Εθνικές Επάλξεις. Τεύχος 112 (Απρίλιος-Ιούνιος 2015) by Apostolos

ΔΙΕΥΘ. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ: KTIPION ΣXOΛHΣ EΘNIKHΣ AMYNHΣ ΠEΔION APEΩΣ • 113 62 AΘHNAI

Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Τ Ι Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η • A P. T E Y X . 1 1 2 • Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ - Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ 2 0 1 5

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΛΗΞΗ ΤΟΥ

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Για να µπορείς να τους φροντίζεις όλους... πρέπει πρώτα να φροντίζεις τον εαυτό σου. Για να είσαι υγιής και ικανός να προστατεύεις όλους όσους αγαπάς, η Τράπεζα Πειραιώς σου προσφέρει το πρόγραµµα ΛΥΣΕΙΣ ΥΓΕΙΑΣ GOLD της NN Hellas. Ένα ολοκληρωµένο ασφαλιστικό πρόγραµµα υγείας που, εκτός από τις παροχές κάλυψης, περίθαλψης και νοσηλείας, σου προσφέρει: • ∆ιαγνωστικές εξετάσεις • Check up µε εξετάσεις που ταιριάζουν στο φύλο και στην ηλικία σου • Ιατρικές επισκέψεις στα συνεργαζόµενα ιδιωτικά ιατρεία του δικτύου • Κατ’ οίκον ιατρικές επισκέψεις • Οδοντιατρική φροντίδα • Φυσικοθεραπείες Καλέστε στο 18 2 18 ή επισκεφθείτε ένα κατάστηµα της Τράπεζας Πειραιώς. T. 18 2 18, www.piraeusbank.gr

Η πρώτη τράπεζα στην Ελλάδα

ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΡΙMHNIAIA ENHMEPΩTIKH EKΔOΣH ΣYNΔEΣMOY EΠITEΛΩN EΘNIKHΣ AMYNHΣ • ETOΣ 22 ο • AP. TEYX. 112 • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

>> KΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ

Europe, Europe, Quo Vadis;

«…..Σ’ Εσένα αντιστέκεται φορώντας μαύρα η Αντιγόνη, και σ’ όλη τη Χώρα πένθος ντύνεται ο λαός, που Εσένα φιλοξένησε. Όμως, έξω από τη Χώρα, του Κροίσου οι ακόλουθοι και οι όμοιοί του όλα όσα έχουν τη λάμψη του χρυσού στοιβάζουν στο δικό Σου θησαυροφυλάκιο. Πιες επιτέλους, πιες! κραυγάζουν οι εγκάθετοι των Επιτρόπων· όμως ο Σωκράτης, με οργή Σου επιστρέφει το κύπελλο γεμάτο ως επάνω.

Θα καταραστούν εν χορώ, ό,τι είναι δικό Σου οι θεοί, που τον Ολυμπό τους η δική Σου θέληση ζητάει ν’ απαλλοτριώσει. Στερημένη από πνεύμα, Εσύ θα φθαρείς χωρίς τη Χώρα, που το πνεύμα της, Εσένα, Ευρώπη, εδημιούργησε….»

ι τρέχουσες οικονομικές εξελίξεις στη χώρα μας, είναι σίγουρο ότι επισκίασαν τα τεκταινόμενα σε εσωτερικό αλλά και Ευρωπαϊκό επίπεδο, αφού είναι πρόδηλο, ότι θα επηρεάσουν και ίσως θα προσδιορίσουν το μέλλον της Ευρώπης και όχι μόνο. Αναζητώντας την αιτία αδυναμίας αποτροπής της οικονομικής κρίσης που προέκυψε κυρίως σε χώρες του Νότου της ΕΕ, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε και την έλλειψη στρατηγικής της Ευρώπης σε βάθος χρόνου, ενώ η ίδια η κρίση φαίνεται ότι ίσως επιτείνεται από το ίδιο το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Πρόκειται για κάτι παρόμοιο ίσως, με τα ανολοκλήρωτα τμήματα των υψηλών ορόφων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, τα οποία για συμβολικούς λόγους θα χτιστούν, όταν επισυμβεί η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης. Άγνωστο παραμένει αν ισχύει κάτι παρόμοιο και στα θεμέλια του οικοδομήματος.

μεων άξονα στα Βαλκάνια, συνέχισε τον αγώνα και στην Μέση Ανατολή με τμήματα των ΕΔ της, αλλά και στον κυρίως Ελλαδικό χώρο, με την Εθνικής μας Αντίσταση.

Ο Ο

παραλληλισμός της ιστορίας που διαδραματίστηκε στην ίδια περιοχή πριν από 70 περίπου χρόνια, δεν αφήνει περιθώριο σκέψης ότι μεγάλοι άνδρες του παρελθόντος μετά την ανθρώπινη αιμορραγία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έδωσαν λύση στον ανταγωνισμό των Μεγάλων Ευρωπαϊκών κρατών, με την δημιουργία αρχικά της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), η οποία μετεξελίχτηκε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ίσως σήμερα είναι άκρως επίκαιρη μια ιστορική αναδίφηση, στο τι είχαν στο μυαλό τους και τι επιζητούσαν οι τότε οραματιστές της Ενωμένης Ευρώπης, ώστε να αποτελέσει οδηγό και φάρο στην καταγραφή και δημιουργία του νέου Ευρωπαϊκού Προγραμματισμού.

ότε (70 χρόνια πριν), η πατρίδα μας καθημαγμένη από την επί μία πενταετία περίπου (1940-45) επέλαση του ολοκληρωτισμού και αφού υπέστη τις μεγαλύτερες αναλογικά απώλειες σε έμψυχο δυναμικό και τεράστια αφαίμαξη οικονομικών πόρων, συγκρινόμενη ακόμη και με εκείνη μεγάλων κρατών, ανέμενε τουλάχιστον την επούλωση των τραυμάτων της, από τις τότε Μεγάλες Δυνάμεις. Γεγονός βέβαια που προέκυπτε αβίαστα από το ιστορικό της μερίδιο στη Συμμαχική Νίκη, αφού για μια ακόμα φορά, ήταν με το μέρος του Διεθνούς Δικαίου (και των νικητών), δεν κατετάγη στους «επιτήδειους ουδέτερους» και συνέχισε σχεδόν μόνη της τον αγώνα επί 216 ημέρες στον ηπειρωτικό και νησιωτικό χώρο της πατρίδας μας, εν αντιθέσει με την αντίσταση ακόμα και ολίγων ημερών, άλλων ισχυρότερων κρατών. Στη συνέχεια και παρά την επικράτηση των δυνά-

Γκίντερ Γκράς (Günter Grass -2012): Απόσπασμα από το Ποίημα «Η Ντροπή της Ευρώπης»

ντί της εκπλήρωσης των πόθων του λαού της χώρας αυτής σύμφωνα με τους Διεθνείς κανόνες, «πάλι μας ξέχασαν στη μοιρασιά» και δεν μας κατέταξαν στις χώρες που θα ελάμβαναν σε βάθος χρόνου, οικονομικές επανορθώσεις από τους εισβολείς, για τις ανθρώπινες απώλειες (πολλές κατά παράβαση του Δικαίου του Πολέμου), τις καταστροφές και την απομύζηση των πλουτοπαραγωγικών πόρων που υπέστησαν. Σήμερα η χώρα αντιμετωπίζει μια οικονομική κρίση, που οφείλεται και σε δικά μας λάθη, αλλά πανθομολογουμένως είναι κυρίως Ευρωπαϊκή και οφείλεται εν πολλοίς στην ατελή Οικονομική και Νομισματική Ένωση της ΕΕ, ενώ θα ήταν σίγουρα διαφορετική, αν η Πατρίδα μας είχε αναπληρώσει έστω και εν μέρει το Ζωτικό Κεφάλαιο που έχασε κατά τον Β’ ΠΠ. Ίσως έχει έρθει η ώρα για σαφή αναπροσανατολισμό της σκέψης των Ευρωπαίων ηγετών, ώστε να στρέψουν την προσοχή τους και σε άλλα μεγάλα ζητήματα. Θέματα όπως η οικονομική κρίση που απασχολούν επί του παρόντος χώρες της περιφέρειας της ΕΕ, είναι σίγουρο ότι δεν θα αργήσουν να αφορούν και τον κυρίως Ευρωπαϊκό πυρήνα, δοκιμάζοντας στο μέλλον την Ευρωπαϊκή συνοχή, αν δεν ληφθούν εγκαίρως μέτρα. Παράλληλα, άλλα Διεθνή ζητήματα, όπως η ανακήρυξη της ΑΟΖ Ευρωπαϊκών κρατών (π.χ. της χώρας μας) που εξυπηρετούν την ενεργειακή ασφάλεια σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, οι συνεχιζόμενες απειλές από κράτη όπως η γείτονα προς την χώρα μας και η διατήρηση του “casus belli” για το Αιγαίο, η επίλυση του Κυπριακού Ζητήματος με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου αλλά κυρίως του Ευρωπαϊκού κεκτημένου, η αντιμετώπιση του κύματος των παράτυπων μεταναστών που έχει ενσκήψει κυρίως σε χώρες του Νότου της ΕΕ, η αντιμετώπιση ζητημάτων ασφαλείας που προέκυψαν στο εγγύς γεωστρατηγικό περιβάλλον του ΝΑ τμήματος της Ευρώπης, δεν είναι ζητήματα που αφορούν μόνο την Ελλάδα. Η περαιτέρω αποσταθεροποίηση χωρών εγγύς της χώρας μας, σε συνδυασμό με την σοβούσα κρίση στην Ουκρανία και πιθανώς στην περιοχή της Κασπίας Θάλασσας, είναι θέματα που αφορούν και την Εξωτερική Πολιτική της ΕΕ, αλλά και την Ενεργειακή της ασφάλεια.

ίδια η Ευρώπη σήμερα, είναι σίγουρο ότι οφείλει να αναρωτηθεί και να ενεργήσει ανάλογα κατεπειγόντως, ξεπερνώντας τάχιστα την επικίνδυνη δημαγωγία και τον λαϊκισμό, να συνειδητοποιήσει ότι η ατελής

Στη διεύθυνση www.seetha.gr υπάρχει ανανεωμένος ιστότοπος του Συνδέσμου στον οποίο έχουν αναρτηθεί παλαιότερα τεύχη των Εθνικών Επάλξεων σε μορφή PDF ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

4 οικονομική ένωση η οποία μέχρι σήμερα ρυθμίζει τις τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων, ίσως αύριο γίνει η αιτία και άλλων δεινών, πλην των χωρών που ήδη εβίωσαν για τα καλά την πρόσφατη κρίση. Το οφείλει στο όνομα του Ευρωπαϊκού διαφωτισμού, που έχει τις ρίζες του εδώ στην ευρύτερη περιοχή μας. Το οφείλει σε Ευρωπαίους μεγάλους ηγέτες και μορφές του παρελθόντος, που διέδωσαν πανανθρώπινες αξίες όπου γης.

δώ ακριβώς ίσως αναζητηθεί και ένα έλλειμμα γνώσης και πολιτισμού, που είναι σίγουρο ότι θα υπάρξει αν η Ελλάδα διαγράψει από την πολιτιστική ταυτότητα της Ευρώπης την δική της συνεισφορά, αλλά και το όνομα της που προήλθε από αυτόν εδώ τον χώρο (Ευρώπη). Ίσως η φωνή του πρόσφατα απελθόντος από τα εγκόσμια Γερμανού Νομπελίστα συγγραφέα και ποιητή Günter Grass (1927-2015), να ακούγεται πιο δυνατά σήμερα με την φωνή της συνείδησης: Ευρώπη που πηγαίνεις; (Quo Vadis); «…Στερημένη από πνεύμα, Εσύ θα φθαρείς χωρίς τη Χώρα, που το πνεύμα της, Εσένα, Ευρώπη, εδημιούργησε….». Το Διοικητικό Συμβούλιο

>> ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΚΔΟΤΗ

το παρόν τεύχος περιλαμβάνεται αφιέρωμα στα “70 Χρόνια από τη λήξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου”. Το πρώτο άρθρο του αφιερώματος με τον τίτλο “Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Β΄ ´ΠΠ και η συμβολή της στην νίκη των Συμμάχων” είναι του κ. Βασιλείου Γεωργίου, Υπτγου ε.α. και συγγραφέα. Ακολουθεί το άρθρο με τον τίτλο “Η Συμβολή της Ελλάδος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι Αμφισβητίες της ” του γνωστού σε όλους μας κ. Σαράντου Καργάκου, Ιστορικού, Φιλολόγου και Δοκιμιογράφου. Το αφιέρωμα συνεχίζεται με το επίκαιρο άρθρο “Οι Γερμανικές επανορθώσεις προς την Ελλάδα” του κ. Δημήτρη Αλευρομάγειρου, Αντιστράτηγου ε.α., Επίτιμου Γενικού Επιθεωρητή Στρατού και μέλους του Εθνικού Συμβουλίου για την διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών* Στο τρίμηνο Απριλίου – Μαίου Ιουνίου, όλα τα γεγονότα επισκιάστηκαν από τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις με τους εταίρους της Ευρωπαικής Ένωσης σχετικά με το χρέος και τις απαιτούμενες πιστώσεις, που ακόμα συνεχίζονται, αφού φαίνεται ότι η λέξη αλληλεγγύη είναι άγνωστη στους Ευρωπαίους και πολύ περισσότερο στους “θεσμούς”. Μέχρι το κλείσιμο της ύλης του περιοδικού δεν υπήρξε οριστική κατάληξη των συζητήσεων. Από πλευράς κύριων ιστορικών γεγονότων του τριμήνου, αναφέρουμε επιλεκτικά την εισβολή των Γερμανικών στρατευμάτων στη χώρα μας (06 Απριλίου 1941) και την λήξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου για την Ευρώπη (9 Μαίου 1945). Η υπόλοιπη ύλη του τεύχους είναι όπως πάντα πλούσια, με μεγάλη ποικιλία θεμάτων, επίκαιρων και διαχρονικών. Στο διπλωματικό περισκόπιο, δημοσιεύεται άρθρο του μόνιμου συνεργάτη του περιοδικού μας κ. Γεωργίου Σέκερη, πρέσβυ ε.τ. με το λίαν επίκαιρο θέμα“Εθνική Στρατηγική: Η μεγάλη απούσα”, ενώ στο πολιτικό και στρατηγικό περισκόπιο άρθρο του Δρ κ. Κωνσταντίνου

Γρίβα, Καθηγητού της ΣΣΕ, με τίτλο “Πανταχού παρόντες, πάνσοφοι και παντοδύναμοι διοικητές. Η χίμαιρα του απόλυτου ελέγχου του πεδίου της Μάχης και ο εκκοσμικευμένος δυτικός χριστιανισμός ”. Στην ανάλυση των κύριων γεγονότων περιλαμβάνονται άρθρα των Δρ κ. Κωνσταντίνου Φίλη, Διευθυντού Ερευνών του ΙΔΙΣ, με τίτλο “ Η Ελλάδα και οι Brics”, κ. Χρήστου Μηνάγια, Ταξχου ε.α., γεωστρατηγικού αναλυτή και συγγραφέα με τίτλο “ Τουρκία: Μετεκλογικοί Κραδασμοί και Τακτικισμοί στη Σκακιέρα των Πιθανών Εξελίξεων ”, κ. Μελέτη Μελετόπουλου, Δρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Παν/μίου της Γενεύης και Διευθυντή του Περιοδικού «Νέα Πολιτική» με τίτλο “Στον τουρκικό αναθεωρητισμό προστίθεται τώρα και ο αλβανικός”, κ. Πόκα Χαραλάμπους, Αντγου ε.α. μέλους ΔΣ ΣΕΕΘΑ με τίτλο “Ο Πόλεμος που δεν ονομάζεται «Πόλεμος» ” και του Δρ κ. Αλεξάνδρου Κούτση, Ομοτίμου Καθηγητού Μεσανατολικών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου με τίτλο “Ευρύτερη Μέση Ανατολή. Αναζη-

τώντας την Ειρήνη” Συνιστάται η μελέτη των εισηγήσεων των ομιλητών της ημερίδας του Συνδέσμου που έλαβε χώρα στη Σάμο την 10η Μαίου 2015 με θέμα “Ο ρόλος του Αιγαίου στο νέο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας ” και της ημερίδας – ομιλίας που έγινε την 11η Μαίου 2015 στο Αγαθονήσι με θέμα “Η βιώσιμη ανάπτυξη των ακριτικών περιοχών του Αιγαίου και ο ρόλος τους στο νέο οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας” Στις σελίδες του περιοδικού περιλαμβάνονται επίσης η Τελετή Αποφοίτησης των Σπουδαστών της 67ης Εκπαιδευτικής Σειράς της Σχολής Εθνικής Αμύνης στις 4 Ιουνίου 2015 στη ΛΑΕΔ, με την παρουσία του Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Πάνου Καμένου και η τελετή Ορκωμοσίας των Ανθυπολοχαγών Τάξεως 2015 «Αντγος Δαγκλής Παναγιώτης» την 22α Ιουνίου 2015, με την παρουσία της Α.Ε. του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας που επέδωσε τα ξίφη στους νέους Αξιωματικούς. Στα ιστορικά θέματα περιλαμβάνεται άρθρο του κ. Ευάγγελου Γεωργούση, Αντιπτεράρχου (Ι) ε.α. Επιτίμου Δκτού Δ.Α.Ε Μέλους Δ.Σ. ΣΕΕΘΑ και Προέδρου Συνδέσμου Αποφοίτων Σ.Ι., με τίτλο “Στρατηγικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί ένα από τα χαρακτηριστικά του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου ” Το επόμενο τεύχος των “Εθνικών Επάλξεων” με αριθμό 113, θα κυκλοφορήσει στο τέλος Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου 2015. Εύχομαι σε όλα τα μέλη του ΣΕΕΘΑ και τους αναγνώστες του περιοδικού “Καλό Καλοκαίρι”.

ΟΡΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕ Υ ΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΕΘΝΙΚΕ Σ ΕΠΑ Λ ΞΕΙΣ» 1. Το κείμενο ή άρθρο να αναφέρεται σε θέματα που καθορίζονται από την φύση και τον σκοπό έκδοσης του περιοδικού, να έχει περιορισμένη έκταση κειμένη μεταξύ 1.000 και 3.000 λέξεων (γραμματοσειρά Arial 12 του Η/Υ - Επιδίωξη άρθρα μέχρι 2.500 λέξεις). 2. Δημοσιεύονται κυρίως επιστημονικές εργασίες και διαλέξεις σπουδαστών, των στελεχών των Ε.Δ. και Σ.Α., καθηγητών- Πανεπιστημίων, εμπειρογνωμόνων και ειδικών, καθώς γενικά διαλέξεις της Πολιτικής και Στρατιωτικής Ηγεσίας του ΥΕΘΑ, για θέματα που αφορούν σε Άμυνα, Ασφάλεια, Οικονομία, την Ιστορία, την διπλωματία και λοιπούς τομείς της Γεωπολιτικής, άμεσου εθνικού ενδιαφέροντος. Δεν δημοσιεύονται κείμενα που περιέχουν διαβαθμισμένες πληροφορίες, ή δεν τεκμηριώνεται το περιεχόμενό τους και γενικώς άρθρα που πε-

ριέχουν εκφράσεις, οι οποίες δεν συνάδουν με στο ήθος και το πνεύμα του καταστατικού του ΣΕΕΘΑ. 3. Η δημοσίευση εργασίας δεν σημαίνει και αποδοχή από τον ΣΕΕΘΑ των απόψεων του συντάκτη. Το περιεχόμενο εκάστου άρθρου απηχεί τις προσωπικές απόψεις του υπογράφοντος. 4. Τα κείμενα των εργασιών-άρθρων, θα συγκεντρώνονται, θα καταχωρούνται σε ειδικό φάκελο, θα εξετάζονται και θα αξιολογούνται από συντακτική επιτροπή του ΣΕΕΘΑ. Ανεξάρτητα από τη δημοσίευση η μη των άρθρων τα κείμενα δεν επιστρέφονται. 5. Τα κείμενα πρέπει να περιλαμβάνουν πλήρη επιστημονική τεκμηρίωση-βιβλιογραφία (υποσέλιδο αναφορά στην πηγή – τεκμηρίωση με βιβλιογραφία στο τέλος του άρθρου).

7. Οι βιβλιογραφικές σημειώσεις πρέπει να έχουν ενιαία αρίθμηση, να ευρίσκονται στο τέλος του άρθρου καθώς και στο κάτω μέρος της σελίδας του κειμένου στο οποίο αναφέρεται η παραπομπή και να δίνονται ως εξής: α. Για βιβλία-μονογραφίες: Βιβλιογραφία: Ονοματεπώνυμο συγγραφέα, τίτλος βιβλίου και υπότιτλος, πόλη έκδοσης, εκδοτικός οίκος, έτος έκδοσης, σελίδες. π.χ.: John Keegan, Η Ιστορία του Πολέμου, Αθήνα, Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη- Νέα Σύνορα, 1997. Παραπομπή: John Keegan, Η Ιστορία του Πολέμου, σελ. 3-12. β. Για άρθρα-μελέτες: Βιβλιογραφία: Ονοματεπώνυμο συγγραφέα, τίτλος άρθρου εντός εισαγωγικών, περιοδικό, αριθμός τεύχους, χρονολογία, σελίδες, π.χ.: Ελευθερία Μαντά, “Η νέα ιταλική Ostpolitik και η στρατηγική θέση της Αλβανίας”,

Παραπομπή: Ονοματεπώνυμο συγγραφέα, τίτλος άρθρου εντός εισαγωγικών Γεωπολιτική, τ. 11, Οκτώβριος 2000, σελ. 35-42. 8. Οι μελέτες στρατηγικού και γεωπολιτικού περιεχομένου πρέπει να συνοδεύονται από σχετικούς χάρτες και σχεδιαγράμματα, μαζί με τους σχετικούς υπότιτλους. Φωτογραφίες δημοσιεύονται μόνο εάν το περιεχόμενό τους κρίνεται αναγκαίο, και για την πληρέστερη ενημέρωση του αναγνώστη. 9. Η οποιαδήποτε συνεργασία πρέπει να παραδίδεται και σε ηλεκτρονική μορφή (CD κλπ), καθώς και σε δύο τυπωμένα αντίγραφα ένα τουλάχιστον μήνα πριν την έκδοση του περιοδικού (πχ μέχρι τέλος των μηνών Φεβ – Μαϊ – Αυγ – Νοε). * e-mail: seethaee@gmail.com (Περιοδικό «Εθνικές Επάλξεις»)

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

ΚΛΙNIKH ενάντια στην τριχόπτωση

Ο ειδικός επι... κεφαλής

Δωρεάν ραντεβού διάγνωσης και ενημέρωσης ια εις γ τώσ π κ ε τες ές τούν ε Ειδικ ρ η υπ λες τους ένοπ στις μεις δυνά

800 11 00 111 Γραμμή χωρίς χρέωση για όλη την Ελλάδα

Κεντρικά: Λ. Κηφισίας 348, Χαλάνδρι, τηλ.: 210 6828888 www.kord.gr

info@kord.gr

Bergmann Kord Hair Clinic

Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Πάτρα - Ηράκλειο - Λάρισα - Ρόδος - Λευκωσία - Λεμεσός

6 ΓPAΦEIA: KTIPION ΣXOΛHΣ EΘNIKHΣ AMYNHΣ ΠEΔION APEΩΣ 113 62 AΘHNAI THΛ./FAX: 210-88.11.853 E-mail: seethaee@gmail.com http://www.seetha.gr IΔIOKTHTHΣ: Σ.E.EΘ.A. Εκδότης: Λάμπρος Καζάκος, Αντιστράτηγος ε.α. Πρόεδρος Δ.Σ. του Συνδέσμου Πρόεδρος της Συντακτικής Eπιτροπής: Εμμανουήλ Καναβάκης, Αντιστράτηγος ε.α. Διευθυντής Σύνταξης: Σπύρος Μπελεγράτης Υποστράτηγος ε.α. Mέλη της Συντακτικής Eπιτροπής: Δημήτριος Φράγκου Αντιστράτηγος ε.α. Ιωάννης Καρμίρης Υποστράτηγος ε.α. Πόκας Χαράλαμπος Αντγος ε.α. Συνδρομές: Προαιρετικές προς τον Σ.E.EΘ.A. για τις «ΕΘΝΙΚΕΣ EΠAΛΞEIΣ» Eπιμέλεια: «Ηλιαία» Yψηλάντου 25 - 106 75 Aθήνα Τηλ./Fax.: 210-72.18.223 E-mail: iliea@otenet.gr Εκτύπωση: Τυπογραφείο Ελληνικού Στρατού Tο δημοσιευόμενα κείμενα εκφράζουν απόψεις των συγγραφέων. H χρησιμοποιούμενη γλώσσα είναι της επιλογής των συγγραφέων, ενώ η εν γένει εικονογράφηση γίνεται με μέριμνα του περιοδικού. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση άρθρων των «Εθνικών Επάλξεων» με την προϋπόθεση αναγραφής της πηγής

Στο εξώφυλλο: Πορεία στα χιονισμένα βουνά. 1940-1941. (Αρχείο Πολεμικού Μουσείου Αθηνών)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ:

ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ.

32 33

Τελετή Αποφοίτησης 67ης Εκπ/κής Σειράς... «…Ίσως έχει έρθει η ώρα για σαφή αναπρο- Ημερήσια Διαταγή Στρατηγού Δκτή ΣΕΘΑ....

Europe, Europe, Quo Vadis;............................

σανατολισμό της σκέψης των Ευρωπαίων ηγετών, ώστε να στρέψουν την προσοχή τους και σε άλλα μεγάλα ζητήματα. Θέματα όπως η οικονομική κρίση, τα οποία δεν θα αργήσουν να αφορούν και τον κυρίως Ευρωπαϊκό πυρήνα...».

Σημείωμα εκδότη..........................................

«…Η ποιότητα των επιτελών μας, διαμορφώνεται από την παρεχόμενη υψηλών απαιτήσεων πολυδιάστατη ακαδημαϊκή εκπαίδευση, ιδιαίτερα σε θέματα αμυντικής πολιτικής, διεθνούς ασφάλειας και εθνικής στρατηγικής, αλλά και την επί μέρους προσπάθεια που ο καθένας καταβάλλει για την περαιτέρω βελτίωσή του.…».

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ.

Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Β΄ ΠΠ και η συμβολή της στην νίκη των Συμμάχων.....

Υπό κ. Βασιλείου Γεωργίου, Υπτγου ε.α. και συγγραφέα «…Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι η Ελλάδα πολέμησε με ανδρεία και αρετή, αποδεικνύοντας ότι θυγατέρες τους είναι η δόξα και η τιμή...»

Η Συμβολή της Ελλάδος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι Αμφισβητίες της........

Υπό κ. Σαράντου Καργάκου, Ιστορικού «…Η αξιοπρέπειά μας αυτή πληγώνεται τώρα πιο πολύ, όταν βλέπουμε σύγχρονους πολυδιαφημισμένους ιστορικούς να αγνοούν τη συμμετοχή της πατρίδας μας στον πόλεμο ή να την μειώνουν, αμφισβητώντας έτσι την συμβολή των Ελλήνων, στην τελική νίκη...».

Οι γερμανικές επανορθώσεις..................

Υπό κ. Δημήτρη Αλευρομάγειρου, Αντιστράτηγου ε.α. «…Δεν υπάρχει ηθική διάσταση χωρίς πλήρη επιστροφή των Γερμανικών οφειλών, αλλά το ηθικό θέμα έχει να κάνει και προς την Ελλάδα και προς την Γερμανία, εκ μέρους πάντοτε της Γερμανίας...».

Η Ιστορία είναι ακόμα εδώ…..................

Εθνική Στρατηγική: Η μεγάλη απούσα.....

Ορκωμοσία Ανθλγών Τάξεως 2015..........

«...Σήμερα, η στρατιωτική ισχύς δεν μετριέται τόσο πολύ από το πλήθος των μαχητών, όσο από την επιστημονική στάθμη των στρατευμάτων και η ποσότητα αντικαθίσταται από την ποιότητα. O καλός αξιωματικός πρέπει να είναι ένας επιστήμων υψηλής στάθμης...»

«...Πλέον συμμετέχετε ενεργά στη μέγιστη τιμή της διασφάλισης των Εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, τα οποία σήμερα αμφισβητούν ποικιλώνυμοι και σαφώς ορατοί εχθροί. Το περιβάλλον στο οποίο καλείστε να ενεργήσετε είναι σαφώς πολυπλοκότερο και απαιτητικότερο απ’ ότι στο παρελθόν...»

ΗΜΕΡΙΔΑ 10 & 11 ΜΑΪΟΥ 2015

Επιμέλεια: Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού «…Η περίπτωση αυτή, αν και σπάνια, μας φανερώνει ότι σε έναν ορυμαγδό αποτρόπαιων θανατηφόρων πράξεων, ίσως σε κάποια φλέβα αδίστακτου εκτελεστή, να κρύβεται μια θεϊκή εγκράτεια…». ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ

Χαιρετισμός ΥΕΘΑ κ. Πάνου Καμμένου.....

Υπό κ. Γεωργίου Ε. Σέκερη, πρέσβεως ε.τ. «…Ορθώς νοούμενη εθνική στρατηγική αποτελεί όντως μείζον ζητούμενο· η δε ανυπαρξία της εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τη σύγχυση που περιβάλλει, τόσο τους στόχους μας στον διεθνή χώρο, όσο και τα μέσα επίτευξής τους…».

Ο ρόλος του Αιγαίου στο νέο γεωπολιτικό & οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας...... Ημερίδα ΣΕΕΘΑ σε Σάμο και Αγαθονήσι....

40 41

Επιμέλεια: Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού

Χαιρετισμός Δημάρχου Σαμίων...............

«... Το Αρχιπέλαγος είναι ο ζωτικός εκείνος χώρος που μας κάνει ένα «μέγα της θαλάσσης κράτος», μια πραγματική πύλη της Ευρώπης προς άλλους πολιτισμούς και άλλες αγορές...». ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΝΑΜΟΝΗΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ

Χαιρετισμός Α/ΓΕΣ Αντγου κ. Βασιλείου Τελλίδη...........

Εναρκτήρια Ομιλία Προέδρου ΣΕΕΘΑ............................

«...Η μεγάλη στρατηγική αξία της Ελλάδας διαμορφώνεται από τη γεωγραφική της θέση, τα ιδιαίτερα πολιτικά, δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής, αλλά και από τη γεωγραφική της ιδιομορφία (εκτεταμένος θαλάσσιος χώρος, πληθώρα νήσων και νησίδων, γραμμές θαλασσίων επικοινωνιών)...»

Υπό κ. Λάμπρου Καζάκου, Αντιστρατήγου ε.α.

Εισήγηση συντονιστού...............................................

Υπό κ. Ευάγγελου Γεωργούση, Αντιπτεράρχου (Ι) ε.α. , Μέλους ΔΣ ΣΕΕΘΑ.

Οι προκλήσεις και οι στόχοι της Περιφέρειας Αιγαίου κατά τη νέα Προγραμματική Περίοδο..........................

Υπό κ. Νικόλαου Κατρακάζου, Αντιπεριφερειάρχη Σάμου «...Οι στόχοι της οικονομικής ανάπτυξης εκ των πραγμάτων λοιπόν προσανατολίζονται στη δημιουργία βιώσιμων παραγωγικών μονάδων που επιτρέπουν το συνδυασμό παραδοσιακών και σύγχρονων συστημάτων παραγωγής...»

Αιγαίο: Ιστορική αναδρομή. Γεωπολιτικά δεδομένα.....

Υπό κ. Ιωάννη Παλούμπη, Αντιναυάρχου (ΠΝ) ε.α., Επίτιμου ΑΥ/ΓΕΕΘΑ «...Μία άλλη περισσότερο δυσδιάκριτη ιδιότητα του Αιγαίου, μαζί με τον βόρειο χερσαίο ελληνικό χώρο, είναι η παράκαμψη των Στενών, που παρέχει μια εναλλακτική γεωγραφική όδευση, η οποία υποβαθμίζει την αξία της κατοχής των...»

Αιγαίο: Ο γεωστρατηγικός παράγων και η οικονομία....

Υπό κ. Σπύρου Μπελεγράτη, Υποστρατήγου ε.α., (M.Sc in Applied Economics and Finance), Μέλους Δ.Σ. ΣΕΕΘΑ «... Η βάση της στρατηγικής που θα οδηγήσει σε επιτυχή αποτελέσματα, είναι σίγουρο ότι έχει άμεση σχέση με την αυτοτροφοδοτούμενη ανάπτυξη, την εξωστρεφή οικονομική δράση με σεβασμό στο περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής, αλλά με διακριτή την τοπική ταυτότητα των όποιων παραγομένων προϊόντων, υπηρεσιών και χρηματοοικονομικών δράσεων...»

Η βιώσιμη ανάπτυξη των ακριτικών περιοχών............. Εναρκτήρια Ομιλία Προέδρου ΣΕΕΘΑ............................ Υπό κ. Λάμπρου Καζάκου, Αντιστρατήγου ε.α.

Εισήγηση Συντονιστού...............................................

61 62

Υπό Δρ κ. Νικήτα Νικητάκου, Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αιγαίου) «...Αν σκεφτούμε ότι το Varese εξαπλασίασε τον τουρισμό του μέσα σε 10 χρόνια, σε μεγάλο βαθμό από άτομα που ήθελαν να δούν πως έχει πετύχει αυτό το αποτέΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

ΠΟΛΙΤΙΚΟ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ

Η χίμαιρα του απόλυτου ελέγχου του πεδίου της Μάχης...

Υπό Δρ κ. Κωνσταντίνου Γρίβα, Καθηγητού της ΣΣΕ «…Το παράδειγμα του ανθρωποθεού στο πεδίο της μάχης ωθεί στην αναζήτηση της ουτοπίας του τέλειου και πανίσχυρου διοικητή και επειδή κάθε επίπεδο διοίκησης υπάγεται σε ένα άλλο, η αναζήτηση αυτής της ουτοπίας είναι εξ αντικειμένου συγκεντρωτική και ωθεί τα κατώτερα επίπεδα σε παθητική υπόταξη στα ανώτερα, καταπνίγοντας έτσι μοντέλα αποκεντρωτικής λειτουργίας...» ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ - ΑΠΟΨΕΙΣ

Ανάλυση Κυρίων Γεγονότων........................................ 1. Η Ελλάδα και οι Brics.................................................71 Υπό Δρ κ. Κωνσταντίνου Φίλη, Διευθυντού Ερευνών του ΙΔΙΣ

2. Τουρκία: Μετεκλογικοί Κραδασμοί και Τακτικισμοί.....71 Υπό κ. Χρήστου Μηνάγια, Ταξχου ε.α., γεωστρατηγικού αναλυτή και συγγραφέα

3. Ο αλβανικός αναθεωρητισμός...................................73 Υπό κ. Μελέτη Μελετόπουλου, Δρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Παν/μίου της Γενεύης και Διευθυντή του Περιοδικού «Νέα Πολιτική»

4. Ο Πόλεμος που δεν ονομάζεται «Πόλεμος»..................74

Υπό κ. Πόκα Χαραλάμπους, Αντγου ε.α. μέλους ΔΣ ΣΕΕΘΑ

5. Ευρύτερη Μέση Ανατολή. Αναζητώντας την ειρήνη.....75 Υπό Δρ κ. Αλεξάνδρου Κούτση, Ομοτ. Καθηγητού Παντείου Πανεπιστημίου ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Στρατηγικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί ............

Υπό κ. Ευάγγελου Γεωργούση, Αντιπτεράρχου (Ι) ε.α. Επιτίμου Δκτού Δ.Α.Ε

Υπό κ. Ευάγγελου Γεωργούση , Αντιπτεράρχου (Ι) ε.α. Μέλους ΔΣ ΣΕΕΘΑ, Επιτίμου Διοικητού Δ.Α.Ε και Προέδρου του Συνδέσμου Αποφοίτων Σ.Ι.

Η ανάπτυξη ακριτικών περιοχών και οι ΑΠΕ.................

λεσμα (κάλυψη της ενεργειακής ζήτησης και κατανάλωσης στο 100% από ΑΠΕ), αντιλαμβανόμαστε πλήρως, ότι η επιτυχία του εγχειρήματος, θα έχει πολλαπλάσια οφέλη και σε αυτόν τον τομέα...».

58 59

Υπό κ. Σπυρίδωνος Μπελεγράτη, Υποστρατήγου ε.α., Μέλους Δ.Σ. ΣΕΕΘΑ

Αιγαίο και Γεωστρατηγική της Περιοχής......................

ΜΕ ΕΥΘΥΜΗ ΜΑΤΙΑ

Μήπως Είμαστε «Αγράματη»;......................................

Υπό κ. Χρήστου Μπολώση, Υπτγου ε.α. – ΓΓ/ΣΕΕΘΑ ΤΟ ΒΙΒΛΊΟ

Κώστα Θωκταρίδη – Άρη Μπιλάλη: Ναυάγια στον Ελληνικό Βυθό. Κατάδυση στην ιστορία τους............. Παρουσίαση υπό κ. Κωνσταντίνου Μαζαράκη - Αινιάνος, Αντιναυάρχου ε.α. ■

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΟΥ

Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Β΄ ΠΠ και η συμβολή της στην νίκη των Συμμάχων Υπό κ. Βασιλείου Γεωργίου, Υπτγου ε.α. και συγγραφέα*

Οι Επιλογές της Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής την περίοδο του Μεσοπολέμου και η Διπλωματική θέση της Ελλάδας μέχρι την κήρυξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

ετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης (Lausanne) τον Ιούλιο του 1923 και την επίλυση των διαφορών με την Τουρκία, η Ελλάδα επιδόθηκε στην αντιμετώπιση των συνεπειών της ταραγμένης δεκαετίας που είχε προηγηθεί. Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής πρωταρχικό της μέλημα αποτέλεσε η κατοχύρωση της εδαφικής ακεραιότητας και η διασφάλιση της εθνικής ανεξαρτησίας. Τις επιδιώξεις αυτές προσπάθησε αρχικά να ικανοποιήσει στο πλαίσιο των γενικών εγγυήσεων του Καταστατικού Χάρτη της Κοινωνίας των Εθνών (Κ.τ.Ε.). Όταν, όμως, αποδείχθηκε ότι οι μηχανισμοί του αρτισύστατου διεθνούς οργάνου δεν ήταν ικανοί να επιλύσουν τις διαφορές που ανέκυπταν μεταξύ των κρατών μέσω του συλλογικού συστήματος ασφάλειας, ούτε να εγγυηθούν την απόδοση δικαιοσύνης και τη διασφάλιση της ειρήνης, η Ελλάδα επέλεξε την απευθείας συνεννόηση μεταξύ των κρατών. Αποτέλεσμα των ενεργειών αυτών ήταν η ενίσχυση των διμερών διακρατικών σχέσεων και η υπογραφή σειράς συμφώνων με τα κράτη της περιοχής. Στις 21 Μαρτίου 1928, η Ελλάδα υπέγραψε με τη Ρουμανία Σύμφωνο μη Επιθέσεως και Διαιτησίας και στις 23 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, Σύμφωνο Φιλίας, Συνδιαλλαγής και Δικαστικού Διακανονισμού δεκαετούς ισχύος με την Ιταλία. Το Σύμφωνο αυτό, που ουσιαστικά έβγαλε τη χώρα από τη διεθνή απομόνωση, αποτελούσε πολιτική συνεννόηση ευρύτατης μορφής, αγγίζοντας τα όρια μιας αμυντικής συμμαχίας έναντι οποιασδήποτε βαλκανικής ή εξωβαλκανικής απειλής. Στις 27 Μαρτίου 1929 υπογράφηκε το ελληνογιουγκοσλαβικό Σύμφωνο Φιλίας, Συνδιαλλαγής και Δικαστικού Διακανονισμού, με το οποίο αποκαταστάθηκαν οι διαταραγμένες από το 1924 σχέσεις των δύο χωρών εξαιτίας των διαφορών τους με αντικείμενο την ελεύθερη ζώνη της Θεσσαλονίκης. Το Σύμφωνο ήταν περιορισμένου χαρακτήρα και οπωσδήποτε ασθενέστερο από το αντίστοιχο ελληνοϊταλικό. Υπογράφηκαν, ακόμη, δύο σύμφωνα με την Τουρκία για * Ο Υπτγος ε.α. Βασιλείου Γεώργιος είναι ο συγγραφέας του βιβλίου της ΔΙΣ/ΓΕΣ, με τίτλο «Η Συμβολή της Ελλάδας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, Αθήνα 2009»

τη διευθέτηση των προβλημάτων που είχαν προκύψει από την ανταλλαγή των πληθυσμών: Η Συνθήκη Φιλίας, Ουδετερότητας, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας και το Σύμφωνο Εγκάρδιας Συνεννόησης, στις 30 Οκτωβρίου 1930 και στις 14 Σεπτεμβρίου 1933, αντίστοιχα. Αργότερα, στις 27 Απριλίου 1938, τα Σύμφωνα συμπληρώθηκαν με πρόσθετη Συνθήκη και παρατάθηκε η ισχύς τους έως τον Ιούνιο του 1948. Επρόκειτο, κατά βάση, για συμφωνίες με αμυντικό χαρακτήρα χωρίς, όμως, να συνοδεύονται από αντίστοιχες στρατιωτικές συμβάσεις. Σε γενικές γραμμές προέβλεπαν την αμοιβαία εγγύηση των κοινών ηπειρωτικών συνόρων έναντι οποιουδήποτε βαλκανικού ή εξωβαλκανικού εισβολέα, που θα στρεφόταν είτε εναντίον της Ανατολικής είτε της Δυτικής Θράκης. Σε κάθε άλλη περίπτωση επίθεσης, η μία χώρα έπρεπε να τηρήσει ευμενή ουδετερότητα ώστε το έδαφός της να μην καταστεί βάση επιχειρήσεων επ’ ωφελεία του επιτιθεμένου. Οι δύο χώρες ανέλαβαν επίσης την αμοιβαία δέσμευση να προσυνεννοούνται για όλα τα διεθνή ζητήματα που τις αφορούσαν, με την πρόβλεψη ακόμη και της κοινής διεθνούς εκπροσώπησης, όταν αυτό ήταν δυνατό και θεωρούνταν αναγκαίο. Με την Αλβανία η Ελλάδα δεν υπέγραψε κάποια συμφωνία. Ωστόσο, ορισμένα διμερή θέματα διευθετήθηκαν με συμβάσεις ήσσονος σημασίας που υπογράφηκαν στις 13 Οκτωβρίου 1926 στην Αθήνα. Μετά το 1933, όταν η διεθνής κατάσταση είχε αρχίσει να επιδεινώνεται, η Ελλάδα, η Γιουγκοσλαβία, η Τουρκία και η Ρουμανία, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη σταθερότητα στην περιοχή τους, υπέγραψαν στις 9 Φεβρουαρίου 1934 στην Αθήνα, το Βαλκανικό Σύμφωνο Συνεννόησης με επταετή ισχύ. Το Σύμφωνο είχε αμυντικό χαρακτήρα και απέβλεπε στην παγίωση της ειρήνης, τη διασφάλιση του σεβασμού των ανειλημμένων υφιστάμενων διμερών υποχρεώσεων και τη διατήρηση του εδαφικού καθεστώτος στη Βαλκανική έναντι των αναθεωρητικών τάσεων της Βουλγαρίας, ενώ συνοδεύτηκε και από τις ανάλογες στρατιωτικές συμβάσεις. Ένα χρόνο πριν την εκπνοή του ανανεώθηκε για άλλα επτά έτη. Στο Σύμφωνο δεν συμμετείχε η Αλβανία, καθότι κηδεμονευόταν ήδη από την Ιταλία και η Βουλγαρία, η οποία επέμενε στην αναθεώρηση των Συνθηκών Ειρήνης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Βουλγαρία, ωστόσο, επεδίωκε κάποια συνεννόηση με τους γείτονές της, αποβλέποντας κυρίως στην άρση των περιορισμών που της είχαν επιβληθεί με τη Συνθήκη του Νεϋγύ. Έτσι, στις 29 Ιανουαρίου 1937 υπέγραψε μυστικό Σύμφωνο Φιλίας με τη Γιουγκοσλαβία, το ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

οποίο υπονόμευε την αποτελεσματικότητα του Βαλκανικού Συμφώνου. Στη συνέχεια, επωφελούμενη από την προσπάθεια των υπόλοιπων βαλκανικών κρατών να εξομαλύνουν τις διαφορές τους, υπέγραψε τον Ιούλιο του 1938 στη Θεσσαλονίκη Σύμφωνο Μη Επιθέσεως, με το οποίο δεσμευόταν ότι δεν θα στρεφόταν με στρατιωτικά μέσα εναντίον των κρατών της Βαλκανικής Συνεννόησης. Στις 1 Σεπτεμβρίου 1939 η Γερμανία επιτέθηκε εναντίον της Πολωνίας. Αφορμή για την εισβολή αποτέλεσε ο διαφιλονικούμενος πολωνικός διάδρομος του Ντάντσιχ (Danzig) που διαχώριζε την Ανατολική Πρωσία από την υπόλοιπη Γερμανία. Η Βρετανία, που είχε εγγυηθεί την ασφάλεια της Πολωνίας, απαίτησε την άμεση αναστολή των πολεμικών επιχειρήσεων. Η άρνηση του Χίτλερ έθεσε τέλος στις ψευδαισθήσεις για την απήχηση της κατευναστικής πολιτικής που είχε ακολουθήσει η Δύση τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα η Βρετανία και η Γαλλία να κηρύξουν, στις 3 Σεπτεμβρίου 1939, τον πόλεμο στη Γερμανία. Η Σοβιετική Ένωση μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων με τη Βρετανία και τη Γαλλία το καλοκαίρι του 1939 και την υπογραφή, στις 23 Αυγούστου 1939, του γερμανοσοβιετικού Συμφώνου Μη Επιθέσεως, τηρούσε πολιτική υπέρ των ιδίων συμφερόντων. Εκμεταλλευόμενη μάλιστα τη γερμανική επίθεση, εισέβαλε στην Πολωνία και κατέλαβε τις ανατολικές της επαρχίες. Η Ιταλία, μολονότι δεν ήταν ακόμη εμπόλεμη χώρα, ενέτεινε τις προκλήσεις κατά της Ελλάδας και αύξησε τις πολεμικές προπαρασκευές στην Αλβανία. Κατά την περίοδο αυτή, η θέση της Ελλάδας διαγραφόταν ως εξής: Υπήρχαν μονόπλευρες εγγυήσεις για την ασφάλειά της από τις Δυτικές Δυνάμεις, χωρίς, εντούτοις, να καθορίζουν συγκεκριμένα το είδος, το μέγεθος και τον χρόνο της βοήθειας. Πολιτικές δεσμεύσεις υπήρχαν και με την Τουρκία με τα Σύμφωνα των ετών 1933 και 1938, χωρίς, όμως, ρητές σχετικές αποφάσεις. Το ελληνοϊταλικό Σύμφωνο του 1928 εξέπνεε, ενώ το εν ισχύ τετραμερές Βαλκανικό Σύμφωνο Συνεννόησης του 1934, είχε καταστεί εν τοις πράγμασι ανενεργό λόγω του διαφορετικού προσανατολισμού των συμβαλλομένων μερών του. Υπό αυτές τις συνθήκες οι διπλωματικές προσπάθειες της Ελλάδας στράφηκαν σε δύο κατευθύνσεις: Στη διευκρίνιση και οριστικοποίηση της συμμαχικής βοήθειας που εξακολουθούσε να παραμένει ακαθόριστη και στην προώθηση του ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

αμυντικού συνασπισμού των κρατών της Βαλκανικής Συνεννόησης έναντι κάθε επίθεσης. Επί του παρόντος, η Βρετανία και η Γαλλία απέφευγαν να αναλάβουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις, ενώ τα βαλκανικά κράτη δεν ήθελαν να εκτεθούν σε οποιαδήποτε αποφασιστική ενέργεια που θα προκαλούσε τη δυσμένεια της Ιταλίας και της Γερμανίας. Η ευκαιρία, άλλωστε, της προώθησης των αλυτρωτικών σχεδίων ενός εκάστου εις βάρος των άλλων, δεν απουσίαζε από τη διπλωματική τακτική που ακολουθούσαν στη βάση των νέων δεδομένων. Στην αρχή, η Βρετανία και ιδιαίτερα η Γαλλία, προσπάθησαν ατελέσφορα να δημιουργήσουν ένα νέο Μακεδονικό Μέτωπο με την εγκατάσταση συμμαχικής δύναμης στη Θεσσαλονίκη. Ακολούθως, η Βρετανία συγκέντρωσε την προσοχή της στην Τουρκία, θεωρώντας ότι η ισχυροποίηση της άμυνάς της θα εξασφάλιζε τη διώρυγα του Σουέζ (Suez) και την ανατολική Μεσόγειο.

Ο Αμυντικός Αγώνας της Ελλάδος έναντι της Ιταλίας (28 Οκτωβρίου – 13 Νοεμβρίου 1940)

πόλεμος, που τόσο επίμονα επιζητούσε η Ιταλία προσπαθώντας παράλληλα να παραπλανήσει την Ελλάδα για τις πραγματικές της προθέσεις, κηρύχθηκε στις 0300 της 28ης Οκτωβρίου 1940. Η αρνητική απάντηση του Ιωάννη Μεταξά στο αίτημα διέλευσης των ιταλικών δυνάμεων από το ελληνικό έδαφος που του διαβίβασε ο Ιταλός πρεσβευτής Γκράτσι, έμελλε να καταστεί η αφετηρία μιας ακόμη εποποιίας του ελληνικού έθνους. Την περήφανη ελληνική απάντηση συνόδευσαν τα διατάγματα της επιστράτευσης και της κήρυξης της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας. Αρχιστρά9

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΟΥ τηγος των Ενόπλων Δυνάμεων ανέλαβε, σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο Βασιλέας και επικεφαλής του Στρατού ορίστηκε ο αντιστράτηγος Άλέξανδρος Παπάγος, ο οποίος εγκατέστησε το Στρατηγείο του στο κείμενο επί της πλατείας Συντάγματος ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία». Η αιφνιδιαστική εισβολή των ιταλικών δυνάμεων στο ελληνικό έδαφος άρχισε στις 0530 της 28ης Οκτωβρίου 1940 μισή ώρα πριν την εκπνοή του τελεσιγράφου, με την κύρια προσπάθεια να εκτοξεύεται στην Ήπειρο, από το Ιόνιο πέλαγος μέχρι το όρος Γράμμος. Ο πόλεμος εναντίον της Ελλάδας, για την αποφυγή του οποίου ο Μεταξάς είχε καταβάλει κάθε προσπάθεια, ήταν γεγονός. Η τήρηση με αξιοθαύμαστη συνέπεια φαινομενικής συμβατικότητας και ουσιαστικής σταθερότητας, προσεκτικής αλλά σταθερής, δεν αποτέλεσαν παράγοντες που μπορούσαν να επηρεάσουν την ειλημμένη ιταλική απόφαση. Στη Ρώμη όλοι ήταν βέβαιοι ότι ο σκοπός θα επιτυγχανόταν δια στρατιωτικού περιπάτου, καθώς, όπως πίστευαν, οι Έλληνες δεν φημίζονταν για τις στρατιωτικές τους αρετές. Στο μέτωπο της Ηπείρου η VIII Μεραρχία Πεζικού πέτυχε να αναχαιτίσει τον αντίπαλο στην προωθημένη αμυντική τοποθεσία Ελαίας-Καλαμά. Εκεί καθηλώθηκαν τα ιταλικά τεθωρακισμένα χάρη στην ετοιμότητα του Ελληνικού Στρατού, την ενίσχυση της αμυντικής θέσης με την τοποθέτηση αντιαρματικών εμποδίων και τη ματαίωση της προγραμματισμένης αποξήρανσης του έλους, στο οποίο εγκλωβίστηκε η μηχανοκίνητη Μεραρχία των «Κενταύρων». Η μόνη επιτυχία των Ιταλών ήταν η διείσδυση στον παραλιακό τομέα της Θεσπρωτίας, χωρίς, όμως, ουσιαστική επίδραση στο αποτέλεσμα της μάχης, εξαιτίας της απειλής αποκοπής τους σε περίπτωση συνέχισης της προέλασης. Στον Τομέα της Πίνδου η συντριπτική υπεροχή των Ιταλών, εξανάγκασε σε σύμπτυξη τις ελληνικές δυνάμεις μέχρι το χωριό Βωβούσα. Με την εσπευσμένη όμως προώθηση των διαθέσιμων εφεδρειών και την άμεση διενέργεια αντεπιθέσεων από την I Μεραρχία Πεζικού, εξαλείφθηκε ο ιταλικός θύλακας. Η επιτυχία των Ελλήνων στον Τομέα της Πίνδου οφείλεται και στα λάθη τακτικής της ιταλικής ηγεσίας. Κυρίως, όμως, αποδίδεται στη μαχητικότητα του Έλληνα στρατιώτη, ο οποίος εμπνευσμένος από τα ιδανικά της φυλής αγωνίστηκε με πάθος και αυταπάρνηση. Παράλληλα, στη βορειοδυτική Μακεδονία οι ελληνικές δυνάμεις, από τις πρώτες ημέρες της ιταλικής επίθεσης, ανέλαβαν την πρωτοβουλία των επιχειρήσεων και πέτυχαν να καταλάβουν σημαντικά εδαφικά σημεία μέσα στο αλβανικό έδαφος. Τις πρώτες ημέρες του πολέμου ο Ελληνικός Στρατός συνάντησε πολλές δυσκολίες. Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία του κλήθηκε να αντιμετωπίσει μία μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη με σύγχρονα εξοπλισμένο και άρτια εκπαιδευμένο στρατό. Οι νεοεισερχόμενες στον αγώνα ιταλικές μονάδες μεταφέρονταν γρήγορα στο μέτωπο με οχήματα, ενώ οι αντίστοιχες ελληνικές έφταναν στο μέτωπο ύστερα από εξα10

Ημερήσια Διατ αγή της VIII Μ

Π της 28ης Οκτ

ωβρίου 1940

ντλητικές νυχτερινές πορείες, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η προώθησή τους αμέσως στην πρώτη γραμμή. Στον Τομέα της Πίνδου τα ελληνικά τμήματα αντιμετώπισαν εξαιρετικές δυσχέρειες ανεφοδιασμού, που αμβλύνθηκαν με τη βοήθεια των κατοίκων των χωριών της περιοχής, οι οποίοι, προσερχόμενοι αυθόρμητα, ενίσχυαν τη μεταφορική ικανότητα των μονάδων διοικητικής μερίμνης με ό,τι μέσο διέθεταν. Στους σθεναρά μαχόμενους στρατιώτες, οι κάτοικοι της Πίνδου πρόσφεραν ένα λαμπρό παράδειγμα πατριωτισμού, αυτοθυσίας και υψηλής αίσθησης του εθνικού καθήκοντος. Οι εικόνες των γυναικών που στις χιονοσκεπείς πλαγιές μετέφεραν στους ώμους κιβώτια πυρομαχικών, έμειναν βαθιά χαραγμένες στη μνήμη όσων συμμετείχαν στον πόλεμο. Η χορήγηση, τέλος, περιορισμένης μερίδας τροφής στους άνδρες αποτελούσε τον κανόνα, ενώ, σε πολλές περιπτώσεις, δεν εχορηγείτο ούτε και αυτή η ποσότητα. Η πρώτη περίοδος του πολέμου ολοκληρώθηκε με μία καθαρά αμυντική επιτυχία του Ελληνικού Στρατού. Η 13η Νοεμβρίου βρήκε τις δυνάμεις του στην Ήπειρο και στην Πίνδο να έχουν εκδιώξει τους Ιταλούς από το μεγαλύτερο τμήμα του εθνικού εδάφους και στη βορειοδυτική Μακεδονία να είναι έτοιμες να επιτεθούν για την κατάληψη του ορεινού όγκου της Μόροβας και του κόμβου συγκοινωνιών της Κορυτσάς. Κατά τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου το ηθικό των ανδρών, τόσο αυτών που αγωνίστηκαν κατά των εισβολέων όσο και αυτών που μεταφέρονταν στο μέτωπο, ανέβηκε κατακόρυφα. Το αρχικό ξάφνιασμα είχε αντικατασταθεί από την πεποίθηση ότι η νίκη δεν αποτελούσε ένα απαγορευμένο όνειρο, καθώς το ιταλικό Σχέδιο Επιχειρήσεων είχε ήδη ανατραπεί. Η απόπειρα των Ιταλών να διεισδύσουν ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

XIII ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. 30670

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ της 28ης Οκτωβρίου 1940

Αξιωματικοί και οπλίται Ογδόης Μεραχίας, Ὁ Πρέσβυς τῆς Ἰταλίας ἐν Ἀθήναις ἐζήτησεν ἀπό τήν Κυβέρνησιν ἡμῶν νά διέλθη ὁ Ἰταλικός Στρατός διά τοῦ ἐδάφους μας. Ἡ Κυβέρνησις ἀπέρριψε τήν αἴτησιν ταύτην, καί διέταξεν ἀντίστασιν μέχρις ἐσχάτων. Ἤδη διανοίγεται τό στάδιον τῆς ἐκτελέσεως τοῦ ὑπερτάτου πρός τήν πατρίδα καθήκοντος δι, ἀντιστάσεως, μέχρις ἐσχάτων συμφώνως πρός τό σχέδιον ἐνεργείας. Ἀξιωματικοί καί ὁπλίται τῆς Ὀγδόης Μεραρχίας ἀμυνθῆτε τοῦ Ἱερού Πατρίου ἐδάφους μετά φανατισμού ἐναντίον του ἐπιδρομέως, ὅστις θέλει να προσβάλη ἡμᾶς ὑπούλως καί ἀνάνδρως. Ἀναμνησθῆτε τῶν ἐνδόξων παραδόσεων τοῦ Ἔθνους μας καί πολεμήσατε μετά λύσσης κατά τοῦ ἀνάνδρου ἐχθροῦ ὅστις τόσον ἀτίμως καί ἀνάνδρως θέλει νά προσβάλη τοῦτο. Δείξατε εἰς αὐτόν ὅτι εἴμεθα εἰς θέσιν νά δώσωμεν τήν δέουσαν ἀπάντησιν, ὄπως ἔδωσαν καί οἱ Πρόγονοί μας εἰς τούς ἐπιδρομείς Πέρσας. Ὁ Θεός ἄς βοηθήση τόν Τίμιον ὑπέρ Πατρίδος ἀγῶνα μας καί ἄς εὐλογήση τά ὅπλα μας, διότι θά ἀγωνισθῶμεν ὑπέρ βωμῶν καί ἑστιῶν καί ὐπέρ τῆς ἐλευθερίας μας. Μέ τήν πεποίθησιν ἀκράδαντον ὑπέρ τῆς νίκης, ἀναφωνῶ μεθ᾽ἡμῶν. ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ! ΖΗΤΩ Η ΠΑΤΡΙΣ! ΖΗΤΩ Ο ΣΤΡΑΤΟΣ! Ἰωάννινα τῆ 28 Ὀκτωβρίου 1940 Ὥρα 5η - ΧΑΡΑΛ. ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ

ΠΑΡΑΛΗΠΤΑΙ Οἱ τῶν Γενικῶν Διαταγῶν Χ.Π.

στην Πίνδο, τόσο κατά την έναρξη της εισβολής όσο και μετά τις πρώτες επιτυχίες, δεν υποστηρίχθηκε με επαρκείς δυνάμεις, με αποτέλεσμα να ανακοπεί και τελικά να εξαλειφθεί η απειλή της υπερκέρασης των ελληνικών τμημάτων που υπεράσπιζαν την Ήπειρο. Έκτοτε, ο ιταλικός Στρατός μετέπεσε παντού σε άμυνα.

Η Προέλαση του Ελληνικού Στρατού στο Βορειοηπειρωτικό Έδαφος και οι Χειμερινές Επιχειρήσεις (14 Νοεμβρίου 1940 - 8 Μαρτίου 1941)

ετά την αναχαίτιση της ιταλικής επίθεσης το ελληνικό Γενικό Στρατηγείο αποφάσισε να ενεργήσει επιθετικά με το σύνολο των δυνάμεων που διέθετε. Από τις 14 Νοεμβρίου 1940, ο Ελληνικός Στρατός ανέλαβε γενική αντεπίθεση, με αντικειμενικό σκοπό την αποκατάσταση της ακεραιότητας του εθνικού εδάφους. Η υπεροπλία του αντιπάλου, το δύσβατο έδαφος, οι ακραίες εκείνο τον χειμώνα κλιματολογικές συνθήκες και οι δυσχέρειες ανεφοδιασμού δεν στάθηκαν ικανές να αναστείλουν την προσπάθεια. Στην περιοχή ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

Διά τήν ἀκρίβειαν

της Ηπείρου, το Α΄ Σώμα Στρατού, αφού κατέλαβε στις 6 Δεκεμβρίου το λιμάνι των Αγίων Σαράντα και δύο ημέρες αργότερα το Αργυρόκαστρο, συνέχισε τις επιθετικές επιχειρήσεις. Έως τις 6 Ιανουαρίου προωθήθηκε μέχρι τη γραμμή ΧειμάραΒράνιτσα-Μπολιένα, δημιουργώντας ευνοϊκές προϋποθέσεις για την πλήρη διάνοιξη της κοιλάδας του ποταμού Σιούσιτσα και τη συνέχιση της προέλασης προς την Αυλώνα. Στην περιοχή της Πίνδου το Β΄ Σώμα Στρατού, αφού κατέλαβε στις 3 Δεκεμβρίου την Πρεμετή και εξασφάλισε την ελεύθερη χρησιμοποίηση της αμαξιτής οδού Λεσκοβίκι-Κορυτσά, πέτυχε έως το τέλος Δεκεμβρίου, παρά την πείσμονα αντίσταση των Ιταλών, να φτάσει περίπου δεκαπέντε χιλιόμετρα ανατολικά του κόμβου της Κλεισούρας. Στη βορειοδυτική Μακεδονία, το Τ.Σ.Δ.Μ (Γ΄ και Ε΄ Σώματα Στρατού), αφού στις 21 Νοεμβρίου κατέλαβε τον ορεινό όγκο Μόροβας-Ιβάν και την επομένη τον οδικό κόμβο της Κορυτσάς, προωθήθηκε σε βάθος περίπου σαράντα χιλιομέτρων, εξασφαλίζοντας από τα δυτικά και βορειοδυτικά το ομώνυμο υψίπεδο. Η απελευθέρωση της Κορυτσάς στις 22 Νοεμβρίου 1940 υπήρξε το κυριότερο επίτευγμα του Ελληνικού Στρατού σ’ αυτή τη φάση του αγώνα. 11

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΟΥ Έως την αναστολή των επιθετικών επιχειρήσεων, η ελληνική διοίκηση προώθησε στο μέτωπο επτά νέες μεραρχίες Πεζικού, ενώ οι Ιταλοί ενισχύθηκαν με οκτώ μεραρχίες Πεζικού και μεγάλο αριθμό μονάδων υποστήριξης. Οι αλλεπάλληλες αποτυχίες όμως των Ιταλών,προκάλεσαν σοβαρή κρίση στην ανώτατη ιταλική στρατιωτική ηγεσία. Στις 26 Νοεμβρίου ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, στρατάρχης Μπαντόλιο (Pietro Badoglio) υπέβαλε την παραίτησή του. Την ίδια ημέρα, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, στρατηγός Πρίκολο (Francesco Pricolo), επιστρέφοντας στη Ρώμη από την Αλβανία, παρουσίασε με τις πιο ζοφερές εικόνες την κατάσταση που επικρατούσε στο μέτωπο. Η διαμορφωμένη κατάσταση είχε ενσπείρει τον πανικό στους Ιταλούς, αφού ο στρατηγός Σοντού πρότεινε στον Μουσσολίνι ως βέλτιστη λύση τη σύναψη ανακωχής με τους Έλληνες. Το αποτέλεσμα ήταν η αντικατάσταση του Σοντού στο τέλος του έτους από τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου, στρατηγό Καβαλέρο (Ugo Cavallero). Στις 22 Δεκεμβρίου 1940, τμήματα της ΙΙΙ Μεραρχίας Πεζικού απελευθέρωσαν τη Χειμάρα και κατέλαβαν τον αυχένα Κούτσι πετυχαίνοντας τη διάνοιξη της οδού προς την Αυλώνα, γεγονός που προκάλεσε εκδηλώσεις ενθουσιασμού και πανηγυρισμών σε όλη την Ελλάδα. Την απελπιστική θέση που είχε περιέλθει η ιταλική ηγεσία, επιβεβαίωνε στις 24 Δεκεμβρίου το τηλεγράφημα του Μουσσολίνι, ο οποίος καθιστούσε τον Καβαλέρο προσωπικά υπεύθυνο για την πρόταξη άμυνας μέχρις εσχάτων. Ο δριμύς χειμώνας που είχε εν τω μεταξύ ενσκήψει και οι δυσχέρειες που είχαν προκαλέσει οι χιονοπτώσεις στις συγκοινωνίες, δημιουργούσαν ανυπέρβλητες δυσκολίες στον ανεφοδιασμό και τις διακομιδές του Ελληνικού Στρατού. Το σοβαρότερο όμως πρόβλημα την περίοδο αυτή ήταν οι υπερβολικές απώλειες υγείας εξαιτίας των κρυοπαγημάτων, λόγω του πολικού ψύχους και του ύψους του χιονιού που παρέμενε παγωμένο. Υπό αυτές τις συνθήκες, το Γενικό Στρατηγείο αποφάσισε στο τέλος Δεκεμβρίου να αναστείλει τις επιθετικές επιχειρήσεις ευρείας κλίμακας χωρίς, όμως, να παραιτηθεί από τοπικές ενέργειες, με σκοπό τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για μελλοντικές ενέργειες προς την Αυλώνα και αντικειμενικό σκοπό την εκδίωξη των Ιταλών από την Αλβανία. Στις 10 Ιανουαρίου 1941 το Απόσπασμα Πίνδου κατέλαβε τον σημαντικό συγκοινωνιακό κόμβο της Κλεισούρας, σε μία περίοδο που οι δυσχέρειες ανεφοδιασμού και τα κρούσματα παγοπληξίας αυξάνονταν κατακόρυφα. Οι επιθετικές επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού στέφθηκαν στο σύνολό τους με επιτυχία. Δεν έγινε όμως δυνατή η ευρεία εκμετάλλευσή τους, παρ’ όλο που παρουσιάστηκαν ευκαιρίες που θα μπορούσαν να αποφέρουν σημαντικά οφέλη. Η έλλειψη τεθωρακισμένων και ταχυκίνητων μέσων και η κυριαρχία της ιταλικής Αεροπορίας δεν επέτρεψαν την εκμετάλλευση των επιτυχιών με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την καθυστερημένη κατάληψη της Κορυτσάς. Οι ελληνικές 12

μονάδες, όπως κατά τις επιχειρήσεις για την κατάληψη των ορεινών όγκων Μόροβα-Ιβάν, ήταν αναγκασμένες να αποφεύγουν τις πεδινές ζώνες και να κινούνται μέσω των ορεινών διαβάσεων. Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής ήταν η επιμήκυνση των φαλάγγων, η αύξηση της κόπωσης ανδρών και κτηνών και η δημιουργία δυσχερειών στους ανεφοδιασμούς και στις διακομιδές. Αντίθετα, στις πεδινές ζώνες ο αντίπαλος, χάρη στα μηχανοκίνητα μέσα που διέθετε, κατόρθωνε να αποσύρεται γρήγορα, ενώ, παράλληλα, επιβράδυνε και την ελληνική προώθηση στις ορεινές περιοχές με λίγες σχετικά δυνάμεις. Παρά τις δυσκολίες αυτές, οι ελληνικές δυνάμεις κατόρθωσαν να απωθήσουν τον ιταλικό Στρατό σε βάθος εξήντα χιλιομέτρων από τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Στον τομέα της υγειονομικής υποστήριξης παρουσιάστηκαν πολλές δυσχέρειες λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών και των απωλειών μάχης και μη μάχης. Τα προβλήματα όμως αυτά, παρά τις αρχικές μεγάλες απώλειες, αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς με τη χρήση λιπαντικών ουσιών και ειδικών μάλλινων επιδέσμων και καλτσών, που κατά χιλιάδες οι Ελληνίδες κάθε ηλικίας έπλεκαν και έστελναν στο μέτωπο. Παράλληλα, ενισχύθηκαν με προσωπικό τα στρατιωτικά νοσοκομεία, δημιουργήθηκαν νέα, αναπτύχθηκαν ορεινά χειρουργεία, μετακινήθηκαν ανεφοδιαστικά όργανα και συστάθηκαν ειδικά σώματα διακομιδής. Έτσι, η υγειονομική υποστήριξη, ενισχυμένη με την εθελοντική παρουσία των Αδελφών Νοσοκόμων του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, οργανώσεων και πολιτών, μπόρεσε να αντεπεξέλθει στις πρωτόγνωρες απαιτήσεις, συντελώντας στην αύξηση της μαχητικής ικανότητας του Στρατού. Στην εξύψωση του φρονήματος, λαού και Στρατού, σημαντική ήταν και η προσφορά της Εκκλησίας. Η άμεση απόσπαση άγαμων κληρικών στις παραμεθόριες περιοχές και η διάθεση τους ως στρατιωτικών ιερέων στις μονάδες του μετώπου, συνέβαλε αποφασιστικά στην ένταση της σύζευξης εθνικού και θρησκευτικού φρονήματος, με άμεσο αντίκτυπο στην αναπτέρωση του ηθικού του Στρατού. Εκτός από την παρουσία του Κλήρου στο μέτωπο, η Εκκλησία βοήθησε και στην ανακούφιση του σκληρά δοκιμαζόμενου λαού με τις κάθε λογής χορηγίες στις οικογένειες των στρατευμένων.

Η Εαρινή Ιταλική Επίθεση (9 - 26 Μαρτίου 1941)

Μουσσολίνι, που γνώριζε ότι οι Γερμανοί ετοιμάζονταν να επέμβουν στην Ελλάδα, χωρίς όμως να έχει συγκεκριμένες πληροφορίες για τον τρόπο και τον χρόνο που θα εκδηλωνόταν η ενέργειά τους, έφερε βαρέως την ήττα του Στρατού του στη Βόρειο Ήπειρο. Παρ’ όλο που οι διακηρύξεις του σχετικά με την κατάκτηση της Ελλάδας είχαν ήδη διαψευσθεί, το τελευταίο που επιθυμούσε ήταν να «σωθεί» με τη γερμανική επέμβαση. Έτσι, σε μία ύστατη προσπάθεια να εξέλθει από το αδιέξοδο και να περισώσει το γόητρό του, την εποχή που οι Έλληνες απειλούσαν το Βεράτι και την Αυλώνα, ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

Πανοραμική άποψη της ευρύτερης περιοχής του Υψώματος 731

αποφάσισε την εκτέλεση της εαρινής επίθεσης. Ο ιταλικός Στρατός, αφού ενισχύθηκε με νέες μονάδες πεζικού και τεθωρακισμένων, εκτόξευσε την επίθεση στις 9 Μαρτίου 1941. Η επιχείρηση «ΠΡΙΜΑΒΕΡΑ» (Primavera) θα εκδηλωνόταν σε περιορισμένο μέτωπο (μεταξύ των ποταμών Αώου και Άψου) στην κατεύθυνση Γκλάβα-Μπούμπεσι, με αντικειμενικό σκοπό τη δημιουργία ρήγματος στην ελληνική αμυντική γραμμή και τη διάνοιξη της κοιλάδας του ποταμού Ντεσνίτσα. Ήδη από τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου η Aεροπορία είχε αυξήσει κατακόρυφα τη δράση της, βομβαρδίζοντας τους χώρους συγκέντρωσης των ελληνικών εφεδρειών, των μοιρών πυροβολικού, των σταθμών διοικήσεως και των παρατηρητηρίων. Ο Μουσσολίνι και η ηγεσία των Eνόπλων Δυνάμεων εγκαταστάθηκαν από νωρίς στο παρατηρητήριο του υψώματος Καμάριτ (Γκλάβα). Η επίθεση εκδηλώθηκε στις 0630 στον τομέα που υπεράσπιζε το Β΄ Σώμα Στρατού, με προπαρασκευή πυροβολικού που διήρκεσε δυόμισι ώρες και εκτεινόταν σε όλο το εύρος της τοποθεσίας. Ο τομέας της Ι Μεραρχίας Πεζικού, μία ζώνη έξι χιλιομέτρων όπου κατευθύνθηκε η κύρια προσπάθεια, δέχθηκε περίπου 100.000 βλήματα, χωρίς να υπολογίζονται τα πυρά καμπύλης τροχιάς κάθε επιτιθέμενης ιταλικής μεραρχίας, με αποτέλεσμα τα υψώματα 717 και 731 να ανασκαφούν. Παρά τη σφοδρότητα της επίθεσης, το Β΄ Σώμα Στρατού διατήρησε αρραγή την τοποθεσία, αναγκάζοντας τους Ιταλούς τις πρώτες πρωινές ώρες της 10ης Μαρτίου να επαναλάβουν την προσπάθεια, ξανά, όμως, χωρίς αποτέλεσμα. Το μένος της ιταλικής επίθεσης και η ηρωική αντίσταση της Ι Μεραρχίας Πεζικού, αποτυπώνονται με σαφή τρόπο στην Ημερήσια Διαταγή του διοικητή του Β΄ Σώματος Στρατού, υποστρατήγου Γεωργίου Μπάκου: «Πολεμισταί της Ιης ΜεΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

ραρχίας, προ του ακαμάτου ηρωισμού σας εθραύσθησαν άπασαι αι απεγνωσμέναι εχθρικαί προσπάθειαι…Είμαι υπερήφανος διότι ηγούμαι τοιούτων ηρώων. Η πατρίς σεμνύνεται δι’ αυτούς. Η παρούσα να φθάση μέχρι του τελευταίου οπλίτου της Μεραρχίας». Στις 15 Μαρτίου, μετά από επτά ημέρες άκαρπων επιθετικών ενεργειών, η ιταλική ηγεσία αποφάσισε να αναστείλει τις επιχειρήσεις αναμένοντας ευνοϊκότερες συνθήκες. Ελπίζοντας σε μία περιορισμένη επιτυχία, υπό την πίεση και της εν εξελίξει γερμανικής καθόδου στα Βαλκάνια, μετά από τριήμερη ανάπαυλα, εκτόξευσαν νέα επίθεση. Για το θρυλικό ύψωμα 731, που έστεκε βράχος απόρθητος επί του οποίου θραύονταν όλες οι επιθέσεις των Ιταλών, ήταν η δέκατη όγδοη απόπειρα κατάληψής του. Οι Έλληνες μαχητές, χάρη στο ακατάβλητο θάρρος τους δεν παραχώρησαν ούτε σπιθαμή εδάφους στους επιτιθέμενους Ιταλούς, διατηρώντας στο ακέραιο τις θέσεις τους. Στις 21 Μαρτίου ο Μουσσολίνι απογοητευμένος και ταπεινωμένος, λίγο πριν αναχωρήσει από τα Τίρανα για τη Ρώμη, είπε στον στρατηγό Πρίκολο: «Σας κάλεσα διότι απεφάσισα να επιστρέψω εντός της αύριον εις την Ρώμην. Αηδίασα απ’ αυτό το περιβάλλον. Δεν επροχωρήσαμεν ούτε βήμα. Έως τούδε με έχουν εξαπατήσει. Περιφρονώ βαθύτατα όλους αυτούς τους ανθρώπους (σ.σ. τους στρατιωτικούς αρχηγούς του). Η αποτυχία των Ιταλών να κατακτήσουν την Ελλάδα διατάραξε ακόμη περισσότερο τις σχέσεις του Μουσσολίνι με τον Χίτλερ. Η ατμόσφαιρα, κατά τη συνάντηση του Γερμανού ηγέτη με τον Τσιάνο στις 18 Νοεμβρίου 1940, ήταν βαριά καθώς οι Βρετανοί διατηρούσαν ακόμη τη δυνατότητα προσβολής τόσο των λιμανιών στη νότια Ιταλία και την Αλβανία όσο και των πετρελαιοπηγών στο Πλοέστι. Από τις 27 Μαρτίου 13

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΟΥ

Η Οχυρωμένη Αμυντική Τοποθεσία Κερκίνη - Νέστος (Οχυρά)

έως την έναρξη της γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα, η κατάσταση στο Βορειοηπειρωτικό Μέτωπο δεν παρουσίασε αξιόλογες μεταβολές. Παρά την κόπωση από τις κακουχίες του πολέμου, ο Ελληνικός Στρατός διατήρησε ακμαίο το ηθικό του προσβλέποντας σε νέες επιτυχίες. Εντούτοις, η πολεμική δραστηριότητα εναντίον των Ιταλών, περιορίστηκε σε βολές πυροβολικού και εκπομπή αναγνωριστικών περιπόλων για την τήρηση της επαφής. Εξαίρεση αποτέλεσε η διεξαγωγή στον τομέα του Τ.Σ.Δ.Μ. μερικών τοπικών επιχειρήσεων με αντικειμενικό σκοπό τη βελτίωση των κατεχόμενων θέσεων. Η γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας στις 6 Απριλίου 1941 ματαίωσε οριστικά τα ιταλικά σχέδια, αποκλείοντας την πιθανότητα παρουσίασης έστω και μιας περιορισμένης επιτυχίας.

Η Γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας

επίθεση των Γερμανών εκδηλώθηκε στις 0515 της 6ης Απριλίου 1941 κατά μήκος της γραμμής Μεταξά. Ένα σεμνό και λιτό ανακοινωθέν πληροφόρησε τον Ελληνικό λαό για τις τελευταίες εξελίξεις «από της 0515, ο εν Βουλγαρία γερμανικός στρατός, προσέβαλε όλως απροόπτως τα ημέτρα στρατεύματα επι της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου. Τα στρατεύματα μας αμύνονται του πατρίου εδάφους». Ο Παπάγος προκειμένου να τονώσει το ηθικό του Στρατού επισήμανε, μεταξύ άλλων στην Ημερησία Διαταγή του: «Θα νικήσωμεν διότι θα πολεμήσωμεν πάλιν υπό τας σημαίας της δικαιοσύνης ….». Μετά τετραήμερο άνισο αγώνα έπαυσε η Ελληνική αντίσταση στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Οι απώλειες των Γερμανών υπήρξαν σημαντικές σύμφωνα με Γερμανικές πηγές οι τραυματίες και οι αγνοούμενοι ανήλθαν σε 2035 και οι νεκροί σε 555. Ανάλογος και ο Ελληνικός φόρος αίματος, οι νεκροί και οι τραυματίες ξεπέρασαν τους 1000. 14

Συνέχιση του Αγώνος

Ελλάδα πιστή στους συμμάχους της, συνέχισε τον αγώνα στη μάχη της Κρήτης η οποία έγινε ο τάφος των Γερμανών. Μετά τη μάχη της Κρήτης οι Γερμανοί δεν χρησιμοποίησαν σε ευρεία κλίμακα αερομεταφερόμενα τμήματα. Ο αγώνας της Ελλάδος δεν θα σταματήσει εδώ θα συνεχίσει τον αγώνα στη Μέση Ανατολή και Ιταλία. Η χώρα, παρόλο που υπέκυψε στρατιωτικά, δεν συνθηκολόγησε παραμένοντας ενεργό μέλος στον αγώνα των ελεύθερων λαών, μακριά από τα πάτρια εδάφη.

Οι παράμετροι της συμβολής

συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο. Η Ελλάδα ήταν η μόνη βαλκανική χώρα που στάθηκε αδιάλειπτα στο πλευρό των Συμμάχων από την αρχή έως το τέλος του πολέμου. Η συμμετοχή της αυτή δεν ήταν συμβολική, καθώς διέθεσε το σύνολο των στρατιωτικών της δυνάμεων της: είκοσι μεραρχίες πεζικού για χρονικό διάστημα επτά μηνών και με αυξομειούμενη δύναμη μία μεραρχία πεζικού στη Μέση Ανατολή. Ένα θωρηκτό, είκοσι δύο αντιτορπιλικά, οκτώ υποβρύχια, τρεις κορβέτες, πέντε τορπιλοβόλα, τέσσερα αρματαγωγά, δεκατρία ναρκαλιευτικά και ένα ανθυποβρυχιακό σκάφος. Πενήντα έξι αεροσκάφη διώξεως, πενήντα ένα αεροσκάφη βομβαρδισμού και εξήντα έξι ναυτικής συνεργασίας. Πεντακόσια σαράντα ένα ατμόπλοια υπό ελληνική σημαία, εκατόν είκοσι τέσσερα υπό ξένη σημαία και εξακόσια τριάντα ιστιοφόρα. Στη διάρκεια του αγώνα οι απώλειες που γνώρισε ήταν δυσανάλογες με το μέγεθος και τον πληθυσμό της: ο Στρατός Ξηράς είχε περίπου 14.000 νεκρούς και 43.000 τραυματίες. Το Πολεμικό Ναυτικό έχασε, συνήθως αύτανδρα, οκτώ αντιτορπιλικά, πέντε υποβρύχια και μεγάλο αριθμό βοηθητικών σκαφών. Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

από τα αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας διασώθηκαν τέσσερα διώξεως και δύο ναυτικής συνεργασίας, ενώ η προσφορά αίματος ανήλθε σε εκατόν πενήντα νεκρούς και είκοσι δύο τραυματίες. Τέλος, το 72% της αρχικής δύναμης του Εμπορικού Ναυτικού βυθίστηκε. Η Ελλάδα κατά τη διάρκεια του πολέμου και της τριπλής κατοχής, υπέστη τεράστιες υλικές καταστροφές και αβάστακτες για τους κατοίκους πληθωριστικές πιέσεις. Σύμφωνα με στατιστικές εκτιμήσεις του Ο.Η.Ε. στις ζημιές από τον πόλεμο, σε σύγκριση με το ετήσιο εισόδημα, η Ελλάδα έρχεται πρώτη με συντελεστή 170%, ενώ η ηττημένη Γερμανία δεύτερη με συντελεστή 135%. Η κατάρριψη του αήττητου του Άξονα. Το ένδοξο έργο του Ελληνικού Στρατού εκτίμησαν ακόμη και οι εχθροί του. Οι πρωτεργάτες της πρόκλησης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αναγκάστηκαν εκ των πραγμάτων να αναγνωρίσουν την αξία του αντιπάλου τους. Ο Χίτλερ, στον λόγο που εκφώνησε στις 4 Μαΐου 1941 για τη λήξη της βαλκανικής εκστρατείας, είπε μεταξύ άλλων: «Χάρη της ιστορικής όμως δικαιοσύνης είμαι υποχρεωμένος να διαπιστώσω ότι εκ των αντιπάλων οι οποίοι μας αντιμετώπισαν, ο Έλλην στρατιώτης επολέμησε ομοίως με παράτολμο θάρρος και ύψιστη περιφρόνηση προς τον θάνατο. Συνθηκολογούσε τότε μόνον όταν κάθε περαιτέρω αντίσταση απέβαινε αδύνατος και επομένως ματαία». O ηγέτης του φασιστικού αλβανικού κόμματος, Παρίνι (Pietro Parini), στην προσπάθειά του να ανιχνεύσει τους λόγους που προκαλούσαν τον φόβο και τον τρόμο στους Ιταλούς στο Βορειοηπειρωτικό Μέτωπο, επισήμανε: «…οι στρατιώτες μας, ελάχιστες μέρες μετά την άφιξή τους, ρίχνονταν στην αιματηρή μάχη ενάντια σε εχθρό, συνεπαρμέΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

νο από ένα είδος θρησκευτικής μανίας, έτοιμο να πεθάνει χωρίς αίσθημα οικονομίας…». Ο Μουσσολίνι, μετά την αποτυχία και της εαρινής επίθεσης, σε σύσκεψη με τους στρατιωτικούς αρχηγούς στις 20 Μαρτίου 1941, έθεσε αμείλικτα ερωτήματα. Ανάμεσα στα άλλα που είπε επισημαίνεται: «Η επιθετική ενέργεια της 9ης τρέχοντος (Μαρτίου) ήταν για μένα μία έκπληξη… Τι έγινε πραγματικά; Αποκλείω τυχόν καθίζηση του ηθικού. Είδα μεγάλο αριθμό δυνάμεων του πεζικού εν κινήσει. Είδα μεραρχίες που βάδιζαν προς την πρώτη γραμμή: άριστες. Κάτι επομένως συνέβη που εσείς οι ειδήμονες οφείλετε να διακριβώσετε». Η αντίσταση της Ελλάδας ενίσχυσε το ηθικό των Συμμάχων και κατακρήμνισε των αντιπάλων. Ο Τσώρτσιλ, την ώρα που η Αγγλία δεχόταν σφοδρούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς, βρήκε μία απρόσμενη ευκαιρία για να εξυψώσει το ηθικό του λαού και των Ενόπλων Δυνάμεών του. Η νικηφόρα αντεπίθεση του Ελληνικού Στρατού και στη συνέχεια η Η Μάχη του Ελ Αλαμέϊν

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΟΥ

Η Επίθεση της IIIης Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας στο Ρίμινι.

προέλασή του εντός του αλβανικού εδάφους, εξέπληξε τους πάντες. Κράτη που προσπαθούσαν να μείνουν έξω από τον πόλεμο, ή και να ενταχθούν στον Άξονα, άρχισαν να αμφιβάλλουν. Η παρουσία της Ελλάδας στον αγώνα. O ακαδημαϊκός καθηγητής της Ιστορίας, Κωνσταντίνος Σβολόπουλος επισημαίνει σχετικά με τη συμβολή της Ελλάδας: «Αν πράγματι, την επαύριον της ιταλικής επίθεσης, αναζητηθεί μία συγκεκριμένη πρόταση για την επέκταση του πολέμου στα Βαλκάνια, η προσοχή οφείλει αρχικά να στραφεί προς τη συμμαχική πλευρά. Στις 10 Νοεμβρίου 1940, όταν οι Ιταλοί εισβολείς είχαν εκδιωχθεί από το ελληνικό έδαφος και τα ελληνικά στρατεύματα προέλαυναν νικηφόρα στην Αλβανία, ο Ιωάννης Μεταξάς έσπευδε να προτείνει στο Λονδίνο την ανάληψη κοινής πολεμικής δράσης. Επιθετική στρατιωτική ενέργεια -υποστήριζε- δεν είναι δυνατό να αναληφθεί σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ευρώπης, ενώ εις την Ελλάδα είναι έτοιμη η βάσις τοιαύτης ενέργειας της Αγγλίας και χάρις εις την ανδρείαν των πολεμικών μας δυνάμεων η βάσις αυτή είναι ασφαλής». Αυτή η τοποθέτηση, μας οδηγεί σε ορισμένα συμπεράσματα που άπτονται της γενικότερης συμβολής της χώρας στον πόλεμο. Η Ελλάδα δεν ακολούθησε απλώς τους Συμμάχους, αλλά έκανε προτάσεις ενεργής συμμετοχής στον κοινό αγώνα. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι και μετά «τη νικηφόρο ήττα της» στο εσωτερικό, συμμετείχε στον συμμαχικό αγώνα μακριά από το εθνικό έδαφος. Η απόκρουση της απέλπιδας προσπάθειας των Ιταλών τον Μάρτιο του 1941, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το γόητρο του Στρατού και των εμπνευστών της επίθεσης καταρρακώθηκε και επέβαλε τη γερμανική επέμβαση. Ούτε, όμως, και ο τετραήμερος αγώνας στα Οχυρά έληξε με ήττα των ελληνικών όπλων. Οι υπερασπιστές τους ανα16

γκάστηκαν να παραδοθούν μόνο όταν, λόγω της άμεσης κατάρρευσης της Γιουγκοσλαβίας και της υπερκέρασης της αμυντικής τοποθεσίας μέσω της κοιλάδας του ποταμού Στρούμνιτσα, ο αγώνας κατέστη μάταιος. Ο στρατάρχης Λιστ στην Ημερήσια Διαταγή του αμέσως μετά την παράδοση των Οχυρών αναγκάστηκε να δηλώσει: «Οι Έλληνες υπερασπίσθηκαν την πατρίδα των γενναίως» και συνέστησε στους Γερμανούς στρατιώτες «όπως αντικρύσουν και μεταχειρισθούν τους Έλληνες αιχμαλώτους όπως αξίζει εις γενναίους στρατιώτας». Η εκστρατεία των Γερμανών εναντίον της Ελλάδας απέδειξε μεν την τελειότητα της γερμανικής στρατιωτικής μηχανής, πλην όμως αποκάλυψε την αδυναμία διεξαγωγής ταυτόχρονων επιχειρήσεων σε πολλά μέτωπα. Πρόκειται για διαπίστωση που εξάχθηκε από την ηρωική αντίσταση και συνοψίζεται στα δύο «ΟΧΙ» του λαού της. Συνεισφορά στη σύμπτυξη του Εκστρατευτικού Σώματος. Η σύμπτυξη των βρετανικών δυνάμεων που είχαν αποσταλεί για την ενίσχυση της άμυνας εναντίον των Γερμανών, υλοποιήθηκε με εξαιρετική επιτυχία. Με τη βοήθεια και των κατοίκων των πόλεων, κατέστη δυνατή η διάσωση μάχιμων μονάδων που μεταφέρθηκαν στην Κρήτη και τη Μέση Ανατολή. Η Μάχη της Κρήτης. Για τους Γερμανούς το τίμημα της Μάχης της Κρήτης ήταν βαρύ. Πέραν από τη δέσμευση επίλεκτων μονάδων, την καταπόνησή τους και τις δυσανάλογες απώλειες, δεν αποτόλμησαν ξανά τη διεξαγωγή αεραποβατικών επιχειρήσεων. Έκτοτε οι επίλεκτες μονάδες των αλεξιπτωτιστών χρησιμοποιήθηκαν ως πεζικό, στερώντας τους τη δυνατότητα μεταφοράς δυνάμεων στα μετόπισθεν των εχθρών τους. Η Κρήτη πράγματι ήταν «ο τάφος» των Γερμανών αλεξιπτωτιστών, διαψεύδοντας τον στρατηγό Γκαίριγκ που είχε δηλώσει στον Χίτλερ ότι η από αέρος κατάληψή της θα ήταν ανώδυνη. Η ευεργετική επίδραση στη ρωσική άμυνα. Ο ένδοξος αγώνας της Ελλάδας στα βορειοηπειρωτικά βουνά, συνεχίστηκε με την αντίσταση στη γερμανική επίθεση. Η μείωση της μαχητικής ισχύος των γερμανικών στρατευμάτων λόγω των απωλειών και της πτώσης του ηθικού τους, η ανάγκη ανασυγκρότησης των μονάδων που χρησιμοποιήθηκαν στη βαλκανική εκστρατεία πριν τη μεταφορά τους στο Ανατολικό Μέτωπο και η αναβολή κατά πέντε εβδομάδες της επίθεσης στη Σοβιετική Ένωση, μειώνουν δραστικά τα επιχειρήματα των κακόπιστων αναλυτών, για τη συμβολή της Ελλάδας στην εξέλιξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η αντίσταση του ελληνικού λαού. Η δέσμευση έξι γερμανικών μεραρχιών στον ελληνικό χώρο λόγω της ανάπτυξης του αντιστασιακού κινήματος, αποτελεί την τελευταία παράμετρο στον κατάλογο της προσφοράς στην τελική κατίσχυση των ελεύθερων λαών. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

Η Συνέπεια στον αγώνα. Η ΕλλάΗ διατήρηση της ουδετερότητας εξαρδα, αν και δεν έλαβε την απαραίτητη τάται περισσότερο από εκείνον που θέλει να την παραβιάσει παρά από εκείνον βοήθεια, τήρησε απαρέγκλιτη συνέπεια στον συμμαχικό αγώνα. Αντίθετα, που επιθυμεί να τη διατηρήσει. Όμως, η Τουρκία επέλεξε να παραμείνει ουδέπαρ’ όλο που η Ελλάδα απέφυγε κάθε τερη -με μία επιτήδεια κίνηση κήρυξε προκλητική ενέργεια εναντίον του Άξοτον πόλεμο εναντίον του Άξονα το κανα, ώστε να μην προκαλέσει την εμπλολοκαίρι του 1945, όταν οι μάχες είχαν κή στην παγκόσμια σύρραξη, είχε αποκοπάσει και το αποτέλεσμα είχε κριθεί φασίσει ότι η θέση της ήταν στο πλευρό οριστικά- αρνούμενη να προσχωρήσει των παραδοσιακών της συμμάχων. στο συμμαχικό στρατόπεδο με την αιΣυνεπής προς την απόφασή της τιολογία ότι δεν τηρήθηκαν οι υποσχέαυτή απέρριψε στις 28 Οκτωβρίου 1940 σεις εξοπλισμού της με σύγχρονο ποτο ιταλικό τελεσίγραφο, δηλώνοντας ότι λεμικό υλικό, καθιστάμενη έτσι αρωγός θα προασπίσει την τιμή των ελληνικών των γερμανικών επιδιώξεων. όπλων, την ανεξαρτησία και την εδαφική της ακεραιότητα. Με ακλόνητη πίστη για Σε όσους πράγματι απορούν πώς η Ελλάδα μπόρεσε να αντισταθεί σε δύο το δίκαιο του αγώνα της, δεν υπολόγισε αυτοκρατορίες, αρνούμενη να ακολουτις σκληρές δοκιμασίες και τις οδυνηρές Ο Στρατάρχης Παπάγος Αλέξανδρος θήσει τη μοίρα των υπόλοιπων λαών της θυσίες που θα υφίσταντο. Το συμπέραΕυρώπης, την απάντηση δίνει μέσα από το προσωπικό του σμα λοιπόν είναι ότι η Ελλάδα πολέμησε με ανδρεία και αρετή, ημερολόγιο ο Βλάσης Καρατζίκας, ένας πυροβολητής του αποδεικνύοντας ότι θυγατέρες τους είναι η δόξα και η τιμή. Αν πεζικού: Κυριακή, 6-4-1941: «Εμάθαμε ότι σήμερα το πρωί η η στάση αυτή τηρηθεί με συνέπεια από όλους τους λαούς, είναι Γερμανία έριξε κάτω το γόητρό της και μας εκήρυξε τον πό- σίγουρο ότι ο κόσμος θα γίνει καλύτερος. λεμον δια να σώσει την καταρρέουσα ιταλική αυτοκρατορία. Τι αίσχος όμως και απάνθρωπον….. Ας είναι. Κανείς μας δεν BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ απελπίσθη, κανείς μας δεν παραπονέθει εις τον θεόν, διότι ΠΗΓΕΣ όλοι μας γνωρίζουμε ότι ο Θεός και η Μεγαλόχαρη της Τή- 1. Αδημοσίευτες - Αρχείο ΓΕΣ/ΔΙΣ και το Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών νου δεν θα μας αφήσουν να χαθούμε, όπως δεν μας άφησαν 2. Δημοσιευμένες τόσες χιλιετηρίδες. Καρτερικά και αγόγγυστα εδέχθημεν και - Αkten zur Deutschen Auswδrtigen Politik, σειρά D. αυτό το κτύπημα και όλοι μας μυστικά ορκιστήκαμε ότι θα - Μεταξάς, Ιωάννης, Το προσωπικό του ημερολόγιο, τ. 1-2, Αθήνα. πολεμήσουμε μέχρι τέλους. Ζήτω η Ελλάς».

Συμπεράσματα

υριτιδαποθήκη της Ευρώπης, σημείο αντιπαράθεσης ανταγωνιστικών εθνικών ομάδων και διευρωπαϊκών συνασπισμών, τα Βαλκάνια αποτέλεσαν την εστία ανάφλεξης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά να έχουν εκλείψει, η ευαίσθητη αυτή γεωπολιτική ζώνη διατηρήθηκε, για δεκατέσσερις μήνες μετά την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έξω από το πεδίο της ένοπλης διαμάχης. Η στάση της Ελλάδας είχε προσδιοριστεί με σαφήνεια πριν την έναρξη του πολέμου. Δεν επιθυμούσε να εμπλακεί στη σύρραξη και η εξωτερική της πολιτική προσαρμόστηκε στην τήρηση αυστηρής ουδετερότητας. Έτσι, ακόμη και όταν οι ιταλικές προθέσεις είχαν αποκαλυφθεί, η πολιτική ηγεσία θέλοντας να αποφύγει κάθε πρόκληση, δεν έκανε δεκτές τις συνεχείς εισηγήσεις του αντιστράτηγου Παπάγου για την κήρυξη επιστράτευσης. Η ιστορία, όμως, πολλές φορές απέδειξε ότι όταν συγκρούονται τα μεγάλα κράτη η θέση των μικρών κρατών είναι κατά κανόνα δυσχερής. Γι’ αυτό τον λόγο ουδέποτε υπήρξε από την ελληνική Κυβέρνηση η απόλυτη πεποίθηση ότι η πολιτική της ουδετερότητας θα μπορούσε να τηρηθεί έως το τέλος του νέου Μεγάλου Πολέμου. Οι μνήμες, άλλωστε, από την προηγούμενη παγκόσμια σύγκρουση ήταν ακόμη νωπές. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

-ΓΕΣ/ΔΙΣ, Αγώνες εις Ανατολικήν Μακεδονίαν και Δυτικήν Θράκην, Αθήνα, 1956. - Επίτομη Ιστορία του Ελληνο-ϊταλικού και Ελληνο-γερμανικού πολέμου 1940-1941, Αθήνα, 1984. - Η Ελληνική Αντεπίθεσις 1940-1941, Αθήνα, 1963. - Η Ιταλική Εισβολή, Αθήνα, 1959. - Η Μάχη της Κρήτης, Αθήνα, 1961. - Η προς Πόλεμον Προπαρασκευή του Ελληνικού Στρατού (1923-1940), Αθήνα, 1963. ΓΕΣ/ΔΙΣ – Η Συμβολή της Ελλάδας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, Αθήνα 2009 - Το Τέλος μιας Εποποιίας, Απρίλιος 1941, Αθήνα, 1958. - Γκράτσι, Εμμανουέλε, Η αρχή του τέλους (Η επιχείρηση κατά της Ελλάδος), Αθήνα, Εστία, χ.χ. - Καρατζίκας, Βλάσης, Ημερολόγιο Εκστρατείας: Νοέμ. 1940-Απρ.1941, Αθήνα, Ερμής, 2007. -Μαθιόπουλος, Βάσος, Η Συμμετοχή της Ελλάδος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Τόμος Α΄, Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών, 1998. -Richter, Heinz, - Η Ιταλο-γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδος, Αθήνα, Γκοβόστη,1998. -Svolopoulos, Constantine, Greece’s Pivotal Role in World War II and its Importance to the U.S. Τoday, Washington, American Hellenic Institute Foundation, 2001. -Terzic, Velimir, Ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος, Bελιγράδι, 1957. -Τσέρβι, Μάριο, Ο Ελληνο-Ιταλικός πόλεμος, Αθήνα, χ.χ. -Τσιρπανλής, Ζαχαρίας, Έλληνες και Ιταλοί στα 1940-41, Θεσσαλονίκη,University Studio Press, 2004. -Weber, Frank, The evasive neutral, Columbia & London, University of Missouri press, 1979.

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΟΥ

Η Συμβολή της Ελλάδος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι Αμφισβητίες της Υπό του κ. Σαράντου Καργάκου, Ιστορικού, Φιλολόγου και Δοκιμιογράφου* (Φωτογραφικό υλικό από το Αρχείο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών)

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Στιγμές ενθουσιασμού από την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. 1940-1941.

Με το χαμόγελο στα χείλη οι φαντάροι μας αναχωρούν για το Αλβανικό Μέτωπο. 1940-1941.

Προώθηση πυροβολικού προς το μέτωπο.

πιτρέψατέ μου προοιμιακά, να θέσω στην ευαισθησία της ακοής σας την ακόλουθη σκέψη: ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, υπήρξε ο μεγαλύτερος πόλεμος της Ιστορίας και ήταν όντως Παγκόσμια Πολεμική αναμέτρηση, διότι σ’ αυτήν συμμετείχαν άνθρωποι απ’ όλες τις ηπείρους, ενώ επεκτάθηκε τουλάχιστον σε τρεις από αυτές (Ευρώπη, Αμερική, Ασία), σε τέσσερεις ωκεανούς (Ατλαντικός, Ινδικός, Ειρηνικός, Αρκτική) και πολλές θάλασσες (Μεσόγειος, Βόρειος Θάλασσα, Βαλτική, Θάλασσα των Κοραλλίων και άλλες). Φυσικά, επειδή ο Μάρτης δεν λείπει ποτέ από τη Σαρακοστή, δεν ήταν δυνατόν να λείψει και η Ελλάς από τον πόλεμο αυτό. Ο πόλεμος - κι ας το χωνέψουν αυτό οι εκάστοτε ιθύνοντες του τόπου μας ώστε να μη αδιαφορούν για τη στρατιωτική μας προετοιμασία- είναι το τραγικό πεπρωμένο μας. Κάποιοι ελαχιστοποιούν τη παρτιζάνικο αγώνα εδώ και αλσυμμετοχή της Ελλάδος στον λού, αλλά σε κανένα ξένο βιβλίο πόλεμο αυτό και τη μικρή – δεν διάβασα ότι οι πρώτες ομάέστω - συμβολή της στη συμμα- δες παρτιζάνων - όχι βέβαια με χική νίκη. Ενδεικτική είναι η περί- το όνομα αυτό - σχηματίστηκαν πτωση του στρατηγού Ντε Γκώλ, κατά τη διάρκεια της μάχης της ο οποίος φαντάζομαι από ένα Κρήτης, αλλά και κυρίως μετά το πλέγμα μειονεξίας για την πολε- πέρας αυτής. Ο ιστορικός μελεμική αφλογιστία των συμπατριω- τητής σήμερα, αναγνωρίζει σατών του, στα πολυσέλιδα και πο- φέστατα, ότι χωρίς τη βοήθεια λύτιμα «Απομνημονεύματά» του, των Κρητών ανταρτών, δεν θα μόνο μία παράγραφο αφιερώνει ήταν ευχερής η κίνηση των Βρεστη «Μάχη της Ελλάδος» και μά- τανών πρακτόρων, ούτε θα είχε λιστα με σοβαρά λάθη. Ένα μι- γίνει η απαγωγή του στρατηγού κρό δείγμα: «Τον Νοέμβριο του Κράϊπε. Κι επειδή ο λόγος ενός 1940 η Ιταλία είχε επιτεθεί κατά σπουδαίου πολεμικού ηγέτη της Ελλάδος»! Και παρακάτω ου- έχει μεγάλη βαρύτητα, σας αναφέρω ότι ο κατ’ εμέ σημαντικόδεμία νύξη για ελληνική νίκη. Έχουν γραφεί - και γράφο- τερος Γερμανός στρατιωτικός ο νται - αναρίθμητα βιβλία για τον Μανστάϊν, στο βιβλίο του «Νί* Το δημοσιευόμενο κείμενο αποτελεί μια από τις εισηγήσεις – ομιλίες, που εκφωνήθηκαν την 25η Μαΐου 2015, σε εκδήλωση του Συνδέσμου Αποφοίτων της Σχολής Ικάρων στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών, με Θέμα : “ To αεροπορικό όπλο και η συνεισφορά του στον Β΄ ΠΠ». Στην συγκεκριμένη εκδήλωση ετιμήθησαν και οι εν ζωή σήμερα βετεράνοι αεροπόροι της συγκεκριμένης Πολεμικής Αναμέτρησης στην Χώρα μας. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

και απωλεσθείσαι» (ελλ.μτφρ. σελ.233), αναφέρει πως όταν από το Μέτωπο του Νότου στις επιχειρήσεις εναντίον της τότε Σοβιετικής Ένωσης, μεταφέρθηκε κοντά στο Λένινγκραντ, δεν μπόρεσε να φέρει εις πέρας την αποστολή που του είχε ανατεθεί, διότι του έλειπαν κάποιες βασικές μονάδες. Όπως γράφει ο ίδιος, «… η 22α Μεραρχία Πεζικού μία των καλυτέρων Μεραρχιών μας, μετετράπη εις αερομεταφερομένην Μεραρχίαν και απεστάλη εις Κρήτην, όπου παρέμεινε μέχρι το τέλος του πολέμου σχεδόν αδρανής…!!!» Ασφαλώς, δεν στάλθηκε εκεί για τουρισμό. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο οποίος κατά την άποψή μου, άρχισε με την επίθεση των Ιταλών κατά της Αιθιοπίας, αλλά και με την εμπλοκή πολλών δυνάμεων στον Εμφύλιο της Ισπανίας, ήταν η μεγαλύτερη θερμή παγκόσμια αντιπαράθεση της ιστορίας μέχρι σήμερα, ενώ αναμφισβήτητα είναι ίσως το σημαντικότερο κεφάλαιο πολιτικού και στρατιωτικού προβληματισμού. Ήταν μία σύνθεση πολλών παραγόντων, άυλων και υλικών, που καθόρισε την έκβαση των μαχών και εν κατακλείδι τη νίκη. Οι παράγοντες αυτοί σε γενικές γραμμές, θα μπορούσαν να προσδιοριστούν σε ορισμένες βασικές παραμέτρους, όπως η αξία της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, η οικονομική ευρωστία, η πληθυσμιακή και εδαφική έκταση, τα πολεμικά μέσα, η υγειονομική οργάνωση, η προπαγάνδα και η κατασκοπεία, η πίστη του λαού στον ηγέτη, στο πολιτικό όραμα ή στην ιδεολογία, η εκπαίδευση (σχολική και στρατιωτική) και η πειθαρχία. Επίσης το μορφωτικό επίπεδο του λαού και στρατού, το επίπεδο της πολεμικής επιστήμης και ακόμη η αντοχή του λαού στον πόνο, στην πείνα, αλλά και στον θάνατο. Αυτό το τελευταίο δεν το εισπράττουν μόνον οι ηλικιακά

μεγάλοι, το αντιλαμβάνονται και οι μικροί στην ηλικία, αφού είναι σαφές ότι εισάγουν αναλογικά και επί ζωής, τη φρίκη στην ψυχή τους. Εμείς που γεννηθήκαμε λίγα χρόνια πριν από την έναρξη του πολέμου, ζήσαμε ημέρες γεμάτες θάνατο και παγωνιά. Υψώναμε τα μάτια στον ουρανό σαν επίκληση αρωγής από το Θεό, βλέποντας τους «αρχαγγέλους του θανάτου», τα τρομερά «Στούκας», σαν μεγάλα γυαλιστερά κουνούπια. Κρυβόμαστε, κλεινόμαστε σε ανήλιαγα κατώγια. Μας είχε κυριεύσει ένα κλειστοφοβικό δέος. Οι βόμβες από τα βομβαρδιστικά και οι ριπές από τα καταδιωκτικά, έπεφταν τόσο μεθοδικά, σαν όλα να ρυθμίζονταν από μία μεγάλη και τεράστια μαγική μπαγκέτα. Κι ο κόσμος στους κρυψώνες του λούφαζε με πρόσωπα άδεια, με μάτια απορημένα που ζητούσαν απάντηση στα πελώρια «γιατί;». Η απάντηση του πολέμου είναι ο θάνατος. Και κάτι ειδικά για την Ελλάδα: τα ερείπια και οι τόποι ομαδικής σφαγής, είναι μνημεία της πληγωμένης αξιοπρέπειας ενός λαού, που υποχρεώθηκε να γονατίσει, χωρίς όμως να προσκυνήσει. Η αξιοπρέπειά μας αυτή πληγώνεται τώρα πιο πολύ, όταν βλέπουμε σύγχρονους πολυδιαφημισμένους ιστορικούς να αγνοούν τη συμμετοχή της πατρίδας μας στον πόλεμο ή να την μειώνουν, αμφισβητώντας έτσι την όποια συμβολή των Ελλήνων, στην τελική νίκη των συμμάχων. Ένας από τους διασημότερους σύγχρονους επιλεκτικώς ιστορικούς (και με τον όρο αυτό εννοώ τους ιστορικούς που από το πλήθος των γεγονότων επιλέγουν ό,τι εξυπηρετεί τις απόψεις τους), ο Βρετανός Norman Davies στο βιβλίο του «Η Ευρώπη σε πόλεμο» (Ιωλκός 2007), διαγράφοντας την Ιταλία ως σοβαρή εμπόλεμη δύναμη, διαγράφει ουσιαστικά και τη συμβολή της

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

Μεταφορά πυρομαχικών στην πρώτη γραμμή του Αλβανικού Μετώπου. 1940-1941.

Το ιππικό διέρχεται τον ποταμό Καλαμά. 30 Οκτωβρίου 1940.

Παρατηρητήριο πυροβολικού στο Βορειοηπειρωτικό Μέτωπο. 1940-1941.

Πορεία στα χιονισμένα βουνά. 1940-1941.

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΟΥ Ελλάδος στην ελληνική νίκη, που ήταν η πρώτη νίκη, κατά των δυνάμεων του Άξονος. Κομπάζει για την αντικειμενικότητά του, αλλ’ εφαρμόζει τη μέθοδο διανομής του Καραγκιόζη: «Τα δικά μου, δικά μου και τα δικά σου δικά μου». Ιδού πώς περιγράφει την ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδος και την ελληνική αντίδραση: «Τον Οκτώβριο του 1940, ο Μουσολίνι επιτέθηκε στη βόρεια Ελλάδα, από τη βάση του στην Αλβανία. Έτσι άνοιξε ένα κουτί με δολώματα, το οποίο αποδείχτηκε πως περιείχε πολύ πεισματάρικα σκουλήκια. Οι Έλληνες πολέμησαν με ανδρεία και απώθησαν τους Ιταλούς πέρα από τα σύνορα. Σύντομα ο Ντούτσε ζητούσε από τον Φύρερ να τον σώσει (όπ. Π., σ.152).». Έτερον ουδέν…. Ομίχλη!... Διερωτώμαι όμως, αφελώς ίσως: δεν μπορούσε αυτός ο πολυμορφωμένος και γλαφυρός ιστορικός, να βρει μία προσφυέστερη παρομοίωση; Οποία τιμή περιποιεί στους προγόνους μας ο χαρακτηρισμός «πεισματάρικα σκουλήκια»!.... Λόγω της μακράς θητείας μου στη μελέτη της Θουκυδίδειας «Ξυγγραφής» (και μάλιστα από το πρωτότυπο), γνωρίζω ότι ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, παρά τις όποιες πομπώδεις διακηρύξεις («Μαζί θα μοιραστούμε τη νίκη»- Τσώρτσιλ προς Μεταξά), δεν ήταν πόλεμος για ιδανικά, ήταν πόλεμος για συμφέροντα ωμά. Ο πιο κυνικός πόλεμος της ιστορίας. Οι μικροί λαοί αγωνίστηκαν για περισσότερη ελευθερία, εναντίον της … ελευθερίας τους! Τι έγινε με την Κύπρο; Το νησί προσέφερε περισσότερους μαχητές και νεκρούς, από κάποιες μεγαλύτερες σε πληθυσμό, βρετανικές κομητείες. Σήμερα ο πόλεμος συνεχίζεται σε συγγραφική βάση. Διάφορα ιστορικά κέντρα «παράγουν ιστορικούς» και τους προσφέρουν το κατάλληλο και ειδικά «επιλεγμένο» υλικό, για ν’ αποδείξουν ότι ο ρόλος της Ελλάδος είναι μηδαμινός. Ένας επιμελής Γερμανός ιστορικός, ο Heinz Richter που ασχολείται αποκλειστικά γράφοντας και διδάσκοντας, με τη σύγχρονη ελληνική και κυπριακή ιστορία (λες και η ιστορία της Κύπρου δεν είναι μέρος της ελληνικής ιστορίας), τόσο στο βιβλίο του για τη μάχη της Κρήτης που το παρουσίασα μαζί του στο βιβλιοπωλείο «Ελευθερουδάκη», όσο και στο παλαιότερο «Η Ιταλο-Γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδος» (Γκοβόστης 1998, Γ΄ έκδοση), προσπαθεί να αποδείξει ότι η καθυστέρηση των έξι εβδομάδων, που δημιούργησε η εμπλοκή της Βέρμαχτ σε πόλεμο κατά της Ελλάδος, δεν είχε επίδραση στην κακή πορεία της γερμανικής επιθέσεως κατά της τότε Σοβιετικής Ενώσεως. Σε μία υποσημείωση (σ.661) αναφερόμενος στον ελληνικής καταγωγής ιστορικό Andrew Ι.Ζapantis (“Greek- Soviet Relations 1917-1941”, Columbia University Press, 1982), γράφει: «Ο Ζαπάντης (όπ. π. σ.542), ισχυρίζεται ότι η Λουτφάβε χρησιμοποίησε το 1/3 των δυνάμεών της στην για την κατάληψη της Κρήτης, γεγονός που οδήγησε σε καθυστέρηση την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, «όμως, δεν παρέθεσε αποδεικτικά στοιχεία για τον ισχυρισμό αυτό». Όταν και μία στραβοτιμονιά μπορεί να 20

σε ρίξει στο γκρεμό, ήταν δυνατόν η αναβολή για έξι εβδομάδες, λόγω της στροφής προς τα Βαλκάνια και ειδικά προς την Ελλάδα, να μην είχε επιπτώσεις στην τεράστια επιχείρηση κατά της Σοβιετικής Ενώσεως, όπου ο παράγοντας χρόνος έπαιξε καθοριστικό ρόλο; Ο Εφοδιασμός αεροσκάφους. 1940 Η.Richter δίνει στη μάχη της Ελλάδος, έναν περιοριστικό τοπικό χαρακτήρα. Και για να χρυσώσει το χάπι στην τελευταία παράγραφο του βιβλίου του, γράφει: «Το μόνο λυπηρό είναι ότι οι Έλληνες έχουν αγκιστρωθεί σ’ αυτή την άποψη (επιβράδυνση της επιχειρήσεως Βαρβαρόσσα), αν και στην Ελλάδα δεν έχουν κατ΄ ’αρχήν καμίαν ανάγκη δικαίωσης. Η αποδοχή της άποψης των έξι εβδομάδων, ότι δηλαδή οι Έλληνες συνέπραξαν εντελώς τυχαία (;) στην ήττα του Χίτλερ, κολακεύει, βεβαίως την ελληνική αυτοπεποίθηση, αποσπά όμως την προσοχή από τα πραγματικά κατορθώματα του ελληνικού λαού: ο Ελληνικός Στρατός έδειξε στον κόσμο - όπως προηγουμένως ο Φιλανδικός-, σε μίαν εποχή όπου όλοι πίστευαν στο αήττητο των δικτατόρων, ότι ήταν δυνατή η επιτυχής αντίσταση ακόμη και για μία μικρή χώρα. Η Εθνική Αντίσταση κατά των κατακτητών, που επηκολούθησε, απέδειξε πάλι πόσο ισχυρή ήταν η θέληση των Ελλήνων για ελευθερία» (σ. 658). Πρώτον, η παρομοίωση του ελληνικού πολέμου προς τον φινλαδικό, είναι τουλάχιστον ατυχής. Χωρίς ν’ αμφισβητούμε την ανδρεία των Φιλανδών, υποστηρίζουμε ότι άλλα είναι τα στοιχεία που βάραιναν στον πόλεμο εναντίον της Φιλανδίας, κατά την διάρκεια του Β΄ Π.Π. Ας περιοριστούμε όμως στον ελληνικό κομμάτι των επιχειρήσεων κατά του άξονα, στην συγκεκριμένη πολεμική αναμέτρηση. Και ας θυμηθούμε το θεώρημα για το πέταγμα της πεταλούδας. Σύμφωνα με το θεώρημα αυτό, το τίναγμα των φτερών της πεταλούδας πάνω στην Ευρώπη, μπορεί να προκαλέσει έναν τέτοιο κυματισμό, ώστε να προκαλέσει την πτώση μιας μεγάλης γέφυρας στην Ιαπωνία. Η άποψη αυτή, παρά την ισχυρή δόση υπερβολής, έχει και τα επιστημονικά τεκμήριά της. Εύλογα όμως διερωτάται κανείς, ο Χίτλερ όσο κι αν ήταν υπερδραστήριος, δεν έχασε χρόνο μελετώντας την επιχείρηση κατά της Ελλάδος; Δεν αποσπάσθηκε διόλου η προσοχή του από τον κύριο αντικειμενικό σκοπό; Κι αν το εκλεκτότερο σώμα του στρατού του, οι περίφημοι αλεξιπτωτιστές που εντός ωρών κυρίευσαν το ισχυρότερο φρούΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

ριο της Ευρώπης, το Έμπεν Εμαέλ1, τους οποίους θυσίασε για να καταλάβει την Κρήτη, έπεφταν στο Κρεμλίνο και στην Κόκκινη Πλατεία στα τέλη Αυγούστου ή στις αρχές Οκτωβρίου 1941, τότε που ο Γκουντέριαν είχε φθάσει στα προάστια της Μόσχας, δεν θα μπορούσε να εκβιάσει την όλη εξέλιξη του πολέμου; Κι ένα τίποτε μπορεί στη ροή του πολέμου, να έχει καθοριστικό ρόλο. Το να αμφισβητείται η προσφορά της Ελλάδος στη συμμαχική νίκη, δεν είναι ένα επιστημονικό λάθος, είναι μία εσκεμμένη και καλά μεθοδευμένη επαίσχυντη στάση, έναντι της ιστορίας σήμερα. Όταν ο Χίτλερ κραύγαζε ότι είναι ζήτημα ημερών η κατάληψη της Μόσχας, αυτόματα τίθεται το ερώτημα: ποιος του στέρησε τις λίγες- έστω ημέρεςώστε να γίνει κύριος της Μόσχας στα τέλη Αυγούστου 1941; Και για να δείξουμε πόσο άχαρη και αχαρακτήριστη είναι η στάση και το γεγονός αυτό, πρέπει να θυμίσω, ότι κανείς σοβαρός Έλληνας ιστορικός δεν υποστήριξε, ότι η ήττα του Χίτλερ στη Ρωσία, οφείλεται στην εμπλοκή του σε πόλεμο εναντίον 1 Τις πρωινές ώρες της 10ης Μαΐου 1940, λίγες ώρες πριν αρχίσει η εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στο Βέλγιο και την Ολλανδία, έλαβε χώρα μία ειδική επιχείρηση από πλευράς Γερμανών, με σκοπό την κατάληψη του βελγικού οχυρού Εben-Emael. Πρόκειται για ένα πολυδαίδαλο υπόγειο οχυρό, που βρίσκεται βόρεια της Λιέγης και νότια του Μάαστριχ για να προστατεύει τις γέφυρες και να απαγορεύει οποιαδήποτε διάβαση του μεγάλου καναλιού του Αλβέρτου, που είχε σχηματιστεί κατά μήκος των ανατολικών συνόρων του Βελγίου και της Ολλανδίας. Με μήκος 900 και πλάτος 800 μέτρα, αποτελούσε ένα σύμπλεγμα αλληλοϋποστηριζόμενων πυροβολείων και πολυβολείων, περιτριγυρισμένων με ψηλούς τοίχους από μπετόν και βαθιά ορύγματα, που έκαναν την εκπόρθησή του σχεδόν αδύνατη από ξηράς.

της Ελλάδος. Απλώς η ιστορική πραγματικότητα οδηγεί εκ του ασφαλούς στο συμπέρασμα, στο οποίο αναφέρονται όλοι οι Έλληνες (και όχι μόνο) ιστορικοί, ότι έβαλε και η Ελλάδα ένα λιθαράκι - το πρώτο μάλιστα- στη συμμαχική νίκη. Από κανένα μέτωπο δεν έλειψε η ελληνική παρουσία. Κάποιοι ιστορικοί για παράδειγμα, ας μη λησμονούν τις θυσίες της εμπορικής μας ναυτιλίας, θυσίες που δεν ήσαν ευεργετικές μόνο για την Αγγλία, αλλά κατέστησαν σημαντικότατος παράγων αντίστασης και για τη τότε Σοβιετική Ένωση. Επανερχόμενοι όμως στην κύρια ιστορική αναφορά μας τον ίδιο τον Χίτλερ, οδηγούμεθα στο συμπέρασμα, ότι αν και ήταν εξαιρετικά μελετηρός, λησμόνησε μία βασική αρχή του πολέμου: όταν προτίθεσαι ν’ αρχίσεις έναν πόλεμο, πρέπει να μένεις προσηλωμένος στον κύριο αντικειμενικό σκοπό. Ένας περισπασμός - ολίγων έστω ημερών - δημιουργεί κενό, που δεν μπορεί να το καλύψει ολόκληρη αιωνιότητα. Κρίνουμε ακόμη αναγκαίο να προσθέσουμε μία παρατήρηση: ο πόλεμος δεν έρχεται, τον φέρνουμε. Κατά κύριο λόγο τον φέρνουν συνήθως οι λαοί, που επέλεξαν ή ανέχθηκαν κάποιους πολεμοχαρείς ηγέτες. Παράλληλα όμως, είναι σαφές ότι οι νέες γενιές δεν διδάσκονται τίποτε από τα σφάλματα των παλαιών. Για παράδειγμα αναφέρω, ότι προ ετών σε μία μπυραρία του Μονάχου άκουγα κάποιους νέους να τραγουδούν με τρόπο ανατριχιαστικό το «Χόρστ Βέσσελ» (Horst Wessel), προφανώς ίσως υπό την επήρεια του αλκοόλ. Για τους νέους άκοπους αναγνώστες, σημειώνω ότι ο Χόρστ Βέσσελ ήταν ένας ναζιστής κακοποιός, που για μία «γυναικοδουλειά» τον σκότωσαν τρεις Εβραίοι το 1934. Οι Ναζί τον αναγόρευσαν τότε σε ήρωα και προς τιμήν του συνέθεσαν άσμα,

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

Τεταγμένα πυροβόλα κάπου στο Αλβανικό Μέτωπο και γύρω τους οι πυροβολητές μας πανηγυρίζουν για τη νίκη.

Γυναίκες της Πίνδου

Ιταλικό άρμα μάχης και άλλα λάφυρα στο Αλβανικό Μέτωπο. 19401941.

Πανηγυρισμοί στην Αθήνα για την κατάληψη της Κορυτσάς.

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΟΥ

Μάχη της Κρήτης. Ρίψη αλεξιπτωτιστών στην Ν. Κρήτη. 1941.

που κατά τα μετέπειτα χρόνια, έγινε κάτι σαν εθνικός ύμνος τους. Αφήνω το πιο θλιβερό, ότι δηλαδή μερικοί νεαροί Γερμανοί - και όχι μόνο Γερμανοί - καλλιεργούν την πολιτική τους σκέψη διαβάζοντας τα παλαιά - σε ανατύπωση - φύλλα της «Bebachter», της επίσημης εφημερίδας του ναζιστικού κόμματος, ή την ανατύπωση του περιοδικού «Ντερ Στούρμερ» του Ιούλιου Στράϊχερ2, ένα περιοδικό που ήταν «έξοχος» συνδυασμός πορνογραφίας και αντισημιτισμού. Σήμερα στη χώρα μας, που υπέστη τα πάνδεινα από τους κατακτητές, φαίνεται ότι καλλιεργείται στους κόλπους της νεολαίας ένα κλίμα «ντεφακτισμού», υποχωρήσεων και πιθανώς ενδοτισμού, έναντι απειλών εκ μέρους των γειτόνων μας. Ορισμένοι «ενημερωτές» της κοινής γνώμης μέσω των «ερτζιανών» και άλλων ποικίλων εντύπων, λεηλατούν και τρομοκρατούν τη ζωή μας. Γι’ αυτό εμφανίζεται ίσως μία έντονη τάση υποχωρήσεων σε μερικούς, έναντι παραλόγων απαιτήσεων. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, διδάσκει ότι η τακτική των υποχωρήσεων δεν υπήρξε επωφελής. Διαισθάνομαι ότι η «κομψή» τακτική του «κατευνασμού» έναντι των απαιτήσεων της Τουρκίας, δεν πρόκειται να απο-

Θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ»

2 Ο Ιούλιος Στράϊχερ (1885-1946) ήταν φανατικώτερος αντισημίτης του ναζιστικού κόμματος. Όταν ο Χίτλερ κατέλαβε την εξουσία, τον διόρισε γκαουλάϊτερ στην Φραγκανία. Αργότερα, λόγω των ανώμαλων ορέξεών του, έμεινε παραμερισμένος. Ωστόσο, μετά την ήττα της Γερμανίας οδηγήθηκε στο εδώλιο του κατηγορουμένου στη μεγάλη δίκη της Νυρεμβέργης και καταδικάστηκε σε θάνατο. Απαγχονίστηκε στις 16 Οκτωβρίου 1946. Είναι ο μόνος που πέθανε με το όνομα του Χίτλερ στο στόμα.

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

32η Μοίρα Αεροδρόμιο Τρικάλων. Οκτώβριος 1940.

Κάτω από την γραμμή Οχυρών Μπελες - Νέστος. 1940-1941.

μακρύνει τον πόλεμο. Παρ’ ότι ο Χίτλερ δεν έκρυψε ποτέ τις επεκτατικές τάσεις του, με το «βήμα της χήνας» εισήλθε στην Ρηνανία και μετά σε Αυστρία. Ο Τσάμπερλάϊν, πρωθυπουργός της Αγγλίας - και όχι μόνον αυτός - άναβε το ένα κερί του κατευνασμού μετά το άλλο, για να αντιμετωπίσει την πολεμόχαρη διέγερση του Γερμανού δικτάτορα, θεωρώντας ανέντιμη πράξη - τζέντλεμαν αυτός! - να προετοιμασθεί στρατιωτικά επαρκώς και να προλάβει το κακό πριν αρχίσει. Μετά το Μόναχο όμως, ο φόβος άπλωσε παγερά τα χέρια του γύρω από το λαιμό της Αγγλίας. Ο Χίτλερ μπόρεσε να ξεγελάσει με τον 9μηνο «Ψεύτικο Πόλεμο» ή «Πόλεμο της Αρίας» τις Κυβερνήσεις της Αγγλίας και της Γαλλίας που τις άφησε με την πλανεμένη αίσθηση, ότι μετά τη μεγάλη «μπουκιά» της Πολωνίας, δεν χωράει άλλο θύμα το στομάχι της Γερμανίας. Όταν όμως διαισθάνθηκε ότι ήλθε η κατάλληλη στιγμή, κτύπησε σαν σφυρί την Δανία, τη Νορβηγία, τις Κάτω Χώρες και τη Γαλλία. Κι αυτές, ανέτοιμες κυρίως ψυχολογικά, έσπασαν σαν το τζάμι με μία σφυριά. Τα ίδια έπραξε και έπειτα από δύο χρόνια παρά κάτι, εναντίον του μέχρι τότε «πιστού» συμμάχου του Ιωσήφ Στάλιν. Η Ελλάδα, κατ’ αντίθεση προς τις χώρες αυτές, αντιστάθηκε και στην επίθεση του Χίτλερ, κάνοντάς τον να αποκαλυφθεί προ της ανδρείας των Ελλήνων μαχητών (Λόγος στο Ράϊχσταγκ στις 10 Ιουνίου 1941). Πιστεύω ότι για την έναρξη και διεξαγωγή ενός πολέμου, τα προαπαιτούμενα είναι πολλά και πάντως όχι πάντοτε αγνά. Τα πάντα όμως χάνουν την αξία τους, όταν στην ανθρώπινη υπόσταση, υπάρχει η πεποίθηση ότι αξίζει κανείς να θυσιαστεί, για να

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

μην περάσουν οι λαοί από τη διποδία στην τετραποδία. Τουλάχιστον έτσι αντελήφθησαν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι περισσότεροι Έλληνες. Οι τότε Γερμανοί ναζιστές, εξαρτήματα ενός πρωτοφανούς εμβολιασμού με τον ιό του φανατισμού, πίστεψαν ότι είναι προορισμένοι ως Άριοι, να γίνουν λαός Κυρίων και να χρησιμοποιούν τους άλλους ως λαούς υποζυγίων. Το ίδιο πίστευαν στην Ευρώπη και οι τότε σύμμαχοι τους Ιταλοί. Και οι δύο όμως στην Ελλάδα δοκίμασαν την πρώτη ανώμαλη και όχι ανώδυνη προσγείωση. Ο ελληνικός λαός και στρατός - παρ’ ότι είχαν περάσει μόλις 18 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή - και η χώρα δεν είχε ανασυγκροτηθεί πλήρως, ενώ ούτε τα εσωτερικά εμφύλια πάθη είχαν κατασιγάσει, με μια θαυμαστή ενότητα μπόρεσε σε χρονικό διάστημα ολίγων ημερών να εξευτελίσει τον ένα αξονικό παράγοντα, πού επαναλαμβάνω δεν ήταν αμελητέα ποσότητα, ενώ συγκράτησε στη συνέχεια επί μία εβδομάδα στα Οχυρά της γραμμής Κερκίνη – Νέστος, τη γερμανοβουλγαρική επίθεση. Είναι ιστορικά καταγεγραμμένο στις δέλτους της αληθινής ιστορίας επίσης, ότι η χώρα μας παρά τη συνθηκολόγηση, την οποία οι πιέσεις των Ιταλών προς τον Χίτλερ την έκαναν ατιμωτική, συνέχισε τον αγώνα με ολόκληρο σχεδόν το ναυτικό της, με όση αεροπορία της είχε απομείνει, αλλά και με τα λείψανα του στρατού, τα οποία σε εθελοντική βάση σχημάτισαν επίλεκτες μονάδες, οι οποίες έλαβαν μέρος σε σπουδαίες μάχες, όπως στο Ελ Αλαμέιν και στο Ρίμινι. Σήμερα όμως είναι πόνος βαθύς να διαβάζεις στην ημερησία διαταγή του Αλεξάντερ να αναφέρονται ευφήμως οι Καναδοί και να αγνοούνται - δεν θα πω σκοπίμως- οι Έλληνες!!... Είναι πόνος βαθύς να διαβάζεις ένα ογκώδες βιβλίο 750 σελίδων για την από-

βαση στη Νορμανδία και να μη βλέπεις πουθενά τα ονόματα των πλοίων του Ελληνικού Στόλου που συμμετείχαν στην εν λόγω επιχείρηση («Τομπάζης» και «Κριεζής»). Είναι πόνος βαθύς να διαβάζω εσχάτως ένα αγγλικό βιβλίο για το ρόλο της Αεροπορίας στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και τη σημασία που έχει η ευψυχία του πιλότου και να μη βλέπω πουθενά, το όνομα του Μητραλέξη. Είναι πόνος βαθύς να διαβάζουμε την πολύτομη αλλ’ όχι και πολύτιμη ιστορία του Ρεϊμόν Καρτιέ και να μη βλέπουμε γραμμή για την προσφορά της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας. Τα νούμερα σας είναι γνωστά. Θα περιορισθώ σ’ έναν μόνο αριθμό: 200 ναυτικοί του εμπορικού ναυτικού μας, λόγω της φρίκης των τορπιλισμών, προσεβλήθησαν από παραφροσύνη! Παρ’ ότι ποτέ δεν μου είναι αρεστοί οι αριθμοί, ωστόσο ως ιστορικός είμαι υποχρεωμένος να τους χρησιμοποιώ, διότι είναι εύγλωττοι πολύ. Στο βιβλίο μου «Ιστορία του Ελληνικού Κόσμου και του Μείζονος Χώρου» (τ. Β΄, σ. 481), παραθέτω τα ακόλουθα στοιχεία: Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η ξενική κατοχή, κόστισαν στην Ελλάδα τις ακόλουθες απώλειες:

Και το αντιτορπιλικό «Βασ. Όλγα» στον αγώνα.

150.000 νεκρούς και τραυματίες από τις ένοπλες δυνάμεις. 52.000 Εκτελεσθέντες. 300.000 νεκρούς από πείνα και κακουχίες. 60.000 ομήρους (πέθαναν οι 30.000). Οι όμηροι ήσαν ως επί το πλείστον Εβραίοι από τη Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα και άλλες πόλεις. Επίσης βυθίστηκαν κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων, 1 καταδρομικό, 6 αντιτορπιλικά, 4 υποβρύχια και τα ¾ του Ελληνικού ή Ελληνόκτητου εμπορικού στόλου. Η Αγγλία με τις αποικίες της (1.200.000.000 πληθυσμός), είχε 420.000 απώλειες. Η μικρή Ελλάς

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

Έλληνες αντάρτες και Βρετανοί Κομμάντος ανατινάσσουν τη σιδηροδρομική γέφυρα του Γοργοπόταμου. 25 Νοεμβρίου 1942.

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΟΥ

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

500.000. Η Ρωσία έχασε το 8,5% του πληθυσμού της, η Ελλάς το 7,5% . Αυτό αρκεί. Θα προχωρήσω με ένα παράδειγμα που δεν επιδέχεται «επιλεκτική ιστορική» παραποίηση. Ο προαναφερθείς ιστορικός Χάϊντς Ρίχτερ, που το Πανεπιστήμιο Κρήτης ανακήρυξε επίτιμο διδάκτορα ή ό,τι άλλο, για να καταρρίψει τον ισχυρισμό του ελληνωνύμου ιστορικού Ζαπάντη για την απώλεια των έξι εβδομάδων του Χίτλερ για την εκκίνηση της επιχειρήσεως «Μπαρμπαρόσσα», αναφέρει ότι ο Ολλανδός ιστορικός Μάρτιν Βαν Γκρέβελντ απέδειξε ότι όσα γράφει ο Ζαπάντης είναι έωλα. Όταν διάβασα το βιβλίο του Βαν Γκρέβελντ «Η Στρατηγική του Χίτλερ», έτριβα τα μάτια μου. Ο άνθρωπος, παρ’ ότι η γραφίδα του για την Ελλάδα έχει δυσπεψία, αναφέρει ότι η απόφαση του Χίτλερ να επιτεθεί κατά της Ελλάδος «κατέστησε αναγκαία τη συμμετοχή περισσοτέρων από τις προβλεφθείσες για την επιχείρηση «Μαρίτα» δυνάμεις και αυτό αναπόφευκτα προκάλεσε καθυστέρηση στην έναρξη της επιχειρήσεως «Μπαρμπαρόσ σα». Κατ’ αρχήν και δύο εβδομάδες ήσαν αρκετές, για να μη επιτευχθεί ο αρχικός αντικειμενικός σκοπός: η κατάληψη της ΜόΠείνα. Ο άλλος εχθρός. σχας. Και θα κλείσω με τις ομολογίες δύο ανθρώπων που η γνώμη τους βαραίνει περισσότερο από τη γνώμη κάποιων νεόφυτων ιστορικών. Ο Χίτλερ στην 24

πολιτική του διαθήκη επισημαίνει: «…. Χωρίς τις δυσκολίες που εδημιούργησαν οι Ιταλοί με την ηλίθια εκστρατεία τους κατά της Ελλάδος, θα είχα κτυπήσει τους Ρώσους ενωρίτερα (…). Η ιταλική συμμαχία προσέφερε περισσότερες υπηρεσίες στους εχθρούς μας….». Ο Άλφρεντ Σπέερ, υπουργός Εξοπλισμού του Χίτλερ, το αξιολογώτερο ίσως μυαλό του χιτλερικού κύκλου, σε συνέντευξη που έδωσε στον δημοσιογράφο και ιστορικό Βάσο Μαθιόπουλο, και η οποία δημοσιεύθηκε στο «Βήμα» στις 16-9-1976, αναγνωρίζει ότι η αντίσταση της Ελλάδος, από τις 6 Απριλίου ως τις 31 Μαΐου 1941, υπήρξε ο κυριώτερος λόγος της απώλειας του πολέμου για τον Χίτλερ. Συχνά διερωτώμαι, γιατί δεν αναλύουμε επαρκώς τα συγκεκριμένα ιστορικά στοιχεία στους σημερινούς νέους; Γιατί αφήνουμε τα παιδιά μας στο βούρκο της άγνοιας; Γιατί αρκετοί νέοι στις μέρες μας όχι μόνον αγνοούν αλλά ίσως και να μισούν τους προγόνους τους; Για μία ακόμη φορά - όσο κι αν μου κοστίζει αυτό - θα είμαι σκληρός: Αρκετά από τα θέματα της παιδείας σήμερα δεν συνεχίζουν την παράδοση του ηρωϊσμού, αλλά μια νεόφυτη κακέκτυπη έκδοσή της που αγγίζει τα όρια δωσιλογισμού. Για να ανορθωθούμε - όχι μόνον οικονομικά - πρέπει να δημιουργήσουμε μία παιδεία που να καλλιεργεί το ήθος του ηρωισμού, ώστε να μην ξεπέφτουν πολλοί νέοι μας στο ήθος της ηρωίνης. Όλα τ’ άλλα, τα δήθεν συναισθηματικά και πολιτιστικά είναι παραμύθια για κουτά παιδιά. «Οι Μαραθώνες γεννούν τους Παρθενώνες», είχε πει ο Παλαμάς…..

Ημερησία Διαταγή Προς τους άνδρας του Ιερού Λόχου* Όταν, εδώ και ένα μήνα, συγκροτηθήκατε και σας μίλησα, ένοιωθα μέσα μου ένα δέος μεγάλο εμπρός σας. Δεν θυμούμαι αν σας είπα όσα έπρεπε. Θυμούμαι ωστόσο ότι σας είπα μερικές λέξεις που έπρεπε να σας πω. Σας είπα, το χρέος σας δεν είναι γραμμένο σε κανένα νόμο, σε κανένα κανονισμό, σε κανένα μνημόνιο, γιατί είναι χρέος που ξεπερνάει κάθε γραπτό ή προφορικό λόγο, κάθε συγκεκριμένη επιταγή, κάθε ρητή έννοια καθήκοντος. Καλείσθε να πειθαρχήσετε σε μίαν εντολή ή και να εκτελέσετε ένα χρέος, που σε καμιά φράση δεν μπορεί να διατυπωθεί. Καλείσθε να πειθαρχήσετε σε κάτι, που καμιά διαταγή δεν το χωράει. Καλείσθε να αποδείξετε ότι όσα δεν τα χωράει καμιά διαταγή, τα χωράει ωστόσο η καρδιά σας. Ήρθε η στιγμή να υπακούσετε στην καρδιά σας. Το Ανώτατο Βρεττανικό Στρατηγείο σας ετίμησε με μιάν αποστολή μεγάλη, δύσκολη, υπέροχη. Στο πρόσωπό σας τιμάται η Ελλάς. Είσθε Αξιωματικοί, και ο καθένας σας διοικεί και διατάσσει την πιο μεγαλη και πιο γερή μονάδα που διαθέτει, τον εαυτό του. Είσθε λίγοι σε αριθμό, και όμως πρέπει να επιτελέστε ότι μόνον άπειρα πλήθη κατόρθωσαν. Και θα το κατορθώσετε. Είσθε Έλληνες, και ξέρετε πολύ καλά, τι υπέροχο, αλλά και πόσο απαιτητικό είναι το νόημα που έχει η λέξη, Ελλάς. Ο Ελληνικός Λαός σας συνοδεύει με τις ευχές του. Ο Θεός μαζύ σας, Κάϊρον 13 Δεκεμβρίου 1942, Ο υπουργός της Εθνικής Αμύνης [ΤΥ] Παναγιώτης Κανελλόπουλος Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης

* Το πρωτότυπο της πάρα πάνω Η.Δ. βρέθηκε στο προσωπικό αρχείο του αείμνηστου Αντιστράτηγου ε.α. Παύλου Δημόπουλου, τότε Λοχαγού Διοικητού της 1ης Διμοιρίας του Ιερού Λόχου. Αντίγραφο του συγκεκριμένου ιστορικού ντοκουμέντου {Φ/Α του πρωτοτύπου} τηρείται στο προσωπικό αρχείο του Αντγου ε.α. Αλευρομάγειρου Δημητρίου και παρεδόθη στο ίδιο από τον Στγό ε.α. Βαρδουλάκη Ανδρέα το έτος 1965, τότε Δκτού της VI MΠ όταν υπηρετούσε υπό τις διαταγές του (Βυρώνεια Σερρών - 19 ΛΒΟ). Ο τονισμός και η γλώσσα είναι πιστό αντίγραφο του πρωτοτύπου. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

Οι γερμανικές επανορθώσεις προς την Ελλάδα Υπό του κ. Δημήτρη Αλευρομάγειρου, Αντιστράτηγου ε.α., Επίτιμου Γενικού Επιθεωρητή Στρατού και μέλους του Εθνικού Συμβουλίου για την διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών*

ξεχωριστή εποποιία των 216 ημερών πολεμικής αντίστασης [28/10/1940-1/6/1941], κατά την οποία το ελληνικό φώς έσκισε τα σκοτάδια που από τον Σεπτέμβριο του 1939 είχε απλώσει το φασιστικό καθεστώς του άξονα στην Ευρώπη από τις αρχές του 1940, ήταν ίσως και ο κύριος παράγων αλλαγής του κλίματος ηττοπάθειας που επικρατούσε στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες τότε. Είναι η λάμψη εκείνη, που εκτός των άλλων, αναγνώρισε και ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας την 27ην Απριλίου 1942, λέγοντας ότι «..Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και ενικήσατε. Μικροί εναντίον Μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατόν να γίνει αλλοιώς διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμεν χρόνον διά να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι θα σας ευγνωμονούμεν «αλλά και το BBC την 30ην Μαρτίου 1942, λέγοντας «..Η Ελλάς έσωσε την Μόσχαν και τον Καύκασον. Όταν φτάσει η ώρα, αγνωμοσύνη απέναντι του Ελληνικού Λαού, θα ισοδυναμεί με προδοσίαν απέναντι ολοκλήρου1 της Ευρώπης». Του αγώνα των πεδίων των μαχών των 216 ημερών, ακολούθησε η μεγαλειώδης Εθνική Αντίσταση 1941-1944, η μεγαλύτερη σε έκταση και βάθος σε ολόκληρο τον κόσμο. Το τίμημα ήταν τεράστιο και η μανία των κατακτητών έφθανε στα Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος επισκέπτεται το Μαυόρια της πλήρους απάνθρωπης εκδίκησης, ενώ είναι σαφές σωλείο των 218 θυμάτων της σφαγής του Διστόμου, Δίστομο, Τετάρτη 10 ότι οπωσδήποτε τελέσθηκαν εγκλήματα κατά της ανθρωπό- Ιουνίου 2015. Πριν από 71 χρόνια στρατιωτική μονάδα των ναζί κατακτητών κατέσφαξε τον άμαχο πληθυσμό του Διστόμου ως αντίποινα σε αντιστασιακή τητας και τεράστια ληστεία αρχαιολογικών θησαυρών. ενέργεια. Οι κάτοικοι του Διστόμου, 71 χρόνια μετά, διεκδικούν ακόμη την ηθιΗ Ελλάδα κατεστράφη πλήρως και όλα αυτά είναι γνω- κή και υλική δικαίωση τους για το έγκλημα. στά και σε αριθμούς αλλά και σε κόστος, το οποίο βέβαια δεν σκεψης του Πότσδαμ της Γερμανίας [17/7-2/8/1945] με αποτέμπορεί σε καμία περίπτωση να αποτυπωθεί λογιστικά, όταν λεσμα, μετά από αλλεπάλληλες αναβολές και αφού ικανοποιπρόκειται για ανθρώπινες θυσίες. Έντιμοι κρατικοί υπάλληλοι ήθηκαν μεγάλως υπό τύπο αυτοδικίας με τη λήψη μεριδίου ακόμα και κατά την διάρκεια της κατοχής, άρχισαν να συγκε- από τις κατεχόμενες στην Γερμανία ζώνες, οι μεγάλες δυνάντρώνουν στοιχεία, όπως π.χ, η έκθεση Κ. Δοξιάδη η οποία μεις [ΕΣΣΔ, ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία], προώθησαν το θέμα στην διπαρουσιάστηκε στο Παρίσι, το Λονδίνο και στη διάσκεψη του ασυμμαχική επιτροπή των 19 χωρών που πολέμησαν εναντίον ΟΗΕ, αμέσως μετά την ίδρυσή του2. του άξονα στη διάσκεψη των Παρισίων στις 14 Ιανουαρίου Όλα αυτά είναι είναι λεπτομερώς καταγεγραμμένα στην 1946, όπου η Ελλάδα είχε ζητήσει 15,7 δις δολάρια αξίας 1938 Μαύρη Βίβλο της Κατοχής3, έκδοση του Εθνικού Συμβουλί- [1.4 από την Ιταλία, 0,98 από την Βουλγαρία και 14,3 από την ου με τη στήριξη της Βουλής των Ελλήνων. Είναι επίσης κα- Γερμάνια]. Η διασυμμαχική επιτροπή αναγνώρισε την Γερματαγεγραμμένα και στο προσφάτως εκδοθέν από τις «εκδό- νική οφειλή μόνον σε 7,1 δις δολαρίων [αξίας 1938]. σεις Λιβάνη» το 2012, βιβλίο του Μανώλη Γλέζου «Και ένα Ακολούθησαν οι συνθήκες της Βόννης [26/5/1952] μεταξύ Μάρκο να ήταν». Δοθείσης ευκαιρίας θα ήθελα να προτείνω της τότε Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (ΟΔΓ) όπως αυτά τα δυο βιβλία υπάρχουν και διανέμονται σε όλες και των ΗΠΑ της Αγγλίας και Γαλλίας, όπου σε ειδική διάταξη τις πρεσβείες μας στο εξωτερικό. καθορίζετο η αναβολή καταβολής των επανορθώσεων έως Αρχικά το θέμα των οφειλών της Γερμανίας ετέθη στη διά- την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης, κάτι που επιβεβαιώθηκε στη συμφωνία του Λονδίνου του 1953. Συμφωνία ειρή1. Από το βιβλίο του Θεοδώρου Δράκουλη Βουδικλάρη [1904-1977], αδελ- νης μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας δεν υπεγράφη, γεγονός φού της μητέρας του συγγραφέα του άρθρου, Αντισυνταγματάρχη Πυπου τονίζεται ιδιαίτερα και σημειώνεται ως υφιστάμενο κενό ροβολικού ε.α. «28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ [Αθήνα Οκτ.1945]. από τον καθηγητή Άγγελο Αγγελόπουλο. Σε κάθε περίπτωση 2. Βλέπε και πρόσφατο τεύχος 99 (Ιανουάριος-Μάρτιος 2015) περιοδικού «άρδην». όμως, πρέπει να σημειώσουμε ότι με τη συμφωνία αυτή του 3. Υπεύθυνος έκδοσης Μανώλης Γλέζος, επιμέλεια γερμανικού κειμένου 1953, διευκολύνθηκε η Γερμανία από τους νικητές του αντιΔαμιανός Βασιλειάδης. * Το κυρίως κείμενο της Ομιλίας εξεφωνήθη σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την 27η Απριλίου 2015 στην ΛΑΕΔ, με την ευκαιρία συμπλήρωσης 70 χρόνων από την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η οποία συνδιοργανώθηκε από την διακομματική επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων για τις Γερμανικές Επανορθώσεις, το ΥΕΘΑ και το Εθνικό Συμβούλιο για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις. Η ημερίδα είχε κεντρικό θέμα: Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος – Ελλάδα – Κατοχή – Αντίσταση, Ιστορική Μνήμη – Δικαίωση και την παρακολούθησαν μεταξύ των άλλων, πρέσβεις ή ακόλουθοι ξένων πρεσβειών και ΑΚΑΜ, από 40 περίπου χώρες ολόκληρης της υφηλίου ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΟΥ φασιστικού αγώνα, προκειμένου να ανορθωθεί. Εμείς κρατάμε αυτή την διευκόλυνση ως ηθική στήριξη προς τη Γερμανία και τελείως διαφορετική σε σχέση με την λήξη του Α› Παγκοσμίου Πολέμου, όπου όπως προσφυώς έχει καταγραφεί «το 1919 στις Βερσαλλίες δεν υπεγράφη η λήξη του Α› Π.Π αλλά εδόθη η αφορμή για τον Β›Π.Π….» Στην στήριξη αυτή της Γερμανίας συνέτρεξε και η καταστραφείσα από τα ναζιστικά στρατεύματα Ελλάδα…. Η ενσωμάτωση της Γερμανίας στο ΝΑΤΟ το 1955, έδωσε νέα αφορμή για να κωλυσιεργήσει η Γερμανία και τελικά προέβαλε το γεγονός του διαχωρισμού της Γερμανίας σε δυο κράτη. Με τη συμφωνία 2+4 της Μόσχας το 1990 (δηλαδή των δυο, ενωμένων πλέον Γερμανιών) και των 4 δυνάμεων κατοχής [ΕΣΣΔ, ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία], ορίζετο πενταετής προθεσμία στις χώρες που προβλεπόταν αποζημίωση για την υποβολή αιτήσεως. Η Ελλάδα υπέβαλε ρηματική διακοίνωση δια του Υπουργού Εξωτερικών, την 14η Νοεμβρίου 1995, δηλαδή ελάχιστα προ της λήξεως της προθεσμίας, την οποίαν επέδωσε ο εις την Βόννη Πρέσβης της χώρας μας. Η ρηματική αυτή διακοίνωση απερρίφθη απαξιωτικά από την ΟΔΓ, λέγοντας ότι το πρόβλημα των αποζημιώσεων [και του κατοχικού δανείου], απώλεσε τη δικαιολογητική του βάση…. Για το κατοχικό δάνειο, απλώς, θα αναφέρω ότι η συμφωνία για να δανείσει η κατακτηθείσα Ελλάδα τον εισβολέα έγινε μεταξύ Γερμανίας και Ιταλίας την 14/3/1942 και ανεκοινώθη με ρηματική διακοίνωση στην κατοχική κυβέρνηση την 23/3/1942, [το ποσό που αναλογεί στην Γερμανία είναι 3,5 δις δολάρια]. Και τα δυο αυτά ποσά [κατοχικό δάνειο και επανορθώσεις όπως καθορίστηκαν στην διάσκεψη του Παρισιού], έχουν σημερινή αξία, χωρίς τόκους περίπου 162 δις ευρώ. Όμως εδώ πρέπει να περιμένουμε την επίσημη αποτύπωση της έκθεσης του γενικού λογιστηρίου του κράτους, Το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, ιδρύθηκε την 22 Ιανουαρίου 1996, ως αποτέλεσμα πολυχρονίων διεργασιών από το 1991, μέσω αντιστασιακών οργανώσεων ΠΕΑΕΑ, ΠΟΑΕΑ αγωνιστές δηλαδή των ΕΑΜ, ΕΛΑΣ ΕΠΟΝ, Ε.Α και συλλόγους των ΕΔΕΣ, ΠΕΑΝ και Ενωμένης Εθνικής Αντίστασης [λεπτομέρειες στο βιβλίο «Και ένα Μάρκο να ήταν»]. Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι αυτή η μικρή ομάδα τεράστιου κύρους αντιστασιακών ατόμων, έδωσε σκληρό αγώνα για να ακουστεί η φωνή όλων των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας, σε συνθήκες σχετικής έως πλήρους αδιαφορίας του ελληνικού κράτους, Κραυγαλέα είναι η περίπτωση της απαίτησης των κάτοικων του Διστόμου που διεκδίκησε δικαστικώς ο βουλευτής και μετέπειτα Νομάρχης Σταμούλης, η οποία λόγω άρνησης της ελληνικής δικαιοσύνης, οδηγήθηκε τελικά για να κερδηθεί στα Ιταλικά δικαστήρια και την οποία υπόθεση, με διακριτική ευπρέπεια απλώς ακροθιγώς έθιξαν κάποιοι βουλευτές στην προ ημερών συζήτηση στη Βουλή. Επί τέλους όμως, ήρθε η ώρα να υλοποιηθεί η αγωνία εκείνων κυρίως των πρωτοπόρων της συγκρότησης του Εθνικού Συμβουλίου, αλλά και 26

όλων των θυμάτων, η οποία άρχισε να λαμβάνει σάρκα και οστά από την ημέρα που έγιναν βουλευτές μέλη του Εθνικού Συμβουλίου, όπως ο Μανώλης Γλέζος, ο Νότης Μαριάς, ο Παναγιώτης Κουρουπλής κ.α. στη προηγούμενη Βουλή, ενώ έλαβε πανηγυρική ανταπόκριση με την πρόσφατη συζήτηση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και την σύσταση υπό την προεδρεία της Προέδρου της Βουλής νέας διακομματικής Επιτροπής. Ο Ελληνικός Λαός ευελπιστεί ότι η διακομματική επιτροπή, εφοδιασμένη με ατράνταχτα νομικά και πολιτικά επιχειρήματα, θα οπλίσει την Ελληνική Κυβέρνηση, ώστε να φτάσει σε ρηματική διακοίνωση4, προς την Κυβέρνηση της ΟΔΓ, για να οδηγηθούμε σε επίσημες συζητήσεις και τελική επίλυση με βάσει το ηθικό κυρίως ζήτημα. Διευκρινίζουμε ότι δεν υπάρχει ηθική διάσταση χωρίς πλήρη επιστροφή των Γερμανικών οφειλών, αλλά το ηθικό θέμα έχει να κάνει και προς την Ελλάδα και προς την Γερμανία, εκ μέρους πάντοτε της Γερμανίας. Η διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών είναι κυρίως ηθικό θέμα της Γερμανίας, γιατί πιστεύουμε ότι ο Γερμανικός Λαός, ένας Λαός που έχει προσφέρει στην ανθρωπότητα, τον Γκαίτε με το Αρκαδικό Ιδεώδες, τον Νίτσε με το πάντρεμα του Απολλώνιου με το Διονυσιακό, τους επίσης γίγαντες Καντ, Χέγκελ, Σίλερ, Χέλντερλιν, Ρίλκε, Χάϊνε, Μπετόβεν, Μπαχ, Μαξ Βέμπερ και τόσους άλλους, πρέπει να αποβάλει και την τελευταία σκιά από ένα καταστροφικό παρελθόν. Για αυτό το ανυποχώρητο σύνθημα μας είναι ΔΕΝ ΕΠΑΙΤΟΥΜΕ, ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ. Και επειδή πιστεύουμε στην αξία των Λαών, άλλωστε έχουμε και πολλά παραδείγματα από την στάση φίλων γερμανών5, αλλά και πρόσφατα με αυτή την υπέροχη κίνηση γερμανικής οικογένειας που έδωσε ένα συμβολικό ποσό ως οφειλή και, επειδή και οι Έλληνες Ευρωβουλευτές με πρωταγωνιστή τον πάντοτε πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Μανώλη Γλέζο, λειτουργούν σε συνεργασία και με συναδέλφους τους Γερμανούς [γνωστή η κοινή συνέντευξη τύπου με την Γερμανίδα Πρόεδρο της ομάδας της αριστεράς στο ευρωκοινοβούλιο Γκάμπι Τσίμερ], όπου και τώρα έχουν αναλάβει την ενημέρωση γερμανών πολιτών μέσα στην Γερμανία, αλλά και με την συμβολή στην διεθνή ενημέρωση και του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, είμαστε βέβαιοι ότι η προσπάθεια για την ικανοποίηση των δίκαιων απαιτήσεων του Ελληνικού Λαού θα πετύχει. 4. Βλέπε στο διαδίκτυο και πρόσφατη συνέντευξη του Αντιπρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Στέλιου Περράκη σε τηλεοπτικό σταθμό της Κρήτης. 5. Οι εκ των σημερινών μελών του Εθνικού Συμβουλίου, Δαμιανός Βασιλειάδης και Αριστομένης Συγκελάκης είναι σε συνεχή επαφή με ομάδες Γερμανών φίλων - κυρίως νέων - της ελληνικής διεκδίκησης. Βλέπουμε ότι και σήμερα στην Γερμανία υπάρχουν νέοι που κινούνται στο πνεύμα της αντιναζιστικής οργάνωσης «Λευκό Ρόδο» των εκτελεσθέντων αδελφών Σόφι και Χάνς Σόλ και του Κρίστοφ Προμπτς [22/2/1943], τους οποίους τιμούμε, όπως τιμούμε και τον Στρατηγό Έρβιν Φον Βίτσλεμπεν και τον Συνταγματάρχη Κλάουζ Φον Στάουφενμπερκ, αλλά και τους εκατοντάδες αντιναζιστές γερμανούς αξιωματικούς. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

Η Ιστορία είναι ακόμα εδώ…

Επιμέλεια – Ιστορική Καταγραφή: Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού

αρακολουθώντας την πρόσφατη εκδήλωση του Συνδέσμου Αποφοίτων Σχολής Ικάρων (Σ.Α.Σ.Ι.) με θέμα «Η προσφορά του Αεροπορικού Όπλου στην έκβαση του Β› Π.Π››, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών την 25η Μαΐου 2015, καταγράψαμε την προσπάθειά του να εντοπίσει Παλαίμαχους εν ζωή Βετεράνους Αεροπόρους του Β’ ΠΠ, οι οποίοι τιμήθηκαν για πρώτη φορά μετά από τόσα χρόνια παρουσία του κυρίου Α/ΓΕΑ, ενώ ταυτόχρονα κατέστησαν τιμητικά, επίτιμα μέλη. Στην εκδήλωση κατεγράφησαν δύο πολύ ειδικές και ξεχωριστές περιπτώσεις, ατόμων οι οποίοι αν και δεν ήταν βετεράνοι αεροπόροι του Β› Π.Π είναι ίσως μοναδικές στα ελληνικά ιστορικά χρονικά. Η πρώτη είναι αυτή του Σμηνάρχου ε.α. Λουκά Παπανικολάου, ο οποίος και τιμήθηκε από τον Σ.Α.Σ.Ι ως Επίτιμο μέλος του και η δεύτερη αυτή του Κωνσταντίνου Σφουντούρη, ο οποίος όμως δεν βρίσκεται στην ζωή. Συγκεκριμένα, η τύχη επιφύλαξε στον Σμήναρχο ε.α. Λουκά Παπανικολάου σε ηλικία 12 ετών να γνωρίσει την αποτρόπαια μορφή του πολέμου, όταν στις 10 Ιουνίου του 1944 μονάδα του γερμανικού στρατού κατοχής, προέβη στην εκτέλεση των κατοίκων του Διστόμου. Πριν αρχίσει το μακελειό εκείνης της ημέρας, ο Λουκάς Παπανικολάου ενώ βάδιζε ανυποψίαστος προς το σπίτι του, τον σταμάτησε ένας Γερμανός στρατιώτης και αφού τον άφησε να συνεχίσει τον δρόμο του, τον πυροβόλησε πισώπλατα. Μία σφαίρα τον βρήκε στον λαιμό. Το διαμπερές τραύμα κατά καλή του τύχη δεν επηρέασε κάποια καρωτίδα. Τραυματισμένος όπως ήταν, κράτησε την ψυχραιμία του και κατέφυγε στην πρώτη κρύπτη των συγχωριανών τους οποίους συνάντησε, όπου του παρασχέθηκε κάποια πρόχειρη βοήθεια. Με την πάροδο του χρόνου οι πυροβολισμοί άρχισαν να πυκνώνουν. Οι Γερμανοί, αφού εκτέλεσαν 12 ομήρους που είχαν συγκεντρώσει στο Δημοτικό Σχολείο, σκορπίστηκαν στο χωριό εκτελώντας αδιακρίτως άνδρες κάθε ηλικίας, γυναίκες και παιδιά. Μπαίνοντας στα σπίτια και στα μαγαζιά εκτελούσαν όποιον έβρισκαν. Ο Λουκάς Παπανικολάου στριμωγμένος στην υπόγεια κρύπτη του μαζί με συντοπίτες του, δέχτηκε τη δεύτερη σφαίρα λίγο πιο πάνω από τον αστράγαλο, όταν αποκαλύφθηκε η εκεί παρουσία τους από ομάδα Γερμανών (κελλάρι με βαρέλια κρασιού). Και αυτή τη φορά η τύχη τον ευνόησε, αφού η σφαίρα δεν του προσέβαλε το κνημιαίο οστό. Δίπλα του οι συγχωριανοί βαριά τραυματισμένοι ένας ένας έβγαζαν την τελευταία τους πνοή. Ο Παπανικολάου μπορεί να μη δέχτηκε θανατηφόρο κτύπημα, όμως από τον τρόμο του και τη σχετική αιμορραγία, λιποθύμησε. Για ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

μια ακόμη φορά η τύχη τον ξαναεπισκέφτηκε. Θα πέθαινε από την αιμορραγία, αλλά το κρασί που έτρεχε από τα κτυπημένα βαρέλια τον έτσουξε Λουκάς Παπανικολάου 3ετής στην ΣΙ στην πληγή και τον συνέφερε. Ο Λουκάς Παπανικολάου με το ψυχικό σθένος που διέθετε επιβίωσε, περάτωσε τις γυμνασιακές του σπουδές και εισήλθε κατόπιν εξετάσεων στη Ο Αργύρης Σφουντούρης, ένας από τους διασωθέντες Σχολή Ικάρων, της σφαγής του Διστόμου. για να σταδιοδρομήσει στη συνέχεια ως αξιωματικός στην Αεροπορία. Εντρυφώντας στην περίπτωση του Παπανικολάου, ήλθε στην επιφάνεια και η ιστορία του συντοπίτη του Κωνσταντίνου Σφουντούρη. Σε ηλικία 12 χρόνων έζησε και αυτός τη σφαγή του Διστόμου, ενώ μαζί με τον Παπανικολάου εισήλθε στη Σχολή Ικάρων το 1952. Στις 10 Ιουνίου 1944, την ώρα των εκτελέσεων, ο Κ. Σφουντούρης ήταν “κουρνιασμένος” με άλλα παιδιά της ηλικίας του και μικρότερα μαζί με τις μητέρες τους, σε ένα δωμάτιο περιμένοντας το μοιραίο. Μια αναλαμπή ανθρωπιάς, σταλμένη από τη θεία πρόνοια, έμελλε να τους σώσει. Ο Γερμανός εκτελεστής ανοίγοντας την πόρτα και αντικρίζοντας τα βλέμματα που του ζητούσαν την ευσπλαχνία του, δίστασε να ακολουθήσει τη βάρβαρη και απάνθρωπη τακτική των συντρόφων του. Έστρεψε το όπλο του στο ταβάνι, πυροβόλησε επανειλημμένα και έφυγε κλείνοντας την πόρτα πίσω του. Τα μελλοθάνατα παιδιά την ώρα που έπαιρναν την ανακουφιστική ανάσα τους άκουαν τον παραλίγο εκτελεστή τους να απευθύνει στους άλλους Γερμανούς τη φράση “άλλες καπούτ”. Η περίπτωση αυτή, αν και σπάνια, μας φανερώνει ότι σε έναν ορυμαγδό αποτρόπαιων θανατηφόρων πράξεων, ίσως σε κάποια φλέβα αδίστακτου εκτελεστή, να κρύβεται μια θεϊκή εγκράτεια.

>> ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ

Εθνική Στρατηγική: Η μεγάλη απούσα Υπό κ. Γεωργίου Ε. Σέκερη, πρέσβεως ε.τ.

το πολιτικό βίο, όπως και στην ιδιωτική ζωή, η προσοχή είναι συνήθως εστραμμένη προς τις ελλείψεις. Και άρα δεν εκπλήσσει ότι ο όρος εθνική στρατηγική επανέρχεται συνεχώς στον δημόσιο διάλογο· χωρίς ωστόσο να κατανοείται πάντοτε το πραγματικό του περιεχόμενο. Κατά τα λοιπά, η ορθώς νοούμενη εθνική στρατηγική αποτελεί όντως μείζον ζητούμενο· η δε ανυπαρξία της εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τη σύγχυση που περιβάλλει, τόσο τους στόχους μας στον διεθνή χώρο, όσο και τα μέσα επίτευξής τους. Με ουκ ολίγους, επί παραδείγματι, συμπολίτες μας να ευαγγελίζονται μια νεφελώδη «αδέσμευτη εξωτερική πολιτική» – αποκλείοντας κατ’ ουσίαν την υιοθέτηση σταθερών διεθνών προσανατολισμών και αμφισβητώντας τον δεσμευτικό χαρακτήρα των εκάστοτε αναλαμβανόμενων διεθνών υποχρεώσεων· ή να δογματίζουν αορίστως υπέρ μιας «σκληρής», ή «ήπιας», στάσης, ανάλογα με τις ιδεολογικές ή ιδιοσυγκρασιακές προτιμήσεις τους. Και με τις εξωπραγματικές αυτές απόψεις, όχι μόνο να αποπροσανατολίζουν την Κοινή Γνώμη, αλλά, στο μέτρο που υιοθετούνται από τους ιθύνοντες, να οδηγούν και σε επιζήμιους κυβερνητικούς χειρισμούς.

ικαιολογείται, επομένως, η επισήμανση ορισμένων βασικών προϋποθέσεων για την επιτυχή δραστηριοποίηση της ελληνικής πολιτείας στον παγκόσμιο στίβο· μεταξύ των οποίων καθοριστικής σημασίας είναι η χάραξη της εξωτερικής μας πολιτικής με κύριο γνώμονα τα εθνικά μας συμφέροντα. Παγκόσμιο κρατικό σχήμα, ούτε υφίσταται, ούτε κυοφορείται· ενώ οι ποικίλοι διεθνείς οργανισμοί στους οποίους ανήκουμε ή ενδεχομένως θα ενταχθούμε μελλοντικώς, εξυπηρετούν, δεν υποκαθιστούν, τα συμφέροντα αυτά. Στο σημείο δε αυτό ας μου επιτραπεί να παρεμβάλω τις ακόλουθες συναφείς διαπιστώσεις από παλαιότερο βιβλίο μου. 1 Αυταπόδεικτο χρέος της εκάστο-

τε ελληνικής ηγεσίας στην παγκόσμια κονίστρα είναι η στήριξή του εθνικού μας συμφέροντος. Τα οποιασδήποτε απόχρωσης «ιδεολογήματα» - είτε εκφράζουν αντιαμερικανικά απωθημένα, είτε άκριτη προσκόλληση σε μια ουτοπική έκδοση της «νέας τάξης», είτε ευρωενωσιακές φαντασιώσεις, είτε θρησκευτικούς φονταμενταλισμός – ασφαλώς θεμιτά και ενδεχομένως και γόνιμα ως έναυσμα για δημιουργικό στοχασμό στον πανεπιστημιακό, στον δημοσιογραφικό, και στον ευρύτερο ιδιωτικό χώρο, σύγχυση μόνο και αποπροσανατολισμό προκαλούν, όταν τα εγκολπώνονται οι υπεύθυνοι διαχειριστές των εξωτερικών σχέσεων της χώρας κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

Το ελληνικό εθνικό συμφέρον ….περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον:

Την κατοχύρωση της ασφάλειας της ελλαδικής επικράτειας. Την προστασία των εκτός ελληνικών συνόρων συμπαγών ελληνικών πληθυσμών της Κύπρου, της Βορείου Ηπείρου και τη στήριξη του Απόδημου Ελληνισμού. Την προστασία και προαγωγή των βασικών αξιών και θεσμών του ελληνικού έθνους και κράτους. Τη διασφάλιση της ευημερίας του ελληνικού λαού. Και την προβολή της εθνικής μας επιρροής – πολιτικής, οικονομικής, πολιτισμικής, στρατιωτικής – στον διεθνή χώρο. ✩✩✩ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Το ελληνικό εθνικό συμφέρον …περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον: Την

κατοχύρωση της ασφάλειας της ελλαδικής επικράτειας. Την προστασία των εκτός ελληνικών συνόρων συμπαγών ελληνικών πληθυσμών της Κύπρου, της Βορείου Ηπείρου και τη στήριξη του Απόδημου Ελληνισμού. Την προστασία και προαγωγή των βασικών αξιών και θεσμών του ελληνικού έθνους και κράτους. Τη διασφάλιση της ευημερίας του ελληνικού λαού. Και την προβολή της εθνικής μας επιρροής – πολιτικής, οικονομικής, πολιτισμικής, στρατιωτικής – στον διεθνή χώρο.

ια να μην παραμένουν όμως τα εθνικά συμφέροντα απλές θεωρητικές διακηρύξεις, με κίνδυνο μάλιστα να εκφυλίζονται σε δημαγωγική συνθηματολογία, επιβάλλεται: πρώτον, να συγκεκριμενοποιούνται υπό το φως του μεταβαλλόμενου εσωτερικού και διεθνούς περιβάλλοντος· κατά δεύτερο λόγο, να ιεραρχούνται με διττό κριτήριο τη σημασία τους και τη χρονική τους προτεραιότητα· και, τέλος, να στηρίζονται με επαρκή μέσα. Πρόκειται ακριβώς για το έργο μιας ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής· η απουσία της οποίας συνεπάγεται βαρύτατο εθνικό κόστος – όπως καταδεικνύουν και τα ακόλουθα χαρακτηριστικά μεν, αλλά ασφαλώς όχι μοναδικά, παραδείγματα: Σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό, η επίκληση της «εφαρμογής των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου και των αποφάσεων του ΟΗΕ», χρησιμοποιείται στην πραγματικότητα ως άλλοθι για ένα κραυγαλέο στρατηγικό κενό. Ενώ προσχηματικό είναι και το ακατανόητο δόγμα, «η Λευκωσία αποΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

φασίζει και η Αθήνα συμπαρίσταται». Όπερ σημαίνει ότι το εθνικό κέντρο, αντί να ηγείται, ρυμουλκείται. Με τις εκάστοτε όμως ελληνικές ηγεσίες να αποφεύγουν έτσι να απαντήσουν σε καίρια, πλην όμως άβολα, ερωτήματα και διλήμματα. Και πιο συγκεκριμένα:

Εν απουσία σαφών και έγκαιρων στρατηγικών σχεδιασμών και αποφάσεων, το Κυπριακό θα συνεχίσει δυστυχώς να κατατρύχεται, κατά έναν προσφυή χαρακτηρισμό, από «χαμένες ευκαιρίες» - και τα συναφή ασύγγνωστα σφάλματα.

λέπουμε τον κυπριακό ελληνισμό ως αναπόσπαστο μέλος του εθνικού σώματος και εν δυνάμει προέκταση της γεωπολιτικής επιρροής της ελληνικής επικράτειας στην Ανατολική Μεσόγειο; Εάν ναι, οι προσπάθειές μας πρέπει να αποσκοπούν στην προοδευτική ενσωμάτωσή του στην μητέρα πατρίδα - με αναπόφευκτο δυστυχώς τίμημα την οριστικοποίηση της απώλειας του κύριου όγκου των κατεχομένων. Ή αντιμετωπίζουμε το Κυπριακό απλώς ως ζήτημα προστασίας των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» των δύο κοινοτήτων; Οπότε εκ των πραγμάτων οδηγούμεθα σε λύσεις τύπου Ανάν – με την αποκοπή και προϊούσα αποξένωση των Ελληνοκυπρίων από την Ελλάδα και την ενίσχυση της τουρκικής στρατηγικής και γεωπολιτικής επιρροής που εκ των πραγμάτων συνεπάγονται. Ενώ χάριν της πληρότητας των στρατηγικών μας σχεδιασμών, θα έπρεπε να τεθούν υπό τη βάσανο της ορθολογικής αξιολόγησης και οι ευκόλως εκτοξευόμενες εισηγήσεις υπέρ της ανακατάληψης των κατεχομένων με στρατιωτικά μέσα.

30 μες – βαλκανικές διεργασίες, και ειδικότερα με την απειλή διαμελισμού του κρατιδίου επ’ ωφελεία, κυρίως, μιας «Μεγάλης Αλβανίας» και μιας «Μεγάλης Βουλγαρίας», θέτουν την ελληνική ηγεσία προ κρίσιμων και ακανθωδών διλημμάτων.

Η Χάρτης της περιοχής Εγγύς Γεωστρατηγικού ενδιαφέροντος της χώρας μας στη Χερσόνησο του Αίμου. Σε έλλειμμα Εθνικής Στρατηγικής καταλογίζεται η αδυναμία να αναδειχθεί η χώρα σε ηγέτιδα περιφερειακή δύναμη στα Βαλκάνια.

τα Βαλκάνια, μετά την κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας, προσφέρθηκε στην Ελλάδα ιστορική ευκαιρία να αναδειχθεί σε ηγέτιδα περιφερειακή δύναμη. Ήμαστε τότε το μόνο κράτος που συνδύαζε τις ιδιότητες του μέλους του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, ενώ συγχρόνως διέθετε σαφές οικονομικό προβάδισμα έναντι όλων των γειτόνων του – των Τούρκων συμπεριλαμβανομένων – και επαρκή αποτρεπτική στρατιωτική ισχύ. Ωστόσο, λόγω στρατηγικής τύφλωσης, είδαμε το δέντρο και όχι το δάσος - με επακόλουθο την περιθωριοποίησή μας. Οι κυβερνώντες μας, υπείκοντες σε κίνητρα εσωτερικής κυρίως, αν όχι αποκλειστικώς, σκοπιμότητας, διασπάθισαν τις διπλω-

ματικές μας δυνάμεις σε μια άγονη διένεξη περί την ονομασία του σκοπιανού κρατιδίου· απορρίπτοντας μεταξύ άλλων το «πακέτο Πινέιρο» το οποίο, σημειωτέον, σήμερα, είκοσι τρία χρόνια αργότερα, με την «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» (τραγελαφική ονοματολογική εφεύρεση και αυτή – και εν πάση περιπτώσει περιλαμβάνουσα την απευκταία, υποτίθεται, λέξη Μακεδονία) αναγνωρισμένη πλέον ως σκέτη Δημοκρατία της Μακεδονίας από όλες τις μεγάλες δυνάμεις Ανατολής και Δύσης, καθώς και από τη μεγάλη πλειοψηφία των μελών της διεθνούς κοινότητας, πολλοί αναπολούν. Ενώ η αδυναμία και αστάθεια των Σκοπίων, σε συνδυασμό με τις ευρύτερες – και καθ’ όλα προβλέψι-

Ὃπου γὰρ ἡ λεοντῆ μὴ ἐφικνεῖται, προσραπτέον ἐκεῖ τὴν ἀλωπεκῆν Όπου το δέρμα του λιονταριού δεν προσαρμόζεται, πρέπει να ράβει κανείς επάνω του της αλεπούς το δέρμα. Μεταφορικά: όπου η παλικαριά δε φέρνει αποτέλεσμα, πρέπει να χρησιμοποιείται η πανουργία.

Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Λύσανδρος, 7.4

στρατηγική μας, όμως, ένδεια υπονομεύει και τον Δυτικό προσανατολισμό της χώρας - μια ιστορική επιλογή των θεμελιωτών του νεότερου ελληνικού κράτους, η ορθότητα της οποίας επανειλημμένως επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων· αλλά η οποία σήμερα δοκιμάζεται συνεπεία της εν πολλοίς συγκεχυμένης ή και ασυνάρτητης αντιμετώπισης από διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις των δύο πυλώνων του Δυτικού συστήματος, που είναι το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς τον αντιφατικό χειρισμό των νατοϊκών βάσεων στη χώρα μας· τις σκιαμαχίες περί τα «Μνημόνια»· τον συχνά άνωθεν ενθαρρυνόμενο αντιαμερικανισμό και γερμανοφοβία· και τη διακίνηση εξωπραγματικών προσδοκιών για καθοριστικής σημασίας στήριξη της χώρας μας από ανταγωνιστικά του Δυτικού κόσμου κράτη όπως η Ρωσία και η Κίνα, και, συνακόλουθα, και επικίνδυνων φαντασιώσεων για «εναλλαγή συμμαχιών».

✩✩✩

πιβάλλεται επομένως οι εκάστοτε κυβερνώντες να είναι σε θέση να συγκεκριμενοποιούν, ιεραρχούν, και στηρίζουν τους εκάστοτε εθνικούς μας στόχους σε συνάρτηση με το μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον και τη διαθέσιμη εθνική ισχύ - στρατιωτική, διπλωματική, οικονομική, και πολιτισμική. Εν προκειμένω δε ο ρόλος του πρωθυπουργού είναι καθοριστικός και αναντικατάστατος. Φέρει την πρωταρχική ευθύνη για την εξωτερική και αμυντική πολιτική της χώρας· και κανένα οργανωτικό σχήΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

31 μα δεν μπορεί να υποκαταστήσει την προσωπική του συμβολή: τις γνώσεις του, τις εμπειρίες του, τη διαίσθησή του, την ευθυκρισία του, την αποφασιστικότητά του, και γενικότερα τις ικανότητές του. Επίσης αναγκαίο, όμως, είναι, κατά την άσκηση των καθηκόντων του να συνεπικουρείται αποτελεσματικά από τους αρμόδιους για τις εξωτερικής σχέσεις, την άμυνα, και την ασφάλεια Οι αποφάσεις βαρύνουν την κυβέρνηση. Είναι όμως προφανής και η σκοπιμότητα η αντιπολίτευση να τηρείκρατικούς φορείς. Μακρά ωστόσο εμπει- ται ενήμερη των κυβερνητικών σχεδιασμών και προθέσεων, αλλά και να έχει τη δυνατότητα να συμβάλει με πληροφορίες και εισηγήσεις στη διαμόρφωσή τους. ρία καταδεικνύει ότι οι εν λόγω φορείς αδυνατούν να συνερ- ών κρίσεων, όπως – για να περιορι- κουλτούρα» - ήτοι ο ακατάσχετος γασθούν αρμονικά μεταξύ τους και σθούμε σε μερικές σχετικά πρόσφα- κομματισμός – δυσχεραίνει τα μέγινα συντονίσουν τις εισηγήσεις τους τες - εκείνες των Ιμίων, του Οτσαλάν, στα την αξιοποίησή τους. προς το πρωθυπουργικό γραφείο. και των S-300. ✩✩✩ Σημειωτέον ότι πηγή σύγχυσης, Δεδομένης δε της διαχρονικής αυια ακροτελεύτια επισήμαντής δυσλειτουργίας του ελληνικού ή και παρερμηνειών, ως προς τη χάση: Η έγκαιρη στρατηγική κυβερνητικού συστήματος, χρήσι- ραξη της εθνικής στρατηγικής αποδιορατικότητα είναι κρισιμη θα ήταν η, κατ’ έμπνευση από δεικνύεται ενίοτε ο εικαζόμενος ρόμότερης σημασίας για τα πολλά επιτυχημένα ξένα πρότυπα, λος της αντιπολίτευσης. Η εκ του Συντάγματος κατανομή αρμοδιοτήμικρότερα κράτη, παρά για τις διαθεσμοθέτηση ενός συμβουλευτικού των εν προκειμένω είναι βέβαια σαθέτουσες πολύ ευρύτερα περιθώρια οργάνου παρά τω πρωθυπουργώ – θα μπορούσε να αποκληθεί Συμ- φής. Οι σχετικές αποφάσεις – και οι αντοχής σε στρατηγικά σφάλματα βούλιο Εθνικής Στρατηγικής, αλλά συνακόλουθες ευθύνες – βαρύνουν μεγάλες δυνάμεις. Οι Ηνωμένες Ποη ονομασία του ελάχιστη έχει σημα- κυριότατα την εκάστοτε κυβέρνηση. λιτείες, επί παραδείγματι, ξεπέρασαν σία· συγκροτούμενου από μία ολι- Από την άλλη, όμως, προφανής είναι με σχετική ευκολία και ουσιαστικά γομελή επιτελική γραμματεία και και η σκοπιμότητα η αντιπολίτευση αλώβητες τα όποια λάθη διέπραξαν από εκπροσώπους των υπουργείων να τηρείται ενήμερη των κυβερνη- στο Βιετνάμ. Πιθανότατα δε το ίδιο εξωτερικών και εθνικής άμυνας, των τικών σχεδιασμών και προθέσεων, θα συμβεί και με τους χειρισμούς υπουργείων και υπηρεσιών ασφαλεί- αλλά και να έχει τη δυνατότητα να των στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. ας και πληροφοριών, και, κατά περί- συμβάλει με πληροφορίες και ειση- Ασθενέστερες όμως χώρες, όπως η πτωση, των οικονομικών υπουργεί- γήσεις στη διαμόρφωσή τους. Τόσω δική μας, καταβάλλουν πολύ βαρύων· και επιφορτισμένου με την επί μάλλον καθ’ όσον η ευρεία εθνική τερο τίμημα για τις στρατηγικές τους συνεχούς βάσεως ενημέρωση του συναίνεση, όχι μόνο διευκολύνει αστοχίες. Και μόνο η καταστροφική πρωθυπουργού επί θεμάτων εθνι- την προώθηση των κυβερνητικών πορεία του Κυπριακού αρκεί για να κής στρατηγικής και την υποβολή ει- επιλογών στο εσωτερικό της χώρας, αντιληφθούμε τους κινδύνους που σηγήσεων για τον χειρισμό τους. (Το αλλά και ενισχύει το κύρος των θέσε- διατρέχουμε, συμπεριφερόμενοι ΚΥΣΕΑ, συσταθέν, υποτίθεται, με πα- ών μας εκτός συνόρων. Κατάλληλοι ως Επιμηθείς. Καιρός είναι να θυμηρεμφερές σκεπτικό, έχει στην πράξη δε θεσμικοί δίαυλοι για την επίτευξή θούμε ότι στην ελληνική παράδοση εκφυλισθεί σε μέσο επισημοποίησης της συναίνεσης αυτής υπάρχουν: Εί- υπάρχει – έστω και ως δυσπρόσιτο ειλημμένων αποφάσεων, αφορωσών ναι η Βουλή και οι αρμόδιες επιτρο- ιδεώδες – και ο Προμηθεύς. κυρίως στη σύνθεση της ηγεσίας και πές της και ειδικότερα η Διαρκής στις προμήθειες των ενόπλων δυνά- Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων Υποσημείωση: μεων.) Ας προστεθεί δε ότι η ανυπαρ- και Εθνικής Άμυνας· και το Εθνικό ξία ενός τέτοιου φορέα έχει καταστεί Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής. 1. Η Ελλάδα στη ‘Νέα Τάξη’, Εκδόσεις Παπαζήση, 2004. Εξαντλημένο. οδυνηρά αισθητή, επ’ ευκαιρία οξει- Και είναι λυπηρό ότι «η πολιτική μας

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Σχολή Εθνικής Άμυνας

Τελετή Αποφοίτησης των Σπουδαστών της 67ης Εκπαιδευτικής Σειράς

ην Πέμπτη, 4 Ιουνίου 2015, πραγματοποιήθηκε η τελετή αποφοίτησης των σπουδαστών της 67ης εκπαιδευτικής σειράς της ΣΕΘΑ. Η τελετή πραγματοποιήθηκε στη Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΛΑΕΔ), στην Αθήνα. Τα πτυχία στους σπουδαστές επιδόθηκαν από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας κ. Πάνο Καμένο, παρουσία του κ. Α/ΓΕΣ Αντιστρατήγου Βασιλείου Τελλίδη, του

επιτελάρχου ΓΕΕΘΑ και εκπροσώπων των λοιπών κλάδων των ΕΔ.

την τελετή παρευρέθησαν επίσης εκπρόσωποι Πολιτικών και Στρατιωτικών Αρχών, των Σωμάτων Ασφαλείας καθώς και Πρέσβεις ξένων και συμμαχικών χωρών. Τον Σύνδεσμο Επιτελών Εθνικής Άμυνας, εκπροσώπησαν ο Πρόεδρος και μέλη του Δ.Σ.

Η 67η Σειρά αποτελείται από: Αξιωματικούς Έλληνες

Στρατού Ξηράς............................. 43 Πολεμικού Ναυτικού.....................6 Πολεμικής Αεροπορίας................4 ΣΣΝΣ...................................................1 Κύπριοι...............................................4 ΕΛ.ΑΣ...................................................1 Πυροσβεστικού Σώματος............1 Μονίμους Υπαλλήλους.................4 Αλλοδαπούς Αξιωματικούς Αλβανία..............................................1 Βοσνία - Ερζεγοβίνη......................2 FΥRΟΜ...............................................1 Σύνολο............................................. 68 ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Ημερήσια Διαταγή Στρατηγού Διοικητού ΣΕΘΑ Κατά την απονομή αποφοιτηρίων στους αποφοιτήσαντες σπουδαστές της 67ης Εκπαιδευτικής Σειράς Κύριε Υπουργέ, Κύριε Αρχηγέ του ΓΕΣ, Κύριε Πρέσβη της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, Κύριε Επιτελάρχα του ΓΕΕΘΑ, Κύριοι εκπρόσωποι των Αρχηγών του ΓΕΝ, του ΓΕΑ, της ΕΛΑΣ και του ΠΣ. Κύριοι εκπρόσωποι των Πρέσβεων της Κύπρου, της Αλβανίας και της ΠΓΔΜ Σεβαστοί μας Πατέρες και σεβαστοί Στρατηγοί ε.α. Αξιότιμοι Κύριοι Καθηγητές Εκλεκτοί Προσκεκλημένοι, Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

ποτελεί ιδιαίτερη τιμή για τη Σχολή Εθνικής Άμυνας, η σημερινή παρουσία σας στην τελετή επίδοσης των πτυχίων, στους αποφοιτούντες σπουδαστές Αξιωματικούς της 67ης εκπαιδευτικής σειράς με κανονική φοίτηση. Η Σχολή Εθνικής Άμυνας, ως το τελευταίο θεσμοθετημένο εκπαιδευτικό στάδιο για ανώτερα στελέχη, είναι επιφορτισμένη με την επιμόρφωση των μελλοντικών ηγετών των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής, καθώς και υπαλλήλων Υπουργείων, Οργανισμών και Επιχειρήσεων του Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου σε θέματα Αμυντικών Σπουδών. Ταυτόχρονα, με τη συμμετοχή στην εκπαιδευτική δραστηριότητα σπουδαστών από επιλεγμένες συμμαχικές χώρες, λειτουργεί και ως χώρος αμφίδρομης μεταφοράς γνώσεων και εμπειριών και επίτευξης αλληλοκατανόησης σε ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

θέματα άμυνας και ασφάλειας. Η 67η εκπαιδευτική σειρά, της οποίας οι σπουδές άρχισαν τον Σεπτέμβριο του 2014 και διήρκησαν 9 μήνες, περιλαμβάνει ένα σύνολο 68 σπουδαστών, από τους οποίους 43 είναι Αξιωματικοί του Στρατού Ξηράς, 6 του Πολεμικού Ναυτικού, 4 της Πολεμικής Αεροπορίας, 1 του Στρατολογικού Σώματος Στρατιωτικών Νομικών Συμβούλων, 1 της Ελληνικής Αστυνομίας, 1 του Πυροσβεστικού Σώματος, 4 Πολιτικοί Υπάλληλοι από το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας, την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία και το Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, 4 Αξιωματικοί από την Κύπρο, καθώς και 4 Αξιωματικοί από τις συμμαχικές χώρες της Αλβανίας, της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης και της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Κύριο μέλημα της Σχολής, αποτελεί η διαμόρφωση, εκπόνηση και υλοποίηση ενός προγράμματος σπουδών, προσαρμοσμένου όσο το δυνατόν περισσότερο, στις σύγχρονες τάσεις και εξελίξεις. Η ποιότητα των επιτελών μας, διαμορφώνεται από την παρεχόμενη υψηλών απαιτήσεων πολυδιάστατη ακαδημαϊκή εκπαίδευση, ιδιαίτερα σε θέματα αμυντικής πολιτικής, διεθνούς ασφάλειας και εθνικής στρατηγικής, αλλά και την επί μέρους προσπάθεια που ο καθένας καταβάλλει

34 για την περαιτέρω βελτίωσή του. Πέραν όμως αυτού, η Σχολή συνεργάζεται με ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, προσφέροντας τη δυνατότητα στους σπουδαστές της να εντρυφήσουν στον τομέα των μεταπτυχιακών σπουδών και σε παρεμφερή γνωστικά πεδία, όπως αυτά των Στρατηγικών Σπουδών Ασφαλείας, καθώς και της Εφαρμοσμένης Στρατηγικής και Ασφαλείας σε Διεθνές επίπεδο. Αξίζει να αναφερθεί, ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της 65ετούς λειτουργίας της, εκπαιδεύτηκαν και αποδόθηκαν στις ΕΔ και στον ευρύτερο κρατικό μηχανισμό, περίπου 5000 επιτελείς και 70 στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων φίλων και συμμαχικών χωρών από όλο τον κόσμο. Όπως επομένως είναι φανερό, η ΣΕΘΑ, εκ της αποστολής της, αποβλέπει στο να καταστήσει ικανά στελέχη στο χειρισμό θεμάτων Εθνικής Άμυνας, εντός των πλαισίων των αρμοδιοτήτων τους, ενώ λειτουργεί παράλληλα και ως επιστημονικός φορέας στο χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων για θέματα Αμυντικής Πολιτικής και Εθνικής Στρατηγικής. Κινούμενη λοιπόν στο πλαίσιο της αποστολής της και υπό τις οδηγίες και κατευθύνσεις της Ιεραρχίας, η Σχολή, υλοποιεί τους τεθέντες αντικειμενικούς της σκοπούς, αναπτύσσοντας μια στρατηγική στη φιλοσοφία της ακαδημαϊκής της εκπαίδευσης, στο πλαίσιο της οποίας: Στηρίζει την πνευματική και ακαδημαϊκή ελευθερία, διατηρώντας την στρατιωτική δεοντολογία. Προτρέπει για περαιτέρω μελέτη και έρευνα, παρέχοντας και κεντρίζοντας το ενδιαφέρον με τις άκρως απαραίτητες γνώσεις. Καλλιεργεί την ικανότητα στρατηγικής σκέψης και προσέγγισης στρατηγικού επιπέδου. Αναπτύσσει τη διακλαδική αντίληψη και εφαρμογή, προωθώντας την

αποτελεσματική συνεργασία προς όλα τα επίπεδα, τόσο των ΕΔ όσο και των λοιπών φορέων του κρατικού μηχανισμού. Αναπτύσσει την ελεύθερη, έγκαιρη, ορθή και κριτική σκέψη. Δημιουργεί προϋποθέσεις αντικειμενικής εκτίμησης των καταστάσεων, υιοθετώντας τις κατά περίπτωση καλύτερες δυνατές λύσεις. Εξασφαλίζει επιλεγμένο διδακτικό προσωπικό της ελληνικής κοινωνίας, καθώς και λοιπούς ομιλητές υψηλού επίπεδου, τόσο της χώρας μας όσο και του εξωτερικού. Νέοι Επιτελείς Εθνικής Άμυνας,

αποφοίτησή σας σήμερα, αποτελεί την αφετηρία μιας νέας περιόδου στην επαγγελματική σταδιοδρομία σας, με ακόμα μεγαλύτερες ευθύνες και προκλήσεις. Οι εμπειρίες και οι γνώσεις που αποκτήσατε κατά τη διάρκεια της φοιτήσεώς σας στη Σχολή, θα αποτελούν πλέον σημαντική παρακαταθήκη, για να επιτύχετε στα έργα, στα καθήκοντα και τις αποστολές που θα κληθείτε να αναλάβετε, για το καλό της υπηρεσίας και της πατρίδας μας. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να αναφερθώ στην προσφορά των συναδέλφων από την Κύπρο, των οποίων η συμμετοχή συνέβαλε ουσιαστικά στη βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης, καθώς και στην παρουσία σπουδαστών από την Αλβανία, τη Βοσνία –

Ερζεγοβίνη και την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατίας της Μακεδονίας, που παρείχε τη δυνατότητα συνεργασίας και περαιτέρω ανάπτυξης των σχέσεων και των δεσμών που διατηρούν οι χώρες μας. Επισημαίνω ιδιαίτερα τη συμμετοχή των συναδέλφων της Ελληνικής Αστυνομίας και του Πυροσβεστικού Σώματος, καθώς και του πολιτικού προσωπικού από άλλους φορείς και Υπουργεία, η οποία έδωσε τη δυνατότητα ανταλλαγής απόψεων και αλληλοενημέρωσης επί του συνόλου των θεμάτων αρμοδιότητάς τους, υπό το πρίσμα των προσεγγίσεων και οπτικών ανάλογα του φορέα προέλευσης. Τελειώνοντας, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω και να σας συγχαρώ για την άψογη στάση που επιδείξατε, αλλά και την άριστη συνεργασία σας με το προσωπικό της Σχολής, καθώς επίσης και για τις συνεχείς και άοκνες προσπάθειες που καταβάλατε για την επιτυχή ολοκλήρωση της εκπαίδευσής σας. Χαίρομαι ειλικρινά που σας γνώρισα τόσο σε υπηρεσιακό όσο και σε προσωπικό επίπεδο, διότι πιστεύω ακράδαντα ότι οι υγιείς και αρμονικές ανθρώπινες σχέσεις, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, δημιουργούν το θετικό εκείνο περιβάλλον που αποτελεί τη βάση κάθε επιτυχίας. Σας εύχομαι καλή επιτυχία στις απαιτήσεις και τις προσδοκίες της υπηρεσίας και της Πατρίδος μας, από όποια θέση και αν την υπηρετείτε. Η Υπεραγία Θεοτόκος και Υπέρμαχος Στρατηγός μας να σας έχει υπό την σκέπη της. Κύριε Υπουργέ, Στο σημείο αυτό, παρακαλείσθε για την απονομή των πτυχίων στους Επιτελείς Εθνικής Άμυνας. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. Αντιστράτηγος Δημήτριος Θωμαΐδης, Διοικητής ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Χαιρετισμός του Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Πάνου Καμμένου κατά την αποφοίτηση της 67ης Εκπαιδευτικής Σειράς της ΣΕΘΑ «Κύριε Αρχηγέ του Γενικού Επιτελείου Στρατού, Κύριοι Εκπρόσωποι των Αρχηγών των Γενικών Επιτελείων Ναυτικού και Αεροπορίας, του Λιμενικού Σώματος, της Ελληνικής Αστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος, της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, των Υπουργείων, Κύριε Διοικητά της Σχολής Εθνικής Άμυνας, Κύριε Υποδιοικητά, Στρατηγοί, Πτέραρχοι, Ναύαρχοι, Εξοχότατοι Κύριοι Πρέσβεις των φίλων και συμμαχικών χωρών που βρίσκεστε σήμερα εδώ, Αξιωματικοί και Καθηγητές της Σχολής, Αξιότιμοι προσκεκλημένοι, Κυρίες και Κύριοι απόφοιτοι της Σχολής Εθνικής Άμυνας,

ε την ευλογία της Εκκλησίας, σας συγχαίρω θερμά εκ μέρους της Κυβέρνησης και ολόκληρης της ελληνικής Πολιτείας, του ελληνικού λαού για την αποφοίτησή σας από τη Σχολή Εθνικής Άμυνας. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτή η Σχολή παρέχει υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκή γνώση, στον ευρύτερο τομέα των Στρατηγικών Σπουδών, της Αμυντικής Πολιτικής και της Εθνικής Στρατηγικής. Είναι η ύψιστη διακλαδική μετεκπαιδευτική διαδικασία, στους κόλπους των Ενόπλων Δυνάμεων. Σταθερή και επίμονη οδηγία είναι να αναβαθμίσουμε, όσο γίνεται περισσότερο, τη Σχολή Εθνικής Άμυνας. Να εντείνουμε τους ήδη υπάρχοντες δεσμούς της με ξένα και ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και να προωθήσουμε το μεταπτυχιακό χαρακτήρα της, όχι μόνο επαγγελματικά αλλά και ακαδημαϊκά. Σε αυτό τον τομέα, ήδη, κατά τις τελευταίες μου επισκέψεις στο εξωτερικό, έχουμε προωθήσει τη σύναψη συμφωνιών με ξένα πανεπιστήμια για να ενισχύσουμε ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

το μετεκπαιδευτικό χαρακτήρα της Σχολής Εθνικής Άμυνας. Τα λέω αυτά, διότι, πλέον, μια νέα γνώση απαιτείται, που να φτάνει σε εις βάθος ανάλυση, να αποκωδικοποιεί και να ερμηνεύει το ραγδαία εξελισσόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον. Σήμερα, η στρατιωτική ισχύς δεν μετριέται τόσο πολύ από το πλήθος των μαχητών, όσο από την επιστημονική στάθμη των στρατευμάτων και η ποσότητα αντικαθίσταται από την ποιότητα. O καλός αξιωματικός πρέπει να είναι ένας επιστήμων υψηλής στάθμης. Ο σύγχρονος, επιτελικός και επιχειρησιακός, αξιωματικός πρέπει να είναι μαχητής και επιστήμονας. Πρέπει να σκέφτεται σύνθετα. Πρέπει να σκέφτεται με έναν τρόπο που αξιοποιεί πλήρως όλες τις παραμέτρουςπου δυστυχώς ή ευτυχώς σήμερα είναι πολλς και πολύπλοκες-με ανοιχτούς ορίζοντες, με ευελιξία, με την ταχύτητα και προσαρμοστικότητα που απαιτείται. Πρέπει να είναι διορατικός. Να προβλέπει, να υποπτεύεται πράγματα, να συνθέτει. Και το μεγάλο στοίχημα είναι να διαχειρίζεται με επιτυχία πρωτότυπες καταστάσεις. Να εφαρμόζει αυτά που μαθαίνει από τους καθηγητές και από τις εργασίες του, όχι σχηματικά και φορμαλιστικά, αλλά λειτουργικά, στην πράξη. Επιστρέφω από μία περιοδεία στην Κρήτη και μία επίσκεψη σε ένα από τα πιο σύγχρονα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού, όπου παρακολουθήσαμε τις εξελίξεις τις τελευταίες 15 ημέρες στο Αιγαίο. Είναι χαρακτηριστικό να δει

36 κανείς την παρέμβαση των Αξιωματικών από το Κέντρο Επιχειρήσεων του πλοίου σε σχέση με αυτό που προτείνει το ίδιο το σύστημα - ένα σύνθετο σύστημα το οποίο υπάρχει στα σύγχρονα πλοία - που ουσιαστικά δίνει τις προτεραιότητες στη χρήση οπλισμών και στους ελιγμούς. Εκεί, λοιπόν, έχει πολύ μεγάλη σημασία η σαφής γνώση και η επιστημοσύνη, αλλά και η προσωπική απόφαση του Αξιωματικού, ο οποίος έχει περάσει αυτή την ανώτατη εκπαίδευση, αλλά παραμένει ο τελικός χειριστής, γιατί ο παράγοντας άνθρωπος είναι ο τελικός χειριστής. Χαίρομαι ιδιαίτερα, γιατί με την επαφή που έχω με τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις στα στρατόπεδα, στα πεδία των ασκήσεων, στα πλοία, στις πτέρυγες μάχης, διακρίνω ότι οι αξιωματικοί μας έχουν αντιληφθεί πλήρως πώς πρέπει να είναι ο σύγχρονος Αξιωματικός, ποιος πρέπει να είναι ο χαρακτήρας της εκπαιδευτικής περιόδου. Πριν από λίγο επικοινώνησα με τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, ο οποίος βρίσκεται σε επίσημη επίσκεψη στην Αίγυπτο. Η Ελλάδα αποτελεί, πλέον, πρότυπο για τις Ένοπλες Δυνάμεις. Αναλαμβάνουμε ένα πολύ μεγάλο κομμάτι στην εκπαίδευση, στο νέο στρατό φίλων και σύμμαχων χωρών, όπως είναι η Αίγυπτος. Στις μέρες μας βιώνουμε μεταβολές και επιπτώσεις στην γεωπολιτική και γεωστρατηγική, αλλά και στη γεωοικονομία. Αντιλαμβανόμαστε ότι το ζήτημα της δόμησης ενός σύγχρονου και αξιόπιστου συστήματος άμυνας και ασφάλειας, τόσο σε εθνικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, δεν είναι θέμα μόνο τεχνικό, οργανωτικό ή οικονομικό, αλλά είναι και βαθιά πολιτικό. Και αυτό δεν είναι μια επιλογή. Είναι μια δεσμευτική αναγκαιότητα, εάν αναλογιστεί κανείς ότι η αστάθεια, που εκτείνεται σήμερα από την Αρκτική μέχρι τις ακτές της Βόρειας Αφρικής, που κυκλώνει την Ευρώπη, συνιστά μία

απειλή για το εμπόριο, τις ενεργειακές οδούς, τον τουρισμό, την προσπάθεια για βιώσιμη ανάπτυξη. Έχουμε νέου είδους απειλές. H τρομοκρατία είναι πλέον μια ασύμμετρη απειλή. Mε το φαινόμενο του ισλαμικού φονταμενταλισμού και την ίδρυση του λεγόμενου ισλαμικού στρατού-έχοντας αποτύχει το σχέδιο της περίφημης «Αραβικής Άνοιξης» και έχοντας εκραγεί μια ολόκληρη περιοχή στην Βόρεια Αφρική, αλλά και στη Μέση Ανατολή-δείχνει ότι πλέον τα θέματα της τρομοκρατίας θα είναι θέματα άμυνας και παράλληλα οι απειλές με τη μετανάστευση η οποία χρησιμοποιείται πολλές φορές για τη διακίνηση παράνομων μέσα στους πρόσφυγες, μέσα στο δράμα που ζουν οι πρόσφυγες αντιμετωπίζοντας μια πολεμική απειλή στην περιοχή τους, οδηγεί στο να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στο σχεδιασμό σε σχέση με την ύπαρξη μέσα στις δυτικές κοινωνίες θυλάκων που μπορεί αύριο να χρησιμοποιηθούν, να οργανωθούν, να συμπλεύσουν με το οργανωμένο έγκλημα και να αποτελέσουν μια μεγάλη απειλή. ρομοκρατία, η οποία εξελίσσεται κάθε μέρα που περνά, oι συσχετισμοί και η χρηματοδότηση του εγκλήματος και το κοινό έγκλημα, η διακίνηση ναρκωτικών, τα χρήματα που παράγονται από τομείς όπως η πειρατεία, από τη διακίνηση ναρκωτικών, από τη διακίνηση όπλων, από τη διακίνηση παρά-

νομου πετρελαίου έχουν ρίξει - ας μου επιτραπεί η έκφραση - μαύρα χρήματα στην αγορά που πολλά εξ αυτών μπορεί να χρησιμοποιηθούν αύριο εναντίον των οργανωμένων εθνών - κρατών εάν δεν χρησιμοποιούνται ήδη. Κατά συνέπεια, αυτό που πρέπει να επιδιώξουμε και έχει μεγάλη σημασία είναι κάθε φορά να προσδιορίζουμε τις τάσεις, να τις ανιχνεύσουμε, και να επιδιώκουμε, είτε εθνικά είτε διεθνικά, να φέρουμε τα πράγματα σε μια σχετική ισορροπία. Οι κοσμογονικές αλλαγές που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια δημιούργησαν µία σειρά από νέα δεδομένα, που διαμορφώνουν ένα ασταθές περιβάλλον ασφάλειας, το οποίο επηρεάζει σοβαρά την Ελλάδα και την Κύπρο. Η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις εμπόλεμες περιοχές της Βορείου Αφρικής, της Μέσης Ανατολής. Τα Βαλκάνια βλέπουμε, δυστυχώς, κάποιοι να προσπαθούν να τα αποσταθεροποιήσουν, πράγμα που η Ελλάδα δεν θα το επιτρέψει με ότι δυνάμεις διαθέτει και παράλληλα βλέπουμε να δημιουργούνται νέες ανάγκες στο πλαίσιο των συμμαχιών, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Αρκετές από τις βόρειες χώρες βλέπουν τον κίνδυνο από τα βόρεια, εμείς ανιχνεύουμε τον πραγματικό κίνδυνο από τα νότια. Η χώρα μας βρίσκεται ακόμα στο κέντρο μιας δημοσιονομικής κρίσης. Η κρίση αυτή, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι δεν θα επηρεάσει τις Ένοπλες Δυνάμεις. Ή θα τις επηρεάσει το λιγότερο δυνατόν. Η απόφαση της Κυβέρνησης είναι οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας να μην επηρεαστούν από αυτή την κρίση, στο πλαίσιο του δυνατού. Και για αυτό, όπως ξέρετε, από την πρώτη στιγμή, η απόφαση της Κυβέρνησης και της Πολιτικής Ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, είναι η άμεση αποκατάσταση των αδικιών που έχουν γίνει μισθολογικά σε βάρος των Ενόπλων Δυνάμεων και των Στελεχών τους. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

37 Ήδη, τα χρήματα για την αποκατάσταση των μισθών και των συντάξεων βρίσκονται στο Υπουργείο Οικονομικών με αποδεσμευμένους κωδικούς, δόθηκε από την πρώτη στιγμή το επίδομα της παραμεθορίου, αλλά θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι ξεκινήσαμε μαζί με το Συμβούλιο Εθνικής Άμυνας, με τους κυρίους Αρχηγούς, την εκμετάλλευση των 32 δισεκατομμυρίων ευρώ περιουσίας των ΤΕΘΑ. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται να πουληθεί ούτε ένα χιλιοστό από την περιουσία των Ενόπλων Δυνάμεων, όμως, την περιουσία αυτή θα την εκμεταλλευτούμε, θα παράξει τουλάχιστον αυτό το 5% επί της αντικειμενικής αξίας που προβλέπεται σε όλη την ελεύθερη αγορά και το σύνολο των χρημάτων θα πάει προς όφελος των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Ξεκινήσαμε, ήδη, να μελετάμε την περιοχή της Μαλακάσας για τη δημιουργία οικιών για τις Ένοπλες Δυνάμεις. Θα δοθούν χρήματα για να δημιουργηθούν δυνατότητες διαμονής σε στρατόπεδα σε όλη την Ελλάδα και για τα τρία Όπλα, αλλά παράλληλα, θα δώσουμε και χρήματα για την εκπαίδευση και την επανεκπαίδευση των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Όλα αυτά συνδέονται μεταξύ τους, με μια έννοια καθοριστική και είναι η πολιτική της Εθνικής Άμυνας για την ασφάλεια, με την έννοια της εθνικής ισχύος. Η εθνική ισχύς, πέραν του ότι διασφαλίζει την εθνική ακεραιότητα και την εθνική ανεξαρτησία, είναι και το διεθνές αποτύπωμα της χώρας. Είναι ο τρόπος, με τον οποίο η χώρα γίνεται αντιληπτή από τον εαυτό της και από τους άλλους, σε όλα τα επίπεδα διεθνούς δράσης, πολιτικό, διπλωματικό, στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτιστικό. Το ίδιο αυτό θέμα, μας υποχρεώνει να αναπτύξουμε τη διακλαδικότητα σε συνεργασία και με τους άλλους φορείς που εκπαιδεύονται στη Σχολή Εθνικής Άμυνας, όπως είναι τα Σώματα Ασφαλείας, όπως είναι το Λιμενικό Σώμα. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Πρέπει να αποκτήσουμε κοινούς κανόνες εμπλοκής. Πρέπει η Πυροσβεστική Υπηρεσία με την Πολεμική Αεροπορία, με την Αεροπορία Στρατού, να μπορούν να έχουν μια κοινή γραμμή. Και αυτό θα αποτελέσει έργο Επιτελών Εθνικής ‘Άμυνας, όπως εσείς που σήμερα παραλαμβάνετε τα πτυχία σας. Όλα αυτά που σας είπα πρωτύτερα απαιτούν σωστούς επαγγελματίες, κατηρτισμένους, με συνείδηση αποστολής, με αντίληψη για το πώς εξελίσσονται τα πράγματα, όχι μονάχα στην ευρύτερη περιφέρεια, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Άρα, θέλω να εκλάβετε, όλοι οι σπουδαστές, τη φοίτησή σας, εδώ στη ΣΕΘΑ, ως μία εθνική επένδυση την οποία θα πρέπει να σεβαστείτε και να ανταποδώσετε στην Πατρίδα, η οποία έχει μεγάλες προσδοκίες. Γιατί τον καθένα μας τον συνδέει μια ιστορική σύμβαση με την Πατρίδα. Και πρέπει ο καθένας σε ατομικό επίπεδο να αναπτύξει αυτό το αίσθημα ευθύνης προς όφελος του λαού και του Έθνους, που έχουμε την υποχρέωση να υπερασπιζόμαστε ως κόρη οφθαλμού.

Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι η απόφαση της Πολιτικής Ηγεσίας αυτής της Κυβέρνησης είναι να μην εμπλέκεται στο έργο των Ενόπλων Δυνάμεων με την έννοια που γινόταν μέχρι τώρα. Οι κρίσεις θα γίνονται από την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, χωρίς να υπάρχουν πολιτικές παρεμβάσεις. Δεν μας ενδιαφέρει το πού ανήκει πολιτικά ο καθένας. Μας ενδιαφέρει να κάνει σωστά τη δουλειά του και μας ενδιαφέρει σε επίπεδο Πολιτικής Ηγεσίας να παίρνονται πολιτικές αποφάσεις. Σε επίπεδο Στρατιωτικής Ηγεσίας, το στράτευμα να διοικείται από την ιεραρχία του, ως οφείλει. Με αυτές τις σκέψεις θέλω να σας συγχαρώ την καθεμιά και τον καθένα από εσάς. Να ευχηθώ υγεία, προκοπή, καλή σταδιοδρομία. Πλέον, από εδώ και πέρα θα διοικείτε τις ηγεσίες των όπλων στα οποία ανήκετε. Θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τους ξένους αξιωματικούς που ήταν κοντά μας όλη αυτή την περίοδο, να ευχηθώ και σε εκείνους καλή σταδιοδρομία, καλή δύναμη και η Υπέρμαχος Στρατηγός, όπως είπε ο κ. Διοικητής, να είναι προστάτης όλων σας και των οικογενειών σας, σε αυτές τις δύσκολες στιγμές που ζει η πατρίδα μας. Συγχαρητήρια

Σχολή Ευελπίδων 38

Ορκωμοσία Ανθυπολοχαγών Τάξεως 2015 «Αντγος Δαγκλής Παναγιώτης»

ην Δευτέρα 22α Ιουνίου 2015 και ώρα 18:30, πραγματοποιήθηκε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων η τελετή ορκωμοσίας των Ανθυπολοχαγών Τάξεως 2015, «Αντγος Δαγκλής Παναγιώτης». Απεφοίτησαν 199 Ανθυπολοχαγοί από την Ελλάδα, 17 από την Κύπρο, 3 από την Αλβανία, 2 από την Αρμενία, 1 από την Λιβύη, 1 από την Μολδαβία και 1 από την Συρία. Τα ξίφη στους νέους Ανθυπολοχαγούς επέδωσε η Α.Ε. ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος. Στην τελετή παρέστησαν επίσης, ο ΥΕΘΑ κ. Πάνος Καμμένος, ο

ΥΦΕΘΑ κ. Νικόλαος Τόσκας, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Μιχαήλ Κωσταράκος, ο Α/ΓΕΣ Αντγος κ. Βασίλειος Τελλίδης, ο Α/ΓΕΝ Αντρχος κ. Ευάγγελος Αποστολάκης, εκπρόσωποι εκ μέρους του κ Α/ΓΕΑ, των Αρχηγείων των Σωμάτων Ασφαλείας και της Εκκλησίας, Επίτιμοι Αρχηγοί, τα μέλη του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου και ΑΚΑΜ των χωρών των αλλοδαπών Ανθυπολοχαγών, καθώς και συγγενείς και φίλοι των νέων Αξιωματικών. Τον ΣΕΕΘΑ εκπροσώπησε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αντγος ε.α. Λάμπρος Καζάκος, συνοδευόμενος από μέλη του Δ.Σ.

Ημερήσια Διαταγή Σχολής της 22 Ιουνίου 2015 ας

Εξοχότατε κ. Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,

πιτρέψτε μου να σας υποβάλλω τις θερμές ευχαριστίες όλων μας, για τη σημερινή σας πα-

ρουσία στην αποφοίτηση των Ανθλγών Τάξεως 2015 και με την άδειά σας να απευθύνω ορισμένες παραινέσεις προς τους Ευέλπιδες και τους Ανθλγούς.

Ευέλπιδες IVης Τάξεως,

παραλαβή της ιερής Σημαίας μας από τον Αρχηγό σας και Αρχηγό της Σχολής σηματοδοτεί την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων σας ως διοικούσα τάξη. Μετά το «άρχεσθαι μαθών», ήλθε η ώρα του «άρχειν επιστήσει». Διοικήστε με το παράδειγμά σας, με σύνεση και αμεροληψία, με αυστηρότητα και αγάπη, με ψυχραιμία και ευπρέπεια, με σεβασμό και προσήλωση στις αξίες και παραδόσεις της Σχολής. Ανθυπολοχαγοί,

ε το σημερινό σας όρκο ενώπιον των ιερών μας συμβόλων, της πολιτειακής, πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, εντάσσεσθε στο σώμα των Ελλήνων αξκων, ως η Τάξη του 2015, η Τάξη του Αντγου Παναγιώτη Δαγκλή. Πρέπει να αισθάνεστε υπερήφανοι διότι αποφοιτήσατε από το αρχαιότερο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της χώρας, από μια δεξαμενή αρετής, όπου η ευπρέπεια, η σεΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

39 μνότητα και η κοινωνική αλληλεγγύη συνδυάζονται με το θάρρος, την πειθαρχία και το αίσθημα χρέους. Η Πολιτεία σε λίγο θα σας απονείμει το ξίφος του Έλληνα αξκου, ένδειξη ιπποτικού πνεύματος, που εφεξής πρέπει να διακρίνει όλες σας τις ενέργειες. Το αξίωμα, το οποίο σήμερα κατακτήσατε επάξια, φέρει βαριά κληρονομιά. Εισέρχεστε πλέον στις τάξεις του ενδόξου Ελληνικού Στρατού. Εργασθείτε με ζήλο και απολαύστε το ταξίδι σας που τώρα αρχίζει. Καλλιεργήστε το Στρατιωτικό Πνεύμα και τηρήστε απαρέγκλιτα τους κανόνες της πειθαρχίας. Δημιουργείστε όραμα. Διοικήστε με το παράδειγμά σας σύμφωνα με τα λόγια του Αγάθωνα, ότι «τον άρχοντα τριών δει μεμνήσθαι, πρώτον ότι ανθρώπων άρχει, δεύτερον ότι κατά νόμον άρχει, τρίτον ότι ουκ αεί άρχει». Πορευτείτε με τον Κώδικα Τιμής των Ευελπίδων στη στρατιωτική αλλά και στην προσωπική σας ζωή. Να θυμάστε ότι «μια φορά Εύελπις, για πάντα Εύελπις». Η μόρφωσή σας δεν ολοκληρώνεται με την αποφοίτησή σας από τη Σχολή, καθόσον η γνώση αποτελεί την πνευματική τροφή της ανθρώπινης ύπαρξης και στοχεύει στη μετεξέλιξη του αξιωματικού από άξιο μαχητή και ικανό διοικητή, σε εκλεκτό ηγέτη και ολοκληρωμένο άνθρωπο. Πλέον συμμετέχετε ενεργά στη μέγιστη τιμή της διασφάλισης των Εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, τα οποία σήμερα αμφισβητούν ποικιλώνυμοι και σαφώς ορατοί εχθροί. Το περιβάλλον στο οποίο καλείστε να ενεργήσετε είναι σαφώς πολυπλοκότερο και απαιτητικότερο απ’ ότι στο παρελθόν. Απαιτεί ψυχική, σωματική και διανοητική προετοιμασία. Γρηγορείτε και ετοιμάζεστε, όπως επιβάλλει η αποστολή μας. Αντιμετωπίστε τις προκλήσεις με τόλμη και πνεύμα «επιθετικό». Εφαρμόστε στην πράξη τη ρήση του ΘουκυΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

δίδη «παρά δύναμιν τολμηταί και παρά γνώμην κινδυνευταί και εν τοις δεινοίς ευέλπιδες». Μη ξεχνάτε ότι θα έχετε στα χέρια σας τον ανθό της Ελληνικής κοινωνίας, τον οποίο καλείστε να γαλουχήσετε, να εκπαιδεύσετε, να προετοιμάσετε και να οδηγήσετε στη νίκη και στη δόξα. Θα σας ακολουθήσουν, εφ’ όσον είστε το παράδειγμά τους. Για αυτή τη στάση ζωής, απολαμβάνετε της πλήρους εμπιστοσύνης και υποστήριξης του ελληνικού λαού. Ανθυπολοχαγοί,

Σχολή σας εύχεται λαμπρή σταδιοδρομία και πραγμάτωση των προσδοκιών σας. Ο Στρατός σας υποδέχεται στις τάξεις των Ελλήνων αξιωματικών και απαιτεί από σας να τιμήσετε τον όρκο σας. Στους ονομαζόμενους σήμερα Ελληνοκύπριους

Ανθυπολοχαγούς εύχομαι επίσης σύντομα να αντικρύσουμε την Κύπρο ελεύθερη. Στους απόφοιτους των φίλων χωρών Αλβανίας, Αρμενίας, Λιβύης, Μολδαβίας και Συρίας, εύχομαι να διατηρήσουν στις ψυχές τους την Ελλάδα σα δεύτερη πατρίδα, να θυμούνται τους φίλους και τους συμμαθητές τους και να κρατήσουν επαφές μαζί τους. Στους γονείς και συγγενείς των ορκισθέντων εκφράζω τις ευχαριστίες μου διότι μας παρέδωσαν τα παιδιά τους με τις αρχές της σωστής οικογένειας, γεγονός που αποτέλεσε το θεμέλιο, ώστε σήμερα να μπορούν να τους καμαρώνουν μαζί μας ως Αξιωματικούς, εφοδιασμένους με τις στρατιωτικές αρετές. Με αυτές τις σκέψεις και με την ευχή ο Θεός να μας ευλογεί, σας καλώ να αναφωνήσετε: Ζήτω το Έθνος Ζήτω ο Στρατός Ζήτω η ΣΣΕ Υπτγος Δημήτριος Ρέσκος Διοικητής

Ημερίδα της 10ης Μαΐου 2015

Ο ρόλος του Αιγαίου στο νέο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας

Από αριστερά προς τα δεξιά: Ο Δκτής της 79 ΑΔΤΕ Ταξχος κ. Μασούρας Κωνστνατίνος και στη συνέχεια οι κύριοι Σπ. Μπελεγράτης, Νικήτας Νικητάκος, Ευάγγελος Γεωργούσης, Ι. Παλούμπης και Λάμπρος Καζάκος.

ην Κυριακή 10 Μαΐου 2015, ο Σύνδεσμός μας στο πλαίσιο των ενημερωτικών ομιλιών - συζητήσεων που έχει καθιερώσει, οργάνωσε Ημερίδα στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Σαμίων (Βαθύ νήσου Σάμου), με θέμα: «Ο ρόλος του Αιγαίου στο νέο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας» και ομιλητές τον κ. Νικόλαο Κατρακάζο, Αντιπεριφερειάρχη Σάμου και θέμα «Οι προκλήσεις και οι στόχοι της Περιφέρειας Αιγαίου κατά τη νέα προγραμματική περίοδο», τον κ. Ιωάννη Παλούμπη, Αντιναυάρχο (ΠΝ) ε.α., Επίτιμο ΑΥ/ΓΕΕΘΑ και θέμα «Αιγαίο: Ιστορική αναδρομή. Γεωπολιτικά δεδομένα μέχρι σήμερα», τον κ. Σπύρο Μπελεγράτη, Υποστράτηγο ε.α., Μέλος Δ.Σ. ΣΕΕΘΑ και θέμα Αιγαίο: «Ο γεωστρατηγικός παράγων και η οικονομία της περιοχής», τον κ. Ευστράτιο Πρασίδη, Καθηγητή

Μαθηματικών, Κοσμήτορα της Σχολής Θετικών Επιστημών (Παν/μίου Αιγαίου) και θέμα «Ο ρόλος της Ανωτάτης Παιδείας στην ανάπτυξη ακριτικών περιοχών» και τον κ. Νικήτα Νικητάκο, Πλοίαρχο ε.α., Καθηγητή Παν/μίου Αιγαίου και θέμα «Νέες τεχνολογίες για την νησιωτική ανάπτυξη». Συντονιστής ο κ. κ. Ευάγγελος Γεωργούσης, Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α., Μέλος ΔΣ ΣΕΕΘΑ. Για την ενημέρωση των μελών και φίλων του Συνδέσμου μας, αλλά και για την ενημέρωση των λοιπών αποδεκτών των Εθνικών Επάλξεων, δημοσιεύονται στο ανά χείρας τεύχος, οι εισήγησεις των ομιλητών. Οι εισηγήσεις των κυρίων Πρασίδη Ευστρατίου και Νικήτα Νικητάτου θα δημοσιευθούν σε επόμενο τεύχος των Εθνικών Επάλξεων. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Οδοιπορικό Ημερίδας του Σ.Ε.ΕΘ.Α. στην Νήσο Σάμο και την Μικρόνησο του Αγαθονησίου

Επιμέλεια: Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού

Σύνδεσμός μας κάνοντας πράξη τις ευαισθησίες που προκύπτουν από την ίδρυσή του αλλά και το καταστατικό του, οργάνωσε κατά το χρονικό διάστημα 10 έως 12 Μαΐου 2015, ένα πλήρες πρόγραμμα δραστηριοτήτων σε ακριτικές περιοχές του Αιγαίου, με κύριες ενέργειες την διεξαγωγή Ημερίδων στην πρωτεύουσα της νήσου Σάμου (Βαθύ), αλλά και στη μικρόνησο του Αγαθονησίου. Συγκεκριμένα πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω εκδηλώσεις: α. Την 10η Μαΐου 2015 μετάβαση στην νήσο Σάμο, επίσκεψη και ενημέρωση στις τοπικές Αρχές, κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο της πόλεως του Βαθέως και διεξαγωγή ημερίδας στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Σαμίων, με θέμα: «Ο ρόλος του Αιγαίου στο νέο Γεωπολιτικό και Οικονομικό Περιβάλλον της χώρας μας». β. Την 11η Μαΐου 2015 μετάβαση στην μικρόνησο του Αγαθονησίου ακτοπλοϊκώς. Την αντιπροσωπεία του Συνδέσμου υποδέχθηκαν οι τοπικές Στρατιωτικές Αρχές (Δκτής 79 ΑΔΤΕ και τοπικός Στρατιωτικός Δκτής), ο Δήμαρχος του Αγαθονησίου και ακρίτες κάτοικοι της περιοχής. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν: (1) Δέηση υπέρ Υγείας των στελεχών των ΕΔ και Σωμάτων Ασφαλείας της χώρας, αλλά και όλων των παρευρισκομένων, στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου και Νεκταρίου της νήσου (Δίκλιτος Ι.Ν.). (2) Τρισάγιο στην Μνήμη των «Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος Αγωνισαμένων και Πεσόντων» και κατάθεση στεφάνου, στο Ηρώο του νησιού. Σημειώνεται η άκρως συγκινητική συμμετοχή όλων των Μαθητών του νησιού στις εκδηλώσεις του συνδέσμου, με αποκορύφωμα ανάκρουση του Εθνικού μας Ύμνου, κατά την κατάθεση στεφάνου. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Στο Αγαθονήσι φοιτούν 15 συνολικά μαθητές (-τριες) Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, οι οποίοι παρέστησαν σύσσωμοι μετά των καθηγητών και δασκάλων τους. (3) Διεξαγωγή Ημερίδας με την συμμετοχή της πλειοψηφίας των κατοίκων της περιοχής, στην αίθουσα εκδηλώσεων του τοπικού Δήμου, με θέμα «Η βιώσιμη ανάπτυξη ακριτικών περιοχών του Αιγαίου και ο ρόλος τους στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον της χώρας μας». Στην εκδήλωση προσεφέρθησαν δώρα στους μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, ενώ εμβριθής ήταν ο χαιρετισμός και ή ενημέρωση που παρείχε ο Δήμαρχος της περιοχής κ. Κόττορος Ευάγγελος, στα μέλη του ΣΕΕΘΑ. (4) Επίσκεψη, ενημέρωση και προσφορά δώρων στο τοπικό ακριτικό Φυλάκιο του νησιού, παρουσία του Δκτού 79 ΑΔΤΕ. γ. Την 12η Μαΐου 2015, αντιπροσωπεία του Συνδέσμου επισκέφθηκε επισήμως λοιπούς φορείς και αρχές της περιοχής, τοπικά Μουσεία, προσκύνησε με περισσή ευλάβεια στην Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού κοντά στο χωριό Μαυρατζέοι και περί την μεσημβρία επέστρεψε στην Αθήνα, αφήνοντας στην περιοχή του Αιγαίου και ιδιαίτερα της Σάμου και Αγαθονησίου, μόνο γεωγραφικά, αλλά όχι με τα μάτια της ψυχής, του νου και της καρδιάς. Ο ΣΕΕΘΑ αισθάνεται την ανάγκη να ευχαριστήσει ιδιαίτερα τους κυρίους Α/ ΓΕΣ, Α/ΓΕΝ και τον Δκτή της ΑΣΔΕΝ, για την έγκριση πραγματοποίησης της υπόψη εκδήλωσης και σε στρατιωτικούς ή ναυτικούς χώρους, αλλά και την Δκση της 79 ΑΔΤΕ για τις παντός είδους εξυπηρετήσεις και διευκολύνσεις που παρείχε, κατά την 2ήμερη παραμονή των μελών μας στην νήσο Σάμο και Αγαθονήσι. Προεξάρχων βέβαια ήταν και ο ρόλος

του κ. Υδκτού, του κ. Επιτελάρχου της 79 ΑΔΤΕ και του Δκτού του 649 ΤΕ, αλλά και εξαιρετική η συμβολή τους στην επιτυχία των εκδηλώσεών μας. Η παρουσία των Στρατιωτικών Τμημάτων αλλά και η διεξαχεθείσα εκεί ενημέρωση1 στο ακριτικό Φυλάκιο του Αγαθονησίου, χαρακτηρίζεται άψογη από πάσης πλευράς, όπως και τμημάτων της Ναυτικής Δκσης Αιγαίου (ΝΔΑ) με τα οποία ήρθε σε επαφή η αντιπροσωπεία μας, ενώ εμφανέστατο ήταν το υψηλό ηθικό και η επιχειρησιακή ετοιμότητα, όλων των εκεί υπηρετούντων Αξκών και οπλιτών. Ο ΣΕΕΘΑ ευχαριστεί επίσης τους τοπικούς φορείς του Δήμου Σάμου και Αγαθονησίου, την ακριτική Μητρόπολη Σάμου Ικαρίας και Κορσεών και ιδιαίτερα τον Δήμαρχο Σαμίων αλλά και του Αγαθονησίου, για την διάθεση της αίθουσας συνεδρίων ή εκδηλώσεων αντίστοιχα, εντός των οποίων πραγματοποιήθηκαν οι κύριες εκδηλώσεις μας, ενώ είναι σαφές, ότι θα ήταν αδύνατη η πραγματοποίηση τους, χωρίς την υποστήριξη των και τοπικών αρχών. Ιδιαίτερα εμφανής και ξεχωριστή, ήταν η συμμετοχή επίσης των υπόλοιπων αρχών της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, αλλά και του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Σχολή Θετικών Επιστημών) και ιδιαίτερα του κ. Αντιπεριφερειάρχη αλλά και του κ. Κοσμήτορα του Πανεπιστημίου, οι οποίοι συνέδραμαν την εκδήλωσή μας, ως κύριοι εισηγητές. Τέλος είναι γεγονός από την όλη εκδήλωση ότι απεκομίσθησαν οι θετικότερες των εντυπώσεων και προς τούτο οφείλονται και στον τομέα αυτό, ιδιαίτερες ευχαριστίες. 1. Η ενημέρωση πραγματοποιήθηκε από

ένα απλό στρατεύσιμο οπλίτη της τοπικής Στρατιωτικής Δκσης και απέσπασε τα κολακευτικά σχόλια όλων των παρισταμένων, για το βάθος γνώσης και ετοιμότητας εκτέλεσης της επιχειρησιακής αποστολής.

Χαιρετισμός Δημάρχου Σαμίων κ.

Ηραίο Σάμου

Πυθαγόρειο

Μιχάλη Αγγελόπουλου

δήμος Σάμου φιλοξενεί με ιδιαίτερη χαρά και ενδιαφέρον την ημερίδα του Συνδέσμου σας, που στόχο έχει να αναδείξει τον ρόλο του Αιγαίου στις νέες γεωπολιτικές συνθήκες που διαμορφώνονται για τη χώρα μας, σε μια εποχή που αυτή βρίσκεται ήδη στην πέμπτη χρονιά ύφεσης και οικονομικής δυσπραγίας. Το νησί μας είναι ένας σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα των θαλάσσιων συνόρων μας—που είναι ταυτόχρονα και σύνορα της Ευρώπης. Υφιστάμεθα τις συνέπειες των γεωπολιτικών αναταράξεων στην ευρύτερη περιοχή μας με τα μεταναστευτικά κύματα που αυτές προκαλούν, όπως υφιστάμεθα τις λειτουργικές συνέπειες της απομάκρυνσης από το κέντρο και τις οικονομικές συνέπειες της κρίσης. Είναι λοιπόν αυτονόητο το πόσο άμεσα μας αφορά η Ημερίδα αυτή, που θα διερευνήσει όχι μόνο τη συνάφεια του γεωστρατηγικού παράγοντα με την οικονομία, αλλά και ειδικότερα θέματα όπως τη συμβολή της Ανώτατης Παιδείας στην ανάπτυξη των ακριτικών περιοχών και τον ρόλο των νέων τεχνολογιών στη νησιωτική ανάπτυξη. Η νησιωτική Ελλάδα δεν αποτέλεσε ποτέ, φοβούμαι, την προτεραιότητα μιας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής. Το Αιγαίο σηματοδοτείται ως το κατ’εξοχήν πεδίο των ελληνοτουρκικών διαφορών και ως ο κατ’εξοχήν πόλος τουριστικού ενδιαφέροντος. Ας αναλογιστούμε ωστόσο τι θα ήταν μια Ελλάδα χωρίς το Αιγαίο: μια μικρή, ηπειρωτική χώρα των Βαλκανίων, χωρίς βάρος και χωρίς ρόλο γεωπολιτικά και γεωοικονομικά. Το Αρχιπέλαγος είναι ο ζωτικός εκείνος χώρος που μας κάνει ένα «μέγα της θαλάσσης κράτος», μια πραγματική πύλη της Ευρώπης προς άλλους πολιτισμούς και άλλες αγορές. Από πλευράς μας, η νέα δημοτική αρχή έχει αναλάβει να προωθήσει σε ευρωπαϊ-

κό επίπεδο την αρχή της νησιωτικότητας— με στόχο την εφαρμογή ολοκληρωμένων στρατηγικών και σχεδίων υποστήριξης της νησιωτικής Ευρώπης, και μάλιστα των νησιών εκείνων που βρίσκονται κοντά σε ζώνες συγκρούσεων και είναι εκτεθειμένα στην παράνομη μετανάστευση και στο trafficking, με όλες τις επιβαρύνσεις που συνεπάγεται η γεωγραφική τους απομόνωση. Διεκδικούμε την αναγνώριση από τις αρχές των Βρυξελλών της ανάγκης, οι ιδιαιτερότητες των ακριτικών ευρωπαϊκών νησιών να ληφθούν υπόψη σε κάθε πολιτική και μέτρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά, επιτρέψτε μου να πω ότι αυτό που ζητούμε να γίνει συνείδηση από την Ευρώπη, πρέπει πρώτα να συνειδητοποιηθεί και από το ελληνικό κράτος… Σας καλωσορίζω και πάλι στο νησί μας, και εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες της τόσο ενδιαφέρουσας Ημερίδας σας. Κατάθεση Στεφάνου στο Μνημείο της πρωτεύουσας της νήσου Σάμου.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Χαιρετισμός Α/ΓΕΣ Αντιστρατήγου κ. Βασιλείου Τελλίδη

Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι,

ε ιδιαίτερη χαρά απευθύνω χαιρετισμό στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ημερίδα που διοργανώνει ο Σύνδεσμος Επιτελών Εθνικής Άμυνας στην ακριτική και πανέμορφη Σάμο, με το επίκαιρο θέμα «Ο ρόλος του Αιγαίου στο νέο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον της Χώρας μας». Ο Σύνδεσμος Επιτελών Εθνικής Άμυνας (Σ.Ε.ΕΘ.Α.), ο οποίος βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τη συμπλήρωση πλέον των 50 χρόνων από την ίδρυσή του, προσφέρει σημαντικό έργο σε ζητήματα στρατηγικού ενδιαφέροντος και υπηρέτησης και προαγωγής των συμφερόντων της πατρίδας μας. Η εξόχως αυτή τιμητική διάκριση δικαιώνει και επιβραβεύει τις μέχρι τώρα προσπάθειες του Συνδέσμου για περαιτέρω συνέχιση του εθνικά χρήσιμου έργου σας, αλλά και των λοιπών δραστηριοτήτων σας. Προερχόμενοι από τον χώρο των ΕΔ, ως ε.α. στελέχη είστε κοινωνοί κοινών αξιών και αρχών με το εν ενεργεία προσωπικό, αποτελώντας τον συνδετικό του κρίκο με την κοινωνία. Ως γνώστης του υψηλού γνωστικού σας επιπέδου, του ενδιαφέροντος και της ευαισθησίας σας για τα εθνικά θέματα, καθώς και της συσσωρευμένης επαγγελματικής σας εμπειρίας, δράττομαι της ευκαιρία να σας ευχαριστήσω για τις υπηρεσίες που προσφέρετε στην Πατρίδα. Η Ελλάδα, όπως καταδεικνύεται στην μακρόχρονη ιστορία της, είναι στενά συνδεδεμένη με το ανατολικό τμήμα της Μεσογείου. Η μεγάλη στρατηγική αξία της Ελλάδας διαμορφώνεται από τη γεωγραφική της θέση, τα ιδιαίτερα πολιτικά, δημογραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής αλλά και από τη γεωγραφική της ιδιομορφία (εκτεταμένος θαλάσσιος χώρος, πληθώρα νήσων και νησίδων, γραμμές θαλασσίων επικοινωνιών). ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Ο χώρος του Αιγαίου αποτελεί κόμβο διασύνδεσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Ιδιαίτερη σημασία για τα εθνικά συμφέροντα. Ειδικότερα, απώτερος στρατηγικός στόχος του ΣΞ είναι η διατήρηση της μαχητικής ισχύος του, μέσα από τη ποιοτική βελτίωση των συντελεστών που τη συνθέτουν. Όραμά μας αποτελεί η ύπαρξη σύγχρονων, ευέλικτων, έξυπνα οργανωμένων, εξοπλισμένων και διατεταγμένων δυνάμεων, ταχέως αναπτυσσόμενων. Ο ΣΞ θα πρέπει να διαθέτει την ικανότητα διεξαγωγής των αναγκαίων επιχειρήσεων, στο πλαίσιο της ορθής εκτίμησης της απειλής με την εφαρμογή σύγχρονων έξυπνων λύσεων που βασίζονται στην απόκτηση και αξιοποίηση των κατάλληλων πολλαπλασιαστών ισχύος. Κυρίες και κύριοι,

σημερινή ημερίδα αποδεικνύει περίτρανα την αγάπη και το ένθερμο ενδιαφέρον των ε.α. συναδέλφων, οι οποίοι παρά την ολοκλήρωση της ενεργούς υπηρεσίας τους διατηρούν ζεστή την επιθυμία προσφοράς προς όφελος των Ενόπλων Δυνάμεων και της Πατρίδας μας γενικότερα. Προτρέπω όλους σας να συνεχίσετε να εργάζεστε με ζήλο και να επιδιώκετε τη συνεχή σας ενασχόληση με τα θέματα Εθνικής Άμυνας, παραμένοντας πάντοτε άγρυπνοι στις επάλξεις. Είμαι πεπεισμένος ότι η ημερίδα που διοργανώνετε θα επιτύχει απόλυτα τον σκοπό της και θα συμβάλει στην ανάπτυξη ιδεών, αναδεικνύοντας τον ρόλο του Αιγαίου στο νέο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας. Κλείνοντας, θα ήθελα να εκφράσω τους χαιρετισμούς μου στο προσωπικό των ΕΔ και τους κατοίκους της Σάμου, να σας ευχαριστήσω για τον καθημερινό αγώνα που δίνετε και να σας διαβεβαιώσω για την αμέριστη υποστήριξή μας. Σας ευχαριστώ.

Εναρκτήρια Ομιλία Προέδρου ΣΕΕΘΑ κ. Λάμπρου Καζάκου, Αντιστρατήγου ε.α.

Κυρίες και Κύριοι,

κ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Επιτελών Εθνικής Αμύνης, σας καλωσορίζω και σας ευχαριστώ που τιμάτε με την παρουσία σας τη σημερινή μας εκδήλωση. Ο Σύνδεσμος αναγνωρίζοντας ότι ο παλμός και η ψυχή της πατρίδος μας βρίσκεται κυρίως εκτός των Αθηνών, έχει καθιερώσει – μέσα στο όλο πλέγμα των δραστηριοτήτων του – τη πραγματοποίηση Ημερίδων στην περιφέρεια και ιδιαίτερα σε ευαίσθητες περιοχές της χώρας μας. Σκοπός αυτών των εκδηλώσεών μας, είναι η εξέταση και προβολή Εθνικών και ευρύτερων κοινωνικών-πολιτικών αλλά και οικονομικών θεμάτων που μας απασχολούν σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στο εγγύς αλλά και ευρύτερο διεθνές περιβάλλον και ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τις περιοχές που επισκεπτόμαστε. Στο πλαίσιο αυτών των εκδηλώσεων οργανώσαμε τη σημερινή Ημερίδα, εδώ στην πανέμορφη και ακριτική Σάμο πατρίδα του Πυθαγόρα, του μέγιστου των σοφών της Αρχαίας Ελλάδας αλλά και πολλών άλλων, όπως ο Πολυκράτης κ.λ.π. Εκτιμώ ότι σε πολλούς από εσάς ίσως γεννιέται το ερώτημα! Ποιος και τι είναι ο Σύνδεσμος; Αν και στο τρίπτυχο φυλλάδιο που βρήκατε στη θέση σας, στην τελευταία του σελίδα αναγράφονται κάποια στοιχεία του σκοπού του Συνδέσμου, κρίνω σκόπιμο να σας εκθέσω με λίγα λόγια για το ποίοι είμαστε.

Να ενημερώνει τα μέλη του και τους αρμοδίους κρατικούς φορείς και την Ελληνική κοινωνία γενικότερα, για την πορεία και την εξέλιξη των θεμάτων αυτών. Γενικά ο σκοπός του Συνδέσμου συμπυκνώνεται στο λογότυπο του εμβλήματός μας που είναι η φράση «Έθνος πάντων μέλημα». Για να υλοποιήσει τον σκοπό της ίδρυσής του ο ΣΕΕΘΑ αναπτύσσει πολλές και ποικίλες δραστηριότητες οι κυριότερες εκ των οποίων είναι: Οργάνωση ενημερωτικών Ομιλιών και ημερίδων, εκ των οποίων μια κάθε χρόνο επιδιώκεται να πραγματοποιείται στην Περιφέρεια. Οι εκδηλώσεις αυτές πραγματεύονται Εθνικά Θέματα και θέματα κοινωνικά - οικονομικά που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με την Εθνική Άμυνα και γενικότερα με τα Εθνικά Θέματα και Επιδιώξεις. Έκδοση του τριμηνιαίου περιοδικού «Εθνικές Επάλξεις», που κυκλοφορεί εντός και εκτός Ελλάδος σε 2500 αντίτυπα ανά τεύχος και επί πλέον αποστέλλεται ηλεκτρονικά σε περίπου άλλους 2500 αναγνώστες που μας έχουν αποστείλει την ηλεκτρονική τους διεύθυνση. Υπόψη ότι το περιοδικό αποστέλλεται δωρεάν στα μέλη και φίλους του ΣΕΕΘΑ, στα Επιτελεία όλων των Κλιμακίων των ΕΔ, σε Υπουργεία, Περιφέρειες, Νομαρχίες, Μητροπόλεις. Η θεματολογία του, είναι ανάλο-

Στο Ηρώο Αγαθονησίου.

Ο Σύνδεσμος Επιτελών Εθνικής Αμύνης (Σ.Ε.ΕΘ.Α.) είναι μη κερδοσκοπικό εθνωφελές Σωματείο. Ιδρύθηκε το 1960, δέκα χρόνια μετά την ίδρυση της Σχολής Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ). Μέλη του είναι οι απόφοιτοι της ΣΕΘΑ, της Σχολής Αμύνης του ΝΑΤΟ, και αντιστοίχων σχολών συμμάχων και μη χωρών. Σκοπός του Συνδέσμου, όπως αναγράφεται και στο καταστικό, είναι: Η αξιοποίηση των ειδικών γνώσεων και της πείρας των μελών του, επί θεμάτων εθνικής πολιτικής και αμύνης, ώστε ο Σύνδεσμος να έχει τη δυνατότητα: Να παρακολουθεί τα εθνικά θέματα και επιδιώξεις. Να μελετά την πορεία και την εξέλιξη των θεμάτων αυτών.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

γη των σκοπών του ΣΕΕΘΑ. Σύνταξη μελετών από ειδική προς τούτο επιτροπή μελετών-ερευνών του Συνδέσμου, επ’ ωφελεία του ΥΕΘΑ, ΓΕΕΘΑ και άλλων φορέων και στενή συνεργασία με τις Ανώτατες Στρατιωτικές Σχολές, τα Γενικά Επιτελεία, Τα Σώματα ασφαλείας, τα Πανεπιστήμια και άλλους φορείς και συλλόγους με ανάλογα ενδιαφέροντα.

Κυρίες και Κύριοι,

ούργησαν ένα πνεύμα αρχικής αισιοδοξίας ότι η σταθερότητα θα επικρατήσει στα Βαλκάνια. Δυστυχώς αυτό δεν επιβεβαιώθηκε στην πραγματικότητα, αφού οι διαφορές μεταξύ των χωρών συνεχίζουν να υπάρχουν και πολλές φορές να οξύνονται. Σε κάθε περίπτωση οι σχέσεις της χώρας μας με τους Βόρειους γείτονες μας είναι σε καλό έως πολύ καλό επίπεδο και οπωσδήποτε σε πολύ καλύτερο επίπεδο από το παρελθόν. Ατυχώς δεν ισχύουν τα ίδια με τους γείτονες εξ Ανατολών με τους οποίους οι σχέσεις μας περιλαμβάνουν πολλές διακυμάνσεις.

ο θέμα της σημερινής ημερίδας είναι “ Ο Ρόλος του Αιγαίου στο νέο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας”. Παλαιότερα ο όρος οικονομικό Κυρίες και Κύριοι, εν έχω σκοπό να σας κουράσω περιβάλλον σπάνια περιελαμβάνετο στα θέματα των ημερίδων μας. Από το άλλο με στοιχεία που θα ανα2009 και μετά που άρχισε η οικονομιφερθούν από τους ομιλητές μας. κή κρίση, αποτελεί θέμα που παρου- Ερωτήματα που ασφαλώς θα έχετε σιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους εκτιμώ ότι θα απαντηθούν σε ικανοπερισσότερους και έτσι πάντα κατέχει ποιητικό βαθμό με τις εισηγήσεις των εξέχουσα θέση στη θεματολογία μας. τεσσάρων εκλεκτών ομιλητών μας που Συμφωνούμε με αυτό ως ένα σημείο. κατά σειρά παρουσιάσεως τους είναι οι Η οικονομική κατάσταση μας επηρε- Κύριοι: Νικόλαος Κατρακάζος, Αντιπεάζει όλους. Δεν πρέπει όμως να μας ριφερειάρχης Σάμου, Ιωάννης Παλούκάνει να ξεχνούμε ότι τα εθνικά μας μπης, Αντιναύαρχος (ΠΝ) ε.α., Επίτιμος θέματα είναι πολύ πιο σοβαρά και με ΑΥ/ΓΕΕΘΑ, Σπύρος Μπελεγράτης, Υπομεγαλύτερη χρονική διάρκεια. Οι εξε- στράτηγος ε.α., Μέλος Δ.Σ. ΣΕΕΘΑ, Ευλίξεις στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατο- στράτιος Πρασίδης, Καθηγητής Μαλή αλλά και στην Βόρεια Αφρική, Στο Ακριτικό Φυλάκιο Αγαθονησίου. αποτελούσαν και αποτελούν ένα διαχρονικό θέμα για τη Διεθνή κοινότητα το οποίο σήμερα καθίσταται ιδιαίτερα επίκαιρο και στο οποίο εμπλέκεται άμεσα η Χώρα μας, αφού μεγάλα κύματα προσφύγων καταφθάνουν συνεχώς με απρόβλεπτες μελλοντικές συνέπειες. Βέβαια για τα Βόρεια σύνορα της χώρας μας, η είσοδος στην ΕΕ της Ρουμανίας και Βουλγαρίας το 2007 και η μελλοντική είσοδος των υπολοίπων βαλκανικών κρατών, μεταξύ των οποίων και της Αλβανίας και η ένταξη στο ΝΑΤΟ της Ρουμανίας και Βουλγαρίας το 2004 και της Αλβανίας το 2009, με προοπτική ένταξης και των υπολοίπων κρατών, δημι-

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

θηματικών, Κοσμήτορας ΣΘΕ, Νικήτας Νικητάκος, Πλοίαρχος ΠΝ ε.α., Καθηγητής Παν/μίου Αιγαίου. Τους καλωσορίζω και τους ευχαριστώ θερμά που αποδέχθηκαν την πρόσκληση μας και συμμετέχουν στην σημερινή ημερίδα του Συνδέσμου. Θα ήθελα επίσης να σας παρακαλέσω να λάβετε υπόψη σας ότι σε μια ημερίδα δύο ωρών, όπως η σημερινή, δεν είναι δυνατό να αναπτυχθεί σε όλες του τις λεπτομέρειες ένα τόσο εκτεταμένο θέμα, όπως το σημερινό. Για όσα ερωτήματά σας δεν δοθούν ικανοποιητικές απαντήσεις θα έχετε την ευκαιρία να απευθύνετε διευκρινιστικές ερωτήσεις στους ομιλητές μετά το τέλος των εισηγήσεων τους. Την συζήτηση θα συντονίσει ο κ. Ευάγγελος Γεωργούσης, Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α. - Μέλος του ΔΣ/ΣΕΕΘΑ. Πριν δώσω το λόγο στο συντονιστή θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά και για ακόμη μία φορά τις εξέχουσες προσωπικότητες της τοπικής κοινωνίας που τιμούν με την παρουσία τους την αποψινή εκδήλωση μας και ιδιαίτερα την Διοίκηση της Ταξιαρχίας για την βοήθεια και την συμπαράσταση που μας παρείχε και μας παρέχει, κατά την παραμονή μας στη περιοχή της Σάμου.

Εισήγηση συντονιστού κ. Ευάγγελου Γεωργούση, Αντιπτεράρχου (Ι) ε.α. , Μέλους ΔΣ ΣΕΕΘΑ, Επιτίμου Διοικητού Δ.Α.Ε και Προέδρου του Συνδέσμου Αποφοίτων Σ.Ι

πως ήδη θα έχετε διαβάσει στο ενημερωτικό φυλλάδιο του Συνδέσμου μας, είμαι ο Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α. Ευάγγελος Γεωργούσης και θα είμαι ο Συντονιστής της αποψινής εκδήλωσης. Θα σας κάνω μία μικρή εισαγωγή στο αντικείμενο της ημερίδας μας, ενώ είμαι βέβαιος ότι οι έμπειροι και ικανοί ομιλητές μας, θα το αναλύσουν διεξοδικά και ικανοποιητικά από όλες τις βασικές του πλευρές.

Είναι ιδιαίτερη τιμή, αλλά και χαρά για εμάς τα μέλη του Δ.Σ του ΣΕΕΘΑ να βρισκόμαστε σήμερα εδώ στην ιστορική και πανέμορφη Σάμο. Στην πατρίδα τόσων επιφανών ελλήνων, παλαιών και νεοτέρων, που με την δράση, την αξία και την προσφορά τους στην θεμελίωση των επιστημών και των τεχνών, αλλά και μεγάλου αριθμού αγωνιστών σε όλους τους αγώνες του Έθνους μας, έχουν ένα πολύ σοβαρό μερίδιο στην αξία του ονόματος Ελλάδα. Σκοπός μας απόψε είναι, μέσω αυτής της εκδήλωσης, να δείξουμε, με τις όποιες δυνάμεις μας, την αξία του χώρου αυτού, του Αιγαίου και να τονίσουμε την τεράστια σημασία που έχει για το παρόν και το μέλλον της Πατρίδος μας. Μιας Πατρίδας που από λάθη όλων μας, την οδηγήσαμε σε μία πολύπλευρη κρίση και από την οποία θα βγούμε μόνο αν πιστέψουμε στον εαυτό μας και την αξία της Χώρας μας. Μιας χώρας που έχει πολύ σημαντική Γεωπολιτική και Γεωστρατηγική αξία στο παγκόσμιο ‘’χρηματιστήριο’’ κρατικών αξιών. Το Brand name της Ελλάδος, έχει τραυματιστεί από τα δικά μας

σφάλματα, αλλά είναι ακόμα ένα από τα ισχυρότερα στις διαχρονικές και παγκόσμιες αξίες. Το Αιγαίο, στο σύνολό του, μπορεί πραγματικά να αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής Γεωπολιτικής αξίας της Χώρας μας. Στο Περιοδικό του Συνδέσμου μας ‘’Εθνικές Επάλξεις’’ τεύχος 107, θα βρείτε ένα πολύ εκτεταμένο αφιέρωμα στο Αιγαίο, το οποίο και την ιστορία του καλύπτει, αλλά και την διαχρονική αξία και τον ρόλο που έχει παίξει στην πορεία του ελληνισμού. Σε αυτό το αφιέρωμα, σε ένα άρθρο μου έγραφα: «Ο εναέριος χώρος του Αιγαίου, η θάλασσα και τα νησιά του είναι ο ανατολικός πνεύμονας της Ελλάδος». Χωρίς αυτόν τον πνεύμονα, η Ελλάδα δεν μπορεί να λειτουργήσει. Και επειδή εμείς είμαστε έλληνες και «παινεύουμε το σπίτι μας», να σας θυμίσω τι λέει ο γείτονας, Πρωθυπουργός σήμερα της Τουρκίας, κος Νταβούτογλου: ‘’Το Αιγαίο αποτελεί το σημαντικότερο θαλάσσιο κομβικό σημείο της Ευρασιατικής παγκόσμιας

ηπείρου στην κατεύθυνση Βορρά-Νότου…’’ Και συνεχίζει να γράφει μεταξύ άλλων: «….. Αυτή η θάλασσα-πέρασμα κατέχει μία προσδιορισμένη θέση στη γεωπολιτική, γεωστρατηγική, γεωοικονομική και γεωπολιτισμική αλληλεπίδραση της Βαλκανικής χερσονήσου, της Μικράς Ασίας και της Μέσης Ανατολής…». Φυσικά η αξία ενός χώρου, στις διακρατικές σχέσεις, μαζί με τα μεγάλα πλεονεκτήματα, οδηγεί το κράτος που τον ελέγχει στο κέντρο του ενδιαφέροντος περιοχικών, αλλά και παγκόσμιων δυνάμεων. Αυτό, όπως αντιλαμβάνεσθε, πέρα των άλλων που συνεπάγεται, δεν επιτρέπει εφησυχασμό και πολιτική ολιγωρία. Απαιτεί σοβαρότητα, ετοιμότητα, Ένοπλες Δυνάμεις που να εμπνέουν σεβασμό, αλλά κυρίως οικονομική ανάπτυξη που επιτρέπει την εφαρμογή της κάλλιστης Εθνικής Πολιτικής. Με αυτή τη μικρή εισαγωγή στο αντικείμενο της εκδήλωσης μας, θα δώσω τον λόγο στον πρώτο ομιλητή.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Οι προκλήσεις και οι στόχοι της Περιφέρειας Αιγαίου κατά τη νέα Προγραμματική Περίοδο Υπό κ. Νικόλαου Κατρακάζου , Αντιπεριφερειάρχη Σάμου

Κυρίες και Κύριοι

κ μέρους της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και από εμένα προσωπικά σας καλωσορίζω στo νησί της Σάμου, στην πόλη της Σάμου. Είναι τιμή μου να συμμετάσχω στην σημερινή ημερίδα που διοργανώνεται από τον Σύνδεσμο Επιτελών Εθνικής Άμυνας, με θεματική αναφορά στην γεωστρατηγική και γεωπολιτική σημασία του Αιγαίου. Και είναι χαρά μου που απευθύνομαι σε ένα ακροατήριο που το χαρακτηρίζει η υψηλή επιστημονική του κατάρτιση και εμπειρία στην διαχείριση κρίσεων. Αλλά δράττομαι της ευκαιρίας να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τα μέλη του Συνδέσμου σας, που παραμένουν σταθερά στις αξίες που υπηρέτησαν κατά την επαγγελματική τους σταδιοδρομία και παραμένουν αρωγοί στην προσπάθεια που καταβάλει σήμερα η πατρίδα μας για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομικής κρίσης που μεταβάλει συνεχώς τα δεδομένα, τις δομές, παραδοχές και παραμέτρους των γεωπολιτικών σχηματισμών στην γεωγραφική ζώνη της ανατολικής Μεσόγειου. Κυρίες και Κύριοι

απεικονίζονται στους δείκτες της αγοράς εργασίας και ιδιαίτερα στα μεγέθη της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) και στο κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Προϊόν. Έτσι στην νέα προγραμματική περίοδο, προηγείται η ανάγκη επικαιροποίησης της αναπτυξιακής στρατηγικής στο πλαίσιο των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και των βασικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Περιφέρειας μας. Στόχος αυτής της στρατηγικής, είναι η είσοδος σε τροχιά ανάπτυξης που θα συμβάλλει στη μεγέθυνση της οικονομίας και στην βελτίωση του βιοτι-

νησιωτικός χαρακτήρας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (ΠΒΑ) και η γεωγραφική θέση των δέκα (10) - με διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό χαρακτήρα - νησιών της, προσδιορίζουν κατά κύριο λόγο τη θέση της, το αναπτυξιακό προφίλ της και τη σχέση της σε επίπεδο χώρας και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου εμφανίζει γεωγραφικά και γεωφυσικά χαρακτηριστικά (μικρά και μεγάλα νησιά, μεγάλη απόσταση από την ηπειρωτική χώρα, ορεινά εδάφη μέσα στα νησιά κλπ.) που επιδρούν διαχρονικά στο κοινωνικοοικονομικό γίγνεσθαι των νησιών και προσδιορίζουν τη «διπλή περιφερειακότητα» της. Αυτή η διπλή περιφερειακότητα εκφράζει και τη διττή ιδιότητα της Περιφέρειας, ως ακριτικής στα σύνορα της Ελλάδας και ως απομακρυσμένης περιφερειακής περιοχής στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.. Η ιδιότητα αυτή αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα φυσικής απομόνωσης με δυσκολίες ένταξης στα δίκτυα επικοινωνίας και ανταλλαγών καθώς και χαμηλής ανάπτυξης με αρνητικές επιΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

πτώσεις για την πραγματική σύγκλισή της με τις αναπτυγμένες Περιφέρειες της Ευρώπης. Σήμερα η Περιφέρεια μας συνεχίζει να παρουσιάζει έντονα διαρθρωτικά προβλήματα στην παραγωγική της δομή, στον κοινωνικο-οικονομικό της ιστό και στις υποδομές της. Τα προβλήματα αυτά συνέβαλλαν ώστε οι επιπτώσεις της τρέχουσας οικονομικής κρίσης να είναι εντονότερες και να

κού επιπέδου των κατοίκων της, ώστε σταδιακά να οδηγηθεί στην πραγματική σύγκλιση με τις ανεπτυγμένες περιφέρειες της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διασφαλίζοντας παράλληλα τις προϋποθέσεις εσωτερικής και εξωτερικής, χωρικής και κοινωνικής συνοχής για τη διατήρηση της ιδιαίτερης νησιωτικής φυσιογνωμίας κάθε νησιού. Η αναπτυξιακή παρέμβαση στα νη-

σιά μας λαμβάνει υπόψη της μια σειρά χαρακτηριστικών που είναι τυπικά στο νησιωτικό χώρο: μικρή κλίμακα, ευαίσθητο περιβάλλον, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πληθυσμού, πολυαπασχόληση, παραδοσιακός πολιτιστικός ιστός, εποχικότητα των δραστηριοτήτων (τουρισμός, μεταφορές) κλπ. Αυτές οι ιδιαιτερότητες και η στενότητα των πόρων (ανθρώπινων και φυσικών) σε κάθε νησί, δημιουργούν ένα τελείως διαφορετικό πλαίσιο ανάπτυξης από ότι στην ηπειρωτική χώρα. Οι στόχοι της οικονομικής ανάπτυξης εκ των πραγμάτων λοιπόν προσανατολίζονται στη δημιουργία βιώσιμων παραγωγικών μονάδων που επιτρέπουν το συνδυασμό παραδοσιακών και σύγχρονων συστημάτων παραγωγής. Η ΠΒΑ διαμορφώνει ειδική στρατηγική για να αξιοποιήσει τα ειδικά και συγκριτικά πλεονεκτήματα των νησιών (πλούσιο φυσικό περιβάλλον, τοπικά παραγόμενα προϊόντα, τουριστική αξιοποίηση φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος). Με τις παραπάνω αναπτυξιακές Το Λιμάνι Βαθύ της Νήσου Σάμου.

στοχεύσεις, επιδιώκεται συνολικά η ανάπτυξη της ΠΒΑ την περίοδο 20142020, στη βάση των εξής αναπτυξιακών προτεραιοτήτων: 1) Άμεση ανάσχεση της συρρίκνωσης της παραγωγικής / επιχειρηματικής δραστηριότητας και ενδυνάμωσης της ελκυστικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας της ΠΒΑ και των επιχειρήσεών της, με αιχμή την καινοτομία. 2) Ανάπτυξη, αξιοποίηση και αύξηση της συμμετοχής του ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας, η ενεργός ένταξη και η κοινωνική ενσωμάτωση κοινωνικά και οικονομικά ευπαθών ομάδων. 3) Συμπλήρωση – ολοκλήρωση διατηρήσιμων υποδομών, για την ανάπτυξη και την απασχόληση. 4) Προστασία του περιβάλλοντος και των πόρων με μετάβαση σε μια οικονομία φιλική στο περιβάλλον, με επάρκεια πόρων για ανάπτυξη, απασχόληση και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. 5) Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας στη δημόσια διοίκηση και διοικητική μεταρρύθμιση, για μια αποτελεσματική περιφερειακή δημόσια διοίκηση και αυτοδιοίκηση. 6) Ενδυνάμωση της χωρικής / νησιωτικής συνοχής και της ανάπτυξης, με άρση των διανησιωτικών κυρίως, αλλά και ενδονησιωτικών κοινωνικοοικονομικών

ανισοτήτων. Για την εφαρμογή των προαναφερόμενων 6 Προτεραιοτήτων θα αξιοποιηθούν οι αντίστοιχες Επενδυτικές Προτεραιότητες, ανά 10 Θεματικούς Στόχους, που περιλαμβάνονται με ιδιαίτερη τεχνικοοικονομική ειδίκευση ενεργειών και πράξεων στα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΣΕΣ (Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης) 2014 – 2020, με διαχειριστικό μηχανισμό τις αντίστοιχες Διαχειριστικές Αρχές της Κεντρικής Κυβέρνησης καθώς και με εκχώρηση της διαχείρισης, στην δική μας Διαχειριστική Αρχή του ΠΕΠ Β.Α. 2014 – 2020. Μετά την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΠΕΠ) Βορείου Αιγαίου 2014-2020, έχουμε αρχίσει με ευθύνη της Περιφερειακής Αρχής, την διαχείριση ενός προϋπολογισμού που ανέρχεται στα 301.669.500 € που κατανέμονται σύμφωνα με την αρχιτεκτονική του ΣΕΣ 2014-2020 (νέο ΕΣΠΑ), σε 214,49 εκ. € κοινοτικής συνδρομής από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και 26,84 εκ. € κοινοτικής συνδρομής από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), ήτοι το 2,62% των πόρων του ΕΤΠΑ και το 0,70% των πόρων του ΕΚΤ. Παράλληλα έχουν εγκριθεί επιπλέον 80 εκ. από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο για πράξεις στον πρωτογενή τομέα παράγωγης. Στο αρχικό χρονικό στάδιο του προγράμματος, υλοποιούμε ήδη, τις εκ των προτέρων «αιρεσιμότητες» με πνεύμα ενότητας και συνεργασίας με τους κοινωνικούς, οικονομικούς και αυτοδιοικητικούς εταίρους των νησιών μας, ώστε να εξασφαλίσουμε την μέγιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που μας δίνει το νέο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα. Κυρίες και κύριοι

ας ευχαριστώ για την προσοχή σας, εύχομαι μεστά συμπεράσματα από τη σημερινή ημερίδα και καλή διαμονή των φιλοξενουμένων μας στην όμορφη Σάμο. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Αιγαίο: Ιστορική αναδρομή. Γεωπολιτικά δεδομένα μέχρι σήμερα

Υπό κ. Ιωάννη Παλούμπη, Αντιναυάρχου (ΠΝ) ε.α., Επίτιμου ΑΥ/ΓΕΕΘΑ

ι είναι το Αιγαίο; Μια αγκαλιά θάλασσα είναι. Σαν δύο τεράστια χέρια ο ελληνισμός ξαπλωμένος στο ηπειρωτικό κομμάτι της πατρίδας μας και στην ανατολική όχθη του Αιγαίου έκλεινε επί αιώνες τα χέρια του στην Κρήτη αγκαλιάζοντας τη θάλασσα μέσα στην οποία γεννήθηκε, πλατσούρισε, έμαθε να ναυσιπλοεί, αμύνθηκε σε επιδρομές που επιβουλεύτηκαν την ανεξαρτησία του και μεγαλούργησε σε ειρηνικές περιόδους. Ο ακρωτηριασμός του ανατολικού βραχίονα ένα αιώνα πριν, δεν μειώνει ούτε την εξάρτηση του ελληνισμού από τη θάλασσά του, ούτε βέβαια αλλάζει τη φύση των γονιδίων του λαού των Ελλήνων που εξακολουθούν να είναι θαλασσινά στοιχειά και συνεχίζουν να ζουν και να ευημερούν πιο εύκολα στη θάλασσα από τη στεριά. Σταυροδρόμι μεταξύ Ευρώπης, Ασίας, Μέσης Ανατολής και Ανατολικής Αφρικής, συνδέει τις μεγάλες και ιστορικές θάλασσες της Μεσογείου και του Ευξείνου. Έχει χαρακτηρισθεί σαν προέκταση των Στενών του Βοσπόρου και οι στρατιωτικοί αναλυτές το έχουν φαντασθεί διαιρεμένο σε ζώνες άμυνας. Οι αμυντικές τοποθεσίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε από βορρά προς νότο για ανάσχεση της μεγάλης Ευρωπαϊκής χερσαίας δύναμης, που έχοντας καταβάλλει ή παρακάμψει το εμπόδιο των Στενών επιχειρεί να κατέλθει στις ζεστές θάλασσες, είτε από νότο προς βορρά ως εμπόδιο της όποιας θαλασσοκράτειρας δύναμης θα επιχειρούσε να το διαβεί και να βρεθεί στο μαλακό υπογάστριο της μεγάλης στεριανής δύναμης στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Η ιστορία της ανθρωπότητας νομίζεις πως άρχισε και εξελίχθηκε εδώ, στην ανατολική Μεσόγειο και οι σημαντικότερες φάσεις της γράφτηκαν γύρω και μέσα στο Αιγαίο. Στις παρυφές αυτής της θάλασσας δημιουργήθηκαν και οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες και αναπτύχθηκαν οι σημαντικότεροι πολιτισμοί του ανθρώπινου ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

γένους, δείγματα των οποίων θαυμάζουμε σήμερα στα Μουσεία όλου του κόσμου. Παράλληλα είναι η περιοχή από την οποία ξεπήδησαν οι ιδέες και τέθηκαν οι βάσεις των επιστημών που

νται την ελευθερία των επικοινωνιών που παρέχει η θάλασσα, δυστυχούσε και κινδύνευε. Θα ήθελα πολύ επιγραμματικά να αναφέρω την επίδραση του Αιγαίου στην ιστορία του ελληνικού έθνους: Κοιτίδα πολλαπλών πολιτισμών που ανέπτυξαν τα ελληνικά φύλα που το κατοίκησαν. Κυκλαδικός, Μινωικός, Μυκηναϊκός, κλασικός ελληνικός. Κυματοθραύστης της περσικής εισβολής ως προμαχώνας της Ευρώπης.

προσδιορίζουν ακόμα σήμερα την παγκόσμια διανόηση. Η αγάπη του ελληνισμού για τις θάλασσές του και ιδιαίτερα για το Αιγαίο μετουσιωνόταν στις διάφορες ιστορικές περιόδους στην ανάπτυξη ενός υπολογίσιμου ισχυρού Ναυτικού που, είτε με κουπιά, είτε με πανιά, ή με μηχανές αποτελούσε ένα παράγοντα ισχύος για την επιβίωση της φυλής. Είναι χαρακτηριστικό και έχει ειπωθεί πολλές φορές, πως όποτε στη διάρκεια της ιστορίας το ελληνικό έθνος με οποιαδήποτε κρατική υπόσταση κι αν βρισκόταν, επιμελείτο του Ναυτικού του ευημερούσε και προόδευε. Αντίθετα όποτε για διάφορες αιτίες το αμελούσε και επέτρεπε σε ξένους να καρπού-

Αν η Ασιατική πλημμυρίδα περνούσε, η ιστορία της ευρωπαϊκής ηπείρου θα είχε ασφαλώς διαφορετική εξέλιξη. Παρά την υποταγή του στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία το ελληνικό έθνος διατήρησε την ικανότητα διεξαγωγής του θαλασσινού εμπορίου με συνέπεια την περαιτέρω διάδοση του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επικυρίαρχοι Ρωμαίοι υιοθέτησαν και αφομοιώθηκαν από τον ελληνικό πολιτισμό και ότι τα ιερά κείμενα του Χριστιανισμού γράφτηκαν στην ελληνική για να γίνουν κατανοητά από τους λαούς της εποχής εκείνης. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία που ακολούθησε στηρίχθηκε απόλυτα στο

50 Ναυτικό της, πολεμικό και εμπορικό, τόσο για την επιβίωσή της από τους εχθρούς της που την περιέβαλαν, όσο και για την ευημερία της. Όταν επέτρεψε σε Φράγκους, Πιζανούς, Γενουάτες, Αμαλφηνούς, Ενετούς να πάρουν τα ηνία των θαλασσίων επικοινωνιών άρχισε να καταρρέει μέχρι την ολοκληρωτική της εξάλειψη. Πολλές και σημαντικές ήταν οι εξεγέρσεις των υπόδουλων ελλήνων κατά τα 400 χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας. Όλες πνίγηκαν στο αίμα των εξεγερθέντων. Στο μόνο σημείο που διέφερε η Επανάσταση του 1821 ήταν ότι οι επαναστάτες διέθεταν για πρώτη φορά μια υπολογίσιμη ναυτική συνιστώσα από εξοπλισμένα εμπορικά σιτοκάραβα. Αυτά ήταν που συγκράτησαν τον Οθωμανικό στόλο και δεν επέτρεψαν να μεταβληθεί η πανίσχυρη παρουσία του σε θηλιά ασφυξίας για τους εξεγερμένους, όπως συνέβαινε στις προηγούμενες περιπτώσεις στο παρελθόν. Στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912 – 13 η αναμφισβήτητη στρατηγική

νίκη του ελληνισμού έλαβε χώρα στη θάλασσα, στην είσοδο των Στενών των Δαρδανελίων και γύρω από τη Λήμνο. Ήταν αυτή που δεν επέτρεψε τον ανεφοδιασμό και την ενίσχυση των Οθωμανών. Στον Α΄ ΠΠ η Λήμνος, Θάσος και Θεσσαλονίκη χρησιμοποιήθηκαν σαν βάσεις εξόρμησης κατά του πλευρού του αντιπάλου, αναδεικνύοντας εμφανέστατα τη γεωστρατηγική αξία του Αιγαίου. Στον Β΄ ΠΠ ακριβώς για να εξουδετερώσει την απειλή κατά του δεξιού του πλευρού στη σχεδιαζόμενη εκστρατεία κατά της Σοβιετικής Ένωσης, ο Χίτλερ αναγκάσθηκε να επιτεθεί κατά της Ελλάδας, με αποτέλεσμα την καθυστέρηση κατά πέντε περίπου εβδομάδες της κυρίας επιθετικής του ενέργειας και τη γνωστή κατάληξη. Όπως είναι επόμενο, η μεγάλη σημασία της θάλασσας του Αιγαίου τόσο για πολεμικούς όσο και για ειρηνικούς σκοπούς έχει ερεθίσει την Τουρκία που τα τελευταία 40 χρόνια εμφανίζει μια αναθεωρητική τάση των διεθνών

συνθηκών, που καθορίζουν τη διεθνή θέση και αναγνώριση του Αιγαίου πελάγους. Προβάλλοντας κατά ιταμό και προκλητικό τρόπο τη στρατιωτική της δύναμη ισχυρίζεται ότι οι συνθήκες, της Λωζάννης του 1923 και του Μοντρέ του 1936, αντανακλούν την ισορροπία δυνάμεων εκείνης της εποχής και τώρα που η ισορροπία αυτή έχει διαταραχθεί λόγω της τουρκικής στρατιωτικής μεγέθυνσης θα πρέπει να επανεξεταστούν και αναθεωρηθούν. Ενεργώντας με γνώμονα αυτή την πολιτική η Τουρκία έχει εγείρει μια σειρά θεμάτων που αντιστρατεύονται το Διεθνές Δίκαιο και με τα οποία γίνεται εμφανής η προσπάθεια εκφοβισμού της Ελλάδας ώστε να αποδεχθεί τις θρασείες αξιώσεις. Πολύ επιγραμματικά και πάλι, τηλεγραφικά θα έλεγα, θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε τις ελληνο-τουρκικές διαφορές που αποκαλούνται εθνικά θέματα. Αιγιαλίτιδα Ζώνη ή χωρικά ύδατα. Με τον Α.Ν. 230 του 1936 η Ελλάδα έχει καθορίσει το εύρος των χωρικών της

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

51 υδάτων στα 6 ναυτικά μίλια. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο η χώρα έχει το δικαίωμα να επεκτείνει αυτό το εύρος μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια. Η Τουρκία έχει διακηρύξει ότι τυχόν επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων αποτελεί γι αυτήν αιτία πολέμου. Η Ελλάδα έχει δηλώσει ότι όποτε το συμφέρον της το επιβάλλει θα κάνει χρήση του δικαιώματός της. Εναέριος χώρος. Με Π.Δ. της 6ης Σεπτεμβρίου 1931 η Ελλάδα έχει καθορίσει το εύρος του εναερίου χώρου της στα 10 ναυτικά μίλια. Το Διεθνές Δίκαιο έχει ορίσει τον εθνικό εναέριο χώρο ως τον υπερκείμενο της ξηράς και της αιγιαλίτιδας ζώνης. Παρά ταύτα η χώρα μας διατηρεί το καθεστώς με διαφορετικά πλάτη χωρικών υδάτων και εναερίου χώρου. Η Τουρκία μετά το 1974 πρόβαλε το επιχείρημα ότι δεν αναγνωρίζει τον ελληνικό εναέριο χώρο πέραν των 6 ν. μιλίων. Υφαλοκρηπίδα. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο ο ορισμός της υφαλοκρηπίδας είναι ο βυθός της θάλασσας μέχρι βάθους 200 μέτρων ή μέχρις αποστάσεως 200 ναυτικών μιλίων από την ακτή όποιο συμβαίνει πρώτο. Ως έννοια η υφαλοκρηπίδα έχει υπερκαλυφθεί από την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. ΑΟΖ είναι η θαλάσσια έκταση μέχρι 200 ν. μίλια από τις ακτές, εντός της οποίας το παράκτιο κράτος εξασκεί κυριαρχικά δικαιώματα ελέγχου αλιείας, έρευνας και εκμετάλλευσης φυσικού πλούτου, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από τη θάλασσα και τον αέρα. ΑΟΖ δικαιούνται και τα νησιά που επάνω τους μπορούν να διατηρήσουν ζωή. Flight Information Region (FIR). Ο εναέριος χώρος εντός του οποίου μια εθνική αρχή παρέχει υπηρεσίες πληροφοριών πτήσεων και προειδοποιήσεως. Ο ICAO (International Civil Aviation Organization) έχει αναθέσει στην Ελλάδα την επιτήρηση όλου του εναερίου χώρου πάνω από τη χώρα και τα παρακείμενα πελάγη Ιόνιο και Αιγαίο. Η ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Τουρκία από το 1974 σταμάτησε να ενεργεί νόμιμα, στοχεύοντας σε μια προσπάθεια αλλαγής του καθεστώτος του χώρου του Αιγαίου. Search and Rescue (SAR). Μέσα στο FIR το κέντρο ελέγχου συντονίζει τις δράσεις για την έρευνα και διάσωση ναυαγών και αεροναυγών. Η Τουρκία στην προσπάθειά της να αμφισβητήσει το όλο καθεστώς του Αιγαίου αμφισβητεί και αυτή τη διεθνή υποχρέωση. Γκρίζες ζώνες. Σύμφωνα με τη θεωρία των γκρίζων ζωνών που προβάλλει η Τουρκία τα νησιά τα οποία δεν περιλαμβάνονται ονομαστικά στις διεθνείς συμβάσεις ως παραχωρούμενα

στην Ελλάδα έχουν αμφισβητήσιμο ιδιοκτησιακό καθεστώς. Σε όλα τα ανωτέρω θα πρέπει να προστεθεί και η καινούργια κατάσταση που έχει τα τελευταία χρόνια διαμορφωθεί με τις πραγματικές ή φανταστικές τεράστιες ποσότητες υδρογονανθράκων που θρυλείται ότι έχουν εντοπισθεί στους βυθούς των ελληνικών θαλασσών μέσα ή γύρω από το Αιγαίο. Κάποιοι εισηγούνται ότι πιθανόν τα προβλήματα του Αιγαίου είχαν ως γενεσιουργό αίτιο ακριβώς αυτή την πληροφορία περί της υπάρξεως των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Ό,τι όμως κι αν συμβαίνει,

52 υπάρχουν ή δεν υπάρχουν ενδείξεις κοιτασμάτων μέσα στο Αιγαίο, νομίζω πως θα πρέπει να το σκεφτούμε πολύ πριν επιχειρήσουμε όποια μορφή εξόρυξης και εκμετάλλευσης. Σε περίπτωση ενός ατυχήματος στην κλειστή θάλασσα του Αιγαίου θα υπάρξει οικολογική καταστροφή μεγαλύτερη από εκείνη που συνέβη στον κόλπο του Μεξικού. Δεν νομίζω πως έχουμε το δικαίωμα έναντι των χιλιάδων γενεών που πέρασαν και εκείνων που θα έλθουν, έναντι της ανθρωπότητας ολόκληρης, να διακινδυνεύσουμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, όσο μικρή πιθανότητα κι αν συγκεντρώνει η περίπτωση ενός ατυχήματος. Για όποια προσπάθεια εκμετάλλευσης εκτός των ορίων του Αιγαίου είναι ζήτημα διαφορετικής τάξεως που θα πρέπει να τύχει της προσοχής των ελληνικών αρχών. Κυρίες και κύριοι. ία χώρα που όχι μόνο βρέχεται, αλλά κυριολεκτικά κολυμπάει μέσα στις θάλασσες που είναι γύρω της, το κύριο εργαλείο που χρειάζεται για να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα τα προερχόμενα από το Διεθνές Δίκαιο είναι ένα ισχυρό Πολεμικό Ναυτικό. Σε διαφορετική περίπτωση αν το Ναυτικό της και βεβαίως και οι άλλοι δύο κλάδοι των Ενόπλων της Δυνάμεων, δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που παρουσιάζουν οι καιροί και η γειτονιά, η χώρα θα αποτελέσει μια ακόμα περίπτωση, σαν το παράδειγμα των Μηλίων με τους Αθηναίους, το οποίο αποθανάτισε ο Θουκυδίδης. Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό από τη δεκαετία του ’50 ευθυγραμμίσθηκε με τις Νατοϊκές τακτικές χρησιμοποίησης της ναυτικής δύναμης εν πλω, χωρίς ποτέ να εγκαταλείψει ό,τι του κληρονόμησαν οι πολλοί αιώνες της ναυτικής του παράδοσης. Τη ναυτοσύνη, την οικειότητα με τη θάλασσά του το Αιγαίο, την απόλυτη γνώση της παραμικρής γεωγραφι-

κής και μετεωρολογικής λεπτομέρειας, πρωταρχικού παράγοντα επικράτησης με οποιονδήποτε θαλασσινό αντίπαλο. Το Πολεμικό Ναυτικό στη σύγχρονη εποχή έχει ξεκαθαρισμένες θέσεις και πολιτικές που απορρέουν από τη γεωγραφία της πατρίδας μας. Οι καιροί έχουν αλλάξει, τα μέσα έχουν μεταβληθεί, οι γενικές όμως κατευθύνσεις της ναυτικής στρατηγική παραμένουν ίδιες. Όπως πάντα έτσι και σήμερα, περισσότερο από το 95% του διεθνούς εμπορίου κινείται δια θαλάσσης. Μέσα σ’ αυτό το ποσοστό υπάρχει και το μεγαλύτερο μέρος των υδρογονανθράκων, σε διάφορες μορφές, που εξασφαλίζουν την ενέργεια στις χώρες του πλανήτη και φυσικά και στη χώρα μας. Η ασφάλεια των θαλασσίων επικοινωνιών αποτελεί τον πρώτιστο διεθνή στόχο και το Ναυτικό επιτελεί το έργο που του αναλογεί, ενσωματώνοντας μέσα στις διεθνείς του υποχρεώσεις και τις εθνικές συνιστώσες επίβλεψης των θαλασσών που περιβρέχουν τη χώρα. Παράλληλα η γεωπολιτική αξία του ελληνικού θαλασσίου χώρου, παρά την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας εξακολουθεί να παραμένει στην κορυφή του παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Το αρχιπέλαγος του Αιγαίου με τα περίπου 18.000 νησιά του αποτελεί κατά περίπτωση τη συνέχεια των Στενών του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου ή τη θύρα εισόδου προς αυτά. Μία άλλη περισσότερο δυσδιάκριτη ιδιότητα του Αιγαίου, μαζί με τον βόρειο χερσαίο ελληνικό χώρο, είναι η παράκαμψη των Στενών, που παρέχει μια εναλλακτική γεωγραφική όδευση, η οποία υποβαθμίζει την αξία της κατοχής των. Δυτικά της χώρας, το Ιόνιο, ελέγχει απόλυτα την κλειστή Αδριατική θάλασσα. Δεν είναι τυχαίο γεγονός ότι η κατάληψη της Κέρκυρας το 1206 μ. Χ. από τους Ενετούς έδωσε τεράστια ώθηση στη ναυτική πορεία αυτού του κατ’ εξοχήν θαλασσινού κράτους. Ούτε, φυσικά, χαρακτηρίσθηκαν τυχαία οι ναυτικές βάσεις της Μεθώνης και της Κορώνης ως «οι δύο οφθαλμοί της Γα-

ληνοτάτης Δημοκρατίας» (Frederic C. Lane). Η αξία της κυριαρχίας επί της νήσου Κρήτης και των νήσων της Δωδεκανήσου δίνει σημαντικό πλεονέκτημα ελέγχου των θαλασσίων οδών επικοινωνιών που διέρχονται νοτίως της Κρήτης και κατευθύνονται από τη διώρυγα του Σουέζ προς τη Δυτική Μεσόγειο και αντίστροφα. Η παρουσία του Πολεμικού Ναυτικού πέρα από τα στενά, πλέον, γεωγραφικά όρια του Αιγαίου, με σκοπό την υποστήριξη των εθνικών στόχων στις περιοχές αυτές κρίνεται σήμερα απαραίτητη. Οι ασύμμετρες αόρατες απειλές που επικρέμανται στην ασφάλεια όλων των θαλασσών του κόσμου, προστίθενται στις γνωστές και πολύ ορατές εξ ανατολών προερχόμενες στη δική μας περιοχή και συναποτελούν ένα μίγμα που ανά πάσα στιγμή μπορεί να εκραγεί συμπαρασύροντας την ειρήνη στη φρενίτιδα ενός πολέμου. Τότε και μόνο τότε, θα καταλάβουν όλοι αντίπαλοι και φίλοι πόσο σημαντική είναι η κληρονομιά της ναυτικής παράδοσης στην άμυνα της θάλασσας που εξασφαλίζει το στρατηγικό βάθος της επικράτειάς μας. Θα αντιληφθούν όλοι ότι δεν αρκεί η συσσώρευση οπλικών συστημάτων αν δεν συνοδεύεται από τη ναυτική εμπιστοσύνη που μας δίνουν οι αιώνες του ζυμώματος της φυλής μέσα στο γαλάζιο πόντο. Το Αιγαίο θα μεταβληθεί σε μια παγίδα, ακτών κόλπων, ακρωτηρίων, στεριανών πτυχώσεων και παραλίων ατέλειωτου μήκους, μέσα στην οποία θα πιαστεί και θα καταστραφεί ο όποιος επίδοξος και θρασύς εισβολέας. Το ελληνικό Ναυτικό δεν θα λείψει και δεν θα μπορούσε άλλωστε να λείψει, από τις θάλασσες της Μεσογείου, τις ίδιες θάλασσες που διέσχιζε πριν από 3.500 χρόνια με κουπιά και πανιά. Η παρουσία σήμερα σ’ αυτές τις περιοχές απειλούμενων τμημάτων του ελληνισμού, αυξάνει την υποχρέωση του Ναυτικού και καθιστά βαρύτερη την εθνική ευθύνη για όλους μας. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Αιγαίο: Ο γεωστρατηγικός παράγων και η οικονομία της περιοχής Υπό κ. Σπύρου Μπελεγράτη, Υποστρατήγου ε.α.,(M.Sc in Applied Economics and Finance), Μέλους Δ.Σ. ΣΕΕΘΑ

Γενικά

ρόλος του νησιωτικού και θαλασσίου διαμερίσματος του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένης και της νήσου Κρήτης, στη διαδρομή του χρόνου και της ιστορίας, είναι αναμφίβολα σημαντικός για τον ευρύτερο χώρο της Βαλκανικής χερσονήσου αλλά και της Μεσογείου, ενώ οι όποιες εξελίξεις επισυνέβησαν εδώ, είχαν άμεση ή συγγενή σχέση με την ευρύτερη περιοχή, όπως καταγράφονται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΘΑΛΑΣΣΑ

Ιστορική Προσέγγιση

MAINLAND

ίναι επίσης γνωστό, ότι ο ονομαζόμενος γεωπολιτικός παράγων διαχρονικά, ώθησε ή συνετέλεσε στις όποιες εξελίξεις, όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο, αλλά και στην ευρύτερη λεκάνη τής Ανατολικής Μεσογείου, ενώ επηρέασε σε αρκετές περιπτώσεις τα Ευρωπαϊκά και διεθνή γεγονότα. Μερικά μόνο ελάχιστα δείγματα αυτής της θέσης μας, μπορούν να αναζητηθούν στην ιστορία αυτού του τόπου, όπως: α. Η γενική κατεύθυνση που χρησιμοποίησαν οι Πέρσες για να αχθούν στην Αττική το 490 π.Χ., πριν αντιπαρατεθούν με τους Έλληνες στην Μάχη του Μαραθώνα με τα γνωστά αποτελέσματα, διήλθε από τον εγκάρσιο άξονα στο μέσον Αιγαίου. β. Η επικράτηση του Ελληνικού στόλου στο Αιγαίο με την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων, απέτρεψε τον ανεφοδιασμό των Τουρκικών δυνάμεων δια θαλάσσης, ώστε ο Ελληνικός στρατός να επιφέρει νικηφόρο αποτέλεσμα κατά τους Βαλκανικούς Αγώνες του 1912-13. γ. Η δημιουργία του ονομασθέντος Μακεδονικού Μετώπου το έτος 1915 κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από τους συμμάχους της Αντάντ και μέσω αυτού η διάσπαση των δυνάμεων των κεντρικών Αυτοκρατοριών στη χερσόνησο του Αίμου, ήταν η εξέλιξη της ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

αποτυχημένης προσπάθειας παραβίασης των στενών του Ελλησπόντου στην περιοχή της Καλλίπολης, σε συνδυασμό με την διατήρηση της ναυτικής κυριαρχίας των συμμάχων την ίδια περίοδο στην περιοχή του Αιγαίου, συμπράττοντος και του τότε Ελληνικού στόλου, ακριβώς 100 χρόνια πριν. δ. Τέλος, υπό τις σημερινές εξελίξεις θα ήταν σκόπιμο η διεθνής κοινότητα να ξαναθυμηθεί, ότι η τελευταία υπογραφείσα παράδοση διά πρωτοκόλλου των Γερμανικών δυνάμεων κατά τον Β΄ ΠΠ, επισυνέβη στην βίλλα Αριάδνη της Κνωσού στην Κρήτη 70 χρόνια πριν, ήτοι στις 22.30 της 9ης Μαΐου του 1945, ενώ η παράδοση του Ανατολικού τμήματος της Γερμανίας στους Σοβιετικούς του Στρατάρχη Ζούκωφ, πραγματοποιήθηκε την ίδια ημέρα, αλλά στις 10.00 το πρωί. Η γεωστρατηγική αξία της περιοχής ασφαλώς, ήταν εκείνη που οδήγησε τον ίδιο τον Χίτλερ να διατηρήσει δύο Μεραρχίες στα Δωδεκάνησα και την Κρήτη, με την εντολή να παραμείνουν εκεί, έστω και αν κατελαμβάνετο το Βερολίνο (γεγο-

νός που έγινε). Η σημερινή πραγματικότητα με τους διαμορφωθέντες νέους γεωστρατηγικούς παράγοντες και διεθνείς «παίκτες», επιβεβαιώνει την αξία της περιοχής.

Γεωπολιτική Θεώρηση

οια είναι όμως τα κύρια και σημαντικά συμπεράσματα που αποτελούν το βασικό έρμα και οδηγό ενεργειών στη σημερινή πραγματικότητα, όπως προκύπτουν από την διαχρονική αξία της περιοχής σε γεωστρατηγικό και οικονομικό επίπεδο; Η απάντηση κρύβεται στην επισταμένη μελέτη του χώρου, σε συνδυασμό με τους επιδρώντες προς τούτο παράγοντες, όπως η γεωγραφία, η γεωοικονομία, η γεωπολιτική κ.λ.π. Θεωρούμε ως ιδιαίτερης αξίας και σημασίας τους παρακάτω κύριους παράγοντες, οι οποίοι είναι σίγουρο ότι επιδρούν αν όχι επιβάλλουν, την όποια εφαρμογή της ευρύτερης γεωστρατηγικής στην περιοχή: α. Μορφολογία της Περιοχής Η μορφολογία του θαλασσίου χώρου αλλά και του εξαιρετικά μεγάλου συμπλέγματος των νήσων, μικρονήσων και βραχονησίδων (περί τις 2600), επιβάλλει την ύπαρξη ιδιαιτεροτήτων στον τομέα των συγκοινωνιών, που έχουν ιδιαίτερη σχέση με την απομονωτική τάση του χώρου από τον υπόλοιπο Ελλαδικό κορμό αλλά ταυτόχρονα αποτελούν τον ένα από τους δύο πνεύμονές του. Η δημιουργία υποχρεωτικών θαλασσίων στενών εν είδη πυλών, προς και από την κυρίως Θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου, τον χερσαίο Ελλαδικό χώρο, την Μικρά Ασία, την υπόλοιπη χερσόνησο του Αίμου, τον Εύξεινο Πόντο, αλλά και την Ανατολική Μεσόγειο, είναι το βασικό σημείο αναφοράς. Πρόκειται για τον χώρο επαφής

54 Η Οικονομία της Περιοχής και η Γεωστρατηγική

θαλασσίως τριών Ηπείρων (Ευρώπης, Ασίας, Αφρικής), εντός μιας περιοχής μέσου πλάτους 150 ΝΜ (280 χλμ) και μέσου μήκους 350 ΝΜ (650 χλμ). β. Γεωοικονομία της Περιοχής Ένα σημαντικό στοιχείο που διαχρονικά προσέδιδε αξία στον κατέχοντα τον ευρύτερο χώρο, είναι ασφαλώς η γεωοικονομία. Οι κύριοι λιμένες στην περιοχή των βασικών νήσων του Αιγαίου και της Κρήτης, η ύπαρξη θαλάσσιων υδάτινων πόρων, αλλά και ορυκτού πλούτου στο υπέδαφος και τον υποθαλάσσιο χώρο της περιοχής, όπως λιγνίτης, σίδηρος, αντιμόνιο, σμύριδα, εκλεκτά μάρμαρα, κιμωλία, πυρόλιθος, γεωθερμική ενέργεια και πιθανώς υδρογονανθράκες, αναδεικνύει έναν ιδιαίτερο θησαυρό. Πέραν όμως του φυσικού πλούτου του Αιγαίου οι ιδιαίτερες εμπορικές ή τουριστικές ενασχολήσεις των κατοίκων της περιοχής, οι οποίες περιγράφονται με τον όρο ήπιας μορφής στρατηγική χρηματοοικονομική επένδυση, (πχ τουριστικές επενδύσεις), αποτελούν ιδιαίτερο σημείο αναφοράς. Εκτιμάται ότι προς την συγκεκριμένη κατεύθυνση, είναι δυνατό να λάβει σάρκα και οστά η περαιτέρω ανάπτυξη της περιοχής, εφόσον συνδυασθεί και με άλλες μορφές χρηματοοικονομικών δράσεων και καινοτόμων επενδύσεων.

κολουθώντας αυτή την γραμμή προσανατολισμού της σκέψης, καταγράφουμε τα πρώτα συμπεράσματα από την μελέτη του παράγοντα γεωστρατηγική και γεωοικονομία της περιοχής: α. Ο έλεγχος της ζώνης των θαλασσίων συγκοινωνιών και στενών, που οδηγούν από και προς τον κυρίως Ελλαδικό χερσαίο κορμό, την Μικρά Ασία, τον Εύξεινο Πόντο, την Λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου και αντίστροφα, ο όποιος είναι γνωστό ότι προσελκύει και σήμερα το ενδιαφέρον των Μεγάλων Δυνάμεων (διακίνηση οικονομικού και στρατιωτικού δυναμικού). Παράλληλα η Κρήτη με την στρατιωτική της υποδομή, χαρακτηρίζεται περιοχή μεγάλης Στρατηγικής αξίας. Τονίζεται ότι μέσω των Νήσων του Αιγαίου και της Κρήτης είναι δυνατή η απαγόρευση των στενών των Δαρδανελίων, έστω και αν τελούν υπό καθεστώς ελεύθερης ναυσιπλοΐας, με ύστατο όριο ελέγχου την γραμμή Κύθηρα – Κρήτη – Κάρπαθος – Ρόδος. β. Η γειτνίαση αλλά και η εγγύτητα της Αιγαίου με σημαντικούς άλλους ιδιαίτερα γνωστούς γεωγραφικούς χώρους της ευρύτερης Βαλκανικής Χερσονήσου όπως των στενών του Ελλησπόντου, της Λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου και του Ευξείνου Πόντου. γ. Η διευκόλυνση διακίνησης μέσω μεγάλων εμπορικών σκαφών παντός είδους εμπορευμάτων, προερχομένων από ασιατικές ή Αφρικανικές πηγές, προς ή από τους λιμένες της Ελληνικής χερσονήσου και εκείθεν προς την καρδιά του Ευρωπαϊκού πυρήνα δια ξηράς, με συνέπεια τη συντόμευση της διαδρομής. δ. Η διακίνηση ενεργειακών πόρων στο πλαίσιο της ήδη διαμορφούμενης

νέας Ευρωπαϊκής Πολιτικής ενεργειακής ασφάλειας, αποτελεί στοιχείο προστιθέμενης οικονομικής αξίας για την περιοχή. Η χώρα μας φαίνεται ότι κινείται με γοργά βήματα και σε άλλη κατεύθυνση για την οικονομία της, που αφορά τον «γκρίζο χρυσό», δηλαδή στην διαμετακόμιση φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη. Στον τομέα αυτό ήδη αναπτύσσονται πολιτικές και δράσεις όπως ο σχεδιασμός του ονομαζόμενου αγωγού EastMed από την λεκάνη της Λεβαντίνης προς την Κρήτη και στη συνέχεια τον Ευρωπαϊκό πυρήνα, η μεταφορά φυσικού αερίου υπό μορφή LNG ή FLNG* από την Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική προς την χώρα μας, η έρευνα και εντοπισμός υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης και στη λεκάνη του Ηροδότου κλπ Νέα δεδομένα εκμετάλλευσης ενεργειακών πόρων πλέον των υφισταμένων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, ήδη υφίστανται. Το Ισραήλ πού ήδη παράγει φυσικό αέριο, η Κύπρος εφόσον αρχίσει να παράγει και πιθανώς και άλλα κράτη της περιοχής όπως η Αίγυπτος, εκτιμάται ότι θα μεταφέρουν δια ξηράς και θαλάσσης ενεργειακούς πόρους μέσω της χώρας μας, προς την καρδιά της Ευρώπης. Πλέον του υφιστάμενου σχεδιασμού του αγωγού EastMed που έχει δει το φώς της δημοσιότητας, βρίσκεται σε εξέλιξη η προσπάθεια διασύνδεσης Κύπρου Ελλάδας και Ισραήλ με υποθαλάσσιο καλώδιο μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος και εκτιμάται ότι υπό προϋποθέσεις, δύναται να ολοκληρωθεί το έτος 2019.

Οικονομική Προοπτική Διερεύνηση (Foresight - SWOT Analysis)

πιχειρώντας την ονομαζομένη SWOT analysis (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) σε χρηματοοικονομικούς όρους, θα μπορούσαν να εξαχθούν * LNG: Liquefied Natural Gas FLNG: Floating Liquefied Natural Gas ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

55 ορισμένα βασικά συμπεράσματα για τα πλεονεκτήματα, τις προοπτικές, αλλά και τα μειονεκτήματα που υφίστανται από την επιχειρηθείσα σε αδρές γραμμές γεωπολιτική θεώρηση του χώρου, σε συνδυασμό με τις δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης η τα υφιστάμενα μακροοικονομικά μεγέθη. Μέρος της ανάλυσής μας φαίνεται στην προβολή**, ενώ στοιχεία της αποτελούν και τα επόμενα συμπεράσματα. Υπάρχουν δηλαδή δεδομένα, που ασφαλώς θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για την ανάπτυξη της περιοχής, εντασσόμενα στο κύκλο των μειονεκτημάτων, τα κυριότερα εκ των οποίων είναι: α. Η γήρανση και συρρίκνωση του πληθυσμού. β. Οι υφιστάμενες ενδοπεριφερειακές ανισότητες στον τομέα κατανομής του ΑΕΠ, αλλά και του πληθυσμιακού στοιχείου π.χ. η περιοχή της Ρόδου και Κρήτης σε αντίθεση με την περιοχή μικρονήσων όπως τα Ψαρά, οι Φούρνοι το Αγαθονήσι κλπ γ. Το χαμηλό ΑΕΠ μεγάλου μέρους της περιφέρειας Αιγαίου, συγκρινόμενο με το αντίστοιχο άλλων περιοχών του Ευρωπαϊκού χώρου. δ. Η έλλειψη καθημερινής ακτοπλοϊκής διασύνδεσης με τον κυρίως Ελλαδικό κορμό, η εξάρτηση των νησιωτικών πόλεων ή κωμοπόλεων κυρίως από το τουριστικό εισόδημα και οι ανεπαρκείς αερομεταφορές σε μεγάλο μέρος των νήσων του Αιγαίου, κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες. ε. Η εξάρτηση της ανάπτυξης από την ύπαρξη ή μη δυναμικής οικονομικής δραστηριότητας και ανθρώπινου δυναμικού στις νησιωτικές περιοχές, σε συνδυασμό με την βελτίωση της ελκυστικότητας των νησιών. στ. Παλαιότερες κύριες ενασχολήσεις ή παραγωγή προϊόντων, έχουν αγγίξει ίσως το μέγιστο της αποδοτικότητας του κεφαλαίου που δαπανήθηκε, ενώ ο τουρισμός δεν φαίνεται να καλύπτει πλήρως το δημιουργούμενο κενό. Σταθεροποιητικός παράγων στην οικονομία της περιοχής, εξακολουθεί να είναι η ποτοποιεία, η παραγωγή ελαιολάΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

**«SWOT ANALYSIS» ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ – ΓΝΩΣΗ Ισχυρά σημεία: - Ευνοϊκή σύνθεση του εργασιακά εκπ/νου πληθυσμού. - Υψηλό ποσοστό οικονομικά ενεργών ατόμων. - Τάση επιχειρηματικότητας. - Εγγύτητα στην αγορά της Τουρκίας. - Ιστορική παράδοση – εξωστρέφεια. - Ερευνητικές ομάδες Πανεπιστημίου Αιγαίου. - Δυνατότητα προσέλκυσης ξένων επιχειρήσεων.

δου, η εξόρυξη ορισμένων ορυκτών, η αλιεία αλλά και η ιχθυοκαλλιέργεια σε σημαντικό αριθμό νησιών. Οι υφιστάμενες ευκαιρίες ανάπτυξης σε αντιστοιχία με τις απειλές, οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι η εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων που απλόχερα μοίρασε η φύση στο θαλάσσιο χώρο, το έδαφος και το υπέδαφος του Αιγαίου, ίσως αποτελούν την λύση για την ανάπτυξή του, σε συνδυασμό με νέες μορφές απασχόλησης και καινοτομικών προϊόντων. Κυριότερα εξ αυτών είναι:

Αδύνατα σημεία: - Μονοειδίκευση συνήθως, λόγω τουρισμού. - Συρρίκνωση πρωτογενούς τομέα. - Ισχνός δευτερογενής τομέας. - Χωρική ανισοκατανομή ανθρωπίνων πόρων. - Ισχυρή διαφοροποίηση οικονομικής ανάπτυξης μεταξύ των νησιών. - Μικρή τοπική αγορά – Μη εκμετάλλευση οικονομιών κλίμακας. - Μη καταρτισμένο προσωπικό σε ορισμένους τομείς. - Διακυμάνσεις της ανεργίας. - Χαμηλή εκμετάλλευση των δυνατοτήτων της πληροφορικής. - Έλλειψη κινήτρων και θεσμικού πλαισίου για clustering. α. Η ύπαρξη ο σχεδιασμός και ή ανάπτυξη νέων υποδομών. β. Η δυνατότητα για περαιτέρω χρήση της καινοτομίας και των τουριστικών δράσεων, σε συνδυασμό με την διασύνδεσή τους με την υπόλοιπη χώρα, την Βαλκανική ή την Ευρώπη, αλλά και η ύπαρξη εξαιρετικού περιβάλλοντος, με ποιότητα ζωής. γ. Η ύπαρξη προϋποθέσεων για περαιτέρω ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα (πχ αμπελουργία, κτηνοτροφία, γεωργία, ιχθυοκαλλιέργεια, βιολογικά προϊόντα κλπ), σε αντιστοιχία με τον

«SWOT ANALYSIS» ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ – ΓΝΩΣΗ Ευκαιρίες: - Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών - Αξιοποίηση της ζήτησης προϊόντων ονομασίας προέλευσης. - Εφαρμογές πληροφορικής. - Αξιοποίηση των δυνατοτήτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου. - Σύνδεση της έρευνας με την παραγωγή. - Διάθεση πόρων για έρευνα και τεχνολογία και αξιοποίηση νέων επιστημόνων.

Απειλές: - Αύξηση της ανεργίας. - Προβλήματα λόγω μονοειδίκευσης. - Ανταγωνισμός ξένων αγορών. - Αδυναμία περαιτέρω ανάπτυξης και παραγωγικής αξιοποίησης ερευνητικών – εκπαιδευτικών υποδομών . - Περαιτέρω εμβάθυνση της οικονομικής κρίσης και ενίσχυση των δυσμενών επιπτώσεων αυτής στην τοπική οικονομία.

Offshore wind

56 δευτερογενή αλλά και τριτογενή τομέα (μεταποίηση γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων). δ. Η διατήρηση των παραδοσιακών δομών παραγωγής και μεταποίησης στα νησιά, οδηγεί ασφαλώς στην ύπαρξη μίας συνεχώς αυξανόμενης πελατείας, που ενδιαφέρεται για «αυθεντικά» προϊόντα, όπως πχ τα αγροτο-διατροφικά. ε. Η μικρή κλίμακα των κοινωνιών, οι ρυθμοί ζωής που δεν μοιάζουν με εκείνους της πόλης, αποτελούν ένα αδιαφιλονίκητο πλεονέκτημα. στ. Το πλούσιο περιβάλλον των νησιών σε συνδυασμό με το έντονο πολιτιστικό στοιχείο, προσφέρουν μια μοναδική ποιότητα ζωής. ζ. Η έλλειψη δυναμικών δραστηριοτήτων, μπορεί να αξιοποιηθεί ως ευκαιρία για ανάπτυξη καινοτόμων δράσεων για τη δημιουργία πόλων αριστείας στην εκπαίδευση, την έρευνα, την πολιτιστική δημιουργία, τον θρησκευτικό τουρισμό, την παραγωγή ειδικών και διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων. η. Η γεωστρατηγική θέση και ο υφιστάμενος ορυκτός πλούτος.

Συμπερασματικές Έννοιες

ε γνώμονα τα Μακροοικονομικά μεγέθη του εδαφικού διαμερίσματος του Αιγαίου και τα συμπεράσματα της SWOT analysis, ένα νέο Bussines plan των δομών ανάπτυξης της περιοχής, δύναται να εστιάσει το κύριο έργο του σε τρεις κυρίως άξονες, ώστε από την τελική μελέτη κόστους – οφέλους (cost benefit analysis), να προκύψει το ποθούμενο θετικό αποτέλεσμα, ιδίως υπό τις παρούσες συνθήκες περιοριστικής πολιτικής για την χώρα μας:

α. Εκμετάλλευση της γεωμορφολογίας της περιοχής Η Εκμετάλλευση της στρατηγικής θέσης του Αιγαίου, ως μία από τις Νοτιοανατολικές πύλες της χερσονήσου

Wave

του Αίμου προς την υπόλοιπη Ευρώπη, με δράσεις που θα κατευθύνονται στον τομέα του διασυνοριακού εμπορίου, αλλά και γενικώτερα του εμπορίου με τις λοιπές χώρες της περιοχής, την μεταφορά προσώπων υπηρεσιών, φυσικών αγαθών και τέλος της ενέργειας. Σημειώνεται ιδιαίτερα ότι η Ελληνική ΑΟΖ είναι μία από τις μεγαλύτερες γενικότερα της Ευρώπης, ενώ το ευρύτερο ανάπτυγμά της καταγράφεται στο Αιγαίο. Παράλληλα στο τομέα της δυνατότητας παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας, η Αιγιακή περιοχή κατατάσσεται στις προνομιούχες εδαφικά ζώνες της Ευρώπης, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί μια θαλασσία οδό απ’ όπου διέρχεται καθημερινά ένας ανεκμετάλλευτος εν πολλοίς εμπορικός πλούτος, προς και από την Ελληνική χερσόνησο τον Εύξεινο Πόντο ή την Ανατολική Μεσόγειο. Η περαιτέρω ανάπτυξη ναυτιλιακών εξυπηρετήσεων διερχομένων εμπορικών ή τουριστικών σκαφών, σε επιλεγμένες γεωγραφικά και ναυτιλιακά θέσεις, ή διεθνών αεροδρομίων, αποτελεί μια πρόταση για νέες χρηματοοικονομικές δράσεις. Η ανταγωνιστική τάση άλλων αγορών ή μεταφορικών δικτύων, από την Κεντρική Ευρώπη την περιοχή του Ευξείνου Πόντου, με κατεύθυνση την ευρύτερη μέση Ανατολή, μπορεί να

αντιμετωπισθεί με επιθετική οικονομική πολιτική σε τομείς παροχής υπηρεσιών των διερχομένων φορτίων, όπως η εναρμόνιση η και μείωση της φορολογίας αυτών, σύμφωνα με την αντίστοιχη του ανταγωνισμού.

β. Προϊόντα – Υπηρεσίες - Διεκδίκηση μεριδίου αγοράς με εξωστρεφή τάση και συντονισμένες δράσεις marketing, σε συνδυασμό με την ανάδειξη του “brand name”, στα εξαιρετικά προϊόντα της περιοχής. - Περαιτέρω ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, προβολή του φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος της περιοχής, σε συνδυασμό με την τουριστική προβολή της, ως προορισμού και για τις τέσσερις εποχές του χρόνου. - Εξέταση της δημιουργίας επενδύσεων αιχμής στον τομέα της Εμπορικών και Επιχειρηματικών δράσεων αλλά και της Ναυτιλίας με εξωστρεφή τάση, προς διεκδίκηση μεριδίου αγοράς από την Ευρώπη, σε συνδυασμό με το υπάρχον εξαιρετικό δυναμικό του τοπικού Πανεπιστημίου Αιγαίου και ταυτόχρονη ανάδειξη - εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος ή άλλων φυσικών θεραπευτικών ιαματικών πηγών της περιοχής. Η θέση αυτή ίσως γίνεται περισσότερο κατανοητή με την απάντηση στο υποθετικό ερώτημα, ποιο θα ήταν το καλύτερο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, για ανάδειξη στελεχών σε νέες ελπιδοφόρες Ναυτιλιακές και Επιχειρηματικές ενασχολήσεις, ή εκπαίδευσης Στελεχών Εμπορικού Ναυτικού ακόμα και σε διεθνές επίπεδο, πλέον της χώρας μας, η οποία ήδη κρατά δυναμικά τα σκήπτρα της παγκόσμιας Ναυτιλίας, παρά την σοβούσα οικονομική κρίση; Ποιος θα ήταν ο καλύτερος προορισμός και χώρος εκπαίδευσης σε καινοτόμα Τουριστικά Προϊόντα, εκτός από μία χώρα που διαθέτει παγκόσμια Πολιτιστική και Θρησκευτική κληρονομιά; Κύριε Κοσμήτορα επιτρέψτε μου να ανακοιΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Offshore Wind Technology

57 νώσω στο ακροατήριο, ότι μέρος προγράμματος ηλεκτρονικού ελέγχου χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων και προϊόντων, αναπτύχθηκε εδώ στη Σχολή Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου πριν κάποια χρόνια επ’ ωφελεία των τοπικών μονάδων του Στρατού μας και μάλιστα με δυναμικό για την τότε εποχή κόστος ευκαιρίας.

Source: nrl.gov

γ. Ενέργεια Περαιτέρω εκμετάλλευση των Ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Αιολική – Ηλιακή ενέργεια, βιομάζα, γεωθερμική ενέργεια κλπ), σε συνδυασμό από την διεκδίκηση μεριδίου αγοράς από την πιθανή κατασκευή και διέλευση αγωγών ή φορτίων φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή. Αν εδώ προστεθεί και η δυνατότητα πιθανής εκμετάλλευσης και διακίνησης ενεργειακών πόρων είτε από την Ανατολική Μεσόγειο αλλά και άλλες περιοχές, είτε από την μελλοντική εξεύρεση τέτοιων πόρων στη χώρα μας, το υπόψη γεγονός ίσως αποτελέσει τον κυρίαρχο παράγοντα ανάπτυξης και προσοχής. Η τελική μας θέση – πρόταση για την οικονομία του Αιγαίου, εντάσσεται στην δημιουργία ενός βασικού ιδιαίτερου αναπτυξιακού μοντέλου, που θα διαθέτει ένα βασικό κορμό για όλα να νησιά, αλλά θα αλληλοσυμπληρώνεται ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες και δυνατότητες εφαρμογής υγιών χρηματοοικονομικών και εμπορικών δράσεων, ανάλογα με τις συνθήκες και το μέγεθος κάθε νησιωτικής περιοχής, με ιδιαίτερη προσαρμογή στα διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα και την καινοτομία. Η ανάπτυξη του πλαισίου αυτού, θα πρέπει να βασίζεται στα βασικά πλεονεκτήματα της κάθε νήσου, προς αποφυγή της ονομαζόμενης Ολλανδικής Νόσου, ενώ θα πιστοποιείται κατάλληλα από ανεξάρτητη ειδική μελέτη.

Επίμετρο

ανάπτυξη του Αιγαίου σήμερα, είναι γεγονός ότι αντιπαραβάλλεται οικονομοτεχνικές δυσκο-

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Source: nrl.gov

λίες ή τριβές που προέρχονται και από την αμφισβήτηση των απαράγραπτων δικαιωμάτων του Ελληνισμού στην περιοχή από την γείτονα, αλλά της δεινής οικονομικής κρίσης ή πιέσεων που δέχεται η χώρα μας από Ευρωπαϊκούς και διεθνείς παράγοντες. Το μήνυμα απάντηση ασφαλώς έρχεται από εδώ την ακριτική αυτή γωνιά του Αιγαίου, έχει δύο σκέλη, που βασίζονται στην αρχέγονη παρουσία του Ελληνισμού στο χώρο και το Διεθνές Δίκαιο. Η ιστορία αυτού του τόπου εδώ έχει γραφεί χιλιάδες χρόνια πριν και δεν ξαναγράφεται. Αλήθεια ποιες πέτρες τις περιοχής θα επιβεβαιώσουν την προσπάθεια αλλοίωσης της Ιστορίας; Μήπως το άγαλμα της Νίκης και το ιερό των Καβηρείων στη Σαμοθράκη, το αρχαιότερο βουλευτήριο στην Λήμνο, οι ρήσεις του Πιττακού του Μυτιληναίου, του Ομήρου, του Αρίσταρχου και του Πυθαγόρα του Σάμιου, του Ιπποκράτη του Κώου, του Βία του Πριηνέα, του Ηρόδοτου ο Αλικαρνασσέα, του Διαγόρα του Ρόδιου, τα δείγματα του Μινωικού και Κυκλαδικού Πολιτισμού στο Αιγαίο; Σε ποιο ακριβώς νομικό κείμενο του Διεθνούς Δικαίου στηρίζεται η προσπάθεια γκριζοποίησης περιοχών του Αιγαίου; Μήπως στην ισχύουσα σήμερα συνθήκη του Montego bay του 1982 για το δίκαιο των Θαλασσών, την οποία η γείτονα έντεχνα επικαλείται, αλλά ουδέποτε υπέγραψε ως «επιτήδειος ουδέτερος» κατά την σύγχρονη ιστορική περίοδο; Σε εκείνους που ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης μας διαμηνύουν ότι πιθανώς να αντιμετωπίσουμε την κα-

ταστροφή, απαντάμε με την ρήση του Μακρυγιάννη και του ποιητή «Η γης δεν έχει κρικέλια να την πάρουν στον ώμο τους και να φύγουν…» και ασφαλώς «Λογαριάσατε λάθος με το νου σας εμπόροι κι αν μικρός είναι τούτος ο τόπος και το θέλει και μπορεί τον ασήκωτο βράχο να τον φάει με το νύχι….». Από εδώ στις εσχατιές της πατρίδας μας όπως ασφαλώς γινόταν χιλιάδες χρόνια πριν, το Αιγαίο, την αρχέγονη κοιτίδα του Πολιτισμού μας, είναι δυνατό να επανεκκινήσει η προσπάθεια ανάκαμψης της χώρας μας. Οδηγός των νέων αναπτυξιακών δράσεων πρέπει να είναι η εκμετάλλευση των διαχρονικών πλεονεκτημάτων που απλόχερα προσφέρει η περιοχή, σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες και τον προγραμματισμό. Κυρίως όμως η θέληση των κατοίκων της, που

αποτελεί έναν από τους βασικότερους πυλώνες στους οποίους φρονούμε ότι μπορεί να στηριχθεί η ανάπτυξη του Αιγαίου. Η βάση της στρατηγικής που θα οδηγήσει σε επιτυχή αποτελέσματα, είναι σίγουρο ότι έχει άμεση σχέση με την αυτοτροφοδοτούμενη ανάπτυξη, την εξωστρεφή οικονομική δράση με σεβασμό στο περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής, αλλά με διακριτή την τοπική ταυτότητα των όποιων παραγομένων προϊόντων, υπηρεσιών και χρηματοοικονομικών δράσεων.

Ημερίδα της 11ης Μαΐου 2015

Η βιώσιμη ανάπτυξη των ακριτικών περιοχών του Αιγαίου και ο ρόλος τους στο νέο οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας

ην Δευτέρα 11 Μαΐου 2015, ο Σύνδεσμός μας στο πλαίσιο των ενημερωτικών ομιλιών - συζητήσεων που έχει καθιερώσει, οργάνωσε Ημερίδα στην αίθουσα εκδηλώσεων Δήμου Αγαθονησίου, με θέμα: «Η βιώσιμη ανάπτυξη των ακριτικών περιοχών του Αιγαίου και ο ρόλος τους στο νέο οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας» και ομιλητές τον κ. Νικήτα Νικητάκο, Πλοίαρχο ε.α., Καθηγητή

Παν/μίου Αιγαίου και τον κ. Ευάγγελο Γεωργούση, Αντιπτέραρχο (Ι) ε.α. Συντονιστής της εκδήλωσης ο κ. Σπύρος Μπελεγράτης, Υπτγος ε.α. Για την ενημέρωση των μελών και φίλων του Συνδέσμου μας, αλλά και για την ενημέρωση των λοιπών αποδεκτών των Εθνικών Επάλξεων, δημοσιεύονται στο ανά χείρας τεύχος, οι εισήγησεις των ομιλητών.

Χαιρετισμός Δημάρχου Αγαθονησίου κ.

Κόττορου Ευαγγέλου

Κύριε Πρόεδρε, Με αισθήματα χαράς και εθνικής υπερηφάνειας σας καλωσορίζουμε στο ακριτικό Αγαθονήσι, όπου η καρδιά της Ελλάδας χτυπά πιο δυνατά, όπως σε κάθε ακριτική γωνιά της Πατρίδας μας, που οι κάτοικοί τους κάτω από δύσκολες συνθήκες κρατούν ψηλά τη σημαία. Η επίσκεψή΄σας αυτή, του Συνδέσμου Επιτελών Εθνικής Άμυνας, μας δίνει δύναμη να τη σηκώσουμε ακόμη ψηλότερα.

Σας ευχαριστούμε θερμά που επιλέξατε το Αγαθονήσι για τη διεξαγωγή της ημερίδας με θέμα: «Η βιώσιμη ανάπτυξη των ακριτικών περιοχών του Αιγαίου και ο ρόλος τους στο νέο οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας». Η συμβολική αλλά και ουσιαστική επίσκεψή σας είναι σημαντική για το νησί μας, διότι τα μικρά νησιά διαχρονικά έχουν τεθεί στο περιθώριο του ενδιαφέροντος της πολιτείας παρά τον κρίσιμο εθνικό τους ρόλο και την τεράστια συμΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

59 βολή τους στην διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος και τη δυνατότητα αειφορικής ανάπτυξης σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι ανάγκη να γίνει κατανοητό από όλους ότι η ισχυρή παρουσία της Ελλάδας στο Αιγαίο, προϋποθέτει τη στήριξη και ανάπτυξη των μικρών νησιών και ότι Αιγαίο δεν είναι μόνο τα μεγάλα νησιά. Η πεποίθησή μας αυτή, βρίσκει ανταπόκριση στους σκοπούς και τις δραστηριότητες του Συνδέσμου σας και αποδεικνύεται με τη σημερινή επίσκεψή σας στο νησί μας. Ως Τοπική Αυτοδιοίκηση αγωνιζόμαστε με τους ακρίτες κατοίκους του Αγαθονησίου, να δημιουργήσουμε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τα παιδιά μας και τις επερχόμε-

νες γενεές και να κρατηθεί το νησί ζωντανό, συστρατευμένοι με τις ένοπλες δυνάμεις της περιοχής, που συμβάλλουν καθοριστικά στο σκοπό, στην αποστολή και στο έργο που επιτελούν. Αυτό είναι χρέος μας και εθνικό καθήκον να το πράττουμε. Και γίνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο χάριν της άριστης συνεργασίας που έχουμε με τη διοίκηση των στρατιωτικών αρχών της περιοχής. Τελειώνοντας θέλω να σας ευχαριστήσω θερμά και πάλι για την επίσκεψή σας αυτή, να ευχηθώ σε όλους σας υγεία και δύναμη για την πραγμάτωση των στόχων και του σκοπού σας και να ευχηθώ ακόμη καλή επιτυχία στις εργασίες της ημερίδας.

Εναρκτήρια Ομιλία Προέδρου ΣΕΕΘΑ κ. Λάμπρου Καζάκου, Αντιστρατήγου ε.α.

Κυρίες και Κύριοι,

κ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Επιτελών Εθνικής Αμύνης σας καλωσορίζω και σας ευχαριστώ που τιμάτε με την παρουσία σας τη σημερινή μας εκδήλωση. Ο Σύνδεσμος αναγνωρίζοντας ότι ο παλμός και η ψυχή της πατρίδος μας βρίσκεται κυρίως εκτός των Αθηνών, στις ακριτικές μας περιοχές, αποτίοντας έναν ελάχιστο φόρο τιμής στους ηρωικούς μας ακρίτες που ζούν εδώ, αποφάσισε μέσα στο πλαίσιο της ημερίδας που διοργάνωσε χθές στη Σάμο, να έρθει σήμερα εδώ στο νησί σας όχι για να δώσει κάτι καινούργιο και συνταρακτικό, όσο για να πάρει από εσάς τους ακρίτες μας, λίγο από το φρόνημα και το κουράγιο σας. Σκοπός των εκδηλώσεών μας, είναι η εξέταση και προβολή Εθνικών και ευρύτερων κοινωνικών-πολιτικών αλλά και οικονομικών θεμάτων που μας απασχολούν, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στο εγγύς αλλά και ευρύτερο διεθνές περιβάλλον που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τις περιοχές που επισκεπτόμαστε. Ειδικότερα, ο Σύνδεσμος Επιτελών Εθνικής Αμύνης (Σ.Ε.ΕΘ.Α.) είναι μη κερδοσκοπικό εθνωφελές Σωματείο. Ιδρύθηκε το 1960, δέκα χρόνια μετά την ίδρυση της Σχολής Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ). Μέλη του είναι οι απόφοιτοι της ΣΕΘΑ, της Σχολής Αμύνης του ΝΑΤΟ, και αντιστοίχων σχολών συμμάχων και μη χωρών. Γενικά ο σκοπός του Συνδέσμου συμπυκνώνεται στο λογότυπο του εμβλήματός μας που είναι η φράση «Έθνος πάντων μέλημα» και υλοποιείται κυρίως με οργάνωση ενημερωτικών Ομιλιών και ημερίδων, την Έκδοση του τριμηνιαίου περιοδικού «Εθνικές Επάλξεις» και τέλος, τη σύνταξη μελετών από ειδική προς τούτο επιτροπή μελετών-ερευνών του Συνδέσμου.

ο θέμα της σημερινής ομιλίας - ημερίδας είναι “ Η βιώσιμη ανάπτυξη των ακριτικών περιοχών του Αιγαίου και ο ρόλος τους στο νέο οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας”. Παλαιότερα ο όρος οικονομικό περιβάλλον σπάνια περιελαμβάνετο στα θέματα των ημερίδων μας. Από το 2009 και μετά που άρχισε η οικονομική κρίση, αποτελεί θέμα που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους περισσότερους και έτσι πάντα κατέχει εξέχουσα θέση στη θεματολογία μας. Συμφωνούμε με αυτό ως ένα σημείο. Η οικονομική κατάσταση μας επηρεάζει όλους. Δεν πρέπει όμως να μας κάνει να ξεχνούμε ότι τα εθνικά μας θέματα είναι πολύ πιο σοβαρά και με μεγαλύτερη χρονική διάρκεια. Οι εξελίξεις στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή αλλά και στην Βόρεια Αφρική, αποτελούσαν και αποτελούν ένα διαχρονικό θέμα για τη Διεθνή κοινότητα, το οποίο σήμερα καθίσταται ιδιαίτερα επίκαιρο και στο οποίο εμπλέκεται άμεσα η Χώρα μας, αφού μεγάλα κύματα προσφύγων καταφθάνουν συνεχώς με απρόβλεπτες μελλοντικές συνέπειες.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Κυρίες και Κύριοι,

ι ομιλητές μας κατά σειρά παρουσιάσεως τους είναι οι κύριοι: Ευαγγελος Γεωργούσης, Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α. - Μέλος του ΔΣ/ΣΕΕΘΑ, και Νικήτας Νικητάκος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου -Πλοίαρχος ΠΝ ε.α. Την συζήτηση θα συντονίσει ο κ. Σπυρίδων Μπελεγράτης, Υποστράτηγος ε.α.- Μέλος ΔΣ/ΣΕΕΘΑ. Πριν δώσω το λόγο στο συντονιστή, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά και για ακόμη μία φορά τον κ. Δήμαρχο, τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου και τις λοιπές αρχές της τοπικής κοινωνίας, που τιμούν με την παρουσία τους την εκδήλωση μας. Σας Ευχαριστώ

Εισήγηση Συντονιστού κ. Σπυρίδωνος Μπελεγράτη, Υποστρατήγου ε.α., Μέλους Δ.Σ. ΣΕΕΘΑ Κύριε Δήμαρχε, Κυρίες και κύριοι, Είμαστε εδώ!!

πιτρέψτε μου να αναφέρω ότι διακατέχομαι από ιδιαίτερη συγκίνηση βρισκόμενος σε μέρη που εμείς οι στρατιωτικοί αφήνουμε πάντα ένα κομμάτι της ζωής μας, της καρδιάς μας αλλά και της αγάπης μας. Είμαστε εδώ, που αρχίζει η πατρίδα μας…. ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ… Είναι ο τόπος που ξεκινά από τις αρχαίες πέτρες του ιερών της περιοχής και των άλλων αρχαίων θησαυρών της φυλής, ενώνεται με το γαλάζιο του ουρανού μας στο ασπρογάλανο της θάλασσάς μας, ακουμπά στις πέτρες που δίδαξαν το φως μεγάλοι άνδρες της αρχαιότητας, όπως ο Πυθαγόρας και οι Αρίσταρχος, προσκυνά με ευλάβεια της ιστορικές εκκλησίες των πρωτοχριστιανικών χρόνων που βρίσκονται διάσπαρτες στις ακριτικές γωνιές της πατρίδας μας και ατενίζει με περισσή βυζαντινή μεγαλοπρέπεια τους ναούς δίπλα στο γαλάζιο της θάλασσάς μας και το πράσινο ή τα βράχια των βουνών μας. Η ιστορική αυτή πραγματικότητα είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί να αλλάξει σήμερα, γιατί έχει αρχίσει να γράφεται χιλιάδες χρόνια πριν. Τότε

που ο Ίκαρος και ο Αιγαίας έδωσαν το όνομά τους στα πελάγη μας, αλλά και οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής που ήταν ασφαλώς Έλληνες, όπως αποκαλύπτουν ακόμα και σήμερα οι πέτρες και το χώμα του πολιτισμού, που αναπτύχθηκε εδώ. Είναι ο χώρος όπου οι κάτοικοί της σήμερα όπως και χιλιάδες χρόνια πριν, έχουν σαν «έρμα» μέσα στα αμπάρια των ψαροκάικων και των πλοίων τους, την ναυτοσύνη, αλλά και τον ακάματο μόχθο τους στις εσχατιές της χώρας μας, του κυριότερου ίσως παράγοντα που βοήθησε όλους τους αγώνες του έθνους. Είναι η περιοχή όπου και σήμερα, οι άνθρωποί της φέρουν ως τίτλο τιμής ονόματα από τα περιώνυμα βράχια της χώρας μας μαζί με τους Αγίους της Εκκλησίας μας, με τούς οποίους συνομιλούν στο λιόγερμα και κάθε βράδυ, όλοι, ομολογώντας την πίστη τους στο Θείο, που βοηθάει πάντα εμάς τους Έλληνες. Πρόκειται για τους απλούς και άδολους κατοίκους των νησιών και των ακριτικών βουνών ή περιοχών μας και όχι μόνο, που είναι έτοιμοι να βρεθούν δίπλα ή στο ίδιο μετερίζι με τις Ένοπλες Δυνάμεις μας, αν η πατρίδα σημάνει προσκλητήριο. Άνθρωποι πού έχουν μέσα τους την Ελληνική βαριά κληρο-

νομιά και είναι κρεμασμένοι δίπλα στα ιερά βράχια των εσχατιών τούτης της χώρας, εδώ στο ακριτικό Αγαθονήσι, όπου η πατρίδα μας αρχίζει … Πρόκειται για εκείνους τους κατοίκους που δεν έδειξαν ούτε δείχνουν ότι θα δίσταζαν να προσφέρουν ότι πιο πολύτιμο είχαν στη ζωή, μέχρι εκείνη τη στιγμή ….. Είναι εκείνοι που ήταν και είναι έτοιμοι να πυκνώσουν τις τάξεις μας, όπως οι βουλές των αρμοδίων επιτάσσουν στον ελάχιστο δυνατό χρόνο, αρκεί να το ζητήσει η επίσημη πολιτεία, για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε εξωτερικής απειλής...

Κυρίες και κύριοι

κύριος ομιλητής της εκδήλωσης σήμερα, είναι ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Νικήτας Νικητάκος Πλοίαρχος του ΠΝ ε.α. με ένα όπως πιστεύουμε εξαιρετικά σημαντικό θέμα εισήγησης, που έχει τίτλο «Η βιώσιμη ανάπτυξη ακριτικών περιοχών του Αιγαίου και ο ρόλος τους στο νέο οικονομικό περιβάλλον της χώρας μας». Προηγουμένως όμως θα καλέσουμε στο βήμα, τον Αντιπτέραρχο ε.α. κ. Γεωργούση Ευάγγελο ο οποίος θα μας αναπτύξει για λίγο, την γεωστρατηγική αξία του ευρύτερου χώρου και ιδιαίτερα της περιοχής. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Αιγαίο και Γεωστρατηγική της Περιοχής Υπό κ. Ευάγγελου Γεωργούση , Αντιπτεράρχου (Ι) ε.α. Μέλους ΔΣ ΣΕΕΘΑ, Επιτίμου Διοικητού Δ.Α.Ε και Προέδρου του Συνδέσμου Αποφοίτων Σ.Ι

Κύριε Δήμαρχε, Αγαπητοί Φίλοι,

εωγραφικά ακρίτες της Πατρίδας, αλλά θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι για εμάς που είμαστε σήμερα εδώ, είστε στο κέντρο της καρδιάς μας και του ενδιαφέροντός μας. Και αυτό γιατί, πέρα του συναισθήματος αγάπης προς τους πατριώτες μας που ζουν σε ένα ακριτικό νησί, λόγω της μακρόχρονης θητείας όλων μας στις Ε.Δ γνωρίζουμε την αξία του Αιγαίου και των νησιών του. Την αξία του Αιγαίου από κάθε άποψη και με όλα τα στοιχεία που το συνθέτουν, νησιά, θάλασσα, εναέριο χώρο. Δεν νομίζω ότι πρέπει να σας πείσω με επιχειρήματα, διότι είμαι βέβαιος ότι το γνωρίζετε, πως βασικό στοιχείο και προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη ενός τόπου, είναι η ασφάλεια αυτού. Το αίσθημα ασφάλειας που έχουν κάτοικοι και επενδυτές. Εγώ, λοιπόν για 35 χρόνια υπηρετώντας στην Πολεμική Αεροπορία της Πατρίδος μας, είχα το σχετικό μερίδιο ευθύνης για την ασφάλεια του εναερίου χώρου, συνολικά, αλλά ιδιαίτερα του Αιγαίου. Είμαι ο Αντιπτέραρχος(Ι)ε.α Ευάγγελος Γεωργούσης, μέλος του Δ.Σ του ΣΕΕΘΑ και Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποφοίτων Σχολής Ικάρων. Αυτό που θέλω να σας τονίσω, αλλά και να σας διαβεβαιώσω, όχι φυσικά από επίσημη θέση, αλλά από εμπειρία όλων αυτών των ετών, είναι πως οι Ε.Δ της Χώρας μας είναι σε θέση να υπερασπισθούν το σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Και αυτό το γνωρίζουν όλοι όσοι πρέπει να το γνωρίζουν. Και αντιλαμβάνεσθε τι εννοώ. Επειδή όμως ακούτε στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και διαβάζετε στις εφημερίδες για αεροπορικές παραβάσεις και παραβιάσεις του εναερίου χώρου μας από μαχητικά αεροσκάφη της γείτονος, να μου επιτρέψετε να σας εξηγήΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Ηρώο Αγαθονησίου: Τρισάγιο στη Μνήμη «Των Υπερ Πίστεως και Πατρίδος Αγωνισαμένων και Πεσόντων».

σω λίγο αυτό το θέμα. Η Τουρκία επιδιώκει, χρόνια τώρα, ν’ αλλάξει το νομικό καθεστώς του Αιγαίου όπως αυτό έχει καθοριστεί με Διεθνείς Συνθήκες και από το Διεθνές Δίκαιο, σχετικά με τον εναέριο χώρο, με τα χωρικά ύδατα και μετά το 1996 (περίπτωση Ίμια), με το ιδιοκτησιακό καθεστώς κάποιων μικρών νησιών ή βραχονησίδων. Γιατί το θέλει αυτό; Γιατί γνωρίζει πολύ καλά την Γεωστρατηγική αξία του χώρου και την Γεωπολιτική σημασία που έχει για το σύνολο της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και της Μέσης Ανατολής. Πρωτίστως και κυρίως όμως, γνωρίζει ότι η στρατηγική αξία των Στενών είναι σχετική, λόγω του ελέγχου της συνέχειας αυτών, δηλαδή του Αιγαίου, από την Ελλάδα. Αυτό είναι μία πολιτική, μία καθορισθείσα επιδίωξη της Τουρκίας. Οι πτήσεις των αεροσκαφών της αεροπορίας τους, είναι η πρακτική προσπάθεια υποστήριξης αυτού του στόχου. Η πρακτική όμως του θέματος αποκαλύπτει, ότι οι πτήσεις αυτές από μόνες τους δεν συνεισφέρουν ουσιαστικά σε τίποτε, αφού όπως σας είναι ήδη γνωστό, εκεί ψηλά ακολουθούνται, παρακολουθούνται και αναχαιτίζονται,

από δικά μας αεροσκάφη, όταν προβαίνουν σε ενέργειες εκτός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου. Ο προβληματισμός βέβαια θα υπάρξει, από τη στιγμή που η Χώρα μας δεν θα έχει την πολιτική βούληση και την αμυντική ικανότητα όταν απαιτηθεί, να επιδείξει θέληση και επιχειρησιακή προετοιμασία αντιμετώπισης αυτών των ενεργειών με αντίστοιχες, κατάλληλες και δυναμικές, τονίζοντας την πρόθεση της, πρακτικά, να μην επιτρέψει καμία αλλαγή. Και φυσικά γνωρίζουν πολύ καλά, πως το κόστος μιας θερμής προσπάθειας για αλλαγή του καθεστώτος του Αιγαίου, είναι τόσο εξαιρετικά μεγάλο. Να γνωρίζετε επίσης τέλος, ότι η Πολεμική Αεροπορία της Χώρας μας, όπως και οι άλλοι Κλάδοι των Ε.Δ, κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους μέχρι σήμερα. Τόσο καλά που οι πληροφορίες που υπάρχουν από την πλευρά των γειτόνων, διαβεβαιώνουν γι’ αυτή την αποτελεσματικότητα. Αν υπάρχει πολιτική βούληση και είμαστε ενωμένοι ως Λαός με κοινή στάση απέναντι σε αυτές τις μεθοδεύσεις αλλά και σε άλλες ανάλογες, δεν έχουμε να φοβόμαστε τίποτα. Σας Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Η ανάπτυξη ακριτικών περιοχών και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Υπό Δρ κ. Νικήτα Νικητάκου, Πλοιάρχου ΠΝ ε.α. Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών (nnik@aegean.gr)

1. Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική

την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέρ- για τον διπλασιασμό της χρήσης των Ευρωπαϊκή Ένωση με την γειας, η οποία θα προέρχεται από ΑΠΕ, δεν έχουν επιτευχθεί. Πράσινη Βίβλο (96/576), θέτει ανανεώσιμες πηγές. Με τον όρο αυτό σε πρώτο πλάνο τους προ- (ΑΠΕ), ορίζονται οι ανανεώσιμες μη 1.2 Νέες Εκτιμήσεις Στόχων βληματισμούς τις για τις ΑΠΕ1 ορυκτές πηγές, όπως, η αιολική ενέρΣύμφωνα με τον Χάρτη Πορείας και προσπαθεί να οδηγήσει τα κρά- γεια, η ενέργεια ηλιακής ακτινοβολίας, τη–μέλη προς την απεξάρτησή τους η γεωθερμική ενέργεια, η ενέργεια κυτο χάρτη πορείας που έχει καθορίΣΤΑΘΜΟΣ ΑΝΑΜΟΝΗΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ από τις συμβατικές και ρυπογόνες πη- μάτων, τα θαλάσσια ρεύματα, η παλιρ-ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ σει η ΕΕ, παρουσιάζεται η μακρογές ενέργειας, τις οποίες. χρησιμοποι- ροϊκή και υδροηλεκτρική ενέργεια και πρόθεσμη στρατηγική της ούν κατά κόρον, με σκοπό τον προσα- τέλος η εκμετάλλευση της βιομάζας. Επιτροπής στον τομέα των ανανεώνατολισμό της ζήτησης σιμων πηγών Σταθμός αναμονής επιβατών στο Λιμάνι αλλά και της παραγωενέργειας. Με γής, στη συστηματη στρατηγική τικότερη χρήση των αυτή, επιδιώκεται η επίτευξη φιλικών προς το περιβάλλον μορφών παραδιττού στόχου, γωγής ενέργειας. ήτοι μεγαλύτεΜε την προώθηρης ασφάλειας ση και την χρήση των του ενεργειακού ΑΠΕ, μπορεί αναμφιε φ ο δ ι α σ μ ο ύ, σβήτητα να προστααλλά και της τευθεί το Περιβάλλον μείωσης των εκμε τη μείωση των εκπομπών αερίων πομπών του διοξειδίθερμοκηπίου. Η ου του άνθρακα CO2. ανάλυση του μεΌμως αυτό δεν είναι το μοναδικό κίΣυνοπτικά η οδηγία αυτή, προβλέ- ριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέρνητρο. Η χρήση των ΑΠΕ, θα μειώσει πει ότι τα κράτη μέλη της Ε.Ε. θα πρέ- γειας στο συνολικό ενεργειακό μείγτην εξάρτηση της Ε.Ε. και κατ’ επέκτα- πει να καθορίσουν εθνικούς στόχους μα, σε συνδυασμό με την πρόοδο που ση των κρατών – μελών της, από τους για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέρ- έχει συντελεστεί την τελευταία δεκαεξωτερικούς παραγωγούς ενέργειας γειας, από ανανεώσιμες πηγές. Οι στό- ετία, δείχνει ότι οι ανανεώσιμες πηγές (πετρελαίου, φυσικού αερίου, κλπ.) χοι αυτοί βασίζονταν για το πρόσφα- ενέργειας, μπορούν να αξιοποιηθούν Παράλληλα και σε επίπεδο εργασια- το παρελθόν, στην επίτευξη ποσοστού περισσότερο και καλύτερα. κών δυνατοτήτων του ενεργού πλη- 12% της ακαθάριστης εγχώριας ενερΣτο χάρτη πορείας επίσης, η Επιθυσμού, μέσω της ανάπτυξης μονά- γειακής κατανάλωσης μέχρι το έτος τροπή προτείνει τον καθορισμό του δων παραγωγής ΑΠΕ, θα αυξηθεί η 2010, να γίνεται από ανανεώσιμες πη- δεσμευτικού στόχου για επαύξηση του απασχόληση και η αποτελεσματικότη- γές ενέργειας, με την παρατήρηση ότι μεριδίου των ΑΠΕ στην αντίστοιχη κατα της οικονομίας, θα δημιουργηθούν το 22,1% της συνολικής κατανάλωσης τανάλωση στο 20% για το έτος 2020, νέες θέσεις εργασίας, ενώ ταυτόχρονα ηλεκτρικής ενέργειας, θα προέρχεται σε αντιστοιχία και με την επίτευξη ενός θα αναπτυχθούν και υποβαθμισμένες από ΑΠΕ. Στην πραγματικότητα όμως ελάχιστου δεσμευτικού στόχου, ύψους περιοχές. σήμερα, υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία 10% για τα βιοκαύσιμα, εντός της ΕΕ. Η Ε.Ε. έχει επίσης θέσει σε ισχύ στην Ε.Ε. σχετικά με τους στόχους που Επίσης, προτείνει νέο νομοθετικό πλαίαπό το έτος 1997 οδηγία, που αφορά έχουν τεθεί με την πιο πάνω οδηγία, σιο για την ενίσχυση της προώθησης αφού λόγω οικονομικού κόστους, πα- και χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέρ1. ΑΠΕ: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας λαιότεροι στόχοι που τέθηκαν το 1985 γειας.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

63 στην επίτευξη του συγκεκριμένου σκοπού, αποδεικνύεται ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ότι η πλειονότητα των κρατών έχει καθυστερήσει, όπως και ο ο έτος 2005, η κατανομή στόχος του 19% για την ποσότων διαφόρων ΑΠΕ που τητα ηλεκτρισμού που παράσυνεισέφεραν στην παγεται από ανανεώσιμες πηγές ραγωγή ή κατανάλωση εντός ενέργειας. Χρειάζονται λοιπόν της ΕΕ, ήταν η ακόλουθη: πρόσθετες προσπάθειες. Το έτος 2005 (προηγούμε66,1% για τη βιομάζα, 22,2% νη 10ετία), οι διάφορες αναγια την υδραυλική ενέργεια, 5,5% για την αιολική ενέργεια, νεώσιμες πηγές ενέργειας ΗΛΙΑΚΑ ΔΕΝΔΡΑ 5,5% για τη γεωθερμική ενέρσυμμετείχαν στην παραγωγή γεια και 0,7% για την ηλιακή ηλεκτρισμού εντός της ΕΕ, ως ενέργεια (θερμική και φωτοεξής: 66,1% υδραυλική ενέρΠΡΑΣΙΝΕΣ ΣΤΕΓΕΣ βολταϊκή). Ο στόχος του 12% γεια, 16,3% αιολική ενέργεια, που όρισε η ΕΕ το έτος 1997 15,8% βιομάζα, 1,2% γεωθερμική ενέργεια και 0,3% ηλιαγια το μερίδιο των ΑΠΕ στην εσωτερική ακαθάριστη ενερκή ενέργεια (θερμική και φωγειακή κατανάλωση έως το τοβολταϊκή). Αποδεικνύεται 2010, δεν έχει επιτευχθεί μέδηλαδή, ότι δεν έχει επιτευχρι σήμερα σύμφωνα με τηχθεί ο στόχος του 5,75% για ρούμενα από την Επιτροπή το μερίδιο των βιοκαυσίμων στην κατανάλωση καυσίμων στοιχεία, παρά την σημαντική σημειωθείσα πρόοδο. Οι μέχρι το 2010, ο οποίος είχε ήδη οριστεί σύμφωνα με την δυσκολίες για την επίτευξή οδηγία 2003/30/ΕΚ, αφού δεν του, οφείλονται μεταξύ άλλων στα εξής: έχουν ενισχυθεί οι ασκούμε Υψηλό κόστος των επεννες πολιτικές. Μόνο δύο κράδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έτσι υποτιμάται η αιο- τη μέλη επέτυχαν τον ενδιάμεσο στόχο λική ενέργεια (κλάδος όπου σημει- για το μερίδιο του 2% που αφορούσε ενέργειας και μη συνυπολογισμός του «εξωτερικού κόστους»2, γεγονός ώθηκε σημαντική ανάπτυξη κατά τα βιοκαύσιμα για το έτος 2005. Την που προσδίδει ένα τεχνητό πλεονέτην υπό εξέταση περίοδο). ίδια χρονική περίοδο (2005) επίσης, Εξάλλου, η πρόοδος που έχει ση- το βιοντίζελ αντιπροσώπευε το 81,5% κτημα στα ορυκτά καύσιμα. Διοικητικά προβλήματα, που συνμειωθεί μέχρι τώρα στα κράτη μέλη, των βιοκαυσίμων που παρήχθησαν δέονται με τις διαδικασίες εγκατά- είναι μερική και πολύ ανομοιογενής. στην ΕΕ, ενώ η βιοαιθανόλη το 18,5% στασης, αλλά και τον αποκεντρω- Συγκεκριμένα, δεν έχει γίνει ουσιαστι- του συνόλου. μένο χαρακτήρα των περισσότερων κή πρόοδος, παρά μόνο σε ελάχιστα Η Επιτροπή εκτιμά ότι ο τομέας της εφαρμογών ανανεώσιμων πηγών κράτη μέλη, που επέδειξαν αποφασι- θέρμανσης και ψύξης, ο οποίος αντιενέργειας. στικότητα ισχυρότερη από τις διακυ- προσωπεύει ποσοστό 50% επί της τε Αδιαφανείς και μεροληπτικές καμάνσεις στις πολιτικές προτεραιότη- λικής ενεργειακής κατανάλωσης, αξινονιστικές διατάξεις, για την πρό- τες. Σύμφωνα με την οδηγία 2001/77/ οποιεί ελάχιστα το δυναμικό των ΑΠΕ, σβαση στο δίκτυο. ΕΚ, όλα τα κράτη μέλη θέσπισαν εθνι- οι οποίες το 2005 αντιπροσώπευαν πο Ελλιπής ενημέρωση των προμηκούς στόχους όσον αφορά την κατα- σοστό μικρότερο του 10% της ενέργειθευτών, των πελατών και των εγκα- νάλωση ηλεκτρισμού που παράγεται ας που χρησιμοποιείται για θέρμανση ταστατών. από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. ή ψύξη. Το μερίδιο των ανανεώσιμων Το γεγονός ότι ο στόχος του 12% εκΕάν όλα τα κράτη μέλη είχαν επιτύ- πηγών ενέργειας στον τομέα αυτό, φράζεται ως ποσοστό πρωτογενούς χει τους εθνικούς τους στόχους, μέχρι παρουσίασε αργή πρόοδο. Η βιομάτο 2010 θα παραγόταν ήδη ποσοστό ζα είναι η σημαντικότερη ανανεώσιμη 2. Το «Εξωτερικό Κόστος» των διαφόρων πη21% της συνολικής κατανάλωσης ηλε- πηγή, που χρησιμοποιείται για τη θέργών ενέργειας, αφορά κυρίως τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία ή στο κτρικής ενέργειας της ΕΕ, από ΑΠΕ. Αν μανση, ενώ στην Ελλάδα είναι η ηλιακή περιβάλλον. και ορισμένα κράτη μέλη πλησιάζουν θερμική ενέργεια.

1.3 Μερίδιο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

ΚΛΕΙΣΤΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ ΥΠΟΓΕΙΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΚΤΗΣ θερµότητας εδάφους – αέρα (συλλέκτης ηλιακής ενέργειας το θερµοκήπιο, αποθήκη το υπέδαφος) ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΥΔΡΟΝΕΦΩΣΗ Ανακύκλωση νερού Δυνατότητα αύξησης συγκέντρωσης CO2 άρα και παραγωγής

1.4 Μελλοντικοί Στόχοι

το χάρτη πορείας, ορίζεται ως συνολικός δεσμευτικός στόχος μερίδιο 20% των ΑΠΕ στην ακαθάριστη εσωτερική ενεργειακή κατανάλωση, μέχρι το 2020. Είναι σαφές ότι ο καθορισμός στόχων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα προσδώσει και σχετική σταθερότητα στις αντίστοιχες εθνικές πολιτικές. Η Επιτροπή επιθυμεί επί πλέον, τη θέσπιση ελάχιστου στόχου 10% για τα βιοκαύσιμα μέχρι το 2020. Ο στόχος αυτός θα συνοδεύεται από τροποποίηση της οδηγίας 98/70/ΕΚ για την ποιότητα των καυσίμων, ώστε να ενσωματωθεί σε αυτήν ο καθορισμός του μεριδίου των βιοκαυσίμων. Ο χάρτης πορείας προβλέπει επίσης, ότι τα κράτη μέλη θα θεσπίσουν δεσμευτικούς στόχους και σχέδια δράσης που θα είναι προσαρμοσμένα στο αντίστοιχο δυναμικό τους. Τα σχέδια δράσης πρέπει να περιλαμβάνουν ειδικά μέτρα και στόχους στους ακόλουθους τρείς τομείς: ηλεκτρισμός, βιοκαύσιμα και θέρμανση- ψύξη.

2. Πολιτικές και μέτρα

Επιτροπή θα προτείνει επίσης μέτρα, για τη βελτίωση της εσωτερικής αγοράς και την κατάργη-

ση των φραγμών στην ανάπτυξη των ΑΠΕ, στους τομείς του ηλεκτρισμού, της θέρμανσης και ψύξης. Υποστηρίζει επίσης την προώθηση της οικολογικής καινοτομίας, ενθαρρύνοντας την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού των οικοτεχνολογιών. Εξάλλου, η Επιτροπή θα προτείνει μέτρα για τη στήριξη, την προώθηση και την παροχή κινήτρων υπέρ της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μεταξύ των οποίων είναι η θέσπιση ενός συστήματος κινήτρων/ στήριξης των βιοκαυσίμων, καθώς και η επιλογή της μεθόδου των δημόσιων προμηθειών, ιδίως στον τομέα των μεταφορών. Θα διατηρηθεί η στενή συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και των εμπλεκόμενων παραγόντων στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας,3 ώστε να καταστεί δυνατή η βελτιωμένη ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών, στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Η Επιτροπή θα ενθαρρύνει τη βέλτιστη χρήση των υφισταμένων χρηματοδοτικών μέσων, όπως τα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής σε 3. Αρμόδιες για τα δίκτυα αρχές, ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές ηλεκτρικής ενέργειας και βιομηχανία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

συνδυασμό με τα μέσα που προσανατολίζονται στη στήριξη της έρευνας, τη διάδοση των τεχνολογιών, όπως είναι το επικείμενο στρατηγικό σχέδιο ενεργειακών τεχνολογιών, το πρόγραμμαπλαίσιο έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης ή το πρόγραμμα «ευφυής ενέργεια για την Ευρώπη». Η Επιτροπή θα μεριμνήσει επίσης, ώστε να συνεχιστεί η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και να ενσωματωθεί το «εξωτερικό κόστος», στην τιμή των ορυκτών πηγών ενέργειας (ιδίως μέσω ενεργειακών φόρων). Τα κράτη μέλη, αλλά και οι οργανισμοί τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, καλούνται να αξιοποιήσουν πλήρως τα μέσα που διαθέτουν και να προωθήσουν την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μεταξύ άλλων μέσω της διοικητικής απλούστευσης και του βελτιωμένου σχεδιασμού.

2.2 Εκτίμηση του κόστους και των πλεονεκτημάτων

ι ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, εκλύουν ελάχιστα ή μηδαμινά αέρια θερμοκηπίου. Η αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο σύνολο των διαθέσιμων καυσίμων, θα μειώσει σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. Η Επιτροπή εκτιμά, ότι ο στόχος του 20% θα επιφέρει μείωση ύψους 600 έως 900 εκατομμυρίων τόνων CO2 ετησίως, δηλαδή εξοικονόμηση ύψους 150 έως 200 δισεκατομμυρίων ευρώ, εφόσον η τιμή του CO2 ανά τόνο, ανέρχεται σε 25 ευρώ. Εξάλλου, η ανάπτυξη ενεργειακών πηγών εναλλακτικών προς τα ορυκτά καύσιμα, συμβάλλει στη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ και στη μείωση των ενεργειακών δαπανών, που συνδέονται με την αύξηση της τιμής των ορυκτών πηγών ενέργειας. Συνεπώς, εάν η ΕΕ επιτύχει το στόχο του 20% μέχρι το 2020, η ετήσια εξοικονόμηση υπολογίζεται σε περισσότερα από 250 εκατομμύρια ΤΙΠ (Τόνοι Ισοδυνάμου Πετρελαίου) μέχρι την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, εκ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

65 των οποίων 200 εκατομμύρια ΤΙΠ από εισαγωγές. Επιπλέον, η ανάπτυξη τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, θα διανοίξει νέες εμπορικές προοπτικές, ιδίως στην εξαγωγή των τεχνολογιών αυτών, ενώ παράλληλα προβλέπεται να ωφεληθεί η απασχόληση και η αύξηση του ΑΕΠ. Το κόστος κτήσης και χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μειώνεται σταθερά την τελευταία εικοσαετία. Όμως το κόστος αυτό, παραμένει υψηλότερο από αυτό των συμβατικών πηγών ενέργειας, κυρίως διότι δεν ενσωματώνεται σε αυτό το εξωτερικό κόστος των ορυκτών πηγών, ενεργειακού εφοδιασμού. Το πρόσθετο μέσο ετήσιο κόστος, για να επιτευχθεί ο στόχος του 20% υπολογίζεται μεταξύ 10 και 18 δισ. ευρώ και εξαρτάται από τις τιμές της ενέργειας, αλλά και τις ερευνητικές προσπάθειες.

3. Η Στρατηγική της Ελλάδας

Ελλάδα έχει ένα ενεργειακό ισοζύγιο, όπου κυριαρχεί η χρήση του πετρελαίου και η παραγωγή ηλεκτρισμού από θερμοηλεκτρικές μονάδες (άνθρακας, λιγνίτης, υδρογονάνθρακας). Αυτή η διαδικασία, είναι κοινή στις παραμεσόγειες χώρες που έχουν κι’ άλλα κοινά στοιχεία, όπως τον κατατεμαχισμό των εκτάσεων γης, την ερημοποίηση πολυάριθμων νησιών και τον σχηματισμό μεγάλων συγκεντρώσεων πληθυσμών, όπως η Αττική, που περικλείει γύρω από την Αθήνα 3.450.000 κατοίκους, δηλαδή περίπου το 1/3 του πληθυσμού της χώρας, αλλά και την μεγαλύτερη οικονομική δραστηριότητα. Συνολικά, περίπου το 60% του πληθυσμού κατοικεί σε αστικές ζώνες. Η διασπορά των αγροτικών πληθυσμών, είναι πιο σημαντική.

Η χώρα γνώρισε μια σημαντική αύξηση στη ζήτηση ενέργειας εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα, που άγγιξε όλους τους τομείς της οικονομίας. Πιο ευδιάκριτη ήταν στην αστική κατοικία και τις μεταφορές. Η κυριαρχία της χρήσης των στερεών καυσίμων, προκάλεσε μια ταχεία αύξηση των εκπεμπόμενων ρύπων και ιδιαίτερα του CO2, στην ατμόσφαιρα. Συνετέλεσε επίσης σε αυτό και η καύση του λιγνίτη, που είναι πολύ ρυπογόνος. Από το 1970 – 1990, ο όγκος των αερίων αποβλήτων αυξήθηκε, από 22 σε 82 εκατομμύρια τόνους και εκτιμάται ότι θα μπορούσε να φθάσει τα 104 εκατομμύρια τόνους, μόνο με τις θερμοηλεκτρικές μονάδες παραγωγής οι οποίες συμμετέχουν κατά 50% σε αυτά τα απόβλητα (σε σύγκριση με το 32% του 1970). Η πρόκληση λοιπόν είναι διπλή: Συμμετοχή στη μείωση των αερίων αποβλήτων που συντελούν στη δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου, σε εναρμόνιση με τις οδηγίες της Ε.Ε. Βελτίωση των αποδόσεων από τη χρήση ορυκτών καυσίμων στους μεγάλους τομείς κατανάλωσης και πραγματοποίηση ουσιαστικών οικονομιών. Μερικά σημαντικά στοιχεία που αξίζουν της προσοχής μας είναι: α. Προώθηση νέων τεχνολογιών και νέων καυσίμων (αέριο) στις μεταφορές ή ακόμη και τον κλιματισμό. β. Η έρευνα - ανάπτυξη και οι εγκα-

ταστάσεις για την εκμετάλλευση των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας. γ. Η ηλιακή ενέργεια είναι αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής, διότι κατ’ αρχήν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές τουλάχιστον για τη χρησιμοποίηση των θερμοκρασιών του υπεδάφους (παθητική και οικιακή ενέργεια). Μετά από τα παραπάνω, προκύπτει ότι η Ε.Ε. και τα κράτη – μέλη της, έχουν κατανοήσει το μέγεθος και τη σημασία των περιβαλλοντικών προβλημάτων που απορρέουν από την παραγωγή και μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας, χωρίς όμως να έχουν αποποιηθεί την οικονομική τους διάσταση, αλλά και το κόστος αυτών. Μέσα από αυτή την διττή οπτική, πρέπει να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να επιτύχομε την οικονομική αειφόρο ανάπτυξή τους, δηλαδή την οικονομική ανάπτυξη που σέβεται και λαμβάνει υπόψιν της τις περιβαλλοντικές παραμέτρους. Στα πλαίσια των διαφόρων ενεργειών προς αυτή την κατεύθυνση, για να βελτιστοποιηθεί η διαθέσιμη δυνατότητα των ανανεώσιμων ενεργειακών τεχνολογιών, η ΕΕ προτείνει να χρησιμοποιηθούν μαζί διάφορες τεχνολογίες ΑΠΕ, οπουδήποτε αυτό είναι παραγωγικό, είτε σε συστήματα για τοπική παροχή ηλεκτρικού ρεύματος ή σε μεγαλύτερα σχέδια, για την περιφερειακή παροχή ενέργειας. Αυτά πρέπει προφανώς να προσαρμοστούν στους όρους κάθε συγκεκριμένης περιοχής, ώστε να εξασφαλιστεί αξιόπιστη παροχή ηλεκτρικού ρεύματος με την απαραίτητη ποιότητα, σε συνδυασμό με την συνεχή παροχή. Ως μέρος αυτής της (δράσης) εκστρατείας, 100 διάφορετικές πιλοτικές κοινότητες, περιοχές, πόλεις και νησιά, επιλέχθηκαν ήδη ή πρόκειται να επιλεγούν, μεταξύ εκείνων που μπορούν εύλογα να στοχεύσουν στην κατά 100% παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, από ανανεώσιμες πηγές.

ΣΧΗΜΑΤΙΚΑ ΟΙ ΜΠΑΤΑΡΙΕΣ

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

66 Αυτές, προκειμένου να χρησιμεύσουν ως αξιόπιστες και επιδεικτικές περιπτώσεις, πρέπει να είναι ποικίλων μεγεθών και χαρακτηριστικών. Σε μικρή κλίμακα, οι μονάδες θα μπορούσαν να είναι συγκροτήματα κτηρίων, νέες γειτονιές στις κατοικημένες περιοχές, ψυχαγωγικές περιοχές, μικρές αγροτικές περιοχές, ή απομονωμένες αντίστοιχες, όπως κοινότητες σε νησιωτικές ή ορεινές εκτάσεις. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, πρέπει να προσδιοριστούν «ηλιακές πόλεις», καθώς επίσης και μεγάλες αγροτικές ή διοικητικές περιοχές, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν υπάρχουσες πηγές. Κατά την Ε.Ε. διάφορα νησιά (π.χ. Σικελία, Σαρδηνία, Κρήτη, Ρόδος, Μαγιόρκα, Κανάρια νησιά, Μαδέρα), θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν, ως πειραματικές περιοχές. Ο Άγιος Ευστράτιος, αλλά και πιθανώς υπό προϋποθέσεις και το Αγαθονήσι, θα μπορούσε να αποτελέσει μία τέτοια εφαρμογή. Προκειμένου να διευκρινισθούν οι ενέργειες που απαιτούνται για να επιτευχθεί η κατά 100% ικανοποίηση των αναγκών του νησιού σε ενέργεια από Α.Π.Ε. και για να παρακολουθηθεί η πρόοδος του εγχειρήματος, η Ε.Ε. απαιτεί να καθοριστούν μια στρατηγική που να συμπεριλαμβάνει τα προγράμματα, τις προτεραιότητες και τούς φορείς που θα συμμετέχουν. Τοπικές και περιφερειακές αρχές, όπως επίσης περιφερειακά ενεργειακά κέντρα, έχουν να διαδραματίσουν έναν κεντρικό ρόλο στην εφαρμογή αυτού του προγράμματος. Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στις δραστηριότητες που περιλαμβάνουν τους συνδυασμούς τεχνολογιών και την εφαρμογή τους. Τα στάδια υλοποίησης τέτοιων προγραμμάτων (και ολόκληρου του σχεδίου), είναι τέσσερα. Ήτοι: α. Προκαταρκτική μελέτη σκοπιμότητας και εφαρμογής. β. Μελέτη σκοπιμότητας. γ. Φάση επίδειξης με υλοποίηση επιδεικτικών έργων. δ. Μεγάλης κλίμακας εφαρμογή με (κυρίως) εμπορική και διεθνή χρηματοδότηση.

Τα τρία πρώτα στάδια θα πρέπει σύμφωνα με την Ε.Ε., να γίνουν κυρίως με προγράμματα που χρηματοδοτούνται. Οι δαπάνες αυτής της πρωτοβουλίας είναι δύσκολο να καθοριστούν με οποιαδήποτε ακρίβεια που οφείλεται σε αυτή τη φάση, στο διαφορετικό μέγεθος και τη φύση κάθε πιθανής ενέργειας. Έργα που χρηματοδοτούνται από άλλα προγράμματα της Ε.Ε. μπορούν να είναι ένα μέρος των ενεργειών, που προωθούνται εδώ. Σε πρώτη Φάση θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί μια προ-μελέτη σκοπιμότητας. Ο σκοπός αυτής, θα είναι να φτιαχτεί ένα σχέδιο δράσης, το οποίο αφού καταγράψει και αξιολογήσει τις ανάγκες του νησιού, θα επιλέξει συνδυασμούς τεχνολογιών Α.Π.Ε. οι οποίες θα πρέπει να εξεταστούν για εφαρμογή. Μεταξύ των θεμάτων που θα εξεταστούν θα είναι: Τρόποι μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης π.χ. έχει μετρηθεί ότι το 10% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, καταναλώνεται σε φωτισμό οδών και χώρων. Επομένως η χρήση νέων οικονομικών τρόπων θα έχει μεγάλη σημασία. Μεγαλύτερη όμως είναι η σημασία συνδυασμού αυτόνομων φωτιστικών (ηλιακών), με σχεδιασμό που να ταιριάζει στο περιβάλλον. Παραγωγή θερμότητας από βιομάζα και μείωση απορριμμάτων, αλλά και συνολικών εκπεμπόμενων ρύπων. Εφαρμογή βιολογικών καυσίμων σε οχήματα. Εφαρμογή φωτοβολταϊκών συστημάτων, με σχεδιασμό ο οποίος θα βελτιώνει το φυσικό τοπίο. Εφαρμογή σχεδίου παραγωγής τροφίμων σε οργανικά αγροκτήματα (θερμοκήπια). Επεξεργασία νερού και βελτιώσεις βιολογικού καθαρισμού. Βιοκλιματισμός. Διαχείριση απορριμμάτων. Εφαρμογή Αιολικής και Κυματικής Ενέργειας.

Θα χρησιμοποιηθεί τεχνογνωσία από άλλες περιοχές που έχουν ακολουθήσει αυτή την προσέγγιση, όπως για παράδειγμα το νησί Samso στην Δανία και η Πόλη Varese στην Ιταλία. Το γεγονός ότι ο Άγιος Ευστράτιος ή το Αγαθονήσι, δεν έχουν διασύνδεση στο Κεντρικό Δίκτυο ΔΕΗ της χώρας μας, καθιστά τις περαιτέρω εφαρμογές στους συγκεκριμένους χώρους ή περιοχές, μία πολύ σημαντική επιδεικτική εφαρμογή. Σε όλες τις αντίστοιχες εφαρμογές αυτής της προσέγγισης (νησίδες με 100% ΑΠΕ), τα μέρη στα οποία αυτές υλοποιήθηκαν ήταν διασυνδεδεμένα με το κεντρικό ηπειρωτικό δίκτυο και έτσι πουλούσαν την υπερεπάρκεια όταν είχαν και αντλούσαν ενέργεια όταν χρειαζόταν. Η προτεινόμενη εφαρμογή είναι πολύ καινοτόμα, αφού θα έχουμε μία πραγματικά αυτόνομη περιοχή με 100% ενεργειακή αυτονομία. Επομένως ένα σημαντικό μέρος της μελέτης και του σχεδιασμού, είναι ο τρόπος με τον οποίο θα διασφαλίζεται αυτή επάρκεια, σε ποσοστό 100%. Η Χρήση τεχνολογιών υδρογόνου και νέου τύπου μπαταριών, εκτιμάται ότι θα παίξει σημαντικό ρόλο, ωστόσω απαιτείται και ένα έξυπνο σύστημα διαχείρισης. Οι λύσεις που θα δοθούν στις πρώτες εφαρμογές, θα έχουν πολλαπλασιαστικά οφέλη και όταν εφαρμοστούν σε μεγαλύτερη κλίμακα, θα επιτρέψουν την μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ. Όλα αυτά καθιστούν την εφαρμογή αυτή πρωτοπόρα και μοναδική σε όλο τον κόσμο, ενώ πιθανή επιτυχία της προσπάθειας, θα αποτελέσει πόλο έλξης σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν σκεφτούμε ότι το Varese εξαπλασίασε τον τουρισμό του μέσα σε 10 χρόνια, σε μεγάλο βαθμό από άτομα που ήθελαν να δούν πως έχει πετύχει αυτό το αποτέλεσμα (κάλυψη της ενεργειακής ζήτησης και κατανάλωσης στο 100% από ΑΠΕ), αντιλαμβανόμαστε πλήρως, ότι η επιτυχία του εγχειρήματος, θα έχει πολλαπλάσια οφέλη και σε αυτόν τον τομέα. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

ΠOΛITIKO ΚΑΙ ΣTPATHΓIKO Π E P I Σ K O Π I O

Πανταχού παρόντες, πάνσοφοι και παντοδύναμοι διοικητές Η χίμαιρα του απόλυτου ελέγχου του πεδίου της Μάχης και ο εκκοσμικευμένος δυτικός χριστιανισμός

Υπό Δρ κ. Κωνσταντίνου Γρίβα, Καθηγητού της ΣΣΕ*

σύνδεση της θρησκείας με την της τέχνη και την επιστήμη του πολέμου μπορεί να φαντάζει σε πολλούς παράλογη ή ακόμη και ανόσια. Όμως, η εξέλιξη του πολιτισμού κινείται εκ παραλλήλου με την εξέλιξη των θρησκειών στην ιστορία του ανθρώπου. Η θρησκεία αποτελεί έναν βασικό παράγοντα ανάπτυξης και δημιουργίας του πολιτισμού κάθε εποχής και ο πολιτισμός διαμορφώνει με τη σειρά του την στρατιωτική σκέψη. Κατά συνέπεια, οιαδήποτε προσπάθεια μελέτης της στρατιωτικής σκέψης η οποία δεν λαμβάνει υπόψη της το ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο, άρα και τη θρησκεία, είναι εξ αντικειμένου ατελής και παραπλανητική1. Ενώ, λοιπόν, έχει μελετηθεί επαρκώς η επίδραση των επιμέρους επιστημονικών παραδειγμάτων (paradigms), κατά την έννοια του έχει δώσει στον όρο αυτό ο Τόμας Κουν (Thomas Khun), όσον αφορά τη ανάπτυξη των εκάστοτε αντιλήψεων επί της βέλτιστης στρατηγικής θεωρίας στο πέρασμα των αιώνων2, εντούτοις μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να έχει μελετηθεί επαρκώς η επίδραση πολιτισμικών παραδειγμάτων που έχουν τις ρίζες τους στη θρησκεία. * Διδάσκει το μάθημα της Γεωστρατηγικής στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και Γεωγραφία της Ασφάλειας της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Σύμφωνα με τον καθηγητή John Gray, η παρακμή του Χριστιανισμού στη Δύση και η άνοδος του Ανθρωπισμού οδήγησε στην αντικατάσταση του Θεού στη συλλογική συνείδηση των ανθρώπων από την πίστη στις δυνατότητες του ίδιου του Ανθρώπου. Δηλαδή, δημιουργήθηκε το κοσμοείδωλο του ανθρωποθεού (man-god), όπως το περιγράφει ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι στο βιβλίο του οι «Δαιμονισμένοι». Κατά κάποιον τρόπο, ο Άνθρωπος υπέκλεψε τις αρμοδιότητες και τις δυνατότητες του Θεού και θεοποιήθηκε ο ίδιος3. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο John Gray, «ο Ανθρωπισμός δεν είναι επιστήμη αλλά θρησκεία»4. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει και η θρησκειολόγος, καθηγήτρια της Οξφόρδης, Κάρεν Άρμστρονγκ, η οποία στο διάσημο βι-

βλίο της «Η Ιστορία του Θεού» υποστηρίζει ότι «ο Ουμανισμός είναι καθ’ εαυτόν μια θρησκεία δίχως Θεό»5. Πολύ συνοπτικά, θα μπορούσαμε να πούμε πως τα ανθρώπινα όντα από τα χρόνια του Διαφωτισμού και μετά, δεν θεώρησαν τον εαυτό τους ως ένα ακόμη πρωτεύον θηλαστικό με ανώτερη νοημοσύνη από τα υπόλοιπα, αλλά σαν ένα εντελώς ξεχωριστό ον που δεν έχει καμία σχέση με τους υπόλοιπους βιολογικούς συγγενείς του. Κατά περίεργο τρόπο, η εξορία του Θεού από τα ανθρώπινα πράγματα, αντί να υποβιβάσει την αντίληψη του ανθρώπου από τον άνθρωπο στο επίπεδο του νοήμονος ζώου, την «αναβάθμισε» στο επίπεδο του θεού. Από δημιούργημα του Θεού ο Άνθρωπος αυτοαντιμετωπίστηκε σαν θεός ο ίδιος ή έστω

68 Τι αυτό δίκαιον και ξύμφορον ουχ ευρίσκεται δυνατόν όν. απόδοση: το δίκαιο και το συμφέρον δεν είναι δυνατό να συνυπάρχουν στο ίδιο πράγμα Θουκυδίδης ( 460-394 π.Χ. , Αθηναίος ιστορικός)

σαν ένα ον που μπορούσε να έχει απόλυτο έλεγχο της μοίρας του6. Αυτή η υπαρξιακή κατάσταση, ήταν αναπόφευκτο να έχει την αντανάκλασή της και στο επίπεδο της στρατιωτικής στρατηγικής. Από τη στιγμή που ο Άνθρωπος αντιμετώπισε τον εαυτό του σαν θεό, πίστεψε ότι μπορεί να επιτύχει και την τελειότητα. Αυτό θεώρησε ότι μπορούσε να κάνει και με την τέχνη του πολέμου. Προσπάθησε, δηλαδή, να δημιουργήσει την τέλεια στρατηγική θεωρία, το τέλειο μοντέλο μάχης, τον τέλειο τρόπο πολέμου. Κατά την άποψη του γράφοντος, η πορεία αυτή έφθασε στην κορύφωσή της στη δεκαετία του 90 με το πρότυπο του πληροφοριοκεντρικού πολέμου, το οποίο βασιζόταν σε πανίσχυρα συγκεντρωτικά δίκτυα C4ISR**. Στόχος των συγκεντρωτικών πληροφοριοκεντρικών πολεμικών μοντέλων, τα οποία αναπτύχθηκαν στο ευρύτερο πλαίσιο του φαινομένου που αποκαλέσαμε «Επανάσταση στις Στρατιωτικές Υποθέσεις» (Revolution in Military Affairs / RMA), ήταν να κατανικήσουν την ίδια την ομίχλη του πολέμου, να επιτύχουν απόλυτη διαύγεια των τεκταινομένων στο πεδίο της μάχης και να επιτρέψουν στον κεντρικό διοικητή να ελέγχει σε πραγματικό χρόνο όλο το βάθος και εύρος των δυνάμεών του, να επιβλέπει ολόκληρη την πολεμική διαδικασία και να μπορεί να προσβάλει στόχους οπουδήποτε, χρησιμοποιώντας πυρομαχικά προσβολής ακριβείας (PGM)7. Τα μοντέλα αυτά φιλοδοξούσαν, ουσιαστικά, να δημιουργήσουν διοικητές – θεούς, προσφέροντάς τους την ** Command, Control, Communications, Computers, Intelligence, Surveillance and Reconnaissance. Σήμερα το αρκτικόλεξο τείνει σε εξελιχθεί σε C5ISR, προσθέτοντας και το Combat Systems.

ικανότητα να είναι παντογνώστες, πανταχού παρών και παντοδύναμοι. Το κοσμοείδωλο του ανθρωποθεού εισήλθε στον χώρο της πολεμικής τέχνης και μετατράπηκε στο χιμαιρικό όνειρο του διοικητή – θεού. Το αποτέλεσμα ήταν τα μοντέλα αυτά να αποδειχθούν δυσλειτουργικά, ακριβώς λόγω της συγκεντρωτικότητάς τους και της αναπόφευκτης ενίσχυσης της φυσιολογικής τάσης των ανώτερων διοικητών να ελέγχουν ακόμη και τη πιο μικρή λεπτομέρεια των τεκταινομένων (micromanagement). Έτσι όμως, καταπνίγεται η πρωτοβουλία των κατώτερων ηγητόρων, ο ρυθμός των επιχειρήσεων επιβραδύνεται και η δυνατότητα προσαρμογής στη ρευστή φύση των πολεμικών επιχειρήσεων μειώνεται αντί να αυξάνεται. Ο όγκος των πληροφοριών προκάλεσε δυσκινησία και παρήγαγε, εν τέλει, πυκνότερη ομίχλη του πολέμου. Επίσης, το άκαμπτο οικοδόμημα στην κορυφή του οποίου βρισκόταν ο διοικητής – θεός δημιούργησε και νέες αχίλλειες πτέρνες τις οποίες ο εχθρός θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί αναπτύσσοντας ασύμμετρες ικανότητες. Έτσι, η πολυπλοκότητα της πολεμικής διαδικασίας αυξήθηκε αντί να μειωθεί, με αποτέλεσμα να προκύψει μια ευρύτερη ασάφεια αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των διαφόρων οπλικών συστημάτων, τεχνολογιών, τακτικών και επιχειρησιακών αντιλήψεων, κάτι που έχει και ευρύτερες γεωπολιτικές συνέπειες, η εξέταση των οποίων ξεφεύγει από το περιορισμένο πλαίσιο αυτού του κειμένου.

Η Δυτική νοησιαρχία και η στρατηγική σκέψη

σως αυτή η επίδραση της θρησκείας στη χιμαιρική προσπάθεια της δημιουργίας του τέλειου μοντέ-

λου πολέμου και του τέλειου διοικητή στο πεδίο της μάχης, να έχει πιο βαθιές ρίζες από την εισπήδηση των αρμοδιοτήτων του Θεού στον Άνθρωπο, η οποία συνέβη κατά τη διάρκεια της παρακμής της θρησκείας στη Δύση και της ανόδου του Ανθρωπισμού. Είναι πιθανόν, οι βασικές αιτίες για το φαινόμενο αυτό να εντοπίζονται στο ίδιο το νοησιαρχικό πνεύμα που απετέλεσε τον πυρήνα του δυτικού χριστιανισμού και του ανθρωπολογικού μοντέλου που κυριάρχησε στη Δύση8. Η απόλυτη νοησιαρχία μπορεί να περιγραφεί, σε πολύ γενικές γραμμές, ως η πίστη στις χωρίς όριο δυνατότητες της ανθρώπινης νόησης9. Στη Δύση, το ανθρώπινο μυαλό θεωρήθηκε ως το μοναδικό όργανο απόδειξης (ή μη απόδειξης) της ύπαρξης του Θεού και το μόνο ενδεδειγμένο εργαλείο επίλυσης θεολογικών ζητημάτων και προσδιορισμού της σχέσης του Ανθρώπου με τον Θεό10. Αποτέλεσμα ήταν οι νοητικές λειτουργίες και δυνατότητες να αγιοποιηθούν και να περιβληθούν με υπερφυσικές, ουσιαστικά, δυνατότητες. Θεωρήθηκε ότι το ανθρώπινο μυαλό, από τη στιγμή που είχε τη δυνατότητα να αποδείξει την ύπαρξη (ή τη μη ύπαρξη του Θεού) και να ερμηνεύσει τη φύση του, μπορούσε να δημιουργήσει τέλεια μοντέλα και να επιτύχει τέλειες λύσεις για τα πάντα. Επίσης, αν θεωρήσουμε ότι τα πάντα είναι θέμα κατανόησης, τότε ουσιαστικά δεχόμαστε ότι υπάρχει και ένας κόσμος που περιμένει να κατανοηθεί. Στο πλαίσιο μιας διαλεκτικής σχέσης, ένα τέλειο μυαλό δεν θα είχε νόημα αν δεν υπήρχε και ένας απόλυτα κατανοητός κόσμος. Άλλωστε αν οι νοητικές δυνάμεις είναι ικανές να ερμηνεύσουν τη φύση του Θεού δεν είναι δυνατόν να μην μπορούν να ερμηνεύσουν τον υλικό κόσμο. Κάτι τέτοιο, εκτός από βλάσφημο θα ήταν και παράλογο. Και αν το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να κατανοήσει πλήρως τον κόσμο μπορεί φυσικά να κατανοήσει και τα επιμέρους φαινόμενα μέσα σε αυτόν τον κόσμο11. Και ένα από αυτά είναι ο πόλεμος και οι μέΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

69 θοδοι της διεξαγωγής του. Και από τη στιγμή που μπορείς να κατανοήσεις κάτι μπορείς και να το ελέγξεις. Έτσι, προέκυψε η πίστη στην παντοδυναμία της επιστήμης, ως εφαρμοσμένης λειτουργίας του πανίσχυρου ανθρώπινου πνεύματος, που θα οδηγούσε στην κατανόηση και εν συνεχεία στην καθυπόταξη και έλεγχο του κόσμου και των φαινομένων σε αυτόν. Στη βάση αυτής της λογικής, γεννήθηκε η πίστη στην επιστημονική προσέγγιση του πολέμου και η προσμονή στη δημιουργία τέλειων πολεμικών μοντέλων βασισμένων σε επιστημονικές αρχές. Με άλλα λόγια, η πίστη στις απόλυτες και χωρίς όρια δυνατότητες του ανθρώπινου μυαλού, πέρασε και στον κόσμο της επιστήμης και εν συνεχεία και της στρατιωτικής στρατηγικής, οδηγώντας στο κυνήγι διάφορων χιμαιρικών στόχων, όπως ήταν το τέλειο μοντέλο πολέμου, η τέλεια στρατιωτική στρατηγική, το τέλειο μοντέλο διοίκησης εν πολέμω. Το τελευταίο έφθασε στο ακρότατο όριο του με το όραμα του υπερδιοικητή που θα ήταν ο πυρήνας ενός πανίσχυρου δικτύου C4ISR. Εν κατακλείδι, το αποτέλεσμα της απόλυτης πίστης στη δυνατότητα του ανθρώπινου μυαλού να συνομιλήσει με τον Θεό ήταν η αλαζονεία και η μεταφυσικού τύπου πίστη στις δυνατότητες της επιστήμης και της τεχνολογίας, η οποία στα πολεμικά πράγματα έφθασε στην κορύφωσή της με το μοντέλο του διοικητή – θεού12.

Μπορούν να ευδοκιμήσουν αποκεντρικά μοντέλα μάχης μέσα σε μια πολεμική κουλτούρα που κυριαρχείται από το μοντέλο του ανθρωποθέου;

ο ανθρωποθεϊκό μοντέλο διοίκησης στοχεύει, εξ αντικειμένου, στη συγκέντρωση αρμοδιοτήτων στην κορυφή της πυραμίδας, στον ανώτατο διοικητή, ο οποίος αντιμετωΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

πίζεται σαν θεός. Κάθε αποκεντρωτική προσπάθεια, στο πλαίσιο αυτό, αποκτά χαρακτήρα εγκλήματος καθοσιώσεως, είτε αυτό γίνεται κατανοητό είτε όχι. Κατά συνέπεια, προσπάθειες οι οποίες προωθούν αποκεντρωτικά μοντέλα διοίκησης, όπως είναι οι συνεχείς αμερικανικές προσπάθειες για την προώθηση του μοντέλου της Mission Command, αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στην εφαρμογή τους, ακριβώς γιατί έρχονται σε αντίθεση με τα βαθύτερα στοιχεία της κουλτούρας του οργανισμού μέσα στον οποίο λειτουργούν13. Εν κατακλείδι, το παράδειγμα του ανθρωποθεού στο πεδίο της μάχης ωθεί στην αναζήτηση της ουτοπίας του τέλειου και πανίσχυρου διοικητή και επειδή κάθε επίπεδο διοίκησης υπάγεται σε ένα άλλο, η αναζήτηση αυτής της ουτοπίας είναι εξ αντικειμένου συγκεντρωτική και ωθεί τα κατώτερα επίπεδα σε παθητική υπόταξη στα ανώτερα, καταπνίγοντας έτσι μοντέλα αποκεντρωτικής λειτουργίας, τα οποία δίνουν έμφαση στον αυτοσχεδιασμό, την ανάληψη πρωτοβουλιών, την ευελιξία και την προσαρμοστικότητα. Και ενώ στο παρελθόν η τάση αυτή ανακοπτόταν από μια σειρά από παράγοντες, με κυρίαρχο το πραγματιστικό – ατομοκεντρικό πνεύμα της Δύσης και τις αδυναμίες των τεχνολογικών μέσων της εποχής να προσφέρουν στα ανώτατα κλιμάκια διοίκησης τη δυνατότητα να ελέγχουν τα πάντα κάτω από αυτά, σήμερα η τεχνολογία δίνει την απατηλή υπόσχεση ότι μπορεί να εξασφαλίσει ένα πανίσχυρο πλέγμα αισθητήρων και επικοινωνιακών ζεύξεων, συνδυα-

σμένων με μια ευρεία γκάμα πυρομαχικών προσβολής ακριβείας, που θα προσφέρουν στον ανώτατο διοικητή την απατηλή αίσθηση της πανταχού παρουσίας, της παντογνωσίας και της παντοδυναμίας. Εν κατακλείδι, το κοσμοείδωλο του ανθρωποθεού ωθεί ολόκληρη τη στρατιωτική σκέψη της Δύσης να προσπαθεί να δημιουργήσει «ιδανικούς διοικητές». Υπάρχει δηλαδή μια τάση για διεξαγωγή της πολεμικής διαδικασίας εκ των άνω, όπου οι ανώτατοι διοικητές παίρνουν τις σωστές αποφάσεις και οι από κάτω, αν βέβαια εκτελέσουν καλώς τις εντολές των ανωτέρων τους, νικάνε. Αυτό όμως ωθεί στον συγκεντρωτισμό και στην κατάπνιξη των πρωτοβουλιών στα κατώτερα κλιμάκια. Άρα, για να ξεφύγουμε από την παγίδα αυτή, χρειαζόμαστε ένα νέο πολιτισμικό παράδειγμα που θα δίνει έμφαση στην προσαρμοστικότητα και την ευελιξία.

Βιβλιογραφία: Binnendijk, Hans (ed.). TRANSFORMING AMERICAS MILITARY, National Defense University Press, Washington D. C. 2002. Scales, Robert, H., Jr. FUTURE WARFARE ANTHOLOGY, U.S. Army War College, Carlisle Barracks, Pennsylvania, 2001. O’Hanlon, Michael, E. The SCIENCE of WAR, Princeton University Press, Princeton New Jersey, 2009. Bousquet, Antoine. The Scientific Way of WARFARE. Order and Chaos on the Battlefields of Modernity, Columbia University Press, New York 2009. Edwards, Sean, J.A. SWARMING ON THE BATTLEFIELD. Past, Present and Future. Gudmundsson, Bruce, I. STORMTROOP TACTICS. INNOVATION IN THE GERMAN ARMY, 1914 – 1918,, Praeger, Westport, Connecticut, London, 1989. U.S. Marine Corps Staff, WARFIGHTING, Department of the Navy, Headquarters United States Marine Corps, Washington D.C. 1997. Adamsky, Dima, The Culture of Military Innovation. The Impact of Cultural Factors on the Revolution in Military Affairs in Russia, the US, and Israel, Stanford University Press, Stanford, California 2010.

70 Lynn, John, A. Battle. A HISTORY OF COMBAT AND CULTURE. From Ancient Greece to Modern America, Westview Press, USA, 2003. Pollack, Kenneth, M. Arabs at War. Military Effectiveness, 1948 – 1991, University of Nebraska Press, Lincoln and London, USA, 2002. Mahnken, Thomas, G. TECHNOLOGY AND THE AMERICAN WAY OF WAR SINCE 1945, Columbia University Press, New York 2008. Shamir, Eitan, Transforming Command. THE PURSUIT OF MISSION COMMAND IN THE U.S., BRITISH, AND ISRAELI ARMIES, Stanford University Press, Stanford, California 2011. Farquhar, Scott, C (ed.)., Back to Basics: A Study of the Second Lebanon War and Operation CAST LEAD, Combat Studies Institute Press, US Army Combined Arms Center Fort Leavenworth, Kansas, 2011. Rid Thomas, Hecker Mark, WAR 2.0. Irregular Warfare in the Information Age. Budiansky, Stephen, AIR POWER. THE MEN MACHINES, AND IDEAS THAT REVOLUTIONIZED WAR, FROM KITTY HAWK TO IRAQ, Penguin books, New York 2004. Bevin, Alexander, HOW WARS ARE WON. THE 13 RULES OF WAR FROM ANCIENT GREECE TO THE WAR ON TERROR, Three Rivers Press, New York 2002. Gray, Colin, S. Fighting Talk. Forty Maxims on WAR, PEACE, and STRATEGY, Potomac Books, Washington D.C, 2009. Luttwak, Edward, N., STRATEGY. THE LOGIC OF WAR AND PEACE, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, London, England, 2001.

Υποσημειώσεις: 1. Για την επίδραση του ευρύτερου πολιτισμικού πλαισίου στις εκάστοτε μορφές πολέμου δες Lynn, John, A. Battle. A HISTORY OF COMBAT AND CULTURE. From Ancient Greece to Modern America, Westview Press, USA, 2003. 2. Για μια πιο εξειδικευμένη προσέγγιση αναφορικά με το ρόλο που παίζει το εκάστοτε επιστημονικό παράδειγμα στις διαχρονικές αντιλήψεις και μεθοδολογίες περί πολέμου και για το ρόλο των θεωριών του Χάους και της Πολυπλοκότητας στη στρατηγική σκέψη δες Bousquet, Antoine, The Scientific Way of Warfare. Order and Chaos on the Battlefields of Modernity. Columbia University Press, New York, 2009. 3. «Η κοινή ρίζα όλων των μορφών της ανθρωπίνης καταστροφικότητας είναι όντως η αυτοαπθέωσις του ανθρώπου, το ‘σύμπλεγμα του Θεού’ όπως ωνομάσθη. Εις την θέσιν του εκθρονισθέντος Θεού δεν εκάθισε ο ‘διαφωτισμένος άνθρωπος’ αλλά ο επηρμένος ‘ανθρωποθεός’». Από ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου στο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καλαμάτας κατά τη διάρκεια της έναρξης των εργασιών συνεδρίου για το Περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη την 1η Φεβρουαρίου 2010. Πηγή δικτυακός τόπος Ζωηφόρος (http:www.zoiforos.gr/ar8rografia/laikoi-2/ diafora/item/1584-%CE%BA%CE%B1%CE…).

4. Gray, John, STRAW DOGS. THOUGHTS ON HUMANS AND OTHER ANIMALS, Farrar, Straus and Giroux, New York, 2002, σ. xiii (Foreword). 5. Άρμστρονγκ, Κάρεν, η ΙΣΤΟΡΙΑ του ΘΕΟΥ, Εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα, 1996, μετάφραση Φώτης Τερζάκης, σ. 20. 6. «By contrast, arising among Christians who set humans beyond all other living things, it trigger a bitter controversy that rages on to this day. In Victorian times this was a conflict between Christian and unbelievers. Today it is waged between humanists and the few who understand that humans can no more be masters of their destiny that any other animal. (…) Humanists insist that by using our knowledge we can control our environment and flourish as never before». Gray, John, STRAW DOGS. THOUGHTS ON HUMANS AND OTHER ANIMALS, Farrar, Straus and Giroux, New York, 2002, σ. 4. 7. Για τα εξαιρετικά φιλόδοξα σχέδια των ΗΠΑ και την αισιοδοξία που επικρατούσε τότε αναφορικά με τα ποια μπορούσαν να είναι τα επιτεύγματα στο μέλλον της RMA ενδεικτικά δες: Binnendijk, Hans (ed.). TRANSFORMING AMERICAS MILITARY, National Defense University Press, Washington D. C. 2002 και Scales, Robert, H., Jr. FUTURE WARFARE ANTHOLOGY, U.S. Army War College, Carlisle Barracks, Pennsylvania, 2001. Για μια πληρέστερη και εκ των υστέρων προσέγγιση του φαινομένου της RMA, τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε άλλα κράτη δες: Adamsky, Dima, The Culture of Military Innovation. The Impact of Cultural Factors on the Revolution in Military Affairs in Russia, the US, and Israel, Stanford University Press, Stanford, California 2010. Για τον ευρύτερη σχέση της υψηλής τεχνολογίας στον αμερικανικό τρόπο πολέμου δες: Mahnken, Thomas, G. TECHNOLOGY AND THE AMERICAN WAY OF WAR SINCE 1945, Columbia University Press, New York 2008. Για τις θεωρίες περί της χρήσης πυρομαχικών προσβολής ακριβείας σε πληροφοριοκεντρικό περιβάλλον ως κυρίαρχου παράγοντα διαμόρφωσης του πολεμικού αποτελέσματος και των προβλημάτων που προέκυψαν από την εφαρμογή των θεωριών αυτών ενδεικτικά δες: Budiansky, Stephen, AIR POWER. THE MEN MACHINES, AND IDEAS THAT REVOLUTIONIZED WAR, FROM KITTY HAWK TO IRAQ, Penguin books, New York 2004 και Farquhar, Scott, C (ed.)., Back to Basics: A Study of the Second Lebanon War and Operation CAST LEAD, Combat Studies Institute Press, US Army Combined Arms Center Fort Leavenworth, Kansas, 2011. 8. “Frankish theologians derived from Augustine the presuppositions for a secularized “religionization” of the Christian life, emphasizing individual conviction against experiential participation in the Church as truth. Intellectualism and individualism afterwards always pervaded the Western religious tradition”. Yannaras, Christos, Orthodoxy and the West, Holy Cross Orthodox Press, Brookline, Massachusetts, 2006, translated by Peter Chamberas and Norman Russell, σ. 17. “Individualism and intellectualism, which are the pivots of Western European life and culture, are historical products of a theology which denies

the priority of personhood, of participation in relations and experiential knowledge, for the sake of the intellectual certainties of the individual and denies the ecclesial mode of existence for the sake of an individual “religious” certainty”. Western theology turns God into an “object” subject to the individual’s comprehension. It conceives of him as Being defined by logical thought, by the rational conceptualization of his essence. The first twenty-five chapters of Thomas Aquina’s Summa Theologiae or any Roman Catholic dogmatic handbook depict an intellectual being, subject to human logic, in place of the living God. What is missing is the experimental basis of the Christian Gospel, the approach to the truth of the personal Triadic God though participation in the ecclesial communion of persons”. Yannaras, Christos, Orthodoxy and the West, Holy Cross Orthodox Press, Brookline, Massachusetts, 2006, translated by Peter Chamberas and Norman Russell, σ. 37. 9.Οι Καλβινιστές πίστευαν ότι ο Θεός μπορούσε να συζητηθεί αντικειμενικά όσο και οποιοδήποτε άλλο φαινόμενο. Οι νέοι θεολόγοι δεν ενδιαφέρονταν τόσο για το περιεχόμενο της σκέψης του Αριστοτέλη όσο για την ορθολογική του μέθοδο. Ήθελαν να παρουσιάσουν τον Χριστιανισμό σαν ένα συνεκτικό και ορθολογικό σύστημα που μπορούσε να εξαχθεί από συλλογισμούς σε γνωστά αξιώματα. Άρμστρονγκ, Κάρεν, η ΙΣΤΟΡΙΑ του ΘΕΟΥ, Εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα, 1996, μετάφραση Φώτης Τερζάκης, σ. 420. 10. “Westernized admired scholasticism, transforming religious into an ideology consisting of a strictly determined world view and obligatory methodology. The Scholastics grounded truth in the syllogism and in the defense of theses by the systematic refutation of contrary statements. This “technology of truth”, based on intellectual dexterity and methodological effectiveness, measured every aspect of Western European life”. Yannaras, Christos, Orthodoxy and the West, Holy Cross Orthodox Press, Brookline, Massachusetts, 2006, translated by Peter Chamberas and Norman Russell, σ. 12. 11. “Scientific fundamentalists claim that science is the disinterested pursuit of truth” Gray, John, STRAW DOGS. THOUGHTS ON HUMANS AND OTHER ANIMALS, Farrar, Straus and Giroux, New York, 2002, σ. 18. 12. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο John Gray, «today (science)it is the only institution that can claim authority». Gray, John, STRAW DOGS. THOUGHTS ON HUMANS AND OTHER ANIMALS, Farrar, Straus and Giroux, New York, 2002, σ. 19. 13. Για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και άλλες χώρες στην εφαρμογή ευέλικτων και προσαρμοστικών μεθοδολογιών μάχης, που δίνουν μεγάλη έμφαση στην ανάληψη πρωτοβουλιών από τους κατώτερους ηγήτορες δες: Shamir, Eitan, Transforming Command. THE PURSUIT OF MISSION COMMAND IN THE U.S., BRITISH, AND ISRAELI ARMIES, Stanford University Press, Stanford, California 2011. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ - ΑΠΟΨΕΙΣ

Ανάλυση Κυρίων Γεγονότων (Επιμέλεια: Επιτροπή Μελετών Ερευνών ΣΕΕΘΑ)

1. Η Ελλάδα και οι Brics Υπό Δρ κ. Κωνσταντίνου Φίλη, Διευθυντού Ερευνών του ΙΔΙΣ

Υφυπουργός Οικονομικών της Ρωσίας προσκάλεσε την Ελλάδα να συμμετάσχει ως μέλος στην υπό διαμόρφωση Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS. Πόσο εφικτή είναι, όμως, αυτή η προοπτική;

Το κόστος συμμετοχής, σε περίπτωση τήρησης του καταστατικού, είναι απαγορευτικά υψηλό, ενώ σημειώνεται πως η εν λόγω συμμετοχή, αφορά σε μόχλευση κεφαλαίων και επενδυτικά σχέδια, αλλά δεν εξυπηρετεί εξαγορά χρέους. Οι τελευταίες πληροφορίες πάντως, αφήνουν να εννοηθεί ότι μπορούμε να ενταχθούμε στον μηχανισμό με την καταβολή ενός συμβολικού τιμήματος. Τυχόν ελληνική παρουσία στην αναπτυξιακή τράπεζα των BRICS, θα διαφοροποιούσε το προφίλ του σχήματος, επιβεβαιώνοντας τη διάθεση στήριξης και σε ανεπτυγμένες, «προβληματικές» οικονομίες, ακόμη και του συστημικού μπλοκ, προκειμένου να προστρέξουν σε βοήθεια περισσότερα κράτη, αξιοποιώντας την ευκαιρία της προσφοράς/δυναμικής. Πάντως η όποια χρηματοδότηση, εύλογα θα εγείρει πολιτικές διεκδικήσεις, που ίσως αποδειχθούν μη διαχειρίσιμες. Επιπλέον στοιχείο προβληματισμού αποτελεί

η σύνθεση, δεδομένης της αρνητικής στάσης κάποιων μελών (π.χ. Βραζιλία) στο ΔΝΤ έναντι μας. Τέλος, δεδομένου του υψηλού δανεισμού κρατών όπως η Ρωσία και η Βραζιλία (+10% επιτόκιο), θα ήταν αντικειμενικά δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να δανεισθούμε ή να λάβουμε οικονομική στήριξη με ευνοϊκότερους όρους εν συγκρίσει με άλλους οργανισμούς. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει μεν να είμαστε ανοιχτοί σε κάθε πρόταση που μπορεί να εξυπηρετεί το εθνικό συμφέρον (κατόπιν διερεύνησης και αξιολόγησης), από την άλλη χρειάζεται να αποφεύγουμε αποσπασματικές κινήσεις, όταν αυτές δεν υπόκεινται σε ένα ευρύτερο, καλά οργανωμένο σχέδιο.

2. Τουρκία: Μετεκλογικοί Κραδασμοί και Τακτικισμοί στη Σκακιέρα των Πιθανών Εξελίξεων Υπό κ. Χρήστου Μηνάγια, Ταξχου ε.α., γεωστρατηγικού αναλυτή και συγγραφέα

ε την είσοδο του 2015, η Τουρκία φαίνεται να βρίσκεται ενώπιον πολύ σοβαρών κοινωνικών, πολιτικών και οι-

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

κονομικών κινδύνων. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Άγκυρα σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο, τείνουν να αλλάξουν

τις πολυδιάστατες ισορροπίες της εσωτερικής πολιτικής της χώρας και ήδη έχουν πλήξει την αλαζονική συμπεριφορά, του προέδρου Δημοκρατίας Ταγίπ Ερντογάν. Οι ισορροπίες αυτές αφορούν στις σχέσεις Τούρκων-Κούρδων, σουνιτών - αλεβητών, κυβέρνησης κομμάτων αντιπολίτευσης και ισλαμιστών - κεμαλιστών, ενώ ο παντουρκισμός, ο ισλαμισμός (σουνιτικό ισλάμ), ο αλεβητισμός και το κουρδικό, αποτελούν τα κύρια ρεύματα που επηρεάζουν άμεσα την τουρκική κοινωνία. Η άποψη αυτή, αποτυπώθηκε ευκρινώς στα αποτελέσματα των εκλογών της 7ης Ιουνίου 2015, τα οποία κατέδειξαν ότι, η χώρα εισήλθε σε μια νέα περίοδο, κατά την οποία οι πολιτικές ταυτότητες όχι μόνο δεν συμβαδίζουν πλέον με τις τρέχουσες απαιτήσεις των Τούρκων ψηφοφόρων, αλλά άρχισαν να θεωρούνται ξεπερασμένες. Υπόψη ότι, στην Τουρκία οι πολιτικές ταυτότητες αφορούν στους φιλελεύθερους, δεξιούς, αριστερούς, νεωτεριστές, εκσυγχρονιστές, φιλοδυτικούς, αντιδυτικούς, υπέρμαχους-πολέμιους της παγκοσμιοποίησης και υπέρμαχους της παραδοσιοκρατίας. Ενώ λοιπόν όλα δείχνουν ότι, δεν είναι σίγουρο τι θα προκύψει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα στην Τουρκία, κρίνεται σκόπιμο να παρατεθούν ορισμένες εκτιμήσεις και ένα πιθανό χρονοδιάγραμμα των πολιτικών εξελίξεων, στη γειτονική χώρα: Έχουν ξεκινήσει ανεπίσημες διερευνητικές επαφές μεταξύ των κομμάτων για το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας. Μετά την ορκωμοσία των βουλευτών, θα ξεκινήσει η διαδικασία εκλογής προέδρου της Μεγάλης Τουρκικής

72 Εθνοσυνέλευσης. Στο 1ο και 2ο γύρο απαιτούνται 367 ψήφοι, ενώ στον 3ο γύρο απαιτούνται 276 ψήφοι. Σε περίπτωση αδυναμίας εκλογής προέδρου, θα ακολουθήσει ο 4ος γύρος και θα εκλεγεί ο υποψήφιος που θα συγκεντρώσει τους περισσότερους ψήφους. Επισημαίνεται ότι, σε περίπτωση που τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν συνεργασθούν στην εκλογή προέδρου, τότε το κόμμα ΑΚΡ, θα εκλέξει τον υποψήφιό του στον τέταρτο γύρο. Επομένως, η ενδεχόμενη συνεργασία των κομμάτων στο θέμα της εκλογής του προέδρου της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, πιθανόν να σηματοδοτήσει και τη μελλοντική τους στάση για σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας. Σε περίπτωση αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας, οι επόμενες βουλευτικές εκλογές αναμένεται να διεξαχθούν μετά το 2ο δεκαήμερο του Νοεμβρίου. Τούτο προσδίδει ένα σημαντικό τακτικό πλεονέκτημα στον Ερντογάν, για να αναδιατάξει τη στρατηγική του, η οποία θα στηρίζεται σε τρεις άξονες. Πρώτον, θα επιδιωχθεί, μέσω χρηματισμού, εκβιασμών ή άλλων ανταλλαγμάτων, η αποστασία τουλάχιστον 18 βουλευτών από άλλα κόμματα (κυρίως εθνικιστές), για να είναι εφικτός ο σχηματισμός κυβέρνησης. Δεύτερον, θα προβληθούν ιδιαίτερα οι συνέπειες των πολυκομματικών κυβερνήσεων που προηγήθηκαν και οι οποίες είναι ακόμη νωπές στη μνήμη της τουρκικής κοινωνίας. Και τρίτον, θα οξυνθεί η αντιπαλότητα με τα άλλα κόμματα κυρίως με το κουρδικό HDP, εστιάζοντας την κοινή γνώμη στο ερώτημα εάν ο εθνικός εθνικισμός είναι πιο σημαντικός από τον πολιτικό εθνικισμό, δηλαδή: «εθνική ταυτότητα ή έθνος-κράτος;». Το ερώτημα αυτό κατά την άποψη μας έχει δύο προσεγγίσεις: πρώτον, η έννοια της εθνικής ταυτότητας είναι ανεπαρκής σε σύγκριση με τη δομή του έθνους-κράτους. Η δεύτερη προσέγγιση έχει να κάνει με το γεγονός ότι όταν απειλείται το έθνος-κρά-

τος, ενδυναμώνεται ο εθνικισμός των Τούρκων, γι’ αυτό και όλες οι τουρκικές κυβερνήσεις προβάλουν συνεχώς τη θεωρία ότι όλοι επιθυμούν την αποσταθεροποίηση και τη διάλυση της χώρας. Φυσικά εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, ότι η προσπάθεια ενδυνάμωσης του τουρκικού εθνικισμού, δεν θα περιορισθεί μόνο στο εσωτερικό της χώρας, αλλά θα προσανατολισθεί και στο εξωτερικό με άμεσους αποδέκτες την Ελλάδα, την Κύπρο, τη Συρία και το Ιράκ. Τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία, λόγω της κοινωνικής και πολιτικής πόλωσης που έχει δημιουργηθεί, θα ωθήσουν τον Ταγίπ Ερντογάν να προβεί σε δηλώσεις και κινήσεις στην εξωτερική πολιτική, οι οποίες θα έχουν ως αποδέκτη την κοινή γνώμη της χώρας του, αδιαφορώντας για τα προβλήματα που αυτές θα δημιουργήσουν στις σχέσεις της Άγκυρας με σημαντικά κέντρα αποφάσεων της διεθνούς κοινότητας. Με τη διεξαγωγή ασκήσεων και επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης εντός των αντίστοιχων περιοχών της Ελλάδος και της Κύπρου, οι Τούρκοι διευρύνουν, σταδιακά, προς δυσμάς τις περιοχές διεξαγωγής των εν λόγω δραστηριοτήτων. Η τελευταία διεύρυνση πραγματοποιήθηκε στις 20 και 21-04-2015, δώδεκα ναυτικά μίλια ανατολικά της Σκύρου, καλύπτοντας μια περιοχή 20Χ38 ναυτικά μίλια. Επιπρόσθετα, παρόμοια άσκηση πραγματοποιήθηκε στις 11 και 13-05-2015 επτά ναυτικά μίλια νότια του Καστελόριζου καλύπτοντας μια περιοχή 15Χ20 ναυτικά μίλια, καταδεικνύοντας ότι η Άγκυρα δεν υπολογίζει και αμφισβητεί τη συμφωνία ΕλλάδοςΚύπρου για έρευνα και διάσωση, που υπογράφηκε στις 13 Οκτωβρίου 2014. Με την ίδια διαδικασία σκέψης, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι, οι Τούρκοι

με την παράνομη προώθηση μεταναστών-προσφύγων στην Ελλάδα, πιθανόν θα μεθοδεύσουν την πρόκληση αντίστοιχου θερμού επεισοδίου. Επισημαίνεται ιδιαίτερα το σενάριο της διακλαδικής ασκήσεως Anadolu Yıldızı-2015, που πραγματοποιήθηκε από τις 05 έως 08 Μαΐου 2015, βάσει του οποίου οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις διεξήγαγαν επιχείρηση έρευνας και διάσωσης σε εμπορικό πλοίο που μετέφερε πρόσφυγες και βυθίσθηκε στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Λέσβου και Χίου. Αξιοσημείωτο είναι ότι, σε πρώτη φάση η περιοχή του ναυαγίου περιφρουρήθηκε από ένοπλο τμήμα, το οποίο μαζί με τη λέμβο τους ρίφθηκε με αλεξίπτωτα. Φυσικά αυτό θα πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής από την ελληνική πλευρά. Υπό το πρίσμα του κλίματος ανασφάλειας, φόβου και ψυχολογικής βίας που επιχειρήθηκε να διοχετευθεί στην τουρκική κοινωνία και με σύνθημα «εάν το ΑΚΡ χάσει την εξουσία, η Τουρκία θα παραδοθεί στο χάος και σε συγκρουσιακές καταστάσεις», βρίσκεται σε εξέλιξη η αναθεώρηση του Εγγράφου Πολιτικής Εθνικής Ασφαλείας, στο οποίο μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται οι ακόλουθες απειλές: α. Πολιτική απειθαρχία και εξεγέρσεις, που θα επιβουλεύονται τη δημόσια τάξη και την ασφάλεια της ζωής και περιουσίας των πολιτών. β. Παρακρατικές οργανώσεις και παράλληλοι μηχανισμοί. γ. Απειλές που προέρχονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. δ. Ασφάλεια επικοινωνιών και επιστημονικώντεχνολογικών υποδομών. ε. Ενεργειακή ασφάλεια. στ. Κυβερνοπόλεμος. ζ. Βιολογικός πόλεμος και μεταδοτικές ασθένειες. η. Ασφάλεια τροφίμων και υδάτινων πόρων. Σημειωτέον ότι κατά την προεκλογική περίοδο: α. Πραγματοποιήθηκαν 114 επιθέσεις εναντίον του κουρδικού κόμματος HDP, από τις οποίες 3 ένοπλες και 2 βομβιστικές, με συνέπεια τον τραυματισμό 47 στελεχών του κόμματος. β. Συνελήφθησαν 125 στελέχη του κουρδικού κόμματος ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

73 HDP και απαγορεύθηκαν μια προεκλογική συγκέντρωση, μια πορεία και δύο συναυλίες του κόμματος. γ. Πραγματοποιήθηκαν 7 επιθέσεις στο κυβερνόν κόμμα ΑΚΡ, από τις οποίες οι 2 ήταν ένοπλες, ενώ στο κόμμα CHP της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πραγματοποιήθηκαν 4 επιθέσεις, από τις οποίες η μια ήταν ένοπλη. Με την ίδια διαδικασία σκέψης, οι υπηρεσίες πληροφοριών της Τουρκίας γνωστοποίησαν ότι, έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα σχέδιο ψυχολογικού πολέμου και προπαγάνδας,

προκειμένου να αποσταθεροποιηθεί η χώρα. Σύμφωνα με αυτό, ως τακτικοί στόχοι προς εκμετάλλευση έχουν τεθεί το κουρδικό πρόβλημα, οι ομάδες του ριζοσπαστικού Ισλάμ, η διαμάχη μεταξύ σουνιτών-αλεβητών, η γενοκτονία των Αρμενίων, τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα της χώρας και το «δήθεν» ποντιακό κίνημα στη Μαύρη Θάλασσα, για ίδρυση Ποντιακού Κράτους. Επιπρόσθετα, το εν λόγω σχέδιο περιλαμβάνει προσβολές αστυνομικών στόχων, βομβιστικές ενέργειες σε

στρατηγικούς στόχους, απόπειρες δολοφονιών πολιτικών και προβεβλημένων προσωπικοτήτων, καθώς επίσης αποδιοργάνωση της τουρκικής κοινωνίας. Τέλος, θα πρέπει συνυπολογισθούν οι αντιδράσεις που θα υπάρξουν στο εσωτερικό του κόμματος ΑΚΡ, λόγω της βαριάς ήττας που αυτό υπέστη και οι προσπάθειες των εσωτερικών αντιπάλων του Ερντογάν, ώστε αυτός να αποδυναμωθεί και να απομονωθεί στο προεδρικό μέγαρο.

3. Στην τουρκικό αναθεωρητισμό προστίθεται και τώρα και ο αλβανικός Υπό κ. Μελέτη Μελετόπουλου, Δρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Παν/μίου της Γενεύης και Διευθυντή του Περιοδικού «Νέα Πολιτική»

ε τον πλέον επίσημο τρόπο, η αλβανική κυβέρνηση έθεσε θέμα διμερών διαπραγματεύσεων με την χώρα μας για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας. Είχε προηγηθεί και έμμεση ανακίνηση χερσαίων συνόρων, όταν, πρόσφατα, από το αλβανικό υπουργείο Εξωτερικών, επεδόθη ρηματική διακοίνωση στον Έλληνα πρεσβευτή στα Τίρανα, με την οποία απαιτείτο η τροποποίηση του προγράμματος ερευνών της χώρας μας στο Ιόνιο για υδρογονάνθρακες, με το αιτιολογικό ότι παραβιάζεται η αλβανική υφαλοκρηπίδα! Στον Έλληνα διπλωμάτη, μάλιστα, παρουσιάστηκε και γεωγραφικός χάρτης για να υποστηριχθούν οι αλβανικές αιτιάσεις. Και ναι μεν οι ισχυρισμοί των Τιράνων είναι νομικά αστήρικτοι, αλλά είναι φανερή η πρόθεση αναπαραγωγής της τουρκικής μεθοδολογίας «γκριζοποίησης» περιοχών, με γεωπολιτικό ή γεωοικονομικό ενδιαφέρον. Αυτή η πολιτική αμφισβήτησης, φαίνεται ότι αποτελεί προσωπική επιλογή του Αλβανού πρωθυπουργού Έντυ Ράμα (τον οποίον υπενθυμίζουμε μέρος της ημέτερης διανόησης εξεθείαζε ως «σύγχρονο», «δημοκράτη», «φιλέλληνα» κλπ). Το 2009, ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Ράμα ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

οργάνωσε προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο για την ακύρωση της συμφωνίας ρύθμισης των θαλασσίων ζωνών με την Ελλάδα, πράγμα που επέτυχε. Τα Τίρανα, ενώ αρχικά είχαν δεχθεί την οριοθέτηση με την καθιερωμένη μέθοδο της μέσης γραμμής, στη συνέχεια άλλαξαν στάση και θεωρούν ότι τα ελληνικά Διαπόντια Νησιά (βορείως της Κερκύρας) δεν έχουν δική τους υφαλοκρηπίδα, θέση που υποστηρίζει και η Τουρκία για τα νησιά του Αιγαίου. Έκτοτε η Αλβανία επιδιώκει επαναδιαπραγμάτευση, την οποία ορθότατα αρνείται η ελληνική πλευρά. Αλλά, παράλληλα με την αμφισβήτηση στην θάλασσα, στην Αλβανία έχει αναπτυχθεί μείζων παραφιλολογία για την «Τσαμουριά», δηλαδή την ελληνική Ήπειρο, την οποία ο αλβανικός εθνικι-

σμός θεωρεί…. κατεχόμενο αλβανικό έδαφος. Έχει αναπτυχθεί μάλιστα στο διαδίκτυο και προπαγάνδα για την δημιουργία κλάδου του UCK, «εξειδικευμένου» στην Ήπειρο, ο UCC («Απελευθερωτικός Στρατός Τσαμουριάς»). Είναι φανερό ότι ο αναδυόμενος ψευδοαλυτρωτισμός εις βάρος της Ηπείρου και η αμφισβήτηση της ελληνικής εθνικής κυριαρχίας στο Ιόνιο, κρύβουν την φιλοδοξία των Αλβανών να αποκτήσουν πρόσβαση στους ενεργειακούς πόρους που βρίσκονται στον κάθετο άξονα, από την Κέρκυρα μέχρι το Κατάκολο. Η επικράτεια των Σκοπίων, της οποίας το δυτικό μέρος κατοικείται από αλβανόφωνο πληθυσμό, έχει επίσης τεθεί στο στόχαστρο του UCK. Μετά την αποκόλληση του Κοσσυφοπεδίου από την Σερβία, ο αλβανικός εθνικισμός επιδιώκει να αποσπάσει και την περιοχή του Τετόβου από την FYROM και να συγκροτήσει μαζί με το αλβανικό κράτος την «Μεγάλη Αλβανία». Η εισβολή του UCK στο Κουμάνοβο της FYROM, μία πόλη βορείως των Σκοπίων και κοντά στα σύνορα με το Κοσσυφοπέδιο, κατέληξε σε σφοδρή συμπλοκή με την αστυνομία του Γκρούεφσκι και αιματηρές μάχες με νεκρούς και τραυματίες. (Δεν μπορεί κανείς, στο σημείο αυτό, να μην θαυμάσει την απέραντη διπλωματική «ιδιοφυία»

74 του σκοπιανού πρωθυπουργού, που χάριν των «μακεδονικών» του φαντασιώσεων κατέστρεψε τις σχέσεις του με την Ελλάδα, ενώ προβληματικές είναι και οι σχέσεις του με την Αλβανία, την Βουλγαρία και την Σερβία.) Υπενθυμίζεται ότι τα έξι αστέρια στην σημαία του Κοσόβου συμβολίζουν τις ισάριθμες «συνιστώσες» της Μεγάλης Αλβανίας (Αλβανία, Κόσσοβο, Τέτοβο, νότια Σερβία, νότιο Μαυροβούνιο και… Τσαμουριά). Η άνοδος του αλβανικού εθνικισμού εκφράστηκε με την δημιουργία του UCK, την

επιχείρηση διαμελισμού της Σερβίας, την de facto αυτονόμηση της δυτικής FYROM και εσχάτως την προβολή ανεδαφικών διεκδικήσεων στην ελληνική Ήπειρο. Το ελληνικό κράτος φρονούμε ότι πλέον των άλλων πολιτικοδιπλωματικών ενεργειών, πρέπει να κινηθεί άμεσα και προς την ανασυγκρότηση της Ογδόης Μεραρχίας στα Ιωάννινα, ως μηχανισμού όχι μόνον αμυντικής προπαρασκευής αλλά και συνεχούς παρακολούθησης του αλβανικού αναθεωρητισμού.

4. Ο Πόλεμος που δεν ονομάζεται «Πόλεμος» Υπό κ. Πόκα Χαραλάμπους, Αντγου ε.α. μέλους ΔΣ ΣΕΕΘΑ

παρούσα ανάμιξη της Ρωσίας στην Ουκρανία –τόσο σε στρατηγικό όσο και σε τακτικό επίπεδο- είναι η επιτομή της διεξαγωγής αυξομειούμενων θερμών αντιπαραθέσεων, μέσω ενός πολέμου που διεξάγεται χωρίς να έχει κηρυχτεί επίσημα ποτέ. Ήδη αρκετοί

σχολιαστές προτιμούν να περιγράφουν την κατάσταση στην Ουκρανία ως: «μη γραμμικό πόλεμο, (χαοτικό σύστημα εξισώσεων)», «υβριδικό πόλεμο», όπως επίσης και ως «ειδικό πόλεμο». Επί της ουσίας έχουμε να κάνουμε με μια πολυδιάσπαση μιας κρατικής οντότητας, όπου σε περιοχές με πλειονότητα ρωσόφωνων, στρατιωτικά αποσπάσματα και αστυνομικές δυνάμεις ανακυρήσσουν την ανεξαρτησία τους, κάνοντας χρήση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσής τους. Η Δυτική προσέγγιση αυτού του φαινομένου,

είναι ότι πρόκειται για ένα «αμάλγαμα κατασκοπείας, υπονομευτικών ενεργειών και τρομοκρατίας» που διεξάγονται και κατευθύνονται από τις κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας της Ρωσίας (Federal Security Forces, FSB) και τις υπηρεσίες πληροφοριών του Στρατού (GRU). Οι ρωσικές αρχές κατηγορούνται συγκεκριμένα, ότι εμπλέκονται σε στρατιωτικές επιθέσεις, φόνους, δολιοφθορές, κατασκοπεία, υποστήριξη ακραίων εθνικιστικών στοιχείων, ευρείας κλίμακας επιχειρήσεις παραπληροφόρησης, όπως επίσης και στρατολόγηση πρακτόρων μέσα στην ουκρανική κυβέρνηση –ένα κράμα κατασκόπων και «χρησίμων ηλιθίων». Η κατάσταση αυτή έχει εξοργίσει την πλειονότητα των Ουκρανών, επειδή το κρατικό νόμισμα συνεχίζει να κατρακυλά, ενώ ο μέσος μηνιαίος μισθός έχει κατέλθει στα 150 $, με αποτέλεσμα μη έχοντας καμία ελπίδα καλυτέρευσης των συνθηκών διαβίωσής τους, έχουν ήδη ξεχυθεί στους δρόμους. Στο Κίεβο το ίδιο, αναπτύχθηκε η Εθνοφυλακή για να προστατεύσει το κοινοβούλιο από διαδηλωτές, που διαμαρτύρονταν για την ασφάλεια των χρημάτων τους στις τράπεζες. Σύμφωνα με την τελευταία αναφορά των Ηνωμένων Εθνών, έχουν αναγκασθεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους περί-

που 2,5 εκατομμύρια άτομα, ενώ υπάρχουν πληροφορίες για γυναίκες που χειρίζονται πολυβόλα, ένοπλα τμήματα που κάνουν χρήση ουσιών και ανάληψη της εξουσίας από τοπικές μαφίες. Το ΝΑΤΟ σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη του, που έχουν υποστεί σοκ από την επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία, διεξάγει στρατιωτικές ασκήσεις σε αρκετές πρώην Ανατολικές Χώρες, ενώ το Κίεβο ελπίζει σε μια μεγαλύτερη αμερικανική βοήθεια. Το δεύτερο 15νθήμερο του μηνός Ιουνίου, η Γερουσία των ΗΠΑ πέρασε ένα σχέδιο εξουσιοδότησης (National Defense Authorization Act, NDAA), με το οποίο εξουσιοδοτείται ο πρόεδρος Ομπάμα για την παροχή 300 εκατομμυρίων αμερικανικών δολαρίων ως αμυντική βοήθεια, για την ασφάλεια της Ουκρανίας. Ήδη υπάρχουν σύμβουλοι/εκπαιδευτές των ΗΠΑ στην περιοχή σε μικρούς όμως αριθμούς και περίπου 300 αλεξιπτωτιστές για την εκπαίδευση της ουκρανικής εθνοφρουράς. Η Βρεττανία επίσης έχει στείλει στρατιωτικό εκπαιδευτικό προσωπικό, όπως επίσης και ο Καναδάς, αλλά και η Πολωνία. Όμως τα περισσότερα δυτικά Ευρωπαϊκά κράτη, με εξαίρεση τη Λιθουανία, έχουν αρνηθεί μέχρι τώρα να αποστείλουν οπλισμό. Η βιαιότητα που επικρατεί στην κρίση της Ουκρανίας, είναι πολύ μεγαλύτερη από την βιαιότητα πολλών πολέμων, υπάρχει όμως μια πεισματική άρνηση, για να αποκληθεί ανοικτά ως πόλεμος, η μέχρι τώρα δημιουργηθείσα πολιτικοστρατιωτική κατάσταση στην περιοχή. Τελικά, η εύκαμπτη και αυξομειούμενη χρήση βίας, φαίνεται ότι θα συνεχίσει να αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, ενώ παράλληλα είναι σαφές ότι αποτελεί τη σύγχρονη επιτομή του Πολέμου, ως η συνέχιση της Πολιτικής με άλλα μέσα1. 1. Κάρλ Φίλιπ Γκότφριντ φον Κλαούζεβιτς (Carl Philipp Gottfried von Clausewitz): «O πόλεμος είναι η συνέχιση της Πολιτικής με άλλα μέσα». ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

75 5. Ευρύτερη Μέση Ανατολή. Αναζητώντας την Ειρήνη. Υπό Δρ κ. Αλεξάνδρου Κούτση, Ομοτίμου Καθηγητού Μεσανατολικών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου

τις 2 Απριλίου, οι ΗΠΑ και το Ιράν εσύναψαν μια κατ’ αρχήν συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Το Ιράν δέχθηκε να μειώσει τους φυγοκεντρωτές εμπλουτισμού από 19.000 σε 6.000 και να περιορίσει το ύψος του εμπλουτισμού ουρανίου σε 4% για τουλάχιστον 15 χρόνια, θέτοντας τα πιο προηγμένα μοντέλα συσκευών υπό τον έλεγχο του ΟΗΕ. Επιπλέον, η Τεχεράνη δέχθηκε να αναστείλει τη λειτουργία των σχετικών εγκαταστάσεων, με εξαίρεση εκείνη στο Νατάνζ, για τουλάχιστον 15 χρόνια και να προχωρήσει στον επανασχεδιασμό του αντιδραστήρα στο Αράκ, ώστε να μη παράγει πλουτώνιο. Τέλος, ο ΟΗΕ θα έχει τακτική πρόσβαση σε όλες τις πυρηνικές εγκαταστάσεις και αποθήκες, καθώς και τα ορυχεία ουρανίου, για τα επόμενα 25 χρόνια. Από την πλευρά τους, οι ΗΠΑ, η ΕΕ και ο ΟΗΕ θα αναστείλουν τις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί. Εάν σε οποιαδήποτε στιγμή το Ιράν δεν εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του, τότε θα επανέλθει το παλαιό καθεστώς. Παραμένει ένα σημείο διαφοράς. Το Ιράν επιμένει ότι η τελική συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει την άμεση άρση όλων των κυρώσεων, ενώ οι ΗΠΑ θέλουν η κατάργηση τους να είναι σταδιακή. Οι αντιδράσεις στη συμφωνία ποικίλουν. Στις ΗΠΑ, η κυρίαρχη εκτίμηση είναι ότι η συμφωνία αυτή εξασφαλίζει το σύνολο των αμερικανικών βασικών στόχων εθνικής ασφάλειας. Πρώτον, με τη συρρίκνωση και περιορισμό όλων των πτυχών του πυρηνικού προγράμματος, αποκλείεται να αποκτήσει το Ιράν πυρηνική βόμβα. Δεύτερον, η συμφωνία δημιουργεί ένα τόσο παρεμβατικό καθεστώς ελέγχου, που εμποδίζει το Ιράν να προβεί σε παραβάσεις, χωρίς να γίνει γρήγορα αντιληπτό. Η Τουρκία καλοδέχθηκε τη συμφωνία με ανάμεικτα αισθήματα. Η άρση των κυρώσεων θα αναθερμάνει την οικονοΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

μία της και θα ενισχύσει την πολύχρονη προσπάθεια της να γίνει ενεργειακός κόμβος. Ωστόσο, η Άγκυρα ανησυχεί ότι η συμφωνία θα επιτρέψει στο Ιράν να αυξήσει την επιρροή του στη Μέση Ανατολή εις βάρος της και ότι ο ενισχυμένος ρόλος του θα φέρει το ιρανικό καθεστώς πιο κοντά στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Η ανάμειξη της Τεχεράνης στο Ιράκ και τη Συρία, έχει ήδη περιθωριοποιήσει την Άγκυρα στην άμεση γειτονιά της. Επιπλέον, η νέα κατάσταση θα αυξήσει την ένταση μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, περιπλέκοντας τη σχέση Άγκυρας-Ριγιάντ, η οποία επικεντρώνεται στην αντιστάθμιση της αυξανόμενης επιρροής της Τεχεράνης στην περιοχή. Αντίθεση στη συμφωνία προβάλουν αρκετές χώρες της Μέσης Ανατολής. Το Ισραήλ θεωρεί το Ιράν μια «υπαρξιακή απειλή» και φοβάται ότι, παρά την έλεγχο, θα αποκτήσει πυρηνική ισχύ. Ακόμη και αν αυτό δεν συμβεί, το Τελ Αβίβ ανησυχεί ότι οποιαδήποτε προσέγγιση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν, θα αποδυναμώσει ουσιαστικά την ισραηλινή επιρροή στην Ουάσιγκτον. Κατά συνέπεια, ο Νετανιάχου και αριθμός διακείμενων φιλικά προς το Ισραήλ γερουσιαστών ή φορέων στο Κογκρέσο, εντείνουν την προσπάθειά τους να μπλοκάρουν τη συμφωνία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν φόβοι ότι το Ισραήλ θα εξαπολύσει πόλεμο εναντίον της Χεζμπολάχ αυτό το καλοκαίρι, ώστε να σκληρύνει τη στάση του Κογκρέσου εναντία στη συμφωνία. Μια άλλη χώρα που αντιτίθεται είναι η Σαουδική Αραβία. Το Ριγιάντ και τα κράτη του Κόλπου, θεωρούν το Ιράν ως ένα απείθαρχο και φιλοπόλεμο κράτος που φιλοδοξεί να κυριαρχήσει στη Μέση Ανατολή. Η Τεχεράνη επηρεάζει ήδη τέσσερις αραβικές πρωτεύουσες. Το Ριγιάντ φοβάται ότι η συμφωνία δεν θα εμποδίσει το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και η άρση των κυρώσεων θα αυξήσει τη ικανότητα του να χρηματοδοτεί την επιθετι-

κή ανάμειξη του στις υποθέσεις των αραβικών χωρών. Επιπλέον, μια προσέγγιση μεταξύ της Ουάσιγκτον και Τεχεράνης, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια κατάσταση όπου οι δύο αυτές πρωτεύουσες, θα ρυθμίζουν θέματα ύψιστης σημασίας για τις αραβικές χώρες χωρίς τη συμμετοχή τους, ανατρέποντας έτσι την ισορροπία δυνάμεων υπέρ του Ιράν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα κυρίαρχα αραβικά κράτη κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι δεν μπορούν πλέον να υπολογίζουν στην αμερικανική υπεράσπιση των συμφερόντων τους και ότι θα πρέπει να

επαναπροσδιορίσουν την περιφερειακή τους πολιτική. Ο αναπροσδιορισμός αυτός ξεκίνησε με τρεις ενέργειες. Πρώτον, στη Σύνοδο Κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου στα τέλη Μαρτίου, οι αραβικές κυβερνήσεις συμφώνησαν να συγκροτήσουν μια ενιαία αραβικά στρατιωτική δύναμη για να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες περιφερειακές απειλές. Μέχρι να ολοκληρωθεί το σχέδιο αυτό, τον πρωταρχικό ρόλο παίζουν η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος. Η δεύτερη ενέργεια είναι η στρατιωτική επέμβαση στην κρίση της Υεμένης. Η κύρια σύγκρουση διεξάγεται μεταξύ των Χούθοι ανταρτών και της κεντρικής κυβέρνησης. Οι Χούθοι είναι ένα μαχητικό κίνημα της σέχτας των Ζαϊντοι, ένα παρακλάδι του Σιιτικού Ισλάμ, το οποίο αγωνίζεται για την προστασία των θρησκευτικών και πολιτικών δικαιωμάτων της μειονότητας αυτής. Τον Ιανουάριο 2011, ο άνεμος της Αραβικής Άνοιξης πυροδότησε δυναμικές διαδηλώσεις εναντίον του τότε ισχυρού προέδρου Αλί Αμπντάλλαχ Σάλιχ, στις οποίες προσχώρησαν και οι Χούθοι. Το Νοέμβριο 2011, ο Σάλιχ αναγκάστηκε να παραιτηθεί, παραδίδοντας

76 την εξουσία στον Αμπντράμπου Μανσούρ Χάντι. Το Φεβρουάριο 2014, ο Χάντι ανακοίνωσε σχέδια για τη μετατροπή της Υεμένης σε ομοσπονδία έξι περιφερειών. Θεωρώντας ότι τα σχέδια αυτά υπονομεύουν τα μειονοτικά δικαιώματα τους, οι Χούθοι εξαπέλυσαν επίθεση εναντίον του και τον Σεπτέμβριο 2014 κατέλαβαν την πρωτεύουσα Σαναά. Το Φεβρουάριο 2015, υπό την αυξανόμενη πίεση των ανταρτών, ο Χαντί παραιτήθηκε και οι Χούθοι ανέλαβαν τη διακυβέρνηση της χώρας. Το Μάρτιο άρχισαν την προέλαση τους προς το Άντεν, την τελευταία πόλη υπό τον έλεγχο του Χάντι. Στο σημείο αυτό, θεωρώντας ότι το Ιράν υποστηρίζει τους Χούθοι, η Σαουδική Αραβία εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές εναντίον τους και επέβαλλε ναυτικό αποκλεισμό της Υεμένης. Την επέμβαση αυτή στήριξαν αλλά πέντε αραβικά κράτη και η Τουρκία. Η κατάσταση στην Υεμένη αποτέλεσε το έναυσμα για την τρίτη ενέργεια των αραβικών κρατών, ήτοι το σχηματισμό μιας τριπλής στρατηγικής συμμαχίας μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ και της Τουρκίας, για την ανατροπή του καθεστώτος Άσσαντ. Αψηφώντας τις επιφυλάξεις των ΗΠΑ για τον εξοπλισμό εξτρεμιστικών οργανώσεων, τα τρία αυτά κράτη απεφάσισαν να ενισχύσουν ένα νέο συνασπισμό των Σύριων ανταρτών, που θα περιλαμβάνει ισλαμιστές καθώς και άλλες ομάδες που υποστηρίζονται από τη Δύση. Η συμμαχία αυτή προβλέπει το ενδεχόμενο παροχής χερσαίων δυνάμεων από την Τουρκία και αεροπορική υποστήριξη από τη Σαουδική Αραβία, προκειμένου να βοηθηθούν οι Σύριοι αντάρτες να εκδιώξουν τον Άσσαντ. Οι εξελίξεις στη Συρία διευκόλυναν την προσέγγιση αυτή. Τους τελευταίους μήνες, η αλ-Νούσρα (θυγατρική της αλΚάϊντα) εδραίωσε την εξουσία της στα εδάφη που ελέγχει, συντρίβοντας ταυτόχρονα τους μετριοπαθείς αντιπάλους της. Το γεγονός αυτό ώθησε τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό το Φεβρουάριο 2015, να προτείνει στην ηγεσία της αλ-Νούσρα να διακόψει τη σχέση της με την Αλ-Κάιντα, ώστε να κερδίσει διεθνή υποστήριξη και έτσι να ενισχυθεί ο εξοπλισμός της συρια-

κής αντιπολίτευσης. Οι πρόσφατες στρατιωτικές επιτυχίες των ανταρτών ίσως υποκρύπτουν την επίτευξη κάποιας συμφωνίας μεταξύ της Τριπλής Συμμαχίας, της αλ-Νούσρα και του Ελεύθερου Συριακού Στρατού. Δύο άλλα σημαντικά γεγονότα, σημάδεψαν τις εξελίξεις στην περιοχή: Οι κοινοβουλευτικές εκλογές στο Ισραήλ και την Τουρκία. Σε εκείνες που διεξήχθησαν στο Ισραήλ στις 17 Μαρτίου το κόμμα Λικούντ του Μπενιαμίν Νετανιάχου κέρδισε 30 από τις 120 έδρες και εκείνο της Σιωνιστικής Ένωσης (πρώην Εργατικό) 24. Η τρίτη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική δύναμη αναδείχθηκε το Κοινό Αραβικό Ψηφοδέλτιο που απέσπασε 13 έδρες. Τις υπόλοιπες έδρες μοιράστηκαν μικρότερα κόμματα. Στις 6 Μαΐου, ο Νετανιάχου πέτυχε τελικά να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, συγκεντρώνοντας μόνο 61 από τις 120 έδρες του κοινοβουλίου. Στη νέα κυβέρνηση κυριαρχούν οι εθνικιστές και τα θρησκευτικά κόμματα που είτε δεν επιθυμούν είτε είναι ολοκληρωτικά αντίθετα με την επανέναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών με στόχο τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα την επέκταση των εβραϊκών εποικισμών στην κατεχόμενα. Λίγες μέρες πριν διεξαχθούν οι εκλογές, δημοσκοπήσεις έδειχναν τον Νετανιάχου να χάνει. Για να αντιστρέψει το ρεύμα, αυτός δήλωσε ότι δεν πρόκειται να δημιουργηθεί ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος κατά τη δική του πρωθυπουργία. Η δήλωση αυτή μετακίνησε περίπου 150.000 ψήφους από τη θρησκευτική δεξιά προς το κόμμα του, σφραγίζοντας έτσι τη νίκη για το Λικούντ. Η στάση αυτή, όμως, επιδείνωσε την ήδη τεταμένη σχέση με την κυβέρνηση Ομπάμα και αύξησε την ένταση με τις ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες είναι ήδη απογοητευμένες με τη στασιμότητα στην ειρηνευτική διαδικασία. Η πρώτη αντίδραση ήρθε από τον Λευκό Οίκο, ο οποίος δήλωσε ότι σχεδιάζει να αποσύρει την κρίσιμη διπλωματική κάλυψη που προσφέρει στο Ισραήλ στα Ηνωμένα Έθνη και να υποστηρίξει την αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους. Η δεύτερη βολή ήρθε από τις

Βρυξέλλες, όπου περισσότεροι από 12 Υπουργοί Εξωτερικών υπέβαλαν υπόμνημα, ζητώντας από τη Ευρωπαϊκή Ένωση να επιβάλει την επικόλληση ειδικής ετικέτας σε προϊόντα που παράγονται σε εβραϊκούς εποικισμούς. Έκτοτε, ο Νετανιάχου έχει ανακαλέσει τη δήλωσή του, αλλά ούτε η Ουάσιγκτον ούτε και οι Βρυξέλλες φαίνεται να τον θεωρούν πλέον πλήρως αξιόπιστο. Οι εκλογές της 7ης Ιουνίου στην Τουρκία επιβεβαίωσαν τους φόβους του Ερντογάν, το κόμμα του οποίου κέρδισε μόνο 258 από τις 550 έδρες χάνοντας έτσι την πλειοψηφία στη Βουλή. Η απώλεια αυτή οφείλεται στην αύξηση της δύναμης του φίλο-κουρδικού κόμματος (HDP) που εξασφάλισε 80 έδρες. Μια τέτοια κατάσταση ήθελε να αντιμετωπίσει ο Ερντογάν όταν διανοήθηκε να μετατρέψει το κοινοβουλευτικό σύστημα της Τουρκίας σε προεδρικό. Μέχρι την άνοδο του στην εξουσία, το στρατιωτικό κατεστημένο έπαιζε το ρόλο του ρυθμιστή της πολιτικής διεργασίας. Η εξουδετέρωση του, όμως, δημιούργησε ένα κενό τη στιγμή που ο Ερντογάν προσπαθούσε να επιλύσει το Κουρδικό, με την ενσωμάτωση της μειονότητας αυτής στο πολιτικό σύστημα. Η ενσωμάτωση αυτή θα σήμαινε μια μετατόπιση στην ισορροπία της εκπροσώπησης στο Κοινοβούλιο, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποδυνάμωση του κυρίαρχου ρόλου του ΑΚΡ και συνεπώς σε πολιτική αστάθεια. Η εγκαθίδρυση ενός προεδρικού συστήματος, θα καθιστούσε τον πρόεδρο ρυθμιστή της πολιτικής διεργασίας και ταυτόχρονα θεματοφύλακα του συντηρητικού οράματος. Τα αποτελέσματα των εκλογών μπορεί να απέκλεισαν την υλοποίηση προς το παρόν της ιδέας του Ερντογάν. Αλλά είναι πολύ νωρίς για να προεξοφλήσει κανείς τις εξελίξεις που αφορούν το ΑΚΡ. Το ποσοστό της ψηφοφορίας (41%) που απέσπασε, αποδεικνύει ότι δεν πρόκειται να εξαφανιστεί. Μάλιστα, δεν θα αποτελέσει έκπληξη εάν ο Ερντογάν επικαλεσθεί την αδυναμία συγκρότησης κυβέρνησης πλειοψηφίας ως απόδειξη της σημασίας που έχει η εγκαθίδρυση ενός προεδρικού συστήματος, για τη σταθερότητα στη χώρα. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Στρατηγικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί ένα από τα χαρακτηριστικά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου Υπό κ. Ευάγγελου Γεωργούση, Αντιπτεράρχου (Ι) ε.α. Επιτίμου Δκτού Δ.Α.Ε

Μέλους Δ.Σ. ΣΕΕΘΑ και Προέδρου Συνδέσμου Αποφοίτων Σ.Ι.

Ιταλός Τζούλιο Ντουέτ το 1912 έγραφε: «Ο εχθρός υποχωρεί μόνο αν φοβηθεί την ολοκληρωτική καταστροφή της ίδιας του της πατρίδας. Δεν πρόκειται πλέον για πόλεμο στρατιωτών. Εμπλέκονται όλοι και ειδικά ο πληθυσμός, ο οποίος βοηθά στην συντήρηση και τον εφοδιασμό των εμπολέμων. Αν καταστρέψουμε την υποδομή, τα σπίτια και τις πόλεις του, θα του στερήσουμε τα μέσα να πολεμήσει. Μόνο ένα όπλο περνά τα χαρακώματα χωρίς δυσκολία. Ονομάζεται αεροπλάνο». Ενώ είναι σε εξέλιξη ο Α’ Π.Π, ο Πρωθυπουργός της Βρετανίας Λόϋντ Τζώρτζ, αγανακτισμένος από τις εκατόμβες των νεκρών, αλλά και την καταστροφική στασιμότητα των χαρακωμάτων, κάλεσε τον Στρατηγό Γιάν Σμάτς και του ανέθεσε να μελετήσει το θέμα. Η απάντηση του Στρατηγού έλεγε: «Δεν είναι μακριά η ημέρα που οι αεροπορικές επιθέσεις θα καταστούν το κύριο επιχειρησιακό στοιχείο του πολέμου, μετατρέποντας τις στρατιωτικές και ναυτικές επιχειρήσεις σε δευτερεύουσες». Οι Άγγλοι αποφασίζουν να δοκιμάσουν το νέο δόγμα. Το δόγμα των Στρατηγικών Αεροπορικών Βομβαρδισμών. Κλήθηκε ο Διοικητής του Βασιλικού Αεροπορικού Σώματος, Στρατηγός Σερ Χιού Τρέντσαρντ να το υλοποιήσει. Έριξε 543 τόνους βομβών στο γερμανικό έδαφος. Εκ των αποτελεσμάτων, δεν μπορούμε να πούμε ότι προσέφερε πολλά στην γενική πολεμική προσπάθεια. Με την λήξη του ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

πολέμου αυτού το 1918, η ορθότητα των θεωριών, απόψεων και αεροπορικών δογμάτων, των Ντουέτ, Σμάτς και Τρέντσαρντ, δεν φαίνεται να απασχόλησε ιδιαίτερα, αφού αυτό που μέτραγε ήταν η νίκη. Από την θέση του Αρχηγού των Βρετανικών Αεροπορικών Δυνάμεων, ο Τρέντσαρντ συνεχίζει να πιστεύει και να πιέζει για μεγάλο αριθμό βομβαρδιστικών αεροσκαφών, όχι διώξεως, αναχαίτισης που λέμε σήμερα. ‘’Μου αρκούν 1000 βομβαρδιστικά για να κερδίσω μόνος μου έναν νέο πόλεμο’’, θα δηλώσει με στόμφο ο άγγλος τζέντλεμαν. Φυσικά οι απόψεις αυτές, δεν έμειναν μόνο στο αγγλικό αεροπορικό ρεπερτόριο. Και οι Γερμανοί δεν

απόκρουσαν το δόγμα αυτό. Αντίθετα είναι από τους πρώτους που το εφάρμοσαν όταν τους ζητήθηκε. Η περίοδος 1936- 1939 και ο ισπανικός εμφύλιος, έγινε πεδίο δοκιμών για το Αεροπορικό Όπλο. Το όνομα «Γκουέρνικα», πιστοποίησε τα αποτελέσματα ενός άκρατου και χωρίς στρατιωτικό επιχειρησιακό στόχο, αεροπορικού βομβαρδισμού, από γερμανικής πλευράς. Η πραγματική, όμως δοκιμή του δόγματος των στρατηγικών αεροπορικών βομβαρδισμών, έγινε όταν η Αγγλία μπήκε στον Β’Π.Π το 1939. Στους πρώτους ημερήσιους αγγλικούς βομβαρδισμούς κατά λιμανιών της Γερμανίας στην Βαλτική, τα βομβαρδιστικά του Τρέντσαρντ, σφαγιάστηκαν από

78 τα γερμανικά καταδιωκτικά. Το σχέδιο συνεχίστηκε, αλλά μόνο νύκτα. Όμως τότε διαπίστωσαν ότι το σκοτάδι έχει άλλα προβλήματα. Αεροσκάφη έχασαν τον προσανατολισμό τους και έπεσαν λόγω καυσίμων, ενώ άλλα δεν βρήκαν τους στόχους. Τα αποτελέσματα δεν ικανοποίησαν. Στην αντίπερα όχθη, η Luftwaffe, στη μάχη της Αγγλίας, δοκιμάζει τους στρατηγικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς εναντίον του Λονδίνου. Είναι όμως γνωστό ότι τα αγγλικά μαχητικά διώξεως Spitfire και Hurricane, έκαναν τη διαφορά σε αποτελεσματικότητα και σε απώλειες. Ο γερμανικός σχεδιασμός να εξουδετερώσει ή τουλάχιστον να μειώσει δραστικά το ηθικό των Άγγλων, αλλά κυρίως το εργοστασιακό δυναμικό που υποστήριζε τον πόλεμο, απέτυχε. Είναι χαρακτηριστική μία ιστορική σκηνή που έχει καταγραφεί και που αφορά το Γκαίρινγκ. Παρακολουθούσε με τα κιάλια του από τις γαλλικές ακτές τις ‘’αρμάδες’’ των γερμανικών βομβαρδιστικών που πετούσαν εναντίον του Λονδίνου, έχοντας δίπλα του τον Επιτελάρχη της Luftwaffe Χάνς Γιέσονεκ. «Δε μου λες» τον ρωτάει ο Γκαίρινγκ, «αν αυτά τα αεροπλάνα είχαν την αντίθετη κατεύθυνση και αντί για το Λονδίνο κατευθύνονταν προς το Βερολίνο, πιστεύεις ότι ο βερολινέζος εργάτης θα υπέκυπτε από το φόβο του και θα παραδινόταν;». «Όχι βέβαια Στρατάρχα μου» ήταν η απάντηση. «Τότε για ποιο λόγο θα το κάνουν οι Άγγλοι;» Και απομακρυνόμενος μουρμούρισε: «Δεν βγάζουμε τίποτα με όλη αυτή την υπόθεση»… «Τίποτα». Οι Άγγλοι, με τον Τσώρτσιλ, είχαν τους ίδιους ενδοιασμούς. Η εφαρμογή όμως του δόγματος των στρατηγικών αεροπορικών βομβαρδισμών έκανε μεγάλο «θόρυβο», ανεξαρτήτως των πραγματικών στρατιωτικών αποτελεσμάτων και τουλάχιστον στην αρχή του πολέμου, η Αγγλία δεν είχε

άλλον τρόπο να δείχνει ότι πολεμάει την Γερμανία και αποτρέπει την ήττα. Ο νέος Αρχηγός της RAF Τράβερς Χάρρις (1942-1945), πίστευε περισσότερο φανατικά στην αξία των βομβαρδιστικών και στο δόγμα των στρατηγικών αεροπορικών βομβαρδισμών, αν και είχε ζήσει την νίκη των αγγλικών μαχητικών διώξεως, εναντίον των γερμανικών βομβαρδιστικών. Είναι αυτός που εισηγήθηκε τον βομβαρδισμό «ευρείας περιοχής». Ο στόχος ήταν το ηθικό του εχθρού. Όταν ρωτήθηκε από τον Τσώρτσιλ τι θύματα υπολόγιζε να έχει η Γερμανία από αυτή την τακτική, απάντησε ότι θα κατέστρεφε 6 εκατομμύρια Γερμανικές κατοικίες, θα δημιουργούσε 25 εκατομμύρια αστέγους, 900.000 νεκρούς και ένα εκατομμύριο τραυματίες. Ο Χάρρις ήταν το αγαπημένο παιδί του Τσώρτσιλ. Είναι αυτός που έκανε πράξη σε μεγάλη έκταση, τους πραγματικούς στρατηγικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Είχε μεγάλες διοικητικές και οργανωτικές ικανότητες. Οργάνωσε μονάδες, σχεδίασε τακτικές και μέσα σε λίγους μήνες μετέτρεψε την Διοίκηση Βομβαρδιστικών της RAF από αξιοθρήνητο σώμα, σε Όπλο τρόμου και καταστροφής. Το Λύμπεκ και το Ροστόκ, στις ακτές της Βαλτικής, στις 28 Μαρτίου 1942 γνώρισαν την τακτική αυτή, ενώ η Κολωνία στις 30 Μαΐου δέχθηκε την περίφημη επιδρομή των 1000 βομβαρδιστικών. Στην σύσκεψη της Καζα-

Ο δε πόλεμος... βίαιος διδάσκαλος. Θουκυδίδης, 460-394 π.Χ., Αθηναίος ιστορικός («Ιστορίαι», 3.82.2)

μπλάνκας, τον Ιανουάριο του 1943, το δόγμα του στρατηγικού βομβαρδισμού επελέγη για την καταστροφή της γερμανικής πολεμικής μηχανής. Σύμφωνα με το δόγμα αυτό «…έπρεπε να καταστραφεί η οικονομία που την στηρίζει, το ηθικό που την διατηρεί ακμαία, τα εφόδια που την τροφοδοτούν και οι ελπίδες νίκης που την εμπνέουν». Ο Χάρρις και ο αμερικανός Πτέραρχος Σπάατς, θα υλοποιούσαν το δόγμα μέχρι το τέλος του πολέμου. Το λιμάνι του Αμβούργου και γενικά η πόλη, δέχθηκε για εννέα μέρες, από 24 Ιουλίου του 1943, την δύναμη 810 αγγλικών και αμερικανικών βομβαρδιστικών στα πλαίσια της επιχείρησης «Γόμορρα». Η θερμοκρασία στην επιφάνεια την νύκτα της 27ης Ιουλίου έφτασε στους 980c, λόγω των συνεχόμενων βομβαρδισμών και αυτό δημιούργησε έναν πύρινο τυφώνα με ταχύτητες ανέμων 240 Km/h, σαρώνοντας τα πάντα. Η φωτιά κατανάλωνε το οξυγόνο με τέτοια ταχύτητα, που οι άνθρωποι πέθαναν από ασφυξία, παρά το ότι είχαν πρόσβαση στην ατμόσφαιρα. Ο απολογισμός ήταν 48.000 νεκροί και ένα εκατομμύριο άστεγοι. Τα αμερικανικά βομβαρδιστικά προσέβαλαν με ημερήσιες επιδρομές, συγκοινωνιακούς κόμβους και εργοστάσια. Πίστευαν ότι τα βαριά βομβαρδιστικά με τον πολύ καλό αμυντικό εξοπλισμό, δεν είχαν ανάγκη συνοδείας και ότι θα επιχειρούσαν ανενόχλητα. Το φθινόπωρο του 1943, κατά τις επιδρομές εναντίον των εργοστασίων Σβάϊνφουρτ και Ρεγκενσμπούργκ, οι απώλειές της USAAF ξεπέρασαν κάθε αποδεκτό όριο. Έτσι αναθεώρησαν την τακτική προσβολής στόχων ακριβείας την ημέρα και προσέγγισαν την αγγλική άποψη. Την άποψη Χάρρις. Ο εν λόγω Πτέραρχος σχεδίασε την ισοπέδωση του Βερολίνου «…από άκρη σε άκρη». Σε ερώτηση του Τσώρτσιλ τι θα κοστίσει, η απάντηση του ήταν: «Σ’ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

79 εμάς 400-500 αεροσκάφη, στην Γερμανία θα κοστίσει τον πόλεμο.» Την νύκτα της 18ης Νοεμβρίου 1943, 444 βρετανικά βομβαρδιστικά κτυπούν την γερμανική πρωτεύουσα και έχουν μόνο 9 απώλειες. Ο Πτέραρχος πιστεύει ότι με αυτά τα αποτελέσματα την 1η Απριλίου 1944, η Γερμανία θα συνθηκολογήσει. Όμως αυτόν τον χειμώνα τα πληρώματα των Lancaster, των Halifax και των Stirling, θα καταλάβουν πολύ έντονα την αποτελεσματικότητα των γερμανικών μαχητικών στις νυκτερινές αναχαιτίσεις. Οι βρετανικές απώλειες σε βομβαρδιστικά ήταν μεγάλες. Την 30η Μαρτίου 1944 ήταν η τελευταία βρετανική νυκτερινή επιχείρηση κατά του Βερολίνου. Στην ισοπέδωση της Νυρεμβέργης έλαβαν μέρος 795 βομβαρδιστικά και κατερρίφθησαν 106, με απώλειες 545 στελεχών του ιπτάμενου προσωπικού. Περισσότεροι από όσους είχαν σκοτωθεί σε όλη τη μάχη της Αγγλίας. Μέχρι τότε η RAF είχε χάσει 1140 βομβαρδιστικά και πάνω από 50.000 άτομα του αεροπορικού προσωπικού. Η Γερμανία όμως συνέχιζε να μάχεται σε τρία μέτωπα. Οι αμερικανοί έπεισαν τους άγγλους να σταματήσουν αυτού του είδους τους βομβαρδισμούς και να στοχοποιήσουν τα γερμανικά διυλιστήρια καυσίμων. Σειρά μικτών αγγλοαμερικανικών σχηματισμών βομβαρδιστικών με τη συνοδεία μαχητικών Mustang, επέδραμαν κατά των στόχων αυτών. Είναι διαπιστωμένο ότι είχαν πολύ σοβαρό μεσοπρόθεσμο αποτέλεσμα, επί της συνολικής γερμανικής στρατιωτικής μηχανής. Τον Μάιο του 1944, η παραγωγή καυσίμων της Γερμανίας έφθανε τους 195.000 τόνους, τον Ιούλιο στους 35.000 τόνους και τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, κάτω από τις 15.000 τόνους. Στη δίκη της Νυρεμβέργης ο Σπέερ ομολογούσε ότι του έκανε εντύπωση πως δεν σκέφτηκαν να πλήξουν ενωρίτερα και συστηματικά, τα διυλιστήρια μας. Όμως οι Άγγλοι, με τον Χάρρις, πίστευαν ακόμα στους στρατηγικούς βομβαρδισμούς ισοπέδωσης των πόΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Αποτελέσματα αεροπορικών βομβαρδισμών στη Δρέσδη

λεων. Το Ντάρμσταντ ήταν το επόμενο θύμα. Τον Σεπτέμβριο του 1944, 218 Lancaster το βομβαρδίζουν επί 51 λεπτά. Αναγνωρισμένα θύματα 6000. Μη αναγνωρισμένα 4500. Τραυματίες 3800. Ήταν 13 Φεβρουαρίου του 1945 όταν 773 Lancaster άφησαν το φορτίο τους πάνω από την ιστορική Δρέσδη. Το επόμενο πρωί 311 Β-17, ρίχνουν άλλους 770 τόνους βομβών. Την επομένη ένα άλλο αμερικανικό κύμα ακολούθησε. Έπεσαν 3760 τόνοι βομβών, το 75% των οποίων ήταν εμπρηστικές. Εκτιμήσεις ανεβάζουν τους νεκρούς στις 135.000. Η κατακραυγή ήταν μεγάλη. Στις 16 Απριλίου 1945, η ηγεσία της RAF δήλωσε επίσημα ότι εγκαταλείπει τους βομβαρδισμούς ‘’ευρείας περιοχής’’. Οι αμερικανικές αεροπορικές δυνάμεις θα συνεχίσουν την τακτική εναντίων ιαπωνικών πόλεων, με τα ίδια τραγικά αποτελέσματα. Μόνο το Τόκιο την 9η Μαρτίου 1945, είχε 85-130.000 νεκρούς. Οι στρατηγικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί, δεν τελείωσαν γρήγορα τον πόλεμο όπως πίστευαν οι εμπνευστές των. Αυτοί δε εναντίον πόλεων και αμάχων που στόχευαν κυρίως στο ηθικό των πληθυσμών, είχαν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Τους χαλύβδωσαν. Αντίθετα τα αεροπορικά πλήγμα-

τα ακριβείας εναντίον στρατηγικών στόχων, αμέσου σχέσεως με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, είχαν καθοριστικά αποτελέσματα. Για να έχουμε μία εικόνα των αεροπορικών δυνάμεων που έλαβαν μέρος σε αυτόν τον μεγάλο πόλεμο και ο οποίος καθόρισε το μέλλον του Αεροπορικού Όπλου και τον κυρίαρχο ρόλο που έκτοτε θα είχε σε όλες τις μελλοντικές συγκρούσεις, αρκεί να δούμε την παραγωγή αεροσκαφών ανά χώρα που ενεπλάκη σ’ αυτόν: Γερμανία: 63.590 μονάδες όλων των κατηγοριών. Βρετανία: 49.216 μονάδες όλων των κατηγοριών. ΗΠΑ: 100.720 μονάδες Ιαπωνία: 31.811 μονάδες Σοβιετική Ένωση: 67.100 μονάδες Γαλλία: 3.570 μονάδες Ιταλία: 2.251 μονάδες «…Το πλέον σπουδαίο μάθημα που διδαχθήκαμε σχετικά με την χρησιμοποίηση της Αεροπορικής Ισχύος είναι η απόλυτη ανάγκη για Αεροπορική Υπεροχή»1. Wiston Chutchill 1. Τα περισσότερα ιστορικά στοιχεία έχουν ληφθεί από σχετική ανάρτηση στο διαδίκτυο άρθρου των κυρίων Άγγελου Δαλασσηνού και Ιωάννη Μανσόλα, με τίτλο: «Στρατηγικός Βομβαρδισμός, Το πιο αμφιλεγόμενο δόγμα της ιστορίας».

>> ΜΕ ΑΛΛΗ ΜΑΤΙΑ

Μήπως Είμαστε «Αγράματη »; 1

Υπό κ. Χρ. Μπολώση ΓΓ/ΣΕΕΘΑ, Υπτγου ε.α, ΓΓ/ΣΕΕΘΑ

φορμή για το σημερινό σημείωμα, μου έδωσε πρωτοσέλιδο δημοσίευμα αθηναϊκής εφημερίδος, με τίτλο «Υπέγραψε γιατί πέθανες...». Το λάθος που βγάζει μάτια («υπέγραψε» αντί «υπόγραψε»), είναι ένα από τα πλέον συνήθη των απανταχού αγραμμάτων Ελλήνων. Παρεμφερούς ασχετοσύνης, είναι και οι εκφράσεις «Εγώ φεύγω. Ανέλαβε εσύ» και «Επέτρεψέ μου». Και λέμε από τα πλέον συνήθη διότι, δυστυχώς, καθημερινώς διαβάζουμε ή ακούμε «κοτσάνες», οι οποίες μπορούν και να μας στείλουν σε πρώτο κρεββάτι πίστα στο ΝΙΜΤΣ, με εγκεφαλικό βαρείας μορφής, μη αναστρέψιμο. Λέει επί παραδείγματι ο νεαρός (ή ηλικιωμένος) περιγραφέας ενός ποδοσφαιρικού αγώνος: «Τον αγώνα παρακολουθούν 5.000 περίπου θεατές». Δηλαδή όχι ακριβώς «θεατές» αλλά κάτι σαν θεατές. Το «περίπου» βεβαίως, προσδιορίζει τον αριθμό των θεατών και όχι το… είδος αυτών. Άλλο αγκωνάρι που σε αφήνει ημιθανή, χωρίς αυτό να συγκινεί τους διαφόρους αναλυτές γεγονότων (και όχι μόνο), είναι το «διακύβευμα». Είναι μία κοτσάνα που ακόμα και o ορθογραφικός έλεγχος (word) του υπολογιστή, το βγάζει λάθος. Δεν ανοίγουν οι αμαθείς το λεξικό του Μπαμπινιώτη για να ξεστραβωθούν και να μάθουν επιτέλους, ότι δεν υπάρχει λέξη «διακύβευμα»2 αλλά «διακύβευση»; Μία εταιρεία αναγομώσεως μελανοδοχείων υπολογιστών, προτρέπει τους υποψηφίους πελάτες της: «Ξαναγεμίστε τα άδεια σας μελανοδοχεία». Αν παραβλέψουμε το γεγονός ότι άδεια μπορεί να είναι τα κεφάλια τους, θα πρέπει να τους υποδείξουμε ότι το κτητικό «σας» προσδιορίζει τα «μελανοδοχεία» (το αντικείμενο, που μαθαίναμε στο 1. Το ορθόν αγράμματοι 2. Λεξικό Γ. Μπαμπινιώτη σελ. 491

συντακτικό) και όχι τον επιθετικό προσδιορισμό «άδεια». Συνεπώς, το ορθό είναι: «Ξαναγεμίστε τα άδεια μελανοδοχεία σας». Άλλη κοτσάνα είναι το περίφημο «του επικεφαλούς». Αγνοούν οι απαίδευτοι, ότι ο «επικεφαλής», είναι επίρρημα και δεν κλίνεται, όπως δεν κλίνονται όλα τα επιρρήματα του ματαίου τούτου κόσμου. Πολύ συχνά ακούμε το βγαζομάτικο (= βγάζει μάτι…) «από ανέκαθεν», ή ακόμη χειρότερο (σπανιότερα είναι η αλήθεια) το «εξαποανέκαθεν». Θα πρέπει να γνωρίζουν, οι έχοντες ελαχίστη σχέση με την γραμματική και το συντακτικό, ότι το «θεν» προσδιορίζει το «από», άρα ένα απλό «ανέκαθεν» είναι υπεραρκετό, όπως άλλωστε ήταν αρκετό… «από.. ανέκαθεν». Όσοι προσέρχονται σε κάποια σύσκεψη «ανημέρωτοι», είναι μια χαρά, διότι απλούστατα δεν υπάρχει τέτοιος όρος. Ή μάλλον υπάρχει, αλλά εννοεί άλλα αντ’ άλλων. Εκείνοι που την έχουν άσχημα, είναι οι «ανενημέρωτοι». Διότι, οι μεν «ανημέρωτοι» (οι μη εξημερωμένοι) είναι αυτό που λέμε θεριά ανήμερα, ενώ οι ανενημέρωτοι είναι οι μακριά νυχτωμένοι. Στον βωμό της αμφιβόλου ποιότητος

δημοτικής, πολλοί χρησιμοποιούν την φράση: «Πιθανά θα έρθω αύριο». Πέραν του ότι ακουστικώς (και όχι «ακουστικά», διότι τότε παραπέμπουμε στα ακουστικά της μεγάλης και ευγενούς αντιπροσωπείας για τους βαρήκοους) ηχεί βάρβαρα, είναι και λάθος. Διότι το «πιθανά», είναι επίθετο (πιθανός, πιθανή πιθανό), ενώ το ορθό και εύηχο είναι το «πιθανώς». Δεν θα σε κατηγορήσει κανένας για αναθεωρητικό, αν χρησιμοποιείς ορθώς τις λέξεις. Άλλο – μακάβριο - λάθος, είναι αυτό που πολλές φορές σοβαροφανείς Σύλλογοι ή Σωματεία γράφουν σε προσκλήσεις τους: «Με την ευκαιρία της συμπληρώσεως 5 χρόνων από τον θάνατο του τ. Προέδρου μας, θα γίνει…». Δεν γνωρίζω από πότε ο θάνατος ενός συνανθρώπου μας, είναι «ευκαιρία». Πάντως, ευκαιρία θα ήταν μάλλον να γινόταν κάτι και να γλυτώναμε από τους κατά συρροή δολοφόνους της Ελληνικής Γλώσσης. Άφησα τελευταίους τους ποδοσφαιριστές, τους οποίους πολλοί ειρωνεύονται, διότι όταν μιλάνε οι φιλόλογοι σχίζουν τα πτυχία τους. Συμφωνώ ότι τα «θεωρώ», τα «κοιτάμε κάθε παιχνίδι χωριστά», τα «σίγουρα» και το πιο πρόσφατο «θα συζητήσουμε με τον προπονητή μας πώς θα διαχειριστούμε την ήττα», δεν διεκδικούν φιλολογικές δάφνες. Όμως, διάβολε, τον Μέσι δεν θέλεις να τον βλέπεις με τήβεννο και να σου κάνει διάλεξη «περί της αιωνίου περιστροφής του αενάου, στην σφαίρα του ακαταλύπτου». Τον Μέσι, θέλεις να τον βλέπεις να «μιλάει» με την μπάλα μέσα στο γήπεδο και να σε τρελαίνει. Όπως ακριβώς δεν θέλεις να βλέπεις και τον Πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών με το κοντοβράκι, να τρέχει πάνω στο γκαζόν. Αυτοί που περιμένουν τέτοια πράγματα, είναι «εξαποανέκαθεν ανημέρωτοι»…

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

Το Βιβλίο Κ Ώ Σ ΤΑ Θ Ω Κ ΤΑ Ρ Ί Δ Η – Ά Ρ Η Μ Π Ι Λ Ά Λ Η

Ναυάγια στον Ελληνικό Βυθό Κατάδυση στην ιστορία τους Παρουσίαση βιβλίου υπό κ. Κωνσταντίνου Μαζαράκη Αινιάνος, Αντιναυάρχου ε.α. Επιτίμου Αρχηγού Στόλου Συμβούλου Διοίκησης Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη

ην Τετάρτη 6 Μαΐου 2015 στην Ιστορική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη στον Πειραιά, πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση της τελευταίας δίγλωσσης έκδοσης του Ιδρύματος, ΝΑΥΑΓΙΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΒΥΘΟ. Κατάδυση στην ιστορία τους.1 Το βιβλίο αφορά στην ιστορία των είκοσι από τα πιο γνωστά ναυάγια των ελληνικών θαλασσών του 20ού αιώνα. Κάποια έγιναν γνωστά για τον μεγάλο αριθμό ψυχών που χάθηκαν στα κουφάρια τους και άλλα πάλι για τις ένδοξες στιγμές γενναιότητας και αυταπάρνησης του Πολεμικού μας Ναυτικού. Μέσα από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό του τόμου ζωντανεύουν οι ιστορίες των πλοίων αυτών που σήμερα βρίσκονται στους βυθούς των ελληνικών θαλασσών. Πρόκειται για μια σημαντική προσφορά του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη στην ιστορία της ενάλιας ιστορικής έρευνας στην πατρίδα μας, καθώς αποτυπώνεται και τεκμηριώνεται η σημερινή κατάσταση των ναυαγίων με πλήθος φωτογραφιών από την περίοδο της ναυπήγησης και επιχειρησιακής δράσης των πλοίων και από τα 1. Διατίθεται κατ’ αποκλειστικότητα στο «Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη». Αγορά μπορεί να γίνει στο Ίδρυμα, Πραξιτέλους 169, Πειραιάς με κόστος €30. Αποστολή των βιβλίων σε διεύθυνση του εσωτερικού ή εξωτερικού, μπορεί να γίνει με αποστολή e-mailστη διεύθυνση: info@laskaridou.gr ή με επικοινωνία στο τηλέφωνο του Ιδρύματος 210-4297540 – 1- 2 ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

ναυάγια όπως τα είδαν οι συγγραφείς σήμερα. Τα κείμενα και οι μαρτυρίες παρουσιάζονται από τους συγγραφείς, δύτες Κώστα Θωκταρίδη και Άρη Μπιλάλη, με τρόπο λιτό και περιεκτικό. Η επιλογή των φωτογραφιών έχει γίνει από τους ίδιους, και δίνει στον αναγνώστη μια πολύ καλή εικόνα για την ιστορία και την σημερινή κατάσταση στο βυθό του κάθε ναυαγίου. Η γραφή των συγγραφέων είναι σπαρτιάτικη: λιτή, ανεπιτήδευτη, περιεκτική, ουσιώδης. Πέρα από τις εικόνες, το κείμενο τραβάει τον αναγνώστη να συνεχίσει την ανάγνωση. Παρότι οι συγγραφείς δεν χρησιμοποιούν επίθετα και χαρακτηρισμούς, από την παράθεση και μόνο των γεγονότων και των περιγραφών, ο αναγνώστης αποκτά μια πολύ καλή εικόνα της ιστορίας του κάθε πλοίου και των δραματικών συνθηκών απώλειάς του. Τέλος, παρότι περιγράφονται τραγικές στιγμές, δε λείπει το χιούμορ (ΚΛΕΙΩ σελ 60 περιγραφή Λυκούδη για τη δίκη). Η έκδοση είναι δίγλωσση, Ελληνικά και Αγγλικά, και αποτελείται από 178 έγχρωμες σελίδες μεγάλου μεγέθους, ώστε να αναδεικνύονται οι φωτογραφίες των ναυαγίων. Παρά ταύτα, το βιβλίο δεν είναι λεύκωμα. Τα κείμενα είναι μελετημένα και ιστορικά ακριβή. Περιέχονται μαρτυρίες των πρωταγωνιστών και περιγραφές του γενικότερου ιστορικού πλαισίου γύρω από κάθε πλοίο, από τη ναυπήγησή του, μέχρι τη βύθιση και ακολουθεί περιγραφή του ναυαγίου όπως κείται σήμερα στο βυθό. Η περιγραφή αρχίζει με το παλαιότερο ναυάγιο, αυτό του τροχήλατου ΠΑΤΡΙΣ, που βυθίστηκε το 1868, όταν έπεσε πάνω στον ύφαλο Κούνδουρο στην Κέα. Συνεχίζεται με το ΚΛΕΙΩ που το 1904 προσάραξε στη νησίδα Δίψα στο Νότιο Ευβοϊκό. Ακολουθούν 2 ναυάγια πολύ γνωστών υπερωκεα-

νίων του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, το BURDIGALA και ο ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΣ που βυθίστηκαν το Νοέμβριο του 1916 στην περιοχή της Κέας από νάρκες του γερμανικού υποβρυχίου U-73. Είναι ενδιαφέρον ότι στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη εκτίθεται η καμπάνα του Υποβρυχίου αυτού, μαζί με την καμπάνα του υποβρυχίου που τορπίλισε το LUSITANIA, καθώς αποτελεί μέρος της ναυτικής συλλογής του Ιδρύματος. Στη συνέχεια ζωντανεύουν οι ηρωικές και τραγικές στιγμές του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, μέσα από τα ναυάγια του Α/Τ ΥΔΡΑ και του Γερμανικού Υ/Β U-133 στο Σαρωνικό και του βρετανικού Υ/Β PERSEUS και του εμπορικού ΑΡΝΤΕΝΑ στην Κεφαλονιά, του Α/Τ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ στη Λέρο, του ΟΡΙΑ στο Σούνιο και του ΑΝΙΤΑ στην Άνδρο. Από τη μεταπολεμική εποχή, σταχυολογούνται τα ναυάγια του SSMARS(1945), ΑΘΗΝΑ (1946), ΧΕΙΜΑΡΡΑ (1947), PORTUGAL (1957) και ΠΑΝΟΡΜΙΤΗΣ (1966). Μετά παρατίθεται η τραγωδία του Ο/Γ ΜΕΡΛΥΝ στο Σαρωνικό, το 1972 και τελειώνει με τα ναυάγια του ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ (1973), της ΚΥΡΑ ΕΛΕΝΗ (1978) και ΑΠΟΛΛΩΝΙΑ VI (1980). Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, ο αναγνώστης αποκομίζει 20 ιστορίες δημιουργίας και αγώνα ζωής, με τη ναυπήγηση και χρήσιμη ζωή του κάθε πλοίου, που ακολουθούνται από ισάριθμες τραγικές ιστορίες καταστροφής και απώλειας ανθρώπινης ζωής, όπου αναδύονται λάθη, παραλήψεις, ή ηρωισμός και αυτοθυσία. Τέλος, μέσα από την περιγραφή και τις φωτογραφίες των ναυαγίων όπως είναι σήμερα, μένει στον αναγνώστη η γεύση της ζωής που δημιουργείται από την αρχή στο βυθό. Γιατί κάθε ναυάγιο είναι ένας πολύχρωμος ύφαλος, γεμάτος ζωή, πού όμως διατηρεί την ιστορία του παρελθόντος του.

Οι συνδρομές και οι οικονομικές ενισχύσεις για τον Σύνδεσμο είναι δυνατόν να κατατίθενται στον τραπεζικό λογαριασμό

Eurobank 0026-0255-30-0101247138 ή στα Γραφεία του ΣΕΕΘΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤOΥ ΣΥΝΔΕΣΜOΥ ΜΑΣ Απρίλιος- Ιούνιος 2015 – Επιμελείται η Γενική Γραμματεία του ΣΕΕΘΑ

1. Δραστηριότητες

Tην 4η Απριλίου και 15η Ιουνίου 2015, αντιπροσωπεία του ΔΣ ΣΕΕΘΑ, επισκέφθηκε αντίστοιχα τον Α/ΓΕΣ Αντιστράτηγο κ. Βασίλειο Τελλίδη και Αντιπτέραρχο κ. Χρήστο Βαίτση, με την ευκαιρία της ανάληψης

Γ. ΣΥΜΜΕΤΟΧH ΣΕ ΕΚΔΗΛΏΣΕΙΣ - ΤΕΛΕΤΕΣ

Α. ΕΠΙΣΚΈΨΕΙΣ - ΕΝΗΜΕΡΏΣΕΙΣ

Κατόπιν προσκλήσεων ο Πρόεδρος και Μέλη του Δ.Σ. του Σ.Ε.ΕΘ.Α. παρέστησαν στις ακόλουθες εκδηλώσεις:

των καθηκόντων τους. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου, ενημέρωσε τους κυρίους Αρχηγούς για τις δραστηριότητες και τον σκοπό του ΣΕΕΘΑ, ενώ ευχήθηκε εκ μέρους όλων των μελών του, καλή επιτυχία στο δύσκολο έργο τους. Ο ΣΕΕΘΑ αισθάνεται την ανάγκη να ευχαριστήσει ιδιαίτερα το ΓΕΣ και το ΓΕΑ, για την τιμή που του επιφυλάχθηκε και εύχεται σε όλο του προσωπικό των ΕΔ γενικότερα, καλή επιτυχία στην αποστολή τους. Η εικόνα, που απεκόμισε η αντιπροσωπεία μας, από τις εν λόγω επισκέψεις - ενημερώσεις, ήταν αρίστη. Ο Πρόεδρος και Μέλη του Δ.Σ. του Σ.Ε.ΕΘ.Α. παρέστησαν στις ακόλουθες ημερίδες: Β. ΗΜΕΡΙΔΕΣ

Την 10η Μαΐου 2015, σε ημερίδα του ΣΕΕΘΑ, που οργανώθηκε από τον σύνδεσμο στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Σαμίων, με θέμα «Ο ρόλος του Αιγαίου στο νέο Γεωπολιτικό και Οικονομικό Περιβάλλον της χώρας μας». Την 11η Μαΐου 2015, σε ημερίδα του ΣΕΕΘΑ, που οργανώθηκε από τον σύνδεσμο στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Αγαθονησίου, με θέμα «Η βιώσιμη ανάπτυξη ακριτικών περιοχών του Αιγαίου και ο ρόλος τους στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον της χώρας μας».

Την 25η Μαΐου 2015 σε ημερίδα που διοργανώθηκε από την ΣΕΘΑ στην ΛΑΕΔ, με θέμα «Ελληνική Εθνική Στρατηγική και Ασφάλεια. Παρόν και Μέλλον».

Την 20η Μαΐου 2015, σε επετειακή Ημερίδα του Συνδέσμου Αποφοίτων Σχολής Ικάρων (ΣΑΣΙ), με θέμα “Η συνεισφορά του Αεροπορικού Όπλου στην Έκβαση του Β΄ΠΠ”, που διοργανώθηκε στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών. Την 27η Μαΐου 2015 σε εκδήλωση που διοργανώθηκε από το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος με θέμα «Πειραιάς το Λιμάνι των Τριήρων». Την 11η Ιουνίου 2015 σε τηλεοπτική εκπομπή με θέμα «Επηρέασε η οικονομική κρίση την ετοιμότητα των ΕΔ;» (Αντιπρόεδρος ΣΕΕΘΑ). Την 12η Ιουνίου 2015 στην τελετή επίδοσης των ξιφών και αποφοίτησης των νέων Υπαστυνόμων (ΤΕΜΑ), της Ελληνικής Αστυνομίας. Την 22α Ιουνίου 2015 στην ΣΣΕ (Βάρη Αττικής), με την ευκαιρία της Ορκωμοσίας των νέων Ανθλγών Τάξεως 2015. Την 23η Ιουνίου 2015 στην τελετή επίδοσης των ξιφών και αποφοίτησης των νέων Υπαστυνόμων, της Σχολής Αξκών Ελληνικής Αστυνομίας (ΣΑΕΑ).

2. Εκδόσεις ΠΕΡΙΟΔΙΚΆ - ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

Παρελήφθησαν από τον Σύνδεσμο, τα παρακάτω περι-

οδικά, εφημερίδες ή άλλες παρόμοιες εκδόσεις, για τις οποίες ο ΣΕΕΘΑ εκφράζει ιδιαίτερες ευχαριστίες: «Λιμενικά Χρονικά» τριμηνιαία έκδοση της Ένωσης Αποστράτων Αξκών Λιμενικού Σώματος, Εθνική Ηχώ, Καστέλλα, Συμιακόν Βήμα, Τα Νέα της Λέσχης καταδρομέων και Ιερολοχιτών, Σύνδεσμος η Αμάλθεια, Φλόγα της Μακεδονίας, Νέα του Σ.Α.Σ. Πυροβολητής, Ωλενος, Προβληματισμοί, Βορειοηπειρωτικόν Βήμα, Ο Λόγιος ΠΑΝ, Ιππικό Τεθωρακισμένα, Στρατιωτική Επιθεώρηση, Αεροπορική Επιθεώρηση, Σέριφος, Καστέλλα, Ελεύθερη Ορεινή Ελλάς, Σερραϊκόν Θάρρος. Παρελήφθη το υπ’ αριθμ. 163, πόνημα του κ. Ευθυμίου Παπαπαναγιώτου, που αναφέρεται στα «Εθνικά Θέματα της Ελλάδος». 3. Οικονομικές Ενισχύσεις Τα κάτωθι Μέλη και Φίλοι του Συνδέσμου, πλέον της ετήσιας συνδρομής τους, προσέφεραν και τα αναγραφόμενα χρηματικά ποσά προς ενίσχυση της εκδόσεως των «Εθνικών Επάλξεων»: Αγρόδημος Ηλίας.............................. 20 ευρώ Αρμύρος Ηλίας................................... 30ευρώ Βαρούνας Σταύρος........................... 20 ευρώ Βασιλαράκος Παναγιώτης................. 30 ευρώ Διαμαντόπουλος Άρης....................... 20 ευρώ Διαμαντόπουλος Μιλτιάδης.............. 10 ευρώ Ζέρβας Ιωάννης................................ 30 ευρώ Ζιάμπρας Κωνσταντίνος.................... 20 ευρώ Καλογερόπουλος Μιχαήλ................... 5 ευρώ Καραδήμος Αθανάσιο...................... 10 ευρώ Κελιαφανός Απόστολος............................. 10 ευρώ Κοκκινάκης Κων/νος.................................. 10 ευρώ Μιχάλης Ιωάννης....................................... 30 ευρώ Νήρας Παναγιώτης..................................... 30 ευρώ Οικονόμου Π.............................................. 10 ευρώ Σακκάς Κωνσταντίνος................................. 20 ευρώ Σιμωνίδης Όμηρος.................................... 20 ευρώ Σταυρόπουλος Γεώργιος.............................. 5 ευρώ Στυλιανόπουλος Αθανάσιος........................ 30 ευρώ Τσαμόγλου Βασίλειο................................... 20 ευρώ Τσόλκας Ευάγγελος.................................... 10 ευρώ Τρομπέτας Παναγής................................... 20 ευρώ Χαλικιάς Παύλος ....................................... 10 ευρώ, (Ο Πίνακας των οικονομικών ενισχύσεων θα συμπληρωθεί το επόμενο τρίμηνο για όσα μέλη ή φίλους του ΣΕΕΘΑ παρελήφθησαν οι ενισχύσεις μετά την αποστολή του περιοδικού μας για εκτύπωση).

ΕΥΧΑΡΙΣΤΊΕΣ

Ο ΣΕΕΘΑ εκφράζει τις πλέον θερμές του Ευχαριστίες, στους παρακάτω φορείς, μέλη ή φίλους του Συνδέσμου: α. Το Πρόεδρο Ομίλου Laskaridis Shipping Co. Ltd, κ. Πάνο Λασκαρδη, για την άμεση ανταπόκριση και την προσφορά δώρων προς τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Αγαθονησίου και του Φυλακίου Αγαθονησίου.

β. Πρόεδρο του Ομίλου Eastern Mediteranean Maritime LTD κ. Αθανάσιο Μαρτίνο, για την άμεση ανταπόκριση και προσφορά ποσού 2.500 περίπου ευρώ επ’ ωφελεία του Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου και Νεκταρίου Αγαθονησίου, για την ολοκλήρωση κατασκευής του πρόναου της Εκκλησίας.

γ. Την Πρόεδρο του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος κ. Αναγνωστοπούλου-Παλούμπη, για την προσφορά δώρων εκ μέρους του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος προς τους μαθητές του Αγαθονησίου. δ. Τον κ. Φιλιππάκο Δημήτριο για την προσφορά γραφικής ύλης για τις ετήσιες ανάγκες ΣΕΕΘΑ. ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015

LAVINIA CORP.

On time...

LASKARIDIS SHIPPING CO. LTD.

...cool and dry

A globally integrated shipping company

Transportation (reefer, wet, dry) Shipyards Ship agency Logistics Terminals Fuel Supplies at High Seas Fishing

Head Office Laskaridis Shipping Co.Ltd. 5, Xenias street & Ch. Trikoupi Athens, 14562 Greece Tel: +30.210.6284200 Fax: +30.210.8089710/11/12 Email: athens @ laskaridis.gr