Elm vuástámarkkâneh, Fabrizio Brecciaroli

from Loostâš 04/2022

Uáppumätki Kuovdâkiäinust, Tiina Jäppinen

ELM

VUÁSTÁMARKKÂNEH

Alppâsyeinih já eres šadoh, maid kuusah poreh keesi ääigi, vaigutteh čuuvtij mielhist rahtum vuástá smaakân. Jis kuusah láá viättám ubâ keesi alppâniijtoin, te toi mielhist rahtum vuástá smaakâ ij pyevti ađđiistâllâđ!

Elm

Tekstâ já koveh: Fabrizio Brecciaroli

Elm lii smavvâ sijdâ Sveeicist. Tot lii Glarus kantonist kaskoo Aalpâi. Elmist láá ennuv puáris ärbivuáváliih tááluntááluh, moh láá rahtum muorâst. Toh láá távjá hervâttum jieškote-uvlágánij kukáiguin. Elm eennâmmerkkâ lii Martinsloch, mii lii räigi väärist. Tot lii masa väričohheest. Piäiváš já mánudâš pyehtih oinuđ rääigist tuše muáddi peeivi ivveest tiätu tijmeääigi.

Keessiv kuusah tuálvojeh pajas alppânijttoid, moh láá ollâgâsâst vaarijn, mut talle ko čohčâluvá já muáttáá, te kuusah tuálvojeh maasâd liähán, kost toh viettih täälvi navittist. Alppâsyeinih já eres šadoh, maid kuusah poreh keesi ääigi, vaigutteh čuuvtij mielhist rahtum vuástá smaakân. Jis kuusah láá viättám ubâ keesi alppâniijtoin, te toi mielhist rahtum vuástá smaakâ ij pyevti ađđiistâllâđ!

Čohčuv kuusâi vuáluspuáttim lii tehálâš aalmugjuhle, já ton ohtâvuođâst Elmist uárnejuvvojeh stuorrâ vuástá- já Schabziger-markkâneh. Schabziger lii maailm puárásumos vuástášlaajâ. Taat korrâsmakkâsâš vuástá, mii siskeeld ennuv oortâid mut ij ollágin pyeidi, lii valmâštum Glarus kantonist ohtânmaanoost 700-lovo rääjist, ađai tot vuástá-ärbi olá paijeel 1 300 ive tuáhá. Markkânijn páiháliih eennâmviljâleijeeh vyebdih vuástáidis, já lappâdjotteeh pyehtih keččâliđ taid. Glarus táválumos vuástá lii

Martinsloch

jurbâ alppâvuástá, mon vyebdih jo-uv vorâsin teikâ oovtâ ive puárisin. Muu mielâst puárásub vuástá lii ennuv njálgásub. Markkânijn peivipurrâmuššân puáhtá uástiđ ärbivuáválijd sveiccilijd vuástápurrâmušâid tegu fondue (sudes vuástá, moos puánjosteh leibipittáid), raclette (vuoššum potákkij oolâ pieijum sudes vuástá) já rösti (foskum já possum potákkeh já ennuv vuástá).

Markkânijn lii kal eres-uv ohjelm ko vuástá vyebdim já purâdem. Markkânpeeivi ääigi fáruluvâi jottee almaah väzzih moddii siijdâ čoođâ aalmugpihtâseh pajalist, já siämmást sij pávkkááttâleh stuorrâ kiäluid. Tast šadda uáli jo korrâ larmâ. Ulmuuh oskoh, ete stuorrâ kiälui pávkkááttâllâm kárbá paas vuoiŋâid ovdil täälvi. Ton lasseen markkânij ohtâvuođâst lii meid ohjelmteltta, kost čuojâttuvvoo muusik ubâ pirrâmpeeivi. Tobbeen ulmuuh peesih kuldâliđ keppâsiähá Schlager-muusik, mii lii saksakielâlij enâmij aalmuglâšmuusik. Telttaast lii meiddei baari, tatsko Sveeicist juhleviehâ táválávt kuldâl muusik mielâstubbooht vuolâlaasâ kieđâst.

Elm vuástámarkkâneh láá hitruus tábáhtus, mii addel šiev máhđulâšvuođâ uápásmuđ Sveeici kulttuurân já ärbivuovvijd. Puáttee ive mun ááigum eelliđ tobbeen vissásávt uđđâsist. Puáđi tun-uv, jis sattuuh leđe Sveeicist rievtis ääigi!