Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Α΄ ΚΕΦ.Α ΕΝΟΤΗΤΑ:1.2.3: Εργαλεία λογοτεχνικής ανάλυσης(σ.σ.60-67) •
Ποια είναι τα στοιχεία που απαντούν σε κάθε λογοτεχνικό κείμενο; Αναλύστε
επιγραμματικά. 1.
Η θεματική ή το κύριο θέμα του κειμένου και όσα συνάπτονται αυτού (περιεχόμενο
κειμένου) 2.
Το ύφος του κειμένου, δηλαδή ο γενικός τρόπος χειρισμού της γλώσσας ώστε να
προσδώσει τον τόνο και τη διάθεση στο θέμα ή τους αναγνώστες. 3.
Οι τρόποι έκφρασης ή αλλιώς τα σχήματα λόγου που συνθέτουν τη ρητορική διάθεση
του κειμένου
(μορφή κειμένου). Η ρητορική συναντά την πιο κρίσιμη διάσταση της
λογοτεχνικής υπόστασης του κειμένου και συνδέεται με το ύφος. •
Πώς προσδιορίζουμε τη θεματική;
Το θέμα μπορεί να συνιστά όχι μόνο ένα αντικείμενο περιγραφής ή αφήγησης αλλά και ένα ερώτημα ή πρόβλημα πρακτικού ή θεωρητικού τύπου, εκτίμησης ή στοχασμού. Απαραίτητο να διακρίνουμε τα κυρίως θέματα από τα συμπληρωματικά ή δευτερεύοντα, τα οποία παρόλα αυτά είναι κρίσιμης σημασίας, συνιστώντας το πλαίσιο εμφάνισης του κυρίως θέματος. •
Τι ορίζουμε ως ύφος;
Το ύφος είναι κάτι σαν γενικός τόνος (ή κεντρικός φακός) που ορίζεται από το ίδιο το κείμενο, ως λογοτεχνική γραφή, προσεγγίζει (ή προβάλλει) τη θεματική του (βλ. και ορισμό κατά Έιμπραμς). Οι όροι που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να χαρακτηρίσουμε το ύφος ποικίλλουν ανάλογα με το κείμενο αλλά και με τις ανάγκες της ανάγνωσης μας. •
Τι ορίζουμε ως ρητορικά σχήματα ή σχήματα λόγου;
1
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Για να τα ορίσουμε συνολικά, πρόκειται για διάφορους τρόπους χρήσης της γλώσσας που αποκλίνουν σε σχέση με χρήσεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν κανονικές και έχουν, με την απόκλιση αυτή σημαίνουσες επενέργειες ύφους και νοήματος. •
Πώς ταξινομούμε τα σχήματα λόγου; 1. Σχήματα σχετικά με τη σημασία λέξεων ή φράσεων: Α. Μεταφορά Β. Προσωποποίηση Γ. Μετωνυμία ή Συνεκδοχή Δ. Ειρωνεία Ε. Οξύμωρο – Παράδοξο ΣΤ. Αμφισημία – Λογοπαίγνια Ζ. Παρομοίωση 2. Σχήματα αλλαγής της αναμενόμενης σειράς των λέξεων: Α. Υπερβατό Β. Χιαστό Γ. Ασύνδετο - Πολυσύνδετο 3. Σχήματα σχετικά με την οικονομία και την πληρότητα του λόγου: Α. Έλλειψη όρων και προτάσεων σε διάφορες μορφές Β. Επανάληψη λέξεων Γ. Αποστροφή 4. Σχήματα ανατροπής γραμματικών ή συντακτικών σχέσεων (περιπτώσεις ελαφριάς
ασυνταξίας ) 5. Σχήματα ήχου και ρυθμού: Α. Παρηχήσεις Β. Παρονομασίες Γ. Τεχνικές στιχουργικής
2
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr