Haliç Kıyılarının Kimlik İnşası: Bir Atlas Okuması Identity Building of The Golden Horn Coasts: An Atlas Reading Selcen Fidan Stüdyo Yürütücüleri / Studio Instructors: Cem İlhan - Devrim Çimen AURA-İSTANBUL | BAHAR 2020
2
İçindekiler
Özet
Index
3
1. Bölüm Bizans Dönemi / ‘Ticaret’ 2. Bölüm Osmanlı Dönemi / ‘Sanayi’ 3. Bölüm Erken Cumhuriyet Dönemi ve Günümüz / ‘Kültür’ 4. Bölüm Bugünden Genel Bakış Niçin Atlas? Sonuç Yerine Ekler Kaynakça 33v
Abstract
3
4-8
1. Chapter Byzantium Period / ‘Trade’
4-8
9-17
2. Chapter Ottoman Period / ‘Industry’
9-17
18-21
3. Chapter Early Republican Period and Today / ‘Culture’
18-21
4. Chapter Overwiev Today Why Atlas? As a Result Appendix References
22-23 24-25 26-29 30-32 33
22-23 24-25 26-29 30-32
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
3
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Identity Building of the Golden Horn Coasts: An Atlas Reading
Haliç Kıyılarının Kimlik İnşası: Bir Atlas Okuması Selcen Fidan Anahtar Kelimeler; Haliç, Atlas, Kıyı, Kimlik
Selcen Fidan
Özet
Key Words; Golden Horn, Atlas, Shore, Identity
Bu çalışma Haliç’in geçirdiği kimlik dönüşümünü anlama çabasıyla başladı. Sürecin başında yapılan giriş çalışması ile birlikte Haliç’i bir bütün olarak anlamanın kapsamlı ve geniş bir perspektif gerektirdiği anlaşıldı. Böylece bu süreç Bizans, Osmanlı, Erken Cumhuriyet ve Günümüz olmak üzere dört ayrı dönemleme ile irdelenmeye çalışıldı. Haliç ile ilgili araştırma sürerken karşılaşılan pek çok yazılı ve görsel kaynak bahsi geçen dört dönemi ayrı ayrı, ya da kronolojik olarak ele almaktaydı. Fakat bir yeri, ruhunu ve dönüşümünü anlamak için bu katmanlı dizilimi üst üste görebilmenin konuya yeni bir bakış açısı getirebileceği fikri ile yeni bir anlatım biçimi aramaya başlandı. Çalışmada çokça faydalanılan haritalar ve çizimlerden alınan ilham ile, bir ‘Atlas’ın tüm bu katmanlaşmayı görsel ve yazılı olarak bir araya getirebilme ihtimali denendi. Bu yazı atlası parça parça ele alırken, yapılabilecek okumaları da örneklendirmeyi amaçlamıştır.
Abstract This study tries to understand the identity change of Golden Horn. With the early stages of this research, one of the first things that come to the table was the idea of Golden Horn is a place that requires a wide and totalitarian perspective. Many written and visual sources that were encountered while the research on the Golden Horn was dealing with the four periods separately or chronologically. But the study required to look for a new form of expression with the idea that it could bring a new perspective. With the inspiration from the maps and drawings that have been used in the study, the way as an ‘Atlas’ could combine all this stratification visually and in writing. While writing this article of Atlas, it aims to exemplify the readings that can be made from it.
Atlas Haliç’in kıyı kimliğini oluşturan öğeleri minyatür haritalama tekniği ile görselleştirmekte ve renk kodları bu öğeleri dönemlerine ayırmaktadır. Renk kodları dönemsel olarak sınırların genişlemesi konusunda fikir verirken öte yandan zamanının ağırlık verdiği yapılaşma türünü de okumayı kolaylaştırır. Çizim, İçeriğinde yapıların yanı sıra, yollar, etnisite, mezarlıklar, deniz ulaşımı, ticaret türleri ve yeşil alanlar gibi öğeleri de barındırmaktadır. Böylece Atlas, sadece kazandırılan kimliği değil, aynı zamanda etkilerini de okumaya imkan tanımaktadır.
Atlas visualizes the elements that forming the coastal identity of Golden Horn, with using miniature mapping technique and color codes separate these elements into their periods. While the color codes give an idea about the expansion of the borders periodically, it also makes it easier to read the type of construction that the considered time has focused on. In addition to the structures, the drawing contains elements such as roads, ethnicity, cemeteries, sea transportation, trade types and green areas. Thus, Atlas allows to read not only the acquired identity, but also its effects.
4
Bizans Dönemi / ‘Ticaret’
Byzantium Period / ‘Trade’
Mimarlıkta sıkça Cumhuriyet Dönemi öncesi yekpare bir bütün olarak okunur. Okumalar hava fotoğrafları, belki haritalar kadar eskiye gider ve durur. Oysa İstanbul’un, hatta özellikle Haliç’in fetih öncesi yaşantısı bize bugüne dair çok şey söylemektedir. Bu çalışmanın çatısı altında Haliç’in ilk kimliği ‘Ticaret’ olarak tanımlanmaktadır. Tarihçi Polibios’un cümleleriyle ‘’Bizanslılar, dünyamızda güvenlik ve refah bakımından en elverişli deniz kıyısında yaşan insanlardır.’’ 1 Haliç’in bu durumu yalnızca tacirleri değil, bütün halkı etkilemiştir.(Müller-Wiener 1994) Coğrafi yapının getirdiği özelliklerle birlikte Haliç, ilk kimliğini üzerine kendiliğinden giymiş ve surlarla çevrili sınırlarında bugüne kadar etki edecek kıyı kullanımını sürdürmüştür.
In architecture, it is often the read past as a unified whole before the Republican Period. Readings go back and stop as long as the aerial photographs, maybe maps. However, the pre-conquest life of Istanbul, and even the Golden Horn, tells us a lot about the present. Under the umbrella of this study, Haliç’s first identity is defined as ‘Trade’. In the words of the historian Polibios, “The Byzantines are the people who live on the sea coast, which is the most favorable in terms of security and prosperity in our world.” 1(Müller-Wiener 1994) Together with the features brought about by the geographical structure, Golden Horn continued to use the coastal area, which has imposed its first identity on its own with the borders surrounded by walls.
Ticaretin bir dönem kimliği olarak ele alınmasını destekleyen bir diğer veri ise liman vergileri. (Duiker, William J.; Spielvogel, Jackson J. :2010) Yoğun ticaretin bir sonucu olarak oturmuş vergi sistemi, liman güvenliği gibi önemli alt başlıklar da dönemi için mühim konular arasındadır. Müller’in aktardığına göre kentin Marmara Denizi’ne bakan güney kıyısındaki limanlarda ticaretin devamlılık arz edemeyeceğini gösteren talihsiz olaylar yaşandı. Bunun ardından bugün Galata Köprüsü’nün bulunduğu Zeugma Limanı’nın önemi aynı oranda değer kazandı ve 19. Yüzyıla kadar Haliç liman ticareti hakkındaki önemli pozisyonunu korudu. O dönemde limanların güvenliği imparatorluk donanması kontrolündeydi. 1453’e kadar kullanılan zincir ise alınan bir diğer güvenlik önlemiydi. (Gottwald, J. :1907)
Another data that supports the handling of trade as a term identity is port taxes. (Duiker, William J .; Spielvogel, Jackson J.: 2010) Important sub-titles such as an established tax system is a result of intense trade and port security are among the important issues for the period. According to Müller, unfortunate incidents have occurred in the ports on the southern coast of the city at the Marmara Sea, indicating that trade cannot continue. After that, the importance of Zeugma Port, where the Galata Bridge is located present day, has gained the same value and until the 19th century, the Golden Horn remained an important position in port trade. The security of the ports at that time was under the control of the imperial navy. The chain between coasts used until 1453 as a security measure taken. (Gottwald, J.: 1907)
1. Müller-Wiener, W., Bizanstan Osmanlıya İstanbul Limanları,1994’ kitabında alıntıladığı üzere, Polybios, Historiane,4:38 1. Müller-Wiener, W., Bizanstan Osmanlıya İstanbul Limanları,1994’ as refered, Polybios, Historiane,4:38
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
5
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Şekil 1. Kariye Kilisesi / Müzesi, 534 -1956
Figure 1. The Church of the Holy Saviour in Chora 534 - 1956
Şekil 2. Molla Zeyrek Camii, 1136 Figure 2. Zeyrek Mosque, 1136
6
Atlas’ın bütüncül gösterimi ile gerçekleştirilen okumalardan ilki toprakla oynama biçimi olmuştur. Bizans döneminde Tarihi Yarımada burnunda içe doğru boşaltılarak değiştirilen sınırlar görülmektedir. (R.,Janin:2010) Böylece yükler daha güvenli ve kolay taşınmaktaydı. Aynı şerit üzerinde, Eyüp kıyılarının bugünkü haline bakıldığında görülecektir ki, kentleşme ile birlikte gelen hafriyat, Haliç’te dolgu alanı olarak hayatına devam etmektedir. Aynı kıyı şeridi üzerinde iki farklı toprak müdahalesi de böylece Atlas üzerinde işlenmiş olmaktadır. Bizans dönemi liman tesisleri ile ilgili kazılar henüz tamamlanmış değildir ve bugün üzerinde modern demiryolu bulunmaktadır.
The first of the readings performed with the holistic representation of Atlas was the way of playing with the soil. In the Byzantine period, the boundaries changed by being emptied inside the Cape of the Historic Peninsula. (R., Janin: 2010) Thus, the loads were transported more safely and easily. Looking at the current state of the Eyüp coasts on the same strip, it will be seen that the excavation that comes with urbanization continues its life as a filling area in Golden Horn. Two different soil interventions on the same coastline are thus processed on the Atlas. Excavations about the Byzantine harbor facilities have not yet been completed and today there are occupied as a modern railroads.
Tarihi Yarımada sınırları içinde anıtsal yapılar, ana akslar mevcutken, Haliç’in karşı kıyısında, Pera’da konut ağırlıklı dokuya sahipti. (C.,Buondelmonti: 1420) Dönemin deniz üzeri ulaşım araçları “genellikle kürekle hareketi sağlanan, bazıları yelkenli 8 metre ila 30 metre arasında değişen gemilerdi. Liman ticareti ağırlıklı olarak tahıl, balık ve köle ticaretiydi. (Müller-Wiener 1994) Yol sistemi ise Tarihi Yarımada üzerinde arterlerle örülü ve forum merkezliydi.
While monumental structures and main axes exist within the borders of the Historic Peninsula, it had a residential-weighted texture in Pera, on the opposite shore of the Golden Horn. (C., Buondelmonti: 1420) Overseas transportation vehicles of the period were “ships that were generally paddle-driven, some of which ranged from 8 meters to 30 meters. Port trade was mainly grain, fish and slave trade. (Müller-Wiener 1994) The road system was surrounded by arteries on the Historic Peninsula and centered in the forum.
