Landelijke en regionale expertisecentra voor gerontopsychiatrie

Het zorglandschap is de afgelopen jaren flink veranderd. Er zijn steeds meer bijzondere aandoeningen waaraan een klein aantal mensen lijdt, terwijl de zorg groot en ingewikkeld is. Sinds enkele jaren werken verschillende organisaties in de langdurige zorg samen met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan de ontwikkeling van expertisecentra om de zorg voor mensen met een bijzondere aandoening te verbeteren. Na de vorming van expertisecentra voor Korsakov doorlopen momenteel verschillende organisaties eenzelfde traject voor Huntington (vergevorderd stadium) en gerontopsychiatrische zorg.

Gerontopsychiatrie is een term die vaak wat uitleg nodig heeft, vertelt Anouk Matser, gezondheidszorgpsycholoog bij Archipel: “Kortgezegd is het een verzamelnaam voor verschillende complexe psychische stoornissen bij volwassenen en ouderen. Kenmerkend is de stapeling van problemen. Naast de chronische psychiatrische problematiek spelen er ook problemen op andere gebieden, zoals gedrag, cognitie, stemming en lichamelijke gezondheid. Vaak heeft iemand een bewogen leven achter de rug en al langer psychiatrische problemen, maar het kan ook zijn dat de problemen zich pas in een latere levensfase uiten. De complexe en uiteenlopende klachten vragen om gespecialiseerde zorg en behandeling, zoals we die bijvoorbeeld bieden bij twee Archipellocaties.

“De complexe en uiteenlopende klachten vragen om gespecialiseerde zorg”

Binnen locatie Eerbrand hebben we twee woongroepen (Wlz-ggz) waar we al jaren samenwerken met de Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven (GGzE). Daarnaast hebben we op Landrijt bedden voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek (ZZP 7) in combinatie met cognitieve stoornissen, dementie en/of gedragsproblemen. Hier heeft GGzE een consultatiefunctie. Juist omdat het zo’n specialistisch vakgebied is, is het belangrijk om samen op te trekken om zo de juiste zorg te kunnen verlenen.”

Kennis delen en ontwikkelen

Esther Hoogenhout is klinisch neuropsycholoog en inhoudelijk manager bij GGzE Nestor, gespecialiseerd in onder meer ambulante en klinische behandelingen voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek. Zij vertelt: “Archipel en GGzE trekken al langer met elkaar op in de regio om een passend aanbod te creëren op het gebied van gerontopsychiatrie. Door de diverse klachten kan de zorgbehoefte erg uiteenlopen. Voor de één is behandeling of klinisch verblijf bij GGzE passend. Wanneer iemand door bijvoorbeeld toenemende lichamelijke klachten steeds meer zorg en ondersteuning nodig heeft, is diegene vaak beter af in een gespecialiseerde woonzorgvoorziening zoals Landrijt of Eerdbrand. Daarnaast kijken we hoe we elkaar kunnen aanvullen. Zo ondersteunt GGzE organisaties met specifieke kennis, waardoor we de expertise zo dicht mogelijk bij de cliënt kunnen brengen.” Anouk: “Een mooi voorbeeld hiervan is de consultatiefunctie van GGzE bij Archipel. Ook betrekken we verschillende specialisten van GGzE in het team en wordt een deel van onze scholing door de organisatie verzorgd. Op die manier kunnen we veel van elkaar leren en de zorg steeds verbeteren.”

Transitie expertisecentrum

Momenteel werken verschillende zorgorganisaties aan de ontwikkeling van landelijke en regionale expertisecentra om de zorgkwaliteit en kennisdeling rondom gerontopsychiatrie te verbeteren. De transitie naar een expertisecentrum bij Archipel is een natuurlijk gevolg van het aanbod dat er op dit moment is in de regio, vertelt Esther: “Er is al veel kennis opgebouwd die onder meer is toegepast in het zorgprogramma voor gerontopsychiatrie. De transitie is een mooie kans om de gespecialiseerde woonzorg verder te ontwikkelen en meer aandacht te creëren voor de doelgroep en de specifieke behoeftes. Ketensamenwerking op dit vlak is erg belangrijk.” Anouk: “We zien bijvoorbeeld kansen om professionals verder te scholen en met elkaar na te denken over een passende financieringsstructuur. Ook kijken we waar we de verbinding kunnen versterken ten aanzien van kennis en onderzoek met andere zorgorganisaties in het land die deze zorg bieden. Het einddoel is om samen een landelijk dekkend zorglandschap te creëren, waardoor iedere cliënt toegang heeft tot de juiste gespecialiseerde zorg en expertise.”

Lerend netwerk

Naast Archipel zijn er nog meer zorgorganisaties die een expertisecentrum worden voor gerontopsychiatrie. Zo doorlopen zorgorganisaties Atlant, gelegen in Gelderland, en Noorderbreedte, gelegen in Friesland – beide al jaren gespecialiseerd in het vakgebied gerontopsychiatrie – het traject om landelijke erkenning te krijgen als expertisecentrum. “Het bijzondere van deze ontwikkeling is dat we echt met elkaar werken om passende zorg te kunnen bieden voor deze diverse groep mensen,” vertelt Janneke Bakker, programmamanager specialistische doelgroepen bij Noorderbreedte. “Samen ontwikkelen we bijvoorbeeld producten zoals het zorgprogramma en doen we onderzoek. Hierdoor kunnen we nog betere zorg leveren. Door intensiever met elkaar op te trekken weten specialisten elkaar bovendien beter te vinden. De expertisecentra zijn benaderbaar voor consultaties en denken echt met elkaar mee; dat is mooi om te zien.” “De samenwerking draagt er ook aan bij dat we gerontopsychiatrie beter in kaart kunnen brengen,” vult Ester Willemse, programmamanager Expertisecentra bij Atlant aan. “Daarnaast willen we met elkaar de kennisinfrastructuur verbeteren door het vormen van een lerend netwerk waarin we samen optrekken rond thema’s. Zo zijn we bezig met een kennisagenda om elkaar te voeden met kennis. Dit doen we niet alleen via de expertisecentra, maar ook vanuit het kenniscentrum van de Vereniging voor Gerontopsychiatrie, waarin organisaties samenwerken.”

Trots gevoel

De transitie wordt naar verwachting in 2023 afgerond. Janneke: “Momenteel zijn alle deelnemende organisaties druk bezig met proefaudits om te kijken of er aan de criteria wordt voldaan. Volgend jaar volgen de echte audits. We merken dat we elkaar steeds beter weten te vinden; we doen het echt samen.” Ester: “De blik is meer naar buiten gericht. We denken verder dan de eigen organisatie en kunnen van elkaar leren, maar ook iets brengen. Dat zorgt voor een trots gevoel.”