Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΛΠ40 1.
Ο όρος «μουσική πρωτοπορία» ποια είδη καλύπτει; Υπάρχει στη χώρα
μουσική πρωτοπορία; Από τα 1910 οι επιρροές της ευρωπαϊκής μουσικής έγιναν καθολικές στη χώρα μας. Με τον τρόπο αυτό,
στη διάρκεια του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα, ο
εξευρωπαϊσμός επικράτησε οριστικά στην έντεχνη ελληνική μουσική και οδήγησε στην άνθιση της μουσικής πρωτοπορίας. Βάσει του εν λόγω εξευρωπαϊσμού, ο οποίος εξελίχθηκε στη χώρα, ο όρος «εθνική μουσική» μεταβλήθηκε από τον έντεχνο εκ-δυτικιστικό χώρο, έτσι ώστε δημιουργοί «εθνικής μουσικής» να θεωρούνται μόνο όσοι είχαν ακολουθήσει ολοκληρωμένες σπουδές Δυτικής μουσικής. Αντίθετα, η εμπειρική ή όχι μουσική παιδεία, δεν θεωρείτο ωφέλιμη για τον ίδιο σκοπό.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr 2.
Υπάρχει χορευτική πρωτοπορία;
Από τις αρχές του εικοστού αιώνα οι καλλιτέχνες του χορού επιδίωξαν να εκφράσουν τις αλλαγές της εποχής τους. Από τη μία η Βιομηχανική Επανάσταση κι από την άλλη οι τεχνολογικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές εξελίξεις, μετέτρεψαν την τάση αυτή σε ακόμη πιο επιτακτική. Οι αλλαγές και οι μετασχηματισμοί στο περιεχόμενο του χορού υπήρξαν απότομες και συντελέστηκαν εκ βάθρων. Στο χώρο του κλασικού χορού, οι εξελίξεις αυτές επήλθαν εξελικτικά, κυρίως από τα Ρωσικά Μπαλέτα Ντιαγκίλεφ. Στον εκφραστικό χορό (Γερμανία) και στον σύγχρονο χορό (Αμερική), εξελίχθηκαν οι μεγαλύτερες καλλιτεχνικές επαναστάσεις. Τα πιο σημαντικά πρόσωπα αυτών των εξελίξεων υπήρξαν οι: Φρανσουά Ντελσάρτ, Εμίλ – Ζακ Νταλκρόζ, Ισιδώρα Ντάνκαν, Ρούντολφ φον Λάμπαν, Μαίρη Βίγκμαν και Κούρτ Γιος.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr
3.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ των πρωτοπόρων πριν τον Β΄Παγκόσμιο
Πόλεμο και μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο; Από τους πιο σημαντικούς πρωτοπόρους, πριν τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε ο Νίκος
Σκαλκώτας (1904-1949). Μετά τις σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών,
σπούδασε σύνθεση στο Βερολίνο και από το Σεπτέμβριο του 1927 μαθήτευσε στην τάξη επίλεκτων σπουδαστών του Άρνολντ Σένμπεργκ της Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της τέχνης του υπήρξε η βαθιά γνώση του έργου των μεγάλων συνθετών του παρελθόντος και η πολύπλευρη ανάλυση του. Χειρίστηκε τη δωδεκάφθογγη μέθοδο του Σένμπεργκ με προσωπικό τρόπο, το έργο του είχε μια ισχυρή ταυτότητα ενώ η συνοχή, η πυκνότητα και η σαφήνεια των δημιουργημάτων του τον ξεχώρισαν μεταξύ των πρωτοπόρων συνθετών. Την ίδια περίοδο ξεχώρισαν με το έργο τους οι Χαρίλαος Περπέσας(19071995) και Δημήτρης Μητρόπουλος(1896-1960). Οι συνθέσεις του Περπέσα ήταν τονικές για μεγάλα μεικτά σύνολα. Αντίστοιχα, ο Μητρόπουλος άφησε ένα σοβαρό, στέρεο έργο με θερμά χρώματα και φυσικότητα. Τέλος, ως πρωτοποριακό χαρακτηρίζεται και το έργο του Δημητρίου Λεβίδη(1886-1951). Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, επικράτησαν οι συνθήκες του ψυχρού πολέμου καθώς απομονώθηκε η ανατολική Ευρώπη. Χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Γερμανία έδωσαν έμφαση στον πολιτισμό και την παιδεία, αναπτύσσοντας ένα διεθνές δίκτυο πολιτιστικών ιδρυμάτων. Με τον τρόπο αυτό, οι εξελίξεις της Δυτικής μουσικής, ιδιαίτερα σε χώρες χωρίς ισχυρή της επιρροή της δυτικής παράδοσης (όπως η Ελλάδα), επέτρεψαν στην πρωτοπορία να γίνει πιο ανεκτή. Οι πιο σημαντικοί Έλληνες πρωτοπόροι, υπήρξαν ο Γιάννης Ξενάκης (1922 -2001) και ο Γιάννης Χρήστου (1926-1969) ενώ επίσης σημαντική υπήρξε η ίδρυση του Ελληνικού Συνδέσμου Σύγχρονης Μουσικής, από τον μουσικολόγο Γ.Γ. Παπαϊωάννου και σε συνέχεια του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Εταιρείας Σύγχρονης Μουσικής.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr
4.
Τι γνωρίζετε για τη μουσική και τον σύγχρονο χορό πριν τον
Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο και τι μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο; Ο «εκφραστικός» χορός άρχισε στη Γερμανία στα 1912 με τις παρεμβάσεις του Λάμπαν,
οποίος επιδίωξε να απελευθερώσει το χορό από τη μουσική, τα
κατεστημένα λεξιλόγια και την παντομίμα.
Ο κορμός χρησιμοποιήθηκε ως η
αφετηρία κάθε οργανικής κίνησης και ταυτόχρονα η κύρια πηγή έκφρασης των συναισθημάτων. Οι δημιουργοί πίστευαν πως το σώμα μπορεί να είναι ο μόνος δρόμος μεταξύ σκέψης και μουσικής. Επίσης, έδωσαν έμφαση στη σημασία της αναπνοής αλλά και στις αντιθέσεις των γραμμών που δημιουργεί το σώμα μέσα στο χώρο και αντίστροφα. Μετά τον Β΄Παγκόσμιο πόλεμο, κύριο χαρακτηριστικό του γερμανικού εκφραστικού χορού υπήρξε η επιρροή του εξπρεσιονισμού. Αντίστοιχα, «σύγχρονος» ονομάστηκε ο αμερικανικός έντεχνος χορός. Ήταν το αποτέλεσμα της ανατροπής πολλών κανόνων του κλασικού χορού. Εφόσον η Αμερική δεν είχε παράδοση στον έντεχνο χορό η άνθιση των νέων αυτών ιδεών δε γνώρισε εμπόδια. Στο σύγχρονο χορό κάθε χορογράφος δημιούργησε το προσωπικό του ύφος, μακριά από συμβάσεις και ανελεύθερα μοτίβα που περιόριζαν την έμπνευση και την έκφραση. Οι δύο μεγάλες σχολές αμερικανικού χορού υπήρξαν αυτές τις Μάρθας Γκράχαμ και της Ντόρις Χάμφρεϊ. Στην Ελλάδα, η σύγχρονη μουσική ταυτίστηκε με την πρωτοπορία. Από τους πιο σημαντικούς πρωτοπόρους συνθέτες, πριν τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε ο Νίκος Σκαλκώτας (1904-1949). Από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της τέχνης του υπήρξε η βαθιά γνώση του έργου των μεγάλων συνθετών του παρελθόντος και η πολύπλευρη ανάλυση του. Χειρίστηκε τη δωδεκάφθογγη μέθοδο του Σένμπεργκ με προσωπικό τρόπο, το έργο του είχε μια ισχυρή ταυτότητα ενώ η συνοχή, η πυκνότητα και η σαφήνεια των δημιουργημάτων του τον ξεχώρισαν μεταξύ των πρωτοπόρων συνθετών. Την ίδια περίοδο ξεχώρισαν με το έργο τους οι Χαρίλαος Περπέσας(1907-1995)
και
Δημήτρης
Μητρόπουλος(1896-1960Τέλος,
ως
πρωτοποριακό χαρακτηρίζεται και το έργο του Δημητρίου Λεβίδη(1886-1951). Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι εξελίξεις της Δυτικής μουσικής, ιδιαίτερα σε χώρες χωρίς ισχυρή της επιρροή της δυτικής παράδοσης (όπως η Ελλάδα), H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr επέτρεψαν στην πρωτοπορία να γίνει πιο ανεκτή. Οι πιο σημαντικοί Έλληνες πρωτοπόροι, υπήρξαν ο Γιάννης Ξενάκης (1922 -2001) και ο Γιάννης Χρήστου (1926-1969) ενώ επίσης σημαντική υπήρξε η ίδρυση του Ελληνικού Συνδέσμου Σύγχρονης Μουσικής, από τον μουσικολόγο Γ.Γ. Παπαϊωάννου και σε συνέχεια του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Εταιρείας Σύγχρονης Μουσικής.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr
5.
Ποια ιστορικά είδη δημοτικού τραγουδιού και αστικολαϊκής μουσικής
έχουν δυτικοευρωπαϊκές τάσεις – στοιχεία; Η αθηναϊκή καντάδα είναι άμεσο τέκνο της επτανησιακής και διαφοροποιείται από την πρόγονο της, καθώς ενσωματώνει στα εκφραστικά της μέσα επιπλέον στοιχεία από τη δημοτική παράδοση
(ρυθμός καλαματιανού) και χρωματικισμούς με
τριμητόνια. Το είδος της καντάδας συνδέεται με το λαϊκο-ρεμπέτικο σε μουσικολογική βάση. Κοινά τους στοιχεία έχουν τη μονομερή τοποθέτηση, την επικράτηση και εκφορά σύντονων φθογγολογιών και σε δεύτερο πλάνο, κάνουν και τα δύο χρήση νυκτών χορδοφώνων. Φυσική συνέπεια της συνεύρεσης όλων των ειδών τραγουδιού (αστικά, πολίτικα και σμυρναϊκά τραγούδια) και μουσικής (παραδοσιακής) είναι η επίδραση μοιραίων συγχωνευτικών δυνάμεων
επί αυτών, προδιαγράφοντας μια πορεία
συγκλίνουσα προς σύντονες κλίμακες και στη συνέχεια υιοθετώντας δυτικά στοιχεία, τα οποία υπαγόρευε η μαζικότητα και η επιρροή της δυτικής κουλοτύρας.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr
6.
Σε ποιο άλλο ιστορικό, χρονολογικό είδος συναντάμε δυτικοευρωπαϊκά
στοιχεία; Έχει το ρεμπέτικο και ποια είναι αυτά; Το είδος της επιθεώρησης μεταφέρθηκε στην Ελλάδα από την ευρωπαϊκή σκηνή το 1894 και γνώρισε μεγάλη άνθιση μεταξύ του 1907 και του 1921. Βασικό της χαρακτηριστικό υπήρξε το τραγούδι το οποίο αποτελούσε, την ίδια περίοδο, πιστό αντίγραφο αντίστοιχων συνθέσεων εκτός Ελλάδας. Μάλιστα, η τάση αυτή αντιγραφής είχε μεγάλη σημασία για το κοινό και χρησιμοποιούνταν από τους δημιουργούς ως διαφημιστικό πλεονέκτημα. Το φωνητικό μέρος του ρεμπέτικου τραγουδιού δύναται να εκτελεστεί από έναν ή περισσότερους τραγουδιστές, αλλά όχι παραπάνω από τέσσερις. Το μέρος αυτό συχνά μοιράζεται σε κυρίως τραγούδι και επωδό (ρεφρέν). Το κυρίως μέρος (άσμα) τραγουδιέται κυρίως από τον πρωτοτραγουδιστή ενώ η επωδός από όλους μαζί, είτε ταυτόχρονα (ταυτοφωνία), είτε σε παράλληλες όγδοες ή άλλους δίφωνους έως τετράφωνους σχηματισμούς, βασισμένους στη δυτική κλασική αρμονία σύμφωνα με τα πρότυπα της καντάδας.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr 7.