Şekil 3. Bizans Surları / Tarihi Yarımada ve Galata
Figure 3. Byzantine Walls / Historical Peninsula and Galata
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
7
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Şekil 4. Bizans Dönemi Temsili Değirmen
Şekil 5. Galata Kulesi, 1348
Figure 4. Representative Mill of Byzantine Period
Figure 5. Galata Tower, 1348
Şekil 6. Bozdoğan Kemeri, 4.yy, Unkapanı
Figure 6. Aqueduct of Valens / 4th century, Unkapanı
8
Şekil 7. Büyük Saray, 330
Figure 7. Great Palace of Constantinople, 330
Şekil 8. Liman Ticareti / Balık, Köle, Tahıl
Şekil 9. Temsili Bizans Evi
Figure 8. Port Trade / Fish, Slave, Grain
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
Figure 9. Represantative Byzantium House
9
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Osmanlı Dönemi / ‘Sanayi’
Ottoman Empire / ‘Industry’
Atlas kapsamında, ikinci dönem olan Osmanlı’ya dair elimizde hem zamansal yakınlık hem de arşivleme nedeniyle Bizans’a göre daha çok veri bulunmaktadır. Haliç kıyılarında Eyüp Camii ile birlikte sur dışına yayılmaya başlayan İstanbul’u okumak mümkündür. Bu çalışma çerçevesinde, kıyı şeridinde kazanılan ikinci kimlik ise ‘Sanayi’dir. Çağın ve teknolojinin ilerlemesi ile birlikte kullanılan ve ihtiyaç duyulan yaşam şeklinin kompleksleşmesiyle birlikte Osmanlı’da fabrikalar yerini bulmaya başlıyordu. Bir kısmı su ile ilişkili üretim yapan bu yapılar yerini doğrudan Haliç’e konumlandırırken, bir kısmı ise suyun ikincil bir etkisi üzerinden burada yerini alıyordu. Üretimde açığa çıkan enerji ve soğutma ihtiyacını da Haliç suları karşılıyordu. Fabrikaların getirdiği yeni zanaat kolları ile birlikte Haliç boyunca küçük ölçekli atölyeler de sanayinin uyduları olarak yerini aldı. (Yenen ve diğ. 2000) Haliç’in etrafında gelişen bu yapılaşma türü coğrafi avantajlardan kaynaklanmaktadır. Haliç’in sonunda yer alan Silahtarağa Elektrik Santrali örneğinde, Haliç boyunca getirilen kömürlerin sudan teleferikler vasıtasıyla fabrika kazanlarına aktarımı gerçekleştirildi. Hammadde böylece karaya göre çok daha kolay taşınıyordu. (G., Dervişoğlu: 2016) Gemi yapımı ve bakımı için kurulan Tersane-i Amire zamanla ihtiyaç duyduğu yan sektörleri de beraberinde getirdi.Donanma askerlerinin üniformalarını üreten Feshane-i Amire ve gemilerin yelkenlerini diken İplikhane-i Amire de böylece Haliç kıyılarında yerini buldu. Göze çarpan önemli diğer sanayi yapıları, Cibali Tütün Fabrikası, Kasımpaşa Un Fabrikası, Sütlüce Mezbahası’dır.
Within the scope of Atlas, we have more data about the Ottoman Empire, which is the second period, compared to Byzantine due to both temporal closeness and archiving. It is possible to read Istanbul, which started to spread out of the city wall with the Eyüp Mosque on the shores of the Golden Horn. Within the framework of this study, the second identity gained on the coastline is ‘Industry’. With the complexity of the lifestyle used and needed with the advancement of the age and technology, factories were beginning to find their place in the Ottoman Empire. While some of these structures producing water-related production were located directly on the Golden Horn, some were located here through a secondary effect of water. The energy and cooling needs of production were met by the Golden Horn waters. Along with the new craft branches brought by the factories, small-scale workshops took their place as the satellites of the industry. (Yenen and oth.. 2000) This type of construction around the Golden Horn stems from geographical advantages. In the example of Silahtarağa Power Plant at the end of the Golden Horn, the coalswere transferred from the water to the factory boilers by cable cars. The raw material was thus carried much easier than on land. (G., Dervişoğlu: 2016) Tersane-i Amire, which was established for shipbuilding and maintenance, brought with it the subsidiary sectors that it needed. Those were İplikhane for the sail production, Feshane for production of the uniforms of the navy. Other notable industrial buildings are the Cibali Tobacco Factory, Kasımpaşa Flour Factory, Sütlüce Slaughterhouse.
10
Şekil 10. Temsili Osmanlı Evi
Şekil 11. Aziz Stefan / Demir Klise, 1898
Figure 10. Represantative Ottoman House
Figure 11. Bulgarian St. Stephen Church, 1898
Şekil 12. Fener Rum Lisesi, 1454
Figure 12. Phanar Greek Orthodox College, 1454
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
11
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Bölgenin elverişli elverişli yapısıyla zaman içinde sanayi merkezine dönen Haliç, bir süre sonra fark edildiği üzere sanayi atıklarını ve kirlerini de bünyesine kattı. Daha sonraları çokça çözülmeye çalışılacak olan bu problem, Haliç’in bir sonraki kimliğinin inşa temellerini de atacaktı. Osmanlı döneminde kendiliğinden ve doğal olarak yerini alan sanayi bölgesi olma hali, daha sonraları Cumhuriyet Dönemin’de inceleyeceğimiz düzenlemeleri de beraberinde getirdi.
Having to the industrial center in time with the favorable structure of the region, Golden Horn added industrial wastes and dirt to its structure, as realized after a while. This problem, which will be tried to be solved later, would also lay the foundations of the next identity of the Golden Horn. Being an industrial area that took its place naturally and spontaneously in the Ottoman period, brought along the arrangements that we will examine later in the Republican Period.
Bu dönemde sanayileşmenin getirdiği istihdam Haliç sırtlarının dokusunu oluşturmaya başlayan sebeplerden oldu. Fabrika çevresi, işçilerin ikamet ettiği bölgelere dönüştü. Kıyı ise sırtlara göre hala daha prestijli, köşk ve kasırların olduğu mesire alanlarıydı. Kıyı şeridi boyunca ağırlıkla çeşitli etnik gruplar ikamet etmekteydi.
The employment brought by industrialization in this period was one of the reasons that started to form the texture of the Golden Horn ridges. The factory environment has turned into areas where workers reside. The shore was still more prestigious than the ridges, and promenade areas with pavilions. Various ethnic groups mainly dwelt along the coastline.
Yol ağı ise Batı’nın modern kentlerine uyum sağlamak üzere yenilenmişti. Çıkmaz sokakların sıkça bulunduğu bölgeler artık birbirine bağlanan süreklilik oluşturan bir ağa dönüştü. (Önem: 2004) Deniz ağında ise Şirket-i Hayriye vapurları ile birlikte bölge içi ulaşım boyut atlamıştır.
The road network was renewed to adapt to the modern cities of the West. Regions, where deadend streets are frequently found, have now become a continuous network that connects to each other. (Önem: 2004) In the sea network, intra-regional transportation has increased with the ferry companies of the Şirket-i Hayriye.
Sanayi yapılarının yanı sıra dini yapılar da Haliç’in kimliğinde önemli rol oynamaktadır. Döneminde etkisi olduğu kadar, sonraları inceleyeceğimiz üçüncül kimlik için de öncül durumdadırlar. Ayrıca Bizans’ın aksine, Haliç’in belirgin bir silüet karakteri kazanmasının en büyük etkiyi dini yapılar oluşturmaktadır.
In addition to industrial buildings, religious buildings also play an important role in the identity of the Golden Horn. They have a pioneering role in the tertiary identity that we will examine later as well as its influence. In addition, unlike Byzantine, religious structures constitute the biggest effect of the Golden Horn’s gaining a distinct silhouette.
12
Şekil 13. Aya Yorgi Rum Patrikhanesi, 1614 Figure 13. St. George’s Cathedral, 1614
Şekil 14. Pera Müzesi
Figure 14. Pera Museum
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
13
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Şekil 15. Fatih Camii, 1771 Figure 15. Fatih Mosque, 1771
Şekil 16. İplikhane-i Amire Figure 16. İplikhane-i Amire
14
Şekil 17. Silahtarağa Elektrik Santrali / İstanbul Bilgi Üniversitesi Figure 17. Silahtarağa Power Plant / İstanbul Bilgi University
Şekil 18. İKSV Salon
Figure 18. IKSV Building
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
15
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Şekil 19. Ayvalıkavak Kasrı
Şekil 20. Eyüp Sultan Camii, 1458/1798
Şekil 21. Cibali Tütün Fabrikası / Kadir Has Üniversitesi
Şekil 22. Feshane-i Amire, 1826
Figure 19. Ayvalıkavak Pavilion
Figure 20. Eyül Sultan Mosque, 1458/1798
Figure 21. Cibali Tobacco Factory / Kadir Has University
Figure 22. Feshane-i Amire, 1826
16
Şekil 23. Osmanlı Dönemi Temsili Gemi
Şekil 24. Kasımpaşa Un Fabrikası
Şekil 25. Sadabat / Kağıthane Camii, 1862
Şekil 26. Şapka Fabrikası
Figure 23. Represantative Ottoman Period Ship
Figure 24. Kasımpaşa Floue Factory
Figure 25. Sadabat Mosque, 1862
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
Figure 26. Hat Factory
17
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Şekil 27. Sirkeci Tren Garı
Şekil 28. Süleymaniye Camii
Şekil 29. Sütlüce Mezbahası / Haliç Kongre Merkezi, 1919
Şekil 30. Tersane-i Amire, 1454
Figure 27. Sirkeci Train Station
Figure 28. Süleymaniye Mosque
Figure 29. Sütlüce Slaughterhouse / Haliç Congress Center, 1919
Figure 30. Shipyard, 1454
18
Erken Cumhuriyet Dönemi ve Günümüz / ‘Kültür’
Early Republican Period and Today / ‘Culture’
Cumhuriyetin erken yıllarından itibaren yeni kent planlamaları süre gelmiştir. Yeni Türkiye’nin modernleşmesi sürecinde pek çok Avrupalı planlamacı davet edilmiş, bir kısmı uygulanmıştır. Bunlardan Haliç’in karakterine en çok etki edeni Henri Prost önerisi olmuştur. Haliç’i artık tamamen ve planlı bir şekilde sanayinin ana merkezi haline getirmeyi öneren plan yanında bir takım problemleri de getirmiştir. Sanayinin tek bir odağa toplanması ile su gitgide daha kirli hale gelirken, çevredeki plansız kentleşme de bir çöküntü mekanı yaratmıştır. (Önem:2004) 1954 Tarihli Beyoğlu Bölgesi Nazım İmar Planı ile birlikte bu öneri iyice yerleşmiştir.
New city planning has been taking place since the early years of the Republic. The European planner has been invited and some of their plans have been implemented. Henri Prost’s proposal was the most influential one. In addition to the plan, which proposed to make Haliç the main center of the industry in a completely and planned way, it also brought some problems. While the water is getting more and more polluted by gathering the industry into a single focus, our plans in the environment have also created a collapsed space. (Önem: 2004) This proposal is well established with the Beyoğlu District Master Plan of 1954.
Daha sonra Piccinato tarafından önerilen 1958 tarihli planlamada Haliç yeni ve son kimliğini kazanmaya başlamıştır. Öneri ,sanayinin desantralize edilmesi, Haliç kıyılarının bir üretim mekanından ‘kültür’ ve yönetim merkezine dönüşmesi üzerine olmuştur. Böylece sanayi İzmit, Gemlik ve Bandırma bölgelerine doğru taşınmaya başlamıştır. Plan kararları hemen olmasa da uzun vadede gerçekleşmiştir. (Bilsel F. C.,: 2010)
In the planning of 1958, which was later proposed by Piccinato, Haliç started to gain its new and final identity. The proposal was on the decentralization of the industry and the transformation of the Golden Horn coasts from a production location to a ‘culture’ and management center. Thus, the industry started to move towards Izmit, Gemlik and Bandırma regions. Plan decisions were made in the long term, though not immediately. (Bilsel F. C.,: 2010)
1984-89 yıllarında İstanbul Belediyesi’nin Haliç’i temizleme operasyonunu başlattığı bir dönem yaşanmıştır. 1985 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan desantralizasyon yıkımları büyük ölçüde plansız gerçekleşmiştir. Bu süreçte pek çok kültür mirası ve dokusu zarar görmüş, büyük bir kısmı ise yok olmuştur. Bununla birlikte rant değeri düşen Haliç böylece plansız kentleşmenin de odağı haline gelmiştir. (Bilsel F.c., :2015)
Between 1984 and 1989, there was a period when Istanbul Municipality started the operation to clean the Golden Horn. Decentralization demolitions by the Istanbul Metropolitan Municipality in 1985 were largely unplanned. In this process, many cultural heritage and texture have been damaged and most of them have disappeared. However, the value of the rent, which has fallen, has become the focus of unplanned urbanization. (Bilsel F.c.,: 2015)
1990 yılında hazırlanan İstanbul Metropoliten Alan Nazım Planı 1995’te onaylanmış ve kültür kimliğini kazandırma çabaları bu şekilde yakın dönemde hızlandırılmıştır. İlk olarak suyu temizleme ve arıtma çalışmaları yürürlüğe konurken, planlamanın seyri de böylece yeni durumu takip etmiştir. Çevre yolu ve köprüler de bu noktada önemli rol üstlenmişlerdir.
The Istanbul Metropolitan Area Master Plan, prepared in 1990, was approved in 1995 and efforts to gain cultural identity were accelerated in this way in the near future. Firstly, while cleaning and purification works were put into effect, the course of planning followed the new situation. The highway and bridges also played an important role at this point.
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
19
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Şekil 31. Yaygın Haliç Konut Yapısı
Şekil 32. Hasköy Yün ve İplik Fabrikası
Şekil 33. Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi
Şekil 34. İMÇ
Figure 31. Common Type of Houising in Golden Horn
Figure 32. Hasköy Yarn and Wool Factory
Figure 33. Fatih Sultan Mehmet University
Figure 34. İMÇ
20
Şekil 35. Sadabat Osmanlı Arşivi
Şekil 36. SSK Binası, 1962
Şekil 37. Medipol Üniversitesi
Şekil 38. Rahmi Koç Müzesi
Figure 35. Sadabat Ottoman Archive
Figure 36. SSK Building, 1962
Figure 37. Medipol University
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
Figure 38. Rahmi Koç Museum
21
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Bölgenin şimdilerde kültür endüstrisinin yoğun bir toplanma alanına dönüşmesi Atlas’ta takip edilebilen önemli noktalardandır. Silahtarağa Santrali bugün İstanbul Bilgi Üniversitesi olarak hayatına devam ederken, Cibali Tütün Fabrikası ise Kadir Has Üniversitesine ev sahipliği yapmaktadır. Tersanenin Hasköy’de yer alan bir parçası bugün Rahmi Koç Müzesi, Eski Şapka Fabrikası ise bugün bir tasarım ve sergi atölyesi olarak işlevlenmektedir. Sütlüce Mezbahası, bugünkü adıyla Haliç Kongre Merkezi olurken, Feshane-i Amire ise bir sergi/ etkinlik alanı olarak ter almaktadır. Hasköy’de Cumhuriyet sonrası kurulan İplik ve Yün Fabrikası ise bugün defilelerin yapıldığı bir mekan konumundadır.
The transformation of the region into a dense gathering area of the culture industry is one of the important points that can be followed in Atlas. While the Silahtarağa Power Plant continues its life as Istanbul Bilgi University, the Cibali Tobacco Factory hosts Kadir Has University. Part of the shipyard located in Hasköy today functions as the Rahmi Koç Museum, and the Old Hat Factory as a design and exhibition workshop today. While Sütlüce Slaughterhouse is now called the Haliç Congress Center, Feshane-i Amire takes sweat as an exhibition / event venue. The Yarn and Wool Factory, established after the Republic in Hasköy, is a venue where fashion shows are held today.
Üniversiteler yalnızca dönüşen sanayi yapılarında kendine yer aramıyor, yeni yapılarla da Haliç’te yerini alıyor. Medipol Üniversitesi, Ayvansaray Üniversitesi, Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi’ni de kıyı şeridinde görmek mümkündür.
Universities are not only looking for places in transforming industrial buildings, but also taking their places in Golden Horn with new buildings. It is possible to see Medipol University, Ayvansaray University, Fatih Sultan Mehmet University on the coast.
Galata ve Pera çevresi ise bugün sanat, tasarım ve müzecilik anlamında İstanbul’un birincil odak noktası haline gelmiştir. Bienaller, ve geçici sergilerin ana mekanları bu aksta yer alıyor.
Today, the Galata and Pera environment has become the primary focus of Istanbul in terms of art, design and museology. Biennials and main venues of temporary exhibitions are located on this axis.
Şekil 39. Vapur
Şekil 40. Miniatürk Müzesi
Figure 39. Ferry
Figure 40. Miniaturk Museum
22
Bugünden Genel Bakış
Overview Today
Çalışma kapsamında bu üç ayrı dönem için Haliç’in üzerine aldığı/aldırıldığı üç ayrı kimlik incelendi. Kimi zamanlar doğal sebepler ve koşullarla kendiliğinden oluşan bu seri, kimi zaman bir üst el tarafından geliştirilen kararlarla giydirildi. Haliç gibi tarihsel süreçteki rolü ve fiziksel varlığı açısından oldukça kapsamlı bir bölgede bu karakterler yalnızca kendileri olarak var olmakla kalmadı ve etkilerini de beraberinde getirdi.
Within the scope of the study, three identities that the Golden Horn was taken on were examined for these three periods. This series, which was spontaneous for natural reasons and conditions, was sometimes dressed with decisions developed by an upper hand. In a region that is quite comprehensive in terms of its role and physical presence in the historical process such as Golden Horn, these characters did not only exist as themselves, but also brought their effects.
Ara bir parantez ile bu etkilerden yalnızca birine örnek vermek gerekirse: Osmanlı ile sanayinin getirdiği kirlilik devamında düzensiz kentleşmeyi getirdi. Çarpık yerleşim ile sanayinin göçünün ardından bile rantın düşük olduğu Haliç, alt gelir grubuna ev sahipliği yaptı. Döneminin siyasi iktidarı olan AKP’nin Haliç sularını temizlemesinin ardından bölgenin refahı eskiye nazaran arttı. Bu belediyecilik çalışması ilerleyen seçimlerde etkisini gösterdi ve halk buna oy ile cevap verdi. Bugün Ak Parti İstanbul İl Başkanlığı binasının Sütlüce’de bulunmasını tesadüf olarak yorumlamak eksik bir okuma olacaktır.
To give an example to only one of these effects with an intermediate parenthesis: The pollution brought by the Ottoman and the industry brought irregular urbanization. Even after the distorted settlement and the migration of the industry, the rent was low, and the Golden Horn hosted the lower income group. After the AKP, the political power of its time, cleared the Golden Horn waters, the welfare of the region increased compared to the past. This municipal work has had an impact in the upcoming elections, and the people responded by vote. It would be an incomplete reading to interpret the Ak Parti Istanbul Provincial Directorate building in Sütlüce as a coincidence today.
Şekil 41. Beyazıt Kule’sinden Haliç’e Bakış, Anonim, 1860 Figure 41. View of Golden Horn from Beyazıt Tower, Anonymous, 1860
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
23
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Bir başka örnek olarak, Haliç üzerinde yoğunlaşan üniversite dokusu ile birlikte gelen değişimden bahsedilebilir. Pek çoğu özel veya vakıf üniversitesi olan yerleşkelerin etrafındaki konular öğrenciler tarafından kiralanmaya başladı. Kira fiyatlarının ortalamasında dalgalanma yaratan bu değişimin yanı sıra, öğrencilerin okul dışı vakit geçirebilmesi için yeni işletme tiplerinin bölgeye gelmesine yol açtı. Üniversite ve öğrencilerinin beraberinde getirdiği kafeler, alışveriş merkezleri, yeni sosyal alanlar bölgenin uzun vadede geçireceği kimlik dönüşümünün bugünkü öncülleridir. Bu değişimin sebep olduğu soylulaştırma olgusunu pozitif ve/veya negatif yönleri ile okumak mümkündür. Bir taraftan bölge kalkınıp yeni istihdam kanalları açarken, bir yandan değişen ekonomik dağılımla birlikte bölgenin köklü sakinlerine artık orada barınamayacağı bir ortam yaratıyor. Bir tarafta enformel kentleşme ile gelen mimarsız yapılar, hemen arkasında uzanan yeni rezidans blokları aynı habitatı paylaşıyor.
As another example, the change that comes with the university texture concentrated on the Golden Horn can be mentioned. Topics around campuses, many of which are private or foundation universities, began to be rented by students. In addition to this change, which caused a fluctuation in the average of rental prices, it caused new business types to come to the region so that students could spend time outside school. Cafes, shopping malls, new social areas brought by the university and its students are the current precursors of the transformation of the region in the long term. It is possible to read the phenomenon of gentrification caused by this change with its positive and / or negative aspects. On the one hand, while the region is developing and opening new employment channels, on the other hand, with the changing economic distribution, it creates an environment where the well-established residents of the region can no longer live there. On one side, non-architectured buildings that come with informal urbanization and the new residence blocks lying right behind share the same habitat.
Bugünkü kültür yapılanmaları yalnızca bölgenin düzenli sakinlerinin hayatını değiştirmekle kalmıyor. Haliç Kongre Merkezi etrafında, bazılarının dünyaca ünlü zincirlere ait olduğu oteller katmanı da bugün Haliç’te yerini aldı ve almaya devam ediyor. Daha önce bahsi geçen, kıyı şeridinde yer alan dini yapılar da bugün turizm için önemli bir yer kaplıyor ve yeni otel katmanında önemli bir rol üstleniyor.
Today’s cultural structures not only change the lives of regular residents of the region. The layer of hotels around the Golden Horn Congress Center, some of which belong to world-renowned chains, has taken its place in the Golden Horn today and continues to receive it. The religious structures mentioned earlier that are located on the coastline occupy an important place for tourism today and play an important role in the new hotel layer.
Şekil 42. Atlas’a Yakın Bakış / Boşaltılan Toprak Alan Figure 42. Close up to Atlas / The Unladed Land
24
Niçin Atlas?
Why Atlas?
Çalışma sürecinde toplanan kaynakları üst üste, yan yana ve kronolojik olarak derlerken, öğelerin birbirine ne kadar içkin ve ilintili olduğu ortaya çıktı. Literatürde bulunan Bizans/Osmanlı/Cumhuriyet Haliç’ine dair verilerin birbirinden ayrı oluşu herbirini bir arada ve rafine görme gerekliliğini doğurdu. Sonuç ürün olarak ortaya konan Atlas hepsini aynı anda görme imkanı sağlayan, fakat aynı zamanda ayırt edilebilir bir arşiv sunuyor. Yöntem olarak araştırmanın Atlas metoduyla aktarılmasının sebeplerinden ilki, kimlikleri oluşturan öğelerin konum bilgisini görünür kılmak. Böylece bölgede yığılan ve yığılmaya devam eden yapı stoğunun merkez noktalarını okumak mümkün hale geliyor.
While compiling the resources collected in the working process in a row, next to each other and chronologically, it became apparent how intrinsic and correlated the items were to each other. The fact that the data about the Byzantine / Ottoman / Republican periods of Golden Horn in the literature was separate from each other caused the necessity to see each other together and refined. The final product, Atlas, offers an archive that allows you to see it all at the same time, but it can be distinguished. As a method, the first reason to transfer the research with the Atlas method is to make the location information of the items that make up the identities visible. In this way, it becomes possible to read the center points of the building stock, which stacks and continues to accumulate in the region.
Bir diğer sebep ise görsel bellek oluşturmak. Araştırma yalnızca konum ve isim üzerinden ilerlemeden, aynı zamanda bugün başlı başına bir gündem maddesi olan silüet meselesini de içine alıyor. Özellikle son on yılda üzerine düşülen Endüstri Mirası hadisesini, ve kentlerin görsel kimliğini de dönemleri kapsamında ayırt edebilmekteyiz. Burada öznel bir not düşmek gerekirse; Atlas’ın çizim sürecinde en çok göze çarpan öge, dönemler arasında değişen mimari karakterlerin nitelik bağlamında kayıplarını gözlemlemek oldu.
Another reason is to create a visual memory. The research involves not only progressing on location and name, but also on the issue of silhouette, which is an agenda item in itself today. Especially in the last decade, we can distinguish the Industrial Heritage incident and the visual identity of the cities within their periods. To make a subjective note here; The most prominent element in the drawing process of Atlas was to observe the loss of architectural characters that change between periods in terms of quality.
Şekil 43. Atlas’a Yakın Bakış 2 Figure 43. Close up to Atlas 2
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
25
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Atlas metodunun seçilmesindeki sebeplerden bir başkası ise iskele, köprü, yol gibi pratik sebeplerden stratejik konumlanan üretimlerin çakışması oldu. Köprülerin zaman zaman yıkılıp yeniden inşa edilmesine rağmen tarih boyunca aynı konumlarda yer alması, iskelelerin Bizans’tan bugüne aynı noktalarda kalıcı olması üzerinden yapabileceğimiz okumalar var. Bu okumalardan en önemlisi ise coğrafi özelliklerin kendine ait kriterleriyle o yerin nasıl kullanılacağını tabii bir biçimde her dönem kullanıcısına söylemesi olarak görebiliriz. Böylece biliyoruz ki iktidar, kültür ve tipoloji değiş dahi yerin ruhu en başından en sonuna kadar karakterini oluşturacak girdileri tanımlamaktadır. Atlas bu okumayı bir çakışma üzerinden gözlemlemek için ideal bir mecra oldu.
Another reason for choosing the Atlas method was the coincidence of strategically located productions for practical reasons such as scaffolding, bridge, road. Despite the fact that the bridges have been demolished and rebuilt from time to time, there are readings we can do on the fact that they have been in the same locations throughout history, and the piers have been permanent at the same points since Byzantine until today. The most important of these readings can be seen as naturally telling the users of each period how to use the place with its own criteria of geographical features. Thus, we know that power, culture and typology define the inputs that will form the character of the place from the very beginning to the very end. Atlas was an ideal medium to observe this reading over a conflict.
Son olarak, bu tip bir haritalama ile içindeki öğeleri kendinden öncesi ve sonrası ile yorumlamak mümkün hale geldi. Odağa alınan kimlik bileşenlerinin sebeplerini ve sebep olduklarını anlamak kolaylaştı.
Finally, with this type of mapping, it became possible to interpret the items in it before and after itself. It has become easier to understand the causes and causes of the identity components that are in focus.
Şekil 44. Atlas’a Yakın Bakış 3 Figure 44. Close up to Atlas 3
26
Sonuç Yerine
As a Result
Araştırma sonucunda ortaya çıkan Atlas, okuyucusuna yoruma açık yeni çapraz okumalar sunmayı amaçlamakta. Dönemin, yerin ve çevrenin işlendiği veriler birbiri ile ilişkilerini doğrudan doğruya açık etmese de, bölgeye dair arındırılmış veriler okuyucunun algısını rahatlatmayı umuyor.
Atlas, which emerged as a result of the research, aims to provide its reader with new cross-readings open to interpretation. Although the data on which the period, place and environment are processed do not directly reveal their relations with each other, the region-adjusted data hopes to comfort the reader’s perception.
Günün sonunda bu araştırmanın söylemeye çalıştığı pek çok sözün belki de en bütüncül olanı; Kimlikler yalnızca bir üst başlık olarak kayda değer birkaç yapıyı şekillendirmenin ötesinde, alt başlıklarını da beraberinde getiriyor. Yer’deki sosyal yaşantıyı, ekonomiyi, organik bağları, uzun vadede geleceğini etkileyen irili ufaklı etki paketlerini oluşturuyorlar. Dolayısıyla planlama sürecinde alınan bir karar aslında bütün süreci etkileyen bir zincirin ilk halkası oluyor. Bugüne ve yarına dönük bu etkileri de önceki adımlarını anlamadan çözümlemek mümkün görünmüyor.
At the end of the day, perhaps the most holistic of the many words this research is trying to say; Identities not only shape a few noteworthy structures as a header, but also bring their subheadings. They form large and small impact packages that affect the social life, economy, organic ties, and the future in the long term. Therefore, a decision taken in the planning process is actually the first link in a chain that affects the whole timeline. It is not possible to analyze these effects for today and tomorrow without understanding the previous steps.
Bir diğer ana konu ise sınır meselesidir. Çalışmanın yapıldığı güncel tarihte de yarışma konusu olan Haliç’i parçalı bir bütün olarak ele almak mümkün değil. Bir kıyı ile diğerinin ilişkisi doğrudan iki ayrı ip metaforundan ziyade birbirine geçmiş bir örgüye benzemektedir. Aynı şekilde aynı kıyı şeridi üzerinde mahalle / semt bazında isim değişikliğinin doğru bir tarih okumasıyla yalnızca harita üzerinde anlam ifade ettiğini görüyoruz. Bu kadar çok katmanı ve hadiseyi bünyesinde barındıran Haliç’i anlamanın yolu onu bir bütün olarak görmekte ve Atlas bize bu bütünü kavramada önemli okuma olanakları sunmaktadır.
Another main issue is the border issue. It is not possible to consider Golden Horn, which is the subject of the competition, as a whole, as of the current date of the study. The relationship between one shore and the other is more like an interlocking weave rather than two separate string metaphors. Likewise, we see that the name change on the same coastline on the basis of the neighborhood / district makes sense only on the map with an accurate date reading. The way to understand the Golden Horn, which includes so many layers and events, sees it as a whole and Atlas offers us important reading possibilities to grasp this whole.
Şekil 45. Atlas’a Yakın Bakış 4 Figure 45. Close up to Atlas 4
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
27
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Şekil 46. Atlas’a Yakın Bakış 5 Figure 46. Close up to Atlas 5
28
Şekil 47. Atlas’a Yakın Bakış 6 Figure 47. Close up to Atlas 6
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
29
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Ĺžekil 48. Atlas Figure 48. Atlas
30
Ekler
Appendix
Dini Yapılar
Dini Yapılar Religious Buildings
1-Kariye Kilisesi / Müzesi 534/1956 2-Süleymaniye Camii 1558 3-Valide Sultan / Yeni Camii 1665 4-Molla Zeyrek Camii 1136 5-Fatih Camii 17716-Aziz Stefan / 6-Demir Kilise 1898 7-Aya Yorgi Rum Patrikhanesi 1614 8-Eyüp Sultan Camii 1458/1798 9-Sadabat / Kağıthane Camii 1862
1-The Church of the Holy Saviour in Chora 2-Süleymaniye Mosque 3-New Mosque 4-Zeyrek Mosque 5-Fatih Mosque 6-Bulgarian St. Stephen Church 7-St. George’s Cathedral 8-Eyüp Sultan Mosque 9-Sadabat Mosque
Konut Tipleri
Housing Types
10-Bizans Dönem Evi 11-Osmanlı Dönem Evi 12-Bugün’ün Apartmanı
10-Byzantine House 11-Ottoman House 12-Today’s House
Sanayi Yapıları
Sanayi Yapıları Industrial Buildings
