“WAARDE TOEVOEGEN IN HET PUBLIEKE DOMEIN IS ONZE RAISON D’ÊTRE”

Het financieren van de publieke zaak zat altijd al in het DNA van BNG Bank, maar sinds 2020 is ‘maatschappelijke impact’ meer dan ooit het doel. Mede op aandringen van CFO Olivier Labe.

Maatschappelijke impact maken is sinds 2020 het belangrijkste doel van BNG Bank. “We hebben geen directe invloed, aangezien we geen producten verkopen die we kunnen verduurzamen. Maar door de dialoog aan te gaan met onze klanten over hoe we met elkaar bijdragen aan een leefbare en duurzame maatschappij, werken wij indirect aan maatschappelijke doelen”, zegt Olivier Labe, CFO van BNG Bank.

De ‘samenwerking der gemeenten in de credietvraag’ stond in 1913 al op de agenda van het bestuur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Een gezamenlijke bemiddelende instantie zou de gemeentelijke onderhandelingspositie op de kapitaalmarkt moeten versterken, was de gedachte. Eind 1914 werd inderdaad de Gemeentelijke Credietbank geboren, de voorloper van wat later de Bank Nederlandse Gemeenten zou worden, de huidige BNG Bank. Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, bewees die bank al direct haar waarde. Grensgemeenten moesten aan de grens gestationeerde troepen verzorgen en huisvesten. De zuidelijke provincies werden belast met de opvang van ruim een miljoen Belgische vluchtelingen die hun heil kwamen zoeken in het neutrale Nederland. De Gemeentelijke Credietbank verstrekte leningen zodat de betrokken gemeenten alles konden betalen.

Die geschiedenis leek zich dit jaar te herhalen. Nu waren het alleen Oekraïense vluchtelingen die moesten worden opgevangen door Nederlandse gemeenten. En ook dit keer sprong BNG Bank in de bres. Gemeenten konden bij de bank prepaid passen bestellen om leefgeld aan de vluchtelingen te verstrekken. De prepaid pas is een alternatief voor het verstrekken van contant geld aan mensen die doorgaans nog geen bankrekening hebben in Nederland. BNG Bank gebruikt overigens al langer een vrijwel identiek concept zodat gemeenten geld aan dak- en thuislozen kunnen verstrekken. Daardoor was het voor de bank mogelijk om de pas voor vluchtelingen snel te introduceren.

Natuurlijk is de vluchtelingenstroom uit Oekraïne ‘triest’, zegt Olivier Labe, CFO van BNG Bank. “Tegelijkertijd is de actie met de prepaid passen typerend voor BNG Bank en het maatschappelijke verantwoordelijkheidsbesef waarvan de bank keer op keer blijk geeft. We waren er ook tijdens de financiële crisis in 2008, toen veel klanten financiële problemen konden afwenden dankzij de middelen die door BNG Bank beschikbaar werden gesteld. En ook tijdens de coronacrisis stonden we onze klanten (zoals woningcorporaties, gemeenten en zorginstellingen) financieel bij - en dat zullen we in de toekomst ook blijven doen.”

Goede marktpositie

Het gaat goed met BNG Bank, aldus de CFO. “Voor ons als Triple-A bank is de beschikbaarheid van geld niet echt een probleem. Wij geven obligaties uit op de internationale kapitaalmarkt en beleggers willen wel in zee met een bank met de hoogste rating.”

Ook aan de klantzijde zijn er voor BNG Bank relatief weinig risico’s. Als publieke bank die voornamelijk geld leent aan woningcorporaties en gemeenten, wordt het terugbetalen van leningen eigenlijk altijd gegarandeerd door de overheid. “Wanneer een gemeente in financiële nood komt treedt Artikel 12 in werking en komt hij onder curatele van provincie. En ja, dat komt zeker voor. Van de 87 miljard euro aan leningen die BNG Bank heeft uitstaan, is slechts 10% niet-gegarandeerd. Een relatief klein percentage, al hebben we het dan toch wel over 8 miljard euro.”

Wat is eigenlijk de grootste uitdaging voor de CFO van BNG Bank? Labe: “Wat voor mij als CFO spannend is: hoe haal ik ieder jaar zo goedkoop mogelijk 15 à 20 miljard euro uit de kapitaalmarkt? Timing is hierbij belangrijk; op het juiste moment en met de juiste looptijd, kijken naar de fundingbehoefte van onze klanten en daarbij dan alle parameters op de kapitaalmarkt in overweging nemen. We analyseren de actuele ontwikkelingen, nu bijvoorbeeld hoe de oorlog in Oekraïne invloed heeft op de kapitaalmarkt. Ook hebben we veel contacten met internationale beleggers, over hun plannen en beleggingscriteria.”