Τι είναι ο φολκλορισμός; Χρησιμοποιήστε ένα παράδειγμα.
Φολκλορισμός σαν όρος εξηγείται όπως η επικράτηση κάθε παραδοσιακού λαϊκού στοιχείου στην τέχνη ή ακόμη και ως η αναβίωση στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού σε διάφορες εκδηλώσεις της κοινωνίας. Σχετίζεται με τη διαμόρφωση της έννοιας της πολιτισμικής ταυτότητας και με τον τρόπο που προσδιορίζουμε τον εαυτό ως υποκείμενα αλλά και τον τρόπο που μας προσδιορίζουν οι άλλοι. Ένα παράδειγμα από το παρόν αφορά σον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται η «πολυμορφία του ελληνικού χορού», όπως τον βλέπουμε να εκτελείται μέσω λαϊκών και δημοτικών χορών στις πλατείες, τις ταβέρνες, τα μικρά καφενεία και τα νυχτερινά μαγαζιά, ως «φολκλορικός» στα χορευτικά συγκροτήματα ή ως «τουριστικός» στα φεστιβάλ, στα πανηγύρια και τι οικογενειακές γιορτές.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr 8. Ποια είναι η συμβολή του έντεχνου χορού, ποιος ο ρόλος των χορευτικών σκηνών –χορευτικών ομάδων, χορευτικά ζευγάρια; Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του εικοστού, στην Ελλάδα, παρουσιάστηκαν χορευτικά μέρη (νούμερα) στα βαριετέ, τα καφέ – σαντάν, στις επιθεωρήσεις και στις παραστάσεις κωμειδυλλίων. Στο τέλος του 1920 έκαναν την εμφάνιση τους οι πρώτοι οργανωμένοι και χορογραφημένοι χοροί στο αρχαίο δράμα. Τα νούμερα των βαριετέ περιείχαν ταχυδακτυλουργικά, ακροβατικά, τραγουδιστικά και χορευτικά μέρη. Επίσης, στα καφέ – σαντάν καταγράφηκαν παραστάσεις με τραγούδι, μουσική και χορό, τα οποία παρουσιάζονταν πάνω σε ένα πάλκο. Τα δύο αυτά στοιχεία είχαν επίδραση στην τελική μορφή που έλαβε η επιθεώρηση ως ένα θέαμα οργανωμένο και εμπλουτισμένο από τη σάτιρα της εποχής. Αν δε στελεχώνονταν χορευτικές σχολές, σκηνές και ομάδες, θα ήταν δύσκολο να διαμορφωθεί χορευτικό κοινό. Από τους πρώτους δασκάλους που δίδαξαν στην Ελλάδα υπήρξαν η Μαργαρίτα Ζορντάν, η Μαρία Ραϋμόν αλλά και ο Αδάμ Μοριάνωφ. Ακολούθησαν η Κούλα Πράτσικα, η Μανόν Ρανιέρη και το 1932 η Έλλη Ζουρούδη. Γνωστό χορευτικό ζευγάρι υπήρξε η Φλόρια Καψάλη με τον Κώστα Νίκολς (1939).
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr