Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
2. Αναγέννηση: 1400-15251 Ειδικότερα για τη Αναγέννηση θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας δύο βασικές παραδοχές: α) πρόκειται για ένα καλλιτεχνικό κίνημα το οποίο ξεκινάει στην Ιταλία και διαχέεται στην Ευρώπη, και β) ότι η περίοδος χωρίζεται σε πρώιμη (1400-1500) και ώριμη (1500-1525) σύμφωνα πάντα με τα εγχειρίδια του ΕΑΠ. Επομένως δεν θα πρέπει να ξεφεύγει της προσοχής σας ότι τα έργα ανάλογα με την περίοδο θα πρέπει να εξετάζονται τόσο από τη σκοπιά της Ιταλίας που γενικά πρωτοπορεί (ειδικότερα η Φλωρεντία) αλλά και τις εξελίξεις στην Ευρώπη που ακόμη δεν έχει δεχτεί τόσο έντονα τις νέες τάσεις. Εντούτοις, και στην Ευρώπη, συμβαίνουν αλλαγές οι οποίες θα προετοιμάσουν εξελίξεις οι οποίες θα είναι καθοριστικές για την τέχνη, όπως για παράδειγμα η τελειοποίηση της ελαιογραφίας και ότι αυτό σημαίνει για την ανάπτυξη της ζωγραφικής ειδικότερα στις Κάτω Χώρες αλλά και στη ζωγραφική της Βενετίας η οποία επηρεάζεται άμεσα από τις εξελίξεις στη βόρεια Ευρώπη με την οποία διατηρεί στενές εμπορικές σχέσεις. Συμπερασματικά, όταν καλούμαστε να διαπραγματευτούμε ένα έργο το οποίο είτε μας δίνεται είτε καλούμαστε εμείς να το επιλέξουμε για να μιλήσουμε για τη εποχή, προσέχουμε παράλληλα με την εποχή και τη καταγωγή του έργου γενικά Ιταλία ή Ευρώπη / Βενετία. Τη ίδια ακριβώς λογική διατηρώ στη περίπτωση που μου δίνεται ένα θέμα σύγκρισης μεταξύ δύο θεμάτων (βλ. σχετικά Ακαδημαϊκό Έτος 2013-2014, Θέματα Επαναληπτικών Εξετάσεων, Θέμα 2ο). Τέλος για διευκόλυνση της μελέτης σας καλό είναι να εξετάζεται τα διάφορα φαινόμενα μαζί, δηλαδή ότι συμβαίνει στη Ιταλία και στη Ευρώπη ή τη Βενετία την ίδια περίοδο. Στο Gombrichτα αντίστοιχα κεφάλαια είναι: α) Ιταλία- Ευρώπη:
αρχές 15ου αιώνα, Gombrich κεφ. 12.
β) Ιταλία: β΄ μισό 15ου αιώνα, Gombrich κεφ.13. γ) Ευρώπη: β΄ μισό 15ου αιώνα, Gombrich κεφ.14. δ) Ιταλία: αρχές 16ου αι (1500-1525 κατά ΕΑΠ), Gombrich κεφ.15-16 ε) Ευρώπη: αρχές 16ου αι,Gombrich κεφ.172.
2.1 Ιστορικό πλαίσιο3 Κατά τη περίοδο της Αναγέννησης γενικότερα θα πρέπει πάντοτε να έχουμε υπόψη μας τα εξής:
Σχετικά με τη περιοδολόγηση της Αναγέννησης θα πρέπει να στηριχτούμε στο ΕΑΠ, τ. Α΄, κεφ.2. Το κεφάλαιο 18 στο Gombrich, αφορά την κρίση της τέχνης κατά τον 16ο αιώνα, εννοώντας τον Μανιερισμό. 3 Παραθέτουμε ένα ιστορικό πλαίσιο το οποίο μπορείτε να εντοπίσετε και να ανασυστήσετε είτε από το εγχειρίδιο του ΕΑΠ (τόμος Α΄, κεφ. 2 στις αντίστοιχες ενότητες που αφορούν το ιστορικό πλαίσιο κάθε περιόδου) είτε από τα τα αντίστοιχα κεφάλαια: 12-17. 1 2
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
➢ Φλωρεντία: πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο Ιταλίας (Δουκάτο Τοσκάνης) ➢ Αστικό κέντρο, άνοδος αστικής τάξης, εμπόριο, τραπεζικές υπηρεσίες – χορηγοί) ισχυρές οικογένειες, παλάτια / προβολή –συντεχνίες – ταύτιση με πόλη ➢ ατομισμός ➢
αυτοδιοίκηση (1115, ανεξάρτητη δημοκρατία) – Signoria
➢
Η Φλωρεντινή παράδοση έχει να επιδείξει το έργο των Giotto, Ducio, Simone Martini, οι οποίοι προετοιμάζουν αφενός τον Διεθνή Γοτθικό Ρυθμό, κι αφετέρου τις κατακτήσεις που θα επιτευχθούν ήδη στη πρώιμη Αναγέννηση: κυρίως η κατάκτηση του βάθους και η μαθηματική προοπτική.
➢ Βενετία: αυτοδιοίκηση – ομάδα γύρω από τον Δόγη(ολιγαρχία) ➢ Ναυτικό εμπόριο με Ανατολή – υπερπόντιοι δρόμοι
(Ανατολή – Δύση) – η
μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της εποχής ➢ Ρώμη:
παπικό κράτος – πόλη με τεράστια παράδοση και
πανευρωπαϊκή
αναγνώριση. ➢
παπισμός θα στηρίξει τις τέχνες μετά 1420, κι ειδικότερα μετά 1525
Άλλες σημαντικές πόλεις: Μιλάνο, Πάδοβα, Ουρμπίνο, Μάντοβα κ.α. ➢ πρώτες δεκαετίες 16ου αι, περίοδος πολιτικών αναταραχών – πολέμων ➢
η Φλωρεντία περνάει
σταδιακά από τη δημοκρατική αντιπροσώπευση στη
κληρονομική διαδοχή των Μεδίκων ➢
η Γαλλία εισβάλλει στη Ιταλία – χάνεται το Μιλάνο – οι Μέδικοι αυτοεξορίζονται στη Γαλλία από το 1494 μέχρι το 1512.
➢
η παπική εκκλησία διεξάγει πολέμους προκειμένου να επεκτείνει την εξουσία της,
➢
ενώ η Ρώμη λεηλατείται το 1527 από τα στρατεύματα της του Καρόλου Κουίντου, με αποτέλεσμα τη διασπορά των καλλιτεχνών
➢
μέσα στο πρώτο τέταρτο του 16ου αι καλλιτεχνικό κέντρο στην Ιταλία καθίσταται η Ρώμη
σε αντίθεση με τη Φλωρεντία που αποτέλεσε το κέντρο της πρώιμης
Αναγέννησης.
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
➢
η θέση του Καλλιτέχνη - δημιουργού της ώριμης Αναγέννησης: θα σπάσει το ταμπού του χειροτέχνη και θα καταξιωθεί σε τέτοιο βαθμό όπου οι μεγάλοι καλλιτέχνες ήταν πλέον σε θέση οι ίδιοι να διαλέγουν τους πελάτες τους
➢
Μαικήνας των τεχνών γίνεται πλέον κα η παπική εκκλησία η οποία θέλει να αυξήσει το γόητρο της και την επιρροή της .
➢
η κατάκτηση της γνώση της ανατομίας της ανθρώπινης μορφής, καθώς και της μαθηματικής προοπτικής αποτελούν κατακτήσει της πρώιμης Αναγέννησης
➢
πλέον το ενδιαφέρον των καλλιτεχνών θα στραφεί στην αναζήτηση της ομορφιάς και της αρμονίας
➢
ο 16ος αι αποτελεί τη κλασσική φάση της αναγεννησιακής τέχνης γιατί ολοκλήρωσε της κατακτήσεις της εποχής που προηγήθηκε (quattrocento)
➢ Στην Ευρώπη εκατονταετής πόλεμος (1339-1453) μεταξύ Αγγλίας – Γαλλίας / όπου η Αγγλία θα χάσει όλες τις κτήσεις της στην ηπειρωτική Ευρώπη. ➢
1516: Κάρολος Ε΄ (ή Κάρολος Κουίντος1500-1558) του οίκου των Αψβούργων, θα ενώσει τις κτίσεις του στη Ευρώπη (Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία) και θα καταστήσει την Ισπανική κυριαρχία την ισχυρότερη ηγεμονία στην Ευρώπη
➢
1527: οι στρατιωτικές μονάδες του Καρόλου θα καταφέρουν εν εισβάλλουν στην Ρώμη και να την λεηλατήσουν.
➢ Οι συνεχείς πόλεμοι στις Ευρωπαϊκές χώρες θα τις εξαντλήσουν οικονομικά , ο οποίες στήριξαν τον Διεθνή Γοτθικό Ρυθμό. ➢ Πλέον οι πλούσιοι αστοί (έμποροι και τραπεζίτες) θα ξεκινήσουν να αναλαμβάνουν χορηγίες στη τέχνη:
Γάνδη, Μπρύζ, Αμβέρσα
κ.α.,
οι οποίες πλούτισαν θα
αναδειχθούν σε σημαντικά καλλιτεχνικά κέντρα – όπως και στην Ιταλία οι αστοί αντιδρούν στην αριστοκρατική αυλή ψάχνοντας ένα νέο τρόπο προβολής ➢ Η αυγή του 16ου ξεκινάει με την έντονη κριτική στην Καθολική εκκλησία , η οποία συνδέθηκε με την διαφθορά στους κόλπους της Καθολικής εκκλησίας . ➢
Κίνημα Ουμανισμού θα στηρίξει την κριτική εναντίον της Καθολικής Εκκλησίας – προσωπικότητα Έρασμου (1466-1536) ηγετική μορφή του ουμανισμού .
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
➢
1517: Μαρτίνος Λούθηρος, τοιχοκολλάει τις 95 θέσεις του στη θύρα του καθεδρικού της Βιττεμβέργης, επιφέροντας τη ρήξη με τη Καθολική εκκλησία. Προετοιμάστηκε το έδαφος για την θρησκευτική Μεταρρύθμιση η οποία θα γνωρίσει μεγάλη διάδοση στην Ευρώπη, αλλά θα επιφέρει και μεγάλους πολέμους και διωγμούς.
2.2. Τα έργα τέχνης 2.2.α. Πρώιμη Αναγέννηση Αρχιτεκτονική:
➢ F. Brunelleschi (1377-1466):εισηγείται εισαγωγή
μαθηματικών
κανόνων
την κεντρική προοπτική – προοπτικής
(=αναπαράσταση
τρισδιάστατων αντικειμένων πάνω σε δισδιάστατη επιφάνεια) → βάθος ➢ Παρεκκλήσιο Pazzi – συνδυασμός αρχιτεκτονικών μοτίβων αρχαιότητας – με νέο τρόπο – μελέτη ερειπίων (βλ. Πάνθεον, Gombrich, σ.121, εικ.75).
Filippo Brunelleschi, Παρεκκλήσι Πάτσι, Φλωρεντία, π. 1430.
➢ δεν πρόκειται για «αρχαίο ναό», ούτε διατηρεί στοιχεία από τη γοτθική παράδοση,
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
➢ συνδυασμός μορφών από ελληνορωμαϊκή αρχιτεκτονική (κίονες, πεσσοί ( ή παραστάδες), αψίδες ( βλ. αψίδα θριάμβου Τιβερίου, Gombrich, σ.119, εικ.74), διαμόρφωση εισόδου στοάς, αέτωμα εισόδου στο κεντρικό κλίτος. ➢ Συμπέρασμα: ο 15ος αι θα καταφέρει τον «συμβιβασμό» ή τον συγχρωτισμό μεταξύ της παράδοσης (ελληνορωμαϊκή ναοδομία) με τις σύγχρονες απαιτήσεις με συμπαγείς τοίχους με ανοίγματα, τόσο στα κοσμικά όσο και στα εκκλησιαστικά κτήρια. Τα σπίτια και τα παλάτια δεν μπορούσαν να κτιστούν σαν τους αρχαίους ναούς . Δεν υπήρχαν δείγματα ιδιωτικών κατοικιών από τη ρωμαϊκή εποχή… Το πρόβλημα ήταν να βρεθεί ένα συμβιβασμός ανάμεσα στο παραδοσιακό σπίτι… και στις κλασσικές φόρμες. Δεν υπάρχει μεγάλη ομοιότητα ανάμεσα σε αυτή τη πρόσοψη και σε οποιοδήποτε κλασσικό ερείπιο (…)(Gombrich 249-250). Γλυπτική: ➢ Περίοπτη γλυπτική και ανάγλυφα ➢
υιοθέτηση των αρχών της αρχαίας γλυπτικής + νέα δεδομένα → νατουραλιστική απόδοση ανθρώπινης μορφής, της κίνησης, τρίτη διάσταση(αρχές προοπτικής).
Υλικά: ➢
εκτός από την προοπτική σημαντικό ρόλο θα παίξουν τα νέα υλικά = η αγορά του κόστους απαιτεί την παραγγελία, σημαντικό για την εξέλιξη της θέσης του καλλιτέχνη.
➢
Ορείχαλκος – «μέθοδος χαμένου κεριού»
➢ Μάρμαρο: μακρά παράδοση στην Ιταλική χερσόνησο – ποικιλία χρωματιστών μαρμάρων Θέματα: ➢ Εξακολουθούν να παράγονται Θρησκευτικά θέματα: εκκλησιά = παραγγελίες
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Donatello, Το Συμπόσιο του Ηρώδη: Δυσάρεστη, ξαφνική ατμόσφαιρα - αναταραχή – βίαιες κινήσεις – δεν απαλύνεται η φρίκη: Η τεχνική της προοπτικής εφαρμόζεται με επιτυχία. Ρωμαϊκά πρότυπα: προσπάθεια αποτύπωσης ρωμαϊκών ανακτόρων και μορφών4.
Donatello, Συμπόσιο Ηρώδη, 1423-27 ➢ για Donatello και γλυπτική πρώιμης Αναγέννησης βλέπω: Donatello, Άγιος Γεώργιος, 1415-16 , όπου φαίνεται η πλήρης ρήξη της γλυπτικής της Αναγέννησης με τη Γοτθική Παράδοση (Gombrich, σ.230-231) ➢ Η Αναγέννηση θα απελευθερώσει όμως τη γλυπτική εισάγοντας στο θεματολόγιο, παγανιστικά θέματα : Ηρακλής και Ανταίος Ηρακλής: αποτελούσε στους «ουμανιστικούς» κύκλους της Αναγέννησης το σύμβολο του «αναγεννησιακού ανθρώπου» : κατάκτηση της αθανασίας με τη προσωπική του δύναμη5. Ζωντανά μοντέλα: μελέτη ανθρώπινου σώματος. Ζωγραφική: Masaccio, Αγία Τριάδα με την Παναγία και άγιο Ιωάννη, 1425-86.
Γενικά για τον Donateloβλέπω Gombrich,σ.230-235. ΕΑΠ, τόμος Α΄, Ενότητα 2.1, σ.81-85. 6 Gombrich, σ. 228-230. 4 5
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Masaccio, Η Αγία Τριάδα, νωπογραφία, Φλωρεντία, Santa Maria Novella 1425-28
➢ Τεχνοτροπία: …όπως στην αρχιτεκτονική και στη γλυπτική το ζητούμενο είναι η απόδοση της πραγματικότητας που αντλείται από το ενδιαφέρον για τη αρχαιότητα. ➢
πρώτος ο Masaccio, θα εφαρμόσει τις αρχές της νέας τάσης: α)παραμερισμός του διεθνούς γοτθικού ρυθμού, β) εφαρμογή των νέων τάσεων: ρωμαλέες μορφές , στιβαρότητα (μορφές που μοιάζουν με αγάλματα), απλότητα. λογική , γ) μαθηματική προοπτική
➢
Στο πρώτο μισό του 15ου αι: η ανερχόμενη αστική τάξη των εμπόρων θα υποστηρίξει τη νέα καλλιτεχνική τάση – μαικήνες.
➢ Masaccio: κύκλος Brunelleschi και Donatello – νέες τάσεις σε αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική (μαθηματική προοπτική, αρχαιότητα) ➢ Χαρακτηριστικά
του
Masaccio:
προοπτική,
ανθρώπινη
μορφή
(σφρίγος,
πλαστικότητα, επιρροές από Giotto) φωτισμός παράστασης, με ελαχιστοποίηση της γραμμής .
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
➢ Αγία τριάδα, α) από τους πρώτους πίνακες που δημιουργούνται με μαθηματική προοπτική, β) πλήρη απουσία του διεθνούς γοτθικού ρυθμού – ρήξη με το παρελθόν γ) πίνακας στον οποίο προβάλλονται οι δωρητές ( ζεύγος εμπόρων), έξω από το πλαίσιο του πίνακα – άνοδος αστικής τάξης, θέλει να προβάλει τη θέση της, διεκδικεί θέση στη διαχείριση της πόλης, προβολή οικονομικής δύναμης.
2.2.β Ώριμη Αναγέννηση Αρχιτεκτονική: Donato Bramante, Βασιλική Αγίου Πέτρου, και Il Tempieto,1502/15037 ➢ αρχιτέκτονας και αρχιτεκτονική: εκτός από αρχιτέκτονας κι ένας λόγιος της τέχνης του η οποία πλέον ανάγεται σε επιστήμη – γνώση του παρελθόντος ➢
η σχέση του αρχιτέκτονα με τους ισχυρούς χρηματοδότες (αστική τάξη, χρηματοδότες)
➢
αλλά και η σχέση του αρχιτέκτονα με τα δημιουργήματά του (νέα μνημεία = νέες ανάγκες / κυρίως εκκλησιαστικά ή εντυπωσιακά ιδιωτικά μέγαρα) → Συμβιβασμός
- αλλά και ανέγερση κτηρίων με γνώμονα την αισθητική , την επιβλητικότητα των αναλογιών και του εσωτερικού μεγαλείου, ανεξάρτητα από τη χρήση του.
7
Gombrich, σ. 287-291.
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Donato Bramante, Il Tempieto di San Pietro, Montario, Rome, 1502 ➢ Donato Bramante: θεωρείται ο σημαντικότερος αρχιτέκτονας της εποχής του ➢
1503: πάπας Ιούλιος Β΄ του αναθέτει την ανακαίνιση του τη πλήρη ανακαίνιση του Βατικανό και μαζί με την ανέγερση της νέας βασιλικής του αγίου Πέτρου στη θέση της παλιάς η οποί α κατεδαφίστηκε - η θέση του ναού ορίζεται από το τάφο του ίδιου του αγίου
➢
το μεγαλεπήβολο σχέδιο του Bramante δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ – η βάση της έμπνευσής του συμπυκνώνεται στη σύλληψη ενός τεράστιου τρούλου ο οποίος θα επιστέφει ένα ναό σε σχήμα σταυρού, γεμάτη παρεκκλήσια στους πλευρικούς τοίχους.
➢ Ο αρχιτέκτονας αποσκοπούσε στο συνδυασμό του μεγαλύτερου σωζόμενου αρχάιου κτηρίου του Κολοσσαίου (Gombrich,σ. 118) με τα στοιχεία του Πάνθεου (Gombrich,σ. 120). ➢ Το υπερβολικά φιλόδοξο έργο του Bramanteαπορροφούσε τεράστια κονδύλια γεγονός που επιτάχυνε τις διαδικασίες αμφισβήτησης που οδήγησε στη Μεταρρύθμιση. ➢
Η αντίληψη της αρχιτεκτονικής του D.B. , ο οποίος είναι υπέρμαχος των νέων ιδεών φαίνεται στο Il Tempieto στο Μοντόριο της Ρώμης , έργο του 1502 (Gombrich 290291).
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Ζωγραφική8 Στη ζωγραφική της ώριμης Αναγέννησης του 16ου αιώνα στην Ιταλία, είναι προτιμότερο να τη μελετήστε μέσα από το έργο συνολικά των μεγάλων δημιουργών της εποχής: Λεονάρντο ντα Βίντσι, Μιχαήλ Αγγέλου, Ραφαήλ και Τισιανό ο οποίος για διαφορετικούς λόγους αποτέλεσε ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο αυτής της περιόδου. Παράλληλα, ώθησαν καθοριστικά προς τα εμπρός τη θέση του καλλιτέχνη ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Έτσι, αν για παράδειγμα ο ντα Βίντσι αποτελεί το πρότυπο του καλλιτέχνη – επιστήμονα που μας άφησε ένα πλήθος από σχέδια και παρατηρήσεις από τις ανατομές του (Gombrich, σ.293-296) , ο Μιχαήλ Άγγελος αποτέλεσε το πρότυπο του ελεύθερου καλλιτέχνη που δεν δημιούργησε ποτέ του ένα επαγγελματικό εργαστήριο με βοηθούς αλλά εργαζόταν απόλυτα μόνος του (Gombrich, σ.315). Leonardo da Vinci, Μόνα Λίζα, 15029.
Leonardo_da_Vinci, Mona Lisa, π. 1502, λάδι σε ξύλο, Louvre, Paris. Αναφερόμενος στον LdV και στη εποχή του δεν ξεχνώ να αναφερθώ καταρχήν στο πρότυπο που αυτός αποτέλεσε δηλαδή του homo universalis αλλά και στις μεγάλες του εφευρέσεις, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν και τελειοποιήθηκαν από νεότερους καλλιτέχνες όπως ο Ραφαήλ και ο Τισιανό. ➢ ως ζωγράφος μας κληροδότησε δύο μεγάλες ανακαλύψεις:
Γενικότερα για την Ζωγραφική της Αναγέννησης στην Ιταλία θα πρέπει να μελετηθούν τα κεφάλαια στο Gombrich 15 & 16 καθώς και το έργο των Ραφαήλ, Τισιανό και Τζιοβάνι Μπελλίνι ενώ για την υπόλοιπη Ευρώπη το κεφ. 17. 9 Γενικά για τον LdV, βλ, Gombrich, σ. 293-303. 8
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
-
sfumato: πρόκειται για τη τεχνική χειρισμού της φωτοσκίασης (σχέση φωτός – σκιάς): κατάργηση περιγραμμάτων, χρήση απαλών τόνων με εισχώρηση της μιας μέσα στην άλλη – οι μορφές μοιάζουν να αναδύονται μέσα σε επικαλυπτόμενες σκιές
-
με την εισαγωγή του sfumato οι μορφές παύουν να φαίνονται σκληρές και άκαμπτες όπως στη ζωγραφική της πρώιμης Αναγέννησης.
-
αντιθέτως οι μορφές του L.V. αναδεικνύονται μέσα από μια «αχλή»
-
ατμοσφαιρική προοπτική: εισάγει τη προοπτική του χρώματος - αντικαθιστώντας την ως ένα βαθμό μαθηματική προοπτική
➢
έργα όπως η διάσημη Τσοκόντα - το πορτραίτο της Φλωρεντινής Μόνα –Λίζα - αλλά και ο Μυστικός Δείπνος είναι δημιουργημένα με την τις τεχνικές του sfumato και της ατμοσφαιρικής προοπτικής (Gomrichσ. 296-303). -τα πρόσωπα έχουν διαμορφωθεί με τη τεχνική του sfumato, δηλαδή οι γραμμές του προσώπου και του σώματος των μορφών έχει αποδοθεί με τη τεχνική του σκιοφωτισμού όπου τα διαφορετικά μέρη διαβαθμίζονται με επάλληλες επικαλυπτόμενες σκιές ανάλογα με το αν το μέρος που αναδεικνύεται είναι λιγότερο η περισσότερο φωτεινό, ενώ ειδικότερα οι μορφές του LV διακατέχονται από μια αχλή καθιστώντας σχεδόν άυλες - το βάθος διαμορφώνεται με τη τεχνική της ατμοσφαιρικής προοπτική, η οποία διαβαθμίζεται σε διαφορετικά επίπεδα: σε πρώτο πλάνο οι πρωταγωνιστές της σκηνής το δεύτερο επίπεδο υποδηλώνεται το ανάπτυγμα ενός ειδυλλιακού τοπίου, ενώ όσο μακρύτερα φτάνει το μάτι του παρατηρητή δεν δημιουργείται ένα βάθος με βάση της μαθηματική προοπτική, αλλά με τη χρήση του χρώματος και της φόρμας, δημιουργείται ένα ακαθόριστο βάθος από διαφορετικούς όγκους ενός απροσδιόριστου τοπίου.
Γλυπτική: Στη γλυπτική τόσο το εγχειρίδιο του ΕΑΠ όσο και ο Gombrigh δεν αναφέρονται τόσο διεξοδικά, αλλά περιορίζονται στο έργο του Μιχαήλ Αγγέλου (ΕΑΠ, τ.Α΄ ενότητα 2.2.5, και Gombrich σ. 313, όπου γίνεται μικρή αναφορά στο έργο Θνήσκων δούλος, 1513).
➢ Ο Θνήσκων Δούλος προοριζόταν, μαζί με άλλα γλυπτά να αποτελέσει μέρος του μαυσωλείου του Ιουλίου Β΄
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
➢ Στο έργο Θνήσκων Δούλος
αποτυπώνεται η τελευταία στιγμή
ενός
ρωμαλέου νέου, πριν το άψυχο σώμα σωριαστεί - η ομορφιά της λύτρωσης από μια ζωή γεμάτη καταπίεση ➢ Περίοπτο έργο το οποίο «κινείται» - έντονη συστροφή του σώματος, παράλληλα με τα έντονα περιγράμματα του σώματος τα οποία παραμένουν έντονα αλλά με ήρεμες.
Michelangelo_Dying Slave_Paris_Louvre_1513 Μουσική: Θρησκευτική Μουσική: Αναγεννησιακό Μοτέτο. Ντυφαί, Φιλεύσπλαχνη Μητέρα του Σωτήρα, μέσα 15ου αι, Machlis, σ.95-97.