WYŻSZA BRAMA
P O D Z WO N N E
Ja
cek
Cwet
ler
dla Zapałkowni Czechowice
W przyszłym roku czechowicka Zapałkownia obchodzić miała 100 rocznicę swej działalności, ale 26 listopada br. Walne Zgromadzenie akcjonariuszy spółki zdecydowało o zaprzestaniu działalności, z ostatnim dniem lutego 2021 roku. Można powiedzieć, że miały być rocznicowe obchody, a jest stypa. Ładny prezent na święta, nowy Rok i stulecie sprawili pracownikom zakładu akcjonariusze. A przecież czechowickie zapałki, obok SPoŁeM, loT-u, CPn-u, Ruchu, PKP, Fiata, Cepeli, Wedla, Wawelu i Prince Polo, to jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek w naszym kraju. Gdziekolwiek w Polsce, w europie czy na świecie zapędzili się nasi rodacy to jednym z pierwszych skojarzeń dla Polaków na obczyźnie,o Polsce, były zapałki z Czechowic.
fot. hala produkcyjna lata 70-te XXw.
fot. sklepik zakładowy
Pierwsze zapałki, zrobione z sosnowego patyka z główką siarki, zwane „ognistymi patykami” wynaleziono i produkowano w Chinach, w początkach naszej ery. W Europie pierwsze zapałki wyprodukowano we Francji, w 1805 roku. Na skalę przemysłową zapałki zaczęli produkować Szwedzi, w 1855 roku, kiedy to Johan Edvard Lundstrom, uruchomił produkcję zapałek bezpiecznych (tzw. zapałek szwedzkich). Na ziemiach polskich pierwsza manufaktura zapałczana powstala 1 października 1845 roku w Sianowie, niedaleko Koszalina, która działała do 2007 roku. W 1897 roku powstaje fabryka zapałek w Bystrzycy Kłodzkiej, która pod koniec XX wieku zostanie przejęta przez częstochowską Fabrykę Zapałek. Ta rozpoczęła swą działalność w 1881 roku (działalność przemysłowa zakończona w 2010r.). W siedzibie dawnych Bystrzyckich Zakładów Przemysłu Zapałczanego znajduje się Muzeum Filumenistyczne, a w Częstochowie Muzeum Produkcji Zapałek z działającą linią produkcyjną z początków XX wieku. Fabryka Zapałek w Czechowicach (dziś: Czechowicach-Dziedzicach) rozpoczęłą swą działalność w 1921 roku. 26 września Rada Narodowa Księstwa 14
TRAMWAJ CIESZYŃSKI • I-II 2021
fot. Zapałkownia okres międzywojenny
Cieszyńskiego wydała postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia statutu Towarzystwa Akcyjnego dla wyrobu zapałek „Silesia” (Zundwaren Aktiongeschelschaft „Silesia”) z siedzibą w Czechowicach obok Bielska. Satut określał zakres dzialalności spółki i jej cele, w tym najważniejszy „utworzenie fabryki do wytwarzania zapałek i towarów zapalnych wszelkiego rodzaju”. Kilka lat po rozpoczęciu produkcji, w branży zapałczanej wybuchł kryzys, który spowodował poważne perturbacje, m.in. w sytuacji finansowej czechowickiego zakładu. W związku z tym International Match Corporation, światowy potentat branży zapałczanej, zproponował w 1924 roku polskiemu rządowi utworzenie i wydzierżawienie monopolu zapałczanego. Do podpisania umowy doszło w 1925 roku. Tym samym Polski Monopol Zapałczany, w tym także czechowicka fabryka, trafił na 20 lat w dzierżawę w ręce International Match Corporation. Zakłąd w Czechowicach był jednym z najnowocześniejszym zakładów branży zapałczanej w Europie, z największą zdolnością produkcyjną w kraju. Wyroby czechowickiej Zapałkowni trafiały na polski i europejski rynek. Tą sytuację prawną przerwał wybuch II wojny światowej i niemiecka okupacja. Zapałkownia
