Aquarama 62 NL

AQUARAMA L 62 VAKBLAD VOOR WATERTECHNOLOGIE I OKTOBER - NOVEMBER - DECEMBER 2013 I JAARGANG 16

met de medewerking van

MICrOBIOLOGIe Periodiciteit: driemaandelijks i afgiftekantoor: Brussel X

i 501059

i Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement i Boulevard des Canadiens 118 B-7711 Dottignies

DURON UV-systeem. Bijna 40 jaar toonaangevende techniek en 20 jaar ervaring met verticale UV desinfectie systemen resulteren in WEDECO DURON: een verticaal systeem met een helling van 45° voor open-kanaal (afval-) waterdesinfectie. De nieuwe krachtige WEDECO ECORAY lampen met een uniek hefmechanisme zorgen voor een ongeëvenaarde energie-efficiëntie, minimaal benodigde inbouwruimte en snel, eenvoudig en ergonomisch onderhoud voor de gehele serie. Wilt u meer weten over onze UV oplossingen voor uw uitdagingen, bezoek www.wedeco.com of neem contact op met onze lokale waterbehandelingsspecialisten via salesbe@xyleminc.com of 02/720.90.10.

www.wedeco.com | salesbe@xyleminc.com | 02/720.90.10

inhoudE62

AQUARAMA Vakblad voor watertechnologie.

dOSSIer MICrOBIOLOGIe

Gratis verstuurd naar de industrie

Veg-i-Trade • Essentiële oliën desinfecteren proceswater

(chemie, kunststof, metaal, voeding,

• Microbieel geïnduceerde corrosie

textiel, leder, grafische industrie, foto,

• Legionella. Nog

lang geen veteraan • Brenntag verdeelt efficiënte biocides

glas, papier en karton), studiebureaus,

voor legionellabestrijding • Meettechnische oplossing bij

watermaatschappijen, slachthuizen, ziekenhuizen, technische dienst van

chlorering van drink- en badwater

steden en gemeenten, wasserijen,

neerden individueel douchecomfort • Kalsbeek en Pollet

zwembadbouwers, aannemers water-

Water Group bestrijden legionella • De controle van micro-

bouwkundige werken en milieu-

biologie in koelwatersystemen

deskundigen.

• Franke gunt gedeti-

P28-P56

perioDiciteit

Driemaandelijks reDactie

Bart Vancauwenberghe e bart.vancauwenberghe@fcomedia.be Koen Vandepopuliere e koen.vandepopuliere@telenet.be VorMgeVing

Koen D’Haene e koen.dhaene@fcomedia.be reclaMe-aDVies

Katja Wijffels t 0473/86 59 70 e katja.wijffels@fcomedia.be VerantwoorDelijKe uitgeVer

Filip Cossement Canadezenlaan 118 - B-7711 Dottenijs t 056/77 13 10 F 056/77 13 11 e filip.cossement@fcomedia.be i www.fcomedia.be

P5 INSIDE NEWS P12 BEURSKALENDER P14 AQUARAMA TRADE FAIR-TNAV WORKSHOP P16 AQUAFLANDERS P19

Version française:

LABORAMA P21 TNAV NIEUWSBRIEF #43 P58 PROJECT

Sur simple demande

INDUSS P61 PROJECT RIETLAND P64 PROJECT CCI EN PER-

Nieuw

SYN P67 REPORTAGE NOREVA P68 PROJECT AQUASY-

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door

middel van druk, fotokopie, microfilm of

STEMS P71 REPORTAGE GE WATER P72 PROJECT DE WATERGROEP P75 REPORTAGE EDO PUMPS P77 REPORTAGE WAGO

licht op op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor de inhoud van de advertenties zijn

P79 REPORTAGE COVESS P80 REPORTAGE TERRAWATERSYSTEEM P83 RECHTEN & PLICHTEN P86 NEW PRODUCTS

enkel de adverteerders aansprakelijk

origiNele Lid van de unie van de uitgevers van de Periodieke Pers

ideeëN

aquarama #62 I 3

Elk zijn specialiteit

Een waterzuiveringsinstallatie optimaal laten werken, vraagt veel kennis en ervaring.

Maar niet voor onze klanten. Bedrijven die het beheer en het onderhoud toevertrouwen aan Aquaplus, kunnen zich met een gerust hart concentreren op hun kernactiviteiten.

www.aquaplus.be

l

info@aquaplus.be

winside news

Benchmark vergelijkt exploitatiekosten zuiveringsinstallaties

Geotechniekdag 2013 opnieuw een succes Op dinsdag 5 november was het Chassétheater in Breda het toneel van de Geotechniekdag 2013. Tijdens dit congres nam de vakwereld weer kennis van de laatste ontwikkelingen in dit vakgebied, dat voortdurend in ontwikkeling is. Dit keer was het thema ‘Elementair’. Dit verwijst naar de elementen zoals water, grond, dijken en wind én naar de grondige wetenschappelijke benadering van de geotechniek, die de basis vormt van vernieuwing en innovatie.

De Geotechniekdag biedt een podium voor een breed samengesteld palet van Nederlandse en Belgische wetenswaardigheden, gerelateerd aan de grondmechanica. Het programma van deze Nederlands-Vlaamse dag heeft een veelzijdige en actuele invulling. Zo werd in het ochtendprogramma ingegaan op de grootste sluis ter wereld, de Deurganckdoksluis in Antwerpen, die nu in aanbouw is.

Vanuit het thema van de dag werd in een andere voordracht aandacht besteed aan de problematiek van dijken en boezemkaden. In de vakwereld, die van de bescherming tegen (hoog) water, is dit een hot item.

De Geotechniekdag biedt ook een podium aan ‘young professionals’, met interessante presentaties uit Nederland en België. Bedrijven en instellingen op het gebied van geo- en funderingstechniek toonden hun nieuwste producten en diensten op het expositieplein.

De dag werd afgesloten met een borrel en een buffet.

E

De VMM heeft een financiële benchmark ontwikkeld die het mogelijk maakt om de exploitatiekosten van de zuiveringsinstallaties van de NV Aquafin onderling te vergelijken. De eerste resultaten zijn ondertussen voorgesteld aan Aquafin, die ze zal gebruiken om oorzaken van verschillen in kostprijs en trends op te sporen. Het uiteindelijke doel van de benchmark is om de geleverde prestaties van de RWZI’s te verbeteren en te komen tot een optimaal zuiveringsrendement tegen een correcte prijs.

De benchmark brengt aan de hand van een aantal financiële indicatoren de kosten van de verschillende RWZI’s in het beheer van

Aquafin in kaart. De benchmarkresultaten geven een objectief beeld van de kostenverdeling tussen de verschillende RWZI’s, wat toelaat om ze onderling te vergelijken.

De benchmark is geen doel op zich, maar een instrument om meer zicht te geven op welk niveau de kostenverschillen zich situeren. Het vormt de basis voor verder onderzoek dat op termijn kan meegenomen worden bij het ontwerpen van nieuwe of aanpassen van bestaande installaties, om zo de exploitatiekosten van de RWZI’s te drukken. Maar dat is nog even toekomstmuziek. De eerste stap is nu de oorzaken van de verschillen in de resultaten te achterhalen en te duiden.

E

www.vmm.be

www.sbrcurnet.nl

Nieuwe functie voor managing director Georg Fischer Dominique Van Ackere, managing director van Georg Fischer België, werd onlangs door het hoofdkantoor gepromoveerd tot Head Southern Europe. Van Ackere trad 24 jaar geleden in dienst bij Georg Fischer als sales engineer. In 1999 werd hij aangesteld als managing director voor GF België, waar hij met succes een segmentgerichte aanpak introduceerde.

Zes jaar later werd zijn functie uitgebreid tot managing director van het GF-filiaal in Frankrijk. In zijn nieuwe rol als Head Southern Europe zal hij de verkoopskantoren van Georg Fischer in België, Frankrijk, Spanje en Italië nauwgezet opvolgen. Naast deze nieuwe verantwoordelijkheid, zal hij ook zijn functie als managing director van GF België blijven uitoefenen.

Georg Fischer Piping Systems staat wereldwijd bekend als producent van hoogwaardige leidingsystemen en is een geschikte partner voor toepassingen waarbij vloeistoffen en gassen worden geleid. Georg Fischer Piping Systems maakt deel uit van de Zwitserse Georg Fischergroep, die ruim 13.500 werknemers telt.

E

www.georgfischer.com

aquarama #62 I 5

winside news

De Watergroep neemt gemeentelijk waterbedrijf Hoeilaart over De gemeenteraad van Hoeilaart heeft onlangs ingestemd met de overname van het gemeentelijk waterbedrijf door De Watergroep, met ingang van 1 januari 2014. De Watergroep neemt alle distributie-activiteiten over. De medewerkers van het gemeentelijk waterbedrijf kunnen overstappen naar De Watergroep.

Sinds begin jaren 1930 stond de gemeente Hoeilaart zelf in voor de productie en de distributie van drinkwater. Hoeilaart is een van de weinige gemeenten die dit tot op vandaag volgehouden heeft. “De toenemende regelgeving op Vlaams en Europees niveau maken dit jammer genoeg onhoudbaar,” stelt burgemeester Tim Vandenput. “Als kleine gemeente kun-

nen we niet langer voldoen aan alle normen die ons opgelegd worden en die ons handenvol geld kosten.”

Dat het gemeentebestuur van Hoeilaart de kandidatuur van De Watergroep weerhouden heeft, hoeft niet te verbazen. In het verleden hebben beide partners al op verschillende domeinen succesvol samengewerkt. Zo staat het laboratorium van De Watergroep al geruime tijd in voor de analyses van het Hoeilaartse drinkwater. Ook voor de exploitatie van het waterproductiecentrum doet het gemeentebestuur al langer een beroep op De Watergroep.

Door de overname krijgt De Watergroep er 4.561 aftakkingen bij.

E

www.dewatergroep.be

IWM kiest voor De Watergroep Uiterlijk vanaf 1 januari 2015 gaat de Intercommunale Watermaatschappij (IWM) op in De Watergroep. De bestaande samenwerking tussen de twee waterbedrijven krijgt daarmee een definitief karakter. IWM plaatste zichzelf in de vitrine en na een openbare procedure werd de verkoop van het waterbedrijf gegund aan De Watergroep. IWM levert drinkwater in delen van Hasselt, Leopoldsburg, Glabbeek, Kortenaken, Landen, Linter, Tienen en Zoutleeuw. Door de overname krijgt De Watergroep er in één klap 120.000 klanten bij.

IWM werd in 1965 in het Vlaams-Brabantse Zoutleeuw opgestart als een intercommunaal drinkwaterbedrijf bestaande uit welgeteld 2 gemeenten en nauwelijks 1.000 abonnees. In de loop der jaren kwamen er stelselmatig gemeenten en abonnees bij, met in 1990 een belangrijke uitbreiding door de toetreding van de stad Landen. In 1993 realiseerde IWM haar grootste uitbreiding door de toetreding van de stad Hasselt, even later gevolgd door Leopoldsburg, waardoor het totale aantal klanten opliep tot bijna 120.000.

De Watergroep van haar kant werd in 1913 opgericht als de Nationale Maatschappij der Waterleidingen, in 1983 hervormd tot de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening en recent bij haar 100-jarig bestaan omgedoopt tot De Watergroep. De Watergroep is met meer dan 2,8 miljoen klanten het grootste waterbedrijf van Vlaanderen, dat naast productie en distributie van drinkwater ook actief is op het vlak van riolering en industriewater.

E

www.dewatergroep.be

Afvalwaterinformatiesysteem van start In oktober 2013 startte de VMM een haalbaarheidsstudie over de implementatie van AWIS, het afvalwaterinformatiesysteem. AWIS wil een aantal klantvriendelijke instrumenten aanbieden voor de uitbouw en het beheer van de afvalwatercollecterings- en zuiveringsinfrastructuur. Met AWIS wil de VMM onder meer een digitaal loket voor actuele rioleringsgegevens ontwikkelen. Via een vast webportaal zal de communicatie tussen rioolbeheerders, gemeenten en de VMM gestroomlijnd worden en zullen rioleringsprojecten digitaal aangevraagd en opgevolgd kunnen worden. Op die manier wil de VMM de dienstverlening naar gemeenten verbeteren en de samenwerking optimaliseren. Een belangrijke eerste stap in de haalbaarheidsstudie is een stakeholderanalyse. Daarbij zal de VMM de noden en verwachtingen bij gemeenten en rioolbeheerders in kaart brengen. Daarnaast zal de studie op basis van juridische, technische en financiële overwegingen het implementatieplan verder richting geven.

E www.vmm.be

6 I a q u a r a ma # 6 2

Milieu en techniek in harmonie Eco-Vision biedt u een complete milieu- totaalservice.

Milieuwinst hand in hand met uw bedrijfswinst is onze business.

MILIEUADVIES: Voor al uw milieuadvies staan wij u graag in raad en daad bij.

(RE)ENGINEERING: Waterbehandeling, afvalwaterzuivering of het recyclageproces? U kunt op ons rekenen voor een grondige probleemanalyse en een procesontwerp op maat.

BOUW VAN COMPLETE INSTALLATIES: Eco-Vision bouwt voor u complete installaties voor waterbehandeling en afvalwaterzuivering voor “end-of-pipe” toepassingen en procesgeïntegreerde oplossingen.

AL MAXIMA IK BRU HERGE T A W ER

Contacteer ons snel ... voor een zuivere kijk op het milieu!

Ambachtslaan 14 • 3665 As • T. +32 (0)89 79 81 30

www.eco-vision.be

Water De juiste oplossingen op de juiste plaats Water is leven. Daarom is het nodig zorg te dragen voor deze natuurlijke rijkdom.

Samen met de afdeling Water van Tauw vindt u een duurzaam antwoord op elk watervraagstuk.

U krijgt van onze specialisten onafhankelijk advies. Ze tonen hoe u de wet toepast en wat er mogelijk is specifiek op maat van uw bedrijf.

Altijd met zin voor realiteit: u blijft binnen uw budget en de terugverdientijd is optimaal. Het totaalplaatje telt: Tauw heeft aandacht voor de hele waterketen.

Resultaat? We garanderen u de juiste oplossingen op de juiste plaats. www.tauw.be/water

Denkkracht voor duurzame omgevingskwaliteit

Advertentie Water BE_195x134_FINAL.indd 1

15-11-2013 11:09:39

ServiceService en kennis en kennis Water treatment Specifieke producten voor de behandeling van proceswater, afvalwater en de ontwatering van organische en minerale slibs.

Onze producten en service: - Vlokkingsmiddelen - Coaguleermiddelen - DiatomeeĂŤnaarde - Cellulose - Biotechnologische producten - Anti-schuimmiddelen - Geurbehandeling - Harsen voor ionenwisselaars - Kalkmelk - Conditioneringsproducten - Labo en industriĂŤle testen - Onderhoud en herstelling van waterbehandelingsinstallaties

Voor meer informatie: Frank Vueghs - Nieuwlandlaan 16B, Industriezone B411, 3200 Aarschot Tel. 016 49 09 04 - Fax 016 49 09 05 - www.clarflok.be - E-mail: info@clarflok.be

Carmeuse, uw partner voor toepassing van kalk in de slib- en waterbehandeling.

Carmeuse biedt u een breed scala aan droge en vloeibare kalkproducten en bijbehorende know-how. Voor een zowel duurzame als economische toepassing bij de behandeling van slibben, drink- en afvalwater.

> Neem contact op info@carmeuse.be of met Peter Menne Tel. +32 85 830 111 Tel. +31 182 527 255

NaTural SoluTioNS

advert_Aquarama_November_fl_141113_NL.indd 1

14/11/2013 14:14:29

winside news

epoxyhars beschermt leidingen tegen loodcontaminatie Hatenboer-Water opent de deuren in Singapore Jacques Werner, ambassadeur van de Nederlandse ambassade in Singapore, heeft onlangs officieel het nieuwe pand van Hatenboer-Water geopend. Het bedrijf bundelt de krachten met IMT en Trustlube en heeft nu een kantoor in het Tradehub-gebouw aan de Boon Lay Way in Singapore. Deze drie bedrijven, die alle drie actief zijn in de maritieme en watersector, delen nu hun kantoor en hun ervaringen in Singapore. Samen zullen ze groeien en hun activiteiten verder uitbreiden in Azië.

Onveilig drinkwater aan boord is een serieus gevaar voor de maritieme sector. Hatenboer-Water vervult graag de rol van fullservicepartner om kostbare aanpassingen of shutdowns te helpen voorkomen. De strategische keuze om dichtbij de constructielocaties van veel van haar eindklanten te zijn, is ingegeven door de wijze waarop de organisatie haar dienstverlening inricht.

“Bij Hatenboer-Water concentreren wij ons ook op de nazorg van onze waterbehandelingsinstallaties. In dat licht is ook het snel kunnen leveren van spares cruciaal,” licht Guy Heijnen, managing director van Hatenboer-Water Asia Pte Ltd toe. “De focus van de nieuwe vestiging in Singapore is het bedienen van klanten in de maritieme en offshore industrie. Daarom is onze voorraad consumables en spares ook volledig afgestemd op deze markt.”

Naast het hanteren van korte levertijden, levert het bedrijf ook gespecialiseerde begeleiding bij het ontwerp van de waterinstallatie en -huishouding.

E

www.hatenboer-water.com

Tot 1950 was het in België gangbaar om loden leidingen voor drinkwatertoepassingen te gebruiken. Een halve eeuw later wordt er alles aan gedaan om de blootstelling aan deze giftige stof te beperken. Daarom besliste de Europese Unie om tegen eind 2013 de toegestane concentratie lood in het drinkwater naar 10 microgram per liter te verlagen.

Het water dat de watermaatschappijen verdelen, bevat weliswaar weinig tot geen lood. Als er lood in het kraantjeswater aanwezig is, dan is dat afkomstig van de loden aansluitingen en van de loden leidingen in de woningen. Verschillende watermaatschappijen zijn ondertussen gestart met het vervangen van de loden aansluitingen.

een beschermingslaag van epoxyhars die binnen in de leiding aangebracht wordt, komt het drinkwater niet meer in contact met de loden leidingen, waardoor er geen loodcontaminatie meer kan optreden. Voor loden leidingen werd een nieuw type epoxy ontwikkeld, die eveneens goedgekeurd werd door Belgaqua. Dat bewijst dat deze epoxy geen gevaar vormt voor de volksgezondheid en in alle veiligheid mag gebruikt worden in drinkwaterleidingen.

E www.epipe.be

De binnenleidingen daarentegen zijn een zaak van de eigenaar van het gebouw. Om deze leidingen onschadelijk te maken, zijn er verschillende mogelijkheden. Ofwel worden alle loden leidingen vervangen door nieuw materiaal. Ofwel worden ze behandeld volgens het ‘e-Pipe’-procedé. Dankzij

Bezoek onze website: www.bestinstruments.nl E: info@bestinstruments.nl T: +31 (0) 594-513373 • vanuit België: 0800-40884 Industriepark 5 e, 9351 PA Leek, Nederland

Exclusief leverancier van on-line analyse apparatuur van

aquarama #62 I 9

VITO is een toonaangevend, onafhankelijk onderzoeks- en adviescentrum in Vlaanderen. Met ongeveer 700 medewerkers zijn we het grootste onderzoekscentrum in België op het vlak van milieu, energie en materialen.

Water is een centraal thema binnen onze strategische onderzoeksprogramma’s die focussen op duurzame industrie, landgebruik en materialen.

Onze wateractiviteiten omvatten deze 4 domeinen: productontwikkeling (membranen en modules); technologie en demonstratie; monitoring, modellering en analyse; samenwerkingen en netwerken.

Centraal tussen industrie, academische wereld en overheid is VITO zeer geschikt om nieuwe techtech nologieën en toepassingen te integreren en om toekomstige demonstraties op te zetten voor vooruitstrevende kringloopsluiting en symbiose.

Als multidisciplinaire contractonderzoeksorganisatie, kan VITO uw innovatiepartner zijn op projectbasis (advies, diensten en testing van labo- tot pilootschaal) of voor een langdurige samenwerking (onderzoeksprojecten, gezamenlijke ontwikkelingen of bedrijfsprogramma’s …).

VITO NV Boeretang 200 - 2400 MOL Voor meer informatie, neem vrijblijvend contact op met Roel Vleeschouwers Tel. + 32 14 33 69 15 Fax + 32 14 32 65 86 roel.vleeschouwers@vito.be www.vito.be

winside news

TPL verscheept grootste koel- en granulatiesecties

u Alexander Laarman, Vitens en Cees Buisman, Jury Voorzitter Aquatech Innovation Award (foto: Aquatech Global Events, RAI)

Vitens wint Aquatech Innovation Award De HumVi Liquid-technology van Vitens is uitgeroepen tot algemeen winnaar van de Aquatech Innovation Award 2013. De award is een erkenning voor het meest vernieuwende product, dienst of oplossing en is een benchmark geworden voor topkwaliteit binnen de watertechnologiesector.

Naast de algemeen winnaar zijn X-Flow (Pentair), Lacroix Sofrel, Unisense A/S en Mekorot National Water aangewezen als winnaar van een Category Award. De winnaars werden begin november bekend gemaakt tijdens de officiële openingsceremonie van de International Water Week en Aquatech Amsterdam in Amsterdam RAI. Een deskundige jury heeft op basis van verschillende criteria de inzendingen beoordeeld. Zij hebben gekeken naar de balans en interactie tussen originaliteit van het product, toepasbaarheid (technisch, economisch, betrouwbaarheid) en duurzaamheid (milieu, veiligheid, energie en efficiëntie). Deze editie van de Aquatech Innovation Award ontving meer aanmeldingen dan in 2011 en meer dan de helft kwam uit de waterbehandelingsector.

TPL (Transport & Project Logistics) bvba werd onlangs door Waterleau France geselecteerd voor een speciale job van in totaal negen modulaire units.

Die zijn elk 15 à 17 m hoog en 4,5 tot 6 meter breed en dienden naar het Midden Oosten te worden verscheept.

De voorbereiding van dit project (routeonderzoek van weg en haventerminal, aanvraag van vergunningen) nam alvast twee maanden in beslag. De secties werden in een gecharterd schip met eigen kranen geladen. De negen secties werden vooraf geladen en ’s nachts overgevoerd in konvooi. Enkele telefoonkabels moesten worden losgekoppeld

en in samenwerking met het lokale elektriciteitsbedrijf en politie moesten draden worden omhooggestoken om het gevaarte door te laten.

De grootste uitdaging was de aanlevering op de verschepingskaai, aangezien de beloofde brug (onderdeel van het Marmara Rail Project) nog niet beëindigd was. TPL had voorzien om een 500 TM mobiele kraan te huren om deze grote units over de afsluiting van de kaai te laden op de klaarstaande low bed, zodat deze stukken voor rechtstreekse overslag onder de hijskraan van het schip konden worden geleverd. De gehele operatie was uiteindelijk in 3 dagen en 2 nachten uitgevoerd onder leiding van TPL, zonder vertraging en binnen vastgestelde tijd en budget.

E

www.tpl.be

Vaak ging het om ‘point of use’-technologieën, hetgeen de urgente behoefte aan additionele behandelingsoplossingen in veel landen benadrukt. “Van het begin af aan was al duidelijk dat ‘Water Treatment’ de winnaar zou brengen vanwege zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de inzendingen uit die categorie,” verduidelijkte juryvoorzitter Cees Buisman.

E

www.aquatechtrade.com

Multicellulaire centrifugaalpompen bij MZT Pumpi Het in Macedonië gevestigde MZT Pumpi is fabrikant van industriële pompen voor de overbrenging

van verschillende types van vloeistof in het zuidoosten van Europa.

De onderneming is erin geslaagd om

multicellulaire zelfaanzuigende centrifugaalpompen van het type BCP met explosieveilige motoren te produceren en te leveren voor de overbrenging van aardolie.

MZT Pumpi is een belangrijkste fabrikant van industriële pompen voor de overbrenging van water, olie en oliederivaten alsook hydromechanische en ecologische producten in het zuidoosten van Europa. Met haar 60 jaar ervaring, een personeelsbe-

stand van 155 werknemers, een eigen onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling en een commerciële aanwezigheid in meer dan 30 landen is MZT Pumpi een betrouwbare partner voor alle klanten die op zoek zijn naar doeltreffende pompoplossingen.

E

www.pumpi.com.mk

a q u a r a m a # 6 2 I 11

winside news

w Beurskalender • Aqua Nederland 18 tot en met 20 maart 2014 I Evenementenhal Gorinchem vakbeurs voor waterbehandeling, -management en -technologie u www.evenementenhal.nl • WQA Aquatech USA 18 tot en met 21 maart 2014 I Orlando, USA Wereldwijde vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater u www.aquatechtrade.com • Ifat Entsorga 5 tot 9 mei 2014 I Messe München vakbeurs voor water-, afvalwater- en afvalwetenschap u www.ifat.de • Aquatech India 6 tot 8 mei 2014 I New Delhi Wereldwijde vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater u www.aquatechtrade.com • Aquatech China 25 tot 27 juni 2014 I Shanghai Wereldwijde vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater u www.aquatechtrade.com • IWA Lissabon 21 tot 26 september 2014 I Lissabon Wereldwatercongres en -beurs u www.iwa2014lisbon.org

u Antwerps schepen Philip Heylen verwelkomt de delegatie en ontmoette de organisatoren Shrikar Dole , EBTC en Carine Van Hove, FCA (Foto: FCA)

Vlaamse cleantechpower in de wereld Clean technology is het antwoord op klimaatverandering en hierin is kennisregio Vlaanderen sterk. Flanders Cleantech Association (FCA) wil voor de Vlaamse cleantechbedrijven de poorten naar de wereldeconomie openen, onder meer via internationale fora met concrete b2bcontacten.

Eén van die contactmogelijkheden vond onlangs plaats in Antwerpen, waar FCA 20 Indiase burgemeesters en aanbesteders wist te verzamelen.

De delegatie was op Europese tournee op zoek naar kennis, ervaring en samenwerking over ‘waste (water) valorisation’. Volgende Vlaamse cleantechbedrijven namen deel: Indaver (met het Hooge-Maeyproject), SeReAnt zijnde de THV van DEC en Envisan met het (V)Amorasproject, Waterleau, Machiels (Remogroep), Ecobeton Water Technologies en Aquaplus.

Concreet ging de interesse van de Indiase delegatie uit naar partners voor publiek-private samenwerkingsprojecten, waarbij afval en afvalwater gevaloriseerd wordt tot energie, herbruikbare materialen en grondstoffen. Hiertoe lichtten enkele Indiase bezoekers concrete projectopportuniteiten toe,” aldus Carine Van Hove, directeur FCA. De delegatie werd mede verwelkomd door Antwerps schepen voor economie Philip Heylen. Hij haalt in 2015 de ISWA (ISWA: International Solid Waste Association) World Conference naar Antwerpen. FCA nam in november deel aan de Belgische missie onder leiding van Prinses Astrid naar India, waar de contacten verder werden uitgediept.

E

www.fca.be

• Aquarama Vakbeurs - TNAV Workshop 23 oktober 2014 I Brabanthal Leuven Vakbeurs en workshop voor de Belgische waterbehandelingssector u www.aquarama.be • Pollutec Lyon 25 tot en met 28 november 2014 I Eurexpo Lyon Globaal ecotechnologie-event u www.pollutec.com

u De delegatie bezocht het project Amoras in Antwerpen.Foto rechts de membraanfilterpers van de slibontwatering) (Foto’s: FCA)

12 I a q u a ra ma # 6 2

Striemende regenvlagen en kilometerslange files teisterden ons land op donderdag 17 oktober, maar dat kon honderden experts uit de wereld van de stedelijke en industriële afvalwaterzuiveringswereld niet tegenhouden om opnieuw massaal af te zakken naar de Aquarama Vakbeurs en de workshop van TNAV. In de Brabanthal van Leuven ontmoetten deze diverse stakeholders elkaar om nieuwe contacten te leggen, ervaringen uit te wisselen en de recentste nieuwtjes te bespreken. Ze kwamen tot de conclusie dat dit eendaags netwerkevenement opnieuw zeer de moeite loonde.

Waterexperts verbroederen op Aquarama Vakbeurs - TNAV Workshop

A

l bijna tien jaar lang gelden de Aquarama Vakbeurs en TNAV Workshop als cruciale begrippen in de Belgische wereld van de watertechnologie. Logisch dat dus heel wat ondernemingen er prat op gaan als exposant aanwezig te zijn en aan honderden bezoekers hun expertise te verduidelijken.

Enprotech geldt al sinds dag één als een vaste klant van de vakbeurs. rika Jenné verduidelijkt waarom.

“Dit is onder meer een ideale gelegenheid om enkele nieuwe concullega’s te leren kennen. Het valt me op dat hier ook heel wat mensen uit Wallonië en het buitenland aanwezig zijn. Op een beurs zoals deze kan je bijvoorbeeld nagaan of het nuttig is om met één van die bedrijven een eventuele samenwerking te beginnen. Sowieso zijn wij al een aantal jaar vrij zuinig als het om beursdeelnames gaat. Veel heeft te maken met het feit dat je relatief weinig eindklanten ziet. Dat geldt zeker voor een onderneming als de onze, die het vooral van projectrealisaties moet hebben. Een groot voordeel van dit evenement is dat het voor ons heel dichtbij is en weinig investeringen vraagt. Bij andere events ligt dat toch anders: als je minstens twee dagen een paar man naar een beurs stuurt, moet je je actieve projecten tijdelijk ‘on hold’ zetten. In elk geval merken we dat de industrie nog stevig in waterzuivering investeert: enerzijds om een groen imago in stand te houden, anderzijds om het energieverbruik te reduceren en om nieuwe vergunningen te kunnen behalen.”

14 I a q u a ra ma # 6 2

ProDucTeN VoorSTeLLeN

Ook Vink, leverancier van kunststofproducten, zakt elk jaar met een delegatie af richting Leuven. “Als één van de eerste TNAV-leden, hechten we daar veel belang aan,” legt Paul De Weerdt uit. “We maken van onze aanwezigheid hier gebruik om aan netwerking te doen en brengen al eens nieuwe producten mee. Onze actie rond betonbescherming past perfect in dat kader. Beurzen zijn voor ons een cruciale marketingtool: omdat we in diverse nichemarkten actief zijn, vinden we het belangrijk op die manier de vinger aan de pols van de markt te kunnen houden. In een wereld waarin ‘Koning Internet’ lijkt te regeren, blijven face-to-face-contacten volgens ons toch van doorslaggevend belang, onder meer om de techniciteit van bepaalde producten uit te leggen.”

Op de dag van de beurs raakte bekend dat het Europees Hof van Justitie ons land veroordeelde tot een boete van 10 miljoen euro, omdat de waterzuivering in de gewesten in gebreke is gebleven. “Een spijtige zaak, maar elk nadeel heeft zijn voordeel,” weet Paul De Weerdt. “Misschien zal dit leiden tot nieuwe inspanningen en investeringen, en eigenlijk is dat dan goed nieuws voor de installateurs.”

ZAkeLIJke SPeeDDATING

Luk Aerts is verheugd over de deelname van Tauw aan de Aquarama Vakbeurs. “We hebben goede ervaringen met dit evenement. De kwalitatieve contacten die we hier leggen, resulteren steevast in een hoge opvolgingsgraad. We kunnen zelfs stellen dat de embryonale fase van enkele projecten die we

realiseerden, hier is begonnen. Bepaalde netwerkevenementen vinden we heel belangrijk. Zo hebben we onder meer ook een goede respons op ‘Meeting Liège’, een algemene beurs die steunt op een concept van zakelijke speeddating. Positief voor ons op Aquarama is dat hier weinig andere studiebureaus aanwezig zijn. Aangezien onder meer de publieke sector (bijvoorbeeld gemeenten) toch regelmatig nood heeft aan een studiebureau, kan dat voor ons alleen maar voordelig zijn. Ik hoorde pas ook het nieuws over die forse Europese boete. Dat is niet positief voor ons imago in het buitenland. Daar begrijpen ze niet hoe het komt dat de waterzuivering in Brussel nog niet optimaal georganiseerd is.”

“INDuSTrIëLe MArkT IN BeWeGING”

VITO mag uiteraard niet ontbreken op de beurs. Het kennisinstituut houdt ook telkens een lezing op de workshop en neemt de beurs te baat voor netwerking. roel Vleeschouwers: “Die contacten leren ons onder meer dat de markt van de industriële waterzuivering nog volop in beweging is. Ondernemingen gaan almaar verder in hun inspanningen om water te behandelen en proberen ook op andere vlakken zo ecologisch mogelijk te werken. Het is onze taak om hen daarbij gepast te adviseren. Nog zo’n positieve trend is dat bedrijven uit dezelfde buurt samenwerken om hun waterstromen te delen.

Die evolutie kunnen we alleen maar toejuichen en ondersteunen. Die beweging zal zich de komende jaren verder zetten, ook al omdat het vanuit Europese hoek extra wordt gestimuleerd.”

AQUARAMA TRADE FAIR FOR WATER TECHNOLOGY TNAV WORKSHOP

17/10/2013

Voor Geert Denutte (CGK) is het duidelijk: “De vakbeurs Aquarama is de belangrijkste watertechnologiebeurs in België. Hier zie je niet alleen klanten, maar ook collega’s voor wie je in onderaanneming werkt. Door de groei van ons bedrijf, is deze markt nog belangrijker geworden. We bouwen meer en meer buffertanks, tanks voor chemicaliën en krijgen vaak ook de opdracht het leidingwerk te verzorgen. De voorbije jaren hebben we beknibbeld op onze deelname aan beurzen, omdat er steeds minder bezoekers opdagen. Aquarama vormt daarop een uitzondering: je ziet hier niet de grote massa, maar de bezoekers hebben wel het juiste profiel.”

“Ideaal concept”

Bij Beton De Clercq appreciëren ze de vele interessante contacten die op de beurs kunnen worden gelegd. Helmut De Ganck: “We leven in een wereld waarin tijd zeer kostbaar is geworden. Dan is een eendaagse beurs een ideale en makkelijke manier om op enkele uren tijd de juiste mensen te ontmoeten. We ontmoeten hier zowel de industriële als de publieke sector. Voor een bedrijf als het onze, dat zowel actief is in waterzuivering als in riolering, is dat een prima formule.”

Eric Boliau van CCI Leidingsystemen is aanwezig als bezoeker. “Vanuit mijn ervaringen in de pompenwereld, ben ik al langer vertrouwd met dit evenement.

Het is een jaarlijkse gelegenheid om oud-collega’s te ontmoeten. Het is een aangename beurs, die het dankzij de standindeling vlot toelaat om alle exposanten te zien en intussen op de gang andere bekenden tegen het lijf te lopen. Op andere beurzen stippel je als bezoeker vaak een eigen routing uit, maar daardoor loop je het risico iets te missen.”

Zes jaar geleden werd Kurita België boven de doopvont gehouden. Een jaar later tekende het bedrijf al present als standhouder op Aquarama. Jan Deetens: “Daar hebben we nog nooit spijt van gehad, want we halen er altijd een stevige return uit. Als serviceverlenend bedrijf vinden we face-to-facecontacten heel belangrijk. Bovendien zie je hier ook waar de concurrentie zoal mee bezig is. In de voormiddag alleen al hebben we al een aantal potentiële klanten mogen ontvangen. Eigenlijk kon het toen al niet meer stuk voor ons.”

E www.aquarama.be E www.tnav.be

a q u a r a m a # 6 2 I 15

AquaFlanders en een vloed aan informatie Donderdag 17 oktober vond Aquaflanders’ studiedag plaats. Te Leuven, en voor het eerst gelijktijdig met de Aquarama-beurs en de TNAV-workshops. Tal van uitdagingen passeerden de revue. Maar, gelukkig, kwamen minstens evenveel oplossingen aan bod.

Door Koen Vandepopuliere

J

oke Schauvliege, Vlaams Minister van Leefmilieu, leidde de studiedag in. De eerstvolgende spreker was Kris Van den Belt, verantwoordelijke voor de dienst lokaal waterbeheer van VMM (Vlaamse Milieumaatschappij).

verenigd om, bij calamiteiten, samen nooddrinkwater-middelen aan te schaffen. En: om elkaar bijstand te verlenen in geval van nood.

ASSeT MANAGeMeNT

Boudewijn Van De Steene is directeur-generaal van De Watergroep. Hij had het over het beheren van het drinkwaternet via adequaat ‘asset management’.

Dat helpt inzicht te verwerven in de toestand van de leidingen zodat drinkwaterbedrijven een preventief, toestandsafhankelijk onderhoud kunnen uitvoeren op de leidingen. Als ze dit te laat doen, volgen storingen; maar te vroeg impliceert een meerkost.

Tevens helpt zo’n management de optimale materiaalkeuze te maken, de beste uitvoeringswijze te kiezen,... En het zorgt voor meer kennis over het leidingnet, zodat beter is te anticiperen op investeringen. Van De Steene werd afgelost door Luc Bossyns, gedelegeerd bestuurder van Aquafin NV. Ook hij had het over asset management, maar dan in het kader van het verminderen van rioleringskosten. u Kris Van den Belt, VMM (foto KVDP)

NooDDrINkWATer, eN Meer

Van den Belt had het over de nieuwe ‘operationele dienstverplichtingen’ aan drinkwaterbedrijven.

Die vloeien onder meer voort uit de ‘nieuwe’ stoffen zoals pesticiden in ons milieu, en uit de risico’s in het distributieproces, zoals een dode duif die in een watertoren valt. Ook zijn er de, aanzienlijke, aanspraken die drinkwaterbedrijven maken op watervoorraden. Essentieel in dat verband zijn een goed watervoorraadbeheer vanuit de overheid, én een visie vanuit de drinkwaterbedrijven om de watervoorziening op lange termijn veilig te stellen. Na hem kwam Ronny Sabo, directeur-generaal van Pidpa. Hij meldde dat Vlaamse drinkwaterbedrijven zich, onder de AquaFlanders-koepel, hebben 16 I a q u a ra ma # 6 2

u Marc Buysse van AquaFlanders en Vlaams Minister van Leefmilieu Joke Schauvliege heffen samen een glas water (foto © Doeke)

drinkwaterinstallatie pas in dienst gesteld na een keuring. Ook bekomen klanten pas een definitieve installatie wanneer ze een conform keuringsattest afleveren aan hun drinkwaterbedrijf.

Dan is er nog de privéwater-áfvoer: de keuring daarvoor vindt plaats zodra het waterafvoersysteem volledig is aangelegd. AquaFlanders, klonk het, staat in voor de organisatie van de opleidingen en de aanvaarding van de keurders die verantwoordelijk zijn voor het nakijken van de huishoudelijke binneninstallatie en de privéwaterafvoer.

Even later sloot Luc Asselman, voorzitter AquaFlanders, de studiedag af; het buffet, daarentegen, kon beginnen.

E www.aquaflanders.be

GuP’S

Ingeborg Barrez is hoofd van de ‘dienst uitbouw en beheer saneringsinfrastructuur’ bij VMM. Zij pakte uit met een integrale visie over de gebiedsdekkende uitvoeringsplannen. Na haar sprak Ludy Modderie, algemeen directeur bij TMVW (waterlink). Wateroverlast, stelde hij vast, komt steeds vaker voor. Maar lokale saneringsoperatoren kunnen de gemeenten helpen.

Tenslotte kwam uitleg over keuringen, door Johan Verbauwhede, voorzitter van het directiecomité van AquaFlanders. Hij wees erop dat de levering van kwaliteitsvol drinkwater en het zuiveren van afvalwater ook afhankelijk zijn van de laatste schakel van de ‘assets’: deze op privédomein. De Vlaamse Regering heeft ervoor gezorgd dat ter zake een waarborg zal zijn ingebouwd. Zo wordt een

uBoudewijn Van De Steene, De Watergroep (foto KVDP)

Sulzer Pumps

Eennieuwedefinitie

vanpomp pomp

rendement Meerkanaals waaiers met wereldklasse bescherming tegen verstopping

Marktleider in verstoppingsvrijheid

Hydraulisch toprendement met ongeĂŤvenaarde vuilvrachtverwerking

Alle nieuwe 2- en 3-kanaalswaaiers ontworpen met CFD technologie

Meer oplossingen van wereldklasse vindt u op www.ABSEffeX.com

www.sulzer.com

The Heart of Your Process

  

     

     



     







   

  

   

ww

Watts BA BM terugstroombeveiliging

De nieuwe standaard in BA drinkwaterbeveiliging!

DN50 Verkrijgbaar in DN15 t/m 2729.

Conform EN1717 & EN1 Belgaqua gekeurd

w.w Kijk ate ook rbe op vei lig ing .be

Water is een van onze belangrijkste levensbehoeften. Het is dan ook van groot belang dat we de kwaliteit van ons drinkwater ook in de toekomst kunnen garanderen. Daarom heeft Watts Industries nu een pakket BA BM terugstroombeveligingstoestellen in de maten DN15 t/m DN 50 ontwikkeld, die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen met de BA BS toestellen DN6 t/m DN10 bent u hiermee klaar voor de toekomst!

• Compact • Licht • Modulair • Eenvoudig • Compleet Watts Industries Belgium BVBA Beernemsteenweg 65 8750 Wingene Tel. +32 (0)51 65 87 08 Fax. +32 (0) 51 65 87 20 E-mail info@wattsindustries.be www.wattsindustries.be

Watts Industries Belgium BVBA is onderdeel van Watts Industries Europe B.V.

w be u rs n ie u ws

Inschrijvingen voor exposanten Laborama 2014 gestart Op donderdag 20 en vrijdag 21 maart 2014 verzamelen leveranciers van laboratoriumapparatuur voor de vijftiende keer op Laborama. Deze tweedaagse vakbeurs is uitgegroeid tot de ontmoetingsplaats voor laboratoriumprofessionals in België. In 2014 zal Laborama opnieuw doorgaan in hal 1 en 2 van Brussels Kart Expo. Exposanten kunnen zich vanaf nu registeren via de website www.laborama.be.

B

innen- en buitenlandse verdelers van laboratoriumapparatuur tekenen gedurende deze tweedaagse naar goede gewoonte opnieuw present in Brussels Kart Expo voor hun jaarlijkse afspraak met de laboratoriumprofessionals. Op de voorbije editie van de tweedaagse vakbeurs werden 1880 bezoekers verwelkomd door 128 exposanten.

Ontdekking nieuwigheden

Zowel exposanten als bezoekers ervaren Laborama als een erg professionele beurs. De vlotte sfeer die er altijd heerst, maakt dat er op de beurs heel makkelijk contacten gelegd worden. Voor bezoekers is

Laborama de perfecte gelegenheid om een vergelijking te maken van wat er op de markt beschikbaar is en om alle nieuwigheden in de sector te ontdekken.

Uit de tevredenheidsenquête die werd uitgevoerd na de editie 2013, is gebleken dat liefst 75% van de bezoekers naar de beurs komt met een te besteden budget.

Dankzij het all-in concept kunnen bedrijven tegen een relatief goedkoop bedrag aanwezig zijn als exposant op Laborama. De beschikbare stands zijn minimum 12m² en maximum 120m². Op deze manier wil de beursorganisator er voor zorgen dat de beurs toegankelijk blijft voor zowel grote als kleine bedrijven. Meer informatie over de beschikbare oppervlakten, de deelnameprijs en wat er is inbegrepen in de prijs, kunt u terugvinden op de website.

Biotechnologie

Ook in 2014 wordt het thema-eiland ‘Biotechnologie’ ingericht. Bedrijven die actief zijn in deze niche kunnen zich hiervoor inschrijven en zo hun activiteit extra in de kijker zetten. Op het thema-eiland zijn al stands beschikbaar vanaf 9m².

Voor 2014 wordt er ook gewerkt aan een village gewijd aan ‘Additive Manufacturing’ (3D printing) en de toepassingen die deze nieuwe technologie kan hebben in de laboratoriumsector.

Wie wil deelnemen aan Laborama, kan zich via de website www.laborama.be inschrijven. De inschrijvingen voor bezoekers starten vanaf 3 januari via dezelfde website.

Voor bijkomende informatie kan u contact opnemen met de organisatie, via laborama@udias.be.

E www.laborama.be

UDIAS UDIAS, de beroepsvereniging voor distributeurs en fabrikanten van laboratoriummateriaal en toebehoren, werd in 1936 opgericht als syndicale kamer. Inmiddels is de organisatie een vzw die een negentigtal ondernemingen groepeert. Zij dragen met hun producten en specialisten bij tot de ontwikkeling van de Belgische economie, de kwaliteit van milieu en gezondheidszorg, de betrouwbaarheid van onze voeding en het tot stand komen van nieuwe technologieën. foto © studio Vercammen

a q u a r a m a # 6 2 I 19

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

#43 Bezoek aan de Hooge Maey

TNAV-activiteiten

Op 1 oktober nam TNAV de leden mee naar de Hooge Maey, de voorTNAV heeft een bijzonder

malige stortplaats voor industrieel en huishoudelijk afval in de haven

druk en productief najaar

van Antwerpen. Een weetje: de vroegere afvalberg vormt nog steeds

achter de rug! Wij zetten de

het hoogste punt van Antwerpen. Nu vindt er een grootschalige sane-

activiteiten nog eens voor

ring plaats, een activiteit waarover onze gids de nodige uitleg gaf. De

u op een rijtje.

sanering omvat onder andere het afdekken van de berg en het plaat-

De

BMG-debatavond

sen van schachten waarlangs methaangas wordt opgevangen en

van 19 september had als

omgezet in elektriciteit met behulp van gasmotoren. De restwarmte

thema “Future Trends in

van die motoren dient dan weer om het water van een algenplantage

Membrane Technology”.

op temperatuur te houden. Verder beschikt de site natuurlijk over een

Onze panel telde drie leden

robuuste waterzuiveringsinstallatie om het percolaatwater te behan-

die elk een lezing gaven

delen. Allemaal een bezoek waard.

over wat zij zelf de belang-

Daarna was het tijd om collega’s te ontmoeten, nieuwtjes uit te wisse-

rijkste huidige trend von-

len met een streekbiertje binnen handbereik in het stemmige voorma-

den: Enrico Drioli (ITM-

u Professor Enrico Drioli, ITM-CNR

lige polderdorpje Lillo. Een waardige afsluiter van ons jubileumjaar.

CNR en ex-president van de European Membrane Society) sprak over intensificatie van

n www.tnav.be n www.hoogemaey.be

processen, Joao Crespo (Universidade Nove Lisboa) koos voor membraaneigenschappen op moleculaire schaal, en Pierre Aimar (Université de Toulouse en Journal of Membrane Science) stelde vast dat membraanproductie door middel van elektrospinning in opmars is.

De sprekers bewezen dat een verregaande specialisatie kan samengaan met een brede visie en met een open oor voor de vragen uit het publiek, dat zowel uit professionals als doctoraats- en masterstudenten bestond. n www.tnav.be/NL/bmg

TNAV Workshop op Aquarama Trade Fair 17 oktober: de jaarlijkse workshop op de Aquaramavakbeurs in de Leuvense Brabanthal. Een activiteit waarnaar elk jaar weer reikhalzend wordt uitgekeken. Het werd een levendige bedoening want de vele toehoorders konden honderduit vragen en grepen die mogelijkheid gretig aan.

Na de workshop was er volop gelegenheid om de vakbeurs te bezoeken, interessante contacten te leggen en van gedachten te wisselen met vakbroeders en zusters. Een opportuniteit waarvan de bezoekers gretig gebruik maakten vooraleer zich in het helse avondlijke verkeer te storten. Iedereen blijft het er over eens dat de formule van de eendagsbeurs niet of nauwelijks te verbeteren valt.

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

a q u a r a m a # 6 2 I 21

PPadv_aqua_A5_Opmaak 1 30-08-13 17:43 Pagina 1

Profilplast bouwt aan de toekomst!

Voor onze nieuwe vestiging in België zijn wij op zoek naar een fulltime: • Technisch Accountmanager (m/v, segment waterbehandeling) • Commercieel medewerker binnendienst (m/v) Profilplast is als internationale toonaangevende industriële toeleverancier van kunststof leidingsystemen en halffabrikaten momenteel in 4 landen aanwezig en wil haar vestiging in België nader uitbouwen. Ben je geïnteresseerd in deze functie richt dan je sollicitatie aan onze hoofdzetel te Sittard: yvonnelamers@profilplast.nl , +32 (0)38 080 497. Voor meer informatie kijk op onze website www.profilplast.be

De technologie van morgen, hier en nu

Trap uw oude blowers eruit, en spaar energie met onze nieuwe schroefblowers

Vergeet uw oude blowers en stap over naar de technologie van de toekomst. De nieuwe schroeftechnologie van de Atlas Copco ZS-blowers is gemiddeld zo’n 30% energiezuiniger dan de bestaande lobben- of rootstechnologie. Door het energieverbruik van uw blowersysteem te verminderen, zal u niet alleen heel wat milieuvriendelijker werken, maar biedt u tegelijk een beter antwoord op de vraag naar duurzame produktiviteit en lagere CO2-uitstoot.

Wil je weten hoe u met Atlas Copco ZS-blowers en -compressoren uw energiekosten kunnen verlagen? Kijk op www.efficiencyblowers.com www.atlascopco.be

Atlas-00056.indd 1

15/05/12 14:10

TetraProjecten Twee projecten rond watertechnologie zijn (bijna) afgewerkt en stellen we daarom graag even aan u voor.

Net afgerond: InProcesUS (Intensificatie van industriële Processen door implementatie van Ultrasone technologie). Dit project liep van 1/10/2011 tot 30/09/2013 en onderzoekt het potentieel van ultrasoon gedesintegreerd slib als een product of als een

Academia Meets Industry

bron van chemicaliën en/of energie, gekoppeld aan een vermin-

Wanneer u dit leest is ook de tiende editie van Academia Meets Indu-

derde spuislibhoeveelheid. Aandacht wordt besteed aan een

stry, onze laatste activiteit van 2013, verleden tijd. Op dit treffen tus-

optimale sturing van ultrasone slibdesintegratie, en dit zowel

sen de industriële en wetenschappelijke wereld hebben we de labora-

bij vaste stoffen (organische polluenten in bodems, metalen in

toria van de KULeuven - Campus De Nayer bezocht. Zoals inmiddels

slakken) als industrieel afvalwater met AOX’en. De afsluitende

traditie werd ook een prijs uitgereikt voor drie beste eindwerken in

studiedag vond plaats op 26 november, aanvullende informa-

water- en slibtechnologie van Vlaanderen.

tie is nog steeds te verkrijgen bij Kristel Sniegowski (kristel.snie-

De presentaties en foto’s van deze activiteiten kan u zoals altijd terug-

gowski@khlim.be )

vinden op www.tnav.be bij de voorbije evenementen.

In de laatste fase: ACTINPULS (ACTIef slib als bron van nutriënten (C, N, P) voor industriële waterzuiveringen: innovatieve

n www.tnav.be

toepassing van ULtrasone Slibdesintegratie), door KULeuven, KULeuven-Campus De Nayer en KHBO. Zij bepalen het nut van

Nieuws van de leden: Protos, allemaal WASH

ultrasoon gedesintegreerd slib als voedingsbron voor actief slib-

Maar liefst één derde van de

PROTOS werkt samen met

ject loopt van 1/01/2012 tot 31/12/2013. Meer informatie bij

wereldbevolking heeft geen toe-

TNAV-leden

Ilse Smets (Ilse.Smets@cit.kuleuven.be).

gang tot een schoon toilet of een

Protos heeft al een samenwer-

hygiënische latrine. Daar tracht

kingsverband met TNAV-leden

n www.iwt.be/subsidies/tetra

Protos, een Belgische ngo voor

De Watergroep (Madagaskar),

beter waterbeheer in 9 landen in

Trevi (Ecuador) en Pidpa (Haïti).

Afrika en Zuid-Amerika, veran-

Deze samenwerkingsvormen

dering in te brengen door imple-

stoelen op 3 componenten: een

mentatie van WASH-ontwikke-

financiële ondersteuning van

lingsprogramma’s (garanderen

het project, gratis overdracht

van Water, Sanitair en Hygiëne).

van kennis en expertise, en com-

Maar vooruitgang boeken gaat

municatie over het engagement

niet zonder de nodige investe-

van de partner naar zijn achter-

ringen. Daarom lanceert PRO-

ban (personeel, klanten, leveran-

TOS www.allemaalwash.be. Via

ciers,…).

systemen, mogelijke reductie van het slibvolume, en de bruikbaarheid van behandeld slib als bron van nutriënten. Het pro-

deze website komt u meer te weten over de WASH-problematiek in de wereld.

n www.allemaalwash.be u “Werelddag Handen Wassen in Tamatave – Madagaskar” (foto Protos)

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

a q u a r a m a # 6 2 I 23

Supa Maxi™ universele wide range koppelingen – trekvast , zelfs onder extreme omstandigheden •

Volledige trekvastheid op alle leidingmaterialen

•

DN 50-300 met 10 koppelingen

•

PN16 voor water, PN10 voor gas

•

4° hoekverdraaiing per zijde, 8° in totaal

•

Belgaqua gekeurde EPDM rubber voor drinkwater

•

Hijsoog (> 10 kg)

•

Moerbouten worden aangedraaid vanaf het middenstuk. Nadraaien is niet noodzakelijk Epoxy coa�ng volgens DIN30677-2 en GSK

Oo k

vo or ga s

•

AVK Belgium nv - Zoomstraat 6A - 9160 Lokeren - T: 09/348.1313 - E: info@avkvalves.be - W: www.avkvalves.com

Turnkey blower installaties De nieuwe Compact-blowers overtuigen door hoge totaal-efficiëntie • energiebesparend OMEGA PROFIEL • aansluitklaar met frequentiesturing en CE/EMV-keuring • nieuwe hoogefficiënte IE3-motoren • plaatsbesparende compacte opstelling

waterbehandeling op maat • apparatuur voor de waterbehandeling • chemicaliën voor stoom- en koelcircuits • analyse en technische ondersteuning

*) debiet 5 tot 150 m³/min overdruk tot 1000 mbar vacuüm tot 500 mbar

KAESER KOMPRESSOREN BVBA Heiveldekens 7A – B-2550 Kontich Tel: 03/ 326 39 62 – Fax: 03/ 326 39 73 E-Mail: info.belgium@kaeser.com

Meulebeeksesteenweg 67, B-8700 Tielt T +32 (0)51 75 51 05, F +32 (0)51 75 51 06 info@ekopak.be, www.ekopak.be

www.kaeser.com 003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1

KULeuven

energieproductie en mogelijk

Dirk Springael, Afdeling Bodem-

ook nutriëntrecuperatie kan

en Waterbeheer en Prof. Kristel

Begin oktober werd aan de KU

combineren. Het project wordt

Bernaerts, BioTeC - Departement

Leuven het startschot gege-

geleid door Prof. Ivo Vanke-

Chemische Ingenieurstechnie-

ven voor een nieuw industri-

lecom (Centrum voor Opper-

ken). Momenteel kan dit pro-

eel onderzoeksfonds (IOF) pro-

vlakteKatalyse) en combineert

ject al bogen op een heel actieve

ject dat volledig gewijd is aan

hiermee membraantechnolo-

industriële gebruikersgroep

anaerobe membraanbioreac-

gie met waterzuiveringstechno-

maar indien ook u zich aange-

toren. Dit vierjarig AnMBR

logie (Prof. Ilse Smets, BioTeC

sproken voelt, aarzel dan niet

project richt zich op het eco-

- Departement Chemische Inge-

om met ons contact op te nemen

nomisch en praktisch aantrek-

nieurstechnieken) en molecu-

(ivo.vankelecom@biw.kuleuven.

kelijker en haalbaarder maken

lair-genetische en metaboli-

be). Vier doctorandi en één post-

van deze waterzuiveringstech-

sche aspecten van de anaërobe

doc zijn momenteel reeds bin-

nologie die waterhergebruik met

microbiële gemeenschap (Prof.

nen dit project aan de slag.

Partners in De Blauwe Cirkel: Centexbel

Struvietinstallatie voor huishoudelijk afvalwater

In deze editie stellen we Centexbel aan u voor, dat zich profileert als het Textile Competence Centre. Als collectief onderzoekscentrum wil Centexbel de competitiviteit van de Belgische textielbedrijven bevorderen door hen aan te sporen tot en te ondersteunen in hun innova-

“RWZI Slough zet fecaliën om in

tie-inspanningen, lezen we in het mission statement.

hoogwaardige meststof” lazen we

De belangrijkste activiteiten zijn toegepast onderzoek & ontwikkeling,

op 6 november in The Guardian.

kennisverspreiding, normalisatie, testing en certificatie. Onderzoek &

De Britse stad Slough heeft een van

ontwikkeling, kennisverspreiding en normalisatie worden aangeboden

de eerste struvietinstallaties op een

aan bedrijven, die toegevoegde waarde creëren in Europa; testing en

RWZI. Ter herinnering: struviet is

certificatie wordt aangeboden aan alle bedrijven die textielproducten

een kristallisatievorm van magne-

ontwikkelen, produceren, verwerken of toepassen, hun leveranciers en

sium, ammonium en fosfaat, die

klanten. Dit gebeurt in volledige onafhankelijkheid en confidentialiteit.

bruikbaar is als meststof.

Daarnaast verstrekt Centexbel ook milieu-advies waarbij afvalwater

In Slough wordt een slibberg van

en de bijhorende lozingsaspecten belangrijke thema’s zijn. Centex-

500 ton langzaam maar zeker omgezet in struviet, wat de operatoren

De

zelf “parels” noemen, of ook wel

meldt wel dat de vleesconsumptie

“viagra voor planten”. Piers Clark,

in de streek hoger is dan gemid-

commercieel directeur bij Thames

deld, en dat er een aantal voed-

Water, schat dat Groot-Brittannië

selverwerkende en farmaceuti-

op deze manier 20% kan besparen

sche bedrijven gevestigd zijn.

van de 138.000 ton fosfor dat het

De combinatie van deze facto-

ieder jaar invoert. Thames Water

ren zorgt voor een verhoogd fos-

zelf hoopt op £200,000 per jaar aan

forgehalte in het rioolwater, wat

extra-inkomsten uit de verkoop van

struvietwinning rendabel maakt.

meststof en uit besparingen op che-

Binnenkort ook in België?

zuiveringsmaatschappij

micaliën om struvietneerslag in leidingen te voorkomen.

u Prof. Ilse Smets, BioTeC Departement Chemische Ingenieurstechnieken (foto KULeuven)

n www.theguardian.com

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

bel betrekt naast de industrie ook de overheden en het personeel bij zijn activiteiten.

Het (her)gebruik van afvalwater is een belangrijke topic in de textielindustrie. Ondanks de invoering van milieuvriendelijke productiemethoden, waarbij steeds minder energie en water wordt verbruikt, gaat de veredeling van textiel nog steeds gepaard met grote waterdebieten.

Daarom is de textielindustrie gebaat bij een project zoals de Blauwe Cirkel, maar ook bij andere collectieve of privé-onderzoeksprojecten waarin Centexbel samen met de bedrijven op zoek gaat naar milieuvriendelijke technologieën en naar het recycleren van product- en productie-afval.

Centexbel werkt ook mee aan de transitie van de textielindustrie naar een duurzame, hightech en kennisgedreven industrie die flexibel kan inspelen op een zich steeds wijzigende wereldeconomie. n www.centexbel.be

a q u a r a m a # 6 2 I 25

Op de koffie bij…

Spirotech Nieuw kernlid Spirotech is specialist op het gebied van vloeistofconditionering voor open en gesloten systemen en verbetering van de waterkwaliteit. “Onze inbreng bevordert de werking van de installatie, zorgt ervoor dat die langer meegaat, en minder energie en onderhoudskosten vergt”, zo luidt het. In tegenstelling tot andere kernleden, die veelal direct met waterzuivering en waterhergebruik bezig zijn, zit Spirotech net vóór de afvalwaterbehandeling. “We zijn veeleer complementair ten opzichte van de andere (kern-)leden”, vindt ook Eddy Jansen, Business Manager van Spirotech België. “Zo kunnen we perfect

Spirotech België, opgericht in

SpiroPlus stabiel chloordi-

samenwerken met de leden van TNAV met onze minder milieu-

2005, werkt specifiek voor de indu-

oxide: een succesverhaal

strie. De overkoepelende groep

Een eerste succesverhaal was de

rekent erop dat de Belgische doch-

stabiele chloordioxide, een pro-

ter in de komende jaren kan zor-

duct dat vanwege zijn desinfec-

gen voor steile groei in dit seg-

terend vermogen ruimschoots te

ment.

verkiezen is boven chloor. Spiro-

Het is Eddy Jansen die deze droom

tech bezorgt de klant in situ twee

moet waarmaken. Hij werkte een

separate vloeistoffen . In meng-

ambitieus businessplan uit dat de

vorm levert dit na zeven uur

nadruk legt op de uitbreiding van

wachttijd 99,9 % zuivere chloordi-

het aantal additieven en op verbe-

oxide op. Deze vloeistof, SpiroPlus

tering van waterkwaliteit, met spe-

Stabiel Chloordioxide, kan onmid-

ciale focus op industrie en milieu.

dellijk worden geïnjecteerd in het

De Nederlandse bedrijfsleiding

te desinfecteren water. Proefon-

zag wel iets in de voorstellen van

dervindelijk is gebleken dat het

de dynamische Limburger en gaf

mengsel efficiënter is dan gewone

groen licht voor het plan dat nu

chloor en dat erg kleine dosissen

volop in uitvoering is. Zijn oplei-

volstaan om micro-organismen te

ding heeft Jansen hierbij alleen

vermijden. Een tweede voordeel

belastende en waterbesparende oplossingen. We willen natuurlijk graag ook nog van hen leren. De klassieke win-win.”

Spirotech België moet zorgen

u al vernemen dat de groep zich

indirect geholpen: hij is industri-

is dat het eindproduct vloeibaar

voor groei

tot voor enkele jaren vooral op

eel ingenieur elektronica.

blijft, zodat de klant niet hoeft

Spirotech is een mini-multinatio-

woning- en utiliteitsbouw toe-

De Belgische vestiging werd uitge-

te investeren in een dure gene-

nal, met 150 mensen in dienst en

legde. Het bedrijf biedt hiertoe

rust met een modern laboratorium

rator, wat ook de veiligheid ten

met een jaaromzet van 40 miljoen

een ruim gamma eigen filter- en

voor de analyse van vloeistoffen

goede komt. Als je daarbij bedenkt

EUR. Het hoofdkantoor bevindt

afscheidingstechnieken aan zoals

en onderzoek naar microbiële ver-

dat de vloeibare chloordioxide

zich in het Noord-Brabantse Hel-

snelontluchters, luchtafscheiders,

vuiling in industriële installaties.

minder corrosief is dan chloor, en

mond en het bedrijf heeft nog ves-

vacuümontgassers en vuilafschei-

Voor de verwezenlijking van de

bovendien pH-onafhankelijk, dan

tigingen in de VSA, het Verenigd

ders voor HVAC, industriële koe-

mooie plannen kan Jansen reke-

is de rekening gauw gemaakt. Het

Koninkrijk, Duitsland, India en

ling en verwarming en procesin-

nen op een ploeg van een tiental

product gaat ook de vorming van

China. In Aquarama nr. 60 kon

stallaties.

gemotiveerde mensen.

biofilm tegen, heeft geen effect

a q u a ra ma # 6 2 I 26

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

& Wastewa Soluti

Water

ter

ons

op reuk noch smaak en laat geen

nodig ondersteund door perio-

schadelijke nevenproducten ach-

dieke controles.

ter, zodat het behandelde water

Resultaat voor de klant: water-

zonder meer kan worden geloosd.

kwaliteit met nadruk op het

“Je hebt met moeite 20 liter van

milieu-effect.

dit mengsel nodig om in totaal

“De lat ligt hoog, zeker gezien

1000 liter bier voor 100% te des-

onze focus op de voedings- en

infecteren”, lacht Jansen. Velen

drankenindustrie. Daarom moe-

in de waterbranche pakken er in

ten de additieven die we op de

dit bierland graag mee uit: deze of

markt brengen minstens FDA-

gene brouwerij heeft een beroep

compliant zijn. We zetten ons

gedaan op onze knowhow. Voorts

ook in voor de opleiding van

vermeldt Jansen met gepaste trots

onze klanten en ons lab staat

nog de interesse in het product

geheel ten dienste van de klant,”

vanuit de voedingsindustrie.

zo vertrouwt Eddy Jansen ons

Industrial turnkey solutions Intelligent sustainable technology Know-how & Experience Global approach

Operations & Services

toe. Zelf ziet hij de toekomst met Profiel

vertrouwen tegemoet. “De tijden

“Wij zoeken vooral naar oplos-

zijn moeilijk, er zijn bekwame

singen die rendementsverhoging

concurrenten, grotere bedrijven

opleveren, onderhoudsbespa-

dan het onze: maar er is, zeker

rend zijn of exploitatieverbete-

gezien de groene trend in indu-

rend . Bijkomend moeten de pro-

strie, duidelijk plaats voor wat

ducten absoluut duurzaam zijn

wij doen.“

en geen extra belasting vormen

Bij Spirotech hebben ze alles-

voor het oppervlaktewater” , zo

zins het nodige zelfvertrouwen

houdt Jansen ons voor. De klant

of beter: het nuchtere inzicht in

kan kiezen uit een goede mix

eigen mogelijkheden dat nodig

van mechanische filter- en ont-

is om succes te boeken.

gassingtechnieken en de juiste chemische toevoegingen, waar

n www.spirotech.be

Advanced treatment Physico-chemical treatment

Water reuse Membrane Bio-Actor

Zero emission Flue gas cleaning

Green energy Anaerobic-Aerobic Bio-Actor

Recent references

Taminco, Pepsico (Fr), Alken-Maes, Veurne Snack Foods, Holliday Pigments (Fr.), CTG La Réunion, Danone, Schering Plough Labo, Alpro, Novidon, Attero (NL), Duvel Moortgat, Campbell Foods, Alcon, San Miguel, ....

Stationsstraat 164 - 3110 Rotselaar - Belgium tel. +32 (0)16 61 72 50 - fax + 32 (0)16 61 72 59 enprotech@enprotech.be - www.enprotech.be

a q u a r a m a # 6 2 I 27

Veg-i-Trade.

Met ambitie voor water... en meer Door Koen Vandepopuliere

Globalisering en klimaatverandering: het zijn belangrijke trends, met verstrekkende gevolgen. En ook op de voedselveiligheid is hun impact verrassend groot. Een ambitieus Europees project, Veg-i-Trade, wil weten hoe groot, hoe de risico’s zijn te voorkomen, en hoe ze zijn te remediëren.

Het bekijkt onder meer de rol die boeren en voedingsbedrijven terzake kunnen spelen. Meer over dit alles weet dr. ing. Imca Sampers, van Universiteit Gent Campus Kortrijk. Zij is onderzoekscoördinator van WP 5, dat focust op preventie- en behande-

W

inkels en andere handelszaken presenteren een ruim scala vruchten en groenten.

Steeds vaker ook versneden, en gemengd, in zakjes. Vroeger ging het om seizoenseigen groenten en fruit uit eigen streek. Tegenwoordig, echter, komen deze producten geregeld van heel verre landen: Kenia, Zuid-Afrika, Brazilië,... de hygiënestandaarden en kennis zijn er vaak lager dan bij ons, meldt dr. ir. Sampers, die werkt aan Universiteit Gent-Campus Kortrijk. “Neem irrigatiewater, dat vloeit over akkers met groenten. Of nog: de handen van fruitplukkers. Van beide is de microbiologische besmettingsgraad ervan vaak groter dan in België. Globalisering doet de voedselveiligheidsrisico’s dus toenemen.”

28 I a q u a ra ma # 6 2

28 I a q u a r a ma # 6 2

VIer JAAr

Globalisering en klimaatverandering hebben dus een impact op de voedselveiligheid. Het is dan ook goed na te gaan welke precies, en beheersmaatregelen te ontwikkelen die de risico’s in dat verband verminderen. Dat is net het doel van Veg-i-Trade, een Europees onderzoeksproject dat is opgestart in 2010, en duurt tot april 2014. Het focust op groenten, fruit en daaruit afgeleide producten. Aan het project nemen 23 projectpartners deel: universiteiten, onderzoeksinstituten, KMO’s en grote industriële ondernemingen. Coördinator is Universiteit Gent. Het project beschikt over 7.600.000 euro.

WorkPAckAGe 5

lingstechnieken voor irrigatiewater, water om groenten en fruit te wassen,...

u Kruiscontaminatie, tussen diverse planten, is onder meer mogelijk tijdens het beregenen.

(Foto Imca Sampers)

GLoBALISerING ÉN kLIMAATVerANDerING

Behalve globalisering is er nog een andere belangrijke trend: de klimaatverandering. Sampers: “De temperatuur neemt daardoor toe. In sommige gevallen verhoogt dit de kans op microbiologische groei.

In andere werkt het net omgekeerd: intens zonlicht en hoge UV-irradiatie die afdodend werken. Tegelijk nemen de watervoorraden af. In een land als Spanje heeft dat tot gevolg dat groenten en fruit steeds vaker in contact komen met ontzild zeewater in plaats van drinkwater. En ook in ons eigen land zorgen dalende grondwatervoorraden ervoor dat bedrijven steeds vaker beroep doen op andere watertypes. Zoals oppervlaktewater, dat mogelijks meer besmet is door vogels die erover vliegen en het af en toe vanuit de lucht contamineren, en door riooloverstorten, door pesticiden die van het land het water inspoelen,...”

Eén van de werkpakketten, WP5, focust op ‘waterbehandeling’. Imca Sampers is daarvan de onderzoekscoördinator. “Veg-i-Trade kijkt vooral naar bladgroenten en kleinfruit”, vertelt ze. “Reden is dat deze groenten en fruit de meeste risico’s dragen wat betreft voedselveiligheid. Spinazie en sla, bijvoorbeeld, komen vaak in contact met irrigatiewater of meststoffen die allerhande ziekteverwekkers kunnen bevatten: Salmonella, Campylobacter, Cryptosporidium, E. coli O157,... Dan is er het kleinfruit, zoals aardbeien, bosbessen, frambozen,... zij lopen extra risico doordat ze met de hand worden geplukt.

De plukkers kunnen zijn besmet met micro-organismen, zoals het norovirus, een vaak voorkomende voedselpathogeen die diarree, buikpijn, misselijkheid en een algemeen grieperig gevoel veroorzaakt.”

_D_O_SS m __I_E_R

”

Het is evident dat de landen die wel desinfectiemiddelen mogen gebruiken, een voorsprong hebben in het halen van de kwaliteitsnormen en het garanderen van voedselveiligheid.

bio icro log ie

h

_D_O_

aa afv l m alw

dr. ing. Imca Sampers, van Universiteit Gent Campus Kortrijk

Kruiscontaminatie

Het kan gebeuren dat een microbiële besmetting plaatsvindt van het ene naar het andere voedingsmiddel. ‘Kruiscontaminatie,’ heet dat. In Veg-iTrade is gebleken dat water wat dat betreft de meest cruciale factor is, vertelt Sampers. “Stel je bijvoorbeeld tal van kroppen sla voor, waarvan één zwaar is besmet. Wanneer je die in een wasbak stopt, zullen ze niet allemaal risicoloos worden.

Integendeel: ons onderzoek heeft uitgewezen dat de besmetting dan van die ene, besmette krop sla wordt verspreid over de andere. Het wassen heeft er dan dus voor gezorgd dat een groter deel van de bevolking risico loopt.”

Deze kruiscontaminatie is ook op andere momenten mogelijk, klinkt het. Bijvoorbeeld bij het beregenen op het veld. Stel dat daar een puntcontaminatie is: via het beregenende water kan die besmetting zich dan verspreiden over een veel groter deel van het veld. Het risico op kruisbesmetting langs die weg, hangt onder meer af van het beregeningssysteem. En: het risico neemt, ook in België, nog toe doordat tuinders voor het beregenen steeds minder vaak het bijna steriele grondwater kunnen gebruiken. Voorts stroomt, in bepaalde omstandigheden, oppervlaktewater voorbij een nabijgelegen boerderij met runderen, varkens,... naar de akkers of irrigatievijver, wat opnieuw de kans op ziekteverwekkers op gewassen vergroot. Tevens is overdragen van contaminatie soms mogelijk bij het oogsten, tijdens verwerking (bvb. het versnijden),...

Nieuwe tijden, nieuwe wetten?

Water desinfecteren, vermijdt kruiscontaminatie. Maar in België is het op dit moment niet duidelijk of en welke desinfectantia kunnen worden gebruikt, en ook efficiënt zijn om het proces- en irrigatiewater kiemvrij te houden.

Imca Sampers meldt dat het al dan niet toelaten van desinfectiemiddelen in het waswater een nationale bevoegdheid is, en het beleid terzake verschillend blijkt in de Europese lidstaten. Dr. ing. Sampers: “Het is evident dat de landen die wel desinfectiemiddelen mogen gebruiken, een voorsprong hebben in het halen van de kwali-

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

Protocol op komst

Imca Sampers en haar collega’s checken tal van desinfectietechnieken: chemische (chloor, chloordioxide, waterstofperoxide, perazijnzuur, zilver, koper, goud,...), fysische (UV, membraanfiltratie, ultrasoon,...) maar ook recentere, zoals elektrochemische desinfectie en geavanceerde oxidatieprocessen.

De meeste ervan zijn al goed gekend, klinkt het: er is ervaring mee in de context van drink- en afvalwaters. Nu moeten de vorsers van WP5 nog deze aanduiden die geschikt zijn voor irrigatie- en proceswa-

teitsnormen en het garanderen van voedselveiligheid.” Eigenlijk, zo blijkt, bestaat geen discussie over desinfectie van het water zelf, maar wel wordt gedebatteerd over hoe het ‘residueel decontaminatie-effect’ op groente en fruit kan worden vermeden, dus het effect van (soms schadelijke) chemicaliën die na decontaminatie daarop kunnen zijn achtergebleven.

Het verschil tussen desinfectie en decontaminatie ligt vooral in het product dat wordt toegepast, en bij de concentratie en de beheersing van fysicochemische parameters (zoals zuurtegraad, organische belasting) van het desin-

u Landbouwers doen er goed aan het hemelwater voor irrigatie op te vangen in een opvangbekken dat zich op enige hoogte bevindt, en van rubber folie is voorzien.

ter, en de beste manier om ze te gebruiken: zodat ze maximaal effectief zijn, de aanpak zo kostenefficiënt mogelijk is, geen schadelijke bijproducten ontstaan,... Sampers: “We stellen een protocol op dat dit duidelijk maakt. Tegen april zal het klaar zijn.

Dan is het voor iedereen vrij beschikbaar, via de Vegi-Trade website, of daar er bij ons naar te vragen.”

fectieproces. Sampers: “In Spanje en het Verenigd Koninkrijk, bijvoorbeeld, zijn chloor en chloordioxide goed ingeburgerd. Het is zelfs zo dat er Belgische bedrijven zijn die groenten naar Frankrijk brengen om ze daar te spoelen met chloor, zodat ze kunnen worden uitgevoerd naar Engeland, waar de voedselveiligheidsnormen wat dat betreft strenger zijn. Maar intussen wordt ook op Europees niveau gestreefd naar een uniformisering van de mogelijkheden en normen ter zake.”

a q u a r a m a # 6 2 I 29

a q u a r a m a # 6 2 I 29

Hydris @ your service

YOUR WATER OUR CONCERN!

www.hydrisengineering.com

Lease

Switch to sustainable water sources

Sales Reduce boiler water and energy consumption

Reduce cooling water and chemical consumption

Textielstraat 13 - 8790 Waregem - T +32 (0)56 432 954 - F +32 (0)56 432 959 info@hydrisengineering.com

INDUSTRIAL WATER TREATMENT

JUMPFLEX® – Serie 857 brHngt LedeU VignDDl in Yorm!

Messumformer und Relaisbausteine Meetomvormers en relaismodules – Einecomplete komplette Produktfamilie! een productfamilie! a Kompromisslos kompakt:

durchcompact: „echte“ 6,0mm-Baubreite • Platzgewinn Compromisloos door „echte“ 6,0 mm-bouwbreedte ruimtewinst Brücken statt einzeln verdrahten: • Brückbarkeit Bruggen in durch plaatsKonturengleichheit van afzonderlijkauf verbinden: eenvoudig te allen Anschlussebenen bruggen dankzij gelijke contouren op alle aansluitniveaus Für extreme Anwendungen: • Neue Voor Einsatzgebiete extreme toepassingen: nieuwe durch erweiterten Temperaturbereich von toepassingsmogelijkheden door het uitgebreide -25° C bis + 70° C temperatuurbereik van -25 °C ... +70 °C Sicherheit: • Höchste Maximale veiligheid: „Sichere 3-Wege-Trennung“ mit 2,5kV-Prüfspannung „zekere 3-weg-scheiding“ met 2,5kV-testspanning pur: • Flexibilität Pure flexibiliteit: Konfiguration per Configuratie perDIP-Schalter DIP-schakelaar Eine Vielzahl der Messumformer sind zusätzlichzijn per aanvullend Software Een groot aantal van de meetomvormers einstellbar per software instelbaar

www.wago.be www.wago.EH info-be@wago.com

_D_O_SS m __I_E_R

Tannine en chitosan De beste aanpak om kruisbesmetting te vermijden, hangt af van tal van parameters. Een voorbeeld is de relatie tussen de chemische desinfectietechnieken en de organische belasting van waswater. Dr. ing. Sampers: “Het ontsmettende vermogen van die desinfectantia ligt net in hun vermogen tot chemisch reageren met organisch materiaal, zoals bacteriën, die daardoor afsterven. Maar stel nu dat groenten en fruit worden versneden, en daarna in de wasbak gaan. Enorm veel sappen komen dan in het water terecht. De desinfectantia reageren dan met deze sappen, in plaats van met de microorganismen. Hoe hoger de organische belasting van het water zo wordt, hoe meer desinfectantia we nodig hebben, terwijl we er net zo weinig mogelijk van willen gebruiken. Een mogelijke oplossing vonden we in stoffen die deze sappen doen uitvlokken en neerslaan; ‘coagulantia’, dus. We vermeden daarbij aluminium, omdat dit kan leiden tot de ziekte van Alzheimer. In de plaats daarvan kozen we voor natuurlijke biopolymeren . Na de coagulatie scheiden we de zo ontstane vlokken af met een zandfilter. Heel goede resultaten bekwamen we met twee coagulantia. Om te beginnen tannines, die ook bekend zijn als bittere stoffen in wijn.

Maar het beste bleek chitosan, afkomstig uit de schaal van schaaldieren. Nadeel daarvan is wel dat bedrijven dan verplicht zijn op hun verpakking te melden dat een product uit schaaldieren in hun levensmiddel kan aanwezig zijn, aangezien sommige mensen allergisch zijn aan schaaldieren. Er is weliswaar aangetoond dat de uiteindelijke hoeveelheid van die stof in het uiteindelijke product zo klein is dat er geen gevaar is voor allergische reactie.”

Valkuil

Er zijn tal van parameters die een rol spelen bij de keuze van de beste desinfectiestrategie. Sampers vermeldt de organische belasting (bvb. sappen van versneden groente of fruit in waswater), de zuurtegraad, troebelheid, incubatietijd (bvb. tijd dat een bladgroente zich in het waswater bevindt), temperatuur, ... “Het gebeurt dat een voedingsbedrijf een desinfectietechniek test, vaststelt dat die werkt, om dan later vast te stellen dat die het plots niet meer doet. Reden is dan dat de firma niet alle parameters in acht heeft genomen. Dat nalaten, is de meest voorkomende fout bij het kiezen van een desinfectiemethode. “

gehalte ervan ongeveer constant blijven. Er moet een residu aanwezig zijn,” klinkt het. Andere zaken die een rol spelen zijn, op vlak van beheer: de aanschaf- en operationele kosten, complexiteit, wettelijke randvoorwaarden, noden qua monitoring, veiligheid,... en op vlak van duurzaamheid: factoren in verband met onderhoud, corrosie, logistiek, milieu,...

Schadelijke bijproducten

Autocontrolegids

Waar de onderzoekers ook rekening mee houden, is in hoeverre zich schadelijke (bvb. kankerverwekkende) bijproducten vormen. Sommige desinfectantia laten die sowieso ontstaan. Bij andere ontstaan die vooral wanneer de organische belasting van het water (bvb. sappen erin) hoog is. Onder meer het streven naar een zo laag mogelijke dosis, zou de risico’s wat dat betreft kunnen beperken.

De inzichten, verworven tijdens het Veg-i-Trade project, zullen allicht bijdragen tot optimaliseren van bestaande lastenboeken, geeft Sampers nog mee. Zo zal het een rol spelen bij het vernieuwen van de autocontrolegids van de groenteverwerkende sector. Kortom: er zijn veranderingen op til.

h

Er zijn nog tal van andere factoren die een rol spelen. Zo is de mogelijkheid een en ander met online meetsystemen op te kunnen volgen cruciaal, verzekert de onderzoekscoördinator van WP5. Want de hoeveelheid desinfectans in water vermindert in de loop van de tijd. Soms geleidelijk. En soms heel plots, afhankelijk van de organische belasting en het type desinfectans. “Nochtans moet het

Imca Sampers en haar collega’s hebben intussen ook kennis opgebouwd omtrent maatregelen die landbouwers kunnen nemen. Daarvoor werkten ze onder meer samen met Inagro vzw, dat onderzoek verricht over en advies verleent in land- en tuinbouw. Zo doen de landbouwers er goed aan het hemelwater voor irrigatie op te vangen in een opvangbekken dat zich op enige hoogte bevindt, en van rubber folie is voorzien. Zo is er een scheiding tussen het waterreservoir en de omgeving (inclusief begraasde weidegrond, bemeste akkers of wilde dieren die anders voor fecale besmetting kunnen zorgen). Eveneens van belang is dat beroep doen op grondwater steeds moeilijker wordt, ook voor boeren en tuinders. Kiezen voor leidingwater is in principe mogelijk, maar relatief duur. Alternatieve waterbronnen, zoals

_D_O_

aa afv l m alw

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

E www.veg-i-trade.org

Beheer, duurzaamheid, en meer

Voor boer en tuinder

u Het beleid wat betreft desinfectiemiddelen in de voedselverwerking blijkt verschillend in de Europese lidstaten.

bio icro log ie

u Project Veg-i-Trade beschikt over 7.600.000 euro.

Coördinator is Universiteit Gent

oppervlakte- of hemelwater, voldoen dan weer niet altijd voor alle parameters aan de normen voor de specifieke toepassing (beregenen, wassen, versnijden,...): daarvoor moeten de agrariërs dan op zoek naar de geschikte waterbehandeling. Aan de hand van een wateranalyse kunnen ze te weten komen welke de kenmerken zijn van hun water uit alternatieve bronnen: wat betreft COD, hardheid, microbiologische kenmerken,... Op basis daarvan zullen ze, met de webtool www.watertool.be (nog in opbouw), de voor hen meest geschikte waterbehandelingstechnieken ontdekken. De site is gemaakt voor landbouwers, maar is eigenlijk bruikbaar voor iedereen van boer tot verwerker, meldt Sampers. De knowhow, verworven tijdens Veg-i-Trade, zal trouwens ook leiden tot een workshop gericht op de agrarische sector.

Mogelijks vindt die reeds plaats in het voorjaar van 2014. a q u a r a m a # 6 2 I 31

a q u a r a m a # 6 2 I 31

uw partner in bodemonderzoek en grondwatersanering

JUMO Aquis 500 serie

grondwatersanering vluchtige componenten

 EBSD type 2: oriënterende en beschrijvende bodemonderzoeken, technische verslagen, …  Onderzoek en advies inzake BBT grondwaterbehandeling  Uitvoering van pilootproeven  Bouw van installaties en/of integratie in bestaande zuiveringsinstallatie  Realisatie en opvolging van saneringsprojecten Trevi nv Dulle-Grietlaan 17/1 B-9050 Gentbrugge

T +32 9 220 05 77 S www.trevi-env.com E info@trevi-env.com

Aquis 500 pH: één omvormer/regelaar voor ofwel pH elektrode ofwel redox elektrode ofwel NH³ sensor Aquis 500 CR: voor conductieve geleidbaarheidsensor in 2- en 4 elektrodentechniek Aquis 500 Ci : voor inductieve geleidbaarheidsensor Aquis 500 As: voor vrije chloor, chloordioxide, waterstofperoxide, perazijnzuur of ozon • temp.compensatie en temp.bewaking via Pt100 of Pt1000 • kalibratie-logboek • min/max geheugen • sensorbewaking op breuk en kortsluiting • pH sensor op basis van ISFET technologie • twee analoge uitgangen 0(4)…20mA of 0(2)…10 V • twee relaisuitgangen met wisselcontact • P/PI/PD/PID regeling, impulslengte- en impulsfrequentie regeling JUMO AUTOMATION

Voor verdere informatie contacteer vrijblijvend

Industriestrasse 18 - 4700 Eupen T 087 59 53 00 - F 087 74 02 03 - www.jumo.be - info@jumo.be

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

h

_D_O

aa afv l al

Onderzoek

Essentiële oliën desinfecteren _D_O_SS proceswater bmio ic_r_oI_E_R log

Door Koen Vandepopuliere

In België zijn chemische desinfectantia,

Sterke reductie

voorlopig, niet toegelaten in proceswater

Essentiële oliën worden gewonnen uit planten. De onderzoekers in het TETRA-project gingen na welke types daarvan in aanmerking komen. Zo heeft het weinig zin te kiezen voor een soort die slechts één tot twee seizoenen per jaar beschikbaar is. Ook moeten de essentiële oliën geschikt zijn voor menselijke consumptie. Sampers: “Intussen hebben we er enkele geselecteerd, zoals Origanum compactum, Cymbopogon citratus en Ocimum basilicum. Eén ervan blijkt zelfs bijzonder effectief: bij testen op peterselie noteerden we een log 6-reductie, dus een vermindering tot één miljoenste, van de hoeveelheid E. coli, een bacterie die een indicator is voor de hygiënische kwaliteit. Wel was voor die test één procent essentiële olie nodig, wat duur uitkomt. Het onderzoek loopt verder om na te gaan of deze hoeveelheid in bepaalde omstandigheden kan worden verminderd.”

Sommige essentiële oliën zouden evenwel een (natuurlijk) alternatief kunnen blijken, omdat ook zij een desinfecterende werking hebben.

V

an sommige essentiële oliën werd aangetoond dat ze een desinfecterend effect hebben. Dr. ing. Sampers: “Veel van deze essentiële oliën worden reeds toegepast in de voedingsindustrie om de smaak en geur van vleesmarinades te verbeteren. Maar toen besloten we nog een stapje verder te gaan, en te checken in hoeverre die essentiële oliën bruikbaar zijn om de groei van bederfveroorzakende micro-organismen te remmen, zodat de houdbaarheid van levensmiddelen toeneemt. Ook gaan we na of ze het risico op ziekteverwekkende micro-organismen op voedingswaren doen dalen: denk aan Campylobacter op kippenkarkassen, Listeria op vis, Salmonella,... “ Sampers en dr. ir. Katleen Raes, beiden van Universiteit Gent - Campus Kortrijk, doen dit onderzoek in het kader van het TETRA-onderzoeksproject ‘Gebruik van essentiële oliën en plantencomponenten in water als tool voor de verwijdering van pathogene en bederfflora’, waarvan zij de coördinatoren zijn. Het project begon in december 2011 en eindigt in november 2013, en is gesubsidieerd door het IWT (Vlaams Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie).

olie en (proces)water. Want, zoals bekend, mengen olie en water niet goed. Bovendien bevinden de aan te pakken micro-organismen in voedingswaren zich net in waterige fases. De vorsers vonden evenwel enkele geschikte emulgatoren, zoals tween en zonnebloemolie.

Werkpunten

Emulgatoren

Er zijn nog werkpunten om essentiële oliën als desinfectans te gebruiken. Sampers vermeldt de kosten/baten-verhouding, het optimaliseren van de emulsie ‘essentiële olie-water’, en ook: het opstellen van protocols die duidelijk maken welke olie, wanneer, in welke hoeveelheden zin heeft, rekening houdend met parameters als temperatuur, pH, vetgehalte,... “Maar essentiële oliën zouden dus op termijn een rol kunnen spelen als desinfectans.

Ook omdat ze mogelijks door de Belgische wetgever vlotter zullen worden toegelaten dan hun nietplantaardige tegenvoeters”, besluit ze.

Sampers en collega’s zochten enkele stoffen (emulgatoren) die helpen bij het mengen van essentiële

E www.iwt.be/subsidies/tetra

u Toenemende concentraties aan essentiële olie zorgen voor een toenemende remming van de groei van Listeria monocytogenes, een ziekteverwekker die vooral voorkomt op rauwe vis en vlees.

log kve / mL

dat in contact komt met levensmiddelen.

ie

Concentratie 1=blanco Concentratie 2 Concentratie 3

Tijd(uur) a q u a r a m a # 6 2 I 33

a q u a r a m a # 6 2 I 33

Microbieel geïnduceerde corrosie Over bacteriën, roest, en meer

Door Koen Vandepopuliere

Het gebeurt soms sneller dan verwacht: perforatie van leidingen en tankwanden, verstopte buizen door ophopingen van corrosieproducten,... Heel vaak dragen onverwachte schuldigen bij tot het fenomeen. Bacteriën, namelijk, die biofilms vormen waaronder de corrosiesnelheid snel oploopt. Gelukkig is er intussen veel knowhow omtrent de factoren die leiden tot microbieel geïnduceerde corrosie, hoe die is te voorkomen, te herkennen en te remediëren.

M

icrobieel geïnduceerde corrosie (MIC) is een sterk onderschat fenomeen. Dat stelt ir. Dries Demey, business manager bij EPAS (Eco Process Assistance). “Zeer gevoelig daaraan zijn onder meer industriële koelcircuits. Maar ook elders speelt MIC een rol: in waterleidingen zonder chloorhoudend water, bijvoorbeeld. Of in waterzuiveringssystemen. Maar ook treffen we het aan in sprinklersystemen, warmtewisselaars, enzovoorts”, meldt hij.

Corrosie

Corrosie is de aantasting van materialen doordat hun omgeving op ze inwerkt. Zo kan beton corroderen, net als kunststof, keramiek, enzovoorts. Maar we denken bij corrosie toch vooral aan aantasting van metalen. Een bekend voorbeeld van zo’n corrosie is roesten: het vormen van ijzeroxides. Wat 34 I a q u a ra ma # 6 2

34 I a q u a r a ma # 6 2

niet onder corrosie valt, is aantasting door puur mechanische invloeden, zoals schuren en breken door botsing of val.

Legio factoren

Het evolueren van ijzer naar ijzeroxide (roest) gebeurt na enkele stappen (mechanisme: zie Kader op pag.39, en Figuur ‘Het verhaal van roest’). Wie dit mechanisme bekijkt, ziet al snel enkele factoren die vorming van roest bevorderen, en waarom ze dat doen. Een factor die corrosie in de hand werkt, is alvast de aanwezigheid van water. Demey: “Een andere, heel belangrijke factor is de pH, dus zuurtegraad. Hoe zuurder het water is, hoe sneller de reactie doorgaat.” Maar nog tal van andere factoren spelen een rol. De business manager geeft het voorbeeld van chloride. Dat versnelt de reactie (is er dus een ‘katalysator’ van) en draagt ertoe bij dat de

zuurtegraad toeneemt. “Dat verklaart waarom aan de zee metaallegeringen die ijzer bevatten, sneller roesten”, illustreert de ingenieur. “Ook de schepen die varen in zout water -dus met veel natriumchloride- zijn om die reden bijzonder vatbaar voor corrosie, tenzij ze bijvoorbeeld een beschermende coating kregen. Een andere factor die een rol speelt bij de corrosiesnelheid, is de spontane vorming van een beschermend laagje. Denk bijvoorbeeld een prikkeldraad: wanneer een roestlaagje erop niet onderhevig is aan weer, wind of ander afscheuren, zal die slechts langzaam doorroesten. Reden is dat het ijzeroxide dan een beschermlaagje vormt voor het onderliggende elementaire ijzer. Verwant daarmee is het vormen van een kalklaagje in waterleidingen: dit kan corrosie voorkomen omdat het onderliggend metaal wordt beschermd. Om die reden kan hard water gunstig zijn, terwijl te zacht water, bijvoorbeeld dat na een onkalker, te aggressief kan blijken. Té hard is natuurlijk ook niet goed, want dan verkalken de leidingen.”

Zuurstof, koolstof, nutriënten

Bacteriën kunnen een belangrijke rol spelen bij corrosie, benadrukt Dries Demey. “Deze organismen zijn overal”, legt hij uit. “Zeker waar water is: dat transporteert namelijk tal van stoffen die ze nodig hebben om te groeien. Tot die stoffen behoort: een bron

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

”

h

aa afv l m alw

Industriële koelwatercircuits zijn zeer gevoelig voor microbieel geïnduceerde corrosie. Het zijn namelijk open systemen. ir. Dries Demey, business manager bij EPAS

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

van koolstof. Voor sommige bacteriën, zoals zwavel- en sulfide-oxiderende bacteriën, zal zelfs CO2 in het water daarvoor volstaan. Maar doorgaans vinden micro-organismen koolstof, net als andere nutriënten, in kleine verontreinigingen in het water. Voorts hebben de meeste - de zogenaamde ‘aerobe’- zuurstof nodig, dat opnieuw kan zijn opgelost in water.

En er zijn er andere die als elektronenreceptor geen zuurstof gebruiken, maar wel bijvoorbeeld sulfaat: zij zijn anaeroob.”

u Hoe zuurder het water, hoe sneller de reactie doorgaat. (Grafiek: EPAS)

Open versus gesloten

Er is dus weinig nodig om bacteriën te laten gedijen.

Ir. Demey: “In een gesloten watercircuit, zoals dat van een centrale verwarming, hoeven we ze desondanks niet al te veel te vrezen. Reden is dat de stoffen die de bacteriën nodig hebben, zoals koolstof en zuurstof, er vrij snel zijn opgebruikt, zodat ze niet meer kunnen groeien of zich vermenigvul-

_D_O_

digen. Omdat dus bacteriën in gesloten systemen minder goed gedijen, hoeven we er geen roest of andere corrosie te vrezen. Anders is het bij open circuits, zoals bij een kraan: wanneer die uit gietijzer zou bestaan, zou die binnen de kortste keren weg-

roesten. Een ander voorbeeld zijn industriële koelwatercircuits. Ze zijn zeer gevoelig voor microbieel geïnduceerde corrosie. Het zijn namelijk open systemen. Bovendien is het zo dat het water er vaak gefilterd wordt, of op andere wijzen gecon-

Voor het analyseren van een corrosieprobleem is chemische analyse de beste eerste stap, vertelt Dries Demey. Dan worden stalen van het water genomen en wordt nagaan wat de pH is, of zich carbonaten in het water bevinden, chloriden, sulfaten,... Een volgende stap kan bestaan uit microscopisch onderzoek van monsters van water.

Daarbij onderzoekt een laborant in hoeverre bacteriën aanwezig zijn die typisch zijn voor MIC: EPS-producerende, sulfaatreducerende, zwaveloxiderende,.. Soms zijn nog meer gedetailleerde data nodig, en worden de bacteriën ook geteld, op klassieke wijze (bvb. plaattellingen). Of via modernere methodes, zoals ATP-metingen. Voor heel hardnekkige problemen is het mogelijk bacteriën te identificeren, op basis van DNA en RNA. En het stellen van een diagnose waar precies zich biofilms vormen, gebeurt met een elektromagnetische debietmeter: waar het debiet lager is, is het risico groter. Tenslotte kan het nodig blijken een leiding te breken en met de microscoop het aangetaste materiaal te onderzoeken. aquarama #60 2 I 35

foto KV

Diagnose

a q u a r a m a # 6 2 I 35

© VigotecAkatherm • RPR Brussel / RPM Bruxelles • B.T.W./T.V.A. BE 0421.497.662

Calculatie en maatwerkafdeling

KUNSTSTOF CONSTRUCTIES Kunststof is uitgegroeid tot een veelvuldig gebruikt materiaal voor uiteenlopende industriële toepassingen. Steeds meer bedrijven zien grote voordelen in het gebruik van kunststoffen vanwege hun typische eigenschappen en economische haalbaarheid.

VigotecAkatherm ontwerpt, en bouwt al meer dan 30 jaar: •

Opslagtanks volgens Vlarem II & EN12573-2

•

Process equipment: reactievaten, galvanobaden, beitsbaden...

•

Gaswassers, ventilatiekanalen, dubbelwandleidingen

•

BENOR gekeurde toezichtputten

Schoonmansveld 52, 2870 Puurs • Tel +32(0)0 860 01 90 • Fax +32(0)3 860 01 99 • E-mail info@VigotecAkatherm.be

ProMinent 0120703 an Sigma 195x133,5:Mise en page 1

11/07/12

14:32

Page 2

aquarama.indd 7

DOSEREN

8/05/2013 12:16:02

I

METEN EN REGELEN

I

BEHANDELING

10 doseerprofielen.

1 meerlagig membraan.

0 problemen.

Focus op oplossingen : De nieuwe motoraangedreven doseerpomp Sigma.

Of het nu om distributie-, proces- of afvalwater gaat – de nieuwe Sigma kan het allemaal. De verschillende doseerprofielen passen zich perfect aan uw behoeften. Dankzij zijn meerlagig membraan, garandeert de nieuwe Sigma een waterdichtheid voor een langere periode. Als gevolg hiervan zal de vervanging van het membraan niet altijd nodig zijn bij elk onderhoud. Door deze geavanceerde technologie kunt u tot 10% extra energie besparen.

Meer info op : www.prominent.be

I

DESINFECTIE

I

I M P L E M E N TAT I E

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

h

_D_O_

aa afv l m alw

anticorrosieverf, of door epoxy coating op het staal aan te brengen. Een voorbeeld van hun nut vinden we bij waterzuiveringssystemen met bijvoorbeeld stalen bassins, waar bovendien het water wordt belucht. Da’s een omgeving die MIC sterk in de hand werkt. Het meest gevoelig is de zone waar het actief slib in aanraking komt met de lucht en de wand. Om die wand te beschermen, wordt daarop doorgaans een coating aangebracht.

En als het gaat om een toepassing waarvoor geen metaal nodig is, zijn leidingen uit kunststof te overwegen. Ook daarin vormen zich biofilms, meldt Demey. Deze leveren dan geen gevaar op voor corrosie, maar kunnen wel het water contamineren, wat ongunstig kan zijn, bijvoorbeeld bij kritische processen zoals in de voedingsindustrie.

_D_O_SS m __I_E_R

u Open circuits zijn gevoelig aan corrosie. Zoals bij een kraan: wanneer die uit gietijzer zou bestaan, zou die binnen de kortste keren wegroesten. (foto iStock via EPAS)

u Actief slibtank, met water onderaan in beeld, en cor-

ditioneerd: dat zorgt ervoor dat het water nog wat extra gecontamineerd kan raken met, onder meer, koolstof en zuurstof. Gevolg is dat micro-organsimen er goed gedijen, met een sterk vergrote kans op MIC als gevolg.”

daarvan, legt Dries Demey uit, zijn indexen te berekenen die helpen de juiste materiaalkeuze te maken.

Bekende voorbeelden zijn de Langelier Index en de Ryznar Index. Ze worden berekend op basis van de pH, alkaliniteit van het water en de geleidbaarheid, en geven aan om welke klasse water het gaat. Het kan blijken dat het behoorlijk corrosief van aard is, dat het neiging tot scaling vertoont,... Daarnaast speelt de temperatuur een rol. Hoge temperaturen versnellen namelijk chemische reacties, waaronder oxidatie van metalen. Ook gedijen bacteriën beter bij, bijvoorbeeld, 20 of 35 °C dan bij zeer lage of hoge temperaturen. Al kunnen ze ook bij bijzonder warm of koud water biofilms vormen.

Waterklasse

Microbieel geïnduceerde corrosie kunnen we voorkomen door een degelijk ontwerp. Te beginnen met het kiezen voor geschikte materialen. Demey wijst alvast op een misvatting: dat inox, dus roestvrij staal, sowieso bestand zou zijn tegen corrosie. Maar dat is niet altijd zo, verzekert hij. En sommige inoxsoorten (zoals 316L) zijn meer, andere (zoals 304) minder corrosiebestendig. Van belang is ook het kiezen van de juiste materiaalsoort rekening houdend met het type water. Daartoe is een chemische analyse van het water nodig, om na te gaan wat de zoutconcentratie is, de pH, waterhardheid,... Op basis

rosie iets daarboven. (foto EPAS)

bio icro log ie

Stroomsnelheid

Streef bij het ontwerp naar een stroomsnelheid die voldoende hoog is, gaat Ir. Demey verder. vuistregel is: twee meter per seconde. Dat vermindert het risico dat bacteriën zich aan de wand kunnen vasthechten. Vermijd ook zoveel mogelijk zones waar de watersnelheid terugvalt, zoals bochten.

Water conditioneren

Coating

Wanneer er geen metaalsoort is die, qua corrosiebestendigheid, past bij de waterklasse, is een preventieve coating aan te raden. Bijvoorbeeld met

Er reeds van bij het ontwerp voor zorgen dat MIC onwaarschijnlijk wordt, is ideaal. Maar uiteraard hebben velen te kampen met een reeds bestaande installatie. In dat geval is het mogelijk het water

Meer dan ijzer Dries Demey stelt dat het corrosie-mechanisme voor andere metalen gelijkenissen vertoont met dat van ijzer. Ook zink, koper en aluminium, bijvoorbeeld, hebben de neiging elektronen vrij te stellen, en dat gaat, opnieuw, vlotter waar water is en de pH laag blijkt. En op die metalen vormt zich, in sommige omstandigheden, een zink-, koper- of aluminium- oxidelaagje, dat het onderliggende metaal beschermt voor verdergaande corrosie. Corrosie gaat zelfs niet enkel over metalen: ook materialen als beton en asfalt kunnen er, zij het minder vaak, aan ten prooi vallen. Zelfs plastic is niet volkomen immuun; zo zijn er bacteriën bekend die nylon aantasten.

aquarama #60 2 I 37 Foto Istock/EPAS

a q u a r a m a # 6 2 I 37

BD Accuri ™ C6 Flow Cytometer Voor snel, accuraat testen en monitoren van waterkwaliteit

Snel en betrouwbare kwantificering van bacteriën in drinkwater De BD Accuri™ C6 flow cytometer is een hoogstaand meetinstrument op het gebied van drinkwater monitoring en onderzoek.

Het is gebruiksvriendelijk, betaalbaar en compact. Het levert snelle en accurate kwantificering van bacteriën in drinkwater, waarbij het de bacteriën onderscheidt van de achtergrond.

Het snel en accuraat kunnen kwantificeren van bacteriën in drinkwater is van essentieel belang voor het monitoren, controleren en optimaliseren van water behandelingsprocessen.

BD Flow Cytometers zijn Class 1laser producten.

Uitsluitend voor onderzoeksdoeleinden. Niet voor gebruik inzake diagnostische of therapeutische procedures.

BD, BD Logo en alle andere merken zijn eigendom van Becton, Dickinson and company © 2013 BD A604-01

Laboratoria die zich traditioneel baseren op heterotrophische plaat tellingen (HPCs), zullen onmiddellijk een opmerkelijke toename ervaren in snelheid, efficiëntie en accuraatheid van de resultaten bij het gebruik van de BD Accuri C6 flow cytometer.

De BD Accuri C6 flow cytometer is uitermate geschikt voor het monitoren van drinkwater, vooral wegens zijn portabiliteit en zijn capaciteit om celconcentraties rechtstreeks te berekenen.

Ontdek zelf hoe dit krachtige instrument uw onderzoek kan optimaliseren en ga naar bdbiosciences.com/eu/go/water BD Biosciences Europe bd_accuri@europe.bd.com bdbiosciences.com/eu

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

h

_D_O_

aa afv l m alw

u Volgens Dries Demey is “voor het analyseren van een corrosieprobleem chemische analyse de beste eerste stap.” (foto KV)

_D_O_SS m __I_E_R

te conditioneren om corrosie minder waarschijnlijk te maken, gaat Dries Demey verder. “Dat gebeurt met producten die we in twee groepen verdelen.

Ten eerste: deze die de corrosiesnelheid vertragen; zogenaamde ‘corrosie-inhibitors’. Het zijn bijvoorbeeld carbonaten die je toevoegt aan het water, zodat de hardheid ervan toeneemt, en zich een beschermend kalklaagje aan de wand vormt. Nog tot die eerste groep behoren producten die corrosie op louter chemische wijze inhiberen. Ze bevatten bijvoorbeeld een stof die reageert met zuurstof, in plaats van het ijzer. Een tweede groep die water conditioneert, zijn er die zorgen dat bacteriën niet groeien. Meest bekend is actieve chloor, dus javel. Nadeel is dat je er niet veel van mag gebruiken. Voor leidingwater is het evenwel ideaal, omdat zich daarin sowieso al weinig bacteriën bevinden. Maar mensen aanvaarden tegenwoordig geen producten meer die alles afdoden.

Daarom zijn bepaalde surfactantia, dus zepen, in opmars. Ze maken de oppervlaktes zo glad dat bacteriën er zich niet meer op kunnen vasthechten.

De maatschappij verwacht wel dat ze ook biologisch afbreekbaar zijn, wat mogelijk is, maar niet altijd evident.”

bio icro log ie

Het roesten van een metalen oppervlak dat vooral uit ijzer bestaat, is een chemisch proces.

Tijdens dat proces worden metalen terug geoxideerd tot ijzeroxides: dat is namelijk de staat waarin ze doorgaans in de natuur voorkomen.

Het proces omvat het vrijstellen van elektronen aan het metaaloppervlak (anode=oxidatie=vrijgave elektronen) met vorming van oplosbare Fe2+ ionen: 2 Fe w 2 Fe2+ (aq) + 4 e - (1) Water en zuurstof reageren met de vrijgestelde elektronen (kathode=reductie=opname elektronen): O2 + 2 H2O + 4 e - w 4 OH- (2) Reacties (1) en (2) leiden tot de vorming van ijzeroxide: Fe2+ + 2OH- w Fe(OH)2 Bij een sterk zure pH reageren de vrije waterstofionen met de vrijgesteld elektronen, zodat de corrosie nog wordt versneld: 2H+ + 2 e - w H2 Door combinatie van bovenstaande ‘anode’- en ‘kathode’-reacties worden uiteindelijk diverse soorten ijzeroxides gevormd: 2Fe + O2 +2 H2O w 2Fe(OH)2 Iron(II) oxide 4Fe(OH)2 +2H2O +O2 w 4Fe(OH)3 Iron(III) oxide 4Fe(OH)2 +O2 w 2H2O+2Fe2O3.H2O Roest=gehydrateerd ijzeroxide Chloor heeft het volgende effect: Fe2+ + 2Cl- w FeCl2 FeCl2 +2H2O → w Fe(OH)2+2HCl

u Het verhaal van roest. (beeld: EPAS)

Ultra-violet

Een andere mogelijke remedie is mechanisch reinigen. Ir. Demey: “Wat je ook vaak ziet, zijn UVlampen. Hun UV-straling doodt bacteriën in water.

Dat is efficiënt wanneer het water niet te troebel is. Knelpunt is ook dat bacteriën die het UV niet passeren, overleven. En eenmaal een bacteriekolonie zich heeft genesteld op een plek ver van de lamp, hebben de UV-stralen er geen vat meer op.”

Meer dan metalen

Biofilms leiden dus tot microbieel geïnduceerde corrosie, en veel vaker dan mensen vermoeden.

Trouwens: in sommige, heel zeldzame gevallen zijn de factoren dusdanig, dat zich in de biofilms Legionella vormt, wat leidt tot de potentieel dodelijke veteranenziekte. Maar dat is een ander verhaal.

E www.epas.be a q u a r a m a # 6 2 I 39

a q u a r a m a # 6 2 I 39

foto 123RF

Legionella.

Nog lang geen veteraan Door Koen Vandepopuliere

Jaarlijks wordt Legionella pneumophila bij enkele tientallen Belgen herkend als oorzaak van hun long- en luchtwegeninfectie. Af en toe vallen zelfs doden te betreuren. Gelukkig streeft de overheid ernaar regels op te stellen die de kans op

water er lang in verblijft), zones van stagnatie (zoals dode leidingen), de aanwezigheid van een biofilm, en sediment (met daarin voedingstoffen). Jan Van Bouwel, disciplineverantwoordelijke arbeidshygiëne bij IBEVE vzw, merkt op dat de ergste besmettingen meestal zijn te vinden in zeer oude installaties.

die aandoening verminderen. Zo daalt het

Plaatsgebonden risicofactoren

risico in steeds meer organisaties.

lk jaar worden Belgen slachtoffer van Legionellose, ook gekend als ‘veteranenziekte’, een infectieziekte die de luchtwegen en longen aantast. Volgens het Belgische ‘Wetenschappelijk Instituut van de Volksgezondheid’ (WIV) ging het in, bijvoorbeeld, 2004 om 162 gevallen, in 2007 om 145, en in 2009 om 101.

Mensen ademen de Legionella-bacteriën in via aërosolen. Die treden onder andere op in douches, bubbelbaden, in sommige bevochtigings- en klimatisatiesystemen en bij de koeltorens die een stoompluim uitstoten. Dit betekent dat een groter risico bestaat in sportcomplexen, zwembaden, hotels, ziekenhuizen en rusthuizen. Maar ook in een meer industriële omgeving kunnen risico’s wat betreft legionella ontstaan: via proceswater, waterzuiveringsinstallaties, nooddouches,... meer bepaald: plaatsen waar verneveling optreedt, verduidelijkt Van Bouwel.

Systeemgebonden risicofactoren

Persoonsgebonden risicofactoren

De veroorzaakster van de veteranenziekte is de bacterie Legionella pneumophila. Die komt in haar grootste aantallen voor in systemen waar de watertemperatuur doorgaans rond de 25 à 45°C ligt. Bijkomende systeemfactoren die leiden tot grote hoeveelheden van de ziekteverwekker zijn uitgebreide netwerken van leidingen (zodat het

Voorts zijn er persoonsgebonden risicofactoren: oudere mensen (boven de 50 jaar), diabetici, mensen met nieraandoeningen, zware rokers, mensen met chronische longaandoeningen, zware alcoholisten en personen met een verzwakt afweersysteem door bijvoorbeeld een ziekte of medische behandeling.

E

40 I a q u a ra ma # 6 2

40 I a q u a r a ma # 6 2

Zware impact

Af en toe bereikt een Legionellose-incident het brede publiek. Zoals in 2010, toen een zwembadconciërge in het Waalse Moustier aan de ziekte bezweek. Hij zou die hebben opgelopen ‘bij een technische handeling’. Als gevolg daarvan werden enige tijd later de burgemeester van het dorp, en één van zijn schepenen, aangeklaagd voor onvrijwillige doodslag. In Vlaanderen werd dan weer een epidemie in het Antwerpse Kapellen groot nieuws.

In 1999 vond daar een handelsbeurs plaats. De veteranenziekte werd geïdentificeerd bij drieënnegentig mensen, waarvan er vijf overleden. Vermoedelijk lag de oorzaak bij een aërosol van een bubbelbad. Dit leidde uiteindelijk tot het Legionellabesluit van 9 februari 2007, dat tot vandaag van kracht is.

Vlaanderen

Martine Van Wesemael is celhoofd relatiebeheer bij het Antwerpse drinkwaterbedrijf PIDPA. Onder meer informeert ze klanten over legionellapreventie. Ze legt uit dat het Legionallabesluit van toepassing is op alle publiek toegankelijke inrichtingen. Van Bouwel meldt dat een risicoanalyse en beheersplan voor die inrichtingen verplicht zijn, met uitzondering van publiek toegankelijke met slechts een beperkt aantal gebruikers, tenminste voor zover deze niet specifiek behoren tot de gevoelige groep. “Ook voor koeltorens geldt een verplichte opmaak van een legionellabeheersplan,” geeft hij nog mee.

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

”

h

_D_O_

aa afv l m alw

Het is een misvatting dat de Legionella pneumophila bacterie enkel in warm water voorkomt.

Ook koudwaterleidingen kunnen besmet zijn.

Martine Van Wesemael, Antwerps drinkwaterbedrijf PIDPA

_D_O_SS m __I_E_R

In theorie mag om het even wie het vereiste Legionellabeheersplan opstellen, meldt Van Wesemael.

“Maar eigenlijk is dat voor mensen zonder kennis van zaken niet doenbaar,” zegt ze. “Het verhoogt ook de kans op vergissingen. Zo leeft bij hen vaak de misvatting dat die bacterie enkel in warm water voorkomt, terwijl ook koudwaterleidingen kunnen besmet zijn.”

bio icro log ie

Werk aan de winkel is er alleszins nog, gaat ze verder; “er zijn evenwel bepaalde organisaties, zoals hotels en scholen, waar nog een inhaalbeweging te maken is.”

Knelpunt

Van Bouwel, IBEVE vzw, geeft nog een knelpunt mee. In Vlaanderen, zegt hij, is voor een nieuwe installatie een attest verplicht dat de conformiteit bevestigt van de installatie met de Best Beschikbare Technieken (BBT’s). De verantwoordelijke voor het ontwerp van de installatie, bijvoorbeeld architect, aannemer of technisch ontwerpbureau, levert dit verplichte attest af, zegt hij. “In de praktijk, echter, blijkt een dergelijk attest al te vaak van weinig waarde en wordt vastgesteld dat de installaties, ondanks hun conformiteitsattest, toch afwijken van de BBT’s. Dit is vaak het gevolg van fouten in de ontwerpfase door architect of ontwerpbureau, van een niet al de degelijke plaatsing in de uitvoeringsfase door de aannemer,... Zo’n nieuwe installaties voldoen dan niet aan de Legionella-normen, met problemen tot gevolg voor de exploitant ervan.”

Wallonië en Brussel

In het Waalse en het Brusselse Gewest bestaan, volgens Van Bouwel, enkel Legionellagerelateerde exploitatievoorwaarden voor openbare zwembaden. Dit betekent evenwel niet dat in andere risicoinrichtingen geen maatregelen nodig zijn. Neem 2004, toen door Vivaqua een studie werd uitgevoerd om de aanwezigheid van L. pneumophila in sanitaire installaties van verschillende Brusselse gemeenten te onderzoeken. In totaal werden 44 gebouwen onderzocht: bejaardentehuizen, ziekenhuizen, scholen, sportcomplexen, zwembaden, hotels

u Een professor en één van zijn studenten monsteren een petrischaaltje met Legionella pneumophila. (foto Purdue University, USA; door Laurie Iten en Rodney McPhail)

en kantoren. Uit de resultaten bleek dat 45% van de onderzochte gebouwen min of meer zwaar was geïnfecteerd met L. pneumophila. Naar aanleiding hiervan werden tal van ingebrekestellingen en waarschuwingen verstuurd naar exploitanten. In de periode 2004-2005 werden hen vervolgens bijkomende voorwaarden opgelegd, wat leidde tot het aanpassen van diverse milieuvergunningen.

En dan zijn er nog de koeltorens. Jan Van Bouwel legt uit dat ze een milieuvergunning krijgen waarin doorgaans maatregelen worden opgelegd om bacteriologische groei, ook van L. pneumophila, in te dijken.

Federaal

Op federaal niveau is er nog een uitgebreide arbeidswetgeving die onrechtstreeks verplichtingen met zich meebrengt wat betreft risico’s in installaties waarvan werknemers gebruik maken. Onder meer het KB ‘Biologische Agentia’ (Codex welzijn op het werk, Titel V, Hoofdstuk 3) van 4 augustus 1996 geeft regels rond de bescherming van werknemers tegen de risico’s verbonden aan biologische agen-

tia. Daartoe behoort ook L. pneumophila. Eigenlijk zijn de enige installaties die niet op een of andere gedekt worden door de gewestelijke bepalingen of de federale arbeidswetgeving deze voor privégebruik, besluit Van Bouwel.

Boekentip Wat betreft microbiële groei in drinkwatervoorzieningen, is onlangs het boek “Microbial Growth in Drinking Water Supplies; Problems, Causes, Control and Research Needs” gepubliceerd. Het verscheen bij IWA Publishing. Onder meer, maar niet enkel, zijn daarin hoofdstukken over Legionella te vinden.

E www.iwapublishing.com

a q u a r a m a # 6 2 I 41

a q u a r a m a # 6 2 I 41

SHARED VALUES – SHARED SUCCESS Brenntag, toonaangevend distributeur van chemicaliën in de Benelux, heeft een compleet productenportfolio: ❚ Specialiteiten chemicaliën voor water treatment, voeding, veevoeding, pharma, cleaning, polymeren, coating, cosmetica, lubricant toepassingen ❚ Industriële basischemicaliën (solventen, zuren, basen, zouten) ❚ Technical support & know-how

Brenntag Water Treatment productengamma:

Water is Life – That’s Why We Care

❚ Flocculanten ❚ Coagulanten ❚ Ontschuimers ❚ Bio-additieven/nutriënten ❚ Aktief kool ❚ Filtermedia ❚ Hars voor ionenwisselaars ❚ Desinfectantia ❚ Klantspecifieke mengsels ❚ Andere specialiteiten voor waterbehandeling

Brenntag N.V. Water Treatment Nijverheidslaan 38, 8540 Deerlijk Téléphone + 32 56 78 82 52 Fax + 32 56 77 57 11 jurgen.vandenbon@brenntag.be lien.schouteten@brenntag.be www.brenntag.be www.brenntag-specialties-europe.com

100000249_BTS_WT_195x134mm_NL.indd 1

28.10.13 12:42

Steering and optimizing your environmental and microbial processes Onze specialiteiten: (an)aerobe waterzuivering, anaerobe vergisting, bodem- en grondwatersanering, valorisatie van nevenstromen Onze producten: Stabilox (micronutriënten aerobie), Methanostim Liquide (micronutriënten anaerobie), Nutriflok (verbetering vlokvorming en bezinking), Multidechlorobac (afbraak van VOCl verbindingen in bodem/grondwater), entslib (HANDS voor nitrificatie/denitrificatie, anaeroob korrelslib), ...

Onderzoek en ontwikkeling in partnerships met industriële bedrijven Laboschaal en pilootschaal haalbaarheidstesten Industrieweg 122 P, 9032 Wondelgem • Belgium • T: +32 9 375 17 14 • F: +32 9 375 17 15 • sales@avecom.be

www.avecom.be 15 avecom ad 195x134.indd 1

17/05/13 09:48

alw r u ate it r

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

Brenntag verdeelt efficiënte biocides voor legionellabestrijding De kwaliteit van drink- en proceswater is een thema dat iedereen aanbelangt. De microorganismen die talrijk in ons water aanwezig zijn, kunnen leiden tot ernstige ziektes en in het ergste geval de dood tot gevolg hebben. Het is bijvoorbeeld onthutsend vast te stellen dat in Noord-Amerika meer dan acht op tien kinderen ziek worden als gevolg van virussen en bacteriën in het water. Om dit te voorkomen, verdeelt Brenntag onder meer biocides die vermijden dat zich bepaalde besmettingen in het water voordoen.

Z

owel in de westerse wereld als in landen waar de bevolking procentueel een stuk sneller groeit dan de uitbreiding van sanitaire voorzieningen en drinkwatervoorzieningen, is desinfectie van cruciaal belang. Meer dan ooit zijn mensen zich bewust van deze problematiek en zoeken ze naar goede oplossingen. Eén daarvan is ervoor zorgen dat de voorwaarden voor legionellabesmetting niet kunnen worden ingevuld. In dat kader hebben installateurs een goed houvast aan de 52 eenvoudige en makkelijk toepasbare richtlijnen die een tijdje geleden door het Vlaams Gewest zijn samengebracht in een document van Best Beschikbare Technieken.

Op de markt zijn zowel thermische, chemische als fysische desinfectietechnieken sterk vertegenwoordigd. De meeste systemen slagen er goed in bacteriën af te doden, maar hebben meer problemen met het verwijderen van biofilm, waarin de micro-organismen langer overleven door hun grote resistentie en bijgevolg ook corrosie van de leidingen kunnen veroorzaken. Daarom is het van belang dat de markt blijft innoveren en oplossingen blijft aanreiken die de kwaliteit van ons drinkwater verder optimaliseren.

Brenntag: “De wetgeving rond biocides is onlangs veranderd. In september 2013 is de Europese richtlijn omgevormd tot een bindende verordening. De nieuwe verordening is direct in werking gegaan en hoeft niet te worden omgezet in nationale wetgeving. De actieve stoffen worden op Europees niveau beoordeeld. Zolang de werkzame stoffen nog niet Europees beoordeeld zijn, geldt voor dergelijke middelen het bestaande nationale recht.”

Het gevolg van de verordening is dat alle leveranciers van chemicaliën een dossier moeten indienen

om de actieve stoffen waarmee ze werken, goedgekeurd te krijgen. Die goedkeuring moet gebeuren na zorgvuldig onderzoek in één van de lidstaten.

Pas eenmaal die het licht op groen heeft gezet en de stof op de lijst Annex I is gekomen, mag de chemische stof op Europees niveau worden gebruikt voor verwerking in een product dat als biocide mag worden verkocht. “Er wordt dus een onderscheid gemaakt tussen een actieve stof (een unieke chemische stof) enerzijds en anderzijds een biocideproduct dat bedoeld is voor eindtoepassing. Dit kan een product zijn, bestaande uit één component of een combinatie van verschillende grondstoffen. De werkzame stof aanwezig in een biocideproduct moet dus opgenomen zijn in Annex I.” Op dit moment staan er nog niet zoveel actieve middelen op die lijst, vermits de dossiers in volle behandeling zijn en aangezien dit een vrij complexe aangelegenheid is die veel tijd en geld vraagt.

u Ontwikkeling biofilm (Wikipedia)

BIocIDeS

Eén van de manieren om legionella en andere bacteriën efficiënt af te doden, is het gebruik van biociden. Hans Delobelle, product manager specialties bij

Hechting

Onomkeerbare hechting

Groei

Ontwikkeling

Slijmvorming a q u a r a m a # 6 2 I 43

a q u a r a m a # 6 2 I 43

m

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

m

o b

b

_D_O_SS __I_ER haa l _ af m val eer wa uit ter

Hans Delobelle: “De producten worden ingedeeld in producttypes. Zo zijn er bijvoorbeeld producttypes voor ontsmetting (onder meer voor de behandeling van drinkwater voor vee), bewaring (onder meer voor verven, detergenten, ...), bewaring van proceswaters en koelvloeistoffen, et cetera.”

Een lijst van deze biocides is te vinden op de website van het ECHA, het Europees Agentschap voor chemische stoffen. Deze instantie is de drijvende kracht bij de tenuitvoerlegging van de baanbrekende EU-wetgeving inzake chemische stoffen.

Van deze wetgeving zullen niet alleen de menselijke gezondheid en het milieu, maar ook de innovatie en het concurrentievermogen profiteren. De ECHA helpt ondernemingen om de wetgeving na te leven, bevordert het veilig gebruik van chemische stoffen, verstrekt informatie over chemische stoffen en pakt zorgwekkende stoffen aan.

Uiteraard zal de uitvoering van de nieuwe Europese wetgeving ook gevolgen hebben voor ons land, al zullen die minder ingrijpend zijn omdat onder meer België en Nederland al vrij strenge normen voor het gebruik van biociden hanteerden.

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

Voordelen

Biocides vrijwaren waterbehandelingsinstallaties van bacteriële groei en verhinderen daardoor de vorming van biofilm, legionella en/of corrosie. Installaties die geen gebruik maken van biociden, dienen veel vaker te worden gereinigd, wat niet ideaal is aangezien dit ervoor zorgt dat de installatie niet continu en optimaal kan draaien. Legionella is zo

i o b i 5 μm

5 μm

5 μm

u Biofilm Formation : Scanning electron micrographs (Image courtesy of The Dow Chemical Company)

Scanning electron micrographs van een metalen oppervlak dat gedurende 1, 24 en 64 uur in contact is geweest met hercirculerend water. We zien eerst vorming van organische afzet vervolgens hechten zich bacteriën. Deze bacteriën zijn na verloop van tijd omringd door biofilm.” b : bacteria i : inorganic debris o : organic debris m : polysaccharide matrix.

goed als altijd aanwezig in water, maar het ontwikkelt zich pas echt als er biofilm aanwezig is en als er regelmatig stilstand in de leidingen is. Legionella is eigenlijk een longziekte, waarvan de bacteriën afsterven bij een temperatuur boven de 60 °C. Hans Delobelle: “Afhankelijk van het type water, voelen bacteriën zich prima bij een pH-waarde tussen 4 en 9. Biocides kunnen deze bacteriën afdoden, maar het is uiteraard van belang dat dit gebeurt in de correcte doseringen, en door mensen met knowhow. Snelwerkende biocides verwijderen de bacteriën heel vlug, maar zijn zelf ook snel uit het systeem verdwenen. Traagwerkende biocides doden niet meteen alles af, maar garanderen wel een hogere efficiëntie op langere termijn.

De markt van biocides is een vrij stabiel gegeven, al gebeuren er uiteraard wel regelmatig ontwikkelingen. Zo zijn wij momenteel bijvoorbeeld bezig met de ontwikkeling van een aantal producten op basis van chloordioxide. Op dit ogenblik zijn we nog aan het nakijken wat de beste optie is op vlak van registratie, veiligheid, kost-performance,...

Chloordioxide is naar de toekomst een erg interessant biocide voor waterbehandeling in verschillende toepassingen.”

Onderzoek

Dow, wereldwijd één van de meest vooraanstaande chemicaliënproducenten en leverancier bij Brenntag, heeft de effectiviteit van verschillende biocides onlangs nauwgezet onderzocht. Hans Delobelle: “Parameters die bij dit onderzoek onder meer aan bod kwamen waren de frequentie, de dosering en het resultaat van combinaties met andere producten. Op vlak van effectieve werking kwam het product Ucarcide (op basis van de stof glutaraldehyde) als beste uit de test. Uit het onderzoek bleek dat dit product het best werkt in lage dosering, zowel bij een meting na één uur als na 24 uur. Algemeen kunnen we stellen dat de niet-oxiderende biociden het meest efficiënt werken.”

Sowieso is het nuttig om bij de bestrijding van legionella en andere infecties, regelmatig verschillende biociden af te wisselen. “Op die manier kunnen we vermijden dat de bacteriën resistent worden tegen het middel. Ook een combinatie van verschillende middelen kan heel doeltreffend zijn. Daarnaast is het uiteraard van cruciaal belang om de installaties goed te onderhouden. Een periodieke monitoring van het water is dus onontbeerlijk.”

Met dank aan Richard Levy (Dow microbial control)

Brenntag NV

u Biofilm in een olieraffinaderij, waar enkel oxiderende biocides werden gebruikt

44 I a q u a ra ma # 6 2

Brenntag NV, marktleider in de chemische distributie in België, verkoopt zowel industriechemicaliën (basen, zuren, solventen, proceschemicaliën, Air1®-AdBlue®) als gespecialiseerde chemicaliën. De specialiteitenafdeling is vooral actief in de waterbehandeling, de voedingssector, de farmaceutische industrie, rubber en kunststoffen, cosmetica, cleaning en coating. Brenntag verdeelt chemicaliën onder de chemische benaming of de merknaam. Op vlak van waterbehandeling distribueert het bedrijf onder meer antischuimmiddelen, coagulanten, flocculanten, anticorrosiemiddelen, filtermedia, additieven voor stoomketels en biocides.

Hans Delobelle: “Het spreekt voor zich dat deze dienstverlening ondersteund wordt door het advies van specialisten ter zake, die in functie van de behoefte van de klant telkens de meest passende oplossing aanraden.” E www.brenntag.be

“

Ik heb mijn camionette nodig voor mijn werk, niet om de schatkist te vullen.

Kristof Beenaerts

�

Installateur Limburgs Klimatiseringsbedrijf

Uw belangen sterk verdedigd dankzij BOUWUNIE en UNIZO

Deskundig, onafhankelijk, betrouwbaar.

Bouwondernemers verdienen een sterke belangenorganisaties. Een baken waar men letterlijk dag en nacht terecht kan.

Kijk op www.bouwunie.be of www.unizo.be.

Meettechnische oplossing bij chlorering van drink- en badwater Chloor blijft nog steeds het meest verspreide hygiënische en microbiologisch betrouwbaarste desinfectiemiddel bij drink- en badwater. Zowel in de huidige drinkwaterregelgeving als in de DIN/EN-reglementering voor zwembadwater wordt chloor nog steeds opgegeven.

D

e toestand van drink- en badwater kan door de parameters chloor, pH, ORP en temperatuur meettechnisch online bewaakt worden.

De drinkwaterreglementering specificeert hiervoor onder meer grenswaarden voor vrij chloor. Onder vrij chloor verstaan we de som van de componenten hypochlorig zuur (HOCl), hypochloride (OCl-) en elementair, physicalisch opgelost chloorgas (CL2)(aq.).

Als desinfectiemiddelen komen gewoonlijk chloorgas (Cl2) of producten op basis van natriumhypochloride (NaOCL) in aanspraak. Worden deze producten in het te desinfecteren water gevoegd, dan ontstaan volgende chemische reacties: (I) CL2 + H2O w HOCl + HCL of respectievelijk (II) NaOCl + H2O w HOCl + NaOH In beide gevallen ontstaat als gewenst product het hypochlorige zuur (HOCl) dat voor de desinfectie verantwoordelijk is. Helaas is de verschijning van het hypochlorige zuur afhankelijk van de pH-waarde. Als de pH-waarde stijgt, dissocieert het hypochlorige zuur met vorming van hypochloride (OCl-) tot gevolg. Bij vermindering van de pH-waarde vergroot het aandeel hypochlorig zuur (HOCl) en vermindert het aandeel hypochloride (OCl-). Grafiek 1 illustreert deze verbanden.

Deze ‘éénpuntskalibratie’ - enkel de steiltegraad van de sensor in de meetomvormer wordt aangepast heeft als nadeel dat een veranderende pH-waarde of temperatuur een nieuwe kalibratie vereist, anders bestaat het gevaar van een foutieve meting. Gezien de online chloormeting de automatische dosering van chloor realiseert, bestaat er gevaar op onderof overdosering in het drink- of badwater.

Meettechnische probleemstelling

Voor de vrijechloormeting worden amperometrische sensoren gebruikt. Men onderscheidt openen membraanbedekte sensoren.

Al deze sensoren hebben hetzelfde probleem: ze kunnen principieel enkel de HOCl-component meten. Als de pH-waarde verschuift, wordt dus ook het meetbare vrijechlooraandeel veranderd.

Bij het ontwerpen van een chloormeting moet er dus voor gezorgd worden dat er door een bijkomende pH-regeling en temperatuurcompensatie stabiele verhoudingen worden bekomen. De technische inspanning om dit te bekomen is beduidend, temeer omdat chloorsensoren een bepaalde minimale stroming vereisen. Een debietbewaking is dus uiterst zinvol.

Bij de inbedrijfname van chloorsensoren wordt in de praktijk een staal genomen van het te meten water en via een fotometrische meting hiervan de chloorwaarde bepaald. Deze labwaarde wordt dan als referentie genomen voor de justering van de online meting. Dat wil zeggen dat de sensor zelf door een vergelijkingsmeting ‘gekalibreerd’ wordt.

100% 90 80

u Membraanbedekte vrijechloorsensor

70 60 50 40 30 20

Naast de pH-afhankelijkheid worden de chemische reacties bovendien ook door de temperatuur beïnvloed. Hierdoor verschuiven de aandelen nogmaals ten opzichte van elkaar.

46 I a q u a ra ma # 6 2

46 I a q u a r a ma # 6 2

hypochlorige zuur

10

hypochloride

0 6,6

6,8

7

7,2

7,4 pH-waarde

7,6

u Grafiek 1: Verhouding HOCl en OCl-

7,8

8

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

Met de Jumo dTRANS pH 02 (1) en de Jumo Aquis Touch S biedt Jumo enerzijds een compact toestel (96 x 48mm) en anderzijds een moderne multikanaal wandmontageregelaar aan. Beide toestellen bieden een waaier aan mogelijkheden om juist deze gestelde opdracht perfect op te lossen. Alle noodzakelijke sensoren voor een chloormeting kunnen tegelijkertijd aangesloten worden: een standaard pH-elektrode (4), een compensatie temperatuursensor Pt100/Pt1000 (5), een membraanbedekte chloorsensor (2) en een sensor voor debietbewaking (3).

aa afv l m alw u dTRANS pH 02

_D_O_SS m __I_E_R

Een in de toestellen standaard geïntegreerde functie ‘pH-gecompenseerde chloormeting’ maakt het mogelijk om een beduidend betere chloormeting in een compensatiebereik van pH 6,5 tot pH 8,5 te bekomen.

In de toestellen worden dus gelijktijdig pH, chloor, temperatuur en debiet (doorstroming) gemeten, aangeduid en bewaakt. Er kan met de ingebouwde relaiscontacten een automatische dosering of PIDregeling gerealiseerd worden. Voor elk type sensor is de overeenkomstige kalibratieroutine voorhanden.

Een kalibratielogboek geeft de gebruiker informatie over de historiek van de doorgevoerde kalibraties.

Bovendien zijn er optionele in- en uitgangskaarten (als plugbare modules) ter beschikking voor bijkomende schakelfuncties of als analoge uitgangen. Door optionele interfacekaarten zoals Profibus DP en RS422/485 met ModBus-protocol kunnen deze toestellen in grotere installaties geïntegreerd worden.

Een interessante optie bij de dTRANS pH 02 is de optiekaart “datalogger met real time klok’.

Hierbij kunnen 4 analoge signalen (bijvoorbeeld pH, chloor, debiet en temperatuur) alsook 12 binaire signalen opgenomen worden. De tot maximum zes maanden geregistreerde data (meetwaarden, datum, tijd) kunnen via een PC-programma uitgelezen, opgeslagen en grafisch geanaliseerd worden. Daar-

h

_D_O_

bio icro log ie mee is op eenvoudige wijze, zonder te investeren in een volwaardig registratietoestel, langetermijnbewaking mogelijk. De manipulatievrije gegevens kunnen in een gebruikelijk tabellenverwerkingsprogramma geëxporteerd worden.

De Aquis Touch S daarentegen beschikt optioneel over een volwaardige registratiefunctie van 2 x 4 analoge en 2 x 3 digitale signalen die via interface of USB-stick manipulatievrij kunnen worden gedownload naar een gegevensverwerkingsprogramma.

Samenvatting

De dTRANS pH 02, met zijn vele opties en compact design, biedt de mogelijkheid om ook kleine, decentrale meetstations met een performante techniek uit te rusten. Dit was tot nu toe nog niet mogelijk in zulke beperkte toestelafmetingen. Daarentegen is de Aquis Touch S een all-round fieldtoestel die een oplossing biedt voor quasi alle meettechnische problemen. Beide toestellen zijn optimaal om de bekende onzekerheden bij chloormeting in drink- en badwater tot een minimum te herleiden.

u Doorstroomarmatuur met sensoren

E www.jumo.be

u Grafische voorstelling uit de dataloggerfunctie u u Aquis Touch S

a q u a r a m a # 6 2 I 47

a q u a r a m a # 6 2 I 47

Watermanagement: het begrip was vermoedelijk nooit zo actueel als nu. In een permanente zoektocht om voortdurend de kosten van water en energie te drukken, wordt koortsachtig gezocht naar innovatieve systemen, die bij voorkeur ook hygiënisch en comfortabel moeten zijn. Franke Washroom Systems is al jarenlang onafgebroken bezig om de vraag naar vernieuwende systemen regelmatig te laten resulteren in innovatieve oplossingen, die het gebruikscomfort opvallend omhoog stuwen. Een goed voorbeeld daarvan is de integratie van het watermanagementsysteem Aqua 3000 Open in collectiviteiten, zoals onder meer zwembaden, ouderenvoorzieningen en penitentiaire complexen.

Franke gunt gedetineerden individueel douchecomfort

G

evangenissen vormen al jaren één van de pijnpunten van onze maatschappij. Door het gebrek aan beschikbare plaatsen gebeurt het wel vaker dat gedetineerden dienen samen te wonen in te kleine ruimten en moeten leven in complexen die hopeloos verouderd zijn. Daarom is de overheid bezig aan een sterke inhaalbeweging, wat een tijdje geleden resulteerde in het masterplan 2008-20122016, voor een gevangenisinfrastructuur in humane omstandigheden. Dit plan biedt onder meer een antwoord op het probleem van de overbevolking in de Belgische gevangenissen.

Het plan omvat enkele grote actiepunten, waaronder de bouw van in totaal dertien nieuwe inrich-

tingen om enerzijds de stijgende behoefte op te vangen en een buffercapaciteit voor renovatie van andere complexen te voorzien, en anderzijds ter vervanging van sterk verouderde inrichtingen. In dat kader passen de bouw van nieuwe gevangenissen.

Optimalisering sanitair

Tijdens de ontwerpfase van de bouw van deze complexen werden oplossingen gezocht voor actuele problemen in de gevangenissen. Daartoe behoren ook besparingen. In het kader van een potentiële kostenreductie, werd zorgvuldig het luik water- en energiemanagement onder de loep genomen. Zo kwamen onder meer de douchecellen ter sprake. Die waren vroeger gemeenschappelijk, maar om diverse redenen beslisten de autoriteiten om te opteren voor één douche in elke cel.

Stijn Willekens, verkoopsverantwoordelijke in België voor Franke Washroom Systems: “Men was op zoek naar een oplossing om het douchemoment te kunnen laten gebeuren in iets comfortabeler en veiliger omstandigheden, maar dan wel beheerd door een ingenieus controlesysteem om de kosten zo goed mogelijk te reduceren. Om aan deze behoeften tegemoet te komen, hebben wij daar het watermanagementsysteem Aqua 3000 Open geïmplementeerd. De configuratie van dit systeem kan zodanig worden aangepast dat het een goed antwoord biedt op de specifieke behoeften van een penitentiair complex.” u AQUATIMER - A3000 open gecombineerde douchearmatuurset voor inbouwmontage, met elektronische tijdinstelling

48 I a q u a ra ma # 6 2

48 I a q u a r a ma # 6 2

Elektronisch gestuurde douchekranen

Voor een van de gevangenissen leverde Franke 280 elektronisch gestuurde douchekranen. Die bieden de mogelijkheid om, via elektronische tijdinstelling, de dagelijkse beschikbaarheid van douchewater nauwkeurig te controleren en bij te sturen.

Stijn Willekens: “In een eerste fase zal voor elke gevangeniscel dagelijks 15 minuten looptijd van douchewater ter beschikking worden gesteld. Na een proefperiode zal het verbruik dan worden geanalyseerd, waarna de directie bijvoorbeeld kan beslissen om die periode in te krimpen tot 10 minuten.”

Deze oplossing biedt, naast een nauwkeuriger controle over de kosten, nog andere voordelen. Ten eerste krijgen de gevangenen meer privacy, zeker in vergelijking met een groepsdouche. Daarnaast wordt ook de kans op misbruik of andere mogelijke wantoestanden de kop ingedrukt. Stijn Willekens: “Op deze manier kunnen de gedetineerden gebruik maken van sanitaire voorzieningen die aangepast zijn aan de comforteisen van de 21ste eeuw en bovendien hun sanitaire behoeften invullen op een menswaardige manier.”

“De gevangenen kunnen zelf niet zien hoe lang ze nog van hun douche kunnen genieten, maar in de praktijk zullen ze snel weten dat, als ze drie keer op de elektronische piëzoknop hebben gedrukt zonder tussendoor op stop te hebben gedrukt, hun douchemoment voor die dag voorbij is.”

PP-R leidingsystemen De meest zekere en veilige verbindingstechniek door polyfusie.

Minimale uitzetting dankzij de integratie van glasvezels (faser).

Zeer lage warmteoverdrachtscoëfficient.

Buitendiameter beschikbaar vanaf 16mm tot 630mm.

Verschillende types leidingen: SDR6 – SDR 7.4 – SDR 9 RP – SDR 11.

Geschikt voor uiteenlopende toepassingen zoals sanitair – verwarming – airconditioning – perslucht – sprinklersystemen .

NIEUW: voorgeïsoleerde leidingen (ISO) – glasvezelversterkte zuurstofdichte leidingen (OT).

Compleet gamma aansluitroosters in PP-R voor toepassingen met klimaatplafonds en wandactivering.

KASTEELSTRAAT 15 - B-8980 ZONNEBEKE 76, QUATRIÈME AVENUE - B-4040 HERSTAL Tel. 057.40.93.47 – fax 057.40.93.45 – info@aquatherm-belux.be www.aquatherm-belux.be

Your partner in sludge and wastewater treatment • Drum screens • Flotations • Lamella separators • Physicochemical treatment

• Biological treatment • Sludge treatment • Study/optimisation/ realization/follow up

Fraterstraat 45 - B 9820 Merelbeke - T: +32 (0)9 219 06 03 - F: +32 (0)9 219 06 05 - info@novotec.be - WWW.NOVOTEC.BE

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

h

_D_O_

aa afv l m alw

_D_O_SS m __I_E_R

lateur veel makkelijker. Waar die vroeger nog een thermostaat onder de kraan diende te bouwen, is in de kraan nu al een patroon met thermostaatbeveiliging (water wordt niet warmer dan 41 °C, nvdr.) ingebouwd. Een andere interessante oplossing is AquaContact: deze elektronische wastafelarmaturen werken op basis van infrarood en kunnen met start/stopfunctie en/of lichaamsdetectie worden uitgerust. Bovendien is er de mogelijkheid om een thermische desinfectie uit te voeren.”

bio icro log ie

u “Open Building” integratie met AQUA3000 open

De ‘hardware’ van het sanitair (de armaturen) is identiek als die bij zwembadprojecten. Daarnaast wordt Aqua 3000 Open onderbouwd met een gesofisticeerd softwarepakket, dat makkelijk te bedienen valt door de technische diensten van het penitentiair complex. “Op de visueel aantrekkelijke display krijgt de technisch verantwoordelijke een volledig overzicht van de douches in alle cellen. De computer fungeert als stuurklok: je kan in één oogopslag zien hoeveel minuten en seconden elke gedetineerde die dag nog van zijn douche gebruik kan maken. Bovendien is het programma zodanig opgebouwd, dat het makkelijk mee kan evolueren, bijvoorbeeld als het gevangeniscomplex dient te worden uitgebreid. De ervaring opgedaan bij andere pilootprojecten leerden ons dat, dankzij de grote beheersbaarheid, water- en energiereducties tot 60% perfect mogelijk zijn. Ook besparingen op de volledige sanitaire installatie zijn probleemloos mogelijk door een doorgedreven automatisatie (reductie gelijktijdigheid).

Andere toepassingen

Aqua 3000 Open leent zich ook perfect voor toepassingen in andere publieke complexen, zoals fitnessclubs, zwembaden, ziekenhuizen, enzovoort.

Stijn Willekens: “Hier worden regelmatig elektronisch gestuurde douchekranen geïnstalleerd. Die bieden de mogelijkheid om thermische desinfecties doen en worden automatisch gespoeld als ze gedurende een bepaalde periode niet worden gebruikt (stagnatie). Op die manier kunnen we gevat anticiperen op de potentiële vorming van bijvoorbeeld legionella. Automatische spoelingen sluiten bovendien typisch menselijke fouten uit. In gevangenissen zullen die automatische spoelingen minder nodig zijn, gezien de douches daar ongetwijfeld intensief zullen worden gebruikt.”

In oudere voorzieningen wordt nog steeds vaak geopteerd voor eengreepsmengkranen. De nieuwe Franke AQUAFIT eengreepsmengkranen met geïntegreerde thermostaat maken het leven van de instal-

E www.franke.be

u AQUAFIT eengreepsmengkraan met geïntegreerde thermostaat

Van RVS-fabrikant tot one stop shop Franke Washroom Systems maakte door de jaren heen een enorme evolutie door. Onder meer dankzij enkele geslaagde overnames, transformeerde het bedrijf van een klassieke rvs-fabrikant tot een aanbieder van totaaloplossingen.

Stijn Willekens: “Onze missie bestaat er onder meer in om het comfort van de gebruiker te verhogen en tegelijkertijd het werk van de installateur te verlichten. Dat doen we door zelf veel voormontages te doen, zodat de installateur geen risico loopt als hij bijvoorbeeld een dokterswasgoot met elektronisch kraanwerk dient te plaatsen. Daardoor zijn zowel de klant als de installateur tevreden én hebben wij de garantie dat alles op de juiste manier is gemonteerd. We creëren dus oplossingen met een hoge gebruiksvriendelijkheid en veel lagere installatierisico’s.”

De basis voor een optimale inrichting van een sanitaire ruimte is een gedegen planning. Daarin wordt bekeken met welke specifieke omstan¬digheden rekening moet worden gehouden en aan welke eisen de sanitaire ruimte moet voldoen op grond van het verwachte gebruik. Een gekwalificeerd advies, specifiek voor het betref¬fende object en conform de bestaande voorschriften, is daarbij de belangrijkste schakel in de keten van concept tot en met uitvoeringsplanning.

a q u a r a m a # 6 2 I 51

a q u a r a m a # 6 2 I 51

h

al

afv

R S_IE__ S _ _ O D__ ro

mioiclogie b

Sinds Kalsbeek België vanaf juli 2012 één van de telgen van de Pollet Water Group is geworden, ligt de focus van het bedrijf niet alleen op conditionering van chemicaliën en dienstverlening voor waterbehandeling of luchtanalyse, maar ook op de bestrijding van legionella.

Kalsbeek en Pollet Water Group bestrijden legionella

L

egionella is een bacterie die voorkomt in de grond en in het water. Ook in leidingwater komt legionella voor, maar de hoeveelheden zijn vaak zo gering dat ze geen gevaar vormen voor de gezondheid. Een probleem ontstaat als de bacterie zich kan vermenigvuldigen. Dit gebeurt vooral in stilstaand water met een temperatuur tussen de 25 °C en 50 °C. Als besmet water wordt verneveld (hele kleine druppeltjes), kan de bacterie worden ingeademd. Dit kan leiden tot een besmetting. Verneveling ontstaat bijvoorbeeld tijdens het douchen. Daarnaast vindt verneveling ook plaats in en rond koeltorens en condensoren. Het drinken van of handen wassen met legionellabesmet water, brengt geen risico’s met zich mee. Bovendien is de ziekte niet overdraagbaar vanaf een legionellosepatiënt.

De ziekte die wordt veroorzaakt door de legionellabacterie kan in verschillende vormen voorkomen. De lichte vorm van de infectie is de legionella-griep (ook wel ‘Pontiac-fever’ genoemd). De zware vorm is de veteranenziekte (ook wel legionellose genoemd). De veteranenziekte lijkt op een zeer ernstige longontsteking en kent in het ergste geval een fatale afloop.

beheersmaatregelen die de werkgever op de werkvloer moet nemen. De verschillende biologische agentia worden onderverdeeld in vier verschillende groepen, oplopend van de kans dat zij een ziekte veroorzaken en verspreiden onder de bevolking en het al dan niet aanwezig zijn van een aangepaste behandeling. Legionella Pneumophila wordt in dit KB ingedeeld bij groep 2 als een biologisch agens in de vorm van een bacterie die bij de mens een ziekte kan veroorzaken. Verder is het onwaarschijnlijk dat dit type van biologisch agens zich onder de bevolking verspreidt en er bestaat gewoonlijk een effectieve profylaxe of behandeling.

Op 9 februari 2007 heeft de Vlaamse regering het Legionellabesluit goedgekeurd voor het Vlaams Gewest. Het Besluit van de Vlaamse regering geeft verschillende maatregelen voor de volgende inrichtingen: watervoorzieningen in hoogrisico-instellingen (publiek toegankelijke inrichtingen die gericht zijn op de behandeling, verzorging of huisvesting van gevoelige personen); watervoorzieningen in matigrisico-instellingen (publiek toegankelijke inrichtingen met een collectieve warmwatervoorziening); koeltorens; klimaatregelingssystemen met luchtvochtigheidsbehandeling; tandheelkundige units; exposities.

Wetgeving

Het Koninklijk Besluit (KB) van 4 augustus 1996 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s bij blootstelling aan biologische agentia op het werk (dat grondig gewijzigd werd door het KB van 29 april 1999), is de Belgische omzetting van de Europese Richtlijn 90/679/EEG en is onderdeel van de Codex over het Welzijn op het werk (titel V, hoofdstuk III). Dit KB bevat een aantal 52 I a q u a ra ma # 6 2

52 I a q u a r a ma # 6 2

Alle nieuwe koeltorens en de watervoorzieningen in alle nieuwe hoogrisico- en matigrisico-instellingen moeten gebouwd en geëxploiteerd worden volgens de ‘Best Beschikbare Techniek (BBT)’. Verder worden in VLAREM II in afdeling 5.32.9 een aantal vereisten opgenomen die betrekking hebben op de warmwatertemperatuur en de waterkwaliteit. De temperatuur van het warm water in de warmwaterinstallatie

voor de douches van een openbaar zwembad moet steeds minstens 65 °C bedragen. Het mengen van warm en koud water moet zo dicht mogelijk voor de waterverdeling voor de douches gebeuren. Exploitanten van whirlpools (subafdeling 5.32.9.4) zijn verplicht om het water jaarlijks op Legionella pneumophila te laten controleren.

Legionellapreventie

Kalsbeek is gespecialiseerd in legionellapreventieen bestrijding. Het bedrijf beschikt over uitgebreide kennis van de diverse wet- en regelgevingen op dit gebied. De onderneming weet hoe deze wetgevingen zich onderling verhouden en wat voor invloed dit heeft op een (productie)proces.

Kalsbeek heeft een team van specialisten op het gebied van legionella. Dit team bestaat uit adviseurs, inspecteurs en monteurs, met elk hun eigen specialisatie. Dit zijn diensten zoals audits, monsternames, keerklepcontroles, reinigingen, risicoinventarisaties, (digitale) beheersplannen en uitvoering van beheersmaatregelen. Kalsbeek denkt met de klant mee, waardoor die de ruimte heeft om zich te richten op zijn core-business.

Risico-inventarisatie en beheersplan

Kalsbeek voert risico-inventarisaties uit en stelt beheersplannen op voor alle types van watervoerende systemen, dus zowel voor drink-, proces-, koel- als zwembadwater. Het gehele systeem wordt in kaart gebracht en beoordeeld op aanwezigheid van kritische punten. Een kritisch punt is een punt dat de groei van legionella kan veroorzaken of ondersteunen. Daarnaast wordt in een breder perspectief gekeken of het systeem voldoet aan de

chemical process & storage solutions

wettelijke eisen. In een duidelijke rapportage wordt vervolgens aangegeven hoe deze kritische punten opgelost kunnen worden. Een deel zal technisch opgelost kunnen worden, een ander deel zal middels beheer onder controle gehouden worden.

Een beheersplan is daarom ook een automatisch voortvloeisel van een risico-inventarisatie. Daarnaast is het hebben van een actueel beheersplan en het bijhouden van een logboek, in veel gevallen een wettelijke verplichting. Kalsbeek streeft ernaar om de beheersmaatregelen tot een minimum te beperken, zodat het voor de klant praktisch toepasbaar is en diens tijdsinvestering beperkt blijft.

Risico-inventarisaties voor proces- en koelwater zijn een vak apart. Naast de aanleg van de installatie dienen onder meer het waterbehandelingsprogramma en de omgevingsfactoren beoordeeld te worden. Door de jarenlange ervaring die Kalsbeek heeft op het gebied van waterbehandeling en Legionella, heeft het bedrijf op dit vlak een brede expertise.

looking for the right

partner

for your project?

LeGIoNeLLABeSTrIJDING

Toch kan het, ondanks alle voorzorgsmaatregelen, voorkomen dat een instelling met een legionellabesmetting te maken krijgt. In dat geval helpt Kalsbeek de benodigde maatregelen te nemen. Het bedrijf adviseert en kan het gehele proces om de besmetting op te lossen, begeleiden. De onderneming geldt door haar jarenlange ervaring als een specialist in het voorkomen en oplossen van legionellabesmettingen.

Door middel van thermische desinfectie of chemisch reinigen kan een legionellabesmetting verholpen worden. In eerste instantie wordt het systeem chemisch gereinigd om de biofilm te verwijderen. Deze biofilm is zowel een voedingsbron als een bescherming voor de aanwezige legionellabacterie. Na deze chemische reiniging is het systeem vaak al schoon. Het systeem wordt daarna gedesinfecteerd en kan weer in gebruik genomen worden. Hiermee is de legionellabesmetting opgelost.

Wanneer een reiniging niet uitgevoerd kan worden of wanneer er sprake is van continu terugkerende besmettingen, kunnen alternatieve technieken een oplossing bieden.

E www.kalsbeek.net

CGK zorgt voor de onderdelen, het onderhoud en de reparatie van uw procesinstallatie.

Voor meer info:

u Voor en na chemische reiniging koeltoren (Bron: Kalsbeek).

CGK group bvba Westlaan 7 8560 Gullegem

cgk-online.be Tel: +32 (0) 56 42 22 02 Fax: +32 (0) 56 42 22 05 info@cgk-online.be

a q u a r a m a # 6 2 I 53

OXIPERM® PRO HOUDT LEGIONELLA EN UW KOSTEN ONDER CONTROLE Chloordioxide bestrijdt Legionella en andere bacteriën • Continue dosering van ClO2 zorgt voor uiterst efficiënte desinfectie en voorkomt de vorming van biofilm in uw waterleidingen. (Legionella kan zich nergens meer verbergen) Verminder uw bedrijfskosten – van bij de opstart • Oxiperm® Pro is onovertroffen qua prijs en betrouwbaarheid.

(Bespaar op uw investeringskosten.)

• Ongeëvenaarde doseernauwkeurigheid. (Verminder uw verbruik van chemicaliën.)

• Genereer ClO2 rechtstreeks ter plaatse – met het hoogste rendement. (Verminder uw opslag- en transportkosten.)

• Erkend alternatief voor thermische desinfectie. (Bespaar op uw energiekosten) Het resultaat? Gezond, heilzaam water • Oxiperm® PRO bestrijdt en voorkomt Legionella - zonder de smaak van uw water te beïnvloeden.

Meer info op: www.grundfos.com

er

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

Al vele jaren wordt ozon als biocide gebruikt in diverse soorten waterbehandeling. Vooral de behandeling met ozon van afvalwater en drinkwater is populairder geworden. Aan de andere kant wordt de microbiologische controle in koelwatersystemen door middel van ozon zeer zelden gezien, hoewel er heel wat positieve ervaringen mee zijn. Vooral in grotere koelwatersystemen, en daarom ook in raffinaderijen, gebruikt Kurita Europe ozon effectief als enige biocide.

De controle van microbiologie in koelwatersystemen Biofouling in koelwatersystemen

Naast corrosie en afzetting kan biofouling een gigantisch probleem vormen in open koelwatersystemen. Koelwater is de perfecte omgeving voor allerlei soorten micro-organismen, namelijk bacteriën, algen en schimmels. Kenmerkend voor koelwater is de middelmatige pH en een gematigde temperatuur, wat een rijke voedingsbodem vormt voor micro-organismen om te kunnen overleven en zich te vermenigvuldigen. Vooral in aanwezigheid van koolwaterstof, die de Totale Organische Koolstof (TOC) en het Chemisch Zuurstofverbruik (CZV) verhoogt, krijgt men een ernstige microbiologische aangroei. De onderstaande figuur illustreert de relatie tussen het CZV in koelwater en het ontstaan van biofouling in warmtewisselaars.

u Fig. 1: Invloed van het CZV-niveau op biofouling

Aangezien algen zonlicht nodig hebben voor fotosynthese, zullen ze enkel gezien worden in de buurt van de koeltoren, terwijl bacteriën in het hele koelsysteem kunnen worden aangetroffen. De controle van biologische verontreiniging van koelsystemen wordt vaak gedaan door middel van ‘dip-slide’-testen. De resultaten hiervan tonen nog maar de helft van de waarheid aangezien de vorming van biofilms hier niet door wordt gecontroleerd. Dit heeft een nog grotere invloed op de efficiëntie van een koelsysteem. Het eerste en duidelijkste probleem is de vermindering van de hitteoverdracht bij warmtewisselaars, maar er zullen nog andere problemen opduiken. Vooral de Microbiologisch Beïnvloede Corrosie (MIC) kan een serieuze invloed hebben op de levensduur van een warmtewisselaar, aangezien het leidt tot een diepe en snel vorderende putvormige corrosie.

Een typische maatregel om biofouling en de vorming van biofilms te voorkomen, is het gebruik van oxiderende en niet-oxiderende biociden, of een combinatie van beide. De diverse chloorsamenstellingen, en dan vooral chloorgas en natriumhypochloriet, zijn altijd de meest gebruikte en populaire oxiderende biociden geweest in de behandeling van koelwater. In het koelwater produceren deze chloorsamenstellingen hypochlorigzuur (HClO) en hypochloriet-ion (CLO), die de werkzame bestanddelen zijn. De dosering van op chloor (halogeen) gebaseerde biociden is in vele landen evenwel beperkt, zeker in Europa. Om deze reden

worden andere oxiderende biociden, zoals peroxide en ozon, alsmaar interessanter. Niet-oxiderende biociden (isothiazolines) worden eveneens gebruikt voor de microbiologische controle van koelwatersystemen, maar vanuit kostenstandpunt is hun enige gebruik voor grotere systemen niet efficiënt.

Daarom wordt vaak een gewone oxiderende biocidedosering gecombineerd met de schoksgewijze dosering van een niet-oxiderende biocide, om het biocidale effect te verhogen. Het verhoogde effect wordt in de onderstaande figuur getoond.

Legionella pneumophila

Wanneer we het hebben over de biologische verontreiniging van koelwatersystemen, spreken we eigenlijk altijd ook over een besmetting met legionella pneumophila. Deze gramnegatieve bacteriën leven in en komen vrij uit biofilms van koelwatersystemen. De gebruikelijke biociden zijn niet in staat in bestaande biofilms te penetreren en daarom zullen ze geen legionellabacteriën verwijderen. Hoge doseringen van oxiderende biociden, bijkomend gebruik van biodispersanten of een chemische reiniging (bijvoorbeeld met waterstofperoxide) zijn noodzakelijk in geval van zware biofilmvorming.

De laatste jaren zijn er verscheidene rapporten uitgebracht die op industriële koelwatersystemen wijzen als bron voor een legionellabesmetting onder mensen. Vooral voor personen met een verzwakt immuunsysteem, oudere personen en rokers is het risico op besmetting hoger. De blootstelling aan Legionella pneumophila kan in principe tot a q u a r a m a # 6 2 I 55

a q u a r a m a # 6 2 I 55

_D_O_SS m __I_E_R

bio icro log ie

_D_O_SS __I_ER haa l _ af m val eer wa uit ter

_D_O_SS __onschadetwee ziekten leiden: vooreerst de vrij IE m lijke Pontiac-koorts, maar anderzijds ic kan_het_Rook bio

r

log o ie

tot de ernstigere legionellose leiden. Het sterftecijfer bij deze ziekte bedraagt bijna 15%.

In Europa zijn er de laatste jaren veel voorvallen geweest waarbij er legionella-epidemieën uitbraken in openbare plaatsen en in industriezones, die door hoge legionellaconcentraties in open koelwatersystemen werden veroorzaakt. In sommige gevallen leidde de hoge legionellaconcentratie in de koelwatersystemen tot de ambtshalve (tijdelijke) sluiting van bedrijven.

Daarom is het uiterst belangrijk een regelmatige legionella-analyse uit te voeren in open koelwatersystemen, wat ook vaak door de plaatselijke autoriteiten wordt geadviseerd. Bij hogere legionellaconcentraties moeten de bovengenoemde tegenmaatregelen worden genomen. Nochtans is een bovenmatige dosering van biociden in veel gevallen niet mogelijk, omdat de lozingsvoorschriften moeten worden nageleefd. Om te kunnen voldoen aan deze lozingsvoorschriften en terzelfdertijd ook een milieuvriendelijk alternatief aan te bieden, gebruikt Kurita Europe ozon als biocide.

u

Figuur 2: Doeltreffendheid van gecombineerde biocidedoseringen

Ozon

Naast het gebruik als ontsmettingsmiddel in de drinkwaterindustrie, is de toepassing van ozon om micro-organismen uit koelwatersystemen te weren, een eerder jonge techniek. Sinds het begin van de jaren zeventig zijn de eerste belangrijke koelsystemen met succes behandeld met ozon.

Ozon is een gas op kamertemperatuur en een bijzonder sterk oxidatiemiddel, de krachtigste in toepassingen voor koelwatersystemen naast hydroxylradicalen. De oxidatie van micro-organismen wordt bereikt door beide, zowel door moleculaire ozon als door hydroxyl-vrije radicalen, die geproduceerd worden tijdens de ontbinding van ozon. Dit zorgt voor de snelste vernietiging van micro-organismen in het koelwater, vergeleken met andere biociden.

Verder kan het koolwaterstoffen ontbinden en vermindert daarom het CZV- en voedingsstofniveau in het koelwater. Ozon wordt doorgaans gebruikt in concentraties van 0,1 tot 0,3 ppm (deeltjes per miljoen) tegenover de recirculatiesnelheid van het koelwater. De ozondosering wordt vaak continu toegepast maar kan, afhankelijk van de biologische verontreiniging, worden verlaagd. Een combinatie met andere (niet-oxiderende) biociden is in normale omstandigheden niet noodzakelijk.

Aangezien ozon vrij onstabiel is, moet het uit zuurstof of lucht ter plaatse worden geproduceerd en het wordt onmiddellijk in het koelwatersysteem geïnjecteerd, bij voorkeur in de toevoerlijn. Tegenwoordig is de productie van ozon door elektrische ontlading overheersend. Elektrische ontladingsu Legionella pneumophila

56 I a q u a ra ma # 6 2

eenheden passen wisselstroom met hoog vermogen toe op de gas-ioniserende moleculaire zuurstof.

Vervolgens wordt er ozon gevormd door de recombinatie van deze geïoniseerde zuurstofatomen en moleculaire zuurstof.

Als krachtig oxidatiemiddel zal ozon ook bepaalde chemische stoffen van de waterbehandeling afbreken (corrosie-inhibitoren en dispersanten). Daarom is het noodzakelijk ‘ozon-stabiele’ chemische stoffen te kiezen en ozon niet te overdoseren. Kurita Europa gebruikt gepatenteerde inhibitoren en dispersanten, die zorgen voor de totale koelwaterbehandeling, zowel corrosie- en afzettingsinhibitie als de controle van de microbiologie met ozon. Theorieën dat ozon ook als afzettings- en corrosie-inhibitor alleen kan werken, zijn niet bewezen.

Kurita Europa exploiteert sinds de jaren negentig verschillende ozoneenheden om biologische aangroei in koelwatersystemen, en vooral in raffinaderijen, te verhinderen. “De resultaten, met name de mate van corrosie, afzettingsinhibitie en microbiologische controle, zijn steeds zeer goed geweest.”

“Wij ontwikkelden, in samenwerking met fabrikanten van ozoneenheden, een klantgerichte ozoneenheidtechniek, wat een eenheidsontwerp toelaat gebaseerd op de specifieke vereisten van het koelwatersysteem. Dit samenwerkingsverband laat ons toe een economische en technische totaaloplossing aan te bieden, komende van één bron.”

E www.kurita.be

De Robuschi ROBOX producten voor zuiveringsinstallaties

1948-2013

Efficiënte olievrije schroefblower met maximale energiebesparing en laag geluidsniveau.

• tot 2.500 mbar • tot 10.500 m3/h

UW PARTNER VOOR APPENDAGES

Biogasblowerunit voor verplaatsen en comprimeren van biogas • tot 1.000 mbar • tot 2.850 m3/h

Low-pulse Blowerunits: Kompakt en eenvoudig onderhoud.

De beste oplossing voor uw installatie • tot 1.000 mbar • tot 10.500 m3/h

WEYN-LAUWERS NV Industriepark-Noord 12 B9100 Sint-Niklaas T +32(0)3 776 34 13 F +32(0)3 778 09 52 weynlauwers@weynlauwers.be www.weynlauwers.be Robuschi Benelux B.V. - www.robuschi-benelux.nl

Induss biedt unieke screeningtechnologie aan voor wateranalyses

U

kent het ongetwijfeld, het fenomeen van de ijsbergen: het zichtbare en bekende gedeelte boven de waterspiegel ziet er vaak idyllisch uit, maar het gevaar schuilt vooral in de robuuste massa onder het zeeoppervlak.

“Een wateranalyse is eigenlijk perfect te vergelijken met zo’n ijsberg,” verduidelijkt Pieter Joos van water-link. Hij is verbonden aan het laboratorium van water-link en tevens gastdocent aan de universiteit van Antwerpen. “In se heb je duizenden organische stoffen die in water aanwezig kunnen zijn. Het is evenwel volstrekt onmogelijk om, met behulp van de standaard meetmethodes, te analyseren welke van die stoffen allemaal in het water aanwezig zijn.

Duizenden organische stoffen zijn trouwens nog onbekend. Daarom vertrekt men bij iedere klassieke wateranalyse van een selectie van frequent gemeten polluenten, zoals bijvoorbeeld pesticiden en geneesmiddelen: er wordt telkens specifiek gezocht naar bepaalde organische stoffen, die het meest relevant zijn voor de klant. Van die polluenten wordt dan de concentratie bepaald, en die wordt getoetst aan de normwaarden (target analyse). Het is wel een noodzakelijke methode, omdat het nu eenmaal de regel is om de concentratie van die polluenten te toetsen aan die normwaarden. Nadelen van deze aanpak zijn onder meer het gebruik van dure standaarden en het tijdrovend karakter.”

Het bepalen van zogenaamde ‘emerging contaminants’ is evenwel onmogelijk met deze traditionele methode. Door de focus te leggen op bepaalde stoffen, worden dikwijls structureel sterk verwante stoffen niet waargenomen, hoewel deze wel heel relevant kunnen zijn. “Bovendien kan je bij dergelijke ‘target analyses’ op een later tijdstip niet terugkijken naar een analyse. Daarnaast is een exacte concentratiebepaling niet altijd noodzakelijk. Zo is men, bijvoorbeeld bij Water Safety Plans, vooral geïnteresseerd in welke dreigingen er bestaan en kan men in tweede instantie gaan kijken welke de concentratie van deze verbindingen is.”

Nieuw uitgangspunt

Het meten van organische verbindingen in water kan al geruime tijd via bekende standaardmethodes en -apparatuur, zoals bijvoorbeeld gaschromatografie en massaspectrometrie. Helaas zijn die methodes aan talrijke beperkingen gebonden en is een analyse nooit volledig ‘waterdicht’. Met een unieke combinatie van hoogstaande methodes voor screeningtechnologie, maakt Induss het nu mogelijk om water veel diepgaander te analyseren en op die manier veel meer gedetailleerde informatie te bieden aan industriële klanten die de samenstelling van hun proces- en afvalwaters beter willen leren kennen. Dat maakt het mogelijk om de kwaliteit veel beter te kunnen waarborgen.

58 I a q u a ra ma # 6 2

Om dat te verbeteren, was het voor Pieter Joos enkele jaren geleden al duidelijk dat er veel meer muziek zat in een innovatieve screeningtechnologie. Het uitgangspunt daarbij is helemaal anders als bij klassieke metingen.

“Bij screenings zoek je niet langer meteen naar welke concentratie van een beperkt aantal stoffen in het water aanwezig is, maar analyseer je in eerste instantie welke stoffen er effectief allemaal in het waterstaal zitten. Eenmaal je die stoffen hebt gedetecteerd, kan je in een tweede stap de kwantiteit ervan bepalen via target analyses. Op die manier kan je veel doelgerichter werken.”

Dergelijke screenings gaan dus niet specifiek op zoek naar bepaalde organische stoffen (‘targets’), maar kijken naar wat er effectief door de detector wordt gemeten. “Daardoor laat je je niet beperken door een aantal vooraf bepaalde polluenten, maar kijk je veel breder, waardoor het mogelijk is ook nieuwe contaminanten op te sporen. Een bijkomend voordeel is dat ook retrospectie mogelijk is. Je kan dus ook gaan bekijken of een bepaalde stof bijvoorbeeld een half jaar geleden ook al in het waterstaal aanwezig was.”

Screenings lenen zich daardoor onder meer goed om bepaalde dreigingen in de watervoorziening te kennen en laten ook snellere resultaten toe, vermits niet een hele waslijst aan polluenten dient te worden opgezocht, maar alleen wordt geanalyseerd op basis van de stoffen die effectief in het water aanwezig zijn.

w p roj e ct

Gas- en vloeistofschromatografie in het kwadraat

Om deze screenings mogelijk te maken, beschikt het laboratorium van water-link over een unieke combinatie van twee meettoestellen, die het mogelijk maakt om enerzijds vluchtige organische stoffen en anderzijds wateroplosbare organische stoffen nauwkeurig te meten. Daarmee is het sowieso uniek in België en één van de weinigen in heel Europa.

“Ten eerste beschikken we over een geavanceerde vorm van gaschromatografie,” vervolgt Pieter Joos.

“Je kan gerust stellen dat het toestel waarover wij beschikken, met name ‘comprehensive GC x GC-MS’, een kwadraatversie is van het klassieke GC-MSsysteem. Dit maakt het mogelijk om, heel gevoelig, onbekende organische vluchtige stoffen te gaan bepalen. Vergelijk het gerust met de mogelijkheden van driedimensionale ten opzichte van tweedimensionale voorstellingen: het maakt het mogelijk gedetailleerd te bekijken welke pieken van een bepaalde stof aanwezig zijn. Met de klassieke GC-MS-analyses heb je bovendien altijd last van een storend achtergrondsignaal, terwijl die ruis nu quasi verwaarloosbaar is, wat de kwaliteit van de metingen gevoelig verhoogt.”

Voor de meer wateroplosbare verbindingen zet het labo dan weer de hoge resolutie massaspectrometrie in (LC-HR MS/MS, afkorting voor ‘liquid chromatography - high-resolution spectrometry’). Deze methode is circa duizend keer nauwkeuriger dan de klassieke methodes. Pieter Joos: “Hierdoor kunnen we de massa van een verbinding bepalen tot een accuratesse lager dan 2 ppm, wat het mogelijk maakt om de bruto formule van deze stof zeer nauwkeurig vast te leggen en op die manier een groot aantal mogelijke combinaties van de organische stoffen uit te sluiten. Via tandem massaspectrometrie bestuderen we dan de fragmentatie van de molecule, zodat we ook structuurinformatie krijgen.”

Voor het herkennen van de onbekende organische stoffen, wordt gebruik gemaakt van statistische technieken. Die maken het mogelijk om te weten welke pieken typisch zijn voor het te analyseren staal, als dit wordt vergeleken met een blanco.

Twijfels uitvlakken

De twijfels die na de klassieke methodes overblijven omdat daarbij veel stoffen - omwille van de ruis ondetecteerbaar blijven, worden dankzij deze innovatieve methodes dus uitgevlakt. Er kan veel gedetailleerder gewerkt worden. Commercieel manager Sebastian Flamant (Induss): “Waar de conventionele methodes eigenlijk maar een stuk van het verhaal laten zien, kan je dankzij deze technologieën veel meer ‘hoofdstukken’ van het boek lezen. Stoffen tot 100% nauwkeurig detecteren is niet mogelijk, maar de mogelijkheden zijn alvast veel uitgebreider. We kunnen dus een veel groter stuk van de ijsberg laten zien.”

Het resultaat van de screening is een lijst van aanwezige componenten. Sebastian Flamant: “Als de teruggevonden polluenten frequent aanwezig én toxicologisch relevant zijn, kan een targetanalyse worden uitgevoerd om een exacte concentratie-inschatting te bepalen. Targetanalyses versus screeningtechnologie hoeft dus geen of/of-verhaal te zijn: ze kunnen elkaar perfect aanvullen en gezamenlijk worden ingezet als dit noodzakelijk is.”

Totale dienstverlening voor waterexpertise Induss levert sinds drie jaar water aan andere bedrijven voor industriële toepassingen. Het werd opgericht onder de koepel water-link en staat onder meer in voor gedemineraliseerd water voor productie van stoom, ultrapuur water voor de voedingsindustrie, koelwater, gezuiverd of hergebruikt afvalwater. Sebastian Flamant: “Dankzij deze investering van het water-link-laboratorium, kunnen we onze industriële klanten nu ook uiterst gedetailleerde wateranalyses aanbieden, wat een significante meerwaarde betekent om op lange termijn de kwaliteit van hun waterstromen voortdurend te controleren en te waarborgen. We beschikken hiervoor over gepassioneerde mensen, die via actieve participatie aan congressen wereldwijd hun hoogtechnologische kennis op peil houden, zodat ze die optimaal kunnen inzetten voor de watergebruikers.”

E

www.induss.eu

Born to run If you expect highest performance and maximum availability in all fields of application, opt for GEA Westfalia Separator ecoforce.

This new decanter saves energy, water and operating costs, but not at the expense of robustness and endurance. High separating effciiency and throughput capacities have never before been available as reliably and sustainably. ecoforce is not just a, but the decanter of a new generation.

GEA Westfalia Separator Belgium nv/sa Korte Braamstraat 37, 2900 Schoten, Belgium Phone: +32(0)3 680 02 11, Fax +32(0)3 658 24 62 www.westfalia-separator.be - tom.bressinck@gea.com

engineering for a better world

w p roj e ct

Beluchte rietvelden nemen hoge vlucht u Caterpillar Grimbergen (belucht rietveld 250 IE).

In 2012 legde Rietland bvba het eerste beluchte rietveld aan op het Europese vasteland. Het systeem werd gebouwd op de Badboot in Antwerpen. Sindsdien kiezen meer en meer bedrijven voor dit geavanceerde type plantensysteem. Het hoge zuiveringsrendement, gecombineerd met een hoge piekbelastbaarheid en beperkte oppervlakte, zijn de belangrijkste troeven.

Nieuwe systemen werden onder meer aangelegd voor Rusthuis Battenbroek in Mechelen, Caterpillar in Grimbergen en voor het nieuwe kantoorgebouw van Elia in Schaarbeek. Ook internationaal krijgt het systeem toenemende aandacht: inmiddels is de bouw voltooid van een volgend belucht rietveld in Jordanië nabij Amman, in opdracht van de Universiteit van Leipzig.

H

et belucht rietveld werd ontwikkeld door het Amerikaanse Naturally Wallace Consulting (NWC), een partnerbedrijf van Rietland bvba.

Al in 1996 plaatste dit bedrijf Forced Bed Aeration (FBA®)-rietvelden in de Verenigde Staten. Vooral in de industrie vond dit beluchte systeem veel toepassing. NWC legde onder meer systemen aan voor zuivering van boorwater van oliebronnen, voor bodemsanering en voor het afstromend water van startbanen op luchthavens. Dat laatste water is ‘s winters zwaar belast met antivries (glycol). Dergelijke systemen werden onder meer gebouwd bij Buffalo Airport New York en Heathrow Airport in Londen. Rietland bvba verkreeg in 2012 een gebruiksrecht van dit gepatenteerde systeem voor de Benelux.

in het algemeen grind of Argex® gebruikt. Om het rietveld effectief te kunnen beluchten, wordt de watertafel opgestuwd, zodat nagenoeg de volledige diepte van het filterbed gevuld is met water. Vervolgens wordt vanaf de bodem van het filter via een matrix van luchtleidingen lucht ingeblazen onder lage druk. Luchtinblazing is zo effectief, omdat de voornaamste beperkende factor van plantensystemen ligt in een te beperkte zuurstoftoevoer naar de bodem. Door actief lucht in te blazen, is het mogelijk het benodigde oppervlak sterk terug te brengen en toch sterke zuiveringsresultaten te garanderen. Ruimte is voor veel bedrijven een knelpunt.

Het is precies daar dat het FBA®-rietveld een goede oplossing biedt.

PrINcIPe

Waar een traditioneel percolatierietveld normaal gezien gedimensioneerd wordt op 3 m²/IE, is bij een belucht rietveld de oppervlakte inmiddels

Het beluchte rietveld kent een iets andere opbouw dan conventionele rietvelden. Als substraat wordt

u De Badboot, een jaar later

teruggebracht tot 1 m² per IE. Gezien de goede resultaten die tot nu toe behaald werden, zou indien slechts aan de Vlarem 2-lozingseisen voldaan dient te worden, zelfs volstaan kunnen worden met maar 0,5 m² per IE. oNDerZoek

Beluchte rietvelden werden in het proefcentrum van de UFZ Leipzig in Langenreichenbach uitgebreid onderzocht en vergeleken met traditionele ‘passieve’ rietvelden, zowel verticaal doorstroomde (percolatierietvelden), als horizontaal doorstroomde (wortelzonerietvelden) systemen. Ten opzichte van traditionele rietvelden lieten de beluchte rietvelden per vierkante meter een aanzienlijk hoger verwijderingsrendement zien dan de passieve systemen.

Het onderzoeksteam onder leiding van Jaime Nivala kwam verder tot de vaststelling dat de horizontaal doorstroomde variant de beste zuiveringsprestaties liet zien. Het verticaal doorstroomde type is evenwel hoger belastbaar. Een interessante vaststelling was verder dat de beluchte rietvelden minder gevoelig zijn voor lage temperaturen en er een betere afdoding van pathogene kiemen plaatsvindt.

Vertrekkend vanuit die inzichten ontwierpen Dion van Oirschot (zaakvoerder Rietland) en Scott Wallace (zaakvoerder NWC) een combinatiesysteem van een verticale en een horizontale trap in serie. Dit

a q u a r a m a # 6 2 I 61

w p roj e ct

Nieuwe projecten

Inmiddels zijn door Rietland bvba verschillende tweetrapsbeluchte systemen aangelegd. Het ging hier om middelgrote systemen. Bij rusthuis Battenbroek in Mechelen werd een systeem aangelegd voor 75 IE voor het sanitair afvalwater. Bij Caterpillar in Grimbergen gaat het om een systeem van 250 IE, voor de zuivering van het sanitair afvalwater in combinatie met het bedrijfsafvalwater afkomstig van veegwagens binnen het bedrijf. Verder werd een systeem gebouwd in Schaarbeek (Brussel) voor het nieuwe kantoor van Elia. Hier werd onlangs een systeem van 160 IE gerealiseerd.

systeem werd voor het eerst toegepast op de Badboot in Antwerpen en is sindsdien het systeem dat Rietland in België en daarbuiten op de markt brengt. Om ook de prestaties van dit gecombineerde systeem verder te bestuderen, werd in de loop van het voorbije jaar een staalname-campagne aan het systeem van de Badboot georganiseerd. De staalnames vonden plaats gedurende het eerste halfjaar na de opening van de Badboot, door een studente van de Thomas Moore-hogeschool in Geel, in het kader van haar eindwerk. Begin van dit jaar werden nog een aantal bijkomende staalnames gedaan door de PIH Antwerpen. De resultaten waren heel goed, ondanks de sterk wisselende belasting met zware pieken. Ze staan samengevat in onderstaande tabellen.

Vooral de zeer hoge verwijdering van COD en Totaal-N vallen op. Het belucht rietveld blijkt, naast een goede nitrificatie, ook zeer goed nitraat te verwijderen. Er zijn kennelijk nog voldoende aerobe zones aanwezig in het rietveld voor denitrificatie. Mogelijk vinden ook nog andere stikstofverwijderende processen plaats, zoals heterotrofe denitrificatie en anammox. De resultaten van de staalnamecampagnes werden onlangs door Dion van Oirschot gepresenteerd op WetPol (de internationale conferentie over plantensystemen, nvdr.) en werden daar heel goed ontvangen.

19.09.13

influent VF out

HF out

BOD 740 3 3 COD

960 37 7

TOC

210 5,5 2

N-tot

89 5,9 2,6

NH4-N 84 0,1 0,1 TKN P-tot

30.09.13

89 2,2 2 8,36 2,34 0,35

influent VF out

HF out

BOD 1050 7 3 COD

1390 33 7

TOC

440 8,6 2,6

N-tot

180 15 3,8

NH4-N 150 7 0,1 TKN

180 9,3 2

P-tot

16,1 2,68 0,57

u Resultaten PIH

Het beluchte rietveld is op experimentele basis ook aanwezig als onderdeel van een systeem voor verwerking van de vloeibare fractie van varkensmest in Wortel (bij Hoogstraten), met tot nu toe veelbelovende resultaten.

Jordanië

Rietland exporteert het FBA-systeem ook naar het Midden Oosten. Eind november werd onder begeleiding van Dion van Oirschot een tweetal beluchte rietvelden in Jordanië gerealiseerd, samen met een lokale aannemer: één voor het Princess Rama College (400 IE) en één voor een testsite in Abu Rumman (40 IE). Beide horizontaal doorstroomde systemen werden ontworpen samen met Scott Wallace en het team van UFZ Leipzig. Ook hier zullen weer uitgebreide onderzoeken plaatsvinden naar de prestaties van dit systeem in een aanzienlijk warmer klimaat.

Uit de praktijk blijkt dat dit nieuwe type rietveld een heel robuuste, rendabele en plaatsbesparende duurzame zuivering biedt voor allerlei soorten afvalwaters. Door de samenwerking van Rietland en Naturally Wallace Consulting is het mogelijk rietvelden naar een nog hoger plan te tillen.

E www.rietland.com

Wie doet wat?

Rietland bvba ontwerpt en bouwt sinds

mg/l

influent

after VF

after HF

Overall %

VF %

HF %

COD 1848,3 33,5

8,9

N-tot 116,2 22,9

13,3 88,6% 80,3% 41,8%

NH4-N 63,4

3,3

1,7

97,2% 94,7% 47,9%

NO3-N 10,0

19,9

7,6

97,0% 88,7% 73,4%

u Resultaten eerste halfjaar Badboot

99,5% 98,2% 73,4%

1996 plantensystemen voor de zuivering van afvalwater. Intussen werden enkele honderden rietvelden gerealiseerd voor bedrijven, particulieren en overheden.

De meeste daarvan bevinden zich in Nederland en België.

a q u a r a m a # 6 2 I 63

CCI en Persyn bundelen krachten voor drinkwaterproject De Watergroep De aanleg van elf kilometer drinkwaterleiding, tussen Wervik en Zonnebeke: dat was de rechtstreekse aanleiding tot een nieuwe samenwerking tussen aannemer Persyn uit Zwevegem en CCI Leidingsystemen uit Wommelgem. Beide bedrijven zijn geen vreemden voor elkaar: ze werkten eerder al samen voor de realisatie van waterzuiveringsinstallaties. “Het is de bedoeling ook in de toekomst de glasvezelversterkte buizen en stalen buizen van CCI Leidingsystemen voor onze projecten te kunnen gebruiken,” verklaart Hervé Demeyere, gedelegeerd bestuurder bij Persyn.

P

ersyn is al decennialang een bekende naam in de aannemerswereld. De onderneming uit Zwevegem, die kort na de Tweede Wereldoorlog werd opgericht en altijd van op dezelfde locatie opereerde, legt zich als algemeen aannemer toe op twee grote domeinen. “Enerzijds is dat de burgerlijke bouwkunde, met een focus op ter plaatse gestorte betonwerken. Anderzijds richten we ons sterk op infrastructuurprojecten, met name wegenis- en leidingwerken. We zijn steeds op zoek naar uitdagende projecten waar onze creativiteit en knowhow het verschil kunnen maken. We realiseren heel wat projecten voor private opdrachtgevers, maar het leeuwendeel van onze activiteiten voeren we toch uit voor openbare besturen,” legt Hervé Demeyere uit.

Bij Persyn werken zowat honderd mensen. De actieradius van het bedrijf strekt zich uit tot een zone van circa één uur rijden rond Zwevegem. “Vooral in West- en Oost-Vlaanderen en Henegouwen zijn we het meest actief.”

Afvalwaterzuivering

De expertise van Persyn is ook bij Aquafin goed bekend. Persyn stond recentelijk onder meer in voor de bouw van de waterzuiveringsinstallaties in Liedekerke en Bavegem. Het was ook in die periode dat de samenwerking met CCI Leidingsystemen startte.

“De samenwerking was een logisch gevolg van onze uitstekende eerdere contacten met Eric Boliau, sales manager voor het Belgische filiaal van CCI,” vervolgt Hervé Demeyere. “Toen hij het aanspreekpunt van dit Nederlandse bedrijf in België werd, was het voor ons een evidente beslissing om met het bedrijf in zee te gaan. Zij bieden niet alleen scherpe en concurrentiële prijzen, maar waarderen de service op door heel wat knowhow, ondersteuning en deskundig advies tijdens het project zelf.”

64 I a q u a ra ma # 6 2

Eric Boliau: “Op dat vlak komt mijn ervaring in de sector uitstekend van pas. Ik heb zelf geruime tijd met twee voeten in het werkveld gestaan. Zo was ik in de installateurswereld onder meer ontwerper van industriële leidingen. Als voormalig assistent-werfleider ben ik heel goed vertrouwd met de uitdagingen waarmee de arbeiders op de werf dagelijks worden geconfronteerd. Ik kan me ook vlot in de huid van een aannemer verplaatsen. Het komt erop neer problemen snel en duurzaam op te lossen.”

Dat doet CCI Leidingsystemen met een heel specifiek productengamma, dat bestaat uit glasvezelversterkte- en stalen leidingsystemen. Het belang van beide productgroepen is zowat even groot voor het bedrijf, al verschilt de klemtoon van periode tot periode. Eric Boliau: “Bij de opstart van CCI Leidingsystemen in België, was Aquafin volop bezig om te voldoen aan de afvalwaterzuiveringsnorm. In die periode werden dan ook heel wat nieuwe waterzuiveringsinstallaties gebouwd of uitgebreid. Daarvoor werd er in al meer dan 25 waterzuiveringsstations beroep gedaan op onze glasvezelversterkte buizen.

Nu is die inhaalbeweging min of meer afgerond, al vinden er hier en daar nog renovaties plaats, en af en toe een nieuwbouwproject. De klemtoon komt daardoor nu meer te liggen op de drinkwatermarkt.”

Project Westhoek

Voor Persyn is de drinkwatermarkt een relatief nieuwe markt, maar het is wel een pad dat de Zwevegemse aannemer meteen met succes bewandelt.

Hervé Demeyere: “De aanleg van toevoerleidingen voor drinkwater was voor ons ergens nieuw, maar anderzijds hebben we door de jaren heen wel een erg brede knowhow over de aanleg van leidingsystemen opgebouwd. Aanvankelijk was het onze intentie om langzaam aan te groeien via de realisatie van relatief

w p roj e ct

kleinschalige projecten, maar het spreekt voor zich dat we enthousiast verrast waren toen we meteen een grote uitdaging binnenhaalden.”

Concreet gaat het over de aanleg van elf kilometer toevoerleiding van drinkwater tussen Wervik en Zonnebeke, een project dat door De Watergroep werd uitbesteed. Hervé Demeyere: “We hebben ervoor gekozen hiervoor de handen in elkaar te slaan met CCI Leidingsystemen en hun stalen leidingen in te zetten. Staal is iets goedkoper dan gietijzer, maar vergt wel laswerk om de verbindingen te maken. Voor dit specifiek project leek het ons de beste oplossing.”

Eric Boliau: “De buizen, met een diameter van 600 mm, werden in het buitenland aangekocht, en door onze productievestiging in Nederland voorzien van een inwendige cementlining, waarvoor we door Belgaqua Hydrocheck-gecertificeerd zijn . Uitwendig is er een PE-coating voorzien. Doordat we over een eigen atelier (in Nederland) beschikken, kon-

den we heel kort op de bal spelen. Voor dit project hebben we ook GVK-buizen geleverd (diameter 900 mm), die fungeren als mantelbuis voor het maken van wegkruisingen.”

Frontlinie

Het project in de Westhoek staat bol van de uitdagingen. De aard van de regio heeft daar alles mee te maken. Hervé Demeyere: “We moeten de leidingen aanleggen net in de zone waar de frontlinies van de Eerste Wereldoorlog liepen. Gezien er in de streek nog regelmatig overblijfselen van ‘De Groote Oorlog’ worden gevonden, leek het zowel ons als De Watergroep opportuun om het tracé vooraf te laten onderzoeken door een gespecialiseerde ontmijningsdienst. Dat bleek geen overbodige luxe, want er werden al regelmatig projectielen aangetroffen. Gemiddeld werd om de vijftig meter wel iets gevonden. Onze mensen hebben daarom vooraf ook een opleiding gekregen om te leren hoe ze met dergelijke projectielen (gifbommen, fosforbommen, andere explosieven, ...) dienen om te gaan. Men-

taal waren ze aanvankelijk iets minder voorbereid op het vinden van lijken. Ook dat is intussen al enkele keren gebeurd. Voor de medewerker die daar het eerst op botste, was dat natuurlijk een schok, maar inmiddels kunnen ze er al veel beter mee omgaan.”

Nieuwe projecten

Zowel voor CCI Leidingsystemen België als voor Persyn is dit project een opgemerkte binnenkomer op de drinkwatermarkt. Mét succes, want inmiddels vertaalt zich dat al in nieuwe opdrachten. Zo is Persyn inmiddels ook volop bezig om voor Infrabel een nieuwe spoorwegbrug te bouwen in Sint-Lievens-Houtem en daar ook de omleiding van de drinkwaterleidingen te verzorgen voor TMVW. E www.cci-bvba.be E www.persyn.be

Jong maar ervaren Vier jaar geleden opende CCI Leidingsystemen haar Belgische vestiging in Wommelgem. Het moederbedrijf bevindt zich in het Nederlandse Klundert. De onderneming is gespecialiseerd in het ontwerp, de productie en de levering van hoogwaardige leidingsystemen in staal of kunststof (GVK) voor drinkwater, afvalwater en industriële toepassingen. Het bedrijf maakt er een erezaak van om haar klanten al vanaf het beginstadium te helpen met deskundig advies. CCI Leidingsystemen voert ook tal van buitenlandse projecten uit. Zo is het onder meer betrokken bij werken in het Midden Oosten, Oostenrijk en Zwitserland. Het kantoor in Wommelgem fungeert als verkoop- en advieskantoor voor de Belgische markt en wordt gerund door Eric Boliau. Bij CCI werken in totaal circa veertig mensen.

“Inmiddels hebben we met de Belgische vestiging ook een project in Walem-Tisselt binnengehaald,” vervolgt Eric Boliau. “Over een lengte van meer dan drie kilometer zullen stalen leidingen van diameter 1000 mm worden aangelegd, dit zowel met een PE-coating voor de opensleufbuizen als met PP-coating voor gestuurde boringen. Daarnaast leveren we ook heel wat speciale op maat gemaakte hulpstukken voor de verschillende afsluiterkamers. De werken worden uitgevoerd door aannemer Denys uit Wondelgem en starten nog dit jaar.”

a q u a r a m a # 6 2 I 65

Compact, licht, prijsgunstig Het GEMÜ Kunststof product gamma www.gemue.be Tel. (+32) 02 702 09 00

GEMÜ Componenten en Totaaloplossingen voor Drinkwater, Afvalwaterbehandeling, Behandeling van Industrieel water: • Membraanafsluiters • Kogelkranen

• Vlinderkleppen • Debietmeters

w re p orta g e

Noreva GmbH is wereldwijd een van de leidinggevende bedrijven in het ontwerp, de productie en de distributie van ‘nozzle check’-terugslagkleppen. De hoofdzetel is gesitueerd in de industriezone van Mönchengladback-Wickrath, in het midden van de driehoek die Düsseldorf, Keulen en Aken verbindt. Het eerste patent van dit type klep dateert van 1923 en was een realisatie van ingenieur dr. Schoene. Zijn illustere voorbeeld werd gevolgd door talrijke ontwikkelingen.

E

Indelco krachtige Belgische partner voor Noreva

D

e speciale kleppen worden geïnstalleerd overal waar er een terugstroom van vloeistoffen of gassen moet worden voorkomen. Hierbij denken we onder meer aan pijpleidingen voor olie, staalfabrieken, chemiebedrijven, toepassingen voor waterrecyclage en -distributie, energiecentrales, gascompressorstations, enzovoort. Nozzle check-kleppen hebben als belangrijkste voordeel dat ze energie besparen (lage drukverliezen) en de installatie onderhoudsvrij maken door het totaal ontbreken van kunststof dichtingen. De kleppen kunnen dan soms tientallen jaren ongeopend perfect blijven functioneren. Een belangrijke bijkomende eigenschap is het goede dynamisch gedrag van de kleppen. Een snelle sluiting zorgt voor het ontbreken van de gevreesde water- of hamerslag, die voor zoveel schade kan zorgen.

Dit type klep werd in het Delft Hydraulics Laboratorium getest op zijn dynamisch gedrag (waterslag) en op drukverlies. De kleppen worden geleverd in diameters tot 2200 mm en drukklassen tot PN 400. Ook in de sector van ontzilten van zeewater is Noreva goed geïntroduceerd, met kleppen in edele materialen zoals super duplex.

permanente groei van deze onderneming. Een ervaren team van experts in Mönchengladbach en een wereldwijd net van vertegenwoordigers waarborgen een hoogstaande klantenservice, iets wat in deze industriële sector al lang geen evidentie meer is.

met een jarenlange ervaring op gebied van engineering en fabricage.

De samenwerking tussen de medewerkers bij Indelco en Noreva dateert van lang voor het ontstaan van deze beide bedrijven en kan gesitueerd worden in 1986.

Maatwerk

Types

De vestiging in Mönchengladbach beschikt over een atelier van 30.000 vierkante meter en 9000 vierkante meter kantoren. Hier worden 95% van de producten volledig op maat gemaakt, geheel volgens de door de klant gevraagde specificaties. Naast het maatwerk beschikt Noreva over standaard kleppen die vooral in de watersector, meer specifiek voor drinkwater, gebruikt worden.

De vertegenwoordiging van Noreva in België, Frankrijk en Italië wordt verzekerd door de firma Indelco.

Indelco werd gesticht in 1998 door Pierre Delcourte en Damien Moulaert. Beiden hadden voorheen een jarenlange ervaring opgebouwd in de industriële sector en in de sector van de utilities. Noreva werd op haar beurt gesticht in 2001 door medewerkers die oorspronkelijk uit het Mannesmann-concern kwamen. De stichters van Noreva zijn dus gestart

Het belangrijkste onderscheid tussen de Noreva nozzle check-kleppen is het werkingsprincipe van de klep zelf. Kleinere diameters tot DN 250 zijn van het type met een volle schijf (types NRV-Z, NRV-ZK en NRV-ZSK), vanaf DN 250 wordt overgegaan naar de types NRV-B, NRV-BK en NRV-G. “Voor de watersector zijn vooral de types NRV-Z en NRV-G belangrijk. Het zijn standaard kleppen die in de drinkwatersector in België al meer dan 25 jaar worden ingezet, tot grote tevredenheid van zowel onze klanten als wijzelf. Het leveren van wisselstukken is omzeggens nihil. De kleppen voor de drinkwatersector worden bovendien geleverd met een bekleding met Belgaqua-certificering,” besluit Pierre Delcourte.

E

www.noreva.de

Positieve ontwikkelingen

Noreva is erin geslaagd om op enkele jaren tijd het aantal medewerkers te laten stijgen tot zestig. Dat heeft alles te maken met de grote internationale vraag naar deze hoogstaande technische producten.

