Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr Τι σημαίνει κατά τον Πλάτων ότι γνώση είναι ανάμνηση και διάκριση μεταξύ ιδεών και αισθητών Ο μύθος της ανάμνησης στο Μένωνα1 Σύμφωνα με το μύθο της ανάμνησης, η ανθρώπινη ψυχή υπήρχε πριν κατοικήσει στο σώμα και πριν την ενσωμάτωση απέκτησε γνώση όλων των θεμάτων που είναι αντικείμενα θεωρητικών ερευνών (π.χ αρετή, δικαιοσύνη). Κατά την ενσωμάτωση η ψυχή ξέχασε ό, τι έμαθε αλλά μπορεί να τα ξαναθυμηθεί με τις κατάλληλες ερωτήσεις (όπως για παράδειγμα όταν δε θυμόμαστε ποιος πήρε τηλέφωνο και μας ρωτάνε, μήπως ήταν ο τάδε ή ο τάδε ώστε να θυμηθούμε). Για αυτό η γνώση είναι ανάμνηση με την έννοια ότι δεν ανακαλύπτει κάποιος κάτι που δεν ήξερε ποτέ αλλά επί της ουσίας το ξαναθυμάται. Για αυτό άλλωστε και ο Σωκράτης, παρόλο που όπως ισχυρίζεται δεν ξέρει τις απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτει, προτρέπει πάντα στην συνέχεια της διερεύνησης (αν π.χ δεν ξέρω καθόλου μαθηματικά, τότε δεν έχει νόημα να προσπαθώ να λύσω μια αλγεβρική εξίσωση μόνος μου. Αν όμως ήξερα μαθηματικά και απλώς τα ξέχασα τότε είτε μόνος μου είτε με λίγη βοήθεια μπορεί και να καταφέρω να λύσω την εξίσωση). Η απόδειξη περί τούτου βρίσκεται στο Μένωνα, όταν ένας δούλος χωρίς καθόλου γεωμετρικές γνώσεις, καταφέρνει να λύσει ένα γεωμετρικό πρόβλημα σχεδόν μόνος του, με τη βοήθεια όμως των κατάλληλων ερωτήσεων. Για αυτό άλλωστε και ο Σωκράτης σε όλους τους διαλόγους κάνει ερωτήσεις, ώστε να βοηθήσει του συνομιλητές να ξαναθυμηθούν αυτά που η ψυχή τους γνώρισε πριν την ενσωμάτωση. Ο Πλάτων δε θεωρούσε πως οι ερωτήσεις είναι απαραίτητες όμως θεωρούσε πως διεγείρουν την ψυχή καθώς την υποδεικνύουν πως αυτά που νομίζει πως γνωρίζει (π.χ τι είναι όσιο) δεν τα γνωρίζει επί της ουσίας. Αν δηλαδή είμαι σίγουρος για κάτι τότε δε θα το αναζητήσω περαιτέρω. Αν όμως κάποιος μου υποδείξει ότι δεν το ξέρω πραγματικά, τότε θα το ψάξω περαιτέρω. Έτσι, όντας γνωσιολογικά έτοιμη, η ψυχή τίθεται σε θέση να ξαναθυμηθεί τη βαθύτερη γνώση, την αλήθεια των πραγμάτων, η οποία εντοπίζεται στις Ιδέες. Το επιχείρημα για την ύπαρξη των Ιδεών στο Φαίδωνα2 1 Α, σελ. 137- 139. 2 Α, σελ. 142
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr