Εθνικές Επάλξεις. Τεύχος 103 (Ιανουάριος-Μάρτιος 2013) by Apostolos

ΔΙΕΥΘ. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ: KTIPION ΣXOΛHΣ EΘNIKHΣ AMYNHΣ ΠEΔION APEΩΣ • 113 62 AΘHNAI

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ • AP. TEYX. 103 • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΡΙMHNIAIA ENHMEPΩTIKH EKΔOΣH ΣYNΔEΣMOY EΠITEΛΩN EΘNIKHΣ AMYNHΣ • ETOΣ 20 ο • AP. TEYX. 103 • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ

Ποιος Φταίει; Τον άρχοντα τριών δει μέμνησθαι:

Πρώτον ότι ανθρώπων άρχει. Δεύτερον ότι κατά νόμους άρχει. Τρίτον ότι ουκ αεί άρχει.

Αγάθων (450-400 π.Χ., Αρχαίος τραγικός)

η στιγμή που κρατάτε στα χέρια σας το παρόν τεύχος έχει περάσει ήδη το α΄ τρίμηνο του έτους. Από τις μέχρι τώρα ενδείξεις και μετά τις τελευταίες εξελίξεις στην Κύπρο με την ένταξή της σε μνημόνιο, φαίνεται ότι το τρέχον έτος θα είναι χειρότερο από το προηγούμενο, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις και δυστυχώς σε όλους τους τομείς, εθνικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς.

ο ερώτημα που πλανάται «ποιος φταίει;» έχει την εύκολη απάντηση που δίδεται συνήθως. Η τρόικα. Λέτε η τρόικα να κυβερνά τη χώρα μας; Και αν ναι γιατί δεν ξεκαθαρίζεται το θέμα απόλυτα, ώστε πέρα από τα γενικότερα προβλήματα που έχουμε, να μην είμαστε υποχρεωμένοι να ακούμε καθημερινά βαθυστόχαστες αναλύσεις όλων αυτών, που σε γενικές γραμμές είναι υπεύθυνοι για τη σημερινή κατάσταση.

ποθέτουμε για να κρατηθούν κάποια προσχήματα ώστε σταδιακά να αρχίσουμε να αποδεχόμαστε, ίσως τελικά και με χαρά μια τέτοια λύση, της παράδοσης των πάντων στην «Τρόικα» και κατ’ επέκταση στην Ευρώπη του Βορρά. Ίσως θα πρέπει να αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε ότι αυτήν την στιγμή διεξάγεται παγκόσμιος πόλεμος σε πιο εκλεπτυσμένη μορφή, αφού δεν υπάρχουν θύματα πολεμικών βομβαρδισμών, αλλά μόνο θύματα οικονομικών βομβαρδισμών, που σταδιακά οδηγούνται σε αργό θάνατο. Και έστω ότι ως ένα σημείο αποδεχόμαστε όλα τα οικονομικά μέτρα εξαθλίωσης που προτείνονται, με τη λογική ότι οι δα-

νειστές μας θέλουν πίσω τα λεφτά που έδωσαν, έστω και με κάποιο τόκο, υπερβολικό μερικές φορές.

τα εθνικά θέματα δεν αντιλαμβανόμαστε πως είναι δυνατόν να ανεχόμαστε και να αποδεχόμαστε έστω και υποδείξεις. Δεν πρέπει τέτοια θέματα να αφήνονται σε άλλους, που το μοναδικό ενδιαφέρον τους είναι το κέρδος σε όλες του τις μορφές. Βέβαια δεν υπάρχουν ενδείξεις και πολύ περισσότερο αποδείξεις για κάτι τέτοιο. Υπάρχει όμως μια παράξενη ηρεμία. Είναι γενικά αποδεκτό ότι όταν δεν υπάρχουν νέα σε γενικές γραμμές είναι καλό. Είναι όμως αρκετό αυτό; Σαφώς και όχι. Δεν νομίζουμε ότι οι γείτονες μας με την μέχρι σήμερα συμπεριφορά τους έδειξαν σημεία γειτονικής αλληλεγγύης.

ίναι καιρός πλέον να συνέλθουμε από την νάρκωση της οικονομικής ένδειας και να αντιμετωπίσουμε άμεσα και με αυταπάρνηση, όπως μέσα στους αιώνες έχουμε δείξει, όλα τα θέματά μας,εθνικά και οικονομικά, με βασική επιδίωξη τον άνθρωπο και τη λύση των καθημερινών προβλημάτων του, για να μη φτάσουμε στο σημείο να πούμε ότι σώσαμε τη χώρα, αλλά όχι και τους Έλληνες. Μη λησμονούμε ότι η κοινωνική αναταραχή υποβόσκει και κυλά σαν ένα υπόγειο ρεύμα που οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να μετατραπεί σε χείμαρρο, ο οποίος θα παρασύρει τα πάντα. Καλό είναι όλοι μας από τη θέση που βρισκόμαστε να έχουμε στη σκέψη μας αυτά αυτά που ο Αγάθων είπε πριν τόσους αιώνες.  Το Διοικητικό Συμβούλιο

Στη διεύθυνση www.seetha.gr υπάρχει ανανεωμένος ιστότοπος του Συνδέσμου στον οποίο και έχουν αναρτηθεί παλαιότερα τεύχη των Εθνικών Επάλξεων σε μορφή PDF ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

4 ΓPAΦEIA: KTIPION ΣXOΛHΣ EΘNIKHΣ AMYNHΣ ΠEΔION APEΩΣ 113 62 AΘHNAI THΛ./FAX: 210-88.11.853 E-mail: seethaee@gmail.com http://www.seetha.gr. IΔIOKTHTHΣ: Σ.E.EΘ.A. Εκδότης: Λάμπρος Καζάκος, Αντιστράτηγος ε.α. Πρόεδρος Δ.Σ. του Συνδέσμου Διευθυντής και Πρόεδρος της Συντακτικής Eπιτροπής: Εμμανουήλ Καναβάκης, Αντιστράτηγος ε.α. Mέλη της Συντακτικής Eπιτροπής: Γεώργιος Παρασκευάς Υποστράτηγος ε.α. Σπύρος Μπελεγράτης Υποστράτηγος ε.α. Kωνσταντίνος Zαχαράκης, Yποστράτηγος Xωρ. ε.α. Νικόλαος Τσίγκας, Γεν. Δ/ντής Υπ. Δικαιοσύνης ε.τ. Δημήτριος Φράγκου Αντιστράτηγος ε.α. Συνδρομές: Προαιρετικές προς τον Σ.E.EΘ.A. δια τις «ΕΘΝΙΚΕΣ EΠAΛΞEIΣ»

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ:

............3

Ποιος Φταίει;

Στα εθνικά θέματα δεν αντιλαμβανόμαστε πως είναι δυνατόν να ανεχόμαστε και να αποδεχόμαστε έστω και υποδείξεις. Δεν πρέπει τέτοια θέματα να αφήνονται σε άλλους, που το μοναδικό ενδιαφέρον τους είναι το κέρδος σε όλες του τις μορφές. πολεμικη αεροπορια - αφιερωMα

Μήνυμα κ. Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Μιχαήλ Κωσταράκου Μήνυμα κ. Α/ΓΕΑ Απτχου (Ι) Αντ. Τσαντηράκη

.......6

............7

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση άρθρων των «Εθνικών Επάλξεων» με την προϋπόθεση αναγραφής της πηγής

Στο εξώφυλλο: Αεροσκάφη της Π.Α. F-16 Block 52+ και Mirage 2000-5

Η Ευρωπαϊκή διάσταση της εθνικής μας στρατηγικής

.........23

Υπό κ. Γεωργίου Σέκερη, πρέσβεως ε.τ. Όπως δε είναι φυσικό, οι συν τω χρόνω διαμορφούμενοι ευρωπαϊκοί θεσμοί, φέρουν ευκρινή τη σφραγίδα της σύνθετης και συχνά αντιφατικής αυτής ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Και συνακόλουθα η Κοινοτική Ευρώπη εξελίσσεται σε μια ιδιότυπη ένωση εθνικών κρατών - στην “Ευρώπη των κρατών-εθνών”, όπως την αποκάλεσε πριν από μισό αιώνα ο στρατηγός ντε Γκώλ. ημεριδα τησ 4ης Μαρτιου 2013

26 .........................8 Χαιρετισμός Προέδρου ΣΕΕΘΑ........27 Υπό κ. Ευάγγελου Γεωργούση (Ι), Αντιπτεράρχου ε.α. Εισήγηση συντονιστού...............28 Η Αεροπορική ισχύς ως παράγων Εθνικής Άμυνας Η Ιστορία της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας

...............11

ΘΡΑΚΗ. Ζωτικός Χώρος της Ελλάδος...

Υπό κ. Ευάγγελου Γεωργούση, Αντιπτεράρχου ε.α.

Υπό κ. Ζαφείρη Ταμπακίδη, Αντιπτεράρχου ε.α.

Νομική και Διπλωματική Κατάσταση της Θράκης

Σχολή Ικάρων

Υπό κ. Δημοσθένη Κωνσταντίνου, Πρέσβη ε.τ.

........................18

Υπό του Υπτχου (Ι) κ. Αθανασίου Τσαλίκη, Διοικητού της Σχολής Ικάρων

...........................29

Θράκη: Ζωτικός χώρος της Ελλάδος...

Υπό κ. Κων/νου Ζιαζιά, Στρατηγού ε.α. (Πρώην Α/ΓΕΣ)

Περιφερειακή - Οικονομική Πολιτική της Θράκης

.................43

Υπό Δρ. Διονυσίου Χιόνη, Καθηγητού Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

Eπιμέλεια: «Ηλιαία» Yψηλάντου 25 - 106 75 Aθήνα Τηλ./Fax.: 210-72.18.223 E-mail: iliea@otenet.gr Tο δημοσιευόμενα κείμενα εκφράζουν απόψεις των συγγραφέων. H χρησιμοποιούμενη γλώσσα είναι της επιλογής των συγγραφέων, ενώ η εν γένει εικονογράφηση γίνεται με μέριμνα του περιοδικού.

διπλωματικο περισκοπιο

ΠΟΛΙΤΙΚΟ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ

...............20

Σχολή Εθνικής Άμυνας. Παράδοση - Παραλαβή Διοικήσεως

Η ΣΕΘΑ εκ της αποστολής της, αποτελεί το τελευταίο και υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και της ευρύτερης Δημόσιας Διοίκησης, σε θέματα Αμυντικής Πολιτικής και Εθνικής Στρατηγικής.

Τουρκικές αμφισβητήσεις, προκλήσεις και εκβιασμοί με πλοία επιστημονικών ερευνών

.............48

Yπό κ. Χρήστου Μηνάγια, γεωστρατηγικού αναλυτή και συγγραφέα Kαθίσταται σαφές ότι η Τουρκία με την παραβατική συμπεριφορά της επιδιώκει: πρώτον, να διαπιστώσει τις ανοχές της ελληνικής πλευράς έναντι της τουρκικής προκλητικότητας. Και ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

5 δεύτερον, να εκμεταλλευθεί οποιαδήποτε άστοχη αντίδραση είτε του επίσημου ελληνικού κρατικού μηχανισμού, είτε μεμονωμένων και εν θερμώ πρωτοβουλιών διαφόρων κύκλων, προκειμένου στη συνέχεια να προβεί σε επόμενες κινήσεις για δημιουργία τετελεσμένων, ενόψει των μελλοντικών ενεργειακών εξελίξεων στην περιοχή.

Η προσφορά του Χριστιανισμού στην πατρίδα αλλά και στην ανθρωπότητα

...........................50

Υπό κ. Ιωαννη Ασλανίδη, Αντιστρατήγου ε.α., Επίτιμου Διοικητή Σ.Σ.Ε.

Η αξία του σωστού και πολιτισμένου διαλόγου στη ζωή μας

............................................52

Υπό κ. Ιωάννη Αρ. Μερτζάνη, Υποστρατήγου (ΠΖ) ε.α

Οικονομικές Κρίσεις 1929 Αμερικής και Γερμανίας

.....54

Υπό κ. Γεράσιμου Π. Καζάνα Επικ. Μέλους του ΣΕΕΘΑ, Οικονομολόγου

Παραβίαση ατομικών δικαιωμάτων των αιχμαλώτων πολέμου και η αντίθεσή τους προς το δίκαιο και τις διεθνείς Συνθήκες: «Interarma silent leges»

....55

Υπό Dott. Άγγελου Ι. Μάλφα, e.mail: malfas-ufficio@libero.it Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και με βάση την εφαρμογή συγκεκριμένων κανόνων που το διέπουν, οι ένοπλες ομάδες ή σύνολο ατόμων που ρέπουν προς την πρόκληση εμφύλιας διαμάχης – και που στη συγκεκριμένη περίπτωση υπό αυτής ιδιότητος σχήμα χαρακτηρίζεται η συριακή αντιπολίτευση που πολεμά εναντίον των εθνικών κυβερνητικών στρατευμάτων – προσδιορίζονται με βάση την ύπαρξη μιας θεσμικά αναγνωρισμένης υποκειμενικότητας σε διεθνές επίπεδο (subiectum), επιτρέποντας ή δίνοντάς τους το δικαίωμα να λειτουργούν εντός προσδιορισμένων νομικά πλαισίων (recognition of insurgency).

να διακομισθούν και να αποτεθούν εις αιώνιον ύπνο τα οστά του Αλεξ. Υψηλάντη, τον Αύγουστο του 1964, στην εκκλησία των Ταξιαρχών στο πεδίο του Άρεως. Τεχνικα & οικονομικα θεματα

Γεωπολιτική των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας

......68

Υπό Δρ. κ. Νικήτα Νικητάκου, Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Πλοιάρχου ΠΝ ε.α. , Μέλους του ΔΣ ΣΕΕΘΑ, Η γεωπολιτική θεώρηση των συμβατικών μορφών ενέργειας αναθεωρείται συνεχώς, λαμβάνοντας υπ’ όψη της την σπανιότητά τους και την αλματώδη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας . Ένας νέος τομέας γεωπολιτικής αρχίζει να αναπτύσσεται σε σχέση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες. με αλλη ματια

Οι παλιές εκείνες μέρες…

..............................74

Υπό κ. Χρήστου Μπολώση, Υπτγουε.α. – ΓΓ/ΣΕΕΘΑ

Η συμβολή της SAS και της τεχνολογίας των Αnalytics για την επίλυση των δυσκολότερων προβλημάτων...... Το Βιβλίο

.............76

ιστορικες αναδρομεσ

Το νόημα και οι παράγοντες της εθνεγερσίας του 1821 υπό το φως και το πρίσμα της σημερινής πραγματικότητας

....62

Υπό κ. Σπυρίδωνος Μπελεγράτη, Υπγου ε.α. Η ιστορική μνήμη μας αναγκάζει να διαπιστώσουμε ότι, εκείνοι που πρωτοξεκίνησαν τον αγώνα, δεν είχαν σχεδόν τίποτε για να θυσιάσουν εκτός από την ίδια τους την φυσική υπόσταση. Αλλά και αν ακόμη είχαν, το διέθεσαν για την ελευθερία της πατρίδας μας.

■ Αρη Διαμαντόπουλου: «Πλατωνικός Hγέτης» Παρουσίαση υπό κ. Εμμανουήλ Καναβάκη, Αντγου ε.α., Μέλους ΔΣ ΣΕΕΘΑ

■ Παναγιώτη Μαυρόπουλου: Εισαγωγή στη Θεωρία του Πολέμου και της Στρατηγικής Παρουσίαση υπό κ Σπύρου Μπελεγράτη, Υπτγου ε.α.

.....................77 ...................78

■ Μπαρις Κοστίν: «Παίδες Ελλήνων, Ιτε» Παρουσίαση υπό κ. . Ζαφείρη Ταμπακίδη, Αντιπτεράρχου ε.α., μέλους του ΔΣ ΣΕΕΘΑ

.............78

Αλέξανδρος Υψηλάντης. (Άγνωστες πτυχές και γεγονότα στο περιθώριο της ιστορίας)

■ Χάρη Τσιρκινίδη: «Έχω όπλο την αγχόνη…» Παρουσίαση υπό κ. Χρ. Μπολώση, Υπτγου ε.α. , ΓΓ/ΣΕΕΘΑ

Υπό κ. Γεωργίου Τσαλουχίδη, Υπτχου, Προέδρου της Πανελληνίας Ένωσης Ποντίων Αξιωματικών (Π.Ε.Π.Α.) «Αλέξανδρος Υψηλάντης»

■ Ζήση Μπέλλου: «Δυτικομακεδονικόν Ημερολόγιον» Επιμέλεια Κειμένου: Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού

.............65

Χρειάστηκαν 60 χρόνια και οι πολυετείς ακάματες έρευνες του μεγάλου Έλληνος ιστορικού του αιώνα μας, του καθηγητή Πολυχ. Ενεπεκίδη, για ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

.....79

...............................80

Πολεμική Αεροπορία AIEN ΥΨΙΚΡΑΤΕΙΝ

Μήνυμα κ. Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Μιχαήλ Κωσταράκου

παρουσία της Πολεμικής Αεροπορίας για 100 και πλέον χρόνια στους ελληνικούς και ανά την υφήλιο ουρανούς, αποτελεί ορόσημο για τις ΕΔ, καθώς αποτελεί ιδανική ευκαιρία να αναλογιστούμε την προσφορά της στους αγώνες του Έθνους και στην αποτροπή κάθε εξωτερικής απειλής.

Η Πολεμική Αεροπορία αποδεικνύει αδιάλειπτα το σημαντικό ρόλο που επιτελεί στην προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας, στην εκπροσώπηση της χώρας μας στο εξωτερικό, καθώς και στην παροχή κοινωνικού έργου.

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Εγγυάται την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ειρήνη στο χώρο ευθύνης της και ανταποκρίνεται επάξια στις προκλήσεις της εποχής μας. Οι πρόσφατες αλλαγές στο γεωστρατηγικό περιβάλλον της Μεσογείου καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα σύγχρονης και αξιόμαχης Πολεμικής Αεροπορίας με άριστα εκπαιδευμένο προσωπικό, ικανής να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών. Παρά τις δημοσιονομικές συγκυρίες, η Πολεμική Αεροπορία αποτελεί θεματοφύλακα των αξιών του Έθνους, διασφαλίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας και το αποδεικνύει καθημερινά με τον καλύτερο τρόπο, δίνοντας το παρόν σε κάθε σημείο του τομέα ευθύνης της. Η παρουσία και η προβολή της Πολεμικής Αεροπορίας στο διεθνές περιβάλλον, υποστηρίζοντας αποστολές – δραστηριότητες του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, του ΟΗΕ και ανταποκρινόμενη σε εκκλήσεις για ανθρωπιστική βοήθεια, συντελεί αποφασιστικά στη διασφάλιση της σταθερότητας και της ειρήνης στο ευρύτερο γεωστρατηγικό περιβάλλον. Εκτός από το επιχειρησιακό της έργο, η Πολεμική Αεροπορία συνδράμει το έργο της Πολιτείας με πολλαπλούς τρόπους υποστηρίζοντας το κοινωνικό σύνολο. Η Πολεμική Αεροπορία, καταξιωμένη σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, θα συνεχίσει το ανεκτίμητο έργο της, προσφέροντας τις υπηρεσίες της με αίσθημα αυτοθυσίας και προσήλωση στις επιταγές της Πολιτείας.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Μήνυμα κ. Α/ΓΕΑ Απτχου (Ι) Αντ. Τσαντηράκη

ο 2011 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τότε που το ελληνικό κράτος έθεσε τις βάσεις δημιουργίας του αεροπορικού όπλου στη χώρα μας, αποστέλλοντας για εκπαίδευση στη Γαλλία το πρώτο κλιμάκιο προσωπικού (Δεκ 1911). Η επέτειος αυτή σημάδεψε έναν αιώνα αγώνων και θυσίας των Ελλήνων αεροπόρων στο βωμό της υπεράσπισης της πατρίδας και της προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Η ίδρυση του αεροπορικού όπλου ήταν αποτέλεσμα της εξέλιξης της τεχνολογίας. Τη νέα αυτή τεχνολογία οι Έλληνες, ως λαός φιλοπρόοδος και παραδοσιακά λάτρης των επιστημών, υιοθέτησαν από τους πρώτους παγκοσμίως και ανέπτυξαν πετυχαίνοντας εντυπωσιακά για την εποχή αποτελέσματα. Η αεροπορία συμμετείχε σε όλους τους μεγάλους αγώνες του έθνους, με αφετηρία τους Βαλκανικούς. Πολέμησε στο πλευρό των Συμμάχων κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, υποστήριξε τις δυνάμεις μας κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία, πολέμησε υπό δυσμενείς όρους και συνέβαλε στη νίκη των ελληνικών δυνάμεων στο μέτωπο της Αλβανίας αναχαιτίζοντας την ιταλική αεροπορία και αγωνίστηκε στο πλευρό των Συμμάχων μας στους ουρανούς της Βόρειας Αφρικής και της Ιταλίας. Δυνάμεις της Πολεμικής Αεροπορίας μετέφεραν την ελληνική σημαία στα πολεμικά μέτωπα της Κορέας, όπου έφεραν σε πέρας κάθε αποστολή που τους ανατέθηκε, επιχειρώντας υπό αντίξοες συνθήκες και αποδεικνύοντας κατά τον καλύτερο τρόπο τον επαγγελματισμό, τις ικανότητες και την αποτελεσματικότητα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, κερδίζοντας έτσι την εμπιστοσύνη και το θαυμασμό των Συμμάχων. Αυτή όμως δεν έμελε να είναι η τελευταία πολεμική αναμέτρηση στην οποία θα λάμβανε μέρος η Πολεμική Αεροπορία, καθώς ήταν παρούσα και στην υπεράσπιση της Κύπρου κατά την τουρκική εισβολή μεταφέροντας στρατεύματα στο νησί. Πέρα όμως από πολεμικές επιχειρήσεις η ΠΑ διεξάγει και έναν καθημερινό αγώνα σε πολλούς τομείς. Υπερασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα στο χώρο του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου από κάθε εξωτερική επιβουλή, αναχαιτίζοντας αεροσκάφη που εκτελούν παραβάσεις εναέριας κυκλοφορίας στο FIR Αθηνών και παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου, αγώνας που συνεχίζεται αδιάλειπτα για σαράντα περίπου χρόνια. Βρίσκεται σε συνεχή ετοιμότητα προκειμένου να παρέξει υπηρεσίες Έρευνας-Διάσωσης σε συνανθρώπους μας που βρίσκονται σε κίνδυνο σε ξηρά και θάλασσα. Σώζει καθημερινά ζωές συμπολιτών μας εκτελώντας αποστολές ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

αεροδιακομιδών ασθενών και μεταφοράς μοσχευμάτων. Συνδράμει αποφασιστικά στην καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών, προστατεύοντας το φυσικό και οικονομικό κεφάλαιο της χώρας. Πέραν αυτών η ΠΑ συμμετέχει σε πλήθος δράσεων για την υποστήριξη του κοινωνικού συνόλου και ιδιαίτερα των ευπαθών ομάδων. Στο πλαίσιο των υποχρεώσεών μας προς το ΝΑΤΟ λαμβάνει μέρος σε ασκήσεις της Συμμαχίας, επιτυγχάνοντας πολλές φορές τα καλύτερα αποτελέσματα μεταξύ των συμμαχικών χωρών. Συμμετέχει σε Επιχειρήσεις Υποστήριξης της Ειρήνης τόσο του ΝΑΤΟ, όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμβάλλοντας στην ενίσχυση του διεθνούς κύρους της χώρας μας. Τα ελληνικά πληρώματα είτε πέταγαν πάνω από τις ζούγκλες της Κεντρικής Αφρικής, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης της ΕΕ στο Κονγκό, είτε πάνω από την έρημο

της Σαχάρας στην επιχείρηση στο Τσαντ, είτε επάνω από τα βουνά της Βοσνίας κατά την επιχείρηση του ΝΑΤΟ στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, έφεραν πάντα σε πέρας την αποστολή τους και απέδειξαν για μία ακόμη φορά το υψηλό επιχειρησιακό επίπεδο της ΠΑ. Τα αεροσκάφη της ΠΑ κατόπιν εκκλήσεων βοήθειας από πληγείσες περιοχές και σε εκτέλεση των αποφάσεων της πολιτικής Ηγεσίας πέταξαν μεταφέροντας ανθρωπιστική βοήθεια σε περιοχές όπως στη Νοτιοανατολική Ασία που επλήγη από το τσουνάμι το 2004, στις ΗΠΑ το 2005 (τυφώνας ΚΑΤΡΙΝΑ) κλπ. Προσωπικό της ΠΑ έχει συμμετάσχει σε πλήθος ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ από τον Καύκασο έως της Ερυθραία. Είναι δεδομένο ότι το γεωστρατηγικό περιβάλλον στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου μεταβάλλεται με γρήγορους ρυθμούς. Η ΠΑ έχοντας πλήρη επίγνωση των υποχρεώσεών της για την προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας και των συμφερόντων της χώρας μας στην περιοχή και στο πλαίσιο των τρεχουσών δημοσιονομικών συνθηκών, αναθεωρεί τις δομές της με σκοπό την άριστη εκτέλεση της αποστολής, υιοθετώντας καινοτόμες τεχνολογίες και βασιζόμενη στην υψηλή ποιότητα του έμψυχου υλικού της, το οποίο είναι άρτια εκπαιδευμένο και διακατέχεται από υψηλές αξίες όπως ακεραιότητα και αφοσίωση στο καθήκον. 7

Πολεμική Αεροπορία AIEN ΥΨΙΚΡΑΤΕΙΝ

Η Αεροπορική ισχύς ως παράγων Εθνικής Άμυνας Υπό κ. Ευάγγελου Γεωργούση, Αντιπτεράρχου ε.α.

Μ A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

ετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, είναι φυσικό να βγήκαν ορισμένα συμπεράσματα και διδάγματα από αυτούς που ενεπλάκησαν στις διάφορες επιχειρήσεις και δράσεις αυτού. Η δεσπόζουσα του πολέμου αυτού προσωπικότητα, ήταν χωρίς αμφιβολία ο Ουίνστον Τσώρτσιλ. Μεταξύ των άλλων έχει δηλώσει ότι: «Η αεροπορική ισχύς συνιστά σήμερα την υπέρτατη έκφραση της στρατιωτικής ισχύος». Και ακόμα:

«Το πλέον σπουδαίο μάθημα που διδαχθήκαμε σχετικά με την χρησιμοποίηση της αεροπορικής ισχύος, είναι η απόλυτη ανάγκη για την αεροπορική υπεροχή». Από τότε μέχρι σήμερα, νεότερα παραδείγματα στρατιωτικών συγκρούσεων έχουν καταδείξει με απόλυτη πειστικότητα την καταλυτική αξία της αεροπορικής ισχύος για την άμυνα των χωρών. Πριν την ανάπτυξη του Αεροπορικού Όπλου, οι ειδικοί περί τον πόλεμο έγραφαν ως συμπέρασμα ότι «το πυροβολικό κατακτά, το πεζικό καταλαμβάνει». Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο θα μπορούσαμε να παραφράσουμε ότι «Η αεροπορία κατακτά, ο στρατός καταλαμβάνει». Είναι πάρα πολλά τα ιστορικά παραδείγματα που αποδεικνύουν την τεράστια αξία και σημασία της αεροπορικής, ή επί το σωστότερο, της αεροδιαστημικής ισχύος στην έκβα8

ση των επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση στην Εθνική Άμυνα. Στη Κορέα η αεροπορία των ΗΠΑ και συνολικά οι αεροπορίες των συμμάχων, είχαν ως αποστολή την κάλυψη των χερσαίων επιχειρήσεων και την διακοπή των γραμμών ανεφοδιασμού του αντιπάλου. Η αεροπορική ισχύς των Δυτικών δυνάμεων κατάφερε απόλυτη αεροπορική υπεροχή, στο σύνολο του θεάτρου επιχειρήσεων, πετυχαίνοντας 959 καταρρίψεις σε αερομαχίες και 89 καταστροφές αεροσκαφών στο έδαφος, έναντι 139 μόνο απωλειών της USAF. Ο αεροναυτικός πόλεμος Βρετανίας- Αργεντινής για τα νησιά Φώκλαντ, καθορίστηκε από την αεροπορική υπεροχή των αγγλικών Harriers. Παρά τις επιτυχίες των Αργεντίνων επί του Βρετανικού ναυτικού με τα βλήματα Exoset που έβαλαν τα αεροσκάφη τους, αναγκάστηκαν να αποδεχθούν την απώλεια των νησιών όταν έχασαν 91 αεροσκάφη στον αέρα, έναντι έξι (6) των Βρετανών. Οι δύο πόλεμοι στο Ιράκ είναι άλλα δύο παραδείγματα των δυνατοτήτων της αεροπορικής ισχύος και το βάρος αυτών επί της έκβασης των συγκρούσεων. Το 1991 η έκβαση κρίθηκε από την τεράστια διαφορά στην αεροπορική ισχύ που είχαν οι εμπλεκόμενοι. Οι δυνάμεις επιφανείας απλώς κάλυψαν τις αποστάσεις για να φθάσουν στους αντικειμενικούς στόχους που είχαν θέσει. Οι δυνάμεις του Ιράκ δεν είχαν σύστημα διοίκησης των επιχειρήσεων και όλα τα βαριά όπλα τους είχαν εξουδετερωθεί από τις αεροπορικές προβολές. Το 2003 επίσης το αεροπορικό όπλο έκρινε τον πόλεμο. Οι δυνατότητες Αμερικανών και Άγγλων στον έλεγχο του εναερίου χώρου, στην παρατήρηση και εντοπισμό στόχων στο ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

έδαφος, στην καταστροφή των στόχων με τα κατάλληλα όπλα ακριβείας, καθόρισαν το σχέδιο επίθεσης και την διάρκεια αυτού του πολέμου. Σε αυτόν τον πόλεμο οι αεροπορικές επιχειρήσεις δεν κράτησαν 40 ημέρες όπως το 1991, γιατί δεν υπήρχε ιρακινή αεροπορία, αντίθετα υπήρχαν λόγοι συντόμευσης των επιχειρήσεων.

τις αραβοισραηλινές συγκρούσεις, η αξία της αεροπορικής ισχύος και ο τρόπος που αυτή χρησιμοποιήθηκε καθόρισαν τα αποτελέσματα. Το 1948 και το 1956, παρά τον μικρό αριθμό των διατιθεμένων ισραηλινών αεροπορικών δυνάμεων, η σωστή χρήση τους σε αποστολές αέρος-αέρος και αέρος- εδάφους, επέτρεψαν στις δυνάμεις εδάφους να σώσουν το κράτος τους. Το 1967 έχουμε την απόλυτη αξιοποίηση των χαρακτηριστικών και των δυνατοτήτων του αεροπορικού όπλου. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει τον συνασπισμό Αιγύπτου, Συρίας, Ιορδανίας, Λιβάνου και Ιράκ. Στο έδαφος οι συγκρίσεις είναι κατά του Ισραήλ: Άρματα 1:3, Προσωπικό 1:4, αλλά και στον αέρα είναι 1:3,2. Στο τέλος της δεύτερης ημέρας οι αεροπορίες των αραβικών κρατών είχαν χάσει 415 αεροσκάφη στο έδαφος και τον αέρα. Η απόκτηση αεροπορικής κυριαρχίας τους επιτρέπει να υποστηρίξουν τις χερσαίες δυνάμεις, οι αντίπαλοι των οποίων ήταν αδύνατο να αντέξουν την τεράστια αεροπορική πίεση. Το 1973 η αιγυπτιακή αεροπορία αιφνιδιάζει την ισραηλινή και της καταστρέφει 115 αεροσκάφη. Η γρήγορη αναδιοργάνωση και αντίδραση του ισραηλινού αεροπορικού όπλου σώζει και πάλι την κατάσταση και ανατρέπει τις επικίνδυνες στο έδαφος εξελίξεις. Στις σημερινές συγκρούσεις της «αραβικής άνοιξης» όπου χρησιμοποιήθηκε η ισχύς του αεροπορικού όπλου επαγγελματικά, το αποτέλεσμα ήταν προκαθορισμένο και με μικρότερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Παράδειγμα η Λιβύη. Στη Συρία λόγω ασυμφωνίας των μεγάλων δυνάμεων, το λουτρό αίματος θα συνεχιστεί από τον εμφύλιο σπαραγμό. Ο Αμερικανός Johnson David αναλύοντας τις συγκρούσεις στο Ιράκ, στη Βοσνία, στο Κόσσοβο και στο Αφγανιστάν, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αυτές δείχνουν την απόλυτη κυριαρχία της αεροπορικής ισχύος στο Στρατηγικό και Επιχειρησιακό επίπεδο του πολέμου, εναντίον μεγάλων συμβατικών δυνάμεων. Ο στρατός παραμένει κυρίαρχος στο τακτικό επίπεδο. Αυτό που κάνει τις ΗΠΑ την μοναδική σήμερα Υπερδύναμη, είναι η δυνατότητά της να πετύχει αεροπορική κυριαρχία σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη. Η ανάγκη αυτή τις έχει οδηγήσει να οργανώσουν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις κατά τρόπο που η αναγκαία αεροπορική ισχύς να είναι αναπόσπαστο τμήμα κάθε όπλου των. Διαθέτουν την ικανότητα προσβολής κάθε στόχου στον αέρα, την επιφάνεια και κάτω από την επιφάνεια, με τις δυνάμεις αεροδιαστήματος που διαθέτουν. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

την δική μας πραγματικότητα αναλύοντας τα βασικά χαρακτηριστικά του αεροπορικού όπλου, σε συνδυασμό με τα γεωγραφικά δεδομένα της περιοχής μας, είναι εύκολο να διαπιστώσουμε τις ιδιότητες που πρέπει να έχει η στρατιωτική ισχύς της χώρας μας για να εξασφαλίζει Αποτροπή και αποτελεσματική υπεράσπιση των συμφερόντων μας. Υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει η Πολιτική βούληση, το αεροπορικό όπλο μπορεί με την ταχύτητα αντίδρασης που διαθέτει, την ισχύ πυρός που μπορεί να μεταφέρει σε μεγάλες αποστάσεις, να κάνει σεβαστή την άποψη της χώρας. Όταν η χώρα απειλείται από μια ισχυρή αεροπορική δύναμη, μόνο με μια αντίστοιχη μπορεί να την αντιμετωπίσει και να υπερασπίσει τα συμφέροντά της. Καμιά δύναμη επιφανείας δεν μπορεί να καταστεί επικίνδυνη, αν δεν καλύπτεται από ανάλογη αεροπορική ισχύ.

χώρα μας, μετά το 1974 όταν από δικά μας λάθη δώσαμε το δικαίωμα, προκαλείται συνεχώς από την τουρκική αεροπορική προκλητικότητα. Την αντιμετώπιση του τουρκικού πολιτικού σχεδιασμού, στην πράξη, ανέλαβε το ελληνικό αεροπορικό όπλο. Αν επί 30 και πλέον χρόνια δεν είχε αποδείξει την ισχύ του και την αποτελεσματικότητά του στην εναέρια μάχη, θα πρέπει να είμαστε

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Πολεμική Αεροπορία AIEN ΥΨΙΚΡΑΤΕΙΝ

βέβαιοι ότι η κατάσταση θα ήταν εντελώς διαφορετική. Η τουρκική αεροπορία είχε πολλές φορές την ευκαιρία να διαπιστώσει τις επιδόσεις των πληρωμάτων της στην εναέριο μάχη, καθώς και τις αντίστοιχες των ελληνικών. Οι Τούρκοι Πτέραρχοι και Στρατηγοί, αν μη τι άλλο, είναι ρεαλιστές και πραγματιστές. Η ελληνική αεροπορική δύναμη για να πράξει το καθήκον της διέθεσε όλο αυτό το διάστημα, πάνω από 32.000 εξόδους μαχητικών αεροσκαφών και ενεπλάκη σε πραγματικές αερομαχίες σε 6.000 προκλήσεις για να αντιμετωπίσει 25.000 περιπτώσεις παράβασης κανόνων εναερίου κυκλοφορίας (μη υποβολή σχεδίων πτήσεως) και 29.000 περιπτώσεις παραβίασης εθνικού εναερίου χώρου, από την τουρκική αεροπορία.

ήμερα, που μεγάλα εθνικά συμφέροντα, πέραν της Κύπρου, έχουν ανάγκη υπεράσπισης στην Ανατολική Μεσόγειο, το αεροπορικό όπλο με την αναγκαία και ικανή ισχύ είναι ανάγκη εθνική να έχει, καθοριστικό

ρόλο. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος, αφού ιστορικά και επιστημονικά έχει αποδειχθεί ότι: Κυριαρχία ή Υπεροχή Αέρος = Αποτροπή = Εξασφάλιση Εθνικών Συμφερόντων. Ο δεκάλογος τον οποίο διδάσκουν, σε όλα τα σύγχρονα κέντρα στρατιωτικών σπουδών σχετικά με την αεροπορική ισχύ και τα χαρακτηριστικά της είναι ο εξής: 1. Όποιος Ελέγχει τον Αέρα, Ελέγχει και την Επιφάνεια. 2. Η Αεροπορική Ισχύς, είναι από τη φύση της μία Δύναμη Στρατηγικού Επιπέδου. 3. Η Αεροπορική Ισχύς, είναι Κυρίως και Πρωτίστως Επιθετική Δύναμη. 4. Η ουσία της Αεροπορικής Δύναμης είναι η Προσβολή Στόχων. Προσβολή Στόχων σημαίνει Πληροφορίες και Πληροφορίες είναι η Ανάλυση των Επιπτώσεων από τις Αεροπορικές Επιχειρήσεις. 5. Η Αεροπορική Ισχύς, παράγει φυσικό και ψυχολογικό φόβο, διότι Ελέγχει και Κυριαρχεί επί της τέταρτης διάστασης, τον Χρόνο.

6. Η Αεροπορική Δύναμις μπορεί να αναλαμβάνει ταυτόχρονα και παράλληλα Επιχειρήσεις σε όλα τα Επίπεδα. 7. Η Ακρίβεια των Αεροπορικών Όπλων, έχει οδηγήσει σε Επανεξέταση της Αναγκαίας Μάζας Πυρός. 8. Τα Μοναδικά και Ειδικά Χαρακτηριστικά της Αεροπορικής Δύναμης Απαιτούν Διαχείριση από Επαγγελματίες Αεροπόρους. 9. Τεχνολογία και Αεροπορική Ισχύς, είναι σε απόλυτα στενή σχέση και Αλληλεξάρτηση. 10. Η Αεροπορική Δύναμη Συμπεριλαμβάνει όχι μόνο τα Στρατιωτικά Αεροπορικά Συστήματα και Όπλα, αλλά και τη Βιομηχανία Αεροδιαστήματος και την Εμπορική Αεροπορία. Η Απειλή που μας Απειλεί πρέπει να αισθάνεται ότι Απειλείται στην έδρα της από όλες τις κατευθύνσεις, για να μετριάσει τις διεκδικήσεις της. Αυτό μόνο η κατάλληλη Αεροπορική Ισχύς μπορεί να το πετύχει. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Η Ιστορία της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας Υπό κ. Ζαφείρη Ταμπακίδη, Αντιπτεράρχου ε.α.

Απαρχές

ο 1911 και έπειτα από πρόσκληση της Ελληνικής κυβέρνησης, αφίχθη στην χώρα Γαλλική αποστολή, με σκοπό να βοηθήσει στην αναδιοργάνωση του ελληνικού στρατού. Μεταξύ άλλων, η γαλλική αποστολή εισηγήθηκε και την ίδρυση αεροπορικής υπηρεσίας, εισήγηση που έγινε αποδεκτή από το Υπουργείο Στρατιωτικών και το οποίο κάλεσε άμεσα τους αξιωματικούς των δύο τότε κλάδων των Ε.Δ. (Στρατός - Ναυτικό), να υποβάλλουν αιτήσεις υποψηφιότητος. Επελέχθησαν έξι αξιωματικοί και τον Δεκέμβριο του 1911 εστάλησαν στην Γαλλία για εκπαίδευση, ενώ παράλληλα αγοράσθηκαν 4 αεροσκάφη Henri Farman, με κινητήρες 50 ίππων. Στα μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια τον Μάϊο του 1912, πέταξε και το πρώτο στρατιωτικό αεροπλάνο στην Ελλάδα (δεδομένου ότι ο ιδιώτης Εμμανουήλ Αργυρόπουλος είχε πετάξει την 8η Φεβ 1912 με ιδιόκτητο αεροπλάνο από την περιοχή Ρουφ Αθηνών, με συνεπιβάτη μάλιστα και τον πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο). Την 27-5-1912, σε επίσημη τελετή έγινε το βάπτισμα των 4 πρώτων στρατιωτικών αεροπλάνων και η ημέρα εκείνη θεωρείται η γενέθλιος ημέρα της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας.

ροπορία, που η δική τους ξεχωριστή εξέλιξη, δημιούργησε τελικά το 1930 την συνισταμένη αυτών, την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία.

Στρατιωτική Αεροπορία (Σ.Α.)

πως προαναφέρθηκε, πρώτος ο Ελληνικός Στρατός απέκτησε αεροπορικό σώμα, με πρωτοστάτη τον Υπολοχαγό Δημ. Καμπέρο και 4 αεροσκάφη Henri Farman 50hp (ΔΑΙΔΑΛΟΣ). Mε το πέρας των Βαλκανικών πολέμων, η στρατιωτική αεροπορία περιέπεσε σε αδράνεια και μέχρι την είσοδο της Ελλάδος στον Α΄Π.Π. (1917), ουδεμία πρόοδος συνετελέσθη, πλην της ίδρυσης του πρώτου Εκπαιδευτικού Κέντρου Στρατιωτικής Αεροπορίας στην Θεσσαλονίκη (τέλη του 1913), με 3 αεροπλάνα FARMAN. Στην συνέχεια και μετά την εμπλοκή της χώρας στον πόλεμο, συγκροτήθηκαν 3 Μοίρες με αεροσκάφη Breguet – 14, SPAD και Dorand AR 1. Τα αεροπλάνα αυτά χρησιμοποιήθηκαν και στην Μικρασιατική εκστρατεία. Μετά την λήξη της εκστρατείας και μέχρι την συγχώνευσή της με τη Ναυτική Αεροπορία το 1930, η Σ. Α. προμηθεύθηκε και αεροσκάφη Breguet 19, Gloster Mars και MS 137.

ΔΑΙΔΑΛΟΣ - Το πρώτο Α/Φ της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας (τύπου H. Farman 50hp)

Εποχή ελικοφόρων αεροπλάνων Γενικά

εδομένου ότι στην συνέχεια του παρόντος πονήματος θα γίνει ιδιαίτερη αναφορά για την συμμετοχή της ελληνικής αεροπορίας στους πολέμους του Έθνους, θα ακολουθήσει μικρή ιστορική αναδρομή για τις δύο συνιστώσες, την στρατιωτική και ναυτική αεΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Αεροπλάνο Breguet 14 της Σ.Α.

Ναυτική Αεροπορία (Ν.Α.)

Ναυτική Αεροπορία, αν και νεώτερη της αντίστοιχης Στρατιωτικής, (απέκτησε το πρώτο αεροπλάνο της στα μέσα Νοεμβρίου 1912), μετά την λήξη των Βαλ11

Πολεμική Αεροπορία AIEN ΥΨΙΚΡΑΤΕΙΝ κανικών πολέμων οργανώθηκε ταχύτερα και αποτελεσματικότερα, ίσως επειδή την αναδιοργάνωσή της ανέλαβε βρεταννική στρατιωτική αποστολή. Συνέπεια αυτού ήτο να προμηθευτεί αρχικά 3 αγγλικά αεροπλάνα τύπου Sopwith 80hp και μετά 3 Farman 22 και 1 επιπλέον Sopwith. Με αυτά εισήλθε στον Α΄Π.Π. και στην συνέχεια οργανώθηκε σε 4 Μοίρες, εξοπλιζόμενη με νεώτερα Α/Φ τύπου DH-4 και 9, καθώς και Sopwith Pup και Camel.

Ίδρυση της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας (1930) Περίοδος 1930 – 1940

ην δεκαετία του 1920, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες απεφάσισαν την ενοποίηση των αεροπορικών σωμάτων των ενόπλων τους δυνάμεων, (Στρατού και Ναυτικού), ιδρύοντας προς τούτο Υπουργείο Αεροπορίας, ακολουθώντας το πρωτοπόρο παράδειγμα της Αγγλίας (RAF 1918). Στο

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Αεροπλάνο Fairey Battle

Αεροπλάνο DE HAVILLAND - 9 της Ν.Α.

Με τα ίδια αεροπλάνα η Ν.Α. συμμετείχε και στην Μικρασιατική εκστρατεία, επειδή όμως δεν διεξήχθεισαν ουσιαστικά ναυτικές επιχειρήσεις, τα αεροπλάνα της χρησιμοποιήθηκαν για την ενίσχυση των Μοιρών της Σ.Α. Μετά την παύση των εχθροπραξιών και μέχρι την συγχώνευσή της με την Στρατιωτική Αεροπορία το 1930, η Ν.Α. προμηθεύθηκε Α/Φ AVRO 504, Bristol 81A και το Blackburn T.3, το οποίο στην συνέχεια κατασκευάστηκε και από το εργοστάσιο αεροπλάνων Φαλήρου, κατόπιν αδείας από την αγγλική εταιρεία, εισάγοντας για πρώτη φορά στην χώρα τεχνογνωσία κατασκευής αεροσκαφών μεταλλικής δομής. Το ελληνικής κατασκευής υδροπλάνο ονομάσθηκε «ΒΕΛΟΣ» και 12 τοιαύτα ενίσχυσαν τη Ν.Α.

Υδροπλάνο ΒΕΛΟΣ

τέλος αυτής της δεκαετίας, τον Δεκέμβριο 1929, ψηφίστηκε στην Ελλάδα ο νόμος 4451 «περί συστάσεως Υπουργείου Αεροπορίας» (με ισχύ από 1-1-1930), που απετέλεσε τον θεμέλιο λίθο για την ανάπτυξη της ανεξάρτητης Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α.) και την χειραφέτησή της από τις επιρροές Στρατού και Ναυτικού. Με το νόμο 5121/31 καθιερώθηκε η ενιαία στολή, η κοινή ονομασία των βαθμών, η ισοτιμία με τους δύο άλλους Κλάδους και η επιχειρησιακή οργάνωση της Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ το 1934 ιδρύθηκε το ΓΕΑ. Μέχρι την έκρηξη Αεροπλάνο POTEZ 633

του Β΄Π.Π., η ενοποιημένη πλέον Π.Α. παρέλαβε πλειάδα τύπων Α/Φ σε μικρούς όμως αριθμούς, κυριότεροι των οποίων ήσαν: αγγλικά GLOSTER GLADIATOR και AVRO ANSON και TUTOR ( που αριθμός τους κατασκευάσθηκε και στο ΚΕΑ), ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

γαλλικά POTEZ 25 και 633, πολωνικά PEZETEL 24 και γερμανικά HENSCHEL 126K, σχηματίζοντας 14 Μοίρες, με 8 – 12 Α/Φ ανά Μοίρα

Περίοδος 1941 έως 1952

ετά την αναδιοργάνωσή της στην Μέση Ανατολή και μέχρι το 1945, η Π.Α. εξοπλίσθηκε με πιο σύγχρονα αεροσκάφη, όπως τα αγγλικά HURRICANE, BLENHEIM και SPITFIRE, καθώς και αμερικανικά BALTIMORE και T-6 HARVARD. Τέλος, μέχρι το 1951, παρέλαβε τα αμερικανικά Α/Φ C-47 και HELLDIVER.

Αεροπλάνο F- 84F

Αεροπλάνο SPITFIRE

Αεροπλάνο HELLDIVER

Εποχή αεριωθούμενων αεροσκαφών

Έκτοτε, αεριωθούμενα μαχητικά και εκπαιδευτικά Α/Φ πρώτης γενιάς (T-33, F-84G και F, F-86D και E ), σε ικανούς αριθμούς, συγκροτούν μια σύγχρονη και ισχυρή πολεμική αεροπορία, για τα τότε δεδομένα. Παράλληλα εγκαθίστανται και Μονάδες radars σε Α/Α βλήμα ΗΡΑΚΛΗΣ επιλεγμένα σημεία της επικράτειας, αποκτώντας έτσι για πρώτη φορά η Π.Α. εικόνα του ελληνικού εναέριου χώρου. Τέλος, η εγκατάσ ταση του πρώτου ελληνικού αντιαεροπορικού συστήματος μεγάλης εμβελείας, τύπου ΑΙΑΣ – ΗΡΑΚΛΗΣ, προσέδωσε πρωτόγνωρες δυνατότητες αμύνης στην Π.Α. εναντίον αεροσκαφών. Η δεκαετία του 1960 απετέλεσε νέο στάδιο εκσυγχρονισμού για την Π.Α. με μοντέρνα μαχητικά Α/Φ (F-5, F-102 και F-104), καθώς και με την εισαγωγή για πρώτη φορά στο οπλοστάσιό της κατευθυνομένων βλημάτων, όπως ΑΙΜ-4 Falcon, ΑΙΜ-9 Sidewinder και Βullpup.

ην 21η Σεπ. 1951, προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο (Α/Μ) Ελευσίνας δύο Α/Φ Τ-33, εισάγοντας έτσι την Π.Α. στην εποχή της αεριώθησης.

Αεροπλάνο Τ – 33Α

Αεροπλάνο F-102

Πυρετώδη μορφή πήρε ο εκσυγχρονισμός της Π.Α. την δεκαετία 1970, με προμήθεια αεριωθουμένων Α/Φ F/RF-4, F-1, T-2 και A-7 και ελικοφόρων μεταφορικών Α/Φ C-130. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Πολεμική Αεροπορία AIEN ΥΨΙΚΡΑΤΕΙΝ

Ιπτάμενο ραντάρ EMBRAER 145

Αεροπλάνο Freedom Fighter νεώτερων κατευθυνομένων βληEπίσηςF-5 έγινε προμήθεια

μάτων, ΑΙΜ-7 Sparrow και MAVERICK. Αεροπλάνο F-5 Freedom Fighter

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Τέλος, στις δεκαετίες 1980, ’90 και 2000, έγινε προμήθεια μαχητικών Α/Φ F-16 και Mirage 2000, με ποιοτική αναβάθμιση του αμυντικού και επιθετικού εξοπλισμού των, (Magic-2, IRIS-T, AIM-9L, AIM-120, HARM, EXOCET, LINK -16, ASPIS), καθώς και ιπταμένων radars (Α/Φ EMBRAER με radar ERICSSON), τοποθετώντας την Π.Α. στις πλέον σύγχρονες και ισχυρές αεροπορίες του ΝΑΤΟ και διεθνώς, με εξελιγμένες δυνατότητες μακρού ή εγγύς πλήγματος ακριβείας και ελέγχου του εναέριου ή θαλάσσιου χώρου της Ελλάδος από το έδαφος και τον αέρα. Αεροπλάνο F-104G Starfighter

Αεροπλάνο F-16 FALCON Αεροπλάνο F-4 PHANTOM

Συμμετοχή της Π.Α. στους αγώνες του Έθνους Βαλκανικοί πόλεμοι

Η Αεροπλάνο F-1 MIRAGE

Σ. Αεροπορία εισήλθε στον 1ο Βαλκανικό πόλεμο με 4 Α/Φ Henri Farman 50hp, τα οποία έφεραν σε πέρας τις επιχειρήσεις του Μακεδονικού μετώπου, ενώ στην πορεία της πολεμικής προσπάθειας, έγινε προμήθεια και 4 ακόμη Α/Φ Henri Farman 80hp, με παρατηρητή. Επίσης, η Ν. Αεροπορία το Νοέμβριο 1912 προμηθεύτηκε το μοναδικό της υδροπλάνο τύπου «Αστρά» 100 ίππων, με το οποίο έγινε την 24η Ιαν 1913 η πρώτη στον κόσμο πολεμική αποστολή από υδροπλάνο και βομβαρδισμός. Επειδή δε ο 1ος βαλκανικός πόλεμος ήταν και η πρώτη μεγάλης κλίμακας σύγκρουση μετά την εφεύρεση του ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

αεροπλάνου, η αεροπορική δράση των Ελλήνων βρέθηκε στο επίκεντρο της διεθνούς προσοχής και θεωρήθηκε ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του πολέμου. Τέλος, την 4η Απρ 1913 η Σ.Α. είχε τον πρώτο νεκρό αεροπόρο, τον Ανθυπολοχαγό Εμ. Αργυρόπουλο, που πρώτος πέταξε στην Ελλάδα με ιδιωτικό αεροπλάνο.

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

ε την είσοδο της Ελλάδος στον πόλεμο το 1917 και μέχρι το τέλος του, το Νοέμβριο 1918, η Σ.Α. οργανώθηκε σε 4 Μοίρες με αεροσκάφη που αναφέρθηκαν σε προηγούμενη παράγραφο και συνετέλεσαν σημαντικά στην συμμαχική επικράτηση στο Μακεδονικό και προς Τουρκία μέτωπο. Μέχρι τότε δεν είχε λάβει μέρος στον πόλεμο, μένοντας πιστή στον Βασιλέα Κωνσταντίνο, που επιθυμούσε την διατήρηση της ελληνικής ουδετερότητος. Σε αντίθεση με την Σ.Α. και πολύ πριν την επίσημη είσοδο της Ελλάδος στον πόλεμο, το προσωπικό της Ν.Α συμμετείχε από τον Ιανουάριο του 1916 εθελοντικώς στις συμμαχικές επιχειρήσεις με Έλληνα διοικητή, τον Πλωτάρχη Α. Μωραϊτίνη, υπό την διοίκηση της αγγλικής αεροπορίας (ένεκα προσχώρησης της πλειονότητος του προσωπικού στο κράτος της Θεσσαλονίκης υπό τον Ελ. Βενιζέλο). Οργανώθηκε σε 4 Μοίρες και η συμβολή της ήταν καταλυτική στην διατήρηση του συμμαχικού θαλάσσιου και αεροπορικού ελέγχου στο Αιγαίο και τα νησιά του, όπως οι πολλοί έπαινοι και τιμητικές διακρίσεις του συμμαχικού στρατηγείου επι βεβαιώνουν. Δεκαεπτά νεκροί ήταν ο φόρος αίματος που οι δύο αεροπορικοί Κλάδοι προσέφεραν στον βωμό του εθνικού αυΠλωτάρχης Αρ. Μωραϊτίνης (1ος δεξιά καθήμενος) τού αγώνα, αφενός μεν για διατήρηση των απελευθερωθέντων εδαφών και πληθυσμών από τους δύο Βαλκανικούς πολέμους και αφετέρου δε, για την απελευθέρωση της Α. Μακεδονίας και Θράκης από τους Βουλγάρους.

Μικρασιατική Εκστρατεία

πως σε προηγούμενη παράγραφο αναφέρθηκε, η μεν Σ.Α. διέθεσε 4 Μοίρες Α/Φ, η δε Ν.Α. αναδιοργάνωσε το αεροπορικό δυναμικό της σε μία ουσιαστικά δύναμη, την οποία και μοίρασε ανάλογα στην Σ.Α. για υποστήριξη των χερσαίων επιχειρήσεων, δεδομένου ότι στον συγκεκριμένο πόλεμο δεν διεξήχθεισαν ναυτικές επιχειρήσεις. Δρώντας συγκεντρωτικά, η ελληνική αεροπορία πραγματοποίησε μελετημένες και καλά οργανωμένες αποστολές, προσφέροντας ουσιαστική βοήθεια στον στρατό είτε κατά την προέλασή του, είτε κατά την οπισθοχώρηση. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Από κατάρριψη τουρκικού Α/Φ

Απτό παράδειγμα, ήταν η άμεση πληροφόρηση κινούμενου συντάγματος από αναγνωριστικό Α/Φ, περί υπάρξεως ισχυρών εχθρικών δυνάμεων στην πορεία κίνησής του και η επακόλουθη αποφυγή αιχμαλωτίσεώς του. Το τίμημα που πλήρωσε η ελληνική αεροπορία στην εκστρατεία αυτή, ήταν 20 νεκροί.

Επιχειρήσεις Ενιαίας Π.Α. Κατά της Ιταλικής – Γερμανικής Εισβολής

ε την έναρξη της ιταλικής εισβολής, τα 140 μη σύγχρονα Α/Φ της Π.Α. (λίγες δεκάδες τα καταδιωκτικά), αντιμετώπισαν την καταθλιπτική υπεροχή των 400 Α/Φ της φασιστικής Ιταλίας. Εν τούτοις, η δράση της υπήρξε θαυμαστή, με καταρρίψεις ιταλικών Α/Φ, βομβαρδισμούς εχθρικών στρατευμάτων και αεροδρομίων και αποκορύφωμα τον εμβολισμό και κατάρριψη ιταλικού Α/Φ από τον υποσμηναγό Μ. Μητραλέξη. Οι απώλειες της Π.Α. στον διμέτωπο αυτό αγώνα (με Ιταλούς και Γερμανούς ), ανήλθαν σε 68 νεκρούς.

Οι Μοίρες της Ερήμου (1941 – 1949) Α/Φ Avro Anson

ετά την Α/Φ Blenheim κατάληψη της Ελλάδος από τους Ιταλο-Γερμανο-Βουλγάρους, αρκετοί ιπτάμενοι και τεχνικοί της ενιαίας Π.Α., καθώς και ελάχιστα Α/Φ, διέφυγαν στην Αίγυπτο, όπου συνεκρότησαν αρχικά μία Μοίρα, την 13η, με Α/Φ ΑNSON και μετέπειτα με BLENHEIM και BALTIMORE, ενώ όταν αυξήθηκαν οι διαφυγόντες – εθελοντές από την κατεχόμενη Ελλάδα, δημιουργήθηκαν ακόμη δύο Μοίρες, οι 335 και 336, με Α/Φ HURRICANE και SPITFIRE. 15

Πολεμική Αεροπορία AIEN ΥΨΙΚΡΑΤΕΙΝ Μέχρι και την επιστροφή στην πατρίδα το 1944, οι ηρωικώς πεσόντες αεροπόροι έφθασαν τους 77. Δυστυχώς όμως, λίγους μήνες μετά το τέλος του Β΄Π.Π. ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα και η Π.Α. μπήκε σε νέους αγώνες για την υπεράσπιση της χώρας από ξένες επιβουλές. Ο φόρος αίματος που κατεβλήθη και στην περίπτωση αυτή, ήταν μεγάλος και ανήλθε σε 53 νεκρούς.

Πόλεμος Κορέας (1950 – 1953)

λος, από περιπολούντα Α/Φ αναχαίτισης στο Αιγαίο, κατερρίφθη ένα τουρκικό Α/Φ, ενώ το 2ο του σχηματισμού κατέπεσε από έλλειψη καυσίμου, μετά την εμπλοκή του με ελληνικά.

Διακρίσεις Ελληνικής Αεροπορίας Αεροπλάνο Breguet 19

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Αεροπλάνο C-47 DAKOTA

ατόπιν της απόφασης – πρόσκλησης του ΟΗΕ για ένοπλη αντίδραση όλων των ελευθέρων κρατών στην εισβολή της Βόρειας στην Νότια Κορέα, η Π.Α συμμετείχε στον πόλεμο αυτόν με το 13ο Σμήνος μεταφορικών Α/Φ τύπου C-47 DAKOTA, το οποίο συμπλήρωσε 14.000 ώρες πτήσεων και είχε 12 θύματα. Το Σμήνος παρέμεινε στην Κορέα έως και το 1955, δύο επιπλέον χρόνια, μετά την λήξη της σύγκρουσης.

Αττίλας 1 και 2 (1974)

ατά την διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, η Π.Α. συμμετείχε στην προσπάθεια ενίσχυσης των εκεί μαχομένων στρατευμάτων με την επιχείρηση ΝΙΚΗ, μεταφέροντας μία Μοίρα καταδρομέων, με 15 Α/Φ NORATLAS. Ένα εξ αυτών κατερρίφθη από φίλια πυρά και έτερα τρία κατεστράφησαν στο έδαφος, στοιχίζοντας στην Π.Α. τέσσερεις νεκρούς. ΤέΑεροπλάνο ΝΟRATLAS

Ο γύρος της Μεσογείου

ην 8η Ιουνίου 1928 σημειώθηκε ένα σημαντικό επίτευγμα της Ελληνικής Αεροπορίας. Ένα κατάλληλα διασκευασμένο Brequet 19 με το όνομα «ΕΛΛΑΣ», χειριστή τον Υπολοχαγό Ευάγγελο Παπαδάκο και παρατηρητή τον Συνταγματάρχη, Χρήστο Αδαμίδη, πρωτεργάτη της Ελληνικής Αεροπορίας, απογειώθηκε από το Τατόι και πραγματοποίησε σε 20 περίπου μέρες το γύρο της Μεσογείου, διανύοντας απόσταση 12.000 χλμ. To γεγονός χαρακτηρίστηκε άθλος και σχολιάστηκε με ιδιαίτερα κολακευτικά άρθρα διεθνώς, δεδομένου ότι συνέβει για πρώτη φορά.

Ακροβατικό Σμήνος

ο 1954 δημιουργήθηκε το 1ο ελληνικό ακροβατικό Σμήνος, το “Καρρέ των Άσσων” με Α/Φ F-84G, ακολούθησε το 1958 το 2ο με το όνομα ACROTEAM και Α/Φ F-86E, ενώ το 1962 άλλαξε την ονομασία του σε «Ελληνική Φλόγα», μέχρι και την διάλυσή του το 1965. Όλα αυτά τα χρόνια το ακροβατικό Σμήνος της Π.Α. έλαβε πολ- Το πρώτο ακροβατικό Σμήνος με Α/Φ F-84G ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

λούς επαίνους, διακρίσεις και παράσημα διεθνώς, όπως από Γαλλία, Γιουγκοσλαβία, Ιταλία, Αίγυπτο, Βέλγιο καθώς και Αρχηγούς συμμαχικών Πολεμικών Αεροποριών, χωρίς κανένα ατύχημα ή απώλεια ζωής, γεγονός μοναδικό στα παγκόσμια αεροπορικά χρονικά.

Συμμαχικοί Αεροπορικοί Αγώνες

ο 1964, στο 13ο Αεροναυτικό Πένταθλο του ΝΑΤΟ, η Π.Α. κατέλαβε την 1η θέση σε όλες τις κατηγορίες, ενώ το 1972, σε αγώνες Best Hit (βολών) της Ν.Α. πτέρυγας του ΝΑΤΟ, η ελληνική ομάδα επρώτευσε όλων. Μετά το 1974, οι αγώνες αυτοί σταμάτησαν. Τέλος, το 2011, Σμήνος της 340Μ με Α/Φ F-16, συμμετέχοντας στο Tactical Leadership Program (TLP) του ΝΑΤΟ, κατέλαβε για πρώτη φορά την 1η θέση σε αποστολές αέρος – εδάφους, ενώ παράλληλα σημείωσε τα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας σε βολές αέρος – αέρος, χωρίς ουδεμία απώλεια από «εχθρικά» πυρά ( Α/Φ ή Α/Α). Τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι στην επόμενη σειρά του TLP, Έλληνας ιπτάμενος επέτυχε να βαθμολογηθεί πρώτος και στις δύο κατηγορίες αεροΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ Μνημείο Σιαλμά στον Αη Στράτη

πορικών αποστολών (αέρος – αέρος και αέρος – εδάφους), γεγονός που συνέβει για 1η φορά στην ιστορία της συγκεκριμένης εκπαίδευσης που παρέχει το ΝΑΤΟ, καταδεικνύει το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και ηθικού των ιπταμένων και τεχνικών της Π.Α. Αυτό όμως δεν συνέβει τυχαία. Ο φόρος αίματος που η Π.Α. κατέβαλε εν καιρώ ειρήνης, για να επιτύχει τέτοιο αξιοζήλευτο επίπεδο ικανότητος, ήταν δυσβάστακτος. Διακόσιοι πενήντα περίπου αεροπόροι έχασαν την ζωή τους από το 1952, προσπαθώντας να αγγίξουν το τέλειο στην εκτέλεση των εκπαιδευτικών τους ασκήσεων, ώστε να είναι ικανοί υπερασπιστές της πατρίδας. Ουδείς άλλος Κλάδος των Ε.Δ. πλήρωσε τέτοιο τίμημα (ούτε καν κατά προσέγγιση), σε ειρηνική περίοδο. Αιωνία η μνήμη όλων των πεσόντων αεροπόρων σε πόλεμο και ειρήνη.

Κάρπαθος, μνημείο Ηλιάκη

Σαν το σύννεφο φεύγω... Σαν το σύννεφο φεύγω πετάω έχω φίλο τον Ήλιο-Θεό με του αγέρα το νέκταρ μεθάω αγκαλιάζω και γη κι ουρανό. Και χωρίς τα φτερά δεν φοβάμαι το γαλάζιο ζεστή αγκαλιά στα ψηλά τα βουνά να κοιμάμαι στο Αιγαίο να δίνω φιλιά. Λευτεριά στους ανέμους ζητάω έχω πάψει να είμαι θνητός ανεβαίνω ψηλά κι αγαπάω δίχως σώμα χρυσός αετός. Στίχοι: Πάρης Μήτσου

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Πολεμική Αεροπορία AIEN ΥΨΙΚΡΑΤΕΙΝ

Σχολή Ικάρων

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Υπό του Υπτχου (Ι) κ. Αθανασίου Τσαλίκη, Διοικητού της Σχολής Ικάρων

ιστορία της κατάκτησης του αέρα αρχίζει από τους αρχαιότατους χρόνους και βαδίζει παράλληλα με την πρόοδο του πολιτισμού. Πρωτοπόροι σε αυτή την ανθρώπινη κατάκτηση αναδείχτηκαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Τους Έλληνες πάντοτε προσέλκυε το δύσκολο και επικίνδυνο και όταν δεν κατόρθωναν να το πλησιάσουν και να το πραγματοποιήσουν, το πετύχαιναν με τη φαντασία τους στους μύθους. O Δαίδαλος και ο Ίκαρος μπορούν να θεωρηθούν οι πρώτοι μυθικοί αεροπόροι, που πέταξαν με ανθρώπινα και όχι με υπερφυσικά και θεία μέσα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο θάνατος του Ικάρου υπήρξε η πρώτη ελληνική προσφορά - θυσία στο βωμό της αεροπορικής ιδέας. Σε αυτό το μύθο των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, έχει στηριχθεί ο τίτλος των νεαρών σπουδαστών αεροπόρων και της Σχολής στην οποία φοιτούν και δείχνει την τόλμη και την αποφασιστικότητα που τους διακρίνει για την ελευθερία. Το 1931 αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία της Ελληνικής Αεροπορίας. Η Σχολή Αεροπορίας (ΣΑ) από τις πρώτες στον κόσμο Στρατιωτικές Αεροπορικές Σχολές, ιδρύθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 1931 και άρχισε να λειτουργεί τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου με ενιαία εκπαίδευση για τη Στρατιωτική και Ναυτική Αεροπορία. Η φοίτηση σε αυτήν ήταν τριετής και oι απόφοιτοι της Σχολής ονομάζονταν Μόνιμοι Ιπτάμενοι Ανθυποσμηναγοί. Η πτητική εκπαίδευση των μαθητών ήταν διάρκειας 150 ωρών, αρχικά με αεροσκάφη τύπου AVRO και στην συνέχεια με αεροσκάφη τύπου BREGEUT και με μονοθέσια διώξεως τύπου MARS. Tο 1935 λειτούργησε στη Σχολή Αεροπορίας και δεύτερο τμήμα, το Τμήμα Υπαξιωματικών Χειριστών, διάρκειας δύο ετών, από το οποίο αποφοιτούσαν Σμηνίες Χειριστές, ενώ το 1939 δημιουργήθηκε και τρίτο τμήμα, αυτό των Μηχανικών.

Από τους κόλπους της Σχολής αποφοίτησαν οι περισσότεροι από εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους στις εναέριες μάχες κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο ήρωας Υποσμηναγός Μητραλέξης υπήρξε μαθητής της Σχολής. Στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο κατά τη διάρκεια μιας αερομαχίας και αφού του τελείωσαν τα πυρομαχικά, επιτέθηκε με αυταπάρνηση και κατέρριψε το Ιταλικό βομβαρδιστικό εμβολίζοντας το ουραίο πτέρωμά του. Η έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, επέβαλε τη μεταφορά της Σχολής στο Άργος, όπου λειτούργησε από τον Οκτώβριο του 1940 μέχρι τον Απρίλιο του 1941. Μετά τον Απρίλιο του 1941, η Σχολή μεταστάθμευσε στη Μέση Ανατολή και στη συνέχεια στη Νότια Ροδεσία, όπου λειτούργησε κανονικά ως Εκπαιδευτικό Κέντρο από τον Σεπτέμβριο του 1941 μέχρι το καλοκαίρι του 1946. Το Μάρτιο του 1947 η Σχολή επανέρχεται στη Δεκέλεια. Η κανονική έναρξη λειτουργίας της Σχολής Αεροπορίας άρχισε τον Οκτώβριο του 1947, όταν δέχτηκε τους πρώτους μαθητές που μετεκπαιδεύτηκαν στην Αγγλία. Οι ίδιοι μαθητές συνέχισαν την πτητική τους εκπαίδευση στην Σχολή Αεροπορίας με αεροσκάφη τύπου HARVARD, TIGER MOTH, και SPITFIRE. Το 1952 αρχίζει για την Σχολή Ικάρων μια νέα περίοδος, η εποχή των αεροσκαφών JET με την ίδρυση του Εκπαιδευτικού Κέντρου Εφέδρων Χειριστών (ΕΚΕΧ), κατά τα Βρετανικά και Αμερικάνικα πρότυπα. Βασική επιδίωξη του Κέντρου, ήταν η πτητική εκπαίδευση. Το 1958 στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού της Σχολής, γίνεται η μεταστέγασή της σε καινούριες εγκαταστάσεις, στις οποίες η Σχολή Ικάρων λειτουργεί έως σήμερα. Το κύρος και η αίγλη της Σχολής Ικάρων ξεπερνούν τα Ελληνικά σύνορα και έτσι το 1962 έρχονται για εκπαίδευση στη Σχολή οι πρώτοι αλλοδαποί μαθητές από τη Λιβύη.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Στα χρόνια που ακολούθησαν, αποφοίτησαν από τη Σχολή μαθητές από πολλά κράτη της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής όπως την Ιορδανία, την Τυνησία, τη Λιβύη, τη Σενεγάλη, τη Ζιμπάμπουε, το Μπουρουντί, το Καμερούν, την Γκαμπόν, την Κεντρο-Αφρικανική Δημοκρατία, το Ζαίρ, την Μποτσουάνα, το Τσαντ αλλά και από την Κύπρο, τη Σερβία, τη Συρία, την Αλβανία το Μαυροβούνιο κ.α. Το 1967, με την είσοδο της 43ης σειράς, η φοίτηση έγινε τετραετούς διάρκειας και με το ΒΔ 370/1967, η Σχολή Αεροπορίας μετονομάστηκε σε Σχολή Ικάρων και θεσμοθετήθηκαν όλες οι λεπτομέρειες που αφορούν στην οργάνωση και λειτουργία της. Το ίδιο Β.Δ. είναι έως σήμερα σε ισχύ, όμως με μεταγενέστερα Προεδρικά διατάγματα τροποποιήθηκε σημαντικά, ώστε να βελτιωθεί η παρεχόμενη εκπαίδευση στους Ικάρους. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 1991, η Σχολή Ικάρων δέχεται και σπουδάστριες σε ειδικότητες εδάφους, ενώ από το 2002 και στην κατεύθυνση των Ιπταμένων. Το 2003 η Σχολή Ικάρων με το νόμο 3187/2003 αλλάζει ουσιαστικά το πλαίσιο της παρεχόμενης εκπαίδευσης, ονομάζεται Ανώτατο Στρατιωτικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (ΑΣΕΙ), είναι ισότιμο με τα ιδρύματα του Πανεπιστημιακού τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 1 του Ν. 2916/2001 (ΦΕΚ 114 Α’), παρέχοντας ισότιμη εκπαίδευση και χορηγώντας ισότιμα πτυχία με αυτά. Από τη Σχολή έχουν αποφοιτήσει τουλάχιστον 2600 Ιπτάμενοι και 1200 Μηχανικοί και άλλες ειδικότητες (Ελεγκτές Αεράμυνας, Διοικητικοί, Εφοδιαστές, Οικονομικοί, Μετεωρολόγοι), ανάλογα με τις ανάγκες που επιτάσσει η Πολεμική Αεροπορία. Με την αποφοίτηση από τη Σχολή, ο Ίκαρος ονομάζεται Μόνιμος Ανθυποσμηναγός και εισέρχεται στις τάξεις της ξεχωριστής κοινωνίας των Αξιωματικών της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Σ’ όλη τη σταδιοδρομία του θα συνεχίσει να εκπαιδεύεται αλλά και να εκπαιδεύει. Μέσα από προγράμματα επιμόρφωσης σε ανώτατες στρατιωτικές σχολές και πανεπιστήμια της χώρας μας, αλλά και του εξωτερικού, θα αποκτήσει την απαραίτητη γνώση προκειμένου να ανταποκριθεί στο έργο του, αλλά και να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα. Σήμερα, εκπέμπεται ως μήνυμα διαβεβαίωσης για όλους τους Έλληνες, ότι οι πύλες της Σχολής είναι πάντοτε ανοικτές, για όλους εκείνους που έχουν τη θέληση, την πίστη και την αγάπη να συνεχίσουν την παράδοση και την ιστορία της Πολεμικής μας Αεροπορίας, αγωνιζόμενοι ο καθένας από το δικό του μετερίζι για υψηλές ιδέες και ιδανικά, με αντικειμενικό σκοπό να πετάξουν «ψηλά», γαλουχημένοι με το ρητό «Ω ‘ξείν, αγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι». ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Χωρίς αμφιβολία, ο σχεδιασμός του αύριο, είναι μία υπόθεση που επιβάλλει συνεχείς προσπάθειες βελτίωσης και αναζήτησης νέων τρόπων δράσης, με οδηγούς ιδανικά και αξίες που υπερβαίνουν τις μικρές και παροδικές αντιξοότητες, που ξετυλίγονται στη διάβα της Ιστορίας κάθε λαού, τον χαλυβδώνουν και τον κάνουν ικανό να ανταπεξέλθει με επιτυχία, αντιμετωπίζοντας όλα τα εμπόδια και λύνοντας τον Γόρδιο Δεσμό με αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια. Εν κατακλείδι, οι προοπτικές του να εξελιχθούμε, να γίνουμε καλύτεροι και πιο αποτελεσματικοί, με κύριο αντικειμενικό σκοπό να φέρουμε σε πέρας την ύψιστη αποστολή της Πολεμικής Αεροπορίας, που είναι η προάσπιση και διασφάλιση της ακεραιότητας, της ανεξαρτησίας και της κυριαρχίας της Πατρίδας μας, για ένα καλύτερο αύριο, έναντι οποιασδήποτε επιβουλής, οφείλουν να συντηρούνται στο μέγιστο βαθμό και να αποτελούν ένα φωτεινό οδηγό, με την ελπίδα η ρήση που κοσμεί το έμβλημα της Σχολής Ικάρων «Αμες δε γ’ εσσόμεθα πολλώ κάρρονες», να γίνεται πράξη τόσο στις συνειδήσεις των σπουδαστών της, όσο και σε όσους περιβάλλουν αυτούς. 

Σχολή Εθνικής Άμυνας

Παράδοση – Παραλαβή Διοικήσεως Την 14η Μαρτίου 2013, στο Διοικητήριο της Σχολής Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ), έγινε η παράδοση και παραλαβή των καθηκόντων της Διοικήσεως της ΣΕΘΑ από τον Αντιστράτηγο Γεώργιο Σπυρόπουλο στον Αντιστράτηγο Γεώργιο Μπαρκούκη. Στην τελετή παρέστησαν ο κ. Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Μιχαήλ Κωσταράκος, οι σπουδαστές και οι καθηγητές της Σχολής, εκπρόσωποι των Γενικών Επιτελείων, ο Πρόεδρος και μέλη του ΔΣ του Συνδέσμου και άλλοι προσκεκλημένοι. Οι «Εθνικές Επάλξεις» δημοσιεύουν την Ημερήσια διαταγή του παραδίδοντος και παραλαμβάνοντος Διοικητού της Σχολής.

Ημερησία Διαταγή Απερχομένου Διοικητού Σχολής Εθνικής Άμυνας Αντιστρατήγου Γεωργίου Σπυρόπουλου

ατόπιν σχετικών Αποφάσεων ΣΑΓΕ και ΚΥΣΕΑ, παραδίδω σήμερα τα καθήκοντα του Διοικητού της Σχολής Εθνικής Αμύνης στον Αντιστράτηγο Γεώργιο Μπαρκούκη, απερχόμενος ταυτόχρονα από

την ενεργό υπηρεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, μετά από μια διαδρομή 36 ετών στο Στρατό Ξηράς. Η καριέρα μου ολοκληρώνεται με τη θητεία δεκαέξι (16) μηνών, ως Διοικητού της Σχολής Εθνικής Αμύνης, του Ανωτέρου αυτού Στρατιωτικού Ακαδημαϊκού Ιδρύματος, που διανύει το 63ο έτος λειτουργίας του και που προσφέρει στην αυριανή Ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης στον τομέα των Στρατηγικών Σπουδών. Σήμερα δεν κρίνεται κατάλληλη ημέρα για απολογισμό πεπραγμένων. Η αποτίμηση θα γίνει από όλους εσάς με το πέρασμα του χρόνου. Αποτελεί υποχρέωσή μου όμως να αναφέρω ότι με τη ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

21 συνδρομή του στελεχιακού και επιστημονικού προσωπικού, καθώς και υπό την καθοδήγηση και ενθάρρυνση της Ηγεσίας, δρομολογήσαμε σημαντικές και ουσιαστικές διαδικασίες για την αναβάθμιση της παρεχομένης εκπαιδεύσεως, ώστε να βασίζεται στην εμβριθή μελέτη των τεκταινομένων στην περιοχή μας, κατά κύριο λόγο, αλλά και στο παγκόσμιο στερέωμα γενικώτερον. Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στη διαλεκτική σχέση επιστημοσύνης και εμπειρίας με την πρόσκληση προσωπικοτήτων, για να μεταλαμπαδεύσουν στους σπουδαστές γνώσεις πρακτικής ωφελιμότητας. Στο πλαίσιο αυτό, προσκλήθηκαν και μίλησαν, μεταξύ άλλων και διεθνείς προσωπικότητες, προερχόμενοι από άλλα κράτη και διάφορους Διεθνείς Οργανισμούς. Ο κατάλογος των προσωπικοτήτων-ομιλητών συμπληρώθηκε με διασπιστευμένους στην Ελλάδα πρεσβευτές, η επιλογή των οποίων καθορίζονταν από τις στρατηγικές προτεραιότητες της χώρας μας, όπως αυτές εξειδικεύονται από την πολιτική Ηγεσία της και ιδιαίτερα του Υπουργείου Άμυνας. Παράλληλα με την κανονική φοίτηση, δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα στην αναβάθμιση της διαδικτυακής τοιαύτης. Για πρώτη φορά, λειτούργησε η εκπαίδευση δια της τηλεδιασκέψεως, που παρέχει τη δυνατότητα φοίτησης σε διευρυμένο αριθμό ενστόλων και ανωτάτων πολιτικών υπαλλήλων σπουδαστών, ανεξαρτήτως της αποστάσεως (εσωτερικού και εξωτερικού) και χωρίς να αποσπώνται από τα υπηρεσιακά τους καθήκοντα. Κατά το διάστημα της διοικήσεώς μου, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των καιρών, έμφαση δόθηκε στην εξωστρέφεια, με την προώθηση πρωτοβουλιών που θα την παγιώσουν. Στο πλαίσιο λοιπόν αυτό: - Ενισχύθηκε το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών που παρέχει η Σχολή σε συνεργασία με βρετανικό Πανεπιστήμιο, στους σπουδαστές της κανονικής και της διαδικτυακής φοίτησης, καθώς και στους αποφοίτους ΣΕΘΑ παρελθόντων ετών, στην «Εφαρμοσμένη Στρατηγική και Διεθνή Ασφάλεια». Η Σχολή, ύστερα από σειρά ενεργειών της, επέτυχε την αναγνώριση του παρεχομένου Μεταπτυχικού Τίτλου Σπουδών από το ΔΟΑΤΑΠ. - Δρομολογήθηκε σειρά επαφών με Ανώτατα ΕκπαιΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

δευτικά Ιδρύματα της χώρας, για πιθανή μεταπτυχιακή συνεργασία. Έχει ήδη κατατεθεί στην Ιεραρχία ολοκληρωμένη πρόταση ενός Πανεπιστημιακού Ιδρύματος. - Δρομολογήθηκε η διοργάνωση διεθνούς Ημερίδας υπό τη ΣΕΘΑ με συνδιοργανωτή Πανεπιστήμιο εξωτερικού και με τη συμμετοχή διεθνούς κύρουςπροσωπικοτήτων από το στρατιωτικό και ακαδημαϊκό χώρο. - Απομένουν τυπικές διαδικασίες για την υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας της ΣΕΘΑ με το Κέντρο Στρατιωτικών Στρατηγικών Σπουδών της Ιταλίας, για έρευνα επί θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος. - Υπάρχουν σε εξέλιξη συζητήσεις της ΣΕΘΑ, με Βρετανικό Πανεπιστήμιο και Πανεπιστήμιο της χώρας μας, προκειμένου να συμμετάσχει στην πρωτοβουλία έκδοσης δίγλωσσου ακαδημαϊκού περιοδικού στις «Αμυντικές Σπουδές» για θέματα Ελληνικού ενδιαφέροντος από διεθνώς αναγνωρισμένο εκδοτικό οίκο. Αναμένεται οριστική απόφαση του εν λόγω εκδοτικού οίκου. - Τέλος η Σχολή συνέχισε την πολιτική συνεργασιών της, με αντίστοιχες Σχολές του εξωτερικού. Σε αυτό το σημείο επιτρέψατέ μου να ευχαριστήσω θερμά όλους τους συνεργάτες μου και τους κυρίους καθηγητές, για την άριστη συνεργασία και για το κύρος που προσδίδει η παρουσία τους στη Σχολή, καθιστώντας τους βασικούς αρωγούς στο επιτελούμενο εκπαιδευτικό της έργο. Ευχαριστώ το Θεό που μου έδωσε δύναμη και με αξίωσε να ανταποκριθώ επιτυχώς και χωρίς απώλεια ανθρώπινης ζωής, σε όλη μου τη σταδιοδρομία. Ευχαριστώ την οικογένειά μου για την αμέριστη υποστήριξη και συμπαράστασή της σε όλο αυτό το διάστημα. Κύριε Αρχηγέ,

περχόμενος σήμερα από την ενεργό υπηρεσία και ως ένδειξη τιμής και σεβασμού στο μεγαλείο των Ενόπλων Δυνάμεων και του Στρατού Ξηράς υποκλίνομαι ευλαβικά στους ηρωϊκώς πεσόντες και χαιρετώ με Τιμή και Ταπεινότητα τις ιερές μας σημαίες. Στο νέο Διοικητή της Σχολής Αντιστράτηγο Γεώργιο Μπαρκούκη, τον συγχαίρω για την επάξια προαγωγή του και του εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία στα νέα του καθή κοντα.

Ημερήσια Διαταγή Παραλαμβάνοντος Διοικητού ΣΕΘΑ Αντγου Γεωργίου Μπαρκούκη

ύμφωνα με απόφαση του ΚΥΣΕΑ, αναλαμβάνω σήμερα τα καθήκοντα του Διοικητού της Σχολής από τον Αντιστράτηγο Γεώργιο Σπυρόπουλο. Ευχαριστώ την Πολιτική και Στρατιωτική Ηγεσία για την τιμή που μου έκανε να με προάγει στο βαθμό του Αντιστρατήγου. Υπόσχομαι να καταβάλλω κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να συνεχίσω το έργο των προκατόχων μου, πιστός στην ιστορία και τις παραδόσεις της Σχολής. Η ΣΕΘΑ εκ της αποστολής της, αποτελεί το τελευταίο και υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και της ευρύτερης Δημόσιας Διοίκησης, σε θέματα Αμυντικής Πολιτικής και Εθνικής Στρατηγικής. Παρέχει δε σε όλα τα στελέχη μια μοναδική ευκαιρία να αναπτύξουν δημιουργική πρωτοβουλία και σκέψη και να εκπονήσουν διάφορες μελέτες επί θεμάτων στρατιωτικού σχεδιασμού, λαμβανομένων υπόψη των επίκαιρων παραμέτρων τόσο της περιοχής μας, όσο και ανά τον κόσμο γενικότερα. Σας καλώ όλους να συνεχίσετε να εργάζεστε με την ίδια διάθεση και ζήλο μη φειδόμενοι κόπου και χρόνου, να προσφέρετε τα μέγιστα των δυνατοτήτων σας για την εκπλήρωση του βασικότερου στόχου της Σχολής που είναι η επιμόρφωση και εκπαίδευση των σπουδαστών ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν κατά τον καταλληλότερο και επιτυχή τρόπο στις ανάγκες της σημερινής πραγματικότητας. Με τους αγαπητούς καθηγητές, τους συνεργάτες και όλους όσους στηρίζουν την προσπάθεια της Σχολής με οποιοδήποτε τρόπο άμεσο ή έμμεσο, θα συνεργασθώ με ανιδιοτέλεια και ευθύτητα και θα είμαι πάντα αρωγός στη συνεισφορά και το δύσκολο έργο τους.

άζοντας και προβλέποντας τις απαιτήσεις του αύριο και οικοδομώντας ένα ευοίωνο μέλλον. Στον απερχόμενο Διοικητή Αντιστράτηγο Γεώργιο Σπυρόπουλο, θα ήθελα να εκφράσω εκ μέρους και όλου του προσωπικού της Σχολής, ένα μεγάλο ευχαριστώ για τις υπηρεσίες που προσέφερε ως Διοικητής της Σχολής. Και επειδή η αποχώρησή του από τη Σχολή συμπίπτει και με την έξοδό του από τις τάξεις των εν ενεργεία Στελεχών του Στρατού Ξηράς, τον ευχαριστούμε θερμά για τη συνολική του προσφορά στις Ένοπλες Δυνάμεις, του ευχόμαστε υγεία, μακροημέρευση καθώς και κάθε ατομική και οικογε νειακή ευτυχία..

Κύριε Αρχηγέ

ν κατακλείδι, θα επιθυμούσα να σας διαβεβαιώσω ότι οι σπουδαστές της Σχολής καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια από την πλευρά τους, ώστε να συμπληρώσουν τη μόρφωσή τους και να βρίσκονται σε θέση να ανταποκριθούν άριστα στις σημερινές προκλήσεις, σχεδιΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

>> ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ

Η Ευρωπαϊκή διάσταση της εθνικής μας στρατηγικής Υπό κ. Γεωργίου Ε. Σέκερη, πρέσβεως ε.τ.*

ι συγκλονιστικές κοινωνικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης έχουν ευεξήγητα επαναφέρει τις σχέσεις της χώρας μας με την Ευρωπαϊκή Ένωση στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων της ελληνικής κοινής γνώμης. Διατρέχουμε ωστόσο τον κίνδυνο ο σχετικός δημόσιος διάλογος να εκτροχιασθεί προς άγονη κατεύθυνση, λόγω παρανόησης της φύσης του ευρωκοινοτικού εγχειρήματος και συνακόλουθα και εσφαλμένων εκτιμήσεων για τα εμπλεκόμενα ελληνικά συμφέροντα και τους ενδεικνυόμενους από πλευράς μας χειρισμούς.

ν πρώτοις, είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε την τεράστια απόσταση που χωρίζει την μορφή και τις προοπτικές της ΕΕ, από τους ριζοσπαστικούς ομοσπονδιακούς οραματισμούς των πρωτεργατών της ευρωπαϊκής ιδέας. Η οικοδόμηση των “Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης” κατ’ αντιστοιχία προς το βορειοαμερικανικό πρότυπο, έχει αποδειχθεί ανέφικτη. Προσέκρουσε αρχήθεν στις εθνικές αντιδράσεις, όχι μόνο των Βρετανών, αλλά και πολλών ηπειρωτικών Ευρωπαίων, των Γάλλων προεξαρχόντων. Ενώ με τη λήξη της σοβιετικής απειλής και τον τερματισμό της διαίρεσης της Γερμανίας εξέλιπαν οι δύο ισχυρότεροι μοχλοί προώθησής της. Ο συχνά επιχειρούμενος παραλληλισμός της ευρωπαϊκής ενοποίησης με την αμερικανική, είναι παραπλανητικός. Σε αντίθεση με τους Αμερικανούς - η ολοκλήρωση της κρατικής • Ο κ. Σέκερης συνεργάζεται τακτικά στον ιστότοπο www.diplomatikoperiskopio.com. Είναι πρόεδρος του Ομίλου χάραξης εθνικής στρατηγικής Ένωσης για την Ελλάδα. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ενότητας των οποίων επετεύχθη, ας μην το λησμονούμε, με βίαια μέσα οι ευρωπαϊκοί λαοί, όχι μόνο δεν διαθέτουν κοινή εθνική ταυτότητα, αλλά και παραμένουν προσηλωμένοι στις επί μέρους, μακραίωνες κατά κανόνα, εθνικές τους παραδόσεις. Συνδετικός κρίκος μεταξύ τους είναι οι κοινές αξίες που πηγάζουν, κατά κύριο λόγο, από το τρίπτυχο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός - χριστιανισμός - διαφωτισμός. Και, στο αναδυόμενο διεθνές περιβάλλον, και μείζονα κοινά οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα - καθώς καμία πλέον ευρωκοινοτική χώρα, της Γερμανίας συμπεριλαμβανομένης, δεν είναι σε θέση μεμονωμένα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τους ανερχόμενους κολοσσούς της Ευρασίας. Όπως δε είναι φυσικό, οι συν τω χρόνω διαμορφούμενοι ευρωπαϊκοί θεσμοί φέρουν ευκρινή τη σφραγίδα της σύνθετης και συχνά αντιφατικής αυτής ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Και συνακόλουθα η Κοινοτική Ευρώπη εξελίσσεται σε μια ιδιότυπη ένωση εθνικών κρατών - στην “Ευρώπη των κρατών-εθνών”, όπως την αποκάλεσε

πριν από μισό αιώνα ο στρατηγός ντε Γκώλ. Ήτοι σε ένα θεσμικό χώρο στον οποίο συμβιβάζονται, εξισορροπούνται, και στο μέτρο του δυνατού συντίθενται τα συμφέροντα των κρατών μελών. Αλλά και όπου η τυπική θεσμική ισότητα των τελευταίων αυτών συνυπάρχει κατ’ ανάγκην με την ανισότητα εν τη πράξει που δημιουργούν οι συσχετισμοί ισχύος - δημογραφικής, οικονομικής, στρατιωτικής, διπλωματικής, ή και πολιτισμικής. Θα ήταν άλλωστε παράλογο να αναμένεται εταίροι όπως η Μάλτα, η Κύπρος, ή το Λουξεμβούργο να ασκούν επί των ευρωκοινοτικών δρωμένων επιρροή συγκρίσιμη με εκείνη της Γερμανίας, της Γαλλίας, ή του Ηνωμένου Βασιλείου. Ενώ μία επί πλέον σημαντική ιδιομορφία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η ασύμμετρη ανάπτυξη του οικονομικού και του πολιτικο-στρατιωτικού της σκέλους, επ’ ωφελεία του πρώτου - με τις εθνικές πρωτεύουσες να θυσιάζουν ευκολότερα κυριαρχικά τους δικαιώματα στον οικονομικό, παρά στον πολιτικο-στρατιωτικό τομέα. Έτσι, η μεν κοινή ευρωπαϊκή αγορά έχει αναπτυχθεί με τρόπο αρκετά ικανοποιητικό και δέκα επτά κοινοτικοί εταίροι εισήγαγαν κοινό νόμισμα και καταβάλλουν σύντονες και σε πολλές περιπτώσεις οδυνηρές προσπάθειες για να το στηρίξουν, πλην όμως, είκοσι χρόνια μετά τη θεαματική υιοθέτηση των φιλόδοξων διεθνοπολιτικών και στρατιωτικών στόχων του Μάαστριχτ, η ΕΕ αδυνατεί να δράσει ως ενιαία πολιτικοστρατιωτική δύναμη ακόμη και στην ίδια την ταρασσόμενη γεωπολι-

24 τική της περιφέρεια, περιοριζόμενη ως επί το πολύ στη χρήση “ήπιας ισχύος” - με την προσφυγή σε στρατιωτικά μέσα να αναλαμβάνεται από τα κράτη-μέλη ουσιαστικά μόνο σε εθνική βάση, ή στο νατοϊκό πλαίσιο. Ενώ υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης, όλο και εμφανέστερα καθίστανται και της οικονομικής σύμπραξης τα όρια. Οι οργανικές δε αυτές αδυναμίες εξηγούν μερικώς και ένα πρόσθετο βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της Κοινοτικής Ευρώπης: τη στενή σύνδεσή της με την αμερικανική υπερδύναμη. Μια σύνδεση την οποία, κατά τα λοιπά, υπαγορεύουν ζωτικά αμοιβαία συμφέροντα των εκατέρωθεν των ακτών του Βόρειου Ατλαντικού κρατών - με επακόλουθο, εις πείσμα σκοτεινών προβλέψεων για προϊούσα αποξένωση των ΗΠΑ από την Ευρώπη, το ΝΑΤΟ να εξακολουθεί, τρεις δεκαετίες μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, να διασφαλίζει την κοινή ευρω-αμερικανική άμυνα. Και συγχρόνως να προσφέρει δυνατότητες πολιτικο-στρατιωτικής σύμπραξης Ευρωπαίων και Αμερικανών για τη διαχείριση κοινού ενδιαφέροντος περιφερειακών κρίσεων, όπως προσφάτως η λιβυκή. Παρά τους εύκολους, συνεπώς, αφορισμούς, ο ατλαντικός κόσμος διατηρεί τη συνοχή του. Η στροφή της Ουάσιγκτον προς την Άπω Ανατολή, δεν αποδυναμώνει την ευρωπαϊκή διάσταση της πολιτικής της. Δεν στερείται δε σημασίας εν προκειμένω, ότι οι νέοι Αμερικανοί υπουργοί εξωτερικών και άμυνας - οι κ.κ. Κέρι και Χέιγκελ αντιστοίχως - είναι γνωστοί για τον “ατλαντισμό” τους.1 Και ότι μία από τις πρώτες ενέργειες του προέδρου Ομπάμα αρχομένης της δεύτερης θητείας του, ήταν να εξαγγείλει την έναρξη διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη σύναψη μιας ολοκληρωμένης συμφωνίας “εμπορικής και επενδυτικής σύμπρα-

ξης” - κατά τις εκτιμήσεις έγκυρου αναλυτή, της “πλέον προωθημένης παγκοσμίως”2 - της οποίας, πέραν της οικονομικής, έκδηλη είναι και η γεωπολιτική βαρύτητα. ✩✩✩ ναντι του ιδιόμορφου αυτού ευρωπαϊκού θεσμικού εγχειρήματος, η χώρα μας καλείται να χαράξει την εθνική της στρατηγική. Από συστάσεώς του, το νεοελληνικό κράτος εστράφη προς τον πολιτισμικά συγγενή ευρωπαϊκό χώρο, προσβλέποντας στην εξασφάλιση οικονομικής και γεωπολιτικής στήριξης, αλλά και στην αξιοποίηση προτύπων σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικο-οικονομικής συγκρότησης. Και συνεπώς η ένταξή μας στην Κοινοτική Ευρώπη, υπήρξε μια φυσική και σχεδόν αυτονόητη προέκταση του παραδοσιακού αυτού προσανατολισμού. Κατά τα άλλα δε, εξυπηρέτησε και εξακολουθεί να εξυπηρετεί ύψιστα εθνικά μας συμφέροντα του σήμερα και του αύριο. Σε ό,τι αφορά στην οικονομική πτυχή των συμφερόντων αυτών: Η συμμετοχή μας στην ΕΟΚ/ΕΕ μας έχει προσφέρει την πλήρη πρόσβαση στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, καθώς και τεράστια ποσά, υπό μορφή δωρεάν βοήθειας και χαμηλότοκων δανείων και ποικίλη άλλη στήριξη, για τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών και την αναβάθμιση του παραγωγικού μας ιστού. Η ανεπαρκής αξιοποίηση των ευκαιριών και η εν πολλοίς δημαγωγική διασπάθιση των πόρων αυτών, βαρύνει την ελληνική πλευρά και ακριβέστερα την πολιτική μας ηγεσία των τελευταίων δεκαετιών - και όχι τους συνήθεις κοινοτικούς υπόπτους. Ενώ οι πολιτικοί

μας ταγοί φέρουν και την κύρια ευθύνη για την υιοθέτηση του ευρώ, χωρίς να έχει προηγηθεί, ή έστω ταχύρρυθμα ακολουθήσει, η ανασύνταξη των κρατικών και οικονομικών μας δομών, έτσι ώστε να είχαμε αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του κοινού νομίσματος - και να να είχαμε αποφύγει, τουλάχιστον στην κοινωνικώς δραματική και απαξιωτική για το ελληνικό γόητρο έκτασή της, την παρούσα εθνική μας δοκιμασία. Ωστόσο, “επιστροφή στη δραχμή” υπό τις κρατούσες χαώδεις συνθήκες θα ήταν, κατά γενική παραδοχή, οικονομικώς και κοινωνικώς καταστροφική. Και συνεπώς η μάχη της οικονομικής μας ανάκαμψης και ανασυγκρότησης πρέπει, κατά το δυνατόν, να δοθεί εντός της Ευρωζώνης. Τόσω μάλλον καθόσον τυχόν έξοδος εξ αυτής θα κλονίσει τη θέση μας και στην Ευρωπαϊκή Ένωση γενικότερα, επί ζημία εθνικών συμφερόντων τουλάχιστον εξ ίσου σημαντικών μεσοπροθέσμως με τα στενώς οικονομικά. Διότι δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η κοινοτική μας ιδιότητα λειτουργεί και ως πολλαπλασιαστής του ειδικού βάρους της χώρας μας στα παγκόσμια δρώμενα και όλως ιδιαίτερα στο εγγύς γεωπολιτικό μας περιβάλλον. Και εν πρώτοις στα Βαλκάνια. Στα οποία, κατά την κρίσιμη μεταβατική φάση που ακολούθησε την κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας, χάσαμε, λόγω της βραδύτητας των γεωπολιτικών μας ανακλαστικών και της συνακόλουθης διπλωματικής μας αβελτηρίας, την ιστορική ευκαιρία να αναλάβουμε, ως η μόνη κοινοτική και συγχρόνως νατοϊκή χώρα της περιοχής, ρόλο ηγετικό. Και όπου σήμερα ορατός είναι ο κίνδυνος, τυχόν αποδυνάμωση της παρουσίας μας στην ΕΕ να διαβρώσει περαιτέρω τη θέση μας στους συσχετισμούς ισχύος και επιρροής. Κατά δεύτερο λόγο, η κοινοτική της ταυτότητα αποτελεί σημαντικό στήριγμα για την Ελλάδα στον αγαιο-μεσογειακό χώρο. Βέβαια, όπως ήδη σηΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

25 μειώθηκε, η Ευρωπαϊκή Ένωση αδυνατεί από την ίδια τη συγκρότησή της να χαράξει γνησίως ενιαία εξωτερική, πόσω μάλλον αμυντική, πολιτική. Προσφέρεται ωστόσο στα μέλη της ως χώρος προνομιακής επικοινωνίας και διαπραγμάτευσης μεταξύ εταίρων - και ιδίως στα μικρότερα έναντι των “μεγάλων”. Η δε “κοινοτική αλληλεγγύη”, ομολογουμένως ανεπαρκής και συχνά εικονική, δεν παύει να είναι χρήσιμο όπλο στα χέρια της ελληνικής διπλωματίας για τον χειρισμό των Ελληνοτουρκικών και του Κυπριακού και τη μεθόδευση της ενεργειακής μας πολιτικής. Αναμφίβολα, ο ενταξιακός ζήλος των Τούρκων βαίνει συνεχώς μειούμενος - ιδίως στο μέτρο που οι γείτονες αντιλαμβάνονται ότι η πλήρης ένταξή τους είναι κατά πάσαν βεβαιότητα ανέφικτη - και ως εκ τούτου η ανέκαθεν προβληματική άσκηση πίεσης επί της Άγκυρας μέσω της ενταξιακής διαδικασίας καθίσταται ακόμη δυσχερέστερη.3 Η τουρκική όμως ηγεσία εξακολουθεί να ενδιαφέρεται ζωηρά για τη στάση των κύριων κοινοτικών δυνάμεων έναντι ζητημάτων απτομένων ζωτικών συμφερόντων της, όπως το Κουρδικό, η συριακή κρίση, ή η πολιτική του Ισραήλ - και συνεπώς δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοεί τις απόψεις και παροτρύνσεις τους. Ενώ, τόσον οι Ισραηλινοί, όσο και οι Άραβες, αξιολογώντας υπό το πρίσμα των δικών τους συμφερόντων τον ελληνικό παράγοντα - ελλαδικό και κυπριακό - αποδίδουν ιδιαίτερη βαρύτητα στη συμμετοχή μας στην Κοινοτική Ευρώπη. Πρέπει τέλος να σημειωθεί, ότι η ευρωκοινοτική μας διάσταση είναι στενά συνυφασμένη με τη νατοϊκή. Ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είμαστε περισσότερο υπολογίσιμοι στην Ουάσιγκτον - και κατ’ επέκταση και στο ΝΑΤΟ. Ενδεικτικό εν προκειμένω ότι ακόμη και οι ιστορικοί σύμμαχοι των ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ΗΠΑ Βρετανοί θα διέτρεχαν πραγματικό κίνδυνο να απολέσουν ουσιαστικό μέρος της αξίας τους για την αμερικανική ηγεσία εάν διερρήγνυαν τους δεσμούς των με την Κοινοτική Ευρώπη.4 Ακούγεται ενίοτε η άποψη ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να αναζητήσει στρατηγικό υποκατάστατο του δυτικού της προσανατολισμού. Πρόκειται για αυταπάτη. Η κυρίως φερόμενη ως εναλλακτικός στρατηγικός σύμμαχος Ρωσία δεν είναι, ούτε διατεθειμένη, αλλά ούτε και σε θέση, να αναλάβει ένα τέτοιον ρόλο. Παρά τις ελληνικές εκκλήσεις, υπήρξε εκ των πρώτων που αναγνώρισαν τα Σκόπια ως “Δημοκρατία της Μακεδονίας”. Αποδίδει πολύ μεγαλύτερη σημασία στον τουρκικό παράγοντα, από ό,τι στον ελληνικό - με τις σχέσεις της με την Άγκυρα, παρά τον μονίμως υποβόσκοντα ρωσο-τουρκικό ανταγωνισμό, να βρίσκονται εδώ και καιρό σε ανοδική φάση. Και η κυπριακή της πολιτική αποσκοπεί ανέκαθεν στην απόσπαση της Μεγαλονήσου από τη Δυτική επιρροή - και ως εκ τούτου διαχρονικά αντιτίθεται στη, μερική έστω, ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Εν πάση δε περιπτώσει δεν διαθέτει, επαρκή οικονομική και συμβατική στρατιωτική ισχύ - το ισχυρό πυρηνικό της οπλοστάσιο προσφέρεται μόνο ως εσχάτης ανάγκης αποτρεπτικό - για να αποβεί αξιόπιστο, πόσω μάλλον το κύριο, στρατηγικό έρεισμα της χώρας μας. Ενώ ακόμη λιγότερο ως εναλλακτικός στρατηγικός μας εταίρος προσφέρεται η ενίοτε μνημονευμένη συναφώς Κίνα - την οποία, ούτως ή άλλως, η χώρα μας ενδιαφέρει σχεδόν απο-

κλειστικά ως “πύλη εισόδου” στην ευρωκοινοτική αγορά. Με τη διαπίστωση αυτή ουδόλως φυσικά να αποκλείει την, επιβεβλημένη, αντιθέτως, επιλεκτική οικονομική, ενεργειακή, και διπλωματική συνεργασία με τις δύο παγκόσμιες αυτές δυνάμεις και όχι μόνο. ✩✩✩ ν κατακλείδι: Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μολονότι μακράν απέχει από την ενσάρκωση του αρχικού ομοσπονδιακού οράματος, δεν παύει να αποτελεί μια ιστορικής σημασίας πραγματικότητα. Ενώ για την Ελλάδα, η συμμετοχή στο ευρωκοινοτικό εγχείρημα, χωρίς ποσώς να είναι πανάκεια, συνιστά, σε συνδυασμό με την παρουσία μας στο ΝΑΤΟ, το κύριο - και αναντικατάστατο - εξωτερικό μας έρεισμα. Η επιτυχής αξιοποίηση όμως του οποίου θα εξαρτηθεί από την ικανότητά μας να το εντάξουμε σε ένα ευρύτερο πλαίσιο εθνικής στρατηγικής. Κάτι που με τη σειρά του προϋποθέτει την ανασύνταξη της ελληνικής πολιτείας και ειδικότερα την αναμόρφωση του προβληματικού κρατικού μας μηχανισμού. 

Σημειώσεις 1. Βλ. Philip Stephens, US pivot gives Europe an opportunity. Atlanticist nominations offer the continent a chance to break free of euro-crisis introversion. Financial Times, 101-2013. Συναφής και η επανάληψη από τον αμερικανό αντιπρόεδρο Μπάιντεν παλαιότερης δήλωσης του προέδρου Ομπάμα ότι “η Ευρώπη αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της παγκόσμιας πολιτικής μας” (http://www. whitehouse.gov/blog/2011/05/06/europecornerstone-our-engagement-world). 2. Βλ. Tyson Barker, For Transatlantic Trade, Foreign Affairs, 26-2-2013 3. Βλ. ενδεικτικώς Semih Idiz, The EU did you say?, Hurriyet Daily News, 24-8-2012, Alexandra Hudson, Merkel backs new EU talks for Turkey, but has doubts. Reuters, 23-1-2013, Andrew Finkel, Turkey turns away from Europe towards Shanghai Cooperation Organization, New York Times, 29-1-2013,και Enis Berberoglu, EU not a must for Turky: PM Erdogan, Hurriyet Daily News, 6-2-2013. 4. Βλ. Geoff Dyer, US fears ally’s drift into Europe isolation, Financial Times, 10-12013

Ημερίδα 4ης Μαρτίου 2013

ΘΡΑΚΗ Ζωτικός Χώρος της Ελλάδος

Ο Πρόεδρος του ΣΕΕΘΑ Αντγος κ. Λάμπρος Καζάκος (πρώτος εξ αριστερών) και στη συνέχεια ο κ. Δημοσθένης Κωνσταντίνου, πρέσβης ε.τ., ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Παν/μίου κ. Χιόνης Διονύσιος, ο Στγος ε.α. κ. Ζιαζιάς Κων/νος και ο συντονιστής Αντιπτέραρχος (I) ε.α. Γεωργούσης Ευάγγελος.

ην Δευτέρα 4 Μαρτίου 2013, ο Σύνδεσμός μας στο πλαίσιο των ενημερωτικών ομιλιών - συζητήσεων που έχει καθιερώσει, οργάνωσε Ημερίδα στην Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΛΑΕΔ), με θέμα: «Θράκη, Ζωτικός χώρος της Ελλάδος» και ομιλητές τον κ. Κωνσταντίνου Δημοσθένη, πρέσβη ε.τ., τον κ. Ζιαζιά Κωνσταντίνο, Στγο ε.α., πρώην Α/ΓΕΣ και τον κ. Διονύσιο

Χιόνη, καθηγητή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Για την ενημέρωση των μελών και φίλων του Συνδέσμου μας που για διαφόρους λόγους δεν μπόρεσαν να παραβρεθούν στην εκδήλωση, αλλά και για την ενημέρωση των λοιπών αποδεκτών των Εθνικών Επάλξεων, δημοσιεύονται στο ανά χείρας τεύχος, οι εισήγησεις των ομιλητών. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Χαιρετισμός Προέδρου ΣΕΕΘΑ κ. Λάμπρου Καζάκου, Αντιστρατήγου ε.α. Κυρίες και Κύριοι,

κ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου σας καλωσορίζω και σας ευχαριστώ που ανταποκριθήκατε στην πρόσκλησή μας και τιμάτε με την παρουσία σας τη σημερινή μας ημερίδα, η οποία είναι η πρώτη του νέου έτους και η πρώτη που γίνεται στη ΛΑΕΔ αντί του Πολεμικού Μουσείου, το αμφιθέατρο του οποίου θα παραμείνει κλειστό λόγω επισκευών μέχρι και τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους. Iδιαίτερα θα ήθελα να απευθύνω ένα θερμό χαιρετισμό στους μαθητές της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων και της Σχολής Ικάρων που κοσμούν με την παρουσία τους τη σημερινή εκδήλωση του Συνδέσμου μας.

Κυρίες και Κύριοι,

ο θέμα της σημερινής ημερίδας είναι “ ΘΡΑΚΗ. Ζωτικός Χώρος της Ελλάδος”. Ίσως η επιλογή του θέματος στη σημερινή συγκυρία που η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει σε απελπιστικό βαθμό θα έλεγα, όλα τα κοινωνικά στρώματα και ιδιαίτερα τα Στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και όλους τους απόστρατους, να ηχεί λίγο παράταιρα και περίεργα. Επί αυτού θα ήθελα να παρατηρήσω ότι οι οικονομικές κρίσεις έρχονται και αργά ή γρήγορα παρέρχονται. Τα εθνικά όμως θέματα είναι πάντα παρόντα και στην παρούσα περίοδο, λανθασμένα κατά την άποψή μου, φαίνεται να έχουν τεθεί σε πολύ χαμηλή προτεραιότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι στιγμές αδυναμίας περιμένουν οι εχθροί μας, που μόνιμα καιροφυλακτούν, προκειμένου να πεΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

τύχουν τους στόχους τους, εδαφικούς και οικονομικούς. Και όλοι γνωρίζουμε ότι αν κάτι χαθεί σε αυτές τις στιγμές αδυναμίας, η μετέπειτα ανάκτησή του, εφόσον βέβαια καταστεί εφικτή, θα απαιτήσει πολύ μεγαλύτερες θυσίες και προσπάθειες από όσες απαιτούνται τώρα για να διατηρηθεί. Είναι γεγονός ότι η ΘΡΑΚΗ αποτελεί έναν στόχο από την επομένη ημέρα της συνθήκης της Λωζάνης. Δεν γνωρίζω πόσα από αυτά που κυκλοφορούν είναι αλήθεια ή όχι. Σε κάθε περίπτωση η επιρροή της γείτονος χώρας σε ένα μεγάλο ποσοστό του μουσουλμανικού στοιχείου της περιοχής είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση. Κατά διαστήματα ακούγονται φωνές απόγνωσης από κατοίκους της περιοχής. Τί κάναμε ή τι κάνουμε γι’ αυτό;

Κυρίες και Κύριοι,

εν έχω σκοπό να σας κουράσω άλλο με στοιχεία που θα αναφερθούν από τους ομιλητές μας. Ερωτήματα που ασφαλώς θα έχετε, εκτιμώ ότι θα απαντηθούν σε ικανοποιητικό βαθμό με τις εισηγήσεις των τριών εκλεκτών ομιλητών μας, που κατά σειρά παρουσιάσεως τους είναι:

Ο κ. Δημοσθένης Κωνσταντίνου, Πρέσβυς ε.τ. που ασχολήθηκε κατά τη σταδιοδρομία του με τη Θράκη και θα καλύψει τη νομική και διπλωματική διάσταση του θέματος. Ο κ. Κωνσταντίνος Ζιαζιάς, Στρατηγός ε.α.πρώην Αρχηγός ΓΕΣ που επίσης ασχολήθηκε με τη Θράκη ως Διοικητής Δ’ ΣΣ και θα καλύψει τη γεωπολιτική σημασία της περιοχής και τη στρατιωτική και παρούσα κατάσταση. Ο Δρ. Διονύσιος Χιόνης, Καθηγητής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στο Τμήμα Διεθνών οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης, που θα καλύψει την οικονομική διάσταση του όλου θέματος σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Τους καλωσορίζω και τους ευχαριστώ θερμά, που αποδέχθηκαν την πρόσκληση μας και συμμετέχουν στην σημερινή ημερίδα του Συνδέσμου. Θα ήθελα επίσης να σας παρακαλέσω να λάβετε υπόψη σας ότι σε μια ημερίδα δύο έως τριών ωρών, όπως η σημερινή, δεν είναι δυνατό να αναπτυχθεί σε όλες του τις λεπτομέρειες ένα τόσο λεπτό και σοβαρό θέμα. Είμαι όμως βέβαιος ότι φεύγοντας από εδώ, θα έχουμε ενημερωθεί με σοβαρότητα και υπευθυνότητα για τα προβλήματα της περιοχής και ιδιαίτερα για το μειονοτικό. Για όσα ερωτήματά σας δεν δοθούν ικανοποιητικές απαντήσεις, θα έχετε την ευκαιρία να απευθύνετε διευκρινιστικές ερωτήσεις στους ομιλητές, μετά το τέλος των εισηγήσεων τους. Την συζήτηση θα συντονίσει ο κ. Ευάγγελος Γεωργούσης, Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α. - μέλος του ΔΣ/ΣΕΕΘΑ, τον οποίο και παρακαλώ να λάβει το λόγο.

Εισήγηση συντονιστού

κ. Ευάγγελου Γεωργούση, Αντιπτεράρχου ε.α.

τη σημερινή Ημερίδα, θέλουμε σε γενικές γραμμές, να προσεγγίσουμε δύο πράγματα, χωρίς να θέλω να προκαταλάβω τις θέσεις των αξιότιμων ομιλητών. Το ένα είναι η ανάδειξη της Θράκης και της ευρύτερης περιοχής, ως ζωτικού χώρου της Ελλάδος. Και το άλλο, να δούμε τι συμβαίνει στην περιοχή αυτή σχετικά με την Μουσουλμανική μειονότητα, αν αυτό είναι σοβαρό πρόβλημα και θέτει σε κίνδυνο τα εθνικά μας συμφέροντα. Τι είναι, όμως ζωτικός χώρος; Υπάρχει χώρος της Ελλάδος που δεν είναι ζωτικός; Νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε ότι σε όλες τις χώρες υπάρχουν περιοχές, η απώλεια ελέγχου επί των οποίων, θα

δημιουργούσε καταστροφικές επιπτώσεις για την συνέχεια του Κράτους. Αυτό είναι η μια προσέγγιση για την έννοια ζωτικός χώρος. Υπάρχει όμως και μια άλλη, εξ ίσου σοβαρή και που νομίζω ότι μας αφορά, για το θέμα που εξετάζουμε στη σημερινή Ημερίδα. Είναι η έννοια της γερμανικής θεωρίας του Lebenstraun (Λεμπενσράουν). Το θεωρητικό υπόβαθρο των επεκτατικών και κατακτητικών σχεδίων του Γ’ Ράϊχ. Γιατί όμως πρέπει να το γνωρίζουμε; Γιατί μας ενδιαφέρει; Αν μελετήσει κάποιος «Το στρατηγικό βάθος» του κου Νταβούτογλου, θα διαπιστώσει ότι η έννοια του ζωτικού χώρου, όπως η γερμανική θεωρία τον ορίζει, το διαπερνά από την αρχή μέχρι το τέλος. Ο χώρος από τη Θράκη, το Αιγαίο και μέχρι την Κύπρο είναι ζωτικός χώρος της Τουρκίας, κατ’ αυτόν. Τονίζει δε ότι «….το σημείο με τις μεγαλύτερες πιθανότητες εμπλοκής σε σύρραξη της

Τουρκίας, είναι τα νησιά του Αιγαίου». Χαρακτηρίζει τη χώρα του, ως χώρα Άξονα, όπου διασταυρώνονται θαλάσσιες αρτηρίες και επικοινωνούν κλειστές θάλασσες. Είναι εντυπωσιακό ότι χαρακτηρίζει την Τουρκία ως Αρχιπελαγικό Κράτος και ότι προς τούτο χρειάζεται, εκτός των άλλων, να εγκαθιδρύσει θαλάσσια κυριαρχία στις θάλασσες και υδάτινες αρτηρίες, που περιβάλλουν αυτόν τον άξονα. Και για να μην έχει κανείς καμία αμφιβολία πόσο θα σεβαστούν τις διεθνείς συνθήκες, τονίζει για τα σύνορα των κρατών της Μ. Ανατολής. «Κανείς, λέει, να μην σκέπτεται ότι επειδή κάποιος σχεδίασε εκεί τα σύνορα, ότι αυτά είναι μόνιμα». Ας θυμηθούμε τι έγραφε ο Χίτλερ για το ίδιο θέμα στον «Αγώνα μου». «Τα σύνορα των Κρατών είναι καθορισμένα από ανθρώπους και αλλάζουν από ανθρώπους». Είναι δε τόσο ειλικρινής ο κος Νταβούτογλου, στις σκέψεις του και φυσικά στις προθέσεις του, που μόνο όποιος δεν θέλει, δεν καταλαβαίνει. «….τα Οθωμανικά Βαλκάνια ήταν μια πετυχημένη ιστορία και τώρα πρέπει ν’ αναγεννηθούν». Υπό αυτές τις απόψεις και με αυτά τα πιστεύω, ασκεί σήμερα την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Όπου υπάρχουν Μουσουλμανικοί πληθυσμοί στα Βαλκάνια, θεωρούν ότι είναι δικαίωμα και υποχρέωση της Τουρκίας να επεμβαίνει για να «προστατεύει» αυτούς. Ας δούμε λοιπόν, τι γίνεται στην δική μας Θράκη. Οι τρεις, αξιότιμοι, καλεσμένοι μας, θα φωτίσουν το θέμα, ο κάθε ένας από τη δική του γνωστική γωνιά. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Νομική και Διπλωματική Κατάσταση της Θράκης Υπό κ. Δημοσθένη Κωνσταντίνου, Πρέσβη ε.τ.

πευθυνόμενος σε επίλεκτα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων θα ήθελα πριν προχωρήσω στην εισήγησή μου να νομιμοποιηθώ δηλαδή να αιτιολογήσω τη σχέση μου με το αντικείμενο και την δυνατότητά μου να το πραγματεύομαι. Και τούτο γιατί σήμερα όλοι ασχολούνται με όλα. Δεν έχετε παρά να παρακολουθήσετε οποιοδήποτε κανάλι της Τηλεόρασης για να ανακαλύψετε τα ίδια πρόσωπα ως ειδήμονες επί όλων των θεμάτων, είτε αυτά αναφέρονται σε πολιτικά θέματα, είτε σε οικονομικά, είτε σε στρατιωτικής φύσεως, είτε σε ο,τιδήποτε άλλο. Όπως φαίνεται από το βιογραφικό μου, το οποίο ο Αντιπτέραρχος κ. Γεωργούσης είχε την καλωσύνη να αναγνώσει, είμαι πτυχιούχος Νομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών και έχω κάνει ανώτερες σπουδές στο Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο στο Πανεπιστήμιο Παρισίων και στο Ινστιτούτο Ανωτάτων Διεθνών Μελετών. Η ενασχόληση μου όμως με τη Θράκη ή καλύτερα με τις συνιστώσες του πληθυσμού της Δυτικής Θράκης, είναι απόρροια μίας περισσότερο υπηρεσιακής παρά ιδιωτικής πορείας. Συγκεκριμένα έχω υπηρετήσει στο Συμβούλιο της Ευρώπης, τον κατ’ εξοχήν Οργανισμό ο οποίος ασχολείται με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την προστασία των Μειονοτήτων, στη Δ/ νση του ΥΠΕΞ, αρμόδια για την Τουρκία, την Κύπρο και τη Μουσουλμανική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης, στην Διεύθυνση του ΥΠΕΞ αρμόδια για τον Αραβικό κόσμο και το Ισλάμ, Πρέσβυς στο Κάϊρο, τη μητρόπολη του Αραβικού κόσμου αλλά και, κυρίως, ίδρυσα τέλος του 1976 και διηύθυνα το Γραφείο Πολιτικών Υποθέσεων Καβάλας και τα Πολιτιστικά Γραφεία των Νομαρχιών Θράκης, τα οποία είναι αρμόδια για την μειονότητα. Στην Εισήγησή μου θα αναφερθώ στην προστασία των μειονοτήτων, η οποία επιβάλλεται από τη Συνθήκη ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

της Λωζάνης το 1923, το κατασταστικό δηλαδή κείμενο της ρύθμισης των μειονοτικών θεμάτων, στη σύνθεση της μειονότητας, στην τουρκική και ελληνική πολιτική από το 1923 μέχρι σήμερα, στη σύγχρονη διεθνή αντιμετώπιση των μειονοτήτων και τέλος θα εκφράσω τις απόψεις μου για το λυσιτελέστερο τρόπο αντιμετώπισης του θέματος.

Προστασία των μειονοτήτων σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923

Συνθήκη ρυθμίζει τα της τύχης των μειονοτικών πληθυσμών της Τουρκίας και της Ελλάδας. Σύμφωνα λοιπόν με τη Συνθήκη αντηλλάγησαν οι Μουσουλμάνοι της Ελλάδας [περί τους 670.000] με τους Έλληνες της Τουρκίας [1.650.000], πλην των Μουσουλμάνων κατοίκων της Δυτ. Θράκης [περί τους 110.000] και των Ελλήνων κατοίκων της Κωνσταντινούπολης [125.000], της Ίμβρου και της Τενέδου [6.000] αντίστοιχα. Μικτή Επιτροπή καθόρισε τις διαδικασίες ανταλλαγής, απόδοση δηλαδή της ιθαγένειας του κράτους στο οποίο διαβιούσαν, ρύθμιση των θεμάτων των περιουσιών των ανταλλάξιμων κ.λ.π.

Η Επιτροπή τελείωσε το έργο της το 1925. Με το Ελληνοτουρκικό δε Σύμφωνο φιλίας του 1930 αποσβέστηκαν οι περιουσίες 1.200.000 Ελλήνων και 400.000 Μουσουλμάνων ανταλλάξιμων, ανισοβαρής δηλαδή σε βάρος της Ελλάδος αναλογία. H Συνθήκη στα άρθρα της 37- 45 περιγράφει τα ατομικά δικαιώματα των μειονοτήτων των δύο πλευρών, τα οποία τα δύο Κράτη οφείλουν να σέβονται και να προστατεύουν. Η έννοια της προστασίας της μειονότητας συνεπώς, είναι νομική ως προβλεπόμενη από διεθνή Συνθήκη. Σύμφωνα με την Συνθήκη, κανένας εσωτερικός νόμος δεν μπορεί να κατισχύσει των διατάξεών της. Τα δύο μέρη υποχρεούνται να: - Προστατεύουν τη ζωή και την ελευθερία ανεξαρτήτως εθνικότητας, γλώσσας, φυλής ή θρησκεύματος αλλά και με την επισήμανση ότι καμμία ελευθερία δεν θα αντιβαίνει στη δημόσια τάξη και τα χρηστά ήθη. Περιοριστικά μέτρα είναι επιτρεπτά για όλους όμως τους υπηκόους και χάριν της εθνικής άμυνας. - Προστατεύουν όλα τα αστικά και πολιτικά δικαιώματα καθώς όλοι θα είναι ίσοι ενώπιον του νόμου. - Μη παρεμβάλλουν εμπόδια στην ανάληψη δημοσίων θέσεων ή αξιωμάτων. - Προστατεύουν την ελεύθερη χρήση οποιασδήποτε γλώσσας και να λαμβάνουν ειδική μέριμνα για διευκόλυνση ενώπιον των δικαστηρίων. - Διασφαλίζουν ίσα δικαιώματα με όλους τους μη μειονοτικούς πολίτες και να μεριμνούν για την ακώλυτη σύσταση, διεύθυνση και εποπτεία, ιδίαις δαπάναις, παντός είδους φιλανθρωπικών, θρησκευτικών και κοινωφελών ιδρυμάτων, σχολείων και λοιπών εκπαιδευτηρίων με χρησιμοποίηση της γλώσσας τους. Να διασφαλίζουν

30 ωσαύτως την ελεύθερη τέλεση των θρησκευτικών τους καθηκόντων. Ιδιαίτερα όσον αφορά στα σχολεία επισημαίνω ότι πρόκειται περί ιδιωτικών σχολείων των οποίων Διευθυντές είναι Μειονοτικοί και Υποδιευθυντές κρατικοί εκπαιδευτικοί. Το τονίζω αυτό γιατί πρόσφατα έγινε μεγάλος θόρυβος και τα τηλεοπτικά κανάλια είχαν αποδοθεί σε πλήθος κατηγοριών κατά του Ελληνικού Κράτους, το οποίο «επέτρεψε» σε Μουσουλμάνο [αγνοούσαν φαίνεται ότι επρόκειτο για τον Διευθυντή], να μην ακολουθεί τον προγραμματισμό της χριστιανής εκπαιδευτικού. Ας θυμηθούμε ότι υπάρχουν, με το ίδιο καθεστώς, και δικά μας σχολεία στην αντίπερα όχθη. Διευκολύνουν τους μειονοτικούς αν επιθυμούν να παρακολουθήσουν τη δημοσία εκπαίδευση. Επιτρέπουν την τήρηση των εθίμων των μειονοτικών. Προστατεύουν τους ναούς, τα τεμένη, τις συναγωγές και όλα τα θρησκευτικά καθιδρύματα. Οι μειονοτικοί δεν θα είναι υποχρεωμένοι να εκτελούν πράξεις που αποτελούν παράβαση της πίστης ή των θρησκευτικών τους εθίμων. Όλοι όμως υποχρεούνται προς τήρηση της δημόσιας τάξης. Τέλος κατά το άρθρο 44 η Τουρκία και η Ελλάδα δέχονται όπως κάθε μέλος του Συμβουλίου της ΚΤΕ έχει το δικαίωμα να επισύρει την προσοχή του Συμβουλίου για κάθε παράβαση ή κίνδυνο παράβασης οποιασδήποτε από τις υποχρεώσεις τους και όπως το Συμβούλιο δύναται να ενεργεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο και να παρέχει οποιεσδήποτε οδηγίες που κρίνει κατάλληλες και αποτελεσματικές στην περίσταση. Κατά τη Συνθήκη τα σχετικά για τις μειονότητες άρθρα [38-44], είναι θεμελιώδεις διατάξεις «διεθνούς συμφέροντος» και τελούν υπό την προστασία της ΚΤΕ. Είχαν αυξημένη τυπική ισχύ και δεν μπορούσαν να τροποποιηθούν χωρίς την άδεια της ΚΤΕ [άρθρο 37]. Οι χώρες εδέχοντο την υποχρεωτική παραπομπή των διεθνούς φύσης

διαφορών στο ΔΔΔΔ της Χάγης [άρθρο 44]. Θα ήθελα να προσθέσω, ότι η προστασία μη χριστιανικών πληθυσμών, όχι βέβαια με τη νομική μορφή των μειονοτήτων, στην Ελλάδα δεν εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1923 με τη Συνθήκη της Λωζάνης. Προγενέστερα με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830, η Ελλάδα υπεχρεούτο να προστατεύει αδιακρίτως πίστεως την θρησκευτική, αστική και πολιτική ισότητα [διάταξη που σκόπευε τους καθολικούς στην Ελλάδα], προστασία η οποία με την Συνθήκη του Λονδίνου το 1864 επεκτάθηκε στους καθολικούς των Ιονίων νήσων. Επίσης η Ελληνοτουρκική Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης το 1881, εξασφάλιζε θρησκευτική ελευθερία και κοινωνική αυτονομία στους Μουσουλμάνους της Θεσσαλίας και μέρους της Ηπείρου.

Σύνθεση της μειονότητας:

Μουσουλμανική μειονότητα της Δυτ. Θράκης είναι, κατά τη Συθήκη της Λωζάνης, θρησκευτική μειονότητα. Είναι η μόνη υπαρκτή μειονότητα στον ελληνικό χώρο. Απαρτίζεται κατά 50% από Μουσουλμάνους Τουρκικής καταγωγής, 35% από Πομάκους και 15% από Αθίγγανους. Στο νομό Ροδόπης αποτελεί το 50% των κατοίκων ενώ στο νομό Ξάνθης πολύ λιγότερο ποσοστό και ακόμη λιγότερο στο νομό Έβρου. Το σύνολό της υπολογίζεται σε 110.000 περίπου. Δυστυχώς δεν υπήρξε ελληνική διορατικότητα ώστε να αναφερθεί στη Συνθήκη η διαφορετική σύνθεση του μουσουλμανικού πληθυσμού και

Το τουρκικό Προξενείο Κομοτηνής

γι’ αυτό η Συνθήκη αναφέρεται γενικά στους Μουσουλμάνους. - Οι Τουρκογενείς Μουσουλμάνοι είναι απόγονοι Τούρκων οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη Θράκη από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πιθανόν όμως να υπάρχει και ένας αριθμός εξισλαμισθέντων γηγενών κατοίκων. Ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες ή αιρέσεις θρησκευτικού περιεχομένου, όπως Μπεκτασίδες, Κιλιμπάσιδες κ.λ.π. Κύριος όμως διαχωρισμός τους είναι σε Παλαιομουσουλμάνους και Κεμαλιστές. Οι Παλαιομουσουλμάνοι είναι οι αυστηροί τηρητές των διατάξεων του Κορανίου και του συντηρητικού τρόπου διαβίωσης. Οι Κεμαλιστές ακολουθούν τη νεότερη μουσουλμανική γραμμή που εφήρμοσε ο Κεμάλ μετατρέποντας το θεοκρατικό σε κοσμικό Κράτος. Κατοικούν στις πεδινές περιοχές των Νομών Ροδόπης και Ξάνθης και ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία, τη βιοτεχνία και το εμπόριο. - Οι Πομάκοι είναι, καθ’ ημάς, γηγενείς κάτοικοι της Θράκης, απόγονοι του φύλου των Αγριάνων. Πιθανόν η ονομασία τους να προέρχεται από τη λέξη «πόμαξ» που σημαίνει «πότης» ή, κατ’ άλλους, από τη λέξη ιππόμαχος, από τους απαρτίζοντες το ιππικό του Μ. Αλέξανδρου ιππόμαχους. Χριστιανοί πάλαι ποτέ, εξισλαμίσθηκαν βιαίως από τους Τούρκους περί τον 17ον αιώνα. Κατά τους Βούλγαρους είναι εξισλαμισθέντες Βούλγαροι η δε ονομασία τους προέρχεται, κατ’ αυτούς, από τη λέξη «πόμακ» που σημαίνει «βοηθός». Οι Τούρκοι [η επίσημη εκδοχή και όχι η επιστημονική] τους θεωρούν απόγονους Τουρκικών φύλων, όπως Πετσενέγκων και Κουμάνων που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, περί τον 11ον αιώνα. Κατοικούν τις ορεινές περιοχές των νομών κυρίως Ξάνθης [120 χωριά] και λιγότερο Ροδόπης και Έβρου. Ασχολούνται με την καλλιέργεια καπνού, την οικοδομή και περιστασιακές εποχικές εργασίες. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

31 Πολλοί μεταναστεύουν, προσωρινά, στη Γερμανία προς εξεύρεση εργασίας κυρίως στις αυτοκινητοβιομηχανίες. Ακολουθούν τον συντηρητικό τρόπο διαβίωσης σύμφωνα με τις ρήσεις του Κορανίου, δηλαδή είναι Παλαιομουσουλμάνοι. Ενδιαφέρον είναι ότι οι ίδιοι εκμυστηριεύονται την ύπαρξη Πομακικού Ζαλόγγου γυναικών [μόμτσιλ κάμεν = κορίτσι βράχος] προς αποφυγή εξισλαμισμού τους, υπο- Με λευκό φόντο η περιοχή των Πομακοχωρίων. δεικνύοντας μάλιστα σχετικές τοποθεσίες βορειότερα της Ξάνθης και προοριζόντουσαν να αποτελέσουν ένα προς την κατεύθυνση του χωριού Εχί- συνδετικό στοιχείο αποκατάστασης νος [στην περιοχή της Γοργόνας, της των σχέσεων των δύο Κρατών και δηΚοτύλης και της Πάχνης]. μιουργίας δεσμών φιλίας η πραγματιΝομίζω ότι είναι χρήσιμο να ανα- κότητα αποδείχθηκε διαφορετική. φέρω ότι στη συνέχεια αιματολογικών H Τουρκία από την πρώτη στιγμή εξετάσεων επί 1.030 Πομάκων ανευρέ- είχε κατά νου την εκμετάλλευση της θηκε συγγένεια με τους Έλληνες Χρι- μειονότητας προς ίδιον όφελος, με στιανούς σε ποσοστό 50 - 70 %. συνεπή διαχρονική πολιτική. H Ελλά- Οι Αθίγγανοι μετανάστευσαν δα όμως έμπλεξε στις διακομματικές στην περιοχή τον 11ο αιώνα είτε, κατά της διαμάχες το μειονοτικό στοιχείο, μία άποψη, από την Αίγυπτο είτε, κατ’ με αποτέλεσμα να μην ασκείται καμία άλλη, από την Ινδία [επειδή το γλωσσι- σοβαρή εθνική μειονοτική πολιτική και κό τους ιδίωμα έχει σχέση με τη σαν- μάλιστα σε βάθος χρόνου. σκριτική]. Κατοικούν συνήθως στις Τουρκική πολιτική πόλεις της Θράκης. Δεν είναι πλανόδιοι αλλά μόνιμα εγκατεστημένοι ασχοπως αναφέρθηκε η Τουρκία λούμενοι ευκαιριακά με κάθε είδους εξ υπαρχής, σκοπούσε στην εργασία. εκμετάλλευση της μειονόΗ απογραφή του 1991 αναβιβάζει τητας υπερ εθνικιστικών το σύνολο της μειονότητας σε 98.000 της σκοπών. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο επί συνολικού αριθμού κατοίκων της η πολιτική της είναι διαχρονική, ανεΘράκης 338.000. Εκ τούτων 49.000 ξάρτητα από ιδεολογίες ή κομματικά είναι Τουρκογενείς, 34.300 Πομάκοι συμφέροντα. Τελευταία μάλιστα υικαι 14.700 Αθίγγανοι. Και στην μετέ- οθέτησε πολιτική με στόχο τη δημιπειτα απογραφή του 2001 δεν προέ- ουργία μουσουλμανικού ή ισλαμικού κυψαν άλλοι αριθμοί. Η πραγματικό- τόξου [άξονας στα Βαλκάνια και στις τητα όμως είναι λίγο διαφορετική για Τουρκόφωνες περιοχές της Ευρασίας όσους γνωρίζουν την περιοχή. Λόγω με κέντρο την Τουρκική Ανατολία], το του δυσκόλως προσιτού της περιοχής οποίο περικλείει και τη Δυτ. Θράκη. η απογραφή, η οποία πρέπει να περαι- Πρόκειται για το εθνικιστικό σχέδιο ωθεί σε μία ημέρα, γίνεται για μερικά Οζάλ. Εξομοιώνει φυλετικά και ομογεχωριά μόνο από τηλεφώνου. Επίσης νοποιεί τη μειονότητα μη δεχόμενη κακαθημερινά αριθμός Μουσουλμάνων μία διάκρισή της, αφού κατ’αυτήν και βρίσκεται στην Τουρκία και συνεπώς οι Πομάκοι είναι Τουρκικής καταγωγής. δεν απογράφεται. Στην προστασία της περιλαμβάνει Και ενώ οι εκατέρωθεν μειονότητες και τους Αθίγγανους γιατί ανάγει τη

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

θρησκεία και τη γλώσσα σε στοιχεία εθνοφυλετικά. Προσπαθεί να πείσει την διεθνή κοινότητα ότι αποτελεί ανάχωμα του ισλαμικού κινδύνου. Αυτοανακηρυσσόμενη προστάτης των Μουσουλμάνων της περιοχής, προβάλλει έμμεσα και δικαίωμα παρέμβασης και στους Έλληνες Μουσουλμάνους της Ρόδου και της Κω. Από τη μία πλευρά έπαιρνε μέτρα κατά της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη, στην Ίμβρο και στην Τένεδο, με αποτέλεσμα ο ελληνικός πληθυσμός να έχει συρρικνωθεί σε 2.000 - 2.500 άτομα, από την άλλη κατήγγελνε ότι η «τουρκική» μειονότητα στη Δυτ. Θράκη υφίστατο πιέσεις από την ελληνική Πολιτεία. Στην πραγματικότητα όμως η Τουρκία δεν επιθυμούσε ούτε και επιθυμεί την ευημερία της μειονότητας για να μπορεί να διαμαρτύρεται και να διεκδικεί. Αναφέρω ενδεικτικά μερικές από τις ενέργειες της Τουρκίας κατά της ελληνικής μειονότητας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, παρά τις περί του αντιθέτου προβλέψεις της Συνθήκης της Λωζάνης : - Η Τουρκία με νόμο το 1934 κατήργησε τις ιερατικές ενδυμασίες των κληρικών, εκτός των θρησκευτικών τελετών. - Το Σεπτέμβριο του 1956 ξέσπασαν ανθελληνικές ταραχές και μαζικές απελάσεις όπως και το 1964-65. - Το 1963 με μυστικό Διάταγμα απαγορεύτηκε η κληρονομική διαδοχή από Ελληνικής καταγωγής δικαιούχους [καταδικάστηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης στο Στρασβούργο]. - Το 1971 απαγορεύθηκε η λειτουργία της θεολογικής σχολής της Χάλκης. - Τα βιβλία που ερχόντουσαν από την Τουρκία για χρήση των μειονοτικών σχολείων περιείχαν ύβρεις κατά της Ελλάδος, πράγμα που ανάγκαζε τους Επιθεωρητές μειονοτικών σχολείων να σκίζουν τις επίμαχες σελίδες.

32 - Έχει αναγάγει το ρόλο του Τουρκικού Προξενείου στην Κομοτηνή ως κηδεμόνα της μειονότητας και όχι ως μέσον προσέγγισής της με την ελληνική Διοίκηση την οποία δεν παύει να διαβάλλει είτε κατ’ ιδίαν είτε ακόμη και σε συναθροίσεις Μουσουλμάνων κατά τις ώρες προσευχής. Είναι τόση η επιρροή της Τουρκίας στην μειονότητα ώστε μετέβαλε ακόμη και το μισοφέγγαρο στα τζαμιά [έμβλημα του ισλαμικού κόσμου], σε τουρκική σημαία, με την προσθήκη του αναγκαίου άστρου. Δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι η πορεία των Ελληνοτουρκικών σχέσεων έχει πάντα επίπτωση στη μειονότητα. Η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο π.χ. απετέλεσε μήνυμα «απελευθέρωσης της Δυτ. Θράκης από τη Μητέρα πατρίδα».

Ελληνική πολιτική

ην ελληνική πολιτική διέκρινε εξ υπαρχής έλλειψη οποιασδήποτε στρατηγικής, οποιουδήποτε στόχου. Οι Κεντρικές Υπηρεσίες είχαν αφίσει εξολοκλήρου την διεκπεραίωση των μειονοτικών θεμάτων στις Νομαρχίες και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Μόνο το 1936, με τη δικτατορία Μεταξά, για πρώτη φορά, υπογραμμίσθηκε η ανάγκη συντονισμού των ενεργειών των κρατικών υπηρεσιών με τη δημιουργία : Υπηρεσίας με τίτλο «Τμήμα Πολιτικών Υποθέσεων», στη Γενική Διοίκηση Θράκης, με προϊστάμενο υπάλληλο του ΥΠΕΞ και με αρμοδιότητα την παρακολούθηση των διατάξεων για την προστασία των μειονοτήτων. Θέσεων δύο Επιθεωρητών Μειονοτικών Σχολείων. Μειονοτικών σχολικών βιβλίων με έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και υποχρεωτική διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Η Ελλάδα τήρησε και τηρεί όλες τις διατάξεις της Συνθήκης της Λωζάνης σχετικές με την θρησκεία, την προσωπική και οικογενειακή κατάσταση των Μουσουλμάνων μειονοτικών [τεμένη,

Μουφτήδες, ιεροδικεία, βακουφικές επιτροπές κ.λ.π.], την εκπαίδευση [μειονοτικά σχολεία, Ιεροσπουδαστήρια] και γενικότερα όλες τις προβλεπόμενες από τα δημοκρατικά κράτη ελευθερίες, χωρίς καμία διάκριση. Συγκεκριμένα υπάρχει πλήρης ελευθερία στην άσκηση των θρησκευτικών τους καθηκόντων με 3 Μουφτήδες, 270 ιμάμηδες, 300 περίπου τεμένη, με ιεροδικεία που εφαρμόζουν τη σαρία η οποία, πολλές φορές, αντιβαίνει στη δημόσια τάξη. Έχει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, ελευθερία Τύπου και γενικότερα Μέσων Ενημέρωσης [Εφημερίδες, Ραδιόφωνο]. Εκτός από τα προβλεπόμενα στις διατάξεις της Συνθήκης της Λωζάνης οι Μουσουλμάνοι απολάμβαναν και απολαμβάνουν όλων των Συνταγματικών εγγυήσεων καθώς και όλων των προβλεπομένων από τις διεθνείς συμβάσεις, στις οποίες η Ελλάδα είναι μέρος, διατάξεων περί προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πέραν των νομικών κειμένων έχει επανειλημμένα προβεί σε ικανοποίηση επιθυμιών της Άγκυρας σχετικά με την μειονότητα επειδή πίστευε στη δυνατότητα σύναψης φιλίας με τη γείτονα. Ως παράδείγματα αναφέρω : - την απομάκρυνση, το 1930, των παλαιομουσουλμάνων με προτροπή της Άγκυρας, ως συνέπεια της ελληνοτουρκικής φιλίας [ο Βενιζέλος έλεγε ότι όφειλε να διαπαιδαγωγήσει την κοινή γνώμη και όχι να παρασύρεται από αυτήν]. Οι Κεμαλικοί τότε ίδρυσαν φιλοκεμαλικές οργανώσεις και εισήγαγαν το λατινικό αλφάβητο. Δεν ελήφθη υπόψη ότι η πολιτική των Κεμαλιστών ήταν η δημιουργία εστιών αλυτρωτισμού στους κόλπους της μειονότητας. Η Ελληνική πολιτική συνετέλεσε έτσι στον εκτουρκισμό της μειονότητας. - Η ιστορία επαναλαμβάνεται με τη νέα προσπάθεια ελληνοτουρκικής προσέγγισης με Καραμανλή και Τζελάλ Μπαγιάρ το 1952 -54 αφού επετράπη ακόμη και η χρήση του όρου «τουρκικός» αντί του «μουσουλμανικός» ή «μειονοτικός». Μάλιστα το 1954 εκδό-

θηκε το Ν.Δ. 3065 «περί τρόπου λειτουργίας τουρκικών σχολείων στοιχειώδους εκπαίδευσης Δυτ. Θράκης. [Το 1988 με Απόφασή του ο Άρειος Πάγος απαγόρευσε τη χρήση «τουρκικός» στα Σωματεία]. Ως εξήγηση δόθηκε ότι η προσέγγιση, με την αποδοχή της αλλαγής του «μουσουλμανικός» σε «τουρκικός», είχε ως αιτία την ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ και τον προβλεπόμενο τότε από βορρά κίνδυνο. - Με σύναψη μορφωτικών Πρωτοκόλλων [1955, 1968] ικανοποίησε την επιθυμία των Τούρκων για διδασκαλία περισσότερων μαθημάτων στην Τουρκική γλώσσα, για διορισμό μετακλητών από την Τουρκία καθηγητών, για προμήθεια από την Τουρκία βιβλίων για τα μειονοτικά σχολεία, κ.λ.π. Ενώ η Τουρκία δυναμικά ξεκλήρισε τη μειονότητά μας στην Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο, εμεις πολύ όψιμα, προσπαθούσαμε, ερασιτεχνικά, να μειώσουμε το μουσουλμανικό στοιχείο διότι ο κίνδυνος ήταν εμφανής [διαφορά δείκτη γεννητικότητος των δύο στοιχείων τεράστια, 0,8 των χριστιανών, 2,5 των Μουσουλμάνων] λαμβάνοντας μέτρα καταπιεστικά, τα οποία όμως δεν διέφευγαν της διεθνούς προσοχής, ιδιαίτερα των ισλαμικών κρατών και της Ισλαμικής τους Διάσκεψης, χωρίς βέβαια να αγνοούνται και οι δυσαρέσκειες και άλλων Διεθνών Οργανισμών ή μεμονωμένων Κρατών. Επανειλημμένα όταν ήμουν Πρέσβυς στο Κάϊρο ήμουνα εγκαλούμενος της Ισλαμικης Διάσκεψης για καταπάτηση των ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Μουσουλμανικής Μειονότητας της Δυτ. Θράκης. Δεν αναλογίσθηκε κανείς από εκείνους που στόχευαν στην αναγκαστική εγκατάλειψη της Δυτ. Θράκης από τους Μουσουλμάνους ότι οι Μουσουλμάνοι της Δυτ. Θράκης είναι εγκατεστημένοι στην περιοχή από αιώνων, ότι εκεί είναι η ζωή τους, ότι εκεί έχουν θάψει τους δικούς τους και συνεπώς είναι ανέφικτο να εγκαταλείψουν την περιοχή. Τέτοια μέτρα, ενδεικτικά, αφορούσαν : ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

33 Στην μη παροχή ικανής παιδείας με αποτέλεσμα οι Μουσουλμάνοι που ήθελαν να σπουδάσουν να μην έχουν άλλη δυνατότητα εκπαίδευσης από την μετάβασή τους στην Τουρκία. Υπάρχουν νέοι που σπουδάζουν ελληνική φιλολογία στην Κωνσταντινμούπολη ή στην Ανδριανούπολη, γιατί φοιτούν σχεδόν δωρεάν. Στην εφαρμογή ενός προγράμματος εξαγοράς μουσουλμανικών γαιών και στη συνέχεια Μουσουλμανικών αστικών ακινήτων κατά το οποίο Έλληνες από άλλα μέρη της Ελλάδας, επιδοτούμενοι, αγόραζαν τους αγρούς ή τα ακίνητα Μουσουλμάνων, διότι έτσι εθεωρείτο βέβαιο ότι οι Μουσουλμάνοι θα αναγκαζόντουσαν να εγκαταλείψουν την περιοχή. Στην πράξη οι Μουσουλμάνοι παρέμεναν όχι πλέον ως ιδιοκτήτες αλλά ως εργάτες ή ενοικιαστές . Στην απαγόρευση οποιασδήποτε επισκευής αν δεν υπήρχε προηγούμενη άδεια. Στην εξώθηση προς λαθρομετανάστευση, με συνέπεια στη συνέχεια να τους αφαιρείται η ελληνική ιθαγένεια [με διεθνή πίεση αναγκασθήκαμε και καταργήσαμε τη σχετική διάταξη του Κώδικα Ιθαγενείας περί αφαίρεσης της ελληνικής ιθαγένειας]. Στην συνέχιση της επιτηρούμενης ζώνης βορειότερα της Ξάνθης με τη χορήγηση ειδικών αδειών στους κατοίκους των ορεινών περιοχών. Έτσι πλήτταμε μόνο τους Πομάκους, γιατί μόνο αυτοί κατοικούσαν στις περιοχές. Αντίθετα είμαστε φειδωλοί αν όχι αρνητικοί στην παροχή διευκολύνσεων οι οποίες, εξάλλου, μόνο καλό θα προσέφεραν στην ασκούμενη ελληνική πολιτική.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Δεν μερίμνησε η Ελληνική Πολιτεία ούτε ένα αναμεταδότη να εγκαταστήσει προκειμένου οι Πομάκοι να έχουν πρόσβαση στη ελληνική τηλεόραση. Δεν ασφαλτοστρώθηκε ούτε ένας δρόμος προκειμένου να διευκολυνθεί η επικοινωνία τους. Το 1976 το ΥΠΕΞ αποφάσισε να ασχοληθεί ενεργά με το θέμα. Ίσως να ήταν απόρροια των διμερών Ελληνοτουρκικών συνομιλιών, οι οποίες δεν έβαιναν κατ’ ευχήν και οι οποίες ίσως

να αφύπνισαν τους αρμόδιους. Όταν τον Οκτώβριο του 1976 ο ΥΠΕΞ κ. Μπίτσιος μου ανέθεσε την δημιουργία πολιτιστικών [μειονοτικών] Γραφείων στη Θράκη εξεπλάγην από την ενημέρωση που έλαβα από τους αρμόδιους φορείς των Κεντρικών Υπηρεσιών, εν σχέσει προς την πραγματικότητα με την οποία βρέθηκα αντιμέτωπος στη Θράκη. Ως παράδειγμα αναφέρω ότι μου δόθηκε η εντολή «να βοηθήσω και να συνεργάζομαι στενά με το Πομακικό στοιχείο το οποίο, κατά την ενημέρωση που έλαβα, ήταν άκρως φιλελληνικό» ! Φαίνεται ότι η ενημέρωση των Κεντρικών μας Υπηρεσιών σταματούσε στον 17ον αιώνα, κατά τον οποίο οι Πομάκοι βιαίως εξισλαμίσθηκαν. Η πραγματικότητα είναι ότι η πλειοψηφία των Πομάκων ήταν κατά της Ελληνικής Διοίκησης περισσότερο από τους Τουρκογενείς και σε σχετικό βάθος χρόνου. Μάλιστα στον Εχίνο, την μικρή Άγκυρα, όπως αποκαλείται, κατά την περίοδο της Κατοχής

έκαιγαν και ασχημονούσαν στην ελληνική σημαία. Ασφαλώς πριν τον εξισλαμισμό τους ήταν φιλελληνικό χριστιανικό στοιχείο, πράγμα που φαίνεται και από τη σημερινή συμπεριφορά τους [τραγούδια ελληνικής προέλευσης, ελληνικά έθιμα, χάραξη του σημείου του σταυρού πριν το ψήσιμο του ψωμιού, τήρηση της Μυκηναϊκής αιώρας, κ.λ.π.]. Από τότε όμως έχουν περάσει μερικοί αιώνες. Μετά τη δημιουργία του αναγκαίου νομικού πλαισίου και την δημιουργία σχετικής υπηρεσιακής μονάδας [ΠΔ 132/11.2.1977, ΦΕΚ 43/15.2.1977] επιδοθήκαμε στη μελέτη του υπάρχοντος καθεστώτος και εν συνεχεία σε σχετικές προς την Κεντρική Υπηρεσία προτάσεις, εμφορούμενες όμως από διαφορετική από την μέχρι τότε ασκούμενη πολιτική. Για να γίνει αντιληπτό το αλλοπρόσαλλο της ασκούμενης στο χώρο της Θράκης πολιτικής πρέπει να αναφέρω ότι ελαμβάνοντο μέτρα κατά το δοκούν του λαμβάνοντος είτε αυτός ήταν ο Νομάρχης, είτε ο Διοικητής της Χωροφυλακής, είτε ο Διοικητής της ΚΥΠ είτε ο εκπαιδευτικός είτε ακόμη και οι στρατιωτικοί φορείς χωρίς να υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος στόχος ή ακόμη χειρότερα με διαφορετικούς πολλές φορές στόχους. Μπορώ να αναφέρω ως παράδειγμα τη διδασκαλία της Τουρκικής γλώσσας με αραβικούς χαρακτήρες [καραμανλικά], με σκοπό, όπως μου εκμυστηριεύθηκε από τον τότε αρμόδιο Επιθεωρητή Μειονοτικών Σχολείων, να αφήσουν τη μειονότητα στο «σκοταδισμό» (!), χωρίς όμως να μπορεί να εξηγήσει το σκοπό. Δεν συνειδητοποιήθηκε ότι η μειονότητά μας στην Κωνσταντινούπολη ξεκληρίσθηκε εύκολα γιατί επρόκειτο για αστικό πληθυσμό.

34 Εμείς στη Θράκη κάναμε ότι ήταν δυνατό για να μην αστικοποιήσουμε την Μειονότητα.

Σύγχρονη διεθνής αντιμετώπιση της μειονότητας

μειονότητα όπως αναφέρθηκε είναι θρησκευτική και προστατεύεται από τη Συνθήκη της Λωζάνης και μάλιστα με αμοιβαιότητα [άρθρο 45]. Στην άσκηση οποιασδήποτε πολιτικής σήμερα, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η διεθνής πραγματικότητα, η οποία όμως από την εποχή της Λωζάνης έχει αλλάξει. Σήμερα επί παραδείγματι δεν ισχύει η αρχή της αμοιβαιότητας στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η οποιαδήποτε εξωτερική επέμβαση υπέρ της μειονότητας, Διεθνών Οργανισμών ή Κρατών δεν θεωρείται πλέον επέμβαση στα εσωτερικά μίας χώρας. Κατά τη υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης τέτοιο δικαίωμα επέμβασης είχαν μόνο τά μέλη του Συμβουλίου της ΚΤΕ. Στοιχείο λοιπόν όχι ενθαρρυντικό για την αίσια έκβαση είναι η σημερινή διεθνής συγκυρία. Ζούμε την εποχή της προστασίας των αδύνατων ομάδων και συγκεκριμένα των μειονοτικών. Δεν υπάρχει διεθνές κείμενο που να μη περιέχει σχετικές διατάξεις αμέσως ή εμμέσως. Απλώς θα αναφέρω ότι σύμφωνα με Αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθένας έχει το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού όχι μόνο θρησκευτικού, αλλά και εθνικού. Το ίδιο δικαίωμα έχουν και οργανωμένες ομάδες. Έλληνες πολιτικοί της υψηλότερης βαθμίδας, προκειμένου να δείξουν δείγματα δημοκρατικότητας, έσπευσαν δημοσίως να υιοθετήσουν τις αποφάσεις αυτές. Η ΔΑΣΕ στην Κοπεγχάγη, 29. 6.1990 υιοθέτησε κείμενο, σύμφωνα με το οποίο «το να ανήκει κανείς σε μία εθνική μειονότητα είναι προσωπική επιλογή». Διεθνείς Οργανισμοί [ΟΗΕ, Ευρωπαϊκή Ένωση, Συμβούλιο της Ευρώπης,

ΟΥΝΕΣΚΟ κ.λ.π.], σε όλα τα Όργανά τους, Κοινοβουλευτικά ή Υπουργικά, καταγγέλλουν την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οφείλω εδώ να υπενθυμίσω ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης μας έχει καταδικάσει για την απαγόρευση χρήσης του όρου «τουρκικός», από τα μειονοτικά Σωματεία. Σχετικά με τους Μουσουλμάνους απανταχού του κόσμου έντονες είναι οι επικρίσεις της Ισλαμικής Διάσκεψης. Πέραν όμως των Διεθνών Οργανισμών και κράτη αναμιγνύονται καταγγέλοντα την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από συγκεκριμένα Κράτη. Ενθυμούμαι π.χ. τις επικρίσεις της Ολλανδίας για την συμπεριφορά μας σχετικά με την μειονότητα της Δυτ. Θράκης. Αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν στείλει εκπρόσωπό τους στην Θράκη, όταν υπηρετούσα στην περιοχή, προκειμένου να διαπιστώσουν και αυτές την συμπεριφορά μας έναντι της μειονότητας. Δεν παραλείπω επίσης να τονίσω, τις σχετικές αιτιάσεις των Μουσουλμανικών κρατών μέσω των εδώ Πρέσβεών τους. Στις έξωθεν παρεμβάσεις πάντως έχει συμβάλει και η πολιτική μας η οποία δεν είναι ξεκάθαρη. Δεν σχεδιάζουμε μακροχρόνια, δεν λέμε τι ακριβώς θέλουμε ή σε τι σκοπεύουμε έτσι ώστε να υπερασπιζόμαστε τις θέσεις μας με επιχειρήματα νομικά ή πολιτικά ή οποιαδήποτε άλλα. Ως παράδειγμα αναφέρω την έγερση τζαμιού. Είναι ένα θέμα με το οποίο ασχολήθηκα το 1989 όταν ήμουνα διευθυντής Αραβικού κόσμου στο ΥΠΕΞ. Είμαστε ακόμη στο ίδιο σημείο. Δεν λέω αν θα πρέπει ή όχι να εγείρουμε τζαμί. Νομίζω όμως ότι θα πρέπει να λαβουμε υπόψη το γεγονός ότι πέρασαν τόσα χρόνια χωρίς καμία απόφασή μας. Επισης στην οποιαδήποτε απόφασή μας θα πρέπει να συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι οι εκκλησίες μας λειτουργούν ανενόχλητα σε ισλαμικά Κράτη. Η πολιτική λοιπόν αυτή των διακρίσεων, έστω και όψιμη, μας εξέθετε διεθνώς χωρίς να υπάρχει και κάποιο θετικό αποτέλεσμα. Δίνουμε έτσι το

δικαίωμα στην Τουρκία ή σε οποιονδήποτε τρίτον, με πρόσχημα την προστασία της μειονότητας να μας δημιουργήσει προβλήματα. Και ναι μεν τα Γραφεία μας στην Θράκη είχαν αρχίσει να εφαρμόζουν πολιτική ισονομίας από το 1976, τα καταπιεστικά μέτρα όμως ήρε τυπικά και ουσιαστικά η Κυβέρνηση Μητσοτάκη το 1990.

Ποιά είναι κατά την άποψή μου η τηρητέα πολιτική

ρώτα απ’ όλα στόχος μας πρέπει να είναι η ειρηνική συνύπαρξη των δύο στοιχείων [χριστιανικου και μουσουλμανικού] με αγαθή συνεργασία και χωρίς δημιουργία προβλημάτων. Εκφρασθείσες απόψεις περί μειώσεως ή αποδυναμώσεως του μειονοτικού στοιχείου στερούνται σοβαρότητας. Οι Μουσουλμάνοι είναι Έλληνες πολίτες και δεν είναι δυνατόν να εγκαταλείψουν ούτε οικειοθελώς ούτε αναγκαστικά το χώρο στον οποίο διαβιούν. Κατά την άποψή μου, η λύση του μειονοτικού δεν έχει άλλη διέξοδο από την πλήρη ενσωμάτωση του μειονοτικού στοιχείου στην ελληνική κοινωνία. Είναι πρωταρχικά αναγκαίος παράγοντας η οικονομική και κοινωνική αναβάθμιση της περιοχής προκειμένου να συγκρατηθεί το χριστιανικό στοιχείο και να διατηρηθεί η σύνθεση του πληθυσμού. Στην άσκηση οποιασδήποτε πολιτικής μας θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το πρόβλημα της μειονότητας θα βαίνει οξυνόμενο, αν δεν ληφθούν έστω και τώρα τα απαιτούμενα μέτρα. Και θα βαίνει οξυνόμενο καθόσον προϊόντος του χρόνου η σύνθεση του πληθυσμού στους τρεις νομούς της Θράκης θα μεταβάλλεται εις βάρος του χριστιανικού στοιχείου αν ληφθεί υπόψη, όπως προανέφερα, η τεράστια διαφορα του δείκτη γεννητικότητος των δύο πλευρών. Προς τούτο απαιτείται άσκηση σοβαρής και όχι ευκαιριακής πολιτικής. Ιδιαίτερη μέριμνα θα πρέπει να δοθεί ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

35 στην εκπαίδευση με ιδιαίτερη προσοχή στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Δεν είναι δύσκολο το εγχείρημα αρκεί να γίνει κατανοητό και να ακολουθείται από τους τοπικούς παράγοντες είτε αυτοί είναι Δημόσιες ή Δημοτικές Αρχές είτε εκπαιδευτικοί. Πολύ περισσότερο που από το 1996 υπάρχει εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων» με σκοπό κυρίως την ενίσχυση της ελληνομάθειας, χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Να πάψει πλέον η εκπαίδευση να έχει, όπως γινόταν, πολιτικό χαρακτήρα. Η ορθή εκπαίδευση θα επιτρέψει στους μειονοτικούς να εισάγονται κανονικά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και όχι με ποσόστωση [0,5%] όπως είναι σήμερα. Ο διορισμός χριστιανών εκπαιδευτικών θα πρέπει να γίνεται με επιλογή και να μη θεωρείται τόπος εξορίας ή δυσμενής μετάθεση. Στόχος μας στην άσκηση αυτής της πολιτικής θα πρέπει να είναι η πλήρης αστικοποίηση του Μουσουλμανικού στοιχείου και η βελτίωση των όρων διαβίωσής της. Έτσι και οι ίδιοι οι Μουσουλμάνοι έχοντες πλέον το αίσθημα ασφάλειας, θα προσεγγίσουν τον κρατικό μηχανισμό και θα απομακρύνονται από οποιαδήποτε ξένη επιρροή και τα ξένα Κράτη και οι Διεθνείς Οργανισμοί θα πάψουν να μας κατηγορούν ή ακόμη και να μας ενάγουν σε διεθνή fora. Στην πολιτική ισονομίας η Ελληνική Πολιτεία θα πρέπει να λάβει υπόψη της την ιδιαιτερότητα του μειονοτικού στοιχείου, εν σχέσει προς τους Έλληνες χριστιανούς. Τότε μόνο θα πείσουμε όλη την διεθνή κοινότητα περί των διαθέσεών μας και θα βρούμε διεθνείς αρωγούς. Προς τούτο απαιτείται ασφαλώς απαγκίστρωση της άσκησης μειονοτικής πολιτικής από τα εκάστοτε κομματικά συμφέροντα, τα οποία μας ταλαιπωρούν από την ίδρυση του ελληνικού Κράτους. Νομίζω ότι είναι θετική συγκυρία που η Τουρκία, τελευταία, και μετά την έκφραση της επιθυμίας της να προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

καθώς και με τις παρεμβάσεις ξένων Οργανισμών ή Κρατών, έχει προβεί σε μικρά αλλά ενθαρρυντικά βήματα για το Πατριαρχείο και την μειονότητά μας στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την Τένεδο. Έχει αποδόσει την Τουρκική ιθαγένεια σε αρκετους ιερωμένους, ώστε να υπάρχει δυνατότητα εκλογής Πατριάρχου, έχει αποδόσει ακίνητη περιουσία σε ομογενείς [μετά καταδίκη της από το Συμβούλιο της Ευρώπης], έχει υποσχεθεί την επαναλειτουργία της σχολής της Χάλκης και έχει επιτρέψει την επιστροφή μερικών Ίμβριων και Τενέδιων στα σπίτια τους. Φυσικά ενεργεί εκ του ασφαλούς, αφού ο ελληνισμός στην Τουρκία έχει αποδεκατισθεί. Οι Αρχές μας της Εξωτερικής Υπηρεσίας, θα πρέπει να εντείνουν την ενημέρωση των Κρατών στα οποία είναι διαπιστευμένες ώστε η διεθνής κοινή γνώμη να κατανοήσει ότι η προστασία των μειονοτήτων μπορεί να προέλθει μόνο από την Ελλάδα. Η ίδια ενημέρωση θα πρέπει να γίνεται και στους ξένους εκπροσώπους κρατών, διαπιστευμένους, στη χώρα μας. Μόνο με τη άσκηση πολιτικής ισονομίας θα μπορούμε να απαιτούμε ισότητα των υποχρεώσεων και να υπενθυμίζουμε ότι η ελεύθερη άσκηση των μειονοτικών δικαιωμάτων καθιστά επιτακτική την υποχρέωση τήρησης της δημόσιας τάξης όπως σε όλους τους άλλους Έλληνες [άρθρο 43 Συνθήκης Λωζάνης]. Στην άσκηση αυτής της πολιτικής όμως θα πρέπει να είμαστε αποφασιστικοί. Να καταστήσουμε σαφές ότι θα τιμωρείται αυστηρά κάθε καταχρηστική άσκηση των μειονοτικών δικαιωμάτων, η οποία κατά το άρθρο 30 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, 1948, απαγορεύεται. Πολύ περισσότερο ότι θα είμαστε αμείλικτοι σε κάθε αποσχιστική κίνηση εκ μέρους της μειονότας, η οποία αυστηρά απαγορεύεται [σύμφωνα με την Γνωμοδότηση της Επιτροπής Βενετίας, δηλαδή το ανεξάρτητο Σώμα νομομαθών του Συμβουλίου

της Ευρώπης]. Κλείνοντας την παρέμβασή μου θα ήθελα να αναφερθώ στην αναγκαιότητα της τήρησης των διατάξεων της Συνθήκης της Λωζάνης, η οποία πλην των μειονοτήτων, περιλαμβάνει και άλλες διατάξεις υψίστης σημασίας [όπως π.χ. τον καθορισμό συνόρων]. Τέλος θα ήθελα να τονίσω, χωρίς να επεκταθώ, τη σημασία και το ρόλο των Ενόπλων Δυνάμεων γενικά στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Καλοί είναι ποι Διεθνείς Οργανισμοί κανείς όμως από αυτούς, στους περισσότερους των οποίων η Ελλάδα είναι ιδρυτικό μέλος, δεν μπόρεσε να αποτρέψει το ξεκλήρισμα της μειονότητάς μας στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την Τένεδο ούτε την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Δημοσθένης Κωνσταντίνου Σπουδές: Πτυχιούχος Νομικής Σχολής - Πτυχιούχος Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών (Πανεπιστημίου Αθηνών). Μεταπτυχιακές σπουδές στο Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο (Νομική Σχολή Πανεπιστημίου Παρισίων). Πτυχιούχος του Ινστιτούτου Ανωτάτων Διεθνών Σπουδών, Παρίσι (Institut des Hautes Etudes Internationales). Απόφοιτος Νέου Πανεπιστημίου (Université Nouvelle), Παρίσι. Υπηρεσιακές αρμοδιότητες στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών: Υποδιευθυντής Διεύθυνσης Τουρκίας – Κύπρου – Μειονοτικών θεμάτων. Ιδρυτής & Διευθυντής Μειονοτικών (Πολιτιστικών) Γραφείων ΥΠΕΞ στις Νομαρχίες Θράκης. Διευθυντής Μεσανατολικού και Αραβικών Κρατών. Διευθυντής Άπω Ανατολής. Προσωπάρχης. Εισηγητής και μέλος του Ανωτάτου Υπηρεσιακού και Πειθαρχικού Συμβουλίου του ΥΠΕΞ. Γενικός Επιθεωρητής ΥΠΕΞ. Υπηρεσιακές αρμοδιότητες στο Εξωτερικό: Σύμβουλος στην Πρεσβεία της Ελλάδος στο Παρίσι. Αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος στο Συμβούλιο της Ευρώπης (Στρασβούργο, Γαλλία). Πρέσβυς της Ελλάδος στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου. Πρέσβυς της Ελλάδος στο Κάϊρο, Αίγυπτος. Αποστολές: Υπηρεσιακές Διαβουλεύσεις σε πολλά Κράτη σε όλες τις Ηπείρους (π.χ. Ρωσία, Κίνα, Ιαπωνία, Αυστραλία, Ταϋλάνδη, Σιγκαπούρη, Φιλιππίνες, Μαλαισία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Ισπανία, Αργεντινή, Βραζιλία, Χιλή κ.ά.) Συνδικαλιστική δράση: Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Διπλωματών. Πρώτος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Διπλωματών.

Θράκη: Ζωτικός χώρος της Ελλάδος Υπό κ. Κωνσταντίνου Ζιαζιά, Στρατηγού ε.α. (Πρώην Α/ΓΕΣ) ΠΑΤΡΙΔΑ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ

Ιστορικά Στοιχεία της Θράκης Σύντομη Ιστορική Ανασκόπηση

τσι σώζεται μέχρι τις μέρες μας ο καημός, η λαχτάρα, αλλά και η πίστη του Έλληνα, για ότι έμεινε πίσω από την οροσειρά της Ροδόπης, του Έβρου ποταμού και τα Ανατολικά παράλια του Αιγαίου. Ενενήντα περίπου χρόνια, από τότε που ο Ελληνισμός ξεριζώθηκε άδικα από τις πανάρχαιες κοιτίδες του, στην Ανατολική Θράκη, τον Πόντο και την Μικρά Ασία, ο πόνος, αλλά και η νοσταλγία για επιστροφή και προσκύνημα, δεν έχει σβήσει. Στην ακριτική μας Θράκη, το αίσθημα αυτό είναι ίσως εντονότερο, λόγω της γειτνίασης των χαμένων αλλά όχι λησμονημένων πατρίδων, αφού οι εκριζωμένοι από τις πατρογονικές εστίες τους Ανατολικοθρακιώτες, δεν μπορούν να στείλουν στην λήθη της ιστορίας και του δικού τους συλλογικού υποσυνείδητου, την κατακερματισμένη και αιματοβαμμένη ιδιαίτερή τους πατρίδα, όπως άλλωστε και οι Πόντιοι τον ιστορικό και θρυλικό Πόντο, αλλά και οι Μικρασιάτες την γη της Ιωνίας.

α ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα, τον Σύνδεσμο Επιτελών Εθνικής Αμύνης, για την πρόσκληση μου στην σημερινή ημερίδα, η οποία μου δίδει την δυνατότητα να μοιρασθώ μαζί με ένα εκλεκτό ακροατήριο, ορισμένες επίκαιρες σκέψεις για ένα θέμα το οποίο νομίζω ότι είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και πολύπλοκο, όπως πολύπλοκη και εκρηκτική είναι η κατάσταση που βιώνει αυτή την εποχή η ακριτική μας Θράκη. Με ιδιαίτερη χαρά ανταποκρίνομαι στην πρόσκλησή σας, η οποία μου δίδει και τη δυνατότητα να επικοινωνήσω και με όλους τους αγαπητούς Συναδέλφους και Μέλη του Συνδέσμου σας. Είναι γνωστό, ότι επιτελείτε αόκνως ένα εξαιρετικό έργο, χρήσιμο για την Εθνική Ασφάλεια και Άμυνα της Πατρίδος μας, προβάλλοντας και

παράλληλα υποστηρίζοντας το εθνικό της συμφέρον. Πίστευα και πιστεύω ακράδαντα, ότι τά μέλη του Συνδέσμου είναι μια εξαιρετική δεξαμενή σκέψης, η οποία δεν έχει προβληθεί και εκμεταλλευθεί κατάλληλα, από τους επίσημους φορείς της πατρίδος μας, όπως γίνεται σε άλλες χώρες. Στην εισήγησή μας, θα προσπαθήσουμε να πλησιάσουμε τον ευαίσθητο τομέα της Αμυντικής Πολιτικής για το θέμα, ώστε να καταλήξουμε σε κάποιες συμπερασματικές έννοιες. Η διαδρομή της σκέψης μας θα αντλήσει στοιχεία από ένα σύντομο πέρασμα στην πορεία του ιστορικού χρόνου, των δεδομένων που αφορούν την γεωστρατηγική της περιοχής, αλλά και του τομέα της Αμυντικής μας πολιτικής σε εθνικό επίπεδο, με μια ανάλυση σε αδρές γραμμές.

πως καταμαρτυρούν οι μεγαλύτεροι ιστορικοί της Αρχαιότητας, με προεξάρχουσα μορφή τον Θουκυδίδη, του οποίου ο πατέρας έλκει την καταγωγή από την περιοχή, η Θράκη είναι η πατρίδα των μύθων και των θρύλων αλλά και των μακραίωνων εξαιρετικών παραδόσεων. Οι ανθρωπολόγοι και οι γλωσσολόγοι υποστηρίζουν ότι η Θράκη αποτελούσε την αρχέγονη κοιτίδα των πρωτοελλήνων. Σύμφωνα με στοιχεία που αναφέρονται στην Ελληνική μυθολογία, κατά την απώτερη αρχαιότητα, υπήρξε ένας προπάτορας των μετέπειτα κατοίκων της περιοχής, ο οποίος έφερε το όνομα Θράξ και ήταν γιος του Θεού του πολέμου Άρη. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, που έχει ως απαρχή στοιχεία που αναφέρονται στο έργο του Ευριπίδη περί Θρακών οι «χρυσές ασπίδες», το όνομα του Θεού Άρη είναι Θράξ. Μια άλλη επίσης μυθολογική εκδοχή, αναφέρει ότι η Θράκη ήταν κόρη του Ωκεανού και της Παρθενόπης, αδελφή της Ευρώπης. Ο μεγάλος Έλληνας ιστορικός και γεωγράφος Στράβων, τονίζοντας ιδιαίτερα την γεωγραφική συνταύτιση της Θράκης με τον υπόλοιπο Ελληνικό χώρο στο έργο του «Γεωγραφικά», γίνεται περισσότερο σαφής, όταν αναφέρει ότι οι οροσειρές της νοτιότερης του Αίμου Αιγαοθρακικής περιοχής, ήταν όρη Ελληνικά. Ο Θουκυδίδης, καθορίζει με ακρίβεια τα σύνορά της, πλησιάζοντας αυτά των προβαλκανικών πολέμων, ήτοι από βορρά ο Δούναβης ποταμός, στο νότο το Αιγαίο πέλαγος, στην ανατολή ο Εύξεινος Πόντος και στη Δύση ο Στρυμώνας ποταμός. Αυτή η γεωγραφική περιοχή ήταν αποδεδειγμένα από την αρχαιότητα ακόμη, ελληνικά – ποΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

37 λιτιστικά –φυλετικά και γλωσσικά, Ελληνική. Σύγχρονες ανθρωπομετρικές έρευνες, του καθηγητή ανθρωπολογίας Άρη Πουλιανού, που έγιναν σε σκελετούς αρχαίων τάφων, αποδεικνύουν ότι για αρκετές χιλιάδες χρόνια, η Θράκη όπως και υπόλοιπη Ελλάδα, κατοικείτο από μια φυλή, την Ελληνική. Σύμφωνα επίσης με τα υπάρχοντα στοιχεία της γνωστής ιστορικής περιόδου, η Θράκη κατακτήθηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. από τους Πέρσες, ενώ τον 4ο ετέθη υπό την ηγεμονία των Μακεδόνων βασιλέων, η οποία διήρκεσε περίπου ενάμισι αιώνα. Το 46 μ.Χ. η περιοχή ελέγχεται από τους Ρωμαίους. Με την δημιουργία της Ανατολικής Αυτοκρατορίας του Βυζαντίου, η Θράκη αναβαθμίζεται ως «Θέμα», δηλαδή μεγάλη περιφέρειά του κράτους και γίνεται ανάχωμα της Βασιλεύουσας. Το 1348 οι Τούρκοι, εισέβαλαν για πρώτη φορά στην Θράκη, αλλά γρήγορα ηττήθηκαν από τον Αυτοκρατορικό Στρατό και απεσύρθησαν. Όμως επανέρχονται και καταλαμβάνουν το Διδυμότειχο το 1361 και την Αδριανούπολη το 1362, γεγονός που συνεκλόνισε τόσο βαθύτατα τον Ελληνισμό, όσο και η μετέπειτα πτώση της Κωνσταντινούπολης, το 1463. Το 1878 με την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, ιδρύθηκε η «Μεγάλη Βουλγαρία», η οποία κάλυπτε το σύνολο της Θράκης. Μετά την αναθεώρηση της συνθήκης από το Συνέδριο του Βερολίνου, η εδαφική έκταση της αυτόνομης Βουλγαρίας περιορίσθηκε στο βόρειο τμήμα της, έγινε ξεχωριστό κράτος υποτελές στον Σουλτάνο, δηλαδή η γνωστή « Ανατολική Ρωμυλία». Η υπόλοιπη Θράκη παρέμεινε υπό Οθωμανικό ζυγό. Η συνθήκη του Νεϊγύ το 1919, απέδωσε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα, ενώ με την συνθήκη των Σεβρών περιήλθε στην χώρα μας και η Ανατολική Θράκη, έως την τοποθεσία της Τσατάλτζας. Η Μικρασιατική καταστροφή του 1922, δεν είχε ως αποτέλεσμα μόνο την απώλεια της Σμύρνης και των παραλίων της Ιωνίας, αλλά και την απώλεια της Ανατολικής Θράκης. Η ανακωχή των Μουδανιών (Οκτ 1922), ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

γράφει τον τραγικό επίλογο της Ανατολικής Θράκης, μια καταστροφική απώλεια τόσο από γεωπολιτικής απόψεως όσο και από Στρατιωτικής. Η παράδοση της Ανατολικής Θράκης αποτελεί μια από τις μαύρες σελίδες της νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας. Ο Ελληνικός Στρατός αποχωρεί εντός 30 ημερών από την υπογραφή της συμφωνίας και τον ακολουθούν 250.000 περίπου άμαχοι. Ξεριζώθηκε έτσι βίαια ο Ελληνισμός της Ανατολικής Θράκης. Η Ομηρική μεγάλη Θρακική γή, συνεχώς ανά τους αιώνες συρρικνώνεται, για να βρεθεί η ενιαία γεωγραφική Θράκη, τριχοτομημένη τον 20ο αιώνα.

Αμυντική Πολιτική και Μουσουλμανική Μειονότητα της Θράκης

πως ήδη διεξοδικά αναλύθηκε λίγο πρίν, με την συνθήκη της Λωζάνης, καθορίσθηκε η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Η ανταλλαγή μειονοτήτων έγινε με βάση την Θρησκεία και όχι το γένος. Σύμφωνα με το άρθρο 2β της συνθήκης, χρησιμοποιήθηκε ο όρος «Μουσουλμάνος» και όχι Τούρκος. Στη διαδρομή όμως του χρόνου και λόγω των επανειλημμένων λαθών ή εκτιμήσεων των Ελληνικών κυβερνήσεων, ο χαρακτήρας της εκπαίδευσης της μειονότητας παρά την καθαρή διαφοροποίησή της, προς τα εθνοτικά στοιχεία που την απαρτίζουν, έλαβε χαρακτήρα σχεδόν καθαρά Τουρκικό. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού, ήταν η κρυφή ή εμφανής αλλά ενισχυόμενη μακρόχρονη Τουρκική προπαγάνδα, να επιχειρεί μέχρι και σήμερα την ομαδοποίηση της Μειονότητας σε Τουρκογενές μόρφωμα, παρά την διαφορετικότητα της σύνθεσής της. Απώτερος βέβαια αλλά εμφανής στόχος, είναι η χρήση της και για σκοπούς εξυπηρέτησης ευρύτερων συμφερόντων του Τουρκικού παράγοντα, όπως απροκάλυπτα διακηρύσσει ο μέντορας του θέματος Δρ Αχμέτ Νταβούτογλου, ΥΠΕΞ της Τουρκίας, μη αποκλειομένης και της χρήσης της, για σκοπούς Αμυντικής Πολιτικής της γείτονος.

Ο Τουρκοκεντρικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης, ο οποίος παρέμεινε μέχρι και σήμερα σχεδόν αμετάβλητος, είναι σαφές ότι δημιουργεί προβληματισμό στην εφαρμογή της Εθνικής πολιτικής στην περιοχή, αφού σε ορισμένες περιπτώσεις έρχεται σε καταφανή αντίθεση με τις βλέψεις της γείτονος. Το Ελληνικό κράτος στα χρόνια της εποχής μετά τον Β ΠΠ, αντιμετώπιζε συνήθως την Θράκη ως μία παραμεθόριο περιοχή, στρατιωτικού κυρίως ενδιαφέροντος, περιορίζοντας στο ελάχιστο δυνατό την συμμετοχή της στην μεταπολεμική ανόρθωση της χώρας. Έτσι διαπιστώνουμε σήμερα, όπως και στο εγγύς παρελθόν, ότι το γεωγραφικό χαρακτηριστικό της Θράκης, είναι ότι έζησε για πολλές δεκαετίες ως περιοχή χωρίς οικονομική ενδοχώρα. Στο μεγαλύτερο μέρος των χερσαίων συνόρων της, η Θράκη ήταν μια περιοχή κλειστή. Μέσα στον ήδη απομονωμένο εθνικό ελληνικό χώρο, με τα πρακτικώς κλειστά για πολλά χρόνια βόρεια και ανατολικά σύνορα, η εσωτερική απομόνωση της Θράκης επιδεινώθηκε από τις κακές συγκοινωνιακές συνδέσεις, την έλλειψη υποδομών, την απόσταση από την Αθήνα, το χαμηλό τεχνολογικό επίπεδο, την αναποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και τα αρνητικά αναπτυξιακά ανακλαστικά που διαπερνούσαν το κοινωνικό σύνολο, ένα μεγάλο μέρος του οποίου, το μειονοτικό στοιχείο, παρέμενε στο περιθώριο. Η απομόνωση της Θράκης, δεν ήταν όμως μόνο θέμα φυσικής γεωγραφίας. Ήταν θέμα επιλογών οφειλόμενων κυρίως στη δυναμική διεθνών γεωπολιτικών σχηματισμών. Το χωρο-οικονομικό σύστημα, που ήταν μοιραίο να προκύψει, είχε τα χαρακτηριστικά μιας ψυχολογικά ασταθούς ισορροπίας, αφού επηρεαζόταν σε καθημερινή βάση από τις διακυμάνσεις λεπτών διεθνών ισορροπιών, σχετικών ή άσχετων με τη Θράκη. Ταυτόχρονα στην περιοχή η μη ύπαρξη ενός πλέγματος οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων με την ενδοχώρα του, είχε σαν αποτέλεσμα να μην εξυπηρετείται και η Εθνική Αμυντική Πολιτική. Στην αντίπερα όχθη, η Τουρκι-

38 Μέχρι να συμβεί αυτό, η Τουρκική πολιτική θα παραμείνει πηγή κινδύνων, απειλούντων όλο και περισσότερο την ομαλότητα της περιοχής και την επ’ αυτής στηριζόμενη εθνική μας κυριαρχία.

Στρατηγική Αξία της Θράκης

κή στρατηγική στην Θράκη, που εφαρμόζεται με βασικό φορέα το Προξενείο Κομοτηνής, ήταν και είναι: Η διαιώνιση της εσωστρέφειας της Μειονότητας. Η αναγωγή της Θρησκείας (Μουσουλμανικής), και της γλώσσας (Τουρκικής), σε στοιχεία εθνοφυλετικής καθαρότητας. Η αναγόρευση της «Μητέρας Πατρίδας» δηλαδή της Τουρκίας, ως μοναδικού και αδιαφιλονίκητου εγγυητή των συμφερόντων και δικαιωμάτων της μειονότητας. Οι στόχοι αυτοί της Τουρκίας, απορρέουν από μια γενικώτερη ιδεολογικοπολιτική στρατηγική της οποίας εμπνευστής υπήρξε ο Τουρκούτ Οζάλ. Το εθνικιστικό σχέδιο των Τούρκων, ήταν η δημιουργία ενός άξονα στα Βαλκάνια και στις Τουρκόφωνες περιοχές της Ευρασίας, με κέντρο την Ανατολία. Ο άξονας αυτός συνηθίζεται να αποκαλείται μουσουλμανικό τόξο, αλλά ο όρος αυτός μάλλον υπεραπλουστεύει ένα σύνθετο ιστορικό – πολιτικό φαινόμενο, που σήμερα ονομάζεται Νεοθωμανισμός. Ο Νεοθωμανισμός, παρόλη την εξωτική ονομασία του, είναι ένα όραμα της σύγχρονης Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής και ουσιαστικά σκοπεύει να αναδείξει την Τουρκία ως ηγέτιδα δύναμη, στον μουσουλμανικό κόσμο. Όπως διαπιστώνεται σήμερα, τεράστιες είναι οι ευθύνες των υπηρεσιών για ανεξέλεγκτη δράση παρακρατικών

και παραστρατιωτικών ομάδων, που δρουν ανεξέλεγκτα στην περιοχή υπό την αιγίδα του προξενείου της Κομοτηνής. Τι κάνει η Ελληνική επίσημη κρατική Διοίκηση στην Θράκη; Γιατί μένει άπραγη ενώ διαπιστώνει παραβίαση της νομιμότητας από ενεργούμενα του Τουρκικού προξενείου εις βάρος των εθνικών συμφερόντων και των μουσουλμάνων κατοίκων της Θράκης; Παράλληλα είναι παγκοίνως αποδεκτό, ότι μια ευημερούσα και ακμάζουσα μειονότητα, ουδόλως εξυπηρετεί τον Τουρκικό σχεδιασμό. Όμως, η Τουρκία θέτοντας τον πήχη των επιδιώξεών της συνειδητά πολύ ψηλά, γνωρίζει ότι δεν είναι σε θέση να πετύχει τέτοιες επιδόσεις και κέρδη. Καθ’ οδόν όμως προς τους υψηλούς της στόχους, ασφαλώς και βελτιώνει τη θέση της προωθώντας καθημερινά βάσει σχεδίου και υπομονετικών μικρών βημάτων, ακόμα περισσότερο τα συμφέροντά της. Αυτό συνιστά τελικά, την πραγματική επιτυχία της γείτονος και την αντίστοιχη πρόκληση για την Ελλάδα. Η θλιβερή πραγματικότητα γνωστή στους «παροικούντες στην Ιερουσαλήμ», θα εκλείψει μόνο και όταν, το σύνολο των πολιτικών κομμάτων της χώρας μας, αλλά και οι γηγενείς κομματικοί και άλλοι παράγοντες, αποφασίσουν να προτάξουν πέρα και πάνω από οποιαδήποτε άλλη σκοπιμότητα η επιδίωξη, το συμφέρον της Θράκης και κατ’ επέκταση το εθνικό συμφέρον.

Θράκη είναι τμήμα του Ελληνισμού, εξαιρετικά προικισμένο πολιτικο – στρατιωτικά, γι’ αυτό και έχει όπως προείπαμε πολυτάραχο ιστορικό παρελθόν. Η Θράκη ως συνολική εδαφική περιοχή, κατέχει τα πρωτεία στην γεωστρατηγική αξία όχι μόνο των Βαλκανίων, αλλά και του Ευρωπαϊκού χώρου. Αποτελεί εναλλακτική οδό αποσυμφόρησης των Στενών του Βοσπόρου, αλλά και φυσικής διέλευσης του «μαύρου και του γκρίζου χρυσού» προς την καρδιά του Ευρωπαϊκού χώρου, είτε μέσω της χώρας μας, είτε μέσω της κοιλάδας του Έβρου ποταμού και εκείθεν μέσω Σερβίας ή Ρουμανίας προς την καρδιά του Ευρωπαϊκού πυρήνα. Στη σημερινή πραγματικότητα, είναι γνωστό ότι δια μέσου της Θράκης, εισέρχεται στη χώρα μας μεγάλη ποσότητα Αζέρικου φυσικού αερίου, ενώ είναι δυνατό να εισαχθεί από την ίδια κατεύθυνση μέρος των υφισταμένων ή μελλοντικών κοιτασμάτων του Τουρκμενιστάν και ενδεχομένως του Ιράν, με κατεύθυνση τις Ευρωπαϊκές αγορές. Η Θράκη ευρισκόμενη στα όρια τριών Βαλκανικών χωρών και ισάριθμων εθνοτήτων (Ελλάδα – Βουλγαρία – Τουρκία), στα όρια της Ευρώπης και Ασίας, στα σύνορα ανατολής - Δύσης, Χριστιανικού και Ισλαμικού κόσμου, στο όριο των στενών του Ελλησπόντου και Βοσπόρου, Βορείως της θάλασσας του Αιγαίου, προσφέρει στη χώρα μας, μεγάλα στρατηγικά πλεονεκτήματα. Η περιοχή είναι η φυσική γέφυρα με την Αν. Βαλκανική, Εύξεινο Πόντο και τις Παρευξείνιες χώρες και εδώ βρίσκεται το πιο κρίσιμο σημείο της σύνδεσης, γιατί εδώ ακουμπούν όλες οι χώρες και οι δρόμοι προς τη Μεσόγειο από Εύξεινο Πόντο, Αν. Ευρώπη κλπ. Επομένως, η περιοχή αποτελεί την αιχμή του δόΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

39 ρατος της Ελληνικής εθνικής πολιτικής και σημαντικό κέντρο των Βαλκανίων, στις νέες γεωπολιτικές συνθήκες. Αποτελεί ζωτικό χώρο και προμαχώνα της πατρίδας μας. Είναι η καρδιά της άμυνας και της Στρατηγικής προέκτασης της Ελλάδος, ενώ αποτελεί στρατηγικό εφαλτήριο σε κάθε περίπτωση. Δεν είναι η Θράκη το τέλος της Ελλάδος, εκεί αρχίζει η Ελλάδα. Δεν είναι η Θράκη το αδύναμο σημείο του Ελληνισμού, είναι το μεγάλο μας περιουσιακό στοιχείο στον εθνικό γεωπολιτικό χώρο.

Αμυντική Πολιτική της Χώρας και ο Ζωτικός Χώρος της Θράκης

τομέας της Εθνικής Στρατηγικής κάθε κράτους και επομένως και της χώρας μας, επιχειρεί να σχεδιάσει, να συντονίσει και να χρησιμοποιήσει όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις, με προφανή βέβαια σκοπό την αντιμετώπιση σε περίοδο κρίσεων αλλά και θερμών αντιπαραθέσεων, κάθε απειλής. Ο συνδυασμός αυτών των ενεργειών από ολόκληρο τον κρατικό αλλά και εθνικό μηχανισμό, θα πρέπει προφανώς να είναι τέτοιος, ώστε η τελική προβολή φίλιας ισχύος, να καλύψει τουλάχιστον την αντίστοιχη του αντιπάλου. Στον τομέα τής Εθνικής Στρατηγικής που αφορά την Εθνική Άμυνα, η σχεδίαση υλοποιείται με την Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ) που συντάσσεται από το Υ.ΕΘ.Α. βάσει τής Εθνικής στρατηγικής που καθορίζει η Κυβέρνηση τής χώρας. Στο πλαίσιο τής Πολιτικής Εθνικής Άμυνας όπως αυτή καθορίζεται από το ΚΥ.Σ.Ε.Α., διαμορφώνεται από το ΥΕΘΑ η Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική, με βάσει την οποία παρέχονται κατευθύνσεις για την χρησιμοποίηση της Αμυντικής ισχύος τής χώρας. Για την διεξαγωγή του αγώνα συντάσσεται το Στρατιωτικό Δόγμα (Στρατού – Ναυτικού – Αεροπορίας), το οποίο αποτελεί κατά βάσει οδηγίες τής Εθνικής Στρατιωτικής Στρατηγικής, εγκεκριμένες από την ανώτατη στρατιωτική ηγεσία, οι οποίες έχουν σαν σκοπό να αποτελέσουν την βάση για την ταΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

χεία και συντονισμένη αντίδραση των υφισταμένων, σύμφωνα με τις προθέσεις της. Το στρατιωτικό Δόγμα της χώρας μας είναι αμυντικό, με δυνατότητες ανάληψης επιθετικών επιχειρήσεων σε στρατηγικό και τακτικό επίπεδο, όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν. Κεντρικός άξονας της στρατιωτικής μας στρατηγικής, είναι η αποτροπή κάθε εξωτερικής απειλής σε συνδυασμό με τη πολιτική αποκλιμάκωσης των εντάσεων. Επιδίωξη είναι η εμπλοκή να σταματήσει στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο. Μια αποτελεσματική αποτρεπτική πολιτική, πρέπει να είναι συνεχής, αμείωτη και να πείθει έχοντας τα εξής χαρακτηριστικά: Αξιοπιστία. Διακήρυξη της πρόθεσης άμεσης αντίδρασης. Δυνατότητα ανταποδοτικού πλήγματος. Ύπαρξη Εθνικής Στρατηγικής με πλήρη αμυντική επάρκεια και ευέλικτη αντίδραση. Μετά το 1974 το Ελληνικό στρατηγικό δόγμα δίδει προτεραιότητα στην Τουρκική απειλή. Στο πλαίσιο της εκπεφρασμένης πολιτικής του αναθεωρητισμού, η Τουρκία αποσκοπεί στην αλλαγή του «status quo» που επιτεύχθηκε με τις Συνθήκες της Λωζάνης (1923), του Μοντρέ (1936) και των Παρισίων (1947), χρησιμοποιώντας όχι μόνο διπλωματικά μέσα, αλλά και την απειλή χρήσης βίας αφού είναι διακηρυγμένη και γνωστή η απειλή του “casus belli”, σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων της χώρας μας στα 12 μίλια στο Αιγαίο, σύμφωνα με την διεθνή πρακτική και το δίκαιο της Θάλασσας. Η Τουρκία, αυξάνει ισόρροπα την μαχητική ισχύ των Ε.Δ. της, μέσω αναδιοργάνωσης σχηματισμών και μονάδων και εκσυγχρονισμού των οπλικών συστημάτων, δίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στις παραμέτρους επιθετικής μαχητικής ικανότητας και στους σχετικούς πολλαπλασιαστές ισχύος. Απώτερος σκοπός της, είναι η αυτάρκειά της για αντιμετώπιση πλέον του ενός θεάτρων επιχει-

ρήσεων (δόγμα «2,5 πολέμων»). Προς υλοποίηση αυτού του σκοπού, επιδιώκει την ανάπτυξη χερσαίας αεροπορικής και ναυτικής ισχύος, ικανής να επικρατήσει στην περιοχή της Θράκης, στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο-Κύπρο. Στον τεχνολογικό τομέα έχει αναπτύξει υπέρμετρη για τα εν γένει οικονομικά της δεδομένα την αμυντική βιομηχανία, την οποία προσπαθεί να καταστήσει βιώσιμη και ανταγωνιστική. Διατηρεί επιθετική διάταξη και εκτελεί προκλητικές ενέργειες και ασκήσεις για να ασκεί πίεση και εκφοβισμό. Με βάσει τα μέχρι σήμερα δεδομένα, η Τουρκία εφαρμόζει το δόγμα που πηγάζει από την μελλοντική δομή των δυνάμεων της συμμαχίας (ΝΑΤΟ), το οποίο δίδει έμφαση στην διακλαδική μορφή των δυνάμεων, στις επιχειρήσεις σε βάθος, αλλά και την επιθετική μορφή του πολέμου με την χρήση των τριών διαστάσεων. Εξετάζοντας την διαμορφωθείσα και αναλυθείσα γεωστρατηγική κατάσταση στην Θράκη σήμερα, σε συνδυασμό με την ύπαρξη μουσουλμανικής μειονότητας και οικονομικής δυσπραγίας της χώρας μας, τουλάχιστον για το εγγύς μέλλον, είναι απαραίτητο να σκιαγραφήσουμε «εν τάχει», τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην εθνική μας ασφάλεια. Όπως είναι γνωστό, η επιβίωση του κράτους, η διατήρηση της ανεξαρτησίας και της εδαφικής του ακεραιότητας, δεν εξασφαλίζονται στην σημερινή εποχή μόνο με κανόνες δικαίου, αλλά με εθνική ισχύ. Η τακτική του μη σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου από τον ισχυρότερο, είναι ασφαλώς μια διαχρονική πραγματικότητα του διεθνούς συστήματος, η οποία ισχύει μέχρι σήμερα. Η οικονομία αποτελεί σημαντικό συντελεστή της Εθνικής μας ισχύος και τον αιμοδότη της αμυντικής μας ικανότητας. Οι βασικοί συντελεστές επιτυχίας της αμυντικής ισχύος, όπως η δομή δυνάμεων, τα οπλικά συστήματα και το ανθρώπινο δυναμικό, εξασθενούν, υποβαθμίζονται ή αδρανοποιούνται, αν δεν υπάρχει η αναγκαία χρηματοδότηση. Θα ήταν ουτοπία να ισχυρισθώ ότι η οι-

40 κονομική κρίση δεν επηρεάζει τόσο την συντήρηση, όσο και την λειτουργικότητα των ΕΔ. Η συνέχιση των περικοπών των αμυντικών δαπανών χωρίς κεντρικό σχεδιασμό, θα έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία υποστήριξης από την στρατιωτική ηγεσία, των αντικειμενικών σκοπών που καθορίζει η πολιτική Εθνικής Άμυνας, με όλες τις αντίστοιχες επιπτώσεις.

ιδιαίτερη τώρα ανάλυση και μελέτη του χώρου, αλλά και των εξελίξεων στην περιοχή της Θράκης, σε αντιπαραβολή με την Εθνική μας Πολιτική, μπορεί να συνοψισθεί σε μερικά βασικά σημεία τα οποία κρίνεται ότι έχουν ορισμένες ιδιαιτερότητες. Συγκεκριμένα το Θέατρο επιχειρήσεων της Θράκης, έχει ιδιαίτερα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά, όπως: Πολυπλοκότητα των Επιχειρήσεων. Απαιτείται να διεξαχθούν επιχειρήσεις όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν, σε ποτάμια περιοχή, σε ορεινές διαβάσεις και όγκους, αλλά και σε παράκτιες περιοχές. Αποτέλεσμα όλων αυτών, να απαιτείται ειδική και διαφορετική εκπαίδευση των δυνάμεων. Είναι δυνατή επίσης η παράκαμψή του, τόσο από Βορά με την βοήθεια της μειονότητας που δραστηριοποιείται στην Βουλγαρία, όσο και από νότο με εκτέλεση αμφιβίων επιχειρήσεων, πέραν της χρήσης της τρίτης διάστασης με αεροκίνητες ή αεραποβατικές επιχειρήσεις. Είναι το μόνο επιχειρησιακό περιβάλλον στη χώρα μας, όπου η Τουρκική απειλή είναι δεδομένη, στο οποίο δύναται να αναπτυχθούν μεγάλοι ΤΘ ή Μ/Κ Σχηματισμοί, σε συνδυασμό με επιχειρήσεις των δύο άλλων Κλάδων των ΕΔ. Η υφιστάμενη σήμερα μουσουλμανική μειονότητα σε συνδυασμό με τον Τουρκόφωνο πληθυσμό της

Βουλγαρίας (σε γεωγραφική συνέχεια), είναι δυνατό να λειτουργήσει υπό προϋποθέσεις, ως εμπροσθοφυλακή της νεοθωμανικής στρατηγικής για τα Βαλκάνια. Το στοιχείο αυτό προσδίδει ιδιαίτερες δυνατότητες στην κύρια απειλή της χώρας μας, όχι μόνο επιχειρησιακά, αλλά και στον τομέα των πληροφοριών. Προς τούτο είναι εμφανές, ότι απαιτείται ικανός σχεδιασμός για τον εκτεταμένο έλεγχο των μετόπισθεν. Παράλληλα η περιοχή τής Θράκης στο τακτικό και επιχειρησιακό πεδίο, αποτελεί έδαφος που διαθέτει προς ανατολάς αρκετά υδάτινα κωλύματα, όπως ο Έβρος ποταμός και άλλα τεχνικά έργα (αποστραγγιστικοί τάφροι - Α/Τ κωλύματα κλπ). Η ύπαρξη νέου και μεγάλης απόδοσης δικτύου συγκοινωνιών σήμερα, διευκολύνει τις μετακινήσεις φιλίων δυνάμεων, αλλά παράλληλα η διέλευση μέρους των κυρίων οδικών αρτηριών εγγύς τών συνόρων ή του θαλάσσιου στοιχείου τις καθιστά ευπρόσβλητες από δυνάμεις που ενεργούν κοντά στα σύνορα ή στα παράλια της περιοχής. Εφόσον επιτευχθεί η διάνοιξη νέων οδικών αρτηριών, που θα παρακάμπτουν τις μεγάλες οροσειρές του Άρη και θα οδηγούν προς την περιοχή του Άρδα ποταμού ή το Μέγα Δέρειο δια μέσου και σηράγγων, θα καταστεί περισσότερο δυνατή η άρση τής απομόνωσης του βορείου τμήματος του νομού Έβρου, αλλά και η διεύρυνση και διευκόλυνση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων τών φιλίων δυνάμεων. Η ολοκλήρωση της αναβάθμισης των επιχειρησιακών δυνατοτήτων όλων

των μονάδων της περιοχής ΖΕ του Δ ΣΣ σε Μ/Κ η ΤΘ Σχηματισμούς και η «αποκόλληση τους» από τούς εδαφικούς περιορισμούς, προσέδωσε αυξημένες δυνατότητες στην μαχητική τους ικανότητα και ισχύ, αντιμετωπίζοντας καταλυτικά τις όποιες παρουσιαζόμενες δυσχέρειες. Η επιχειρησιακή σχεδίαση σε διακλαδικό επίπεδο και η δυνατότητα διεξαγωγής αγώνα σε τρεις διαστάσεις ημέρα και νύκτα, διατηρεί τήν αποτρεπτική ικανότητά μας σε πολύ υψηλό επίπεδο. Σήμερα, δύναμαι να σας διαβεβαιώσω αν και είμαι εκτός υπηρεσίας επί ένα οκτάμηνο, χωρίς έπαρση αλλά με μια απλή και ρεαλιστική τοποθέτηση των πραγμάτων ότι ο Στρατός μας είναι σε θέση να εκτελέσει την πλήρως την αποστολή του. Η διαθεσιμότητα των οπλικών μας συστημάτων βρίσκεται σε ποσοστό άνω του 95% και αυτό οφείλεται στις άοκνες προσπάθειες που προσωπικού μας, που δίνει τον αγώνα του, μερικές φορές ίσως ξεχασμένο από την πολιτεία, στην Θράκη και στα νησιά μας. Ο Στρατός μας έχει ήδη προνοήσει προβαίνοντας στον απαραίτητο σχεδιασμό διάθεσης των λιγοστών πιστώσεων που διατίθενται από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου, καλύπτοντας κατά προτεραιότητα κυρίως τις επιχειρησιακές ανάγκες. Σήμερα, τα θέματα ασφαλείας της Ελλάδας, τα οποία για τα ανατολικά και βόρεια σύνορα είναι γνωστά, επηρεάζονται άμεσα και από τα ζητήματα ασφαλείας και της Μεσογείου Θαλάσσης. Οι εξελίξεις στην Ανατολική Λεκάνη της Μεσογείου, αναδεικνύονται ως θέμα κεντρικής σημασίας σε επίπεδο στρατηγικών συζητήσεων και λήψεων αποφάσεων παγκοσμίως. Έχουν επιταχύνει τη μετατόπιση της προσοχής από την Ευρώπη στην περίμετρό της και ως εκ τούτου, υπάρχει πλέον μια σαφής σύγκλιση της προσοχής των Διατλαντικών Εταίρων προς τη Μεσόγειο και ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

41 την ενδοχώρα της, από το Μαγκρέμπ μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα και τον Περσικό Κόλπο. Οι προκλήσεις ασφαλείας και οι πηγές αστάθειας στη Μεσόγειο Θάλασσα όπως και στα Βαλκάνια είναι πολλές και ποικίλες. Περιλαμβάνουν μια σειρά από άλυτα προβλήματα, περιφερειακές και διακρατικές συγκρούσεις αλλά και μια σειρά σημαντικών λειτουργικών προβλημάτων ασφαλείας «σκληρής» και «μαλακής» φύσης – όπως της διεθνούς τρομοκρατίας και της πολιτικής βίας, της διάδοσης των όπλων μαζικής καταστροφής, του οργανωμένου εγκλήματος και της ανεξέλεγκτης παράνομης μετανάστευσης. Παράλληλα όμως, η συνεχής Τουρκική απειλή προς την Ελλάδα, σε συνδυασμό με την μελλοντική εξόρυξη των υπαρχόντων υποθαλασσίων ενεργειακών πόρων στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο Θάλασσα, κάνουν πιο διάχυτη την αίσθηση ασφαλείας, αλλά και απαιτούν δράσεις για την αντιμετώπιση των απειλών, που αφορούν τόσο αυτούς όσο και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Δύσης / Ευρώπης. Αν όλα αυτά τα δεδομένα συνδυασθούν με τις προκλήσεις ασφάλειας που υφίστανται στην σημαντική για το έθνος μας περιοχή της Θράκης νομίζουμε ότι έχουμε ήδη διασαφηνίσει την πολυπλοκότητα του γεωστρατηγικού περιβάλλοντος για το οποίο μιλήσαμε στην αρχή της εισήγησής μας. Σε ένα τέτοιο διεθνή στρατηγικό και περιφερειακό περιβάλλον, οι ΕΔ της χώρας σε Διακλαδικό επίπεδο, θα πρέπει να διατηρήσουν ακέραιη την επιχειρησιακή τους ετοιμότητα, ενώ η αποτρεπτική μας δύναμη θα πρέπει να είναι σε θέση να μετακινηθεί γρήγορα και άμεσα με έμφαση στην πρόληψη, την αποτροπή, την προστασία και την παρέμβαση. Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στο σχεδιασμό και την εκτέλεση ενός ευρύτερου φάσματος αμυντικών και αντεπιθετικών αποστολών, με έναν ολοένα αυξανόμενο στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό ρυθμό. Έτσι λοιπόν πρέπει να αυξήσουμε την ταχύτητα και την ευκινησία της στρατιωτικής μας δύναμης, ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

τη δυνατότητα προβολής αποτροπής, την έγκαιρη αντίδραση και την αποφασιστική της εμπλοκή, όταν απαιτηθεί και όπου θα εμπλακεί. Οι νέες αυτές δυνατότητες θα είναι αποτελεσματικές μόνο όταν χρησιμοποιούνται από ειδικά εκπαιδευμένες επαγγελματικές και εφεδρικές δυνάμεις σε συνδυασμό με την καλύτερη αξιοποίηση των δίκτυοκεντρικών μας δυνατοτήτων.

Οι Ε.Δ. της Χώρας ως Παράγοντας Ασφαλείας

ι Ελληνικές ΕΔ αντιμετωπίζουν ισχυρές προκλήσεις από την διαμορφωθείσα οικονομική και γεωστρατηγική κατάσταση, οι οποίες έρχονται να προστεθούν στις γνωστές εδώ και δεκαετίες απειλές κατά της εθνικής κυριαρχίας της χώρας μας. Το όραμα των Ελληνικών ΕΔ δυνάμεων πιστεύω ότι συνοψίζεται στη φράση «Κυριαρχία της Διακλαδικής Δύναμης στο σύγχρονο επιχειρησιακό περιβάλλον, μέσω της αποφασιστικής υπεροχής έναντι κάθε ενδεχόμενης απειλής….» Η υλοποίηση του παραπάνω οράματος επιτυγχάνεται μέσα από: Tην ανάπτυξη θεμελιωδών επιχειρησιακών ιδεών. Τον μετασχηματισμό αυτών σε διακλαδικές επιχειρησιακές δυνατότητες. Την μετατροπή των διακλαδικών δυνατοτήτων σε ενεργές επιλογές Στρατιωτικής δράσης. Με κατάλληλο συνδυασμό των παραπάνω δυνατοτήτων, διαμορφώνονται δύο βασικές επιλογές δράσης, ήτοι η αποτροπή και η αποτελεσματική ενεργητική άμυνα, εάν απειληθεί η ακεραιότητα και η εθνική ανεξαρτησία της χώρας, με δυνατότητες μετάπτωσης σε επιθετική δράση, εφόσον δημιουρ-

γηθούν οι αναγκαίες προϋποθέσεις και συνθήκες. Ο σημαντικότερος παράγοντας στην προσπάθεια υλοποίησης της αποστολής των ΕΔ είναι το προσωπικό. Η εκούσια και με ενθουσιασμό συμμετοχή του στην συνολική προσπάθεια, παρά τα υφιστάμενα προβλήματα και τις δίκαιες πικρίες που νοιώθουν για την συμπεριφορά της πολιτείας, αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση της επιτυχίας. Συγκεκριμένα νομίζω ότι είναι απόλυτα κατανοητό, από το εξαιρετικά υψηλού επιπέδου σε αντίστοιχη γνώση ακροατηρίου, ότι οι σχέσεις μεταξύ Διοικούντων και Διοικουμένων καθώς και οι σχέσεις μεταξύ των κλάδων των ΕΔ, πρέπει να βασίζονται στην απόλυτη εμπιστοσύνη. Η εθνική μας Στρατηγική στον τομέα Άμυνας και Ασφάλειας εκτιμώ ότι θα μπορούσε να συμπεριλάβει και να υλοποιήσει ορισμένες από τις ακόλουθες ενέργειες: Ενίσχυση με στοχευμένες και προγραμματισμένες δράσεις του στρατηγικού άξονα Ελλάδος – Κύπρου. Δημιουργία Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, το οποίο θα επιλαμβάνεται των θεμάτων Άμυνας και Ασφάλειας, εντός του οποίου σημαίνουσα θέση θα πρέπει έχει και η Στρατιωτική ηγεσία. Τονίζεται η συγκρότηση και η θητεία του υπόψη οργάνου δεν θα πρέπει να επηρεάζεται από πολιτικές αλλαγές. Σχεδίαση και υλοποίηση της μελλοντικής δομής Δυνάμεων, πέραν από κομματικές και τοπικές δυσκολίες ή ιδεοληψίες, κατά τρόπο ανταποκρινόμενο στους πολιτικούς εθνικούς σκοπούς. Θεσμοθέτηση περιοδικής εκπαιδεύσεως της πολιτικής Ηγεσίας επί θεμάτων χειρισμού κρίσεων, Εθνικής κινητοποιήσεως, Πολιτικής διαχειρίσεως Στρατιωτικών αναμετρήσεων, καθώς και τρόπων τερματισμού αυτών, ώστε να αποφευχθούν διαπιστωμένες δυσλειτουργίες του παρελθόντος. Βελτίωση του Εθνικού Συστήματος χειρισμού κρίσεων.

Αύξηση της θητείας των εφέδρων οπλιτών στους 12 μήνες. Η διάρκεια της θητείας θα πρέπει να είναι συνάρτηση των αμυντικών αναγκών της χώρας μας και μόνο αυτών. Οργάνωση Διακλαδικής Δομής Διοικήσεως και Δομής Δυνάμεων κατά τρόπο ο οποίος να εξασφαλίζει πολυεπίπεδη και πλήρη συνεργασία των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ ταυτόχρονα θα επιτυγχάνονται σε οικονομικό επίπεδο και οικονομίες κλίμακας. Ανόρθωση και εκμετάλλευση της Αμυντικής Βιομηχανίας και των Στρατιωτικών εργοστασίων. Οργάνωση των ΕΔ της χώρας για διεξαγωγή Διακλαδικών επιχειρήσεων ταυτόχρονα σε τρία Θέατρα Επιχειρήσεων (Θράκη – Αιγαίο – Μεσόγειος), αφού εκεί προφανώς οδηγούμεθα από την λεπτομερή ανάλυση της υφιστάμενης απειλής και των ευρύτερων γεωστρατηγικών εξελίξεων στο ευρύτερο Στρατηγικό περιβάλλον της χώρας μας. Δυναμική παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων, έμφαση στην ασφάλεια κυβερνοδικτύων και κυβερνοχώρου παρακολουθώντας εκ του σύνεγγυς τις τεχνολογικές εξελίξεις. Εξασφάλιση εγκαίρου προειδοποιήσεως και αναβάθμιση του συστήματος και των μέσων επιτηρήσεως και πληροφοριών. Για τα πολυπληθή συμπλέγματα νήσων μικρονήσων και βραχονησίδων της χώρας μας, απαιτείται η απόκτηση πολλών φθηνών και ταχέων σκαφών, για την μεταφορά ειδικών δυνάμεων, οι οποίες δύνανται να εξασφαλίσουν τον έλεγχο και την επιτήρηση τους. Ανύψωση του φρονήματος και του ηθικού των ΕΔ με στοχευμένες δράσεις και εφαρμογή του Στρατιωτικού κώδικα δεοντολογίας, διεξαγωγή ρεαλιστικών ασκήσεων και αξιοπρεπείς αποδοχές, ανταποκρινόμενες στην ιδιαιτερότητα της αποστολής του προσωπικού.

ε δεδομένη την υφιστάμενη Εθνική οικονομική συγκυρία είναι εύλογη η απορία περί του εφικτού των προτάσεων που επί χρόνια διαιωνίζονται. Πιστεύω ακράδαντα, ότι αν υπήρχε συνειδητοποιημένη επίγνωση της σημασίας της Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας, εκ μέρους της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας, εκπεφρασμένη σε ισχυρή πολιτική βούληση, τότε θα υπήρχαν και οι λύσεις. Θα ήταν απόλυτα χρήσιμο και σκόπιμο να μελετήσει κανείς τις περιόδους προ των Βαλκανικών πολέμων, καθώς και προ της Ιταλικής εισβολής στη χώρα μας το 1940, για να διαπιστώσει και τις τότε δυσμενείς οικονομικές συνθήκες. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός, ότι οι τότε πολιτικοί ηγέτες, είχαν το κύρος, τη προβλεπτικότητα την δύναμη, την θέληση και την υπευθυνότητα, να προβούν στους απαιτούμενους εξοπλισμούς, μακράν των μεσαζόντων, με σημαντικά ποσά του τότε προϋπολογισμού, επιστρατεύοντας επιπλέον προς τούτο, τον Ελληνισμό εντός ή εκτός επικρατείας με τα γνωστά αποτελέσματα στα πεδία των μαχών. Το ψευτοδίλημμα «βούτυρο ή κανόνια», δεν υφίσταται στην πραγματικότητα. Ο ρεαλισμός όμως και το εφικτό της εκάστοτε πολιτικής βουλήσεως, επί θεμάτων αμύνης και ασφαλείας διασφαλίζεται μέσω δυναμικής, αμφίδρομης, και ευθαρσούς επικοινωνίας μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Όσο αυτό δεν συμβαίνει, φοβούμαι ότι οι εκάστοτε εθνικές κρίσεις θα μας αιφνιδιάζουν δυσάρεστα.

Επίλογος

παρούσα οικονομική κατάσταση σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αποτελέσει δικαιολογία ή άλλοθι για την μειωμένη προσπάθεια ή συμβιβασμούς ως προς το αναγκαίο επίπεδο μαχητικής ισχύος των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Αντιθέτως, συνυπολογίζοντας σε ρεαλιστική βάση την επίδραση και τις επιπτώσεις της υφισταμένης κατάστασης στις ΕΔ, θα πρέπει να θεωρήσουμε

την παρούσα κρίση ως ευκαιρία ανάδειξης και εκμετάλλευσης των μη υλικών παραγόντων της μαχητικής μας ισχύος, όπως ψυχικά χαρακτηριστικά του προσωπικού, η εκπαίδευση, η δομή και η οργάνωση, το δόγμα, η ηγεσία και η ιστορική παράδοση. Το 1932 η Ελλάδα επτώχευσε. Το πρόβλημα όμως το ξεπεράσαμε και η χώρα μας το 1940 έγραψε μοναδική ένδοξη ιστορία. Τίποτε δεν έχει κριθεί, απλά πρέπει να ξεπεράσουμε την κρίση που μας ταλανίζει και την εθνική μας εσωστρέφεια, και να υπηρετήσουμε με πίστη και αφοσίωση τους εθνικούς αντικειμενικούς σκοπούς προς εκπλήρωση των εθνικών μας συμφερόντων. Αρκεί να το θέλουμε και να το πιστεύουμε. Η υπερφίαλη νεοθωμανική πολιτική πρέπει να μας προβληματίζει, όχι όμως να μας φοβίζει. Πάνω απ’ όλα η εθνική μας αξιοπρέπεια.

Στγος Κωνσταντίνος Ζιαζιάς Ο Στρατηγός Κωνσταντίνος Ζιαζιάς κατάγεται από το χωριό Καρυά Ολύμπου και γεννήθηκε στην Αυλίδα Χαλκίδος. Απεφοίτησε από τήν Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το έτος 1978, ως Ανθυπίλαρχος Τεθωρακισμένων. Έχει υπηρετήσει σε όλο τον γεωγραφικό χώρο τής Ελλάδος και έχει διοικήσει όλο το φάσμα των Μονάδων του Στρατού μας. Ήτοι Διοικητής Ίλης στον Έβρο και τα νησιά, Υποδιοικητής Μονάδος σε νησί του Αιγαίου, Διοικητής Επιλαρχίας Leopard, Εκπαιδευτής στην Σχολή Τεθωρακισμένων, Επιτελάρχης στην 80 ΑΔΤΕ στην Κω, ως Ταξίαρχος Διοικητής στο Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων (ΚΕΤΘ), Διοικητής στην 80 ΑΔΤΕ και Επιτελάρχης ΑΣΔΕΝ, Διοικητής στην 95 ΑΔΤΕ ως Υποστράτηγος (Ρόδος), Διοικητής του Δ’ Σώματος Στρατού ως Αντιστράτηγος και τέλος Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Έχει παρακολουθήσει 2 σχολεία στις ΗΠΑ, που αφορούσαν την εξομοίωση των επιχειρήσεων και μετέφερε στην χώρα μας την τεχνογνωσία του Πολεμικού Παιγνίου ΙΑΝΟΣ. Ομιλεί την Αγγλική γλώσσα. Είναι παντρεμένος με την Δήμητρα Σαλεμή και έχει δύο τέκνα την Έλενα 28 ετών πτυχιούχο Φαρμακευτικής και τον Γιώργο 27 ετών, πτυχιούχο του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ). ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Περιφερειακή - Οικονομική Πολιτική της Θράκης Υπό Δρ. Διονυσίου Χιόνη, Καθηγητού Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

ρχομαι και εγώ με τη σειρά μου να ευχαριστήσω για την πρόσκληση τον Σύνδεσμο Επιτελών Εθνικής Άμυνας. Ως τελευταίος ομιλητής, επιτρέψτε μου να κάνω μια σύνοψη και να πω ένα κοινό σημείο τομής, το οποίο νομίζω ότι αφορά την ανάπτυξη της Θράκης, η αν θέλετε την αύξηση και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των κατοίκων της Θράκης, το οποίο ίσως να αποτελεί μια λύση για όλα αυτά τα οποία συζητάμε. Η πολιτική της περιφερειακής ανάπτυξης δεν μπορεί να είναι κάτι ξεχωριστό από το σύνολο της ασκηθείσας και της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής. Επομένως τα θέματα της περιφερειακής ανάπτυξης, πρέπει να τα εντάξουμε στη γενικότερη συγκυρία. Μια γενικότερη συγκυρία που κακά τα ψέματα δεν βοηθά για ασκήσεις περιφερειακής πολιτικής, αν και εμείς σαν Ελλάδα δεν έχουμε ό,τι καλύτερο να επιδείξουμε στην περιφερειακή πολιτική. Ο λόγος βέβαια μπορεί να αναζητηθεί μέσα από τις δράσεις των 20 τελευταίων χρόνων, όπου έχουμε τα πρωτεία στην μείωση του βιοτικού επιπέδου στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιτρέψτε μου να σας μιλήσω κατ’ αρχή για την οικονομική συγκυρία και μετά να φτάσουμε στα θέματα της Θράκης. Η αστική ενσωμάτωση αποτελεί μια πάγια θέση μου για 15 χρόνια περίπου στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο. Η αστική ενσωμάτωση του πληθυσμού, ο οποίος αυτοπροσδιορίζεται ή αυτοαποκαλείται θρησκευτική ή εθνική μειονότητα ή οτιδήποτε άλλο, αποτελεί ίσως μια ουσιαστική λύση. Θα συμφωνήσω με τους προλαλήσαντες στο θέμα «ότι ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

και να κάνουμε η μειονότητα δεν πρόκειται να φύγει από τη Θράκη», διότι έχει πολύ δυνατούς δεσμούς με τη γη. Έχω την άποψη, ότι αν κόσμος αυτός αστικοποιηθεί θα αλλάξει αντίληψη. Άρα λοιπόν στόχος είναι η ανάπτυξη και η αστικοποίηση αυτού του πληθυσμού. Ξέρετε με την κρίση και την ύφεση των τελευταίων ετών, μας δόθηκε η δυνατότητα να αλλάξουμε και την κυρίαρχη ιδεολογία. Μια κυρίαρχη ιδεολογία, η οποία ήταν όλοι να μιλάμε για όλα. Λέγαμε μέχρι τώρα δεν χρειαζόμαστε οικονομολόγους, δεν χρειαζόμαστε ασκήσεις οικονομικής πολιτικής, διότι πολύ απλά ξέρουμε τι γίνεται. Δανείζομαι μια γελοιογραφία από τον Ελεύθερο Τύπο, η οποία υποστηρίζει, ότι το αυτοκίνητο πρέπει να πνέει τα λοίσθια, να πηγαίνει στον κατήφορο, για να καταλάβουμε ότι χρειαζόμαστε και οικονομική πολιτική, ιδιαίτερα δε πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης. Δυστυχώς όμως από κάποιο σημείο και μετά ψάχνουμε να βρούμε το τιμόνι και ο συνοδηγός να λέει, ότι δεν υπάρχει τιμόνι και αφήστε το αυτοκίνητο να κινείται προς τα κάτω. Ήρθε η ώρα λοιπόν να συζητήσουμε λίγο οικονομικά, να δούμε πως μπορούμε να ασκήσουμε μια αποτελεσμα-

τική πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης, η οποία αποτελεί μόνιμο πρόβλημα της Ελλάδας. Πριν μπούμε όμως στις πολιτικές της περιφερειακής ανάπτυξης, επιτρέψτε μου να σας πω λίγα πράγματα για τα σταθεροποιητικά προγράμματα, τύπου Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Κατ’ αρχή τα προγράμματα του ΔΝΤ δεν είναι αναπτυξιακά, αλλά σταθεροποιητικά προγράμματα. Δεν καταλαβαίνω γιατί αυτή η συζήτηση και η αντιδικία. Καλέσαμε το ΔΝΤ να κάνει ένα σταθεροποιητικό πρόγραμμα. Γνωρίζω, ότι κάνει σταθεροποίηση και όχι ανάπτυξη. Το ΔΝΤ δεν είναι ευαγές ίδρυμα και ούτε έχει κάποιες ιστορικές περγαμηνές, για τις αναπτυξιακές του προοπτικές. Τα σταθεροποιητικά προγράμματα δεν έχουν διαρκέσει ποτέ λιγότερο από 6 χρόνια σε καμία χώρα. Επίσης έχουν ένα σαφέστατο έλλειμμα αναπτυξιακού προσανατολισμού. Επιπλέον η εμπειρία η οποία υπάρχει στη διεθνή κοινότητα και ιδιαίτερα στο ΔΝΤ προέρχεται από χώρες υποανάπτυκτες. Δηλαδή από χώρες, που δεν έχουν κοινά χαρακτηριστικά με την Ελληνική πραγματικότητα. Γι’ αυτό έχουμε προβλήματα στην εφαρμογή του και γι’ αυτό δεν έχουμε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Πάμε να εφαρμόσουμε μια θεραπεία, η οποία είναι για κάποιους άλλους σε κάποιους άλλους. Δυστυχώς δεν υπάρχει προηγούμενο χώρας, προηγούμενο οικονομίας με το βιοτικό επίπεδο της Ελληνικής οικονομίας και τις δομές τις Ευρωπαϊκές που έχουμε, στην οποία να εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα σταθεροποιητικό, τέτοιας φύσεως. Στα οικονομικά, μεγάλο μέρος του προβλήματος είναι να κατανοήσομε

44 ποιο είναι το πρόβλημα που θέλουμε να λύσουμε. Το θέμα λοιπόν είναι, ότι υπάρχει έλλειψη ανταγωνιστικότητας του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα και κάτι άλλο πιο σημαντικό, ότι για 30 χρόνια περίπου το επίπεδο διαβίωσης το οποίο διαβιούσαμε ήταν πολύ μεγαλύτερο των παραγωγικών μας δυνατοτήτων. Τι κάναμε εμείς; Εμείς για 3 δεκαετίες κάναμε μια αλχημιστική θεραπεία σε αυτό, δηλαδή λέγαμε, ότι θα ζήσουμε τελικά με ένα βιοτικό επίπεδο πολύ μεγαλύτερο από αυτό το οποίο μας επιτρέπουν οι παραγωγικές μας δυνατότητες. Την περίοδο 2000 μέχρι 2007 το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν αυξήθηκε κατά 10 - 12%, ενώ η ενεργός ζήτηση κατά 27%. Όλο αυτό το κενό έπρεπε να χρηματοδοτηθεί. Τι κάναμε εμείς λοιπόν; Δημιουργούσαμε ένα δημοσιονομικό έλλειμμα. Και το δημοσιονομικό έλλειμμα, σημαίνει λιγότεροι φόροι και πολύ περισσότερα δημοσιονομικά έξοδα. Επιβαρύναμε ήτοι ένα δημοσιονομικό χρέος, δηλαδή το δημοσιονομικό έλλειμμα μεταφραζόταν κάθε φορά σε χρέος. Παλαιότερα κάναμε την επέκταση του δημόσιου τομέα. Ως αντίδοτο στην ανεργία ήταν οι προσλήψεις στο δημόσιο τομέα, αντίδοτο στην κατακρήμνιση της ιδιωτικής παραγωγικής δραστηριότητας και της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ήταν η επέκταση του δημόσιου τομέα και ορισμένες φορές, ειδικά μέχρι και το 1999, ήταν η αύξηση της νομισματικής πολιτικής. Δηλαδή αυξάναμε την προσφορά χρήματος στην οικονομία και δημιουργούσαμε ένα πληθωρισμό και αυτός έδινε την πρόσκαιρη αίσθηση του πλούτου στα Ελληνικά νοικοκυριά. Ερχόμαστε λοιπόν περίπου το 2009 να κάνουμε το πείραμα. Τι λέει το πείραμα; Το πείραμα λέει ότι πάμε να εφαρμόσουμε ένα δημοσιονομικό πρόγραμμα σταθεροποίησης, το οποίο έχει τα εξής χαρακτηριστικά. Σε μία χώρα η οποία

δεν μπορεί να ασκήσει δημοσιονομική πολιτική, διότι υπάρχει το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης, αυτό που λέμε η συνθήκη του Μάαστριχτ, το οποίο δεν σου δίνει την δυνατότητα να φύγεις από κάποια όρια δημοσιονομικής πολιτικής. Επιπλέον η Ελληνική οικονομία δεν έχει την δυνατότητα άσκησης νομισματικής πολιτικής δηλαδή να μεταβάλλει τα επιτόκια για την προσφορά χρήματος, που υπάρχει στην Ελληνική οικονομία ανάλογα με την συγκυρία. Αυτό ποιος το κάνει; Η Ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα και εμείς ακολουθούμε. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όμως αυξομειώνει την προσφορά χρήματος μεταβάλλει τα επιτόκια, διαμορφώνει την νομισματική πολιτική σύμφωνα με αυτό, που θέλει το σύνολο της Ευρώπης, όχι με αυτό που θέλει η Ελλάδα. Η Ελλάδα συμμετέχει μόνο στο 1,5% στη διαμόρφωση του ακαθάριστου ευρωπαϊκού προϊόντος. Αντιλαμβάνεστε, ότι είναι λογικό η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να άγεται και να φέρεται από αυτούς που διαμορφώνουν το 80% ή το 90% του ακαθάριστου Ευρωπαϊκού προϊόντος. Άρα λοιπόν έχουμε αδυναμία άσκησης νομισματικής πολιτικής και αδυναμία άσκησης συναλλαγματικής πολιτικής. Επλήττετο μόνιμα η Ελληνική οικονομία από ένα έλλειμμα ανταγωνιστικότητας. Πως φαινόταν αυτό; Εμείς είχαμε μεγαλύτερο πληθωρισμό σε σχέση με τους ευρωπαίους εταίρους. Έτρεχε ο πληθωρισμός στην Ελληνική οικονομία με 5%, 6%, 10%, και 20% στις αρχές της δεκαετίας του 90. Οι Γερμανοί και οι κοινοτικοί μας εταίροι είχαν πληθωρισμό 2%. Η διαφορά του

ενός από του άλλου, έδινε ένα μεγάλο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας. Τι κάναμε την επαύριον; Υποτιμούσαμε την δραχμή. Η υποτίμηση της δραχμής ανακτούσε το προηγούμενο χαμένο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας. Αυτή ήταν η νομισματική συναλλαγματική πολιτική την οποία ακολουθούσαμε από το 1974 πολύ έντονα μέχρι το 1987. Μετά αρχίσαμε την πολιτική της σκληρής δραχμής 1987-1999, αλλά ο βασικός άξονας ήταν ο ίδιος. Αυτά λοιπόν δεν μπορούμε να τα συνεχίσουμε ενώ τα υποκαθιστούμε τώρα με αυτό που λέμε εσωτερική υποτίμηση. Εσωτερική υποτίμηση δεν θα υπήρχε αν είχαμε την δυνατότητα άσκησης νομισματικής πολιτικής και συναλλαγματικής πολιτικής. Εγώ όμως θα ήθελα να μείνω σε κάτι άλλο, το οποίο θεωρώ πιο σημαντικό. Στην άσκηση αυτού του πειράματος, αυτού του μοναδικού πειράματος, που υπάρχει στην οικονομική ιστορία. Κρίσεις ξέρετε υπάρχουν από το 1660. Ακόμη και ο Σαίξπηρ κάνει αναφορά σε οικονομικές κρίσεις. Οι κρίσεις είναι συμβατές με τον καπιταλισμό και δεν είναι κάτι καινούργιο. Εμείς κάθε φορά, που έχουμε μια κρίση πιστεύουμε, ότι είναι κάτι τελείως καινούργιο. Είναι όμως κάτι αρκετά συμβατό και έχουμε μια γνώση για το πώς λειτουργούνε. Για μένα ξέρετε το πιο σημαντικό πράγμα είναι αυτό, το οποίο ονομάζω ή ονομάζουμε στα οικονομικά ανελαστικότητα, δηλαδή πόσο εύκολο είναι να άρεις την μονιμότητα στο δημόσιο τομέα και να απολύσεις έναν δημόσιο υπάλληλο στη Ρουμανία ή στο Καμερούν; Αναφέρω χώρες στις οποίες έχουν εφαρμοστεί σταθεροποιητικά προγράμματα κατά την δεκαετία του 80 του 90 και του 2000, από το ΔΝΤ. Πόσο εύκολο είναι να μειωθούν οι τιμές στην Ελλάδα σε σχέση με την Εσθονία ή την Ζάμπια. Υπάρχει θέμα. Υπάρχει θέμα ανελαστικότητας. Δηλαδή εδώ δεν μεταβάλλονται εύκολα ούτε τα επιτόκια, ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

45 ούτε οι τιμές, ούτε τα ημερομίσθια, ούτε και τα όρια μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών αγαθών, που είναι ένα μόνιμο θέμα συζήτησης. Όλα αυτά τα θέματα σε άλλες χώρες, που έχουν εφαρμοστεί αντίστοιχα προγράμματα, έχουν ήδη επιλυθεί. Θέμα απόλυσης από την εργασία δεν τίθεται, διότι μπορείς να φύγεις ανά πάσα στιγμή. Στην Τουρκία απαγορεύεται η απεργία των δημοσίων υπαλλήλων. Όταν επισκέφθηκε ο Τούρκος υπουργός Προεδρίας το Συμβούλιο της Ευρώπης του είπαν: «πως είναι δυνατόν να απαγορεύεται η απεργία στο δημόσιο τομέα;» και απάντησε «αφού έχουν την μονιμότητα είναι δυνατόν να απεργούν οι δημόσιο υπάλληλοι;». Αντιλαμβάνεστε, ότι αυτά δεν μπορούν να γίνουν θέματα συζήτησης στην Ελληνική κοινωνία. Επίσης το σημαντικότερο κατά την γνώμη μου είναι το τεράστιο έλλειμμα κοινωνικής συνοχής το οποίο βλέπουμε. Έχω την άποψη, ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί κανένα σταθεροποιητικό πρόγραμμα τέτοιας έντασης, χωρίς μια ευρύτατη πολιτική και κοινωνική συναίνεση. Δηλαδή αυτές οι ακρότητες που βλέπουμε στο δημόσιο διάλογο ουσιαστικά κάνουν αδύνατη την εφαρμογή του οποιουδήποτε σταθεροποιητικού προγράμματος. Έτσι λοιπόν έχουμε ένα πείραμα, το οποίο μη μας εκπλήσσει που δεν έχει μεγάλο ποσοστό επιτυχίας. Μην μας εκπλήσσει αν χρειαστούν αρκετά χρόνια μέχρι όχι να δούμε την ανάπτυξη, αλλά να ανακοπεί αυτή η πολύ μεγάλη και πρωτόγνωρη για την ελληνική κοινωνία ύφεση. Ένα πράγμα μόνο να σας πω και να μπω στα θέματα της Θράκης, ότι η Ελληνική οικονομία, η Ελληνική κοινωνία έχουν μάθει να ζουν με το κάθε χρόνο και καλύτερα. Από το 1949 μέχρι και το 2008 περίπου κάθε χρόνο ζούσαμε και καλύτερα. Αν συνεχίζαμε τους ρυθμούς μεταβολής του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της δεκαετίας του 60 και των αρχών της δεκαετίας του 70 σήμερα θα είχαμε φθάσει το Λουξεμβούργο. Άρα ήταν δεδομένο στην Ελληνική κοινωνία, ότι κάθε χρόνο μας χρωστάει ο Θεός να περνάΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

με καλύτερα και με σαφή βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Η πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία μας που γνωρίσαμε μείωση του βιοτικού μας επιπέδου είναι μετά το 2009 και αυτό δεν μπορεί να το διαχειριστεί εύκολα η ελληνική κοινωνία. Να δούμε τώρα τα θέματα της περιφερειακής ανάπτυξης. Ξέρετε πιστεύω, ότι θα πρέπει λίγο να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε οικονομικά στη Θράκη. Θα πρέπει να εξετάσομε πως μπορεί η μουσουλμανική μειονότητα ν’ αρχίσει να ενσωματώνεται. Έζησα από κοντά την έλευση της Τουρκικής Τράπεζας (ZIRAT BANK) στην Κομοτηνή. Πιστεύω, ότι αυτή η Τράπεζα έκανε μια πολύ μεγάλη διείσδυση στη μουσουλμανική μειονότητα, αλλά αν θέλετε τη γνώμη μου και στον χριστιανικό πληθυσμό. Η ZIRΑΤ BANK χορηγεί δάνεια με συνοπτικές διαδικασίες και παρέχει εγγυήσεις για τις εξαγωγές των προϊόντων. Παράλληλα η Τουρκία επιχειρεί οικονομική διείσδυση στη Θράκη, εκμεταλλευόμενη την οικονομική κρίση. Ποιος είναι ο ρόλος του Τουρκικού Προξενείου της Κομοτηνής στην ανάπτυξη της Θράκης; Το προξενείο ουσιαστικά βάζει εμπόδια στην ανάπτυξη του ορεινού όγκου της Ροδόπης και της Ξάνθης. Είμαι μάρτυρας πολλών καταστάσεων όπου ο περιφερειάρχης ή ο νομάρχης βρίσκεται σε χωριά της περιοχής λέγοντας, ότι έχουμε την δυνατότητα να σας χρηματοδοτήσουμε τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης. Το αποτέλεσμα είναι, ότι υπάρχει δυσχέρεια να ενταχθούν όλα αυτά τα έργα σε προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης. Γιατί; Γιατί η αμάθεια του μειονοτικού πληθυσμού τον ωθεί στον εξτρεμισμό, στη ριζοσπαστικοποίηση και στον έλεγχό του, στον πλήρη έλεγχο του από το Προξενείο. Όσο η μειονότητα παραμένει στο περιθώριο τόσο περισσότερο ριζοσπαστικοποιείται. Αυτό είναι μια βασική αρχή. Παρακολουθώ τους φοιτητές της μειονότητας, οι οποίοι δεν είναι πολλοί στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, διότι οι περισσότεροι σπουδάζουν στην Κων-

σταντινούπολη, στη Σμύρνη και στην Άγκυρα. Οι μουσουλμάνοι φοιτητές του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, ενσωματώνονται γρήγορα στη φοιτητική κοινότητα και παρουσιάζουν μια τελείως διαφοροποιούμενη συμπεριφορά σε σχέση με αυτόν, που ασχολείται με αγροτοκτηνοτροφικές ασχολίες. Ξέρετε δεν φημιζόμαστε, όπως είπα και προηγουμένως, για την πολύ πετυχημένη πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης. Θα μπορούσα να σας πω πάρα πολλά πράγματα, όμως ένα μόνο στοιχείο είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό. Από το 1981 μέχρι και το 2004, μη συμπεριλαμβανομένου των δαπανών του Αθήνα 2004, η Ελληνική πολιτεία δαπάνησε για την περιφερειακή ανάπτυξη περίπου στα 200 τρις δραχμές. Σας το λέω σε δραχμές γιατί είναι από το 1981. Απλά και μόνο να σας υπενθυμίσω, ότι το Ελληνικό ΑΕΠ ανέρχεται περίπου στα 52 κατά μέσο όρο τρις δραχμές. Επομένως δαπανήσαμε 4 ΑΕΠ, για να δημιουργήσομε ουσιαστικά σαν Ελληνική κοινωνία τον πιο φτωχό Ευρωπαίο. Ο πιο φτωχός Ευρωπαίος ζει στη Θράκη, στην Ήπειρο, στα νησιά του Βορείου Αιγαίου και στη Δυτική Ελλάδα. Άρα μεγαλύτερο παράδειγμα αποτυχημένης άσκησης περιφερειακής πολιτικής, δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει. Όταν λέμε ουσιαστικά για πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης στη Θράκη μιλάμε για δύο πράγματα: - Για δημόσιες υποδομές όσο μπορούν αυτές να αυξήσουν και να συμβάλλουν στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, διότι εγώ διατηρώ κάποιες επιφυλάξεις. - Για ιδιωτική επενδυτική δραστηριότητα. Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε επενδύσεις, να λειτουργεί ο αναπτυξιακός νόμος στη περιφέρεια της Θράκης, να δημιουργεί θέσεις εργασίας και να δημιουργεί πλούτο. Εμείς τόσα χρόνια λοιπόν αποτύχαμε, διότι δεν βρήκαμε ποιό είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής της Θράκης αλλά και της οποιασδήποτε περιοχής της Ελλάδας. Είχαμε οριζόντιες πολιτικές και επιδο-

46 τούσαμε με την ίδια ένταση και με τα ίδια μέσα τον τουρισμό ας πούμε στη Θράκη και στη Μύκονο. Η Θράκη δεν μπορεί να κάνει τουρισμό και δεν μπορούμε να επιδοτούμε τον τουρισμό στη Θράκη. Η Θράκη δεν μπορεί να αναπτύξει δραστηριότητες, που ευδοκιμούν στη νότια Ελλάδα. Έχει ορυκτό πλούτο, έχει χρυσό πάρα πολύ. Η Θράκη μπορεί να είναι ένα σταυροδρόμι, ένα πέρασμα ουσιαστικά ενεργειακό. Η Θράκη λοιπόν εκτός από ορυκτό πλούτο έχει και πάρα πολύ καλά γεωργικά προϊόντα. Η τυποποίηση είναι μια άλλη οικονομική διάσταση, διότι η Θράκη είναι κοντά σε πολύ μεγάλες αγορές της Βαλκανικής και της Τουρκίας. Το έλλειμμα ανταγωνισμού και το έλλειμμα των δράσεων της ανταγωνιστικότητας, ουσιαστικά μας οδήγησαν στο να έχουμε μια εικόνα, η οποία δεν είναι και πολύ καλή για την περιοχή της Θράκης. Συγκεκριμένα η Θράκη συμμετέχει με ένα πολύ μικρό ποσοστό στη διαμόρφωση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Επίσης φιλοξενεί μεγαλύ-

τερο από το μέσο όρο ή περίπου στο μέσο όρο δευτερογενή παραγωγή, ενώ βλέπουμε το τελευταίο καιρό η Θράκη να είναι μια περιοχή συνταξιούχων και δημοσίων υπαλλήλων. Στη βιομηχανική περιοχή της Κομοτηνής, μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές περιοχές της Ελλάδος, νομίζω η τρίτη βιομηχανική περιοχή της Ελλάδος, μέχρι το 2003-2004 περνούσαν την πύλη της βιομηχανικής περιοχής περίπου 15.500 άτομα και τώρα μόνο 1000 άτομα. Αντιλαμβάνεστε την καθίζηση την οποία έχει υποστεί η ιδιωτική επενδυτική και επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία για μένα είναι βασικό στοιχείο της ανάπτυξης. Περιφερειακή ανάπτυξη δεν είναι δυνατόν να γίνει, διότι το Ελληνικό δημόσιο δεν μπορεί πλέον να δανειστεί για να κάνει δημόσια έργα. Προσωπικά πιστεύω, ότι οι ξένες επενδύσεις δεν μπορούν να αναστρέψουν ουσιαστικά την ύφεση, γιατί πάλι ήρθαν ελάχιστες στην Ελλάδα. Το ερώτημα είναι γιατί ψάχνουμε συνέχεια επενδυτές στο Κατάρ, στην Αιθιο-

πία, στην Καπερναούμ και οπουδήποτε και δεν κοιτάμε να πριμοδοτήσουμε την εγχώρια επενδυτική και επιχειρηματική δραστηριότητα, την μικρομεσαία επενδυτική-επιχειρηματική δραστηριότητα, που τουλάχιστον στην περιοχή της Θράκης είναι ευρύτατη. Η υφιστάμενη κατάσταση δείχνει μια σαφέστατη υποχώρηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η αντιμετώπιση τη κρίσης πρέπει να γίνει με την περιφερειακή ανάπτυξη, η οποία μπορεί να επιτευχθεί με δύο πράγματα: - Την τόνωση της ζήτησης και αντίστοιχα της παραγωγής. - Την ενίσχυση της ρευστότητας. Η περιφερειακή ανάπτυξη δεν γίνεται με ευχολόγια. Κρίσεις είναι γεμάτη η οικονομική φιλολογία και η οικονομική θεωρία. Πρέπει λοιπόν συντομότατα να εφαρμοσθεί ένα εθνικό σχέδιο αναστύλωσης και της ελληνικής οικονομίας και της Θράκης, το οποίο να έχει συγκεκριμένους στόχους. Αν δεν επιλύσουμε αυτά τα προβλήματα, φοβάμαι ότι θα ανακυκλώνουμε αυτές τις συζητήσεις για πάρα πολλά Τομεακή Κατανομή Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας, 2009 (εκατ. €). χρόνια και ξέρετε γιατί ; Γιατί η ελληΠρωτογενής Δευτερογενής Τριτογενής νική οικονομία δεν Σύνολο τομέας τομέας τομέας έχει τους αυτόματους σταθεροποιητές για να βγει μόνη της από την κρίση. ΠΑΜΘ* 462 5,5% 1.361 16,4% 6.441 77,9% 8.264 3,99% Συζητάω πολλές φορές με διαφόρους φορείς και Σύνολο Ελλάδος 6.370 3% 27.677 13,3% 172.563 83,5% 206.610 μου διαμηνύουν αρκετά μέχρι τώρα, Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ., Δ/νση Εθνικών Λογαριασμών, τρέχουσες τιμές, αναθεωρημένα προσωρινά στοιχεία. του χρόνου θα πρέπει να δούμε την Ακαθάριστες Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ανά κλάδο παραγωγής, 2009 (εκατ. €). ανάπτυξη. Όμως αυτό δεν είναι αυΠρωτογενής Δευτερογενής Τριτογενής Σύνολο τομέας τομέας τομέας τονόητο. Μπορεί αυτή η κατάσταση να διαρκέσει αρΠΑΜΘ* 59.8 2,7% 519.5 24,16% 1.571 73% 2.150 4,8% κετά χρόνια, να διαρκέσει δεκαετίες. Σύνολο Ελλάδος 1.954 4,4% 5.331 12% 36.856 83,4% 44.141 Όπως διήρκεσε στο Μεξικό 12 χρόνια Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ., Δ/νση Εθνικών Λογαριασμών, τρέχουσες τιμές, αναθεωρημένα προσωρινά στοιχεία. και στην Αργεντι* ΠΑΘΜ: Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης νή 9-10 χρόνια. Σε ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

47 πάρα πολλές οικονομίες που δεν έχει τελειώσει η κρίση. Πιστεύω, ότι η ελληνική οικονομία δεν θα βγει από την κρίση χωρίς ένα μεγάλο πρόγραμμα στήριξης. Το ερωτηματικό συνεχίζει να είναι η έλευση των πόρων και βέβαια η αναστροφή της ύφεσης, που θα οδηγήσει στην ενδυνάμωση και όχι αποδυνάμωση της παραγωγικής βάσης. Τώρα υπάρχει μια χρυσή ευκαιρία και αυτή είναι η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2014-2020. Διεκδικήσαμε καλώς ή κακώς 18.5 δις για το νέο ΕΣΠΑ και υπάρχουν άλλα 10 δις από το παλιό ΕΣΠΑ. Είναι τρομακτικό ποσό αν σκεφτεί κανείς, ότι το συνολικό Ελληνικό ΑΕΠ ανέρχεται στα 190 δις. Ποιο είναι όμως το πρόβλημα; Υπάρχει ο κίνδυνος αυτά τα χρήματα πάλι να πάνε σε σεμινάρια, σε μελέτες για την ισότητα των δύο φύλων και άλλα παρόμοια, τα οποία δεν έχουν κανένα πολλαπλασιαστικό και ουσιαστικό αποτέλεσμα. Χρειάζεται ένας επαναπρογραμματισμός και ένας στρατηγικός σχεδιασμός, για έργα και δράσεις με συγκεκριμένους στόχους. Το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας μας έδωσε να υπολογίσουμε το δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή της Ελλάδας και ο Πρωθυπουργός χρησιμοποίησε τα στοιχεία κατά τη συνάντηση του με την κυρία Μέρκελ. Ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής στην Ελλάδα σε περιόδους κρίσεων και ειδικά στην περιοχή της Θράκης είναι μεταξύ 1,5 με 2. Δηλαδή βάζω ένα ευρώ σήμερα στις συγκεκριμένες δραστηριότητες, θα πάρω δύο ευρώ του χρόνου στην οικονομία, ενώ το ΔΝΤ υποστήριζε ότι ήταν 0,5. Βέβαια για να είμαι ειλικρινής κι αυτοί ήξεραν ότι ήταν 1,5 με 2. Άκουσα με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον τις προτάσεις, που έγιναν από τους προλαλήσαντες. Επιτρέψτε μου κι εγώ να κάνω τις δικές μου προτάσεις οικονομικής πολιτικής. Τέλος στις οριζόντιες πολιτικές. Δεν είναι δυνατόν όλες οι περιφέρειες να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο. Δεν είναι δυνατόν η ΠεΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

λοπόννησος και η Κρήτη να έχουν τις ίδιες αναπτυξιακές ανάγκες, δυνατότητες και προοπτικές με την Θράκη. Θα πρέπει να υπάρχει μια διαφοροποίηση του προγράμματος και για πολλούς λόγους ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα της Θράκης. Παράλληλα να επιδιωχθεί η ενσωμάτωση των μειονοτικών ομάδων και η διάνοιξη των κάθετων οδικών αξόνων. Ο Ελληνικός τρόπος ζωής, μη σας φανεί καθόλου αστείο, ακόμα και στη περίοδο της κρίσης αποτελεί πρότυπο, τόσο για τους Βούλγαρους όσο και για τους μειονοτικούς στη Θράκη. Αυτοί που δεν μπορούν να φτάσουν κοντά στον ελληνικό τρόπο ζωής, ριζοσπαστικοποιούνται και περνούν στην απέναντι όχθη. Πρέπει όλους αυτούς να τους αγκαλιάσουμε και να τους κάνουμε μέρος του ελληνικού εμπορίου, της ελληνικής ανάπτυξης, της ελληνικής διασκέδασης και της Ελληνικής παιδείας. Δίνουμε μάχη αυτή τη στιγμή στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, για να έχομε τη δυνατότητα να διδάσκουμε και στα Αγγλικά. Πως θα προσκαλέσεις ένα Τούρκο ή ένα Βούλγαρο να κάνει μάθημα, όταν δεν μπορεί να διδάξει στα Αγγλικά. Γι’ αυτό λέω λοιπόν η πρόταση μου είναι η Βαλκανιοποίηση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Να καθιερώσομε τις Βαλκανικές γλώσσες στα μεταπτυχιακά μαθήματα. Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου, οποίος εκεί έχει ένα πολλαπλασιαστή της τάξεως του 3. Δηλαδή 1 ευρώ επένδυση στον ορυκτό πλούτο θα δημιουργήσει περιφερειακό εισόδημα 3 φορές μεγαλύτερο. Τελικά το οικονομικό πρόβλημα της Ευρώπης συνεχίζεται, γιατί πολύ απλά η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει αποφασίσει ακόμα να αντιμε-

τωπίσει την κρίση. Χρειάζεται λοιπόν αυτή τη στιγμή, αν πραγματικά μας ενδιαφέρει η έξοδος από την κρίση, αλλά και η ενδυνάμωση και η υλοποίηση του Ευρωπαϊκού οράματος, να κάνουμε κάτι ουσιαστικό. Πρέπει να μειωθεί η απόκλιση στο βιοτικό επίπεδο μεταξύ του Αμβούργου, του Στρασβούργου, του Μιλάνου με εκείνου της Κομοτηνής, διότι είναι 2 και 3 φορές μεγαλύτερο. Δεν μπορεί να έχουμε αυτή την οικονομική ένωση με τόσο μεγάλες διαφορές. Η κρίση λοιπόν κατά την γνώμη μου αξιότιμοι κυρίες και κύριοι θα τελειώσει, όταν παράλληλα με τα σταθεροποιητικά προγράμματα συζητήσουμε για την ανάπτυξη, την περιφερειακή ανάπτυξη και ιδιαίτερα των περιοχών, οι οποίες χρήζουν μεγάλης προσοχής. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την προσοχή σας.

Δρ Διονύσης Χιόνης Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΧΙΟΝΗΣ είναι Καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, τμήμα Διεθνών Οικονομικών και πρόεδρος του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων. Πτυχιούχος του Οικονομικού Τμήματος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει πραγματοποιήσει μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, M.Sc. στα διεθνή χρηματοοικονομικά και τραπεζικά, στο Πανεπιστήμιου της Γκλασκώβης M.Sc. στα οικονομικά, στο πανεπιστήμιο Strathclyde Ph.D στα οικονομικά και μεταδιδακτορικές σπουδές στο πανεπιστήμιο της Βόννης. Έχει εργασθεί επίσης ως ερευνητής στο Ι.Ο.Β.Ε. εμπειρογνώμων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην ελληνική δημόσια διοίκηση. Έχει διατελέσει πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών (ΟΣΕ, Προαστιακός, Ελληνικό κέντρο επενδυσεων, ΟΠΑΔ) καθώς και οικονομικός σύμβουλος του Πρωθυπουργού. Έχει δημοσιεύσει ερευνητικές εργασίες και βιβλία σε θέματα τα οποια σχετίζονται με τον προσδιορισμό των συναλλαγματικών ισοτιμιών, τα οικονομικά των χωρων σε μετάβαση, την νομισματική πολιτική, την ελληνική οικονομία και τις οικονομικές κρίσεις.

ΠOΛITIKO & ΣTPATHΓIKO Π E P I Σ K O Π I O

Τουρκικές αμφισβητήσεις, προκλήσεις και εκβιασμοί με πλοία επιστημονικών ερευνών Υπό κ. Χρήστου Μηνάγια, Ταξχου ε.α., γεωστρατηγικού αναλυτή και συγγραφέα, www.geostrategy.gr

ετά την καθέλκυση, στις 17-2-2013, του πλοίου επιστημονικών ερευνών TÜBİTAK Marmara1, η Υδρογραφική-Γεωγραφική Διεύθυνση της Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων της Τουρκίας, δημοσιοποίησε τις θαλάσσιες περιοχές που θα διεξαχθούν επιστημονικές έρευνες για το έτος 2013. Ειδικότερα δε, σε ότι αφορά στο Αιγαίο, οι έρευνες των Τούρκων θα εστιασθούν στις ακόλουθες περιοχές:

Περιοχή μεταξύ Ρόδου και κόλπου Μερσίνης. Αριθμός αποστολής (πλου): 2013/01, 2013/04. Ημερομηνία: Φεβρουάριος-Απρίλιος 2013. Κωδικός προγράμματος: 111Y023. Αριθμός επιστημόνων: 15. Η ευθύνη του προγράμματος ανήκει στο Ινστιτούτο Θαλάσσιων Επιστημών του Πολυτεχνείου Μέσης Ανατολής/Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Φορέας που υποστηρίζει το πρόγραμμα: Τουρκικό Ίδρυμα Επιστημονικών και Τεχνολογικών Ερευνών TÜBİTAK.

Επικεφαλής του προγράμματος: Καθηγητής Dr. Zahit UYSAL. Τομείς εργασιών: Ετεροτροφικά βακτήρια, κυανοβακτήρια, φυτοπλακτόν, βασικά πλουτοπαραγωγικά στοιχεία, ζωοπλακτόν, ψάρια και διατροφικά στοιχεία. Μεθοδολογία: Δειγματοληψίες, ακουστικές καταγραφές κ.λπ. Σκοπός του προγράμματος: Αποτύπωση της ποικιλότητας των υπαρχόντων οικοσυστημάτων στις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, της δυναμικότητας της ανοικτής θάλασσας και της υφαλοκρηπίδος (σ.σ. τουρκικής), καθώς επίσης της δυναμικής που έχουν τα βασικά πλουτοπαραγωγικά στοιχεία. Οι σταθμοί των επιστημονικών ερευνών φαίνονται στους τουρκικούς Χάρτες 1 και 2 που ακολουθούν, ενώ οι έρευνες θα είναι γίνουν επιφανειακά και σε κατατομές (επιφάνεια και κατώτερα βάθη): Περιοχή Αιγαίου (σ.σ. πρόκειται για δραστηρι

ότητα που είχε αναγγελθεί για το 2012 και θα επαναληφθεί το 2013) Αριθμός αποστολής (πλου): 2012/02 Αριθμός επιστημόνων: 12 Η ευθύνη του προγράμματος ανήκει στον καθηγητή Dr. Nihayet BIZSEL. Φορέας που υποστηρίζει το πρόγραμμα: Τουρκικό Ίδρυμα Επιστημονικών και Τεχνολογικών Ερευνών TÜBİTAK Επικεφαλής του προγράμματος: Ο Dr. Κemal Can BIZSEL του Ινστιτούτου Θαλασσίων Επιστημών και Τεχνολογιών/Πανεπιστήμιο DOKUZ EYLÜL Μεθοδολογία: Δειγματοληψίες θαλασσινού νερού επιφανείας, ιζημάτων σε βάθος 20-1.000 μ., ζωοπλακτόν κ.λπ. Σκοπός του προγράμματος: Πρώτον, η εξαγωγή συμπερασμάτων για τα διατροφικά επίπεδα και την επίδρασή τους στην βιοποικιλότητα του Αιγαίου. Και δεύτερον, η πραγματοποίηση ερευνών σε σταθμούς που θα επιλεγούν στο Αιγαίο κατά μήκος της γραμμής βορράς-νότος που φαίνεται στον τουρκικό Χάρτη 3.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ς σημειωθεί ακόμη ότι, το 2012 η τουρκική Υδρογραφική-Γεωγραφική Διεύθυνση δημοσιοποίησε τα εξής:2 Το χρονικό διάστημα 5-30 Μαρτίου 2012 και 25 Ιουνίου-20 Ιουλίου 2012 θα πραγματοποιούντο 27 μετρήσεις τόσο στα τουρκικά χωρικά ύδατα όσο και στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου με σκοπό: πρώτον, τη μελέτη και εξαγωγή συμπερασμάτων από τα ευρήματα που θα προκύψουν κατά τη μέτρηση των ιδιαιτεροτήτων του οικοσυστήματος στην περιοχή της Οικονομικής Ζώνης της Τουρκίας στο Αιγαίο. Δεύτερον, τη δημιουργία βάσης δεδομένων με τις βασικές οικολογικές πληροφορίες αναφορικά με την υποδομή του εν λόγω οικοσυστήματος. Τρίτον, την πραγματοποίηση μελέτης αξιοποιώντας τα βιολογικά, χημικά και φυσικά δεδομένα που θα συλλεχθούν. Τέταρτον, τη προβολή των αλλαγών του οικοσυστήματος που θα υπάρξουν στο μέλλον. Και πέμπτον, την αξιολόγηση των στοιχείων που θα προκύψουν σε σχέση με τα μετεωρολογικά δεδομένα και τις κλιματικές αλλαγές του μέλλοντος. (βλ. Χάρτη 4) Το χρονικό διάστημα 2-16 Αυγούστου 2012, το υδρογραφικό πλοίο TCG ÇUBUKLU, θα πραγματοποιούσε έρευνες για την μέτρηση της αλΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

μυρότητας, θερμότητας και διαύγειας των υδάτων του Αιγαίου, στην περιοχή που περιλαμβάνεται μεταξύ των τουρκικών χωρικών υδάτων και των διεθνών χωρικών υδάτων του Αιγαίου μέχρι τη γραμμή που φαίνεται στο Χάρτη 5 και ορίζεται από τα σημεία 39°41’.00’’Β-025°40’.00’’Α, 37°20’.00’’Β -025°40’.00’’Α και 36°35’.00’’Β-026°43’.00’’Α. Όπως γίνεται κατανοητό, το επόμενο χρονικό διάστημα οι Τούρκοι με τα πλοία επιστημονικών ερευνών που διαθέτουν θα προβούν σε προκλήσεις, εκβιασμούς και αμφισβητήσεις των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, εφαρμόζοντας μια ηπιότερη μεν αλλά πιο ύπουλη τακτική. Μάλιστα, είναι αξιοσημείωτο ότι ο τουρκικός στόλος διαθέτει πλέον δύο σύγχρονα ερευνητικά πλοία (το TÜBİTAK Marmara και το Βarbaros Hayrettin Paşa), με τα οποία η Άγκυρα θα πραγματοποιεί θαλάσσιες έρευνες, νόμιμες ή μη, όπου και όποτε αυτή το θελήσει. Στην περίπτωση δε, που η Τουρκία θα θελήσει να αυξήσει την ένταση τότε θα συνοδεύσει τα πλοία αυτά με αντί-

στοιχα πολεμικά. Το θέμα της δημοσιοποίησης των χαρτών, με τις θαλάσσιες περιοχές που έχουν προγραμματισθεί οι επιστημονικές έρευνες, αποκτά ιδιαίτερη σημασία δεδομένου ότι οι συμβολισμοί στην εξωτερική πολιτική έχουν μεγαλύτερη αξία ακόμα κι από την ίδια την ουσία. Άλλωστε, η Άγκυρα μέσω των χαρτών αυτών προβάλλει τις προθέσεις της τόσο για την οριοθέτηση του Αιγαίου όσο και για την οριοθέτηση της Α.Ο.Ζ. νότια του Καστελόριζου. Τέλος, καθίσταται σαφές ότι η Τουρκία με την παραβατική συμπεριφορά της επιδιώκει: πρώτον, να διαπιστώσει τις ανοχές της ελληνικής πλευράς έναντι της τουρκικής προκλητικότητας. Και δεύτερον, να εκμεταλλευθεί οποιαδήποτε άστοχη αντίδραση είτε του επίσημου ελληνικού κρατικού μηχανισμού, είτε μεμονωμένων και εν θερμώ πρωτοβουλιών διαφόρων κύκλων, προκειμένου στη συνέχεια να προβεί σε επόμενες κινήσεις για δημιουργία τετελεσμένων ενόψει των μελλοντικών ενεργειακών εξελίξεων στην περιοχή. [1] «Ακόμη ένα πλοίο επιστημονικών ερευνών αποκτά η Τουρκία», 8-2-2013, Χ. Μηνάγιας, www.geostrategy.gr [2] «Τουρκικά παιχνίδια στο Αιγαίο», 23-82012, Χ. Μηνάγιας, www.geostrategy.gr [3] «Νέα τουρκική προκλητικότητα με υδρογραφικά πλοία στο Αιγαίο», 4-9-2012, Χ. Μηνάγιας, www.geostrategy.gr

Η προσφορά του Χριστιανισμού στην πατρίδα αλλά και στην ανθρωπότητα Υπό κ. Ιωαννη Ασλανίδη, Αντιστρατήγου ε.α., Επίτιμου Διοικητή Σ.Σ.Ε.

Εισαγωγή

Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, μιλώντας σε γεύμα που παρατέθηκε προς τιμήν του, σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Φλώρινα, μεταξύ πολλών είπε: «Η Ελλάδα δυστυχώς έχει μπει στο πνεύμα των «ξενοσπουδασμένων». Δεν είμαστε αντίθετοι στις σπουδές στο εξωτερικό, αλλά όταν βρεθούμε σε θέσεις εξουσίας, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, την παράδοση και τις θεμελιώδεις αρχές και ρίζες της Πατρίδος μας. Στην συνέχεια απευθυνόμενος στην καθ’ύλην αρμόδια τότε για την Παιδεία της Πατρίδος μας, είπε: «Με ποιο δικαίωμα βγάζεις εγκύκλιο, χωρίς να ρωτήσεις αυτούς που πάλεψαν και παλεύουν σ’ αυτό τον τόπο γι’ αυτό τον χώρο; Ποιο είναι το δικαίωμά σου που εσύ θα αποφασίζεις ότι πρέπει να καταργηθεί η προσευχή και δεν θα εκκλησιάζονται τα παιδιά; Τους ρώτησες τους γονείς;» Εμείς έχουμε πατρίδα, έχουμε παράδοση, έχουμε θρησκεία και εκείνοι οι οποίοι θέλουν να εκδίδουν τέτοιες εγκυκλίους ας πάνε όπου θέλουν, είναι ελεύθεροι. Δεν τους διώχνουμε, δεν τους μισούμε, αλλά εδώ δεν μπορούν οι ολίγοι να καταστρέφουν αρχές, αξίες και θεσμούς της Πατρίδος μας, καταξιωμένους στο πέρασμα του χρόνου. Τέλος, ο Αρχιεπίσκοπος σημείωσε στην ομιλία του, πως υπάρχει ένα είδος ηττοπάθειας στους πιστούς, να μην γίνεται λόγος στο έργο και την προσφορά της Εκκλησίας στην πατρίδα και την ανθρωπότητα. Εμείς για τον λόγο αυτό, αξίζει τον κόπο, κόντρα στους καιρούς να μιλήσουμε στο κείμενο αυτό για την προσφορά του Χριστιανισμού.

Προσφορά του Χριστιανισμού

πειδή δεν είναι δυνατόν ν’ αναφερθούμε εδώ, έστω και στοιχειωδώς στο έργο της προσφοράς του Χριστιανισμού, θα περιορισθώ επιγραμματικά στους τομείς επέμβασης του Χριστιανισμού: α. Στην Θρησκεία: Κατήργησε τα είδωλα και μαζί καταργήθηκαν και οι φοβερές και αηδιαστικές θυσίες των ανθρώπων και των ζώων. Στράφηκε η ψυχή του ανθρώπου στους πνευματικούς ορίζοντες και οι προσευχές των ανθρώπων απέκτησαν περιεχόμενο. β. Στην κατάργηση της Δουλείας: Διότι, προτού έλθει ο Χριστός και κηρύξει την ισότητα μεταξύ των ανθρώπων ως τέκνα του Θεού, ο θεσμός της

δουλείας ήταν καθεστώς, φοβερό και απαίσιο. γ. Κατά την Τουρκοκρατία: «Το Κρυφό Σχολειό», δεν είναι θρύλος. Αυτό συντήρησε και διατήρησε, τουλάχιστον τους δύο πρώτους αιώνες που απαγορευόταν η λειτουργία Ελληνικών σχολείων, το πόθο του έθνους να επιβιώσει, παρά τις καταδιώξεις και τις στερήσεις, που ήταν φυσικό να οδηγήσουν προς τον εξισλαμισμό. δ. Στην Επανάσταση του 1821: Οι Μητροπολίτες, Ιερείς και καλόγεροι, παρά την καθαρώς θρησκευτική αποστολή τους, αναδείχθηκαν περίφημοι διοργανωτές των Εθνικών αγώνων, θαυμάσιοι εμψυχωτές του λαού και τέλος θαρραλέοι αγωνιστές της Ελευθερίας.

ε. Στον Μακεδονικό Αγώνα: Κατά τον αγώνα εναντίον των Τούρκων και των Βουλγάρων, δεσπόζουσα φυσιογνωμία είναι ο Παύλος Μελάς. Όμως δεν ήταν μόνον αυτός. Οι Μητροπόλεις ήταν τα κέντρα από όπου ξεκινούσε ο Αγώνας. Θ’ αναφερθώ εδώ μόνο για τον Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη δειγματικά. Το 1903 όταν έφθασε στην Καστοριά η κατάσταση ήταν απελπιστική. Οι Ιερείς και Δάσκαλοι εγκατέλειπαν τις θέσεις των, από τον φόβο για την ζωή των. Ο Καραβαγγέλης, μόλις ανέλαβε γενναίος και τολμηρός, φρόντισε να καταρτίσει μια Ελληνική οργάνωση, για να αντιμετωπίσει τις βιαιότητες των Βουλγαρικών Συμμοριών, αρχίζοντας τις περιοδείες του στα χωριά. Στις εκκλήσεις προς την Αθήνα,δυστυχώς «… βαθειά κοιμάται ο Νέρων – ασυνείδητος, ήσυχος και ευτυχής». στ. Στο Παιδί: Στην αρχαία Κοινωνία το πέταγμα των βρεφών ήταν απόλυτο δικαίωμα των γονέων. Με την επίδραση του χριστιανικού πνεύματος η φοβερή αυτή πράξη επισύρει την εσχάτη των ποινών. Είναι γνωστή η σκηνή εκείνη όταν οι μητέρες της Παλαιστίνης θέλησαν, να φέρουν τα παιδιά τους στο Χριστό για να τα ευλογήσει. Εδώ με την επέμβασή του ο Χριστός καθορίζει την θέση του Χριστιανισμού προς τα παιδιά. Εκεί, όπου η Εκκλησία εκδηλώθηκε πλούσια ήταν τα ορφανά παιδιά. Σ’ όλη την Βυζαντινή περίοδο την συστηματική επιμέλεια των ορφανών είχε αναλάβει η Εκκλησία, επικεφαλής δε της όλης κινήσεως ήταν ο Επίσκοπος, ο οποίος κατά τον Χρυσόστομο έπρεπε να διακρίνεται από της των ορφανών προνοίας. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

51 ζ. Στη Γυναίκα: Στον προ Χριστού κόσμο, αλλά και στις σύγχρονες μη χριστιανικές θρησκείες, η θέση της Γυναίκας ήταν και είναι άθλια. Οι γυναίκες δεν είχαν δικαιώματα. Ο χριστιανισμός δεν κάνει διακρίσεις μεταξύ του Άνδρα και της γυναίκας. Η Παναγία κατέχει την πρώτη τιμητική θέση στην Χριστιανική πίστη. Οι Μυροφόρες γίνονται οι πρώτες απόστολοι του γεγονότος της Αναστάσεως του Χριστού. Η Εκκλησία τιμά εξίσου τους μάρτυρες, άνδρες και γυναίκες. Λέει το Ευαγγέλιο: «ουκ ενί άρσεν και θήλυ πάντες γαρ υμείς εις εσταί εν Χριστώ Ιησού». η. Στην καλλιέργεια της αγάπης μεταξύ των Ανθρώπων: Όταν λέμε αγάπη νοούμε την παρόρμηση να επιθυμούμε το καλό του συνανθρώπου μας. Είναι ψυχική τάση που έχει αναπτυχθεί μέσα στον άνθρωπο και ασφαλώς ακολούθησε την πορεία της πνευματικής του ανάπτυξης. Την αγάπη αυτή παρουσίασε στον κόσμο πρώτος ο Χριστός με την διδασκαλία του, την όλη ζωή του και ιδιαίτερα με την συμπεριφορά του κατά τα άγια πάθη του. Έκτοτε η όψη του κόσμου άλλαξε χάρη στην χριστιανική αγάπη της οποίας οι διάφορες εκδηλώσεις έδωσαν μορφή ανώτερη, ευγενέστερη και αγιότερη στην ζωή της ανθρωπότητας (νοσοκομεία, γηροκομεία, ορφανοτροφεία κ.λπ.). Ο Απόστολος των Εθνών Παύλος στην προς Κορινθίου Επιστολή του εξυμνεί την αγάπη ως εξής: «Αν μιλώ τις Ανθρώπινες γλώσσες ή τις γλώσσες των αγγέλων, δίχως όμως να έχω και αγάπη, δεν είμαι τίποτα περισσότερο από ένα χάλκινο αντικείμενο που βγάζει ήχο, ή ένα κύμβαλο που θορυβεί». «Και αν είμαι προφήτης και γνωρίζω όλα τα μυστήρια και κατέχω κάθε γνώση και έχω τόση πίστη, ώστε και τα βουνά να μετακινήσω, αλλά δεν έχω αγάπη δεν είμαι τίποτα». Ο πραγματικός Χριστιανός είναι γεμάτος συμπάθεια, στοργή, ευσπλαχνία, καλοσύνη, αυταπάρνηση, αυτοθυσία και είναι έτοιμος να προσφερθεί χάρη των άλλων. Αν δια μέσου των αιώνων σημειώΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

θηκαν ορισμένα έκτροπα στο όνομα του χριστιανισμού αυτά προέρχονται από παρεξηγήσεις και δεν είναι παρά εξαιρέσεις, οι οποίες καταδικάζονται από την Εκκλησία και αποδοκιμάζονται ως ξένες συμπεριφορές προς τον χριστιανισμό.

Επίλογος

ίναι γεγονός ότι, δύο θεσμοί ισχυροί, άρρηκτα συνδεδεμένοι στην Ιστορική Πορεία του Ελληνικού Έθνους είναι ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία. Όμως! Κατά καιρούς έρχεται στην επιφάνεια, συνήθως από τους λεγόμενους «προοδευτικούς», το θέμα του χωρισμού Κράτους και Εκκλησίας. Και διερωτάται κανείς: Τι είναι αυτό που τόσο τους ενοχλεί ώστε να επιζητούν μετά μανίας την αλλαγή και κατάργηση του νομικού καθεστώτος που διέπει σήμερα τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας; Οι δήθεν «προοδευτικοί» ας μας πουν επιτέλους σε τι έβλαψε η Ορθόδοξη Εκκλησία την πατρίδα μας και ζητούν τον χωρισμό; Αντιθέτως, εμείς πιστεύουμε ότι η Εκκλησία ωφέλησε τα μέγιστα το έθνος μας. Αρκεί και μόνο να θυμηθούμε ότι κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας η Εκκλησία κατόρθωσε να διαφυλάξει την ελληνική γλώσσα και συγχρόνως την θρησκευτική και εθνική συνείδηση του υπόδουλου ελληνισμού. Αλήθεια, σκέφτηκε κανείς από τους δήθεν «προοδευτικούς» πως αν χανόταν η ελληνική γλώσσα ίσως σήμερα να μην υπήρχε ελληνικό κράτος; - Αξίζει τον κόπο στο σημείο αυτό να επισημάνουμε τις δηλώσεις του σημερινού ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας, Γκενάντι Ζιουγκάνοφ, που ας θεωρηθούν συγχρόνως και ως απάντηση στους δήθεν «προοδευτικούς», ο οποίος μεταξύ άλλων λέει τα εξής: «Το μεταρρυθμιστικό ΚΚΡ δεν είναι αντιθρησκευτικό, όπως στο παρελθόν, επειδή σήμερα οι αξίες και η ιδεολογία του απορρέουν από τις ίδιες αξίες και ιδέες της Ορθοδοξίας. Ο ιδεολογικός μας αρχηγός είναι ο

Ιησούς Χριστός. Ο αντίχριστος είναι το νεοφιλελεύθερο κίνημα που υπονομεύει τα χριστιανικά ιδεώδη» («Τα Νέα» 12/12/1998). Κατά δε την επίσκεψή του στο Βλαδιβοστόκ και μετά την συνάντησή του με τον εκεί Αρχιεπίσκοπο τόνισε μεταξύ άλλων ότι: «Οφείλουμε να αποφύγουμε την οποιασδήποτε μορφής επανάληψη των τραγικών λαθών του παρελθόντος, που οδήγησαν στην διαφωνία και στην αντιπαράθεση των δύο κορυφαίων εθνικών δυνάμεων, Πολιτείας και Εκκλησίας» («Ελεύθερος Τύπος» 20/9/2006). Αντιλαμβάνεται κανείς την σημασία των παραπάνω δηλώσεων, όταν μάλιστα προέρχονται από έναν κομμουνιστή ηγέτη, ο οποίος αναγνωρίζει την Εκκλησία ως κορυφαία εθνική δύναμη της πατρίδος του. Τα λίγα που στην παρούσα εργασία αναφέρθηκαν είναι τα βασικά, τα θεμελιώδη στοιχεία της προσφοράς του Χριστιανισμού. Οι μεγάλες γραμμές που χάραξε ο χριστιανισμός είχαν σαν αποτέλεσμα την δημιουργία πολιτισμού με βαθιά εσωτερικότητα και την πνευματική και κοινωνική ανύψωση της ανθρωπότητας στα σημερινά επίπεδα. Ο χριστιανισμός εξακολουθεί ως αόρατη και πανταχού παρούσα δύναμη να επιδρά στα ήθη και τους τρόπους ζωής των λαών της Δύσεως και εκεί ακόμη όπου απουσιάζει κάθε ιδέα περί Ευαγγελίου και Ομολογίας και Εκκλησίας. Η προσφορά του Χριστιανισμού δεν αναφέρεται μόνο στο παρελθόν, ούτε αποτελεί θεμέλιο ζωής μόνο μέχρι σήμερα. Ο Χριστιανισμός είναι η ελπίδα, είναι το μέλλον. Είναι εκείνος που μπορεί να στηρίζει τον κόσμο μέχρι το τέλος της υπάρξεώς του. Επειδή, στο πρόβλημα της ενότητας των λαών, ιδιαίτερα η Ορθοδοξία προσφέρει την άριστη επίλυση, διότι δεν προβάλλει τον ΕΘΝΙΚΙΣΜΟ, αλλά την ΑΛΗΘΕΙΑ και την ΑΓΑΠΗ. Πέρασαν από τη γη μας πολλές θρησκείες και ιδρυτές θρησκειών. Κανείς όμως δεν ήταν τόσο ανθρώπινος όσο ο Ιησούς. Ήρθαν για να δώσουν νόμους διακυβερνήσεως. Εκείνος ήρθε

52 να μας πει πώς να γίνουμε άνθρωποι. Γι’ αυτό εκόμισε στον κόσμο τον αιώνιο και τον πιο ανθρώπινο Νόμο, τον Νόμο της Αγάπης. Μόνο με τον Νόμο αυτό η ζωή εξανθρωπίζεται και επέρχεται η ηθική ημέρωση της παγκόσμιας κοινωνίας. Εάν η κοινωνία, οι άνθρωποι σήμερα σπαράσσονται, είναι επειδή έχουν απομακρυνθεί από το Νόμου Του, το Νόμο της Αγάπης. Εάν είναι αλήθεια ότι διαφθείραμε την γλώσσα μας, ακρωτηριάσαμε την Ιστορία μας, λοιδορήσαμε την πίστη μας, παραμορφώσαμε την παιδεία μας, θάψαμε το φιλότιμό μας, κατασπιλώσαμε την ταυτότητά μας, ναρκώσαμε την συνείδησή μας με κατανάλωση και συνθλιβόμαστε σ’ ένα κόσμο αισθήσεων και παραισθήσεων, τότε ας γονατίσουμε μπροστά στην φάτνη του Χριστού και ας αφήσουμε την καρδιά μας να πλημμυρίσει, από την αγάπη, την χαρά, την ελπίδα, την σοφία, την καρτερία και την υπομονή, για να χαλυβδώσουμε τις ψυχικές μας δυνάμεις, που γεννιούνται μέσα από αυτές. Έτσι όταν οι βοσκοί γυρίσουν στα κοπάδια τους και οι Μάγοι στις πατρίδες τους, εμείς θα έχουμε ως φάρο τον παγκόσμιο νόμο της αγάπης, που τόσο στοργικά και απλόχερα το θείο βρέφος της Βηθλεέμ εδίδαξε, για να μας χαρίσει δια βίου, ανείπωτη χαρά και ελπίδα. Είναι αλήθεια ότι ο καθένας μας, μπορεί να γίνει ένας άγγελος στη ζωή, αλλά μόνο με ένα φτερό, γι’ αυτό και δεν μπορούμε να πετάξουμε. Όμως! υπάρχει ένας τρόπος να πετάξουμε, όταν αγκαλιάσουμε με αγάπη, ο ένας τον Άλλο. Τέλος, το Ελληνικό Έθνος που πολλά οφείλει για την ύπαρξή του και την δόξα του μέχρι σήμερα στην Χριστιανική του πίστη, εάν θέλει να έχει μέλλον, πρέπει να επανέλθει στις ρίζες του και να παραμείνει στην γεμάτη αγάπη θρησκεία του, που επεκτάθηκε όχι γιατί καταπιέζει, αλλά το αντίθετο, γιατί στην ανθρώπινη σχετική ελευθερία, και αγάπη, αντέτεινε την θεία αγάπη και απόλυτη ελευθερία.

Η αξία του σωστού και πολιτισμένου διαλόγου στη ζωή μας Υπό κ. Ιωάννη Αρ. Μερτζάνη, Υποστρατήγου (ΠΖ) ε.α.

διάλογος, είναι για τον άνθρωπο μια φυσική ανάγκη, η οποία έχει τόση ζωτική σημασία για το πνεύμα, όση έχει η αναπνοή για το σώμα Τι είναι σωστός διάλογος; Είναι η συζήτηση και συνομιλία δυο ή περισσοτέρων προσώπων, κατά την οποία καθένας διατυπώνει τις απόψεις του πάνω σε κάποιο θέμα, τηρώντας οπωσδήποτε, τους βασικούς κανόνες της διαδικασίας αυτής. Έχουμε ακούσει για διαλόγους Πλατωνικούς-Λογοτεχνικούς-Ρητορικούς-Παιδαγωγικούς και άλλων ειδών.. Εντούτοις, σε καμιά περίπτωση δεν εννοούμε είδος διαλόγου, αυτό που βλέπουμε και ακούμε πολλές φορές από τις τηλεοράσεις μας, όπου οι συνδιαλεγόμενοι μιλούν όλοι μαζί ταυτόχρονα και με φωνασκίες προσπαθώντας να επιβάλουν τις απόψεις τους.. Το θέμα μας όμως εδώ είναι να διερευνήσουμε την αξία του σωστού και πολιτισμένου διαλόγου: «Το διαλέγεσθε» κατά τους αρχαίους Έλληνες σοφούς, είναι «η αρχή του σύμπαντος» και ταυτόχρονα, νόμος του πνεύματος, που καθρεφτίζει τη δομή του. Στη φύση τα αντίθετα, όπως οι έννοιες: πλήρεςκενό, κίνηση-ακινησία, φως-σκοτάδι κ.ά, αναζητούνται και έλκονται αμοιβαία για να σμίξουν ώστε και πάλι να διαχωριστούν και να συγκρουσθούν. Αυτός ο δυναμικός διχασμός,

που στη ροή του χρόνου αποτελεί μια δημιουργική διαμάχη, είναι και της δομής του πνεύματος εικόνα. Όταν εξετάζουμε επιφανειακά ένα ζήτημα και στη συνέχεια προσπαθούμε να εισχωρήσουμε στο βάθος του «κουβεντιάζουμε» με τον εαυτό μας. Αναλύοντας ένα προς ένα τα ευρήματά μας, πότε στεκόμαστε σε μια ερμηνεία και πότε την αποσύρουμε για να την αντικαταστήσουμε με μια άλλη πιθανότερη, πληρέστερη, ισχυρότερη. Αν μάλιστα «η κουβέντα μας» γίνεται με ένα ομότεχνο που έχει τα ίδια με μας ενδιαφέροντα, ο διάλογος μαζί του είναι ανεκτίμητος. Φωτίζει περισσότερο το δρόμο της έρευνας και επισημαίνοντας τις δυσκολίες, μας οδηγεί ταχύτερα στη ζητούμενη λύση, όπου μόνοι μας θα φθάναμε πολύ αργά ή δεν θα φτάναμε ποτέ.. Έτσι μεθοδεύεται στις επιστήμες η προσπέλαση προς την αλήθεια, δηλαδή: με τον πολλαπλασιασμό των αποριών και με τη διαρκή ανανέωση του προβλήματος. Αν καλοεξετάσουμε τα πράγματα, θα δούμε ότι για το νου που είναι σε εγρήγορση, δεν υπάρχουν τελικές και οριστικές λύσεις. Υπάρχουν μόνο προσωρινές αναπαύσεις και μικρά διαλείμματα, σε μια πορεία που προχωρεί, με θέσεις και αντιθέσεις, καταφάσεις και διαλείμματα, παραδοχές και απορρίψεις, προς ένα ιδεατό τέρμα το οποίο απομακρύνεται όσο το πλησιάζουμε. Λογικά, η αδιάκοπη

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

53 και ιδεατή αυτή κίνηση, είναι παραγωγική. Γιατί με τον αντίλογο ο νους προωθείται προς νέα ευρήματα, προσπερνά τα εμπόδια που του αντιστέκονται και διευρύνει τις έννοιές του, για να συμπεριλάβει όλα τα αναγκαία στοιχεία. Αλλά και ψυχολογικά, τίποτε άλλο δεν ενεργεί τόσο διεγερτικά και δεν τροφοδοτεί τη σκέψη, όσο η διαφωνία. Όταν ο άλλος δεν προβάλλει διαλεκτική αντίσταση στη γνώμη που διατυπώνουμε και εύκολα συμφωνεί μαζί μας, δεν κερδίζουμε τίποτα. Απεναντίας χάνουμε, γιατί κι αν ακόμα βρισκόμαστε στο σωστό δρόμο, βλέπουμε μόνο τη γραμμή που έχουμε χαράξει και δεν παρατηρούμε ούτε δεξιά ούτε αριστερά. Το θήραμα όμως «η αλήθεια» μπορεί να κρύβεται κάπου εκεί κι εμείς το προσπερνάμε. Αντίθετα, «η αντίρρηση» όταν βρίσκει το στόχο, έστω κι αν προσποιούμεθα ότι δεν της δίνουμε σημασία, είναι κεντρί διαρκείας, που δεν μας αφήνει να ησυχάσουμε στα αποκτημένα αλλά παρακινεί το πνεύμα μας να συμπληρώσει, να διευκρινίσει, να τροποποιήσει, στερεώσει, να εγκαταλείψει ορισμένα κι απελευθερωμένο να καταλήξει στο καλύτερο αποτέλεσμα. Μετά από τα παραπάνω, σχημά-

τισα τη γνώμη, ότι αυτό το είδος της αντίρρησης κάνει να είναι χρήσιμος, ακόμη και ο τόσο αρνητικός αντιπολιτευτικός λόγος, που παρατηρείται σε όλα σχεδόν τα Κοινοβούλια των δημοκρατικών κρατών και ιδιαίτερα της Πατρίδας μας. Εντούτοις υπάρχουν και περιπτώσεις που επιβάλλεται η διακοπή ενός διαλόγου.

Πότε επιβάλλεται η διακοπή ενός διαλόγου;;; Α’.- Όταν αυτός που αντιλέγει δεν βρίσκεται στο ίδιο πνευματικό επίπεδο με μας και παρά την προσπάθεια που ίσως κάνει, δεν κατορθώνει να εκτιμήσει σωστά το νόημα των επιχειρημάτων μας, όχι από κακή πρόθεση, αλλά από άγνοια ή έλλειψη πνευματικής καλλιέργειας. Δεν έχει δηλαδή τον απαιτούμενο πνευματικό οπλισμό ώστε με τις αντιρρήσεις του να κάνει το διάλογο παραγωγικό ή και απλώς διαφωτιστικό και καταλήγει συνήθως σε φωνασκίες για να καλύψει τα κενά του. Αυτός ο διάλογος είναι ανώφελος και αν δεν έχουμε άλλους λόγους(π.χ. αβρότητας-σκωπτικής διάθεσης κ.ά), το φρονιμότερο είναι, αμέσως να τον διακόψουμε..

Β’.-Όταν μετά τους πρώτους διαξιφισμούς με τον αντιλέγοντα, ανακαλύπτουμε ότι λόγω διαφορετικής αγωγής και φραστικών συνηθειών, ο καθένας, με τις ίδιες λέξεις, εννοεί διαφορετικά πράγματα. Έτσι γεννιέται άθελα η αμοιβαία παρεξήγηση των λεγομένων μας. Προϋπόθεση του σωστού διαλόγου είναι η κοινή γλώσσα, μέσα από την οποία δίνουμε στις λέξεις-έννοιες, το ίδιο περιεχόμενο και τις συντάσσομαι γραμματικά και λογικά σύμφωνα με τους ίδιους νόμους και κανόνες. Διαφορετικά, δεν καταλαβαίνει ο ένας τον άλλο και τρόπος συνεννόησης δεν υπάρχει. Γι’αυτό πρέπει να σταματήσουμε το διάλογο, αλλιώς θα πέσουμε σε πλήρη σύγχυση. Γ’.- Όταν ο διάλογος αρρωσταίνει από παρεμβολές νοσογόνων στοιχείων, όπως είναι οι προλήψεις, τα πάθη που τρέφονται από μίση και συμφέροντα και γεννούν το πείσμα(ου με πείσεις κ’αν με πείσεις), τη μισαλλοδοξία, τη μικρόνοια και το φανατισμό. Αυτά υπονομεύουν την πνευματική υγεία του ανθρώπου και αναγνωρίζονται από τις άσκοπες διενέξεις μας, πάνω σε φλέγοντα θέματα της πολιτικής, αλλά και της θρησκευτικής ακόμα ζωής. Σ’αυτές τις περιπτώσεις, η στοιχειώδης φρόνηση υπαγορεύει την άμεση διακοπή του διαλόγου. Συμπέρασμα: Χρειάζεται πράγματι τέχνη για να κάνει κανείς επιδέξια και ευχάριστα ένα διάλογο.Τέχνη επίσης για να τον σταματήσει εγκαίρως, όταν γίνεται άγονος και εριστικός. Ο καλός συζητητής τα κατέχει και τα δύο. Εμείς όμως οι Έλληνες, λόγω θερμής ιδιοσυγκρασίας, δυσκολευόμαστε αρκετά στο να διεξάγουμε ήρεμα και δημιουργικά, από την αρχή μέχρι το τέλος του, ένα διάλογο.

Βιβλιογραφία: Αρρωστημένος Διάλογος ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Λόγος και διάλογος (Ε.Π. Παπανούτσος), Κρίση και έλεγχος της εποχής μας (Άγ. Τερζάκης)

Οικονομικές Κρίσεις 1929 Αμερικής και Γερμανίας Υπό κ. Γεράσιμου Π. Καζάνα, Επικ. Μέλους του ΣΕΕΘΑ, Φιλόσοφου, Ποιητή, Οικονομολόγου, www.ial.gr

ο 1929 εκδηλώθηκαν οι οικονομικές κρίσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, μετά από μία μακρά διακυβέρνηση 11 ετών (1921 - 1932) του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και στη Γερμανία της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Τα έτη 1929, 1930 και 1931 συνεχίζει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα μέχρι των εκλογών του 1932 να κυβερνά, οπότε ο αμερικανικός λαός στρέφεται προς το Δημοκρατικό Κόμμα, όπου Πρόεδρος εκλέγεται ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ για τέσσερις τετραετίες,(1932,1936, 1940,1944).Η προεδρική θητεία συνέχισης μέχρι τότε ήταν εθιμική. Η καθιέρωση της διετούς θητείας έγινε με συνταγματική τροπολογία το 1947. Η πολιτική σταθερότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος των ΗΠΑ με την σαφή διάκριση των τριών εξουσιών: 1. Κοινοβουλευτικής. 2. Εκτελεστικής. 3. Δικαστικής, εξασφάλισε την αναγκαία πολιτική σταθερότητα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Έτσι ώστε η οικονομία να ανακάμψει, ο Φασισμός του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου να αντιμετωπισθεί νικηφόρα και η Ελλάδα να δεχθεί την οικονομική βοήθεια του Σχεδίου Μάρσαλ. Αντίθετα η Δημοκρατία της Βαϊμάρης (1919-1933) δεν άντεξε την οικονομική κρίση του 1929 και κατέρρευσε. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί των κοινοβουλευτικών πολιτευμάτων δεν έχουν σαφή διάκριση των τριών εξουσιών πολιτικής σταθερότητας. Τη γερμανική οικονομική κρίση πολύ επηρέασε η αμερικανική οικονομική κρίση στον τομέα των εξαγωγών της, οι πολεμικές αποζημιώσεις και γενικά η συνθήκη των Βερσαλλιών (1919) του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου πυροδότησαν την πολιτική κρίση και την δημιουργία

μιας ακραίας δεξιάς. Οι δημοκρατικοί θεσμοί αλώθηκαν. Και ο Πρόεδρος Χίντενμπουργκ το 1933 παραδίδει την Καγκελαρία στον Αδόλφο Χίτλερ, όπου κατέληξε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τις γνωστές καταστροφικές συνέπειες σ’ ολόκληρο τον κόσμο.

Αριστοτέλης φαίνεται πως είναι ο δάσκαλος της Αμερικανικής Δημοκρατίας, από τη σύστασή της μέχρι σήμερα. Εδώ και δύο αιώνες στην Αμερική δεν υπήρξαν πραξικοπήματα και δικτατορίες, που γνώρισε ο υπόλοιπος κόσμος και αλλαγές ταμπέ-

λας των πολιτικών κομμάτων. Το πολίτευμα της διάκρισης των τριών εξουσιών παραμένει πάντα επίκαιρο: «Έστι δη τρία μόρια των πολιτειών πασών… έστι δε των τριών τούτων εν μεν τι το βουλευόμενον περί των κοινών, δεύτερον δε το περί τας αρχάς, τρίτον δε τι το δικάζον» (Πολιτικά Δ΄ 1297α), «Πολίτευμα δ’ έστι το κύριον των πόλεων (κρατών)» (Πολιτικά Γ΄1279α), «Δημοκρατία δ’ έστι, όταν είναι κύριον το πλήθος» (Πολιτικά Γ ‘1279β), «της δε Ελευθερίας μετέχουσι πάντες» (Πολιτικά Γ ‘ 1280α), «Ελευθερίας όλως ίσοι» (Πολιτικά 1280α), «Υπόθεσις μεν ουν της δημοκρατικής πολιτείας Ελευθερία»(Πολιτικά ΣΤ΄1317α) και «Ήκιστα μοχθηρόν έστι η Δημοκρατία» (Ηθικά Νικομάχεια 1160β). Δηλαδή το «λιγότερο κακό είναι η Δημοκρατία». Ο Αριστοτέλης γράφει στη ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ο διάσημος ιστορικός E.H GOMBRICH πως: «εκτός από δάσκαλος του Αλέξανδρου, ήταν και δάσκαλος ολόκληρης της ανθρωπότητας για δύο χιλιετίες. Για 2.000 χρόνια, κάθε φορά που οι άνθρωποι διαφωνούσαν γύρω από ένα οποιοδήποτε θέμα, ανέτρεχαν στα κείμενα του Αριστοτέλη και τα συμβουλεύονταν». Και επίσης διερωτάται τι θα γινόταν: «Αν οι Πέρσες είχαν νικήσει το 490 στο Μαραθώνα ή το 480 στη Σαλαμίνα; Αυτό δεν το ξέρω». ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Παραβίαση ατομικών δικαιωμάτων των αιχμαλώτων πολέμου και η αντίθεσή τους προς το δίκαιο και τις διεθνείς Συνθήκες: «Interarma silent leges» Υπό κ. Άγγελου I. Μάλφα , Dottor Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Μπολώνια

πό την έναρξη της συριακής κρίσης (ή συριακού εμφυλίου πολέμου) και με άξονα τις σημαντικές γεωπολιτικές μεταβολές που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, παρατηρούνται και από τις δύο εμπόλεμες πλευρές – τον εθνικό συριακό στρατό που μάχεται για λογαριασμό της κυβέρνησης με πρόεδρο τον Bashar alAssad και, τις δυνάμεις των ανταρτών οι οποίοι μάχονται για λογαριασμό της αντιπολίτευσης με σκοπό την πολιτική ανατροπή και καθαίρεση του πρώτου από την εξουσία – φαινόμενα, τα οποία λόγω της εμφύλιας σύρραξης έχουν οδηγήσει σε ανθρωπιστική κρίση με δυσμενώς απρόβλεπτες συνέπειες για τη συριακή κοινωνία και το συριακό κράτος. Σύμφωνα με την δημοσιευμένη έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα (Amnesty International), από την έναρξη των εχθροπραξιών ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες στρατιωτικές παρατάξεις, τόσο τα κυβερνητικά στρατεύματα όσο και οι ένοπλες επαναστατικές ομάδες των ισλαμιστών ανταρτών που υπόκεινται στην αντιπολίτευση, έχουν μέσω συνοπτικών διαδικασιών επιδοθεί στην εφαρμογή άνομων πρακτικών – οι οποίες καθίστανται αντίθετες ως προς εκείνο που προβλέπεται με βάση τους διεθνείς κανονισμούς και τις διεθνείς συνθήκες, περί της προστασίας των αιχμαλώτων πολέμου –, οι οποίες αφορούν εκτελέσεις αιχμαλώτων ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

στρατιωτών που έχουν συλληφθεί εκατέρωθεν κατά τη διάρκεια των πολύμηνων μαχών στο συριακό έδαφος. Η αναφορά της Διεθνούς Αμνηστίας αναφέρει επίσης ότι οι εκτελέσεις των αιχμαλώτων (είτε από τα εθνικά στρατεύματα είτε από τα μέλη των ένοπλων αντικαθεστωτικών), επιρρίπτεται άμεσα στους επί του πεδίου μάχης ανωτέρους και των δύο πλευρών, οι οποίοι δεν πρέπει σύμφωνα με την έκθεση, να συναινούν στην εφαρμογή τέτοιων εκκαθαριστικών τακτικών – η Amnesty International έχει στη διάθεσή της τα στοιχεία εκείνα που αποδεικνύουν την ύπαρξη αυτών των πρακτικών, όπως και για τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό αιχμαλώτων πολέμου που πέφτουν θύματα εκτελέσεων μετά από συνοπτικές ανακριτικές μεθόδους (επίσης η δημοσιευμένη έκθεση που αναφέρεται στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιγράφει επίσης μαζικές εκτελέσεις άοπλων πολιτών, για τους οποίους υπάρχει υπόνοια από τους εμπολέμους, ότι μπορεί να στηρίζουν κρυφά τη μια ή την άλλη πλευρά).

Οι επαναστατικές ομάδες και η αναγνώριση τους ως υποκείμενα διεθνούς δικαίου

ύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και με βάση την εφαρμογή συγκεκριμένων κανόνων που το διέπουν, οι ένοπλες ομάδες ή σύνολο ατόμων που ρέπουν προς την πρόκληση εμφύλιας διαμάχης – και που στη συγκεκριμένη περίπτωση υπό αυτής ιδιότητος σχήμα χαρακτηρίζεται η συριακή

αντιπολίτευση που πολεμά εναντίον των εθνικών κυβερνητικών στρατευμάτων – προσδιορίζονται με βάση την ύπαρξη μιας θεσμικά αναγνωρισμένης υποκειμενικότητας σε διεθνές επίπεδο (subiectum), επιτρέποντας ή δίνοντάς τους το δικαίωμα να λειτουργούν εντός προσδιορισμένων νομικά πλαισίων (recognition of insurgency), με σκοπό την ρύθμιση των μεθόδων που χαρακτηρίζουν τις πολεμικές τους τακτικές και αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό των συνόρων ενός Κράτους. Το σύνολο των ατόμων εκείνων που προσδιορίζονται ως επαναστάτες-αντικαθεστωτικοί και παράλληλα ως αντίθετες στο ενυπάρχον σύστημα πολιτικοστρατιωτικές δυνάμεις, χρειάζονται κάποιες προϋποθέσεις οι οποίες θα τους επιτρέψουν τη διεθνή τους αποδοχή, οδηγώντας τα στο να θεωρηθούν αναγνωρίσιμα υπό της ιδιότητας του υποκειμένου διεθνούς δικαίου˙ με εφαρμογή στρατιωτικής δραστηριότητας εντός των εδαφών του κράτους εκείνου (στην συγκεκριμένη περίπτωση αντιθέσεις τέτοιου είδους, εκφράζονται πολιτικώς και σε στρατιωτικό επίπεδο εντός του συριακού εδάφους), όπου διεξάγεται ο ένοπλος αγώνας. Αυτές οι προϋποθέσεις παρέχουν τα αναγκαία ερείσματα που τελικά θα δώσουν και την απαραίτητη διεθνή αναγνώριση στον διενεργούμενο αγώνα – δικαιολογώντας την πολύμηνη επιμονή των αντικαθεστωτικών ομάδων, στην επιθετική τακτική μέσω των εχθροπραξιών, με σκοπό την ανατροπή της κυβέρνησης Assand. Σε αυτές συγκαταλέγονται σύμφωνα με τους κανόνες διεθνούς δικαίου, ο έλεγ-

56 χος ενός γεωγραφικώς συγκεκριμένου εύρους μιας χώρας συμπεριλαμβανομένων εδαφικών τμημάτων (αγροτικές εκτάσεις, βουνά, κ.τ.λπ.) ή μικρών μερών τους (πόλεις, χωριά κ.τ.λπ.), σε συνδυασμό με την ύπαρξη μιας έστω στοιχειώδους και οργανωμένης πολιτικής υποδομής σε επίπεδο διοίκησης (ένα είδος επαναστατικής κυβέρνησης με προσωρινή και ανεπίσημη έδρα) και έχοντας σαν υπόβαθρο ενίσχυσης αυτών των στοιχείων, τις εθνικές και φυλετικές διαφορές στο εσωτερικό μιας χώρας – ένα έντονο φαινόμενο που παρατηρείται κυρίως στις χώρες του λεγόμενου Τρίτου και Αναπτυσσόμενου Κόσμου – υφιστάμενες μέσα στα όρια ενός πολυμορφικού πλέγματος διαφορετικών και αντιθετικών εθνικιστικών και θρησκευτικών αξιώσεων αναγνώρισης και παγίωσης στην εξουσία˙ οι συνέπειες από τις συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες που θεωρούνται σημεία αναφοράς, εντέλει καθορίζουν το ύφος και την ένταση των επαναστάσεων ένοπλου ή ειρηνικού χαρακτήρα, με σκοπό την ανατροπή (σύμφωνα με εκείνους), ενός καταπιεστικού και επί μακρού χρόνου παγιωμένου καθεστώτος, προκαλώντας πολιτική αστάθεια και τέλος την πιθανή ανατροπή του. Ιστορικά παραδείγματα ενόπλων εξεγέρσεων με πρόθεση την ανατροπή μιας παγιωμένης κατάστασης στο εσωτερικό μιας χώρας, έχοντας έναν μικρό αρχικά πυρήνα ατόμων με διαφοροποιημένη πολιτική (κυρίως) ή θρησκευτική αντίληψη, και που εμπεριέχονται στο ενυπάρχον για τις περιόδους εκείνες διεθνές νομοθετικό σύστημα αναγνώρισης τέτοιων επαναστατικών κινημάτων, είναι στη βόρειο Αμερική (1774 – 1783) με τους ξεσηκωμούς των κατοίκων των αποικιών που ανήκαν στην δικαιοδοσία του βρετανικού στέμματος, στην Ελλάδα ο εμφύλιος πόλεμος (1946 – 1949) που ακολούθησε το τέλος του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου (εφεξής, Β’Π.Π.) καθώς, και οι επαναστάσεις πού έλαβαν χώρα σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό χώρο κατά τη διάρκεια του 19ου αιώ-

να, σε μια προσπάθεια ανατροπής των μοναρχικών πολιτευμάτων. Σημαντική επίσης παράμετρος κατά την εξέλιξη μιας εμφύλιας διαμάχης (όπως για παράδειγμα εκείνη της Συρίας), είναι ο βαθμός αποδοχής της ένοπλης κινητοποίησης κατά του καθεστώτος από τη διεθνή κοινότητα, δίνοντας έναν βαθμό δυσκολίας αναγνώρισής της από τα άλλα Κράτη. Στην περίπτωση όμως της συριακής κρίσης, με σημείο αναφοράς τα γεωπολιτικά, γεωοικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή, παρατηρείται η στήριξη του αντικαθεστωτικού ισλαμικού στοιχείου, εις βάρος της εθνικής συριακής κυβέρνησης από την πλευρά της Δύσης (Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες) – για παρόμοια συμφέροντα διαφορετικής όμως τάσης αντιτίθενται ως προς την αναγνώριση των πολιτικώς διαφωνούντων, η Ρωσία και η Κίνα, τοποθετημένες ως παγκοσμίου βεληνεκούς ισχυροί στρατηγικοί παράγοντες. Η ευνοϊκή στάση των δυτικών δυνάμεων σε συνδυασμό με τους κανόνες υποκειμενικής αναγνώρισης που ορίζονται από το διεθνές δίκαιο, έχουν επιφέρει (όσο θα διαρκεί η ένοπλη αντιπαράθεση μεταξύ των αντιμαχομένων), την παγίωση αναγνώρισης ενός status με μια ταυτόχρονη recognition of insurgency, προς την πλευρά των εξεγερμένων ομάδων. Βασικό δεδομένο επίσης που συντελεί στην αναγνώριση από την πλευρά της διεθνούς κοινότητας μιας κίνησης πολιτικής κυρίως ανατροπής, είναι και το βάθος χρόνου των στρατιωτικών επιχειρήσεων στα πεδία των μαχών, και αυτό, στα πλαίσια ενός υφιστάμενου ελέγχου συγκεκριμένης εδαφικής έκτασης όπως ορίζεται με βάση τις επικυρωμένες διεθνείς συμβάσεις: [συνέδρια: Χάγης του 1899 και 1907 – 1η σύσκεψη της Γενεύης του 1949 και 1° επικυρωμένο αναθεωρημένο πρωτόκολλο της 8ης Ιουνίου 1977]. Επίσης η προσπάθεια για τη θεμελίωση ενός status διεθνούς αναγνώρισης που σαν σκοπό έχει την αναγνώριση των αντιτιθεμένων απέναντι σε μια υπάρχου-

σα πολιτικοθρησκευτική κατάσταση στο εσωτερικό μιας χώρας – και την επίτευξη αναγνώρισης της υποκειμενικής τους υπόστασης όπως ορίζουν οι κανόνες διεθνούς δικαίου –, βρίσκει όπως είναι αναμενόμενο ενάντιο το Κράτος εκείνο στο εσωτερικό του οποίου αποπειρώνται οι εν λόγω συρράξεις, παρέχοντας ως εν εξελίξει γεγονός τα απαραίτητα ερεθίσματα για μια προσπάθεια αντίληψης, κατανόησης και επίλυσης, του προβλήματος από την πλευρά της πολιτικής, στρατιωτικής ή της και επίσημης θρησκευτικής ηγεσίας. Η αναγνώριση δηλαδή της εκ του κανόνος υπόστασης των αντιφρονούντων σε διεθνές επίπεδο, μπορεί να είναι ανατρέψιμη ανά πάσα στιγμή όσο οι ένοπλες ομάδες δεν θα είναι σε θέση να παγιώσουν τα εδαφικά κεκτημένα τους όπως προέκυψαν μέσα από τα πεδία των μαχών, και κυρίως, όταν οι απώλειες αυτές οφείλονται σε μια επί μακρόν αδυναμία στρατιωτικής αντιπαράθεσης με τον εθνικό στρατό μιας χώρας, προκαλώντας την γενική περιστολή των κτήσεών τους σε συλλογικό πεδίο.

Παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και η ορθή αντιμετώπιση των αιχμαλώτων πολέμου κατά την διάρκεια ένοπλων αντιπαραθέσεων

ι εφαρμοστέες πρακτικές που αφορούν την εκτέλεση αιχμαλώτων πολέμου και όπως αυτές προκύπτουν μετά από σύντομες στρατιωτικές δίκες (ή και την μη ύπαρξη της διαδικασίας με την άμεση εκτέλεση του συλλαμβανόμενου στρατιώτη επί του πεδίου της μάχης) – καθώς και πολιτών οι οποίοι θεωρούνται ύποπτοι προδοσίας και από τις δύο εμπόλεμες πλευρές – εμπίπτουν άμεσα στην παραβίαση των θεσπισμένων κανόνων που ορίζουν την συμπεριφορά των εμπολέμων κατά τη διαδικασία έκβασης των εχθροπραξιών, και όπως εκείνοι διαμορφώνονται από το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και τις διεθνείς ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

57 συμβάσεις περί της ορθής μεταχείρισης των αιχμαλωτισθέντων, εντός ενός ευρέως νομικού πλαισίου ρύθμισης τέτοιων τακτικών. Η εκ των πραγμάτων αναγνώριση υπό μιας υποκειμενικής ιδιότητος σε επίπεδο διεθνούς νομοθεσίας, τόσο του εθνικού συριακού στρατού όσο και των ένοπλων επαναστατικών ομάδων της αντιπολίτευσης, προβάλει ταυτόχρονα τα απαραίτητα νομικά ερείσματα που οδηγούν στον άμεσο καταλογισμό ευθυνών, όπως αυτές προκύπτουν μετά από την εφαρμογή έκνομων πρακτικών, καθιστώντας τους αντιμαχόμενους υπόλογους εξαιτίας του αθέμιτου αποτελέσματός τους. Η αναγνώριση μέσα από τη διεθνή νομοθεσία της υπόστασης (νομικής) των στρατιωτικών αντιπάλων και σύμφωνα με τον αποδιδόμενο προς αυτούς ορισμό της υποκειμενικής ιδιότητος, τους καθιστά αυτομάτως δεσμευμένους απέναντι στους κανόνες του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου όπως αναφύονται στην λειτουργική τους μορφή, ρυθμίζοντας παράλληλα τις διαδικασίες και τακτικές όπως εκείνες προκύπτουν μέσα από τις ένοπλες συγκρούσεις διεθνούς ή εμφυλίου χαρακτήρα. Με κριτήριο τον συγκεκριμένο νομικό μηχανισμό οι εμπόλεμες πλευρές οφείλουν να κινούνται, να συμπεριφέρονται και να σέβονται τον αντίπαλο, συμφώνως προς αυτό που επιτάσσει το δίκαιο (εντός νόμιμων, αλλά και ηθικών ταυτόχρονα πλαισίων), και να καθίστανται οι πράξεις τους υπόλογες όταν – συνοπτικές διαδικασίες εκτέλεσης άοπλων στρατιωτών – επιχρίονται είτε από ανεξέλεγκτες συμπεριφορές μεμονωμένων ατόμων, ή από στρατιωτικά τμήματα που έχουν εντολή να λειτουργούν αμιγώς εκκαθαριστικά απέναντι στους συλλαμβανόμενους, και μη, στρατιώτες. Στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία η θανάτωση των εν πολέμω συλΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ληφθέντων θεωρείτο πρακτική που εφάρμοζαν οι αντιμαχόμενες παρατάξεις, καθιστώντας την μια συνήθη τακτική κατά τη διάρκεια της πολεμικής αναμέτρησης – με την εφαρμογή της επίσης και σε άμαχο πληθυσμό όταν κινείτο σε διαφορετικά πολιτικοϊδεολογικά, θρησκευτικά, εθνικά και φυλετικά πλαίσια (π.χ. ναζιστικές και σοβιετικές εκκαθαρίσεις κατά τη διάρκεια του Β’ Π.Π.), χαρακτηριζόμενη σαν γενοκτονία και έγκλημα κατά της ανθρωπό-

τητας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων μέτρων αναφέρονται στον Πελοποννησιακό πόλεμο (431-404 π.χ.) στον οποίον, και σύμφωνα με τις περιγραφές του ιστορικού Θουκυδίδη, η μαζική φόνευση των αιχμαλώτων (και των πολιτικών ομάδων ιδεολογικά αντίθετων) από την πλευρά των Αθηναίων των Σπαρτιατών, και των συμμάχων τους, ήταν σχεδόν ο κανόνας. Μετά την λήξη του Β’Π.Π. επικυρώνεται, με πρωτοβουλία των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους, το σύμφωνο του Λονδίνου (8-8-1945) ιδρύοντας το Στρατιωτικό Δικαστήριο της Νυρεμβέργης (I.M.T.Ν: International Military Tribunal in Nuremberg) με εξουσιοδότηση την επιβολή νομικών ποινικών κυρώσεων σε περίπτωση παραβίασης των ανθρωπιστικών κανόνων από φυσικά πρόσωπα κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών, καταλογίζοντάς τους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο πολέμου (που ως δίκαια προβάλουν τον χάρτη εφαρμογής και σεβασμού των άρθρων εκεί-

νων, που δομούν τις διεθνείς συνθήκες και συμβάσεις) την κατηγορία των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και των εγκλημάτων πολέμου. Επίσης στο Συνέδριο της Γενεύης που έλαβε χώρα στις 12/8/1949 το οποίο ήταν ο επόμενος αναθεωρητικός σταθμός, με αναφορά την προηγούμενη σύμβαση της Γενεύης που έγινε στις 27 Ιουλίου 1929 και που αφορούσε τη μεταχείριση των υποκείμενων σε καθεστώς αιχμαλωσίας στρατιωτών, επικυρώνονται τέσσερα σύμφωνα (η επικύρωση των τεσσάρων συμφώνων στο σύνολό τους είναι αναθεώρηση παλαιοτέρων, όπως αυτά είχαν ορισθεί στα αντίστοιχα συνέδρια των ετών 1864, 1906 και 1929) εκ των οποίων το τρίτο αναφερόταν στην ορθή, και με βάση το δίκαιο, μεταχείριση των συλληφθέντων κατά τη διάρκειας της μάχης και στην προς εκείνους αρωγή – το πρώτο και δεύτερο σύμφωνο αναφέρονται στην περίθαλψη αρρώστων και τραυματιών κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών, με προϋπόθεση τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης τους (το πρώτο έχει ως εκδοχή τις ένοπλες συγκρούσεις σε χέρσο έδαφος, και το δεύτερο περιγράφει την περίθαλψη ναυαγών μετά από ναυμαχία) καθ’όλη τη χρονική περίοδο της κράτησής τους, και το τέταρτο, αναφέρεται στο σεβασμό και προστασία του άμαχου πληθυσμού όταν οι μάχες διεξάγονται σε αστικά ή ημιαστικά κέντρα ή, όταν οι συγκρούσεις εξελίσσονται στην ύπαιθρο μιας χώρας. Όπως ορίζεται σύμφωνα με τα άρθρα που συνθέτουν το πλαίσιο της 3ης Συνθήκης του Συνεδρίου της Γενεύης, οι διενεργούσες τον πόλεμο στρατιωτικές δυνάμεις είναι υποχρεωμένες να κινηθούν απαρέγκλιτα επάνω σε αυτό που επιβάλουν οι κανόνες δικαίου, οι οποίοι ρυθμίζουν την ορθή μεταχείριση των αιχμαλώτων πολέμου (κάτι που δεν διακρίνεται ως κανόνας σεβασμού απέναντι στο δίκαιο, στην

58 περίπτωση της συριακής κρίσης, κάνοντας τους αντιμαχόμενους να παρεκκλίνουν απ αυτό που σαν ιδέα και πράξη χαρακτηρίζεται ως δικαιοσύνη), με μια ταυτόχρονη συνειδητοποίηση επί του ηθικού πεδίου των υποχρεώσεών τους απέναντι σε αυτούς. Σημαντικό προσδιοριστικό στοιχείο που αφορά τον κάθε εμφύλιο πόλεμο είναι πως ενώ υφίσταται ο μη προσδιορισμός του ως σύγκρουση διεθνούς χαρακτήρα [art.3] – από το διεθνές δίκαιο καθορίζονται ως θεμελιώδη νομικά υποκείμενα τα Κράτη των οποίων οι πολεμικές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις, δεν στερούνται του συγκεκριμένου διεθνούς προσδιορισμού –, στις πρακτικές που παρατηρούνται κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών και που αφορούν την παράνομη μεταχείριση των συλληφθέντων στρατιωτών (με συνέπεια την εκτέλεσή τους μέσα από συνοπτικές διαδικασίες), οι δύο αντίπαλοι οφείλουν να συμμορφώνονται προς τους ανθρωπιστικούς θεσμούς με εφαλτήριο την ανθρωπιστική αντιμετώπιση προς εκείνους, παραβλέποντας κατά κανόνα τα υποκειμενικά προσδιοριστικά χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου ξεχωριστά, όπως για παράδειγμα οι θρησκευτικές πεποιθήσεις ή η εθνικότητα (στην περίπτωση της Συρίας υπάρχει τέτοια πληθυσμιακή δομή στο εσωτερικό των συνόρων της, που σχηματίζει μια πολύεδρη και πολυμορφική εθνογραφία). Από την σύλληψη του στρατιώτη στο πεδίο της μάχης μέχρι το τελικό στάδιο, που είναι η διά τουφεκισμού εκτέλεσή του (ως επί τω πλείστον), υπάρχουν ενδιάμεσα στάδια και διαδικασίες ιδιαίτερου συμπεριφορισμού που σύμφωνα με την τρίτη Συνθήκη της Γενεύης [art.3] αλλά και συμφώνως προς αυτό που ορίζει ο καταστατικός της χάρτης, απαγορευμένες και παράνομες. Αναφέρεται δηλαδή στην διαμόρφωση του περιβάλλοντος των συνθηκών κράτησης (π.χ. την πρόκληση σωματικών βασανιστηρίων) των κρατουμένων, που επιφέρει τον ευτελισμό του ατόμου είτε από ηθικής είτε από ανθρωπιστικής

πλευράς Οι υπεύθυνοι κράτησης των αιχμαλώτων είναι υποχρεωμένοι σύμφωνα με το παραπάνω άρθρο να σέβονται τους κρατουμένους τους, οι οποίοι δεν πρέπει να υπόκεινται σε καταστάσεις βίας (ήπιας ή ακραίας), διατηρώντας καταυτόν τον τρόπο τη σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα, ή να πέφτουν θύματα δολοφονικών ενεργειών [(art.3),par.1(a)]∙ το παραπάνω άρθρο εξαιρεί περιπτώσεις που η απόφαση θανάτωσης δια εκτελέσεως είναι επικυρωμένη από νόμιμο δικαστήριο [(art.3,par1(d)], το οποίο έχει τη δυνατότητα έκδοσης απόφασης θανατικής ποινής. Όπως αναφέρεται επίσης στο ίδιο άρθρο οι στρατιωτικοί αντίπαλοι που λαμβάνουν μέρος σε μια εμφύλια διαμάχη θα πρέπει να θέσουν σε ισχύ [(art.3), par.2] ειδική μεταξύ τους συμφωνία, που θα θέσει τέλος στις αμοιβαίες εκτελέσεις, ως συνέπεια σύντομων αποφάσεων που προκύπτουν από δίκες που δεν τις αναγνωρίζει το διεθνές νομικό σύστημα. Ένα ακόμη σημαντικό σημείο της ίδιας παραγράφου είναι η αναγκαιότητα λήψης βοήθειας από διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις (όπως για παράδειγμα ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός), οι οποίες έχουν την απαραίτητη λειτουργική οργάνωση και δομή που τους επιτρέπουν να έχουν την δυνατότητα ελέγχου εφαρμογής και σεβασμού του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και την τήρηση των διεθνών συμβάσεων, όπως ορίσθηκαν με την επικύρωση των διεθνών συνθηκών τις προηγούμενες δεκαετίες, με σκοπό την αποτροπή μιας ταπεινωτικής μεταχείρισης των υπό αιχμαλωσία [(art.3),par.1(c)] ατόμων – ακόμη στα πλαίσια ελέγχου περιλαμβάνονται και οι περιπτώσεις που αφορούν τον εξαναγκασμό παροχής υπηρεσιών προς όφελος των ενόπλων εχθρικών δυνάμεων [art.130], στερώντας ταυτόχρονα το δικαίωμα για μια νόμιμη και αμερόληπτη δικαστική διαδικασία [art.130] προς τους αιχμαλωτισθέντας στρατιώτες –, με τελική κατάληξη τη δια εκτελέσεως θανάτωσή

τους. Τα ενόπλως αντιπαρατιθέμενα μέρη συμφώνως προς το άρθρο 129 της 3ης Συνθήκης της Γενεύης, πρέπει να εφαρμόσουν την οριζόμενη νομοθεσία η οποία αναφέρεται στην επιβολή ποινικών ευθυνών προς τα άτομα εκείνα που είναι υπεύθυνα για κολάσιμες και επαχθείς πράξεις, αφορώντας την αντιμετώπιση των ατόμων που εν καιρώ πολέμου περιέρχονται εις την κυριαρχία οιασδήποτε αντίπαλης στρατιωτικής δύναμης [art.3] – οι ενόπλως εμπλεκόμενες πλευρές που μετέχουν των εχθροπραξιών, πρέπει να δεσμευθούν σε συγκεκριμένους κανόνες που επιβάλλουν την αναζήτηση των προς κατηγορία υπευθύνων [art.129] με σκοπό την τιμωρία τους ενώπιον της δικαιοσύνης (το συγκεκριμένο άρθρο ορίζεται ως εφαρμοστέο σε διεθνείς στρατιωτικές συγκρούσεις ή πολεμικές αναμετρήσεις εμφύλιου χαρακτήρα) επιτρέποντας παράλληλα, τη δυνατότητα επιβολής ποινικών κυρώσεων, σε περίπτωση αδυναμίας εφαρμογής των μέτρων από τις αντίπαλες δυνάμεις, από χώρα η οποία δεν είναι ενόπλως εμπλεκόμενη σε κάποια στρατιωτική αντιπαράθεση (Effective Penal Sanctions). Θα πρέπει δηλαδή κατά τη διαδικασία αναζήτησης των ενόχων (ή του ενόχου) και εφόσον υφίστανται κατηγορίες πηγαζόμενες από την ύπαρξη συγκεκριμένων αθέμιτων ενεργειών και πράξεων, οι δύο πλευρές είναι υποχρεωμένες να προνοήσουν (όπως ορίζει η Συνθήκη της Γενεύης του 1949) για όλα τα αναγκαία μέτρα πρόληψης [art.121] που θα εμποδίσουν στο μέλλον την πραγματοποίηση τέτοιων τακτικών και την ευρεία εξάπλωσή τους.

Η θέση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών απέναντι στις παραβιάσεις των ατομικών δικαιωμάτων

ημαντικό σημείο αναφοράς επίλυσης της ανθρωπιστικής κρίσης που συντελείται με βάση τις παραβιάσεις των θεμελιωδών κανόνων που εμπεριέχονται στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, μπορεί να υπάρξει ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

59 με την ανάληψη καθοριστικού παρεμβατικού ρόλου από την πλευρά του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Organization of United Nations: εφεξής, Ο.Η.Ε) (μέλος του οποίου είναι και η Συρία από τις 24 Οκτωβρίου του 1945. Ο καταστατικός χάρτης λειτουργίας του οργανισμού αποτελείται από σύνολο άρθρων και εμπεριεχομένων παραγράφων σε αυτά – με σημείο εκκίνησης την κοινοποίηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Universal Declaration of Human Rights) προς τα Κράτη μέλη του Ο.Η.Ε. από τη Γενική Συνέλευση που έλαβε χώρα το έτος 1948, στα πλαίσια ενός δεκαλόγου βασικών δικαιωμάτων και ελευθεριών του ατόμου, με λειτουργικό πλαίσιο που στηρίζεται στην έκδοση ενός Διεθνούς Συμφώνου Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων –, που του επιτρέπουν να δρα σε νόμιμα για το διεθνές δίκαιο πλαίσια, όταν αναφύονται γεγονότα που συντελούν στην δημιουργία και έξαρση ανθρωπιστικής κρίσης. Η περίπτωση του εμφυλίου πολέμου στο έδαφος της Συρίας με τα περιστατικά παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – περικλείοντας μορφές εφαρμογής εκτέλεσης αιχμαλώτων πολέμου, αλλά και την εξόντωση άμαχων πολιτών για τους οποίους θεωρείται ότι συνεισφέρουν με έμμεσο τρόπο στη μια ή την άλλη εμπόλεμη πλευρά, προσάπτοντάς τους μια εξορισμού προδοτική στάση – και όπως ορίζεται μέσα από ένα πολυειδές ύφος δολοφονιών μαζικού τύπου, συνθέτουν το πλέγμα της ανθρωπιστικής κρίσης αναιρώντας στην ουσία την εφαρμογή του δικαίου και το σεβασμό που οφείλουν να έχουν οι δρώντες επί του πεδίου της μάχης απέναντι σε αυτό. Μια βασική λειτουργική παράμετρος η οποία επιμηκύνει το χρονικό εύρος των προβλημάτων στην Συρία, με συνέπεια την αδυναμία επίλυσής τους από τα Ηνωμένα Έθνη με γνώμονα την έναρξη έμπρακτων διΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

αδικασιών που θα οδηγήσουν σε δραστικά μέτρα περιστολής τους, είναι η εφαρμογή σύμφωνα με το χάρτη λειτουργίας του οργανισμού, του δικαιώματος του veto [(cap.V),art.27,par.2] από την πλευρά της Ρωσίας και της Κίνας (καθώς η πρώτη έχει σημαντικά γεωπολιτικά/στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή λόγω της ναυτικής βάσης της Ταρτούς), με αποτέλεσμα το μπλοκάρισμα των αποφάσεων λόγω της μη καθολικής ψηφοφορίας και από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας – η ομόφωνη απόφαση και των πέντε μόνιμων μελών του συμβουλίου, συνεπάγεται κατά την διάρκεια των διαδικασιών της ψηφοφορίας, μια από κοινού έκφραση αποδοχής πάνω στην απόφαση ενός ζητήματος [(cap.V),art.27,par.3], το οποίο θα πρέπει να εξωτερικευτεί απόλυτα μέσω ενός καταφατικώς συλλογικού αποτελέσματος, και χωρίς την εκδήλωση μιας μονομερούς ή πολυμερούς αρνητικής στάσης που θα εμπεριέχεται στο διαδικαστικό επίπεδο της τελικής ψηφοφορίας. Υπό προϋποθέσεις καθολικής απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας, που στη συνέχεια θα οδηγήσει στην ενεργοποίηση των μηχανισμών εκείνων οι οποίοι θα επιτρέψουν τελικά την παρέμβαση (ή και την στρατιωτική επέμβαση) στο εσωτερικό της χώρας, προβλέπονται σύμφωνα με τον καταστατικό χάρτη λειτουργίας του οργανισμού ειδικά μέτρα που μέσα από τις διαδικασίες εφαρμογής τους, θα επέλθει μια όσο το δυνατόν καλύτερη ομαλοποίηση και περιστολή πάνω στο πρόβλημα της ανθρωπιστικής κρίσης. Σύμφωνα με την παράγραφο [c] του άρθρου [55] του ενάτου κεφαλαίου του καταστατικού χάρτη λειτουργί-

ας [(cap.IX),art.55,par.c], ορίζεται σαν βασική προϋπόθεση από το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, ο σεβασμός του ατόμου και η αναγνώριση των δικαιωμάτων και ατομικών ελευθεριών του, χωρίς διάκριση με προσδιοριζόμενα σημεία τη razza, τη γλώσσα ή τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, επιβάλλοντας ταυτόχρονα δεσμεύσεις προς τα μέλη του Ο.Η.Ε. [(cap.IX), art.56] για μια κοινή ή και μεμονωμένη δράση Κρατών που θα αφορά την επίλυση κρίσεων τέτοιου τύπου – όπως ορίζεται από το χάρτης λειτουργίας δεν έχει δικαίωμα παρέμβασης σε θέματα που αφορούν τα εσωτερικά ενός Κράτους ή στο να υποχρεώνει Κράτη μέλη για τοιούτου είδους ενέργειες, επικολλώντας τους αυθαίρετα ένα παρεμβατικό ύφος και συμπεριφορά [(c.I),art.2,par.7]˙ η παρούσα παράγραφος του παρόντος άρθρου του κεφαλαίου επτά, παύει να τίθεται σε ισχύ μόνο στην περίπτωση έντονων εσωτερικών ή διεθνών ανθρωπιστικών κρίσεων, που μπορεί τελικά να οδηγήσουν σε μια πολιτικοστρατιωτική αποσταθεροποίηση μεγαλύτερου γεωγραφικά εύρους (το κεφάλαιο επτά γενικά αναφέρεται στις προς επίλυση δυνατότητες παρεμβατισμού, οι οποίες επιτυγχάνονται μέσω συνεργασίας των Κρατών μελών και έχοντας σαν σημείο αναφοράς την κεντρική συντονιστική δράση από την πλευρά των Ηνωμένων Εθνών. Ο υψηλός αριθμός απωλειών σε ανθρώπινες ζωές στο συριακό εμφύλιο πόλεμο, που δεν έχουν σχέση με την εκατέρωθεν στρατιωτική διένεξη των δύο εμπολέμων πλευρών, δίνει την δυνατότητα λόγω της έντασης της κρίσης και του χρονικού της βάθους, παρέμβασης, όπως ορίζει το έβδομο κεφάλαιο του καταστατικού χάρτη λειτουργίας των Ηνωμένων Εθνών. Δίνεται δηλαδή η δυνατότητα παρέμβασης στα εσωτερικά ζητήματα μιας χώρας εφόσον διακυβεύεται η ειρήνη, η ασφάλεια και η σταθερότητα [(c.

60 VII),art.42] σε μια περιοχή, από εμφύλιες διενέξεις που οδηγούν σε περιστατικά επαχθών βιαιοτήτων λόγω παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – ο παρεμβατικός ρόλος επίλυσης αυτών των φαινομένων οδηγεί στην επίτευξη της ειρήνης μεταξύ των δύο αντιπάλων και την αποκατάσταση της έννομης τάξης, καθώς και την αλλαγή ηγεσίας (πολιτικής και στρατιωτικής) στο εσωτερικό του Κράτους αν αυτό κριθεί απαραίτητο. Οι μέθοδοι εξάλειψης των συγκεκριμένων αρνητικών συνθηκών (με την εκτέλεση υπό αιχμαλωσία στρατιωτών και άμαχου πληθυσμού), όπως ορίζουν οι διατάξεις του Ο.Η.Ε., μπορεί να εφαρμοστεί αρχικά με τη λήψη μέτρων που δεν συνεπάγονται τη χρήση στρατιωτικής παρέμβασης [(c.VII),art.41]. Δευτερευόντως και με καθολική έγκριση των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας δίνεται η δυνατότητα στρατιωτικής εμπλοκής όσων Κρατών μελών του οργανισμού [(c.VII), art.43], είναι σε θέση να υποστηρίξουν αυτό το εγχείρημα, επιφέροντας την εδραίωση της ειρήνης για λογαριασμό της εσωτερικής και παγκόσμιας ασφάλειας. Ο σχεδιασμός του θεμελιώδους χάρτη λειτουργίας των Ηνωμένων Εθνών με τη δυνατότητα ύπαρξης ενός πολύπλοκου και σύνθετου θεωρητικού υποβάθρου, επιτρέπει την εκκίνηση ανάλογων λειτουργικών δομών που απαρτίζουν τους διάφορους μηχανισμούς (εσωτερικών και εξωτερικών) πρόληψης, όταν εμφανίζονται περιπτώσεις διαφόρων τύπων παραβίασης του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και των διεθνών συμβάσεων˙ με σημείο αναφοράς τα λειτουργικά πλαίσια των ανάλογων δομών του οργανισμού και που τα οποία αντικατοπτρίζουν την εφαρμογή των ανάλογων προς επίλυση μέτρων, παρατηρείται μέχρι τώρα μια αδυναμία περιστολής όλων εκείνων των προβλημάτων που συνθέτουν το συριακό ζήτημα. Σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας ο οποίος προβλέπεται από τον χάρτη των κανόνων λειτουργίας του Συμβου-

λίου Ασφαλείας, και που συντελεί στη διαιώνιση των κρίσεων ανθρωπιστικού τύπου, είναι η δυνατότητα κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας των μόνιμων μελών του δικαιώματος της αρνησικυρίας (veto) – ακόμη και στην περίπτωση αποφάσεων που μπορεί να έχουν χαρακτήρα εξομάλυνσης ή επίλυσης έντονων ανθρωπιστικών ζητημάτων, μέσω κάποιας δραστικής παρέμβασης –, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ανάλογων πιθανοτήτων που μπορεί να συναρμόζουν με έναν αριθμό ποικίλων αρνητικών συνεπειών, εγειρόμενες λόγω μιας μη οριστικής και καταληκτικής απόφασης˙ να είναι δηλαδή η επί μακρόν διαιώνιση κάποιων αρνητικών συνθηκών, δείχνοντας έτσι ίσως κάποιες εμφανείς αδυναμίες πάνω στον τρόπο επιβολής μέτρων που άπτονται την επίλυση ζητημάτων, όταν αυτά εκφράζονται σε παγκόσμια ή τοπική κλίμακα, θέτοντας πολλές φορές υπό αμφισβήτηση τη φιλοσοφία λειτουργίας και προορισμού των διεθνών οργανισμών, οι οποίοι ιδρύθηκαν κυρίως μετά το τέλος του Β’Π.Π. με κύριο σκοπό την αποτροπή έκφανσης παραβατικών φαινομένων λόγω του μη σεβασμού προς το διεθνές δίκαιο και τα δικαιώματα του ατόμου.

Επίλογος

στρατιωτική ιστορία διέπεται από συνεχείς προσπάθειες που ως σκοπό έχουν τη ρύθμιση και τοποθέτηση εντός νομίμων πλαισίων και κανόνων, των πολεμικών τακτικών που εφαρμόζονται πάνω στο πεδίο της μάχης, από τις εμπλεκόμενες δυνάμεις κατά τη διάρκεια των ένοπλων αντιπαραθέσεων έχοντας σαν σημείο αναφοράς, το δίκαιο πολέμου και το διεθνές δίκαιο, καθώς αμφότερα εμπεριέχουν τις εν ισχύ επικυρωμένες διεθνείς συνθήκες και συμβάσεις. Οι πρώτες προσπάθειες συστηματοποίησης του συνόλου των δικαϊκών θεσμοθετημάτων πάνω στην προστασία του μη εμπλεκομένου στις μάχες στρατιωτικού ανθρωπίνου δυναμικού, παρατηρείται κυρίως κατά το δεύτερο μισό του

19ου αιώνα – περίοδος η οποία ακολούθησε με την λήξη δύο σημαντικότατων γεγονότων για την ευρωπαϊκή ιστορία, τους ναπολεόντιους πολέμους και το Συνέδριο της Βιέννης (1814-1815) που ως στόχο είχε την ευρωπαϊκή παλινόρθωση η οποία θα οδηγούσε την Ευρώπη στις παραδοσιακές μοναρχικές αξίες (Ancien Règime) –, μια περίοδος όπου ο δυτικός κόσμος στο σύνολό του (Ευρώπη και Η.Π.Α.) εισέρχεται σε μια φάση ριζικών μεταβολών πάνω σε βασικούς διεθνείς θεσμικούς κανόνες τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο ρυθμίζοντας τις μεταξύ των Κρατών σχέσεις (διεθνείς-διακρατικές). Το πρώτο ενυπόγραφο σύμφωνο που αφορούσε την υπεράσπιση των ατομικών δικαιωμάτων των στρατιωτών όταν εκείνοι θα συλλαμβάνονταν κατά τη διάρκεια της μάχης – θα περιέρχοντo δηλαδή σε κατάσταση αιχμαλωσίας και μη δυνάμενοι πλέον να λάβουν μέρος στις ένοπλες συγκρούσεις –, ήταν η σύμβαση της Γενεύης του 1864 η οποία μέσω συγκεκριμένων κανόνων όριζε ένα σύνολο διαδικασιών που θα έπρεπε να ακολουθήσουν οι εμπόλεμες πλευρές, πάνω στην περίθαλψη και την προστασία της ζωής των αιχμαλώτων πολέμου οι οποίοι έχουν υποστεί τραυματισμό κατά την διάρκεια της μάχης˙ με σημείο εκκίνησης το εν λόγω συνέδριο του 1864 και με τις ακολουθούμενες διαδοχικώς συμβάσεις (συνέδρια), ξεκίνησαν διαδικασίες αναθεώρησης και επικύρωσης παλαιότερων χρονικά διεθνών συμφώνων, με σκοπό την επιβολή ως προς τον τρόπο βελτίωσης των συνθηκών κράτησης και διαβίωσης των αιχμαλώτων πολέμου (καθώς και τον σεβασμό των άμαχων πολιτών, που δεν εμπλέκονται με οιονδήποτε τρόπο στις ένοπλες αντιπαραθέσεις). Μέσα από την ευρωπαϊκή ιστορία κυρίως των δύο τελευταίων αιώνων και μέσω της διαρκούς εξέλιξης των κανόνων που ορίζουν το σύγχρονο διεθνές δίκαιο (ως ο βασικός θεσμός που διέπει τις σχέσεις μεταξύ των Κρατών), παρατηρείται μια ροπή προς συνεχή αναθεώρηση των τακτικών εκείνων ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

61 που ρυθμίζουν τις επί του πεδίου της μάχης πολεμικές αντιπαραθέσεις των εκάστοτε στρατιωτικών αντιπάλων, παράλληλα με τον αμοιβαίο σεβασμό προς τα ατομικά δικαιώματα των στρατιωτών, όπως εκείνα ορίζοντο χρονικά καθ’όλην την περίοδο της εξέλιξης του δικαίου – παράδειγμα μη σεβασμού τέτοιων θεσμοθετημάτων στο σύνολό τους κατά την διάρκεια της νεότερης ιστορίας, υπήρξε, μέσα από τις παραβιάσεις και τα εγκλήματα μαζικού τύπου, που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’Π.Π. από τους δύο μεγάλους στρατιωτικούς αντίπαλους, τους Ναζί (οι οποίοι επίσης διέπραξαν σοβαρότατα εγκλήματα και κατά άμαχου πληθυσμού) και τους Σοβιετικούς, καθώς και από τις δύο πλευρές εφαρμόστηκαν πρακτικές που έπλητταν σε υπερθετικό βαθμό τον σεβασμό του [ατόμου-στρατιώτη] και των δικαιωμάτων αυτού (σημαντικό θετικό βήμα για την απόπειρα εξάλειψής τους, και την αποτροπή τους εν τω μέλλοντι, υπήρξε η διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε το 1948 και η Συνθήκη της Γενεύης του 1949). Στο σύγχρονο διεθνές δίκαιο (και στην επιστήμη των διεθνών σχέσεων) ενώ ο δομικός πυρήνας του πηγάζει από τα γραπτά κείμενα του Θουκυδίδη, η σύγχρονη μορφή του εξελίχθηκε μέσα από τις χριστιανικές διδαχές του καθολικισμού στην δυτική Ευρώπη, με πρωτογενή περίοδο εκείνη του μέσου και ύστερου Μεσαίωνα, έχοντας σαν πρώτη απόπειρα συστηματοποίησής του την περίοδο του δευτέρου ημίσεως του 19ου αιώνα. Συνεπώς κατά μια ερμηνεία μπορεί να θεωρηθεί ότι το κύριο συστατικό για την αποδοχή, την κατανόηση λόγου και την εφαρμογή των κανόνων που εμπεριέχονται στο σύγχρονο διεθνές δίκαιο, είναι το πολιτιστικό του υπόβαθρο, καθώς όπως αποδεικνύεται από την επιστήμη της ιστορίας του δικαίου, η πολιτιστική καταβολή του καθ’ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

όλη του την εξέλιξή είναι αμιγώς ελληνοχριστιανική (καθολικών καταβολών ως προς το χριστιανικό δόγμα). Το ενδεχόμενο πρόβλημα που ίσως ανακύπτει από αυτό το υπόβαθρο ερμηνείας του δικαίου (υπόβαθρο με πυρήνα που η προέλευσή του ανάγεται στην ευρωπαϊκή κουλτούρα), είναι η αδυναμία κατανόησης και εν συνεχεία η αδυναμία εφαρμογή του, από διαφορετικές πολιτισμικές ροπές σε παγκόσμιο επίπεδο οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν με το ευρωπαϊκό ιδεώδες και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, με το σημείο απόκλισης να εδράζεται στη διαφορετικότητα της πολιτικοθρησκευτικής σκέψης η οποία αναπόφευκτα οδηγεί σε αδυναμία ή δυσκολία προσαρμογής προς εκείνο. Η συνέπεια από τις εκ διαμέτρου αντίθετες τάσεις προκαλεί τελικά δυσκολίες πάνω στην οφειλόμενη υποχρέωση σεβασμού των υπογραφόντων συνθηκών (Γενεύης, Χάγης, Ο.Η.Ε., κ.τ.λπ), δημιουργώντας κατ’αυτόν τον τρόπο μια εμφανή αδυναμία που ακολούθως προβάλλει μια δυσπροσαρμογή στηριζόμενη στην πολιτιστική διαφορετικότητα, οδηγώντας σε ένα ασυμβίβαστο που αφορά βασικά ζητήματα συμπεριφοράς και ακολουθίας απέναντι στις διεθνείς συμφωνίες. Συνεπώς η απόκλιση απέναντι στο σεβασμό του περιεχομένου του διεθνούς δικαίου θα υφίσταται κατά κανόνα, με αρνητικές συνέπειες ανθρωπιστικού χαρακτήρα για το κάθε άτομο που θα τις υφίσταται, και αυτό λόγω του ότι, θα υπάρχει η παγιωμένη τάση διαφορετικών ιδεολογικών και πολιτιστικών κατευθύνσεων επιφέροντας,

τη μερική ή ολική αδυναμία συμμόρφωσης μέρους χωρών που βρίσκονται σε κατάσταση διεθνών και εμφύλιων ένοπλων αντιπαραθέσεων. Η αντιδιαστολή όμως αυτής της δυσαρμονίας απέναντι στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και το δίκαιο πολέμου κατ’ επέκταση, είναι η συνεχής προσπάθεια (κυρίως της Ευρώπης και της Αμερικής) αναγνώρισης και εδραίωσης των δικαιωμάτων των αιχμαλώτων πολέμου – με το σεβασμό επίσης των δικαιωμάτων του άμαχου πληθυσμού, ως μη συμμετέχων σύνολο στις ένοπλες αντιπαραθέσεις μεταξύ των εμπολέμων δυνάμεων – με γνώμονα την βελτίωση των συνθηκών κράτησης και διαβίωσής τους, κάτι που προκύπτει μέσα από την συνεχή αναθεώρηση και βελτίωση των διεθνών νομικών μηχανισμών. Με τη λήξη του Β’Π.Π. γίνεται μια διηνεκής προσπάθεια αναγνώρισης των δικαιωμάτων σε ατομικό επίπεδο, με κριτήριο βάσης ένα ευρύ πλέγμα διεθνών νομοθεσιών και διεθνών συμφώνων, που λειτουργούν σαν ρυθμιστικός παράγων που ως σκοπό έχει τη μεταφορά του ατόμου ως ένα υφιστάμενο υποκειμενικό όν, στο εσωτερικό μιας ευοίωνης ατμόσφαιρας ορθής εφαρμογής του δικαίου αποδίδοντάς του μέσω ηθικών παραμέτρων το δέοντα σεβασμό και αξιοπρέπεια.

Βιβλιογραφία Vocabulum juris, ed. Giappichelli, 2005 Stato di guerra e conflitto armato nel diritto internazionale, Mancini Marina, ed. Giappichelli, 2009 Diritto internazionale, Cassese Antonio, ed. Il Mulino, 2006 Le Nazioni Unite, Conforti Benedetto e Focarelli Carlo, ed. CEDAM, 2010 Επιτομή δικαίου του πολέμου, Μακρή Φωτίου, [χωρίς έκδοση] Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 1948-1998, Θαλής Μυλωνάς, εκ. Άγκυρα, 1998 Ιστότοποι http://www.amnesty.org/ http://www.admin.ch/ch/i/rs/iindex.html http://www.un.org/en/

>> ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ

Το νόημα και οι παράγοντες της εθνεγερσίας του 1821 υπό το φως και το πρίσμα της σημερινής πραγματικότητας

Υπό κ. Σπυρίδωνος Μπελεγράτη, Υπγου ε.α.

υμπληρώνονται φέτος 192 χρόνια από την ιστορική εκείνη ημέρα της 25ης Μαρτίου 1821, που το Έθνος μας αποφάσισε να καταθέσει ως ενέχυρο για την ελευθερία του, την ίδια του την φυσική υπόσταση και κήρυξε μόνο του χωρίς σχεδόν καμία βοήθεια την επανάστασή του ενάντια στον Τούρκο κατακτητή. Γνώμονας αλλά και φάρος ελπίδας, ήταν βέβαια η ιδέα της ελευθερίας. Προς τούτο, από την απελευθέρωση του Έθνους και μετέπειτα, η μέρα αυτή έχει καθορισθεί ως ημέρα ιστορικής μνήμης. Γνωστός είναι βέβαια και ο κανόνας της ιεροτελεστίας ο οποίος κατανυκτικά επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, θα προσπαθήσουμε μέσα από τις επόμενες παραγράφους να ψελλίσουμε λόγους θνητούς, εκεί όπου μόνο τα αθάνατα έργα μιλούν. Σύντομες σκέψεις θα θέλαμε να κάνουμε, για το μεγάλο θαύμα και τους παράγοντες που οδήγησαν σ’ αυτό. Το θαύμα έγινε δύο σχεδόν αιώνες πρίν. Χιλιάδες είναι οι μάρτυρες γνωστοί και άγνωστοι που το δημιούργησαν. Πλησιάζοντας όμως εγγύτερα την ιστορική γνώση, ίσως διαπιστώσουμε και πάλι, ότι η «ιστορία επαναλαμβάνεται μερικές φορές»….. Ήταν τότε που το Ελληνικό Έθνος αποφασίζει να καταθέσει τη ζωή του σαν όπλο, ενέχυρο της ελευθερίας του. Στην αντίπερα όμως όχθη, η Ευρώπη αναπαύεται στον ευδαιμονισμό της, στις Συνθήκες και στις κατ’ ευφημισμό «ιερές συμμαχίες της». Οι ισχυροί της Ηπείρου μας, συγκεντρωμένοι λίγο πριν το συνέδριο της Βιέννης, δεν θέλουν να ακούσουν λέξη για τους Έλληνες που ταράζουν την ησυχία τους και τις βραδυνές διασκεδάσεις τους. Προπαντός είχαν ανάγκη μεγάλης ησυχίας για την καλή «χώνεψη» των πλουσίων λαφύρων που άφησε πίσω της η πτώση της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Ναπολέοντα. Μόνη εξαίρεση η μεγάλη μορφή του Ιωάννη Καποδίστρια, που ως Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, αγωνίζεται για τους συμπατριώτες του. Είναι μόνος του όμως και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ανυπέρβλητες. Για τους συγκεντρωμένους στη Βιέννη μονάρχες όλης της Ευρώπης, ο σουλτάνος ήταν και αυτός ένας συνάδελφος που

δεν πρέπει να ενοχληθεί, για να μην πάρουν «αέρα και οι άλλοι λαοί». Και ύστερα, ήταν ακόμη πανίσχυρος. Κινούσε στρατούς, στόλους και πληθυσμούς συμπαγείς. Διέθετε χρήμα άφθονο και επιβλητικά μέσα. Δεν ήταν κοινός ηγεμόνας. Ήταν κατά την πομπώδη ανατολική φρασεολογία «Ο μέγιστος των βασιλέων και ο υπέρτατος μονάρχης όλων των αιώνων. Κύριος των δυο ηπείρων και των δυο θαλασσών. Αυτοκράτωρ των δυο ανατολών και των δύο δύσεων. Θεράπων και των δυο ιερών πόλεων των θνητών και κόρη οφθαλμού πάσης υφηλίου». Αυτός ήταν ο πλήρης τίτλος του σουλτάνου. Η Ευρώπη τον έτρεμε. Οι πρεσβευτές της στην Κωνσταντινούπολη «Προσέκλιναν εδαφιαίως προ των ποδών του». Η Ελληνική Επανάσταση δεν είχε αποδείξει ακόμη ότι τα πόδια του ήταν από άργιλο. Δέος κυρίευσε την ψυχή εκείνου που θα ήθελε να αναμετρήσει με κριτήρια ψυχρού λογισμού, την Επανάσταση που προτεινόταν να επιχειρηθεί. Κανένας ευρωπαίος ηγεμόνας δεν πίστευε, ούτε καν θα τολμούσε να πιστέψει, στην ελευθερία των ταπεινωμένων μέχρι τότε Ελλήνων. Πίστεψαν οι ίδιοι όμως και το θαύμα έγινε. Οι ‘Έλληνες άλλωστε ποτέ δεν έγραψαν την ιστορία τους με τον

διαβήτη των καλών υπολογισμών, αλλά με τη φλόγα της βαθύτατης πίστης στον αγώνα της ελευθερίας, με μοναδικό ενέχυρο ίσως, την Ελληνική ψυχή.. Ιδιαίτερα αποκαλυπτική είναι η ιστορική κατάθεση του Στρατηγού Μακρυγιάννη επί του θέματος. «...Είναι αδύνατες -γράφει - οι θέσεις μας και εμείς, όμως είναι δυνατός ο Θεός όπου μας προστατεύει και θα δείξωμε την τύχη μας στις θέσεις αυτές, τις αδύνατες. Και αν είμαστε ολίγοι στο πλήθος του Μπραήμη, παρηγορούμαστε με ένα τρόπο, ότι η τύχη, μας έχει πάντοτε τους Έλληνες ολίγους, ότι αρχή και τέλος παλαιόθεν και τώρα, όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε, τρώνε κάτι από εμάς και μένει η μαγιά και όταν οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν και όταν κάνουν αυτήνη την απόφαση, λίγες φορές χάνουν, μα πολλές κερδαίνουν….» Τα λόγια αυτά του Μακρυγιάννη, δεν χρειάζονται ερμηνεία. Η ιστορική πραγματικότητα όμως πρέπει να εξετάσει τους ιστορικούς παράγοντες που οδήγησαν στη μεγάλη απόφαση το Γένος. Είναι τα επί μέρους μικρά θαύματα, που είναι αδύνατο να περιγράψει κανείς στα συνεπτυγμένα όρια ενός μικρού κειμένου. Η Εθνική παράδοση, που δεν υπήρξε ποτέ νεκρή αλλά ζωντανή δύναμη, ζυμωμένη με τα κύτταρα των Ελλήνων, υπήρξε ο πρώτος μεγάλος παράγοντας του θαύματος του 1821. Μερικές φορές μάλιστα ανεπίγνωστα, όπως η λειτουργία της καρδιάς. Ήταν η βαρύτιμη κληρονομιά πίστης και ελπίδας στην μέλλουσα ανάσταση του ‘Έθνους, που δεν χάνεται ποτέ, γιατί αυτή είναι η προσταγή της μοίρας. «Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις….πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θάναι…» ανέΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

63 κραξε ο ανώνυμος ποιητής αμέσως μετά την πτώση της Βασιλεύουσας. Οι ‘Ήρωες του 21 συνεχίζουν την παράδοση των Ηρώων της αρχαιότητας και των μαρτύρων της Εκκλησίας, που με την σειρά της αποτελεί τον δεύτερο μεγάλο παράγοντα του θαύματος του ‘21. Η Εκκλησία μας, κράτησε κάτω από το ιερό της σκήπτρο, όλους τους ‘Έλληνες. Ο ελληνορθόδοξος κλήρος, εργάζεται συστηματικά για την απολύτρωση του Γένους καθ’ όλη την διάρκεια των 400 ετών της σκλαβιάς του υπόδουλου Γένους. Η Εκκλησία χρησιμοποιεί όλες τις δυνάμεις της, για την διατήρηση της πίστης και την εξάπλωση της ελληνικής παιδείας. Είναι δύο στοιχεία που θα βοηθήσουν περισσότερο από κάθε άλλο στην απελευθέρωση του ‘Έθνους. Και όταν ήρθε η ευλογημένη ημέρα, μαζί με τον Σταυρό, η Εκκλησία πήρε και το σπαθί, έγινε μάρτυρας και ήρωας του εθνικού αγώνα. Σχημάτισε φάλαγγα ολόκληρη από ματωμένα ράσα, που κάηκαν όλα στην πελώρια πυρκαγιά της Εθνεγερσίας. Η Εκκλησία ευλόγησε ύψωσε και κράτησε ψηλά, τη σημαία της Επανάστασης. Ο τρίτος παράγων που συνέβαλε στην πραγματοποίηση του θαύματος, ήταν η Πνευματική Ηγεσία του ‘Έθνους. Πρόκειται για το σύνολο των μεγάλων εκείνων δασκάλων που διατήρησαν αδιάκοπη την συνέχιση της ελληνικής παιδείας. Το κέντρο της πνευματικής κίνησης αποτελούσε η μεγάλη του Γένους Σχολή. Από εκεί εξαπλώθηκε σ’ όλη την Ελλάδα και έφτασε στις Ευρωπαϊκές χώρες. Η παιδεία προετοίμασε σχεδόν όλους τους μεγάλους του ‘21. Πριν αποβιβαστεί στην Μάνη ο Κολοκοτρώνης, κάθησε μαθητής στα θρανία του Μαρτέλαου στην Ζάκυνθο. Πριν γίνει μπουρλοτιέρης των ψυχών και ήρωας στο Μανιάκι ο Παπαφλέσσας, είχε γίνει πρώτα μαθητής του Αίαντα στην Κωνσταντινούπολη. Η Φιλική Εταιρεία ο τέταρτος παράγων που συνέβαλε τα μέγιστα στην Επανάσταση, έβγαλε το ‘Έθνος από το στάδιο των ονείρων και των ελπίδων και το έφερε στην περίοδο των ενδόΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ξων έργων. Μυστικά οργάνωσε όλους τους ‘Έλληνες και τους οδήγησε στην παράτολμη αλλά και σωτήρια ιδέα της έναρξης του αγώνα. Καλλιέργησε την ιδέα της αόρατης Αρχής, για να ενθαρρύνει τους «ραγιάδες», άφησε τον μύθο της ξένης βοηθείας να γίνει πίστη στους αδύνατους, ενώ εγνώριζε ότι το ‘Έθνος έπρεπε να στηριχθεί μόνο στις δυνάμεις του. Ιδιαίτερη τιμή θα πρέπει να δοθεί σήμερα, στον Γενικό Επίτροπο της Αρχής της Φιλικής Εταιρείας, τον πρίγκηπα Αλέξανδρο Υψηλάντη αλλά και γενικώτερα στην οικογένεια των Υψηλαντών. Αποτιμώντας περισσότερο στρατιωτικά ή και γεωστρατηγικά την εμπλοκή των υπόδουλων ελληνικών «στρατιωτικών δυνάμεων» στον αγώνα της Ελευθερίας, μπορούμε να διακριβώσουμε ότι η επανασταση έχει τις απαρχές της στις 24 Φεβρουαρίου με την περίφημη προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας. Αν και η κατάληξη της επανάστασης εκεί δεν είχει ευτυχές τέλος, έδωσε την απαραίτητη σπίθα της φωτιάς, ενώ κατώρθωσε να εμπλέξει αρκετές δυνάμεις του κατακτητή που ήταν τελείως απαραίτητες σε άλλα πολεμικά μέτωπα όπως της Στερεάς και του Μωριά. Οι Φιλικοί περιφρόνησαν την εχθρότητα της Ευρώπης, δεν δείλιασαν μπροστά στις ανυπέρβλητες δυσκολίες που φάνηκε ότι αντιμετώπιζαν, δεν τους τρόμαξε η έλλειψη υλικών μέσων, δεν έδωσαν προσοχή στις συμβουλές των φρονίμων, αλλά πίστεψαν ακλόνητα στο θαύμα. Η πραγματικότητα τους δικαίωσε με τον πιο λαμπρό τρόπο. Ο κυριώτερος όμως ίσως παράγοντας της Επανάστασης τους Έθνους ήταν οι ίδιες του οι Πολεμικές Δυνάμεις, όπως το ελληνικό Ναυτικό το οποίο με την εκπληκτική οργάνωση και ακμή, ιδίως κατά τον τελευταίο αιώνα της Τουρκοκρατίας, έχει σχεδόν

την αποκλειστικότητα στις μεταφορές των εμπορευμάτων που διακινούνται στη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο. Διασπά τον αποκλεισμό του Νέλσωνος κατά τους Ναπολεόντιους Πολέμους και τροφοδοτεί την πεινασμένη Γαλλία. Τα σιτοκάραβα επιστρέφουν στις βάσεις τους και έχουν για «έρμα», σάκκους από αργυρά τάληρα. Τα πληρώματα είναι εξοπλισμένα, για να αποκρούσουν τους Βερβερίνους πειρατές. Τ’ ακαταμάχητα όπλα τους όμως είναι η ζωή και το πνεύμα το ελληνικό, που αρχίζει από το όνομα του πλοίου και φτάνει μέχρι τις μικρές λεπτομέρειες ναυτικής ζωής. Ο ψημένος αυτός ναυτικός λαός, συμπλήρωνε την πολεμική του δεξιοτεχνία στον Τουρκικό στόλο. Ποτέ ο Τούρκος δεν ήταν τόσο καλός ναύτης και για αυτό χρησιμοποιούσε τους ‘Έλληνες. Ο Έλληνας, γράφει ο Σπύρος Μελάς, «εγνώριζε να σταθεί στο κανόνι, να ρίξει με το τρομπόνι να πολεμήσει, να αναρριχηθεί στα ξάρτια όταν ο άνεμος εμαίνετο, και η θάλασσα εκόχλαζε, να κρεμασθεί ψηλά από τον ιστό της τάπιας και να αιωρείται μεταξύ ουρανού και πελάγους. Γι’ αυτά τα έργα δεν ήτο παρά μόνο ο ‘Ελλην ». Αυτός ήταν η πραγματική δύναμη στα πολεμικά πλοία της Τουρκίας και σ’ αυτά εδιδάσκετο πώς να πολεμήσει. Μισούσαν τόσο πολύ την υπηρεσία στον αυτοκρατορικό στόλο, ώστε η πλέον μαύρη ημέρα τους ήταν όταν έφταναν στα νησιά οι Τούρκοι στρατολόγοι (Σεφερλήδες), να πάρουν ναύτες για την Κωνσταντινούπολη. Στα λιμάνια αντηχούσε το παθητικό τραγούδι: Κλάψε με καημένη μάνα ήρθαν να με πάρουνε Στα καράβια του Σουλτάνου σκλάβο να με βάλουνε Από τους απλούς αυτούς ναύτες, θα βγουν οι τρομεροί θαλασσομάχοι μας, οι Μιαούληδες, οι Τομπάζηδες, οι Κανάρηδες, οι Πιπίνοι, οι Τσαμαδοί, οι Σαχίνηδες και οι Μπατρόζοι. Ο Ελληνικός στόλος, αχρήστευσε την τουρκική υπεροπλία στη θάλασσα. Ανάγκασε τον Σουλτάνο να προτιμήσει τις εκστρατείες της ξηράς, για περισσότερη σιγουριά αλλά και εδώ τα πράγ-

64 ματα δεν ήταν καθόλου ευχάριστα για αυτόν. ‘Έπρεπε να αντιμετωπίσει την στρατιωτική δύναμη της ξηράς, τους «Αρματωλούς και τους Κλέφτες». Εκτός από αυτούς, υπήρχαν ακόμα στη υπόδουλη Ελλάδα δυο στρατιωτικά κέντρα, που χρησίμευαν ως προπαιδευτήρια του Ελληνικού Στρατού της ξηράς, το ένα στην ‘Ήπειρο με τους Σουλιώτες και το άλλο στη Μάνη και την Πελοπόννησο γενικά, με τους Μανιάτες. Δεν χρειάζεται βέβαια να γίνει εκτεταμένη αναφορά στο ότι χωρίς τις στρατιωτικές δυνάμεις της ξηράς, δεν είχε καμμιά πιθανότητα επιτυχίας η Εθνεγερσία. Γι’ αυτό, όταν ο ‘Άγγλος ναύαρχος Άμιλτων, σε μια δεινή περίοδο της Επανάστασης, πρότεινε στον Κολοκοτρώνη μεσολάβηση για μια έντιμη συνθηκολόγηση με την Τουρκία, ο ‘’ Γέρος του Μωριά ’’ απάντησε υπερήφανα : «Εμείς καμία συνθήκη δεν εκάμαμε με τους Τούρκους.... Ο Αυτοκράτοράς μας σκοτώθηκε… αλλά τα κάστρα του έμειναν άπαρτα και η φρουρά τους δεν έπαυσε τον πόλεμο» Έκπληκτος ο Άγγλος ρώτησε, «ποιά είναι αυτή η φρουρά» και «ποιά είναι τα κάστρα;» «Η φρουρά του είναι οι Κλέφτες και τα κάστρα είναι η Μάνη, το Σούλι και τα βουνά», απάντησε ο Κολοκοτρώνης. Οι αρχηγοί του αγώνα, θα εκπηδήσουν από τα σπλάχνα των Κλεφτών, των Αρματολών, των Σουλιωτών και των Μανιατών, που ήταν σε συνεχή πόλεμο στους θαλασσόπληκτους βράχους του Ταίναρου. Θα ήταν όμως μεγάλη παράλειψη, εάν δεν αναφέραμε έναν εξωελληνικό παράγοντα, που συνέβαλε κατά πολύ στην ενίσχυση του αγώνα. Πρόκειται για τους φιλέλληνες και το μοναδικό φαινόμενο που δημιούργησαν σ’ όλο τον κόσμο, τον φιλελληνισμό. Είναι οι μεγάλοι και άδολοι λάτρεις της αρχαίας Ελλάδας και οι φίλοι της νέας. Η εγγενής κίνηση του φιλελληνισμού, οφειλόταν στην λάμψη του ονόματος Έλληνας και ελληνικός πολιτισμός - ιδίως της κλασικής εποχής -, στην μετανάστευση των Ελλήνων λογίων στη Δύση, στην αδιάκοπη πάλη των Ελλήνων για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού, στις θηριωδίες των Τούρκων και στα κατορθώματα των

Ελλήνων, κατά τη διάρκεια του αγώνα. Συγγραφείς, λογοτέχνες, ιστορικοί, κριτικοί, ζωγράφοι και απλοί άνθρωποι, εξύμνησαν και προέβαλαν τον δίκαιο αγώνα των Ελλήνων ενώ επηρέασαν την κοινή γνώμη των χωρών τους. Μετέβαλαν την πολιτική και αυτών ακόμη των κυβερνήσεων τους, που ακολουθούσαν το περίφημο Status Quo του Metternich, του άξονα κάθε ανθελληνικής κίνησης. Ο μισέλληνας αυτός βέβαια, δεν ήταν ο μόνος. Υπήρχαν και άλλοι. Δεν έφθασαν όμως στο σημείο να υποστηρίζουν επίσημα ό,τι υποστήριζε αυτός : «Über unsere Ostgrenzen hinaus, zahlen 300 - 400.000 Gehängte, Erwürgte oder Gepfählte nicht vieles». Δηλαδή σύμφωνα με την μετάφραση του επισήμου αυτού κειμένου του: «Πέραν των ανατολικών συνόρων μας, 300 400.000 κρεμασμένοι, στραγγαλισμένοι ή ανασκολοπισμένοι είναι κάτι το ασήμαντο». Οι φιλέλληνες, τον αποκαλούσαν σκωπτικά αντί Μέτερνιχ, ‘’ Μitennacht ’’ δηλαδή μεσονύκτιο σκοτεινό. Υπολογίζεται ότι ήρθαν περισσότεροι από 1800, που εγκατέλειψαν πατρίδα, οικογένεια, συγγενείς, φίλους και έσπευσαν να πολεμήσουν για έναν άλλο λαό, που γνώριζαν μόνο από μελέτες, σχολεία και βιβλία. ‘Έτσι ο φιλελληνισμός δεν έμεινε ένα φαινόμενο αιωρούμενο στον κόσμο του ρομαντισμού και του συναισθήματος αλλά έγινε πράξη. Η σημερινή πραγματικότητα ίσως οδηγεί στην σκέψη αλλά και στην επιτακτική ανάγκη, να στραφούμε για λίγο νοερά ίσως πίσω… Η ιστορική μνήμη μας αναγκάζει να διαπιστώσουμε ότι, εκείνοι που πρωτοξεκίνησαν τον αγώνα, δεν είχαν σχεδόν τίποτε για να θυ-

σιάσουν εκτός από την ίδια τους την φυσική υπόσταση. Αλλά και αν ακόμη είχαν, το διέθεσαν για την ελευθερία της πατρίδας μας. Ο λόγος είναι βέβαια προφανής Οι ‘Έλληνες έχουν όπως λέει ο ποιητής την προσταγή της μοίρας : « Να’ ναι αιώνια σε τούτη τη γη η λευτεριά». Γι’ αυτό έχουμε υπέρτατο χρέος να διαφυλάξουμε όλες τις αλήθειες της ιστορίας μας, που χαράσσουν την φυσιογνωμία μας και προσδιορίζουν την ιδιοτυπία μας και να μην απομακρυνθούμε από την ιστορική μας μνήμη. Σήμερα, όπως το πρόσταγμα των καιρών επιβάλλει, ενώ πρέπει να δοκιμάσουμε γοργά βήματα προς τα εμπρός για την πρόοδο και προκοπή του τόπου και την έξοδό μας από την δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας, η πατρίδα μας αγωνίζεται να κερδίσει την μάχη για την ίδια την υπόσταση του Έθνους. Αλλοεθνείς και αλλόφρονες, προσπαθούν να αποδείξουν αυτό, που κάποτε ούτε και οι ίδιοι διενοούντο, δηλαδή ότι υπάρχουν μη συμπαγή και αμφισβητούμενα κομμάτια του Ελληνισμού, υπάρχουν γκρίζες ζώνες και κομμάτια της πατρίδας μας με διαφορετική υπόσταση. Πρέπει όμως να γνωρίζουν και να κατανοήσουν, ότι το νόημα των αγωνιστών του 1821 έχει γίνει φάρος και βίωμα στον νεώτερο Ελληνισμό…Το ωραιότερο ιδανικό, το ιδανικό της ελευθερίας, δεν μας το χάρισαν, το κατακτήσαμε με αγώνες και αίμα. Σήμερα γονατίζουμε ευλαβικά στους τάφους των επιφανών και αφανών ηρώων της Εθνεγερσίας, που μας έδωσαν μαζί με την ελευθερία και την ευτυχία της περήφανης ζωής. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Μελάς Σπύρος: Ματωμένα Ράσα εκδόσεις Μπίρη, Αθήνα (1979) Μπρέκης Σπύρος: Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας (ΣΣΕ) Αθήνα 1999 – Διαλέξεις (ΣΣΕ) Αθήνα 2002 Παπαρηγόπουλος Κωνσταντίνος: Ιστορία του Ελληνικού Εθνους, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα 1993. Σαθας Κωνσταντίνος: Τουρκοκρατούμενη Ελλάς Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 1998 Τρικούπης Σπυρίδων-: Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, Εκδόσεις Λιβάνη Αθήνα ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

>> ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ

Αλέξανδρος Υψηλάντης* (Άγνωστες πτυχές και γεγονότα στο περιθώριο της ιστορίας) Υπό κ. Γεωργίου Τσαλουχίδη, Υπoπτεράρχου (Ι) ε.α., Προέδρου της Πανελληνίας Ένωσης Ποντίων Αξιωματικών (Π.Ε.Π.Α.) «Αλέξανδρος Υψηλάντης»

τρέφουμε σήμερα το νου και την καρδιά μας προς τον ηγέτη της Ελληνικής Επαναστάσεως. Τιμούμε έστω με λόγια εκείνον που με πράξεις θεμελίωσε την νεότερη εθνοκρατική μας υπόσταση. Υποκλινόμεθα ενώπιον μιας τραγικής προσωπικότητας, που ανήλθε με απαράμιλλη καρτερία την οδό του μαρτυρίου για την πατρίδα. Και απολογούμεθα. Απολογούμεθα, Αλέξανδρου, ο οποίος εκτιμώντας τις γιατί επιτρέψαμε, καθ’ όλον τον νεοελ- ικανότητές και την αφοσίωσή του νεαληνικό βίο να υποβαθμιστεί η σημασία ρού αξιωματικού τον προάγει το 1813 της Επαναστάσεως στην Μολδοβλα- στον βαθμό του συνταγματάρχου. Ακοχία και να μην αποδοθεί η πρέπουσα λουθώντας τον Τσάρο στους ναπολετιμή στον Γενικό Επίτροπο της Αρχής όντειους πολέμους κερδίζει συνεχείς της Φιλικής Εταιρείας, στον πρίγκηπα εύφημες μνείες και στη μάχη της ΛειΑλέξανδρο Υψηλάντη. Η επανάσταση ψίας, στην περίφημη μάχη των Εθνών, του 1821 δεν προέκυψε εν κενώ, αλλά τον Οκτώβριο του 1813, θα χάσει το δεπροετοιμάστηκε από τον πατριωτισμό ξιό του χέρι από θραύσμα οβίδας πυκαι την αυτοθυσία των μελών μιας εται- ροβολικού. ρείας. Και δεν ξεκίνησε στις 25 ΜαρτίΥπασπιστής του Τσάρου και υποου, αλλά στις 24 Φεβρουαρίου με την στράτηγος, στα 25 του μόλις χρόνια, περίφημη προκήρυξη του Αλέξανδρου ο Αλέξανδρος αποφασίζει να μιλήσει Υψηλάντη στο Ιάσιο της Μολδοβλαχί- ανοιχτά στον ίδιο τον Τσάρο, αλλά δεν ας. βρίσκει ανταπόκριση. Ήδη από τον ΣεΓόνος λαμπρής ποντιακής και φα- πτέμβριο του 1814, τρεις εμπνευσμένοι ναριώτικης οικογένειας ο Αλέξανδρος Έλληνες έχουν ιδρύσει στην Οδησσό Υψηλάντης, διαμόρφωσε μια έξοχη την Φιλική Εταιρεία. Η εκπληκτική της σύνθεση χαρακτήρα, της ποντιακής εξάπλωση όμως στις αρχές του 1820 ηρωικότητας και της φαναριώτικης έχει φθάσει σε ένα κρίσιμο σημείο. Ο ιδιοφυΐας. Πολύ νωρίς έμαθε από τον κίνδυνος της διασπάσεως είναι άμεπατέρα του, τον ηγεμόνα Κωνσταντίνο, σος και η εξεύρεση κατάλληλου ηγέτη ότι «οι Έλληνες μόνον εις εαυτούς πρέ- είναι ζήτημα επείγον. Ο Εμμ. Ξάνθος πει να στηρίζοντα, όπως γίνωσιν ελεύ- αναλαμβάνει τις σχετικές επαφές. Συθεροι». Γεννημένος το 1792, μεγάλωσε ναντά τον Καποδίστρια, ο οποίος συστο πνευματικό κλίμα μιας οικογένειας νιστά σ’ αυτόν να βολιδοσκοπήσει τον ελληνολατρικής, που έθετε την εθνική Υψηλάντη. ιδέα πάνω από τα ταξικά της συμφέΑς στρέψουμε λοιπόν όλοι τα μάτια ροντα. της φαντασίας μας στην ιστορική εκείΜε τη φυγή του πατέρα του, τον νη συνάντηση τον Απρίλιο του 1820 ακολούθησε στην Αγία Πετρούπολη. στην Αγία Πετρούπολη κι ας αισθανΚατετάχθη στον όπλο των βασιλικών θούμε την ίδια εκείνη συγκίνηση, που ακολούθων, αποφοίτησε από την Στρα- μόνο μαχητές και εθνικοί επαναστάτες τιωτική Σχολή και κατατάχθηκε ως αν- μπορούν να αισθάνονται. «Ας εγνώριθυπασπιστής στη φρουρά του Τσάρου ζον», απαντά βαθύτατα συγκινημένος ο Υψηλάντης, «ότι οι ομογενείς μου * Η ομιλία εξεφωνήθη στην επιμνημόσυνη δέηείχαν ανάγκην από εμέ και εστοχάζοση για τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, στις 24/2/2013 στο Πεδίο του Άρεως Αθηνών, έμπροσθεν του ντο ότι ημπορώ να συντελέσω εις την μνήματός του (Παραπλεύρως του Ι. Ναού των ελευθερίαν των, σε λέγω εντίμως κύριε Ταξιαρχών).

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Ξάνθε ότι μετά προθυμίας ήθελον κάμει κάθε θυσίαν και των υπαρχόντων μου και του εαυτού μου». Ο Ξάνθος απεκάλυψε τότε την αποστολήν του. Και την επομένη, 12 Απριλίου 1820 υπεγράφη το Πρακτικό αναλήψεως της αρχηγίας της εταιρείας από τον Υψηλάντη, που ανέλαβε «Γενικός Επίτροπος της Αρχής». Η ανάληψη της ηγεσίας της Φ.Ε. από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη είχε τεράστια εθνική σημασία. Η Φ.Ε. αποκτούσε άξιο πολιτικό και στρατιωτικό ηγέτη, ικανό να φέρει εις πέρας την ιστορική ευθύνη, σε μια στιγμή που η Εταιρεία περνούσε σοβαρή κρίση και η αλήθεια για την ανύπαρκτη Αόρατη Αρχή, κινδύνευε να αποκαλυφθεί και να οδηγήσει την Φ.Ε. σε διάλυση. Χάρη στον Υψηλάντη αποκαταστάθηκε η πειθαρχία. Υπερνικήθηκαν οι αμφιβολίες και η κρίση εμπιστοσύνης. Έγινε δυνατή η μύηση σημαντικών Ελλήνων. Επισπεύσθηκε η ηθική και υλική προπαρασκευή του αγώνα. Συντάχθηκε αμέσως το στρατηγικό σχέδιο της επαναστάσεως και αναδιοργανώθηκαν οι εφορείες της Εταιρείας. Το γενικό σχέδιο, εξαιρετικό στη σύλληψή του, δυστυχώς δεν εφαρμόστηκε πιστά. Την 7η Οκτωβρίου του 1820, στο Ισμαήλιο της Βεσσαραβίας, αποφασίζεται μετά από πρόταση του Παπαφλέσσα, η επίσπευση της Επαναστάσεως, γιατί στο μεταξύ είχαν γίνει γνωστά τα σχέδια. Στη συνέχεια ο Υψηλάντης εγκαθίσταται στο Κισνόβι (σημερινό Κισινάου, πρωτεύουσα της Μολδαβίας), όπου συνεργάζεται με τον διοικητή της 16ης μεραρχίας πεζικού Μ. Ορλώφ και τους αξιωματικούς που συμμετείχαν αργότερα στο κίνημα των «Δεκεμβριστών». Στην πόλη αυτή θα ληφθεί στις 16 Φεβρουαρίου 1821 η μεγάλη τελική απόφαση για την άμεση έναρξη της Επαναστάσεως. Με υψηλό φρόνημα, αντάξιο της ιστορικής στιγμής και πίστη στο διαιώνιο ελληνικό όραμα, με πρόσωπα που καταύγαζε το υπερούσιο φως της Μεγάλης Ιδέας, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και η ολιγομελής συνοδεία του πέρασαν το απόγευμα της 22ας Φεβρουαρίου τον Προύθο και το βράδυ μπήκαν στο Ιάσιο. Την επομένη εκδόθηκε η προκήρυξη προς το έθνος των Μολδαβών και στις 24

66 Φεβρουαρίου η περίφημη προκήρυξη της Επαναστάσεως, που αποτελεί μνημείο του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού και του δημοκρατικού πατριωτισμού. Με τίτλο «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος» δινόταν η ουσία του επαναστατικού οράματος, ενώ με τις ευθείες αναφορές στη ρωσική βοήθεια, προσεφέρετο η αναγκαία σε κάθε επαναστατική εκδήλωση ηθική ενίσχυση. Με επιστολή προς τον Τσάρο, ο Αλέξανδρος παραιτείται από την στρατιωτική του υπηρεσία, αναγγέλλει την Επανάσταση και κάνει έκκληση για βοήθεια. Παράλληλα παρά την έλλειψη άξιων στελεχών και επαρκών οικονομικών μέσων, οργανώνει μια αξιόμαχη δύναμη. Ο Μητροπολίτης Ιασίου Βενιαμίν θα ευλογήσει την επαναστατική σημαία (με τον αναγεννώμενο φοίνικα στη μια πλευρά και τον Σταυρό, τον Άγ. Κωνσταντίνο και την Αγία Ελένη από την άλλη), ενώ την ώρα που θα περιζώνει τον Υψηλάντη με το ξίφος, το πλήθος θα αναφωνεί «και στην Πόλη!». Η μυριόστομη αυτή φωνή, βγαλμένη από τα βάθη της ελληνικής ιστορίας και του λαϊκού μας υποσυνείδητου, ουσία και νόημα της εθνικής μας υπάρξεως, μπορεί να μην πραγματοποιήθηκε από το ηρωικό κίνημα στις παραδουνάβιες Ηγεμονίες, που ήταν καταδικασμένο χωρίς τη ρωσική βοήθεια, όμως η ηρωική θυσία εκείνων των αγωνιστών, υπήρξε ο σωτήριος αντιπερισπασμός για να καρποφορήσει η επανάσταση στη Νότια Ελλάδα, όπως ήταν και το σχέδιο του Υψηλάντη. Ο ίδιος εγκαταλελειμμένος από τους λιπόψυχους, μετά την αποδοκιμασία του Τσάρου κατ’ αυτού, κατέρχεται από τη Μολδοβλαχία στη Βλαχία. Στο Φωξάνι συγκροτεί τον περίφημο Ιερό Λόχο από το άνθος της σπουδά-

ζουσας ελληνικής νιότης, που γνώριζε καλά τότε ότι τ’ άρματα είναι προϋπόθεση για τα γράμματα. Μετά το Βουκουρέστι κατευθύνεται στο Τυργκοβίσ τι, όπου οργανώνεται αμυντικά. Αλλά από τις 30 Απριλίου η κατάσταση μεταβάλλεται πλήρως. Η Ρωσία δίδει άδεια για είσοδο τουρκικών στρατευμάτων στις Ηγεμονίες. Η ήττα στη μάχη του Γαλατσίου επιδείνωσε το κλίμα απειθαρχίας και δυσπιστίας στο στρατόπεδο του Υψηλάντη. Ο αγώνας θα κριθεί οριστικά με την ήττα και την ηρωική θυσία του Ιερού Λόχου στο Δραγατσάνι, στις 7 Ιουνίου 1821. Οι συνέπειες υπήρξαν ολέθριες και το πολεμικό σχέδιο για μια λαμπρή νίκη, που θα αναπτέρωνε το φρόνημα των επαναστατικών δυνάμεων, ματαιώθηκε οριστικά. Μάταια προσπάθησε ο Αλέξανδρος να σταματήσει τη φυγή και να ανασυντάξει τις δυνάμεις του. Από το Ρίμνικο ο Υψηλάντης προχωρεί στη μονή της Κόζιας, όπου η εξαχρείωση πολλών απειλεί ακόμη και τη ζωή του. Οι τουρκικές προκηρύξεις προσέφεραν αμνηστία και πλούσια αμοιβή, σε όποιον παρέδιδε το κεφάλι του πρίγκιπα. Αν και ήθελε να συνεχίσει μέχρις εσχάτων τον αγώνα, η κατάρρευση του ηθικού και οι επιβουλές κατά της ζωής του, τον αναγκάζουν να σκεφθεί τη διαφυγή του προς τη Ρωσία και από εκεί την κάθοδο στην Ελλάδα. Πρώτα όμως, για την εξασφάλιση των αδελφών του Γεωργίου και Νικολάου, έστειλε τον πιστό του υπασπιστή Λασσάνη στα αυστριακά σύνορα να ζητήσει την είσοδό τους. Έκπληκτος ο Λασσάνης θα ακούσει από τον διοικητή το συνοριακού σταθμού του Ρότεντουρμ, συνταγματάρχη Σβηντ, να του ανακοινώνει ότι είχε διαταγές μόνο για την είσοδο του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Τι είχε συμβεί; Η ευκαιρία ήταν εκ-

πληκτική για να την αφήσει ο Μέττερνιχ να χαθεί: «Δια της απομακρύνσεως του υπαιτίου και του κατ’ εξοχήν μοχλού των ταραχών την στιγμήν αυτήν εις αμφοτέρας τα ηγεμονίας, θα διελύοντο οι οπαδοί του, πιθανώς αφ’ εαυτών και θα επανήρχετο η νόμιμος εξουσία εις τον νόμιμον κάτοχόν της, ενώ ημείς από την άλλην πλευράν θα εδραττόμεθα της ποθητής ευκαιρίας να συλλάβωμεν τον επικίνδυνον άνδρα και να δυνηθώμεν εν συνεχεία να λάβωμεν τα δια την περίπτωσίν του κατάλληλα μέτρα». Η Ρωσοαυστριακή Συμπαιγνία, την οποία ο συνταγματάρχης Σβήντ επισφράγισε, δίνοντας τον λόγο της στρατιωτικής του τιμής για την ασφάλεια της ζωής και της ελευθερίας του Αλέξανδρου Υψηλάντη, παρέσυρε τον ηγέτη της Επαναστάσεως στη θανάσιμη παγίδα. Στις 15 Ιουνίου πέρασε τα αυστριακά σύνορα με τους αδελφούς του Νικόλαο και Γεώργιο, τον πολωνό αξιωματικό Βάσλαβ Γαρνόφσκι και τον πιστό του οικονόμο Κ. Καραβελόπουλο. Νωρίτερα αποχαιρέτησε τον πιστό του Γεωργάκη Ολύμπιο, που θα βρει ηρωικό θάνατο στη μονή του Σέκου. Γράφει ο Φιλήμων: «Η σκηνή εγένετο συγκινητικοτάτη, προκαλέσασα αμοιβαία τα δάκρυα και τους λυγμούς όλων των περί τον Υψηλάντη και τον Ολύμπιο και μόλις μετά στιγμάς τινάς ηδυνήθη τον αποχωρισμόν του πρώτου από του δεύτερου και τανάπαλιν η εγκάρδιος ευχή: “Καλή αντάμωση εις την πατρίδα”». Η μοίρα δεν θέλησε αυτήν την αντάμωση. Κατά την διαταγή του Μέττερνιχ (με σιωπή της Ρωσίας, η οποία για χρόνια θα κωφεύει στις εκκλήσεις του Υψηλάντη) ο Έλλην ηγέτης έπρεπε «υπό μίαν ευπρεπή πρόφασιν, λ.χ. μέχρι της αφίξεως διαταγών ανωτέρων, να τεθεί υπό αυστηράν επιτήρησιν». Στο μεσαιωνικό δεσμωτήριο, όπου κρατείται, γρήγορα η υγεία των επαναστατών φθείρεται, ενώ ο Μέττερνιχ σε μια συντετριμμένη αρχόντισσα Ελισάβετ Υψηλάντη να πληρώσει τα έξοδα της αιχμαλωσίας των τριών παιδιών της κωφεύει. Μάταιες είναι οι εκκλήσεις της προς την φιλανθρωπία του Τσάρου. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

67 Χωρίς ίχνος ντροπής και ανδρικής τιμής ο αυστριακός υπουργός Στρατιωτικών θα απαντήσει στις διαμαρτυρίες του Υψηλάντη: «Επλανάσθο εντελώς και αγνοώ δια τι επιστεύσατε ότι ήτο δυνατόν κατόπιν των όσων συνέβησαν να εισέλθητε και να διαβήτε την αυστριακήν επικράτειαν ελευθέρως, μεταβαίνοντας κατά το συμφέρον σας εις Αμβούργον ή αλλαχού». Τέτοια χυδαία αποκάλυψη της απάτης, τέτοιος κυνισμός από υπουργό μεγάλης δυνάμεως δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Λιώνει στα κάτεργα του Μουγκάτς ο Αλέξανδρος. Κι όμως στην Ελλάδα κάποιοι φροντίζουν να εξαφανιστούν από τα κείμενα του αγώνα κάθε αναφορά στην Φιλική Εταιρεία και στον ηγέτη της. Η συκοφαντία και η εύκολη κριτική έθεσε εν αμφιβόλω τις ικανότητες και το θάρρος του Πρωτομάστορα της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, αυτού που με το τίμιο αίμα του πότισε το δένδρο της εθνικής μας ελευθερίας, όταν άλλοι, από την ασφάλεια της Δύσεως, ανέμεναν την αίσια λήξη του αγώνα για να έλθουν ως φωτισμένοι ηγέτες του νέου κράτους. Τον Αύγουστο του 1823 ο Υψηλάντης μεταφέρεται, άρρωστος πια, από το Μούνκατς, στο Τερέζιενστατ της Βοημίας. Τα νέα από την Ελλάδα είναι σπάνια, μα οι επιτυχίες των επαναστατών του δίνουν πάντα το λιγοστό κουράγιο που έχει ανάγκη για να ζει. Όταν το 1826 η στάση των ευρωπαϊκών δυνάμεων αλλάζει και η ελευθερία αχνοφέγγει, η υγεία του Αλέξανδρου έχει καταστραφεί οριστικά. Η πνευμονική διαταραχή έχει εξελιχθεί σε φυματίωση. Βέβαιος για το θάνατο ο Μέττερνιχ δίνει άδεια για την απελευθέρωσή του τον Νοέμβριο του 1827. Έμεναν δύο μήνες ζωής. Στο πανδοχείο «Χρυσό Απίδι», στην σημερινή Λάντστρασσε (Ηάουπτστρασσε) αρ. 31 της Βιέννης, ο πρίγκιπας θα περάσει τις τελευταίες εβδομάδες της σύντομης ζωής του. Η καρδιά του είναι πια αδύνατη κι η δύσπνοια δυναμώνει. Μαζί κι οι κρίσεις, οι συχνοί σπασμοί. Η υδρωψία του καρδιακού θυλακίου τον καταβάλλει. Στο προσκέφαλό του ο πιστός ΚαΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ραβελόπουλος και ο Λασσάνης. Συχνοί επισκέπτες οι αδελφές Τύρχαϊμ. «Δεν είναι σκληρό, μετά από τόσες μάχες, τόσους κινδύνους, να πεθάνω εδώ;», θα πει μια μέρα στον Λασσάνη. Στις 31 Ιανουαρίου 1828 εξομολογήθηκε, είπε το Πάτερ ημών, το Πιστεύω και έκανε το σταυρό του. Ύστερα ψιθύρισε «Θέλω να κοιμηθώ». Κι αποκοιμήθηκε για πάντα στην αγκαλιά της ιστορίας. Στον κόρφο της Ελλάδας. Η ψυχή του ταξίδεψε στα ποντιακά ακρογιάλια και ανηφόρησε στα Παρχάρια. Μετά πήρε τον δρόμο για το χωριό του, τα Υψηλά (εξ ου και Υψηλάντης) και από κει βρέθηκε στην Πόλη των Κωνσταντίνων. Στου Φαναριού τα καλντερίμια αναζήτησε την ελάχιστη ελπίδα, που παιδί φύσηξε εντός του, η μεγάλη ιδέα του Γένους. Και αναπαύτηκε για πάντα... Οι Έλληνες της Βιέννης μετέφεραν το σώμα του πρίγκηπα στο παρεκκλήσι του Αγ. Γεωργίου. Γύρω από το πρόσωπο, ένα στεφάνι από ρόδα και δάφνη στόλιζε τον ντυμένο με την μαύρη στολή του Ιερολοχίτη, νεκρό. Ο Νικόλαος Υψηλάντης θα αναγγείλει το θλιβερό νέο με επιστολή του στον Δημήτριο: «Φίλτατε αδελφέ Δημήτριε, Νέος κτύπος κατετάραξε τας ψυχάς ημών. Ο αυτάδελφος ημών Αλέξανδρος, ούτος ο αείμνηστος πατήρ ημών και φίλος, ως ουδείς άλλος, εν διαστήματι τριών λεπτών τη 31η Ιανουαρίου ετελεύτησε και εισήλθεν εις τα αιωνίους μονάς. Το τέλος του ήτο αγγελικότατον, ενώ τα πάθη του μαρτυρικότατα. Δια προσταγής του εκρατήσαμεν την καρδίαν του δια την πατρίδα, την οποίαν και εκτελέσαμεν. Ενταυτώ όμως εβαλσαμώθη και το σώμα του, όπου αν η πατρίς θελήση να ενταφιάση και αυτό εν καιρώ τω προσήκοντι, να εκτελέσωμεν. Μακάρια η μνήμη του». Η καρδιά του πρίγκηπος μετεφέρθη από τον Γ. Λασσάνη στην Αθήνα, μετά την απελευθέρωση και εναποτέθηκε στο Αμαλιείον. Μακρύς υπήρξε ο δρόμος για την διακομιδή και των οστών του. Όταν τον Δεκέμβριο του 1829 η κόμισσα Τύρχαϊμ έλαβε το πρώτο ελληνικό νόμισμα, με τον αναγεννώμενο Φοίνικα και τον Σταυρό, θα το πάει στο μνήμα του Αλέξανδρου. Ξένος, σε ξένη γη, μ’ έναν ξύλινο σταυρό

στο προσκεφάλι, κοιμόταν ο ηγέτης της Επαναστάσεως στο κοιμητήριο του Σανγκ Μαρξ. Το 1903, τα οστά του μεταφέρθηκαν στο οικογενειακό κτήμα των Σίνα-Υψηλάντη στο Ραπόλτεν Κίρχεν. Χρειάστηκαν 60 χρόνια και οι πολυετείς ακάματες έρευνες του μεγάλου Έλληνος ιστορικού του αιώνα μας, του καθηγητή Πολυχ. Ενεπεκίδη, για να διακομισθούν τα οστά και να αποτεθούν εις αιώνιον ύπνο, τον Αύγουστο του 1964, στην εκκλησία των Ταξιαρχών στο πεδίο του Άρεως. Σήμερα σε μία εποχή ευθείας επιθέσεως κατά της εθνικής μας ιστορίας, ας φυλάξουμε το πνεύμα του Υψηλάντη, το πνεύμα των Ιερολοχιτών, ως το ανεκτίμητο κειμήλιο των ιστορικών μας παραδόσεων και των εθνικών μας ελπίδων. Γιατί τίποτε δεν ορίζει ασφαλέστερα το μέλλον μας ως έθνος, όσο η πίστη και η τιμή στο παρελθόν της συλλογικής εθνικής μας υπόστασης. Τα φλογερά του λόγια στη διακήρυξή του, για την λύτρωση της πατρίδας, είναι επίκαιρα σήμερα όσο ποτέ: Tι θέλετε κάμη Σεις ω Έλληνες, προς τους οποίους η Πατρίς γυμνή δεικνύει μεν τας πληγάς της και με διακεκομμένην φωνήν επικαλείται την βοήθειαν των τέκνων της; Η θεία πρόνοια, ω φίλοι Συμπατριώται, ευσπλαγχνισθείσα πλέον τας δυστυχίας μας ηυδόκησεν ούτω τα πράγματα, ώστε με μικρόν κόπον θέλομεν απολαύση με την ελευθερίαν πάσαν ευδαιμονίαν. Αν λοιπόν από αξιόμεμπον αβελτηρίαν αδιαφορήσωμεν, ο τύραννος γενόμενος αγριώτερος θέλει πολλαπλασιάση τα δεινά μας, και θέλομεν καταντήση διά παντός το δυστυχέστερον πάντων των εθνών. Πρίγκηπα Αλέξανδρε Υψηλάντη, σε τιμούμε σήμερα, γιατί εσύ σφράγισες με τη ζωή σου την επιταγή του έθνους, ακολουθώντας πιστά την διαχρονική αρχαία ρήση: «Μητρός τε και πατρὸς και των άλλων προγόνων απάντων, τιμιώτερόν εστίν η Πατρὶς και σεμνότερον και αγιώτερον και εν μείζονι μοίρα και παρα θεοίς και παρ᾿ ανθρώποις τοις νουν έχουσι». Αιωνία σου η μνήμη! 

ΤΕΧΝΙΚΑ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Θ Ε Μ ΑΤΑ

Γεωπολιτική των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας* Υπό Δρ. Νικήτα Νικητάκου, Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Πλοιάρχου ΠΝ ε.α. Μέλους του ΔΣ ΣΕΕΘΑ, (Ε-mail : nnik@aegean.gr)

Εισαγωγή

γεωπολιτική είναι η επιστήμη η οποία εξετάζει, μελετά, αναλύει, ερμηνεύει την: αλληλεξάρτηση μεταξύ φύσης/ γεωγραφικού χώρου (περιβάλλοντος) και ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και την πολιτισμική σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Η γεωπολιτική σαν επιστήμη ανήκει σε δύο μεγάλα γνωστικά πεδία την Πολιτική Γεωγραφία και τις Διεθνείς σχέσεις.. Στον χώρο της Γεωπολιτικής πάντοτε ήταν αρκετά ενδιαφέρουσα η σχέση της με την ενέργεια. Η συμβατική ενέργεια όπως πετρέλαιο φυσικό αέριο και άνθρακας αποτελούν σημαντικούς στρατηγικούς παράγοντες που διαφορετική γεωγραφική κατανομή. Με δεδομένη την θέση των ανωτέρω πηγών ενέργειας δημιουργούν ται σημαντικές σχέσεις μεταξύ χωρών παραγωγών διακινητών και τελικών καταναλωτών. Η γεωπολιτική της ενέργειας, με την συμβατική της μορφή, λαμβάνοντας *Α ναδημοσίευση από το Foreign Affairs (Ελληνική Έκδοση)

υπ’ όψη τις μεγάλες επενδύσεις και την στρατιωτική εμπλοκή σε θέματα ασφάλειας αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο έρευνας και εφαρμογών. Η συνεχής μείωση των αποθεμάτων δημιουργεί νέες γεωπολιτικές σχέσεις μεταξύ των διαφόρων χωρών στο πλαίσιο της διασφάλισης και χρήσης των ενεργειακών πηγών Στην εποχή μας με δεδομένη την έλλειψη παραδοσιακών μορφών ενέργειας και την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δημιουργεί στην κοινωνία την ανάγκη για ανάπτυξη ενός μίγματος ενεργειακών πηγών που σαφώς αλλάξει και μετατοπίζει το γεωπολιτικό ενδιαφέρον από μερικές χώρες σε κάποιες άλλες. Η γεωπολιτική θεώρηση των συμβατικών μορφών

ενέργειας αναθεωρείτε συνεχώς λαμβάνοντας υπ’ όψη της την σπανιότητα τους και την αλματώδη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας . Ένας νέος τομέας γεωπολιτικής αρχίζει να αναπτύσσεται σε σχέση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες τα κυριότερα στοιχεία της οποίας θα αναπτυχθούν στο παρόν άρθρο. Ξεκινώντας από τους βασικούς ορισμούς των ανανεώσιμων πηγών και της βιώσιμης ανάπτυξης θα εξετάσουμε τις γεωπολιτικές συνέπειες της ενεργειακής μεταβολής, θα παρουσιαστούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο . Η έννοια της γεωπολιτικής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αφορά κύρια των έλεγχο των νέων εφαρμογών και της γνώσης που αναπτύσσεται στο πεδίο των ανανεώσιμων πηγών, την παγκόσμια κατανομή του δυναμικού των πηγών τους (ήλιος ,αέρας, κλπ) και των σπανίων υλικών απαραίτητων για την κατασκευή συσκευών ε κ μ ε τά λ λ ε υ σ η ς . Τέλος θα γίνει αναφορά σε μεγάλα προγράμματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας . ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

69 Ανανεώσιμες πηγές και βιώσιμη ανάπτυξη

ι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας (ΑΠΕ) ή ήπιες μορφές ενέργειας , ή νέες πηγές ενέργειας, ή πράσινη ενέργεια, είναι μορφές εκμεταλλεύσιμης ενέργειας, που προέρχονται από διάφορες φυσικές διαδικασίες, όπως ο άνεμος, η γεωθερμία, η κυκλοφορία του νερού και άλλες. Ο όρος «ήπιες» αναφέρεται σε δυο βασικά χαρακτηριστικά τους. Καταρχάς, για την εκμετάλλευσή τους δεν απαιτείται κάποια ενεργητική παρέμβαση, όπως εξόρυξη, άντληση ή καύση, όπως με τις μέχρι τώρα χρησιμοποιούμενες πηγές ενέργειας, αλλά απλώς η εκμετάλλευση της ήδη υπάρχουσας ροής ενέργειας στη φύση. Δεύτερον, πρόκειται για «καθαρές» μορφές ενέργειας, πολύ «φιλικές» στο περιβάλλον, που δεν αποδεσμεύουν υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του άνθρακα ή τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα, όπως οι υπόλοιπες πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούνται σε μεγάλη κλίμακα. Έτσι οι ΑΠΕ θεωρούνται από πολλούς μία αφετηρία για την επίλυση των οικολογικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Γη. Ως «ανανεώσιμες πηγές» θεωρούνται γενικά οι εναλλακτικές των παραδοσιακών πηγών ενέργειας (π.χ. του πετρελαίου ή του άνθρακα), όπως η ηλιακή και η αιολική. Ο χαρακτηρισμός «ανανεώσιμες» είναι κάπως καταχρηστικός, μιας και ορισμένες από αυτές τις πηγές, όπως η γεωθερμική ενέργεια, δεν ανανεώνονται σε κλίμακα χιλιετιών. Σε κάθε περίπτωση οι ΑΠΕ έχουν μελετηθεί ως λύση στο πρόβλημα της αναμενόμενης εξάντλησης των (μη ανανεώσιμων) αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων. Τελευταία από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και από πολλά μεμονωμένα κράτη, υιοθετούνται νέες πολιτικές για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που προάγουν τέτοιες εσωτερικές πολιτικές και για τα κράτη μέλη. Ο όρος βιώσιμη ανάπτυξη σε γενικούς όρους μπορεί να περιγραφεί σύμφωνα με το διακήρυξη της επιτροπής ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Brundtland (Our Common Future – World Commission on Environment and Development – 1987) «Η ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες της παρούσας κοινωνία; χωρίς να επηρεάζει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους». Διευκρινίζεται ότι δεν είναι κάθε ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και βιώσιμη. Για να το καθορίσουμε θα πρέπει να εξετάσουμε τον κύκλο ζωής κάθε πηγής και τον τεχνολογία μετατροπής της. Για παράδειγμα η εφαρμογή υδροηλεκτρικής ενέργειας σε με μεγάλη κλίμακα πιθανόν να δημιουργήσει προβλήματα

τους που παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια, μπορούν να συγκριθούν μόνο με την βιομηχανική επανάσταση στα τέλη του 19ου και αρχές του 20 αιώνα. Η μετάβαση σε διάφορες καθοριστικές μορφές ενέργειας, από ατμό σε άνθρακα στην συνέχεια σε πετρέλαιο και στις μέρες μας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δημιούργησε εξελίξεις όχι μόνο σε οικονομικό αλλά και σε πολιτικό Δεν είναι τυχαίο που όλες οι ευρωπαϊκές χώρες τόσο μεμονωμένα όσο και σε συνολικό επίπεδο σαν ΕΕ, δημιούργησαν σειρά από διατάξεις για την άντληση σημαντικών επενδυ-

στους υδατικούς πόρους που χρειάζονται για τις αγροτικές καλλιέργειες. Επίσης η χρήση ξύλου σαν βιοκαύσιμο μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σχετικά με την ανανέωση του. Στην εργασία κύρια εξετάζονται ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως ο ήλιος, ο αέρας και μερικώς η θάλασσα. Θα ξεκινήσουμε εξετάζοντας κύρια τι γεωπολιτικές συνέπειες έχει η αλλαγή στους ενεργειακούς πόρους.

τικών κεφαλαίων σε ΑΠΕ και για την καθιέρωση νέων κανόνων στις πολιτικές αποφάσεις (20-20-20, 2020). Σε περιπτώσει κρατών με μεγάλη ενεργειακή ζήτηση όπως η ΗΠΑ και η Κίνα υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης και των εξοπλιστικών τους προγραμμάτων ώστε να επενδύσουν σε οπλικά συστήματα λιγότερο εξαρτώμενα από τα συμβατικά καύσιμα και για να εξασφαλίσουν την ασφάλεια των υπαρχουσών πηγών συμβατικών πηγών ενέργειας. Στο πολιτικό πεδίο επίσης η αποκέντρωση των ΑΠΕ σε διάφορες περιοχές δίνει δύναμη στις τοπικές εξουσίες και δημιουργεί ένα ιδιότυπο δημοκρατικό σύστημα. Με λιγότερο μακροχρόνια εξάρτηση από την κεντρική κυβέρνηση. Από την αντίθετη όχθη οι κεντρικοί οργανισμοί παραγωγής και διανομής ενέργειας που είναι κυρίως κρατικοί φορείς δεν επιθυμούν να χάσουν την

Γεωπολιτικές συνέπειες της ενεργειακής μεταβολής

ενεργειακή μεταβολή με μεγαλύτερη χρήση των ΑΠΕ επιφέρει σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις τόσο σε από την πλευρά των εσωτερικών επιπτώσεων όσο και των εξωτερικών. Ποιο συγκεκριμένα η εφαρμογή των ΑΠΕ και οι τεχνολογικές επιπτώσεις

70 μονοπωλιακή τους θέση στον χώρο και προβάλλουν σειρά εμποδίων στην παρεμπόδιση της ανάπτυξης των ΑΠΕ. Στο σημείο αυτό κύρια υπάρχει η καρτική παρέμβαση που θα πρέπει να εξισορροπήσει αυτές τις τάσεις. Από εξωτερική γεωπολιτική άποψη οι χώρες που σήμερα επενδύουν σε ΑΠΕ θα έχουν σημαντικό γεωπολιτικό ρόλο στο μέλλον. Το διπολικό μοντέλο οπού υπάρχουν από την μία μεριά οι ΗΠΑ και από την άλλη οι υπόλοιπες χώρες στην γεωπολιτική σκακιέρα της ενέργειας αρχίσει πλέον να φθίνει. Μερική εκτιμούν ότι το μοντέλο αυτό θα διευρυνθεί με την συμμετοχή και της Κίνας στην άλλη όχθη ή καλύτερα θα γίνει ένα πολυπολικό μοντέλο, όπου η δύναμη θα κατανέμενται πιο ισοδύναμα μεταξύ των διαφόρων κρατών και που θα οφείλετε στα γεωπολιτικά αποτελέσματα από την χρήση των ΑΠΕ .

Παγκόσμια ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

ι τρέχουσες τεχνολογίες μπορούν να εκμεταλλευτούν ένα μόνο μικρό ποσοστό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τίθεται σύμφωνα με την καθηγήτρια Marranne Ηaug σειρά γεωπολιτικών ερωτημάτων, όπως: ανισότητα αυτών που παράγουν την ενέργεια με όμοιο τρόπο όπως υπάρχει και στην συμβατική ενέργεια, η εκμετάλλευση της παραδοσιακής βιομάζας πολλές φορές έρχεται σε αντίθεση με θέματα υγείας, φτώχειας, τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα επηρεάζουν τις γύρω περιοχές, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θέτουν την επιλογή της αποκεντρωμένης παραγωγής και διαχείρισης που δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις επιθυμητή. Από γεωπολιτικής άποψης υπάρχουν σειρά από θέματα. που αφορούν τον γεωγραφικό παράγοντα το θέμα των ευκαιριών και των περιορισμών των διαφόρων περιοχών. Η κοινή ανάπτυξη τεχνολογιών για ανανεώσιμες, δημιουργεί δεσμούς μεταξύ διαφόρων χωρών ανάλογες με αυτές τις

Σχήμα 1: Παγκόσμιο Ηλιακό δυναμικό

συμβατικής ενέργειας και των διαφόρων ενεργειακών αγωγών. Χώρες που εκμεταλλεύονται σε μέγιστο βαθμό τις ευκαιρίες και περιορίζουν τα διάφορα εμπόδια, θα είναι οι χώρες που θα έχουν ρόλο στην νέα γεωπολιτική σκηνή. Σημαντικό ρόλο επίσης έχει το είδος των φυσικών πηγών που γίνεται εκμετάλλευση για παραγωγή ενέργειας. Όπως θα δούμε στην συνέχεια ανάλογα με την μορφή της φυσικής πηγής (ήλιος, αέρας, κύματα), προκύπτουν νέα χαρακτηριστικά για την παραγωγή ενέργειας. Τέλος η ανάπτυξη στην ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έφερε στην αγορά νέα μέταλλα, πιθανόν που παράγονται σε διαφορετικές χώρες από αυτές που υπάρχουν οι φυσικές πηγές όπως λίθιο που χρησιμοποιείται στις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και το πυρίτιο που είναι το κύριο στοιχείο κατασκευής φωτοβολταϊκών

εκινώντας από το ηλιακό δυναμικό όπως στον πίνακα 1 θα διαπιστώσουμε τα παρακάτω. Υπάρχουν 2 μεγάλες ζώνες σημαντικής ηλιακής ενέργειας με κέντρα τις περιοχές με γεωγραφικό πλάτος 20Ν και 20S με αποτέλεσμα αφ’ ενός μεν η ΗΠΑ να κοιτούν συμμαχίες με το Μεξικό και της παρακείμενες χώρες. Στο Βόρειο ημισφαίριο χώρες όπως ο Καναδάς, η Ρωσία και οι Σκαν-

διναυϊκές χώρες δεν θα έχουν μεγάλη δύναμη σε αυτόν τον τομέα.. Η Μέση Ανατολή φαίνεται να διατηρεί την θέση της σαν παραγωγός ενέργειας με πρωτοπόρο τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα όπου υπάρχει το πρόγραμμα Masdar initiative για την δημιουργία της πρώτης πόλης με μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Σημαντικά επενδύσεις έχουν γίνει στο Μαρόκο όπου η χώρα αναμένεται το 2020 να καλύπτει το 20% των ενεργειακών της αναγκών από ηλιακή ενέργεια. Ενδιαφέρουσα είναι η προσπάθεια για την διασύνδεση Ευρώπης βόρεια Αφρικής και Μέσης Ανατολής με ηλιακή ενέργεια. Σημαντική παρατήρηση είναι ότι η Κίνα δεν περιλαμβάνεται στους μεγάλους παίκτες παρά το γεγονός ότι παράγει την μεγαλύτερη ποσότητα των ηλιακών κατόπτρων (Concentrated Solar Power – CSP) και φωτοβολταικών (photovoltaic panels- PV). Στον τομέα της αιολικής ενέργειας η παγκόσμια κατάσταση αποτυπώνεται στο σχήμα 2. Η προσεκτική παρατήρηση του χάρτη μας δείχνει ότι το μεγαλύτερο αιολικό δυναμικό εμφανίζεται στην θάλασσα όπου και τελευταία αναπτύσσονται με εκρηκτικούς ρυθμούς τα θαλάσσια αιολικά πάρκα πηγαίνοντας όλο και σε μεγαλύτερα βάθη όπου η ένταση του ανέμου είναι ισχυρότεΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

71 φέρθηκαν παραπάνω μπορεί να έχει σημαντική συνεισφορά στην γεωοικονομία και στην μείωση της φτώχειας στον κόσμο.

Γεωπολιτική των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – Ειδικά θέματα

Σχήμα 2: Παγκόσμιος Χάρτης Αιολικού Δυναμικού

ρη. Για να είναι οικονομικά βιώσιμη μια επένδυση σε αιολική ενέργεια θα πρέπει να έχουμε ταχύτητα ανέμου της τάξεως των 7 m/s. Οι χώρες που βρίσκονται στον Ισημερινό (κεντρική Αμερική, κεντρική Αφρική και Ινδονησία) είναι στην ασθενέστερη θέση ενώ αντίθετα σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι Σκανδιναβικές χώρες και μερικές περιοχές στην Μεσόγειο (περιλαμβανόμενο και των ελληνικών νησιών) έχουν σημαντικό αιολικό δυναμικό. Το γεγονός ότι οι Βόρειες χώρες έχουν σημαντικό αιολικό δυναμικό πρότρεψε την Ευρωπαϊκή Κοινότητα να χρηματοδοτήσει το δίκτυο διασύνδεσης υπεράκτιων αιολικών ενεργειακών πάρκων Ένα άλλο σημαντικό φυσικό στοιχείο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας είναι τα κύματα και τα ρεύματα. Στο σχήμα 3 φαίνεται η παγκόσμια κατανομή της κυματικής ενέργειας. Το παγκόσμιο θαλάσσιο κυματικό δυναμικό σήμερα υπολογίζεται στα 8.000-80.000 TWh ανά έτος, ενώ το παγκόσμιο δυναμικό από τα θαλάσσια ρεύματα ανέρχεται στις 800 TWh/ έτος. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι η θαλάσσια ενέργεια θα μπορούσε να καλύψει σήμερα τις παγκόσμιες απαιτήσεις σε ηλεκτρισμό. Το καλύτερο κυματικό δυναμικό συναντάται στην εύκρατη ζώνη και στα ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

δύο ημισφαίρια με κυματική ισχύ μεταξύ 20-70 KW/m μετώπου του κυματισμού ή και υψηλότερη. Ιδιαίτερα στις ακτές της Δυτ. Ευρώπης, ανοιχτά των ακτών του Καναδά και των ΗΠΑ, καθώς και στις νότιες ακτές της Αυστραλίας και την Ν. Αμερικής. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο εκτιμάται ότι το συνολικά εκμεταλλεύσιμο κυματικό δυναμικό είναι της τάξης των : 120-190 TWh/ έτος στα ανοιχτά και 34-46 TWh/ έτος σε παράκτιες περιοχές Τέλος για σε θέματα βιοενέργειας πολλές περιοχές κύρια στην Αφρική και ην Ασία χρησιμοποιούν βιομάζα σαν κύρια μορφή ενέργειας βέβαια όχι με την πλέον αποτελεσματικό τρόπο. Η βιομάζα, παρά τις αδυναμίες που ανα-

ύο είναι τα σημαντικά στοιχεία σε αυτό το κεφάλαιο, ο έλεγχος πάνω στην γνώση και την τεχνολογία και η διαχείριση των κρίσιμων υλικών για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σύμφωνα με τον Guillaume Sainteny υπάρχουν μερικές ακόμη διαστάσεις που αφορούν τι; ανανεώσιμες πηγές ενέργειες όπως ο έλεγχος που ασκούν οι εταιρείες στις επενδύσεις και η προστιθεμένη αξία που παράγουν . Με σκοπό να διερευνηθεί η επίδραση των χωρών και των διαφόρων περιοχών έχουν προταθεί διάφορα κριτήρια όπως ο αριθμός των νέων ευρεσιτεχνιών, η σχετική στάθμιση όσον αφορά τις επενδύσεις κεφαλαίο στις ανανεώσιμες και η παρουσία σημαντικών εταιρειών στον χώρο. Έτσι στην αιολική ενέργεια η Γερμανία και η Ιαπωνία προηγούνται σε ευρεσιτεχνίες, στην ηλιακή ενέργεια και την παραγωγή υδρογόνου η Ιαπωνία κατέχει τα πρωτεία με ποσοστά της τάξεως 50 – 60 % Τα ποσοστά αυτά σίγουρα έχουν αυξηθεί μετά το πυρηνικό δυστύχημα της Φουκοσίμα. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πόσο ενεργή είναι η περιοχή της Ασί-

Σχήμα 3: Παγκόσμια κατανομή κυματικού δυναμικού

Σχήμα 4: Καθαρές τεχνολογίες και κρίσιμα υλικά [πηγή DOE]

Σχήμα 5: Πίνακας αξιολόγησης κινδύνων σε βραχυχρόνιο και μέσο χρονικό διάστημα.

ας (πιο συγκεκριμένα Ιαπωνία, Ινδία, Κίνα, Νότιος Κορέα) στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επίσης ΗΠΑ, Γερμανία, Δανία και Ισπανία είναι σημαντικοί παράγοντες στον τομέα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η θέση της Γαλλίας που δείχνει να μην έχει μεγάλο ρόλο λόγω της ενασχόλησης της με την πυρηνική ενέργεια.. Η γενική διαπίστωση είναι ότι υπάρχει μια γενική γεωοικονομική στροφή προς την περιοχή της Ασίας. Όσον αφορά τα σπάνια υλικά υπάρχει μια σειρά υλικών όπως το δυσπρόσιο, τέρβιο, ευρώπιο, νεοδύμιο και άλλα που επηρεάζουν σαφώς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σύμφωνα με το τμήμα ενέργειας των ΗΠΑ στην αναφορά τους σε κρίσιμα υλικά το 2011 διαπιστώνουν ότι: πολλές καθαρές τεχνολογίες περιλαμβανομένων των ανεμογεννητριών, των φω-

τοβολταϊκών λεπτού υποστρώματος, του φθορίζοντος φωτισμού χρησιμοποιούν διάφορα κρίσιμα υλικά για τα οποία υπάρχει κίνδυνος διακοπής τροφοδότησης σε βραχυχρόνιο διάστημα. Ο παραπάνω κίνδυνος σε μεσαίο η μακροχρόνιο διάστημα μειώνεται. Στα σχήματα 4, 5 που προέρχονται από το Τμήμα ενέργειας των ΗΠΑ, φαίνονται αφ’ ενός μεν η εξάρτηση των καθαρών ενεργειών από τα κρίσιμα υλικά και ο πίνακας αποτίμησης κινδύνου εφοδιασμού.

Μεγάλα προγράμματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Το πρόγραμμα DESERTEC

ο DESERTEC είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο με σκοπό την μεταφορά ανανεώσιμων μορφών ενέργειας από περιοχές που

είναι σε περίσσεια σε περιοχές που υπάρχει έλλειψη. Αυτό γίνεται με την χρήση χαμηλών απωλειών συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης . High-Voltage Direct Current –HVDC). Όλες οι μορφές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας χρησιμοποιούνται αλλά η ηλιακή ενέργεια από τις ερήμους έχει κύριο ρόλο στο πρόγραμμα DESERTEC. Η πρώτη περιοχή που έγινε αξιολόγηση για την εφαρμογή του προγράμματος ήταν η περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής . Ο οργανισμός που ελέγχει το πρόγραμμα προτείνει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ήλιο και άνεμο και την ανάπτυξη ενός Ευρωμεσογειακού δικτύου Υψηλής τάσης για την μεταφορά της. Παρά το όνομα του προγράμματος οι περισσότερες πηγές θα είναι εκτός της Ερήμου όπως φαίνεται στο σχήμα 6. Σύμφωνα με το πρόγραμμα συσκευές ηλιακής ενέργειας CSP, φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα διασπαρμένα στις έρημες περιοχές της Βορείου Αφρικής όπως και στην έρημο Σαχάρα. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα μεταφέρεται με ένα υπερδίκτυο HVDC στην Ευρώπη και θα μεταφέρει ηλεκτρική ενέργεια στην Μέση Ανατολή. Εκτιμάται ότι το δίκτυο θα εξυπηρετεί ένα μεγάλο μέρος των ενεργειακών αναγκών της Μέσης Ανατολής και το 15% των αναγκών της Ευρώπης. . Στην τελευταία θα δοθεί η δυνατότητα καλύτερης μετάβασης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μειώνοντας της την εξάρτηση από την υφιστάμενη παραγωγή ενέργειας Σύμφωνα με το σενάριο της Γερμανίας που ηγείται του όλου προγράμματος μέχρι 400 δις. Ευρώ θα επενδυθούν σε ηλιακή ενέργεια και γραμμές μετάδοσης ενέργειας.

Διασύνδεση υπεράκτιων αιολικών πάρκων στην Βόρεια θάλασσα

ο δίκτυο διασύνδεσης υπεράκτιων αιολικών πάρκων στην Βόρεια θάλασσα προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή κοινότητα το 2008

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Σχήμα 6 : Διάταξη του DESERTEC

σαν ένα μια από τις 6 ενεργειακές προτεραιότητες για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην πρωτοβουλία συμμετέχουν 10 χώρες της Βόρειας Ευρώπης μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία. Η πρωτοβουλία περιλαμβάνει την διασύνδεση υπεράκτιων αιολικών πάρκων της Βόρειας θάλασσας συνολικής επιφάνειας 760.00 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Μέχρι τώρα έχουν χρηματοδοτηθεί σειρά από προγράμματα για την μελέτη του όλου εγχειρήματος. Στο σχήμα 7 φαίνεται η συνολική διάταξη όπου ηλεκτρική ενέργεια μεταδίδεται ,μέσω καλωδίων υψηλής τάσης επιτρέποντας την μεταφορά ενέργειας σε όλες τις εμπλεκόμενες χώρες. Με τον τρόπο αυτό θα γίνεται αριστοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια της Νορβηγίας θα έχουν τον ρόλο μίας ‘μεγάλης μπαταρίας’ για την αποθήκευση της ενέργειας και την χρησιμοποίηση της σε περιόδους αιχμής. Το εκτιμώμενο κόστος είναι 32 δις. Ευρώ μέχρι το 2020 με προοπτικές μείωσης που θα προέρθουν από αριστοποίηση της παραγόμενης από της υπεράκτιες ανεμογεννήτριες ενέργειας Από γεωπολιτική και γεωοικονομική άποψη το δίκτυο είναι σημαντικό για τις χώρες που περικλείουν την ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Σχήμα 7: Διασύνδεση υπεράκτιων αιολικών πάρκων στην Β. θάλασσα

Βόρεια θάλασσα και δεν περιορίζεται μόνο στις παράκτιες χώρες.. Πιθανόν να είναι σημαντικό και για την Ολλανδία και το Βέλγιο που θα εξασφαλίσουν πρόσβαση στα υπεράκτια πάρκα της Βόρειας θάλασσας βάζοντας έτσι τις βάσεις για την ανάπτυξη του μεγάλου Ευρωπαϊκού δικτύου ενεργειακής διασύνδεσης.

Συμπεράσματα

την εργασία έγινε μια παρουσίαση της γεωπολιτικής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κατά πόσο αυτή μοιάζει με την γεωπολιτική της συμβατικής ενέργειας. Η ανασκόπηση που έγινε μας έδειξε ότι υπάρχουν κοινά σημεία αλλά υπάρχουν και διαφορές. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι ποιο αποκεντρωμένες με αποτέλεσμα να ενεργοποιούν περισσότερο τοπικούς παράγοντες . σε αντίθεση με την κεντρικά ελεγχόμενες συμβατικές μορφές ενέργειας. Σε επίπεδο κρατών οι ΗΠΑ και η Κίνα αλλά και μερικά ευρωπαϊκά κράτη όπως η Γερμανία φαίνεται ότι έχουν επενδύσει σημαντικά στις ανανεώσιμες και θα έχουν κύριο λόγο στον μελλοντικό γεωπολιτικό χάρτη. Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία που είχε κύριο ρόλο στην γεωπολιτική της συμβατικής ενέργειας χάνει έδαφος

έναντι νέων κρατών με ισχυρή θέση στις ανανεώσιμες και στα κρίσιμα υλικά που τις υποστηρίζουν. Σε επίπεδο ευρωπαϊκής ένωσης δημιουργούνται μεγάλα προγράμματα διασύνδεσης μεταξύ χωρών με σκοπό να αυξήσουν την ασφάλεια της ενεργειακής ζήτησης και να μειώσουν την εξάρτηση από συμβατικά καύσιμα.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία 1. Criekemans David (2010), ‘PostCopenhagen from a geopolitical perspective: the US, China and Europe’, in: American Diplomacy (2010.04.12), 2. Mackinder, H. J. (1943) ‘The Round World and the Winning of the Peace’, in: Foreign Affairs, Vol.21, No. 4 (July) 3. Sainteny, G. (2010) ‘Les enjeux géopolitiques des énergies naturelles renouvelables’, in: Questions Internationales, n°45, septembreoctobre 4. Mitchell, C. (2008) The Political Economy of Sustainable Energy (Energy, Climate and theEnvironment Series). Hampshire (UK) & New York (USA): Palgrave Macmillan: 304 p. 5. Rifkin, J. (2002) The Hydrogen Economy. The creation of the worldwide energy web and the redistribution of power on Earth. Oxford: Blackwell Publishing: 294 p. 6. www.energy.gov 7. “Signature of The North Seas Countries Offshore Grid Initiative, Brussels” (PDF) (Press release). Council of the European Union. 2009-12-07. 8. www.desertec.org

>> ΜΕ ΑΛΛΗ ΜΑΤΙΑ

Οι παλιές εκείνες μέρες… Υπό κ. Χρήστου Μπολώση, Υπτγου ε.α. – ΓΓ/ΣΕΕΘΑ

βλεπα τις προάλλες μία ταινία, από αυτές που λέμε του παλιού καλού Ελληνικού κινηματογράφου, «γυρισμένη» στις αρχές της δεκαετίας του ‘60. Εδώ να διευκρινίσουμε ότι δεν ήταν όλες οι ταινίες εκείνης της εποχής καλές. Ένα 20 με 30% ήταν πράγματι θαυμάσιες, γι’ αυτό και βλέπονται ευχάριστα μέχρι σήμερα (η μικρή μου εγγονούλα – 14 μηνών – εκστασιάζεται όταν βλέπει την Αλίκη να χορεύει την γατούλα με τη ροζ μυτούλα). Το υπόλοιπο ήταν για κλάμματα. Κάτι προχειράτζες του κερατά. Το σενάριο γραμμένο στο γόνατο (γόνατο: το πλέον παραγωγικό σημείο του σώματος του Έλληνα…). Η φωνοληψία, που είχε γίνει εκ των υστέρων στη σιγουράτζα του στούντιο, για τα πανηγύρια (μερικές φορές μίλαγε ο Λαυρέντης Διανέλλος και ακουγόταν η φωνή του Φούντα!). Το μοντάζ, θα το ζήλευε ο μεγαλύτερος άλτης του άλματος εις μήκος, αφού οι σκηνές εναλλάσσονταν με εκπλήσουσα ασυναρτησία και αλτικότητα. Η ηθοποιία, μόλις που ξεπερνούσε παιδική παράσταση, για την 25η Μαρτίου. Με τον καιρό τα πράγματα φτιάξανε. Κυρίως με την εμφάνιση του φανατικού πολέμιου της προχειρότητας Φιλοποίμενα Φίνου και είχαμε αυτά τα μικρά αριστουργήματα, που ακόμα μας ψυχαγωγούν, από την μικρή πλέον οθόνη. Αλλά, ας αφήσουμε την ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου, ο οποίος έσβησε με τον θάνατο του Φίνου και ας επανέλθουμε στην ταινία που παρακολουθούσα. Σε κάποια στιγμή λοιπόν, εμφανίζεται μία παρέα νεαρών του λεγομένου «καλού κόσμου» πάνω σε ανοιχτό αυτοκίνητο, να περιμένει την πρωτα-

γωνίστρια πτωχή μεν, τίμια δε (αυτό το τελευταίο μέχρι να μπει στο αμάξι) για να πάνε για διασκέδαση στην βίλλα (!) ενός εξ’ αυτών. Με την άφιξη της κοπέλας, γίνονται και οι απαραίτητες συστάσεις: – Από δω ο Ντιντής, ο Κοκός και ο Λελές. – Από δω η δεσποινίς (μέχρι πότε άραγε;) Δημητρούλα. Η παρέα ξεκινάει με φωνές και τραγούδια και φθάνει στην βίλλα, όπου οι νεαροί σνομπάρουν μεν την φτωχή κοπέλα, όμως δεν σνομπάρουν διόλου την τιμιότητά της, η οποία σε λίγο, έχει καταχωρηθεί «εις τας δέλτους της ιστορίας». Μα, θα μου πείτε, αυτά κάθεσαι και βλέπεις; Ε τι να κάνω, αφού όσο και να προσπαθούν οι καναλάρχες μας, τούρκικο σίριαλ δεν πρόκειται να δω. Το θέμα όμως είναι άλλο. Παρακολουθώντας την ταινία, κλασικό δείγμα του νεορεαλιστικού Ελληνικού Κινηματογράφου, μαύρες σκέψεις με ζώσανε. Όχι βέβαια για την ταινία. Αυτή, στην εποχή της, την ανακατωσούρα της την είχε κάνει. Βλέποντας λοιπόν αυτό το κοινωνικό χάσμα μεταξύ του Ντιντή, του Κοκού και του Λελέ αφενός και της Δημητρούλας αφετέρου, διεπίστωσα με τρόμο, ότι προς τα εκεί βαδίζουμε ολοταχώς, αν δεν έχουμε φθάσει κιόλας. Περπατώντας στους δρόμους της Αθήνας, διαπιστώνεις ότι τα θηριώδη Ι.Χ. τύπου jeep, εξακολουθούν να υπάρχουν στους ίδιους αριθμούς, ενώ με σχεδόν γεωμετρική πρόοδο αυξάνουν οι άστεγοι και γενικώς οι «νεόπτωχοι», οι αυτόχειρες και οι πάσης φύσεως «Δημητρούλες». Στη γειτονιά μου, υπάρχουν δύο από τα πιο ακριβά

εστιατόρια της Αθήνας. Κάθε βράδυ είναι γεμάτα και τα γύρω στενά τίγκα στις Μερσεντές, στις Μπεμβέ, στις Βόλβο και στις άλλες…γνωστές μάρκες πολυτελέστατων οχημάτων.

υστυχώς – και για να το σοβαρέψουμε λίγο – το υγιέστερο και παραγωγικότερο κύτταρο της κοινωνίας, η «Μεσαία Τάξη», δημιούργημα των ετών της δεκαετίας του ’60 και του ‘70, έχει αρχίσει προ πολλού να μας αφήνει χρόνους. Η κλασική Ελληνική οικογένεια, ο στυλοβάτης και κύριος εκφραστής των παραδόσεων, των ηθών και των εθίμων της φυλής μας, έχει τεθεί υπό απηνή διωγμό και ξεδοντιάζεται μέρα με τη μέρα. Η μεσαία Ελληνική οικογένεια είναι αυτή που πήγαινε στα πανηγύρια, που μετεξελίχθηκαν σε φεστιβάλ, απαξιώνοντας παραδόσεις αιώνων. Η μεσαία Ελληνική οικογένεια είναι αυτή που μάτωνε τη άγονη γη και την έκανε περιβόλι, μέχρι που κάποιοι ανακάλυψαν ότι μπορείς να πλουτίσεις πετώντας στις χωματερές τους χρυσούς καρπούς της, με αντάλλαγμα μια γερή επιδότηση των κουτόφραγκων. Η μεσαία Ελληνική οικογένεια στήριζε τον μικρό επιτηδευματία με το μπακάλικο, το μανάβικο, το ψιλικατζίδικο, το εμπορικάκι, την Ελληνική επιχείρηση, ώσπου κάποια μέρα αυτές μυστηριωδώς ή κάηκαν ή επτώχευσαν, για να έλθουν τα ξένα μεγαθήρια να μας ταΐζουν άλογο αντί για βόδι. Αλλά τέτοια βόδια που είμαστε, καλά να πάθουμε Τέτοιο διωγμό, ούτε οι απόγονοι του Σουλεϊμάν του μεγαλοπρεπούς δεν πέτυχαν. Βέβαια εννοούμε τους απογόνους από το 1453 μέχρι το 2009, γιατί οι μετέπειτα απόγονοι, βρήκαν πρόσφορο έδαφος μέσω των «Ελληνικών» καναλιών, να αλώσουν ό,τι απέμεινε. Και τώρα; Ε, τώρα θα ακολουθήσουμε την μοίρα της Δημητρούλας και - πού ξέρεις - μπορεί να βρεθεί κάποιο τίμιο και καλό παλικάρι να μας βγάλει από το βούρκο…  ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Το Βιβλίο Α Ρ Η Δ Ι Α Μ Α ΝΤ Ο Π Ο ΥΛ Ο Υ

«Πλατωνικός Hγέτης» Παρουσίαση βιβλίου Υπό κ. Εμμανουήλ Καναβάκη, Αντγου ε.α., Μέλους ΔΣ ΣΕΕΘΑ

ηγεσία αποτελεί συστατικό στοιχείο της ανθρώπινης κοινωνίας από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερο. Η συγκρότηση και λειτουργία οποιασδήποτε κοινωνικής ομάδας, προϋποθέτει και επιβάλλει την ανάδειξη ή την επικράτηση του ηγέτη ή της ηγετικής ομάδας. Ο ρόλος του ηγέτη είναι καθοριστικός και καταλυτικός, για την επιβίωση, την ευημερία και το μέλλον της κοινωνίας ως συνόλου, αλλά και των μελών, που την συγκροτούν. Η αρχαία Ελλάδα και οι Έλληνες φιλόσοφοι, εμελέτησαν διεξοδικά την έννοια της ηγεσίας και την ανέδειξαν σε κορυφαία επιστήμη. Κατά τον Πλάτωνα, η επιστήμη της ηγεσίας είναι ανώτερη και ευγενέστερη όλων των επιστημών. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αναπτύξει σημαντικά την επιστήμη της ηγεσίας και την έχει εισαγάγει σε όλους τους τομείς λειτουργίας και δράσης των κοινωνιών και των κρατών. Το παρόν βιβλίο του συναδέλφου και διακεκριμένου επιστήμονα Υποστράτηγου Άρη Διαμαντόπουλου, ερευνά, καταγράφει και αναλύει θέσεις, αντιλήψεις και απόψεις περί ηγεσίας, από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Η δυναμική την οποία εμπεριέχει η επιστήμη της ηγεσίας την ωθεί σε μια διαρκή αναθεώρηση και προσαρμογή, προκειμένου να καλύψει τις σύγχρονες ανάγκες, αλλά και να αξιοποιήσει τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις. Ο συγγραφέας με την επιστημονική προσέγγιση και ανάλυση του θέματος, ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

προσελκύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και του αποκαλύπτει ένα ευρύτατο θησαυρό γνώσεων, ο οποίος πηγάζει από την αστείρευτη φιλοσοφική σκέψη και αντίληψη του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, αλλά και σύγχρονων επιστημόνων και μελετητών. Η παρούσα κρίση, την οποία βιώνει η χώρα και η παγκόσμια κοινότητα, αναδεικνύει την σπουδαιότητα του ρόλου της ηγεσίας στη διακυβέρνηση και την ευημερία των κοινωνιών και των κρατών. Σήμερα το βασικό ερώτημα που αρθρώνουν τα χείλη των δοκιμαζομένων, των απελπισμένων και εξαθλιωμένων ανθρώπων, ανεξαρτήτως ηλικίας και πνευματικού επιπέδου, εμπεριέχεται στο ρητορικό ερώτημα: “Που είναι οι ηγέτες”. Η φράση “Ζητούνται ηγέτες” είναι ηχηρή και επαναλαμβανόμενη, αλλά μέχρι στιγμής παραμένει αναπάντητη. Δυστυχώς το μέγεθος και οι συνέπειες της κρίσης αποκαλύπτουν την έλλειψη ικανών ηγετών και την ανεπάρκεια κυρίως της πολιτικής σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, να διαχειρισθεί τα προβλήματα των κοινωνιών και να οδηγήσει τα κράτη στην πρόοδο και την ευημερία. Οι διαχρονικής αξίας πολιτικές θέσεις του Πλάτωνα, παρουσιάζονται με γλαφυρό τρόπο στο παρόν βιβλίο και επιβεβαιώνεται, ότι ανταποκρίνονται όχι μόνο στις σημερινές, αλλά και στις μελλοντικές προκλήσεις και απαιτήσεις των κοινωνιών και του διεθνούς συστήματος. Η φιλοσοφία της ηγεσίας αποτυπώνεται και αναλύεται σε όλες τις επιμέρους διαστάσεις και πτυχές της Πλατωνικής θεωρίας. Οι αρετές και τα προσόντα του ηγέτη αποτελούν τις βασικές και αναγκαίες προϋποθέσεις, για την άνοδο στην εξουσία και τη δι-

ακυβέρνηση του κοινωνικού συνόλου. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στη σοφία, το ήθος, τη συνεχή μέριμνα για την ευημερία των πολιτών και το σεβασμό προς το Θεό. Η θεοσέβεια κατά το Αριστοτέλη αποτελεί πηγή ενέργειας, ενώ η ασέβεια προς το θεό συνεπάγεται αυτοκαταστροφή. Ο πολιτικός ηγέτης είναι απαραίτητο να διαθέτει σοφία και ικανότητες, προκειμένου να διαχειρίζεται και να συνθέτει τις αντιτιθέμενες απόψεις με αντικειμενικό σκοπό να οδηγεί την κοινωνία προς την ενότητα και την πρόοδο. “Αρχή άνδρα δείκνυσι” “ Η εξουσία αποκαλύπτει το χαρακτήρα του άρχοντα” (Βίας ο Πριηνεύς 625-540 πχ). Η τέχνη του μέτρου κατά τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα, εφόσον εφαρμόζεται από εχέφρονες ηγεσίες και άρχοντες, δημιουργεί ευημερούσες και ευνομούμενες πολιτείες. Αντίθετα ανεπαρκείς και διεφθαρμένες ηγεσίες, οδηγούν τα κράτη και τους πολίτες στην αναρχία, την καταστροφή, την ταπείνωση και την εξαθλίωση. “Χαλεπόν άρχεσθαι υπό χερείονος” “Είναι σκληρό να σε εξουσιάζει κάποιος κατώτερος” (Δημόκριτος 470-370 πχ Φιλόσοφος). Οι φιλοσοφικές θεωρίες και αντιλήψεις περί ηγεσίας των φιλοσόφων της αρχαίας Ελλάδας, οι κριτικές-απόψεις σύγχρονων επιστημόνων και τέλος η δομή και ταξινόμηση της ύλης, καθιστούν το παρόν βιβλίο ένα αξιόλογο πόνημα, για την ορθολογιστική προσέγγιση των σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων. Η σημερινή οδυνηρή πραγματικότητα, οι απόψεις των πρωταγωνιστών του πολιτικού στίβου και οι επιλογές-αποφάσεις για την έξοδο από την πρωτοφανή κρίση, τίθενται αυτόματα υπό την έρευνα και αξιολόγηση

76 του οποιουδήποτε αναγνώστη του βιβλίου και τον οδηγεί σε ασφαλή και αδιάψευστα συμπεράσματα. Ως τελικό συμπέρασμα αναδεικνύεται η διαχρονική αξία της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας και η ανάγκη επαναφοράς της διδασκαλίας της. Το παρόν σύγγραμμα διατίθεται στην ελεύθερη αγορά από τις εκδόσεις ΔΕΣΜΟΣ, τηλέφωνο 210- 3468268. Δύναται επίσης να παραγγέλεται απο οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο. Π α ν αγιώ τ η Μαυρόπουλου

Εισαγωγή στη Θεωρία του Πολέμου και της Στρατηγικής Παρουσίαση υπό κ.

Σπύρου Μπελεγράτη, Υπτγου ε.α.

ο θέμα των διακρατικών και άλλων συγκρούσεων στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων και της υψηλής στρατηγικής, είναι γνωστό ότι καλύπτεται επαρκώς από μια πληθώρα καταξιωμένων Ελλήνων ακαδημαϊκών δασκάλων. Είναι ομως παράλληλα σαφές ότι υπήρχε ένα προφανές κενό στη βιβλιογραφία που πραγματεύεται τη θεώρηση των συγκρούσεων από τη σκοπιά της στρατιωτικής στρατηγικής. Ήτοι στην εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων, ως μία από τις επιλογές της πολιτικής ηγεσίας, για τη διαχείριση αναφυομένων διακρατικών και άλλων διαφορών. Το βιβλίο του στρατηγού Μαυρόπουλου φιλοδοξεί να καλύψει αυτό ακριβώς το κενό, που αναφέρεται γενικά στην έννοια της Στρατιωτικής Στρατηγικής. Η οπτική διαδρομή της ιστορικής και επιστημονικά προσανατολισμένης έρευνας του συγγραφέα, εκκινεί με τη γενική θεώρηση των αντίστοιχων εννοιών, ενώ στη συνέχεια κατευθύνει τον αναγνώστη προς τα ειδικά θέματα

της στρατιωτικής στρατηγικής, σύμφωνα με τον προσανατολισμό της σκέψης της αγγλοσαξωνικής σχολής, η οποία βέβαια κυριαρχεί πλέον στους αντιστοίχως σχεδιασμούς ή εκπαιδευτικές δραστηριότητες στο ΝΑΤΟ και μέσω αυτού σε όλες τις χώρες-μέλη του. Το βιβλίο είναι προφανές ότι είναι εκπαιδευτικό, όπως άλλωστε το δηλώνει και ο συγγραφέας στον πρόλογό του. Η δομή της ύλης και ο τρόπος παρουσίασης των θεμάτων του δεν αφήνουν καμία αμφιβολία περί αυτού. Ως εκπαιδευτικό κείμενο το βιβλίο καλύπτει εκτεταμένη ύλη και συνεπώς η ανάπτυξη των επί μέρους θεμάτων είναι αναγκαστικά, σχετικά περιορισμένη. Παρότι το βιβλίο αναφέρεται σε όλα τα είδη των συγκρούσεων, ο συγγραφέας επικεντρώνεται στον κλασικό πόλεμο μεταξύ κρατικών οντοτήτων. Η σύγχρονη παγκόσμια θεώρηση, και ειδικότερα αυτή του ΝΑΤΟ, είναι ότι αυτό το είδος του πολέμου έχει σχεδόν εκλείψει μετά το τέλος του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ στο μέλλον θα γίνει ακόμα ποιο σπάνιο. Όμως, οι υποστηρικτές των απόψεων αυτών, μάλλον ζουν σε ήσυχες γωνιές του πλανήτη και όχι στα Βαλκάνια. Είναι γνωστό ότι η απειλή για τη χώρα μας προέρχεται κατά βάση από μία κρατική οντότητα, ενώ και με την αναζωπύρωση του εθνικισμού στη γειτονιά μας ενδεχομένως στο μέλλον να εμφανιστούν και άλλες κρατικές απειλές. Η βασική αρχή που διατρέχει το βιβλίο, είναι η υπαγωγή του πολέμου στην πολιτική ηγεσία. Ο πόλεμος είναι μια κρατική υπόθεση, η οποία πρέπει να τίθεται υπό τον απόλυτο και αυστηρό έλεγχο της πολιτικής. Η θεώρηση του πολέμου ως εργαλείου της πολιτικής, όπως πρώτος το διατύπωσε ο Clausewitz στο πιο γνωστό απόφθεγμά του (ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με την προσθήκη άλλων μέσων), διαπνέει ολόκληρο το πόνημα. Όπως επισημαίνεται στο βιβλίο, ο πόλεμος δεν μπορεί να είναι αυτοσκο-

πός, αλλά πάντοτε διεξάγεται για την επίτευξη κάποιου πολιτικού σκοπού. Η κυριαρχία του πολιτικού σκοπού του πολέμου στη διεξαγωγή του, είναι ένα από τα θέματα που διατρέχουν ολόκληρο το σύγγραμμα. Η στρατιωτική στρατηγική, η οποία αποτελεί το προνομιακό πεδίο της στρατιωτικής ηγεσίας, πρέπει να εμπνέεται και να καθοδηγείται από τον πολιτικό σκοπό. Μέσω της παρουσίασης όλων των αρχών της υψηλής και της στρατιωτικής στρατηγικής, γίνεται επίσης συχνή αναφορά στην αρχαία ελληνική ιστορία, στον Όμηρο, τον Ηρόδοτο και πρωταρχικά στο Θουκυδίδη. Οι αναφορές αυτές αφενός μεν μας φέρνουν σε επαφή με τις ρίζες μας, αφετέρου δε αποκαλύπτουν τον ανεξερεύνητο πλούτο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και σε θέματα στρατηγικής. Όταν όλος ο πολιτισμένος κόσμος θεωρεί το Θουκυδίδη πηγή πλούτου σε θέματα διεθνών σχέσεων και στρατηγικής, -στην Αμερική μάλιστα οι εκδόσεις σχετικά με το έργο του είναι πολυάριθμες και το έργο του μελετάται συστηματικά σε ακαδημαϊκά ιδρύματα-, η σύγκριση με το περιβάλλον στην Ελλάδα είναι απογοητευτική. Η ενασχόλησή μας με το μεγάλο ιστορικό και στρατηγιστή, περιορίζεται στη διδασκαλία αποσπασμάτων της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Η χρησιμότητα του βιβλίου είναι πολλαπλή. Κατ’ αρχήν είναι ένα εισαγωγικό κείμενο, χρήσιμο για κάθε επίδοξο στρατηγιστή. Παρουσιάζει τις βασικές έννοιες της στρατηγικής και θέτει αφενός μεν το πλαίσιο εντός του οποίου ο ενδιαφερόμενος μπορεί να οικοδομήσει τη μελλοντική του γνώση, αφετέρου δε τα θεμέλια για την κατανόηση των βασικών αρχών της στρατηγικής. Επίσης το βιβλίο έχει την αξία του ως κείμενο αναφοράς ανά πάσα στιγμή, ώστε κάποιος να ανατρέξει για να επαναφέρει στη μνήμη του κάποια από τις θεμελιώδεις έννοιες Στρατηγικής. Για πληροφορίες ή για την αγορά του βιβλίου οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν με το συγγραφέα (Tηλ. 210 2846574, Κιν. 6947997081, pmavropoulos@yahoo.gr). ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

77 μ παρισ κοσ τ ι ν

«Παίδες Ελλήνων, Ιτε» Παρουσίαση βιβλίου υπό κ. Ζαφείρη Ταμπακίδη, Αντιπτεράρχου ε.α., μέλους του ΔΣ ΣΕΕΘΑ

νας Ρώσος, βετεράνος αξιωματικός των επιλέκτων τμημάτων των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, ο Μπαρίς Ακίμοβιτς Κόστιν, υπηρετώντας κάποτε στην Λευκορωσία, άκουσε για πρώτη φορά το όνομα του Αλεξάνδρου Υψηλάντη, ως αξιωματικού στον ρωσικό στρατό. Από περιέργεια, ξεκίνησε μια μικρή έρευνα, το αποτέλεσμα της οποίας τον ώθησε σε συστηματικότερη τοιαύτη και συγκινημένος από διάσπαρτα κείμενα, που επληροφορείτο ότι υπήρχαν σε διάφορα μέρη της χώρας, ρίχθηκε σε μιαν «Οδύσσεια» (στην ξηρά, αυτήν την φορά), διανύοντας χιλιάδες χιλιόμετρα, με σκοπό την συγκέντρωση όλων αυτών των κειμένων και στοιχείων, ώστε, εκμεταλλευόμενος το αδιαμφισβήτητο συγγραφικό ταλέντο του, να μας παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο βιογραφικό πόνημα για την ποντιακής καταγωγής οικογένεια των Υψηλαντών. Διαβάζοντας το βιβλίο με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ιτε παίδες Ελλήνων», ακολουθούμε νοερά τις περιπέτειες και τα έργα αυτής της εξέχουσας Ποντιακής οικογένειας τόσο στην Κωνσταντινούπολη, (όπου μετοίκησε με άλλες διακεκριμένες οικογένειες του Πόντου, μετά την πτώση και της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντος, κατόπιν προσωπικής εντολής του Μωάμεθ Β΄ του πορθητή), όσο και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Νοερά περνάμε μαζί με την οικογένεια τον Προύθο, κυνηγημένοι από τους Γενιτσάρους του Σουλτάνου Σελήμ Γ΄ και καταφεύγουμε στην ομόΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

θρησκη Ρωσία των Τσάρων, για βρούμε καταφύγιο και οίκημα για τελική μόνιμη εγκατάσταση στο Κίεβο, την «Μητέρα των Ρωσικών πόλεων». Τα αγόρια του πρώην Οσποδάρου της Μολδοβλαχίας Κωνσταντίνου Υψηλάντη από την δεύτερη σύζυγό του Ελισάβετ Βακαρέσκου – γόνο αριστοκρατικής οικογένειας της Βλαχίας – μεγαλώνουν με εθνική και θρησκευτική αγωγή, τα τέσσερα δε από τα πέντε, οι Αλέξανδρος, Δημήτριος, Νικόλαος και Γεώργιος, κατατάσσονται με την σειρά στην Έφιππη Φρουρά του Τσάρου της Ρωσίας Αλέξανδρου Α΄, στην αρχή ως υπαξιωματικοί, για να εξελιχθούν στην συνέχεια σε αξιωματικούς. Ο μεγαλύτερος, ο Αλέξανδρος, ο οποίος επ’ ανδραγαθία, σε ηλικία μόλις 25 ετών προάγεται στον βαθμό του Ταξιάρχου (με τον τίτλο του Υπασπιστή του Τσάρου), επιλέγεται από την Φιλική Εταιρεία ως Γενικός Έφορος και παραμένει, μέχρι σήμερα, ο Εθνεγέρτης της Παλιγγενεσίας. Στο δύσκολο έργο του τον συντροφεύουν, ως συμπολεμιστές, οι αδελφοί του Νικόλαος και ο Γεώργιος, οι οποίοι μαζί με τον Γραμματέα του Λασσάνη και τον πιστό του υπηρέτη Καραβόπουλο, μοιράζονται μαζί του τις κακουχίες των αυστριακών φυλακών, ενώ ο Δημήτριος αποστέλλεται στην ήδη εξεγερμένη Πελοπόννησο, ως εντολοδόχος του Εθνεγέρτη. Το σύγγραμμα αποτελεί ένα ολοκληρωμένο βιογραφικό έργο, που καλύπτει ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία, δεδομένου ότι ελλείπει δυστυχώς, ένα αντίστοιχο τέτοιο έργο από Έλληνα συγγραφέα. Ως Έλληνες, χρωστάμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Ρώσο αξιωματικό - συγγραφέα, τον Μπαρίς Ακίμοβιτς Κόστιν, ο οποίος μας προσέφερε το συγκεκριμένο και ανεκτίμητο για εμάς πόνημά του, πλημμυρισμένο από αληθινό ελληνικό ενθουσιασμό και θαυμασμό για τον Άνδρα, τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Το βιβλίο έχει εκδοθεί από την Πανελλήνια Ένωση Ποντίων Αξιωματικών (Π.Ε.Π.Α.), τηλ. 6944 728768, απ’ όπου δύνανται να το προμηθευθούν οι ενδιαφερόμενοι.

ΧΑΡΗ ΤΣΙΡΚΙΝΙΔΗ

«Έχω όπλο την αγχόνη…» Παρουσίαση βιβλίου υπό κ. Χρ. Μπολώση,Υπτγου ε.α. ΓΓ/ΣΕΕΘΑ

πάρχουν διαφόρων ειδών βιβλία. Υπάρχουν βιβλία «στολίδια». Είναι αυτά, με συνήθως περίτεχνη βιβλιοδεσία, τα οποία από την στιγμή που θα μπουν στην βιβλιοθήκη, δηλαδή αμέσως μόλις τα αγοράσουμε, δεν μετακινούνται για να μη χαλάσει το… ντεκόρ. Υπάρχουν τα βιβλία «ποινές». Είναι αυτά που μας κάνουν δώρο και τα οποία, μας αρέσουν δεν μας αρέσουν, πρέπει να τα διαβάσουμε διότι κάποια στιγμή, θα πρέπει να λογοδοτήσουμε στον δωρητή, διατυπώνοντας τις εντυπώσεις μας. Υπάρχουν τα βιβλία «βιτρίνα». Πρόκειται για βιβλία γραμμένα από «βροντώδη» ονόματα, τα οποία όμως ελάχιστοι καταλαβαίνουν, πλην όμως οι κάτοχοί τους τα μοστράρουν σε περίοπτη θέση της βιβλιοθήκης τους, νομίζοντας ότι έτσι θα ενισχύσουν το prestige (= γοητεία, επιρροή) τους. Θυμηθείτε κάποια ψυχή που διάβαζε Ντεριντά!!!... Ο Υποστράτηγος ε.α. κ. Χάρης Τσιρκινίδης, είναι γνωστός συγγραφέας που όμως δεν γράφει ούτε «στολίδια», ούτε «ποινές», ούτε «βιτρίνες». Ο κ. Τσιρκινίδης γράφει ιστορία. Και την γράφει με μία κατά κάποιο τρόπο Θουκυδίδεια μέθοδο. Δηλαδή και επισκέπτεται τα μέρη που έγιναν τα γεγονότα, αλλά και όσα λέει τα στηρίζει σε επίσημα έγγραφα. Για την ακρίβεια ο συγγραφέας, λέει πολύ λίγα. Τα υπόλοιπα και τα πιο «ζουμερά», αφήνει να τα πούν τα ντοκουμέντα που υπομονετικά συγκέντρωσε.

78 Ένας από τους λίγους Δον Κιχώτες, που αγωνίζεται να αφυπνίσει μακαρίως κοιμώμενες συνειδήσεις, παρουσιάζοντας την πραγματική εικόνα των περιπετειών του Έθνους μας, είτε στην Μακεδονία, είτε στην Κύπρο, είτε στην «καθ’ υμάς Ανατολή», με παράλληλη σκιαγράφηση των γειτόνων μας. Το συνολικό έργο του κ. Τσιρκινίδη, άλλοτε ως ιστορικό μυθιστόρημα («Σχης Θεμιστοκλής», «Το κόκκινο ποτάμι», «Γιελένα Απολλώνεια»), άλλοτε ως καθαρά ιστορική μελέτη («Επιτέλους τους ξεριζώσαμε», «Σύννεφα στην Μακεδονία», «Αγώνες χωρίς δικαίωση», «Έχω όπλο την αγχόνη»), αποτελεί από μόνο του μία πλήρη αναφορά στην σύγχρονη ιστορία μας. Κατά την άποψή μας, η κορωνίδα των έργων του είναι το παρουσιαζόμενο σήμερα «Έχω όπλο την αγχόνη…» των εκδόσεων «Ερωδιός». Ο τίτλος του βιβλίου είναι η απάντηση του Κεμάλ, τον Σεπτέμβριο του 1919, σε εκπρόσωπο των ρώσων μπολσεβίκων, που τον ρώτησε πώς θα κάνει την επανάσταση χωρίς στρατό και όπλα. Όλο το βιβλίο του κ. Τσιρκινίδη είναι γεμάτο από Πολεμικές Εκθέσεις, Υπομνήματα, Διαταγές, Δημοσιεύματα Εφημερίδων και αποσπάσματα αγορεύσεων από τα επίσημα πρακτικά κοινοβουλίων, μέσα από τα οποία αναδεικνύεται κατά τρόπο αδιαμφισβήτητο, όλη η τραγωδία του Ελληνισμού από το 1908 (τέλος του Μακεδονικού Αγώνα) μέχρι το 1925. Εκ του γεγονότος αυτού προκύπτει ότι το «Έχω όπλο την αγχόνη…», στηρίζεται «…στις μακροχρόνιες έρευνές του στα ξένα απόρρητα διπλωματικά αρχεία για την Μεγάλη Καταστροφή του Ελληνισμού της Ανατολής», όπως αναφέρει ο ίδιος ο

συγγραφέας στο οπισθόφυλλο. Εν κατακλείδι: Το βιβλίο του κ. Τσιρκινίδη είναι ένα ιστορικό «στολίδι», με ανεξάντλητοι πλούτο ιστορικών ντοκουμέντων. Είναι ένα βιβλίο «ποινή» προς τους απανταχού και διαχρονικώς κοιμωμένους Έλληνες, διότι τους θυμίζει την αβελτηρία και την εγκληματική αδιαφορία τους, στον βωμό της δήθεν φιλίας και μονόπλευρης θεωρίας του «Δεν διεκδικούμε τίποτα». Τέλος, είναι ένα βιβλίο «βιτρίνα», διότι μέσα στις σελίδες του καθρεφτίζεται όλη η τραγωδία του σύγχρονου Ελληνισμού προς γνώση, συμμόρφωση και – κυρίως – προς αποφυγή. ζ η σ η Α Ν . μ πελλου

«Δυτικομακεδονικό Ημερολόγιο» Επιμέλεια Κειμένου: Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού

ίναι γεγονός ότι ο Σύνδεσμός μας κατά τα τελευταία χρόνια, λαμβάνει ανελλιπώς το πάρα πολύ ενδιαφέρον τεύχος του ετήσιου «Δυτικό-Μακεδονικού Ημερολογίου». Ο συγγραφέας εκδότης κατορθώνει μέσα σε μια «μικρή στο δέμας» χρηστική έκδοση, να συμπεριλάβει πλέον τών καθιερωμένων κειμένων ημερολογιακού χαρακτήρα (2013) και ένα απαύγασμα διανοητικών έργων έντυπης μορφής, τοπικού ή ευρύτερου ενδιαφέροντος. Μέσα από τις σελίδες του ημερολογίου, ο αναγνώστης πληροφορείται επίσης, όχι μόνο για τα τοπικά τεκταινόμενα στην περιοχή τής Δυτικής

Μακεδονίας μας, αλλά ανακαλύπτει και νέα (ή και παλαιά) ενδιαφέροντα θέματα, διαχρονικού συνήθως χαρακτήρα. Πρόκειται βέβαια για μια έντεχνη περιπλάνηση στους διαδρόμους της σκέψης, της γνώσης αλλά και τής ιστορικής μνήμης, όπως είναι τα κείμενα που αφορούν στην «Ιστορία των Πρεσπών και των Αχρίδων» (1920), τις ποιητικές μνήμες για «Το Πλατάνι» του Πάσχου, ή την ιστορική αναδρομή για τα 100 χρόνια από την ημερομηνία απελευθέρωσης τής Δυτικής Μακεδονίας (1912-2012). Η περιήγηση του αναγνώστη ολοκληρώνεται με μια σειρά άρθρων, θρησκευτικών, πολιτικών ή ιστορικών φορέων, που εμπεριέχουν αξιόλογες απόψεις και σκέψεις. Ο ΣΕΕΘΑ έχοντας ευαισθησία για τις ακριτικές μας περιοχές και ιδιαίτερα για τη Μακεδονία, φιλοξενεί και προβάλλει το Δυτικό-Μακεδονικό Ημερολόγιο, μέσα από σελίδες των «Εθνικών Επάλξεων». Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται μια γέφυρα επικοινωνίας της πνευματικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Δυτικής Μακεδονίας, με τα πολυάριθμα μέλη και φίλους του Συνδέσμου μας. ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Εκ παραδρομής δημοσιεύθηκε στο 102 τεύχος, ότι συγγραφέας του βιβλίου «Αιώνια Ντροπή» 1941-1944 είναι ο ΝΙΚΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ αντί του ορθού ΝΙΚΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΣ.

Οι συνδρομές και οι οικονομικές ενισχύσεις για τον Σύνδεσμο είναι δυνατόν να κατατίθενται στον τραπεζικό λογαριασμό

Eurobank 0026-0255-30-0101247138 ή στα Γραφεία του ΣΕΕΘΑ Ο Σύνδεσμος αντιλαμβανόμενος τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες, που επικρατούν, μείωσε την ετήσια συνδρομή των μελών του από 25 σε 20 ευρώ. Κατά την παρούσα περίοδο οι συνδρομές αποτελούν την μοναδική πηγή εσόδων για τη λειτουργία του Συνδέσμου και την έκδοση του περιοδικού. Για την συνέχιση έκδοσης του περιοδικού ο Σύνδεσμος αδυνατεί να αποστέλλει την έντυπη έκδοση του περιοδικού, σε μέλη που δεν καταβάλλουν τις συνδρομές τους έγκαιρα. Υπόψη ότι η αποστολή του περιοδικού σε ηλεκτρονική μορφή θα συνεχιστεί για όλους όσους μας έχουν αποστείλει ή θα αποστείλουν την ηλεκτρονική τους διεύθυνση (E-mail). ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Η συμβολή της SAS και της τεχνολογίας των Αnalytics

για την επίλυση των δυσκολότερων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ποιό σύγχρονη πολεμική μηχανή του Πλανήτη

ε κάθε κρίσιμη περίοδο της ιστορίας οι επικεφαλής των Στρατιωτικών Δυνάμεων έφεραν την ευθύνη της υλοποίησης επιχειρήσεων χωρίς να κινδυνεύει η οικονομία και η ασφάλεια της χώρας. Όταν ο στρατός των ΗΠΑ είχε να αντιμετωπίσει την επιχείρηση σύμπτυξης από το Ιράκ και την επαναφορά περισσότερων από 3 εκατομμύριων εξοπλιστικών τμημάτων, 50.000 οχημάτων και περίπου 80.000 εμπορευματοκιβωτίων, στράφηκε στη SAS προκειμένου αυτή να την βοηθήσει στην αποτύπωση, την αξιολόγηση και την παρουσίαση όλων των περιουσιακών στοιχείων που έπρεπε να συμπτυχθούν. Το αποτέλεσμα ήταν η πλέον αποτελεσματική χρήση των μέσων και των παγίων του στρατεύματος, η μείωση της σπατάλης και η καλύτερη διαχείριση των χρημάτων των φορολογουμένων.

ε μια άλλη περίπτωση, εξίσου σημαντική, η Υπηρεσία Στρατιωτικού Προσωπικού των ΗΠΑ, με δεδομένη τη δραστική μείωση του προϋπολογισμού της, είχε να αντιμετωπίσει ελλείψεις προσωπικού σε κρίσιμες Στρατιωτικές Επαγγελματικές Ειδικότητες, καθώς και την ανάγκη για ευθυγράμμιση των δεξιοτήτων των στρατιωτών για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του νέου εξοπλισμού, την αύξηση των δικαιωμάτων συνταξιοδότησης και τις σοβαρές ανισορροπίες στην ιεραρχία. Η Υπηρεσία συνειδητοποίησε ότι θα έπρεπε να είναι πιο αποτελεσματική στην πρόσληψη και την κατάρτιση, αλλά με τόσες πολλές αντικρουόμενες πηγές των δεδομένων, δεν είχε τη διορατικότητα για το σωστό σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων.

SAS ανέλαβε να παραδώσει μια λύση προσφέροντας μια σειρά ολοκληρωμένων προϊόντων λογισμικού. Συλλέγοντας δεδομένα από πολλαπλές πηγές της Υπηρεσίας Προσωπικού, οι λύσεις της SAS ανέλαβαν τον «καθαρισμό», την τυποποίηση και την ενσωμάτωση των δεδομένων, έτσι ώστε όλες οι αναλυτικές διαδικασίες (συνήθεις και εξειδικευμένες) που σε μια ομάδα επιτελών θα έπαιρναν μήνες για να γίνουν αντιληπτές κατανοητές αλλά και να επεξεργαστούν για την πρόβλεψη της διαθεσιμότητας τόσο των τρεχουσών όσο και των μελλοντικών απαιτήσεων, μπορούν να εκτελεστούν μέσα σε λίγα μόνο λεπτά. Με τη τεχνολογία των Analytics της SAS, η Υπηρεσία Στρατιωτικού Προσωπικού των ΗΠΑ επέτυχε τον

εξορθολογισμό εμπλοκής και την πλήρη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και παράλληλα τη βελτίωση των βασικών τεχνικών δεξιοτήτων στις επιχειρησιακές μονάδες, επιτυγχάνοντας παράλληλα μείωση της τάξης του 5% του προσωπικού της, μέσω: Βελτίωσης στον σχεδιασμό του προσωπικού, τις μεταθέσεις, και την ωρίμανση. Αυξημένης ευελιξίας που επέτυχε στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων του προσωπικού. Της σημαντικής εξοικονόμησης στα χρήματα των φορολογουμένων για στρατιωτικές δαπάνες που είχε ιδιαίτερο αντίκτυπο στην αντιμετώπιση της Άμυνας από τη Γερουσία και το Κογκρέσο Της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας των συστημάτων διαχείρισης δεδομένων προσωπικού να παρέχουν γνώση που θα οδηγεί σε ταχύτερες και ακριβέστερες αποφάσεις.

ε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από εξαιρετική αστάθεια, όπου οι αμυντικές δαπάνες βρίσκονται στα όριά τους, οι στρατιωτικοί ηγέτες καλούνται να λάβουν δύσκολες αποφάσεις, με επώδυνα πολλές φορές ανταλλάγματα και έχοντας να αναλύσουν πληθώρα δεδομένων, συχνότερα από ποτέ. Υπό αυτό το πρίσμα, η ανάγκη χρήσης εξελιγμένων analytics για έναν ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό του στρατεύματος καθίσταται επιτακτική. Για το σκοπό αυτό, η SAS παρέχει μια ολοκληρωμένη λύση διαχείρισης του στρατιωτικού προσωπικού, βοηθώντας στην:

Εξασφάλιση της ακρίβειας των δεδομένων σε εύθετο χρόνο. Η SAS προσφέρει διαχείριση των δεδομένων σε ανόμοια συστήματα και πλατφόρμες, ενσωματώνοντας παράλληλα και λύσεις που αφορούν στην ποιότητα των δεδομένων. Διατήρηση του κατάλληλου μεγέθους και ικανότητας του στρατεύματος. Οι στρατιωτικές υπηρεσίες μπορούν πλέον να κατανοήσουν τις τρέχουσες και μελλοντικές απαιτήσεις επάνδρωσης, καθώς και να προβλέπουν τη ζήτηση με βάση τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις στη δομή του στρατεύματος, τις ανάγκες σε δεξιότητες κ.λπ. Κατανόηση των κοινωνικών αντιλήψεων στις εκστρατείες επάνδρωσης, να γνωρίζουν δηλαδή την καταλληλότερη εκστρατεία στρατολόγησης που θα αποφέρει την κατάλληλη συγκρότηση τμημάτων και την δέουσα επάρκεια στο προσωπικό. Η SAS χρησιμοποιεί δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα για να παρέχει γνώσεις, σχετικά με τις προθέσεις όσων επιθυμούν να υπηρετήσουν, στα στελέχη επάνδρωσης έτσι ώστε να αυξήσουν τα ποσοστά ανταπόκρισης των προσλήψεων, να ελαχιστοποιήσουν τις στρατολογήσεις χαμηλής απόδοσης και να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα των εκστρατειών στρατολόγησης. Μείωση του κόστους εκπαίδευσης μέσω της μεγιστοποίησης χρήσης και αξιοποίησης των εκπαιδευτικών μέσων. Οι στρατιωτικές υπηρεσίες μπορούν να αποκτήσουν γνώσεις σχετικά με τους παράγοντες που συμβάλλουν στην επιτυχή ολοκλήρωση των προγραμμάτων κατάρτισης και τον έγκαιρο εντοπισμό των ατόμων εκείνων που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο φθοράς και αποτυχίας στον κύκλο εκπαίδευσης κατάρτισης και ωρίμανσης. Διατήρηση στελεχών υψηλών επιδόσεων και πρόβλεψη σταδιοδρομίας. Μοντέλα παρακολούθησης της σταδιοδρομίας και αναλύσεις παραγόντων παρέχουν πληροφορίες ως προς το ποια προγράμματα και οφέλη συμβάλλουν στη διατήρηση της δυναμικής του στρατεύματος.

Tο σχέδιο για την συρρίκνωση των Ενόπλων Δυνάμεων σε μικρό χρονικό διάστημα πρέπει ιστορικά να αποφευχθεί, ειδικά επειδή η ικανότητα μας να προβλέπουμε το μέλλον δεν έχει μέχρι τώρα αποδειχθεί επαρκής. Έχουμε πάρει δύσκολες αποφάσεις περικοπής πόρων, και αυτό θα πρέπει να συνεχιστεί πολύ προσεκτικά, σε συνδυασμό με την κατανόηση του κινδύνου που συνεπάγεται για τη μελλοντική ασφάλεια του έθνους μας - Στρατηγός Raymond Ontierno, Ηνωμένες Πολιτείες, Επιτροπή Αμυντικών Υποθέσεων της Γερουσίας, σε ακρόαση την 21 Ιουλ 2011

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ΤΑ ΝΕΑ ΤOΥ ΣΥΝΔΕΣΜOΥ ΜΑΣ Ιανουάριος -Μάρτιος 2013 – Επιμελείται η Γενική Γραμματεία του ΣΕΕΘΑ

Την 4η Μαρτίου 2013 πραγματοποιήθηκε στη ΛΑΕΔ ημερίδα με θέμα «Θράκη. Ζωτικός Χώρος της Ελλάδος» Ομιλητές οι κκ. Δημοσθένης Κωνσταντίνου, πρέσβυς ε.τ., Κωνσταντίνος Ζιαζιάς, Στρατηγός ε.α. πρώην Αρχηγός ΓΕΣ, Δρ. Διονύσιος Χιόνης, Καθηγητής Τμ. Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Συντονιστής ο κ. Ευάγγελος Γεωργούσης, Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α., Μέλος ΔΣ/ΣΕΕΘΑ. α. ημεριδα

Κατόπιν προσκλήσεων ο Πρόεδρος και Μέλη του Δ.Σ. του Σ.Ε.ΕΘ.Α. παρέστησαν στις ακόλουθες εκδηλώσεις: Την 4η Δεκεμβρίου 2012 στον εορτασμό της προστάτιδος του Πυροβολικού στην Σχολή Πυροβολικού Την 7η Δεκεμβρίου 2012 στην 1η Ετήσια Ημερίδα της ΣΣΕ με θέμα «Στρατιωτική Διοίκηση και Ηγεσία». Την 21η Δεκεμβρίου 2012 στην τελετή Ορκωμοσίας των Ευελπίδων 1ης Τάξης «Υπτγος Ανδρέας Καλλίνσκης», η οποία πραγματοποιήθηκε στη ΣΣΕ. Την 26η Ιανουαρίου 2013 στην κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος. Την 27η Ιανουαρίου 2013 στην ετήσια τελετή της κοπής της βασιλόπιτας του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών. Την 1η Φεβρουαρίου 2013 στην κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο των Νεκρών των Ιμίων που οργανώθηκε με πρωτοβουλία της «Κίνησης για την Εθνική Άμυνα». Την 7η & 8η Φεβρουαρίου 2013 στην διημερίδα εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια από την διεξαγωγή των Βαλκανικών Πολέμων, η οποία οργανώθηκε από το ΓΕΣ και πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής. β. ΣυμμετοχH ΣΕ Εκδηλώσεις

Την 13η Μαρτίου 2013 στην παρουσίαση του βιβλίου «Γεωπολιτική και Ζωτικός Χώρος. Η Μικρασιατική εκστρατεία και ο Ανταγωνισμός των Μεγάλων Δυνάμεων» του κ. Πέτρου Σιούσουρα, που πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο Κωνσταντινουπολιτών. Την 24η Μαρτίου 2013 στην επετειακή εκδήλωση για την 25η Μαρτίου 1821 με θέμα: «Οι παράγοντες της Εθνεγερσίας του 1821», η οποία οργανώθηκε από την Πνευματική Εστία Παπάγου (Αμφιθέατρο «Μίκης Θεοδωράκης»). Ομιλητής ο Ανώτ. Αξιωματικός ε.α. Πολιτικός Επιστήμων τ. Νομάρχης κ. Θεόδωρος Ν. Σαρτζετάκης.

Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ. Α. Τα κάτωθι Μέλη του Συνδέσμου πλέον της ετήσιας συνδρομής τους προσέφεραν και τα αναγραφόμενα χρηματικά ποσά, προς ενίσχυση της εκδόσεως των «Εθ. Επάλξεων». κ. Αθανασάκης Αθανάσιος, Υπτγος...................10 € κ. Αραμπός Γεώργιος, Υπτγος ε.α........................ 5€ κ. Βασιλαράκος Παναγιώτης, Αντγος ε.α........... 30€ κ. Βούζαλης Θεόδωρος, Ταξχος ΠΑ ε.α................ 5€ κ. Γαλάνης Αθανάσιος, Αντγος ε.α....................... 5€ κ. Γκατίδης Βασίλειος, Αντγος ε.α.......................10€ κ. Δάκος Νικόλαος............................................. 25€ κ. Δημητρακόπουλος Δημήτριος, Υπτγος ε.α...... 5€ κ. Δημοηλιόπουλος Ιωάννης, Υπτγος ε.α........... 25€ κ. Ζαφειρόπουλος Αλέξανδρος, Αντγος ε.α........10€ κ. Ζέρβας Ιωάννης, Υπτγος ε.α.......................... 30€ κ. Καλογερόπουλος Μιχαήλ................................. 5€ κ. Κανώλης Περικλής, Υπτγος ε.α........................ 5€ κ. Κάππας Ηλίας, Σχης........................................10€ κ. Καραχάλιος Γεώργιος, Υπτγος ε.α.................... 5€ κ. Κατσούρας Ευθύμιος, Αντγος ε.α..................... 5€ κ. Κλούδας Σταμάτιος, Υποναύαρχος.................10€ κ. Κορκολής Μιχαήλ, Υπτγος ε.α....................... 20€ κ. Κοψαχειλάκος Νικόλαος, Ταξχος ε.α................ 5€ κ. Κυριαζής Γεώργιος, Υπτγος ε.α........................ 5€

κ. Κυριακόπουλος Σπυρίδων............................... 5€ κ. Λεμονής Κων/νος, Επιτ. Αρχηγός Α.Π............... 5€ κ. Λιάκουρης Γεώργιος, Αντγος ε.α...................... 5€ κ. Μαρκόπουλος Παναγιώτης, Αντγος ε.α......... 25€ κ. Μιχάλης Ιωάννης, Αντγος ε.α........................ 30€ κ. Μπαϊρακτάρης Αντώνιος, Υπτγος ε.α.............10€ κ. Μπελεγράτης Σπύρος, Υπτγος ε.α................. 20€ κ. Νικολαϊδης Γεώργιος, Αντιπτέραρχος ε.α...... 30€ κ. Παγουράς Παναγιώτης, Ταξχος ε.α.................. 5€ κ. Παπαλεξάνδρου Παναγιώτης, Υπτγος ε.α........ 5€ κ. Παπαπαναγιώτου Δημήτριος, Δντής Υπ.Συγ...10€ κ. Περδικάκης Γεώργιος, Υπτγος ε.α.................... 5€ κ. Πέτσας Μιλτιάδης, Αντγος ε.α........................10€ κ. Σαρρής Νικόλαος, Αντγος ε.α.......................... 5€ κ. Τριαντάφυλλος Γεώργιος, Ταξχος ε.α............. 25€ κ. Τσολακίδης Χρήστος, Υπτγος ε.α..................... 5€ κ. Τσουρής Κων/νος, Ταξχος ε.α..........................10€ κ. Φώτης Κων/νος, Αντγος ε.α........................... 20€ κ. Φωτόπουλος Χρήστος, Αντγος ε.α................. 20€ κ. Χειλάκος Βασίλειος, Υπτγος ε.α......................10€ Β. Για τον αυτό ως άνω σκοπό, οι κάτωθι αναφερόμενοι Φίλοι του Συνδέσμου και αποδέκτες του περιοδικού μας «Ε.Επ.» απέστειλαν τα αναγραφόμενα, έναντι των ονομάτων των, χρηματικά ποσά. κ. Αποστολίδης Αναστάσιος, Υπτγος...................15€ κ. Αυγερινός Σπύρος, Ταξχος ε.α.........................20€ κ. Δέδης Δημ., Αντιπλοίαρχος (ΕΟ) ΠΝ ε.α........... 5€ κ. Καζάκος Αλέξιος.............................................10€ κ. Καμβάσης Διονύσιος.......................................25€ κ. Καρτσακλής Αλέξανδρος................................10€ κ. Κονταράκης Αλέξανδρος, Υπτγος ...................50€ κ. Κόρκας Κωνσταντίνος, Αντγος ε.α...................20€ κ. Κωνσταντινίδης Λεων. Υπτγος........................10€ κ. Λαμπρινίδης Γεώργιος....................................50€ κ. Μαυρεπής Γεώργιος, Υπτγος ε.α.....................20€ κ. Μπιλάλης Κωνσταντίνος, Υπτγος ε.α...............30€ κ. Νουσιόπουλος Γεώργιος.................................20€ κ. Πιλήσης Αλέξιος, Σμήναρχος ε.α...................... 5€ κ. Σαίνης Γεώργιος..............................................20€ κ. Σκολίδης Κωνσταντίνος, Δικηγόρος................55€ κ. Τσαλουχίδης Γεώργιος, Πτχος ε.α....................50€ κ. Τσιάκας Γεώργιος..........................................150€

Ο Πρόεδρος και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΕΕΘΑ σας εύχονται

Καλό Πάσχα και Χρόνια Πολλά

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, εορτάσθηκε σε όλη τη χώρα ή έναρξη της επανάστασης του 1821, που ολοκληρώθηκε με τη δημιουργία του νέου Ελληνικού κράτους. Και όπως κάθε χρόνο, την τελευταία τριετία, οι εκδηλώσεις αμαυρώθηκαν από διάφορες ομάδες με συνθήματα που είχαν μεν σχέση με την οικονομική εξαθλίωση των πολιτών της χώρας μας, δεν αρμόζουν όμως σε μια εθνική εορτή τέτοιου μεγέθους. Είναι απόλυτη πεποίθησή μας ότι αξίζει απεριόριστος σεβασμός σε αυτούς που το 1821 ξεκίνησαν την επανάσταση με ελάχιστους πόρους αλλά με σιδερένια θέληση και κατόρθωσαν να μας χαρίσουν μια ελεύθερη πατρίδα, έστω και εάν σήμερα εμείς οι Νεοέλληνες πετύχαμε να τη βουλιάξουμε, ευτυχώς μόνο οικονομικά επί του παρόντος. Εκδηλώσεις που αμαυρώνουν τη μνήμη των ηρώων του 1821 δεν έχουν θέση μια τέτοια ημέρα. Παράλληλα φρονούμε, ότι είναι επιβεβλημένο να γίνονται παρελάσεις κατά τις ημέρες των εθνικών μας επετείων, στις οποίες θα έχει απόλυτη πρόσβαση κατ’ αρχήν ο λαός μας, για τον οποίο άλλωστε γίνονται . �

Όπως θα έχουν προσέξει οι αναγνώστες μας, η μορφή του περιοδικού μας έχει βελτιωθεί με την εξ’ ολοκλήρου έγχρωμη εκτύπωσή του. Από πλευράς περιεχομένου, έχει γίνει προσπάθεια ανανέωσης της ύλης με νέους αρθρογράφους, παράλληλα με την επαύξηση των σελίδων του από 64 σε 84. Ταυτόχρονα αποφασίσθηκε να γίνεται αφιέρωμα σε κάθε τεύχος ενός δεκαεξασέλιδου, σε σημαντικά γεγονότα εθνικού χαρακτήρα, στρατιωτικής κατά βάση φύσεως. Έτσι το τεύχος 100 περιελάμβανε αφιέρωμα για τα 100 τεύχη έκδοσης του περιοδικού, το τεύχος 101 �

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων και το τεύχος 102 αφιέρωμα στην Κύπρο (προ μνημονίου) και στο Πεζικό στα πλαίσια της ανακηρύξεως του έτους 2012 ως έτους Πεζικού. Το παρόν τεύχος 103 είναι αφιερωμένο στην Πολεμική Αεροπορία. Οι αφιερώσεις θα συνεχισθούν και στα επόμενα τεύχη. Όπως είναι πολύ πιθανό να γνωρίζετε, το περιοδικό πέρα από την έντυπη μορφή του αποστέλλεται σε όσους επιθυμούν σε ηλεκτρονική μορφή χωρίς επιβάρυνση, αρκεί οι επιθυμούντες να μας αποστείλουν την ηλεκτρονική τους διεύθυνση, στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Συνδέσμου. Επίσης όσοι εκ των μελών, φίλων αλλά και αναγνωστών του περιοδικού του Συνδέσμου επιθυμούν, μπορούν να στέλνουν εργασίες και άρθρα τους για δημοσίευση, με την παρατήρηση ότι αυτά θα πρέπει να ταιριάζουν στα περιεχόμενα και τον τίτλο του περιοδικού , να μην περιέχουν πολιτικές αιχμές και να υποστηρίζονται από ανάλογη βιβλιογραφία. Οικονομικά άρθρα είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτα (Ηλεκτρονική Διεύθυνση του περιοδικού μας seethaee@gmail.com ). Η έκδοση του περιοδικού μας και η συντακτική επιτροπή, διατηρούν το δικαίωμα της επιλογής των προς δημοσίευση άρθρων. �

Η στήλη αυτή είναι νέα και σκοπό έχει πέρα από την ενημέρωση των αναγνωστών για διάφορα θέματα του περιοδικού, να κριτικάρει καλοπροαίρετα διάφορα γεγονότα του τριμήνου . Ο Εκδότης �

LAVINIA CORP.

On time...

LASKARIDIS SHIPPING CO. LTD.

...cool and dry

A globally integrated shipping company

Transportation (reefer, wet, dry) Shipyards Ship agency Logistics Terminals Fuel Supplies at High Seas Fishing

Head Office Laskaridis Shipping Co.Ltd. 5, Xenias street & Ch. Trikoupi Athens, 14562 Greece Tel: +30.210.6284200 Fax: +30.210.8089710/11/12 Email: athens @ laskaridis.gr