Atomium-pedagogisch dossier 2015-versie LEERKRACHT

pedagogisch dossier

voor 6 > 12 jarigen

www.atomium.be

handleiding voor leerkrachten

Pedagogisch dossier

1

doelgroep

6 e n 1 2 ja a r. n e s s tu n re de e ld v o o r k in g ro te v e rs c h il le n o p o d e b is r ie s et dos s c a te g o ri e m d e re n . H e t li g t d u s e d a g o g is c h d ij ft e le • D it p e d de u d s te k in la ti e f b re D it is e e n re tu s s e n d e jo n g s te e n o w ik k e ld z u ll e n z ij n v o o r te ge n is v la k va n k e n t b e p a a ld e v ra g e n te in s t g e s c h ik te p u n te n u it e a e d d e le s s e n . d om de m n k a o v o voor de han u n a a e d iv u e v ra g e n n d e rw ij s n jo n g s te n . W e va n u w k la s e n h e t o c ti g e e n g eva l in t g k ie z e n in fu n n a rv e rv in d it d o s s ie e c t a lt ij d le e rr ij k e r is n e m o n e opg asp fo rm a ti e d ie d a n k z ij h e t in te ra c ti e v e e in d e va n d it d o s s ie r • D e in Aan het in g , d ie e e n ro n d le id g e s c h re v e n d o c u m e n t. een z a l z ij n d a n e r in fo rm a ti e o v e r. me e id e e ë n te r v in d t u h ie r d e o g re e d n a e v e li n g e n e n ia [ a li c ia .t ir m a rc h e @ b n a a w u s n e l n ie t o m o d o s s ie r d o o r te s tu re n v • A a rz va n d it v e rb e te ri n g ]! a to m iu m .b e n bezoek. en en. We wens m o k e t s g n la Bedankt om

Pedagogisch dossier

u e e n f ij

g is c Het pedago team

h

2

laats?

ele p n cultur e e p o t gepas gen: drag is e g afbeeldin oen. k e l d e n a W ta s r d de onde niet mag r e k e o z n.

Omcirkel e at een b l mag doe w e d w o r o e r k t e e o In h n bez en wat ee o r g t e h In

schreeuwen

fluisteren

de acrobaat uithangen

nota’s nemen

boos zijn

muziek opzetten

de voorwerpen bekijken

springen

eten en drinken

rennen

bewonderen

bellen

voorwerpen vastnemen

de uitleg lezen

vragen stellen

slapen

Pedagogisch dossier

spelen

3

Een heus symbool Het Atomium is het symbool van Brussel en België. Hier zie je enkele foto’s die door toeristen tijdens hun bezoek aan Brussel werden gemaakt. Je moet weten dat het Atomium altijd aanwezig is! Het is een monument waar men niet om heen kan.

Vele steden hebben een typisch monument dat hen symboliseert.

01

Aan welk monument denk je wanneer we het hebben over:

02

En jij: waar woon jij? Wat is het symbool van deze plaats? Wat is er bijzonder aan?

Londen

Parijs

New York

Een symbool is heel belangrijk voor een stad of land en de inwoners. Het is een manier om bekendheid te verwerven. Het is zoals een reclameboodschap die de hele wereld kan zien.

Je kent ongetwijfeld tal van symbolische plaatsen Vragen 1 & 2 : Deze vragen laten de kinderen kennismaken met de begrippen “symbool” en «identiteit van een stad».

Het is ook de bedoeling hen te leren dat een plaats in hun eigen stad veel gelijkenis kan hebben met het Atomium wanneer het over de symbolische functie gaat.

Pedagogisch dossier

4

Een heus symbool Vele steden hebben een typisch monument dat hen symboliseert.

03

Kun je deze Belgische voorbeelden verbinden met de punten aangeduid op de kaart?

Antwerpen

Aarlen

Brussel

Brugge

Charleroi

Kortrijk

Gent

Leuven

Stadhuis

Sint-Maartenskerk

Grote Markt

Reien

Stadhuis

Broeltorens

Gravensteen

Stadhuis

01

02

03

04

05

06

07

08

01 04

07

12

09 08

06

03 11

15 13

14

10 05

02

09

10

11

12

13

14

15

Hasselt Gerechtsgebouw

La Louvière

Luik

Machelen

Bergen

Namen

Doornik

Stadbeeld van

Sint-BartholomeĂźs

Grote Markt

Belfort

Citadel

Kathedraal

de Wolvin

Pedagogisch dossier

5

Een heus symbool 04

Herken je deze voorbeelden uit de wereld en kun je ze op de kaart plaatsen?

01

02

03

04

05

04 10

06 08

07

03 02

01 09

05

06

07

08

09

10

VRAGEN 3 & 4 : Aantonen dat het Atomium, net zoals het symbool uit de stad van het kind, deel uitmaakt van nationale en internationale symbolen. Alleen de mens gebruikt symbolen als een identificatiemiddel.

Pedagogisch dossier

6

de lift Zo meteen brengt de lift je tot helemaal boven in het Atomium, tot in de panoramabol op 92 m boven de grond!

05

Wanneer je in de lift staat, kijk dan naar boven door het raam. Wat vind je ervan?

Wist je dat dit raam nog niet bestond tijdens de Expo 58?

Het werd tijdens de renovatie in 2006 toegevoegd. Heb je dit al ergens anders gezien?

En als we nu een doorzichtige vloer zouden maken? Wat vind je van dat idee?

06

07

In 1958 was dit de snelste lift van Europa. Vind je dat hij vandaag nog snel gaat?

Vragen 05, 06 & 07 : Naast de architecturale troeven van het Atomium, kon dit monument (in 1958) er tevens prat op gaan dat het de snelste lift uit Europa had met een verplaatsingssnelheid van 5 m/s (18 km/u). Uiteraard is dit record momenteel ruimschoots verbroken. De nieuwe recordhouder is de Taipei 101-toren (Taiwan), die met een snelheid van 16,8 m/s (60 km/u) meer dan drie keer zo snel gaat. In de nabije toekomst zal dit record ongetwijfeld opnieuw worden verbroken met de bouw van een gebouw in Shanghai (China), waar een lift met een snelheid van 18 m/s (65 km/u) op het programma staat. De lift van het Atomium - die oorspronkelijk enkel voor de Expo 58 was bedoeld - voldoet aan de huidige veiligheidsnormen en wordt in het begin van elk nieuw jaar aan een volledige onderhoudsbeurt onderworpen. De enige wijziging aan de oorspronkelijke structuur is het raam dat in het plafond geplaatst werd. Zo kunnen bezoekers de binnenkant van de centrale buis bewonderen en het snelheidsgevoel beter gewaarworden.

Pedagogisch dossier

7

PANORAMA Vanuit deze bol hebben we een panoramisch zicht van 360째 over Brussel.

08

Is er een panorama in jouw stad? Ken je een ander panorama dat even indrukwekkend is als dat van het Atomium? In welke stad (en welk land) ligt dat panorama?

Pedagogisch dossier

8

PANORAMA 09

Ken je de 4 windstreken? Kun je ze benoemen? Probeer ze te vinden in de panoramabol!

vragen 08 & 09 : Het panoramisch zicht - met de oriëntatie- en merktekens om de belangrijkste monumenten van de stad te herkennen - wordt op pagina 12 en 13 van onze gids opnieuw besproken. Let op de aanwezigheid van de panoramische foto’s onderaan de grote ramen met merktekens die in de richting van verschillende plaatsen en steden wijzen en de afstand ervan tot het Atomium aanduiden. Om de oefening nog tastbaarder te maken, kunt u een (of meerdere) kompas(sen) meebrengen. Dit is namelijk de ideale gelegenheid om de leerlingen het voorwerp te laten ontdekken en te leren gebruiken.

10

Bekijk het landschap rondom je. Uit welke elementen bestaat het?

Waarom denk je dat het Atomium op deze plaats werd gebouwd?

Vraag 10 : In 1958 bestond de Heizelvlakte uit parken en landbouwgronden. Het was een vrije ruimte aan de rand van de stad waar een nieuw complex kon worden gebouwd - de Expo 58 - zonder dat het te klein zou aanvoelen.

Met uitzondering van het Theater van het Amerikaans Paviljoen, de Beneluxpoort en de art-decopaleizen uit 1935, zijn alle andere gebouwen van de Expo verdwenen. In die zin lijkt het Atomium uit het niets op te duiken en staat het een beetje verloren en afgezonderd van de rest van de stad. Dat is verwonderlijk voor een gebouw van dergelijke omvang en toont op een eenvoudige manier twee zaken aan: • de evolutie van een landschap: dingen zijn niet altijd onveranderlijk en onaantastbaar, vooral in de stad; • een Wereldtentoonstelling bestaat vooral uit tijdelijke gebouwen.

Pedagogisch dossier

9

PANORAMA 11

Laten we ons amuseren en samen een beetje wiskunde doen! Hoeveel meter ligt er volgens jou tus sen de grond en de bol waarin je staat? En hoe groot ben jij? En nu dĂŠ grote vraag!

Hoeveel personen zoals jij zouden op elkaar moeten worden geplaatst om de hoogte van het Atomium te bereiken?

De grootte van het Atomium is Ik ben

groot.

Het Atomium is dus

keer zwaarder dan ik!

vraag 11 : Ter herinnering: het Atomium is 102 meter hoog. De bedoeling van de oefening is leerlingen een concreet idee te geven van de grootte van het Atomium. Het getal 102 m kan voor hen immers heel abstract overkomen. Neem hun grootte als vertrekpunt. Vraag hen hoeveel leerlingen op elkaar zouden moeten worden geplaatst om de top van het Atomium te bereiken. Zou de klas volstaan? Als het kind 1 m 20 groot is, zijn er 85 kinderen nodig om de grootte van het Atomium te bereiken. Is het kind 1 m 50 groot, dan zijn er 68 kinderen nodig.

12

Je kent nu de grootte van het Atomium, maar heb je enig idee wat het gewicht is?

Het gewicht van het Atomium is

Ik weeg

He Atomium is dus

keer zwaarder dan ik!

vraag 12 : Ter herinnering: het Atomium woog oorspronkelijk 2.400 ton (ten opzichte van 2.500 ton na de renovatie in 2006). Het doel is hetzelfde als dat van de vorige vraag: tastbare meeteenheden aanreiken voor de leerlingen. Als het kind 20 kg weegt, zijn er 120.000 kinderen nodig om het gewicht van het Atomium te bereiken (de hele bevolking van een gemeente zoals Anderlecht, Schaarbeek, Brugge of Namen).

Als het kind 50 kg weegt, zijn er 48.000 kinderen nodig (de hele bevolking van een gemeente zoals Beveren of Verviers).

Pedagogisch dossier

10

Permanente tentoonstelling In de basisbol vindt de permanente tentoonstelling plaats.

Deze tentoonstelling vertelt het verhaal van het Atomium en dat van Expo 58.

13

Weet je wat een wereldtentoonstelling is?

Op de affiche van de wereldtentoonstelling van Brussel zie je een ster met 5 armen. Elke arm vertegenwoordigt een werelddeel.

Een wereldtentoonstelling is dus een tentoonstelling die mensen uit de 5 werelddelen verenigt. vraag 13 : Een tentoonstelling is een openbare voorstelling van schilderijen, werken, voorwerpen, enz.

Wereldtentoonstellingen worden op regelmatige basis over de hele wereld georganiseerd.

De eerste dateert van 1851 en vond in Londen plaats.

Wereldtentoonstellingen hebben als doel de industriële en technologische verwezenlijkingen van de verschillende landen voor te stellen en hun inbreng en de ontwikkelingen die ze gemaakt hebben in bepaalde domeinen te illustreren.

We onderscheiden momenteel twee soorten tentoonstellingen: • de wereldtentoonstellingen: > deze zijn van belang voor de hele mensheid (universeel karakter); > ze worden ongeveer om de 5 jaar gehouden en duren maximaal 6 maanden; > de deelnemende landen creëren en bouwen zelf hun paviljoen.

• de gespecialiseerde internationale tentoonstellingen: > deze draaien rond een specifiek thema; > hun frequentie varieert en ze duren maximaal 3 maanden.

Pedagogisch dossier

11

Permanente tentoonstelling 14 Tekst

om aan te vullen

eerste – tweede – ingenieur – ijzerkristal – helm – beveiligd – onthaalden – bezoeker af te breken – symbolisch – tijdelijke – architectuur – samenleving Het Atomium werd gebouwd voor de Wereldtentoonstelling in 1958.

Het was de eerste

tentoonstelling na de

werdeldoorlog.

tweede

Het idee om dit monument te bouwen, is afkomstig van de Belgische

ingenieur

André Waterkeyn, die in 2005 overleed.

Het Atomium stelt de negen atomen van een

ijzerkristal

voor, dat 165 miljard keer werd

uitvergroot. De arbeiders die het Atomium hebben gebouwd, werkten zonder en waren niet

beveiligd

helm

. Ze hebben dus veel risico’s genomen.

Voor deze tentoonstelling waren er hostesses. Voordien bestond dit beroep niet en het werd dus speciaal voor de Wereldtentoonstelling uitgevonden. De hostesses

onthaalden

de bezoekers.

Daarvoor moesten ze een opleiding van 6 maanden volgen.

Pedagogisch dossier

12

permanente tentoostelling De tentoonstelling kende een groot succes, want er kwamen meer dan 40 miljoen bezoekers van over de hele wereld opdagen.

Bovendien werden speciaal voor deze tentoonstelling producten uitgevonden, zoals de Cha-Cha van Lu en het Dessert 58 van Côte d’Or die vandaag nog steeds bestaan!

Het was de bedoeling het Atomium na de Expo 58 werd het bewaard. Het groeide uit tot het

af te breken , maar vanwege het succes

symbolisch

monument van België.

Het werd in 2006 gerenoveerd. Sinds 2006 vinden in het Atomium ook tentoonstellingen plaats. tijdelijke Er kunnen zowel een permanente tentoonstelling als worden. De twee grote thema’s van tijdelijke tentoonstellingen zijn:

tentoonstellingen bezocht architectuur

samenleving . en

Wist je dat?

Het Atomium organiseert ook workshops voor kinderen.

De workshops staan in het teken van de tijdelijke tentoonstellingen en de geschiedenis van het gebouw. info: www.atomium.be/kids

Pedagogisch dossier

13

permanente tentoonstelling 15

Wat is het verschil tussen een permanente en een tijdelijke tentoonstelling?

16 De

Eiffeltoren werd gebouwd voor de Wereldtentoonstelling van 1889 in Parijs.

Net zoals het Atomium zou de Eiffeltoren na afloop van de Wereldtentoonstelling worden

afgebroken, maar ook dit monument werd bewaard.

Heb je de Eiffeltoren al bezocht? En het panorama?

wist je dat?

Het Atomium wordt vaak de Eiffeltoren van Brussel genoemd wordt.

Nu begrijp je ongetwijfeld waarom!

Pedagogisch dossier

14

uitzonderlijke architectuur 17

Waaraan doet de vorm van het Atomium je denken?

Vraag 17 : Laat je verbeelding de vrije loop. In de praktijk wordt het vaak vergeleken met een ruimteschip of een futuristische woning.

Waarom heeft het Atomium die vorm?

Het begon allemaal in 1958, toen Brussel zich opmaakte om de Wereldtentoonstelling - ook bekend onder de naam Expo 58 - te houden. Een wereldtentoonstelling is een grote, wereldwijde bijeenkomst die om de vier jaar plaatsvindt en waarbij alle landen een paviljoen bouwen om hun gebruiken en kennis voor te stellen. Elk paviljoen is in feite een etalage van het land. Tijdens elke wereldtentoonstelling staan een thema en een gebouw in de kijker. In dat jaar stond wetenschap centraal. Men was er toen namelijk van overtuigd dat we ons dankzij de wetenschappelijke vooruitgang weldra in? in plaats van auto’s zouden verplaatsen, we allen een robot in huis zouden hebben om het huishouden te doen, nooit meer ziek zouden zijn en in de ruimte zouden kunnen leven …

In tegenstelling tot vandaag, geloofde men in 1958 daadwerkelijk dat de wetenschap al onze problemen zou oplossen en ons leven zou verbeteren. Voor Expo 58 moest men dus een manier zoeken om het atoom en de toepassingen ervan te vergroten aan de hand van een buitengewoon paviljoen. Toen merkte de architect André Waterkeyn op dat ijzeratomen in de natuur een regelmatige kubusstructuur vertonen en dat ze gemakkelijk op de schaal van een gebouw nagemaakt zouden kunnen worden. Hij bouwde vervolgens een elementair ijzerkristal (9 ijzeratomen), dat 165 miljard keer werd uitvergroot en dat het Atomium op heden de vorm van een kubus op voeten verleent. Het gaat om 9 atomen die onderling worden verbonden door 20 buizen en door 3 grote pijlers worden ondersteund. Zo werd het Atomium met haar unieke vorm geboren.

18 Is

‘Atomium’ een mannelijk of vrouwelijk woord? En om welke reden(en) denk je dat?

vraag 18 : Is het woord Atomium mannelijk, vrouwelijk … of onzijdig? Wat denk je? In het Frans is Atomium in feite mannelijk EN vrouwelijk.

Net zoals ‘stad’ of ‘bank’ in het Nederlands ook vrouwelijk en mannelijk is. Zelf hebben we een voorkeur voor het vrouwelijke geslacht gezien de ronde vorm van de bollen en de elegantie die het Atomium uitstraalt.

Andere personen zien dan weer in eerste instantie de kubusvorm van het gebouw, stevig geankerd op de drie pijlers, en bestempelen het als een mannelijk geheel. Iedereen is hier vrij in! In het Nederlands is Atomium echter onzijdig: het Atomium, net zoals in het Engels.

Pedagogisch dossier

15

uitzonderlijke architectuur 19 Tijdens

je bezoek heb je zonder twijfel de erg lange buizen opgemerkt. Deze buizen verbinden de 9 bollen met elkaar. Maar hoeveel buizen telt het Atomium?

vraag 19 : Het Atomium is een kubus (12 ribben) met een centraal element (die 2 buizen nodig heeft voor elk van de 4 diagonalen). Het totaal aantal buizen is dus 20.

20

Waaraan doet de sfeer in de buizen je denken?

vraag 20 : Laat je verbeelding de vrije loop. Uit de praktijk is gebleken dat kinderen zich vaak in een ruimteschip, een onderzeeër of een onderaardse gang in een geheim hoofdkwartier wanen. Een heus verhaal dus …

21 André

Waterkeyn is de architect die het Atomium heeft ontworpen. André en Jean Polak zijn op hun beurt interieurarchitecten. Wat is het verschil tussen beide beroepen? Wat doen ze?

vraag 21 ARCHITECTUUR - ARCHITECT: architectuur betekent dat een plaats, een ruimte, een monument of een woning wordt ontworpen en een grondplan wordt gemaakt. Dat is de taak van een architect. Het plan wordt nadien aan een bouwfirma bezorgd, die de werken uitvoert.

INGENIEUR: een ingenieur lost problemen van technische aard op dankzij zijn wetenschappelijke, economische en menselijke kennis.

Pedagogisch dossier

16

uitzonderlijke architectuur 22

Wat is het leeftijdsverschil tussen jezelf en het Atomium?

kinderbol 23 Kun

je op het plan de plaats waar we ons bevinden, inkleuren?

24 In

de Kinderbol staan zeer vreemde kleine bollen.

Waarvoor dienen ze volgens jou?

vragen 23 & 24 : In de Kinderbol, die geen deel uitmaakt van het bezoek, kunnen klassen uit de lagere school de nacht doorbrengen. De kinderen slapen met meerdere in holle minibollen (maximaal 4 kinderen per bol en maximaal 24 kinderen). De volgende dag mogen de kinderen ontbijten in het restaurant (panorama) en ze krijgen nadien een geleid bezoek doorheen het Atomium. De groep moet de kinderbol verlaten voordat het monument om 10u voor het publiek toegankelijk is. • Voor meer informatie over deze buitenkans kunt u surfen naar www.atomium.be/kinderbol • In het kader van de tijdelijke tentoonstellingen worden ontdekkings- of initiatieworkshops georganiseerd.

Voor meer informatie hierover kunt u surfen naar www.atomium.be/activiteiten

Pedagogisch dossier

17

bouw & renovatie Wist je dat de bouw van het Atomium bijna 2 jaar heeft geduurd?

25 Maak

de tekening van het Atomium af

26 Tussen

2004 en 2006 werd het Atomium gerenoveerd. De renovatie heeft dus twee jaar geduurd.

Kun je het onderscheid maken tussen «renovatie» en «restauratie»?

vraag 26 : Renovatie: bij de renovatie van (bijvoorbeeld) een gebouw wordt dat gebouw door middel van grote aanpasingswerken vernieuwd. Zo krijgt het bijvoorbeeld een andere bestemming, wordt het vergroot, enz.

Restauratie: bij de restauratie van een gebouw wordt een beschadigd gebouw hersteld om de huidige toestand ervan te bewaren of verstevigen of het in ere te herstellen.

Pedagogisch dossier

18

bouw & renovatie Was het volgens jou belangrijk het Atomium te bewaren en renoveren? Waarom?

mijn notaboekje Vertel wat je het leukst vond tijdens je bezoek aan het Atomium.

Wat zou je graag opnieuw bezichtigen?

Pedagogisch dossier

19

geleide bezoeken ingen elijks rondleid 16u30). g a d r e n e rd om n , wo idsbeurt start m te geniete g iu te m ts to a A a t (l e h e rvati k aan ar enkel op rese an uw bezoe l v e e w ll r o a v a re ruimtes na n a m b te , n rd e e p Om e o is e n d a n chille gidsen georg ol via de vers b is s a met erkende b e d n t u va uur en breng lf a rh e d n a r nte uurt ongevee 58 (permane o p x E , e Een bezoek d ti a v o e ren a. de bouw tot d n a v , m het panoram iu m et Ato iedenis van h h c s e g e d r e v o . zowel uitleg ntoonstelling te e jk li De gids geeft e jd ti g) als over de tentoonstellin Gids : € 80 reservatie edure voor

en betaling

en met ve - m a il o f fa x

rm e ld in g va

n:

e v o o rh a n d v ia p o n e k e w te 3 ), e t u te n m in s o d n re re s , g s m - n r. e d rv a e , m a a • R e s (n s er ig e g e g e v e n n jo n g e r/ o u d - u w v o ll e d w bezoek, re u e n d a in v k r , u 5 u 6 t id s , r dan en he le g va n d e g n io re n o u d e - d e d a tu m it e u s , e n d e n n a e v s l s a te ta a d it c a rd o f re c e ft ij d (v o lw , le h s n a u - d e g ewe n s h (c n n e g e le d e e ln e m e rs b e ta li n g te re e d m o - h e t a a n ta l a s s e ka . o rr a n g a a n d o v ft e e d a n 1 2 ja a r) h e e li jk c h t. v e ra n tw o o rd va n d e g ro e p b u it e n w a • D e g ro e p s st te rw ij l d e re b a n c o n ta c t) voor w e rk d a g e n 5 te s in m n E d a t te R O C E D UR rg e g e v e n , e n o o A NNUL ATI E P d n e rd o xw nd. e - m a il o f fa t, s o p n a a n g e re k e r e te p s t o k h c n li e e rp g e v l g eva s m o e te n o rd e n in d a t : w r • A n n u la ti e E . k e o z e e n g e v o rd e rd tb e rd h o n w a l v e w m g tu s ma de da g v o o r d e g id ra d e b le ta rd . dagen, • H e t to t g e a n n u le e o m t, k rd o n ie t k o m t o p t a w p e la m ro te tu g r a e u d d nde a lf u - a ls o o r d e g e p la er dan een h v e n m e p g e a d ro g rk e e an 5 w - a ls d e k m in d e r d o z e b t e h ls - en a Proc

in f o & r e s e Y

rvat ie

e w.a to m iu m .b w w / l e s s , 1 0 2 0 B ru

ts / y v o n n e vonne Bood

A to m iu m p le

in

.b o o d ts @ a

+ 3 2 (0 )2 to m iu m .b e /

Pedagogisch dossier

475 47 78