Aquarama 64 NL by aquaramamagazine

Micropolluenten in afvalwater

Boulevard des Canadiens 118 B-7711 Dottignies

501059 I Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement

Periodiciteit: driemaandelijks I Afgiftekantoor: Brussel X

aquarama L 64

vakblad voor watertechnologie I april - mei - juni 2014 I jaargang 16

met de medewerking van

foto ÂŠ Exelio

Maximaliseer de ozon. Minimaliseer de energie. Welkom in de nieuwe dimensie van ozon oxidatie… met de introductie van de nieuwe “evo” generatie van Wedeco’s SMO en PDO ozonsystemen, ontworpen om een maximum aan ozon te leveren tegen minimaal energieverbruik. De nieuwste EFFIZON®evo elektrode technologie zorgt voor een minimum aan onderhoud, ongeëvenaard maatwerk en een verlaging van het energieverbruik tot 20 %. De SMOevo en PDOevo ozonsystemen worden geleverd in twee verschillende configuraties: Greenline een systeem met de laagst mogelijke levenscycluskosten op de markt verkrijgbaar door verbazingwekkend weinig energieverbruik en Smartline een systeem met lage investeringskosten zonder enig compromis te doen ten aanzien van kwaliteit, betrouwbaarheid en bedieningsgemak. Kom meer te weten over onze oplossingen voor uw uitdagingen in ozonoxidatie en onze WEDECO ozontechnologie via www.xyleminc.com

xyleminc.com Wedeco is een merk van Xylem, waarvan de 12,000 medewerkers zich inspannen de meest complexe problemen in de wereldwijde watermarkt aan te pakken. Let’s solve water.

inhoudE64

Aquarama Vakblad voor watertechnologie. Gratis verstuurd naar de industrie

dossier Micropolluenten in afvalwater

(chemie, kunststof, metaal, voeding, textiel, leder, grafische industrie, foto, glas, papier en karton), studiebureaus, watermaatschappijen, slachthuizen, ziekenhuizen, technische dienst van steden en gemeenten, wasserijen, zwembadbouwers, aannemers waterbouwkundige werken en milieu-

P26-P49

deskundigen. Periodiciteit

Driemaandelijks hoofdRedactie

Tilly Baekelandt E redactie@aquarama.be Redactie

Bart Vancauwenberghe Koen Vandepopuliere E redactie@aquarama.be Vormgeving

Koen Dâ&#x20AC;&#x2122;Haene E koen.dhaene@fcomedia.be Reclame-advies

Katja Wijffels T 0473/86 59 70 E katja.wijffels@fcomedia.be Verantwoordelijke uitgever

Filip Cossement Canadezenlaan 118 - B-7711 Dottenijs T 056/77 13 10 F 056/77 13 11 E filip.cossement@fcomedia.be I www.fcomedia.be Version franĂ§aise: Sur simple demande

P5 INSIDE NEWS P12 beurskalender P15 aquarama trade fair-tnav workshop 2014 P19 TNAV NIEUWSBRIEF #45 P51 project hydris - kalsbeek P54 reportage nuresys - vlakwa - aquafin P59 reportage exelio P61 project Eco-Vision P64 project robushi P67 techniek Endress+Hauser

P70 project novotec

P73reportage novochem P73 reportage wateris P75 reportage tensio P79 project van remmen UV Tech-

Niets uit deze uitgave mag worden verveel-

niek P83 project grontmij P87 project egger 88 pro-

voudigd en/of openbaar gemaakt door

ductspot vink P91 new products

middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

aquarama #64 I 3

Elk zijn specialiteit

Een waterzuiveringsinstallatie optimaal laten werken, vraagt veel kennis en ervaring. Maar niet voor onze klanten. Bedrijven die het beheer en het onderhoud toevertrouwen aan Aquaplus, kunnen zich met een gerust hart concentreren op hun kernactiviteiten.

www.aquaplus.be

info@aquaplus.be

winside news

Lancering Grundfos Product Center

Rietland wint internationale prijs voor waterzuivering Badboot De IWA (International Water Association) kende Rietland de “Product Innovation Award” toe voor de plantenwaterzuivering op de Antwerpse Badboot. De prijs werd toegekend in de categorie ‘design’. Samen met de regionale winnaars uit de andere werelddelen, zal Rietland later dit jaar meedingen naar de Global Award. De prijsuitreiking voor deze Euraziatische voorronde zal plaatsvinden in Brussel tijdens de Water Innovation Europe Conference op 25 Juni. Het waterzuiveringssysteem op de Badboot werd door van Oirschot ontworpen in samenwerking met zijn Amerikaanse partner Scott Wallace. Het was het eerste beluchte rietveld op het Europese vasteland. Zaakvoerder Dion van Oirschot van Rietland: “Dit project was van begin tot einde een uitdaging voor ons. Niet alleen moest al het afvalwater van de Badboot gezuiverd worden tot een excellente kwaliteit om het te mogen lozen in de dokken. Ook moesten we dat op een zeer beperkte ruimte doen. Daarom kozen we voor een belucht rietveld. Maar ook de bouw van het systeem was niet eenvoudig. Omdat zo’n rietveld natuurlijk een flink gewicht heeft, konden we het pas kort voor de aankomst in de Antwerpse haven met grind vullen. Niettegenstaande waren we twee dagen voor de officiële opening volledig klaar.” E

Het idee achter het Grundfos Product Center, dat op 27 mei werd gelanceerd, is een snellere, meer intuïtieve vervanger te worden voor het huidige Grundfos WebCAPS systeem. Het maakt het eenvoudig de juiste pomp te kiezen voor installatie of vervanging, en geeft snelle toegang tot informatie over bestaande pompen. Via het Center kan u: pompen dimensioneren, de productcatalogus raadplegen, geschikte vervangingspompen vinden (ook voor andere fabrikanten) en pompen vinden die geschikt zijn voor specifieke vloeistoffen. Het biedt recht-

streeks op overzichtelijk ontworpen productpagina’s toegang tot technische info over de producten (inclusief CAD-tekeningen, curves, specificaties, documentatie en video’s). Dankzij de nieuwe “snelkeuze” functie kunnen gebruikers bijna automatisch een juiste pomp selecteren. Er kan meer gespecifieerd worden in het selectieproces door de nieuwe opties om pompen te selecteren volgens pompontwerp of pompfamilie, aanvullend op selecteren per toepassing.

taal” is een tool, waarbij het uitwisselen van informatie over ondergrondse kabels en leidingen tussen de bouwsector en de nutssector volledig online verloopt. Hiermee komt een eind aan het versturen van tonnen papieren plannen in verschillende formaten en niet-uniforme kaarten. Het “KLIP Digitaal” kwam tot stand in een zeer nauwe samenwerking tussen de Vlaamse overheid, de steden en gemeenten, de bouwsector en de nutssec-

tor. Met dit unieke systeem wordt een efficiëntiewinst en kostenbesparing bereikt, en kan de veiligheid bij bouwen nutswerken gevoelig verhogen. KLIP Digitaal garandeert een uniform informatiemodel, een uniforme achtergrondkaart, een uniforme legende, een snellere planafhandeling en een gebruiksvriendelijk systeem.

http://be.grundfos.com

www.rietland.com

Wereldprimeur “KLIP Digitaal” voorgesteld Vlaams minister-president Kris Peeters stelde op 25 maart “KLIP Digitaal” (het digitaal kabel- en leidingportaal) officieel voor, in aanwezigheid van onder meer Marc Dillen (Vlaamse Confederatie Bouw), Hilde Masschelein (Bouwunie), Hilde Beeckmans (Vlaamse Raad voor Netwerkbeheerders) en Luc Martens (VVSG). “KLIP Digi-

www.klip.agiv.be

aquarama #64 I 5

winside news

Eurodal op stap met basisschool Klim-op voor WereldWaterDag

Op 22 maart was het WereldWaterDag, een dag waarbij over de ganse wereld aandacht wordt gevraagd voor de problematiek rond zuiver water. Samen met de leerkrachten van basisschool Klim-op te Grobbendonk, spande Eurodal zich in om 190 kinderen te sensibiliseren rond het recht op zuiver water. De educatieve week werd op 21 maart afgesloten met een “Walk for Water”.

“The World Walks for Water” is een wereldwijde actie om aandacht te vragen voor de miljoenen mensen die dagelijks gemiddeld 6 kilometer stappen om water te halen voor hun basisvoorzieningen. Ook in Vlaanderen en Brussel organiseerden scholen een WereldWaterDag en stapten duizenden kinderen symbolisch 6 kilometer. Regelmatig kreunt België onder de wateroverlast. De overheid tracht hier iets aan te doen door strenge normen op te leggen aan verhardingen bij bouwen infrastructuurwerken. Als producent van betonnen vloerplaten speelde Eurodal hierop in door enkele jaren geleden het HYDROPS®systeem op de markt te brengen. HYDROPS® biedt een oplossing om regenwater milieuvriendelijk te beheersen. Het regenwater kan opgevangen worden voor infiltratie, hergebruik of voor vertraagde afvoering naar de riolering. E

www.eurodal.be

Mads Nipper nieuwe CEO en Group President van Grundfos Group Chairman van Grundfos, Jens Moberg, benadrukt dat Mads Nipper gekozen werd omwille van zijn lange en indrukwekkende staat van dienst op de internationale markt: “Met Mads Nipper aan boord krijgen we een bijzonder competente leider met een stevige achtergrond op het vlak van strategie, bedrijfsontwikkeling, verkoop en marke-

6 I a q u ar ama # 6 4

KISTERS verwerkt nu ook chemische gegevens KISTERS AG voegt een essentiële component toe aan haar WISKI software: het meetgegevens management systeem van het Akense software bedrijf voor waterbeheer, verwerkt nu ook sampling data (metadata) en de bijhorende fysisch-chemische waterkwaliteit informatie samen met de gebruikelijke hydrologische waarden. Overheden, waterschappen en onderzoeksinstellingen zullen veel baat hebben bij deze ontwikkeling. Met de uitbreiding van de KiWQM waterkwaliteit module, is WISKI nu een gemeenschappelijke databank voor verschillende afdelingen, die het mogelijk maakt om een volledig beeld van de toestand van het water te verkrijgen en efficiënt het data management van de processen aan te sturen. Indien nodig kan de software uitgebreid worden met de KiECO component waarmee ook een afspiegeling van de ecologische aspecten weergegeven kan worden. De wateranalyse wordt aangevuld met biologische gegevens uit veldstudies. Taxonomieën zijn beschikbaar om de waargenomen flora en fauna te classificeren. Gebruikers krijgen aldus de mogelijkheid om tot een algemene conclusie over de kwaliteit van het water te komen. E

www.kisters.de

ting op de internationale markt. Mads is bijzonder klantgericht en heeft in de loop van zijn carrière bewezen dat hij nieuwe manieren kan vinden om een onderneming te doen groeien. Zijn profiel past wonderwel bij de Grundfos Group en ik kijk ernaar uit om samen met hem het immense groeipotentieel op zowel onze huidige als toekomstige markten aan te boren.” Mads Nipper werkte 23 jaar voor de Lego Group en bekleedt tal van bestuurdersfuncties in diverse

bedrijven en organisaties. Verder heeft hij een MSc en BSc in bedrijfsadministratie. “Ik kijk er erg naar uit om deel uit te maken van de Grundfos Group. Ik koos voor Grundfos, omdat het een waardegerichte onderneming is, die via kwaliteitsproducten het leven van haar klanten verbetert en tegelijkertijd iets goeds voor de wereld doet,” aldus Mads Nipper. E

www.grundfoss.be

Laat uw waterzuivering ademen Air Products biedt zuurstofoplossingen aan (zowel zuivere zuurstof als on-site gegenereerde zuurstof) voor uw waterzuivering voor: • Het verhogen van de behandelingscapaciteit • Pieken in vuilvracht op te vangen • Geur, schuim of slibproblemen te behandelen • De CO2 footprint van de site te verlagen (energiebesparingen) • Minder slib te produceren De aanbiedingen van Air Products kunnen uw waterzuivering verbeteren voor een lagere dan verwachte kost. Contacteer ons voor meer informatie: Air Products N.V. Waversesteenweg 1789, 1160 Brussels T 02 674 94 78 apbulkbe@airproducts.com

tell me more

www.airproducts.be

34771_Kuszewska_Aquarama_ad_195x134mm+bleeds.indd 1

5/11/12 2:20 PM

Water De juiste oplossingen op de juiste plaats Water is leven. Daarom is het nodig zorg te dragen voor deze natuurlijke rijkdom. Samen met de afdeling Water van Tauw vindt u een duurzaam antwoord op elk watervraagstuk. U krijgt van onze specialisten onafhankelijk advies. Ze tonen hoe u de wet toepast en wat er mogelijk is specifiek op maat van uw bedrijf. Altijd met zin voor realiteit: u blijft binnen uw budget en de terugverdientijd is optimaal. Het totaalplaatje telt: Tauw heeft aandacht voor de hele waterketen. Resultaat? We garanderen u de juiste oplossingen op de juiste plaats. www.tauw.be/water

Denkkracht voor duurzame omgevingskwaliteit

Advertentie Water BE_195x134_FINAL.indd 1

15-11-2013 11:09:39

ServiceService en kennis en kennis Water treatment Specifieke producten voor de behandeling van proceswater, afvalwater en de ontwatering van organische en minerale slibs.

Onze producten en service: - Vlokkingsmiddelen - Coaguleermiddelen - Diatomeeënaarde - Cellulose - Biotechnologische producten - Anti-schuimmiddelen - Geurbehandeling - Harsen voor ionenwisselaars - Kalkmelk - Conditioneringsproducten - Labo en industriële testen - Onderhoud en herstelling van waterbehandelingsinstallaties

Voor meer informatie: Frank Vueghs - Nieuwlandlaan 16B, Industriezone B411, 3200 Aarschot Tel. 016 49 09 04 - Fax 016 49 09 05 - www.clarflok.be - E-mail: info@clarflok.be

AquaScat

sets the standard

Troebelheidmeter · · · · · ·

Minimaal onderhoud Contactloos troebelheid meten 90° strooilichtmeting Meetbereik 0 .. 4’000 FNU Resolutie 0.001 FNU Volledige automatische kalibratie

Geïntreseerd in een demonstratie of proefplaatsing? Tel: E-mail: Web:

+31 88 278 28 28 info@apt.be www.apt.be

winside news

Beschermingsmaatregelen tegen wateroverlast

Belgisch ruimtevaartbedrijf ontwikkelt innovatieve waterbehandelingsunit Ruimtevaartbedrijf QinetiQ Space uit Kruibeke heeft een contract met het European Space Agency (ESA) afgesloten voor de ontwikkeling van een prototype waterzuiveringsunit. Het grondmodel is bedoeld voor de recyclage van urine en afvalwater tijdens ruimtemissies. De contractwaarde voor het bedrijf uit Kruibeke bedraagt 1,1 miljoen euro. De informatie die het prototype oplevert, zal cruciaal zijn voor de ontwikkeling van algemene waterbehandelingssystemen bij toekomstige ruimtemissies. Het behandelde water kan door astronauten hergebruikt worden om zich te wassen of kan nog verder gezuiverd worden tot drinkwater. Het grondmodel moet rekening houden met de zwaartekracht, de vereiste kracht en de levensduur van de componenten in een verschillende atmosfeer. QinetiQ Space is naast projectleider verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het prototype en het design. Het Spaanse ruimtevaartbedrijf NTE zorgt voor de analyse van de verschillende vereisten, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) werkt aan de membraantechnologie. UGent is verantwoordelijk voor het subsysteem dat de urine zuivert en voor algemene testen. E

Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege bracht in april samen met de NAV-Consulent Waterbewust Bouwen Julie Alboort, voorzitter Kati Lamens en directeur Kris Baetens een persbezoek aan verschillende waterrobuuste en -beschermende projecten. Die initiatieven kaderen in de versnelde aanpak van waterbeheersing waar de minister na de wateroverlast van 2010 volop op inzet. Naast een aantal projecten van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), maakte de minister kennis met de plannen voor de

aanleg van een natuurspeelplein in overstromingsgebied door de gemeente Maarkedal en bezocht ze een particuliere woning die specifiek gebouwd is om zich tegen wateroverlast te beschermen. Aan de Vlaamse architectenorganisatie NAV kende de minister vorig jaar een subsidie toe van 142.000 euro voor een consulent ‘Waterbewust bouwen’ om de kennis en de expertise over waterrobuust bouwen in risicogebieden bij ontwerpers, architecten en bouwheren te verspreiden en te vergroten. E

www.nav.be

www.spacenv.qinetiq.com

Bezoek onze website: www.bestinstruments.nl E: info@bestinstruments.nl T: +31 (0) 594-513373 • vanuit België: 0800-40884 Industriepark 5 e, 9351 PA Leek, Nederland

Exclusief leverancier van on-line analyse apparatuur van

aquarama #64 I 9

Steering and optimizing your environmental and microbial processes Onze specialiteiten: (an)aerobe waterzuivering, anaerobe vergisting, bodem- en grondwatersanering, valorisatie van nevenstromen Onze producten: Stabilox (micronutriënten aerobie), Methanostim Liquide (micronutriënten anaerobie), Nutriflok (verbetering vlokvorming en bezinking), Multidechlorobac (afbraak van VOCl verbindingen in bodem/grondwater), entslib (HANDS voor nitrificatie/denitrificatie, anaeroob korrelslib), ... Onderzoek en ontwikkeling in partnerships met industriële bedrijven Laboschaal en pilootschaal haalbaarheidstesten Industrieweg 122 P, 9032 Wondelgem • Belgium • T: +32 9 375 17 14 • F: +32 9 375 17 15 • sales@avecom.be

www.avecom.be 15 avecom ad 195x134.indd 1

17/05/13 09:48

Milieu en techniek in harmonie

Turnkey blower installaties De nieuwe Compact-blowers overtuigen door hoge totaal-efficiëntie • energiebesparend OMEGA PROFIEL • aansluitklaar met frequentiesturing en CE/EMV-keuring • nieuwe hoogefficiënte IE3-motoren • plaatsbesparende compacte opstelling

AL MAXIMA IK U R B HERGE R E T WA

Eco-Vision biedt u een complete milieu- totaalservice. Van milieuadviesdiensten, engineering tot de bouw van de installaties. Milieuwinst hand in hand met uw bedrijfswinst is onze business.

Contacteer ons snel ... voor een zuivere kijk op het milieu! Ambachtslaan 14 • 3665 As • T. +32 (0)89 79 81 30

www.eco-vision.be

*) debiet 5 tot 150 m³/min overdruk tot 1000 mbar vacuüm tot 500 mbar

KAESER KOMPRESSOREN BVBA Heiveldekens 7A – B-2550 Kontich Tel: 03/ 326 39 62 – Fax: 03/ 326 39 73 E-Mail: info.belgium@kaeser.com

www.kaeser.com

winside news

Project Rietland Jordanië officieel geopend

Air Products bouwt nieuw vul- en distributiecentrum voor cilindergassen in Nederland Air Products bouwt een nieuw vul- en distributiecentrum voor cilindergassen op het bedrijventerrein Polanenpark aan de A9 tussen Haarlem en Amsterdam. De investering geeft aan dat de Benelux een belangrijke regio is voor Air Products. In 2012 werd in het Rotterdamse havengebied een nieuwe waterstoffabriek geopend. In Gent wordt binnenkort een nieuwe luchtscheidingsinstallatie (ASU) in gebruik genomen. Na de bouw van het nieuwe vul- en distributiecentrum op Polanenpark wordt de bestaande vestiging in Amsterdam-Noord gesloten. Ook de kantoren van Air Products in Amsterdam verhuizen mee naar het nieuwe pand. In het totaal zullen op de nieuwe locatie ruim honderd personen werken. De keuze voor Polanenpark werd ingegeven door de geringe afstand tot het bestaande vul- en distributiecentrum van Air Products, waardoor de verhuizing geen grote gevolgen heeft voor het personeel en de toeleveranciers. Polanenpark is specifiek ontwikkeld voor industriële bedrijvigheid, omdat in de regio een groot tekort dreigde aan bedrijventerreinen met die bestemming. Polanenpark is een zichtlocatie bij het knooppunt Rottepolderplein, ligt dichtbij Schiphol en de Amsterdamse haven, en heeft een prima aansluiting met het snelwegennet. E

Op woensdag 26 maart werd het rietveld bij het Princess Rahma College in Jordanië officieel geopend. Het rietveld kwam tot stand in samenwerking met het research centrum UFZ Leipzig en de lokale aannemer NAW. Het project kadert in het Europese SMART 2 project. Rietland zorgde voor het ontwerp en de installatie van het beluchtingssysteem en de programmering van de elektrische besturing. De officiële ceremonie vond plaats in aanwezigheid van een aantal hooggeplaatste gasten, zoals de Duitse Ambassadeur in Jordanië

en de Staatssecretaris van het ministerie van water en irrigatie in Jordanië. Na het doorknippen van het lint werd de installatie in werking gesteld. Het rietveld zuivert het afvalwater van 1.100 leerlingen en 200 docenten en personeelsleden. In totaal heeft het systeem een oppervlakte van 400 m², verdeeld over twee velden van elk 200 m². Het gezuiverde water zal gerecupereerd worden om een olijfboomgaard en plantenserres te bevloeien.

pijen een aantal sociale openbare dienstverplichtingen opgelegd. Die moeten kwetsbare groepen ondersteunen, zowel inzake dienstverlening als financieel. Voor de meest kwetsbare groep gaat het om een vrijstelling van de vaste vergoeding voor drinkwater. Een ruimere groep, namelijk beschermde klanten krijgt onder meer een gratis waterscan, de mogelijkheid om maandelijks te betalen en een gratis meter-

standopname door de watermaatschappij. In het sociaal huis van Dendermonde overhandigde minister Schauvliege de nieuwe brochure, affiches en een videofilm voor de OCMW-wachtkamers aan voorzitter Patrick Meulebroek. Daarna demonstreerde de watermaatschappij een waterscan in een noodwoning van het OCMW.

www.rietland.com

www.airproducts.com

Campagne nieuwe sociale maatregelen kraantjeswater Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege stelde recent in het OCMW in Dendermonde de vervolgcampagne “Goed geregeld=geld gespaard” voor. Die informeert beschermde klanten over hun nieuwe rechten. Sinds 1 januari 2014 kregen de watermaatschap-

www.vmm.be/waterloket

a q u a r a m a # 6 4 I 11

winside news

w Beurskalender • Aquatech China 25 tot 27 juni 2014 I Shanghai Wereldwijde vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater u www.aquatechtrade.com • IWA Lissabon 21 tot 26 september 2014 I Lissabon Wereldwatercongres en -beurs u www.iwa2014lisbon.org • Aquarama Vakbeurs - TNAV Workshop 23 oktober 2014 I Brabanthal Leuven Vakbeurs en workshop voor de Belgische waterbehandelingssector u www.aquarama.be • ifat india 9 tot en met 11 oktober 2014 I Bombay Exhibion Centre, Mumbai internationale vakbeurs voor water, afvalwater en recyclage u www.ifat-india.com • Pollutec Lyon 25 tot en met 28 november 2014 I Eurexpo Lyon Globaal ecotechnologie-event u www.pollutec.com • Wasser Berlin International 24 tot en met 27 maart 2015 I Messe Berlin Internationale vakbeurs en congres over water en afvalwater www.wasser-berlin.de • Aquatech Amsterdam 3 tot 6 november 2015 I Amsterdam RAI Wereldwijde vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater u www.aquatechtrade.com

Wasser Berlin International verbetert concept Wasser Berlin International, de vakbeurs met congres voor de waterindustrie, die van 24 tot en met 27 maart 2015 zal plaatsvinden, zal de bezoeker binnenkort in een nog compactere vorm verwelkomen. Geïnspireerd op de kringloop van het water, zullen de hallen thematisch ingedeeld worden over 360 graden. Deze aanpak symboliseert enerzijds de duurzaamheid en onderstreept anderzijds dat de beurs producten, diensten en oplossingen voor alle domeinen binnen het waterbeheer aanbiedt. Bovendien maakt deze nieuwe structuur het voor bezoekers eenvoudiger zich op de beurs te oriënteren. Het congres zal in 2015 voor het eerst in de vorm van een

hallenforum in de beurs geïntegreerd worden. Er zullen dus geen aparte congrestickets meer gelden. Het congres wordt daarenboven beter afgestemd op het beursconcept. Op 24 en 27 maart 2015 zullen in respectievelijk een sessie en op 25 en 26 maart in twee sessies actuele thema’s rond het beheer, de industrie en de politiek van water op regionaal en internationaal niveau behandeld worden. Daarnaast zullen speciale vaksymposia in nauwe verbinding met het beursgebeuren georganiseerd worden met als doel de thema’s die gepresenteerd worden te verdiepen. E

www.wasser-berlin.de

Sectorgids Aqua Belgica Aqua Belgica, de Belgische Federatie voor Waterbehandeling, gaf begin dit jaar haar tweede Sectorgids voor de waterbehandeling uit, samengesteld voor de professional. Naast technische informatie, vindt men er ook het antwoord op de meest gestelde vragen over waterbehandeling. Met deze gids wil Aqua Belgica de professional een nuttige tool bieden zodat klanten volledig en correct kunnen worden geïnformeerd over de mogelijkheden en voordelen van waterbehandeling. De gids is opgedeeld in zes hoofdstukken: Over Aqua Belgica, het Wit-

boek, Waar-Niet waar, Technische informatie, Position papers en de Ledenlijst. E

www.aquabelgica.be

Sectorgids voor de waterbehandeling Alles wat u wil weten betreffende waterbehandeling

4000-5933_POM01.indd 1

12 I aq u arama # 6 4

14/11/13 15:01

AQUARAMA TRADE FAIR FOR WATER TECHNOLOGY 2014

TNAV WORKSHOP

23/10/2014

23 OKTOBER 2014 I BRABANTHAL LEUVEN Het enige netwerk-event rond watertechnologie in België! Voorlopige exposantenlijst Aerzen Belgium Air Products APT AquaFlanders Aquaplus Aquasystems International Atlas Copco Avecom Benvitec Best Instruments Bio-Dynamics BPI Instruments Brenntag Camtronics Carmeuse CGK-Group Clarflok Danfoss VLT Drives De Watergroep Deckx Eco-Beton Water Technologies

Eco-Vision Edo Pumps Egger Turo Pumps Endress + Hauser Eurowater exelio Festo Belgium Filter Service GE Water & Process Technologies Gea Westfalia Belgium Gemü Valves Geo-Engineering Georg Fischer GH Systems Grundfos Bellux Hach Lange Hanna Instruments Hydris Engineering IKT Nederland Induss Iwaki Belgium Jumo Automation Kaeser Kompressoren

Kalsbeek Krohne Belgium KSB Belgium KURITA Europe KWT Milieu Metrohm Nalco Belgium Netzsch Pumps Bellux Noreva Novochem Water Treatment Novotec Ovivo Holland P. Boonen & Co Packo Pumps Pantarein Pentair Valves & Controls Phoenix Contact PMT Benelux Praxair ProMinent Belgium Rietland bvba/Group W Robuschi Benelux Schneider Electric Smet-G.W.T.

Spirotech België SPX Process Equipment Sulzer Pumps Tauw België TNAV Trevi Veolia Water Solutions & Technologies Belgium Vigotec Akatherm Vink Vito Vlario Wateris Waterleau-Biotim Watts Industries/Socla WEG Benelux Xylem

Meer info? Contacteer Katja Wijffels via katja.wijffels@fcomedia of 0473/86.59.70

www.aquarama.be I www.tnav.be

Motors | Automation | Energy | Transmission & Distribution | Coatings

Wie voorbereid is vreest de toekomst niet

Toen de IE2 norm voor motoren verplicht werd in juni 2011, waren WEG motoren reeds lange tijd beschikbaar. Ondanks het feit dat de IE3 norm pas in 2015 verplicht wordt, produceert WEG nu al Premium Efficiency IE3 motoren. Tot op heden is nog geen datum bevestigd voor toepassing van de IE4 norm, maar u kan nu al een super energiezuinige IE4 motor kiezen uit het WEG gamma. De toekomst ligt net om de hoek....

Als u vooruit wenst te kijken, bezoek dan

www.weg. . net .

w be u rs n ie u ws

AquaFlanders en TNAV partners voor Aquarama Vakbeurs Eén plus één is drie: vanuit die wetenschap zaten de organisatoren van de Aquarama Vakbeurs en de Aquaflanders-studiedag vorig jaar rond de tafel om hun afzonderlijke evenementen te verenigen tot een krachtig geheel. Met succes, want anno 2014 wordt de formule netjes herhaald. Samen met de TNAV Workshop zorgt dat voor een event waar de hele Vlaamse en Belgische waterwereld gretig gebruik van maakt om bij te praten en extra kennis op te doen.

“D

e aanleiding om vorig jaar rond de tafel te gaan zitten, was vrij duidelijk,” getuigt Marc Buysse van AquaFlanders. “Onze aparte evenementen werden vroeger op dezelfde dag, maar op andere locaties georganiseerd. In plaats van naast elkaar te blijven werken, konden we de krachten maar beter bundelen.” Zo gezegd, zo gedaan: met de Brabanthal als locatie vonden de studiedag van AquaFlanders en de Aquarama Vakbeurs in 2013 voor het eerst onder hetzelfde dak plaats. “Met AquaFlanders is het sowieso onze intentie om onze gemeenten, vennoten en leden op regelmatige basis mogelijkheden voor contacten aan te bieden. Dat forum is tegelijk een ideale kans om extra inzichten te verwerven over de wateruitdagingen waarmee ze bezig zijn, bepaalde beleidspunten aan te kaarten, enzovoort.”

studiedag hun kennis te hebben verrijkt, nog een bezoek aan de vakbeurs kunnen brengen. Dat biedt hen niet alleen de kans om de innovaties van verschillende bedrijven te leren kennen, maar maakt ook bredere netwerking mogelijk. Ook de samenwerking met de Brabanthal in Leuven is door ons als heel positief ervaren. De locatie is ruim genoeg om bepaalde proefsettings op te stellen, de zaal perfect in te richten voor een studiedag en omvat ook voldoende cateringruimte. De vakbeurs sluit daar naadloos bij aan.”

Het evenement van AquaFlanders vond vorig jaar in de voormiddag plaats. Gezien de bereikbaarheid van de locatie, zal de studiedag nu niet vroeger beginnen dan de openingsuren van de beurs. “Door het evenement te verplaatsen naar de latere voormiddag en de vroege namiddag, anticiperen we op mogelijke verkeersproblemen en moet het voor iedereen normaliter vlotter mogelijk zijn om tijdig in Leuven te geraken.” In tegenstelling tot vroeger, toen AquaFlanders helemaal zelf instond voor de organisatie, worden nu ook in de voorbereidingsfase de handen al in elkaar geslagen met de verantwoordelijken van de vakbeurs. “Dat zal de werkdruk al wat verlichten. Binnen enkele jaren kunnen we de samenwerking dan opnieuw evalueren. Nu al staat vast dat het samengaan van deze evenementen voor een breder publiek interessant zal zijn. Zo zullen onder meer technische mensen er nog meer kunnen uithalen”, vindt Marc Buysse. “Met AquaFlanders is het onze ambitie om, voor alle

Bredere netwerking

De evaluatie van de eerste gezamenlijke organisatie was positief. Marc Buysse: “Voor de deelnemers is het heel interessant dat ze, na tijdens de u Marc Buysse van AquaFlanders en Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege tijdens de Aquarama Vakbeurs 2013 (foto © Doeke)

a q u a r a m a # 6 4 I 15

AQUARAMA TRADE FAIR FOR WATER TECHNOLOGY 2014

TNAV WORKSHOP

23/10/2014

Een ander recent voorbeeld is de invoering van de waterscan, waarbij AquaFlanders de cursus heeft opgesteld en ook de opleiding van de waterscanners organiseert.

king met de vakbeurs is een win-winsituatie, we maken elkaars evenement ruim bekend. Door sterkere samenwerking met andere organisaties, kunnen we in de toekomst nog een stap vooruit zetten,” besluit Paul Ockier.

TNAV- W o r ks h o p

publieke spelers, een stem voor integraal waterbeheer te zijn,” vervolgt Buysse. “Misschien moet het op termijn onze doelstelling zijn om alle niches van het integraal waterbeheer in deze organisatie te verenigen. De synergie met Aquarama’s zusterblad Riorama, dat zich op de rioleringssector richt, biedt in dat opzicht interessante mogelijkheden. Het zou fijn zijn als zoveel mogelijk spelers deze organisatie maanden vooraf al met rood aanduiden in de agenda.” T e c h n i s c h e t h e m a’ s

Bij het ter per se gaan was er nog geen definitief uitsluitsel over de samenstelling van het programma van de AquaFlanders-studiedag. “Vorig jaar stond die in het teken van een aantal beleidsthema’s,” herinnert Marc Buysse zich. “Het centrale onderwerp daarbij was assetmanagement voor drink- en afvalwater. Anno 2014 zullen we ons normaliter op technische thema’s concentreren. Bij de opbouw van het programma is het telkens onze betrachting om zo toekomstgericht mogelijk te denken. De inhoud van de studiedag moet stof geven tot napraten en bijdragen tot de vorming van een opinie die in de toekomst van groot nut kan zijn.”

Dit jaar is ‘water in de industrie’ het centrale thema van de TNAV-Workshop. Paul Ockier: “Net zoals de voorbije jaren het geval was, nodigen we hiervoor zeven à acht sprekers uit. Het programma wordt verdeeld in een voormiddag- en een namiddagsessie. Deelnemers zijn niet verplicht om voor beide in te schrijven. Hergebruik van water en winning van grondstoffen uit waterstromen - wat centraal staat in de Blauwe Cirkel - zal sterk aan bod komen, net als omzetting van brak water tot proceswater.” In dit programma zullen talrijke innovaties en praktijkgetuigenissen worden opgenomen. Net als de voorbije jaren, mikt de workshop opnieuw op negentig tot honderd deelnemers. “De samenwer-

Negende editie

De Aquarama Vakbeurs is inmiddels aan de negende editie toe. “Door de jaren heen heeft onze organisatie zich vooral tot een gedroomd netwerkevenement ontwikkeld,” blikt Filip Cossement terug. “Wij danken de populariteit ervan aan het consistent vasthouden aan de formule: dit is nog altijd de enige beurs in België die zich uitsluitend op water focust. Ons evenement biedt het ideale forum om de temperatuur van de sector te meten, nieuwe oplossingen te ontdekken en de banden met klanten en leveranciers te versterken.” (Door Bart Vancauwenberghe)

I n t e g r a a l wat e r b e l e i d

AquaFlanders is een organisatie die haar leden helpt om, samen met de overheid, een integraal waterbeleid tot stand te brengen. “Zowel naar de overheid als naar onze leden toe, vertolken wij een adviserende functie over wetgeving en hoe die zo uniform mogelijk kan worden uitgevoerd. De implementatie van elke nieuwe richtlijn gaat telkens gepaard met een leerproces. Het is ook onze ambitie om de samenwerking op operationeel vlak te bevorderen. Zelf organiseren wij regelmatig zaken die onze leden ontlasten en die ook bijdragen tot uniformisering.” Een voorbeeld daarvan zijn de keuringen van de sanitaire binneninstallatie en de privé-waterafvoer. “Wij staan zelf in voor de opleiding en de opvolging van de keurders. Zo moeten keurders om de drie jaar een test doorstaan om hun knowhow opnieuw te bewijzen. Sinds dit jaar hebben we ook werk gemaakt van een digitaal keuringsplatform. Op die manier proberen we zoveel mogelijk papierloos te werken. Het is één van de manieren waarop wij zo goed mogelijk trachten te anticiperen op huidige trends.” 16 I aq u arama # 6 4

Praktisch De ‘Aquarama Trade Fair for water technology’, de AquaFlanders-studiedag en de TNAVWorkshop worden dit jaar georganiseerd op 23 oktober. Van 10 tot 18 uur staan de deuren van de Brabanthal in Leuven-Haasrode open voor exposanten en bezoekers. Bezoekers kunnen zich vanaf mei (verplicht) registreren. De toegang tot de vakbeurs is volledig gratis. Deelnemers aan de workshop en de studiedag betalen wel een bijdrage. E

www.aquaflanders.be

E www.aquarama.be E www.tnav.be

We keep a close eye on your plant efficiency. The trouble-free operation of your plant is the precondition for maximum economic efficiency. Kuritaâ&#x20AC;&#x2122;s patented ACF technology inhibits the formation of chloride and ammonium salts, thereby preventing fouling and corrosion. This is only one example of how Kurita protects your production unit against unscheduled shutdowns, extends its runtime and lowers process costs â&#x20AC;&#x201C; while at the same time increasing plant and operational safety. Particularly for refineries and petrochemical plants, Kurita offers innovative and sustainable process technologies as well as a broad portfolio of products for water management. From consultation through to implementation and maintenance, we support you with a comprehensive range of services. As you can see, we keep a close eye on the effcient operation of your plant. Process technologies for refineries and petrochemical plants Water treatment technologies for cooling water, boiler water, waste water and reverse osmosis

Kurita Europe GmbH . Industriering 43 . 41751 Viersen . Germany Phone:+32 473 851 995 (Jan Deetens) . www.kurita.be

Carmeuse, uw partner voor toepassing van kalk in de slib- en waterbehandeling. Carmeuse biedt u een breed scala aan droge en vloeibare kalkproducten en bijbehorende know-how. Voor een zowel duurzame als economische toepassing bij de behandeling van slibben, drink- en afvalwater.

> Neem contact op info@carmeuse.be of met Peter Menne Tel. +32 85 830 111 Tel. +31 182 527 255

NaTural SoluTioNS

advert_Aquarama_November_fl_141113_NL.indd 1

14/11/2013 14:14:29

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

#45

Woord vooraf Wanneer u dit leest is het alweer bijna zomer. Wij hopen dat u er in de komende maanden toch even tussenuit kan om de batterijen op te laden en even afstand te doen van de dagelijkse professionele zorgen. Het is in het eerste semester van dit jaar druk geweest. Druk voor de leden: van de bedrijven bereiken ons inderdaad signalen van stevige activiteit. Druk ook voor ons netwerk, nog een hele tijd volop in de weer met het Blauwe Cirkelproject (dat nu ongeveer halfweg is). We herinneren ons een bijzonder geslaagde partnermatching van negen Belgische bedrijven met zeven Nederlandse in Venlo, ook een BMG-workshop van topniveau over ultrazuiver water én een instructieve bijeenkomst rond het thema “Verbetering van uw concurrentiepositie door overheidssteun voor uw O&O” bij ons kernlid Spirotech in Tessenderlo. Daarnaast bereiden we de komende activiteiten voor, met onder meer ook een interessant bedrijfs-

Wij kijken uit naar: 8 september 2014: in de RWTH (Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule, de prestigieuze wetenschapstempel in Aken, net over de landsgrens, verwachten wij u op onze derde postertentoonstelling annex symposium. “Wij” dat zijn nu voor het eerst prominente Duitse onderzoekers in de membraantechnologie, het Nederlandse Membranen Genootschap NMG en de BMG. Voor concrete details in verband met inschrijving enzoverder is het nog wat te vroeg, maar een vooruitziend TNAV-er kruist de datum alvast aan in zijn agenda

bezoek en een stevige workshop over een voor de leden relevant onderwerp in het kader van de Aquarama Vakbeurs. Op het getouw staat voorts een nagelnieuwe Engelstalige brochure waarin onze leden zich voorstellen aan de (vooral) buitenlandse potentiële klanten. En naar het einde van het jaar bekijken we het nieuwste watertechnologisch onderzoek, en wat het voor onze industriële leden kan betekenen. Op dit Academia Meets Industry reiken we ook de jaarlijkse prijs uit voor het beste en nuttigste eindwerk rond watertechnologie. Tegen die tijd heeft u ook al kunnen deelnemen aan het posterevenement en symposium membraantechnologie in Aken. Dat evenement staat als een huis, net als de Aquarama Vakbeurs/TNAV-workshop. De details (waar? wanneer? wat precies? hoe inschrijven?) van andere activiteiten ontvangt u nog. Dat gebeurt via e-mail en de TNAV-website.

u RWTH Aachen foto © Peter Hinschläger

Uw TNAV-team 23 oktober 2014: de Aquarama Vakbeurs, uitgegroeid tot een onwrikbare traditie. De beurs groeit en bloeit. Gewoontegetrouw organiseert TNAV in de Leuvense Brabanthal een stevige workshop.

Nieuw TNAV-lid: Welkom WEG-Benelux S.A.! WEG Benelux is de dochter van een Braziliaanse multinational, een marktleider op het gebied van aandrijftechniek. Het levert (elektrische) motoren op maat, bedieningspanelen en aansturingen. In zijn vestiging in Nijvel (Waals-Brabant) past het zijn producten aan in functie van de specifieke eisen van de klant. Wij hopen, nee, we zijn er zeker van dat WEG Benelux snel “zijn weg” vindt in ons netwerk watertechnologie. n www.weg.net/be

Deze workshops met een zestal interessante sprekers die een thema aansnijden dat van groot belang is voor onze doelgroep, kennen net als de beurs zelf, een toenemend succes. Alle reden dus om door te gaan met wat voor velen in België zonder meer het belangrijkste “waterevenement” van het jaar is. Een ideale gelegenheid om er uw (potentiële) klant, de eindgebruiker, uit te nodigen en hem/haar te tonen wat er tegenwoordig mogelijk is op het gebied van waterzuivering, waterhergebruik en energiebesparende waterbehandeling. Méér alvast op www.aquarama.be. Voor de kosten moet u het niet laten. Bezoek aan de beurs is gratis (voor de workshop dient u wel te betalen). n www.tnav.be

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

a q u a r a m a # 6 4 I 19

Uw partner in meetinstrumenten voor temperatuur & wateranalyses

With Great Products, Come Great Results™

• Afvalwater

• Waterbehandeling

• Voeding

• Zwembaden en spa’s

Hanna Instruments bvba – Winninglaan 8 – 9140 Temse T: 03 710 93 40 – F: 03 710 93 59 – info@hannainst.be – www.hannainst.be

u Partnermatching ontmoeting in Venlo

Te gast bij Spirotech

3.045 euro ophoest. Dankzij de maatregel ontvangt de

Op 22 april waren we te gast

werknemer 1.000 euro en dat

in Tessenderlo bij Spirotech,

is ook precies het bedrag dat

TNAV-kernlid. We maakten

de werkgever betaalt.

er niet alleen kennis met een

Wouter Housen, business

boeiend bedrijf, maar kon-

developer, en zijn collega

Voorbij maar niet vergeten…

den er ook luisteren naar twee

Maarten Van Doorslaer, con-

Alweer achter ons ligt het partnermatchingevenement in het Limburgs Waterschapsbedrijf in Venlo (26 maart). Tien Belgische bedrijven konden er kennismaken en bilaterale contacten leggen met zeven Nederlandse firma’s. Deze partnermatchings vragen een intense voorbereiding maar slaan echt wel aan. De deelnemers konden na afloop schriftelijk feedback geven. Zo te zien waren ze zeker niet teleurgesteld. Een aantal contacten zal zeker een follow-up krijgen: een meer intense wederzijdse kennismaking en mogelijk ook een of andere vorm van samenwerking, bijvoorbeeld met het oog op gezamenlijk onderzoek, of voor een gemeenschappelijk commercieel project.

specialisten met interessante

sulent bij het adviesbureau

informatie over innovatie-

Leyton België, hadden het

premies en fiscale stimulan-

over fiscale stimuli voor de

sen voor de financiering van

financiering van innova-

innovatie en dus concurren-

tie. Conclusie was dat heel

tiekracht. Een eerste gastspre-

wat bedrijven mooie kan-

ker was Sara Avermate, attaché

sen onbenut laten waarmee

bij het (Federaal) Ministerie

ze hun concurrentieposi-

van Economische Zaken, Alge-

tie hadden kunnen verbete-

mene Directie Kwaliteit &

ren. Goed om weten was dat

Veiligheid , Normalisatie en

Leyton werkt met een resul-

Competitiviteit. Zij legde uit

taatsverbintenis “no cure, no

hoe innovatiepremies werken

pay”.

en wat ze voor een onderne-

Na afloop stelde gastheer

ming kunnen betekenen. Het

Eddy Jansen zijn bedrijf met

begrip “eenmalige innovatie-

zijn indrukwekkend lab voor.

premie” met volledige fiscale

De bijeenkomst werd fees-

vrijstelling ten bate van crea-

telijk afgerond met een dijk

tieve werknemers is wellicht

van een barbecue waarop de

nog onvoldoende bekend.

deelnemers nog druk kon-

Geeft de werknemer zijn werk-

den nakaarten. Hartelijk

nemer een premie van 1.000

bedankt, Spirotech België!

euro dan ontvangt die zonder

De presentaties van de gast-

fiscale vrijstelling 330 euro,

sprekers vindt u naar goede

terwijl de werkgever toch

gewoonte op www.tnav.be

We herinneren ons uiteraard ook 17 maart, met een toch wel erg sterk BMG-evenement: de BMG thema-avond in Heverlee (in het IMEC gebouw) over ultrazuiver water in industriële, veeleisende toepassingen. De vrij talrijk opgekomen deelnemers kwamen er zeker niet bedrogen uit. Meer daarover op www.tnav.be/BMG waar u ook de presentaties vindt van de drie eminente gastsprekers.

De Blauwe Cirkel: stand van zaken De teams betrokken bij het Blauwe Cirkel-project, pardon: VIS-traject, werken stevig door in het volle besef dat de eindmeet pas over ruim twee jaar dient gehaald, maar dat in de tussentijd toch al resultaten moeten worden voorgelegd inzake duurzaam hergebruik van water in de industrie en de nuttige (versta: economisch zinvolle) aanwending van bestanddelen uit rest- of concentraatstromen. De scheidingstechnieken waarmee anorganische zouten worden behandeld hebben zo hun prijs, al hangt dit sterk af van geval tot geval, van de ene industriële activiteit tot de andere. Sedert eind vorig jaar zijn er een vijftal documenten, “twopagers” afgewerkt en onder de deelnemers verspreid over vier van de in totaal 11 geselecteerde typestromen. Qua timing zitten ze bij de Blauwe Cirkel vrij goed. De labtests voor de meeste typestromen kunnen stilaan vroeger dan aanvankelijk gedacht worden afgerond. Voor twee typestromen is er dan weer enige vertraging opgetreden. Daar staat tegenover dat men vroeger met de piloottests begint om zo geval per geval naar prijsgunstige oplossingen te zoeken. Ecover bijt hier de spits af, maar ook Induss en diverse andere bedrijven zijn inmiddels in beeld gekomen en/of hebben interesse laten blijken voor tests van bepaalde typestromen. Zie voor hogervermelde “twopagers” : www.deblauwecirkel.be onder “Resultaten” .

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

a q u a r a m a # 6 4 I 21

Op de koffie bij…

Deckx Elektro Mechanica Vaste waarde in de Belgische watertechnologie “U zit fout meneer. Hier bent u bij Deckx Algemene Ondernemingen. Voor Deckx Elektro Mechanica moet u honderd meter verderop zijn”, zo vernemen we van een vriendelijke receptioniste in het gebouw waar we ons aanmelden en waarop onmiskenbaar het Deckx-logo prijkt. Maar wat blijkt? Zeg niet zomaar Deckx tegen Deckx! Wanneer we van het parkeerterrein van Deckx A.O. (Bouw, Infrastructuur en Milieu) aan de Goormansdijk in Dessel (nabij Mol) wegrijden, zien we inderdaad vrijwel

TMVW) en voor Aquafin. Vanaf

u Stefaan Meulemans en Tom De

meteen het andere Deckx. Het huist in een functioneel ogend

2002 waagt het zich op de privé-

Waele bij Deckx Elektromechanica

gebouw in een flauwe bocht. Om maar te zeggen: Deckx is geen

markt en stelt het ook daar zijn

klein familiaal bedrijfje. Het begon zich ruim 100 jaar geleden

knowhow ter beschikking. Voor

en in minder voor de hand lig-

als bouwbedrijf te specialiseren in bouwen wegeniswerken. Die

het eerst gebeurt dat bij de bouw

gende landen zoals Saoedi-Arabië

“Elektro Mechanica” kwam er pas veel later bij. Het gaat om een

van een waterzuivering voor het

en Nigeria. Dit jaar werkt Deckx

heuse groep, met een driehonderdtal medewerkers, die 5 jaar

cosmeticabedrijf Estée Lauder in

keihard aan de bouw van een

geleden op zijn beurt deel is gaan uitmaken van de grote bouw-

Oevel (Geel). Die overgang was

nieuwe waterzuiveringsinstallatie

niet evident voor een bedrijf dat

in Merelbeke bij Gent. “Een klein,

zich goed voelde in de openbare

maar mooi project, en toch ook

sector en menige aanbesteding

weer een openbare aanbesteding

naar zich wist toe te halen.

”, dixit Tom De Waele. De klant is

Geleidelijk heeft Deckx zijn acti-

hier de faculteit Diergeneeskunde

viteiten in de privémarkt verder

van de Gentse Universiteit. De

groep Stadsbader met hoofdkantoor in Harelbeke. Dat Stadsbader een huis is met vele kamers waarin nu dus ook plaats is voor het Kempense bedrijf.

Onze gesprekspartners hebben het

afvalwatersector. Het ontwerpt

weten uit te breiden, onder meer

installatie dient eind 2014 opge-

behoorlijk druk, te oordelen naar

en bouwt mechanische en elektri-

door studiebureaus onder de arm

leverd. Wij staan ook 10 jaar lang

het gezoem van hun mobieltjes en

sche installaties met alle toebeho-

te nemen en samenwerking met

in voor onderhoud en exploitatie.

de medewerkers die de baas gere-

ren voor waterzuiveringsstations

enkele TNAV-bedrijven na te stre-

De installatie wordt opgebouwd

geld iets komen vragen of mee-

en voor drinkwaterproductiecen-

ven. Het Desselse bedrijf wist zijn

rond membraantechnologie. Het

delen. Crisis? Slappe tijden? Bij

tra, onthardingsinstallaties en

positie ook te verstevigen door een

gezuiverde water moet deels die-

Deckx alleszins niet. Onze gast-

pompstations, dit alles op maat.

voorzichtig aanwervingsbeleid,

nen voor de schoonmaak van het

heer is Algemeen Directeur Stefaan

Precisiewerk, dat een hoge graad

waarmee het bijkomende exper-

faculteitsgebouw, de rest zal wor-

Meulemans (links op de foto), een

van automatisering biedt, onder

tise in huis bracht. Meulemans

den geloosd in een nabije vij-

man uit de streek en al een hele

meer de mogelijkheid tot bestu-

zorgt ook sinds jaar en dag voor

ver. Sturing, pompen, kleppen,

loopbaan actief bij Deckx. Naast

ring op afstand, waardoor de klant

goede betrekkingen met de tech-

leidingwerken, daarvoor zorgen

hem zit zijn collega Tom De Waele

zijn personeel anders en beter kan

nische scholen en hogescholen in

ze in Dessel, maar het is wel Deckx

die speciaal voor ons van het kan-

inzetten.

de streek. Heel wat jongeren krij-

Harelbeke dat instaat voor de uit-

gen stagekansen bij Deckx E.M.

voering”, aldus nog Tom De Waele.

toor in Harelbeke is overgekomen. Deckx Elektro Mechanica is inmid-

Publiek en privé

Inmiddels levert Deckx al jaren-

dels meer dan 25 jaar actief, telt

Deckx werkte tot voor enkele jaren

lang turnkey-projecten af. Reali-

Schaalvergroting

een vijftigtal medewerkers en

uitsluitend voor de bekende drink-

saties waaraan Deckx (mee)werkt

Het lijkt alsof de overname door

heeft in die periode heel wat erva-

water-productiecentra (VMW,

vind je ondertussen niet alleen

de bouwgroep Stadsbader Deckx

ring opgedaan in de drink- en

nu de Watergroep, Pidpa, AWW,

in België, maar ook in Nederland

vleugels heeft gegeven. Deze con-

aq u arama # 6 4 I 22

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

BIO DYNAMICS

solidering bood beide partners

door tot 30 jaar onderhoud moet

in elk geval bijkomende kansen.

geboden worden op sommige

Ze zijn immers complementair,

projecten.

wat betekent dat ze samen hun

“Ondertussen opereren we met

potentiële klanten meer kunnen

een klein team van een half

bieden dan wanneer ze elk hun

dozijn mensen voor Deckx Elek-

eigen gang zouden blijven gaan.

tro Mechanica vanuit de kanto-

“Stadsbader is een topbedrijf op

ren van Stadsbader te Harelbeke.

het gebied van openbare werken

Op termijn willen we van hier-

en gebouwen, maar het kreeg

uit onze Oost- en West-Vlaamse

van zijn klanten ook geregeld de

klanten bedienen, evenals de

vraag om ook elektromechani-

Noord-Franse markt. In Dessel

sche onderdelen aan te bieden

profileren we ons meer op de

of waterzuiveringsinstallaties te

productie van piping en bor-

bouwen, een vraag waaraan het

denbouw en bedienen we onze

met onze inbreng voortaan per-

klanten in Antwerpen en de

fect kan voldoen. Door de samen-

omliggende provincies, evenals

werking binnen de groep wordt er

Nederland”.

vandaag ook meegewerkt aan verschillende PPS-projecten (Publiek

n www.deckx-em.be

Private Samenwerking), waar-

n www.stadsbader.com

Uw partner voor de bouw van...

Waterzuiveringstations Biogascentrales

Betonnen tanks voor opslag van water, slib en biomassa. Perfect waterdicht! Naadloos ter plaatse gestort. Diameter 4,5m tot 40m en hoogte tot 14m. Levering en installatie van mangaten, collectoren, spankappen, roerwerken, etc...

BIO-DYNAMICS u Drinkwaterinstallatie te Eisden voor De Watergroep

N.V. Groenstraat 55 B-9800 Deinze, België

tel | 00 32 (0)9 210 31 60 fax | 00 32 (0)9 210 31 65 www.bio-dynamics.be ww a q u a r a m a # 6 4 I 23 info@bio-dynamics.be

Op de koffie bij…

Conwed Plastics “Conwed, Global Netting Solutions”: dit is het eerste wat je ziet als je binnenstapt bij dit recente TNAV-lid, op een paar honderd meter van de vroegere mijn van Zwartberg. De argeloze leek, zoals uw die-

Lichter, steviger, duurzamer…

naar er ongetwijfeld een is, heeft er geen benul van wat dat “netting” nu precies wil zeggen. Maar gelukkig staat

soort pasta die we vervolgens in

oneindig aantal toepassingen

kant van het vak stelt me geen pro-

Ruben Snoeks mij op te wach-

een continu proces door een mal

waarover zo dadelijk meer.

blemen. Ik heb me ingewerkt en

ten, hij ziet er geen dertig uit

duwen. Dat is de in industriële

en al heeft hij marketing gestu-

kring welbekende extrusie. Con-

Conwed Plastics is ongeveer 60

en door,” zegt hij. “De echte uitda-

deerd, hij weet over kunst-

wed heeft de knowhow in huis om

jaar geleden in Minneapolis (Min-

ging bestaat erin de vele markten

stofnetten alles wat ik altijd al

met die technologie netstructuren

nesota, USA) opgericht. Conwed

te vinden die onze netten nodig

weten wilde, maar nooit had

te maken, zeer soepele, plastic net-

Plastics Belgium kwam er enkele

hebben, me in te leven in de pro-

ten, in alle denkbare formaten en

jaren later, eerst met een commer-

blemen waarmee een (potentiële)

kleuren; met bijvoorbeeld recht-

cieel centrum in Heverlee. Ver-

klant worstelt en te zien of en hoe

hoekige of ruitvormige mazen. In

volgens, in 2001, met een pro-

we kunnen bijdragen tot de oplos-

een volgende, zogenaamde oriën-

ductieafdeling in Genk. Het nam

sing daarvan. Het toepassingsge-

tatiefase, worden deze netten in

een leegstaand gebouw over en

bied is namelijk heel breed”.

twee richtingen uitgerekt, tot net-

bouwde er een kloeke productie-

Hoe breed, dat leert een beetje gras-

ten van maximaal zes meter breed

ruimte bij. In Genk heeft Con-

duinen op het internet, waar ik lees

Wat is netting ?

en in allerlei varianten, afgestemd

wed nu ongeveer 45 mensen in

dat de netstructuren van Conwed

“Die plastics, hoofdzakelijk poly-

op de noden van de klant. Dat

dienst. Zeven dagen op zeven en

verweven zijn in de grasmatten

propyleen, komen bij Conwed

gebeurt in een enorme machine.”

in principe 24 uur per dag bedie-

van sportvelden en openbare par-

aan in de vorm van korrels. Daar-

Het halffabricaat dat hiervan

nen deze mensen een regio die

ken alsook in menig grasveld in

van maken we door verhitting een

het resultaat is, kent een vrijwel

Europa, Azië, Afrika en Australië

het jonge voetballand Zuid-Afrika.

omvat, zeg maar de halve wereld.

Herinner u de wereldbeker voetbal

De fabriek in Genk is ook het

van 2010.

Europees hoofdkwartier, want

“Als je er even bij stilstaat vind je

enige Europese vestiging.

die netwerken haast overal”, weet

durven vragen. Hij legt het ook zo helder uit dat hij op een open bedrijvendag een heel goede gastheer zou zijn.

ken het product inmiddels door

Ruben Snoeks. “Zo kennen de landEen waaier van toepassingen

bouwers maar al te goed de afdek-

De actieradius van Ruben Snoeks

netten die de fruitbomen bescher-

als business developer bestrijkt de

men tegen vogels of hevige hagel.

Benelux, Scandinavië, Frankrijk

Idem voor de bescherming van

en Zuid-Europa. “De technische

wijngaarden elders in Europa. In de wegenbouw zijn de Conwed-net-

u Kunststofnetten in alle

denkbare formaten

24 I aq u arama # 6 4 aq u arama # 6 4 I 24

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

ten gegeerd als hulpmiddel in de strijd tegen de erosie van taluds”.

OXIPERM® PRO HOUDT LEGIONELLA EN UW KOSTEN ONDER CONTROLE

u Voor het vormen van de

netstructuren in alle denkbare formaten is een enorme machine nodig…

Al even dicht bij huis zijn er de

seren, bijvoorbeeld bij omge-

consumentendisposables, weg-

keerde osmose. “Naar die spacers

werpstofdoekjes bijvoorbeeld en

is er een grote vraag en het is een

drukverdelers voor matrassen.

van onze belangrijkste nieuwe

Inmiddels doet Conwed ook aan

markten geworden. Naast de

duurzame ontwikkeling door

membranen zelf zijn deze spa-

de introductie van afbreekbare

cers wellicht het belangrijkste

plastics, de ontwikkeling van

onderdeel bij het filteren. Als

latexvrije antislipproducten. En

buitenstaanders merken we wel

natuurlijk worden de afvalstro-

dat de vraag vanuit de watersec-

men gescheiden waardoor alles

tor groeiende is, zeker nu zee-

recycleerbaar is. Lichter, stevi-

water, brak of proceswater en

ger, duurzamer, dat lijkt het Con-

afvalstromen in het kader van

wed-devies.

ontzilting en hergebruik steeds

Genk… dan denk je algauw aan

meer aandacht krijgen. Uiter-

het drama van de sluiting van de

aard spelen we daar graag op in.

Fordfabriek. Ook voor Conwed

Er is zelfs speciaal hiervoor een

was dat geen goed nieuws, maar

nieuwe extrusie-lijn gebouwd

dankzij de brede waaier van toe-

in België die sinds april opera-

passingen van zijn producten

tioneel is.”

bleef het effect van deze tegenslag

“Strikt genomen is onze klant

beperkt. Diversificatie en innova-

het bedrijf dat onze netting

tie zijn hier allang topprioriteit.

verwerkt in zijn filtersyste-

Conwed heeft in België een kleine

men, maar wij interesseren ons

R&D-afdeling en kan zo nodig

ook voor de spelers verderop

rekenen op de researchers van het

in de supply chain en willen

hoofdhuis. Het rekent het zich tot

ook weten waar ze mee bezig

plicht in nauwe samenwerking

zijn. Neem nu het energiever-

met zijn klanten oplossingen à la

bruik, een probleem dat ieder-

carte uit te werken.

een tegenwoordig -en volledig

Chloordioxide bestrijdt Legionella en andere bacteriën • Continue dosering van ClO2 zorgt voor uiterst efficiënte desinfectie en voorkomt de vorming van biofilm in uw waterleidingen. (Legionella kan zich nergens meer verbergen) Verminder uw bedrijfskosten – van bij de opstart • Oxiperm® Pro is onovertroffen qua prijs en betrouwbaarheid. (Bespaar op uw investeringskosten.) • Ongeëvenaarde doseernauwkeurigheid. (Verminder uw verbruik van chemicaliën.) • Genereer ClO2 rechtstreeks ter plaatse – met het hoogste rendement. (Verminder uw opslag- en transportkosten.) • Erkend alternatief voor thermische desinfectie. (Bespaar op uw energiekosten) Het resultaat? Gezond, heilzaam water • Oxiperm® PRO bestrijdt en voorkomt Legionella - zonder de smaak van uw water te beïnvloeden.

terecht- bezighoudt. Op welke Conwed Plastics en de water-

manier kunnen wij met onze

sector…

producten bijdragen tot een ver-

Conwed Plastics is niet voor niets

mindering van het energiever-

lid geworden van TNAV. Het inte-

bruik?”

resseert zich sterk voor de water-

Om maar te zeggen: u zal nog

sector. Filtratie is een toepassing

wel van Conwed Plastics horen.

waaraan Conwed al lang werkt.

Spreken we alvast af op de Aqua-

De netstructuren kunnen dienen

rama Vakbeurs en TNAV-work-

als versterking van het filterme-

shop op 23 oktober? Of kan u

dium, ‘pleat support’ of als ‘spa-

zolang niet wachten? Maak dan

cer’ tussen filtermedia, bijvoor-

nader kennis met het bedrijf

beeld twee membranen, zodat

achter Ruben Snoeks op:

Meer info op: www.grundfos.com

vloeistof of te filteren gas vlot door het filtermedium kan pas-

n www. conwedplastics.com

a q u a r a m a # 6 4 I 25

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

Micropolluenten en ecotoxicologie

De mens brengt steeds meer nieuwe stoffen in het milieu. Tegelijk zorgen technische vorderingen ervoor dat we er steeds meer ontdekken. Ook groeit het inzicht dat tal van micropolluenten een grotere impact hebben op het milieu dan vroeger gedacht. De overheid reageert met striktere regulering. Meer daarover weet Prof. dr. Ronny Blust, van het departement biologie aan Universiteit Antwerpen.

orig jaar, tijdens het congres van Aquaflanders te Leuven, tekende Joke Schauvliege present. De Vlaamse Minister van Leefmilieu noemde er drie uitdagingen voor watermaatschappijen. Eén ervan is dat steeds meer micropolluenten, zoals geneesmiddelen, in het milieu worden aangetroffen. Prof. Ronny Blust, departement biologie Universiteit Antwerpen: “Mácropolluenten, zoals stikstof en fosfor, komen voor in relatief hogere concentraties tot soms milligrammen per liter water. Mícropolluenten, daarentegen, zijn stoffen die voorkomen aan vrij lage concentraties: microgrammen per liter, of minder. In water zijn er intussen duizenden bekend. Enkele voorbeelden van belangrijke groepen micropolluenten zijn zware metalen, polyaromatische koolwaterstoffen, gehalogeneerde koolwaterstoffen, oplosmiddelen en oppervlakte-actieve stoffen, insecticiden, herbiciden, fungiciden, genees- en schoonheidsmiddelen, ,...”

B e s l i s s i n g s s c h e m a : P, B , T

Ecotoxicologen hanteren een beslissingsschema dat hen helpt te oordelen hoe problematisch een micropolluent is. Drie letters vatten het samen: P, B en T. Blust: “P staat voor de mate van Persistentie: hoe hoger die is, hoe moeilijker de stof afbreekt. Voorbeelden van heel persistente micropolluenten zijn metalen, DDT en PCB’s. Steeds vaker wordt bij het ontwikkelen van producten nagedacht hoe ze weinig persistent, dus vlot biodegradeerbaar te maken. Want als ze dat zijn, daalt de kans op problemen al fors. De B verwijst naar Bioaccumulatie: die zorgt ervoor dat de stof makkelijk wordt opgenomen en opgeslagen in weefsels van organismen. De T, tenslotte, staat voor Toxiciteit. Die vormt uiteindelijk het grootste probleem.” Legio effecten

Micropolluenten, gaat Blust verder, kunnen op diverse manieren actief zijn in het organisme (bv.

”

Bij onderzoek naar de effecten moeten we niet enkel nagaan wat het effect is van elke stof afzonderlijk, maar ook wat het effect is van combinaties van al die verschillende micropolluenten.

Prof. dr. Ronny Blust, dept. biologie Universiteit Antwerpen 26 I aq u arama # 6 4

26 I a q u ar ama # 6 4

alg, slak, vis, ,...). Enkele voorbeelden zijn: remmen van transport- en enzymsystemen in het lichaam, vorming van zuurstofradicalen en oxidatieve schade, schade aan het genetische materiaal, storen van de regulering van zenuw- en hormonale systemen, hinderen van weefselherstel, verstoring van de energieproductie in cellen van het organisme,... Blust geeft wat uitleg bij het storen van de hormonenregulering. Micropolluenten die leiden tot dergelijke ‘endocriene verstoring’ zijn, bijvoorbeeld, PCB’s, ftalaten, bisfenol A -uit plastics-, nonylfenol,... “Een zeer klassiek voorbeeld van een stof die de hormonenhuishouding verstoort is tributyltin,” legt hij uit. “Dat werd lang gebruikt als ‘antifoulingmiddel’ in scheepsverven die vermijden dat algen, mosselen,... aan de romp van schepen groeien en die zo minder glad maken. In de jaren ´70 werd bekend dat die tributyltin de hormonenhuishouding van onder meer de purperslak grondig verstoort. Hele populaties van dat mariene diertje zijn toen verdwenen.”

u De zebravis wordt gebruikt

in testen waarbij effecten op de vroege ontwikkeling en differentiatie worden onderzocht.

Fa r m a c e u t i c a

Vrij recent is ook de aandacht voor farmaceutica in water. Blust: “Denk aan anticonceptiemiddelen, antibiotica, kalmeermiddelen,... via onder meer het toilet komen ze in oppervlaktewater terecht. Zo’n producten zijn net ontworpen om effect te hebben op de mens en soms op andere organismen. De kans bestaat dan ook dat ze, op langere termijn, gevolgen hebben voor het waterleven. En voor het hele

ecosysteem, inclusief de mens. Zo zijn een aantal stoffen met een hormonale werking bekend die feminiserende effecten hebben op vissen en andere hogere dieren. Van een aantal antibiotica is gebleken dat ze de microbiële samenstelling van water veranderen. Bij onderzoek naar de effecten moeten we trouwens niet enkel nagaan wat het effect is van elke stof afzonderlijk, maar ook wat het effect is van combinaties van al die verschillende micropolluenten. De normstelling van vandaag is trouwens nog grotendeels gebaseerd op ecotoxicologische studies van individuele stoffen. Dat terwijl de realiteit dus een stuk complexer is, gezien aanwezigheid van vele stoffen tegelijk...” Uitdagingen

Wat micropolluenten betreft, zijn er nog tal van uitdagingen. Eén ervan is dat nog onduidelijk is wat precies de combinatie-effecten zijn. Maar van vele andere zijn zelfs de schadelijke effecten als individuele stof onvoldoende bekend. Ook zijn de concentraties ervan in het milieu soms onduidelijk. Maar er is meer. Blust: “Er zijn tal van micropolluenten die eerder vet- dan wateroplosbaar zijn. PCB’s en dioxines zijn daarvan klassieke voorbeelden. Als zo’n stoffen in het water terechtkomen, zullen ze vooral geneigd zijn aan partikels te kleven die wat later bezinken. Ze hebben zich dus soms lang geleden in de bodem genesteld. Langzaam komen ze terug in het water en de voedselketens terecht. Ook zware metalen komen nog steeds uit de bodem vrij. Het zijn voorbeelden van historische vervuiling. Nog een uitdaging zijn de nieuwste micropolluenten. Een voorbeeld zijn nanomaterialen: structuren kleiner dan een tiende van een micrometer. Ze zijn in steeds meer producten te vinden, gaande van zonnecrèmes, textiel tot katalysatoren.” Regulering

De overheid tracht het probleem van de micropolluenten in te dijken. Blust: “Zo is er de Europese Kaderrichtlijn Water. Die biedt een regelgevend kader voor de verbetering van de kwaliteit van het oppervlakte-, grond- en kustwater. De oorspronkelijke doelstelling was dat alle EU-lidstaten tegen 2015 een goede ecologische waterkwaliteit zouden hebben. Maar dat is niet haalbaar en vereist een lang aangehouden inspanning.”

u Bij ecotoxicologisch onderzoek

wordt vaak de watervlo gebruikt (foto © Public Library of Science journal.pbio.0030253.g001)

verbindingen (of groepen van verbindingen) staan opgelijst. Ook wordt gewerkt aan een ‘Watchlist’ met stoffen die bijzondere aandacht verdienen. Door meer monitoring, bijvoorbeeld. De kans is reëel dat op termijn wettelijke verplichtingen ontstaan om de concentraties van deze stoffen in water lager te houden dan nu. Op deze Watchlist staan onder meer diclofenac (pijnstiller) en de hormonen 17 alpha-ethinylestradiol (EE2, semisynthetisch) en 17 beta-oestradiol. Een ander regelgevend kader dat een dam werpt tegen voortschrijdende vervuiling door micropolluenten is het Europese ‘REACH’-programma. Blust: “REACH staat voor Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals. Producenten dienen in het kader daarvan voor alle chemische stoffen met een productie van meer dan één ton per jaar een registratiedossier te maken. Dat dossier bevat gegevens over de veiligheid, inclusief de ecotoxiciteit van het product. En stoffen met een hoog risico moeten geleidelijk aan verdwijnen en worden vervangen,” besluit hij. (Door Koen Vandepopuliere)

Bij die Kaderrichtlijn hoort een lijst met prioritaire stoffen waar op dit ogenblik 45 milieuschadelijke a q u a r a m a # 6 4 I 27

a q u a r a m a # 6 4 I 27

Calculatie en maatwerkafdeling

KUNSTSTOF CONSTRUCTIES Kunststof is uitgegroeid tot een veelvuldig gebruikt materiaal voor uiteenlopende industriële toepassingen. Steeds meer bedrijven zien grote voordelen in het gebruik van kunststoffen vanwege hun typische eigenschappen en economische haalbaarheid. VigotecAkatherm ontwerpt, en bouwt al meer dan 30 jaar: •

Opslagtanks volgens Vlarem II & EN12573-2

•

Process equipment: reactievaten, galvanobaden, beitsbaden...

•

Gaswassers, ventilatiekanalen, dubbelwandleidingen

•

BENOR gekeurde toezichtputten

Schoonmansveld 52, 2870 Puurs • Tel +32(0)0 860 01 90 • Fax +32(0)3 860 01 99 • E-mail info@VigotecAkatherm.be aquarama.indd 7

8/05/2013 12:16:02

Brenntag, toonaangevend distributeur van chemicaliën in de Benelux, heeft een compleet productenportfolio: ❚ Specialiteiten chemicaliën voor water treatment, voeding, veevoeding, pharma, cleaning, polymeren, coating, cosmetica, lubricant toepassingen ❚ Industriële basischemicaliën (solventen, zuren, basen, zouten) ❚ Technical support & know-how

100000268_BTS_WT_195x134mm_NL.indd 1

Brenntag Water Treatment productengamma: ❚ Flocculanten ❚ Coagulanten ❚ Ontschuimers ❚ Bio-additieven/nutriënten ❚ Aktief kool ❚ Filtermedia ❚ Hars voor ionenwisselaars ❚ Desinfectantia ❚ Klantspecifieke mengsels ❚ Andere specialiteiten voor waterbehandeling

Water is Life – That’s Why We Care

Brenntag N.V. Water Treatment Nijverheidslaan 38, 8540 Deerlijk Tel. + 32 56 78 82 52 Fax + 32 56 77 57 11 info@brenntag.be www.brenntag.be www.brenntag-specialties-europe.com

23.04.14 12:17

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

Welke impact hebben micropolluenten op het waterleven? Het gezuiverd afvalwater dat in onze waterlopen belandt, wordt vandaag voornamelijk getest op de basisparameters. Als het daaraan voldoet, wordt het als veilig beschouwd voor de fauna en flora in de ontvangende waterloop. Het labo van Aquafin voerde testen uit om na te gaan of bepaalde chemische verbindingen eventueel een risico vormen voor het ecosysteem op korte of lange termijn.

e Kaderrichtlijn Water beoogt een ‘goede toestand’ van de waterlopen in de Europese lidstaten, initieel tegen 2015 en met mogelijk uitstel tegen 2027. Door de uitbreiding van de waterzuiveringsinfrastructuur is de belasting van het oppervlaktewater veroorzaakt door nutriënten en zuurstofbindende stoffen sterk gedaald. De aandacht verschuift nu meer naar de aanwezigheid van micropolluenten. Die kunnen op verschillende manieren in het oppervlaktewater terechtkomen: rechtstreeks via bijvoorbeeld afvloeiingen en erosie of onrechtstreeks via de lozing van gezuiverd afvalwater. A c u t e t ox i c i t e i t s t e s t e n

Om een betere kijk te hebben op de totale impact van het gezuiverd afvalwater dat Aquafin loost, heeft het labo van Aquafin acute toxiciteitstesten uitgevoerd op een aantal RWZI-effluenten. Deze testen, ook wel bioassays genoemd, maken gebruik van levende organismen zoals watervlooien, bacteriën en algen die gevoelig zijn voor eventuele

schadelijke effecten van die verontreinigende stoffen. Zo wordt het effect op het ecosysteem in het oppervlaktewater nagebootst. De resultaten van deze eerste testen toonden geen acute toxische invloed van de effluenten op het oppervlaktewater aan. Om een meer gevoelig onderzoek uit te voeren werden een reeks bioassays uitgevoerd op opgeconcentreerde afvalwaters en hier kwamen wel een aantal ecotoxicologische effecten aan het licht. Het principe van de test is hoe hoger een effluent moet opgeconcentreerd worden vooraleer effecten te zien, hoe veiliger het afvalwater. Van de twintig onderzochte effluenten waren er drie met een verwaarloosbaar effect, met andere woorden met een hoge opconcentratiefactor. Voor sommige stalen volstond echter een opconcentratie van minder dan twintig maal. Dit zijn de monsters die in het aandachtsgebied zitten. Welke verontreinigingen aanwezig zijn tonen deze testen niet aan, ze geven alleen het effect op het ecosysteem weer. Ook in Nederland heeft men ervaring met de onderzoekstechniek. N o o d a a n r i c h t wa a r d e n

De ervaringen met de ecotoxtesten waren voor Aquafin een goede reden om medewerking te verlenen aan een onderzoek van de Vlaamse Milieumaatschappij rond de impact van micropolluenten u De basisparameters waaraan het gezuiverd afvalwater op vandaag moet voldoen, houden geen rekening met micropolluenten.

zoals medicijnen. De bedoeling van deze Europese studie is een model te ontwikkelen dat verontreinigingen kan volgen en voorspellen vanaf de bron tot in het oppervlaktewater. Er werd een project opgezet waarbij een tiental RWZI’s werden bemonsterd op 10 meetdagen. Op deze monsters werden medicijnen in influent en effluent gemeten evenals een aantal ecotoxtesten. Ditmaal werd gekozen voor een set van toxicologische testen die meer aansluiten bij de effecten die geneesmiddelen hebben op gebied van hormoonverstoring. Hiervoor zijn testen beschikbaar die de oestrogene en androgene verstoring meten in speciaal hiervoor gekweekte cellijnen. Dit leverde interessante bevindingen op. Hoewel de meeste rioolwaterzuiveringsinstallaties niet gebouwd zijn om geneesmiddelen en aanverwante stoffen te verwijderen, toonden deze testen aan dat de oestrogene en androgene effecten in het afvalwater duidelijk afnemen tijdens het zuiveringsproces. Dit betekent niet dat alle geneesmiddelen en hun afbraakproducten volledig verwijderd worden. Uit het onderzoek blijkt dat er meetbare concentraties van een aantal geneesmiddelen achterblijven. Gekende voorbeelden zijn het epilepticum carbamazepine of de veelgebruikte ontstekingsremmer diclofenac die in oppervlaktewaters frequent teruggevonden worden. De ecotoxtesten reageren overigens niet alleen op geneesmiddelen maar ook op andere micropolluenten zoals weekmakers, pesticides, fenolen,… die eveneens een bijdrage leveren aan het hormonaal verstorend effect. (door Aquafin) E

www.aquafin.be a q u a r a m a # 6 4 I 29

a q u a r a m a # 6 4 I 29

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

Gewasbeschermingsmiddelen. Een federale kijk. Boeren, tuinders, particulieren, … tal van actoren gebruiken gewasbeschermingsmiddelen. In buitenlucht, bovendien. Maar in water is slechts een zeer kleine concentratie van die stoffen toegelaten. Onder meer de federale overheid neemt maatregelen om te voorkomen dat de norm wordt overschreden. Ze doet dat met een getrapte aanpak van problematische stoffen, een nationaal actieplan, en meer.

toxisch kunnen zijn voor waterorganismen. Piekconcentraties kunnen er acute effecten veroorzaken, zoals sterfte. Blootstellingen aan lage concentraties kunnen dan weer chronische effecten veroorzaken, zoals een verminderde voortplanting. Daarom zijn de normen voor gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater dubbel. Er is een maximaal toelaatbare concentratie om acute effecten te vermijden en een gemiddelde, jaarlijkse toelaatbare concentratie om chronische effecten te vermijden. 50/30/5

en typisch voorbeeld van micropolluenten zijn gewasbeschermingsmiddelen. Meer daarover weet Ir. Maarten Trybou van de Dienst pesticiden en meststoffen van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu. Hij meldt dat niet meer dan 0,1 microgram werkzame stof van een gewasbeschermingsmiddel per liter drinkwater mag voorkomen. De normen in oppervlaktewater kunnen hoger of lager liggen. Stel even dat een boer of particulier één milliliter van zo’n stof morst, en dat voor dat product precies de norm 0,1 μg/l geldt. Dit kan leiden tot een overschrijding van de waterkwaliteitsnorm in 10 miljoen liter water. Ervoor zorgen dat het water aan de normen voldoet, is dus een hele uitdaging. D r i e wat e r s

Gewasbeschermingsmiddelen (en hun afbraakproducten) komen soms in grondwater terecht. Ook belanden ze soms in oppervlaktewater, waar ze 30 I aq u arama # 6 4

30 I a q u ar ama # 6 4

Trybou legt uit dat gewasbeschermingsmiddelen op diverse manieren in oppervlaktewater terechtkomen. Een belangrijke bron van vervuiling is ‘puntvervuiling’. Het gaat bijvoorbeeld over verliezen bij het vullen en reinigen van de spuitapparatuur op het erf. Dan is er nog afspoeling: bodemdeeltjes met gewasbeschermingsmiddelen die loskomen en dan bijvoorbeeld met regenwater spoelen in de richting van oppervlaktewater, zoals beek, rivier of vijver. Een ander mogelijk mechanisme is drainage, waarbij water niet van de bodem spoelt maar erin dringt (met wat gewasbeschermingsmiddel). Vervolgens verplaatst het zich onder het aardoppervlak naar een waterlichaam. Tenslotte is er de drift. Het komt erop neer dat bij het spuiten de wind gewasbeschermingsmiddelen verplaatst buiten het te behandelen perceel. Volgens onderzoekscentrum voor de landen tuinbouw Inagro is ruim 50% van de vervuiling van water met gewasbeschermingsmiddelen te wijten aan puntvervuiling, 30% aan afspoeling en 5 % aan drift.

V o o r t s c h r i j d e n d e a a n pa k

Trybou legt uit dat gewasbeschermingsmiddelen een erkenning moeten krijgen van de Federale OverheidsDienst waarvoor hij werkt. Dat vergt onder meer een Aquatic Risk Assessment. Het is een onderzoek om na te gaan wat het effect is op organismen zoals watervlooien, algen, vissen,... er mag geen onherstelbare schade optreden. De FOD beslist ook welke dosis mag worden gebruikt, wanneer, voor welke teelt, in welke periode van het jaar,... Als metingen uitwijzen dat de norm voor een bepaald gewasbeschermingsmiddel te vaak wordt overschreven, grijpt de overheid in. Trybou: “De meest klassieke maatregel is het instellen van grotere bufferzones: een afstand -bijvoorbeeld 10 meter- die de gebruiker moet bewaren tot bijvoorbeeld een beek. Wie driftreducerende technologie gebruikt, zoals een driftreducerende spleetdop, spuittoestellen met afgeschermde spuitboom,... hoeft een minder grote bufferzone in rekening te brengen. De details daaromtrent staan vermeld op de verpakking. Als die ingreep niet voldoende blijkt, schrappen we bepaalde teelten. Zo zouden we kunnen beslissen dat een onkruidverdelger erkend is voor gebruik in tarwe maar niet voor wintergerst. De meest vergaande maatregel is het verbod. Zo verboden we atrazine. Dat haalde namelijk niet overal de maximale norm van 0,1 microgram per liter. In spaarbekken ‘De Blankaart,’ in West-Vlaanderen, was de concentratie in de oppervlaktewaters zelfs zo groot dat na zuivering om er drinkwater van te maken, de concentratie nog steeds niet de norm haalde.” Overigens moeten de spuittoestellen sedert 1995 ook een verplichte technische keuring ondergaan, voegt Try-

Sesame

EXPANSION

Remote control/ maintenance

TANKS

Sesame expansion tanks stand for easy maintenance, better quality and a longer life cycle. The innovative design of Sesame’s expansion tanks offers a lot of advantages. Because of the tank, air cell and dynamics, air cell failure is no longer an issue. For maintenance or in the unlikely event of leakage, the air cell can be replaced in no time, because of the large opening at the top and the central tube, ensuring the air cell to stay in place. As the inside of the tank can easily be maintained, it is possible to check for dirt, to disinfect, …

AIR CELL

NO STRETCH The air cell is manufactured out of high quality thermoplastic material. The air cell being larger than the inside of the tank avoids stretching of the material and therefore a longer life and less rupture risk is guaranteed. The Sesame collection offers you a large range of expansion tanks with a capacity from 150 liters / 40 gallons for the smallest tanks, to 450 liters / 119 gallons for the largest one. All models offer the same advantages and are produced with the same, quality-proven materials and knowledge.

…secure and reliable Monitor distributed systems and communicate with remote system components or mobile machines securely.

INSTALLATION EASY, FAST & CLEAN!

• Modems and routers for worldwide and universal access to controllers and Ethernet networks • Security routers for secure VPN connections with IPsec encryption • PLCs and software for controlling remote systems and continuous system overview

Any measuring device can easily be installed on top of the tank. No more messy installations. Sesame enables you to leave your customer’s site in an orderly way.

THERMOPLAST

NOT JUST A RANDOM MATERIAL The Sesame tanks are made out of thermoplastic material. Therefore, they can’t rust, have very high impact resistance and are 100% recyclable.

For additional information phoenixcontact.be

QUALITY

NOT JUST A STATEMENT

The unique quality of Sesame tanks is the result of years of experiments, knowledge and ﬁeld testing. This quality is guaranteed because of the qualiﬁed employees and the various inspection points during the production process.

WWW.SESAME-TANKS.COM Advertentie - Aquarama.indd 1

21/11/13 14:38

Born to run If you expect highest performance and maximum availability in all fields of application, opt for GEA Westfalia Separator ecoforce. This new decanter saves energy, water and operating costs, but not at the expense of robustness and endurance. High separating effciiency and throughput capacities have never before been available as reliably and sustainably. ecoforce is not just a, but the decanter of a new generation.

GEA Westfalia Separator Belgium nv/sa Korte Braamstraat 37, 2900 Schoten, Belgium Phone: +32(0)3 680 02 11, Fax +32(0)3 658 24 62 www.westfalia-separator.be - tom.bressinck@gea.com

engineering for a better world

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

”

Eén milliliter gewasbeschermingsmiddel morsen kan leiden tot een overschrijding van de waterkwaliteitsnorm in 10 miljoen liter water. Maarten Trybou, Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu

bou eraan toe. Voor het noordelijke landsgedeelte is ILVO (Instituut voor Landbouw- en Visserij-onderzoek) daarvoor verantwoordelijk, voor het zuidelijke deel is dat het CRA-W (Centre Wallon de Recherches Agronomiques de Gembloux). P r o f e s s i o n e e l v e r s u s pa r t i c u l i e r

De toelating van gewasbeschermingsmiddelen geldt uitdrukkelijk of voor professionele gebruikers, of voor particulieren, of voor beide. Een reden is dat het zo makkelijker wordt specifieke voorwaarden op te leggen die aangepast zijn aan het type gebruiker. Want ook particulieren kunnen verantwoordelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan mensen die hun oprit behandelen met herbiciden, die dan in het riool vloeien. De FOD kan dan ook beslissen een gewasbeschermingsmiddel te verbieden voor particulieren (als zij tot dan het recht hadden dit te gebruiken). Als dit verbod niet leidt tot

het halen van de vereiste norm, komt het verbod ook in zicht voor mensen die de stof om professionele redenen gebruiken. NAPAN

De Europese Unie stelt een kader vast om te komen tot een duurzaam gebruik van pesticiden. Onder meer is er richtlijn 2009/128/EG, die stelt dat er nationale actieplannen moeten zijn om de risico’s te beperken van pesticidegebruik op de menselijke gezondheid en het milieu. Ook moeten die plannen het gebruik stimuleren van ecologische alternatieve benaderingswijzen of technieken. In België mondde dit uit in NAPAN (Nationaal Actie Plan/Plan d’Action National). Dat is samengesteld uit het federale programma en de programma’s van de drie gewesten. De coördinatie gebeurt onder leiding van de interministeriële conferentie voor het Leefmilieu. Ook is die uitgebreid met

de andere competenties (vooral volksgezondheid en landbouw) die in het NAPAN aan bod komen. Het NAPAN omhelst ruim 80 acties, stelt Trybou. Een belangrijke is te streven naar een harmonisatie van normen voor oppervlaktewater. Verschillende lidstaten hanteren namelijk verschillende normen, maar in België is het zelfs zo dat de normen soms verschillen naargelang het gewest. Een ander voorbeeld van een NAPAN-actie is het instellen van bufferzones voor omwonenden. Dit zou vermijden dat bijvoorbeeld mensen die vlakbij een akker wonen af en toe een wolk gewasbeschermingsmiddelen in huis krijgen. Ook zal vanaf 2015 informatie inzake de gewasbeschermingsmiddelen beschikbaar zijn op de plaats waar pesticiden worden verkocht aan niet-professionele gebruikers. Door de geleidelijke invoering van dergelijke acties worden onze gezondheid en het leefmilieu stap voor stap beter. (Door Koen Vandepopuliere) E www.health.belgium.be

a q u a r a m a # 6 4 I 33

Geo-Engineering voorziet de pinguïns in Planckendael en de ZOO van Antwerpen van proper water.

GEO-ENGINEERING WATERZUIVERINGSINSTALLATIES • Ontwerp, bouw, opstart • Uitbating en technisch onderhoud • Financiering

Geo-Engineering nv • Lammerdries 18 • B-2440 Geel Tel.: +32 14 37 32 98 • Fax: +32 14 37 32 99

www.geo-groep.com • info@geo-groep.com

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

Boeren bekampen micropolluenten In landelijke gebieden hebben boeren een belangrijke rol te spelen om het water schoon te houden. Ook wat betreft micropolluenten, zoals gewasbeschermingsmiddelen. Gelukkig hoeft soelaas geen raketwetenschap of zware investeringen met zich mee te brengen. Er zijn namelijk eenvoudige oplossingen voorhanden: biofilter, fytobak en Sentinel.

e Europese Kaderrichtlijn Water stelt dat tegen 2015 grond- en oppervlaktewater een goede kwaliteit moeten hebben. In landelijke gebieden spelen landen tuinbouwbedrijven wat dat betreft een belangrijke rol. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat de hoeveelheid gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater vermindert. Onderzoekscentrum voor landen tuinbouw Inagro voert onder andere onderzoek uit naar praktische oplossingen voor dit probleem. Puntvervuilingen

Landbouwers of loonspuiters behandelen percelen met gewasbeschermingsmiddelen. Dan gaat wel eens spoelen reinigingswater van het spuittoestel verloren, morsen ze bij vullen,... Dat zijn ‘puntverliezen’. Om te voorkomen dat dit leidt tot verontreiniging van het oppervlaktewater worden het vullen, het uitrijden van het spoelwater en reinigen van het spuittoestel best uitgevoerd op het veld. In de bodem ervan zitten namelijk heel wat micro-organismen, zoals bacteriën, die resten van

gewasbeschermingsmiddelen afbreken. Maar soms vindt het vullen plaats op het erf of worden spuitresten naar daar meegenomen. Dan moet de landbouwer ervoor zorgen dat dit restwater niet, bijvoorbeeld via een riool, in het oppervlaktewater terechtkomt. Hij moet dan ook een vul- en spoelplaats voorzien van ondoorlaatbaar materiaal, zoals beton. En het restwater moet worden opgevangen en op een efficiënte manier verwerkt, bijvoorbeeld met biofilter, fytobak of Sentinel, systemen die elk een zuiveringsgraad van ruim 95% halen. Dat zuiveren is heel nuttig. Want volgens dr. Ellen Pauwelyn, onderzoekster bij Inagro, is 50 à 70% van de verontreiniging van oppervlaktewater met gewasbeschermingsmiddelen aan puntverliezen te wijten.

u De grootte van de fytobak hangt af van de hoeveelheid restwater op het bedrijf

B i o f i lt e r

Intussen zijn de eerste boeren begonnen hun restwater op te pompen naar een IBC-container (kubusvormig vat van 1m3), die op nog een andere kubitainer rust. Deze staat op zijn beurt op nog een derde container. Het water van de bovenste container vloeit naar de middenste via een druppeldarm, en van daaruit naar de onderste via nog een andere druppeldarm. Deze IBC-containers zijn gevuld met organisch materiaal. Zo bevat de bovenste IBC-container bijvoorbeeld 50% kokoschips en 40% potgrond. Maar ook: 10% aarde van het veld van de boer. Want daarin zitten de micro-organismen die

Pomp

u Een biofilter. Links drie opeengestapelde kubitainers.

50% kokos

Het effleunt daarvan gaat naar de drie plantenbakken in een rijtje ernaast

40% potgrond 10% aarde 50% stro 40% potgrond 10% aarde

Figuur (Inagro): Mogelijke vulling van de biofilter. u

Wilg 90% potgrond 10% aarde

Zegge 90% potgrond 10% aarde

Graszode 90% potgrond 10% aarde

50% kokos 40% groencompost 10% aarde a q u a r a m a # 6 4 I 35

a q u a r a m a # 6 4 I 35

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

”

50 à 70% van de verontreiniging van oppervlaktewater met gewasbeschermingsmiddelen is aan puntverliezen te wijten Dr. Ellen Pauwelyn, onderzoekster bij Inagro

gewasbeschermingsmiddelen afbreken, legt Pauwelyn uit. De container in het midden van de toren heeft 50% stro, 40% potgrond, 10% aarde. En de kubitainer onderaan bevat 50% kokoschips, 40% groencompost en 10% aarde. Het effluent mag de landbouwer gebruiken als vulwater voor een totale herbicidenbehandeling of als eerste spoelwater voor het spuittoestel. Lozen mag niet. Maar het is ook mogelijk het effluent uit de drie IBC-containers nog naar plantenbakken te laten lopen. Die bevatten bijvoorbeeld 90% potgrond, 10% grond van het veld, en nog wat kokoschips. Daarop groeit dan in bak één: gras, in bak twee: zegge, en in bak drie wilg. Die plantenbakken leveren extra zuivering op én doen het water verdampen. Uiteindelijk, met drie plantenbakken erbij, is het mogelijk zo’n 5.000 liter per jaar te zuiveren. Zo’n systeem kost 1.500 à 2.000 euro. Fytobak

De fytobak is een betonnen bak. De grootte, legt Pauwelyn uit, hangt af van de hoeveelheid restwater op het bedrijf. Dikwijls wordt de bak uiteindelijk 1 meter breed en 20 meter lang. Daarin bevindt zich organisch materiaal. Bijvoorbeeld 50% stro, 40% potgrond en 10 % aarde van het veld. Opnieuw zijn het de micro-organismen in het organische materiaal die het afvalwater zuiveren. En het water verdampt in het systeem. Maar hoe komt het restwater in de fytobak? Wel, via een druppeldarm of beregeningssysteem. Dat sterkt zich uit over de hele lengte van de fytobak. Dagelijks sproeit die een deel van het water op het organische materiaal. Onderin de betonnen bak ligt dan weer een drainagedarm. Als veiligheid: als iets mis zou zijn met de pomp en De Sentinel is te huren u

36 I aq u arama # 6 4

teveel restwater over het systeem wordt gesproeid, loopt dit terug in de restwatertank. Anders zou het verdrinkende systeem geen zuurstof meer bevatten, wat de werking van de zuiverende bacteriën hindert. Ook is er over de hele lengte van de bak een dak. Hemelwater dat daarop valt, vloeit naar de riool. Maar het is eveneens mogelijk de afvoer naar de riool af te sluiten. Als de landbouwer in plaats daarvan een buis opent die leidt naar de restwatertank, kan hij boven het fytobak-dak zijn spuittoestel reinigen. Uiteindelijk is zo 5.000 à 20.000 liter per jaar te behandelen, afhankelijk van de grootte van de fytobak, meldt Pauwelyn. Voorts is voor zowel biofilter als fytobak het onderhoud beperkt. In de winter moet je ze stilleggen zodat ze niet bevriezen. En om de één à twee jaar moet de boer organisch materiaal bijvullen. De kostprijs is ongeveer 10.000 euro, maar dan wel inclusief vul- en spoelplaats.

polyelektrolieten en ijzersulfaat) worden toegevoegd. Die laten de polluenten uitvlokken. Een filterdoek scheidt de vlokken af. Het vloeibare deel gaat nog eens door een actieve koolfilter. De uiteindelijk resterende vaste koek wordt opgehaald door Phytofar-Recover, dat overigens ook lege verpakkingen van gewasbeschermingsmiddelen ophaalt. Het gezuiverde water kan opnieuw worden gebruikt als vulwater voor een totale herbicidenbehandeling of als eerste spoelwater voor de spuittank. Het toestel zuivert 1 m3 in 6 uur. De aanschaf kost wel 30.000 euro. Maar: Inagro kocht een exemplaar en plaatste het op een aanhangwagen, zodat ze die kunnen verhuren. De Sentinel brengen ze dan tot bij landbouwer of loonsproeier. Daar wordt hun restwater verwerkt voor 50 euro per m3. Zo wordt ons landelijk gebied nog schoner. (Door Koen Vandepopuliere) E www.inagro.be

Sentinel

Een derde systeem is niet biologisch maar ‘fysicochemisch’: de Sentinel. Kort gezegd, komt het erop neer dat met die Sentinel aan het restwater van het spuittoestel chemische stoffen (zoals

Advies in België Wie advies wil bij het opbouwen van biofilter of fytobak, of een Sentinel wil huren, kan in Vlaanderen terecht bij Inagro vzw (ellen.pauwelyn@inagro.be ; 051/273290). Franstaligen contacteren Armelle Copus, coördinatrice bij PhytEauWal asbl (info@phyteauwal.be ; 081/627172). Een opmerkelijke actor is ook Phytofar, de Belgische vereniging van de gewasbeschermingsmiddelenindustrie. Haar woordvoerster Sofie Vergucht meldt dat in de toekomst mogelijks nog andere zuiveringssystemen op de markt komen: zo noemt ze de Heliosec, die werkt op basis van verdamping, of systemen op basis van omgekeerde osmose.

Hydris @ your service

www.hydrisengineering.com

Lease

YOUR WATER OUR CONCERN!

Switch to sustainable water sources

Sales Reduce boiler water and energy consumption

Reduce cooling water and chemical consumption

Textielstraat 13 - 8790 Waregem - T +32 (0)56 432 954 - F +32 (0)56 432 959 info@hydrisengineering.com

INDUSTRIAL WATER TREATMENT

waterzuivering

luchtzuivering

BlueFil demisters

Koolmijnlaan 185 B-3582 Beringen

Tel +32 (0)11 450 750 Fax +32 (0)11 450 759

info@benvitec.be www.benvitec.be

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

Nederland neemt handschoen op tegen medicijnen

Als het gaat over water, neemt Nederland een plaats in in de wereldtop. Nu hebben onderzoekers in ons buurland de handschoen opgenomen tegen micropolluenten. Zo zijn er diverse projecten die de hoeveelheid medicijnen in water doen dalen. Actieve kool, geavanceerde oxidatietechnieken, omgekeerde osmose, nieuwe bacteriepopulaties, wc-blokjes met actieve kool, biodegradeerbaar servies en dito ziekenhuismateriaal,... de ideeën borrelen er rijkelijk op.

terecht in waterzuiveringsstations. Die verwijderen een deel ervan. Een ander deel, echter, komt terecht in het oppervlaktewater. Nu zijn geneesmiddelen net ontworpen om een effect te hebben op levende organismen. Dit draagt nog bij tot hun effect wanneer zij terechtkomen in rivieren. Ik geef enkele voorbeelden. Sommige antidepressiva in water hebben tot gevolg dat rivierkreeftjes naar het licht zwemmen in plaats van naar het donker, en daardoor sneller een prooi worden voor roofdieren. Sommige medicijnen tasten de kieuwen van vissen aan. Via anticonceptiepillen komt veel vrouwelijk hormoon in het water terecht, wat mannelijke vissen vervrouwelijkt. Er zijn effecten op allerlei niveaus: bacteriën, vissen,... Een deel ervan komt ook in het drinkwater terecht. Doorgaans gaat het dan nog maar om heel kleine

e chemische analysemethoden worden alsmaar verfijnder. Daarbij worden steeds meer micropolluenten aangetroffen. Dat zijn stoffen die het water vervuilen en er in zeer kleine concentraties aanwezig zijn. Een belangrijke categorie zijn de farmaceutische producten: antibiotica, contrastmiddelen voor beeldvorming, pijnstillers en nog veel meer. Herman Evenblij, beleidsmedewerker bij het Nederlandse Waterschap Groot Salland: “We gebruiken veel medicijnen. De vergrijzing draagt daar nog toe bij. We gaan naar het toilet en dan komen die geneesmiddelen, of hun afbraakproducten, via het riool 38 I aq u arama # 6 4

38 I a q u ar ama # 6 4

u Eén van de geavanceerde zuiveringsinstallaties behandelde het water met ozon

hoeveelheden. Al dreigen die soms verrassend groot te worden. Zo is er in Nederland een drinkwaterreservoir dat deels wordt gevuld met gezuiverd water uit het bekken van rivier de Maas. In droge periodes is dat zelfs voor de helft. Dan kan het aandeel geneesmiddelen erin aardig oplopen. Bovendien hebben niet alleen de medicijnen zelf effect op levende organismen, maar vaak ook hun afbraakproducten.” Isalakliniek

Er gaan steeds meer stemmen op om ervoor te zorgen dat het aantal farmaceutica in oppervlaktewater daalt. Vandaag wordt in het effluent uit waterzuiveringsstations meer dan 100 microgram per liter geneesmiddelen aangetroffen, zegt Evenblij. Met geavanceerde verwijderingstechnieken kan dat fors lager. Project ‘PILLS’ zocht hoe. Zes partners uit zes Europese landen namen eraan deel. Het duurde van september 2007 tot december 2012 en had een budget van 8 miljoen euro. De projectpartners geloofden dat maatregelen bij bronnen met hoge concentraties farmaceutica allicht het efficiëntst zijn. Daarom gingen ze testen in de buurt van een ziekenhuis: de Isalakliniek in het Nederlandse Zwolle. Per uur stroomt daar 15.000 liter water van wc en wasbak de rioolpijp in. Daarin zitten restanten van de 10.000 kilo farmaceutica die het hospitaal jaarlijks gebruikt. Het was één van de eerste installaties in Europa die probeerde ze eruit te halen in reële omstandigheden en op grote schaal.

”

Vandaag wordt in het effluent uit waterzuiveringsstations meer dan 100 microgram per liter geneesmiddelen aangetroffen. Met geavanceerde verwijderingstechnieken kan dat fors lager. Project ‘PILLS’ zocht hoe. Herman Evenblij, het Nederlandse Waterschap Groot Salland

u Tabel 1

B e s ta a n d e i n s ta l l at i e

Voor het PILLS-onderzoek heeft het Waterschap een waterzuiveringsinstallatie gebouwd voor het afvalwater van de Isala-kliniek, legt Evenblij uit. Een eerste stap daarin is de ‘grofwatermaling.’ Die verwijdert met een filter pleisters, verband, schoonmaakdoekjes enzovoorts uit het water. Een machine perst dat afval samen en duwt het in een plastic zak. Daarna gaat het op die wijze al wat gezuiverde water door een filter met kleinere mazen. Vervolgens gaat het effluent daaruit naar een membraanbioreactor. Het is een ‘actief slib’-systeem met daaraan gekoppeld enkele grote verticale zuilen, vol membranen die een poriëngrootte hebben van slechts 30 nanometer. Het effluent dat daaruit komt, bevat geen zwevende stof meer, maar alleen opgeloste verontreinigingen (zoals eiwitten, dna,..). Ook verwijderde de membraanbioreactor een deel van de farmaceutica: 21 ervan bleken aanwezig in het effluent aan 80 à 100% lagere concentraties, 13 voor zo’n 20-80% minder, en van 10 daalde de concentratie minder dan 20%. In totaal loosde de membraanreactor via dat effluent 15 kg farmaceutica per jaar in het riool.

Aantal stoffen verwijderd:

<20%

20-80%

>80%

MBR (membraanbioreactor)

Ozon (exclusief actieve kool-stap)

1 - 6

18 - 27

3 - 11

16 - 20

2-3

OO (Omgekeerde Osmose;exclusief actieve kool-stap)

AC (Actieve kool)

UV (exclusief actieve kool-stap)

V i e r k e e r g e ava n c e e r d

Ko s t e n a l s s t r u i k e l b l o k

Aan dat systeem koppelden Evenblij en collega’s vier geavanceerdere zuiveringsinstallaties. Een eerste was een ‘actief kool’-filtratie. Een tweede, daarentegen, behandelde het water met ozon, waarna het nog een actief kool-filter passeerde. Derde getest systeem behandelde het water met UV-(UltraViolet)licht en H2O2 (waterstofperoxide). Vierde proefinstallatie, tenslotte, was er één waar water werd gezuiverd met omgekeerde osmose, een membraantechniek.

