Martje Koitjer

In de oorlogsjaren kwam Martje Koiter met haar twee kinderen Bieke en Jan naar Curaçao, na eerst een aantal jaren in Paramaribo te hebben gewoond. Zij hertrouwde met dierenarts Max Diemont en was naast haar werk als onderwijzeres actief in het Curaçaose culturele leven.

‘Map’ (haar roepnaam) had oprechte belangstelling voor de Curaçaoënaar. Zoals is af te leiden uit de tientallen unieke portretfoto’s die zij in haar erfenis achterliet. Zij slaagde er niet alleen in kinderen in spontane poses te fotograferen, maar ook onbevangen volwassenen in hun alledaagse omstandigheden te vereeuwigen. Zonder dat zij zich bespied of betrapt voelden, integendeel. Hun open, ontwapenende blik, maar ook peinzende frons uit verzonken gedachtes of verraste blik getuigen van ongedwongenheid. Opmerkelijk in deze net naoorlogse periode, toen portretfotografie vooral bestond uit statige stijlfoto’s. Traditioneel genomen in een studio waarbij betrokkenen - op hun paasbest gekleed, omringd met uitheemse rekwisieten - met ernstige, ongemakkelijke gelaatsuitdrukking in de lens staarden.

Buiten de studio waren vooral de plattelanders niet gediend van onaangekondigde snapshots. Laat staan zonder hun voorafgaande instemming. Naast inbreuk op hun levenssfeer, opgevat als gebrek aan ‘rèspèt’ (respect), heerste toen bij een enkele oudere nog de overtuiging dat de ziel door deze duivelse contraptie met flitslicht werd bemachtigd. Gaandeweg ontdekten verschillende amateurfotografen dat Curaçaoënaars bijzonder fotogeniek zijn. Zo slaagde ook Martje Koiter erin het tijdsbeeld van de jaren vijftig van de Curaçaose gemeenschap te vangen. Of hij nu visnetten boette, zij fruit verkocht, beiden met vrienden ‘seú’ (oogstfeest) vierden of met hun familie naar de kerk gingen.

In de ruim tien jaar die zij op het eiland doorbracht, wonend in de landhuizen Santa Barbara en Veeris, maakte zij honderden dia’s met haar Rolleiflex. En uniek voor deze tijd, in kleur, van dusdanige kwaliteit dat deze zeventig jaar later nog in perfecte staat

waren. Zorgvuldig opgeborgen en gerubriceerd onder Mensen, Landhuizen, Zee, Strand, Vissen, Planten en Landschap Curaçao.

Of zij de pater daadwerkelijk in de naoorlogse jaren heeft ontmoet is niet bekend, maar lijkt waarschijnlijk. Een foto is gemaakt van Martje, haar kinderen en enkele geestelijken, staande op de trap van landhuis Santa Barbara. De pater heeft mogelijk met haar boeiende gesprekken gevoerd over hun beider hobby van onderwaterfotografie. En met haar geconstateerd hebben dat deze onderwaterwereld alsook het bovengrondse, het goddelijke in zich bergen?

Martje heeft zich in haar bescheidenheid nooit laten voorstaan op haar aanleg om kunstfoto’s te maken. Haar zoon Jan Meursinge stelde recent de verzameling van driehonderd dia’s ter beschikking, waarna het idee van dit fotoboek ontstond. Haar collectie werd niet eerder openbaar gemaakt. Bij deze!