Daarnaast is het ook aan Labe om de organisatiekosten strak in de hand te houden: “Omdat wij als publieke bank de tarieven van onze leningen willen houden, moeten we als organisatie zo efficiënt mogelijk opereren. Onze klanten verwachten bovendien dat processen op een snelle en betrouwbare manier lopen. We zijn een niche bank, die zich niet alleen onderscheidt met een hoge rating, maar ook met een excellente liquiditeitspositie, zodat we onze klanten ook in slechte tijden kunnen blijven bedienen. In tijden van crisis is dat fijn, maar het stelt mij als CFO ook continu voor het vraagstuk: hoe hoog moet je buffer zijn? Want een buffer kost per definitie geld.”

Maatschappelijk verantwoord profiel Het maatschappelijk verantwoorde profiel van BNG Bank is in de afgelopen tijd verder aangescherpt. Labe: “We hanteren sinds 2020 een strakkere definitie voor wat wij rekenen tot het publieke domein. Organisaties die wij financieren moeten of zelf een overheid zijn, een publieke aandeelhouder hebben, of de overheid moet een garantie bieden. Vroeger waren we daar wat losser in en financierden we ook wel eens een groene ondernemer die een zonnepark wilde neerzetten. Dat doen we niet meer. Zo’n project gaat maar voor een paar miljoen in de boeken. Dat is natuurlijk veel geld, maar vergeleken met de volumes waar wij mee werken bij overheden is het weinig. Terwijl er wel heel veel extra compliance werk bij komt kijken aangezien het gaat om particuliere bedrijven. Maar wat vooral speelde in de overweging was: waar maken we als bank de meeste impact? En dat is toch bij overheden en publieke organisaties.”

Het financieren van de publieke zaak heeft altijd in het DNA van BNG Bank gezeten, maar sinds 2020 heeft de bank meer dan ooit als doel ‘maatschappelijke impact’ te maken. Mede op aandringen van CFO Labe: “Als bestuur wilden we onze maatschappelijke rol duidelijk maken, daar heb ik mij altijd sterk voor gemaakt.” De bank richt zich tegenwoordig op het bevorderen van vijf van de Sustainable Development Goals (SDG's) zoals die zijn opgesteld door de Verenigde Naties, te weten: een goede gezondheid en welzijn (SDG 3), kwaliteitsonderwijs (SDG 4), betaalbare duurzame energie (SDG 7), duurzame steden en gemeenschappen (SDG 11) en Klimaatactie (SDG 13) - in het bijzonder de afname van broeigassen en het beperken van de energievraag en het vergroten van de energie-efficiëntie. BNG Bank kan volgens Labe maar beperkt maatre- gelen nemen die bijdragen aan maatschappelijke doelstellingen. “Wel gaan we de dialoog aan met onze klanten. De financiering van klanten is een middel om te werken aan verduurzaming en aan de maatschappij - om de wereld ook voor volgende generaties leefbaar te houden.”

Olivier Labe behaalde een Master of Advanced Studies in Banking and Finance aan de University of Paris Sorbonne en een diploma in European Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Verder volgde hij meerdere Executive Development Programs aan INSEAD.

Zijn carrière startte in 1994 bij Alcatel (Telecom), eerst als Treasurer van een vestiging en later als handelaar in valutaopties op het hoofdkantoor. In 1998 kwam hij in dienst bij Unilever waar hij op het hoofdkantoor in Rotterdam meerdere Treasury functies bekleedde, met als laatste functie Manager Treasury Operations Europe.

De overstap naar BNG Bank kwam in 2007, waar hij in 2010 Managing Director Treasury & Capital Markets werd. In 2015 trad hij toe tot het bestuur van de bank en in 2018 werd hij CFO. Als CFO is Labe onder andere verantwoordelijk voor financiële verslaggeving, financiële markten en treasury, asset & liability management, capital management, investor relations en juridische en fiscale zaken.

Labe is lid van de Raad van Toezicht van ASR Vermogensbeheer en van Raad van Advies van de faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam. Hij is getrouwd en heeft drie kinderen.

Vierde bank van Nederland

BNG Bank verstrekt voornamelijk leningen met een lange looptijd, aan klanten die actief zijn in het publieke domein: woningcorporaties (goed voor ongeveer de helft van de portefeuille aan uitstaande leningen), gemeenten en andere decentrale overheden (een derde) en de zorg (een tiende). BNG Bank stelt zich graag op als de ‘natuurlijke partner’ voor deze partijen, vanwege haar kennis en ervaring in het publieke domein. “Aangezien we ons uitsluitend op het publieke domein in Nederland richten, hebben we een uitstekend risicoprofiel. Hierdoor kunnen we voor onze klanten veelal gunstiger tarieven rekenen dan commerciële banken. We stimuleren maatschappelijke impact, zonder dat we als toezichthouder optreden, want daar zijn andere partijen voor. Wel overleggen we samen met klanten over het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.”

Zo financiert BNG Bank onder andere projecten om de energietransitie mogelijk te maken, om woningen te bouwen en om de kwaliteit en beschikbaarheid van onderwijs en zorg te verbeteren. Labe: “Onze financiering geven we niet zozeer aan projecten, maar aan entiteiten: gemeentes, corporaties, zorginstellingen. Zo is de gemeente Alkmaar bezig met het verduurzamen van gemeentelijk vastgoed. Dan heb je het al snel over 85 miljoen euro. Maar we financieren het niet alleen, we denken als BNG Bank ook mee over de beste manier om zaken te realiseren. Zo hebben we een gemeente geholpen om een aparte BV op te richten waarmee ze hun verduurzamingsdoelen kunnen managen. Een losse organisatie die alleen gericht is op een specifieke taak kan efficiënter opereren dan een gemeentelijk departement. Dat zorgt voor tempo en focus.”

BNG Bank is een buitengewoon solide instelling, met een Triple-A rating. “We zijn de vierde bank van Nederland, met een balanstotaal van ongeveer 150 miljard euro en een kredietportefeuille van rond de 90 miljard. En van die 90 miljard aan verstrekte leningen staat meer dan 90 procent direct of indirect uit bij de Nederlandse overheid.”

De afgelopen drie jaar is de leningenportefeuille van BNG Bank met een miljard of drie gegroeid.

Labe: “We zien onze portefeuille als middel om impact te maken: we willen natuurlijk ook koploper in onze markt blijven. Meer dan 50% van de woningbouwverenigingen zit bij ons en twee derde van de gemeentemarkt. Dat is toch mooi? Waarde toevoegen in het publieke domein is onze raison d’être.” De maatschappelijke missie van BNG Bank heeft volgens Labe nog een voordeel: “Ik merk, zeker bij het aantrekken van jong finance talent dat onze purpose een echte asset aan het worden is.”

Nieuwe meetmethode

BNG Bank heeft een innovatieve methode ontwikkeld om te meten hoe maatschappelijke impact wordt gemaakt, via de klanten die BNG Bank financiert. “Zoals gezegd wordt impact vertaald naar de vijf Sustainable Development Goals. (SDG's). En per SDG zijn er indicatoren om aan te geven hoe onze klanten presteren. Niet-financiële en financiële informatie wordt zo gekoppeld. Deze meetmethode is nog nieuw. Begin dit jaar heeft de bank een nulmeting verricht; de komende jaren kan worden gekeken welke vorderingen er op het gebied van welke SDG worden gemaakt. Door de financiering van klanten te koppelen aan SDG’s laten we concreet zien wat onze maatschappelijke impact is.”

Niet alleen aan de klantzijde, maar ook aan beleggerszijde neemt BNG Bank zijn purpose om maatschappelijke impact te maken serieus.

In 2014, toen Labe nog als Managing Director Treasury & Capital Markets werkte, introduceerde BNG Bank op zijn initiatief al een ‘socially responsible bond’. Een obligatie, waarvan de opbrengst werd gebruikt voor balansfinanciering van de Nederlandse gemeenten die in hun categorie het beste scoorden op het gebied van duurzaamheid en sociaal beleid. “Toen de sustainable bonds opkwamen zag ik daar direct veel perspectief in, maar destijds was dit denken nieuw en werd het enigszins sceptisch ontvangen.”

De emissie bleek een groot succes bij beleggers, banken, vermogensbeheerders, pensioenfondsen en andere institutionele beleggers. Labe: “Ook zij moeten verduurzamen van hun achterban, en ons business model om leningen in te zetten als instrument om impact te maken sprak aan. Verduurzaming van de kapitaalmarkt is belangrijk, omdat zo in de kern en effectief wordt bijgedragen aan de realisatie van duurzaamheidsdoelstellingen. En tegelijkertijd verbreden we ook onze klantpropositie, want de impactrapportages voor beleggers, geven ook inzicht in de duurzaamheidsprestaties van onze klanten. Aan de kant van duurzame funding liepen wij destijds zeker voor op andere banken. En ook in de focus die we hebben op het maken van maatschappelijke impact. Onze impactmeter is echt wel iets bijzonders. Daar ben ik trots op als CFO.”

Toch maakt over impact ook kwetsbaar: Labe: “Wat wij doen vraagt om een eenduidige en vooral transparante methodologie die ook verdedigbaar is naar de toekomst. Het framework daarvoor is continu in ontwikkeling. Samen met input van beleggers werken wij hier heel hard aan. Zo hebben we in 2021 nog een nieuw SDG-obligatie-framework ontwikkeld dat aansluit op onze strategie en bij de wensen van beleggers. Ik vind dat het er bij hoort voor een moderne onderneming zoals BNG Bank. Je moet laten zien wat je bijdraagt aan de maatschappij, ook als het negatief zou zijn. Het tij is niet te keren. Als CFO houd ik mijzelf ook bezig met Investor Relations en ik heb daar echt de draai gezien, van gesprekken die alleen gingen over rendement en prijs, naar investeerders die serieus willen weten wat onze klanten doen. En eerlijk? Dat zijn veel interessantere gesprekken dan gesprekken die alleen gaan over basispunten.”

Werkplezier

Labe, die oorspronkelijk uit Frankrijk komt, werkt nu ruim 14 jaar bij BNG Bank. “De liefde bracht mij naar het noorden. Mijn Nederlandse vrouw ontmoette ik in Parijs, waar ik toen studeerde en zij au pair was. De Nederlandse werkcultuur is heel prettig. Het is een beetje cliché, maar de informele en directe manier van omgaan met elkaar, dat vind ik hier heel fijn. Toen ik uit Frankrijk vertrok was dat daar wel anders.”

Ook in zijn functie van CFO heeft Labe baat bij een informele werkcultuur: “Je krijgt meer input van je team. Als ze iets vinden van je beleid, dan hoor je het gewoon. Dat houdt je scherp en stimuleert innovatie. Toen ik destijds zelf bedacht dat BNG Bank duurzame obligaties moest uitgeven, liep ik er ook direct mee naar de directie. Dat kan in Nederland en ik vind het mooi. Iedereen heeft hier een stem.” In Frankrijk werkte Labe voor Alcatel en na een carrière binnen de treasury afdeling van Unilever in Rotterdam stapte hij over naar de bankwezen. “Mijn beslissing om over te stappen naar BNG Bank was vooral ingegeven door de wens om bij een betrekkelijk kleine organisatie te werken. BNG mag dan qua balanstotaal een grote bank zijn, met rond 400 werknemers is het natuurlijk geen multinational.”

Daarnaast was treasury binnen Unilever meer een stafafdeling, terwijl het bij BNG Bank een kernactiviteit vormt - en Labe verwachtte dat de overstap hem de mogelijkheid om als financial meer invloed te hebben op beleidkeuzes.

Die verwachting is uitgekomen, getuige het verloop van zijn carrière binnen BNG Bank. Vooral dat doet hem goed. “Ik geloof sowieso dat waarde-gedreven organisaties het krachtigste zijn. In ons geval verbindt de purpose van de bank alle stakeholders om impact te maken. Niet alleen onze klanten en beleggers, maar ook onze medewerkers: wij hebben allemaal een intrinsieke motivatie om de wereld beter te maken. Ik merk dat ik daarom ook elke dag met plezier naar mijn werk ga. Meer dan wanneer ik alleen maar zou meewerken om het rendement op het eigen vermogen met een procent te laten stijgen.”

Uitdagingen

Labe heeft als CFO in de afgelopen jaren vele stappen gezet in de professionalisering van BNG Bank. Van digitalisering van processen tot duidelijke rollen voor verschillende disciplines binnen de bank. “We zijn ook gegroeid in lijn met de eisen die de samenleving stelt aan compliance en riskbeheersing. Wij willen meer zijn dan een financier. We hebben bij als BNG Bank veel inhoudelijke expertise, omdat we klanten hebben in allerlei regio’s en publieke sectoren. Zo spreken we bijvoorbeeld klanten over het financieren van warmtenetten en de energie opgave, maar ook over het sociale domein. Onze kennis en ons netwerk, gekoppeld aan funding biedt een prachtige propositie als bank. Soms willen gemeenten zelfs dat we de regie overnemen in bepaalde opgaven, maar dat gaat misschien wat ver.” Beter datamanagement is nog wel een doel voor Labe. “Vorig jaar hebben we dashboarding geïntroduceerd. De data output daarvan is goed, maar de rapportage moet nog fl exibeler en gemakkelijker aangepast kunnen worden, zonder dat medewerkers er een heel project van hoeven te maken. We blijven een bank en moeten de financiële kant optimaal managen. Daarnaast willen we ook non-fi nancial informatie op datzelfde niveau gaan managen. Dat is misschien nog wel de grootste nieuwe uitdaging van de fi nance functie, maar dit soort nieuwe ontwikkelingen omzetten in praktijk maakt het werk als CFO wel super boeiend.” •