Wat de testresultaten waren voor de diverse effluenten is weergegeven in Tabellen 1 en 2. Dat oogt mooi. Elke techniek heeft wel eigen tekortkomingen. Zo is veel energie nodig om ozon te produceren, en om water door membranen met kleine poriëngrootte te persen. UV-lampen vergen veel elektriciteit. En waterstofperoxide is eigenlijk een energiedrager, zegt Evenblij. Wat omgekeerde osmose betreft komt daar dan nog de uitdaging bovenop dat je het concentraat (wat uit het water

Voorkomen is beter dan... Farmaceutische producten uit afvalwater halen is één ding. Voorkomen dat ze er überhaupt in terechtkomen, is een ander. Ir. Evenblij: “Daarin slagen, is iets waarnaar we nu volop zoeken. Eén van onze ideeën in dat verband is een wc-blokje waarin actief kool zit. Geneesmiddelen adsorberen daar dan aan, en een actief slib-zuiveringsinstallatie verwijdert vlot zo’n actief kool met geneesmiddelen. Ook een optie is wc-papier met actief kool. En heel erg schadelijke stoffen zijn te voorkomen door mensen na een behandeling te laten plassen in een plaszak waarin een soort gel zit die vast wordt zodra die in contact komt met urine. Dat zou bijvoorbeeld een optie zijn voor mensen die een contrastvloeistof ingespoten kregen. Als ze dan de periode daarna tweemaal in zo’n zak plassen, is 90% van de contraststof uit het afvalwater gehouden.” a q u a r a m a # 6 4 I 39

a q u a r a m a # 6 4 I 39

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

u Tabel 2

Aantal stoffen verwijderd Ecotoxicologische testen voor meer dan 80%-meting (waardes van 100 en hoger=’geen reden tot bezorgdheid’) via analytische chemie Microtox PAM Antibiotica (test op micro-organismen) (test op algen) (resten ervan)

MBR (membraanbioreactor)

35 <20 <75

MBR (membraanbioreactor) + Actieve kool

50 30 >266

Ozon (exclusief actieve kool-stap)

18- 27

<65

<150

>266

UV (exclusief actieve kool-stap)

2 – 3

<65

<100

OO (Omgekeerde Osmose) exclusief actieve kool-stap 30

<65

Geavanceerde oxidatie+ AC(Actieve kool)

>85 >167 >266

>167

>266

u PILLS testte een membraaninstallatie

Onmeetbaar maar toxisch Evenblij meldt dat chemische analyse van het effluent na de stap met actief kool de hoeveelheid medicijnen in het water deed dalen tot beneden de detectiegrens. Maar hij liet ook ecotoxicologische testen uitvoeren. Dat is labo-onderzoek naar toxische effecten op levende organismen. “We brachten het water in contact met onder meer algen en visseneieren,” stelt de beleidsmedewerker. “Zo stel-

u Tabel 3

€/m 3

den we vast dat het water na de stap MBR

MBR+AC

MBR+ozon+AC MBR+UV/H2O2+AC

Investeringskost 3,25

3,35

3,5

3,65

Variabele kosten 1,4

1,8

1,9

Totale kost 4,65

4,95

5,35

5,55

met enkel actief kool nog steeds ecotoxische effecten had. Zelfs al waren de hoeveelheden farmaca zo klein dat chemische analyse ze niet kon detecteren! Misschien was het effect te wijten aan de combinatie van restanten in het

is gefilterd) ergens kwijt moet. En, geeft Evenblij toe: “Het lastigste luik aan ons verhaal zijn de kosten. Een gemiddeld zuiveringsproces kost 50 à 60 eurocent per kubieke meter. Maar een type dat afdoende de geneesmiddelen eruit verwijdert, kost vijf à zes keer meer.” De precieze kosten zijn weergeven in Tabel 3.

40 I aq u arama # 6 4

Ziekenhuizen... of niet?

Naast het kostenplaatje zit nog een ander haartje in de boter. Evenblij: “In het begin dachten we dat ziekenhuizen een zeer belangrijke puntbron zijn voor farmaceutische producten. Maar dat blijkt minder zo te zijn dan we hadden verwacht. Tachtig à negentig procent van die stoffen, namelijk,

water. Tevens is het mogelijk dat enkele afbraakproducten van farmaca gevaarlijker zijn dan de farmaca zelf. Hoe dan ook was het voor het eerst dat dit wetenschappelijk was aangetoond.”

GE Power & Water Water & Process Technologies

Het beste product in de juiste dosering… op ieder moment. Geavanceerde oplossingen van GE voor de behandeling van uw koeltoren. Advanced Cooling Solutions van GE bevat gepatenteerde technologieën die een exacte productcontrole mogelijk maakt zonder het gebruik van tracers. Geen andere technologie biedt betere prestaties onder industriële omstandigheden. Optimaliseer de resultaten van uw koelwaterbehandeling, verleng de levensduur van uw installaties en realiseer een verlaging van uw operationele kosten. Bezoek onze website www.ge.com/water of contacteer ons voor meer informatie. Ons Benelux kantoor: GE Power & Water Toekomstlaan 54 B-2200 Herentals Belgium Tel +32 (0)14 259111

Advanced Cooling Solution bevat TrueSense* Online Monitoring en GenGard* STP Chemistry.

* Trademark van General Electric Company

VITO is een op Europees vlak toonaangevend, onafhankelijk onderzoeks- en adviescentrum op het gebied van cleantech en duurzame ontwikkeling, dat werkt aan oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen van vandaag. Duurzame chemie, energie, gezondheid, materiaalbeheer en landgebruik: dat zijn de vijf centrale VITO-thema’s. Water is een belangrijk thema binnen onze strategische onderzoeksprogramma’s die focussen op duurzame industrie, landgebruik en materialen. Onze wateractiviteiten omvatten deze 4 domeinen: » productontwikkeling (membranen en modules); » technologie en demonstratie; » monitoring, modellering en analyse; » samenwerkingen en netwerken. Centraal tussen industrie, academische wereld en overheid is VITO zeer geschikt om nieuwe technologieën en toepassingen te integreren en om toekomstige demonstraties op te zetten voor vooruitstrevende kringloopsluiting en symbiose. Als multidisciplinaire contractonderzoeksorganisatie, kan VITO uw innovatiepartner zijn op projectbasis (advies, diensten en testing van labo- tot pilootschaal) of voor een langdurige samenwerking (onderzoeksprojecten, gezamenlijke ontwikkelingen of bedrijfsprogramma’s …). VITO NV Boeretang 200 - 2400 MOL Voor meer informatie, neem vrijblijvend contact op met Roel Vleeschouwers Tel. + 32 14 33 69 15 Fax + 32 14 32 65 86 roel.vleeschouwers@vito.be www.vito.be

water-matching by Induss

tailored and to the point

Induss nv Mechelsesteenweg 66 B-2018 Antwerp T +32 3 609 01 60 F +32 3 609 01 69 challenge@induss.eu www.induss.eu

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

De “Pharmafilter” Medicijnen verwijderen uit afvalwater is niet simpel. Herman Evenblij wijst evenwel op een bijzonder gedurfd concept in het hospitaal Reinier de Graaf Gasthuis, te Delft. Daar lukt het verwijderen opmerkelijk goed, op budgetneutrale wijze bovendien. “Het begon toen ze moesten uitbreiden”, zegt hij. “Daarvoor was een extra lift

”

nodig: om patiënten te vervoeren, vuile vaat naar de afwas te brengen, enzovoorts.

De PILLS-installatie was één van de eerste in Europa die geneesmiddelen uit afvalwater wilde halen in reële omstandigheden en op grote schaal.

Toen dachten ze: waarom maken we niet alles zoveel mogelijk biologisch afbreekbaar? De bordjes, het bestek, de po’s,... , en kieperen die dan in het riool? Een firma zag wel wat in dat idee en nam de handschoen op.” Uiteindelijk ontstond een concept met vier stappen. Een eerste is die waarbij het personeel op de afdelingen vast ziekenhuisafval in een vermaler werpt: biodegradeerbare po’s, serviesgoed, katheters,... Die afvalstroom wordt daarna met tal van andere gemengd. Keuze te over, want er zijn er 17 gedefinieerd in het hospitaal. De zo ontstane brij van afvalstromen gaat samen met een stroom afvalwater van het ziekenhuis naar de zuiveringsinstallatie. Daar wordt alles verwerkt. Onder meer wordt de smur-

Herman Evenblij, het Nederlandse

rie vergist. Dat levert biogas op. Dat wordt gebruikt voor 60 à 75% van de energiebe-

Waterschap Groot Salland

hoefte van de zuiveringsinstallatie. Uiteindelijk blijft nog slechts 10 % over van de organische materialen die oorspronkelijk in de diverse afdelingen zijn gedumpt. Dat tiende kan worden gerecycled of verbrand voor het opwekken van energie. En de res-

komen van huishoudens, en ‘slechts’ 10 à 20 van ziekenhuizen. Zo rijst de vraag of de kosten wel de baten waard zijn. In die discussie speelt onder meer dat onze geavanceerde zuiveringssystemen levende bacteriën in het effluent voor honderd procent uitsluiten. Nu zijn ziekenhuizen een plaats waar veel meer dan elders ‘multiresistente bacteriën’ voorkomen: ze zijn ongevoelig voor heel wat antibiotica. Soms zelfs voor allemaal. Het komt dan ook de volksgezondheid ten goede als ze helemaal niet in het effluent zitten. Dat is een factor die pleit vóór zo’n systeem.”

terende vloeibare stroom wordt niet alleen schoongemaakt door de bacteriën, maar ook door ozon en actieve kool. Fracties van nog aanwezige medicijnen worden er eveneens in afgebroken. Het water dat daaruit komt zou van drinkwaterkwaliteit zijn. Slotsom is dat het ziekenhuis er bespaart op waterverbruik en reinigingsmiddelen, doordat veel materiaal niet meer hoeft te worden afgewassen. De vergistingsstap verlaagt de hoeveelheid restafval en een deel van het typische ziekenhuisafval. En tenslotte komen veel medicijnresten terecht in oppervlaktewater. En dan zijn er nog de logistieke voordelen: de verplegers zijn minder tijd kwijt om het materiaal via de lift te verplaatsen, te wassen,..., waardoor meer tijd overblijft voor de patiënt. Intussen hebben diverse andere ziekenhuizen, in en buiten Nederland, laten weten eveneens geïnteresseerd te zijn in het systeem. Dat belooft.

D e t o e ko m s t

Het PILLS-project leidt tot vandaag tot extra onderzoek. Evenblij: “We proberen de operationele kosten van de geavanceerde installaties te doen dalen. Bijvoorbeeld door ze minder energie te doen verbruiken. Ook blijkt in het actief slib van de membraanbioreactor een bijzondere bacteriepopulatie te zitten: die heeft zich aangepast aan afvalwater met tal van farmaceutische stoffen. Wageningen Universiteit onderzoekt nu of ze die bacteriën dermate kan manipuleren dat ze dergelijke effluenten grondiger reinigen”, besluit hij. (Door Koen Vandepopuliere) E www.wgs.nl u Bij de Isalakliniek te Zwolle kwam een actiefslibtank (links) en actiefkoolfilter (rechts).

a q u a r a m a # 6 4 I 43 a q u a r a m a # 6 4 I 43

a q u a r a m a # 6 4 I 43

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

Rietvelden versus micropolluenten. Een aparte aanpak.

Eén van de opties om de hoeveelheid micropolluenten in afvalwater te doen dalen, is een rietveld. Het onderzoek daaromtrent is volop bezig. Spanje, bijvoorbeeld, is op dat terrein heel actief en presenteert een driestappensysteem dat voor veel micropolluenten een zuivering van 90% haalt. Maar ook België timmert aan de weg. Onder meer is er onderzoek ter zake naar een innovatief belucht rietveld en naar een combinatie met geavanceerde oxidatietechnieken

teeds meer deskundigen koesteren argwaan bij de concentratie micropolluenten in afvalwater. Nu daalt die concentratie door rietvelden. Zij staan ook bekend als ‘helofytenfilters’ of ‘zuiveringsmoerassen’. Angelsaksen spreken over ‘constructed wetlands’. Dat is eigenlijk een vlag die de lading nog het beste dekt, zegt Prof. dr. ir. Diederik Rousseau. Want zo’n systemen functioneren niet altijd op riet of andere helofyten. Ook zijn het niet altijd (zelf aangelegde) moerassen. Voort schrijdend onderzoek

Er zijn tal van micropolluenten: pesticiden, herbiciden, deze uit verzorgingsproducten (zoals parfum, shampoo,...), brandvertragers,... In tal van papers 44 I aq u arama # 6 4

44 I a q u ar ama # 6 4

(wetenschappelijke teksten) is het potentieel van rietvelden al vergeleken met conventionele zuiveringssystemen. Door de band genomen komen daarbij minstens even goede verwijderingsresultaten naar voren, verzekert Rousseau. “Typisch is wel dat die papers onderling soms sterk verschillen. Reden is dat de aanleg van rietvelden minder is gestandaardiseerd dan die van bijvoorbeeld actief slib-systemen. Zo kan het verschil enorm zijn naargelang de firma die het rietveld heeft aangelegd.” Ook hangt veel af van de kwaliteit van de chemische analyses, zegt hij. Het is een hele uitdaging de buitengewoon kleine hoeveelheden van het zeer grote aantal types resterende micropolluenten in water terug te vinden. Er is ook zeer dure apparatuur voor nodig. Onderzoekers zullen bijvoorbeeld drie keer per dag bemonsteren, maar quasi continu is zelden doenbaar voor zo’n ingewikkelde analyses. Dergelijke uitdagingen dragen er trouwens toe bij dat veel onderzoek focust op een déél van de micropolluenten. Vaak zijn dat farmaceutica, die zeer in de belangstelling staan omdat de kans reëel is dat de EU daaromtrent striktere wetgeving zal opleggen, ergens in de loop van de volgende jaren. Mechanisme

Een deel van de micropolluenten wordt opgenomen door de planten in het rietveld, stelt Rousseau. Een ander deel komt via absorbtieprocessen terecht in de biofilm die zich vormt op de korrels (zand/grind/...) en op wortel, stengeldelen,... van de plant. Daar kunnen ze afgebroken worden door

u Bij een surface flow wetland vloeit het effluent

boven het substraat, zodat daar fotodegradatie alle kansen krijgt. Zoals bij dit exemplaar van Aquafin, te Liedekerke. (foto: D. Rousseau)

biodegradatie. Voorts zijn er heel wat rietvelden waar het licht vlot de bestanddelen in het water bereikt, zodat ook fotodegradatie een rol speelt bij het afbreken van micropolluenten. Rousseau wijst erop dat licht onder meer een belangrijke rol speelt bij de afbreek van diclofenac, één van de drie medicijnen op de ‘watchlist’ van de EU. S p r a a km a k e n d p r o j e c t

Het meest spraakmakende project omtrent het potentieel van rietvelden om micropolluenten te verwijderen is NEWWET, met als coördinator de Poly-

u Het meest spraakmakende project

omtrent het potentieel van rietvelden om micropolluenten te verwijderen had als coördinator de Polytechnische Universiteit van Catalonië. (Foto: Universitat Politècnica de Catalunya)

”

Binnenkort bouwen we in België een installatie van geavanceerde oxidatietechnieken met daaraan gekoppeld een belucht rietveld. Doel: micropolluenten verwijderen. Prof. dr. ir. Diederik Rousseau technische Universiteit van Catalonië. Volgens Rousseau slaagden de Spanjaarden erin een systeem uit te dokteren dat elk van de gemeten micropolluenten voor minstens 70% verwijdert, en sommige zelfs voor meer dan 95%. Het betreft een combinatie van rietvelden. Eerste is een vertical-flow wetland. Daar wordt het afvalwater tot het oppervlak gepompt van het substraat waarin het riet groeit, waarna het naar beneden infiltreert. Het pompen gebeurt met pulsen, zodat af en toe lucht meegaat. Daardoor is het systeem altijd perfect aeroob (met zuurstof). Na deze eerste stap blijken de concentraties micropolluenten al fors verminderd, met bijvoorbeeld 60%. Dat water gaat naar een tweede stap: een horizontal-flow wetland. Het water sijpelt er niet van boven naar beneden maar stroomt horizontaal. Het is een stap zonder zuurstof. Tenslotte vloeit het water dat daaruit komt naar een surface flow wetland, waar het effluent boven het substraat kabbelt, zodat daar fotodegradatie alle kansen krijgt. Stappen twee en drie, klinkt het, verwijderen bijvoorbeeld nog enkele tot tientallen procenten van het micropolluent. Eigen voordelen

Rietvelden hebben, wat betreft micropolluenten, enkele voordelen op conventionele waterzuiveringssystemen, stelt Rousseau. Zo speelt hun robuustheid een rol: een plotse toename of afname van de hoeveelheid aangevoerd afvalwater kan zo’n systeem vrij goed aan, zodat minder vaak af en toe teveel micropolluenten in het effluent zitten. Of stel dat de hoeveelheid afvalwater vergelijkbaar is

maar de concentratie plots stijgt. Zoals een plots heel hoge concentratie pesticiden. Een rietveldsysteem zal minder snel instorten wanneer dit gebeurt en de piek beter aankunnen. Een troef qua micropolluenten is ook dat zich in rietvelden tal van microsites bevinden, die elk lichtjes tot sterk verschillende eigenschappen hebben. Denk met name aan microsites met veel, andere met net heel weinig zuurstof. Onder meer is er een belangrijk deel farmaceutica dat best afbreekt in zuurstofrijke middens, maar ook is er een belangrijk deel dat dit net beter doet waar anaerobie heerst. Dit voordeel geldt minder tot niet voor andere systemen, zoals bijvoorbeeld actief slib-systemen, klinkt het. En dan zijn er nog de voordelen die meer in het algemeen aan rietvelden kleven, zoals het leveren van bijdragen aan natuurontwikkeling. Belgisch onderzoek

In België is er het doctoraatsonderzoek ‘Removal of micropolluents by activated wetlands’, dat startte in 2013, duurt tot 2016 en prof. Rousseau als promotor heeft. “Onder meer willen we komen tot een systeem dat een kleinere oppervlakte vergt,” zegt hij. “Daarbij denken we onder meer aan het beluchten van het rietveld. Dan is meer energie nodig maar een kleinere oppervlakte. Bovendien helpt zuurstof de afbraak van veel micropolluenten. Ook is er onderzoek dat nagaat wat het effect is van het nakoppelen van dat rietveld aan geavanceerde oxidatietechnieken: waterstofperoxide, ozonisatie, bestraling met UV-licht,... die staan ervoor bekend weliswaar heel

u Ook aan Universiteit Gent, campus Kortrijk is

onderzoek naar het potentieel van rietvelden bezig. Met dit veld op laboschaal, bijvoorbeeld. (foto: UGent campus Kortrijk)

wat micropolluenten af te breken, maar daarbij ook tal van afbraakproducten op te leveren die minstens even toxisch zijn als de stoffen die zijn afgebroken. Binnenkort bouwen we een pilootinstallatie van geavanceerde oxidatietechnieken met daaraan gekoppeld een belucht rietveld, waarop firma Rietveld een licentie heeft. Die installatie komt op een site van Aquafin en is gekoppeld aan en achter een biorotor. Later komt een pilootinstallatie bij een ziekenhuis. Overigens, bij het kijken naar de micropolluenten gaan we vooral na wat het effect is op geneesmiddelen, om praktische redenen.” Uiteindelijk, besluit Rousseau, zijn rietvelden geen wondermiddel in de strijd tegen micropolluenten, maar hebben ze wel eigen voordelen. Bovendien gaan er weinig kosten mee gepaard. (Door Koen Vandepopuliere)

Verwijdering farmaceutische producten te Catalonië, met rietveld bestaande uit VF (Vertical Flow), HF (Horizontal Flow) en FWS (Free Water Surface)rietveld. (Bron: Ávila et al. 2014, Science of The Total Environment). De vermelde stoffen zijn ibuprofen (IB), diclofenac (DCF), acetaminophen (ACE), tonalide (AHTN), oxybenzone (OXY), bisphenol A (BPA), triclosan (TCS), and 17α-ethinylestradiol (EE2). Gemeten bij drie hydraulic loading rates (HLR). (Uit: Science of The Total Environment, februari 2014) . a q u a r a m a # 6 4 I 45

a q u a r a m a # 6 4 I 45

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

Voltammetrische trace en ultra-trace analyse Voltammetrische trace en ultra-trace analyse van drink-, grond-, oppervlakte-, zee- en afvalwater wordt gebruikt om elektrochemisch actieve anorganische ionen te bepalen. In tegenstelling tot spectroscopische methoden onderscheidt voltammetrie zich door een eenvoudige monstervoorbereiding, korte analysetijd, hoge nauwkeurigheid en gevoeligheid en uitzonderlijk lage detectielimieten. Bovendien kan deze techniek een onderscheid maken tussen verschillende oxidatietoestanden van metaalionen (soortvorming) en tussen vrije en gebonden metaalionen, wat belangrijke informatie oplevert over de biologische beschikbaarheid en toxiciteit van zware metalen. Belangrijke toepassingsgebieden zijn onder meer toezicht op het milieu, limnologie, hydrografie, oceanografie en mariene biologie en bodemkunde.

aak moeten watermonsters snel worden geanalyseerd om veranderende procescondities rap te achterhalen. Bekwaam laboratoriumpersoneel is echter niet altijd de klok rond beschikbaar en lange afstanden naar het laboratorium verhinderen vaak snelle monsteranalyse. Onmiddellijk in-situ analyseren kan in dergelijke gevallen een beslissend voordeel betekenen. M e t r o h m ADI 2 0 4 5 VA

De Metrohm ADI2045VA, een robuust en eenvoudig online analysesysteem maakt dit mogelijk. Het ontwerp is volledig modulair en wordt geconfigureerd volgens de analytische eisen. Via een modulair I/O systeem dat zowel de gebruikelijke analoge uitgangen gebruikt (4-20 mA) als verschillende Fieldbus

systemen (Modbus TCP, Profibus enz.) is een perfecte integratie mogelijk in het procescommunicatiesysteem. Slechts een paar minuten na een automatische monstername is de relevante procesinformatie beschikbaar voor de controlekamer en kunnen de procesomstandigheden snel en efficiënt worden aangepast. De ADI2045VA is daarom ideaal voor een snelle en onafhankelijke bewaking van het gehalte aan zware metalen. De praktijk op verschillende cruciale plaatsen toont aan dat dit systeem zeer betrouwbaar is en weinig onderhoud vergt. T o e pa s s i n g e n

•Drinkwater en grondwater Wat toxische transitiemetalen betreft zijn zink, cadmium, lood, koper, thallium, nikkel en kobalt relevante voorbeelden. •Koelwater en ketelvoedingswater Alle thermische centrales gebruiken water als centraal medium voor koeling en voor het opwekken van stoom. Alleen ketelwater en koelwater van topkwaliteit kan zorgen voor een efficiënte en storingsvrije werking van de installatie. Voltammetrie maakt de gemakkelijke en snelle controle van belangrijke controleparameters zoals koper, ijzer, zink, kobalt en het mangaangehalte mogelijk.

u Revolutionair is de ontwikkeling van de nieuwe scTRACE Gold electrode, ontwikkeld voor de bepaling van arseen.

u De ADI2045VA is ideaal voor een snelle en onafhankelijke bewaking van het gehalte aan zware metalen.

•Betrouwbare Online As-analyse Monitoring van de 10 µg/L As limiet voor drinkwater Revolutionair is de ontwikkeling van de nieuwe scTRACE Gold electrode, ontwikkeld voor de bepaling van arseen. Deze all in one sensor biedt de mogelijkheid om zonder enige conditionering –dus bijzonder geschikt voor online bepalingen– binnen een meetbereik van 5 tot 20 µg/L, een detectielimiet voor totaal As van 0.9 µg/L, en voor As(III) van 0.3 µg/L te halen.

u Voltammetrie maakt de gemakkelijke en snelle controle van belangrijke controle parameters zoals koper, ijzer, zink, kobalt en het mangaangehalte mogelijk.

•Complete oplossingen Metrohm wil niet alleen performante analysesystemen aanbieden, maar gaat voor totaaloplossingen. Volledige bemonsterings- en conditioneringssystemen maken daar deel van uit. Metrohm biedt ook belangrijke garanties zowel op het gebied van de applicatie, het materiaal als de technische ondersteuning en dit voor de volledige levensduur van het systeem. door Xavier De Paepe Product Manager Process Analytics, Metrohm E

www.metrohm.be

a q u a r a m a # 6 4 I 47

GF Piping Systems

Een Kwarteeuw Georg Fischer NV in BelgiĂŤ Bedankt! Een welgemeende dankuwel aan al onze klanten voor het jarenlange vertrouwen. Zonder u hadden wij deze kwarteeuw-kaap niet bereikt. Met ons GF team zien wij de toekomst enthousiast tegemoet en blijven wij streven naar de beste service en kwaliteit. Georg Fischer NV Vaartdijk 109-111 1070 Brussel Tel 02/556 40 20 www.gfps.com/be

DOSSIER

M i c r o p o l l u e n t e n i n a f va lwat e r

Meetfouten vermijden in waterzuiveringsinstallaties De pH-waarde is in een waterzuiveringsinstallatie een van de belangrijkste parameters voor de latere biologische behandeling van het afvalwater en moet daarom voortdurend gemeten en bewaakt worden. pH-elektrodes in combinatie met een meetomvormer/regelaar van Jumo zijn hiervoor ideaal.

fvalwater wordt in waterzuiveringsinstallaties behandeld. Naast mechanische methodes worden er ook biologische en chemische processen gebruikt. De roosterinstallatie is de eerste stap van de mechanische reiniging. Daar worden de grove stoffen uit het afvalwater verwijderd. Het verwijderen van de zware, vaste stoffen gebeurt in de zandvanger. Het water beweegt er zeer langzaam en de zware partikels zinken naar de bodem. De laatste stap van de mechanische reiniging is de voorbezinktank. Daar zinken ook de lichtere stoffen, die in de zandvanger niet werden verwijderd, naar de bodem en vormen het ruwe slib. Dit wordt dan naar de gistingstank gepompt, terwijl het resterende water naar het beluchtingsbekken vloeit. Hier start het biologisch reinigingsproces. Daarvoor wordt het water met levend slib gemengd. Dit bevat vele micro-organismen zoals bacteriën, die het in het afvalwater opgelost organisch vuil - koolstof, stikstof en fosforverbindingen - kunnen afbouwen. In de nabezinktank zet het levend slib zich af en wordt gezameld, daarna afgepompt en deels in het beluchtingsbekken teruggepompt. Het overtallige slib wordt naar de gistingstank gepompt, waar het gestabiliseerd wordt. Met stabiliseren bedoelt men de afbouw van organische verbindingen, meestal door speciale anaerobe bacteriën. Deze maken de organische verbindingen in het slib biogas uit. Om optimaal te kunnen werken, hebben de bacte-

u De meetomvormer/regelaar Jumo dTRANS pH02

riën een pH-waarde tussen 6,5 en 8,5 nodig. Om deze waarde te bereiken, moet men de pH-waarde bewaken en indien nodig het water in de waterzuiveringsinstallatie neutraliseren. Jumo ontwikkelde voor deze toepassing de Jumo tecline elektrodes en de meetomvormer/regelaar Jumo dTRANS pH02. Geen meetfouten door zelfreinigend m at e r i a a l

In principe is een waterzuiveringsinstallatie geen grote uitdaging voor een pH-elektrode. Toch kunnen in het medium oliën en vetten voorkomen, die de pH-meting negatief kunnen beïnvloeden. Ook hoge zoutconcentraties door het strooien in de winter, of vuil en biologische gewassen belasten de elektrodes. Om meetfouten te vermijden worden in veel waterzuiveringsinstallaties Jumo tecline elektrodes met PTFE-ring-diafragma voor de pH-meting ingezet. Voordeel: door het gladde oppervlak blijft het vuil niet aan de elektrode kleven. Door deze ‘zelfreinigende’ werking en het grote oppervlak is

dit type diafragma ook zeer geschikt voor olie- en vethoudende vloeistoffen. Naast pH-elektrodes worden ook meetomvormers en regelaars ingezet. De meetomvormer Jumo dTrans pH02 levert de pH-waarde aan de stuurcentrale van het waterzuiveringsstation. Dit is een compact en modulair toestel met afmetingen van 48x96x90mm. Het beschikt ook over een tweede ingang voor de temperatuurcompensatie van de pH-meting. Al in de basisconfiguratie beschikt het toestel naast de primaire ingang (pH/redox) en de ingang voor de temperatuurcompensatie over twee binaire ingangen, twee relais, een voeding voor externe sensoren en een set-up-interface. De grafische display maakt een eenvoudige bediening van het toestel haast zonder handleiding mogelijk. Als opties zijn een datalogger, wiskundige module en interface beschikbaar. Ook debietmeting via ingang twee of de binaire ingangen is mogelijk. (Door Jumo) E

www.jumo.net

u Proces behandeling afvalwater in een waterzuiveringsinstallatie

a q u a r a m a # 6 4 I 49

Penstocks for Sewage Treatment

Who else? KWT penstocks... just right! KWT Group use professional routing, laser cutting and robot welding. One micron is our standard. Yours too? KWT Milieu, Belgium: Ph: +32 (0)3 309 06 57/www.kwtgroup.nl/info@kwtmilieu.be

Bekijk Bekijkonze onzereferenties referentiesop op

pantarein W A T

Procesexpertise

Haalbaarheidsstudies Afbreekbaarheidstesten Pilootinstallaties on-site Onderzoek

Pantarein:

de beste procestechnologen uw expert voor waterzuivering en kringloopsluiting

www.pantarein.be www.pantarein.be

Groene waterzuivering Tailor made Energie-efficiĂŤnt Minimale slibproductie Biogasvalorisatie Kringloopsluiting Verregaande automatisatie

Pantarein:

duurzame onderneming uw partner in eco-innovatie

Bouw en exploitatie

Aeroob-anaeroobmembraanfiltratie Engineering en projectbegeleiding Sleutel-op-de-deurrealisatie Eigen constructieatelier Sturing op afstand Procesbegeleiding en onderhoud

Pantarein:

Optimalisatie van bestaande zuiveringen

Opleiding operatoren Energieoptimalisatie Slib- en chemicaliĂŤnreductie Verbeterde effluentkwaliteit Mogelijkheid tot financiering

Pantarein:

uw partner in economische waterzuivering

betrouwbaar design werfopvolging en oplevering uw partner in exploitatie Duurzaamheidsrapporten en -communicatie: kijk op www.pantarein.be/publishing

w proj e ct

De waterkost voor stoomketels bij industriële klanten gevoelig reduceren door de introductie van een geoptimaliseerd duurzaam concept: dat is de doelstelling van Sustain®, waarvoor hardwarespecialist Hydris Engineering en chemicaliënexpert Kalsbeek de handen in elkaar hebben geslagen.

Hydris Engineering en Kalsbeek bundelen krachten in Sustain®-concept

et Sustain®-concept werd in het najaar van 2013 gelanceerd en heeft alles in zich om het nieuwe paradepaardje van Hydris Engineering en Kalsbeek te worden. “Met Sustain® streven we naar de optimalisering van de energieconsumptie en een zo laag mogelijke uitbatingskost voor de stoomproductie bij onze klanten,” verduidelijkt Marc Beunen, CEO bij Hydris Engineering. “Het is een programma waarbij we het waterprofiel voor onder meer lage druk stoomketels tot in de kleinste puntjes verfijnen en aanpassen volgens de behoeften van onze klant.” Drie luiken

Sustain® steunt op drie pijlers. De eerste daarvan is de keuze voor de juiste watertechnologie. “Hierbij kunnen we terugvallen op verschillende types waterbehandeling. Dat kan bijvoorbeeld een eigen technologie, zoals KR-membraantechnologie, zijn. Deze membraantechniek kenmerkt zich door een erg hoog rendement: uit ruw water halen we liefst 90% permeaat, wat aanzienlijk beter is dan bij bepaalde andere technieken. In functie van de specifieke situatie, kunnen we ook opteren voor membraandistillatie of omgekeerde osmose. Stuk voor stuk zijn het technologieën die niet alleen de waterkost helpen optimaliseren, maar ook leiden tot minder chemicaliënverbruik en een lagere uitstoot van CO2.” Daarnaast omvat Sustain® een krachtige financiële

tool. “We bieden de installatie aan op verschillende manieren: via verkoop, verhuur of via ‘off balance leasing’. Het uitgangspunt van deze keuze is uiteraard de voorkeur van de klant, die vooral ingegeven is door de terugverdientijd. Als ze de oplossing aankopen, willen de meeste bedrijven dat die terugverdienperiode niet langer dan twee jaar bedraagt. Anderen steken hun middelen liever niet in de aankoop van een installatie die niet rechtstreeks bij hun core business aansluit. In dergelijke gevallen betalen wij de investering en betaalt de klant een prijs voor elke afgenomen kubieke meter water.” Last but not least is in Sustain® ook een chemicaliënoptimaliseringsprofiel inbegrepen. “Het is vrij uniek dat één partij in staat is om zowel de hardware-installatie als de juiste chemicaliëndosering aan te bieden. Bij Pollet Water Group hebben we, met Hydris Engineering en Kalsbeek, beide in huis. Dankzij die synergie zijn we perfect in staat om het ideale evenwicht tussen deze oplossingen tot stand te brengen.” Hoewel Sustain® nog maar pas wordt aangeboden, slaat het nu al goed aan. In een erg korte tijdspanne slaagden Hydris Engineering en Kalsbeek erin een aantal mooie projecten naar zich toe te halen in diverse sectoren (onder meer voeding-, bouwen staalnijverheid), die al uitgevoerd zijn of momenteel in volle voorbereidingsfase verkeren.

u Een typische Sustain® economiser type KR voor een debiet van 4000 lph.

Ko s t e n r e d u c t i e b i j g r o e n t e p r o d u c e n t

Een West-Vlaamse onderneming uit de groentesector, Pinguin, werd door Hydris Engineering gecontacteerd om een betere oplossing te kunnen aanbieden voor het suppletiewater van hun stoomketel. Pinguin gebruikt hiervoor stadswater,” verduidelijkt Jeffrey Pluij, accountmanager voor Kalsbeek in West- en Oost-Vlaanderen. “Het water kenmerkte zich door een hoge geleidbaarheid (900 µS/cm), een sterke aanwezigheid van chloriden (100 ppm) en het was vrij hard (hardheid voor verzachter: 40° fH). Bovendien heeft het bedrijf veel water nodig: de consumptie op jaarbasis bedraagt 42.000 m³, wat neerkomt op 5 m³ per uur.” Om verschillende redenen zocht Pinguin naar een oplossing met een lager kostenplaatje. “Hoewel stadswater heel toegankelijk is, blijft het een vrij

a q u a r a m a # 6 4 I 51

w proj e ct

dure oplossing. Bovendien zijn er weinig mogelijkheden tot indikking. Door de hoge hardheid van het water, was er ook een groot zoutverbruik om het water te verzachten. Hierdoor is er ook een veel hogere spuifrequentie bij de stoomketels, wat eveneens een stevige kost met zich meebrengt, mede door het feit dat er hierdoor ook heel wat energie verloren gaat die er origineel werd ingestoken om het ketelwater op te warmen.” Na een nauwkeurige audit, waarbij alle parameters in de berekeningen werden meegenomen, kwamen Hydris Engineering en Kalsbeek met een passende oplossing voor de pinnen. “We hebben beslist om een Sustain® economiser te plaatsen na de verzachter. Hiervoor maken we gebruik van KR-membraantechnologie, wat als grote voordeel heeft dat we 90% van het permeaat recupereren. De klant koos ervoor om de installatie zelf aan te kopen. Dat is een optie die vooral bij West-Vlaamse ondernemers erg in trek is.” Dankzij deze installatie kan de geleidbaarheid van het water gevoelig worden gereduceerd (van 900 tot 20 à 30 µS/cm). Daardoor is ook een veel hogere indikking mogelijk (maximum 100, of tot 3000 µS/ cm). “Dit leidt tot besparingen op verschillende fronten,” vervolgt Jeffrey Pluij. “Zowel de consumptie van voedingswater (met 20%, ofwel de prijs van 8.000 m³ stadswater), brandstof (10%, ofwel een maandelijkse besparing van 7.000 €), afvalwater (95%) als de CO2-uitstoot (10%) daalden sterk. Ook de ecologische voetafdruk is drastisch verkleind, want de klant gebruikt minder gas, water en zout, en moet bovendien ook minder lozen.” T o e pa s s i n g

Nadat het suppletiewater door de verzachter en de Sustain® economiser is gepasseerd, komt het terecht in een koudwatertank. Daar wordt het behandeld met een ketelwateradditief (toegelaten in drinkwater) dat ook wordt gebruikt om de warmtewisselaar (volgende stap in het proces) te beschermen. “De energie van de warmtewisselaar wordt geleverd door de hittebronnen uit de fabriek (onder meer de blancheurs). Omdat het warm water onder meer wordt gebruikt voor reiniging, bijvoorbeeld van de transportbanden, moet het van drinkwaterkwaliteit zijn. Het overige warm water gaat naar een voedingstank, waar het wordt behandeld met een zuurstofbinder, een dispersant en een condensaatbescherming. Voor de bescherming van de

52 I aq u arama # 6 4

u De mobiele waterbehandelingseenheid wordt ook als demo gebruikt.

”

Bedrijven die in de beginfase vaak argwanend staan tegenover zoveel beloofde besparingen, kunnen periodiek een testeenheid huren die de op papier voorgestelde winst naar de praktijk vertaalt.

Marc Beunen, CEO bij Hydris Engineering

ketels, de warmtewisselaar en de condensleidingen zijn nu eenmaal de juiste producten nodig.” Hydris Engineering en Kalsbeek staan in voor de periodieke opvolging en de monitoring van de installatie. Frans project

Een gelijkaardige aanpak hanteerden beide partners voor een Franse specialist in huisdierenvoeding, United Pet Food. David Bourgois (Process Water Manager Hydris Engineering): “Omdat de wetgeving United Pet Food verbiedt om te ontharden, was het bedrijf op zoek naar een nieuwe waterbehandelingspartner. Bij United Pet Food hebben we als voorbehandeling een antiscalant gedoseerd, zodat het calcium en magnesium zich niet op het membraan kunnen vastzetten. De geplaatste Sustain® economiser werkt op basis van omgekeerde osmose. Innovatief was de aanpak van de spui: normaal laat die oververhit water af, maar we zijn erin geslaagd de warmte daaruit volledig te recupereren voor de stoomketel. Daardoor is het gespuide water nu koud en wordt het suppletiewater naar de stoomketel op voorhand

opgewarmd met de restwarmte. Momenteel zijn onze mensen ter plaatse volop bezig met de optimalisering van de chemicaliën. Bij United Pet Food is de continuïteit van de stoomketels van het allergrootste belang: het hele productieproces staat of valt met de productie van stoom.” Ook hier gaat het om een aangekochte installatie door de Vlaamse eigenaars. D e m o - i n s ta l l at i e

Omdat bedrijven in de beginfase vaak argwanend staan tegenover zoveel beloofde besparingen, kunnen zij periodiek een testeenheid huren die de op papier voorgestelde winst naar de praktijk vertaalt. “Het is een ideale manier om de scepsis te overwinnen,” aldus Marc Beunen. Hydris is momenteel ook bezig met andere projecten in Ierland, Frankrijk, België en Luxemburg. (door Bart Vancauwenberghe) E www.hydrisengineering.com E www.pwg.be

Aerzen

one

step

ahead

Innovation from tomorrow’s world Aerzen behoort met zijn jarenlange ervaring in het bouwen van blowers en compressoren tot de oudste en grootste fabrikanten van tweeassige draaizuigermachines ter wereld. De Delta Hybrid schroefblower is een synergie uit de blower- en compressortechniek en biedt door de constructieve samensmelting van de voordelen van beide systemen compleet nieuwe mogelijkheden in het opwekken van onder- en bovendruk. De 5 belangrijkste voordelen van de DELTA HYBRID schroefblower zijn: • Hoogste energie efﬁciency en reductie van de life-cycle-costs • Betrouwbaarheid en een lange levensduur • Laag geluidsniveau, geen gebruik van absorptiemateriaal • Plaatsbesparend, eenvoudig te installeren en lagere onderhoudskosten • Groter toepassingsgebied en uitgebreid drukbereik Meer hierover in onze brochure D1-010 of op www.Delta-Hybrid.com

Aerz en Bel giu m N.V.

ProMinent 0140309 Plateforme

Arthur de Coninckstraat 11 . B- 3070 Kortenberg . Tel: 0032 (0)2 757 22 78 Fax: 0032 (0)2 757 22 83 . info@aerzen.be . www.aerzen.be 195x133,5 Page 2

DH_NL-BE_133x197.indd 2

22.10.2010 10:48:57

Eenvoudig meten en controleren Het nieuwe platform diaLog DACa is een intelligente meet-en regelaar voor het continu meten en controleren van de klassieke parameters in de waterbehandeling. Het vervangt de controller D1Ca/D2Ca en heeft extra specifieke functies meegekregen zoals het verwerken van storingsvariabelen en het omschakelen van controleparameters. Het compacte multifunctionele meet-en regelapparaat is het sluitstuk tussen de DULCOTEST-sensoren en ProMinent® doseerpompen.

Analoog en digitaal

Gewoon alles meten

Niet minder dan 14 selecteerbare meetparameters zijn mogelijk, vrij te combineren waardoor de controller diaLog DACa een flexibel toestel is en uiterst geschikt voor de behandeling van zwembadwater. De regelaar kan met één of twee meetinputs worden geconfigureerd, afhankelijk van de toepassing. Het multifunctionele meet-en controleapparaat kan met zowel analoge als digitale sensoren en actuatoren werken.Voor een naadloze communicatie met het procesbesturingsniveau zorgt Profibus® DP, Modbus RTU, OPC en een webserver via LAN/WLAN (binnenkort beschikbaar). De meetwaarden en ijkgegevens, alsook de instelparameters van het apparaat, worden opgeslagen op een gemakkelijk toegankelijke digitale SD-kaart. Zo kunnen deze gegevens zonder problemen worden overgedragen naar andere controllers.

De nieuwe controller diaLog DACa is niet alleen flexibel en aanpasbaar aan specifieke eisen, maar het verzekert de betrouwbare meting en registratie van tal van belangrijke parameters : pH, redox, fluoride en geleidbaarheid (mA) evenals chloor, chloordioxide, chlorite, broom, ozon, waterstofperoxide, perazijnzuur en opgeloste zuurstof. De controller compenseert zelfs de temperatuurinvloed op de parameters pH en fluoride. Afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden kan de controller, vanwege de optionele montageset, direct in de schakelkast of zoals gebruikelijk aan de muur worden geïnstalleerd. Internationale gebruikers zullen tevreden zijn, omdat de diaLog DACa U 24 werktalen aanbiedt – een echte talenknobbel! Meer info op : www.prominent.be

ProMinent Belgium NV • I.Z. St. Renelde • Landaslaan 11 • B-1480 Tubeke • Tel : +32 2 391 42 80 • Fax : +32 2 391 42 90

Ontginning van fosfor uit slib en afvalwater wint zieltjes

Fosfor: het is een grondstof waar weinig bij wordt stilgestaan, terwijl dat stilaan echt wel nodig is. Wereldwijd slinken de voorraden van deze eindige grondstof namelijk zienderogen, dus moet er dringend werk worden gemaakt van een oplossing. Die is intussen voorhanden: een consortium van Vlaamse bedrijven ontdekt de mogelijkheden van fosforrecuperatie (via de herwonnen stof struviet) uit zuiveringsslib en industrieel afvalwater. Dat gebeurt respectievelijk bij Aquafin en bij Clarebout Potatoes. “Nutriëntenrecuperatie en valorisatie van waterige reststromen zijn belangrijker dan ooit,” stipt Veerle Depuydt van Vlakwa (Vlaams Kenniscentrum Water) aan.

e eerste hoofdstukken van het Vlaamse struvietverhaal worden geschreven door Wim Moerman van Akwadok, een onafhankelijk studie- en adviesbureau op vlak van integrale afvalwaterbehandeling. “Akwadok fungeert al twintig jaar als consulent voor de waterzuivering van Clarebout Potatoes. Het bedrijf groeide in die periode jaarlijks met 20%, dus was het cruciaal dat ook de waterzuivering werd aangepast aan de uitbreidende productiecapaciteit. Om verschillende redenen werd het bedrijf gedwongen almaar feller in te zetten op waterherwinning.”

Geïntegreerde WZI

Dat gebeurt onder meer door recuperatie van hemelwater. “Het regenwater dat op het proper dakoppervlak terecht komt, wordt gebruikt voor de verdampers van het koelcircuit. Het hemelwater dat op de koer valt, wordt naar de waterzuiveringsinstallatie gestuurd.” Inmiddels vormt de waterzuiveringsinstallatie een geïntegreerde schakel binnen het productieproces van Clarebout Potatoes. “We kunnen het gezuiverd water gebruiken tot op het niveau van de snijcoupes, terwijl we vanaf de blancheurs water van drinkwaterkwaliteit inzetten.” Als tertiaire behandeling wordt gebruik gemaakt van een membraanbioreactor. “Dit vergt uiteraard een investering, maar het zorgt er wel voor dat het effluent vrij is van zwevende stoffen, wat perspectieven opent voor het hergebruik.” Struvietontginning

Het afvalwater van Clarebout Potatoes was en is rijk aan fosfaten. Dat gehalte ligt zelfs extra hoog omdat het bedrijf, omwille van kwaliteitsredenen, zelf nog fosfaten aan het productieproces toevoegt. Wim Moerman: “Vanuit het besef dat fosfor (dat het meest in verbindingen voorkomt onder de vorm van fosfaat) een eindige grondstof is, zocht ik naar mogelijkheden om deze stof uit zuiveringsslib en/ of afvalwaters te recupereren. Daarom ontwierp ik u De struvietinstallatie bij Clarebout Potatoes

54 I aq u arama # 6 4

w proj e ct

een installatie die dit mogelijk maakte en stapte ik samen met Carl Dewaele in NuReSys, een bedrijf dat zich voluit zou concentreren op het in de markt zetten van deze technologie. In 2009 plaatsten we een eerste installatie bij Agristo. Twee jaar later volgde een testinstallatie bij Clarebout Potatoes, in 2012 werd die opgeschaald naar het volledig debiet van het industriële afvalwater. Op die manier bouwden we stelselmatig expertise op in de aardappelverwerkende sector.”

Huishoudelijke afvalwaters Daarnaast wilde NuReSys ook de mogelijkheid onderzoeken in hoeverre dit kon worden toegepast op huishoudelijke afvalwaters. Dit gaf aanleiding tot een Open Calldemonstratieproject van VITO en Vlakwa, waarbij een consortium bestaande uit Aquafin (‘probleembezitter’), NuReSys (technologieleverancier) en VITO (kennisinstelling) de mogelijkheden verkende om fosfor uit het zuiveringsslib te ontginnen. Hierbij staan vier West-Vlaamse kmo’s in voor de bouw, de installatie en de exploitatie van de reactoren op de zuiveringsinstallatie. Vlakwa fungeert samen met VITO als steunverlener. Fosfor komt via meststoffen in landbouwgewassen en dus in onze voeding terecht. Het is een belangrijke bouwsteen voor het menselijk lichaam. Net daarom is het belangrijk

Techniek

In plaats van het fosfaat op de traditionele manier in het slib te laten neerslaan door overdadig FeCl3 toe te voegen, kan met de NuReSys-P-techniek het aanwezige fosfaat teruggewonnen worden. Het effluent wordt door de installatie geleid. In de eerste reactor wordt door het afstrippen van de CO2 de pH op het gewenste peil gebracht. In de tweede reactor wordt MgCl2 toegevoegd, waarvan het Mg zich bindt op de aanwezige P en N en zo struviet (of magnesiumammonium-fosfaat) vormt. Het patent van NuReSys gaat over het ‘interieur’ van de tweede reactor en de algoritmen die de snelheid van het roerwerk en de manier van doseren van de reagentia aansturen. Hierdoor wordt het mogelijk om werkelijk struvietkorrels te vormen, die met hun soortelijk gewicht van 1,7 kg/dm³ makkelijk van het effluent te scheiden zijn.

vandaag al stil te staan bij de mogelijkheden om verbruikte fosfor te recycleren. “Een van die mogelijkheden biedt zich aan in het waterzuiveringsproces”, weet Marjoleine Weemaes, groepsleider Onderzoek bij Aquafin. “Fosfor belandt via onze urine in het afvalwater en komt zo op de rioolwaterzuiveringsinstallaties van Aquafin terecht. Daar voegen we miljarden bacteriën (ofwel actief slib) toe aan het water. Zij verwijderen de basisnutriënten zoals stikstof en fosfor, zodat het gezuiverde water geloosd kan worden in de natuur. Na het zuiveringsproces zit de fosfor dus vast in deze actiefslibmassa. Door die te vergisten kan een afgeleide vorm van fosfor, struviet genaamd, gewonnen worden.” Peter Cauwenberg (Vito) en Veerle Depuydt (Vlakwa): “66% van het project wordt gesubsidieerd. Vito ondersteunt de kmo’s door middel van begeleiding, oplossing van probleemsituaties en assistentie bij demotests. Als kenniscentrum staan wij ook mee in voor de verdere evaluatie en de vorming van nuttige conclusies. Vlakwa organiseert dan weer disseminatieacties, staat borg voor administratieve ondersteuning en volgt het project als onafhankelijke partner inhoudelijk op.” Wim Moerman (NuReSys): “De ontginning van fosfaat uit het slib van huishoudelijke afvalwaters, heeft - naast de recuperatie van fosfor via struviet - nog verschillende voordelen. Ten eerste zorgt het ervoor dat de ontwaterbaarheid van de viskeuze slibstroom gevoelig verbetert. Secundo hoeft er hierdoor minder slib te worden afgevoerd. Bovendien leidt dit ertoe dat de fosfaatbelasting voor de waterzuivering sterk daalt.” Recyclagefabriek Met het onderzoek naar fosforrecuperatie, zet de rioolwaterzuiveringsinstallatie een nieuwe stap richting recyclagefabriek. Huishoudelijk afvalwater biedt nog heel wat andere mogelijkheden. Afkomstig van bad, douche, (af)wasmachine, … bevat het een zekere restwarmte, die Aquafin nuttig gebruikt om er via warmtepompen de dienstgebouwen mee te verwarmen. Het grootste aandeel groene stroom haalt het bedrijf uit het vergisten van slib, waardoor biogas ontstaat. In 2013 produceerde Aquafin op deze manier maar liefst 10 miljoen kWh. Na het gisten wordt het slib gedroogd tot pellets, die hun afzet vinden in de cementproductie. Ook wat betreft basisgrondstoffen biedt afvalwater, naast fosfor, nog tal van mogelijkheden. Zo is het organisch afval rijk aan koolstof. Aquafin heeft plannen om het terugwinnen van die organische koolstof verder te onderzoeken, bijvoorbeeld voor de productie van bioplastic of actieve kool, een stof die vaak gebruikt wordt om toxische

uMarjoleine Weemaes, groepsleider Onderzoek bij Aquafin toont een bokaal struviet (foto © Jan Locus)

stoffen te neutraliseren. Zeg dus niet zomaar afval tegen afvalwater. Door het maximaal benutten van de recyclagemogelijkheden wordt het een steeds belangrijkere bron van energie en grondstoffen. Om even bij stil te staan wanneer je de volgende keer naar het toilet gaat… a q u a r a m a # 6 4 I 55

Positioner Positioner Positioner CMSX CMSX CMSX Hoge Hoge proceszekerheid proceszekerheid Hoge proceszekerheid Lage Lage kost kost Lage kost

UU zoekt zoekt U een zoekt een partner partner een partner diedie uwuw die doelstellingen doelstellingen uw doelstellingen begrijpt. begrijpt. begrijpt. UU wilt wilt Uefficiënte wilt efficiënte efficiënte productie-installaties. productie-installaties. productie-installaties. Wij Wij hebben hebben Wij hebben uwuw automatiseringsoplossing. automatiseringsoplossing. uw automatiseringsoplossing.

www.festo.be/nl/cmsx www.festo.be/nl/cmsx www.festo.be/nl/cmsx De De CMSX CMSX positioner De positioner CMSX positioner voor voor kwarstlagactuatoren: kwarstlagactuatoren: voor kwarstlagactuatoren: Geen Geen luchtverbruik luchtverbruik Geen luchtverbruik in ruststand. in ruststand. in ruststand. Ideaal Ideaal voor voor Ideaal niet-Atex niet-Atex voorzones. niet-Atex zones. Verhoogde zones. Verhoogde Verhoogde procesveiligprocesveiligprocesveiligFestoFesto Festo heid heid dankzij dankzij heid een dankzij een analoog analoog eenenanaloog digitaal en digitaal en retoursignaal. digitaal retoursignaal. retoursignaal. Definieerbare Definieerbare Definieerbare veiligheidspositie veiligheidspositie veiligheidspositie in in in Belgium Belgium Belgium years years years 19641–964 2014 – 2014 1964 – 2014 geval geval vanvan energie-uitval. geval energie-uitval. van energie-uitval. Uitstekende Uitstekende Uitstekende verhouding verhouding verhouding prijs/kwaliteit. prijs/kwaliteit. prijs/kwaliteit.

50 5050

w proj e ct

u De installatie bij Aquafin haalt fosfor uit het slib van huishoudelijk afvalwater

De toekomst van fosfor Het aantal bedrijven dat tot nu toe investeerde in fosforrecuperatie, blijft vrij beperkt. Dat heeft verschillende oorzaken. Carl Dewaele van NuReSys verduidelijkt: “Zolang de politiek de noodzaak van fosforrecuperatie niet snapt, zal het voor de investeerder altijd een puur economisch verhaal blijven. De boost zal er pas komen als er - naar analogie met de normen voor hernieuwbare energie - maatregelen worden uitgeschreven waarbij elk land zelf zal moeten instaan voor een deel van de fosforbehoefte.” E va l u at i e C l a r e b o u t P o tat o e s

In Zwitserland werkt men momenteel op een andere manier: daar wordt het fosfaat

De struvietinstallatie bij Clarebout Potatoes staat tussen de anaerobe en de aerobe zuivering in. De technologie zorgt ervoor dat de fosfaatvracht bij het bedrijf met tachtig procent is gereduceerd. De OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) beschouwt het ontgonnen product (struviet) als een secundaire grondstof, die - na analyse door het FAVV (Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen) - als meststof mag verkocht worden voor gebruik in de landbouw.

bewust in het slib gehouden, dat vervolgens wordt verbrand. “De bedoeling van deze technologie is om de fosfaten dan uit de assen te recupereren, alleen is daarvoor een veel complexere en dus ook aanzienlijk duurdere technologie vereist. Het voordeel van onze aanpak is dat wij met struviet een zuiver product winnen, dat - door het kristallisatieproces - zelfs beter is dan het origineel. Dit is, met andere woorden, een schoolvoorbeeld van hoe recycling een product ook kan ‘upsizen’.”

Wim Moerman (NuReSys): “Een meststoffenhandelaar komt het struviet ophalen. Hij gebruikt deze korrelige, vlot verwerkbare grondstof als een extra ingrediënt om zijn meststof mee te verrijken. Op die manier dragen we een stevig steentje bij tot de kringloopeconomie. Voor Clarebout Potatoes ligt de belangrijkste toegevoegde waarde van de installatie in de aanzienlijke reductie van de hoeveelheid slib, waardoor de kosten voor afvoer van slib gevoelig zijn gedaald.” Dagelijks recupereert Clarebout Potatoes op zijn vestigingen in Heuvelland en Waasten circa 2,5 ton struviet. (door Bart Vancauwenberghe) E www.nuresys.org E www.aquafin.be

u Wim Moerman en Carl Dewaele (NuReSys) leveren de technologie voor de struvietontginning

Van importeur naar exporteur? De fosforvoorraden wereldwijd worden almaar schaarser. Veerle Depuydt (Vlakwa): “Het is een grondstof die maar in een beperkt aantal landen beschikbaar is. Belangrijke leveranciers zijn onder meer Marokko, de Verenigde Staten, China en bepaalde Oostbloklanden. Tot dusver moest België deze grondstof dus invoeren om aan bepaalde behoeften te kunnen voldoen. Dankzij de ontginning van struviet uit slib en huishoudelijke afvalwaters, zullen we steeds beter in onze eigen behoeften kunnen voorzien.” Om van Vlaanderen een topregio te maken inzake efficiënt nutriëntenbeheer, werd een tijdje geleden trouwens het Vlaams nutriëntenplatform opgericht. Dirk Halet (strategisch coördinator bij Vlakwa): “Op lange termijn is het de bedoeling via dit platform de in Vlaanderen beschikbare nutriënten maximaal te recycleren. In de eerste plaats moet dat gebeuren voor eigen gebruik (zelfvoorzienigheid), maar op langere termijn biedt dit zelfs perspectieven op exportvlak.”

a q u a r a m a # 6 4 I 57

EFCON® Afvalwater Staalname toestellen gefabriceerd in het hart van Holland.

Thermoplastische robuuste, chemisch resistente gepatenteerde kunststof behuizing

Voor Vlaanderen direct in te kopen bij de bron:

EFCON® Water b.v. Nieuweweg 3B - 4126 RN Hei- en Boeicop Nederland - www.efconomy.com paul@avm-efcon.nl - Tel +31 347 342 777

• Gekoelde staalopslag in 4°C • Multi staalname technieken van zelfaanzuigend open goot tot ruw afvalwater drukleidingen • Staalname volgens Vlarem - ISO 5667-1/2/3/10 – NEN 6600-1 • Diverse staalcontainer combinaties van 6x18 / 4x30 tot 24 x 1 Ltr • Vision high tech controller met o.a. geïntegreerde open kanaal debietmeter en datalogger! • OPTIONEEL met Separaat of ingebouwd te leveren EFCON® Magnetisch Inductieve Debietmeter

Het milieu is ons uitgangspunt Het duurzaam en zorgzaam omgaan met afvalwater staat bij KSB centraal. Als internationaal leidende onderneming in de water- en afvalwatersector beschouwen we het als onze verantwoordelijkheid om zorgzaam om te gaan met de grondstrofen voor onze medemensen. Vooral bij dompelmengers en -pompen is rendement en levensduur van belang. Op deze gebieden heeft KSB veel vaardigheden. De langzaam draaiende voortstuwer Amaprop en de dompelpomp Amarex KRT bieden de best mogelijke rendementen voor de behandeling van afvalwater. Meer informatie via www.ksbbelgium.be

Amaprop

Amarex KRT

Pompen n Afsluiters n Service

w re porta g e

Het ontwerp, de bouw en de installatie van industrieel en huishoudelijk afvalwater: het is één van de domeinen waarbinnen Exelio een stevige reputatie heeft opgebouwd. De onderneming uit Louveigné beschikt hiervoor over verschillende hoogwaardige oplossingen, die volgens de behoefte van de klant worden geïntegreerd. Met de Pamco-biorotoren beschikt het bedrijf sinds twee jaar over een extra tool om op termijn ook over de grenzen heen stevig te groeien.

Exelio, een waarborg voor efficiënte waterzuivering

et totaalbeheer van projecten is een expertise die ze bij Exelio goed onder de knie hebben. “We zijn al meer dan 25 jaar actief in deze branche,” verduidelijkt zaakvoerder Albert Wuidar, die de onderneming in 2007 boven de doopvont hield. “Dankzij een gemotiveerd team van krachtdadige en ervaren medewerkers, gecombineerd met hoogwaardige oplossingen voor waterbehandeling, vertrouwen klanten ons het beheer van collectieve en industriële afvalwaterzuiveringsstations toe.” Onderhoudscontracten

Exelio beheerst alle fases van het proces. “Wij ontwerpen de technische installaties, bouwen ze en bieden desgewenst, in samenwerking met partners, ook de eventuele ruwbouw aan. Daarna nemen we ook de inbedrijfstelling voor onze rekening. Onze klanten appreciëren ook onze dienst na verkoop. Voor hun comfort werken we ook regelmatig met opvolgings-, exploitatie- en/of onderhoudscontracten.” Biorotoren

In 1993 maakte Albert Wuidar voor het eerst kennis met de Pamco-biorotoren. “Deze oplossing garandeert lage exploitatiekosten,” verduidelijkt de zaak-

u De biorotoren van Pamco zijn heel robuust en goed aangepast aan de industrie.

S t e r k e p r e s tat i e s

voerder. “Ze leent zich prima om grote en kleine organische watervervuiling aan te pakken.” Deze biorotoren werden destijds ontworpen door een Nederlandse en een Zweedse ingenieur, die op dat moment al tientallen jaren ervaring in de branche hadden opgedaan. Zij verkochten de licentie aan Sanotec, maar toen die onderneming door Besix werd overgenomen, pasten de biorotoren daar minder goed in de portfolio. “Daarom gaf Paul Callebaut (Besix Sanotec) mij begin 2012 de kans om met Exelio de licentie hiervoor over te nemen. Gezien wij als jarenlange gebruiker van het systeem al van de meerwaarde overtuigd waren, hebben we die kans met beide handen gegrepen.”

Deze biorotoren zijn een prima voorbeeld van zuiveringsprocessen met biomassa op een drager. Een behandelingsinstallatie waar de Pamco in is geïntegreerd, is verzekerd van een aantal belangrijke voordelen. “Het systeem kenmerkt zich door hoge zuiveringsprestaties en een nitrificatie-denitrificatieproces,” legt Albert Wuidar uit. “Het biedt ook een sterke weerstand tegen belastingswisselingen en kan probleemloos in het landschap worden geïntegreerd. Het is een heel robuuste biorotor, die zeer goed aan de industrie is aangepast en het resultaat is van meer dan dertig jaar ervaring. De mechanische constructie werkt met een holle as en amper twee steunlagers, zonder tussenlagers. Het onderhoud kan in alle veiligheid van buitenaf gebeuren. In de kuipen zelf zijn geen onderhoudspunten. Het systeem kan goed om met onbalansen en heeft een onverstopbaar alveolair medium.” Met Pamco mikt Exelio breder dan Wallonië, de markt waarin het bedrijf momenteel thuis is. “Als we dit systeem op buitenlandse beurzen presenteren, zijn bezoekers aangenaam verrast dat er nog een valabel alternatief bestaat naast dat van de grote spelers. Het is een goed ontworpen systeem, waarvan we op exposities graag een demo-eenheid laten zien. Deze oplossing past ook perfect in onze ‘less is more’-strategie en onderstreept dat wij de markt effectief iets willen bijbrengen. Uiteraard is ook het financiële aspect voor ons belangrijk, maar we willen vooral een meerwaarde creëren.” (BV) E

www.exelio.be

u Exelio bouwde een brede expertise op in de behandeling van industrieel en huishoudelijk afvalwater a q u a r a m a # 6 4 I 59

  

     

     







Service

Containerbouw

Framemontage

Ketel- en koelwater

Kringlopen

Industriële waterbehandeling EUROWATER Belgium NV Rozenstraat 7 Industriezone Eke 9810 Nazareth-Eke

   

  

   

Tel: 09/228 18 61 Fax: 09/228 15 03 info@eurowater.be www.eurowater.be



Totaalprojecten

Proceswater

w proj e ct

Eco-Vision verzorgt zuuraanmaakinstallatie voor Arcelor-Mittal Genk Gedurende de komende tien jaar elke dag garant staan voor de levering van minstens 6.000 liter verdund zuur: dat engagement ging Eco-Vision vorig jaar

delijk voor ons systeem, omdat het naar automatisering en opvolging toe de beste garanties bood om effectief dagelijks de gevraagde hoeveelheid te kunnen leveren,” legt Theo Bollen, zaakvoerder van Eco-Vision uit.

aan bij Arcelor-Mittal Genk. De waterzuiveringsspecialist uit As bewijst met dit project nogmaals de rol van leverancier te overstijgen en via een zeer maatgerichte aanpak uit te groeien tot een volwaardige partner voor zijn klanten.

n het productieproces van Arcelor-Mittal speelt zuur een zeer belangrijke rol. Het zuur moet op de juiste concentratie worden gebracht om materialen op de juiste manier te kunnen galvaniseren. Om die reden contacteerde het bedrijf twee jaar geleden verschillende specialisten.

“De eerste voorwaarde was dat de nieuwe, externe installatie elke dag 6.000 liter verdund zwavelzuur moest aanmaken. De opdrachtgever vertrok vanuit een all-in concept, waarbij ook het onderhoud en het volledig operationele aspect van de installatie in handen van de leverancier kwam te liggen. Uit een tiental offertes koos Arcelor-Mittal uitein-

Tot voor juni 2013 werkte Arcelor-Mittal voor de verdunning van het zuur met een installatie die het al 15 tot 20 jaar in eigen beheer had, maar daar wilde het om verschillende redenen vanaf. Ten eerste was het systeem onderhevig aan de onvermijdelijke slijtage. Secundo was het niet meer conform de vigerende veiligheidsnormen en waren er te veel aanpassingen nodig om de installatie weer up-to-date te krijgen. Ten derde vergde de opvolging te veel tijd van het eigen personeel dat - gezien de leeftijd van de installatie - niet over de mogelijkheden beschikte om het systeem online op te volgen. Bovendien wil het bedrijf zich steeds meer toeleggen op de core business, met name galvaniseren. Daarom opteerde men ervoor om bepaalde activiteiten, zoals de levering van het verdund zuur, uit te besteden aan gespecialiseerde partners.

Werking

Arcelor-Mittal levert het geconcentreerd zuur (96%), het demiwater (om te verdunnen) en het koelwater aan, maar rekent voor de verdunning en de injectering in het productieproces volledig op de expertise en de ervaring van de leverancier, in casu Eco-Vision. “Gezien wij sinds juni 2013 gedurende tien jaar elke dag verantwoordelijk zijn voor de dagelijkse levering van het gevraagde volume, hebben we het systeem uiteraard zo performant mogelijk gemaakt,” vervolgt Theo Bollen. De installatie begint bij de tank waar het voor 96% geconcentreerd zuur is opgeslagen. Van daaruit injecteert een doseerpomp dit zuur inline in de warmtewisselaar (van carbon). Hierna gebeurt de verdunning, waarbij een exotherme reactie

u De installatie staat extern opgesteld. EcoVision investeerde zelf in deze zuuraanmaakinstallatie, verhuurt die en verzorgt het onderhoud en eventuele herstellingen. a q u a r a m a # 6 4 I 61

Egger

wanneer andere pompen verstoppen of te snel slijten De Vortex Turo® pompen zijn speciaal ontworpen voor het verpompen van afvalwater met vezels, slurry en slib. Verstoppingsvrij Volledig vrije doorlaat Trillingsvrij

Zandvangpomp (Egger HG25.3) in chroom-molybdeen wit gietijzer Foto na 6 jaar en 13600 werkuren Hardheid tot 60 HRC Ongewijzigde pompprestaties Egger Pumps pub 195x134mm versie april2014.indd 1

SWISS ENGINEERED PUMPS SINCE 1947

Problemen met vochtige doekjes? Test nu onze nieuwe TA waaiers.

Egger Turo Pumps Belgium Baron de Vironlaan 24 B - 1700 Dilbeek Tel +32 2 463 56 96 Fax +32 2 463 56 97 info.belgium@eggerpumps.com

www.eggerpumps.com

Watts BA BM terugstroombeveiliging

De nieuwe standaard in BA drinkwaterbeveiliging! DN50 Verkrijgbaar in DN15 t/m 2729. Conform EN1717 & EN1 Belgaqua gekeurd

5/05/14 08:41

w.w Kijk ate ook rbe op vei lig ing .be

Water is een van onze belangrijkste levensbehoeften. Het is dan ook van groot belang dat we de kwaliteit van ons drinkwater ook in de toekomst kunnen garanderen. Daarom heeft Watts Industries nu een pakket BA BM terugstroombeveligingstoestellen in de maten DN15 t/m DN 50 ontwikkeld, die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen met de BA BS toestellen DN6 t/m DN10 bent u hiermee klaar voor de toekomst!

• Compact • Licht • Modulair • Eenvoudig • Compleet Watts Industries Belgium BVBA Beernemsteenweg 65 8750 Wingene Tel. +32 (0)51 65 87 08 Fax. +32 (0) 51 65 87 20 E-mail info@wattsindustries.be www.wattsindustries.be

Watts Industries Belgium BVBA is onderdeel van Watts Industries Europe B.V.

w proj e ct

u Water bij zwavelzuur mengen is een delicaat proces, dat veel expertise vergt

specialiseren en richt hij zich alsmaar meer op het uitvoeren van zijn core business. Bovendien evolueert zo’n installatie voor de klant dankzij deze aanpak van een investeringskost naar een operationele kost, waardoor er vanaf dag één perfect kan worden ingecalculeerd wat het geleverde product zal kosten. Wij zijn overtuigd van de meerwaarde die we hierin kunnen bieden en willen daarom graag tegemoet komen aan die vraag. Dat laat ons toe om te evolueren van een leverancier die gewoon de installatie plaatst, naar een totaalpartner die de klant voor een bepaald aspect volledig ontzorgt. Daarom willen we deze aanpak bijvoorbeeld ook doortrekken naar vacuümdestillaties.” optreedt. “Hierbij komt warmte vrij, die enkele honderden graden Celsius kan bedragen. Die temperatuur moet naar 40° C worden teruggebracht om aan de productienormen te voldoen.” Eco-Vision opteerde hierbij voor een dubbele uitvoering van de koelinstallatie. Als één koeler zou uitvallen, wordt die functie onmiddellijk door de tweede overgenomen. D r u ko p v o e r sys t e e m

Eenmaal het tot 30% verdunde zuur effectief is gekoeld, gaat het naar een opslagtank. Van hieruit wordt het via een drukopvoersysteem naar de productie geleid, zodat die overal in de fabriek over dit verdunde zuur kan beschikken. Water bij zwavelzuur mengen is een delicaat proces, dat veel expertise vergt. Om veiligheidsredenen gebeurt de verdunning daarom niet binnen het productieproces van de klant zelf, maar in een externe installatie. T o ta a l p l a atj e

Tot nog toe draait het sinds juni 2013 operationele systeem probleemloos, maar zelfs al was dat niet zo geweest, dan nog was dit niet de zorg van Arcelor-Mittal. “De verbintenis stipuleert dat wij sowieso dagelijks het gevraagde volume moeten aanleveren. Kan dat niet via de installatie zelf, bijvoorbeeld door een defect, dan is het onze verantwoordelijkheid om bij een leverancier het verdunde zuur aan te kopen en productieklaar te krijgen.” Eco-Vision investeerde zelf in de zuuraanmaakinstallatie bij Arcelor-Mittal en verhuurt die aan het bedrijf. Het staat zelf ook in voor het onderhoud en eventuele herstellingen. “Eigenlijk is het een productie-eenheid van ons (met optimale isolatie,

verwarming en inkuiping) die bij ons is gefabriceerd en ‘plug & play’ bij de klant is geïnstalleerd. We beschikken zelf over een ruime stock aan wisselstukken, in geval er iets moet worden vervangen. Bij een eventuele panne aan de installatie, zorgen we ervoor dat die ten laatste binnen de 48 uur is hersteld. Tijdens die periode wordt de levering van het verdunde zuur gewaarborgd door een buffertank bij noodgevallen. Aangezien de installatie tot nu toe heel goed functioneert, waren er nog geen interventies nodig, integendeel: we slagen er soms zelfs in tot 10.000 liter per dag te leveren. Bovendien betaalt de opdrachtgever hier geen meerprijs voor, aangezien het gaat om een vast maandelijks bedrag.”

Bij Arcelor-Mittal zijn ze zeer te spreken over de vernieuwde installatie. Van zodra de regelapparatuur afwijkende parameters weergeeft, wordt men daar meteen van op de hoogte gebracht. “Uit hun feedback blijkt ook dat de opvolging door ons veel sneller gebeurt dan toen de verantwoordelijkheid hiervoor nog intern lag. Zij kunnen de installatie wel online opvolgen en krijgen een alarmmelding als ze bijvoorbeeld meer zuren afnemen dan voorzien. Gezien de werking van de installatie volledig onze verantwoordelijkheid is, kunnen zij evenwel niets aan het functioneren ervan wijzigen.” (BV) E

www.eco-vision.be

Opvolging

Eén van de pijnpunten van de vorige installatie bij Arcelor-Mittal, was het gebrek aan online opvolging. Dat is bij de nieuwe productie-unit van verdund zuur wel voorzien. “In de zuuraanmaakinstallatie zijn alle meet- en regeltoestellen voorzien om een perfecte continue opvolging mogelijk te maken. Via internet en smartphone worden wij constant op de hoogte gehouden. Van zodra er zich een bepaalde onregelmatigheid voordoet, treedt het alarm in werking en worden we meteen verwittigd.” Groeiende vraag naar outsourcing

Eco-Vision krijgt de jongste tijd steeds meer de vraag om dergelijke projecten op een gelijkaardige manier als bij Arcelor-Mittal aan te pakken. “Steeds meer beseft de klant zich niet in alles te kunnen u In de zuuraanmaakinstallatie zijn alle meeten regeltoestellen voorzien om een perfecte continue opvolging mogelijk te maken

a q u a r a m a # 6 4 I 63

Robuschi-producten onontbeerlijk voor waterzuivering Dendermonde

Het Aquafin-waterzuiveringsstation

O u d e b i o l o g i s c h e wat e r l i j n

in Dendermonde behandelt het water

In de WZI Dendermonde wordt het afvalwater vanuit de tussenopvoergoot van de voorbezinkers naar de centrale aanvoerkoker van de beluchtingsbekkens gepompt. In de twee beluchtingstanks wordt het afvalwater biologisch gereinigd, door het actiefslibprocédé.

van 72.000 IE (inwoner equivalenten) in het bekken van de ‘Beneden Schelde’. Het water wordt geloosd via een poldergracht, om één kilometer verder verpompt te worden in de Schelde. Het bijna dertig jaar geleden

Dieptebeluchting

gebouwde station onderging door de

In het zuiveringsstation van Dendermonde werd bij de opstart in 1985 al geopteerd voor een dieptebeluchting. In de injectorbeluchter, die zich op de bodem van het bekken bevindt, komt een luchtleiding, afkomstig van een Robuschi Schroefblower, samen met een waterleiding. De injectorbeluchter zorgt voor een heel fijne luchtverdeling. Door de diepte van het bekken (17 meter) krijgen we een hoge waterdruk op de bodem, waardoor de bellen een langere weg moeten afleggen. Samen met de verdeling van de bellen leidt dit dus tot een optimale zuurstofopname. Het bouwkundig ontwerp van de beluchtingsbekkens is zodanig dat alle praktisch gebruikte processen doorgevoerd kunnen worden.

jaren heen enkele moderniseringen, maar doet in zowat elke fase van het behandelingsproces beroep op de producten van Robuschi. Ook voor de slibgistingsinstallatie, waar tevens het slib van enkele kleinere waterzuiveringsstations uit de buurt wordt verwerkt, leveren Robuschi-compressoren een belangrijke bijdrage.

W e r k i n g s p r i n c i p e : Pa r a l l e l - e n / o f propstroming

In principe is het mogelijk de verschillende compartimenten in parallel te bedrijven, waarbij parallelle propstromen het midden houden tussen volle menging en propstroming. In de praktijk wordt echter continu gewerkt met propstroming, waarbij ruw water en retourslib de 64 I aq u arama # 6 4

u Op de biogasinstallatie zijn gasomwalscompressoren voorzien

verschillende compartimenten achtereenvolgens doorlopen. Het mengsel legt zo de langst mogelijke weg af. Het niveau van de gemengde vloeistof in de beluchter komt onder de rand van de overstortgoten te staan, waarbij het slibwatermengsel eerst opwaarts en vervolgens neerwaarts door alle compartimenten vloeit. De luchttoevoer is intermitterend, zodat nitrificerende en denitrificerende omstandigheden elkaar afwisselen. Daarna stroomt het water naar de nabezinkers.

w proj e ct

u De schroefblowers koppelen een laag energieverbruik aan een stille werking

Schroefblowers

De dieptebeluchting wordt gevoed door twee Robuschi hogedrukschroefblowers van het type WS 85, met een vermogen van 110 kW, een capaciteit van 2080 m³/h en een delta P tot 1,5 barg. Deze nieuwe schroefblowertechnologie heeft in 2012 de bestaande compressoren vervangen die instonden voor de beluchting van de tanks met circa 15 meter waterhoogte. De tanks bevinden zich volledig onder het grondniveau. “Deze schroefblowers koppelen een laag energieverbruik aan een stille werking (door het lage toerental van maximaal 6000 omwentelingen per minuut) en alle voordelen van compacte systemen,” verduidelijken Wouter Vanlommel en Ton Menger (Robuschi Benelux). “Overbemeten lagers, dichtingen en een zwaar uitgevoerde as garanderen een extreme robuustheid. Daardoor zijn deze schroefblowers zeer geschikt voor de zwaarste toepassingen, hebben ze een verlengde levensduur en blijven de onderhoudskosten heel beperkt. Het slimme ontwerp staat in voor een hoge efficiëntie, waarbij de maximumcapaciteit en de piek van de volumetrische efficiëntie al bij een laag toerental worden bereikt.” De schroefblower omvat onder meer een Premium Efficiëntie IE3-motor met zelfspannende Poly-Vriem of tandriem en een elektronisch bedieningspaneel (Sentinel Pro). Het elektronisch bedieningspaneel garandeert de optimale veiligheid en vergemakkelijkt het onderhoud aanzienlijk, want het display toont automatisch de onderhoudsintervallen voor de verschillende componenten. Door de controlefuncties van Sentinel Pro en de datacommunicatie van MODBUS, kunnen via modem alarmsignalen worden gestuurd naar de gsm van de operator(en).

“Het geluidsniveau bedraagt gemiddeld amper 70 dB(A) en is het resultaat van het zware frame met geïntegreerde aanzuigdemper, filter en de bovenaan geplaatste persdemper. De speciale geluidsomkasting beschikt over uitgekiende luchtopeningen die de zuurstofopbrengst nog verhogen omdat de aangezogen processlucht dezelfde temperatuur behoudt als de buitenlucht.” Het lage energieverbruik is een gevolg van het innovatieve ontwerp van de rotoren. “Dit ontwerp staat borg voor een optimale verhouding tussen capaciteit en druk, dankzij de hoge doelmatigheid van de interne compressie. Door de unieke opstelling en de eenvoud van het ontwerp zijn de schroefblowers vanaf de voorzijde vlot toegankelijk voor alle dagelijkse onderhoudswerkzaamheden”, aldus Ton Menger en Wouter Vanlommel. N i e u w e b i o l o g i s c h e wat e r l i j n

van Dendermonde deels in de eigen stroombehoefte voorzien. “Op deze installatie werkt Aquafin met twee Robuschi waterringcompressoren van het type KRVS 23 TM-CT met inox waaier. Naast de levering van deze gasomwalscompressoren, stond Robuschi Benelux ook in voor de skidbouw met waterafscheider en alle appendages. Deze compressoren zijn een speciale biogasuitvoering, met atex-certificaat. Ze vervangen de vroegere lamellencompressoren, die veel onderhoud vereisten. Onze compressoren werken contactvrij en zijn veel minder gevoelig voor vervuiling.” Ook op andere Aquafin-sites en bij de waterzuiveringsstations van Waalse intercommunales is Robuschi Benelux succesvol met deze aanpak. (Door Bart Vancauwenberghe) E www.robuschi-benelux.nl

Ook in het in 2005 in gebruik genomen nieuwe gedeelte van de biologische waterzuivering staan 3 Robuschi Blowers (type S 125 / 4P, 132 kW, met elk een capaciteit van 3750 m³/h bij 750 mbarg werkdruk). “Ze werken met processlucht die wordt aangezogen via een aanzuigleiding van buiten het blowerlokaal. Alle blowers worden aangestuurd door frequentiesturing, in functie van de zuurstofbehoefte van de waterbekkens.” B i o g a s i n s ta l l at i e

De slibgistingsinstallatie in Dendermonde, die zeer compact bovenop de beluchting is gebouwd, verwerkt niet alleen het slib van de eigen waterzuivering, maar ook het slib van naburige WZI’s die niet over een eigen slibgistingsinstallatie beschikken (onder meer Sint-Amands, Asse, Grimbergen, Londerzeel, Lokeren,...). Het slib wordt ontwaterd en vergist en een biogasmotor zorgt voor de cogeneratie van elektriciteit. Dankzij deze biogasinstallatie en een WKK, kan het waterzuiveringsstation

u Het geluidsniveau bedraagt gemiddeld amper 70 dB(A) en is het resultaat van het zware frame met geïntegreerde aanzuigdemper, filter en de bovenaan geplaatste persdemper. a q u a r a m a # 6 4 I 65

Delta WATERONTHARDERS

Ideaal voor industriĂŤle toepassingen Werkt zonder elektriciteit Laag zouten waterverbruik Verschillende configuraties Hoge debieten

MAAK SAMEN MET ONS DE JUISTE POMPKEUZE VOOR UW AFVALWATER

SPX Flow Technology Belgium N.V. +32 (0)53 602 715 - johnson-pump.be@spx.com www.spx.com of www.johnson-pump.com/BE

w t e ch n ie k

Het ideale evenwicht tussen plantbeschikbaarheid en veiligheid Optimaal de bestaande productiefaci-

Financieel aspect

liteiten benutten en tegelijk zo veilig

De beschikbaarheid van een procesinstallatie is doorgaans recht evenredig met de productiviteit van een installatie: hoe minder een installatie beschikbaar is, des te minder ze opbrengt. Het meest significante gevolg van onbeschikbaarheid is dan ook het financiële aspect. “Een stilstand, gepland of niet gepland, geeft dikwijls de mogelijkheid om onderhoudsactiviteiten uit te voeren die in lopend bedrijf niet mogelijk zijn. De beschikbaarheid van een installatie verhogen, betekent doorgaans ook een duurdere installatie en een hogere onderhoudskost.” Er bestaan diverse mogelijkheden om de plantbeschikbaarheid te realiseren of te verhogen. Dit kan door aan- en verkoop, maar ook door productoptimalisatie, specificatie en selectie, onderhoud en asset management.

mogelijk werken: het is een permanente uitdaging voor heel wat ondernemingen. Toch is het haalbaar om, mits enkele voorwaarden goed worden opgevolgd, een goede balans te vinden. Op het Process Safety Event dat onlangs door Endress+Hauser werd georganiseerd, ging specialist Steven Batselier van M+W Process Automation, dieper op dit thema in.

lantbeschikbaarheid kan worden gedefinieerd als de mate waarin de eindgebruiker kan beschikken over een systeem, een installatie of een productie-eenheid. In bepaalde omstandigheden kan het voorvallen dat een installatie niet beschikbaar is. “Dit kan te wijten zijn aan productieactiviteiten, het falen van een instrument of een installatiedeel, de activering van een veiligheidskring, of een economische stop,” verduidelijkt Steven Batselier. Om een optimale beschikbaarheid te bewerkstelligen, is het aangeraden de procesinstallatie en de automatiseringssystemen zodanig uit te voeren dat defecten en storingen niet leiden tot een uitval van de installatie, of tot productieverlies.

geval van twijfel wordt de installatie zelfs volledig uitgeschakeld. Veiligheidskringen

Veiligheidskringen kunnen tot stilstanden leiden. “Dit kan bijvoorbeeld als de veilige grenzen effectief overschreden zijn. Dan is een uitval sowieso gewenst,” stipuleert Steven Batselier. “Als er een proof test van een veiligheidskring plaatsvindt, is de uitval ongewenst, maar meestal onvermijde-

Pa r a d ox t u s s e n b e s c h i kb a a r h e i d e n veiligheid

Het veiligheidsaspect kan een invloed hebben op de beschikbaarheid van een installatie. Wie streeft naar een optimale beschikbaarheid, houdt de installatie onder alle omstandigheden draaiende en kiest, in geval van twijfel, voor het behoud van de laatste goede toestand. Wie vanuit het veiligheidsstandpunt werkt, heeft vaak andere prioriteiten: dan laat je de installatie toe om te draaien, maar van zodra er een (terechte of onterechte) indicatie van een onveilige situatie is, wordt de toestand naar een veilige toestand (shutdown) gebracht. In u Voting

is niet altijd eenvoudig a q u a r a m a # 6 4 I 67

Flexibel, betrouwbaar en divers GEMÜ Victoria® Inzetbaar in de:

• Verwerkende industrie

• Water bereidende-, waterbehandelings- en afvalwater industrie • Energie opwekkende industrie Voordelen:

• Modulaire opbouw

• Universele inzetmogelijkheden door veelvuldige materiaal kwaliteiten • Atex uitvoering (optioneel) • Geringe draaimomenten

• Diverse toelatingen voor drinkwater industrie (DVGW,ACS)

www.gemu-group.com

GEMÜ 481 Victoria® pneumatisch bediend

Collector in een drinkwaterbereiding installatie (Wasserwerk Niedernhall) te Duitsland

w t e ch n ie k

D e g r a d at i e

u Bij deze voting is er één ‘gezond’ kanaal nodig om de veiligheidsfunctie uit te voeren

u Bij deze 2oo2-voting, moeten beide kleppen sluiten om de leiding af te sluiten.

De huidige technologie laat toe om, bij gedetecteerde fouten, te ‘degraderen’ in architectuur, zonder dat de veiligheidsfunctie actief wordt en uitschakelt. “Het principe is eenvoudig: een fout wordt gedetecteerd in de S-PLC voordat de functie actief wordt. Gezien dit een gekende fout is, kan de voting - al dan niet tijdelijk - worden gedegradeerd. Dit geldt evenwel alleen voor sensoren, niet voor actoren.” B e s c h i kb a a r h e i d i n v e i l i g h e i d v e r hogen

lijk. Ook als een instrument in een veiligheidskring faalt, is dit een ongewenste uitval (ook wel ‘spurious trip’ genoemd, nvdr.). Een andere oorzaak van onbeschikbaarheid van een installatie is een foutieve specificatie en/of uitvoering in de veiligheidskring. Deze ongewenste uitval kan nochtans perfect vermeden worden door doorgedreven verificatie en validatie.” Fa i l u r e r at e s

Er bestaan diverse mogelijkheden om de beschikbaarheid veilig te verhogen. Zo zijn er bijvoorbeeld de ‘failure rates’. “Failure rates is wat de fabrikanten meegeven aan instrumenten, en vooral dan aan SIL-gecertificeerde instrumenten. Ze kunnen worden opgedeeld in diverse groepen: ten eerste zijn er de gevaarlijke, niet-gedetecteerde fouten. Die veroorzaken het niet werken van de veiligheidskring bij een ‘safety demand’. De PFD-berekeningen die het SIL-niveau bepalen, zijn hierop gebaseerd. Ten tweede zijn er de veilige, niet-gedetecteerde fouten: zij leveren geen onmiddellijk gevaar op. Veilige gedetecteerde fouten bieden de mogelijkheid om in te grijpen wanneer ze optreden. Dat kan leiden tot een uitschakeling, maar dit is niet altijd vereist.”

Voting

Ook door voting kan de beschikbaarheid worden verhoogd. Voting wordt aangegeven als ‘MooN’, waarin M staat voor het aantal kanalen dat nodig is om de veiligheidsfunctie uit te voeren, en N staat voor het aantal beschikbare kanalen. “Laten we dit staven met enkele voorbeelden. In het geval ‘1oo2’ is er één ‘gezond’ kanaal nodig om de veiligheidsfunctie uit te voeren. Ook al zou één van de beide kleppen falen en open blijven, dan nog zal de redundante klep de leiding afsluiten. Met andere woorden: dit is veilig. Bij een ‘2oo2’ daarentegen, zijn er twee ‘gezonde’ kanalen nodig om de veiligheidsfunctie uit te voeren. Beide kleppen moeten sluiten om de leiding af te sluiten. Dit betekent dat de veiligheidsfunctie niet meer kan worden uitgevoerd bij één gevaarlijke, niet-gedetecteerde fout. Dan is de installatie wel beschikbaar, maar niet meer 100% veilig.” In de praktijk is voting niet altijd eenvoudig. “Daarom moet in de veiligheidsstudie (LOPA) worden vastgelegd welke metingen bij welke SIF horen en in welke voting/architectuur ze staan. Dat is zo goed als altijd afhankelijk van het proces en zijn eigenschappen.”

Redundantie

Redundantie betekent dat een onderdeel meervoudig en meer dan nodig aanwezig is. “In de automatiseringswereld wordt meestal verwezen naar ‘redundant’ als een systeem beschikbaar moet worden opgezet. In de functionele veiligheid betekent redundantie dat er verschillende kanalen zijn om een veiligheidsfunctie te kunnen uitvoeren. De nadruk ligt hier op de mogelijkheid tot uitschakelen, niet op de beschikbaarheid.”

Spurious trips

Spurious trips is de verzamelnaam van alle ongewenste trips die worden veroorzaakt door het falen van instrumenten. De Spurious Trip Rate (STR) geeft aan hoeveel er mogen worden verwacht, in relatie met de tijd. “De STR wordt bepaald zoals een PFD-calculatie, op basis van de veilige fouten en de gevaarlijke gedetecteerde fouten. Het is evenwel maar een indicatie, geen exacte wetenschap.’

Er bestaan voldoende mogelijkheden om de beschikbaarheid in veiligheidssystemen te verhogen. Zo kan je bij de veiligheidsstudie en het concept van de installatie eerder voor mechanische dan voor instrumentele beveiligingen kiezen. “Bouw een instrumentele veiligheidskring alleen als die echt nodig is. Kies een architectuur en bijhorende voting die voldoet aan de veiligheidseisen, maar denk ook na over mogelijke beschikbaarheidsvereisten. Bespaar niet op redundantie en kies ‘trip levels’ op een gefundeerde basis, zo ver mogelijk van de normale procescondities. Bouw alarmen en acties in DCS, om het ingrijpen van een veiligheidskring te vermijden.” Op vlak van specificatie kan je een ‘safety requirement specification’ opstellen die de specifieke vereisten en procesparameters bepaalt voor elke veiligheidskring afzonderlijk. Die omschrijft ook de reactie op fouten en mogelijke oplossingen. Selecteer het juiste instrument voor iedere toepassing en niet zomaar eentje van de standaard instrumentenlijst. Voer ook doorgedreven tests uit: een FAT van de applicatie in een veiligheids-PLC, een proof test bij een eerste inbedrijfname en test ook iedere wijziging in een veiligheidskring. Voer ook periodieke prooftests uit door registratie, en bij een geplande en niet geplande stilstand. Daarnaast is het cruciaal te opteren voor preventief onderhoud en defecte instrumenten te vervangen door identieke (of conform de SRS). Het is ook aangewezen de nodige stappen te ondernemen om impactwijzigingen in de installatie op de veiligheidskringen te evalueren (SRS).” (Door Bart Vancauwenberghe) E

www.be.endress.com

a q u a r a m a # 6 4 I 69

Novotec, de specialist in afvalwaterzuivering uit Merelbeke, implementeerde vorig jaar een driefasige waterzuivering bij een Belgisch voedingsbedrijf. Het systeem blijkt uitstekend te draaien, kan vlot van op afstand worden opgevolgd en vereist ook weinig onderhoud.

Novotec integreert modulaire WZI bij Limburgs voedingsbedrijf

en tweetal jaar geleden werd Novotec door een Genks voedingsbedrijf gecontacteerd om een pasklare oplossing voor de waterzuivering. De firma specialiseert zich in de bereiding van kant-enklare vacuümmaaltijden, die onder meer bestemd zijn voor scholen, ziekenhuizen en andere openbare instellingen. Het bedrijf investeerde net in een nieuw gebouw, met state-of-the-art productielijnen. Aan de waterzuiveringsinstallatie werden eveneens torenhoge kwaliteiteisen gesteld. Va r i a b e l e v u i lv r a c h t

“De grote uitdaging bij dit project was een systeem te bedenken dat op de juiste manier het afvalwater van dit bedrijf, dat zich kenmerkt door een heel variabele vuilbelasting, behandelt. Dit afvalwater is sowieso heel vetrijk. Bovendien is de productie van de onderneming sterk onderhevig aan pieken. Onder meer tijdens de eindejaarsperiode wordt er veel meer geproduceerd. Daarom moest het systeem ook in staat zijn die pieken op te vangen en een heel stabiele oplossing te garanderen,” stipt Kris Kellens van Novotec aan. Bij traditionele biologische waterzuiveringsprocessen wordt vaak gewerkt met actief slib, dat zich vrij in het water beweegt. Na de behandeling moeten het gezuiverd water en het slib van elkaar woru Het behandelde water is van prima kwaliteit en zou nog als proceswater kunnen worden gebruikt. 70 I aq u arama # 6 4

den gescheiden. Dat gebeurt meestal in een nabezinktank. “Het nadeel hiervan is het gevaar dat het geloosde water bij calamiteiten nog zwevende stoffen zou kunnen bevatten,” aldus Kris Kellens. “Dat risico wou deze klant niet lopen.” D r i e fa s e n

In nauw overleg met de klant, besliste Novotec om de waterzuiveringsinstallatie op te delen in drie stappen. “Bij de eerste fase passen we een voorzuivering toe. Dit gebeurt door middel van een flotatie-unit. De toevoeging van polymeren zorgt ervoor dat het grootste deel van de aanwezige vetten al in deze fase wordt afgescheiden, waardoor de belasting voor de rest van de installatie gevoelig daalt.”

Daarna komt het water terecht in een buffertank, die ideaal is om de pieken in het productieproces (en dus in de hoeveelheid afvalwater) goed op te vangen. “Hier wordt het behandelde water voortdurend gemengd met het instromende water, waardoor je een afvlakking krijgt van de aanwezige vuilvracht en het percentage vervuilende stoffen dus circa gelijk blijft.” Vervolgens wordt het water doorgestuurd naar een biologische reactor. In deze tank gebeurt de effectieve beluchting. Het afvalwater wordt hier gezuiverd door het contact met het aanwezige actief slib. M e mb r a a n b i o r e a c t o r

Specifiek voor dit project maakte Novotec gebruik van een membraanbioreactor (MBR). “In deze inox

w proj e ct

tank zijn een aantal membraanmodules aanwezig die het slib van het water scheiden. Via een pomp wordt het water doorheen het membraan gezogen, waardoor alle vaste stoffen op het fijnmazige membraan achter blijven. Dankzij deze zeer vergaande ultrafiltratie slagen we erin 100% van de zwevende stoffen tegen te houden. Deze aanpak garandeert ook een hoge flexibiliteit en zorgt voor een continue, goede afvalwaterzuivering.” Een belangrijk voordeel is dat het systeem vrij eenvoudig kan worden uitgebreid. “De mogelijkheid bestaat om, zonder ingrijpende civiele werkzaamheden, een extra reactor te plaatsen, waardoor het debiet toekomstgericht eventueel nog kan worden opgetrokken, evenredig met een mogelijke stijging van de productiecapaciteit van het bedrijf.” Bovendien wordt het in de reactor achtergebleven slib opnieuw naar de biologische reactor gebracht, waardoor er geen slibverlies optreedt. “De bij dit project toegepaste techniek wordt in de praktijk steeds meer gebruikt, zeker door ondernemingen die in het streven naar kwaliteit nog verder gaan dan de huidige normering. Deze klant zal zijn investering sowieso terugwinnen, omdat hij de zekerheid heeft nooit problemen met het effluent te zullen hebben.” L age onderhoudsvereisten

Met deze oplossing komt Novotec volledig tegemoet aan de vereisten inzake rendement en bedrijfszekerheid. Bovendien kon de installatie op een vrij beperkte oppervlakte worden geïnstalleerd. “Het gebeurt wel vaker dat we, zoals bij dit project, eerst worden gevraagd om een voorbehandeling te voorzien. Doordat we tijdens deze fase, waarbij dus vooral vetten worden verwijderd, ook een debietmeting uitvoeren, kunnen we een heel adequate inschatting van de regulatie maken, zodat er veel minder risico op overdimensionering bestaat en de kans op eventuele capaciteitsproblemen uiterst gering is. Extra

interessant is dat deze installatie op onderhoudsvlak jaarlijks maar één à twee spoelingen vereist. Daardoor blijft de werklast voor de bevoegde medewerkers ook heel beperkt.” Ook de sturing op afstand vergemakkelijkt het leven van het personeel. “Wij kunnen vanuit ons kantoor in Merelbeke voortdurend de toestand van de waterzuivering evalueren en, indien nodig, bepaalde parameters aanpassen. Op die manier hoeft er niet telkens iemand fysiek bij de installatie aanwezig te zijn.” V o l l e d i g e r e c u p e r at i e

Samen met enkele partners is Novotec volop bezig om te lobbyen voor een volledige waterrecuperatie. “Nu zien we nog al te vaak dat water van uitstekende kwaliteit moet worden geloosd, hoewel het nog perfect zou kunnen ingezet worden als proceswater. Door na de huidige behandeling bijvoorbeeld een desinfectieunit en een RO-installatie te voorzien, zou je vlot tot de gewenste kwaliteit kunnen komen.” (Door Bart Vancauwenberghe)

u De membraanbioreactor kan, indien nodig, eenvoudig worden uitgebreid.

Novotec Novotec ontwerpt, bouwt en plaatst installaties voor fysische, fysico-chemische en biologische waterzuivering, en slibbehandelingsinstallaties. Het bedrijf bouwt ‘in house’ de sturingskasten en de inox- of kunststofconstructies. Het staat ook in voor de piping, de montage- en de cableringswerkzaamheden. Novotec vind je ook op Facebook en LinkedIn. E www.novotec.be

Handige mobiele debietmeter Novotec is verdeler van de compacte en handige mobiele debietmetingen van Pulsar. “Het grote voordeel van deze oplossing is dat de installatie van deze meter geen ingrijpende, dure aanpassingen aan de leidingen met zich meebrengt,” vervolgt Kris Kellens. “Dit apparaat bestaat onder meer uit een sensor, die via een inox spanband op de buitenkant van de leiding wordt aangebracht. De sensor stuurt, door de leidingwand heen, een ultrasoon signaal dat door de kleine deeltjes in het water wordt weerkaatst. Via een gepatenteerd algoritme wordt die weerkaatsing geanalyseerd en op basis daarvan het debiet berekend. In de hand-held controller, die het debiet visualiseert, kunnen de procesparameters worden ingegeven. De FlowPulse is beschikbaar in een versie voor leidingen van 3 tot 35 cm, en in een versie voor leidingen met een diameter van 3 tot 100 cm. De gebruiksvriendelijke unit wordt geleverd in een handige kit en kan ook worden gehuurd.” a q u a r a m a # 6 4 I 71

sprl

bvba

FIELD, LABO & PROCESS WATER ANALYSIS from Al…conductivity…O2...

pH…SS…turbidity…to Zn Afleesunit/Datalogger ODEON Digitale physico-chemische analysers (draagbaar en vast) Digitale sensoren voor op het terrein Overstortsensor Meten van het slibdeken Detectiesensoren voor melkproducten-zuivelproces

sales@bpiinstruments.be Tel. 04 253 57 55 – 09 234 01 58

BPI_AQ56.indd 1

21/05/12 17:18

Duurzame en bewezen waterbehandeling voor: • Koelwater • Membraansystemen • Pasteurisatie- en sterilisatiesystemen • Proceswater

Villawal 15 3432 NX Nieuwegein The Netherlands +31-(0) 30-6021533 info@novochemgroup.com

www.novochemgroup.com/watertreatment

u NovoTraqua®-toepassing

in chemische multinational in Rotterdam

w re porta g e

Continu innoveren en gebruikmaken van hernieuwbare bronnen is de rode draad binnen de Novochem Group. “Met onze bewezen NovoTraqua® technologie kunnen meer Belgische bedrijven met onder andere koelwatersystemen hun operationele kosten en risico’s terugdringen”, is de boodschap die Novochem Water Treatment straks op de Aquarama Vakbeurs wil brengen.

NovoTraqua® dringt operationele kosten en risico’s koeltorens terug

oor de Novochem Group, gestart in ‘92 in de kunstmestindustrie, draait alles om duurzaamheid en kwaliteit. Alle producten worden zelf ontwikkeld, geproduceerd en geleverd. Dit resulteert in milieuvriendelijke producten, zoals NovoTraqua®, dat reeds vele toepassingen kent. “Niet enkel onze NovoTraqua® technologie maar ook onze knowhow, service en begeleiding onderscheiden ons van andere marktspelers. Elk productieproces dat gebruikmaakt van koelwater, kan middels het toepassen van onze NovoTraqua® technologie zijn operationele kosten - onderhoudskosten, water- en chemicaliënverbruik en productiederving door ongeplande productiestops als gevolg van scaling of corrosie - terugdringen. Daarnaast levert Novochem Water Treatment het hele waterbehandelingspakket voor koel-, ketel-, afval- en proceswater”, aldus Jan Hulsink, Sales Manager. Het bedrijf uit Nieuwegein telt een 50-tal medewerkers. De activiteiten inzake waterbehandeling gaan in stijgende lijn. In Eurazië beschikt Novochem Group over meerdere verkoopkantoren.

Geen productiederving door scaling

bij we alle systeemparameters, waterkwaliteiten en behandelingsresultaten in kaart brengen. Samen met de klant wordt dan de meest efficiënte behandeling gekozen, waarbij performance en operationele besparingen centraal staan.” A d s o r p t i e i n h i b i t o r e n e n b i o p o ly m e r e n

of corrosie

zorgen voor goede performance

“In heel wat bedrijven is proceswater de levensader van het productieproces. Zonder water geen koeling of verwarming. Om scaling-, corrosie- of microbiologische problemen te voorkomen moet het water goed behandeld worden. Bijna alle waterbehandelingsfirma’s maken nog gebruik van “ouderwetse” technologieën, niet of nauwelijks biodegradeerbaar, en veelal op basis van fosfaten en synthetische polymeren, terwijl Novochem kiest voor biobased producten. Ook wat betreft scaling en corrosie, scoren we beter dan andere marktspelers. De Nederlandse overheid riep onze technologie jaren terug al uit als best beschikbare technologie. Vele multinationals zijn reeds voor onze waterbehandelingsoplossingen gewonnen”, aldus Robin Witte, Directeur. “In België zit veel chemische industrie en onze NovoTraqua® technologie is er nog vrij onbekend. Aquarama biedt een goede gelegenheid om ons te profileren. Bij geïnteresseerde bedrijven starten we met een survey waar-

De biobased waterbehandelingstechnologie van Novochem wordt onder de geregistreerde merknaam NovoTraqua® op de markt gebracht. Het betreft componenten die gezamenlijk scaling, corrosie en biofouling minimaliseren. Door het werken met adsorptie-inhibitoren ontstaat een waterafstotend laagje waardoor het water niet bij de metaalwand kan komen. Indien dit laagje verstoord wordt, nemen nieuwe adsorptie-inhibitoren hun plaats in. Carriers houden de adsorptie-inhibitoren in de waterige oplossing stabiel en zorgen voor de hernieuwde aanvoer naar de metaalwand. Bovendien fungeren de carriers als (bio)organisch dispergeermiddel, wat separate dosering van een biodispergeermiddel overbodig maakt. Naar kalkstabilisatie zijn onze functionele groepen afkomstig uit de landbouwketen, andere marktspelers werken op basis van aardolie. Bij lozing op het oppervlaktewater breken de ketens van NovoTraqua® makkelijker af.” NovoTraqua® is synoniem voor producten inzetbaar voor corrosieinhibitie en anti-scaling bij koeltorens, sterilisatie, gaswassers… “. De klant kan zijn grenzen voor waterbehandeling verleggen en operationele kosten besparen. Maar zijn grootste winst zit in het verlagen van productiederving ingevolge falende waterbehandeling”, besluit Hulsink. (PD) E www.novochemgroup.com

u NovoTraqua®-toepassing

industriepark van Delfzijl a q u a r a m a # 6 4 I 73

vanuit kennis investeren WATERPSYCHOLOGIE Waterpsychologie

Weten wat er zich afspeelt in het leidingnet = de leer van water

Weet je... ?

Eennieuwedefinitie

vanpomp

rendement

... waarom er kalkafzetting is? ... waarom er corrosie in de leidingen is? ... waarom er groene aanslag in de douche is? ... hoe Legionella voorkomen kan worden? ... hoe je aan waterbesparing kan doen? ... hoe energiebesparing gerealiseerd kan worden door optimalisatie van de waterkringloop?

Acties

Mechanisch Operationeel Chemie

Kalk

Kennis van de flow Leidingconfiguratie Waterdynamica

Evaluatie Waterbesparing Energiebesparing

Microbiologie

Corrosie

Fouling

Metingen Analysen Waarnemingen

Toepassingen: Sanitair drinkwaternet - Stoomketel Condensors - IJswater Waterrecuperatie - Desinfectie Wateris gaat op zoek naar de oorzaak! Pas als de oorzaak bepaald is, kan de remediëring starten.

Wateris bvba Laarnebaan 131 - 9070 Destelbergen (Heusden) Tel +32 (0)9 230 85 43 - GSM +32 (0)494 11 80 84 toon.sanczuk@wateris.be

The Heart of Your Process

Meerkanaals waaiers met wereldklasse bescherming tegen verstopping We nodigen u graag uit om Sulzer Pumps standnummer 8 te bezoeken tijdens Aquarama op 17 Oktober 2013 in de Brabanthal te Leuven, België. Onze 1-kanaal Contrablock Plus waaier van Sulzer Pumps zette de toon voor ongeëvenaarde bescherming tegen verstoppingen, met een vrije doorgang van 75 mm en 80% afvoer van de binnenkomende vaste stoffen zonder tussenkomst van de snij-inrichting. En nu zijn er de meerkanaals Contrablock Plus waaiers, die hetzelfde doen voor pompen tot 400 kW / DN400. Hun unieke ontwerp resulteert dankzij CFD-design in een uitstekend hydraulisch rendement. Als onderdeel van de al even efficiënte ABS afvalwaterdompelpomp XFP bieden ze de best mogelijke garantie voor zorgeloos pompen. Meer oplossingen van wereldklasse vindt u op www.ABSEffeX.com

www.wateris.be

Sulzer Pumps www.sulzer.com

w re porta g e Op een volstrekt onafhankelijke manier, de beste installatie voor waterbehandeling adviseren en ondersteuning bieden: daarvoor staat Wateris. De onderneming van zaakvoerder Toon Sanczuk legt vooral de klemtoon op microbiologie en gaat er prat op haar klanten te helpen om de juiste investering, in functie van de bedrijfsspecifieke behoeften, te doen. “We benaderen iedere case net dat tikkeltje anders, maar heel uitgebreid.”

Wateris geeft audits en begeleiding andere dimensie T

oon Sanczuk kan terugvallen op een karrenvracht aan ervaring in de watersector. Toen hij in 2008 alsmaar meer de vraag kreeg naar onafhankelijk wateradvies en technische ondersteuning voor waterbehandelingsinstallaties, besliste hij die behoefte zelf in te vullen met een nieuwe bvba. Meteen was Wateris geboren. Microbiologie

“Onze klemtoon ligt op de professionele, industriële waterbehandeling,” onderstreept hij. “Daarbij bekijken we, op afvalwaterzuiveringsinstallaties na, alle niches in de watermarkt: drinkwater, sanitair water, proces- en ijswater, waterrecuperatie, enzovoort. Eén van onze stokpaardjes is het in kaart brengen van microbiologie in het waterproces.” Wateris verkoopt geen producten, maar kennis. “Elke dag werkt ons team aan de uitbreiding van die knowhow,” gaat Toon Sanczuk verder. “Dat is ook nodig, want de sector evolueert continu. Als onafhankelijk adviesbureau kunnen we samenwerken met alle leveranciers. Als de klant aangeeft specifiek met een bepaald bedrijf in zee te stappen, hebben we daar geen enkel probleem mee. Ons enige doel is dat de geplande investering in waterbehandeling integraal de behoeften van het bedrijf dekt en dus absoluut een juiste investering is.” K l e i n e a a n pa s s i n g e n

In de praktijk wordt Wateris vaak gecontacteerd om scheefgegroeide situaties recht te trekken. “We

worden veel geconfronteerd met overgedimensioneerde installaties, die het bedrijf onnodig op kosten jagen. Vaak kan je met enkele kleine aanpassingen al gevoelige besparingen realiseren. Onze wateraudits beperken zich geenszins tot oppervlakkigheden: we maken er een erezaak van alles van a tot z uit te pluizen, en op die manier alle pijnpunten goed in kaart te brengen. Zo bestuderen we onder meer het leidingnet, de warmtewisselaars, de dimensionering, et cetera. Voor een klant is het ook cruciaal om weten wat er precies in die leidingen gebeurt.” Legionellapreventie blijft daarbij een hot item. “Dat geldt zowel voor rust- en zorgcentra, hotels als voor andere gebouwen met risico op stilstaand water,” vervolgt Toon Sanczuk. “De oplossing hoeft ook niet per se bij chemicaliën te liggen. Soms volstaan bepaalde kleine, structurele wijzigingen al om het grootste deel van het probleem te verhelpen. In sommige situaties kan je niet om het gebruik van chemicaliën

heen, maar wij streven altijd naar de meest ecologische oplossing.” BBT

De dienstverlening van Wateris beperkt zich niet tot de audit, maar krijgt een verlengstuk in ondersteuning gedurende alle fasen van het installatie- of aanpassingstraject. “Zo bekijken we bij investeringen in legionellapreventie bijvoorbeeld of de installateur alles uitvoert volgens de BBT (Best Beschikbare Technieken). Je kan beter daar zaken rechtzetten dan achteraf te moeten ingrijpen. Daarnaast worden we vaak ingeschakeld om een ‘second opinion’ te geven aan ondernemingen die zich afvragen of ze wel goed zitten bij hun huidige leverancier. Sowieso hechten we veel belang aan een open communicatie, zowel met de klant als met alle leveranciers uit de waterbranche. Dat doen we vanuit de overtuiging dat je alleen door een goede samenwerking het best mogelijke resultaat bereikt.” (BV) E www.wateris.be

”

Onze wateraudits beperken zich geenszins tot oppervlakkigheden. We bestuderen onder meer het leidingnet,de warmtewisselaars, de dimensionering, et cetera. Toon Sanczuk, Wateris

a q u a r a m a # 6 4 I 75

Tensio zorgt voor professionele reiniging van membraanfiltraties

Steeds meer melkerijen en andere voedingsverwerkende bedrijven maken in hun productieproces gebruik van membraanfiltratie. Een belangrijk onderdeel daarvan is de professionele reiniging van de membranen, met de hulp van speciaal ontwikkelde reinigingsmiddelen. Met de KOCHKLEENTM-reinigingsmiddelen van Koch Membraan Systemen en Tensio kunnen mooie resultaten worden behaald.

et meest geschikte moment om tot reiniging over te gaan, kan worden bepaald aan de hand van de zogenaamde waterflux. Dit is een waarde die het filtratiedebiet per m² bij 20 °C en bij een bepaalde filtratiedruk aangeeft, en zo de actuele tendens van het proces en de reinigingskwaliteit aantoont. Een voortdurende afname van de fluxwaarde waarschuwt voor een kwaliteitsverlies van het proces en impliceert een stijgende behoefte om tot reiniging over te gaan. B e pa l i n g r e i n i g i n g s pa r a m e t e r s

De te respecteren grenswaarden tijdens een reiniging staan in de membraanfiche: de pH-waarde, de temperatuur, de drukgegevens en het al dan

76 I aq u arama # 6 4

niet bestendig zijn tegen oxidatiemiddelen. De pHwaarde geeft aan in hoeverre een membraan zich alkalisch of zuur laat reinigen. Membranen met een hogere pH-tolerantie geven vaak aanleiding tot goede reinigingsresultaten. De meeste moderne membranen vereisen een gebruik van gebufferde reinigingsmiddelen. Ultrafiltratie (UF)-membranen verdragen een temperatuur tot 55°C. Bij omgekeerde osmose (RO) en nanofiltratie (NF)-membranen gaat dat tot 45°C. Worden deze temperaturen overschreden, dan kan dit tot beschadiging leiden. Speciale membranen, zoals de HpHt-membranen van KOCH Membraan Systemen, verdragen temperaturen tot 85°C en een pH tot 12,5. Ook de in de membraanfiche aangegeven filtratiedruk moet ten alle tijde worden gerespecteerd. Omdat de meeste RO- en NF-membranen niet stabiel zijn tegen oxidatiemiddelen, zijn chloor en zuurstofafsplitsende producten taboe. Voor andere membranen is de maximale chloorconcentratie altijd vermeld. B e pa l i n g o p t i m a a l r e i n i g i n g s m o m e n t

Dit gebeurt in functie van verschillende parameters. De eerste daarvan is de performantie van de filterinstallatie. Hierbij ligt de focus op de filtratiedruk. Een reiniging die te laat wordt uitgevoerd kan namelijk de membranen zodanig blokkeren dat De reinigingsprocedure wordt afgestemd op het vooraf gefilterde product u

een normale werking nadien niet meer kan worden gegarandeerd. Ook microbiologische criteria spelen een rol. Wanneer een reiniging te lang wordt uitgesteld, leidt crossflow en een suboptimale temperatuur van >12°C gemakkelijk tot een verhoging van microbiële groei. Een frequente controle is noodzakelijk om tot een optimale reinigingsfrequentie te komen. Daarnaast is ook de capaciteit van de filterinstallatie bepalend. In veel gevallen stemmen de capaciteiten van de complete begeleidende installaties niet overeen met die van de membraanfilterinstallatie. Zo kan deze een mogelijke gebruiksduur van 12 uren aangeven, terwijl de tankcapaciteit of de gebruiksduur van de warmtewisselaar lager is. In dit geval wordt de membraaninstallatie niet

w re porta g e

u Een doseerinstallatie, zoals ze door Tensio wordt aangeleverd

Procedure van een enzymatische reiniging bij hogere organische belasting 1. Voorspoeling met water: dient om alle wateroplosbare productresten weg te spoelen. Een hoog restgehalte verhoogt het verbruik aan reinigingsmiddelen en kan de reiniging

meer met product gevoed, of wordt ze met water gespoeld. Tijdens deze stilstand mag de temperatuur niet toenemen, want dit kan de aanwezige vetten doen karnen of verzepen. De bepaling van de reinigingsfrequentie gebeurt dan best aan de hand van de filtratiedruk waarbij, onafhankelijk van de procesduur, steeds gereinigd wordt wanneer de filtratiedruk een voordien vastgelegd drukniveau heeft bereikt.

vermoeilijken. 2. Mild alkalische voorreiniging: een aansluitende mild alkalische voorreiniging verwijdert een groot deel van de overblijvende productresten. De voorreiniging gebeurt bij een dusdanige temperatuur en concentratie dat het restproduct zo weinig mogelijk denatureert. Na een 15 minuten durende circulatie wordt de installatie met water uitgespoeld. 3. Enzymatische reiniging: om de enzymatische activiteit tijdens deze reinigingsfase optimaal te benutten, is het belangrijk om pH en temperatuur correct te beheren. Het optimale werkingsgebied van het enzymatisch preparaat – vaak in combinatie met een alkalisch product – moet steeds worden behouden. Om eiwitresten verder te splitsen wordt - na het bereiken van een stabiele waarde – het enzymatisch preparaat verder bij gedoseerd. Eventuele

B e pa l i n g o p t i m a l e r e i n i g i n g s p r o c e -

vetresten worden gebonden en kunnen daardoor worden weggespoeld. De reinigingstijd

dure

met een enzymatisch product bedraagt 45 minuten. Naargelang de organische belasting op

De reinigingsprocedure wordt afgestemd op het vooraf gefilterde product. Volgens de huidige stand van zaken wordt gebruikgemaakt van de volgende reinigingsmiddelen: enzymatisch (bijvoorbeeld in combinatie met een alkalisch preparaat), een chloorhoudend reinigingspreparaat, en éénfasige complete alkalische of zure reinigingsproducten. Vanuit het standpunt van aankoopkosten is een reiniging met een chloorhoudend middel vaak het goedkoopst, maar deze chloorreiniging noodzaakt ook een regelmatige controle. De aangegeven grenswaarden van de membraanfabrikant mogen nooit overschreden worden. Als sterk oxidatiemiddel vermindert chloor namelijk de levensduur van de membranen. Hoewel een enzymatisch product vaak een duurdere oplossing lijkt, reinigt die - bij een correcte dosering en de juiste procedure – de membranen beter en kan dit hierdoor vaak prijsgunstiger zijn. (Zie ook kaderstuk.)

het membraan kan het aan te raden zijn de pH- waarde van de reinigingsoplossing nadien

B e pa l i n g i n d i v i d u e l e b e h o e f t e

Ieder bedrijf is anders. Afhankelijk van de membraanfiltratietoepassing en het doel van de reiniging, kan een aangepaste reinigingsprocedure zinvol zijn. Wim Lampaert: “Om telkens een goed en duurzaam resultaat, langere houdbaarheid van uw product en membraan, en een prijsgunstige reiniging te kunnen garanderen, voert Tensio in uw bedrijf doelgerichte reinigings- en productieprocesaudits uit. Wie interesse heeft in een verdere uitdieping van zijn membraanfiltratieproces en -reiniging, kan contact met ons opnemen.” (BV)

verder bij te stellen. 4. Zure reinigingstap: door de toevoeging van zuurstofhoudende additieven wordt het enzym gedeactiveerd en de reinigingswerking door de zuurstofreactie versterkt. Enkel membranen die resistent zijn tegen oxidatiemiddelen kunnen op deze manier worden behandeld. Na circa 15 minuten wordt met voldoende water residuvrij gespoeld. Bij een hoge waterhardheid is het aan te bevelen om frequent een zure reinigingsstap uit te voeren. In andere gevallen is één zure reiniging per week vaak voldoende. Wim Lampaert (Tensio): “De meeste ultrafiltratie – en microfiltratiemembranen zijn geschikt voor reiniging door één van onze gebufferde salpeterzuurhoudende reinigers. Voor omgekeerde osmose- en nanofiltratiemembranen adviseren we een fosforzuurhoudend product. Omdat een te lage pH membranen broos maakt, mag de voor het membraan aangegeven kritische pH nooit worden overschreden. De reinigingstemperatuur is – afhankelijk van het type membraan – lager dan 45°C. De zure reinigingsoplossing wordt gedurende 30 minuten rondgepompt en vervolgens met voldoende water nagespoeld.” 5. Alkalische ontspanningsstap: in deze alkalische fase gaat, onder meer door de hoge temperaturen, de kunststof open en komen eventueel verstopte poriën automatisch vrij. Bovendien ontspant het membraan zich dankzij een gestimuleerde stijging van de pH. 6. Bepaling van de waterflux en bewaring: na het residuvrij verwijderen van de reinigingsoplossing wordt de waterflux bepaald. Indien die niet minstens 80% bedraagt ten opzichte van de waarde van een nieuw membraan, dient de reiniging te worden herhaald. Wim Lampaert: “Om het membraan voor een lange stilstand te bewaren (en de noodzakelijke desinfectiestap voor de start van een volgende productie te verkorten, en mogelijk te herleiden tot een ontspanningsstap) adviseren we het gebruik van een mild zuur speciaal product (KOCHKLEENTM conserveringsmiddel). Membranen die bestand zijn tegen oxidatiemiddelen kunnen mogelijk met een zuurstofhoudend additief worden gespoeld.”

Met dank aan Wim Lampaert (Tensio bvba) en Martin Patzelt (Horpovel GmgH), in samenwerking met Koch Membrane Systems. E www.tensio.be

a q u a r a m a # 6 4 I 77

De technologie van morgen, hier en nu

Trap uw oude blowers eruit, en spaar energie met onze nieuwe schroefblowers

Vergeet uw oude blowers en stap over naar de technologie van de toekomst. De nieuwe schroeftechnologie van de Atlas Copco ZS-blowers is gemiddeld zoâ&#x20AC;&#x2122;n 30% energiezuiniger dan de bestaande lobben- of rootstechnologie. Door het energieverbruik van uw blowersysteem te verminderen, zal u niet alleen heel wat milieuvriendelijker werken, maar biedt u tegelijk een beter antwoord op de vraag naar duurzame produktiviteit en lagere CO2-uitstoot. Wil je weten hoe u met Atlas Copco ZS-blowers en -compressoren uw energiekosten kunnen verlagen? Kijk op www.efficiencyblowers.com www.atlascopco.be

Atlas-00056.indd 1

15/05/12 14:10

w proj e ct

Dat Nederland in het buitenland een goede reputatie geniet voor waterzaken, is min of meer bekend. Maar waarom kiest een buitenlands bedrijf bewust voor een oplossing van Nederlands fabricaat? Het Engelse bedrijf UVO3 Ltd zet al meer dan twaalf jaar UV-installaties van de Nederlandse leverancier Van Remmen

Engelse specialist kiest bewust voor Nederlandse UV-installaties

UV Techniek in de markt. Betrouwbaarheid van de techniek, in combinatie met flexibiliteit en innovatiekracht, zijn de sleutelwoorden voor een inmiddels langdurige samenwerking.

VO3 Ltd. is een leverancier van waterbehandelingsinstallaties die zich de laatste jaren vooral toelegt op UV-installaties. Het bedrijf is gevestigd in St. Ives, even ten noorden van Cambridge in Engeland. De leverancier is werkzaam in diverse marktsectoren en werd zo door een internationale producent van frisdranken gevraagd om een offerte te maken voor behandeling van het inkomende drinkwater. In het productieproces van het bedrijf is een zeer betrouwbare kwaliteit drinkwater van essentieel belang. Niet alleen voor de schoonmaak, maar ook omdat het wordt gebruikt in het product.

Probleemstelling

De frisdrankenproducent kent hoge standaarden op het gebied van kwaliteit en dat betekent dat drinkwaterkwaliteit niet altijd voldoende is. Als laatste stap van de drinkwaterbereiding is er sprake van een koolfiltratie, wat de kans op groei van bacteriën in het distributiesysteem doet toenemen. “Hoewel de kwaliteit van het drinkwater voldoet aan de standaard kwaliteitseisen, wil het bedrijf geen enkel risico lopen. De microbiologische kwaliteit is daarbij het voornaamste aandachtspunt. Daarom zocht het management een methode om aan de hoge eisen te voldoen,” aldus Peter Wadsworth, managing director van UVO3. “Daarnaast wilde het bedrijf een complete monitoring van de kwaliteit via extra monsterpunten, zonder dat daardoor het risico op microbiologische besmetting groter werd. Het drinkwater is immers een bestanddeel van het eindproduct frisdrank, waar onder meer sui-

kers inzitten. Suikers zijn een potentiële voedingstof voor bacteriën.” K e u z e m o g e l i jk h e d e n

“Het bedrijf had keuze uit diverse behandelingstechnieken voor het drinkwater,” vervolgt Peter Wadsworth. “Na een eerste keuzemoment heeft men zich vooral verdiept in aanvullende desinfectie, met behulp van ozon of door gebruik te maken van desinfectie met ultraviolet licht.” Desinfectie van drinkwater, wat neerkomt op het elimineren van bacteriën, is mogelijk met fysische en/of chemische methoden. Het wellicht grootste verschil tussen de twee aanpakken is dat fysische methoden veelal een zogenaamde functie als ‘poortwachter’ hebben en chemische middelen meestal ook verderop in het systeem voor afdoding van aanwezig bacteriemateriaal zorgen.”

”

Eén van de voordelen van UV

is dat de behandeling de smaak en de eigenschappen van het drinkwater niet verandert. Peter Wadsworth, UVO3 a q u a r a m a # 6 4 I 79

w proj e ct

Chemische desinfectie met ozon (O3)

De inzet van ozon voor desinfectie is gebaseerd op de reactiviteit van het middel. Naast de directe afdoding van aanwezige bacteriën, zorgt ozon er ook voor dat de aanwezige organische stoffen worden geoxideerd. Hierdoor neemt de hoeveelheid voedingstoffen voor eventuele groei van bacteriën verderop in een watersysteem af. Het is bij benadering anderhalve keer effectiever dan het veel toegepaste desinfectiemiddel chloor, maar de hoge reactiviteit vraagt ook om extra aandacht bij het genereren van ozon en de doseerniveaus. F ys i s c h e d e s i n f e c t i e m e t u lt r av i o l e t

geleden door diverse UV-leveranciers werd benaderd, koos hij voor samenwerking met het Nederlandse Van Remmen UV Techniek. “ Vo o r u i t d e n k e n d e n f l e x i b e l e a a n pa k”

Het was een weloverwogen keuze van UVO3 om samen te werken met het destijds relatief kleine Van Remmen UV Techniek. “Ze konden ons een grote range van goed ontwikkelde en innovatieve UV-units aanbieden. Dat, in combinatie met de continue zoektocht naar verbetering en de flexibele insteek van het bedrijf, gaf de doorslag. Wat ook zeker een rol speelde, is dat onze Nederlandse partner vriendelijk en professioneel is en makkelijk

l i c h t ( UV )

om mee samen te werken. Dergelijke eigenschappen worden geapprecieerd door iedereen die een langetermijnrelatie wil aangaan.” “Het is ook een heel succesvolle relatie,” laat Wadsworth nog weten. “Ons bedrijf heeft inmiddels meer dan 1.000 UV-units in diverse marktsegmenten kunnen verkopen en installeren.” (door Bart Vancauwenberghe) E www.vanremmen.nl u Het team van Van Remmen verzorgt het complete traject: van ontwerp tot en met de realisatie van een verkoopklaar product, volledig van Nederlandse makelij.

UV-behandeling is wereldwijd de meest toegepaste methode voor fysische desinfectie. Het UV-gebied reikt van ongeveer 200 tot 400nm, waarbij vooral een golflengte van circa 254 nm zeer goed in staat is om micro-organismen onherstelbaar te beschadigen. De zogenaamde UV-C-installaties werken met lampen die deze golflengte door het te behandelen water sturen. Een aandachtspunt voor het gebruik van UV is de eventuele aanwezigheid van deeltjes in het water. Deeltjes kunnen er immers voor zorgen dat niet alle bacteriën worden bereikt door de straling. G e m o t i v e e r d e k e u z e v o o r UV- d e s i n fectie

Voor de frisdrankenproducent viel de keuze op desinfectie met UV, wat volgens Wadsworth een volkomen terechte keuze is. “Bij het bedrijf draait het hele productieproces en de kwaliteitseisen om het behoud van de unieke smaak. Eén van de voordelen van UV is dat de behandeling de smaak en de eigenschappen van het drinkwater niet verandert. Er worden geen chemicaliën aan het water toegevoegd bij deze behandeling. UVO3 levert beide methoden van desinfectie, maar we merken dat de keuze steeds vaker valt op UV, mede vanwege deze eigenschappen.” Keuze voor Nederl andse leverancier

Het Britse bedrijf UVO3 houdt zich al lange tijd bezig met behandeling van (drink)water, met name het in stand houden of brengen van de microbiologische kwaliteit ervan door middel van desinfectie. De afzetmarkt voor het bedrijf is divers, maar richt zich tegenwoordig vrijwel uitsluitend op de levering van UV-installaties. Hoewel Wadsworth twaalf jaar

Van Remmen UV Techniek Van Remmen UV-Techniek uit Nederland is gespecialiseerd in UV-C-desinfectiesystemen voor het behandelen van vloeistoffen en oppervlakken. Het bedrijf verzorgt het complete traject: van ontwerp tot en met de realisatie van een verkoopklaar product, volledig van Nederlandse makelij. Het team is een mix van jonge enthousiaste mensen met frisse ideeën, gecombineerd met ervaren medewerkers die hun sporen inmiddels hebben verdiend. Van Remmen exporteert al naar tien landen binnen Europa en boort nu ook de Belgische markt actief aan. Met de firma Duktrad is het bedrijf wel al geruime tijd vertegenwoordigd in de privézwembadenmarkt. Naast interesse vanuit de recreatiesector, ontving men de laatste tijd steeds meer vragen vanuit de industriële markt. “Daarom is nu de tijd aangebroken om deze sectoren aan te spreken en gaan we op zoek naar dealers die onze producten in België willen vertegenwoordigen. Distributeurs die op zoek zijn naar een UV-C-fabrikant die duurzaamheid en betrouwbaarheid hoog in het vaandel draagt, mogen ons altijd contacteren.”

80 I aq u arama # 6 4

tot

30%

Goedkoper

Het succes van de VLT® AQUA Drive is geen toeval in de watersector... het is gebaseerd op knowhow en ervaring gewonnen met de klanten, project na project sinds 20 jaren. VLT® AQUA Drive – de frequentieomvormer, speciaal ontwikkeld voor de watersector, beschikbaar voor toepassingen van 0,25 kW tot 2 MW. Ontdek zijn nieuwe functionaliteiten op het Aquarama netwerkevent, op 23 oktober. Ontmoet de Danfoss experts op de stand nr. 80. Danfoss VLT Drives A. Gossetlaan 28 - 1702 Groot-Bijgaarden Tel. +32 2 525 07 11, E-mail: drives@danfoss.be

RioolwateRzuiveRing, MaRokko

eneRgie uit afvalveRbRanding, China

MeMbRaan bio ReaCtoR, MaCau

anaeRobe afvalwateRzuiveRing, Spanje

dRinkwateR, Congo

luChtzuiveRing, Saoudi-aRabië

WATER • HERGEBRUIK • LUCHTZUIVERING • AFVAL • BIOMASSA • HERNIEUWBARE ENERGIE 10 kantoren en meer dan 1.000 referenties wereldwijd Duurzame en sleutel-op-de-deur oplossingen voor overheid en industrie. WATERLEAU • Radioweg 18 • B-3020 Herent (LEUVEN) • +32 16 650 657 • info@waterleau.com

TitrIC :

One system for your fully automatic water analysis ! Sample preparation and determination of pH, conductivity, p & m value, anions and cations in a single run

Blancefloerlaan 179G — 2050 Antwerpen LO T: +32(0)3 281 33 31 info@metrohm.be www.metrohm.be

uw partner in bodemonderzoek en grondwatersanering

grondwatersanering vluchtige componenten

 EBSD type 2: oriënterende en beschrijvende bodemonderzoeken, technische verslagen, …  Onderzoek en advies inzake BBT grondwaterbehandeling  Uitvoering van pilootproeven  Bouw van installaties en/of integratie in bestaande zuiveringsinstallatie  Realisatie en opvolging van saneringsprojecten Trevi nv Dulle-Grietlaan 17/1 B-9050 Gentbrugge

T +32 9 220 05 77 S www.trevi-env.com E info@trevi-env.com

*) debiet 5 tot 150 m³/min overdruk tot 1000 mbar vacuüm tot 500 mbar

KAESER KOMPRESSOREN BVBA Heiveldekens 7A – B-2550 Kontich Tel: 03/ 326 39 62 – Fax: 03/ 326 39 73 E-Mail: info.belgium@kaeser.com

www.kaeser.com

w proj e ct

Grontmij ontwerpt duurzame proceswaterzuivering voor Nyrstar Balen Het multimetalen- en mijnbouwbedrijf Nyrstar, met in BelgiĂŤ vestigingen in Balen

S u l fa at e n f l u o r

en Overpelt, produceert aanzienlijke hoeveelheden zink en lood, net als andere

De waterfractie van de afscheiding wordt vervolgens, na buffering, gevoed aan de sulfaat- en fluorverwijdering. Hierbij worden de sulfaten en de fluoriden in een reactorcombinatie van 4 tanks als gips geprecipiteerd. Dat gebeurt door toevoeging van kalkmelk en nauwgezette pH-controle. Tijdens het ontwerp besteedde Grontmij heel veel aandacht aan de menging in de reactoren. Door de intensieve recirculatie van slib over de verschillende reactoren wordt een slibkorrel met hoge densiteit gevormd, wat resulteert in een efficiĂŤnte afscheiding. De slibstroom komt in de bestaande bezinkingsvijver terecht.

producten waaronder zilver, goud en koper. Grontmij kreeg de opdracht om een concept- en developmentstudie uit te voeren voor de aanpassing van de bestaande proceswaterzuiveringsinstallatie (PWZI) in Balen. Dit met het oog op een hoge performantie en een doorgedreven reststroomrecuperatie. Nyrstar wil met dit project de ecologische impact op de omgeving nog verder reduceren. Zowel de recuperatie van waardevolle metalen, als de recuperatie van het gezuiverd proceswater vormen hierin belangrijke sleutelelementen.

H u i d i g e s i t u at i e

In de bestaande zuiveringsinstallatie behandelt Nyrstar de verschillende afvalwaterstromen met kalkmelk om de metalen als hydroxiden en de sulfaten als gips te precipiteren. Na de afscheiding van water en slib loost Nyrstar de waterfractie in het koelwatercircuit en voert het de slibfractie af naar bezinkingsvijvers, voor verdere afscheiding of indikking. Nyrstar baggert de ingedikte slibfractie op om ze daarna met een persfilterinstallatie te ontwateren en compacteren. De ontwaterde slibkoeken worden uiteindelijk op de site zelf gestort. Zo gaat de kostbare metaalfractie in het slib verloren. T o e ko m s t i g p r o c e s

In nauw overleg met de procesafdeling van Nyrstar en op basis van laboratoriumproeven definieerde

Grontmij een fysicochemisch zuiveringsproces dat opgebouwd is uit verschillende opeenvolgende zuiveringsstappen: kwik- en seleenverwijdering, sulfaat- en fluorverwijdering, homogenisering, metaalprecipitatie en metaalrecuperatie. Kwik en seleen

De plaats waar we de diverse afvalwaterstromen in het zuiveringsproces introduceren, hangt af van de respectievelijke afvalwatersamenstelling. Zo worden de afvalwaters waarin kwik, seleen, sulfaten en fluoriden aanwezig zijn gezuiverd voordat de overige afvalwaterstromen verwerkt worden. In de kwik- en seleenverwijdering wordt het afvalwater voorbehandeld met polymeer. Een lamellenafscheiding scheidt vervolgens het uitgevlokte slib af, waarna een filterpers dit verder ontwatert. Een erkend verwerker voert tenslotte de slibfractie af.

H o m o g e n i s e r i n g , m e ta a l p r e c i p i tat i e e n - r e c u p e r at i e

Het effluent van de sulfaat- en fluorverwijdering stort vervolgens over naar de homogenisering. In de homogeniseringsstap worden ook de overige afvalwaterstromen uit het productieproces toegevoegd mits een mechanische voorzuivering (stappenrooster). Van hieruit wordt het afvalwater gevoed aan de metaalprecipitatie. Deze beoogt de verdere neerslag van de waardevolle metalen. Het proces bestaat uit een cascade van vier reactoren. De eerste drie reactoren vormen de reactieeenheid om de precipitatie en de bezinking van de hydroxiden te verbeteren. Ook hier gebeurt dosering van kalkmelk door nauwgezette pH-controle en wordt een doorgedreven slibrecirculatie toegepast. In een vierde reactor gebeurt de dosering van ijzerchloride en polymeer voor de verdere vlokvorming. a q u a r a m a # 6 4 I 83

One Name performs in the most demanding environments One Name Pentair Valves & Controls. We’ve made a name for our divisions by backing up the world’s leading range of valves, actuators and associated flow control equipment, with the best customer support services available. Indeed, whatever your process needs, our experienced team can work in partnership with you to ensure you have the most efficient products for your operation. Profitable solutions that will make your production line and your board meetings run a whole lot smoother. When it comes to making your business more efficient there’s only one name you need to remember – Pentair Valves & Controls.

Pentair Valves & Controls Belgium. Phone: +32 16 386 100

www.pentair.com/valves

Onze bijdrage tot het verlagen van uw CO2 We optimize your flow

Bezoek ons op UK AD & Biogas Stand P084 Birmingham 2-3/7/2014

Packo Pumps België Tel. +32 51 51 92 80 • pumps@packo.com

www.packopumps.com

w proj e ct

Voor de bouw van de nieuwe installatie werd verder rekening gehouden met de gegarandeerde continuïteit van de bestaande installatie. Daarvoor werd een gedetailleerd faseringsplan uitgewerkt waarin de ombouw van de installatie stapsgewijs staat omschreven. Voorts werd er een projectplanning voor de uitvoeringsfase uitgewerkt en een budgetraming van het project met een foutenvlag van 10%. Ook in deze stap scheidt een lamellenafscheiding het slib af en ontwatert een filterpersinstallatie het slib. Het effluent van de metaalprecipitatie wordt gebufferd in een buffertank met het oog op hergebruik en voeding aan de effluentpolishing. De slibkoeken uit de metaalprecipitatie worden afgevoerd naar de laatste stap, zijnde de metaalrecuperatie. In deze stap wordt de metaalfractie in het slib door een intensieve menging en toeslag van zuur terug in een oplossing gebracht. De metaalrijke processtroom wordt vervolgens terug aan de productie gevoed.

Daarnaast dienden de experten van Grontmij het proces te vertalen naar de best beschikbare en duurzame zuiveringstechnieken. Belangrijke ontwerpkeuzes werden ook economisch afgewogen. De randvoorwaarden en dimensioneringskarakteristieken van elk installatieonderdeel werden opgelijst in datasheets en alle belangrijke ontwerpkeuzes gemotiveerd in een ‘Justification of choice’. De installatie werd met de focus op het procesgedeelte uitgewerkt in P&ID’s en lay-outmatig vertaald naar een 3D-opstelling die Nyrstar in staat stelde om een goed beeld te krijgen van de installatieopzet.

Het project van de proceswaterzuivering is bijzonder omdat het de combinatie van milieubeschermingsmaatregelen en productie optimaliseert, waardoor een win-winsituatie ontstaat. Nyrstar kan op deze wijze blijvend voldoen aan de strengere milieunormen zonder een bijkomende kost te creëren. Dankzij een duurzame geïntegreerde denkwijze geniet Nyrstar hierdoor zelfs van een terugverdieneffect. (door Grontmij) E www.grontmij.be

T o e g e v o e g d e wa a r d e va n G r o n t m i j

De studieopdracht voor Grontmij bestaat uit een procesaftoetsing in de conceptfase en een detailontwerp van de zuiveringsinstallatie in de developmentfase. Parallel aan de studiefase van Grontmij liep er een BOOT-traject (Build, Own, Operate and Transfer). Daarbij doorliepen een aantal contractors een offertefase voor de aanbieding van een BOOT-contract. Het uiteindelijke doel van de studiefase was een volledig afgetoetst referentieontwerp voor te leggen als basis aan de verschillende BOOT-contractors. De developmentfase kent een erg korte doorlooptijd. In een periode van vier maanden heeft een team van 35 experten van Grontmij uit verschillende disciplines zich over het project gebogen. Het ontwerp resulteerde in een heel compacte installatieopzet, met toch voldoende aandacht voor functionaliteit en ergonomie.

a q u a r a m a # 6 4 I 85

chemical process & storage solutions

looking for the right

partner

De pamco®-biorotoren

for your project?

Een waterzuiveringsinstallatie met pamco®biorotoren heeft veel voordelen: • ideaal voor kleine en middelgrote gemeenschappen (100 tot 5.000 IE) • hoge zuiveringsprestaties • nitrificatie - denitrificatie • opmerkelijke weerstand tegen tijdelijke schokbelastingen • zeer geringe exploitatiekosten • uitstekende integratie in het landschap Kiezen voor pamco®, is kiezen voor: • • • • • •

meer dan 30 jaren ervaring de best aan de industrie aangepaste biorotoren op de markt een holle as van geverfd staal of van inox slechts 2 steunlagers een veilig onderhoud van langs buiten een drager in honingraatstructuur, die dankzij de geometrie en tussenruimten niet-verstopbaar is • beproefde oplossingen voor het omgaan met onbalansen • verstandige adviezen voor de hele behandelingsinstallatie (voorbezinktank, nabezinktank,…)

CGK zorgt voor de onderdelen, het onderhoud en de reparatie van uw procesinstallatie.

Voor meer info: exelio s.a. Rue de la China 65 B-4141 Louveigné

T +32(0)4 278 02 28 F +32(0)4 369 90 72 E info@pamco.be I www.exelio.be

CGK group bvba Westlaan 7 8560 Gullegem

cgk-online.be Tel: +32 (0) 56 42 22 02 Fax: +32 (0) 56 42 22 05 info@cgk-online.be

w proj e ct

Overmatige slijtage aan waaier en pomphuis zetten de exploitant van de afvalwaterzuiveringsinstallatie in Saarbrücken-Brebach in Duitsland aan om een zes jaar durende vergelijkende test te doen met zandvangpompen.

Op zoek naar het optimale pompmateriaal voor zandvangpompen

e geïnstalleerde pompen in hard chroom (1.4313, hardheid <320 HB) haalden geen bevredigende levensduur en ook pompen met keramische coatings leverden geen bevredigende resultaten. In 2006 werd op de waterzuiveringsinstallatie als proef een pomp met rubberbekleding gemonteerd om het slijtageprobleem van de zandvangpompen in te dijken. Na anderhalf jaar was ook op deze pomp de eerste slijtage op de waaier te zien. V e r g e l i jk e n d e d u u r t e s t

Nu was het tijd om een langdurige test onder dezelfde voorwaarden op te zetten. Voor dit doel werd een dubbele zandvanger met een dubbele kamer ingezet. Bij het begin van de test werden in juni 2007 twee nieuwe pompen ingebouwd met exact dezelfde ontwerpgegevens. Eén met een rubberbekleding voorzien van een hoge kwaliteit rubbercompound die de best mogelijke bescherming tegen slijtage garandeerde. En de oplossing van Emile Egger met een zeer slijtvast chroom-molybdeen wit gietijzer (Egger HG25.3), met een hardheid van 600-700 HV (55-60 HRC). Dit materiaal wordt via een warmtebehandeling volledig tot in de kern gehard, dus niet alleen een grenslaag aan het oppervlaktegebied. Vanwege het hoge gehalte aan chroom is Egger HG25.3 niet alleen geschikt voor abrasieve media, maar ook voor corrosieve media. De bedrijfsuren, het debiet in de installatie, evenals de hoeveelhe-

den zand werden vanaf de aanvang van het experiment genoteerd en gedocumenteerd. De pompen werden ook jaarlijks geopend om de mate van slijtage te documenteren. Na drie jaar kon men in de met rubber beklede pomp op de rand van de waaier, op de behuizing aan de zuigzijde en het gebied zonder rubberbekleding achter de waaier duidelijke tekenen van slijtage zien. De pomp uit chroom-molybdeen wit gietijzer (Egger HG25.3) toonde echter een uniforme oppervlakkige slijtage. Aan de achterzijde van de waaier en op het deksel van het pomphuis was

amper slijtage te zien. Na vier jaar werden op de met rubber beklede pomp ernstige slijtage van de rubberbekleding en het gietwerk waargenomen. De toestand van de pomp in chroom-molybdeen wit gietijzer (Egger HG25.3) was echter vrijwel onveranderd.

Hard chroom 1.4313

Met keramische coating

Rubberbekleding na 5000 werkuren

Egger HG25.3 na 5000 werkuren

Rubberbekleding na 13600 werkuren

Egger HG25.3 na 13600 werkuren

T o e s ta n d va n d e p o m p e n n a zes jaar

Na exact zes jaar werd de langlopende proef beëindigd met het volgende resultaat. De behuizing van de pomp met rubberbekleding is bijna vernietigd door slijtage en toonde

twee gaten in de wand. De rubberen bekleding op de rotor is doorgesleten tot op het basismateriaal in gietijzer. Verder gebruik van de pomp is niet meer mogelijk. De pomp in chroom-molybdeen wit gietijzer (Egger HG25.3) behield haar oorspronkelijke vorm en vertoont geen tekenen van een naderend falen. Door de teruggetrokken waaier in het pomphuis wordt ook de buitendiameter beschermd zodat slijtage geen vermindering van de pompwerking veroorzaakt. E www.eggerpumps.com

a q u a r a m a # 6 4 I 87

Afsluiters en Vink: het is altijd al een vruchtbare combinatie geweest. De eind de jaren zestig gestarte kunststofspecialist uit Heist-op-den-Berg heeft deze producten al ongeveer veertig jaar in het assortiment en bedient er onder meer diverse klanten uit de waterzuiveringssector mee. De onderneming pakt nu uit met enkele verrassende innovaties, gefabriceerd door de gereputeerde merken waarmee het sinds jaar en dag samenwerkt.

Vink lanceert nieuwe innovatieve afsluiters

orspronkelijk focuste Vink zich op de distributie van halffabricaten en buizen, maar daar bleef het niet bij. “Het is altijd onze ambitie geweest om een zo breed mogelijke productportfolio aan te bieden,” getuigt Bert Wouters, product manager van kleppen en instrumentatie. “In ons aanbod vind je industriële kunststoffen (voornamelijk in PVC), later kwamen daar bouwen reclamekunststoffen bij. Het gamma afsluiters was een uitbreiding op ons industriële gamma. Aanvankelijk concentreerden we ons op één merk, maar omwille van onze drang naar volledigheid verdelen we al een tijdje producten van verschillende producenten. Dit laat ons toe telkens opnieuw oplossingsgericht te denken, met de behoeften van onze klanten als prioriteit.” V i n k I n d u s t ry

Het aanbod van industriële producten bij Vink getuigt van veelzijdigheid. “Je vindt bij ons zowel buizen en fittingen met toebehoren (beugels, dichtingen, compensatoren, flensbeschermers en -afdichtingen), verbindingsmethoden (advies over, opleiding over en verkoop van lasapparaten en lijmtechnieken) als instrumentatie (druk- en temperatuurmeting, niveau- en debietmeting). Een grote troef van Vink Industry is de sterke omkadering. Zo verzorgen we -zowel op verplaatsing als in ons eigen practicum en auditorium- opleidingen, workshops en productpresentaties. Bovendien nemen we

88 I aq u arama # 6 4

de logistiek volledig in eigen beheer, met dagelijkse leveringen in België en drie keer per week leveringen in Luxemburg.” Afsluiters

Tot Vink Industry behoort ook een assortiment van afsluiters. “Naast standaardreeksen bieden we talrijke mogelijkheden tot aanpassingen van deze producten, zoals asverlengingen, terugmeldingen, automatisering en sturingen. Bovendien kunnen we instaan voor de opbouw van deze afsluiters, conform de eisen van de klant. Onze infrastructuur is hier volledig voor aangepast.” O n a f h a n k e l i jk h e i d

Net als bij andere productgroepen, is Vink ook qua afsluiters niet aan één merk gebonden. “We kunnen terugvallen op een langdurige en vruchtbare samenwerking met de Italiaanse fabrikant FIP. Hun basisassortiment hebben we door de jaren heen verrijkt met interessante producten van andere merken, zoals onder meer het Duitse ASV. Door die aanpak konden we stelselmatig de hiaten in ons aanbod opvullen. Zo zijn we geëvolueerd naar een weloverdachte, goed uitgebalanceerde selectie die ons toelaat iedere klant het best mogelijke materiaal voor al zijn toepassingen te bieden. Alle producten zijn opgenomen in een catalogus vol technische documentatie. Onder meer door de vertrouwde lay-out en de duidelijke structuur beschouwen klanten die

catalogus als een ideale gids door ‘afsluiterland’.” De afsluiters van Vink coveren alle mogelijke industriële toepassingen. Zo worden de afsluiters onder meer ingezet bij de bouw van zowel particuliere als openbare zwembaden; irrigatieprojecten (bevloeiing van golfterreinen, landbouw,...); ventilatie en utiliteit (klimaat, centrale verwarming, koelwaterleidingen, persluchtleidingen,...); ecologische toepassingen (waterbehandeling, productie van deminwater, ontzouten van zeewater, waterrecyclage, carwash, biogasinstallaties, gaswassers, fotovoltaïsche cellen); de chemie (productie van zuren, chemicaliën, opslag en distributie, productie van kunstmest, batterijen, de glasindustrie, installatiebouw en containers, petrochemie); oppervlak-

u Drieweg kogelkraan met stopplaat

w prod u ct s pot u De drieweg kogelkraan van FIP is zeer geschikt voor processen met omgekeerde osmose

tebehandeling (galvanisatie, elektropolijsten, etsen, verzinken, doseerunits, antiroestbehandeling, metaalproductie); ontginning en metallurgie (onttrekken van metalen uit ertsen; recuperatie van zuren en water). V K R - r e g e l ko g e l k r a a n

Het aanbod wordt regelmatig uitgebreid met innovaties. De VKR-regelkogelkraan van FIP is daar een goed voorbeeld van. Bert Wouters: “Doorgaans hebben kogelkranen een relatief slecht regelgedrag: de verhouding tussen de openingshoek en het debiet is meestal niet lineair. Deze kraan behoudt weliswaar het klassieke design, maar onderscheidt zich op verschillende vlakken. Door de alternatieve constructie van de kogel en de schaalverdeling die onder de hendel is aangebracht, vergroot of verkleint het debiet wél volgens de mate waarin je de kraan opendraait. De kraan kan pneumatisch worden aangestuurd met een klepstandsteller, of worden uitgerust met een elektrische motor met regelfunctie. Dit product is verkrijgbaar in pvc, pp en pvdf.”

Type 432

In deze pas in het Vink-gamma opgenomen monoblockraan zijn alle afdichtingen volledig ingekapseld, waardoor het risico op lekken quasi onbestaande is. Deze kraan is verkrijgbaar in pvdf en glasvezelversterkt polypropyleen. De kogelzittingen en de asafdichtingen zijn van PTFE. De enkele O-ringen die voorkomen, zijn beschikbaar in uiterst resistente materialen (EPDM/FKM of FEP). “Dit product wordt vooral ingezet bij corrosieve toepassingen. De pvdf-versie is nog beter bestand tegen zwavelzuur, zoutzuur en relatief hoge temperaturen. Type 432 is beschikbaar van DN 15 tot DN 100.” Ko g e l k r a a n m e t a s v e r l e n g i n g

De Oostenrijkse fabrikant Agru rustte zijn in 2008 gelanceerde kogelkraan voor water- en gasdistributie recent uit met een telescopische verlengspindel, die toelaat om met een T-sleutel de ondergronds ingestorte kraan makkelijk te manipuleren. Bert Wouters: “Dit volledig ingekapseld geheel beantwoordt aan de recentste Europese normen en is vrij uniek in zijn soort.”

Vink Naast het uitgebreide voorraadpro-

D r i e w e g ko g e l k r a a n

K 4 - t e r u g s l a gk l e p

De drieweg kogelkraan, eveneens van FIP, is zeer geschikt voor processen met omgekeerde osmose. Bert Wouters: “Bij RO-installaties is achter de membraanfilter een conductiviteitsmeting vereist. Dankzij de gemonteerde stopplaat laat deze kraan dat perfect toe, zonder de membraanfilters af te sluiten. Daardoor blijft de druk op de filters normaal en minimaliseer je de kans op een defect. Bovendien kan je ook probleemloos de verbruikers bedienen. De basisversie van deze kraan kan onder meer ook voor zwembaden en bypassleidingen worden gebruikt.”

Fabrikant Praher ontwierp deze klep met een langere inbouw, waardoor het klepblad volledig vrij kan bewegen en er tijdens die bewegingen aan de binnenzijde geen leidingcomponenten (flenskraag) worden geraakt. “Dit product is bovendien uitgerust met een veersysteem en een uitstekende as, waardoor je van buitenaf makkelijk de stand van de klep (open/dicht) kan zien. Deze klep, onder meer geschikt voor pomptoepassingen en leidingen met agressieve media, is beschikbaar voor diameters DN 65 tot DN 250.” (BV)

u Type 432

u Agru rustte zijn kogelkraan uit met een innovatieve asverlenging

gramma kunststoffen, opgeslagen in een magazijn van 16.000 m², verleent Vink een brede service. Zo staat het bedrijf uit Heist-op-den-Berg (ruim 150 medewerkers) garant voor een zaag-opmaatservice, professionele projectondersteuning en just-in-timeleveringen, waardoor de klant zelf geen voorraad meer hoeft te houden. E www.vink.be

u K4-terugslagklep

u VKR-regelkogelkraan

a q u a r a m a # 6 4 I 89

Een nieuwe wereldspeler in water In september 2010 is een nieuwe wereldspeler in waterbehandeling opgestaan om geavanceerde technologieën en gedetailleerde proceskennis in te zetten voor municipale, industriële en afvalwatertoepassingen. De fusie tussen Eimco Water Technologies, Enviroquip en Christ Water Technologies brengt meer dan 200 jaar ervaring van enkele zeer bekende merken en de meest vakkundige medewerkers bij elkaar.

Ovivo is wereldwijd vertegenwoordigd in 21 landen in Azië, Europa, Afrika en Noord en Zuid Amerika. Ovivo wordt gedreven door een doel: “create value in water” door innovatie, creativiteit en expertise.

Ovivo_HorizAd_NL_13_05_195x134mm_v1.indd 1

16/05/2011 16:02

De nieuwste generatie

Doseerpompen & Controllers! Iwaki ontwikkelt en produceert high-tech doseerpompen en robuuste, kunststof magneetpompen voor agressieve vloeistoffen. Daarnaast heeft Iwaki een uitgebreid gamma van gebruiksvriendelijke waterbehandelingscontrollers voor het automatiseren van o.a. koeltorens, stoomketels, CIP of afvalwater. Wij bieden onze klanten hoogwaardige producten, uiterst professioneel advies en flexibiliteit met levering uit eigen voorraad. IWAKI staat wereldwijd bekend voor: >

Kwaliteit voor een betaalbare prijs

Betrouwbaar, ook in moeilijke omstandigheden

Efficiënt en innovatief

Industrieweg 100 | B-3980 Tessenderlo T.: +32 13 670 200 | F.: +32 13 672 030 info@iwaki.be | www.iwaki.be 3555_IWAKI_PUB_b195h135_NL_v2.indd 1

IWAKI Belgium 5/08/11 14:37

wproductnews

KSB introduceert nieuwe generatie Etabloc blokpompen

Nieuw gamma compacte temperatuursensoren van Krohne Met OPTITEMP TRA-C10, TRA-C20 en TRA-C30 introduceert Krohne een nieuw gamma compacte temperatuursensoren. Deze volgen de trend in de industrieën, in het bijzonder de OEM-markt, waar in standaardtoepassingen de traditionele temperatuursensoren vervangen worden door hun compacte alternatieven. OPTITEMP TRA-C10 is een compacte sensor voor hygiënische toepassingen, vooral gericht op de voedings- en pharmaceutische industrieën. Het toestel kan CIP gereinigd worden en heeft een ISO 2852 DN25/38 proces aansluiting met een standaard M12 connectie. OPTITEMP TRA-C20 is een compacte sensor voor algemene proces toepassingen. Het toestel heeft een G1/2 process aansluiting en een standaard elektrische aansluiting EN 175301-803. OPTITEMP TRA-C30 is een compacte sensor met G1/2 process aansluiting en een M12 standaard elektrische aansluiting. E

www.krohne.com

KSB brengt de nieuwste versie van de Etabloc blokpompen op de markt. De verbeterde versie omvat 43 pompgrootten, die worden aangedreven door 2- of 4-polige motoren. Ten opzichte van de voorgaande serie is het pakket verder uitgebreid, waardoor de aggregaatgrootte nog beter kan worden afgestemd op het meest economische bedrijfspunt. Met hun efficiënte hydrauliek voldoen Etabloc pompen aan de ErP-richtlijn 547/2012/EU voor waterpompen, die in 2015 van kracht wordt. Als materialen zijn gietijzer, brons en nodulair gietijzer leverbaar. Dankzij deze verscheidenheid en een groot aantal afdichtingsvarianten, strekt het aantal toepassingsmogelijkheden van het nieuwe pomptype zich veel verder uit dan watertoepassingen.

De persflenzen hebben standaard uitgebreide aansluitopties voor de montage van manometers. Zo kunnen tegelijkertijd verschillende metingen worden uitgevoerd. De flenzen van de persen zuigaansluitingen zijn geboord overeenkomstig EN 1092 dan wel ASMEafmetingen en voor alle materialen leverbaar. E www.ksb.nl

JUMO AQUIS touch P De nieuwe JUMO AQUIS touch P is geschikt als centraal platform voor weergave en verwerking van pH-waarde of redoxspanning, electrolytische geleidbaarheid, temperatuur en desinfectiewaarden zoals vrij chloor, totaal chloor, chlooroxide, ozon, waterstofperioxide en perazijnzuur. Daarnaast zijn er voor de flowmetingen pulsingangen beschikbaar. De universele ingangen kunnen voor de meting van vrijwel alle analoge meetwaarden met eenheidssignalen ingezet worden. Naast eenvoudige alarm-, grenswaarde- of tijdgestuurde schakelfuncties kunnen in de JUMO AQUIS touch P gelijktijdig maximaal vier hoogwaardige regelkringen gebruikt worden. Een 3,5”-kleurenbeeldscherm met touch-functie wordt gebruikt voor zowel de weergave van alle parameters alsook voor de bediening en instelling van het apparaat. De teksten voor bediening van het apparaat maken een handleiding nagenoeg onnodig. De taal kan uit 15 standaard talen gekozen worden en per PC-Setup-programma tot maximaal 30 talen uitgebreid worden. Voor de registratie van gegevens is een datalogger functie geïntegreerd. E

www.jumo.be

a q u a r a m a # 6 4 I 91

wproductnews

Nieuwe flexibele debietmeters van Flygt Het productaanbod van Flygt is uitgebreid met Flygt MagFlux debietmeters, voorzien van een grote grafische display waardoor u meer controle krijgt over uw pompstation. De MagFlux beschikt over een ingebouwde datalogger met een grafische display. Het display start snel op en kan tot vier andere 4 flow converters bedienen. De grafische weergave en eenvoudige

menustructuur zorgt voor een eenvoudige navigatie. Daarnaast kan het display op drie verschillende manieren ingezet worden: lokaal op de sensor, op afstand aan de muur of gemonteerd in een paneel, kast of deur. De Flygt MagFlux is voorzien van een automatische elektrodereinigingsfunctie en garandeert zeer nauwkeurige metingen, zelfs bij lage stroomsnelheden van 0,2 m/sec. Met een keuze aan beschikbare maten van DN 15 tot DN 1200 en een aanbod aan accessoires, is dit de juiste keuze voor stromingsmeting in leidingen van onder andere drinkwater, afvalwater en proceswater. Door de tweerichtingssensoren kan de stroomrichting na installatie worden bepaald.

SEW-EURODRIVE - Uitbreiding P-gamma planetaire tandwielkasten Het gamma industriële tandwielkasten van SEW-EURODRIVE breidt uit met de nieuwe planetaire tandwielkasten P092 en P102, gemaakt voor lage uitgaande toerentallen en hoge koppels. De planetaire tandwielkasten P092 en P102 staan nominale koppels tot 500 Nm toe, zijn uiterst compact en bieden een hoge torsiestijfheid. Gecombineerd met een motorreductor bieden ze een breed bereik van overbrengingsverhoudingen en een grote variatie van rechte en haakse aandrijvingsvormen. De voordelen: optimaal op elkaar afgestemde tandwielkasten en motoren, een uitgebreide keuze aan mogelijkheden en opties dankzij het modulaire concept van SEW-EURODRIVE, een compact bouwvorm door de afwezigheid van adapter en koppeling. Het P-gamma planetaire tandwielkasten is geschikt voor toepassing in transportsystemen, mixers en roerders, molens en maalsystemen, kranen, waterzuivering, de cementindustrie, mijnbouw, landbouwen voedingsindustrie, cellulose- en papierindustrie en energiesector. E

www.sew-eurodrive.be

www.xylemwatersolutions.com

Innovatie Nalco reduceert kosten slibverwerking In het huidige economische klimaat streven bedrijven ernaar om veiligheid, bedrijfszekerheid, winstgevendheid en efficiëntie te verbeteren. Dit terwijl de milieuwetgeving steeds strenger wordt en men meer duurzaamheid nastreeft. De behandeling van afvalwater en het afvoeren van slib kennen tal van operationele uitdagingen: variabele volumes en systeembelasting, slechte slibontwatering, grote slibvolumes... . Het zijn factoren die een impact kunnen hebben op het voldoen aan de milieuwetgeving, operationele kosten en het gebruik van natuurlijke grondstoffen. Nalco biedt een geïntegreerde oplossing om de performantie van de slibontwatering te verbeteren. De oplossing bestaat uit vier componenten: flocculatietechnologie Core Shell® of poederpolymeren; FLOCMASTER® apparatuur (het gepatenteerd design verzekert efficiënte en doeltreffende mixing), optimale dosering door in-line droge stofmeting en on-site service om de resultaten te monitoren en bij te sturen. E www.nalco.com

92 I aq u arama # 6 4

wproductnews

UV-Connect u

Innovaties bij Berson Berson stelde op de Aqua Nederland Vakbeurs een aantal nieuwe UV-technologieën voor desinfectie, controle en monitoring voor. Bezoekers konden er de nieuwe LPHO (low pressure, high output) multi-lamp UV-systemen bekijken. Er zijn twee modellen verkrijgbaar: een ‘U’-configuratie

met een kleinere footprint voor toepassingen met lagere UV doorlaatbaarheid (UVT) waar hogere doses nodig zijn (zoals voor hergebruik van afvalwater of het verwijderen van virussen); en een ‘L’-configuratie voor hogere UVT en lagere benodigde doses (bijvoorbeeld voor drinkwatertoepassingen). Ook aanwezig op de beurs was

het prijswinnende assortiment Pearl-producten. PearlSense is ‘s werelds eerste transmissiemonitor met UV LED-technologie. UV-Connect is een draadloos apparaat om gegevens mee vast te leggen en waarmee operators op afstand toezicht kunnen houden op de prestaties van hun UV-systemen. PearlAqua, de winnaar van de 2013 International Ultraviolet Association (IUVA) Product Innovation Award, is een kwikvrije, UV-LED desinfectie-eenheid met laag energieverbruik voor laag debiet toepassingen, terwijl PearlAero een aanpasbaar assortiment UV-LEDmodules biedt voor eenvoudige integratie in bestaande oppervlaktebehandelingen zoals uitharding. E

SYR - I-Lex internetvriendelijk waterbehandelingstoestel De nieuwe sturing voor het I-Lex waterbehandelingssysteem kenmerkt zich door het grote tactiele kleurenscherm, duidelijke menu’s en instellingen en de mogelijkheid om verbinding te maken met het internet. De sturing kan gebruikt worden voor zandfilter, ontijzeraar, ontkalker of simplex, duplex en triplex toestellen en wordt zowel toegepast in huishoudelijke, semi-industriële als industriële context. Dankzij de internetverbinding kan het toestel vanop afstand gecontroleerd en gestuurd worden. Tevens kan men vanop afstand een logboek downloaden om de werking van het toestel te analyseren. De I-Lex sturing maakt deel uit van complete producten zoals waterverzachters en ontijzeraars gefabriceerd door SYR – Oceanic Water Treatment. E

www.oceanic.be

94 I aq u arama # 6 4

www.bersonuv.com

Nieuwe intelligente pompaandrijving van KSB KSB introduceert onder de benaming PumpDrive Eco een vernieuwde versie van het motorgemonteerde toerenregelsysteem voor centrifugaalpompen PumpDrive. Het nieuwe systeem is bijzonder geschikt voor toepassingen in de verwarmings- en koeltechniek en maakt energiebesparingen mogelijk door de pompcapaciteit aan te passen aan de werkelijke behoefte. Het systeem wordt in de fabriek met alle pompen motorgegevens geparametreerd. PumpDrive Eco is voorzien van een geïntegreerde communicatiemodule voor koppeling met een iPhone via Bluetooth. Via deze weg kan de gebruiker met het systeem communiceren en instellingen uitvoeren. De applicatie zorgt voor een grote onderhoudsvriendelijkheid en maakt een snelle inwerkingtreding van de pomp mogelijk. Bovendien kunnen toepassingsspecifieke gegevensbestanden worden beheerd. De bijbehorende app kan gratis via de iTunes Store worden gedownload. De PumpDrive Eco kan direct op de motor, aan de wand of in de schakelkast worden gemonteerd. Het is de enige toerenregeling die behalve asynchroon- ook synchroon-reluctantiemotoren kan aansturen. E www.ksb.nl

ACO. ACO. ACO. Totaaloplossingen Totaaloplossingen Totaaloplossingen voor voor voor efficiënt efficiënt efficiënt waterbeheer. waterbeheer. waterbeheer.

[COLLECT] [COLLECT] [COLLECT]

[CLEAN] [CLEAN] [CLEAN]

[HOLD] [HOLD] [HOLD]

[RELEASE] [RELEASE] [RELEASE]

Uiteindelijk Uiteindelijk wordt wordt het het water wordt water het water HetHet water water wordt Hetwordt water wordt Uiteindelijk Is het regenwater regenwater Is het regenwater VanVan de eerste de eerste Van druppel dedruppel eerste diedruppel die die Is het gedimensioneerd gedimensioneerd afgevoerd afgevoerd afgevoerd gestockeerd in bufferin bufferofinof bufferofgedimensioneerd verontreinigd of wordt of wordt er oferwordtgestockeerd er gestockeerd op de op oppervlakte de oppervlakte op de oppervlakte valtvalt tot tot valt verontreinigd tot verontreinigd in de in ondergrond, de ondergrond, in de ondergrond, naarnaar de de naar de infiltratiebekkens infiltratiebekkens infiltratiebekkens om om om proceswater proceswater proceswater opgevangen? opgevangen? opgevangen? het het grootste, grootste, het berekende grootste, berekende berekende riolering, riolering, een riolering, een rivier rivier ofeen een of rivier een of een overstromingen overstromingen overstromingen in lager in lager in lager Vetten, oliën oliën Vetten, en slibdeeltjes enoliën slibdeeltjes en slibdeeltjes debiet, debiet, allesalles debiet, wordt wordt alles wordtVetten, wachtbekken. natuurlijk wachtbekken. wachtbekken. gelegen gelegen gebieden gelegen gebieden tegen gebieden tegen te tetegennatuurlijk te natuurlijk worden worden eruit worden eruit gehaald, gehaald, eruit gehaald, gecontroleerd gecontroleerd gecontroleerd opgevangen opgevangen opgevangen gaan. gaan. gaan. omdat omdat het het milieu omdat milieu ons hetons milieu ons en in ende in gewenste deen gewenste in derichting gewenste richting richting dierbaar dierbaar is. dierbaar is. is. gestuurd. gestuurd. gestuurd.

OLIEOLIEENOLIEEN EN INFILTRATIEINFILTRATIEINFILTRATIEENEN EN AFVOERGOTEN AFVOERGOTEN AFVOERGOTEN VETAFSCHEIDERS VETAFSCHEIDERS VETAFSCHEIDERS BUFFERINGSBEKKENS BUFFERINGSBEKKENS BUFFERINGSBEKKENS POMPPUTTEN POMPPUTTEN POMPPUTTEN ACOACO Passavant Passavant ACO n.v.Passavant n.v. - Preenakker - Preenakker n.v. -8,Preenakker 1785 8, 1785 Merchtem Merchtem 8, 1785 - Tel. Merchtem - 052 Tel. 052 38 17 -38 Tel. 70 17052 -70 Fax. 38 - Fax. 052 17 70 052 38 17 - 38 Fax. 71 17052 -71 www.aco.be 38 - www.aco.be 17 71 - www.aco.be - info@aco.be - info@aco.be - info@aco.be

NETZSCH TORNADO® T2 Rotary Lobe Pumps

The perfect concept  Full Service in Place (FSIP)  Oil free and synchronised tooth belt drive  Patented metal to rubber lobe contact  Low pulsation due to optimised flowpath through the pump chamber

NETZSCH Pumps Bellux BVBA Brusselbaan 209 1790 Affligem Belgium Tel.: +32 53 663301 info.npb@netzsch.com www.netzsch.com

Aangenaam flexibel

Snel aangepast: dankzij het modulaire concept is een flexibele aanpassing van de JUMO AQUIS touch voor de verschillende eisen van de drink-, zwembad-, proces en afvalwaterbehandeling mogelijk. Voor regeltechnische taken of officiële en wettelijke gegevensregistratie - verbindt u meten, aanwijzen, regelen en registreren met een overzichtelijk intuïtief te bedienen touchscreen. • Op alle gangbare meetparameters binnen de wateranalyse voorbereid • Tot vier PID-regelkringen te activeren

www.jumo.be

wproductnews

Kurita S-Sensing – Total Water Treatment Management Service

Helix EXCEL drukverhogingssysteem van WILO

In heel wat hotels, ziekenhuizen of industriële gebouwen is de watervoorziening een serieuze uitdaging. Door de grote schommelingen in het waterverbruik zijn systemen die de nodige flexibiliteit aan de dag kunnen leggen er van cruciaal belang. De Helix drukverhogingssystemen van WILO zorgen voor een betrouwbare en volledig geautomatiseerde watertoevoer. De Wilo-SiBoost Smart Helix EXCEL heeft twee troeven: betrouwbaarheid en energie-efficiëntie. Zo overschrijdt het rendement van de motor reeds de grenswaarden van de toekomstige efficiëntie-klasse IE4 (volgens IEC 60034-31 TS Ed.1), die bekendstaat als de strengste norm. Wilo-SiBoost Smart Helix EXCEL is uitgerust met twee tot vier hogedruk centrifugaalpompen in roestvrij staal, die elk met een EC motor zijn uitgerust. Het systeem is bestemd voor gebruik bij zowel drinkwater- en bluswatervoorziening (brandbestrijding) als voor industriële toepassingen. E

www.wilo.be

In combinatie met de chemische behandelingsprogramma’s van Kurita vormt Kurita S-Sensing de basis om een efficiënte en betrouwbare totaalbehandeling van het koelcircuit te realiseren. Het toestel analyseert continu de belangrijkste parameters zoals pH, geleidbaarheid, de actieve component en het biocide. Het reageert automatisch op variaties en past zowel de waterkwaliteit als de concentratie van behandelingschemicaliën aan. Het toestel volgt ook het resultaat van de behandeling op. Corrosie, putcorrosie, afzettingen en de vorming van biofilm worden permanent gemeten en de data worden automatisch verzameld via een communicatielijn zodat opvolging op afstand en aanpassingen aan de behandeling mogelijk zijn.

De meest recente communicatietechnologieën worden gebruikt voor data transfer en alarmmeldingen, waardoor proactief kan worden gereageerd op verwachte problemen of op voorhand tegenmaatregelen kunnen worden genomen om kritische situaties op het koelwatersysteem te verhinderen. E

www.kurita.be

Xylem - Flygt APP en HMI touchscreen Xylem ontwikkelde een krachtige, compacte en flexibele besturings- en telemetrie unit voor afvalwatertoepassingen waarin alle belangrijke functies geïntegreerd zijn met een ultramodern touchscreen. “De ontwikkeling van onze nieuwe Flygt APP en HMI touchscreen is gebaseerd op de ervaring van onze klanten en branchegenoten. De menustructuur is zodanig intuïtief opgebouwd dat iedere gebruiker de getoonde data begrijpt en instellingen eenvoudig kan aanpassen, op locatie of vanop afstand”, aldus Ad Damme, Manager Monitoring & Control Xylem. “Tevens kan de APP functionaliteit door gebruik van flexibele I/O modules naar wens aangepast en uitgebreid worden.” De nieuwe Flygt APP 600 en APP 900 bieden controlemogelijkheden over pompstations en volledige besturingsprocessen. De Flygt APP units bieden uitgebreide aansluitmogelijkheden, functioneren als zelfstandige besturing en kunnen gekoppeld worden aan het hoofdpost informatiesysteem. Het touchscreen geeft 24/7 een overzicht van het pompstation en toont essentiële prestatie indicatoren op een begrijpelijke manier op het startscherm. E

www.xylemwatersolutions.com

a q u a r a m a # 6 4 I 97

wproductnews

Alfa Laval - Compleet gamma voor afvalwaterbehandeling

Weet u hoe uw afvalwater evolueert? Zeg nooit zomaar afvalwater tegen industrieel afvalwater. Er bestaat een enorme diversiteit tussen de verschillende soorten afvalwater en deze verscheidenheid is steeds rechtstreeks gelinkt aan de sector waarin uw bedrijf zich bevindt. Chemische vervuiling komt onder verschillende vormen voor in industrieel afvalwater, echter kunnen de concentraties van deze polluenten sterk variëren van dag tot dag. Om deze reden is het uitermate belangrijk om uw waterzuivering van dichtbij op te volgen, kwestie van verrassingen te vermijden. Weet u hoe uw afvalwater evolueert? Hanna Instruments heeft als fabrikant van meetapparatuur meer dan 35 jaar expertise op het vlak van afvalwateranalyses en biedt onder andere informatie omtrent sneltests volgens ISO 15075 voor de klassieke afvalwaterparameters, eenvoudige fotometrische analysemethodes voor de meeste anionen en zware metalen, draagbare troebelheidsmeters of automatische titratoren voor de kaliumdichromaat-methode. E

Alfa Laval zette tijdens Ifat 2014 een aantal producten extra in de kijker. Er werd getoond hoe de Iso-Disc doekfilter een statische filterdoek combineert met een “back-flush mechanisme”. Daarnaast demonstreerde de Membraan Bioreactor (MBR) demo-unit de werking van een ondergedompelde membraanfiltratiemodule, gebaseerd op de meest geavanceerde membraantechnologie ‘Holle Plaat’ van Alfa Laval. Andere producten die werden gepresenteerd waren: een band-indikker die door middel van zwaartekracht slibvloeistoffen scheidt van vaste stoffen en zo zorgt voor een eenvoudige en kosteneffectieve manier om het volume van uitgevlokt slib te verminderen en een ALDEC G3-75 decanteercentrifuge, uitgerust met 2Touch-controletechnologie om de slibverwerkingscapaciteit te vergroten en tegelijkertijd de energiekosten met 40% te verlagen. Tot slot werden de schroefpers van Alfa Laval (een nieuwe aanvulling op de reeks oplossingen voor slibontwatering) en de nieuwe buis-in-buiswarmtewisselaar, speciaal ontworpen voor slib dat vezels en deeltjes bevat, voorgesteld.. E

www.alfalaval.com

www.hannainst.be uAlfa Laval ALDEC G3-75 decanteercentrifuge

Bezoek onze website: www.bestinstruments.nl E: info@bestinstruments.nl T: +31 (0) 594-513373 • vanuit België: 0800-40884 Industriepark 5 e, 9351 PA Leek, Nederland 98 I aq u arama # 6 4

Exclusief leverancier van on-line analyse apparatuur van

Do you speak H2O?

Efﬁciënt water meten en een betrouwbare water analyse? Geen probleem met KROHNE. Als één van de toonaangevende bedrijven in de proces meettechnologie, levert KROHNE een waardevolle bijdrage aan de vereisten van de waterindustrie. Het KROHNE productassortiment dekt het gehele scala van meet en -analyse technologie, van diverse meetinstrumenten tot complexe totaaloplossingen voor uw bedrijf. Naast een compleet instrumentatie assortiment van ﬂow- en niveaumeters, bieden wij onze klanten ook analyse toestellen voor ph-metingen, geleidbaarheidsmetingen, ion concentratie en redox. Service en calibratiemogelijkheden maken onze portfolio compleet. KROHNE – Water is onze wereld.

Mesure efﬁcace de l’eau et analyse de l’eau ﬁable? Aucun problème chez KROHNE. KROHNE, une des sociétés modèle dans la technologie de mesure de proces, fournit une précieuse contribution aux exigences de l’industrie de l’eau. L’assortiment de produits KROHNE couvre la gamme complète des technologies de mesure et d’analyse, depuis des instruments de mesure divers jusqu’à des solutions totales complexes pour votre entreprise. En plus d’un assortiment complet d’instruments de mesure de débit et de niveau, nous proposons également des appareils d’analyse pour la mesure de pH, de conductivité, de concentration en ion et de redox. Les possibilités de service et de calibration complètent notre portfolio. KROHNE – L’eau est notre monde.

Voor meer informatie zie onze website. Pour plus d’information, consultez notre site web.