ΕΠΟ 41, Ερωτήσεις απαντήσεις, Σχολή της Φρανκφούρτης, Ερώτηση 2 Πολιτισμός Μαρκούζε

Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr

2ο Προτεινόμενο Θέμα: Αναπτύξτε τις βασικές γραμμές ανάλυσης της νεωτερικότητας από τη Σχολή της Φρανκφούρτης που αφορούν στη μαζική κουλτούρα και στη συμβολή του Μαρκούζε

Μεσοπόλεμος

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr

Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr

Συγκερασμός κοινωνικής φιλοσοφίας και έρευνας για επιστροφή στην ουσιώδη γνώση

Αναθεώρηση του μαρξισμού μέσα από την απομάκρυνση στον οικονομικό ντεντερμινισμό. Μια υλιστική θεωρία δίχως το δογματισμό του ιστορικού υλισμού. Για αυτό και στρέφονται στην ολότητα του Λούκατς η οποία απομακρύνται από τον οικονομικό ντεντερμινισμό

Διεπιστημονικότητα. Δηλαδή επίδραση ιστορικού υλισμού με ψυχανάλυση, αλλά και εστίαση στον τρόπο που ο άνθρωπος σχηματίζει τον κόσμο γύρω του άρα εστίαση και στον πολιτισμό. Σχέση οικονομίας, ψυχικού κόσμου και πολιτισμού.

Ποιες είναι οι επιδράσεις τους;

Βέμπερ εργαλειακή συμπεριφορά και σημασία στο νόημα, στη δράση * όχι αξιολογική ουδετερότητα ερευνητή

Μαρξ αλλοτρίωση, πραγμοποίηση αλλα και ρόλος της φιλοσοφίας (να αλλάξουμε τον κόσμο) Λούκατς - Ολότητα *όχι στον οικονομικό ντεντερμινισμό

Φρόυντ Απώθηση και μετουσιώση Υπερεγώ Μαρκούζε και υπεραπώθηση * όχι στην εμμονή στη σεξουαλικότητα

Διάκριση Παραδοσιακής – Κριτικής Θεωρίας Αφορά στο περίφημο ερώτημα που αφορά στις κοινωνικές επιστήμες => Ποιος είναι ο κυρίαρχος παράγοντας για την ερμηνεία του κοινωνικού; Η δομή επιβάλλεται στον άνθρωπο ή Η δράση των ανθρώπων καθορίζει το κοινωνικό γίγνεσθαι

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr

Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr

SOS

Πως απαντά η Κριτική Θεωρία; Με διαλεκτική δομής και δράσης

Κυριαρχία

• Εργαλειακός λόγος Κριτική στη νεωτερικότητα • Μαζική κουλτούρα μέσα από τις 3 • Προσωπικότητα μορφές που αναζητά κυριαρχίας την κυριαρχία

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr

Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr

Εργαλειακός Λόγος

• κριτική σε όλο τον τρόπο σκέψης, γνώσης, πρακτικής • Ιδίως οι Χορκχάιμερ & Αντόρνο τοποθετούν τον Λόγο ως στοιχείο κριτικής και σχετίζουν τον Διαφωτισμό με Μύθο διότι ο Λόγος αποτελεί και μέσο απελευθέρωσης και υποδούλωσης • Ο Εργαλειακός Λόγος δεν είναι αποτέλεσμα του καπιταλσιμού αλλά έκφραση της ανθρώπινης παρόρμησης που ξεκινά ήδη με την κυριαρχία του ανθρώπου στη φύση • Η πραγμοποίηση, ο υπολογισμός καθίσταται κυρίαρχος τρόπος ζωής που διαπερνά κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα • Βέμπερ και εργαλειακότητα και πεσισμός • Μαρξ και αλλοτρίωση, πραγμοποίηση και φετιχισμός • Λούκατς ολότητα • Η γνώση πλέον είναι εργαλειακή άρα αφαιρείται η ελευθερία και η κριτική σκέψη • Τεχνοκρατία Μαρκούζε

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr

Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr

Μαζική Κουλτούρα

• Εργαλειακός λόγος αναπαράγεται και στις κοινωνικές σχέσεις • Ο πολιτισμός είναι μέσο αναπαραγωγής της κυριαρχίες του Εργαλειακού Λόγου • πολιτιστική βιομηχανία • αφαίρεση δημιουργικότητας και κριτικής • μαζικά πρότυπα και μαζική κουλτούρα • Μαρκούζε και πλεονάζουσα απώθηση • μονοδιάστατο άτομο • άρα μαζική συνείδηση • διαφορά πρώιμου και ύστερου καπιταλισμού με παράδειγμα τον χώρο του πολιτισμού • διάκριση υψηλής κουλτούρας - πολιτισμού - ο ρόλος του έργου τέχνης • εργαλειοποίηση του ελεύθερου χρόνου • μαζικά προϊόντα, τυποποιημένα προϊόντα και ψευδή αίσθηση ασφάλειας • τεχνολογική ορθολογικότητα • Μαρκούζε και Μεγάλη Άρνηση, νέα αισθητικότητα από το περιθώριο

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr

Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr

Συμβολή του Μαρκούζε • στη νεωτερικότητα, συντελείται μια πολιτικοοικονομική κυριαρχία που διαβρώνει και υπονομεύει τη λειτουργία της κοινωνίας και του πολιτισμού και δημιουργεί μονοδιαστάτους ανθρώπους • Διακρίνεται η υψηλή κουλτούρα από τον μαζικό πολιτισμό καθώς οι υψηλότερες μορφές πολιτισμού επιτελούν ένα διττό ρόλο : αποτελούν έκφραση δημιουργικότητας αλλά και συνάμα κριτικής (και στον Αντόρνο το βλέπουμε) • μια νοσταλγική διάθεση προς το παρελθόν και ιδίως στην εποχή του πρώιμου καπιταλισμού ως περιόδου επίτευξης της ατομικότητας, ενώ τώρα οι σύγχρονες εργαλειακές και ολοκληρωτικές κοινωνίες συνθλίβουν την τέχνη και την κριτική. Πλέον τα πάντα πραγμοποιούνται. Πριν υπήρχε δυνατότητα κριτικής • Για αυτό θεωρεί ότι υπάρχει πλεονάζουσα απώθηση στις σύγχρονες τεχνοκρατικές κοινωνίες. Στην ουσία διαφοροποιείται από τον Φρόιντ και αναζητά βαθμούς, κλίμακες απωθησης.

• Για αυτό και ο Μαρκούζε στρέφεται στο περιθώριο και αναζητεί έναν προσανατολισμό προς ένα ποιοτικό μετασχηματισμό της ανθρώπινης κατάστασης μέσα από την αναζήτηση του αισθητικού ως πολιτικού προτάγματος . Το περίθώριο μπορεί να κάνει τη μεγάλη άρνηση. Ενώ η εργατική τάξη έχει διαβρωθεί από τον εργαλειακό λόγο • Η αλλαγή θα επέλθει μέσα από την κουλτούρα. επαναπροσδιορισμό της κουλτούρας, μια ρομαντική διάσταση που όμως θα διαμορφώσει τις συνθήκες για τη δημιουργία ενός μη απωθητικού πολιτισμού (με τη φροϋδική έννοια), όπου η αρχή της πραγματικότητας συμπορεύεται με την αρχή της ηδονής

H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr