MIJANKA NA RYNKU
QUO VADIS SZKOŁO? ZAGROŻENIA, WYZWANIA I SZANSE DLA EDUKACJI
Wirus SARS-CoV-2 spustoszył szkolne korytarze w całej Polsce. Szkoły były zamknięte do końca roku 2020 a nauka w przeważającej większości odbywa się online. Taki stan ma miejsce w wielu krajach na świecie i można śmiało powiedzieć, że mamy do czynienia z największym kryzysem w edukacji od czasów II Wojny Światowej. Sytuację najlepiej obrazują dane: 11 marca 2020 roku UNESCO poinformowało, że na świecie 363 milionów osób (dzieci oraz studentów) pozostaje w domach w związku z zamykaniem szkół i uczelni. Z badań przeprowadzonych w 23 krajach przez ekspertów Europejskiego Komitetu Edukacji Katolickiej wynika, że tylko 80% uczniów było w kontakcie ze szkołą podczas pierwszej fali pandemii. 20 % uczniów wypadło z systemu, a przeważnie były to dzieci z rodzin mniej uprzywilejowanych lub z kręgu biedy. Na półkuli południowej rok szkolny rozpoczyna się w lutym lub w marcu, a kończy w grudniu. To oznacza że ogromna liczba uczniów w wielu krajach Ameryki Łacińskiej i Południowej spędziła cały rok szkolny bez dostępu do zajęć edukacyjnych. W Afryce w wielu miejscach jedynym narzędziem do przesyłania treści szkolnych jest radio lub telewizja. Od solidarności lokalnych społeczności zależy, czy dzieci mogą zebrać się razem w domu uprzywilejowanych sąsiadów, którzy mają te odbiorniki. Wielu uczniów zmuszonych zostało do porzucenia szkoły i szukania pracy zarobkowej, aby pomóc w łataniu domowych budżetów. Lekcje na Zoom-ie to nie opcja dla Brazylii czy Tanzanii. W tych rejonach świata szkoła oprócz edukacji realizowała także inne ważne zadania, takie jak: programy żywieniowe i zdrowotne. Teraz tego zabrakło, a skutki odbiją się w przyszłości. Co więcej pandemia pogłębi dysonans pomiędzy biednymi i bogatymi, co zagraża kolejnym wykluczeniom. Źle było zwłaszcza w marcu na początku pandemii, ale obecna sytuacja z pewnością nie wygląda dużo lepiej… Obostrzenia wywołane pandemią przyniosły ogromne zmiany jakościowe także w polskiej w edukacji. Warto przyjrzeć się im z bliska oraz monitorować, dokąd zmierzają. O tym, czy przeważą zmiany na lepsze czy na gorsze przekonamy się dopiero za jakiś czas. Z pewnością 30
TRAMWAJ CIESZYŃSKI • I-II 2021
zmiany w edukacji należy obserwować już teraz. Wydaje się bowiem że jesteśmy w bardzo złożonym momencie zmiany, niepewności i wielu pytań. Pytań o to jaka będzie szkoła po pandemii? Jak zmieni się system edukacji? W jakim kontekście i jak będziemy nauczać oraz czego i jak będą chcieli uczyć się uczniowie? Pierwszą ogromną zmianą w edukacji powszechnej jest przeniesienie nauczania do sieci na tak dużą skalę. W zasadzie narzędzia w postaci platform komunikacyjnych, aplikacje ułatwiające naukę online czy materiały typu e-podręczniki istniały już przed pandemią, jednak nie miały tak szerokiego zasięgu a nauczyciele sięgali po nie sporadycznie. Obecnie to konieczność. Dużym ułatwieniem jest fakt, że wiele firm z branży komunikacji lub IT umożliwiły szkołom oraz innym jednostkom edukacyjnym korzystanie ze swoich platform za darmo. Mowa tu np. o platformach ZOOM, Google G-Suit, Microsoft Teams. Wiele wydawnictw udostępniło materiały w formie cyfrowej, zorganizowało szkolenia dla nauczycieli, otworzyło platformy z zasobami ćwiczeń online. Sami nauczyciele również wymieniają się pomysłami na nowe sposoby prowadzenia zajęć, nowy rodzaj wykorzystywanych narzędzi, selekcjonują i adaptują materiały, poszukują efektywnych sposobów motywowania uczniów oraz sprawdzania ich wiedzy. Staramy się pogodzić nauczanie z technologią. Pogodzić czas nauki z nową przestrzenią, w której szkoła jest w każdym domu. Próbujemy pogodzić różne rytmy pracy z różnymi profilami uczniów. To wszystko się tworzy, weryfikuje, udoskonala… jesteśmy w permanentnej zmianie. Zmiany jakościowe, które dokonały się wśród kadry nauczycielskiej też są ogromne i nastąpiły w stosunkowo szybkim czasie. Postępu w wykorzystaniu zasobów TIK na taką skalę nie zapewniłby chyba żaden plan doskonalenia zawodowego. Sprawdziło się powiedzenie „Potrzeba matką wynalazków”. Sądzę, że wszyscy czynni
