Olfactory Perception / Οσφρητική Αντίληψη

Οσφρητική αντίληψη και γεύση

«Μια συγκεκριμένη μυρωδιά μας κάνει να ξαναμπούμε σε ένα χώρο εντελώς ξεχασμένο από την οπτική μας μνήμη. Τα ρουθούνια ξυπνούν μια ξεχασμένη εικόνα και μπαίνουμε στον πειρασμό να εισέλθουμε σε μια ζωντανή ονειροπόληση. Η μύτη κάνει τα μάτια να θυμούνται.»17

Οι αισθήσεις της όσφρησης και της γεύσης δρουν συχνά ταυτόχρονα και σχηματίζουν ένα αισθητηριακό σύστημα που εμπλουτίζει την αντίληψη του ανθρώπου για το χώρο. Χάρη στο σύστημα αυτό ο άνθρωπος μπορεί να αντιληφθεί τη θέση του στο χώρο, να αναγνωρίσει το οικείο από το ανοίκειο τόσο σε άλλα άτομα, όσο και σε χωρικές καταστάσεις, να ξεχωρίσει την τροφή του. Ο ρόλος της όσφρησης είναι ο σημαντικότερος για τη δημιουργία χωρικής αντίληψης σε αντίθεση με τη γεύση, η οποία έρχεται στο μυαλό συνειρμικά λόγω κάποιας οσμής, εφόσον η γλώσσα, το κυρίαρχο αισθητηριακό όργανο της γεύσης, δεν έρθει σε επαφή με κάτι. Χάρη στην αίσθηση της όσφρησης ξεχωρίζουμε διαφορετικές οσμές και εντοπίζουμε την πηγή τους, ενώ εμφανίζεται προσαρμοστικότητα των οσφρητικών οργάνων ως προς τα ερεθίσματα· οι οσμές που μυρίζουμε συχνά σταδιακά ατονούν, ενώ μια νέα πρωτόγνωρη οσμή έχει ιδιαίτερα έντονο χαρακτήρα, πιθανώς γιατί στην προσπάθεια του ανθρώπου για επιβίωση βασικός ρόλος της όσφρησης υπήρξε η προειδοποίηση για αλλαγές στο περιβάλλον.

17 Juhani Pallasmaa, The Eyes of the Skin: Architecture and the Senses (3. ed, Wiley 2012).

Οι οσμές ως χαρακτηριστικά του χώρου δεν είναι σταθερά και καθορισμένα. Εμφανίζονται και εξαφανίζονται με ένταση που μειώνεται ή αυξάνεται και μεταβάλλονται με βάση την κίνηση του αέρα και των ατόμων στο χώρο. Επομένως δημιουργούν ένα δυναμικό και περίπλοκο οσφρητικό τοπίο που μεταβάλλεται συνεχώς. Λέγεται μάλιστα πως παρότι η δημιουργία οσφρητικών και γευστικών αναμνήσεων είναι μια διαδικασία πιο δύσκολη και χρονοβόρα απ’ ότι για τις οπτικές ή ακουστικές αναμνήσεις, όταν αυτή επιτυγχάνεται δίνει αναμνήσεις ιδιαίτερα έντονες, ακριβείς και συναισθηματικά φορτισμένες. 18

18 Paul Rodaway, Sensuous Geographies: Body, Sense, and Place (Routledge 1994).