Lia en Lan

‘Juist ík wil haar heel graag helpen’

Lia van Aaken (56) kan al zolang ze zich kan herinneren niets ruiken. Haar dochter Lan (21) kreeg na een vermoedelijke coronabesmetting plotseling ook te maken met reukverlies. Samen vertellen zij over verschillen, overeenkomsten en begrip.

Lan: ‘Toen ik me realiseerde dat ik niet meer kon ruiken, schrok ik daar wel een beetje van. Ik kwam er bij steeds meer dingen achter dat ik ze niet rook, vooral bij vieze geuren. Ik heb het natuurlijk direct aan mijn ouders verteld, maar eigenlijk kwamen we er pas in de zomer achter dat het waarschijnlijk een symptoom van corona is. Ik bleef er gelukkig wel rustig onder en ben maar gewoon blijven afwachten tot mijn reuk weer terugkwam.’

Lia: ‘Zij was zelf heel rustig, maar toen ik hoorde dat Lan niets meer rook, ben ik direct gaan zoeken: wat kunnen we eraan doen? Ik vond dat we er iets mee moesten en dit niet zomaar voorbij konden laten gaan. Er moest toch een manier zijn om haar reuk weer terug te krijgen?’

Lan: ‘Mijn reuk is gelukkig wel een klein beetje teruggekomen, maar het is nog steeds heel slecht. Ik heb nu ook last van geurvervormingen, dat vind ik nog vervelender dan niet kunnen ruiken. Ik denk dat ik liever helemaal niets meer ruik dan deze vervormingen, eerlijk gezegd. Mijn moeder kan ook prima zonder reuk leven.’

Lia: ‘Ik ruik al vanaf mijn geboorte niets. Mijn eerste herinnering hieraan is bij het eten van een kom soep. Iedereen om mij heen vertelde hoe lekker de soep rook, maar ik begreep niet waar het over ging. Het heeft toen nog lang geduurd totdat mijn familie ook wist dat ik niets rook. Ik werd misschien ook niet helemaal geloofd als klein kind. Totdat, toen ik een jaar of zes was, ik bij ons thuis in de badkamer stond waarvan de afvoer verstopt was. Er hing voor iedereen die binnenkwam een verschrikkelijke geur, maar ik had niets door. Toen zei mijn familie: “Nu weten we het zeker, Lia ruikt niks.’’

‘Mijn smaak is gelukkig helemaal hetzelfde gebleven’ (Lan)

Lan: ‘Toen ik mijn reuk kwijtraakte was het eind april, begin mei. Mijn oma was net overleden en mijn vader was bij haar in het verzorgingstehuis op bezoek geweest. Toen heerste daar corona en is mijn vader ook ziek geweest. Hij had koorts, maar dat duurde gelukkig maar twee dagen. Natuurlijk ben ik uit zijn buurt gebleven, maar misschien dat ik toch besmet ben geraakt.

Het was toen nog niet zo bekend dat reuk- en smaakverlies een belangrijk symptoom was van corona, en ik had verder totaal geen klachten. Ik was op dat moment dus niet heel erg geschrokken, ik heb me ook niet laten testen.’

Lia: ‘Bij mij thuis werd er met die ontdekking verder niet zoveel gedaan, ik ben eigenlijk nooit naar een arts geweest. Ik kon gewoon niet ruiken, dat was zo, punt. Ik ben blij dat dit voor Lan niet het geval is en we er iets aan kunnen doen. Via de Facebookgroep van Reuksmaakstoornis.nl kwam ik de reuktraining tegen. Je traint met geurflesjes je hersenen weer om de geuren te herkennen. Ik heb twee setjes voor Lan besteld, daar is ze nu mee bezig.’

Lan: ‘De reuktraining doe ik nog steeds, het kost gelukkig weinig moeite. Ik ben er nu zes weken mee bezig. Of de verbetering in mijn reuk door de reuktraining komt, weet ik eerlijk gezegd niet. Ik weet niet hoe het zou zijn geweest zonder.’

Lia: ‘In het begin herkende jij helemaal geen geuren in de trainingsflesjes. Nu herken je ze wel en weet je ook echt wat je ruikt. Ik heb dus wel het idee dat de reuktraining helpt.’

Lan: ‘Vooral de sterke geuren herken ik weer goed, inderdaad. Maar wat ik bijvoorbeeld mis, is de geur van koffie: normaal kon ik vanaf mijn kamer ’s ochtends en ’s middags al ruiken wanneer mijn ouders koffie aan het drinken waren. Dat ruik ik nu niet meer. Als ik dichterbij kom, ruik ik de koffie wel, maar het stinkt nu heel erg.’

Lia: ‘Je hoort altijd van anderen dat geuren zo veel brengen, zoals die koffiegeur in huis. Ik vind het dan heel erg jammer dat dat er voor mij niet is. Zo vertellen mensen altijd over herinneringen die gekoppeld zijn aan een geur, of bijvoorbeeld de geur van versgebakken brood als ze een bakkerij binnenlopen. Dan denk ik weleens: dat zou ik ook wel willen.’

Lan: ‘Geuren brengen inderdaad veel, maar smaak ook. Ik ben wel blij dat mijn smaak bijna helemaal hetzelfde is gebleven. Ik zag bijvoorbeeld op internet een filmpje voorbij komen van een man die een ui pelt en deze opeet alsof het een appel is. Dat zou ik echt niet kunnen, dat zou ik veel te goed proeven.’

Lia: ‘Ja, dat vind ik wel gek bij haar. Ze geeft wel aan dat alles anders ruikt, maar niet dat er dingen anders smaken. Terwijl je reuk volgens mij ook heel belangrijk is bij je smaakbeleving.

Als kind deed ik wel eens mee met van die smaaktestjes. Dan kreeg je een blinddoek om en moest je van alles proeven, en daarna raden wat het was. Ik haalde altijd 0 punten, dat weet ik nog goed.

Voor mij is het niet-ruiken eigenlijk verder nooit een heel groot probleem geweest. Maar ik las en hoorde er heel veel over en schrok toen wel: als je altijd heel goed hebt kunnen ruiken en je verliest het, dan moet dat wel een enorme impact hebben. Daarom wilde ik Lan ook heel graag helpen.’

Lan: ‘Ik weet niet of het zo’n grote impact op mij heeft.’

Lia: ‘Je bent er zelf heel erg nuchter in en zegt dan: “Ik mis niet echt iets”, maar ik weet dan bijvoorbeeld dat je de geur van Zwitsal zo lekker vond en dat je die heel erg mist…’

Lan: ‘Ja dat is wel een goed voorbeeld. Ik heb daar een parfum van, normaal gesproken een van mijn favoriete geuren. Maar ik draag dat niet meer omdat het nu heel erg stinkt. Alsof het al een jaar over de datum is.’

‘Geurherinneringen, die zou ik ook wel willen’ (Lia)

Lia: ‘Ik denk dat het voor mij toch anders is omdat ik nooit geroken heb. Wat ik wel lastig vind nu zij ook niet meer ruikt is de houdbaarheidsdatum van het eten. Als vlees of zuivel op de datum is dan vraag ik altijd aan iemand anders om even te ruiken, maar dat hoef ik nu aan haar niet meer te vragen.’

Lan: ‘Eigenlijk praten wij niet heel erg veel over ons geurverlies, de meeste dingen zoek ik zelf uit. Kleding draag ik op gevoel wel of niet nog een dag. Dat deed ik hiervoor ook zo, dus ik weet dat dit wel kan.’

Lia: ‘Ik kon ook niet zo veel tips geven, omdat ik zelf niet zo goed weet wat jij mist. Ik heb je vooral proberen te stimuleren er iets aan te doen. Want juist omdat ik geur nooit heb gekend, gun ik jou zo dat het terugkomt.’

LIA

Reuk- en smaakverlies sinds – geboorte

Dagelijks leven – sociaal verpleegkundige jeugdgezondheidszorg & gezonde-school adviseur

Thuissituatie – getrouwd en samenwonend met man, twee dochters en zoon

Vrije tijd – lezen, uit eten gaan, fietsen, wandelen

Lievelingsgerecht – sushi of spaghetti met knoflook, peper en garnalen

Favoriete film – Intouchables

Favoriete boek – Haar naam was Sarah van Tatiana de Rosnay

LAN

Reuk- en smaakverlies sinds – april 2020

Dagelijks leven – student CIOS en bijbaantje in de haven

Thuissituatie – woont bij haar ouders

Vrije tijd – gamen en voetballen

Lievelingsgerecht – spaghetti bolognese en pizza funghi

Favoriete film – alles van James Bond

Favoriete boek – alles van Voetbal International