Uiteraard leidde dat ook tot een gevoelig gestegen omzet. De belangrijkste redenen voor deze positieve ontwikkelingen zijn export naar andere Europese landen, maar ook naar het Midden Oosten en het Verre Oosten, de Verenigde Staten, Canada en Australië.

Voortdurende ontwikkeling van producten, nieuwe ontwerpen, de hoge mate van flexibiliteit en de sterke klantgerichtheid liggen aan de basis van de a q u a r a m a # 6 2 I 67

Budgetvriendelijker en energiezuiniger water zuiveren met Aquasystems

Het gebeurt wel eens dat de hoge prijs van een nieuwe waterzuiveringsinstallatie ondernemingen afschrikt om erin te investeren. Aquasystems bewijst dat het ook anders kan. “Door bestaande waterzuiveringsinstallaties te optima-

erezaak van de performantie van elk toestel te testen in onze testbekkens. Bovendien beheren we ook kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk en worden we vertegenwoordigd in alle markten door een netwerk van internationale agenten en distributeurs.” Dat bewijst dat Aquasystems de voorbije decennia ook heel wat internationale successen boekte.

liseren op beluchtingsniveau, krijg je vaak al betere rendementen en een gevoeliger lager kostenverbruik,” verduidelijkt Yves Haegeman, sales manager.

A

quasystems International N.V. werd 38 jaar geleden boven de doopvont gehouden door Johny Haegeman. “We mogen stellen dat onze onderneming actief is als één van de toonaangevende ontwerpers en producenten van toestellen voor (afval)waterzuivering, zowel voor industriële als openbare markten. De vestiging in Halle fungeert als ons hoofdkwartier, maar we beschikken er ook over een productie-unit. Daarnaast hebben we ook een bloeiend dochterbedrijf in de Verenigde Staten (Arkansas) uitgebouwd, met een volwaardige productieafdeling. Kwaliteitscontrole is bij ons geen loos woord: we maken er een

68 I a q u a ra ma # 6 2

Robuust comfort

Het bedrijf verwierf wereldwijde herkenning door het produceren van robuuste, goed ontworpen producten van hoge kwaliteit met bewezen resultaten, een lange levensduur en weinig onderhoud.

Die zijn heel populair bij ingenieursbureaus met internationale reputatie, die ook over de grenzen heen geregeld totaalprojecten in de watertechnologie uitvoeren.

Aanpassingen

“Op gebied van ‘total cost of ownership’, komen we quasi altijd als de meest gunstige oplossing naar voor. Nogal wat ondernemingen denken dat de kous af is met de aankoopkost van een nieuwe installatie.

Ze staan er niet of amper bij stil dat er veel meer bij komt kijken, dat daardoor niet in de begroting wordt opgenomen. Als men er bijvoorbeeld geen rekening mee heeft gehouden dat er één of twee man personeel vereist is om de goede werking van de installatie te bewaken, en/of de duurzaamheid, het onderhoud en de verbruiken te wensen overlaten, kan dat al een aderlating betekenen. Wij bewijzen dat het anders kan met laagdrempelige oplossingen, die vaak niet eens nieuw hoeven worden aangekocht, maar al kunnen worden gerealiseerd door het huidige systeem aan te passen.”

Geluidsnormen

“Wij hebben ons altijd ‘low profile’ op de markt begeven en zullen ook in de toekomst aan die traditie trouw blijven,” verduidelijkt Yves Haegeman.

“Wel hechten we er veel belang aan om als exposant op veel beurzen aanwezig te zijn en zo voortdurend nauwe contacten met de markt te onderhouden. Het grote voordeel van onze producten is dat de meeste makkelijk inzetbaar zijn. We bieden ook huur- en leasingoplossingen aan, al blijft de verkoop wel de hoofdmoot van onze activiteiten uitmaken.”

Yves Haegeman: “Bij verschillende installaties hebben bedrijven te kampen met nieuwe geluidsnormen. De AER-SB/L-bodembeluchter met knaldemper blijkt hierbij een goede oplossing, aangezien deze geen zoemend blowergeluid produceert en een grote radiale zuurstofdispersie verspreidt. Dit linkt hij aan een goed stabiel rendement in afvalwater, zelfs bij grotere slibconcentraties. Het geoptimaliseerde gradueel geïnclineerde kanalensysteem met tweezijdige slits zorgt voor een versnelling van

w p roj e t

de luchtbellen doorheen deze zijkanten, met een radiale verspreide dispersie van de fijngemaakte luchtbellen tot gevolg. Het is namelijk niet enkel belangrijk om zo klein mogelijke luchtbellen te maken, maar meer nog om de luchtbellen weg van mekaar te kunnen radiaal verspreiden, om zoveel mogelijk coalescentie in aanwezigheid van slib te vermijden. De radiale dispersiestroom zorgt daarbij ook voor een grotere verblijftijd van de luchtbellen. Ook bestaande toestellen zonder dit kanalensysteem worden omgebouwd om een tot 30 % hoger rendement in afvalwater te verkrijgen met hetzelfde toestel (Foto 2).”

Bij de simpele installatie hoeft het bekken niet leeggemaakt te worden. De AER-SB/L wordt ook ingezet om afvallucht aan te zuigen en te verwerken in een reactor, waarbij de verblijftijd van de aangezogen lucht in de reactor zeer belangrijk is.

Nutriëntenverwijdering

“De AER-AS/MIX-SL bestaat uit een oppervlaktebeluchter met aparte menger, die vijf jaar vrij van onderhoud is. Het is een oplossing om een aparte denitrificatie te kunnen doorvoeren en/of de zuurstofregeling te optimaliseren (Foto 3). Onlangs hebben we in Spanje 12 toestellen AER-AS omgebouwd naar de gecombineerde AER-AS/MIX-SL, zodat de klant zijn bestaande zuivering kon behouden en toch denitrificatie kon toepassen. Dat is een simpele oplossing, zonder het bekken te hoeven leegmaken. Het vermogen van de menger is daarbij vele malen kleiner dan de beluchter, in tegenstelling tot klassieke blowergevoede bodembeluchters die dikwijls zeer grote vermogens nodig hebben (van 15 tot 45 kW) om apart te kunnen mengen bij kleiner of zonder luchtdebiet. Dat kan het dagelijks verbruik spectaculair doen stijgen.”

1

Vervanging traagdraaiende oppervlaktebeluchters Yves Haegeman: “Bij kaasmakerijen, de groenteverwerkende industrie en andere bedrijven uit de voedingsindustrie, hebben we traagdraaiende oppervlaktebeluchters vervangen. Dit soort oppervlaktebeluchters is ontworpen voor installatie aan de kop van oxidatiesloten, maar ze zijn minder in hun element in andere bekkenconfiguraties, waar ze zelfs soms vlottend uitgevoerd worden. De traagdraaiende oppervlaktebeluchter kan daar last hebben van kortsluitstromen: het toestel belucht dan steeds hetzelfde kleine watervolume, aangezien de muur ontbreekt om het water weg van de beluchter te stuwen. Ook de zuurstofregeling liet dikwijls te wensen over.”

AER-GS

Yves Haegeman: “Membraanbeluchting vertoont een niet ideale regelcapaciteit, net zoals de meeste klassieke blowergevoede jetsystemen en bodembeluchters, omdat het beluchtingsrendement hoofdzakelijk afhankelijk is van het luchtdebiet voor de menging. Ongelijke distributie van de lucht over de tubes of domes, kan hogere drukverliezen en verstoppingen veroorzaken bij het ene membraan ten opzichte van het andere, en zo rendementsverlies en scheuren veroorzaken. De AER-GS (Foto 1) daarentegen heeft een hoog beluchtingsrendement en constante menging, bijna onafhankelijk van het luchtdebiet. Daardoor kan je significant energie sparen.

Vele klanten hebben hun membraanbeluchting vervangen door de AQUA TURBO® AER-GS-beluchter/ mengers. De AER-GS is een mechanische, blowergevoede bodembeluchter/menger die vrijstaat op de bodem. Het bestaat uit een verstoppingsvrije waaier, met mengbladen bovenaan en luchtverdeelschoepen onderaan om de luchtbellen te versnijden en te dispergeren. Het heeft geen bodem-

lager nodig en de mechanische dichting is nooit in contact met het afvalwater.”

“Samen met de simpele installatie, en de intense menging bij heel laag verbruik, wordt dit daardoor een heel robuust en flexibel systeem. Voor zuurstofregeling is er niet enkel een frequentiesturing voor de blower, maar ook een frequentiesturing voor de AER-GS, voor optimale zuurstof- en mengregeling. Deze sturing wordt via Torque Control geregeld, om steeds te sturen naar de nominale stroomwaarde, en zodoende een maximum versnijding van de luchtbellen te garanderen. De blower verbruikt significant minder dan bij membraanbeluchting. Er is een continu rendement in de tijd, een rendement dat ook vrij stabiel blijft bij hogere slibconcentraties door de turbulentie en radiale dispersie van de luchtbellen. Het heeft een verstoppingsen vibratievrij schoeprad en leidt niet tot extra drukverliezen van leidingwerk. De AER-GS heeft als pure menger dikwijls maar 1,5 tot 2 W/m³ nodig bij normale slibconcentraties tot 8 g/l, wat in de praktijk neerkomt op een verbruik in een typische installatie van amper 0,8 tot 4 kW, daar waar klassieke blowergevoede beluichters en jetsystemen zeer grote vermogens kunnen nodig hebben (van 15 tot 45 kW) om apart te kunnen mengen bij kleiner of zonder luchtdebiet” Verschillende bedrijven zoals Waterleau, Belgomilk, Mik, Eurofreez, Cargill, Devoghel, Aaqua, Enprotech, Veolia, Pantarein, Bio Armor en anderen, maken gebruik van de oplossingen van Aquasystems International N.V. E

www.aquaturbo.be

2

3 a q u a r a m a # 6 2 I 69

Experience the quintessence Milli-Q® Integral system pure and ultrapure water at your fingertips.

• Dual POD (point-of-delivery) concept saves space and increases convenience.

• Lower running costs and water waste with exclusive Elix® technology.

Experience More www.merckmillipore.com/ultrapure

Bekijk Bekijkonze onzereferenties referentiesop op

pantarein W A T

E

R

Z

U

I

Procesexpertise

V

Haalbaarheidsstudies Afbreekbaarheidstesten Pilootinstallaties on-site Onderzoek

Pantarein:

de beste procestechnologen uw expert voor waterzuivering en kringloopsluiting

E

R

I

N

www.pantarein.be www.pantarein.be

G

Groene waterzuivering Tailor made Energie-efficiënt Minimale slibproductie Biogasvalorisatie Kringloopsluiting Verregaande automatisatie

Pantarein:

duurzame onderneming uw partner in eco-innovatie

Bouw en exploitatie

Aeroob-anaeroobmembraanfiltratie Engineering en projectbegeleiding Sleutel-op-de-deurrealisatie Eigen constructieatelier Sturing op afstand Procesbegeleiding en onderhoud

Pantarein:

Optimalisatie van bestaande zuiveringen

Opleiding operatoren Energieoptimalisatie Slib- en chemicaliënreductie Verbeterde effluentkwaliteit Mogelijkheid tot financiering

Pantarein:

uw partner in economische waterzuivering

betrouwbaar design werfopvolging en oplevering uw partner in exploitatie Duurzaamheidsrapporten en -communicatie: kijk op www.pantarein.be/publishing

w re p orta g e

Met de opening van een nieuw operationeel controlecentrum voor Insight-dataverwerking in de vestiging in Haasrode, zorgt GE Water & Process Technologies voor een nieuwe mijlpaal in haar geschiedenis. Nadat de multinational eerder al gelijkaardige centra opende in de Verenigde Staten en China, kan ze nu ook haar Europese klanten nog beter adviseren en begeleiden om de performantie van hun koeltorens en andere water- of procesapplicaties te optimaliseren.

Europees SRC-center van GE Water helpt klanten nog beter

“H

et belang van het internet voor de industrie wordt steeds belangrijker,” verduidelijkt Ralph Hadley, Europe Sales Executive van GE Water. “Internet heeft een steeds grotere invloed op onze business en creëert tools die het mogelijk maken om het functioneren van installaties verder te optimaliseren. Daarom hebben ook wij geïnvesteerd in een nog betere online monitoring. Dit laat ons toe de installaties van onze klanten beter op te volgen en hen beter te adviseren. Uiteraard is het niet de bedoeling het persoonlijk contact tussen onze accountmanagers/ field ingenieurs en de klant te laten wegvallen. Het nieuwe InSight-platform laat hen toe om alle data nog beter te monitoren en proactief in te grijpen mocht dat nodig blijken. Op die manier kunnen we de apparatuur van onze klanten beter beschermen en hen toelaten nog kostefficiënter te werken.”

Efficiëntie en performantie

Simon Sperring (GE Water TrueSense manager Europa): “InSight is het GE-platform dat gebruik zal maken van slimme sensoren en monitoring- en controlesoftware. Het stelt onze klanten in staat om van op afstand de koelwaterbehandeling efficiënt en performant op te volgen. Het platform zal onder meer procesdata, corrosiedata, warmteoverdrachtevaluaties en andere parameters vertalen in relevante aanbevelingen. Die zullen onze klanten, in samenwerking met ons, ondersteunen bij het nemen van de juiste beslissingen om de geprojecteerde besparingen en de vooropge-

stelde doelstellingen succesvol te realiseren.”

Met andere woorden: het Service Reliability Center, zoals het expertisecentrum officieel werd gedoopt, laat toe om meer te halen uit data. Het zal de productiviteit van de klant bevorderen, diens hoge kwaliteit bewaken en op die manier voor een belangrijke toegevoegde waarde zorgen. “Het InSight-platform kan een cruciale tool worden in een wereld waarin drinkwater een steeds schaarser goed wordt, waar meer dan ooit verantwoord mee moet worden omgesprongen. Dit kan dankzij intelligent waterbeheer, waarbij meer en meer gebruik wordt gemaakt van alternatieve waterbronnen.”

en/of webeditie worden gebruikt en is compatibel met meerdere databronnen, zowel online als offline.

“InSight is in eerste instantie ontworpen om de koelwaterbehandeling op te volgen op basis van de TrueSense-technologie, maar kan ook worden gebruikt voor toepassingen zoals ketelwater, afvalwater en proceswater. Op basis van feedback van de klant, kunnen er ook andere parameters aan worden toegevoegd en geanalyseerd. Het is zelfs de bedoeling om op maandelijkse basis, met behulp van de respons die wij van onze klanten ontvangen, het systeem verder te updaten, zodat onze InSightoplossing mee evolueert met de klantnoden.”

InSight

E www.gewater.com

InSight is een suite van geïntegreerde softwaretools op vlak van ‘knowledge management’, die de klanten toelaten om kritische data over hun koelwaterinfrastructuur en gerelateerde performantie via verschillende bronnen te verzamelen en vervolgens te vertalen naar relevante informatie om systeemverbeteringen aan te brengen.

Met InSight kan de klant onder meer de huidige condities en trends visualiseren, een probleemdiagnose stellen en verbeteringstrajecten identificeren. Verder is het mogelijk alarmen te ontvangen gebaseerd op evenementen of trends, voor dat deze een risico vormen. Het systeem biedt ook de kans KPI’s te rapporteren en hun impact op businessobjectieven te onderzoeken. Bovendien kan er informatie op maat aan verschillende stakeholders worden geleverd. InSight kan zowel in een lokale

TrueSense De basis voor doeltreffende koelwaterbehandeling omvat beheer van de relatie tussen corrosie, aanslag/afzetting en microbiologische activiteit. De GE TrueSense Online for Cooling-besturingsmodule is geschikt voor recirculerende koelwatersystemen die superieure resultaten, bovengemiddelde controle, verminderde betrokkenheid van de operator, communicatie en alarmen op afstand en een verbeterde behandeling vereisen.

TrueSense en InSight zijn handelsmerken van General Electric Company; kan in één of meerdere landen geregistreerd zijn.

a q u a r a m a # 6 2 I 71

Tien miljoen kubieke meter proceswater: dat is de ambitieuze doelstelling die de divisie Industrie & Services

u Pepsico, Veurne

van De Watergroep tegen 2016 wil realiseren. Ze is ook goed op weg om dat te doen, want vandaag levert De Watergroep via diverse projecten al circa de helft van dat volume. Met de opstart van drie nieuwe projecten, twee uitbreidingen bij bestaande klanten en

Industriewater almaar belangrijker voor De Watergroep

diverse maatschappelijke projecten in het buitenland, heeft het vijfkoppige team - dat binnenkort met twee krachten wordt uitgebreid - meer dan de handen vol.

A

fvalwater opwaarderen tot proceswater van voedingskwaliteit: het is de voorbije jaren een van de specialisaties van Industrie & Services geworden. De kwaliteit van het geleverde water én de dienstverlening wekken daardoor steeds meer vertrouwen en nieuwe klanten.

Momenteel zijn drie projecten volop in uitvoering: bij Pepsico Veurne, bij een grote onderneming uit Halle, en bij Farm Frites-Bravi in Sint-Truiden.

PePSIco

Hoewel PepsiCo de waterconsumptie per kilo geproduceerd product aanzienlijk reduceerde sinds eind jaren negentig, gebruikt de fabriek in Veurne jaarlijks toch nog ongeveer 300.000 m³ water. Om het waterverbruik nog verder te optimaliseren, besloot PepsiCo in 2012 samen te werken met drinkwaterbedrijf De Watergroep dat het project samen met 72 I a q u a ra ma # 6 2

IWVA ontwikkelde. Eind juni van dit jaar opende PepsiCo Veurne een installatie voor waterhergebruik, waarmee ongeveer 60% van het gebruikte water wordt gezuiverd. PepsiCo Veurne zal op deze manier minstens 180.000 m³ water besparen, wat overeenkomt met het jaarlijks watergebruik van 4.400 Vlamingen. Het gezuiverde water voldoet aan de strengste eisen voor drinkwaterkwaliteit.

Met de nieuwe installatie draagt PepsiCo ook bij aan de bescherming van de grondwatervoorraden.

Ortwin Deroo (architect en senior project manager Industrie & Services): “PepsiCo is, net als de twee andere bedrijven waar we momenteel aan het werken zijn, een schoolvoorbeeld van een bedrijf dat zowel om economische als ecologische redenen haar waterverbruik sterk onder de loep neemt. Daarom investeren de Watergroep en IWVA in een installatie die hen toelaat om het effluent van de waterzuiveringsinstallatie opnieuw in te zetten en op te waarderen tot proceswater van voedingskwaliteit. Volledig de waterkringloop sluiten, is vooralsnog niet mogelijk: er gebeurt nog een kleine aanvulling met stadswater. De kwaliteit van het geleverde water is evenwel optimaal. Het spreekt voor zich dat wij daarvoor voldoende kwaliteitsgaranties en controles inbouwen, onder meer via het gebruik van online meetapparatuur.”

Tot zijn tevredenheid merkt Ortwin Deroo dat de voedingsindustrie meer en meer open staat voor dergelijke oplossingen. “Het volstaat dat één bedrijf het voortouw neemt en succesvol is met de nieuwe aanpak, om anderen over de streep te trekken. We zien dat stelselmatig gebeuren, en dat is absoluut een goede zaak.”

Bij de drie projecten neemt De Watergroep zowel het bouwkundige als het elektromechanische deel voor haar rekening. Dat gebeurt via de DBFO-for-

u Farm Frites, Lommel

Nieuwe contracten

w p roj e ct

Tegen de zomer van 2014 zullen ook een aantal nieuwe projecten operationeel zijn. Ortwin

mule (Design, Build, Finance, Operate), waarbij het water op maat wordt gemaakt en aan de klant wordt verkocht.

PepsiCo had overigens ook al geïnvesteerd in een nieuwe biogasinstallatie: uit plantaardig afval wordt groene stroom opgewekt, die 25% van de energiebehoefte van de vestiging in Veurne dekt.

Deroo: “Daarvoor hebben we contracten afgesloten met Oleon en Fuji Oil, twee ondernemingen gelegen in de zone van het kanaal Gent-Terneuzen. Beide bedrijven leveren oliën voor de voedingsindustrie. Bij hen zullen we laag gemineraliseerd water voor voedingskwaliteit leveren, op basis van kanaalwater. We plaatsen daarvoor achtereenvolgens een groffiltratie, een ultrafiltratie en een omgekeerde osmose. Zo bekomen we water van drinkwaterkwaliteit, met een laag elektrisch geleidend vermogen. We kennen het water uit het kanaal Gent-Terneuzen intussen al vrij goed vanuit eerdere projecten.”

FArM FrITeS

Uitbreidingen

Ook bij Farm Frites is het vertrouwen in de expertise van De Watergroep groot. Dit bedrijf speelt een voortrekkersrol op vlak van duurzaam ondernemen.

Nadat de onderneming in 2007 al had geïnvesteerd in een zuiveringsinstallatie, moest het bedrijf van nul herbeginnen toen een brand in 2011 de hergebruikinstallatie in Lommel in de as legde. Nadat De Watergroep er samen met Waterleau in slaagde om in een heel korte tijdspanne een nieuwe zuivering voor de recuperatie van effluent te bouwen, werden de banden tussen beide ondernemingen nog verstevigd. Ortwin Deroo: “Het systeem is een combinatie van ultrafiltratie en omgekeerde osmose, omdat die aanpak voor dit soort toepassingen momenteel gewoon de beste is.”

Het partnership tussen Farm Frites en De Watergroep krijgt inmiddels een vervolg bij dochterbedrijf Bravi in Sint-Truiden. De Watergroep heeft met Bravi een DBFO-contract met een looptijd van 10 jaar afgesloten. Concreet staat De Watergroep in voor het ontwerp, de bouw, de prefinanciering en de exploitatie van een proceswaterbehandelingsinstallatie op het bedrijfsterrein van Bravi. Daarnaast behartigt de waterspecialist ook het ontwerp, de bouw en de prefinanciering van een technisch gebouw en omringende buizenstellen. De installatie is opgebouwd uit een ultrafiltratie en een eentraps omgekeerde osmose, ze kan op jaarbasis 105.000 m³ proceswater met drinkwaterkwaliteit leveren.

Die ervaringen deed De Watergroep onder meer op uit een project die het realiseerde bij Rousselot in Gent. Ortwin Deroo: “Rousselot is wereldwijd een koploper inzake de productie van gelatines, het maakt deel uit van de VION-groep (internationaal voedingsmiddelenbedrijf met hoofdkwartier in Nederland). De eerste contacten met Rousselot dateren uit 2009, toen we voor hen een installatie bouwden om, op basis van water uit het kanaal Gent-Terneuzen, proceswater van drinkwaterkwaliteit te leveren. Intussen bedraagt dat volume 750.000 m³ per jaar. Rousselot heeft inmiddels met ons contact opgenomen om dat volume nog op te drijven. Hiervoor zullen we de installatie verder uitbreiden.”

Een gelijkaardig verhaal kan worden opgetekend bij EOC. Dit chemisch bedrijf uit Oudenaarde produceert latex voor diverse toepassingen in andere industrieën. Nadat De Watergroep er eind 2008 een contract afsloot voor de levering van proceswater op basis van grondwater, wordt de samenwerking nu verder geïntensifieerd. Ortwin Deroo: “Hier opteren we voor grondwater omwille van de meer constante samenstelling, de eenvoudigere waterbehandeling en het hoger hydraulisch rendement.”

E www.dewatergroep.be

u Ontziltingsinstallatie met zonneenergie (Chili)

Sociaal engagement Intussen blijft De Watergroep zich ook onverdroten inzetten voor maatschappelijke projecten in het buitenland. Ortwin Deroo: “Sinds eind mei van dit jaar is ons watervoorzieningsproject in Chili volledig operationeel. We hebben hier de watervoorziening in het vissersdorp Punta Chorros verder uitgebouwd en uitgebreid op het eiland Islas Damas. De uitbating is inmiddels overgedragen naar Conaf, het Chileense ministerie van Bosbouw.”

In het Surinaamse district Marowijne heeft De Watergroep, in samenwerking met de lokale autoriteiten, een drinkwaterinstallatie gebouwd en in gebruik genomen voor de bevolking van de kustgemeente Galibi. Hier wonen circa achthonderd mensen, die sinds kort - voor het eerst in hun leven - kunnen genieten van veilig kraantjeswater.

Ook in Madagaskar blijft De Watergroep zich inzetten door een intense samenwerking met het plaatselijke openbare drinkwaterbedrijf Jirama. Andere projectpartners zijn de ngo PROTOS en het Franse drinkwaterbedrijf SEDIF. De Watergroep bouwt hier verder aan een water- en sanitatieproject in Toamasima aan de Oostkust. Dat is de tweede grootste stad van Madagaskar. Een projectonderdeel is onder meer om het net van Jirama (staatsbedrijf voor drinkwater en elektriciteit in Madagaskar) te optimaliseren en uit te breiden.

E www.dewatergroep.be

a q u a r a m a # 6 2 I 73

VLT® AQUA Drive frequentieomvormers Optimaal rendement Minimum investering

35%

energiebesparing mogelijk bij het aandrijven van de pomp met debietcompensatie

De VLT® AQUA Drive levert energiebesparing op, vermindert de werkingskosten en de CO2-emissies.

Voordelen: • VLT®-rendement beter dan 98% • Slaapfunctie • Automatische Energie Optimalisatie (AEO): vermindert de motormagnetisatie bij lage belasting • Compensatie van het instelpunt in functie van het debiet • Ingebouwde DC-spoelen voor onderdrukking van de harmonischen

www.danfoss.be

Danfoss VLT Drives A. Gossetlaan 28 - 1702 Groot-Bijgaarden info@danfoss.be

AD_Aqurama.indd 1

17/02/2012 10:18:59

w re p orta g e

Onlangs opende pompenspecialist EDO Pumps een nieuwe logistieke ruimte in zijn gebouwen in Boom. Voor de toekomst ziet Gedelegeerd bestuurder Erik De Doncker twee voorname ontwikkelingen: “Een opmerkelijke evolutie is de toename van het aantal geprefabriceerde pompinstallaties, vooral uitgevoerd in polyethyleen. Een ander gegeven is het toenemend belang van het testgebeuren, naar aanleiding van de nieuwe Minimum Efficiency Index (MEI) volgens de nieuwe Europese regelgeving.”

E Pompenmarkt

in stroomversnelling

u Erik De Doncker richtte EDO Pumps op in 1982, met zoon Adriaan staat straks ook de tweede generatie klaar

D

e totale bedrijfsruimte van EDO Pumps bedraagt om en bij de 2.000 m², waarvan het nieuwe, ruim bemeten, logistieke magazijn zo’n 470 m² in beslag neemt. Naast een showroom waar alle oplossingen voor schoonwater en vuilwater aan bod komen, beschikt de onderneming ook over een opleidingslokaal waar klanten inzichten in pomptechnieken krijgen. EDO Pumps telt momenteel 6 medewerkers, waarvan 2 in de service. Erik De Doncker richtte het bedrijf op in 1982, met zoon Adriaan staat straks ook de tweede generatie klaar.

Testinstallaties voor afvalwater en schoonwater

Het Boomse bedrijf investeerde reeds in een testbank voor afvalwater. Deze installatie is geschikt voor een capaciteit tot 100 liter per seconde en een maximum druk van 10 bar. Eén ondergrondse betonnen tank, voorzien van twee speciale stromingsschotten, zorgt voor stabiel water met het oog op de metingen.

In het kader van de nieuwe Europese Richtlijn N° 547/2012, in voege sinds 1 januari 2013, wordt geïnvesteerd in een nieuwe testinstallatie met certificering voor schoonwater. “Deze bijkomende verplichting voor producenten van pompen vanaf 1

januari 2015 zal een duidelijk onderscheid maken in het leveringsprogramma van pompenleveranciers.

We blijven investeren in onze testruimten en anticiperen op de nieuwe, door Europa opgelegde, regelgeving”, aldus Erik De Doncker.

voorbeeld drukverhogingsinstallaties. Via speciale frequentieomvormers, gemonteerd op hoog efficiënte pompen en motoren, kan nog meer energie worden bespaard. Elke bestaande drukverhogingsinstallatie kan immers omgebouwd worden, zolang de toegepaste motor een voldoende hoge efficiëntie haalt. Op de motoren monteren we op eenvoudige wijze frequentieomvormers, tot 15 kW, met speciaal ontwikkelde software voor pompen.”

Scoren op de Nederlandse en de Franse markt

Oplossingsgericht en focus op efficiëntie

Naast pompen van een aantal kwaliteitsmerken brengt EDO Pumps ook pompen onder private label op de markt. Dan worden componenten - van meestal Nederlandse of Italiaanse makelij - geassembleerd tot een volledige pomp of pompinstallatie. “We profileren ons als een oplossingsgericht bedrijf. Bepaalde dompelpompen laten we bijvoorbeeld extern fabriceren volgens onze specifieke richtlijnen en bijzondere kwaliteitseisen”, aldus Erik De Doncker. “Ook de efficiëntie van pompen is sterk toegenomen. Dan gaat het niet enkel over energiebesparing, maar ook over de ontwikkeling van bij-

Door het toenemend belang van efficiëntie wordt het reviseren van pompen een afnemende markt: “Heel wat bedrijven opteren voor een totale vernieuwing met nieuwe pomptechnieken en energiebesparende mogelijkheden. “Saving money on energy” is het motto, maar het is in eerste instantie de klant die overtuigd moet zijn van het terugverdieneffect van zijn investering. Onze klanten zijn zowel overheden, industriële bedrijven, bouwbedrijven, sanitaire installateurs, als HVAC-bedrijven, actief in de gebouwentechniek. Ook in de export, hoofdzakelijk op de Nederlandse en de Franse markt, slaan onze oplossingen goed aan. De deelname aan Pollutec in Lyon heeft tot concrete resultaten geleid, en in februari nemen we deel aan VSK 2014 in Utrecht. De ideale locatie om een nieuw innovatief product voor te stellen”, besluit Erik De Doncker.

E www.edopumps.be

u Testbank voor afvalwater: deze installatie is geschikt voor een capaciteit tot 100 liter per seconde en een maximum druk van 10 bar.

a q u a r a m a # 6 2 I 75

Sustainability in the water cycle EfficiĂŤnte en duurzame procesbewaking en -sturing van afvalwaterbehandeling Instrumentation

Duurzaam gebruik van water is een zaak van levens­ belang. Dit omvat o.a. de doeltreffende behandeling van zowel huishoudelijk als industrieel afvalwater met een wisselende mate van vervuiling.

We bieden u onze omvattende kennis en expertise inzake processturing en een brede waaier van robuuste en betrouwbare toestellen voor process­ instrumentatie, inclusief de gepaste interfaces.

Zo kan u uw processen optimaliseren en tegelijk perfect tegemoetkomen aan de geldende regelgeving inzake afvalwater en lozing.

Neem contact met ons op : Instrumentation.be@siemens.com Tel. : + 32 2 536 22 19

siemens.be/instrumentation

w re p orta g e

Innovatie: die waarde stond altijd al centraal in de bedrijfsmissie van WAGO. Het van origine Duitse bedrijf opende rond de eeuwwisseling ook een filiaal in Zaventem, dat de Belgische en Luxemburgse markt bedient met hoogstaande veerklemtechnologie en automatiseringsoplossingen. Beide systemen zijn ook bij watertechnologie heel gegeerd. WAGO wil de komende jaren steeds verder investeren in de ontwikkeling van zijn automatiseringsportfolio en ondersteunt de talrijke Belgische klanten met een goed uitgebouwde dienst na verkoop.

E WAGO vergroot zijn automatiseringsaanbod

W

AGO was altijd al een specialist in elektrische aansluittechniek. Het innoverend karakter van de onderneming kwam helemaal tot uiting met de lancering van de veeraansluittechnologie. Niki Claes, technical department manager van de Belux-vestiging: “Onder impuls van WAGO is deze technologie uitgegroeid tot een internationale standaard. Deze biedt veel meer voordelen dan de traditionele schroeftechniek. We rusten niet op onze lauweren en ontwikkelen continu nieuwe en kostenbesparende mogelijkheden, waardoor we onze leidinggevende positie in deze technologie nog verder versterkt hebben.”

Onderhoudsvrij

De veeraansluittechniek heeft diverse voordelen in vergelijking met schroeven. “Ten eerste werkt het systeem volledig onderhoudsvrij. Secundo, is het ongevoelig voor temperatuursinvloeden. Schommelingen tussen warm en koud spelen bij schroeftechniek wél een cruciale rol. Ten derde ontstaan

er geen problemen door trillingen. Daarnaast is de veeraansluiting ook een stuk sneller in gebruik en werkt het op basis van een gasdicht contact, wat bij schroeftechniek niet zo evident is.”

Deze onderhoudsvrije technologie leent zich uitstekend voor gebruik in corrosieve en aan trilling onderhevige omstandigheden.

Onder meer bij de spoorwegen (zowel infrastructureel als bij de voertuigen) en in zeewateromgevingen heeft ze haar nut al langdurig bewezen. “Dankzij de doorontwikkeling van dit systeem zijn we geëvolueerd naar een oplossing waarbij de geleider rechtstreeks kan worden ingestoken. Dat levert een enorme tijdwinst op. Hierdoor is deze technologie erg populair geworden bij alle toepassingen waar een veelvoud aan geleiders dient aangesloten te worden. Voorbeelden daarvan zijn de klassieke bordenbouw en de machinebouw. Voor elke specifieke toepassing beschikken we wel over een aangepaste klem en een scala aan brugmogelijkheden.”

Automatisering

u Wago

Interface Module

Met de opkomst van veldbussystemen heeft WAGO ervoor gekozen een eigen open automatiseringsplatform te ontwikkelen dat alle open veldbussen ondersteunt en daardoor erg flexibel inzetbaar is.

Een grote meerwaarde is dat het bedrijf de veeraansluittechnologie hierin geïntegreerd heeft.

Niki Claes: “Door het grote ontwikkelingspotentieel dat op vlak van automatisering nog mogelijk is, zal WAGO daar de komende jaren stevig in investeren.

Ook hierin willen we onze innovatiedrang dus laten gelden. Dat is mogelijk omdat WAGO nog altijd een familiebedrijf is, dat momenteel wordt geleid door Sven Hohorst. Het bedrijf maakt telkens opnieuw de strategische keuze om de winst te investeren in

u Wago

Ethernet Controller

de optimalisatie van de fabrieken, de installaties en de uitbreiding van het assortiment.”

Daardoor evolueert deze onderneming steeds meer naar een aanbieder van totaaloplossingen. “We werken heel productgericht. Onze klanten zijn integratoren die onze oplossingen in hun systemen integreren. Zij volgen geregeld de opleidingen van het WAGO Solution Provider-programma, om de recentste ontwikkelingen op de voet te kunnen volgen.

Onze oplossingen (een grote verscheidenheid aan programmeerbare controllers, interfacemodules, relais en voedingen) zijn ook in de watermarkt erg gegeerd. Samengevat zal WAGO altijd blijven inzetten op kwaliteit, innovatie en productsupport door specialisten.”

E www.wago.be

a q u a r a m a # 6 2 I 77

Sesame

EXPANSION

TANKS

Sesame expansion tanks stand for easy maintenance, better quality and a longer life cycle.

The innovative design of Sesame’s expansion tanks offers a lot of advantages. Because of the tank, air cell and dynamics, air cell failure is no longer an issue.

Turnkey blower installaties De nieuwe Compact-blowers overtuigen door hoge totaal-efficiëntie • energiebesparend OMEGA PROFIEL • aansluitklaar met frequentiesturing en CE/EMV-keuring • nieuwe hoogefficiënte IE3-motoren • plaatsbesparende compacte opstelling

For maintenance or in the unlikely event of leakage, the air cell can be replaced in no time, because of the large opening at the top and the central tube, ensuring the air cell to stay in place. As the inside of the tank can easily be maintained, it is possible to check for dirt, to disinfect, …

AIR CELL

NO STRETCH The air cell is manufactured out of high quality thermoplastic material.

The air cell being larger than the inside of the tank avoids stretching of the material and therefore a longer life and less rupture risk is guaranteed.

*) debiet 5 tot 150 m³/min overdruk tot 1000 mbar vacuüm tot 500 mbar

KAESER KOMPRESSOREN BVBA Heiveldekens 7A – B-2550 Kontich Tel: 03/ 326 39 62 – Fax: 03/ 326 39 73 E-Mail: info.belgium@kaeser.com

www.kaeser.com

The Sesame collection offers you a large range of expansion tanks with a capacity from 150 liters / 40 gallons for the smallest tanks, to 450 liters / 119 gallons for the largest one.

Onze leidingen verzekeren u van stromend water

All models offer the same advantages and are produced with the same, quality-proven materials and knowledge.

INSTALLATION EASY, FAST & CLEAN!

Any measuring device can easily be installed on top of the tank.

No more messy installations.

Sesame enables you to leave your customer’s site in an orderly way.

THERMOPLAST

NOT JUST A RANDOM MATERIAL The Sesame tanks are made out of thermoplastic material.

Therefore, they can’t rust, have very high impact resistance and are 100% recyclable.

QUALITY

NOT JUST A STATEMENT

The unique quality of Sesame tanks is the result of years of experiments, knowledge and field testing. This quality is guaranteed because of the qualified employees and the various inspection points during the production process.

WWW.SESAME-TANKS.COM

CCI Leidingsystemen levert hoogwaardige leidingsystemen voor het transport van water, of dat nu helder drinkwater is of industrieel blus- of afvalwater. Ze voldoen uiteraard aan de strengste eisen op het gebied van veiligheid, hygiëne en sterkte. Onze specialiteit: het aanbrengen van de noodzakelijke linings en coatings. We zijn er van advies en ontwerp tot projectmanagement en aanleg. Zodat u altijd verzekerd bent van stromend water.

www.cci-bvba.be

w re p orta g e

Het gaat prima met Covess, dank u.

Het bedrijf uit Herk-de-Stad dat wordt gerund door Tony Vanswijgenhoven, kan mooie adelbrieven voorleggen. Bovendien stelde het met Sesame onlangs een mooie innovatie voor op Aquatech, de wereldbeurs voor waterbehandeling in Amsterdam.

Covess aan vooravond van grote doorbraak

C

ovess, afkorting voor Composite Vessels, zag het levenslicht in 2000. Al van toen het bedrijf nog in de startblokken stond, namen de initiatiefnemers zich voor een universeel thermoplastisch drukvat te ontwikkelen dat helemaal recycleerbaar zou zijn. Ambitieus, maar niet onmogelijk: een jarenlange intensief onderzoeksen ontwikkelingsproject moest hiervoor uiteindelijk de oplossing bieden.

AMBITIe

Veertien jaar investeren in onderzoek en ontwikkeling, heeft voor Covess zijn vruchten afgeworpen. In die periode maakte de onderneming werk van de optimalisering van de productie van thermoplastische drukvaten. Dat doorzettingsvermogen werd finaal dus beloond: de onafgebroken inspanningen hebben geresulteerd in een uniek systeem, want Covess is wereldwijd de enige die een productieproces heeft ontwikkeld voor dergelijke hoogkwalitatieve drukvaten. De zaakvoerder was dan ook terecht trots op Aquatech een expansievat aan de wereldmarkt te kunnen voorstellen.

Tony Vanswijgenhoven beseft dat het veel voeten in de aarde heeft gehad voor er eindelijk ‘Eureka’ mocht worden geroepen. “Het is ons geluk geweest dat de verkoop van een vorig bedrijf ons financieel voldoende mogelijkheden bood om die hele tijdspanne te overbruggen. Gedurende al die jaren hebben we namelijk geen enkel ander product verkocht. Inkomsten hadden we dus niet, we zagen alleen maar facturen binnenstromen. Dan komt het eropaan voldoende doorzettingsvermogen aan de dag te leggen, want het spreekt voor zich dat ons traject niet vlekkeloos was en dat we best wel moeilijke momenten hebben gekend. Tuurlijk overweeg je dan wel eens om alles aan de kant te zetten, maar gelukkig hebben we dat niet gedaan. Daardoor kunnen we nu als enige onderneming ter wereld terugvallen op een specifiek productieproces voor thermoplastische drukvaten.”

HoGe ISoLATIeWAArDe

Thermoplast is een volledig recycleerbare kunststof. Dit lichte materiaal is bovendien ongevoelig voor corrosie, kenmerkt zich door een hoge isolatiewaarde en een hoge impactweerstand. Dat laatste is van cruciaal belang eenmaal het drukvat effectief onder druk komt te staan.

“Bij stalen vaten die onder te hoge druk komen te staan, is de kans op een heftige explosie groot.

Het voordeel van de thermoplastische variant, is dat dit proces veel gecontroleerder verloopt, waardoor van een felle explosie geen sprake is. Een te hoge druk leidt in een thermoplastisch vat tot het langzaam openbarsten van de wand. Dat danken we aan de vezelachtige wikkel die aan de buitenkant van het vat is bevestigd.”

SeSAMe

Op Aquatech kwam Covess met de Sesame-drukvaten op de proppen. “Deze heel eenvoudig te onderhouden producten kenmerken zich door hun hoge duurzaamheid: ze gaan erg lang mee. De kunststof luchtcel die zich in het vat bevindt, kan bij een uiterst zeldzaam lek in een oogwenk worden vervangen.

Deze oplossing is onder meer heel geschikt voor de landbouwmarkt. In Europa worden jaarlijks één miljoen putten geboord, in de Verenigde Staten is dat zelfs anderhalf miljoen. Al die putten hebben nood aan een expansievat, dat bovendien na verloop van tijd ook moet worden vervangen. Het potentieel van deze markt is dus fenomenaal.”

De Sesame-druktanks zijn inmiddels gecertificeerd voor Europa. Dat opent voor Covess meteen de deuren om in heel wat landen de distributie via groothandels op te starten. De onderneming zat de voorbije jaren niet stil en maakte onder meer werk van de uitbouw van een wijdvertakt netwerk. Binnenkort zullen ook de boilers uit thermoplast hun opwachting op de markt maken.

Dat het vertrouwen bij Covess immens is, blijkt onder meer uit de levenslange garantie op een drukvat. Inmiddels denkt Tony Vanswijgenhoven al volop na over andere innovaties. “Brandblussers, gastanks voor auto’s, noem maar op... mogelijkheden zat om de markt voor drukvaten onder druk verder te ontginnen.”

E www.covess.com

a q u a r a m a # 6 2 I 79

Het Terrawater-systeem biedt een oplossing voor twee problemen

E

n door hiermee door te gaan tot de vaste fase of de zgn. ZLD (‘Zero Liquid Discharge’) is bereikt, anticipeert men zelfs op de verwachtingen van toekomstige lozingsnormen. De concentraten die afkomstig zijn van deze vaste fase, kunnen bovendien nuttig gebruikt worden in de vorm van speciale zouten of meststoffen, al naargelang het geval.

Anderzijds is het eveneens zo dat een industriële site zijn hulpbronnen niet altijd optimaliseert: zo kan er warmte worden geproduceerd, die nergens voor gebruikt wordt. De Terrawater-technologie biedt met één systeem een oplossing voor beide punten.

Exclusieve partner

De onderneming Taprogge - een wereldwijd bekende speler in verband met het ontwerpen van waterinlaten, filterinrichtingen en systemen voor de continue reiniging van warmtewisselaars en pijpencondensoren - is sinds 2010 de exclusieve partner van de onderneming Terrawater.

Van haar kant heeft Terrawater een vernieuwend procedé op punt gesteld, dat toelaat om restwater te concentreren en daarbij tegelijkertijd distillaten van zuiver water te produceren, die hergebruikt worden in het industriële proces.

Het procedé vloeit voort uit tal van jaren van ontwikkeling. Het is gebaseerd op het principe van natuurlijke verdamping bij omgevingsdruk en werkt volgens onderstaand schema.

Bij het gebruik van de inrichting wordt het onbehandelde water eerst voorverwarmd via een condensor. Vervolgens loopt het door een warmtewisselaar om de restwarmte te recupereren, die van een extern systeem afkomstig is (bv. warm water afkomstig van een productieproces, zonnepanelen, enz.). Daarna wordt het water omgezet in waterdamp ter hoogte van de bevochtiger. Ten slotte wordt de gedwongen circulatie van de waterdamp in de richting van de

2

Onbehandeld water 75 °C

Wanneer er vandaag gesproken wordt over de toekomst van industrieel water, wordt er onmiddellijk gedacht aan

Lucht 75 °C 100 % r.v.

75 °C

de verwerking ervan vasthangen en niet systematisch aan

3

het zoeken naar optimaliseringsoplossingen. Nochtans is

60 °C

9

Warmteregelaar

8

50 °C

50 °C

ter van een exploitatiesite te verminderen door dit sterk te

grijs water, enz.

4

60 °C

het economisch erg interessant om het volume aan restwa-

concentreren. Dat geldt bv. voor industriewater, lixiviaten,

Onbehandeld water 70 °C

Lucht 75 °C 100 % r.v.

de verplichtingen die aan de kostprijs voor het transport en

Distillaten 30 °C Lucht 30 °C 100 % r.v.

Pekel 30 °C

5

Lucht 30 °C 100 % r.v.

1

7

6 Onbehandeld water 25 °C

Watercirculatie (van links naar rechts):

80 I a q u a ra ma # 6 2

Lucht (van links naar rechts):

1. Pomp voor aanvoer van onbehandeld water

6. Condensaatuitgang

2. Externe warmtewisselaar

7. Gedwongen circulatie met behulp van een

3. Doorsijpeling in de bevochtiger

ventilator

4. Warmteregelaar

8. Verhitting en bevochtiging van de lucht

5. Pekeluitgang

9. Afkoeling van de lucht en condensatie

w re p orta g e

De bestanddelen zijn gemaakt van inerte materialen, wat betekent dat gebruikers zich geen zorgen hoeven te maken over corrosieproblemen; er is geen enkele chemische behandeling vereist. De condensor en de warmtewisselaar zijn van het buisvormige type en kunnen uitgerust worden met een continu reinigingssysteem (Taprogge-procedé), wanneer het te behandelen water van een sterk vuilmakende aard is.

Modulair ontwerp

Met de basismodule ‘terra basic’ kan er 5 m³ afvalwater per dag behandeld worden. De exploitatieen onderhoudskosten zijn daarbij minimaal. Zo vereist een distillaatproductie van 5 m³/dag slechts de toevoer van een thermisch vermogen van 50 kWth (temperatuur van 95 °C ter hoogte van de ingang van de warmtewisselaar) en 0,7 kWel. De wateranalyses in het volgende voorbeeld vermelden de eigenschappen van de verkregen pekel en het verkregen distillaat in vergelijking met die van het onbehandelde water. (zie tabel 1)

De inrichting heeft een modulair ontwerp. Door meerdere modules te assembleren, kunnen grotere volumes worden behandeld. De modules zelf zijn daarbij ondergebracht in containers, waardoor tegemoetgekomen wordt aan een tegenwoordig almaar grotere vraag naar mobiele en flexibele uitrustingen.

De belangrijke innovatie van het procedé schuilt echter in zijn module ‘terra saline’, zoals voorgesteld in onderstaand schema, die een verdamping tot in de vaste fase (ZLD = Zero Liquid Discharge) mogelijk maakt.

condensor verzekerd door een ventilator, waarmee de cirkel rond is. De condensaten en de pekel worden respectievelijk opgevangen onderaan de condensor en de bevochtiger. Een bypasssysteem (warmteregelaar) tussen de condensor en de bevochtiger laat toe om de thermische uitwisseling te optimaliseren.

Onbehandeld water

Parameters Noordzee pH 7.9 Geleidend vermogen µS/cm Troebelheid NTU Cl/Chloriden mg/l

45300 1,5 17300

Ca/Calcium mg/l

400

Mg/Magnesium mg/l

1130

Na/Natrium mg/l

7600

K/Kalium mg/l

318

Sulfaten mg/l

2720

Dagelijkse waarden ter hoogte van de inen de uitgang van de Terrasaline-module ‘Sylter Meersalz GmbH’. + geproduceerde hoeveelheid zout ter hoogte van de uitgang: ca. 60 kg + volume aan distillaten ter hoogte van de uitgang: ca. 2.400 l + volume aan pekel ter hoogte van de uitgang: geen + volume aan zeewater ter hoogte van de ingang: ca. 2.700 l + toevoer aan calorische energie: 30 kWth

Pekel afkomstig van Terrasaline Mengsel van onbehandeld water en pekel afkomstig van Terrasaline

u Tabel 2

Afvalwarmte

Op het eiland Sylt, in het noorden van Duitsland, werd zopas een installatie in gebruik genomen voor de productie van zeezout door de onderneming Sylter Meersalz GmbH, waarvan de dagelijkse productiecapaciteit tot 60 kg kan gaan. Bovenstaande tabel geeft een overzicht van de eigenschappen van de gebruikte vloeistoffen en energie. (zie tabel 2)

Concentraten bestaande uit specifieke zouten

Extractie van verschillende zouten (mengsels)

Distillaten

u Principeschema van het Terrawater-proces met zoutextractie

Parameters

Onbehandeld water

Pekel

Distillaat*

Geleidend vermogen µS/cm

27300

230000

< 10

Cl/Chloriden mg/l

9630

195000

3

Na/Natrium mg/l

5580

62800

1,6

Ca/Calcium mg/l

226

495

0

K/Kalium mg/l

196

7590

0

u Tabel 1

Aangezien de onttrokken hoeveelheden vaste stof aanzienlijk te noemen zijn, is de bevochtiger uitgerust met een inrichting waarmee deze automatisch gereinigd kan worden zonder onderbreking van het proces (octrooi aangevraagd). Tot slot blijft Terrawater haar procedé verder verbeteren en optimaliseren. Zo wordt er op dit ogenblik een module met een capaciteit van 35 m³/dag bestudeerd, die binnen 1 à 2 jaar op de markt gebracht zou moeten worden.

E www.taprogge.fr E www.terrawater.de a q u a r a m a # 6 2 I 81

Speed Up. Smart Conveying Technology.

“Smart Conveying Technology” staat voor het snelst mogelijke onderhoud van uw pompen. Dankzij slimme constructies kunnen montagewerkzaamheden aan zowel stator als rotor met weinig handelingen zonder veel moeite en in korte tijd uitgevoerd worden. Door de geïntegreerde naspanvoorziening is een langere standtijd van rotor en stator gegarandeerd.

Dit alles maakt het mogelijk om, in vergelijking met “niet SCT pompen”, de tijd voor onderhoud met 85% te reduceren.

seepex GmbH Bureau Nederland Tel.: +31.570.51 66 44 seepex.nl@seepex.com www.seepex.com

AquaScat

sets the standard

· · · · · ·

Minimaal onderhoud Contactloos troebelheid meten 90° strooilichtmeting Meetbereik 0 .. 4’000 FNU Resolutie 0.001 FNU Volledige automatische kalibratie

Geïntreseerd in een demonstratie of proefplaatsing?

Tel: E-mail: Web:

+31 88 278 28 28 info@apt.be www.apt.be

w re ch t e n &p lich t e n

Procedure bij wanbetaling van waterfacturen door niet-huishoudelijke klanten Hoe verloopt de wanbetalingsprocedure voor waterfacturen in de praktijk, een goede twee jaar na het Algemeen Waterverkoopreglement? Hoe goed worden niet-huishoudelijke klanten daarin beschermd en is deze procedure efficiënt voor de exploitant?

De INVoerING VAN eeN WANBeTALINGSProceDure Door HeT ALGeMeeN WATerVerkooPreGLeMeNT

Op 1 juli 2011 trad een Algemeen Waterverkoopreglement (AWVR) in werking in Vlaanderen, toepasbaar tussen alle Vlaamse waterexploitanten en hun afnemers/klanten. Naast dit AWVR, gelden vanaf oktober 2012 ook de bepalingen van een bijzonder waterverkoopreglement per exploitant (waarin men evenwel niet kan afwijken van de algemene regels).

In dit AWVR staan hoofdzakelijk bepalingen over het aansluiten/afsluiten/heraansluiten op het netwerk, over de factuur en over het aansluiten op het afvalwater- en hemelwaternetwerk. Hierin staat echter ook een uitgewerkte procedure over hoe de exploitanten moeten omgaan met wanbetaling van facturen, en in welke stappen dit dient te gebeuren.

Belangrijk (1): de voorgeschreven AWVR wanbetalingsprocedure (ingevoegd in een Regeringsbesluit) is verplicht te volgen, zowel door de klanten als door de exploitanten. Bij tegenstrijdigheid tussen een bestaand of toekomstig leveringscontract en het AWVR krijgt het AWVR voorrang en wordt aldus de bepaling in het leveringscontract voor niet geschreven gehouden. De rechten en verplichtingen voortvloeiende uit het algemeen AWVR zijn reglementair van aard, op basis waarvan een openbare dienst niet kan afwijken.

beschermd (ondermeer door de Lokale Adviescommissie voor afsluiting), maar de niet-huishoudelijke klant heeft dus vaak een gelijkaardige bescherming in betalingstermijnen en gegevensvermelding.

Belangrijk (2): het AWVR is niet het zoveelste document voor bescherming van de (zwakke) huishoudelijke consument, maar is óók van toepassing voor niet-huishoudelijke klanten, nl. tussen exploitanten van een openbaar net en alle types verbruikers, ongeacht de aard van het water (= alle water bestemd voor menselijke aanwending, dus minstens voor het water dat aangewend wordt voor huishoudelijke, agrarische of industriële toepassingen.) Het is voor deze laatste categorie dat we hier verder op deze procedure ingaan.

2. Herinneringsbrief: exploitant stuurt brief als de klant na het verstrijken van de uiterste betalingsdatum niet heeft betaald.

De INHouD VAN De WANBeTALINGSProceDure Voor NIeT-HuISHouDeLIJke kLANTeN

De procedure voor wanbetaling voor niet-huishoudelijke klanten loopt gelijk met die van de huishoudelijke klant, met uitzondering van de afsluitprocedure. De huishoudelijke klant wordt dus nog extra

De AWVR-wanbetalingsprocedure wordt hierna (chronologisch) opgesomd: 1. Uiterste betalingsdatum: deze is min. 15 kalenderdagen na ontvangst factuur (ontvangst geacht op derde werkdag na factuurdatum).

3. Eventuele regeling betaling / uitstel / afbetalingsplan: voor of na herinneringsbrief kunnen de klant en de exploitant minnelijk bepaalde procedures overeenkomen. Men kan eventueel een betalingsregeling uitwerken (met uitstel).

4. Ev. minnelijke schikking na abnormaal hoog verbruik: meer specifiek, kan een klant een verzoek tot minnelijke schikking indienen bij de exploitant bij afwijkend verbruik, d.i. bij een verdubbeld gemiddeld jaarverbruik, minimaal 100 m³, als bepaalde juridische voorwaarden worden ingevuld (goede huisvader, gevolg van een verborgen oorzaak, …). a q u a r a m a # 6 2 I 83

w RE ch t e n &p lich t e n

5. Ingebrekestelling: na het verstrijken van de uiterste datum voor het treffen van een regeling, en met een minimumtermijn van vijftien kalenderdagen na de verzending van de herinneringsbrief, kan de exploitant de klant in gebreke stellen met een aangetekende brief (bij voorkeur met ontvangstbewijs). De ingebrekestelling is ondermeer van belang voor de bepaling van de interesten.

6. Dagvaarding Rechtbank: daaropvolgend kan worden beslist om de klant voor de rechtbank te dagvaarden, teneinde de betaling te bekomen.

7. Beperking levering / Afsluiting: voor de niethuishoudelijke klant moet de exploitant niet langs een Lokale Adviescommissie voor een goedkeuring voor afsluiting, dus kan dit eenvoudiger. Natuurlijk dient dit binnen het kader van ondermeer het Biijzonder Verkoopsreglement en alle individuele contracten te gebeuren. Vaak komen de industriële klant en de exploitant een aparte procedure voor afsluiting en continuïteit overeen in hun specifieke contract.

De rapportageplicht van VMM over deze wanbetalingsprocedure en de resultaten

De VMM, samen met de exploitant, heeft een jaarlijkse rapportageplicht om statistieken voor te leggen, ondermeer over de te volgen procedure voor de opvolging van wanbetaling. Recent werd voor het jaar 2012 dergelijke statistieken gepubliceerd (Zie VMM, Statistieken toepassing Algemeen Waterverkoopreglement jaar 2012).

Ingebrekestelling? 9 % van de klanten krijgt minstens één ingebrekestelling, wat redelijk hoog is.

AWW zendt ingebrekestellingen naar 20 % van de klanten. Sommige exploitanten leveren hierover geen informatie.

Afbetalingsplan? Slechts 0,5 % van het totale aantal niet-huishoudelijke klanten vraagt een afbetalingsplan aan, dat meestal wordt toegestaan. De Watergroep weigert hierin iets meer aanvragen.

Niettemin, slechts 59% van de toegestane plannen wordt volledig correct nageleefd.

Rechtbank? In totaal werden 1.455 dossiers van niet-huishoudelijke klanten naar de rechtbank doorgestuurd. Algemeen en percentueel hebben TMVW en de Watergroep de meeste ingebrekestellingen die tot een dagvaarding leiden.

Afsluitingen en heraansluitingen? Uit de rapportering blijkt duidelijk dat de exploitanten niet steeds geneigd zijn om zeer specifieke redenen van afsluiting te rapporteren: ofwel wordt louter een algemeen aantal afsluitingen aangeduid, ofwel wordt gesteld dat de gegevens niet beschikbaar of rapporteerbaar zijn. Wij menen dat één van de redenen hiervoor is dat de onderverdeling van reden van afsluiting te arbitrair of te vaag is (fraude, klaarblijkelijke onwil, onmiddellijke dreiging,…?).

Voor niet-huishoudelijke klanten, in totaal 257.412 in Vlaanderen, kan men het volgende aanduiden:

Verder wordt ongeveer 83 % van het aantal afgesloten niet-huishoudelijke klanten niet heraangesloten, maar dit kan een vertekend beeld geven.

Opmerkelijk is dat niet-heraangesloten niet-huishoudelijke klanten slechts een gemiddelde schuld bij de exploitant van 725 euro hebben.

Betalingsuitstel? In 2012 werden 6.374 uitstellen van betaling aangevraagd. Bij exploitanten AWW (6,2 %), Pidpa (6,2 %) is dit vrij hoog, terwijl bij Vivaqua geen aanvragen zijn binnengekomen. De meeste exploitanten keuren alle aanvragen tot betalingsuitstel goed. Enkel De Watergroep en TMVW weigeren, voor verschillende redenen, een aantal aanvragen.

Minnelijke schikkingen voor abnormaal hoog gebruik: In totaal vroegen niet-huishoudelijke klanten 510 minnelijke schikkingen voor abnormaal hoog waterverbruik aan. Hiervan worden er 156 toegestaan. Uit de praktijk blijkt dat het voor een klant vaak moeilijk is de oorzaak en voorwaarden voor minnelijke schikking te bewijzen aan de exploitant.

CONCLUSIE

Voor rechten en plichten, lees AWVR: U dient, zowel als zijnde exploitant als klant, goed te weten wat uw rechten en plichten zijn bij een eventuele wanbetaling van leveringscontracten voor (drink)water. De wanbetalingsprocedure is vervat in het algemeen waterverkoopreglement (AWVR), die procedure is bindend en toepasbaar en kan zelf bestaande contracten wijzigen.

Vul de procedure verder contractueel in: Wij raden verder zowel de exploitant als de niethuishoudelijke klant aan om, voor wat betreft de onduidelijkheden of mogelijkheden in deze wanbetalingsprocedure, reeds per individueel contract de nodige duidelijkheid tussen de partijen te scheppen, en zo het AWVR aan te vullen. Dit bestaat ook voor een deel reeds in het Bijzonder reglement per exploitant.

Kennis is macht, lees de rapportering: De rapportering van het gebruik van de wanbetalingsprocedure stelt u in staat te bekijken hoe andere exploitanten hun beleid voeren of, omgekeerd, geeft u de mogelijkheid als niet-huishoudelijke klant na te gaan hoe uw exploitant gewoonlijk reageert op wanbetalingspraktijken.

Wouter Vandorpe, David Haverbeke en Florence Caillol (Advocatenkantoor Field Fisher Waterhouse, Brussel)

E www.ffw.com/offices/brussels/energy.aspx

a q u a r a m a # 6 2 I 85

wproductnews

Productrange Sulzer Pumps uitgebreid naar pulp- en papierindustrie Dankzij de opname van ABS in de Sulzergroep kan Sulzer Pumps nu een compleet pakket aan pompen en mengers aanbieden voor de pulp- en papierindustrie (PPI). Sulzer PPI-pompen en mixers staan bekend om hun innovatieve en robuuste ontwerp. Ze zijn verkrijgbaar in standaarduitvoering, maar van sommige types zijn ook uitvoeringen voor speciale specificaties mogelijk.

In het grootste Research & Development-centrum van de wereld, gevestigd in het Finse Kotka, wordt samen met klanten gewerkt aan PPI-producten die zo goed mogelijk passen bij hun productieproces. Dit heeft geleid tot een productreeks met verbeterde pomp- en mengoplossingen die bovendien minder onderhoudsgevoelig zijn. De pompen worden in de eigen gieterij gefabriceerd door Sulzer-medewerkers met veel kennis van metalen. Zo is de kans op corrosie en slijtage nog kleiner.

Een tweetal trekpleisters uit deze nieuwe productreeks zijn de Ahlstar-serie en de Scaba-mengers. De producten uit deze series zijn allemaal afgestemd op de processen in de pulp- en papierindustrie.

E

sulzer.com/Industries/Pulp-and-Paper

Nieuwe Fluke warmtebeeldcamera’s Euro-Index introduceert de Fluke Ti200, Ti300 en Ti400. Deze drie warmtebeeldcamera’s zijn uitgerust met het LaserSharp™ AutoFocussysteem en draadloze communicatie. Een goede focus is belangrijk voor een goede thermische inspectie. Als de beelden niet goed gefocust zijn, kunnen de meetresultaten minder nauwkeurig zijn en worden kleine problemen gemakkelijk gemist.

LaserSharp™ AutoFocus maakt gebruik van een laser om de afstand tot een object te meten. De rode punt van de laser laat de gebruiker precies zien waarop hij focust. Met LaserSharp™ AutoFocus zijn er altijd haarscherpe warmtebeelden. Deze serie kan draadloos communiceren met een pc, Apple® iPhone® of iPad®. Met de meegeleverde SmartView® Mobile App Analysis kan de gebruiker ter plekke een inspectierapport samenstellen.

Dankzij een gratis firmware update is het mogelijk de Fluke Ti200/ Ti300/Ti400 te koppelen aan de draadloze instrumenten Fluke CNX. Hierdoor kan je vijf extra metingen uitvoeren. Met deze aanvullende gegevens kan je de bevindingen beter onderbouwen en meer samenhang creëren in de rapportage. Deze nieuwe serie biedt een hoge resolutie touchscreen, videorecording, tekst en voice recording en diverse andere, aanvullende functionaliteiten. De thermografische camera’s kunnen worden gekalibreerd in het kalibratielaboratorium van Euro-Index.

E www.euro-index.be

Bezoek onze website: www.bestinstruments.nl E: info@bestinstruments.nl T: +31 (0) 594-513373 • vanuit België: 0800-40884 Industriepark 5 e, 9351 PA Leek, Nederland 86 I a q u a ra ma # 6 2

Exclusief leverancier van on-line analyse apparatuur van

One simple step to added productivity

Maximize the efficiency of your systems. With Kurita´s customized solutions for water treatment and process management you increase productivity, operating safety and lifecycle of your plants. For all industrial sectors and applications: www.kurita.be Our portfolio:

cooling water boiler water waste water reverse osmosis refinery and petrochemical industry Kurita Europe GmbH . Industriering 43 . 41751 Viersen . Germany . Phone: +32 473 851 995 (Jan Deetens) . www.kurita.be

Do you speak H2O?

Efficiënt water meten en een betrouwbare water analyse?

Geen probleem met KROHNE. Als één van de toonaangevende bedrijven in de proces meettechnologie, levert KROHNE een waardevolle bijdrage aan de vereisten van de waterindustrie.

Het KROHNE productassortiment dekt het gehele scala van meet en -analyse technologie, van diverse meetinstrumenten tot complexe totaaloplossingen voor uw bedrijf.

Naast een compleet instrumentatie assortiment van flow- en niveaumeters, bieden wij onze klanten ook analyse toestellen voor ph-metingen, geleidbaarheidsmetingen, ion concentratie en redox.

Service en calibratiemogelijkheden maken onze portfolio compleet.

KROHNE – Water is onze wereld.

Mesure efficace de l’eau et analyse de l’eau fiable?

Aucun problème chez KROHNE. KROHNE, une des sociétés modèle dans la technologie de mesure de proces, fournit une précieuse contribution aux exigences de l’industrie de l’eau.

L’assortiment de produits KROHNE couvre la gamme complète des technologies de mesure et d’analyse, depuis des instruments de mesure divers jusqu’à des solutions totales complexes pour votre entreprise.

En plus d’un assortiment complet d’instruments de mesure de débit et de niveau, nous proposons également des appareils d’analyse pour la mesure de pH, de conductivité, de concentration en ion et de redox.

Les possibilités de service et de calibration complètent notre portfolio.

KROHNE – L’eau est notre monde.

Voor meer informatie zie onze website.

Pour plus d’information, consultez notre site web.