê Ü篺 î¹ñåÅé ܶñ· ÇòÚ Ãé å» ÁÅê çÅ ÇÂÕñ½åÅ ê¹¼åð ÁÕå±ìð 1918 ç¶ îÔÆé¶ ÇòÚ ÇÂéëÃÈÁËܯ çÆ ÇìîÅðÆ øËñ ÜÅä ÕÅðé ÚñÅäÅ Õð Ç×ÁÅ, ìÆìÆ ÜÆ é¶ íÅäÅ Çî¾áÅ ÕðÕ¶ î³ÇéÁÅ å¶ çÈܶ Ççé ìÆÜÆ ÁÅê òÆ êðñ¯Õ ÇÃèÅð ×Â¶Í Ü¶ñ· ÇòÚ¯º ÇðÔÅÁ Ô¯ä 寺 ìÅÁç òÆ íÅÂÆ Ã¹ðÜé ÇÃ³Ø ê³æÕ Ãð×ðîÆÁ» ÇòÚ ò¼è-Úó· Õ¶ íÅ× ñËºç¶ ðÔ¶Í Ü篺 íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ Ô÷ÅðÆ ìÅ× Ü¶ñ· ÇòÚ ÕËç Ãé å» ÁÅê ÜÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì çÆ ÇóØäÆ ìÆìÆ ÕðåÅð Õ½ð ÜÆ ù éÅñ ñË Õ¶ ç¯ Ççé ð¼Üòƺ î¹ñÅÕÅå» ÇòÚ ôÅîñ Ô¯Â¶Í ÇÂé·» íÅÂÆ ÃÅÇÔì ù ç¶ô ê³ÜÅì ç¶ Á³çðÈéÆ ÔÅñÅå ééÕÅäÅ ÃÅÇÔì çÅ ÃÅÕÅ å¶ ê³æÕ çôÅ çÆÁ» åðçÆÁ»åðçÆÁ» ×¼ñ» çÃÆÁ»Í ç¶ô çÆ ÁÅ÷ÅçÆ î×𯺠ÇÂé·» é¶ ÁÅêäÅ ÇéòÅà ÇÔîÅÚñ êzç¶ô ÇòÚ ð¼Ö ÇñÁÅ å¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ ÖÈì ÿ×å îÅäÆÍ ÁÅê ÜÆ Ú¿âÆ×ó· ç¶ êÆ.ÜÆ.ÁÅÂÆ. ÇòÖ¶ ¦îÆ ÇìîÅðÆ å¯º ìÅÁç 10 éò¿ìð 1975 ù ÃçÆòƺ ÇòÛ¯óÅ ç¶ ×¶Í

íÅÂÆ çñÆê ÇÃ³Ø ë¹¾ñ»òÅñ - (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ çñÆê ÇÃ³Ø çÅ Üéî 1 ÁêzËñ 1899 ù îÅåÅ îÇÔåÅì Õ½ð çÆ Õ°¼Ö¯º å¶ ÇêåÅ Ã. ÔîÆð ÇÃ³Ø ç¶ Øð Çê³â ë¹¾ñ»òÅñ, âÅÕÖÅéÅ ë¹¾ñ»òÅñ, åÇÔÃÆñ å¶ Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ ÇòÚ Ô¯ÇÂÁÅÍ ìÚêé ÇòÚ ÔÆ î»-ìÅê çÅ ÃÅÇÂÁÅ ÇÃð 寺 À¹á Ç×ÁÅÍ êzÅÇÂîðÆ ññ寺 Õñ» 寺 êÅà ÕÆåÆ å¶ Á×»Ô îÅñòÅ õÅñÃÅ ÔÅÂÆ ÃÕ±ñ, «ÇèÁÅäÅ ÇòÚ çÅõñ Ô¯ ×Â¶Í Ü篺 íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ Á×òÅÂÆ ÇòÚ ÜæÅ Çøð¯÷ê¹ð ÁËÕôé Õðé Ç×ÁÅ å» ÁÅê òÆ À¹Ã Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÃéÍ ìÅÁç ÇòÚ í×½ó¶

12

mwrc 2014

Ô¯ä Óå¶ ÁÅê íÅÂÆ ÔðíÜé ÇÃ³Ø ÚÇî³âÅ éÅñ ðÅîê¹ðÅ Ãà¶ôé 寺 ëó¶ ׶ å¶ êÇÔñ¶ ÃêñÆî˺àðÆ ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà ÇòÚ ÇÂé·» Óå¶ î¹Õ¾çîÅ Ú¾ÇñÁÅ êð éÅìÅñ× Ô¯ä ÕðÕ¶ ÁÅê ù 30 îÅðÚ 1916 ù ÇÃðë Çå¿é ÃÅñ çÆ Ã÷Å Çç¼åÆ ×ÂÆÍ êÇÔñ» ÁÅê Õ°¼Þ ç¶ð î¹ñåÅé ܶñ· ÇòÚ Ü¶ñ· Õ¼àÆÍ ìÅÁç ÇòÚ Á³ìÅñÅ Áå¶ Çî³à×¹îðÆ Ü¶ñ·» ÇòÚ åÃÆÔ¶ Çç¼å¶ ×Â¶Í ÇÂé·» çÆ ÃÅðÆ ÜÅÇÂçÅç ÷ìå Õð ñÂÆ ×ÂÆÍ ìÅÁç ÇòÚ ÁÅê é¶ Ç×ÁÅéÆ ÕðÕ¶ îÅñò¶ ç¶ Áé¶Õ» õÅñÃÅ ÃÕ±ñ» ÇòÚ ê³ÜÅìÆ ç¶ ÁÇèÁÅêÕ òܯº öòÅ ÕÆåÆÍ ÇÜé·» ÇòÚ¯º õÅñÃÅ ÃÕ±ñ îÅéÃÅ å¶ ×¹ðÈÃð ùèÅð ç¶ é»Á Ç÷Õðï¯× ÔéÍ

íÅÂÆ ÔðíÜé ÇÃ³Ø ÚÇî³âÅ - (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ ÔðíÜé ÇÃ³Ø ÚÇî³âÅ çÅ Üéî ÿé 1900 ÇòÚ îÅåÅ í¯ñ Õ½ð å¶ ÇêåÅ øÇåÔ ÇÃ³Ø ç¶ Øð Çê³â ÚÇî³âÅ, ÖÅäÅ â¶Ôñ¯º, Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ ÇòÖ¶ Ô¯ÇÂÁÅÍ Ã¿é 1911 ÇòÚ ÁÅê é¶ ×¹¼ÜðòÅñ 寺 Á¾áòƺ ÜîÅå êÅà Õð ñÂÆ å¶ îÅñòÅ õÅñÃÅ ÔÅÂÆ ÃÕ±ñ, «ÇèÁÅäÅ ÇòÚ çÅõñ Ô¯ ×Â¶Í ÇÂæ¶ ÔÆ ÔøåÅòÅðÆ ÕÆðåé çÆòÅé» ÇòÚ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ Ã¿×å îÅäÆ å¶ À¹é·» ç¶ Ã§×Æ-ÃÅæÆ ìä ×Â¶Í Ã¿é 1913 ÇòÚ ÁÅêä¶ ÃÅæÆ çñÆê ÇÃ³Ø ë¹¼ñ»òÅñ éÅñ Üæ¶çÅð ðÅî ÇÃ³Ø ×¹¼ÜðòÅñ ç¶ Øð

13

ÇÂÕ ÔÆ Ú½ÕóÆ ÇòÚ ìËá Õ¶ ÃzÆ ÁÖ³â êÅá Ãðòä ÕÆåÅ å¶ À¹æ¶ ÔÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ç¶ Üæ¶ Ô¾æ¯º Á³Çîzå çÆ çÅå êzÅêå ÕÆåÆÍ Ü篺 íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ Á×òÅÂÆ ÇòÚ Çøð¯÷ê¹ð ÁËÕôé Ã ÜæÅ Ç×ÁÅ å» ÁÅê òÆ À¹Ã Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÃéÍ ìÅÁç ÇòÚ í×½ó¶ Ô¯ä Óå¶ íÅÂÆ çñÆê ÇÃ³Ø ë¹¾ñ»òÅñ éÅñ ðÅîê¹ð Ãà¶ôé 寺 Ç×zøåÅð Õð ñ¶ ×Â¶Í êÇÔñ¶ ÃêñÆî˺àðÆ ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà ÇòÚ 30 îÅðÚ 1916 ù À¹îð ÕËç å¶ ÜÅÇÂçÅç ÷ìå çÆ Ã÷Å Ô¯ÂÆÍ ÁÅê ù éÅìÅñ× Ô¯ä ÕðÕ¶ ÚÅð ÃÅñ çÆ Ã÷Å Ô¯ÂÆÍ Ã¿é 1918 ÇòÚ Ü¶ñ· 寺 ÇðÔÅÁ Ô¯ä 寺 ìÅÁç íÅÂÆ ÔðíÜé ÇÃ³Ø ÚÇî³âÅ ÁÕÅñÆ ñÇÔð ÇòÚ ñ×ÅåÅð Ãð×ðî Ô¯ ×Â¶Í é½ÜòÅé íÅðå ÃíÅ ÇòÚ òÆ ÇÔ¼ÃÅ ÇñÁÅÍ Á³ÇîzåÃð ðÇÔ Õ¶ Ã. ÃðçÈñ ÇÃ³Ø ÕòÆôð ç¶ êzËà ÇòÚ Õ¿ê¯ÜÆàð çÅ Õ¿î ÇüÇÖÁÅÍ ìÅÁç ÇòÚ ÁÅêäÆ Ç×ÁÅéÆ êzËà ñ×ÅÂÆÍ Ã¿é 1949 ÇòÚ «ÇèÁÅä¶ ÁÅ Õ¶ ê³ÜÅìÆ Ç×ÁÅéÆ êzËà ñ×Å ñÂÆ, ÇÜæ¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆÁ» å¶ Ô¯ð Áé¶Õ» ÇÕåÅì» ÛÅêÆÁ» ×ÂÆÁ»Í ÁÅê ڿ׶ ÕòÆ å¶ Çéì¿è ñ¶ÖÕ ÃéÍ ÁÅê çÆÁ» ê¹ÃåÕ» íÅðåÆ ôÔÆç» çÆÁ» ÒÒñÔÈ Çí¿éÆÁ» ïÅç»ÓÓ, ÒÒî˺ öçðÆ ÇÕò¶º ìÇäÁÅÓÓ, ÒÒìÅñÅ ÜðéËñ-ÕðåÅð ÇÃ³Ø ÃðÅíÅÓÓ, ÒÒÜÆòéÔðíÜé ÇÃ³Ø ÚÇî³âÅÓÓ éÅîÆ ê¹ÃåÕ» öçð ñÇÔð ç¶ ÇÂÇåÔÅÃÕ çÃåÅò¶÷ ÔéÍ

íÅÂÆ ÁðÜé ÇÃ³Ø ÂÆéÅ Ü×ðÅúº(Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ ÁðÜé ÇÃ³Ø çÅ Üéî îÅåÅ ÇçÁÅ Õ½ð çÆ Õ°¼Ö¯º å¶ ÇêåÅ Ã. ñÅñ ÇÃ³Ø ç¶ Øð Ô¯ÇÂÁÅÍ ÁÅê ÜÆ é¶ åõå ÃzÆ çîçîÅ ÃÅÇÔì 寺 Á³Çîzå ÛÇÕÁÅ ÃÆ å¶ ðÇÔäÆ-ìÇÔäÆ ç¶ Ãðì ñ¯Ôƶ ÇÃ³Ø ÃéÍ 19 øðòðÆ 1915 ù ܯ ÜæÅ Çøð¯÷ê¹ð öçð Õðé ñÂÆ ê¾¹ÜÅ ÃÆ ÁÅê òÆ À¹Ã ÇòÚ ôÅîñ ÃéÍ öçð ø¶ñ· Ô¯ä 寺 ìÅÁç òÆ ÁÅê ÜÆ é¶ Ô½ºÃñÅ éÅ ÔÅÇðÁÅÍ îÅðÚ 1915 ÂÆÃòƺ Çê³â ÇÕ¼ñÆ, ê¹Çñà Ãà¶ôé î¯×Å, Ç÷ñ·Å Çøð¯÷ê¹ð ÇòÚ ìöÅòåÆ íÅôé Çç¼åÅÍ ÇîåÆ 11 ÜÈé 1915 ù ÕêÈðæñÅ ÁÃñÅ «¼àä òÅñ¶

ÁËÕôé ÇòÚ òÆ ÁÅê ôÅîñ ÃéÍ ÇÂà ù òÆ í×å ÇÃ³Ø Çìñ¯òÅñ (öçð êÅðàÆ òÅñ¶) éÅñ ìöÅòåÆ ÕðÅð Çç¼åÅ Ç×ÁÅ ÃÆ, ÇÜÃ é¶ Çê³â ÕË𯺠ÇòÚ íÅôé Çç¼åÅ ÃÆÍ ÇÂà 寺 ÇÂñÅòÅ ÇÂé·» é¶ ç¯ðÅÔ¶ ê¹ñ Óå¶ Ô¯Â¶ Ôîñ¶ ñÂÆ êËö Çç¼å¶ Ãé Áå¶ ÇÜæ¶ ì¿ì ç¾ì Õ¶ ð¼Ö¶ Ãé, À¹Ã ìÅð¶ ÜÅäÕÅðÆ ð¾Öç¶ ÃéÍ ÁÅê ù À¹µ×Æ-ÇÚ¼àÆ ç¶ ×¹ðç¹ÁÅð¶ ÇòÚ¯º Ç×zøåÅð ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ ÁÅê ù ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà ÇòÚ À¹îð ÕËç çÆ Ã÷Å Ô¯ÂÆ ÃÆÍ ÇîåÆ 9 îÅðÚ 1918 ù Ô÷ÅðÆ ìÅ× Ü¶ñ· å¯ó Õ¶ í¼Üä òÅñ¶ 18 Çóػ ÇòÚ ôÅîñ ÃéÍ ÁÅê î¹ó Ç×zøåÅð ÕÆå¶ ×¶ å¶ ç¹ìÅðÅ 2 ÃÅñ çÆ Ãõå Ã÷Å ÃËÕôé 221 ÁÅÂÆ.êÆ.ÃÆ. åÇÔå Ô¯ÂÆ ÃÆÍ Ã¿é 1927 ÇòÚ ÁÅê ÇðÔÅÁ Õð Çç¼å¶ ×Â¶Í ìÅÁç ÇòÚ ÁÅêä¶ ÇÂñÅÕ¶ ÁÕÅñÆ ñÇÔð ÇòÚ Ãð×ðî Ô¯ ׶Í

íÅÂÆ Áåð ÇÃ³Ø ãÆÕîê¹ð Ú¼ÕòÅñ(Ç÷ñ·Å ܶÔñî)

íÅÂÆ Áåð ÇÃ³Ø çÅ Üéî ôzÆ ÔÆðÅ é§ç ÜÆ ç¶ Øð Çê³â ãÆÕîê¹ð, åÇÔÃÆñ Ú¼ÕòÅñ, Ç÷ñ·Å ܶÔñî ÇòÚ Ô¯ÇÂÁÅÍ À¹é·» é¶ 11 òÇð·Á» çÆ ø½Ü çÆ é½ÕðÆ 35òƺ ÇÃ¼Ö ðËÜî˺à ÇòÚ¯º ÿé 1913 ù ÁÃåÆøÅ ç¶ Çç¼åÅÍ ÇÂÔ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ Ã¿×å ÇòÚ ÁÅ ×Â¶Í ÃðÕÅðÆ ÃÈÔÆÁÅ Çðê¯ðà» ÇòÚ ÇÂÔ ×¹¼ÜðòÅñ çÆ ×¹êå îÆÇà³× ÇòÚ ÔÅ÷ð Ãé Áå¶ ÔÇæÁÅðì¿ç Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ Ãé, ܯ Çøð¯÷ê¹ð ç¶ öçðÆ ÁËÕôé Ã íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÃÆÍ ÇÂÔ ÇÂÕ éÅîòð ÔÃåÆ ÃÆ, ÇÜà ù ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà ÃêñÆî˺àðÆ ÇòÚ À¹îð ÕËç Ô¯ÂÆ ÃÆ, ܯ ìÅÁç ÇòÚ 10 ÃÅñ Õð Çç¼åÆ ×ÂÆÍ Ü篺 íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ ù êÇÔñ» éÅí¶ Áå¶ ìÅÁç ÇòÚ «ÇèÁÅä¶ é÷ðì¿ç ÕÆåÅ Ç×ÁÅ å» À¹é·» çÅ ¦×ð íÅÂÆ Áåð ÇÃ³Ø ÔÆ ÇåÁÅð Õðç¶ Ô¹¿ç¶ ÃéÍ íÅÂÆ Áåð ÇÃ³Ø Ô÷ÅðÆ ìÅ× Ü¶ñ· ÇòÚ òÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ¿Ø Ô¯ð» éÅñ ÕËç ÃéÍ ÇðÔÅÂÆ å¯º ìÅÁç ìóÆ î³çÔÅñÆ ç¶ Ççé Õ¼àä¶ êÂ¶Í Õ¯ÂÆ ÷îÆé ÜÅÇÂçÅç éÅ Ô¯ä ÕÅðé êÇÔñ» ø¶ðÆ Ü» ÛÅìóÆ ñÅ Õ¶ ò¶Úä çÅ Õ¿î ÇêôÅòð Áå¶ «ÇèÁÅäÅ ÇòÚ Õðç¶

mwrc 2014 ðÔ¶Í Çëð ÇÕö ×¹ðÈ-Øð ÇòÚ ìóÅ ¦îÅ Ãî» ×z¿æÆ çÆ Ã¶òÅ ÕÆåÆÍ ÁÅê ÇÂéÕñÅìÆ ÇÖÁÅñ» ç¶ ÇòÁÕåÆ ÃéÍ

íÅÂÆ èðî ÇÃ³Ø é§çê¹ð ÇðÁÅÃå(êÇàÁÅñÅ)

íÅÂÆ èðî ÇÃ³Ø çÅ Üéî ÿé 1880 ù ÇêåÅ Ã. Áîð ÇÃ³Ø ç¶ Øð é§çê¹ð Ç÷ñ·Å êÇàÁÅñÅ ÇòÚ Ô¯ÇÂÁÅÍ ÁÅê òÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÃéÍ ÁÅê ù ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà ÃêñÆî˺àðÆ ÇòÚ ôÅîñ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆÍ Õ¯ÂÆ ÃìÈå éÅ Çîñä ÕÅðé 30 îÅðÚ 1916 ù ÁÅê ÜÆ çÆ ÇðÔÅÂÆ Ô¯ÂÆ ÃÆÍ

íÅÂÆ èðî ÇÃ³Ø Õ¯àñÅ ÁÜé¶ð (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ èðî ÇÃ³Ø Çòç¶ô 寺 êðÇåÁÅ öçðÆ ÃÆÍ ê³ÜÅì ÇòÚ öçð êÅðàÆ çÆ Üó·» ñÅÀ¹ä ñÂÆ ïåéôÆñ ÇðÔÅ ÔËÍ À¹Ô ñ½Ôàì¼çÆ ÇòÖ¶ ì¿ì øËÕàðÆ ñÅÀ¹ä Áå¶ Þé¶ð, îñ¶ðÕ¯àñÅ ç¶ âÅÕ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÃÆÍ êÅðàÆ ñÂÆ ÔÇæÁÅð Áå¶ ì¿ì» çÅ ì¿ç¯ìÃå Õðé òÅÇñÁ» ÇòÚ¯º ÇÂÕ ÃéÍ À¹Ô Çøð¯÷ê¹ð òÅñ¶ öçðÆ ÁËÕôé Ã íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÃéÍ êÇÔñ¶ ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà ÇòÚ í×½óÅ ÕðÅð Çç¼åÅ ÃÆ Ü¯ ìÅÁç ÇòÚ 28 Á×Ãå 1915 ù Ç×zøåÅð Ô¯ Ç×ÁÅÍ ÁÅê ù êÇÔñ¶ ÃêñÆî˺àðÆ Õ¶Ã ÇòÚ À¹îð ÕËç Áå¶ ÜÅÇÂçÅç ÷ìåÆ çÆ Ã÷Å Ô¯ÂÆ ÃÆÍ À¹Ô íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ éÅñ Ô÷ÅðÆ ìÅ× Ü¶ñ· ÇòÚ òÆ ì¿ç ÃÆ ÇÜæ¶ 1918 ù ܶñ· ÇòÚ¯º 18 Çóػ éÅñ øðÅð Ô¯ ׶ ÃéÍ ÜñçÆ À¹Ô ê¹ÇñÃ ç¶ Ô¼æ ñ¾× ׶ å¶ ç¹ìÅðÅ 2 ÃÅñ ñÂÆ Ô¯ð Õá¯ð Ã÷Å Çç¼åÆ ×ÂÆÍ

íÅÂÆ ÕðåÅð ÇÃ³Ø ññ寺 - (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ ÕðåÅð ÇÃ³Ø ññ寺 òÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ çÅ ÇÃ³Ø ÃÆ å¶ Çøð¯÷ê¹ð òÅñ¶ öçðÆ ÁËÕôé ÇòÚ ôÅîñ ÃÆÍ

íÅÂÆ îÇÔ³çð ÇÃ³Ø îÅÜðÆ - (Ç÷ñ·Å

íÅÂÆ ðÅî ÇÃ³Ø ÜÆ ÇðÁÅÃå çÆ Ø¯ó ÃòÅð ðËÜî˺à çÆ 15 ÃÅñ çÆ é½ÕðÆ å¯º ìÅÁç ÁÃåÆøÅ ç¶ Õ¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ Ô¯Â¶Í Çøð¯÷ê¹ð òÅñ¶ öçðÆ ÁËÕôé 寺 ìÅÁç ÇÂé·» ù ܹñÅÂÆ 1915 ÇòÚ Ç×zøåÅð Õð ÇñÁÅ Ç×ÁÅÍ êÇÔñ¶ ÃêñÆî˺àðÆ Õ¶Ã ÇòÚ ÁÅê ù À¹îð ÕËç Ô¯ÂÆ ÃÆÍ êð ÁÅê ÜÆ çÆ Çìðè À¹îð ù ò¶Öç¶ Ô¯Â¶ Çå¿é» ÃÅñ» ìÅÁç ÔÆ ÇðÔÅÁ Õð Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ îÇÔ³çð ÇÃ³Ø Çê³â îÅÜðÆ, åÇÔÃÆñ ÃîðÅñÅ, «ÇèÁÅäÅ ç¶ òÅÃÆ ÃéÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÃéÍ Çøð¯÷ê¹ð òÅñ¶ öçðÆ ÁËÕôé ÇòÚ òÆ ôÅîñ ÃéÍ ìÅÁç ÇòÚ Ü¹ñÅÂÆ 1915 ù Ç×zøåÅð Õð ñ¶ ×Â¶Í êÇÔñ¶ ÃêñÆî˺àðÆ Õ¶Ã ÇòÚ À¹îð ÕËç çÆ Ã÷Å Ô¯ÂÆ Ü¯ ìÅÁç ÇòÚ ØàÅ Õ¶ 10 ÃÅñ çÆ Õð Çç¼åÆ ×ÂÆÍ íÅÂÆ îÇÔ³çð ÇÃ³Ø Çî³à×¹îðÆ Ü¶ñ· ÇòÚ 5 ÃÅñ ÕËç Õ¾àä î×𯺠ÇðÔÅÁ Õð Çç¼å¶ ׶Í

íÅÂÆ ðÅî ÇÃ³Ø ë¼ñ¶òÅñ - (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ ðÅî ÇÃ³Ø ÜÆ ÇðÁÅÃå çÆ Ø¯ó ÃòÅð ðËÜî˺à çÆ 15 ÃÅñ çÆ é½ÕðÆ å¯º ìÅÁç ÁÃåÆøÅ ç¶ Õ¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ Ô¯Â¶Í Çøð¯÷ê¹ð òÅñ¶ öçðÆ ÁËÕôé 寺 ìÅÁç ÇÂé·» ù ܹñÅÂÆ 1915 ÇòÚ Ç×zøåÅð Õð ÇñÁÅ Ç×ÁÅÍ êÇÔñ¶ ÃêñÆî˺àðÆ Õ¶Ã ÇòÚ ÁÅê ù À¹îð ÕËç Ô¯ÂÆ ÃÆÍ êð ÁÅê ÜÆ çÆ

Çìðè À¹îð ù ò¶Öç¶ Ô¯Â¶ Çå¿é» ÃÅñ» ìÅÁç ÔÆ ÇðÔÅÁ Õð Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ

íÅÂÆ Ã¿åÅ ÇÃ³Ø é§çê¹ð Õñ½ó (Ç÷ñ·Å êÇàÁÅñÅ)

íÅÂÆ Ã¿åÅ ÇÃ³Ø À¹ðø ñÖìÆð ÇÃ³Ø çÅ Üéî ÇêåÅ ÚÈÔó ÇÃ³Ø ç¶ Øð Çê³â é§çê¹ð Õñ½ó, ÇðÔÅÃå êÇàÁÅñÅ ÇòÚ Ô¯ÇÂÁÅÍ À¹Ô öçð çÅ êzÚÅðÕ ÃÆÍ Çøð¯÷ê¹ð òÅñ¶ ÁËÕôé ÇòÚ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ ÃéÍ ÇÂé·» ù ñÅÔ½ð ÃêñÆî˺àðÆ ÃÅÇ÷ô նà ÇòÚ Ã¿é 1915 ÇòÚ À¹îð ÕËç çÆ Ã÷Å Ô¯ÂÆÍ ìÅÁç ÇòÚ ê³Ü ÃÅñ Ã÷Šؾà Ô¯ÂÆÍ ÇðÔÅÂÆ å¯º ìÅÁç À¹é·» é¶ îÅÞ¶ ÇÂñÅÕ¶ ÇòÚ êzÚÅð ÕÆåÅ Áå¶ ×¹ðÈ Õ¶ ìÅ× î¯ðÚ¶ ÓÚ Ç×zøåÅðÆ ç¶ Õ¶ üå îÔÆé¶ ÕðóÆ Ã÷Å Õ¾àÆÍ À¹é·» ç¶ Øð¯º ç¯ ÜÈé 1921 ÇòÚ ÇÂÕ ì¿ì Áå¶ Õ°Þ ÔÇæÁÅð ìðÅîç Ô¯Â¶Í Ã¿é 1924 ÇòÚ êÇàÁÅñÅ ÇðÁÅÃå ÇòÚ Ô¯Â¶ ÇÃÁÅÃÆ Õåñ» ÇòÚ á¯Ã ôîÈñÆÁå ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ íÅÂÆ Ã¿åÅ ÇÃ³Ø ù üå ÃÅñ çÆ Ãõå î¹ô¾ÕåÆ Ã÷Å Ô¯ÂÆÍ ÇðÔÅÂÆ å¯º ìÅÁç Ú¼Õ é§ìð 67 ñÅÇÂñê¹ð ÇòÖ¶ ðÇÔä ñ¾× ê¶ Áå¶ ×¹ðç¹ÁÅð¶ ç¶ ×z¿æÆ ìä ׶ Áå¶ Ç×ÁÅéÆ ñÖìÆð ÇÃ³Ø é»Á éÅñ êzÇüè ԯ¶Í

íÅÂÆ ÖóÕ ÇÃ³Ø ì¯êÅðŶ - (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ ÖóÕ ÇÃ³Ø é¶ òÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ ÇòÚ ôÅîñ Ô¯ Õ¶ Çøð¯÷ê¹ð òÅñ¶ ÁËÕôé ÇòÚ ÇÔ¼ÃÅ ÇñÁÅÍ ìÅÁç ÇòÚ À¹Ô ðÈê¯ô Ô¯ ×Â¶Í ÁÅõð ñÅÔ½ð ç¶ î¯ÚÆ ×¶à ç¶ ÇÂÕ îÕÅé ÇòÚ¯º ëó¶ ׶, ܯ öçðÆÁ» çÅ Ö¹øÆÁÅ Á¼âÅ ÃÆÍ ÁÅê ù ñÅÔ½ð ÃêñÆî˺àðÆ Õ¶Ã ÇòÚ ÚÅð ÃÅñ ìÅî¹ô¾Õå Ã÷Å Ô¯ÂÆÍ

íÅÂÆ êÈðé ÇÃ³Ø ÂÆöòÅñ - (Ç÷ñ·Å «ÇèÁÅäÅ)

íÅÂÆ êÈðé ÇÃ³Ø Û¯àÆ À¹îð ÇòÚ Ü篺 îÅñòÅ õÅñÃÅ ÔÅÂÆ ÃÕ±ñ ÇòÚ êó·ç¶ Ãé å» íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ Ã¿×å ÇòÚ ÁÅ ×Â¶Í ÇÂé·» ù ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà ÇòÚ ÚÅð ÃÅñ ìÅ-î¹ô¾Õå Ã÷Å Ô¯ÂÆÍ

14

mwrc 2014

Ì≈¬∆ ‰Ë∆ «√ßÿ Íz«Â ’Ø‘‹≈ ÚÂ∆≈ ÁéîåÆÁ» é¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø éÅð¿×òÅñ ù ÇÂÇåÔÅà ÓÚ¯º Áñ¯ê Õð Çç¼åÅ ÔËÍ ÔÅñ»ÇÕ íÅÂÆ ÃÅÇÔì çÆ ÇîÃÅñ ìÔ¹å ÔÆ ÁÇÔî å¶ Çòñ¼Öä ÔËÍ ÇÂà þÚÅÂÆ çÅ ÃÅð¶ ÇÂÇåÔÅÃÕÅð» é¶ À¹Ú¶ÚÅ Ç÷Õð ÕÆåÅ ÔË ÇÕ öçðÆ ç¶ô í×å» ù êðç¶Ã» 寺 òÅêà ÁÅ Õ¶ ÁÅêä¶ ç¶ô ç¶ ñ¯Õ» çÅ Ãîðæé éÔƺ ÇîÇñÁÅ ÃÆ Áå¶ ç¶ô çÆ ÇÕö òÆ ðÅÜÃÆ Ã¿ÃæÅ Ü» ÃíŠùÃÅÇÂàÆ é¶ À¹é·» çÅ ÃÅæ éÔƺ Çç¼åÅ ÃÆÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø Ç¼կ-ÇÂÕ ÇòÁÕåÆ Ãé ÇÜé·» é¶ ÁÅêä¶ êÈð¶ Üæ¶ Ãî¶å, ÜÅé» çÆ êzòÅÔ éÅ Õðç¶ Ô¯Â¶ öçðÆ ÃÈðìÆð» çÅ ×ÇÔ-×¼âòÅ ÃÅæ Çç¼åÅ ÃÆÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ 19 øðòðÆ 1915, ܯ öçð çÆ åÅðÆÕ ÇîæÆ ×ÂÆ ÃÆ, ù ÁÅêä¶ Üæ¶ Ãî¶å Çøð¯÷ê¹ð ÛÅÀ¹äÆ Óå¶ èÅòÅ Õðé òÅÃå¶ êÔ¹¿Ú¶ ÃéÍ ÇÂà 寺 ÇÂñÅòÅ À¹é·» é¶ íÅÂÆ ÇÕôé ÇÃ³Ø ×ó×¼Ü ç¶ ðÅÔƺ ðÅòñÇê³âÆ çÆ ÇÃ¼Ö êñàä Á³çð òÆ ìöÅòå ÕðÅÀ¹ä ç¶ Ç³å÷Åî ÕÆå¶ Ô¯Â¶ ÃéÍ î¹õìð ç¶ ÇòôòÅÃØÅå ÕðÕ¶ öçð çÆ ï¯ÜéÅ ç¶ ø¶ñ· Ô¯ ÜÅä 寺 ìÅÁç òÆ íÅÂÆ ÇéèÅé ÇÃ³Ø Ú¹¼ØÅ é¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ çÆ îçç éÅñ êÔÅó» ÇòÚ î³âÆ Ã¹Õ¶å çÆ ÇðÁÅÃå, ÇÜÔóÆ Á³×ð¶÷Æ ÃðÕÅð ç¶ êzì¿è Ô¶á ÃÆ å¶ Á³×ð¶÷ ÁøÃð ðÅäÆ ù å¿× Õðç¶ Ãé, ÇòÚ ìöÅòå Õðé çÆ ÇòÀ¹ºå ìäÅÂÆ ÃÆ Ü¯ À¹é·» ù íÅÂÆ ðÈó· ÇÃ³Ø ÚÈÔóÚ¼Õ Ãî¶å ÕîÅñê¹ðÅ Çê³â ÓÚ¯º Ç×zøåÅð Õð ñ¶ ÜÅä ÃçÕÅ é¶êð¶ éÅ Úó· ÃÕÆÍ ìÅÁç ÇòÚ ÜÅ Õ¶ Ü篺 íÅÂÆ ÃÅÇÔì ìÅð¶ ÃÅðÅ í¶ç À¹ÜÅ×ð Ô¯ Ç×ÁÅ å» À¹é·» ù Üæ¶ ç¶ ç¯ çðÜé 寺 òèÆÕ î˺ìð» Ãî¶å Ç×zøåÅð Õð Õ¶ À¹é·» À¹µå¶ ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà (çÈÜÅ), ÃðÕÅðÆ øÅÂÆñ» ÇòÚ ÇÜÔù êÇÔñÅ ÃêñÆî˺àðÆ ñÅÔ½ð ÃÅÇ÷ô նà ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ ÔË, çÅ î¹Õ¼çîÅ ÚñÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ 30 îÅðÚ 1916 ù ÃðÕÅð Á³×ð¶÷Æ Çòð¹¼è ìöÅòå ç¶ ç¯ô ÇòÚ À¹îð ÕËç å¶ ÷ìåÆ ÜÅÇÂçÅç çÆ Ã÷ŠùäÅÂÆ ×ÂÆÍ ÁÅê ÜÆ é¶ ñ×ÅåÅð 15 ÃÅñ å¶ 7 îÔÆé¶ î¹ñåÅé, éÅ×ê¹ð, Ô÷ÅðÆ

15

ìÅö å¶ ðÅÜ î³çðÆ Ü¶ñ·» Á³çð éðÕ íðÆ ÕËç Õ¼àÆÍ Ü¶ñ·» Á³çð ÁÅê À¹µå¶ ì¶åÔÅôÅ åô¼çç ãÅÇÔÁÅ Ç×ÁÅÍ êð Ô¯ðé» öçðÆ ÃÈðìÆð» çÆ åð·» ÁÅê é¶ òÆ ÃÅðÆÁ» ç¹¼Ö î¹ÃÆìå» çÅ ÇÖó¶ î¼æ¶ ÃÅÔîäÅ Õð Õ¶ ÇçÖÅ Çç¼åÅ ÇÕ ÇìêåÕÅñ ÇòÚ ×¹ðÈ ç¶ Ã¼Ú¶ ÇÃ¼Ö çÆ ðÇÔäÆ-ìÇÔäÆ ÇÕà åð·» Ô¹¿çÆ ÔË Áå¶ À¹Ô ÁÅÂÆ î¹ÃÆìå ù ÇÕò¶ Þ¼ñçÅ ÔËÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì é¶ Ü¶ñ· ÇòÚ ìËÇáÁ» ê¹Çñà çÆ ê¹¼ÛÇ×¼Û å¶ Ü¶ñ· çÅ Áé°íò ÇÚ¼áÆÁ» ç¶ ÷ðƶ ÁÅêä¶ ÇÂÕ êz¶îÆ íÅÂÆ éÅÔð ÇÃ³Ø éÅñ ûÞÅ ÕÆåÅ, ÇÜà ù íÅÂÆ éÅÔð ÇÃ³Ø é¶ ìÅÁç ÇòÚ Ü¶ñ· ÇÚ¼áÆÁ» ç¶ ÇÃðñ¶Ö æ¼ñ¶ ÇÕåÅì çÆ ôÕñ ÇòÚ ÛÅÇêÁÅÍ ÔËðÅéÆ çÆ ×¼ñ ÔË ÇÕ ÇÂÇåÔÅÃÕÅð» é¶ öçð êÅðàÆ çÅ ÇÂÇåÔÅà ÇñÖä ò¶ñ¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ çÆ ÇÂà ÇÕåÅì ù ÇòÚÅðéÅ ÷ðÈðÆ Ü» ï¯× éÔƺ ÃîÇÞÁÅÍ À¹é·» é¶ ÇÕå¶ òÆ ÇÂà ðÚéÅ çÅ Ç÷Õð éÔƺ ÕÆåÅÍ ×¹ðÚðé ÇÃ³Ø Ã˺ÃðÅ é¶ öçð ñÇÔð éÅñ îÅîÈñÆ òÅÃåÅ ð¼Öä òÅñ¶ ÇòÁÕåÆÁ», ÇÜò¶º íÅÂÆ êðîÅé§ç (ñÅÔ½ð), ðÅÜÅ îÇÔ³çð êðåÅê ÁÅÇç, çÆÁ» ÃòË-ÜÆòéÆÁ» å» êÈðÆ éÆÞ ñÅ Õ¶ êó·ÆÁ» Ôé Áå¶ ÇÂé·» ù ê¹ÃåÕ ÃÈÚÆ ÇòÚ òÆ ï¯× æ» Çç¼åÆ ÔË, êð öçð çÆ ï¯ÜéÅ ÇòÚ ÁÇÔî ÃæÅé ð¼Öä òÅñ¶ å¶ ÇÂÃ ç¶ ìçñ¶ íÅðÆ Õôà í¯×ä òÅñ¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Áé°íò» (ܶñ· ÇÚ¼áÆÁ») ù êó·é çÆ ñ¯ó éÔƺ ÃîÞÆÍ ÇÂÔÆ ÔÅñ ÔðÆô ê¹ðÆ çÅ ÔËÍ À¹Ã é¶ ÁÅêäÆ ÇÕåÅì ÇòÚ Ã˺ÕÇóÁ» çÆ Ç×äåÆ ÇòÚ Ã¯ÇîÁ» çÆ òð寺 ÕÆåÆ ÔË êð íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆÁ» Òܶñ· ÇÚ¼áÆÁ»Ó, ܯ ÇÕ ÇÂÇåÔÅà ñÂÆ î¹¼ãñ¶ Ã¯î¶ çÆ îÔ¼ååÅ ð¼ÖçÆÁ» Ôé, ù ÁÛ±å ÃîÞ Õ¶ é÷ðÁ³çÅ÷ Õð Çç¼åÅ Ç×ÁÅ ÔËÍ Ã¯Ôé ÇÃ³Ø Ü¯ô é¶ å» Ô¼ç ÔÆ î¹ÕÅ Çç¼åÆ ÔËÍ À¹Ã çÆ 600 寺 ò¼è ÃÇøÁ» çÆ ÇÕåÅì Á³çð íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÅ é»Á êÈðÆ åð·» öÅÇÂì ÔËÍ ÇÂà çÅ Ç÷Õð ÇÂÕ òÆ Ü×·Å éÔƺ ÇîñçÅÍ Ç¾毺 å¼Õ ÇÕ Çøð¯÷ê¹ð ÛÅÀ¹äÆ À¹µå¶ ÔîñÅ Õðé çÆ ÁÃøñ ðÔÆ Õ¯Çôô çÅ

ÁÜî¶ð ÇóØ

òðäé Õðé ò¶ñ¶ òÆ À¹Ã é¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì å¶ À¹é·» ç¶ Üæ¶ çÅ ÇÕå¶ Ç÷Õð éÔƺ ÕÆåÅ, Ü篺 ÇÕ ÛÅÀ¹äÆ À¹µå¶ ÔîñÅ Õðé çÆ ÇòÀ¹ºå ÇòÚ ÇÂà Üæ¶ çÆ î¯ÔðÆ íÈÇîÕÅ ÇîæÆ ×ÂÆ ÃÆ, ÇÜà ÕðÕ¶ ÔÆ À¹é·» ù ¶éÆ Ãõå Ã÷ŠùäÅÂÆ ×ÂÆ ÃÆÍ ÇÂÇåÔÅÃÕÅð ù ¶éÅ å¹Á¼Ãì ÕÆ ÁÅÖ¶! À¹êð¯Õå ÇÂÇåÔÅÃÕÅð» å¶ À¹é·» ç¶ Õ¯óî¶ ç¶ Ô¯ðé» ÕÂÆ ÇòçòÅé»/ñ¶ÖÕ» é¶ öçðÆÁ» À¹µå¶ ܶñ·» Á³çð ãÅÔ¶ ׶ òÇÔôÆ ÷¹ñî» ìÅð¶ ìÔ¹å ÇòÃæÅð ÇòÚ ÇñÇÖÁÅ ÔË, êð ÇÂé·» ÇòÚ Ô÷ÅðÆ ìÅö çÆ Ü¶ñ·, ÇÜæ¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ù ¦îÅ Ãî» Üæ¶ ç¶ î˺ìð» Ãî¶å ÕËç ÇòÚ ð¼ÇÖÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Áå¶ À¹é·» ù ì¶Ô¼ç Õôà Çç¼å¶ ׶ Ãé, çÅ òðäé Õðé 寺 êðÔ¶÷ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÔËÍ ÇÂé·» ÇÂÇåÔÅÃÕÅð» ç¹ÁÅðÅ ÇñÖ¶ ׶ ÇÂÇåÔÅà 寺 Õ¯ÂÆ ÇÂÔ Á³çÅ÷Å éÔƺ ñ×Å ÃÕçÅ ÇÕ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ ÁÅêä¶ Üæ¶ ç¶ î˺ìð» Ãî¶å 15 ÃÅñ» 寺 ò¼è Ã å¾Õ ܶñ·» ÇòÚ éðÕÆ ÜÆòé í¯Ç×ÁÅ ÃÆÍ Â¶éÆ å¿×é÷ð Ã¯Ú ð¼Öä òÅñ¶ ñ¯Õ ܶÕð ÁÅêä¶ ÁÅê ù ÒÁ×»ÔòèÈÓ å¶ Òð¯ôé ÇõÁÅñÓ ÃîÞç¶ å¶ ÁÖòÅÀ¹ºç¶ Ôé Áå¶ èðî Á³çð Òå¿×é÷ðÆÓ ç¶ ìÆÜ êðÖç¶ Ôé, å» ÇÂà ù ç¿í 寺 Çìé» Ô¯ð ÕÆ ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË! ÇÂÔ ç¿í ÇéÜÆ×å éÔƺ, ÇÂà çÆ Üó· ÁÅè¹ÇéÕ ÇòÚÅðèÅðÅ å¶ Ã¾ÇíÁÅÚÅð Á³çð ñ¼×Æ Ô¯ÂÆ ÔËÍ ÇÂÔ ÇÂà ÇòÚÅðèÅðÅ çÅ Üî»çðÈ õÅÃÅ ÔËÍ ÇÂà ÇÃñÇÃñ¶ ÇòÚ âÅ. ðØìÆð ÇÃ³Ø (ÇÃðÜäÅ) òñ¯º öçðÆ ÕËçÆÁ» ù ܶñ·» Á³çð Çç¼å¶ ׶ Õôà» ìÅð¶ ÇñÇÖÁÅ ÇÂÕ ¦îÅ ñ¶Ö Ö¼ì¶-ê¼ÖÆ ÇòçòÅé» çÆ å¿×é÷ð Ã¯Ú çÆ ô¹¼è ò¿é×Æ î¹Ô¼ÂÆÁÅ ÕðçÅ ÔËÍ ÇÂà ñ¶Ö Á³çð ñ¶ÖÕ é¶ Ô¯ð Ãíé» Ü¶ñ·» ìÅð¶ ÇñÇÖÁÅ ÔË êð Ô÷ÅðÆ ìÅö çÆ Ü¶ñ· ìÅð¶ ÇÂÕ ôìç òÆ éÔƺ ÇñÇÖÁÅÍ ÔÅñ»ÇÕ ÇÂÔ Ü¶ñ·, Á³â¶îÅé çÆ Ãˬñð ܶñ· 寺 ìÅÁç, Ãí éÅñ¯º íËó¶ éðÕ çÅ éîÈéÅ ÃÆÍ ô¹¼è üڶ ÿ×ðÅîÆÁ» éÅñ ÇÂà Õçð ÇòåÕðÅ ÕðéÅ éËÇåÕ ÁéÅÚÅð ÔËÍ

mwrc 2014

öçðÆ ìÅì¶

ÇÂÔ òÅÇÕÁÅ À°Ã ò¶ñ¶ çÅ ÔË Ü篺 öçðÆ ç¶ô í×å ÁîðÆÕÅ-ÕËé¶âŠ寺 íÅðå ù ÁÅ÷Åç ÕðÅÀ°ä ñÂÆ ê³ÜÅì ÇòÖ¶ ÁÅÂ¶Í À°Ã ò¶ñ¶ çÆ ñ°ÕÅÂÆ, ׯÇðÁ» çÆ ö°ñÅîÆ ù ÇÂà Õçð î³é Ú¹¾ÕÆ ÃÆ ÇÕ Õ¯ÂÆ òÆ ê³ÜÅìÆ, öçðÆ ìÅÇìÁ» çÆ îçç Õðé ù ÇåÁÅð éÅ Ô¯ÇÂÁÅÍ îÔÅé ×°ðî¹Ö ÇêÁÅð¶ íÅÂÆ ÇéèÅé ÇÃ³Ø Ú¾¹ØÅ Áå¶ ìÅñÅ ÜðéËñ ôÔÆç ÕðåÅð ÇÃ³Ø ÃðÅíÅ Ô°ðƺ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ Ã¯Ç ùä Õ¶ À°é·» êÅà éÅð³×òÅñ ÇòÖ¶ ÁÅÂ¶Í À°é·» é¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ìÅð¶ Ç×ÁÅéÆ ÔðíÜé ÇÃ³Ø ÜÆ ÚÇî³âÅ êÅïº ùÇäÁÅ ÃÆÍ Ç×ÁÅéÆ ÜÆ, ÃðÅí¶ ç¶ ìÚêé ç¶ ÃÅæÆ Ãé Áå¶ ÇÂռᶠêó·ç¶ ðÔ¶ ÃéÍ

×çðÆ ìÅì¶ ÁŶ ç¶Ã ÁÅ÷Åç ÕðÅÀ°ä ùÍ Ã¹å¶ ÇÔ³ç òÅÃÆÁ» ù éƺç ÓÚ¯º Ü×ÅÀ°ä ùÍ Ú¹¾ØÅ, ÃðÅíÅ ÁÅä Õ¶ Çîñ¶Í øåÇÔ Õðé ù ñÅñ ÇÕñ¶Í éÅð³×òÅñ ÔÆ ò°á¶ ÁÅÂ¶Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì øåÇÔ ×ÜŶÍ1¨ ÇÂÔ ÇìÇè À°é Áð÷ ùäÅÂ¶Í ñÅñ ÇÕñ¶ êð Þ³âÅ Þ°ñÅÂ¶Í Çëð³×ÆÁ» çÅ ðÅÜ îÅóÅÍ íÅðå ÇÂéÆ ÔË êÈðÅ ÃÅóÅÍ2Í ÁîðÆÕÅ Üç ÁÃƺ ÃÆ ×Â¶Í ìÔ°å ôðÇî³çÅ ÁÃƺ ÃÆ íÂ¶Í ÒÒÃñ¶òÓÓ ÒÒÃñ¶òÓÓ À°Ô ÃÅù ÕÇÔäÍ ìó¶ åÅÔé¶ ÁÃƺ ÕÆå¶ ÃÇÔäÍ3Í å³× ÁŶ å» ìÜ³× ÁÅÂ¶Í ñóé ñÂÆ ñ¼Õ ì³é ÁÅÂ¶Í íÅðå ù ÁÅ÷Åç Õð»×¶Í å» ÔÆ Ã¹Ö çÅ ÃÅÔ ñò»×¶Í4Í íÅðåÆ Ãí éƺç ÓÚ Ã¹¼å¶Í

ׯð¶ îÅðÆ Ü»ç¶ Ü°¼å¶Í îçç Õð鯺 é»Ô é¶ Õðç¶Í ׯÇðÁ» 寺 ìóÅ é¶ âðç¶Í5Í ÁÃƺ öçðÆ ÇåÁÅð îðé ùÍ Ôð ÷°ñî Ô» ÇåÁÅð Üðé ùÍ èðîÆ ø½ÜÆ éÅñ é¶ ÃÅð¶Í ç¶ô ÁÅ÷ÅçÆ ç¶ Ãí ÇåÁÅð¶Í6Í ñ¯óç¶ Ô» ÃÇÔï¯× å°ÔÅâÅÍ Õ³î ìÔ°å Á½ÖÅ âÅÔãÅÍ ø»ÃÆ òÆ Üé ñ× ÃÕçÆ ÔËÍ À°îð ÕËç òÆ Ô¯ ÃÕçÆ ÔËÍ7Í êð, ç¶ô ÁÅ÷Åç Ô¯ ÜÅÀ±Í èðî ÇÂæ¶ Çëð â¶ðÅ ñÅÀ±Í ùÖÆ ò¾Ãä׶ Ãí ç¶ô òÅÃÆÍ Õ¼àÆ ÜÅÀ± ç¹¼Ö» çÆ ø»ÃÆÍ8Í Ã¹ä Õ¶ ×¼ñ ׳íÆð Ô¯ ×Â¶Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì Ú¹¼ê ԯǠíÂ¶Í Á³åÇð Çñò ñ×Æ ×°ð öåÆÍ ÇòÚÅð ÕÆåÆ À°é Û¶åÆ Û¶åÆÍ9Í Ü篺 ÇèÁÅé ôìç ÓÚ ñÅÇÂÁÅÍ Ãí íÇò¾Ö éôð ԯǠÁÅÇÂÁÅÍ Ü¶ñ· åÃÆÔ¶ Ãí Ô°Õî ÇòÚ Ô¯ä¶Í ÁÇéÕ Õðî» ç¶ è¯ä¶ è¯ä¶Í10Í À°êÕÅð 寺 Çê¾Û¶ éÅ ÔàäÅÍ îðä 寺 òÆ Ô¼æ éÅ Ø°¼àäÅÍ Ü¯ òÆ Ô¯À± À°Ô ç¶ÖÆ ÜÅÀ±Í ð¼ì ÃÅâÅ ÔË ìÅê å¶ î»À±Í11Í ÇÂÔ ÜòÅì À°é·» ù çÆÁÅÍ ×°ðîå¶ çÅ øËÃñÅ ÕÆÁÅÍ Çóػ ÓÚ ÁÃƺ îåÅ ð¼Ö»×¶Í ܯ À°Ô ÕÇÔä À°Ô¯ Õð»×¶Í12Í Çóػ ÇòÚ ÜÅ îåÅ ð¾ÇÖÁÅÍ îÃñÅ À°ç¯º ÇÂÔ ìóÅ íÇÖÁÅÍ Ãí Çóػ ç¶ ëðÕä â½ñ¶Í

íÅÂÆ Õ¹ñìÆð ÇçØ, à¯ð»à¯ ÕÆ åÕó¶ ÕÆ îÅó¶ Ô½ñ¶Í13Í öçðÆÁ» çÆ îçç Õðé çÅÍ ç¶ô ç¶ ñÂÆ îðé Çîàä çÅÍ Ãí Çóػ é¶ øËÃñÅ ÕÆåÅÍ ñóé¶ ù ÕîðÕ¾ÃÅ ÕÆåÅÍ14Í ÔîñÅ Õðé Üç ׶ Ãí ô¶ðÍ ìÆÚ¶ ÁàÇÕÁÅ Ãí çÅ êËðÍ Õ¯ÂÆ ×¼çÅðÆ ÕÇð Ç×ÁÅ ÃÅæÆÍ ÃÕÆî ÃÅðÆ À°Ã ø¶ñ· ÕðÅ ÓåÆÍ15Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì ëó ñ¶ éÅí¶Í éÅñ¶ öçðÆ Ãä¶ ÃðÅí¶Í ÃðÅí¶ Ô¯Â¶ ôÔÆç ÇêÁÅð¶Í ì³çÆ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ç¹ñÅð¶Í16Í êÇÔñÆ Ü¶ñ· ÇîñÆ î¹ñåÅéÍ Õ¼à¶ ÕóÅÕ¶ ÇÃ³Ø Ã¹ñåÅéÍ ÚÅñÆ Ççé éÅ ÛÇÕÁÅ Õ°ÞÍ òËðÆÁ» Ö¯ÂÆ ÃÈÞ ìÈÞÍ17Í øåÇÔ î¯ðÚÅ ÁÅÇõð Ô¯ÇÂÁÅÍ ÁÅêä Ôæƺ ÖÅäÅ ìä¯ÇÂÁÅÍ ÕËçÆÁ» ù Ãí Ô¼Õ ÇçòÅÂ¶Í êÅðìzÔî Ççé ðËÇä ÇèÁŶÍ18Í Ôð ܶñ· ÇòÚ ñóéÅ ÇêÁÅÍ òËðÆ ù ÃçÅ ÃóéÅ ÇêÁÅÍ Ü¶ñ· ÇòÚ Ã¯ñ» ÃÅñ ×°÷Åð¶Í Ãðìñ¯Ô çÆ ðÇÔå ó×Åð¶Í19Í îÔ» åêÃòÆ ÃÈðî¶ íÅðÆÍ ÇþÖÆ Õ¶Ã» Ã³× ÇéíÅðÆÍ ðÇÔå ÓÚ Õç¶ Çã¼ñ éÅ ÕÆåÆÍ ÃçÅ Á³Çîzå çÆ èÅðÅ êÆåÆÍ20Í Õ°ñìÆð ÇÃ³Ø ð¶ä ÔË ÚÅÔ¶Í Çîñä éÅî ç¶ Ã¼Ú¶ ñÅÔ¶Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì å¶ ìÇñÔÅðÍ ×°ðÈ ù ÇÜé ÕÆåÆ Ü°ÔÅðÍ21Í

16

mwrc 2014

1857 Á≈ ˆÁ Â∂ «√æ÷ ÇÂÔ ÇÂÕ ÇÂÇåÔÅÃÕ Ã¾ÚÅÂÆ

ÔË ÇÕ 1857 ç¶ Çòçð¯Ô ÇòÚ

ê³ÜÅìÆÁ» Áå¶ ÖÅà ÕðÕ¶ Çüֻ é¶ À°Ã åð·» çÅ ï¯×çÅé éÔƺ

êÅÇÂÁÅ, ÇÜà åð·» ç¶ À°åôÅÔ å¶ Õ°ðìÅéÆ ñÂÆ À°Ô îôÔÈð

ÔéÍ ÇÂÃ ç¶ ÕÂÆ ÕÅðé ÔéÍ ÇÜÔó¶ ÇÂÇåÔÅÃÕÅð ê³ÜÅìÆÁ» Áå¶ Çüֻ ù ÇÂà öçð ÇòÚ éÅ ôÅîñ Ô¯ä çÅ ÇîÔäÅ

îÅðç¶ Ôé, ÁÃñ ÇòÚ À°é·» ù Ü» å» ÇÂÇåÔÅà çÆ ÜÅäÕÅðÆ ÔÆ éÔƺ ÔË Ü» Çëð Çüֻ Áå¶ ê³ÜÅì ç¶ Çòð¯è íÅòÆ ÔéÍ

À°é·» ñ¯Õ» çÅ ÇÂé·» ×¼ñ» ù

ÃîÞäÅ ìÔ°å ÷ðÈðÆ ÔËÍ ÇÂÔ

ÇÂÕ ÇÂÇåÔÅÃÕ Ã¾ÚÅÂÆ ÔË ÇÕ 1857 ç¶ öçð ù À°Ã ò¶ñ¶ ÇÕö é¶ òÆ ÒÁÅ÷ÅçÆ

çÆ ñóÅÂÆÓ éÔƺ ÁÅÇÖÁÅÍ ÇÂÔ ÇòÚÅð ìÔ°å Çê¼Û¯º çÆ À°êÜ ÔËÍ

17

1857 çÅ öçð ÇÕà ù í°¼ÇñÁÅ Ô¯ò¶×Å? ÇÂÇåÔÅà éÅñ ÇÂôÕ ð¼Öä òÅÇñÁ» ù Çìé» ô¼Õ ÇÂÔ Ãî» ïÅç Ô¯ò¶×ÅÍ 1849 ÇòÚ ðÅÜ-¶-õÅñÃÅ â¯×ÇðÁ» Áå¶ êÈðìÆÁ» (å¶ÜÅ ÇÃ³Ø å¶ ñÅñ ÇóØ) çÆÁ» Õêà Áå¶ ÁÇÕzåØä ÚÅñ» ç¶ Ú¼ñÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» Á³×ð¶÷» çÆ í¶à Úó· Ç×ÁÅ å» úà 寺 ñ×í× 8 ÃÅñ ìÅÁç Á³×ð¶÷» ç¶ ÇõñÅø ÇÂÕ Çòçð¯Ô À°µá Öó·Å Ô¯ÇÂÁÅÍ ÇÂö ù ÔÆ 1857 ç¶ öçð çÅ é»Á Çç¾åÅ Ç×ÁÅÍ ÇÂÔ Á³×ð¶÷» ç¶ ÇõñÅø Õ¯ÂÆ êÇÔñÆ ìöÅòå éÔƺ ÃÆÍ ÇÂö åð·» çÆÁ» Ô¯ð ìöÅòå» ÇÜò¶º ÇÕ 1764 ÂÆÃòÆ ÇòÚ ìÕÃð (ïÈ.êÆ.) 1806 ÂÆÃòÆ ÇòÚ òËñÈð (ÕðéÅàÕ) 1824 ÂÆÃòÆ ù ìËðÕê¹ð (ì³×Åñ) Áå¶ 1840 ÂÆÃòÆ ÇòÚ Ü篺 Çóè ù Á³×ð¶÷Æ ðÅÜ ÇòÚ ÇîñÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ, ú篺 òÆ Ô¯ÂÆÁ» Ãé êð ÇÂé·» ìöÅòå» ù ÇÕö é¶ òÆ ÁÅ÷ÅçÆ Ã³Øðô çÅ é»Á éÔƺ Çç¼åÅÍ ÇÂö åð·» 1857 ç¶ Çòçð¯Ô ù òÆ ò¼Ö-ò¼Ö ÇÂÇåÔÅÃÕÅð» é¶ ÇÂÕ ìöÅòå ÔÆ î³ÇéÁÅ ÔË, ܯ ÇÕ èðî ç¶ é»Á Óå¶ ÕÆåÆ ×ÂÆ ÃÆÍ 1857 ç¶ Çòçð¯Ô çÆ ÇÚ³×ÅðÆ ÁÃñ ÇòÚ î³×ñ ê»â¶ 寺 29 îÅðÚ 1857 ÂÆÃòÆ ù ô°ðÈ Ô¯ÂÆÍ î³×ñ ê»â¶ 34òƺ ðËÜî˺à ì³×Åñ é¶Çàò ÇÂéë˺àðÆ çÅ ÇÃêÅÔÆ ÃÆÍ î³×ñ ê»â¶ À°µåð êzç¶ô ç¶ Çê³â é×òÅ çÅ ðÇÔä òÅñÅ ÃÆÍ 22 ÃÅñ çÆ À°îð ÇòÚ À¹Ã é¶ ÂÆÃà dzâÆÁÅ Õ³êéÆ ÇòÚ é½ÕðÆ ô°ðÈ ÕÆåÆÍ ÁËÃ. ÁËÃ. À°ìðŶ ç¶ î¹åÅìÕ 29 îÅðÚ ù À°Ã é¶ êz¶â ç½ðÅé ÇîÁÅé ÇòÚ¯º åñòÅð Õ¼ãç¶ Ô¯Â¶ ÁÅêä¶ ÃÅæÆÁ» ù ò³×ÅðÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» ÇÕÔÅ, ÒÒÁÅú ìÅÔð ÁÅú Çøð³×Æ å°ÔÅⶠÃÅÔîä¶ Ôé, ÕÅðå±Ã» ù îÈ³Ô éÅñ Õ¼àä éÅñ ÃÅâÅ èðî Çízôà Ô°³çÅ ÔË å¶ å°Ãƺ Õ°Þ òÆ Õðé ñÂÆ ÇåÁÅð éÔƺÍÓÓ ÇÂÔ ÕÇÔ³ç¶ Ô¯Â¶ À°Ã é¶ ç¯ Á³×ð¶÷ ÁøÃð» Óå¶ ÔîñÅ Õð Çç¼åÅÍ Ü篺 À°Ã ù ëóé çÆ Õ¯Çôô ÕÆåÆ ×ÂÆ å» À°Ã é¶ ÁÅåî-Ô¾ÇåÁÅ Õðé çÆ Õ¯Çôô ÕÆåÆ, êð ìÚ Ç×ÁÅÍ 10

Ççé î¹Õ¾çîÅ Ú¼ñä 寺 ìÅÁç À°Ã ù ÇÂÕ ì¯Ôó ç¶ çð¾Öå éÅñ ñàÕÅ ç¶ ø»ÃÆ ç¶ Çç¼åÆ ×ÂÆÍ À°ìðŶ ç¶ ÇñÖä î¹åÅìÕ î¹Õ¾çî¶ ç½ðÅé À°Ã é¶ ÕìÈÇñÁÅ ÇÕ À°Ô í³× çÅ éôÅ ÕðçÅ ÃÆ å¶ ØàéÅ òÅñ¶ Ççé òÆ À°Ã é¶ í³× êÆåÆ Ô¯ÂÆ ÃÆÍ ð°çðÁ»×»ôÈ î¹ÕðÜÆ (ì³×ÅñÆ ÇÔÃà¯ðÆÁé) òÆ î³×ñ ê»â¶ ù ÇÂÕ ÇÂåøÅÕÆÁÅ éÅÇÂÕ ÔÆ î³éçÅ ÔËÍ î³×ñ ê»â¶ çÆ ø»ÃÆ å¯º ìÅÁç 10 îÂÆ 1857 ù î¶ðá çÆ ÛÅÀ°äÆ ÇòÚ ÕÅðå±Ã ç¶ î¹¼ç¶ ù ÁÅèÅð ìäÅ Õ¶ ÇÔ³ç¹ÃåÅéÆÁ» é¶ Çòçð¯Ô Õð Çç¼åÅ å¶ Çç¼ñÆ ò¼ñ ù Ú¼ñ êÂ¶Í Çç¼ñÆ êÔ°³Ú Õ¶ 11 îÂÆ 1857 ÂÆÃòÆ ù ìÅöÆ ÇÃêÅÔÆÁ» é¶ î¹öñ ÃîðÅà ìÔÅçð ôÅÔ ÷øð ù ÁÅêäÅ é¶åÅ ìäÅ ÇñÁÅÍ À°Ã ò¶ñ¶ ç¶ ×òðéð Üéðñ ñÅðâ ÕËÇé§× ù ìÔ°å ÇøÕð Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ Ô¯ò¶ éÅ ÇÕå¶ ÇÂÔ öçð ê³ÜÅì ÇòÚ òÆ øËñ ÜÅò¶ ÇÕÀ°ºÇÕ À°Ô ÜÅäçÅ ÃÆ ÇÕ õÅñÃÅ ðÅÜ ù ìðåÅéÆÁÅ ðÅÜ ç¶ ÁèÆé ÕÆÇåÁ» Áܶ ñ×í× 8 ÃÅñ çÅ ÔÆ Ãî» Ô¯ÇÂÁÅ ÔËÍ î¶ðá çÆ ØàéÅ é¶ ×òðéð Üðéñ ç¶ îé ÇòÚ ÇÂÔ âð êËçÅ Õð Çç¼åÅ ÇÕ Ü¶Õð ռ㶠ԯ¶ ÇÃ¼Ö ÇÃêÅÔÆ öçðÆÁ» ç¶ éÅñ Çîñ ׶ å» ÇÂÕ åÈøÅé ÁÅ ÜÅò¶×Å, ÇÜà ù Á³×ð¶÷» ç¶ ñÂÆ Ã»íäÅ î¹ôÇÕñ ÔÆ éÔƺ, éÅ î¹îÇÕé Ô¯ò¶×ÅÍ ÇÂÔ Ã¯ÚÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» Á³×ð¶÷» é¶ ê³ÜÅì ÇòÚ Û¶åÆ å¯º Û¶åÆ ê¹ÖåÅ êzì³è Õðé¶ ô°ðÈ Õð Çç¼å¶Í Ü篺 12 îÂÆ 1857 ù ÇÂà öçð çÆ õìð ñÅÔ½ð êÔ°³ÚÆ, À°Ã ò¶ñ¶ ܽé ñÅð˺à ðÅòñÇê³âÆ ÇòÚ ÃÆ, À°Ã 寺 Á×ñÅ ÁøÃð ðÅìðà àׯîðÆ ÔÆ ñÅÔ½ð ÇòÚ ÃÆÍ î½ºàׯîðÆ é¶ À°Ã¶ ò¶ñ¶ ÇÂÕ ÇÃòñ å¶ ø½ÜÆ ÁøÃð» çÆ îÆÇà³× ì¹ñÅÂÆ ÇÜà ÇòÚ îËÕÇëðÃé, â½éÅñâ îËÕÇñÀ±â Áå¶ ðÅìðàà òð׶ ÇÃð Õ¼ãò¶º ÁøÃð ôÅîñ Ô¯Â¶Í ñÅÔ½ð ÇòÚ ÇÂà ò¶ñ¶ ÚÅð êÈðìÆ ç¶ÃÆ êñàä» åÅÇÂéÅå Ãé å¶ ×¯ÇðÁ» çÆ ÇÃðø ÇÂÕ êñàäÍ ÇÂà îÆÇà³× ç½ðÅé ÇÂÔ

mwrc 2014 øËÃñÅ ÇñÁÅ Ç×ÁÅ ÇÕ ÚÅð¶ ç¶ÃÆ êñàä» å¯º ÔÇæÁÅð ðÖòÅ ñ¶ ÜÅäÍ Çìz׶âÆÁð ÁËà ðÅìðà À°Ã ò¶ñ¶ îÆÁ» îÆð ÛÅÀ°äÆ çŠǧÚÅðÜ ÃÆÍ Ãð ðÅìðà àׯîðÆ é¶ Ô½ºÃñÅ ÕÆåÅ å¶ ÇÂÕ ðÅå ñÂÆ õåðÅ î¹¼ñ ñËä çÅ øËÃñÅ ÕÆåÅÍ êð À°Ã é¶ ÇÕö ÇÕÃî çÆ ØìðÅÔà êz×à éÔƺ Ô¯ä Çç¼åÆ å¶ ÁÅî ò»× ÁÅêä¶ ð¯÷ îð·Å ç¶ Õ³î-ÕÅÜ ÇòÚ îôðÈë ÇðÔÅÍ 13 îÂÆ çÆ Ãò¶ð ù êð¶â ò¶ñ¶ Á³×ð¶÷ Õî»âð é¶ ÚÅð¶ ç¶ÃÆ êñàä» å¯º Ô°ÇôÁÅðÆ éÅñ ÔÇæÁÅð ðÖòÅ ñ¶ Áå¶ Á³×ð¶÷ ÁøÃð» é¶ Á×ñÅ Õçî ê¹¼àÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» Á³×ð¶÷ êñàä ù ÁÃñÅõÅÇéÁ» å¶ ø½ÜÆ ÇçzôàÆ å¯º îÔ¼åòêÈðé æ»ò» Óå¶ ñÅ Çç¼åÅÍ 14 îÂÆ Á³ÇîzåÃð ÇòÖ¶ åÅÇÂéÅå 59òÆ êÈðìÆ êñàä 寺 ÁÃñÅ Ö¯Ô ÇñÁÅ Ç×ÁÅÍ ÇÂö åð·» ÇÕñ·Å ׯÇì³ç×ó· òÆ Á³×ð¶÷» ç¶ êÈðÆ åð·» Õì÷¶ ÇòÚ ÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ, êð ÇÂÃ ç¶ ìÅòÜÈç ê³ÜÅì ÇòÚ Çøð¯÷ê¹ð, Á³ìÅñÅ, ñ°ÇèÁÅäÅ, Üñ§èð, Ô°ÇôÁÅðê¹ð, æÅé¶Ãð, ÇÃÁÅñÕ¯à, Ô¯åÆ, îðçÅé, ÇêôÅòð, Çëñ½ð ÁÅÇçÕ ôÇÔð Ãå³ìð 1857 å¾Õ è¾¹Öç¶ ðÔ¶Í ê³ÜÅì ÇòÚ ÃÅðÆÁ» ÔÆ ç¶ÃÆ êñàä» å¯º ÚÅÔ¶ À°é·» é¶ ìöÅòå ÇòÚ ÇÔ¼ÃÅ ÇñÁÅ ÃÆ Ü» éÔƺ, ÔÇæÁÅð ùàòÅ ñ¶ ×Â¶Í ÇÂÔ ÇÂÕ ÇÂÇåÔÅÃÕ Ã¾ÚÅÂÆ ÔË ÇÕ 1857 ç¶ Çòçð¯Ô ÇòÚ ê³ÜÅìÆÁ» Áå¶ ÖÅà ÕðÕ¶ Çüֻ é¶ À°Ã åð·» çÅ ï¯×çÅé éÔƺ êÅÇÂÁÅ, ÇÜà åð·» ç¶ À°åôÅÔ å¶ Õ°ðìÅéÆ ñÂÆ À°Ô îôÔÈð ÔéÍ ÇÂÃ ç¶ ÕÂÆ ÕÅðé ÔéÍ ÇÜÔó¶ ÇÂÇåÔÅÃÕÅð ê³ÜÅìÆÁ» Áå¶ Çüֻ ù ÇÂà öçð ÇòÚ éÅ ôÅîñ Ô¯ä çÅ ÇîÔäÅ îÅðç¶ Ôé, ÁÃñ ÇòÚ À°é·» ù Ü» å» ÇÂÇåÔÅà çÆ ÜÅäÕÅðÆ ÔÆ éÔƺ ÔË Ü» Çëð Çüֻ Áå¶ ê³ÜÅì ç¶ Çòð¯è íÅòÆ ÔéÍ À°é·» ñ¯Õ» çÅ ÇÂé·» ×¼ñ» ù ÃîÞäÅ ìÔ°å ÷ðÈðÆ ÔËÍ ÇÂÔ ÇÂÕ ÇÂÇåÔÅÃÕ Ã¾ÚÅÂÆ ÔË ÇÕ 1857 ç¶ öçð ù À°Ã ò¶ñ¶ ÇÕö é¶ òÆ ÒÁÅ÷ÅçÆ çÆ ñóÅÂÆÓ éÔƺ ÁÅÇÖÁÅÍ ÇÂÔ ÇòÚÅð ìÔ°å Çê¼Û¯º çÆ À°êÜ ÔËÍ Ãí 寺 êÇÔñ» òÆ.âÆ. ÃÅòðÕð é¶ 1857 ÂÆÃòÆ çÆ 50òƺ òð·¶×³ã ù ÃîðÇêå ÇñÖå ÇòÚ ÇÂà ù ÁÅ÷ÅçÆ çÆ ñóÅÂÆ çÅ é»Á Çç¼åÅ

À°Ã 寺 ìÅÁç ÔÆ ÇÂà Òܳ×-¶- ÁÅ÷ÅçÆÓ ç¶ éÅÇÂÕ ñ¼íä¶ ô°ðÈ Ô¯Â¶Í ÇÜé·» ñ¯Õ» é¶ ÇÂÔ öçð ô°ðÈ ÕÆåÅ À°Ô ÇìñÕ°ñ Üæ¶ì³çÕ éÔƺ Ãé å¶ éÅñ ÔÆ ÇÕö é¶åŠ寺 ðÇÔå òÆ ÃéÍ ÇÜé·» ù ìÅöÆ ÇÃêÅÔÆÁ» é¶ ìöÅòå 寺 Á×ñ¶ Ççé 11 îÂÆ 1857 ÂÆÃòÆ ù ÁÅêäÅ é¶åÅ ÁËñÅÇéÁÅ ÁÃñ ÇòÚ À°Ô ÇÂà öçð çÆ Á×òÅÂÆ ÕðéÅ ÔÆ éÔƺ ÚÅÔ°³çÅ ÃÆ, À°Ô ÃÆ ìÔÅçð ôÅÔ ÷øðÍ ÇÂÔ À°Ô ôõà ÃÆ ÇÜÃ é¶ ÁÅêäÅ ðÅÜ íÅ× Ö¹ç Á³×ð¶÷» ç¶ ÔòÅñ¶ ÕÆåÅ ÃÆÍ À°Ã çÅ ÁÅêäÅ ÜÆòé À°Ã ç¶ ÁÅêä¶ éÅî 寺 ÇìñÕ°ñ À°ñà ÃÆ éÅ å» À°Ô ÒìÔÅçðÓ ÃÆ å¶ éÅ ÒôÅÔÓ å¶ éÅ ÔÆ Ò÷ëðÓ (ÇòܶåÅ) ÃÆÍ À°Ô ÃÆ å¶ Õ¶òñ Õñî çÅ èéÆ ÇÂÕ ôÅÇÂðÍ ÇÂà 寺 ò¾è Õ¶ À°Ã ç¶ ê¼ñ¶ Õ°Þ éÔƺ ÃÆÍ À°Ô ÇÂà Çòçð¯Ô çÆ Á×òÅÂÆ Õðé ç¶ ÇìñÕ°ñ ï¯× éÔƺ ÃÆÍ î½ñÅéÅ Áìç¹ñ ÕñÅî Á÷Åç òÆ ÇÂà ׼ñ éÅñ ÃÇÔîå ÔéÍ À°Ã Ã ç¶ Ô¯ð é¶åÅ ÇÜò¶º ÇÕ ÒéÅéÅ ÃÅÇÔìÓ å¶ ðÅäÆ Þ»ÃÆ òÆ ÇÜé·» ù ìÅÁç ÇòÚ Òܳ×-¶-ÁÅ÷ÅçÆ ç¶ éÅÇÂÕÓ ÕðÕ¶ À°íÅÇðÁÅ Ç×ÁÅÍ À°Ô òÆ ÇÂà Çòçð¯Ô çÆ Á×òÅÂÆ éÔƺ Ãé Õð ðÔ¶Í À°Ô å» ÁÅêä¶ Ô¼Õ» À°µå¶ ÒÇîÔðìÅéÆ éÅñ ÇòÚÅð ÕðéÓ ñÂÆ Á³×ð¶÷ ÃðÕÅð ù ÇÃðø å¶ ÇÃðø Õ°Þ ÁÅêä¶ ñÂÆ ÒÇðÁÅÇÂå» ñËäÓ ÇÔ¾å Áð÷¯ÂÆÁ» Õð ðÔ¶ ÃéÍ ÇÂà Ãî¹¼Ú¶ òðåÅð¶ ìÅð¶ ÜÅäÕÅðÆ ñËä ñÂÆ ðÅäÆ Þ»ÃÆ çÆÁ» ÇñÖÆÁ» ÇÚ¼áÆÁ» ñ§âé ÇòÚ Ã»íÆÁ» êÂÆÁ» Ôé, À°é·» ù ò¶ÇÖÁÅ å¶ òÅÇÚÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ Þ»ÃÆ çÆ ðÅäÆ ñÕôîÆ ìÅÂÆ òñ¯º ÁÖÆð ÇòÚ Ç¼毺 å¾Õ òÆ Áð÷Æ Çç¼åÆ ×ÂÆ ÇÕ Ü¶ Á³×ð¶÷ ÃðÕÅð À°Ã ç¶ î¹åì³é¶ ê¹¼åð ù ×¼çÆ Óå¶ ÇìáÅÀ°ä ñÂÆ ðÅ÷Æ Ô¯ ÜÅò¶ å» À°Ô ìÅöÆÁ» ç¶ ÇõñÅø ÁÅêäÆ ø½Ü í¶Ü Õ¶ À°é·» çÆ îçç Õð ÃÕçÆ ÔËÍ Ã¯ ÇÂà Çòçð¯Ô ÇòÚ ôÅîñ é¶åÅ ÁÅêäÆ-ÁÅêäÆ êzí±Ã¼åÅ ñÂÆ ñó ðÔ¶ Ãé éÅ ÇÕ íÅðå çÆ ÁÅ÷ÅçÆ ñÂÆÍ Õ¶òñ ê³ÜÅì ÇòÚ ÔÆ éÔƺ, ìñÇÕ ÇÔ³ç¹ÃåÅé ÇòÚ ìÔ°å ÕðÕ¶ ÇÕö ù ÇÂÔ ÇõÁÅñ òÆ éÔƺ ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ Õ¯ÂÆ ðÅÜÃÆ Ã³Øðô ÔË å¶ ÇÂà ÇòÚ ôÅîñ éÅ Ô¯ä òÅÇñÁ» å¶ Çê¼Û¯º çÈôä ñÅÇÂÁÅ ÜÅò¶×Å Áå¶ Òö¼çÅðÓ ôìç çÅ ÇÂÃå¶îÅñ ÕÆåÅ

ÜÅò¶×ÅÍ ÇÂ¼æ¶ Ç÷Õðï¯× ÔË ÇÕ ÇÂÔ Çòçð¯Ô À°Ã Ã çÆ ÇÔ³ç¹ÃåÅé çÆ Õ°¼ñ èðåÆ ç¶ 20% ÇԼö Óå¶ ÔÆ ñÇóÁÅ Ç×ÁÅ ìÅÕÆ ÃÅðÅ ÇÔ³ç¹ÃåÅé ÇÂà 寺 Çéðñ¶ê ÇðÔÅÍ ÇÂà Çòçð¯Ô ÇòÚ Çüֻ òñ¯º Üæ¶ì³çÕ ï¯×çÅé éÅ êÅÀ°ä ç¶ ÕÅðé» ù ÃîÞä ñÂÆ À°Ã Ã ç¶ ê³ÜÅì ù Áܯն íÅðå éÅñ¯º Áñ¼× ÕðÕ¶ ç¶ÖäÅ ÷ðÈðÆ ÔËÍ Çüֻ çÆ ìÔ°Ç×äåÆ À°Ã Ã ç¶Ã ê³ÜÅì 寺 Çìé» Ô¯ð ÇÕö í±-Ö³â ù ÁÅêäÅ ç¶ô î³éä ñÂÆ ÇåÁÅð éÔƺ ÃÆÍ Òç¶Ã ê³ÜÅìÓ îÅðÚ 1849 ÂÆÃòÆ ù ÇìzÇàô ðÅÜ ÇòÚ ÇîñÅ ÇñÁÅ Ç×ÁÅÍ ÇÃ¼Ö ðÅÜ ç¶ ÇÕñ·¶ ìÔ°å ÕðÕ¶ ãÇÔ-ã¶ðÆ Õð Çç¼å¶ ׶ å¶ ÇÃ¼Ö ø½ÜÆÁ» ù Øð¯-ØðÆ å¯ð Çç¾åÅ Ç×ÁÅÍ ÇÃ¼Ö ÜðéËñ Ü» å» ôÔÆç Ô¯ Ú¾¹Õ¶ Ãé å¶ Ü» Á³×ð¶÷Æ ÃðÕÅð é¶ ÇÕÇñ·Á» ÇòÚ ÕËç Õð Çç¼å¶ Ãé, ÇÂà Ã 8000 ç¶ ñ×í× ÇÃ¼Ö ø½ÜÆ Á³×ð¶÷» çÆ Ü¶ñ· ÇòÚ ÃéÍ ÇÜÔó¶ ÇÃ¼Ö ø½ÜÆ ìÚ¶ Ãé À°Ô õÅñÆ Ô¼æ ñóé çÆ ÃÇæåÆ ÇòÚ éÔƺ ÃéÍ õÅñÃÅ ø½Ü ç¶ îÔÅé ÜðéËñ ðÅÜÅ ô¶ð ÇÃ³Ø ÁàÅðÆ Çòçð¯Ô ç¶ Ã ÇÂñÅÔÅìÅç ç¶ ÇÕñ·¶ ÇòÚ ÕËç ÃéÍ ÇÂÔ À°Ô ÔÆ ÇÃ¼Ö ÜðéËñ ÃÆ ÇÜÃ é¶ ÒðÅî é×ðÓ å¶ ÒÚ¶ÇñÁ» òÅñÆÓ çÆ ñóÅÂÆ ÇòÚ Á³×ð¶÷» ù é¼Õ éÅñ Úä¶ ÚìŶ Ãé, ÇÜÃ ç¶ ÕÅðé ÇìzÇàô êÅðñÆî˺à Õ°ðñÅ À°µáÆ ÃÆ å¶ À°Ã Ã ç¶ îôÔÈð Á³×ð¶÷Æ ÜðéËñ Üðéñ ÇÔÀ± ×ë ù ÁÃåÆøÅ ç¶äÅ ÇêÁÅ ÃÆÍ ÇÂö ÔÆ Çòçð¯Ô ÇòÚ ÁÅ÷ÅçÆ Ã³×ðÅîƶ ç¶ å½ð Óå¶ À°íÅð¶ ׶ ÒéÅéÅ ÃÅÇÔìÓ çÅ ÇÂñÅÔÅìÅç Áå¶ ÕÅé·ê¹ð ç¶ ôÇÔð» Óå¶ Õì÷Å ÃÆ, éÅéÅ ÃÅÇÔì é¶ ÇÂà îÔÅé ÇÃ¼Ö ÜðéËñ ù ÁÅêä¶ éÅñ ðñÅÀ°ä çÆ Õ¯Çôô ÔÆ éÔƺ ÕÆåÆÍ ÇÂÔ ×¼ñ ÕÆ çðÃÅÀ°ºçÆ ÔË? ÕÆ ÒéÅéÅ ÃÅÇÔìÓ çÆ ÇÂÔ ÁÇ×ÁÅéåÅ ÃÆ Ü» À°Ô ÇÃ¼Ö Õ½î ù ÇÂà Çòçð¯Ô ÇòÚ ôÅîñ ÔÆ éÔƺ ÕðéÅ ÚÅÔ°³çÅ ÃÆ? ܶÕð ÇÂÔ ÇÂÕ ÁÇ×ÁÅéåÅ ÃÆ å» ÇÂà Çòçð¯Ô çÆ òÅ×-â¯ð ÇÂà åð·» ç¶ ÁéÜÅä é¶åÅò» ç¶ Ô¼æ ÇòÚ éÔƺ Ô¯äÆ ÚÅÔÆçÆ ÃÆÍ Ü¶Õð ÇÂÔ é¶åÅ ÇÃ¼Ö Õ½î å¶ ÇÃ¼Ö ÜðéËñ» ù ÇÂà Çòçð¯Ô ÇòÚ ôÅîñ ÔÆ éÔƺ ÕðéÅ ÚÅÔ°³ç¶ Ãé å» Çüֻ ù ÇîÔäÅ ç¶ä 寺 êÇÔñ» Ü» Òö¼çÅðÓ ÕÇÔä 寺 êÇÔñ» ÇÂÔ ÷ðÈð ïÚäÅ ìäçÅ ÔË ÇÕ ÁÃñ ÇòÚ ç¯Ô» Çèð» ÇòÚ¯º ÇÕÃ

18

mwrc 2014 çÆ ÇÂîÅéçÅðÆ Óå¶ ô¼Õ ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ ÇÂ¼æ¶ ÁÅêä¶ êÅáÕ» ù ç¼ÃäÅ ÷ðÈðÆ ÃîÞç¶ Ô» ÇÕ ÇÂö ÒéÅéÅ ÃÅÇÔìÓ é¶ ÇÂÕ ÁËñÅé Õð Çç¼åÅ ÃÆ ÇÜ Ü¶Õð À°Ã çÆÁ» ÁÅêäÆÁ» î³×» î³é ñÂÆÁ» ÜÅä å¶ À°Ô Á³×ð¶÷» éÅñ ÃîÞ½åÅ Õðé ñÂÆ ÇåÁÅð ÔËÍ ÇÂö åð·» ÔÆ çÈÃð¶ ÇÃ¼Ö é¶åÅ ìÅìÅ ÇìÕðî ÇÃ³Ø éÅñ òÅêÇðÁÅÍ õÅñÃÅ ðÅÜ ç¶ õÅåî¶ Çê¼Û¯º Á³×ð¶÷» ÇõñÅø óØðô ù ÜÅðÆ ð¼Öä òÅÇñÁ» ÇòÚ À°é·» çÅ é»Á êzî¾¹ÖåÅ éÅñ ÇñÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÃ¼Ö ê³æ ç¶ ÇÂÔ ìÔÅçð ÜðéËñ 1853 ÂÆÃòÆ ÇòÚ Ç×zøåÅð Õð ñ¶ ׶ ÃÆ å¶ Á³ÇîzåÃð ÇòÚ ÇÂé·» ù é÷ðì³ç Õð Çç¾åÅ Ç×ÁÅ ÃÆÍ ÇÂé·» ñÂÆ Ø¯ó¶ À°µå¶ Úó·é À¹µå¶ êÅì³çÆ ñÅ Çç¼åÆ ×ÂÆ å¶ Á³×ð¶÷Æ ø½Ü çÅ êÇÔðÅ ñÅ Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ ìÅöÆ ÇÃêÅÔÆ Ü¶ñ·» ÁÅÇçÕ À°µêð Ôîñ¶ ÕðÕ¶ ÁÅêä¶ ÃÅæÆÁ» ù å» Û°âÅÀ°ºç¶ ðÔ¶ êð ÇÕö é¶ òÆ ìÅìÅ ÇìÕðî ÇÃ³Ø ù òÆ ðÅÜÅ ô¶ð ÇÃ³Ø çÆ åð·» Û°âÅÀ°ä çÆ Õ¯Çôô éÔƺ ÕÆåÆÍ ÇÂà Ãí ù ÕÆ ÃîÇÞÁÅ ÜÅò¶? ÇÕö òÆ ÇÂÕ Çòçð¯ÔÆ é¶åÅ é¶ Ü» êÈðìÆ ÇÃêÅÔÆ é¶ Çüֻ ç¶ é¶åÅ Ü» ÇÃ¼Ö Õ½î ù ÇòôòÅà ÇòÚ éÔƺ ÇñÁÅ å¶ éÅ ÔÆ ÇÕö ÇÃ¼Ö ÇÃêÅÔÆ ù ܶñ· ÇòÚ¯º Û°âÅÇÂÁÅÍ ÇÂà ÃÅð¶ ØàéÅÕzî ù ÇÕà óçðí ÇòÚ ò¶ÇÖÁÅ ÜÅäÅ ìäçÅ ÔË? êÅáÕ ÁÅê ÔÆ ÇéðäÅ ÕðéÍ ÇÂà 寺 Á×ñÆ îÔ¼åòêÈðé ×¼ñ ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ ÃÇøÁ» ÇòÚ¯º ÇÂÔ ñ¼íçÆ ÔË À°Ã ìÅð¶ ÃÅð¶ ÇÂÇåÔÅÃÕÅð (âÅ. ׳âÅ ÇóØ, ÇÕzêÅñ ÇÃ³Ø éÅð³× Ãî¶å) ÇÂÕ-î¼å ÔéÍ ÇÜà ÕðÕ¶ ê³ÜÅì, å¶ ÖÅà ÕðÕ¶ ÇÃ¼Ö ÇÂà öçð 寺 çÈð ðÔ¶, À°Ô ÔË êÈðìÆ ÇÃêÅÔÆÁ», Þ¼Üð ç¶ éòÅì Áå¶ ìÔÅçð ôÅÔ ÷øð òñ¯º Á³×ð¶÷» å¶ Çüֻ çÆÁ» ñóÅÂÆÁ» ÇòÚ Á³×ð¶÷» çÆ á¯Õ Õ¶ ÕÆåÆ îçç ÃÆÍ ÇÂé·» êÈðìÆ ÇÃêÅÔÆÁ» çÆÁ» 10 ðÜî˺໠(2, 16, 24, 26, 41, 42, 45, 47, 48 Áå¶ 73) Çüֻ ç¶ ÇõñÅø î¹¾çÕÆ Áå¶ ÃíðÅò» çÆ Ü³× ÇòÚ ñóÆÁ» ÃéÍ ÇÂé·» êÈðìÆÁ» ìÅð¶ Çüֻ ç¶ îé» ÇòÚ ìÔ°å Õ½óÆÁ» ïÅç» ÕÅÇÂî ÃéÍ êÈðìÆ ÁæòÅ ÇìÔÅðÆ ðÅÜêÈå å¶ êÈðìÆ ÃÈÇìÁ» ÇÜà åð·» ì³×Åñ Áå¶ ïÈ.êÆ. ÁÅÇçÕ ÃÈÇìÁ» ç¶ ÇÃêÅÔÆ íÅðå ç¶ ÇÂÕ¯ÇÂÕ Ã¹å³åð ðÅÜ Òç¶Ã ê³ÜÅìÓ ù Á³×ð¶÷»

19

ÇÂ¼æ¶ ç¼ÃäÅ Õ°æ»ò¶º éÔƺ Ô¯ò¶×Å ÇÕ Çüֻ Áå¶ Á³×ð¶÷» ÇòÚÕÅð Ô¯ÂÆÁ» ñóÅÂÆÁ» ÇòÚ ö¼çÅð ñÅñ ÇÃ³Ø Áå¶ ö¼çÅð å¶ÜÅ ÇÃ³Ø Ü¯ ÇÕ õÅñÃÅ ðÅÜ ç¶Ã ê³ÜÅì ÇòÚ êzèÅé î³åðÆ å¶ ø½Ü» ç¶ Õî»âð ÇÂé-ÚÆë ÇçÁ» ÁÔ°ÇçÁ» Óå¶ åÅÇÂéÅå Ãé, êÈðìÆ ÔÆ Ãé ܯ ÇÕ õÅñÃÅ ø½Ü» ÇòÚ ÇÃêÅÔÆ ç¶ å½ð Óå¶ íðåÆ Ô¯Â¶ Ãé å¶ ÁÅêäÆÁ» Õêà ÚÅñ» ç¶ éÅñ ÇÂé·» ÁÔ°ÇçÁ» å¾Õ êÔ°³Ú¶ ÃéÍ ÇÂé·» é¶ ÇÃ¼Ö Õ½î, ÇÃ¼Ö ðÅÜ éÅñ ö¼çÅðÆ ÕÆåÆ å¶ Á³×ð¶÷» ù ÇÜåÅÀ°ä ÇòÚ î¹¼Ö í±ÇîÕÅ ÇéíÅÂÆ ÃÆ Í çÅ ö°ñÅî ìäÅÀ°ä ñÂÆ Çüֻ ç¶ Çòð¯è Çò¼Ú ñó¶ ÃéÍ ÇÂÔ êÈðìƶ Çüֻ éÅñ ìÔ°å éøðå Õðç¶ Ãé å¶ ÁÕÃð ÇÂÔ ÕÇÔ³ç¶ Ãé ÇÕ Çüֻ ù ÇÔ³ç¹ÃåÅé ç¶ çÈÃð¶ íÅ×» ÇòÚ éÔƺ ÜÅä Çç¼åÅ ÜŶ×Å, ÇÕÀ°ºÇÕ ÇÂà éÅñ ÇÔ³ç¹ÃåÅé çÆ èðåÆ Çízôà Ô¯ ÜÅò¶×ÆÍ êÈðìÆ ðÜî˺໠òÅñ¶ ê³ÜÅì ÇòÚ ÁÅêä¶ ÁÅê ù À°µÚÆÁ» ÜÅå» òÅñ¶ å¶ Çüֻ ù éÆòƺÁ» ÜÅå» òÅñ¶ ÃîÞ Õ¶ éøðå Õðç¶ ÃéÍ Çüֻ Áå¶ Á³×ð¶÷» ç¶ ÇòÚÕÅð Ô¯ÂÆÁ» ñóÅÂÆÁ» 寺 ìÅÁç ÇÂé·» êÈðìÆÁ» ç¶ ê³ÜÅì ÇòÚ ÕÆå¶ òðåÅÀ° é¶ Çüֻ ç¶ Ççñ» ÇòÚ â±³Ø¶ ÷õî ÕÆå¶ Ô¯Â¶ Ãé ܯ ÇÂ³é¶ æ¯ó·¶ Ã ÇòÚ éÔƺ íð ÃÕç¶ ÃéÍ ÇÂ¼æ¶ ç¼ÃäÅ Õ°æ»ò¶º éÔƺ Ô¯ò¶×Å ÇÕ Çüֻ Áå¶ Á³×ð¶÷» ÇòÚÕÅð Ô¯ÂÆÁ» ñóÅÂÆÁ» ÇòÚ ö¼çÅð ñÅñ ÇÃ³Ø Áå¶ ö¼çÅð å¶ÜÅ ÇÃ³Ø Ü¯ ÇÕ õÅñÃÅ ðÅÜ ç¶Ã ê³ÜÅì ÇòÚ êzèÅé î³åðÆ å¶ ø½Ü» ç¶ Õî»âð ÇÂé-ÚÆë ÇçÁ» ÁÔ°ÇçÁ» Óå¶ åÅÇÂéÅå Ãé, êÈðìÆ ÔÆ Ãé ܯ ÇÕ õÅñÃÅ ø½Ü» ÇòÚ ÇÃêÅÔÆ ç¶ å½ð Óå¶ íðåÆ Ô¯Â¶ Ãé å¶ ÁÅêäÆÁ» Õêà ÚÅñ»

ç¶ éÅñ ÇÂé·» ÁÔ°ÇçÁ» å¾Õ êÔ°³Ú¶ ÃéÍ ÇÂé·» é¶ ÇÃ¼Ö Õ½î, ÇÃ¼Ö ðÅÜ éÅñ ö¼çÅðÆ ÕÆåÆ å¶ Á³×ð¶÷» ù ÇÜåÅÀ°ä ÇòÚ î¹¼Ö í±ÇîÕÅ ÇéíÅÂÆ ÃÆ, ÇÂà ÕðÕ¶ Çüֻ ç¶ îé» ÇòÚ òÆ ÇÂé·» êÈðìÆÁ» êzåÆ ìÔ°å ÔÆ ÇØzäÅ íðÆ Õ°ó¼åä ÃÆÍ ÇÂÕ Ô¯ð ØàéÅ ÇÜÔóÆ Çüֻ ù ÇÂà Çòçð¯Ô 寺 çÈð Õðé Áå¶ êÈðìÆ ÇÃêÅÔÆÁ» çÆ îÅéÇÃÕåÅ, ùÁÅðæ» Áå¶ ÇÃ¼Ö Çòð¯èÆ Ô¯ä çÆ éÆÁå ù é§Ç×Á» ÕðçÆ ÔËÍ ÇÂÔ ØàéÅ ÇÂñÅÔÅìÅç Áå¶ ÕÅéê¹ð ÇòÚÕÅð ÇÂÕ ÕÃì¶ ÒøÇåÔ×ó·Ó çÆ ÔËÍ ÇÂö ÕÃì¶ ÇòÚ Çüֻ ç¶ ÁÖÆðñ¶ îÔÅðÅÜÅ ÒîÔÅðÅÜÅ çñÆê ÇóØÓ çÅ ðËä-ìöðÅ ÃÆÍ 1850 ÂÆÃòÆ ÇòÚ îÔÅðÅÜÅ ÃÅÇÔì ù ÜìðÆ ç¶ô ÇéÕÅñÅ ç¶ Çç¼åÅ Ç×ÁÅ å¶ îÔÅðÅܶ ÃÅÇÔì çÆ ÇðÔÅÇÂô Á³×ð¶÷» òñ¯º ÇÂà ÕÃì¶ ÇòÚ ð¼ÖÆ ×ÂÆ ÃÆÍ îÔÅðÅÜÅ ÃÅÇÔì ù ÇÂÔ Ü×·Å ìÔ°å ÔÆ Ú³×Æ ñ¼×ÆÍ À°é·» é¶ ÇÂÔ Ü×·Å î¹¼ñ õðÆç Õ¶ ÇÂ¼æ¶ ìÔ°å ÁÅñÆôÅé îÔ¼ñ çÆ À°ÃÅðÆ ÕðòÅÂÆ å¶ ÁÅêäÅ ì¶ôÕÆîåÆ ÃîÅé ñÅÔ½ð 寺 ÇÂ¼æ¶ î³×òÅ ÇñÁÅÍ îÔÅðÅÜÅ çñÆê ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ ÇÂ¼æ¶ ñ×í× 4 ÃÅñ ÇðÔÅÇÂô ð¼ÖÆÍ 1854 ÂÆÃòÆ ç¶ ô°ðÈ ÇòÚ îÔÅðÅÜÅ ÃÅÇÔì ù ÜìðÆ Ç³×ñ˺â í¶Ü Çç¾åÅ Ç×ÁÅÍ ÜÅä 寺 êÇÔñ» îÔÅðÅÜÅ ÃÅÇÔì çÅ ÃîÅé åÇÔõÅé¶ ÇòÚ ø½ÜÆ êÇÔð¶ Ô¶á ð¼Ö Çç¾åÅ Ç×ÁÅÍ Ü篺 1857 çÅ öçð ô°ðÈ Ô¯ÇÂÁÅ å» ÇÜà åð·» êÇÔñ» Ç÷Õð ÕÆåÅ ÜÅ Ú¹¼ÕÅ ÔË ÇÕ ÇÂÔ ÇÂñÅÕÅ ÒéÅéÅ ÃÅÇÔìÓ ç¶ Õì÷¶ ÇòÚ ÃÆ, Ǽ毺 ç¶ ìöÅòåÆ ÇÃêÅÔÆÁ» é¶ øÇåÔ×ó· çÆ ÛÅÀ°äÆ ÇòÚ åÅÇÂéÅå Á³×ð¶÷ ÁøÃð Áå¶ ÇÃêÅÔÆ Ü» å» îÅð Çç¾å¶ Ü» À°Ô ÁÅêäÆ ÜÅé ìÚÅÁ Õ¶ ÇÂñÅÔÅìÅç å¶ ÕÅéê¹ð ç¶ ÇÕÇñ·Á» ÇòÚ êÔ°³Úä ÇòÚ Ãøñ ðÔ¶Í ÇÂ¼æ¶ åÅÇÂéÅå êÈðìÆ ÇÃêÅÔÆÁ» é¶ îÔÅðÅÜÅ ÃÅÇÔì ç¶ ÃÅð¶ ÃîÅé ù ñ°¼à ÇñÁÅ å¶ îÔ¼ñ ù Á¼× ñÅ Çç¼åÆÍ ìÜŶ ÇÂÃ ç¶ Õ¶ À°Ô ÁÅêä¶ ÔÆ ç¶ô ç¶ îÔÅðÅܶ çÆ ÜÅÇÂçÅç ù îÇÔøÈ÷ ð¼Öä ñÂÆ Õ¯ÂÆ Õçî Ú¹¼Õç¶, À°é·» é¶ ÇÂÃ ç¶ À°ñà ÕÅðòÅÂÆ ÕðÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» ÃÅðÆ ÜÅÇÂçÅç ñ°¼à ñÂÆ, ÇÂÔ ÜÅäç¶ Ô¯Â¶ òÆ ÇÂÔ ÇÂÕ ê³ÜÅìÆ Áå¶ ÇÃ¼Ö îÔÅðÅܶ çÆ ÜÅÇÂçÅç ÔËÍ Ü篺 ÇÂà ØàéÅ çÅ êåÅ Çüֻ ù ñ¼×Å å» À°é·» ç¶ ÇÔðç¶ òñȳèð¶ ׶ å¶ ÇÃ¼Ö ÇÂÃ

mwrc 2014 Çòçð¯Ô 寺 Ô¯ð êð·» Úñ¶ ×Â¶Í Á×ñÅ ÕÅðé ÇÂÇåÔÅà çÆ ì¹¼Õñ ÇòÚ¯º ÇÂÔ ÇéÕñçÅ ÔË ÇÕ êÈðì ç¶ î¹ÃñîÅé ÇÃêÅÔÆ ÇÜé·» é¶ ÇÂà öçð ÇòÚ ÇÔ¾ÃÅ ÇñÁÅ ÃÆ À°Ô ÇÂà îé¯ðæ éÅñ ñó¶ Ãé ÇÕ À°Ô î¹ó î¹öñ ðÅÜ ÕÅÇÂî Õð ñËä×¶Í ÇÂö ñÂÆ ÔÆ À°Ô ìÔÅçð ôÅÔ ç¶ Þ³â¶ Ô¶á ÇÂռᶠԯ¶ å¶ À°Ã ù ÁÅêäÅ é¶åÅ ÁËñÅÇéÁÅÍ ÇÃ¼Ö Õç¶ òÆ î¹öñ ðÅÜ ù ùðÜÆå Õðé ç¶ îé¯ðæ çÆ ÔîÅÇÂå éÔƺ Õð ÃÕç¶ Ãé ÇÜà ù ÇÕ öçðÆ òÅêà ÇñÁÅÀ°ä ñÂÆ ÇòÀ¹ºå» ìäÅ ðÔ¶ ÃéÍ ÇÃ¼Ö ç¯ Ã½ ÃÅñ ç¶ ñ×í× î¹öñ ðÅÜ ç¶ Á¼ÇåÁÅÚÅð Çòð°¼è ÖÈé â¯ñ·òƺ ñóÅÂÆ ñó¶ Ãé Áå¶ À°Ô Õç¶ òÆ ÁÇÜÔ¶ ×áܯó çÆ ÔîÅÇÂå éÔƺ Õð ÃÕç¶ Ãé, ÇÜà éÅñ ÇÕ Çëð À°ÔÆ î¹öñ ÇÃåî À°é·» ç¶ ÇÃð Çëð ØÈÕä ñ¼× êÂ¶Í ÇÂÔ î¹öñ ôÅÃÕ ÔÆ Ãé ÇÜé·» é¶ Òê³Üò¶º Áå¶ é½ºò¶º êÅåôÅÔÓ Áå¶ ÒÃzÆ ×°ðÈ ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÜÆÓ ç¶ ÒñÅñ»Ó ù ÃðÇÔ³ç ÇòÚ ÇíÁ³Õð åÃÆÔ¶ ç¶ Õ¶ ôÔÆç ÕðòÅÇÂÁÅ ÃÆ å¶ ÇÃ¼Ö ðÅÜ ù â¯ìä ñÂÆ Á³×ð¶÷» çÅ ÃÅæ Çç¼åÅ ÃÆ, ÇÜà çÅ Ç÷Õð êÇÔñ» ÕÆåÅ ÜÅ Ú¹¼ÕÅ ÔËÍ Á³×ð¶÷» é¶ òÆ Çüֻ ù öçð ò¶ñ¶ ÇÂé·» ÇÂÇåÔÅÃÕ ØàéÅò» ç¶ ðÈ-ìðÈ ÕðÇçÁ» î¹öñ» éÅñ ê¹ðÅä¶ òËð ù 򦌦 ÕðòÅÇÂÁÅ ÃÆÍ À°Ã Ã Çç¼ñÆ ôÇÔð çÆÁ» çÆòÅð» Óå¶ Õ°Þ ÇÂà åð·» ç¶ ÇÂôÇåÔÅð òÆ ñŶ ׶ Ãé ÇÜé·» ÇòÚ î¹öñ ìÅçôÅÔ» ç¶ Ô°Õî ÇÕ ÒÒÇÜ¼æ¶ òÆ ÇÃ¼Ö ñ¼íä À°é·» ù Õåñ Õð Çç¼åÅ ÜÅò¶ÓÓ ÁÅÇçÕ ù çðÃÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆÍ Õ°Þ òÆ Ô¯ò¶, ÇÃ¼Ö Õç¶ òÆ ÁÅêä¶ ÁÅê ù î¹öñ ìÅçôÅÔ ìÔÅçð ôÅÔ çÆ ÃÔÅÇÂåÅ ñÂÆ ÇåÁÅð éÔƺ Õð ÃÕç¶, éÅ Õç¶ Çüֻ é¶ Ã¯ÇÚÁÅ ÃÆ ÇÕ ìÔÅçð ôÅÔ ÇÕö ùå³åðåÅ çÆ Ü³× çÆ Á×òÅÂÆ Õð ÇðÔÅ ÔË Áå¶ À°Ã çÆ ÔîÅÇÂå ÕðéÅ À°é·» çÅ øð÷ ÔË, Ãׯº Çüֻ é¶ ÁÅêäÅ ÷¯ð î¹öñ ðÅÜ ç¶ î¹ó éÅ ÁÅÀ°ä Óå¶ ñÅÇÂÁÅÍ ÇÂÕ ÕÅðé ÇÂÔ òÆ ìäçÅ ÔË ÇÕ ÔËéðÆ ñÅðËºÃ å¶ Ü½é ñÅð˺à (ç¯ò¶º íðÅ) é¶ ÁÅêä¶ ðÅÜ êzì³è» ÕðÕ¶ Çüֻ ÇòÚ Ú³×Æ æ» ìäÅ ñÂÆ ÃÆÍ ×°ðç¹ÁÅÇðÁ» å¶ èðî ç¶ Õ³î» ñÂÆ Çüֻ ÇòÚ ÇÕö ÇÕÃî çÆ çõñ-Á³çÅ÷Æ éÔƺ ÕÆåÆ, Ãׯº ÇÂÕ ÕÅùé êÅà Õð Çç¼åÅ

Ç×ÁÅ ÇÜÃ ç¶ åÇÔå ÇÃ¼Ö ÇÃêÅÔÆÁ» ñÂÆ ÇÃ¼Ö èðî Áé°ÃÅð çÅó·Å նà ð¼ÖäÅ Áå¶ Á³Çîzå ÛÕä ù ÷ðÈðÆ Õð Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ ÇÂà éÅñ ÇÂÔ Ô¯ð Çüֻ ÇòÚ Ôðîé-ÇêÁÅð¶ Ô¯ ×Â¶Í ×½ðâé áÆÕ ÕÇÔ³çÅ ÔË ÒÒÇÂÔ ÇÂÕ åÕóÆ éÆºÔ ÃÆ ÇÜà À°µå¶ ê³ÜÅì ç¶ ðÅÜ êzì³è çÆ À°ÃÅðÆ ÕÆåÆ ×ÂÆ ÃÆ ÇÜÃ é¶ Á³×ð¶÷» ù 1857 ÇòÚ ÇÂà èðåÆ À°µå¶ ÁÅÂÆ Ôé¶ðÆ çÅ àÅÕðÅ Õðé ç¶ ï¯× ìäÅ Çç¼åÅÍÓÓ ÇÂÕ ÕÅðé ÇÂÔ òÆ ÔË ÇÕ Ô¯ðé» ÃÈÇìÁ» ÇòÚ Á³×ð¶÷ ñ§ì¶ Ã 寺 ðÅÜ Õð ðÔ¶ Ãé Áå¶ ê³ÜÅì À°µå¶ À°é·» çÅ Õì÷Å Ô°ä¶-Ô°ä¶ ÔÆ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ, ÇÜà ÕðÕ¶ Çòç¶ôÆ ðÅÜ çÆÁ» ì¹ÇðÁÅÂÆÁ» éÅñ Çüֻ çÅ Áܶ òÅÔ-òÅÃåÅ éÔƺ ÃÆ ÇêÁÅ Üç ÇÕ çÈÃð¶ ÃÈÇìÁ» ÇòÚ ñ¯Õ ÕÅøÆ ÇÚð 寺 Á³×ð¶÷» çÆ ö°ñÅîÆ í¯× ðÔ¶ ÃéÍ ÇÂà ñÂÆ Ü¶ öçð Õ°Þ Ã ìÅÁç Ô°³çÅ å» Çüֻ é¶ Çìé» ô¼Õ À°Ã¶ À°åôÅÔ Áå¶ ñ×é éÅñ ÇÔ¼ÃÅ êÅÀ°äÅ ÃÆ, ÇÜÃ ç¶ ñÂÆ À°Ô îôÔÈð ÔéÍ ÇÂÔ å¼æ îȳԯº ì¯ñç¶ Ôé ÇÕ ÇÃ¼Ö å¶ ê³ÜÅì öçð ÇòÚ ÇÂé·» ÕÅðé» ÕðÕ¶ çÈð ðÔ¶ Ü» çÈð Õð Çç¼å¶ ×Â¶Í Ã§é 1947 çÆ ò³â 寺 êÇÔñ» Çüֻ çÆÁ» Á³×ð¶÷» ÇõñÅø êÈð¶ íÅðå ÇòÚ¯º Ãí 寺 Ç÷ÁÅçÅ Õ°ðìÅéÆÁ» Ôé, ÇÂé·» ù ïÅç ð¼ÖäÅ ÚÅÔÆçÅ ÔËÍ ÇÂÃ ç¶ éÅñ ×¼ñ ÕðéÆ ÚÅԻ׶ ÇÕ Á×ð ÇÂÔ íÅðå çÆ ÁÅ÷ÅçÆ çÆ êÇÔñÆ ñóÅÂÆ ÃÆ ÇÜà åð·» ÇÕ Õ°Þ îÃé±ÂÆ ÇòçòÅé» òñ¯º êzÚÅÇðÁÅ Ç×ÁÅ ÔË (ÁÃñ ÇòÚ ÇÃðø öçð) ܯ ÇÃðø ÇÔ³ç¯ÃåÅé çÆ 20% èðåÆ (âÅ. ׳âÅ ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð) Óå¶ ñÇóÁÅ Ç×ÁÅ, ÇÕà åð·» êÈð¶ ÇÔ³ç¹ÃåÅé çÆ é°îÅdzç×Æ Õð ÃÕçÅ ÔË? ÁÅÇÖð ù ÕÆ êËîÅéÅ ÔË ÇÜà éÅñ ÇÕö òÆ ØàéÅ Ü» Çòçð¯Ô ù ÇÂÔ ñ¯Õ ÒÁÅ÷ÅçÆ çÆ Ü³×Ó çÅ é»Á Çç³ç¶ Ôé? ܶÕð ÇÂÔ ÁÅ÷ÅçÆ çÆ ñóÅÂÆ ÃÆ å» ìÅìÅ ì³çÅ ÇÃ³Ø ìÔÅçð çÅ î¹öñ» éÅñ ñóÅÂÆÁ» ÕðéÅ å¶ ÁÅÖð ù ôÔÆçÆ êŶ ÜÅä ù ÕÆ ÕԻ׶? ÕÆ ÕÈÕÅ ñÇÔð ÇÂà ÇÔ§ç¯ÃåÅé çÆ ÁÅ÷ÅçÆ çÆ ñóÅÂÆ éÔƺ ÃÆ? Ü» Çøð Çüֻ òñ¯º Á³×ð¶÷» Çòð¾°è ñóÆÁ» ܳ׻ ÁÅ÷ÅçÆ çÆÁ» ܳ׻ éÔƺ ÁÖòÅ ÃÕçÆÁ»? ÇÕÀ°º êÈð¶ ÇÔ³ç¹ÃåÅé çÆÁ» ç¶ÃÆ êñàä» ìËðÈéÆ åÅÕå» ç¶ éÅñ Ü» Á³×ð¶÷» Áå¶ î¹öñ ÃÅîðÅÜ ç¶ éÅñ Ô¯

Õ¶ Çüֻ ç¶ ÇõñÅø ñóÆÁ»? ÇÂà ìÅð¶ ×½ð Áå¶ Ö¯Ü Õðé çÆ ñ¯ó ÔËÍ ÁÅÖðÆ ×¼ñ ÕðéÆ ÚÅԻ׶ ÇÕ ì¶ô¼Õ Üæ¶ì³çÕ å½ð Óå¶ ÇÃ¼Ö ÇÂà öçð 寺 çÈð ðÔ¶ Ôé êð ܶ ÇÂ¼æ¶ À°é·» òÆð» çÆ ×¼ñ éÅ ÕÆåÆ ÇÜé·» é¶ ÁÅêä¶ å½ð Óå¶ ÇÂà Çòçð¯Ô ÇòÚ ÇÔ¼ÃÅ ÇñÁÅ Õ°Þ ôÔÆç ԯ¶ å¶ Õ°Þ ÜÆòé íð ñÂÆ ÕÅñ Õ¯áóÆÁ» ÇòÚ â¼Õ Çç¾å¶ ׶ å» Çìé» ô¼Õ À°é·» éÅñ ì¶ÇÂéÃÅøÆ Ô¯ò¶×ÆÍ ð¯êó ôÇÔð ÇòÖ¶ ÇÂÕ ÇÃ¼Ö ÃËÇéÕ à°ÕóÆ ÇÜà çÆ Á×òÅÂÆ ÃðçÅð î¯Ôð ÇÃ³Ø Õð ðÔ¶ Ãé, é¶ õÅñÃÂÆ ÇéôÅé ÃÅÇÔì ñÇÔðÅ Õ¶ ìöÅòå çÅ ÁËñÅé Õð Çç¼åÅÍ ìÅÁç ÇòÚ ÃðçÅð î¯Ôð ÇÃ³Ø å¶ À°Ã ç¶ 5 ÃÅæÆÁ» ù Ç×zøåÅð ÕðÕ¶ Á³ìÅñ¶ ÇòÚ ôð¶-ìÅ÷Åð ø»ÃÆ Óå¶ ñàÕÅ Çç¾åÅ Ç×ÁÅÍ (Ã. ÁÜî¶ð ÇóØ) Á³ìÅñ¶ ç¶ ÇâêàÆ ÕÇîôéð àÆ.âÆ. ë¯ðÇÃæ é¶ ÇñÇÖÁÅ ÔË ÇÕ ÒêÈð¶ À°åðÆ íÅðå ÇòÚ ÇÜà êÇÔñ¶ ì³ç¶ ù ÇÂà ìöÅòå Ü» öçð ÇòÚ ÇÔ¾ÃÅ ñËä ÕðÕ¶ ø»ÃÆ Çç¾åÆ ×ÂÆ À°Ô ÇÂÕ ÇÃ¼Ö ÃðçÅð î¯Ôð ÇÃ³Ø ÃÆÍÓ 3 ÜÈé 1857 ù 37òƺ ç¶ÃÆ êñàä ÇÜà ù ÇÕ Òñ°ÇèÁÅäÅ ÇüÖÓ ÕðÕ¶ òÆ ì¹ñÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÃÆ, é¶ ìéÅðà ÇòÚ ìöÅòå çÅ Þ³âÅ Öó·Å Õð Çç¼åÅÍ ÇÂé·» ÃÅð¶ ÇÃ¼Ö ÃðçÅð» ÇÃêÅÔÆÁ» ù Ü» å» ×¯ñÆ îÅð Çç¼åÆ ×ÂÆ Ü» Ç×zøåÅð ÕðÕ¶ ø»ÃÆ ç¶ åõå¶ Óå¶ ñàÕÅ Çç¾åÅ Ç×ÁÅÍ 400 ç¶ ÕðÆì ÇÃ¼Ö ÇÃêÅÔÆ ìð¶ñÆ å¯º Ç×zøåÅð ÕÆå¶ ×¶ å¶ À°é·» ù ÜÆòé íð ñÂÆ ÕÅñ-Õ¯áóÆÁ» ÇòÚ â¼Õ Çç¾åÅ Ç×ÁÅÍ Þ»ÃÆ çÆ 12òÆ ðÜî˺à ç¶ 21 Çóػ ù ׯñÆÁ» éÅñ À°âÅ Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ î¼è êzç¶Ã ç¶ îÅú ôÇÔð çÆ ø½ÜÆ ÛÅÀ°äÆ ÇòÚ¯º 80 ÇÃ¼Ö ÇÃêÅÔÆÁ» ù Ç×zøåÅð ÕðÕ¶ ÁÅ×ð¶ çÆ Ü¶ñ· ÇòÚ â¼Õ Çç¾åÅ Ç×ÁÅÍ ÇÂö åð·» Ô¯ð òÆ ìÔ°å ÃÅð¶ ÇÃ¼Ö ÇÃêÅÔÆ Ô¯ä׶ ÇÜé·» é¶ ÇÂà Çòçð¯Ô ÇòÚ íÅ× ÇñÁÅ Áå¶ ÁÅêÅ Õ°ðìÅé ÕÆåÅ Ô¯ò¶×ÅÍ ÇÃ¼Ö Çòð¯èÆ ñ¯Õ» çÆÁ» Õêà ÚÅñ» çÆ èÈó À°é·» çÆÁ» Õ°ðìÅéÆÁ» Óå¶ Ü³îÆ Ô¯ÂÆ Ô¯ò¶×Æ, À°Ã ù ÃÅø Õðé ñÂÆ ÇÃ¼Ö ÇòçòÅé» ù Á¼×¶ ÁÅÀ°äÅ ÚÅÔÆçÅ ÔË å» Ü¯ ÇÂé·» ÇÃ¼Ö ÇÃêÅÔÆÁ» çÆ Õ°ðìÅéÆ çÆ ñ¯Á ç¹éÆÁÅ ç¶ ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ ÚÅéä Õð ÃÕ¶, ÁÃƺ ÇÂé·» ôÔÆç» ù ÇÃÜçÅ Õðç¶ Ô»Í

20

mwrc 2014

iek AwdrSk AkwlI ¡’≈Ò∆ αÒ≈ «√ßÿ ìñÜÆå ÇÃ³Ø õÅñÃÅ

ÇÃ¼Ö ÇÂÇåÔÅà íÅò¶º ÁÇÜÔ¶ ÒÁÕÅñÆÓ ÔÆÇðÁ» éÅñ íÇðÁÅ ÇêÁÅ ÔË, êð ÁÕÅñÆ ð°åì¶ çÆ ìÖÇôô ×°ðÈ ê³æ é¶ ëÈñÅ ÇÃ³Ø é»Á ç¶ Ã³å ÇÃêÅÔÆ ù ÔÆ ÕÆåÆ ÔËÍ ÇÂ¼æ¶ Áܯն ÁÅê¶ ìä¶ ÁÕÅñÆÁ» ñÂÆ Â¶éÅ ÔÆ ÕÇÔ ç¶äÅ ÕÅøÆ ÔË ÇÕ ÇÂé·» é¶ ÁÅêäÆÁ» Õðå±å» éÅñ ÒÁÕÅñÆÓ ôìç ù À°Ã¶ åð·» éøðå çÅ êÅåð ìäÅ ç¶ä Çò¼Ú Õ¯ÂÆ ÕÃð éÔƺ Û¼âÆ, ÇÜò¶º ÇÕö ò¶ñ¶ îóç òð׶ À°µÚ¶ ð°åì¶ òÅñ¶ ôìç ù Õ°Þ ØàÆÁÅ ÇÕðçÅð ç¶ ñ¯Õ» é¶ ÇØzÇäå ôìç ìäÅ Çç¼åÅ ÃÆÍ (ïÅç ðÔ¶ ÇÕ îóç ôìç òÆ ÇÕö Ã ÇüÖÆ ÇòÚ ÇÂÕ ìóÅ À°µÚÅ ð°åìÅ Ô°³çÅ ÃÆ) Çé×ÈäÆÁ» Ú½èð» å¶ ÁÔ°ç¶çÅðÆÁ» çÆ õÅåð, àÕ¶-àÕ¶ ç¶ îé°¼Ö» çÆ õ°ôÅîç Õðé òÅñ¶ ÇÂÔ (ÁÅê¶ ìä¶) ÁÕÅñÆ ÕÆ ÜÅäé, ÇÕ ÁÕÅñÆ ÇÕò¶º ìÇäÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ

21

ÒÁÕÅñÆÓ ôìç ÁÅêä¶ Á³çð ÇÃ¼Ö øñÃø¶ çÆ ð°ÔÅéÆÁå ù Ãî¯ÂÆ ìËáÅ ÔËÍ ÇéôÚ¶ ÔÆ ÒÁÕÅñÆÓ ÁÕÅñ ê¹ðÖ çÆ ø½Ü ÇòÚñ¶ À°Ã óå ÇÃêÅÔÆ ù ÔÆ ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË, ܯ ÃÔÆ Áðæ» ÇòÚ òÅÇÔ×°ðÈ ÜÆ ÕÅ õÅñÃÅ Ô°³çÅ Ô¯ÇÂÁÅ, ÷°ñî Üìð Çòð°¼è òÅÇÔ×°ðÈ ÜÆ ÕÆ øåÇÔ ñÂÆ Çéð³åð ÜÈÞçÅ ðÔ¶Í ÇÃ¼Ö ÇÂÇåÔÅà íÅò¶º ÁÇÜÔ¶ ÒÁÕÅñÆÓ ÔÆÇðÁ» éÅñ íÇðÁÅ ÇêÁÅ ÔË, êð ÁÕÅñÆ ð°åì¶ çÆ ìÖÇôô ×°ðÈ ê³æ é¶ ëÈñÅ ÇÃ³Ø é»Á ç¶ Ã³å ÇÃêÅÔÆ ù ÔÆ ÕÆåÆ ÔËÍ ÇÂ¼æ¶ Áܯն ÁÅê¶ ìä¶ ÁÕÅñÆÁ» ñÂÆ Â¶éÅ ÔÆ ÕÇÔ ç¶äÅ ÕÅøÆ ÔË ÇÕ ÇÂé·» é¶ ÁÅêäÆÁ» Õðå±å» éÅñ ÒÁÕÅñÆÓ ôìç ù À°Ã¶ åð·» éøðå çÅ êÅåð ìäÅ ç¶ä Çò¼Ú Õ¯ÂÆ ÕÃð éÔƺ Û¼âÆ, ÇÜò¶º ÇÕö ò¶ñ¶ îóç òð׶ À°µÚ¶ ð°åì¶ òÅñ¶ ôìç ù Õ°Þ ØàÆÁÅ ÇÕðçÅð ç¶ ñ¯Õ» é¶ ÇØzÇäå ôìç ìäÅ Çç¼åÅ ÃÆÍ (ïÅç ðÔ¶ ÇÕ îóç ôìç òÆ ÇÕö Ã ÇüÖÆ ÇòÚ ÇÂÕ ìóÅ À°µÚÅ ð°åìÅ Ô°³çÅ ÃÆ) Çé×ÈäÆÁ» Ú½èð» å¶ ÁÔ°ç¶çÅðÆÁ» çÆ õÅåð, àÕ¶-àÕ¶ ç¶ îé°¼Ö» çÆ õ°ôÅîç Õðé òÅñ¶ ÇÂÔ (ÁÅê¶ ìä¶) ÁÕÅñÆ ÕÆ ÜÅäé, ÇÕ ÁÕÅñÆ ÇÕò¶º ìÇäÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÁÕÅñÆ éÅ å» ÇÕö òÆ ç¹ÇéÁÅòƺ ìÅçôÅÔå çÆ ö°ñÅîÆ ÔÆ ÕìÈñçÅ ÔË å¶ éÅ ÔÆ ×¯ñÆÁ» çÆ Õ»× ìä Õ¶ ÁÅêä¶ ðÅÔ» ÇòÚ Öñ¯åÆ î½å ù ò¶Ö Õ¶ ÁÅêä¶ Õçî ÔÆ ð¯ÕçÅ ÔËÍ ÇÂÕ ×Ëð ÇÃ¼Ö ôÅÇÂð é¶ ÁÕÅñÆ çÆ ôõÃÆÁå ÇòÚñ¶ ÇÂé·» ×°ä» çÅ ÕÅðé ç¼ÃÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» ÇÕÔÅ ÃÆ : Ô¯ð çÆ ö°ñÅîÆ çÆ À°Ô ì¶óÆ íñÅ êÅÀ°ä ÕÆÕȳ ×ñ ÇÕðêÅé ÇÜé·» êÅÂÆ úà òÅñÆ çÆÍ ô¶ð ò»× ÜÅä ÃçŠׯñÆÁ» çÆ Õ»× Á³çð

ÛÕ ñÆåÆ ìȳç ÇÜé·» Á³Çîzå ÇêÁÅñÆ çÆÍ (øÆð¯÷ çÆé ôðë) ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ ôõÃÆÁå ÇòÚ å» À°êð¯Õå ç¯ò¶º ÔÆ ×°ä ìÔ°å À°µØóò¶º ÃéÍ ëÈñÅ ÇÃ³Ø é»Á çÅ ÇÂÔ Ã³å ÇÃêÅÔÆ ÃÈðîÅ ÁÕÅñÆ ÁÖòÅÀ°ä ç¶ ï¯×, ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì çÆ ×¯ç ÇòÚ ìËáä ç¶ ÕÅìñ Áå¶ îÔÅðÅÜÅ ç¶ ð°åì¶ òÅñ¶ ÇÂÕ ÇÃ¼Ö ù òÆ ç¯ôÆ çÆ ÔËÃÆÁå ÇòÚ Ã¼Ú¶ êÅåôÅÔ çÆ ìÅçôÅÔå ç¶ Ãéî¹Ö Öó·Å Õð ç¶ä ç¶ Ãîð¼æ ÃÆÍ À°Ã ù ÁÕÅñÆ çÅ ð°åìÅ ÇÕö ÁÔ°ç¶çÅðÆ ç¶ éÅñ éÔƺ ÃÆ ÇîÇñÁÅ, ÇÂÔ ð°åìÅ À°Ã é¶ ÕîÅÇÂÁÅ ÃÆÍ À°Ã çÆ Á×òÅÂÆ ÇòÚ î¹¼áÆ íð ÁÕÅñÆ ÃÈðìÆð» çÅ ÜæÅ Çìé» ÇÕö çÆ ÁèÆé×Æ Ü» åéõÅÔ ç¶ ÒòÅÇÔ×°ðÈ ÜÆ ÕÅ õÅñÃÅÓ ç¶ ðÈê Çò¼Ú ÒòÅÇÔ×°ðÈ ÜÆ ÕÆ øåÇÔÓ ñÂÆ ÕÅñ ìä-ìä Õ¶ ÁÅëå» éÅñ àÕðÅÀ°ºçÅ ÇðÔÅ å¶ ÕÇáé ØîÃÅä» ÇòÚ õÅñÃÅ ðÅÜ ñÂÆ ÜÈÞçÅ ÇðÔÅÍ ÁÅú, ×°ðîÇå ×°ä» éÅñ íðêÈð ÇÂà ôõÃÆÁå ç¶ ÜÆòé å¶ ÞÅå îÅðÆ ÜÅò¶Í ÁÅê çÅ Üéî ÇÂñÅÕÅ ì»×ð ç¶ Çê³â ôƺԶ ÇòÚ ÃðçÅð ÂÆôð ÇÃ³Ø ç¶ Øð óé 1761 ÂÆÃòÆ ù Ô¯ÇÂÁÅÍ ÇÃ¼Ö Ü¼ç¯-ÜÇÔç ç¶ ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ ÇÂÔ ìÔ°å ÔÆ ÁÇÔî Ãî» ÃÆ, Ü篺 ÇÃ¼Ö ÜÆòé-î½å ç¶ õÈéÆ Ã³Øðô ÇòÚ ð°¼Þ¶ ԯ¶ ÃéÍ ÁÅê ç¶ ÇêåÅ ÜÆ òÆ ÁìçÅñÆ éÅñ Ô¯ä òÅñÆÁ» õÅñÃÂÆ Þóê» ÇòÚ ò¾è-Úó· Õ¶ ÇÔ¼ÃÅ ñËºç¶ Ãé å¶ ÁÅê ç¶ Üéî 寺 Û¶åÆ ÔÆ ìÅÁç À°é·» ç¶ Úó·ÅÂÆ Õð ÜÅä çÅ ÕÅðé òÆ ñóÅÂÆ ÇòÚ ñ¼×¶ ÷õî ÔÆ ÃéÍ ÁÅê çÆ î¹¼ãñÆ ÇÃõñÅÂÆ ×°ðî¹Ö ÇêÁÅð¶ ìÅìÅ éðËä ÇÃ³Ø çÆ ç¶Ö-ð¶Ö ÇòÚ Ô¯ÂÆ, ÇÜé·» é¶ ÁÅê ù Ã ç¶ êzÚñå ÃÅð¶ ôÃåð

mwrc 2014 ÚñÅÀ°ä ÇòÚ Çéê¹³é ìäÅ Çç¼åÅÍ ×°ðìÅäÆ éÅñ å» ÁÅê Ô¯ô óíÅñÇçÁ» ÔÆ Ü°ó ׶ Ãé å¶ Çé¼ÕÆ À°îð¶ ÔÆ ÕÂÆ ìÅäÆÁ» ÁÅê é¶ Õ³á Õð ñÂÆÁ» ÃéÍ Û¯àÆ ÇÜÔÆ À°îð ÇòÚ ÔÅäÆÁ» éÅñ ܳ×Æ ÁÇíÁÅà Õð-Õð Õ¶ ÁÅê é¶ ÁÅêäÆ ÇÃÖñÅÂÆ ÇòÚ Ô¯ð ÇéÖÅð ÇñÁ»çÅÍ ÁÅê Áܶ ×¼íðÈ éÔƺ Ãé ԯ¶ Ü篺 ÁÅê ÜÆ ç¶ îÅåÅ ÜÆ òÆ ÇÂÕ ØÅåÕ ÔÅçö ÕÅðé Ú¼ñ ò¼Ã¶Í ì¼Ú¶ çÆ ôõÃÆÁå ù Øóé ÇòÚ Ãí 寺 òè¶ð¶ íÈÇîÕÅ À°Ã çÆ î» çÅ ÔÆ Ô°³çÅ ÔË, ôÅÇÂç ÇÂö ñÂÆ ÔÆ ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ ÜÆòé ù êóÚ¯ñ Õ¶ ìÅìÅ êz¶î ÇÃ³Ø Ô¯åÆ é¶ ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ÜÆ ù À°é·» çÆ îÅåÅ òñ¯º Çç¼åÆ ÇþÇÖÁÅ ÁÅê çÆ ÜÆòéÆ ÇòÚ çðÜ ÕÆåÆ ÔË, ܯ ÁܯÕÆÁ» ÇÃ¼Ö ìÆìÆÁ» ñÂÆ êó·éÆ ÷ðÈðÆ ÔË : ÒÒì¼ÚÅ! î˺ åËù ê³æ öòÅ ñÂÆ Ãí åð·» ï¯× ìéÅä çÅ ïåé ÕÆåÅ ÔË Áå¶ ×°ðÈ çÆ ÇîÔð éÅñ å±³ Ãí åð·» ÇÂÃ ç¶ ï¯× òÆ Ô¯ Ç×ÁÅ ÔËºÍ ê¹¼åð! ç¶ô ÇòÚ ÷°ñî å¶ Á¾ÇåÁÅÚÅð çÆÁ» ÇìÜñÆÁ» Ãí êÅÇÃÁ» 寺 çÆé» ç¶ ÇÃð Ç×ð ðÔÆÁ» ÔéÍ ì¼ÇÚÁÅ! ÇÂÔ å¶ðÅ èðî Ô¯ò¶×Å ÇÕ çÆé ÔÆé ÁéÅæ» ù ÇÂé·» Õô໠寺 Û°âÅÀ°ä ñÂÆ, ÇÃð Óå¶ Ö¶â Õ¶ ÇüÖÆ èðî ÇéíÅÂÆºÍ Ü¶ èðî çÆ êÅòé ܯå ù ÇÂà Áèðî çÆ Ôé¶ðÆ å¯º ìÚÅÀ°ä ñÂÆ Ãðì³Ã òÆ ñ¼× ÜÅò¶ å» Çê¼Û¶ éÅ Ôàƺ, Ãéî¹Ö Ô¯ Õ¶ ðä ÇòÚ îðéÅ, ÃÈðÇîÁ» çÅ èðî ÔË, Çê¼Û¶ êËð ÔàÅäÅ ÕÅÇÂðåÅ ÔËÍ å±³ ÁÅêä¶ ìñÆ ÇêåÅ çÅ ê¹¼åð å¶ îÔÅé å¶ÜÃòÆ Ü¯è¶ å¶×èÅðÆ ×°ðÈ çÅ ÇÃ¼Ö Ô˺, À°é·» ç¶ ÔÆ êŶ êÈðÇéÁ» Óå¶ å°ðé ñÂÆ ååêð ðÔƺ å¶ ÁÅêäÆ Ã³×å ç¶ ÁêÅð ×Èó·¶ ð³× éÅñ ÁËö Ô¯ð ìñÆ ìÆð å¶ À°î³×Æ Ü¯è¶ êËçÅ Õðƺ, ܯ èðî ç¶ô ç¶ çÆé» çÆ ðÅÖÆ ñÂÆ ÁÅêäÅ ÁÅê ñÅ ç¶äÅ ÃÅèÅðé ÇÜÔÆ Ö¶â ÃîÞäÍÓÓ (ÜÆòéÆ ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇóØ, ê³éÅ 22-23) ÇéôÚ¶ ÔÆ ÇÂÔ î» çÆ Á³åî ÇüÇÖÁÅ ÔÆ Ô¯ò¶×Æ, ÇÕ À°é·» ç¶ ÁÕÅñ ÚñÅä¶ À°êð³å ÁÅê é¶ ìÅìÅ éðËä ÇÃ³Ø ç¶ â¶ð¶ ÁÅ Õ¶ ÁÕÅñÆ ìÅäÅ Áå¶ ôÃåð ìÃåð êÇÔé ñ¶ å¶ ôÔÆç» çÆ ÇîÃñ ÇòÚ ôÅîñ Ô¯ ×Â¶Í ÇÂ毺 ÔÆ ÁÅê ç¶ ê³æÕ ÁæòÅ ÁÕÅñÆ ÜÆòé çÅ ÁÅð³í Ô°³çÅ ÔËÍ

ÇÂà À°êð³å Õ°Þ Ãî» ÁÅê ìÅìÅ éðËä ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Üæ¶ éÅñ ÃzÆ Áé§çê¹ð ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ ðÔ¶ å¶ À°µæ¶ ÕÂÆ ñóÅÂÆÁ» Çò¼Ú ÇÔ¼ÃÅ ÇñÁÅ, ÇÂ¼æ¶ ÔÆ ÁÅê ÇÂà Üæ¶ ç¶ Üæ¶çÅð æÅê Çç¼å¶ ×Â¶Í Ã³îå 1857 ÇòÚ ÁÅê ÁÅêä¶ Üæ¶ Ãî¶å ÃzÆ Á³ÇîzåÃð ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ ÁÅ ×Â¶Í ÇÂ¼æ¶ Ü篺 ÁÅê é¶ îÔ³å» çÆ ì¹ðÛÅ×ðçÆ ò¶ÖÆ å» Ã¹èÅð Õðé ñÂÆ ÇÂ¼æ¶ ÔÆ ð°Õ ׶ å¶ êzÚÇñå Ô¯ Ú¹¼ÕÆÁ» Çìêð Õ°ðÆåÆÁ» ù çÈð ÕðÕ¶ ×°ðîÇå çÅ êzòÅÔ ÚñÅ Çç¼åÅÍ Ô°ä ÁÅê ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì çÆ Û» Ô¶á, ÁÕÅñ ê¹ðÖ çÆ ø½Ü ç¶ ÇÃðñ¼æ» çÆ ÇÂ¼Õ Û¯àÆ ÇÜÔÆ à°ÕóÆ çÆ Á×òÅÂÆ Õðç¶ Ô¯Â¶ ÕÈó-հüå çÆ Ã¹èÅÂÆ Õðé ñ¼×¶Í ÇÂà ò¶ñ¶ Á³ÇîzåÃð ôÇÔð å¶ í³×Æ ÇîÃñ ç¶ ÃðçÅð» çÅ Õì÷Å ÃÆ Ü¯ ÇÕ ôÇÔð çÅ êzì³è ÃÔÆ ã³× éÅñ ÚñÅÀ°ä¯º ÁÃîð¼æ ÃéÍ Ã³é 1801 ÓÚ Á³ÇîzåÃð ù ÁÅêä¶ ðÅÜ ÇòÚ ÇîñÅÀ°ä ñÂÆ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø é¶ ÔîñÅ ÕÆåÅÍ ÇÂà 寺 êÇÔñ» ÇÕ Çüֻ çÆ ÁÅê¯ ÇòÚ åñòÅð Ú¼ñçÆ, ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ç¯Ô» ÔÆ ø½Ü» ç¶ ÇòÚÕÅð ÜÅ Öñ¯å¶ å¶ ×°ðÈ ÕÆ é×ðÆ ÇòÚ ÁÅêÃÆ ñóÅÂÆ å¯º êðÔ¶÷ Õðé ñÂÆ ÇÕÔÅÍ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø ÁÅê ÜÆ çÆ ôõÃÆÁå 寺 ìÔ°å êzíÅÇòå Ô¯ÇÂÁÅ Áå¶ À°Ã é¶ ôÇÔð ç¶ ç¹ÁÅÇñúº ÁÅêäÆ ø½Ü çŠضðÅ À°áÅ Çç¼åÅÍ ÇÂà À°êð³å í³×Æ ÃðçÅð» é¶ òÆ ÃÇÔîåÆ éÅñ ÔÆ Õ°Þ ÜÅ×Æð ñË Õ¶ ôÇÔð çÅ êzì³è ðäÜÆå ÇÃ³Ø ù ýºê Çç¼åÅÍ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø ÁÅêä¶ ÇéîðåÅ íðêÈð ùíÅÁ ÕÅðé ÁÅê çÆ é¶óåÅ ÔÅÃñ Õðé ÇòÚ Ãøñ Ô¯ Ç×ÁÅÍ À°Ã é¶ ÁÅê ù ÁÅêäÅ ðÅÜ ÇÂéÃÅø ÁÅèÅÇðå õÅñÃÅ ðÅÜ Ô¯ä çÅ ïÕÆé ÇçòÅÇÂÁÅÍ ÇÂà À°êð³å ÇÂà ÔÕÈîå çÆ ÃñÅîåÆ å¶ ÇòÃæÅð ñÂÆ Úó·Æ Ôð Á½ÖÆ î¹ÇÔ³î ÇòÚ ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ Á×òÅÂÆ ÇòÚ ÁÕÅñÆ Üæ¶ çÆÁ» å¶×» çÆ ÖäÕÅð ÇÃ¼Ö ø½Ü» ç¶ Ô½ºÃñ¶ òèÅÀ°ºçÆ å¶ òËðÆÁ» ç¶ Ô½ºÃñ¶ ãÅÔ°³çÆ Ô¯ÂÆ õÅñÃÅ ðÅÜ çÅ êzåÅê Ô¯ð ëËñÅÀ°ä ñ¼×ÆÍ ÇÂÔ ÁÕÅñÆ Ô¯ä çÅ ×°ä ÔÆ ÃÆ ÇÕ ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø é¶ õÅñÃÅ ðÅÜ ù òÅÇÔ×°ðÈ ÜÆ ÕÆ øåÇÔ ÁæòÅ ÇÂéÃÅø êóç ÔÕÈîå î³éç¶ Ô¯Â¶, ÇÂà çÆ Úó·çÆ ÕñÅ ñÂÆ ÕÇáé

î¹ÇÔ³î» Óå¶ ÁÅêäÅ ñÔÈ å¶ êÃÆéÅ ÷ðÈð â¯Çñ·ÁÅ, êð ÁÅê é¶ Õç¶ òÆ ÁÅêä¶ ÁÅê ù îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø çÆ êðÜÅ Ô¯äÅ ÕìÈñ éÔƺ ÕÆåÅ, Ãׯº ÁÅê ÁÕÅñ ê¹ðÖ çÆ ø½Ü ç¶ ÇÂÕ ÇéðíË ÜðéËñ òܯº ÔÆ ÇòÚðç¶ ðÔ¶Í Ãð ñ¶Çêñ Ç×zëé ç¶ ÁÅê ìÅð¶ ÇñÖ¶ ÇòÚÅð» Çò¼Ú¯º ÁÅê çÆ ÇÂà ôõÃÆÁå ç¶ ÃÅÖôÅå çðôé Ô¯ Ü»ç¶ ÔéÍ À°Ô ÇñÖçÅ ÔË : ÒÒíÅò¶º À°Ô ÕÅùé çÅ Áé°ÃÅðÆ éÔƺ ÃÆ, êz³å± À°Ô Ôé¶ð çÅ çñ¶ð, îÔ»òÆð å¶ ê¹ð÷¯ð ï¯èÅ ÃÆÍ ÇÂà ÁÅçîÆ çÅ ÜÆòé ÇÂÇåÔÅà ìóÅ ÔÆ Áç¹í°å ÔËÍ À°Ô çÇðÁÅ ÕÅìñ À°µêð à¶ðÆ Ü³×» Çò¼Ú ìóÆ òÆðåÅ ç¼Ã Õ¶ Õ³î ÁÅÇÂÁÅÍ ÇÂà ñóÅÂÆ ÇòÚ êáÅä» Óå¶ øåÇÔ êÅÀ°äÆ Çéð¯ñ ëÈñÅ ÇÃ³Ø çÆ ÇéðíËåÅ å¶ òÇðÁÅîåÅ çÅ ëñ ÃÆÍÓÓ (ê³ÜÅìÆ ÛÅê, î¶Üð ÕÅðîÅÂÆÕñ ÃîÅÂÆé îÔÅé Õ¯ô, ê³éÅ-2459) Ô¶á ÇñÖÆÁ» Õ°Þ ØàéÅò» ÁÅê çÆ ÁÅ÷Åç ÔÃåÆ çÆ ÇÜÀ±ºçÆ ÜÅ×çÆ À°çÅÔðé Ôé: (À) îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø ÇÂÕ òÅð ÇÃ¼Ö ðÇÔå îÇðïÅçÅ Çòð°¼è Õ¯ÂÆ Õðî ÕîÅ ìËáÅÍ ÇÂà Çê¼Û¯º Ü篺 À°Ô çðìÅð ÃÅÇÔì î¼æÅ à¶Õä ÁÅÇÂÁÅ å» ÁÅê é§×Æ ÇÕðêÅé ñË Õ¶ À°Ã çÅ ðÅÔ ð¯Õ Öñ¯å¶ å¶ ÕÇÔä ñ¼×¶ ÇÕ åéÖÅÔƶ Á³çð éÔƺ ÜÅ ÃÕç¶Í ÇÂà ò¶ñ¶ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø é¶ ÇÜà åð·» ÇéîðåÅ éÅñ ×°ðÈ ê³æ 寺 í°¼ñ ìÖôÅÂÆ, À°Ô ÇÂÕ ò¼ÖðÆ ×ÅæÅ ÔËÍ (Á) ÇÂ¼Õ òÅð ÁÅê Áé§çê¹ð ÃÅÇÔì ç¶ ÇÂñÅÕ¶ ÇòÖ¶ Ãé ÇÕ ÇÂñÅÕÅ Üƺç çÅ Õ³òð êzåÅê ÇóØ, Á³×ð¶÷» 寺 ìÚä ñÂÆ ÁÅê çÆ ôðé ÇòÚ ÁÅ Ç×ÁÅÍ Á³×ð¶÷» é¶ ÁÅê 寺 Õ³òð çÆ î³× ÕÆåÆ å» ÁÅê é¶ ×°ðîÇå ÁÅô¶ Áé°ÃÅð ÜòÅì Çç¼åÅ, ÒÒÁÃƺ ÇóØ, ôðé ÁŶ ù òÅêà éÔƺ î¯óç¶ å¶ ÜÅä òÅñ¶ ù ð¯Õç¶ òÆ éÔƺ Ô»ÍÓÓ Á³×ð¶÷» é¶ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø å¯º ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ù ÜìðÆ òÅêà ÇñÁÅÀ°ä çÆ êzòÅé×Æ ñË ñÂÆÍ çÆòÅé î¯åÆ ðÅî çÆ Á×òÅÂÆ ÇòÚ ñÅԽ𯺠å°ðÆ ø½Ü ù Ü篺 ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ù Ç×zøåÅð Õðé çÅ Ô°Õî Çç¼åÅ Ç×ÁÅ å» ÇÃ¼Ö ÇÃêÅÔÆÁ» é¶ ÁÅêä¶ ôÃåð ÷îÆé Óå¶ ð¼Ö Çç¼å¶ å¶ ÁÅê

22

mwrc 2014 Çòð°¼è ÕÅðòÅÂÆ Õðé 寺 é»Ô Õð Çç¼åÆÍ ÁõÆð öñåÆ çÅ ÁÇÔÃÅà ÕðÕ¶ ô¶ð-¶ê³ÜÅì é¶ ìÅìÅ ÃÅÇÔì ÇÃ³Ø ì¶çÆ ù ÇòÚ êÅ Õ¶ ìóÆ î¹ôÇÕñ éÅñ îÃñŠùñÞÅÇÂÁÅÍ (Â) îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø éÅñ Çòô¶ô ÃðÕÅðÆ ×¼ñìÅå ñÂÆ Á³×ð¶÷ ÃðÕÅð òñ¯º ÇîÃàð ÇîàÕÅë Á³ÇîzåÃð ÁÅÇÂÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆÍ î¹Ô¼ðî çÅ Ççé ÁÅ Ç×ÁÅÍ ÇîàÕÅë éÅñ ÁŶ î¹ÃÇñî ÇÃêÅÔÆ åÅÜÆÁÅ Õ¼ãä ñ¼×¶Í Ü篺 À°Ô ÃzÆ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ Á¼×¯º çÆ ñ§Ø¶, À°ç¯º úæ¶ ÕÆðåé Ô¯ ÇðÔÅ ÃÆÍ ÕÆðåé ÇòÚ ÇòØä ê˺çÅ ò¶Ö ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø é¶ ÇÂÕ ÇÃ³Ø ù ìÅÔð ô»åÆ çÆ ì¶éåÆ Õðé ñÂÆ í¶ÇÜÁÅ, êð Á³×ð¶÷ ç¶ î¹ñÅ÷î Ô¯ä ç¶ Ô³ÕÅð é¶ ÇÂÕ ÇÃ³Ø çÆ çÃåÅð ù Ô¼æ êÅ ÇñÁÅÍ Á³çð õìð ê¹¼ÜÆ å» ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ÁÅêä¶ Üæ¶ éÅñ ìÅÔð ÁÅÂ¶Í æ¯ó·Æ åñÖ ÕñÅîÆ À°êð³å å¶×» ÇîÁÅé» ÇòÚ¯º ÇéÕñ êÂÆÁ» å¶ ÚÅäÚ¼Õ ÔÆ Â¶é¶ ÕÇÔð çÆ åñòÅð Ú¼ñÆ ÇÕ êñ» ÇòÚ ÔÆ úæ¶ ñÅô» ÔÆ ñÅô» Çò¼Û ×ÂÆÁ»Í ô¶ð-¶-ê³ÜÅì õ°ç دó¶ Óå¶ Úó· Õ¶ î½Õ¶ Óå¶ ÁŠ깼ܶ å¶ ìóÆ î¹ôÕñ éÅñ îÅîñÅ ô»å ÕÆåÅÍ ÇîàÕÅë ù êÅö ÇñÜÅ Õ¶ ô¶ð-¶-ê³ÜÅì é¶ ç¼ÇÃÁÅ ÇÕ ÇÂÔ ÁÕÅñÆ, ÔÅÕî» ç¶ ÕÅùé» å¯º ÁÅ÷Åç Ôé å¶ çÃåÅð çÆ ì¶ÁçìÆ ÇÂÔ éÔƺ ÃÔÅð ÃÕç¶Í À°Ã Ççé Çê¼Û¯º ÃzÆ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ Á¼×¯º åÅÜƶ ÇéÕñä¶ ì³ç Ô¯ ×Â¶Í (Ã) ô¶ð-¶-ê³ÜÅì òñ¯º ðÅÜ çðìÅð ÇòÚ â¯×ÇðÁ» ù À°µÚ ÁÔ°ç¶ ç¶ä ÕðÕ¶ ÁÅê é¶ À°Ã ù Ãõå ôìç» ÇòÚ åÅóéÅ òÆ ÕÆåÆ ÃÆÍ êð ÇÂà Ãí ç¶ ìÅòÜÈç ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ç¶ Çìé åéÖÅÔ¯º ñóé òÅñ¶ ÁÕÅñÆ Üæ¶ é¶ õÅñÃÅ ðÅÜ çÆ ÁæÅÔ Ã¶òÅ ÕÆåÆ å¶ À°Ã çÆÁ» Ô¼ç» òèÅÂÆÁ»Í õÅà Õð î¹ñåÅé çÆ øåÇÔ çÅ ÔÅñ êó·é òÅñ¶ å» ÁÅê çÆ Ü»ìÅ÷Æ çÆ ×ÅæÅ êó· Õ¶ À°º×ñ» îÈ³Ô ÇòÚ êÅ ñËºç¶ ÔéÍ 14 îÅðÚ 1822 çÅ ÇçÔÅóÅ ÃÆ À°Ô Ü篺 ÁÅê é¶ ê³æ ù Ã¯è¶ Ô¯Â¶ ÁðçÅö çÆ îÔ¼ååÅ Áå¶ ÕÆîå ÁÅêäÆ ÜÅé òÅð Õ¶ çðÃÅÂÆÍ ô¶ð-¶-ê³ÜÅì ÁÅêä¶ ÃÅð¶ Ú¯äò¶º ÜðéËñ» Ãî¶å é½ôÇÔð¶ ç¶ îËçÅé ÇòÚ Öñ¯å¶, çÈð êÔÅó» ÇòÚ Ôîñ¶ ñÂÆ ÇÂռᶠԯ ðÔ¶

23

14 îÅðÚ 1822 çÅ ÇçÔÅóÅ ÃÆ À°Ô Ü篺 ÁÅê é¶ ê³æ ù Ã¯è¶ Ô¯Â¶ ÁðçÅö çÆ îÔ¼ååÅ Áå¶ ÕÆîå ÁÅêäÆ ÜÅé òÅð Õ¶ çðÃÅÂÆÍ ô¶ð-¶-ê³ÜÅì ÁÅêä¶ ÃÅð¶ Ú¯äò¶º ÜðéËñ» Ãî¶å é½ôÇÔð¶ ç¶ îËçÅé ÇòÚ Öñ¯å¶, çÈð êÔÅó» ÇòÚ Ôîñ¶ ñÂÆ ÇÂռᶠԯ ðÔ¶ êáÅäÆ ñôÕð ù ïèä ñÂÆ ×°ðîåÅ Õð Õ¶ ÔචÔÆ Ãé ÇÕ ÁËé ÁÅÖðÆ Ã ê¹¼ÜÆ ÇÂÕ õìð ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ ÔîñÅ Õ°Þ ç¶ð ñÂÆ éÅ Õðé çÅ îåÅ êÕÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅÍ êáÅäÆ ñôÕð ù ïèä ñÂÆ ×°ðîåÅ Õð Õ¶ ÔචÔÆ Ãé ÇÕ ÁËé ÁÅÖðÆ Ã ê¹¼ÜÆ ÇÂÕ õìð ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ ÔîñÅ Õ°Þ ç¶ð ñÂÆ éÅ Õðé çÅ îåÅ êÕÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅÍ Ü篺 ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ù ÇÂà øËÃñ¶ çÅ êåÅ ñ¼×Å å» ÁÅê ÇÃ¼è¶ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø Õ¯ñ 깼ܶ å¶ ÕÇÔä ñ¼×¶; ÒÒÁðçÅÊïè Õ¶ ÇÃ¼Ö Ã¯Ú» éÔƺ ïÇÚÁÅ Õðç¶ÍÓÓ ô¶ð-¶-ê³ÜÅì é¶ ÁÅê çñÆñ» ç¶ Õ¶ ÃîÞÅÀ°äÅ ÚÅÇÔÁÅ, êð éÅ å» ÁÅê ô¶ð-¶-ê³ÜÅì ç¶ åéõÅÔçÅð ø½ÜÆ Ãé å¶ éÅ ÔÆ çñÆñ», ÇüÖÆ ÇÃçÕ Óå¶ íÅðÈ ÔÆ Ô¯ ÃÕçÆÁ» ÃéÍ ÁÅê é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒå°Ãƺ ܯ îð÷Æ Õð¯ êð ÁÃƺ ÁðçÅÊïè Ú¹¼Õä Çê¼Û¯º Ô°ä éÔƺ ð°Õ ÃÕç¶ÍÓÓ ÃÅÔîä¶ î¯ðÇÚÁ» ÇòÚ ìËᶠÕÂÆ ×°ä» êáÅäÆ ñôÕð çÆ î÷ìÈåÆ å¯º ÜÅäÈ Ô¯ä ç¶ ìÅòÜÈç ÇÂÔ î¹¼áÆ íð ÁÕÅñÆ ÃÈðìÆð» çÅ ÜæÅ ÁÅêäÆÁ» å¶×» Áå¶ ÇüÖÆ ÇÃçÕ ç¶ ÃÔÅð¶ À°é·» éÅñ àÕðÅÀ°ä ñÂÆ Çé¼åð ÇêÁÅÍ Á¼×¯º î¯ðÚ¶ ìÆó Õ¶ ìËᶠñôÕð» é¶ Ü篺 î¹¼áÆ íð ÁÕÅñÆ ÃÈðìÆð» ù ÁÅêä¶ ò¼ñ ò¾èç¶ ò¶ÇÖÁÅ å» À°Ô õ°ô Ô¯ Õ¶, ÇÂé·» ç¶ ÁÅêäÆÁ» ׯñÆÁ» çÆ îÅð Ô¶á ÁÅÀ°ä

çÆ À°âÆÕ Õðé ñ¼×¶Í ÇÂÔ ÁÕÅñÆ ÜæÅ åñòÅð çÆ Ô¼æ¯-Ô¼æ ñóÅÂÆ ÇòÚ ïÕÆé ð¼ÖçÅ ÃÆ å¶ ÇÂà ÇòÚ ÇÂÃ é¶ Õç¶ ÇÕö 寺 îÅð éÔƺ ÃÆ ÖÅèÆÍ ÇÂà ׼ñ ù êáÅä òÆ ÜÅäç¶ Ãé, êð Á¼Ü ÇÂÔ ÜæÅ À°é·» ç¶ ìðÈç çÆ îÅð Ô¶á ÃÆÍ ÁÕÅñÆ ÃÈðìÆð» çÅ À°é·» å¾Õ ê¹¼ÜäÅ, Á¼× çÅ çÇðÁÅ êÅð Õðé ç¶ å°ñ ÃÆ, ÇÜà ÇòÚ À°Ô ÇüÖÆ ÇÃçÕ ç¶ ÁÅÃð¶ Çá¼ñ· ê¶ ÃéÍ ×¯ñÆÁ» çÆ îÅð Ô¶á ÁÅÀ°ºç¶ ÔÆ ÇÂà ÇÃðñ¼æ ÕÅøñ¶ Óå¶ Çå³é êÅÇÃÁ» 寺 ׯñÆÁ» çÅ îÆºÔ òð·é ñ¼×ÅÍ ÇÂÕ ×¯ñÆ ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø çÆ Ö¼ìÆ ñ¼å ù ÚÆðçÆ Ô¯ÂÆ Ø¯ó¶ ç¶ ê¶à ÇòÚ ÜÅ ñ¼×Æ å¶ Ø¯óÅ Çâ¼× ÇêÁÅÍ ÁÅê ÷õîÆ ÔÅñå ÇòÚ ÔÆ ë¹ðåÆ éÅñ ÔÅæÆ Óå¶ ÃòÅð Ô¯ ׶ å¶ Á¼×¶ òèä ñ¼×¶Í ÇÂÔ ÇíÁÅéÕ Ççzô ò¶Ö Õ¶ ô¶ð-¶-ê³ÜÅì îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø é¶ òÆ ÁÅêäÆ ø½Ü ù Á¼×¶ òèä çÅ Ô°Õî ç¶ Çç¼åÅ å¶ ÇÃ¼Ö ÇÃêÅÔÆ ÜËÕÅð¶ ×ÜÅÀ°ºç¶ ԯ¶ ÁÕÅñÆ òÆð» çÆ îçç ñÂÆ ÁÅ ê¹¼Ü¶Í ÇÂà À°êð³å ÇüÖÆ ÇÃçÕ ×¯ñÆÁ» çÆ Õ»× ÇòÚ¯º ñ§ØçÅ Ô¯ÇÂÁÅ êáÅä» ç¶ êÔÅóÆ î¯ðÇÚÁ» éÅñ ÜÅ àÕðÅÇÂÁÅ å¶ Ô¼æ¯-Ô¼æ ñóÅÂÆ ô°ðÈ Ô¯ ×ÂÆÍ ÕÇÔð çÅ ØîÃÅä î¼ÇÚÁÅÍ êáÅä òÆ ÷õîÆ ìÇØÁÅó» ò»× Þ°³ÜñÅ Õ¶ ñó¶Í é½ôÇÔð¶ ç¶ êÔÅó» ÇòÚ î½å çÅ å»âò éÅÚ Ô¯ÇÂÁÅÍ î½å ìä Õ¶ é¼Ú ðÔÆÁ» åñòÅð» çÆ ÇÂà ֶâ ÇòÚ êáÅä» çÆ çñ¶ðÆ À°ç¯º À°é·» çÅ ÃÅæ Û¼â ×ÂÆ, Ü篺 À°é·» ç¶ ÕÂÆ î³é¶-êzî³é¶ ÜðéËñ ñ¯æ» ìä Õ¶ èðåÆ Óå¶ ÇòÛ¶ ÇçÃ¶Í õÅñÃÅ ë½Ü» çÆ Çܼå Ô¯ÂÆÍ îËçÅé ÖÅñÆ Ô¯ Ç×ÁÅ ÃÆ å¶ ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ôÔÆçÍ ÇéôÚ¶ ÔÆ ÇÜ¼æ¶ ÇÂà ÃÈðî¶ çÅ ÃÅðÅ ÜÆòé òÅÇÔ×°ðÈ ÜÆ ÕÆ øåÇÔ ñÂÆ ÃÆ úæ¶ À°Ã çÆ ôÔÅçå òÅÇÔ×°ðÈ À°µêð Áà¼ñ ÇòôòÅà çÆ êzåÆÕ ÃÆÍ Á¼Ü ÇÃ¼Ö ê³æ ç¶ òÅÇÔ×°ðÈ ÜÆ ÕÆ øåÇÔ ç¶ Çîôé ÇòÚ ÁÅÂÆ Öó¯å ÇÂà սóÆ ÔÕÆÕå çÆ êzåÆÕ ÔË ÇÕ ì¶ô¼Õ Á¼Ü ÁÅêä¶ ÁÅê ù ÁÕÅñÆ ÁÖòÅÀ°ä òÅñ¶ Ü» ÁÅêä¶ ÁÅê ù ÁÕÅñÆ ëÈñÅ ÇÃ³Ø ç¶ òÅðà ÁÖòÅÀ°ä òÅñ¶ å» ìæ¶ð¶ Ôé, êð úà òð׶ ÇÂÕ ÁÕÅñÆ ÜðéËñ çÆ ØÅà ðóÕ ðÔÆ ÔËÍ

mwrc 2014

«√æ÷ª Â∂ ¡ß◊∂˜ª Á∆ Í«‘Ò∆ ÒÛ≈¬∆ √ÏßË∆ ’≈Ò Ó≈’√ ’∆ √Ø⁄Á∂ √È ? êz¯: êzÆåî ÇÃ³Ø (ÁÅÂÆ.¶.Á˵Ã.)

îÅðÕà Çüֻ-Á³×ð¶÷» çÆ êÇÔñÆ Ü³× çÅ ò¶ðòÅ ç¶ä 寺 êÇÔñ» ÇÂà ñóÅÂÆ çÆ Çê¼á-í±îÆ çðÜ ÕðçÅ ÔËÍ ÇÂÔ Á³çðÅÜ 1842 ÁèÆé ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ îÅðÕà ç¼ÃçÅ ÔË ÇÕ ÇÕò¶º ê³ÜÅì ç¶ ÁÇèðÅÜ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø ç¶ ê¹¼å, ê¯å¶, ðäÜÆå ÇÃ³Ø ç¶ ò÷Æð ÇèÁÅé ÇÃÔ°³ â¯×ð¶ çÆÁ» ÃÅÇ÷ô» çÅ ÇôÕÅð Ô¯ Õ¶ êzñ¯Õ ÇÃèÅð ׶, ÇÕò¶º ÇèÁÅé ÇÃ³Ø çÅ Á³å Ô¯ÇÂÁÅ Áå¶ ÁÖÆð ÇòÚ çà ÃÅñ» çÅ çñÆê ÇÃ³Ø ê³ÜÅì çÅ îÔÅðÅÜÅ ìÇäÁÅ Áå¶ ÔÆðÅ ÇÃ³Ø À°Ã çÅ ò÷ÆðÍ îÅðÕà ÁÅêä¶ é¯à» ÇòÚ Çé¼ÕÆ å¯º Çé¼ÕÆ åøÃÆñ ù Á¼Ö¯º úÔñ¶ éÔƺ ÕðçÅÍ ÇÂÔ ç¶Ö Õ¶ ÔËðÅéÆ Ô°³çÆ ÔË ÇÕ Ô÷Åð» îÆñ çÈð ìËáÅ À°Ô ÇÂà ñóÅÂÆ ç¶ Ôð îÔ¼åòêÈðé êÅåð Áå¶ ê³ÜÅì ç¶ Çé¼Õ¶-Çé¼Õ¶ Çê³â» çÆ òÆ õìð ð¼ÖçÅ ÃÆÍ

ÕÅðñ îÅðÕà ù ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ â±³ØÆ ÇçñÚÃêÆ ÃÆÍ ÁÅêä¶ ÇòôÅñ ÁÇèÁËé ç¶ ëñÃðÈê À°Ô ÇÂà éåÆܶ Óå¶ ê¹¼ÜÅ ÇÕ ÁÅðÇæÕ Çé÷Åî çÆ ×åÆôÆñåÅ ù ÃîÞä ñÂÆ ÇÂÇåÔÅà çÅ ÁÇèÁËé ÁÇå-ÁÅòôÕ ÔËÍ À°µé·Æòƺ ÃçÆ ç¶ çÈܶ Á¼è ç¶ ÁÅð³í 寺 ÔÆ îÅðÕÃ é¶ íÅðå ç¶ ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ â±³ØÆ ÇçñÚÃêÆ ñËäÆ Áð³í Õð Çç¼åÆ ÃÆÍ íÅðå Á³×ð¶÷» çÆ ÇÂÕ ìÃåÆ ÃÆ, ÇÂà ñÂÆ ìÃåÆÁ» ÇòÚ ÃÅîðÅÜÆ ñ°¼à-Öù¼à ù óêÈðé ðÈê ÇòÚ ÃîÞä ñÂÆ ÇÂÔ ÇÂÕ ìÔ°å òèÆÁÅ îÅâñ ÃÆÍ íÅðå ÇòÚ À°Ã çÆ ÇçñÚÃêÆ ÇÂÕ Ô¯ð ÕÅðé ÃçÕÅ òÆ ÃÆÍ íÅðå ÇòÚ ÁÅÇç-ÕÅñÆ íÅÂÆÚÅðÕ ÃîÅÜ çÅ ã»ÚÅ Áܶ å¾Õ òÆ ÕÅÇÂî ÃÆ, ÇÜà çÅ ÁÇèÁËé ÃîÅÇÜÕ ÇòÕÅà çÆ ×åÆ ù ÇòèÆêÈðòÕ ÃîÞä ÇòÚ ÕÅøÆ Ô¼ç å¾Õ ÃÔÅÂÆ Çüè Ô¯ ÃÕçÅ ÃÆÍ îÅðÕà çÆÁ» ÁäÛêÆÁ» Ô¼æ-ÇñÖå» Çò¼Ú¯º ܯ Ãí 寺 îÔ¼åòêÈðé ÖðóÅ ñ¼ÇíÁÅ ÃÆ, À°Ô ÔË Òé¯àà ÁÅé dzâÆÁé ÇÔÃàðÆÓÍ îÅðÕÃ é¶ ÇÂÔ Ã³Õñé íÅðåÆ ÇÂÇåÔÅà çÆÁ» ÇÂÇåÔÅÃÕ ØàéÅò» çÆ òÅÃåÇòÕ ðÈê-ð¶ÖÅ ÇåÁÅð Õðé ñÂÆ Çò¼ÇãÁÅ ÃÆÍ ÇÂÔ Ã³Õñé íÅðåÆ ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ ÇÂÕ Ô÷Åð ÃÅñ» ù دÖä-êðÖä ç¶ ×³íÆð ïåé» çÅ êzîÅä ÔËÍ ÇÂà çÅ ÁÅð³í íÅðå À°µå¶ î¹ÃñîÅé» ç¶ êÇÔñ¶ Ôîñ¶ 寺 Ô°³çÅ ÔË Áå¶ Á³å 2 Á×Ãå 1858 ù ÇìzÇàô êÅðñÆî˺à ÇòÚ Ç³âÆÁÅ Çì¼ñ êÅà ԯä éÅñÍ îÅðÕà íÅðå ÇòÚ òÅêð ðÔÆÁ» ÇÂÇåÔÅÃÕ ØàéÅò» ÇòÚ ÇÕ³éÆ â±³ØÆ ÇçñÚÃêÆ ñ˺çÅ ÃÆ Áå¶ À°Ã ç¶ êz¶Öä ÇÕ³é¶ ÃÅðÇæÕ Ãé, ÇÂà çÅ Áé°îÅé ÁÃƺ À°Õå óÕñé ÇòÚ çðÜ À°Ã ç¶ Çüֻ å¶ Á³×ð¶÷» çÆ êÇÔñÆ Ü³× Ãì³èÆ çðÜ é¯à» 寺 ñ×Å

ÃÕç¶ Ô»Í ÇÂÔ Á³çðÅÜ ñÅðâ ÔÅðÇâ³× çÆ ÜÈé 1844 ÇòÚ íÅðå ÇòÖ¶ Çéï°ÕåÆ éÅñ ÁÅð³í Ô°³ç¶ Ôé Áå¶ îÅðÚ 1948 ÇòÚ ñÅðâ âñÔ½ÜÆ çÆ Çéï°ÕåÆ éÅñ õåî Ô°³ç¶ ÔéÍ îÅðÕà ÁÅêä¶ é¯à» ÇòÚ Çé¼ÕÆ å¯º Çé¼ÕÆ åøÃÆñ ù Á¼Ö¯º úÔñ¶ éÔƺ ÕðçÅÍ ÇÂÔ ç¶Ö Õ¶ ÔËðÅéÆ Ô°³çÆ ÔË ÇÕ Ô÷Åð» îÆñ çÈð ìËáÅ À°Ô ÇÂà ñóÅÂÆ ç¶ Ôð îÔ¼åòêÈðé êÅåð Áå¶ ê³ÜÅì ç¶ Çé¼Õ¶-Çé¼Õ¶ Çê³â» çÆ òÆ õìð ð¼ÖçÅ ÃÆÍ À°Ô ÜÈé 1844 òÅñ¶ ÁÅð³íÕ Á³çðÅÜ ÇòÚ ÔÆ ÇÂÔ Ã³Õ¶å ÕðçÅ ÔË ÇÕ Ü篺 ÔÅðÇâ³× çÆ Çéï°ÕåÆ Ô¯ÂÆ å» À°Ô ñÅðâ éÔƺ ÃÆ ìñÇÕ ÒÃðÓ çÅ ÇõåÅì-ïÅøåÅ ÃÆÍ îÅðÕà Çüֻ-Á³×ð¶÷» çÆ êÇÔñÆ Ü³× çÅ ò¶ðòÅ ç¶ä 寺 êÇÔñ» ÇÂà ñóÅÂÆ çÆ Çê¼á-í±îÆ çðÜ ÕðçÅ ÔËÍ ÇÂÔ Á³çðÅÜ 1842 ÁèÆé ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ îÅðÕà ç¼ÃçÅ ÔË ÇÕ ÇÕò¶º ê³ÜÅì ç¶ ÁÇèðÅÜ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø ç¶ ê¹¼å, ê¯å¶, ðäÜÆå ÇÃ³Ø ç¶ ò÷Æð ÇèÁÅé ÇÃÔ°³ â¯×ð¶ çÆÁ» ÃÅÇ÷ô» çÅ ÇôÕÅð Ô¯ Õ¶ êzñ¯Õ ÇÃèÅð ׶, ÇÕò¶º ÇèÁÅé ÇÃ³Ø çÅ Á³å Ô¯ÇÂÁÅ Áå¶ ÁÖÆð ÇòÚ çà ÃÅñ» çÅ çñÆê ÇÃ³Ø ê³ÜÅì çÅ îÔÅðÅÜÅ ìÇäÁÅ Áå¶ ÔÆðÅ ÇÃ³Ø À°Ã çÅ ò÷ÆðÍ îÅðÕà ÇñÖçÅ ÔË: ÒÔÆðÅ ÇÃ³Ø ç¶ Ãéî¹Ö Ãí 寺 ÇòðÅà Ãî¼ÇÃÁÅ ÃÆ ÇÕ ÇÃ¼Ö ÁæòÅ õÅñÃÅ ø½Ü çÆ é½ÕðÆ ØàÅÀ°äÅ Ü» À°Ã çÆ ôÕåÆ Óå¶ ð¯Õ ñ×ÅÀ°äÅ, ÇÕÀ°º ܯ ÁÃñ ÇòÚ õÅñÃÅ ø½Ü ÔÆ ðÅÜ ÇòÚ êzî¹¼Ö ôÕåÆ ÃÆÍ ÔÆðÅ ÇÃ³Ø ø½ÜÆ ÁøÃð» çÆ ÃÅÇ÷ô çÅ ÇôÕÅð ìä Ç×ÁÅ Áå¶ ìzÅÔîä ñÅñ ÇÃÔ°³ ܯ ðÅäÆ (Çܳç») çÅ ÚÔ¶åÅ ÃÆ, ò÷Æð ìä Ç×ÁÅÍ Û¯àÆÁ»î¯àÆÁ» ø½ÜÆ î¹ÇÔ³î» å¯º ìÅÁç À°Ã ù êåÅ ñ¼×Å ÇÕ õÅñÃÅ ÜÆ ù á§ãÅ Õðé çÅ ÇÂÕ¯ÇÂÕ ðÅÔ ÔË ÇÕ Ç³×ñ˺â ç¶ Çòð°¼è Ü³× Û¶ó

24

mwrc 2014 Çç¼åÆ ÜÅò¶ÍÓ Ã³êÅçÕÆ Çà¼êäÆ ÇòÚ ÒõÅñÃÅÓ ôìç çÆ Ü¯ ÇòÁÅÇÖÁÅ ÕÆåÆ ×ÂÆ ÔË, À°Ô òÆ îÔ¼åòêÈðé ÔË- Òô°ðÈ-ô°ðÈ ÇòÚ ÇÃ¼Ö íÅÂÆÚÅð¶ ù ÇÂÔ é»Á Çç¼åÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ìÅÁç Çò¼Ú ÇÃ¼Ö Ãà¶à ù Áå¶ éÅñ ÔÆ ø½ÜÆÁ» ç¶ Ã³×áé ù ÇÜÔóÅ ÇÕ ÇÃ¼Ö ×½ðÇî³à çÆÁ» êÅÇñÃÆÁ» Óå¶ ÜîÔÈðÆ êzíÅò êÅÀ°ºçÅ ÃÆÍ ÇÂö ñÂÆ ÇÃ¼Ö ÇëÀ±âñ ÃðçÅð ÇÂà çÆ ôÕåÆ ù åÇÔÃéÇÔà Õðé ñÂÆ ååêð ÃéÍÓ ÇÂà êóÅÁ Óå¶ îÅðÕà òñ¯º Çç¼å¶ ׶ Õ°Þ Á³çðÅÜ» ù dzé-Çì³é çðÜ ÕðéÅ Ç÷ÁÅçÅ ñÅÔ¶ò³ç Ô¯ò¶×ÅÍ Ò1845 ìóå ð°¼å- ÒñÅÔ½ð ÇòÚ Ü³×Æ ÇåÁÅðÆÁ» çÅ ÇÂÔ éåÆÜÅ ÇéÕÇñÁÅ ÇÕ Ãð ÔËéðÆ ÔÅðÇâ³× é¶ Ãåñ°Ü çÇðÁÅ ç¶ êÈðìÆ Õ³ã¶ Óå¶ ø½Ü çÆ 50 Ô÷Åð éøðÆ Üî·» Õð ñÂÆÍÓ Çüֻ-Á³×ð¶÷» çÆ êÇÔñÆ Ü³× 184546: éò³ìð ç¶ Á³å ÇòÚ 60 Ô÷Åð ÇÃ¼Ö ø½ÜÆÁ» é¶ Ãåñ°Ü çÇðÁÅ êÅð ÕÆåÅ Áå¶ Á³×ð¶÷Æ ÇÂñÅÕ¶ ÇòÚ Çøð¯÷ê¹ð é¶ó¶ ÜÅ å³ìÈ ×¼â¶Í ×òðéð Üéðñ ÔÅðÇâ³× Áå¶ À°Ã ç¶ Õî»âð-ÇÂé-ÚÆø é¶ À°é·» ù ð¯Õä ñÂÆ ïÕçî èÅòÅ ì¯ñ Çç¼åÅÍ ÇÂæ¶ ÇÂÔ ×¼ñ é¯à Õðé òÅñÆ ÔË ÇÕ Á³×ð¶÷» çŠܯ é°ÕÃÅé Ô¯ÇÂÁÅ, À°Ô òè¶ð¶ Çüֻ çÆ ìÔÅçðÆ å¯º ÇÂñÅòÅ Á³×ð¶÷ Õî»âð-ÇÂé-ÚÆø ×ø çÆ Ö¯ÇåÁ» òÅñÆ îÈðÖåÅ ÃçÕÅ Ô¯ÇÂÁÅ, ÇÕÀ°ºÇÕ À°Ã (×ø) çÅ ÇòÚÅð ÃÆ ÇÕ À°Ô Çüֻ éÅñ ÇÕö ÇÕÃî çÅ òÆ ÃñÈÕ Õðé ç¶ Ãîð¼æ ÃÆ, ÇÜò¶º ÇÕ ç¼Öä ç¶ ÃÇÔܶ ÔÆ íËÁíÆå Ô¯ ÜÅä òÅñ¶ ÇÔ³çÈÁ» éÅñ À°Ã é¶ ÕÆåÅ ÃÆ, ó×Æé» éÅñ À°é·» Óå¶ Ô¼ñÅ ì¯ñ Õ¶ÍÓ Á×ñÅ Á³çðÅÜ ×½ñä 寺 êÇÔñ» ÇÂÔ ×¼ñ é¯à Õðé òÅñÆ ÔË ÇÕ îÅðÕà ù ÇÂÇåÔÅÃÕ å¼æ çðÜ ÕðÇçÁ» ÇÂà çÅ ðåÅ òÆ íËÁ éÔƺ ÃÆ ÇÕ À°Ã Óå¶ ÇÃ¼Ö ôÅòéòÅç çÅ Ü» ÇøðÕÈ î¹õñÅëå ëËñÅÀ°ä çÅ Õ¯ÂÆ ÇÂñ÷Åî ñ¼× ÜÅò¶×ÅÍ À°Ã é¶ ÁÅêä¶ ÇòÚÅð ìó¶ èó·¼ñ¶ éÅñ ê¶ô ÕÆå¶ Ôé Áå¶ å¼æ» ù dzé-Çì³é ÇìÁÅé ÕÆåÅ ÔË: Ò18 çóìð 1845: î¹¾çÕÆ çÆ ñóÅÂÆÇÂÔ Çê³â Çøð¯÷ê¹ð 寺 20 îÆñ ç¶ øÅÃñ¶ Óå¶ ÔËÍ Á³×ð¶÷» ù Çܼå êzÅêå Ô¯ÂÆ íÅò¶º ÇÕ À°é·» çÆÁ» ÕÂÆ ç¶ÃÆ ðÜî˺໠í¼Ü ×ÂÆÁ»Í

25

ñÅñ ÇÃÔ°³ ÁÅêäÆ ø½Ü Ãî¶å ðÅå¯-ðÅå ÇêÛ»Ô Ôà Ç×ÁÅÍÓ 21 çóìð 1845: Çøð¯÷ôÅÔ çÆ ñóÅÂÆ- ÇÜ¼æ¶ ÇÕ ÇÃ¼Ö ø½Ü» â¶ð¶ ñÅÂÆ ìËáÆÁ» ÃéÍ Á³×ð¶÷» é¶ ÚÅð-Ú¹ë¶ð¶ í»Ü ÖÅèÆ Áå¶ À°é·» çÅ íÅðÆ é°ÕÃÅé Ô¯ÇÂÁÅÍÓ Á×ñÅ Á³çðÅÜ ìÔ°å ÔÆ îÔ¼åòêÈðé ÔË, ÇÜà ÇòÚ îÅðÕà Çüֻ çÆ ÇôÕÃå çÅ ðÅ÷ ÇìÁÅé ÕðçÅ ÔË : Ò22 çóìð 1845, ñóÅÂÆ çÅ ê¹éð ÁÅð³í: Á³×ð¶÷» ù Çܼå êzÅêå Ô¯ÂÆ íÅò¶º ÇÕ À°é·» çÅ ìÔ°å íÅðÆ é°ÕÃÅé Ô¯ÇÂÁÅ, ÇÕÀ°ºÇÕ Çüֻ ù ÇÂà ׼ñ çÆ ÁÅà éÔƺ ÃÆ ÇÕ Á³×ð¶÷ í»Ü ÖÅ ÜÅä À°êð³å Á×ñÆ Ãò¶ð ÔÆ î¹ó Õ¶ Ô¼ñÅ ì¯ñ ç¶ä׶, ÇÕÀ°ºÇÕ Ü¯ ìÔ°åÆÁ» êÈðìÆ Õ½î» ç¹ôîä çÆ ÇôÕÃå çÅ Áðæ ÇÂÔ ñ˺çÆÁ» Ôé ÇÕ À°Ã ÇòÚ ØìðÅÔà ëËñ ÜÅò¶×Æ Áå¶ íÅÜó êË ÜÅò¶×ÆÍ ÇÃ¼Ö Çê¼Û¶ Ôà ×Â¶Í Á³×ð¶÷ òÆ Â¶é¶ æ¼Õ-à°¼à ׶ Ãé ÇÕ À°é·» ÇòÚ Çê¼ÛÅ Õðé çÆ ÇÔ³îå éÔƺ ðÇÔ ×ÂÆ ÃÆÍ ñÅÔ½ð Óå¶ ÔîñÅ Õðé ñÂÆ À°é·» ù å¯ê» çÆ À°âÆÕ ÃÆ Ü¯ ÇÕ çóìð ç¶ Á¼è 寺 ÇÂà êÅö ò¼ñ ÕÈÚ Õð ×ÂÆÁ» ÃéÍ Çüֻ ç¶ ÕÅéòÅÂÆ Óå¶ Ôîñ¶ ù ð¯Õä ñÂÆ Á³×ð¶÷» é¶ ÁñÆòÅñ ÇÜÔóÅ ÇÕ ñ°ÇèÁÅä¶ é¶ó¶ Û¯àÅ ÇÜÔÅ Çê³â ÔË, â¶ð¶ âÅñ Çç¼å¶ÍÓ 28 ÜéòðÆ 1846, ÁñÆòÅñ çÆ ñóÅÂÆ : Çüֻ é¶ Ãõå î¹ÕÅìñÅ ÕÆåÅ êð Á³×ð¶÷» é¶ À°é·» ù çÇðÁÅ ÇòÚ èÕ¶ñ Çç¼åÅÍ Õ°Þ Ççé» ìÅÁç Á³×ð¶÷» ù Çç¼ñÆ å¯º Õ°îÕ ê¹¼Ü ×ÂÆÍ ÇÂà Ã ç½ðÅé Çüֻ é¶ ìÔ°å î÷ìÈå ÇÕñ·Åì³çÆÁ» Õð ñÂÆÁ» Ãé Áå¶ ñÅÔ½ð ç¶ ìÚÅú ñÂÆ ÃíðÅÀ°º ÇòÖ¶ ñ×í× 40 Ô÷Åð ø½Ü Üî·» Õð ñÂÆ ÃÆÍÓ Ò10 øðòðÆ, 1846, ÃíðÅÀ°º çÆ ñóÅÂÆ : ÇÃ¼Ö ø½Ü é¶ ôÅéçÅð Áå¶ ìÔ°å ÔÆ ìÔÅçðÅéÅ î¹ÕÅìñÅ ÕÆåÅÍ Á³×ð¶÷» çÅ ìÔ°å é°ÕÃÅé Ô¯ÇÂÁÅ êð ÇôÕÃå Çëð òÆ ÇÃ¼Ö ø½Ü çÆ Ô¯ÂÆ Áå¶ ÇÂÔ êÈðÆ åð·» åÇÔÃéÇÔà ԯ ×ÂÆÍ (ìÔ°åÆ ñóÅÂÆ çÃå-ìçÃå Ô¯ÂÆÍ Á³×ð¶÷» ù êÇÔñ» ¶éÆ Ãõå ñóÅÂÆ çÅ Õç¶ òÆ ÃÅÔîäÅ éÔƺ ÕðéÅ ÇêÁÅÍ) Ü篺 Á³×ð¶÷» é¶ Çìé» î¹ÕÅìñÅ Ãåñ°Ü êÅð Õð ÇñÁÅ Áå¶ ÕÃÈð ç¶ î÷ìÈå ÇÕñ·¶ Óå¶ Õì÷Å Õð ÇñÁÅÍ (ÇÜÔóÅ ÇÕ ñÅÔ½ð 寺 ìÔ°åÆ çÈð

éÔƺ ÃÆÍ) å» çñÆê ÇÃ³Ø (ìÅñ ðÅÜÅ) ×°ñÅì ÇÃ³Ø çÆ ÃðìðÅÔÆ Ô¶á çÈܶ ìÅðÃÈÖ ÃðçÅð» éÅñ ÂÆé î³éä ñÂÆ ÔÅ÷ð Ô¯ÇÂÁÅÍ ×°ñÅì ÇÃ³Ø ÇÂÕ ðÅÜêÈå ÃÆÍ Á³×ð¶÷» ù êåÅ ÃÆ ÇÂÔ Ã¼Üä Á³ç𯺠Çüֻ çÅ ò¼âÅ ç¹ôîä ÔËÍ ÃîÞ½åÅ Ô¯ Ç×ÁÅ, ÇÜÃ ç¶ ÁèÆé Ãåñ°Ü Áå¶ ÇìÁÅÃ ç¶ ÇòÚÕÅðñÅ ÇÂñÅÕÅ ÂÆÃà dzâÆÁÅ Õ³êéÆ ç¶ ÔòÅñ¶ Ô¯ÇÂÁÅÍ 15 ñ¼Ö 꽺â åÅòÅé ñ×ÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ÔÅñ çÆ ØóÆ Á³×ð¶÷ ø½Ü çÆ ÛÅÀ°äÆ ñÅÔ½ð ÇòÖ¶ ÕÅÇÂî Õð Çç¼åÆ ×ÂÆÍÓ îÅðÕà çÆÁ» Çà¼êäÆÁ» Çò¼Ú ÇéîéÇñÖå é°Õå¶ ×½ñäï¯× Ôé : 1) îÅðÕà ù íÅðåÆ ÃîÅÜ ÇòÚ ÜÅåêÅå ç¶ ÁÇÔî ï¯×çÅé çÅ íñÆ-í»å Ç×ÁÅé ÃÆ, ÇÂö ñÂÆ À°Ô Çüֻ-Á³×ð¶÷» çÆ êÇÔñÆ Ü³× ÇòÚ ÇÜé·» êÅåð» é¶ îÔ¼åòêÈðé ð¯ñ ÇéíÅÇÂÁÅ, À°é·» çÆ ÜÅå çÅ Ãê¼ôà òðéä ÕðçÅ ÔËÍ 2) õÅñÃÅ ø½Ü ÇÂÕ ÜîÔÈðÆ ÁçÅðÅ ÃÆ Áå¶ ÇëÀ±âñ ÃðçÅð ÇÂà ù éôà Õðé Ü» ÇÂà çÅ êzíÅò ØàÅÀ°ä Óå¶ å°ñ¶ ԯ¶ ÃéÍ 3) ÇÃ¼Ö ø½Ü» êÈðìÆ îðïÅçÅ ÇòÚ ÇòôòÅà Õðé ÃçÕÅ í»Ü ÖÅ ×ÂÆÁ», ÇÜà Áé°ÃÅð ÔÅð¶ ԯ¶ ç¹ôîä Óå¶ òÅð éÔƺ ÕÆåÅ Ü»çÅÍ 4) ÇÂà 寺 êÇÔñ» Á³×ð¶÷» ù ÇÕå¶ òÆ Â¶é¶ Ü³×ÜÈ Áå¶ ìÔÅçð ç¹ôîä éÅñ î¹ÕÅìñÅ éÔƺ ÕðéÅ ÇêÁÅ ÃÆ, ÇܳéÅ ÇÕ Çüֻ éÅñ êÇÔñÆ Ü³× ÇòÚ, êð ÇÃ¼Ö ø½Ü ìÔ°å ìÔÅçðÆ éÅñ î¹ÕÅìñÅ Õðé Áå¶ Á³×ð¶÷» çÅ íÅðÆ ÜÅéÆ é°ÕÃÅé Õðé ç¶ ìÅòÜÈç ÔÅð ×ÂÆ, ÇÕÀ°ºÇÕ ÇÃ¼Ö Çèð ÇòÚ Õ°Þ ÁÇÜÔ¶ ìÅðÃÈÖ Ã¼Üä Ãð×ðî Ãé, ܯ Ççñ¯º Çüֻ ç¶ ç¹ôîä Ãé Áå¶ Á³ç𯺠Á³×ð¶÷» éÅñ Çîñ¶ ԯ¶ ÔéÍ 5) îÅðÕà êçÅðæòÅç çÅ çðôéò¶åÅ Ô¯ä ç¶ ìÅòÜÈç íÅðåÆ ÇÂÇåÔÅà ÇòÚ ÜÅåêÅå, ÃÅÇ÷ô, ö¼çÅðÆ ÁÅÇç ÚÅñÕ ôÕåÆÁ» ù Á¼Ö¯º-úÔñ¶ éÔƺ ÕðçÅÍ À°Ô ÇÜ¼æ¶ êzÃÇæåÆ î³× ÕðçÆ ÔË, Çüֻ çÆ ìÔÅçðÆ çÆ çÅç Çç³çÅ ÔË, ÇÕÀ°ºÇÕ îé°¼ÖÆ Ô½ºÃñ¶ Áå¶ ìÔÅçðÆ çÅ ÁÅêäÅ ï¯×çÅé ÔËÍ íÅðåÆ ÇÂÇåÔÅà éÅñ Ãì³èå ÇÂÔ îÔ¼åòêÈðé ê¹ÃåÕ êz×åÆ êzÕÅôé îÅÃÕ¯ é¶ êzÕÅÇôå ÕÆåÆ ÔËÍ

mwrc 2014

ÚÇñÁÅ êÇå ÇÃÀ° Üéî° ÃòÅÇð òÅÜÅ òÅÇÂÃƨ

íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ êzÆå ÇÃ§Ø ÜÆ (Çç¾ñÆ)

ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ ç¶ Õ¶ºçðÆ ÃîÅ×î» çÆ Ãà¶Ü çÅ Çô§×Åð, éÅîÇÃîðé ç¶ íÜéÆÕ, ÇéîðåÅ çÆ îÈðå å¶ ÇéðìÅä ÕÆðåé ç¶ ðÃƶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ êzÆå ÇÃ§Ø ÜÆ (Çç¾ñÆ) ÁÕÅñ ê¹ðÖ ç¹ÁÅðÅ Çç¾åÆ Ã¹ÁÅû çÆ êȧÜÆ ù í¯× Õ¶ 76 ÃÅñ çÆ À¹îð ÇòÚ è¹ð¯º ÁŶ Ã¾ç¶ Áé¹ÃÅð 12 øðòðÆ 2014 ù ÁÕÅñ ÚñÅäÅ Õð ׶ ÔéÍ íÅÂÆ êzÆå ÇÃ§Ø ÜÆ î½ÜÈçÅ Ã ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ çÆÁ» À¹é·» Ú§ç Õ¹ ê¹ðÅåé ðÈÔ» ÇòÚ¯º ÇÂÕ Ãé, ÇÜé·» ù íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ ç¶ Ã§×Æ-ÃÅæÆ Òð§×ñ¶ þÜäÓ ìÅÀÈ î¾ñ ÇÃ§Ø ÜÆ, íÅÂÆ ðÅî ÇÃ§Ø ÜÆ, âÅ. ùÇð§çð ÇÃ§Ø ÜÆ Áå¶ íÅÂÆ ÚÅéÆ ÜÆ çÆ ¦ìÅ Ãî» Ã§×å Õðé çŠùíÅ× ÇîÇñÁÅ ÃÆÍ íÅÂÆ êzÆå ÇÃ§Ø ÜÆ çÅ Üéî 1938 ç½ðÅé êÅÇÕÃåÅé ÇòÚ ÃÇÔÜèÅðÆ ÇÃ¾Ö êÇðòÅð ÇòÚ Ô¯ÇÂÁÅÍ Ã§é 1947 çÆ ò§â 寺 ìÅÁç êÇðòÅð Ãî¶å Çç¾ñÆ ÁÅ ò¾Ã¶Í çé 1964 ÓÚ ø½Ü çÆ é½ÕðÆ ÕðÇçÁ» ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ ç¶ Ççػ éÅñ ÇîñÅê Ô¯ÇÂÁÅ Áå¶ ÁÅê À¹µå¶ éÅî ð¾åó¶ ×¹ðÇþֻ çÆ Ã§×å çÅ ×Èó·Å ÁÃð Ô¯ÇÂÁÅÍ ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ ç¶ ÃîÅ×î» ÇòÚ Ô¹î-Ô¹§îÅ Õ¶ êÔ¹§Úç¶ Áå¶ ×¹ðìÅäÆ ÕÆðåé çÆÁ» ÛÇÔìð» éÅñ å鯺, î鯺 ÇéÔÅñ Ô¹§ç¶Í çé 1967 ÓÚ îÅåÅ ðÇܧçð Õ½ð éÅñ Áé§ç ÕÅðÜ Ô¯ÇÂÁÅÍ çÅó·Æ ì§é·ä 寺 ÇÂéÕÅð ÕðÕ¶ ÁÅê é¶ 1975 ÓÚ ø½Ü çÆ é½ÕðÆ Û¾â Çç¾åÆ Áå¶ ê¿ÜÅì Á˺â Ççè ìËºÕ çÆ é½ÕðÆ Õð ñÂÆÍ íÅÂÆ êzÆå ÇÃ§Ø ÜÆ é¶ ÁÅÖðÆ Ã¹ÁÅû å¾Õ ÁÖ¿â ÕÆðåé ÃîÅ×î» Áå¶ ÁÖ¿â êÅá ÃÅÇÔì ÃîÅ×î» ÇòÚ êÔ¹§Ú Õ¶ éÅî, ìÅäÆ ç¶ ñÅÔ¶ í¹§Úä Áå¶ Ã¶òÅ Õðé çÅ é¶î éÔƺ Û¾ÇâÁÅÍ ÁÅê ç¶ Øð ÁÕÅñ ê¹ðÖ ç¹ÁÅðÅ ìõôÆ ê¿Ü ì¾ÇÚÁ» (Çå§é èÆÁ» Áå¶ ç¯ ê¹¾åð») çÆ ø¹ñòÅóÆ òÆ ÁÅê ç¹ÁÅðÅ Çç¾å¶ ×¹ðîÇå çÃÕÅð» çÆ ê¾ÕÆ èÅðéÆ, öòÅ å¶ ÇÃîðé ç¶ ñó ñ¾×Æ Ô¯ÂÆ þÍ ÃÅâÆ ÁÕÅñ ê¹ðÖ òÅÇÔ×¹ðÈ Á¾×¶ ÁðçÅà þ ÇÕ íÅÂÆ êzÆå ÇÃ§Ø ÜÆ ç¶ êÇðòÅð ù íÅäÅ î§éä çÅ íðêÈð ìñ ìõô¶ Áå¶ êÇðòÅð ù À¹é·» ç¶ êŶ êÈðÇéÁ» Óå¶ Ú¾ñ Õ¶ ×¹ðîÇå ×ÅâÆðÅÔ ç¶ Ãøñ ê¿èÅðÈ ìäé çŠùíÅ× ìõô¶Í

õÅñÃÅ ê¿æ òñ¯º 20òƺ ÃçÆ ÇòÚ ö¹ñÅîÆ çÆÁ» ܧ÷Æð» å¯óé ñÂÆ ÁÅð§í¶ çØðô ç¶ ÁÇÔî عñÅàƶ, ô¯zîäÆ ì¾ìð ÁÕÅñÆ çñ ç¶ î¯ãÆÁ» ÇòÚ¯º ÇÂÕ Áå¶ ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ çÆ ÃÇåÕÅðå ôõÃÆÁå íÅÂÆ î¯ÔÕî ÇÃ§Ø ÜÆ ¦ØÆ 12 øðòðÆ ù ÁÕÅñ ê¹ðÖ ç¶ íÅä¶ Áé¹ÃÅð ê¿Ü íÈåÕ ç¶ÔÆ ù ÇåÁÅ× Õ¶ ÁÕÅñ ê¹ðÖ ç¶ Úðé» ÇòÚ ÜÅ ÇìðÅܶ ÔéÍ íÅÂÆ î¯ÔÕî ÇÃ§Ø ç¶ êÈð¶ êÇðòÅð çÆ î½ÜÈçÅ ÇÃ¾Ö Ã§Øðô ù ÁÇÔî ç¶ä ðÔÆ þÍ ÁÅê ç¶ íðÅåÅ íÅÂÆ ×¹ðÚðé ÇÃ§Ø ÜÆ Ã§é 1978 ç¶ éÕñÆ Çéð§ÕÅðÆ ÃÅÕ¶ ç½ðÅé ôÔÆç Ô¯ä òÅñ¶ 13 Ççػ ÇòÚ¯º ÇÂÕ ÃéÍ ÁÅê ç¶ ÇêåÅ íÅÂÆ çñÆê ÇÃ§Ø ÜÆ òÆ À¹µØ¶ ùå§åðåŠç×ðÅîÆ å¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ðäèÆð ÇÃ§Ø ÜÆ çÆ Ã§×å ÇòÚ ðÔ¶ ÔéÍ êÇðòÅð ç¶ ÇòÚ¯º ÔÆ íÅÂÆ î¯ÔÕî ÇÃ§Ø ÜÆ ù ×¹ðîÇå å¶ Õ¹ðìÅéÆ ç¶ Ã§ÃÕÅð êzÅêå Ô¯ ׶ ÃéÍ ÁÅê é¶ ÇÃ¾Ö Ã§Øðô ç½ðÅé 1980 寺 ñË Õ¶ 1990 å¾Õ ÇÔ§ç¹ÃåÅéÆ ÔÕÈîå çÅ Á§é·Å åô¾çç òÆ Þ¾ÇñÁÅ Áå¶ ÁÅê çÆ ÇçØäÆ òÆ ÇÃ¾Ö Ã§Øðô ç½ðÅé ôÔÆç Ô¯ ×Â¶Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì é¶ ¦ìÅ Ãî» Ü¶ñ· òÆ Õ¾àÆÍ íÅÂÆ î¯ÔÕî ÇÃ§Ø ÔÕÈîå ç¶ åô¾çç ÕÅðé ԯ¶ ÃðÆðÕ é¹ÕÃÅé ÕÅðé ÇêÛñ¶ Ã 寺 Çã¾ñ¶-î¾á¶ ðÇÔ§ç¶ ÃéÍ ÃÅâÆ ÁðçÅà þ ÇÕ ÁÕÅñ ê¹ðÖ À¹é·» çÆ ê¿æ ñÂÆ ÕÆåÆ Ã¶òÅ ù ñ¶Ö¶ ñÅò¶ Áå¶ êÇðòÅð ù íÅäÅ î§éä çÅ ìñ ìõô¶Í Òï ÕÔÆÁå þ ÃÈðÅÓ ÇìÀÈð¯

íÅÂÆ î¯ÔÕî ÇÃ§Ø ÜÆ

26

mwrc 2014

ÁÃƺ ×°ðÈ ù å» î³éç¶ Ô» êð ×°ðÈ çÆ éÔƺ î³éç¶ ÔðçÆê Çç Ø (Üê¹ Ü Æ) ÔË Ü» ÞÈá ÇÕ ÁÃñ ÇòÚ ÁÃƺ î§ â Æ ×¯ Ç ì§ ç ×ó · ×°ðÈ ÃÅÇÔì ù î³éç¶ Ô» êð

ÇÂà åð· » çÆ ×¼ ñ ù ä Õ¶ îé êz ¶ ô Åé Ô¯ Ü»çÅ ÔË , Üç¯ º ÃÅù Õ¯ Â Æ ÕÇÔ§ ç Å ÔË , ÒÒå° Ã Æº ×° ð È ù î³ é ç¶ Ô¯ , êð ×° ð È çÆ éÔƺ î³ é ç¶ Í ÓÓ À° à òÕå îé êÃÆ÷ Ü»çÅ ÔË ÇÕ ÁÅÔ ÇÕà åð· » çÆ ×¼ ñ Õð ðÔ¶ é¶ Í ×¼ ñ ¯ - ×¼ ñ Æ îé ï Ú » ï Ú ä ñ¼ × Ü»çÅ ÔË ÇÕ ÁÅÔ ×¼ ñ ü Ú

×° ð È ÃÅÇÔì çÆ (Çþ Ç ÖÁÅ) éÔƺ î³ é ç¶ Í Çëð îé ç¶ ¶ ÇòÚ Ã¯ Ú » ç¶ åÈ ø Åé ô¹ ð È Ô¯ Ü»ç¶ é¶ Í îé ÕÇÔ§ ç Å ÔË , îË º ×° ð È ù î¼ æ Å å» à¶ Õ çÅ Ô» å¶ ×° ð È ù òÆ î³ é çÅ Ô» êð ×° ð È çÆ (Çþ Ç ÖÁÅ) å» îË º Õçƺ òÆ éÔƺ î³ é Æ, ÇÕªÇÕ ÁÃƺ ×° ð È Øð Ü»ç¶ Ô»Í ÕæÅ, ÕÆðåé ù ä ç¶

ÃÅñÅéÅ ÁÖ¿â ÕÆðåé Áå¶ Á§Çîzå çÚÅð ÃîÅ×î î¯×Å

ÃÅÇÔì ÃzÆ ×¹ðÈ å¶× ìÔÅçð ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ ôÔÆçÆ ù ÃîðÇêå ÁÖ¿â ÕÆðåé ÃîÅ×î ç×å ç¶ ÃÇÔï¯× éÅñ ÕðòŶ ÜÅ ðÔ¶ ÔéÍ ÁÅê ù ÃÇéîð ì¶éåÆ þ ÇÕ ÁÅê êÇðòÅð Ãî¶å ÃîÅ×î ÇòÚ ôÅîñ Ô¯ò¯ Áå¶ ÁéÔç ð§×» ÇòÚ ÕÆðåé çÅ Áé§ç îÅä¯Í

ÃîÅ×î : BG îÅðÚ B@AD, Ççé òÆðòÅð, ôÅî @G:@@ òܶ 寺 ðÅå A@:@@ òܶ å¾Õ ÁÖ¿â ÕÆðåé ×¹ðç¹ÁÅðÅ ìÃåÆ ×¯Çì§ç×ó·, î¯×Å ÇòÖ¶Í BH îÅðÚ B@AD, Ççé ô¹¾ÕðòÅð, ôÅî @G:@@ òܶ 寺 ðÅå A@:@@ òܶ å¾Õ ÕÆðåé ×¹ðç¹ÁÅðÅ ìÅìÅ ÇÕôé ÇçØ, éÅéÕ é×ðÆ î¯×Å ÇòÖ¶Í ðËÇä ÃìÅÂÆ ÕÆðåé

BI îÅðÚ B@AD, Ççé ôÇé¾ÚðòÅð, ÁÅð§í ðËÇä ÃìÅÂÆ ÕÆðåé ôÅîƺ @G:@@ òܶ ×¹ðç¹ÁÅðÅ ÃzÆ ×¹ðÈ å¶× ìÔÅçð ÃÅÇÔì, ç¹Ã»Þ ð¯â, î¯×Å ÇòÖ¶Í C@ îÅðÚ B@AD, Ççé ÁËåòÅð, í¯× ðËÇä ÃìÅÂÆ ÕÆðåé Ãò¶ð¶ @F:@@ òܶ ×¹ðç¹ÁÅðÅ ÃzÆ ×¹ðÈ å¶× ìÔÅçð ÃÅÇÔì, ç¹Ã»Þ ð¯â, î¯×Å ÇòÖ¶ Á§Çîzå çÚÅð : BI îÅðÚ B@AD, Ççé ôÇé¾ÚðòÅð ù ôÅîƺ @F:@@ òܶ ×¹ðç¹ÁÅðÅ ÃzÆ ×¹ðÈ å¶× ìÔÅçð ÃÅÇÔì, ç¹Ã»Þ ð¯â ÇòÖ¶ Á§Çîzå çÚÅð òÆ Ô¯ò¶×ÅÍ ÇðÔÅÇÂô Áå¶ ¦×ð ×¹ðç¹ÁÅðÅ ÃzÆ ×¹ðÈ å¶× ìÔÅçð ÃÅÇÔì, ç¹Ã»Þ ð¯â, î¯×Å ÇòÖ¶ ÔÆ Ô¯ä׶Í

çÅÃð¶ : ×¹ðç¹ÁÅðÅ êzì§èÕ Õî¶àÆ ÃzÆ ×¹ðÈ å¶× ìÔÅçð ÃÅÇÔì ÜÆ, ç¹Ã»Þ ð¯â î¯×ÅÍ

ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ ÜæŠǧàðéËôéñ, î¯×ÅÍ

òè¶ð¶ ÜÅäÕÅðÆ ñÂÆ êðÇî§çð ÇçØ, ÇéèÅé ÇÃ§Ø ø¯é : IDAGC-@IDF@ ø¯é : IDAGA-GF@CB

27

Ô» êð (À¹ ê ç¶ ô ) î³ é ç¶ å» Õç¶ òÆ éÔÆºÍ ÕæÅ-òÆÚÅð ù ä ç¶ Ô¯  ¶ îé ÇòÚ òÆÚÅð ï Ú ç¶ Ô» ÇÕ Á¼ Ü å¯ º ÁÃƺ êz ä Õðç¶ Ô» ÇÕ ÁÃƺ ð¯ ÷ Çé¾ å é¶ î Õð»×¶ , Õðç¶ òÆ Ô» êð Çå³ é -ÚÅð Ççé ìÅÁç À° Ô ÔÆ Ü¯ êz ä ÕÆåÅ Ô° ³ ç Å þ À° à ù ÁÃƺ í¾ ° ñ Ü»ç¶ Ô» å¶ Çøð ÁÃƺ Çé¾ å é¶ î òÆ éÔƺ Õðç¶ ÇÕÀ° º ÇÕ ÁÃƺ ×° ð È çÆ î³ é ç¶ ÔÆ éÔƺÍ

ðËÇä ÃìÅÂÆ ÕÆðåé Çê¿â ñ¶Ôñ (èÅðÆòÅñ) Çê¿â ñ¶Ôñ (é¶ó¶ èÅðÆòÅñ), Ç÷ñ·Å ×¹ðçÅÃê¹ð ÇòÖ¶ ÇîåÆ BB îÅðÚ B@AD, Ççé ôÇé¾ÚðòÅð ù ðËÇä ÃìÅÂÆ ÕÆðåé ÕðòŶ ÜÅ ðÔ¶ ÔéÍ ÁÅÇ çÆçÅð¶ ìõô¯ ÜÆÍ ÜÅäÕÅðÆ ñÂÆ ø¯é é§ìð : HADFE-EEF@E.

×¹ðÈ Ç´êÅ ÃçÕÅ ÃîÈÔ ÃÅè ç×å ç¶ ÃÇÔï¯× éÅñ ×¹ðç¹ÁÅðÅ å§ìÈ ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ D@ î¹ÕÇåÁ» Áå¶ Ô¯ð Áé¶Õ» ôÔÆç Ççػ çÆ ôÔÆçÆ ù ÃîðÇêå

√≈Ò≈È≈ ¡÷ß‚ ’∆ÂÈ √Ó≈◊Ó √z∆ Óπ’Â√ √≈«‘Ï ÇîåÆ AI ÁêzËñ B@AD, Ççé ôÇé¾ÚðòÅð Ãî» : ÁÅð§íåŠïçð¹ ðÇÔðÅà ÃÅÇÔì ç¶ êÅá 寺 ìÅÁç Áå¶ ÃîÅêåÆ B@ ÁêzËñ B@AD, Ççé ÁËåòÅð ù Ãò¶ð¶ @E:@@ òܶ Ô¯ò¶×ÆÍ ÃæÅé : ×¹ðç¹ÁÅðÅ å§ìÈ ÃÅÇÔì, ÃzÆ çðìÅð ÃÅÇÔì, ÃzÆ î¹ÕåÃð ÃÅÇÔìÍ ÇðÔÅÇÂô Áå¶ ¦×ð Ãð» ÃzÆ çðìÅð ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ Ô¯ò¶×ÅÍ çÅÃð¶ : ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ ÜæÅ, ÃzÆ î¹ÕåÃð ÃÅÇÔìÍ ê¹¾ÛÇ×¾Û : IDFDI-EFFGE, IHGB@-DGBBB. ÃÇÔï¯× : îËé¶Üð Áå¶ î¹¾Ö ×z§æÆ ÃÅÇÔì, ÃzÆ çðìÅð ÃÅÇÔìÍ

mwrc 2014

Õ¹ðÅñÆ ÇòÖ¶ ÃÅñÅéÅ ÁÖ¿â ÕÆðåé ðËÇä ÃìÅÂÆ ÃîÅ×î

ÇîåÆ BB îÅðÚ B@AD 寺 ñË Õ¶ BC îÅðÚ B@AD å¾Õ ×¹ðç¹ÁÅðÅ ÃzÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÕÆðåé ÁÃæÅé, Ãì÷Æ î§âÆ Õ¹ðÅñÆ ÇòÖ¶ ÁÖ¿â ÕÆðåé ÃîÅ×î ×¹ðÈ ÃÅÇÔì çÆ Ç´êÅ éÅñ Ôð ÃÅñ çÆ åð·» ÇÂà ÃÅñ òÆ Ô¶á ÇñÖ¶ Áé¹ÃÅð éÆïå ԯ¶ ÔéÍ Ã§×å» êzåÆ ì¶éåÆ þ ÇÕ ÇÂé·» ÃîÅ×î» ÇòÚ ÔÅ÷ðÆÁ» íð Õ¶ ×¹ðÈ-Øð çÆÁ» Ö¹ôÆÁ» êzÅêå Õð¯ ÜÆÍ

ÃîÅ×î BB îÅðÚ B@AD, Ççé ôÇé¾ÚðòÅð : Ãò¶ð¶ @F:@@ òܶ 寺 ñË Õ¶ ìÅÁç ç¹êÇÔð @B:@@ òܶ å¾Õ ÃzÆ ÁÅÃÅ ÜÆ çÆ òÅð Áå¶ Ççòà ùԶñÅ ÕÆðåéÍ ôÅî ù ÁÅð§í ðËÇä ÃìÅÂÆ ÕÆðåé, ÇÜé·» çÆ ÃîÅêåÆ BC îÅðÚ B@AD, Ççé ÁËåòÅð ù Ãò¶ð¶ @E:@@ òܶ Ô¯ò¶×ÆÍ

çÅÃð¶ :

ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ ÜæÅ Ú§âÆ×ó·-î¹ÔÅñÆÍ Ã§êðÕ : IHGFE-BADCB, IHADF-@DAEA.

ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ òñ¯º

×¹ðç¹ÁÅðÅ í¯ðÅ ÃÅÇÔì ìÅìÅ ìÕÅñÅ ÇòÖ¶ ÃÅñÅéÅ ÁÖ¿â ÕÆðåé ÃîÅ×î

ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ Üæ¶ òñ¯º Ôð ÃÅñ é½òƺ êÅåôÅÔÆ ÃzÆ ×¹ðÈ å¶× ìÔÅçð ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ êÅòé èðåÆ ìÅìÅ ìÕÅñÅ ÇòÖ¶ ÒÃÅÚÅ ×¹ðÈ ñÅè¯ ð¶Ó Ççòà ÁÖ¿â ÕÆðåé çÆÁ» ÛÇÔìð» ç¹ÁÅðÅ îéÅÇÂÁÅ Ü»çÅ þÍ ÇÂà ÃÅñ òÆ C ÁêzËñ B@AD, Ççé òÆðòÅð 寺 ñË Õ¶ E ÁêzËñ B@AD, Ççé ôÇé¾ÚðòÅð å¾Õ ÃîÅ×î ԶỠÇç¾å¶ Áé¹ÃÅð éÆïå ÕÆå¶ ×¶ ÔéÍ ÁÅê Ãí é¶ ÁÅÇ çÆçÅð¶ ìõôä¶ ÜÆÍ

ÃîÅ×î

ÁÅð§í ÃzÆ ÁÖ¿â êÅá ÃÅÇÔì C ÁêzËñ B@AD, Ççé òÆðòÅð Á§Çîzå ò¶ñ¶ í¯× ÃzÆ ÁÖ¿â êÅá ÃÅÇÔì E ÁêzËñ B@AD, Ççé ôÇé¾ÚðòÅð Á§Çîzå ò¶ñ¶ Áå¶ Ççòà ùԶñÅ ÕÆðåé AB òܶ ìÅÁç ç¹êÇÔð å¾Õ ÃzÆ çðìÅð ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ Áå¶ ôÅî ù ðËÇä ÃìÅÂÆ ÕÆðåé çÆòÅé ÔÅñ ÇòÖ¶ Ô¯ò¶×ÅÍ

çÅÃð¶ : ÁÖ¿â ÕÆðåéÆ ÜæÅ, ìÅìÅ ìÕÅñÅÍ ÃÇÔï¯×Æ : îËé¶Üð ×¹ðç¹ÁÅðÅ í¯ðÅ ÃÅÇÔì Áå¶ ÇÂñÅÕÅ ÇéòÅÃÆ Ã§×å ìÅìÅ ìÕÅñÅÍ ø¯é : IGGIH-F@DCE, IHHH@-B@H@F.

çï¯× ÃÅÔÅ

L ×¹ðÇÃ¾Ö Á§ÇîzåèÅðÆ ìÆìÆ, EÒ- AÒÒ, BG ÃÅñ, ìÆ.¶. ð¹çðê¹ð (ïÈ.êÆ.), ñÂÆ Á§ÇîzåèÅðÆ ×¹ðÇÃ¾Ö ÇÃ§Ø ç¶ Çðôå¶ çÆ ñ¯ó þÍ Ã§êðÕ : 094112-88327.

L Á§ÇîzåèÅðÆ ðÇÔåòÅé ÇçØ, EÒ-HÒÒ, BH ÃÅñ, ìÅð·òƺ êÅÃ, ÁÅêäÅ ÕÅð¯ìÅð ñÂÆ çÃåÅðèÅðÆ ×¹ðÇÃ¾Ö ìÆìÆ ç¶ Çðôå¶ çÆ ñ¯óÍ Ã§êðÕ : 093160-23874.

L ÁÅÃàð¶ñÆÁÅ ðÇÔ§ç¶, Á§ÇîzåèÅðÆ ÇçØ, EÒ-GÒÒ, BH ÃÅñ, +B îËâÆÕñ, âÆ. øÅðîËÃÆ ñÂÆ çÃåÅðèÅðÆ, ×¹ðÇþÖÆ Ã§ÃÕÅð» òÅñÆ, ìÆ.ÁËÃ.ÃÆ. (éðÇç×) Ü» Õ¯ÂÆ åÕéÆÕÆ ÇþÇÖÁÅ ÔÅÃñ ìÆìÆ ç¶ Çðôå¶ çÆ ñ¯óÍ Ã§êðÕ : IIHHF-DCG@A. L Á§ÇîzåèÅðÆ ðÇÔåòÅé ÇçØ, EÒ-A@ÒÒ, BD ÃÅñ, ÇÃòñ Çâêñ¯îŠǧÜÆéÆÁð, êzÅÂÆò¶à Õ§êéÆ ÇòÚ ÇÃòñ ǧÜÆéÆÁð ñÂÆ çÃåÅðèÅðÆ Á§ÇîzåèÅðÆ ìÆìÆ ç¶ Çðôå¶ çÆ ñ¯óÍ Ã§êðÕ : 084273-31132, 094651-78471.

L Amritdhari Match for Amritdhari Boy, Height 5’-6”, Age 35, Own Business.

Mobile : 97812-75959.

L Well qualified Amritdhari girl, DOB 25/02/1987, MSC Nursing ,Height 5’3”, Lec. In Nursing Collage, salary 38000 Rs/- Kirtani & Akhandpathi. Contact : 98159-71308.

28