Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr ΚΑΦΑΛΑΙΟ 4: ΤΕΧΝΗ 4.1 ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης; Α. Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Το κύριο θέμα της αρχαίας ελληνικής τέχνης ήταν η ανθρώπινη μορφή, γεγονός που οφείλεται στην ανθρωποκεντρική φύση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Β. Μίμηση και εξιδανίκευση της φύσης Η μίμηση της φύσης (νατουραλισμός), δηλαδή η απεικόνιση των μορφών με τρόπο που να αναπαρίσταται πιστά η πραγματικότητα, συνιστά το κύριο χαρακτηριστικό της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Αυτό όμως το χαρακτηριστικό συνοδευόταν πάντα από μια τάση για εξιδανίκευση, δηλαδή με μία προσπάθεια οι φυσικές μορφές να αποδίδονται υπό ένα πρίσμα που τις καθιστούσε ιδανικές, τελειοποιημένες και αισθητικά εντυπωσιακές. Η εξιδανίκευση χαρακτήριζε γενικότερα την αρχαία ελληνική σκέψη και είχε μία θρησκευτική και πνευματική διάσταση. Ειδικότερα, οι εξιδανικευμένες ανθρώπινες μορφές χρησιμοποιήθηκαν για να εκφράσουν τα ιδανικά της κάθε εποχής. Γ. Συμμετρία, ρυθμός, ακρίβεια, χρήση αρχετύπων: συνέπειες της αρχαίας ελληνικής τάσης προς εξιδανίκευση Η τάση προς εξιδανίκευση υπαγόρευσε μία σειρά από άλλα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης, τα οποία ήταν τα εξής: ▪
Η συμμετρία, δηλαδή οι αρμονικές αναλογίες στα συστατικά μέρη ενός καλλιτεχνικού έργου και ο ρυθμός ή οι αρμονικές στάσεις.
▪
Η ακρίβεια, η καθαρότητα των μορφών.
▪
Τα αρχέτυπα, δηλαδή η χρήση μιας σκόπιμα περιορισμένης σειράς από προκαθορισμένους τύπους, όπως π.χ. οι οικοδομικοί τύποι και ρυθμοί στην αρχιτεκτονική, οι κανόνες αναλογιών για το ανθρώπινο σώμα στη γλυπτική, κ.λπ.
Δ. Η συνεχής αλλαγή στην αρχαία ελληνική τέχνη και οι συντελεστές της Οι συνεχείς αλλαγές στις τεχνικές και στα εκφραστικά μέσα και η δημιουργία μίας πληθώρας παραλλαγών των βασικών τύπων αποτελεί ένα άλλο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Οι παράγοντες που συνετέλεσαν σε [47] H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr αυτό το γεγονός ήταν: ✓ Η θρησκευτική ελευθερία που χαρακτήριζε την αρχαία ελληνική κοινωνία αλλά και η κοινωνική, πνευματική και πολιτική ελευθερία που υπήρξε ιδιαίτερα στην Αθήνα από τις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα. ✓ Η συνεχής μεταβολή των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών του αρχαίου ελληνικού κόσμου, που επηρέαζε τις κύριες πηγές χρηματοδότησης της τέχνης και τη στάση σχετικά με την αποστολή της τέχνης. ✓ Ο κατατεμαχισμός της αρχαίας Ελλάδας σε πολυάριθμα μικρά κράτη και ο σφοδρός ανταγωνισμός που υπήρχε μεταξύ τους. Οι τέχνες απετέλεσαν σημαντικό φορέα αυτού του ανταγωνισμού. Ε. Η πολυχρωμία στην αρχαία ελληνική τέχνη Στην αρχική τους κατάσταση τα αρχαία ελληνικά γλυπτά και αρχιτεκτονικά μνημεία χαρακτηρίζονταν από έντονη πολυχρωμία, που ενίσχυε την αισθητική αντίληψη που προκαλούσαν στον θεατή.
[48] H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr