CFO, welkom in de nieuwe wereld

Begin 2016 lanceerde Eneco de campagne: welkom in de nieuwe wereld. Het ging over meer duurzame energie en slim omgaan met energie. Inmiddels zijn we ruim zeven jaar verder en zitten we midden in de nieuwe wereld. Wat is er nu echt veranderd? En hoe laveer je als CFO in deze nieuwe wereld?

De Russische inval in Oekraïne heeft de gaslevering aan de EU behoorlijk op zijn kop gezet. Gazprom stopte ruim voor de oorlog (april 2021) al met het leveren van extra gas. Ze kwamen hun langlopende contracten in eerste instantie nog wel na, maar sloten geen kortetermijncontracten meer af waardoor de EU-landen hun gasvoorraden niet meer konden aanvullen.

Hoewel ongecoördineerd en volledig gericht op eigen leveringszekerheid, zijn de EU-landen erin geslaagd binnen een jaar de Russische leveringen van pijpleidinggas nagenoeg volledig te vervangen met leveringen van vloeibaar gas (LNG). Begin 2016 was het aandeel LNG in onze import nipt 5%, begin 2023 is het aandeel LNG in onze gasimport gegroeid naar 34%. Voor de marktmanipulatie door Gazprom begin 2021 was het aandeel LNG nog maar 10%. De groei is dus vooral ontstaan in de afgelopen twee jaren. Inmiddels zijn de gasprijzen gestabiliseerd en is een nieuw evenwicht ontstaan tussen de 40 en 50 euro per MWh. Als dit het nieuwe normaal blijkt te zijn, is de prijs gas voortaan 2 tot 2,5 keer hoger dan we gewend waren in de eerste twintig jaar van deze eeuw. Het is daarom belangrijk hier rekening mee te houden bij het vaststellen van je kostprijs product, maar ook bij budgetteren en opstellen van jaarprognoses.

Hernieuwbare opwek

Het opgesteld vermogen aan elektriciteitsproductie is nagenoeg verdubbeld van 32 GW, begin 2016, naar 56 GW begin 2023. Deze groei is volledig toe te schrijven aan nieuwe wind- en zonne-energie-installaties. Die zijn in productie namelijk met 27 GW toegenomen terwijl de productie door gas- en kolencentrales met 3 GW is afgenomen. Dankzij deze ‘energietransitie’ is het aandeel groene energie fors gegroeid. Op nationaal niveau zien we de nieuwe wereld ook terug in onze import en export. In 2016 was Nederland netto-importeur van elektriciteit. Inmiddels zijn we netto-exporteur van elektriciteit. We zijn dus minder afhankelijk geworden van andere landen.

De vergroening is ook terug te zien in de spotprijzen van elektriciteit. Wanneer het stevig waait of de zon goed schijnt, zien we steeds vaker hele lage en zelfs negatieve uurprijzen. Als CFO van een energie-grootverbruiker kun je hier flink van profiteren. Je hebt hier echter wel de juiste contractvorm voor nodig. Er zijn veel verschillende contractvormen en energie inkoopadviseurs kunnen je helpen het juiste contract te kiezen. Een goede combinatie van looptijd en prijsformule kan zomaar 20 tot 30 procent aan energiekosten schelen.

Congestie

Een gevolg van alle investeringen in hernieuwbare elektriciteitsproductie én elektrificatie van de warmtevraag (warmtepompen, e-boilers) en ons vervoer (elektrische voertuigen, laadpalen) is wel dat het elektriciteitsnet uit zijn voegen barst. Menig organisatie krijgt tegenwoordig nul op rekest wanneer de netbeheerder wordt gevraagd extra vermogen te leveren of af te nemen.

Dat is vervelend voor een CFO. Ellenlange wachtlijsten voor nieuwe aansluiting kunnen de groei en ontwikkeling van het bedrijf ernstig schaden. Tip voor de boardroom: laat het zoeken naar locaties voor bedrijfsuitbreiding plaatsvinden in gebieden waar nog geen congestie is. Helaas worden die gebieden steeds schaarser. Gelukkig kan eigen congestie doorgaans makkelijk worden verholpen met het plaatsen van een batterij, een aggregaat of een gasgestookte WKK. Die laatste twee zijn helaas minder duurzaam, maar een CFO weet, nood breekt soms wet.

Leveringszekerheid, het nieuwe goud

De nieuwe wereld ziet er anders uit dan Eneco in 2016 had voorspeld. De overheid heeft zonne- en windenergie met tientallen miljarden euro’s gesubsidieerd met als gevolg dat de investeringen hierin veel hoger waren en sneller kwamen dan dan de benodigde upgrade van onze elektriciteitsnetten is geïnvesteerd. Maar goed, niemand zag in 2016 een gascrisis aankomen.

Hoe dan ook, het gevolg is dat leveringszekerheid belangrijker is dan ooit. Het hebben van een elektriciteitsaansluiting mét de zekerheid dat deze ook het vermogen kan leveren, is inmiddels goud waard.

Dit laatste blijkt ook wel uit het nieuws dat GIGA Storage het Aldel-terrein heeft gekocht voor 12 miljoen euro. Dit is enkel betaald vanwege de forse elektriciteitsaansluiting die er zit.

Jan Willem Zwang is meer dan twintig jaar actief in de energiemarkt. Hij heeft als interimmer en consultant voor diverse energie- en afvalbedrijven gewerkt. Met Stratergy geeft hij zowel gevraagd als ongevraagd advies over het ontwikkelen, financieren en exploiteren van duurzame energie projecten.

Zijn dagelijkse werk: zo’n 60 á 65 miljard euro beheren voor BMW Finance, wereldwijd. Glenn Ramcharan studeerde af als registeraccountant, maar na zes jaar in die wereld te hebben gewerkt, wees een kennis hem op de vacature bij BMW Nederland.

“Ze zochten een controller, iemand die over budget, inen verkoop ging”, vertelt de 60-jarige Financial Director.

“Ik was onmiddellijk om. Een groot internationaal bedrijf, stabiel, met een geweldige historie. Ik kwam, ik zag, ik bleef. Met auto’s had ik altijd al iets. Maar daadwerkelijk een BMW bezitten… Ik dacht; dat is out of my reach. Maar het werd dus al heel snel een zwarte, 2-deurs BMW 318i. Sinds 1986 heb ik misschien wel zestig verschillende BMW’s gehad. Die drie letters, ze staan als het ware in blauw-wit-zwart op mijn voorhoofd geprint, al 37 jaar.”

Pratend over auto’s, over de anno 2023 door elektrificatie veranderende markt: “Ik rij nu in een 4-serie Gran Coupé en had de geheel nieuwe elektrische i4 besteld. Maar omdat daarvoor relatief lange levertijden zijn –veroorzaakt door productievertragingen vanwege onder anderen chip tekorten en supply chain-problemen – heb ik mijn plaatsje afgestaan. Want de klant, de consument gaat bij BMW voor. Altijd.”

Transacties in D-marken

In zijn werk gaat het over dividend, over interest, over derivaten. Terugkijkend op die beginjaren: “We deden destijds alle transacties in D-marken. Ik heb op het hoofdkantoor van BMW in München gezeten. Nu zou ik mijn job omschrijven als een niche in finance, je gaat heel diep die wereld in. Dat is hier het dagelijkse werk.” Controller, Head of Accounting and Controlling, Financial Director. Die laatste functie bij BMW Finance N.V. bekleedt hij nu alweer ruim zes jaar. We spreken Ramcharan op het hoofdkantoor van BMW Nederland in Rijswijk. Daar legt hij uit dat BMW Finance N.V. in feite de corporate finance bank van de autofabrikant vormt. Een eigen ‘in house bank’ die financieringen wereldwijd voor zijn rekening neemt.

Zijn team bij BMW Finance N.V. groeide in de afgelopen zes jaar van twee naar twintig collega’s. En binnen dat team noemt Ramcharan diversiteit heel belangrijk. Zelf werd hij geboren in Suriname en kwam met zijn ouders, broer en zus in 1968 naar Nederland. “We woonden in Amsterdam, in Kattenburg, ik heb daar een geweldige jeugd gehad”, vertelt hij. “Nee, ik ben nooit teruggegaan naar Suriname, ik heb nimmer die behoefte gevoeld, zeker niet na de decembermoorden van 1982.”

Ook – on shore – in China

“Wij zijn als ‘in house bank’ wellicht wat minder zichtbaar, maar gaan niet allen over wát er wordt gefinancierd, maar ook over hóe dat gebeurt, vervolgt de Financial Director. “Onze totale balans, het bedrag dat wij met onze groep beheren, bedraagt om en nabij de 60 á 65 miljard dollar. Daarmee financieren wij de groei van BMW, denk bijvoorbeeld aan de behoeften

Leeftijd 60 jaar

Woonplaats Almere

Studie NIVRA

Gezinssamenstelling gescheiden, twee zoons (29 en 32 jaar), beiden financieel consultant

Laatst gelezen Donald Duck!

Favoriete vakantie skiën in Oostenrijk, de Spaanse zon van leasemaatschappijen. Tot in Australië, Canada en het Verre Oosten.” BMW Finance N.V. telt vier treasury centers waarvan Glenn Ramcharan en zijn team het center in Nederland bestuurt. “Ook in Singapore, de Verenigde Staten en China zijn centers, maar wij leveren – als enige – een bijdrage aan de liquiditeitsbehoeften van BMW wereldwijd. Vanwege de uitstekende Nederlandse financiële infrastructuur is het voor ons soms makkelijker toegang te krijgen tot de kapitaalmarkt. Om in de mondiale behoeften van BMW te voorzien, geven we obligaties uit in Europa, maar ook in China – on shore – en in de VS. Obligaties voor waarden tussen de 500 miljoen en 2,5 miljard dollar met een looptijd van gemiddeld twee jaar.”

Ramcharan geeft een concreet voorbeeld: “Er komt een verzoek van BMW Zweden voor 10 miljoen euro, voor financiering van een leasemaatschappij. Wij geven een obligatie uit en met het verkregen geld wordt via de in house bank een lening met een looptijd tussen twee en vier jaar aan BMW Zweden verleend. Wij zijn een bench bank qua operationele processen voor de organisatie. Er komt geld binnen en dat gaat dan naar de landen die het nodig hebben.

‘Veranderingen na Brexit peanuts’

Over obligaties uitgeven in China: “Daar is dat het moeilijkste, de audit vindt plaats door Chinese accountants, met soms heftige discussies tot gevolg. Wat dat aangaat waren de veranderingen in de samenwerking met onze BMW-collega’s in het Verenigd Koninkrijk na de Brexit peanuts. Wij financierden de UK al met 11 miljard pond, na het vertrek uit de Europese Unie hebben we vanuit Rijswijk in Engeland een maatschappij opgestart. Wij kregen het vertrouwen een treasury center voor het

Verenigd Koninkrijk uit te breiden. En de voorheen vaak genoemde capital tax van de Britten is uitgebleven. Geen hedgingkosten dus.”

Afgelopen jaren zijn er bij BMW Finance N.V. grote digitaliseringsstappen gemaakt, zo benadrukt de Financial Director. “Ik durf te stellen dat 99 procent van onze transacties volledig automatisch wordt verricht, handwerk is er vrijwel niet meer, de financiële processen zijn hierdoor sterk verbeterd, het risicobeheer-management idem dito. Bij dat alles telt mee dat er voortdurend veranderingen plaatsvinden. In wetgeving, in compliance, in accounting.”

Ramcharan werkt samen met zijn CEO, Walter Knopp. “Huisregel bij BMW; de CEO is altijd een Duitser”, glimlacht hij. “Samen rapporteren we aan het hoofdkantoor in München. Ik spreek Duits, want ik zat tijdens mijn militaire dienst voor oefeningen geregeld in Duitsland, had de taal in mijn VWO-pakket en heb cursussen gevolgd.”

Hoge score BMW Finance N.V.

Waar hij na al die jaren trots op is? Wat er op zijn lange staat van dienst uitspringt? “De wijze waarop finance bij ons is gegroeid. Wij zijn een belangrijk onderdeel van de BMW Groep geworden, er is veel vertrouwen, wij leveren service van hoge kwaliteit. Daarbij komt dat we zijn meegegaan in innovatie. Het hoofdkantoor in München, BMW AG, meet elk jaar alle ICS-processen (Industrial Control System). BMW Finance N.V. scoort met 4,6 het hoogst.”

Tijdens de financiële crisis van 2008 was BMW Finance

N.V. de eerste ‘in house’ bank die middels leningen weer toegang kreeg tot de kapitaalmarkt. “Als wij obligaties uitgeven, zijn die vrijwel onmiddellijk overschreven. Dankzij het stabiele management van BMW”, vertelt Ramcharan.

“Ons wordt wel eens verweten dat we geen groene obligaties uitgeven. Maar feit is dat wij – en daarin zijn we uniek – over het gehele leven van een auto duurzaamheid toepassen en garanderen. Van supply chain, tot productieproces, tot gebruik, tot het circulaire deel. Wij maken afspraken met onze 12.000 toeleveranciers. Met BASF, over het winnen van kobalt in Congo. Géén kinderhanden! Wij doen niet aan greenwashing, wij zíjn groen.”

‘Mensen verder brengen op pole’

Over zijn manier van leidinggeven: “Als Financial Director heb ik een belangrijke rol in de samenstelling en ontwikkeling van ons team. Ik gééf graag verantwoordelijkheid. Motivering en ontwikkeling om mensen verder te brengen staan bij mij op pole position . Ik ben laagdrempelig, de deur staat hier altijd open. Onlangs vertrok één van mijn collega’s naar München, naar het hoofdkantoor van BMW. Zo’n overstap vervult me met trots. Want dat teamlid heeft zich dus zo kunnen ontwikkelen dat die volgende stap mogelijk werd, dat hij opviel vanuit Duitsland. Prachtig toch? Natuurlijk betekent het voor ons hier in Rijswijk weer die nieuwe uitdaging een getalenteerde opvolger te vinden.”

Glenn Ramcharan wordt dit jaar 61, lonkt het pensioen? “Nee. Daar wil ik niet eens aan denken… Er zijn nog zoveel uitdagingen, bijvoorbeeld op het gebied van treasury. We stoeien momenteel met blockchain, met Artificial Intelligence voor processen. En met ontwikkelingen als car sharing, autonoom rijden. Als BMW Finance N.V. acteren we op topniveau, hebben het level en de services richting hoofdkantoor heel goed voor elkaar. Maar die kwaliteit – denk aan samenstelling en ontwikkeling van ons team – moeten we behouden. Ik zeg altijd ‘pak die studie, grijp die kans, anders raak je achterop!’ Elke fout is er natuurlijk één teveel. Maar wie geen fouten maakt, werkt niet.”

De Financial Director vervolgt: “Er gebeurt, als gezegd, zo vreselijk veel momenteel in automotive. BMW onderscheidt zich door niet alle kaarten op elektrificatie te zetten – ook al willen we dit jaar 13 elektrische modellen aanbieden – maar op alle paarden tegelijkertijd te wedden. Ja, wij zijn er óók nog steeds voor petrolheads die zweren bij een 6-cilinder op benzine of diesel. Dat verhaal is zeker nog niet uit, de uitstoot van dergelijke auto’s is sterk verminderd, ze worden steeds zuiniger. Maar omdat wij het gehele gamma bestrijken, heeft BMW veel kapitaal nodig. Wij zijn nu eenmaal anders dan Tesla, daar had men geen oude fabrieken. Wij hebben – en dat noem ik ‘gelukkig’ – wél die legacy.” •