Uáppumätki Kuovdâkiäinust, Tiina Jäppinen

Uáppumätki Kuovdâkiäinust

Tekstâ: Tiina Jäppinen Koveh: Tiina Jäppinen já Mikko Vierimaa

Sämielleekuvij meeri lii lasanâm jotelávt majemui ivij. Elleekove já digitaallâš media kuleh tááláá mainâstemvuáhán, já maailmist láá ennuv ulmuuh, kiäh halijdeh kuullâđ taid mainâsijd.

Kyessiviäsu Goldin. Kove: Mikko Vierimaa

Sämielleekuvij meeri lii lasanâm jotelávt majemui ivij. Elleekove já digitaallâš media kuleh tááláá mainâstemvuáhán, já maailmist láá ennuv ulmuuh, kiäh halijdeh kuullâđ taid mainâsijd. Säämi elleekovesyergi čuuvtij taarbâš sämikielâlâš já áámmáttáiđulâš pargovyeimi. Taan keežild Säämi máttááttâskuávdáš (SMK) já Almugijkoskâsâš Säämi Elleekoveinstitut (International Sámi Film Institute, ISFI) láá olášuttám haavâ ovtâspargoost. Säämi elleekovesyergi já media škovlim -haahâ lii ive kukkosâš Erasmus+ -haahâ, mast mun tooimâm proojeekthovdân.

SMK lii škovlim medialinjáást sämmilâš elleekoverähteid jo ive 2003 rääjist. Taažâ Kuovdâkiäinust leijee ISFI lii ráhtám já ovdedâm aalmugijkoskâsâš elleekovesyergi Säämist jo paijeel love ihheed. ISFI lii tuárjum tai ivij paijeel 80 algâaalmuglâš sämielleekovveed ain vuosâeehid räi.

Roovvâdmáánust mij peesâim uápásmuđ ISFI tooimân oovtâst SKM medialinjáin, ko haahâ olášutij uáppumääđhi Kuovdâkiäinun. Mij vuolgijm máátkán käävcis škoovlâ minibussijn. Mätki Anarist Kuovdâkiäinun piištij nelji tijme, ko mij orostijm Kärigâsnjaargâst Härkös Sepo K-Marketist. Kuovdâkiäinust mij ijâstâlâim kyessiviäsu Goldinist, mon omâsteijeeh Anne Lajla já Nils Ole láin hirmâd kuásutteijeeh.

ISFI elleekovekomissaar Liisa Holmberg tuáivuttij mijjân tiervâpuáttim. Mij uápásmuim sämielleekove historján já tááláá tilán sehe ISFI tooimân. Kyevti peeivi ääigi mij peesâim kuullâđ, maid elleekove rähtim máksá já maht elleekove rähtim ruttâduvvoo. ISFI lii meid uđâsmittám sápmifilms.com -palvâlus, mast puáhtá keččâđ tuše algâaalmuglijd elleekuuvijd. Palvâlus tuáimá Taažâ, Ruotâ já Suomâ lasseen meid Kanadast já Ruánááenâmist. Tot máksá 59 ruvnâd mánuppaijeest ađai vuálá kuttâ euro. Čoovčâ 2021 lekkum Tuodâr-studiost mij keččâlijm jienâčaittâlem. Mij riggodijm-uv studio jienâpaaŋki anarâškielân, nuorttâlâškielân, orjâlâškielân, suomâkielân já ruošâkielân. Majemuu peeivi mij elâččijm vala Säämi ollâškoovlâst.

Almugijkoskâsâš Säämi Elleekoveinstitut. Kove: Tiina Jäppinen

Jukka Vuorela-Morottaja já Tuodâr-studio hovdâ Morten Pettersen. Kove: Tiina Jäppinen

SMK medialinjá vuosmuu ive uáppee Mikko Vierimaa lâi fáárust määđhist. Sun lii Nivalast meddâl, mutâ varrij Anarân Helsigist, oovtâst nieidâskipárijnis. Mikko lii ovdil luuhâm toimâtteijen já sun lijkkoo kuvviimân, kiitaar čuojâtmân já muusik rähtimân. Sun áigu porgâđ puátteevuođâst mediasyergist já sun lii kiddiistum kuvviimist já kietâčälimist. Taan čoovčâ sun lii meridâm, ete sun halijdičij meid oppâđ sämikielâ. Medialinjá vuosmuu ive ääigi lii-uv máhđulâš luuhâđ vittâ uáppučuággá sämikielâ já sun áigu kevttiđ taam máhđulâšvuođâ.

Mikko iätá: ”Medialinjá uápuh láá lamaš suottâseh, já muu mielâst Erkki Feodoroff lii kal uáli pyeri máttáátteijee. Uápuh algii šiev liävttoin, ko mij peesâim olášuttiđ aalgâaalmugij muusiktábáhtus Ijâttes ijjâ live stream peht.” Uáppumätki lâi sunjin meid vuosmuš kerdi Taažâst, já sun lijkkui ennuv ISFI tooimân uápásmuumân. Sun muštâl: ”Mun movtáskim, já maaŋgah jurduuh pajanii puátteevuođâ várás. Studio lâi uáli fiijnes já jienâčaittâlem lâi mudágávt väädis.”

Tuodâr-studio hovdâ Morten Pettersen já Pavlo Heikkinen. Kove: Tiina Jäppinen

Medialinjá máttáátteijee Erkki Feodoroff, uáppeeh já elleekovekomissaar Liisa Holmberg. Kove: Tiina Jäppinen

Nube ive medialinjá uáppee Jukka Vuorela-Morottaja lâi meid määđhist fáárust. Sun lii Kyelijäävrist meddâl, mutâ sun lii aassâm Anarist jo kuhháá. Ovdil ko sun poođij medialiinján, sun lâi porgâm mecciuápisin masa jo love ihheed. Talle ko poođij pandemia, te pargo ij lamaš innig. Talle sun smietâi, ete SMK:st lii medialinjá. Suu pärnivuođâ naver lii lamaš rähtiđ elleekuuvijd. Jukka iätá: “Vuosmuš ihe moonâi kale hirmâd huápust, lijjii nuuvt mielâkiddiivâš projekteh ubâ ääigi. Talle moonnâm ive mun luuhim anarâškielâ, ko SMK:st ij lamaš medialinjá joođoost já mun halijdim oppâđ kálgun kielâ.”

Tääl sun lii rähtimin dokument Ulpu Mattus-Kumpusiist, mii puátá keččâmnáál taan luuhâmive ääigi. Ulmen lii, ete vuosâeehid ličij Skammâkuuvijn uđđâivemáánust. Tot lii lamaš stuorrâ proojeekt, já sun haalijd rähtiđ taam dokument hirmâd pyereest. Dokument muštâl el. Ulpu kielâpálgást.

ISFI lâi jo Juukan uápis. Sun uásálistij čohčâmáánust ISFI já Netflix ovtâspargon uárnejum pargopááján Kuovdâkiäinust. Sun muštâl: ”Lâi hitruu teivâđ oppeet Liisa Holmbergáin já sárnudiđ Säämi elleekovesyergist. Ton lasseen lâi hävski já tehálâš, et mij peesâim uápásmuđ Tuodâr-studion. Mun lijkkojim meid Säämi ollâškoovlâst kolliistâmân. Taan ive elleekovekuursah láá mielâkiddiivááh, já mun halijdiččim uásálistiđ aainâs-uv kietâčäällimkuursân. Kurssâ kieđâvuš sämmilij já algâaalmugij mainâstemärbivyevi elleekove peht.”

Uáppumätki oovtâst uáppeiguin lâi virkosmittee mulsâšuddâm pandemia maŋa. Uáppumääđhih láá teháliih sehe uáppei ete Säämi elleekovesyergi tááhust. Säämi elleekove- já mediasyergi lii aalmugijkoskâsâš, já syergi taarbâš ovtâspargo staatâi rajij rasta. Mätki lâi meid tiätulágán sämikielâi okko, tastko mij ruokâsmijm kevttiđ sämikielâid nubijdânkuin já meid páihálij ulmuiguin.

Lasetiäđuh:

www.sapmifilms.com www.isfi.no

https://www.sogsakk.fi/fi/Hakijalle/Koulutustarjonta/Media-alan-osaaja