Wyższa Brama Promyczek

Jacek Cwetler „promyCzEK”

wokół nas coraz mniej osób, które przeżyły ii wojnę światową i jej okrucieństwa. odchodzą na wieczny odpoczynek. wraz z nimi odchodzą ich wspomnienia... europa, a z nią my, nie przeżywaliśmy od dziesięcioleci wojen (poza konfl iktem dawnej jugosławii), aż do 24 lutego br.

Chcialbym ocalić od zapomnienia nietuzinkową postać, a niektórym przypomnieć wspaniałą kobietę, która przez lata żyła wśród nas. Cichutko. Przeżyła oświęcimski obóz, w którym była osadzona w bloku 11 (bloku śmierci), przeszła „drogę śmierci” z Oświęcimia do Wodzisławia, była więźniarką obozów m.in. w Oranienburgu i Ravensbruk, wrócila do Dziedzic i pomna harcerskiej przysiędze do końca życia pomagała innym. Poznajcie harcerkę „Promyczek”, przewodniczkę, instruktorkę, Irenę Chanek. Irena Chanek z d. Czerwińska urodzila się 23 stycznia 1925 roku w Krakowie, jako córka Józefa i Anny z d. Piernik. Z rodzicami przyjechała do Dziedzic w 1938 roku. Uczyła się w Szkole Powszechnej w Dziedzicach, w której oprócz nauki, działała w Drużynie Harcerek im. Królowej Jadwigi, prowadzonej przez drużynową Joannę Machalica. Nie było to pierwsze jej zetknięcie się z harcerstwem, bo jeszcze będąc w Krakowie, wstąpiła w szeregi Gromady Zuchowej „Słoneczka”. W 1937 wstąpila do Żeńskiej Drużyny Harcerskiej ZHP Kraków-Podgórze, w której w następnym roku złożyła przyrzeczenie harcerskie. W dziedzickiej drużynie działała do wybuchu II wojny światowej pełniąc funkcję zastępowej. 20 października 1940 roku została zaprzysiężona przez ofi cera organizacyjnego Antoniego Szlachcica pseud. „Laura” i stała się członkinią Związku Walki Zbrojnej, o pseudonimie „Promyczek”. Od października 1940 do lutego 1942 była członkinią ZWZ pełniąc m.in. funkcję łączniczki Inspektoratu Bielskiego, a od lutego 1942 do czerwca 1944 - żołnierką AK. Działała w harcerskiej grupie orląt w Dziale Łaczności i Informacji „Ochronka” (Organizacja Cywilna Pomocy Więźniom Politycznym KL Auschwitz). Od 1942 roku działała w Zgrupowaniu Partyzanckim AK „Sosienki”, dowodzonym przez Jana Wawrzyczka pseud. „Danuta”. Na trasach kolejowych Bielsko – Oświęcim, Bielsko – Katowice, Dziedzice – Oświęcim – Kraków, była kurierką, przewoziła pocztę konspiracyjną, broń, materiały wybuchowe, szyfry, bibułę, paczki, listy, leki, odzież i grypsy dla i od więźniów z obozu w Oświęcimiu. W Bielsku 6 czerwca 1944 została aresztowana na dworcu i osadzona w miejscowym więzieniu. Po wstępnym śledztwie została przewieziona do obozu KL Auschwitz (21 czerwca), gdzie została osadzona w bloku 11, jako tzw. „Polizeihaftling” (cywilny więzień). Oczekując w bloku śmierci na wyrok sądu policyjnego („Polizeistandgericht”) nawiązała kontakty ze współwięźniarkami i stworzyła grupę samoobrony (wzajemna pomoc współwięźniarek, aby przetrwać obóz). Nawiązała także kontakt z żołnierzami oddziału „Sosienek” i przekazywała im informacje o funkcjonowaniu obozu.

18 stycznia 1945 roku, w ostatnim transporcie z obozu KL Auschwitz, wyruszyła na „marsz śmierci” do Wodzisłąwia Śląskiego. Na wodzisławskim dworcu została wsadzona do bydlęcych wagonów i wywieziona do obozu w Ravensbruk. W połowie kwietnia 1945 została przewieziona do obozu w Oranienburgu, a później do obozu w Templin, w którym 29 kwietnia 1945 roku doczekała się wyzwolenia (przez Armię Czerwoną). 10 maja 1945 roku wrócila do Dziedzic i od razu rzuciła się w wir pracy harcerskiej. Wstąpiła do reaktywowanej Drużyny Harcerskiej im. Królowej Jadwigi, działającej przy Domu Harcerza w Dziedzicach. Pracowała m.in. w punkcie dla repatriantów (PUR Dziedzice), który znajdował się na dworcu kolejowym. W 1946 roku ukończyła kurs dróżynowych w Głuchołazach zdobywając stopień drużynowej. Po powrocie z kursu, w dziedzickim hufcu objęła funkcję drużynowej w V Drużynie Harcerek im. Elizy Orzeszkowej. Dwa lata później objęła funkcję przybocznej hufcowej Hufca Dziedzice. Funkcję tę pełniła do momentu połączenia hufców żeńskich i męskich, w jedną organizację, które nastąpiło w 1949 roku. Wtedy też dziedzicki hufi ec został włączony do hufca w Bielsku. W 1957 roku, z przyczyn rodzinnych, zaprzestała pracy w czechowickim hufcu, ale aż do śmierci pozostawała w bliskich kontaktach z harcerkami służąc im wsparciem i radą. Po wojnie pracowała na stacji kolejowej w Dziedzicach, a od 1963 roku aż do przejścia na emeryturę (1975 r.) pracowała w Banku Spółdzielczym w Czechowicach-Dziedzicach. W latach 1964-66 uczyła się w Studium Ekonomiczno-Finansowym w Katowicach uzupełniając swoje wykształcenie. Udzielała się w licznych organizacjach zawodowych i społecznych: Związku Zawodowym Kolejarzy w Czechowicach-Dziedzicach, Komitecie Osiedlowym, Zarządzie Koła ZBOWiD w Czechowicach-Dziedzicach (skarbnik), Radzie Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Czechowicach-Dziedzicach (sekretarz), Komitetach Rodzicielskich, Teatralnym Ruchu Amatorskim etc. W 1951 wyszła za mąż za Józefa (technika elektryka) z którym miała dwóch synów: Piotra (m.in. harcmistrz, drużynowy żeglarskiej DH w Czechowicach-Dziedzicach, instruktor Harcerskiego Ośrodka Wodnego w Gdyni) i Leszka (m.in. podharcmistrza, członka władz hufca w Czechowicach-Dziedzicach). Na Wieczną Wartę druhna Irena odeszła 20 października 2006 roku. Spoczęła na cmentarzu parafi alnym kościoła NMP Wspomożenia Wiernych w Czechowicach-Dziedzicach. „Promyczek” została pochowana z przypiętym krzyżem harcerskim na piersiach.

Odznaczona przez dowództwo Armii Krajowej, jeszcze w czasie wojny:

Krzyżem Walecznych Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami

Inne odznaczenia:

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Armii Krajowej Krzyż Partyzancki Krzyż Oświęcimski

Bibliografi a: ankieta personalna dla Komisji Historycznej hufca ZHP w Czechowicach-Dziedzicach, 1957 Kobiela Z., Loska E., Bohaterowiew harcerskich mundurkach z terenu Czechowic-Dziedzic, Czechowice-Dziedzice, 2010