Čäällimhárjuttâsah skaamâ já loppâive várás, Iida Kerokoski

Čäällimhárjuttâsah skaamâ já loppâive várás

Tekstâ: Iida Kerokoski Kove: Pixabay

Ohtâ äšši nohá, já nubbe lii jo älgimin. Ihe 2022 lii masa jo nuuhâm, innig ij lah ko skammâmáánu já talle jo láá-uv juovlah já puoh.

Ive loppâ lii šiev äigi hundâruššâđ, maht nohhee ihe lii moonnâm já magareh ääših láá tábáhtum ton ääigi. Maht tust oro: Lii-uv moonnâm uđđâivemáánust jo avalâšvuotâ, teikâ láá-uv mánuppajeh kirdám uáli huápust?

Tääl puáhtá meiddei jo smietâškyettiđ, maid halijdičij, ete puáttee ive tábáhtuuččij. Ulmen ij veltihánnáá lah rähtiđ maiden stuorrâ uđđâihelopádâsâid, mut jis tun halijdah, te tun puávtáh váhá smiettâđ: Magareh ääših liččii suottâseh puátteevuođâst? Maht taid puávtáččij ovdediđ?

Moonnâm ive hundârušmijn puáhtá čäälliđ uánihis mainâsijd. Kenski tääl tun muštáh vala mottoom hitruus tábáhtus, mon ličij suotâs čäälliđ pajas. Siämmáánáál tun puávtáh čäälliđ meiddei puáttee ive jurduin. Miiba jis tun čáláččih olssâd veikâ reeivâ, mon tun luuvah esken puáttee ive loopâst? Maid tun halijdiččih muštâliđ puátteevuođâ olssâd? Maid tun halijdiččih mušteđ taan ivveest? Magareh ääših láá tunjin tääl teháliih, já maid tun oskoh, ete puáttee ive tábáhtuvá?

Kyehtnubálov mánuppaje ääigi kiergân tábáhtuđ viehâ ennuv, ige puoh aašijd lah veltihánnáá älkkee mušteđ, ko halijdičij čäälliđ tain. Kavnuuččij-uv täin čäällimhárjuttâsâin já išekoččâmâšâin miinii, moin tun pesâččih ovdâskulij?

1. Maid tun porgih uđđâivemáánust? Nabai kuovâmáánust? Smietâ čoođâ jyehi mánuppaje já čääli pajas oovtâ teikâ kyehti ääši, moh tast puátih mielân. Jis oro, ete tun jieh mušte maiden veikâba kesimáánust, te njuškii ton paijeel. Toos puáhtá maccâđ maŋeláá-uv.

2. Maid tun lah oppâm taan ive ääigi? Lii-uv tai oppâm lamaš älkkee teikâ vaigâd? Lah-uv tun oppâm taid škoovlâst teikâ mottoom eres saajeest? Maid tun halijdiččih oppâđ puáttee ive?

3. Räähti listoid ive tábáhtusâin. Čääli pajas veikâ vittâ ääši tágárijn fáádáin: Iijah, maid mun muštám. Ulmuuh, kiäh láá išedâm muu. Peeivih, moh lijjii ereslágáneh ko mun iđedist jurdim. Hitruus ääših, maid kiinii lii ettâm. Pihtâseh, maid mun lam kiävttám ive ääigi. Ääših, moh iä tábáhtum.

4. Magareh tobdoh šaddeh, ko tun jurdáh puáttee ive? Poolah-uv tun mastnii? Vuárdáh-uv tun maidnii?

Magareh tuoivuuh tust láá?

5. Magarijd šiev aašijd tun lah porgâm taan ive ääigi? Lah-uv tun išedâm kiännii? Maht? Maht tot, maid tun lah porgâm, lii vaiguttâm iärrásáid?

6. Maggaar aašijd tuu puhelimist láá taan ivveest? Magarijd kuuvijd tun lah váldám? Magarijd meemijd tun lah vuorkkim? Maggaar muusik tun lah kuldâlâm? Keejâ mottoom kove teikâ kuldâl mottoom pitá já smietâ, magareh muštoh tast puátih mielân.

Jis tun halijdah, te tun puávtáh čäälliđ meiddei nuuvt, ete kiinii eres-uv puáhtá luuhâđ tom. Kenski mottoom mušto lii nuuvt hitruu teikâ jiäráskittee, ete tast šadda tihtâ, kuhheeb mainâs algâ teikâ šiev lostâtekstâ!