13-Silahtarağa Elektrik Santrali / İstanbul Bilgi Üniversitesi 1914 14-Sütlüce Mezbahası / Haliç Kongre Merkezi 1919 15-İplikhane-i Amire 1827 16-Feshane-i Amire 1826 17-Tersane-i Amire 1454 18-Kasımpaşa Un Fabrikası 1852 19-Cibali Tütün Fabrikası / Kadir Has Üniversitesi 1884 20-Hasköy Yün ve İplik Fabrikası 1953 21-Şapka Fabrikası 1930’lar
13-Silahtarağa Power Station / Istanbul Bilgi University 14-Sütlüce Slaughterhouse / Haliç Congress Center 15-Spinning Factory 16-Feshane-i Amire 1826 17-Shipyard 18- Kasımpaşa Flour Factory 19-Cibali Tobacco Factory / Kadir Has University 20-Hasköy Wool and Spinning Factory 21-Hat Factory
Eğitim Yapıları
Eğitim Yapıları Education Buildings
22- İstanbul Ticaret Üniversitesi 23-Haliç Üniversitesi 24-Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi 25- Ayvansaray Üniversitesi 26- Medipol Üniversitesi 27-Fener Rum Lisesi 1454
22-Istanbul Commerce University 23-Haliç University 24- Fatih Sultan Mehmet University 25-Ayvansaray University 26-Medipol University 27-Phanar Greek Orthodox College
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
31
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Kültür Yapıları
Cultural Buildings
28-Sadabat Osmanlı Arşivi 29-Miniatürk Müzesi 30-Rahmi Koç Müzesi 31-Pera Müzesi 32- Salt Galata 33-İstanbul Modern (Geçici Mekan) 34-Salon İKSV 35-Pierre Loti Tepesi
28-Sadabat Ottoman Archive 29-Miniatürk Museum 30-Rahmi Koç Museum 31-Pera Museum 32- Salt Galata 33-Istanbul Modern Museum (Temporary Space) 34-Salon İKSV 35-Pierre Loti Hill
Köprüler
Bridges
36-Aghios Khalinikos Köprüsü 6.yy 37-FSM Portatif Köprü 1453 48-Eski Haliç Köprüsü 39-Unkapanı Köprüsü 1936 40-Hayratiye Köprüsü 1808 41-Haliç Metrosu 42-Birinci Galata Köprüsü 1845 43-İkinci Galata Köprüsü 1863 44-Üçüncü Galata Köprüsü 1877 45-Dördüncü Galata Köprüsü 1912 46-Haliç Köprüsü
36-Aghios Khalinikos Bridge 6th century 37-Fatih Sultan Mehmet Portable Bridge 38- Old Haliç Bridge 39-Unkapanı Bridge 40- Hayratiye Bridge 41-Golden Horn Metro Bridge 42-First Galata Bridge 43-Second Galata Bridge 44-Third Galata Bridge 45-Fourth Galata Bridge 46-Golden Horn Bridge
Ulaşım
Transportation
47-Sirkeci Garı 1872 48-Kadırga 49-Vapur 50-Kayık 51-Eyüp İskelesi 52-Ayvansaray İskelesi 53-Hasköy İskelesi 54-Balat İskelesi 55-Fener İskelesi 56-Kasımpaşa İskelesi 57-Karaköy İskelesi 58-Eminönü İskelesi 59-Karaköy İskelesi 2 60-Hezarfen Ahmed Çelebi İskelesi 61-Eminönü Kadıköy İskelesi 62-Eminönü Budo İskelesi
47-Sirkeci Railway Station 48-Galiot 49-Ferry 50-Caique 51-Eyüp Pier 52-Ayvansaray Pier 53-Hasköy Pier 54-Balat Pier 55-Fener Pier 56-Kasımpaşa Pier 57-Karaköy Pier 58-Eminönü Pier 59-Karaköy Pier 2 60-Hezarfen Ahmed Çelebi Pier 61-Eminönü Kadıköy Pier 62-Eminönü Budo Pier
32
63-Kynegion 64-Zeugma İskelesi 65-Neorion İskelesi 66-Kastellion İskelesi 67-Prosphorianos İskelesi
63-Kynegion Pier 64-Zeugma Pier 65-Neorion Pier 66-Kastellion Pier 67-Prosphorianos Pier
Ticaret Malları
Traded Goods
68-Tahıl 69-Balık 70-Köle 71-Değirmen
68-Wheat 69-Fish 70-Slave 71-Mill
Mezarlıklar
Cemeteries
72-Eyüp Mezarlığı Eyüp 73-Davutağa Mezarlığı 74-Surdibi Mezarlığı 75-Edirnekapı Yunan Mezarlığı 76-Mısır Tarlası Mezarlığı 77-Sütlüce Mezarlığı 78-Halıcıoğlığu Ermeni Mezarlığı 79-Musevi Mezarlığı 80-Hasköy Rum Mezarlığı 81-Deniz Hastanesi Şehitliği 82-Tarihi Kulaksız Mezarlığı
72-Eyüp Cemetery 73-Davutağa Cemetery 74-Surdibi Cemetery 75-Edirnekapı Greek Cemetery 76-Mısır Tarlası Cemetery 77-Sütlüce Cemetery 78-Halıcıoğlu Armenian Cemetery 79-Jewish Cemetery 80-Hasköy Greek Cemetery 81-Marine Hospital Cemetery 82-Historical Kulaksız Cemeyter
Diğer Yapılar
Other Buildings
83-Büyük Saray 330 84-Eski Kara Sınırı 85-İstanbul Manifaturacılar Çarşısı 1954 86-SSK Binası 1962 87-Bozdoğan Kemeri 4.yy 88-Mesire Alanı 89-Galata Kulesi 1348
83-Great Palace of Constantinople 84-Old Land Border 85-İstanbul Manifaturacılar Çarşısı 1954 86-SSK Building 1962 87-Aqueduct of Valens 88-Picnic Area 89-Galata Tower
İstanbul’da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
33
Critique of the Ongoing Production of Urban Fabric in İstanbul
Kaynakça / References 1. Bilsel, F.C., İmparatorluk Başkentinden Cumhuriyet’in Modern Kentine: Henri Prost’un İstanbul Planlaması 1936-195, 2010, İstanbul Araştırmaları Entitüsü
10. İpek, E., Balyemez, S., Kıyı Alanlarındaki Endüstri Mirasının Kentsel Yenilemedeki Rolü: Haliç Üzerine Bir İnceleme, ATA Planlama ve Tasarım Dergisi, 2019, Cilt:3, Sayı:2
2. Bilsel, F. C.,”Geç Osmanlı Döneminden Cumhuriyet’e Çağdaş Şehir Düşüncesi ve İstanbul Planlaması,” Antik Çağdan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, cilt VIII, İstanbul, 2015, s. 485-496
11. Janin, R., Constantinople Byzantine, 2010, Topographical map of Constantinople (present day Istanbul) during the Byzantine period. 12. Karakuyu, M., Tezer, S., Balık, H., İstanbul’un Tarihsel Topğrafyası ve Literatür Değerlendirmesi, Tarih Araştırmaları ve Literatür Dergisi, Cilt:8, Sayı:16, 2010
3. Buondelmonti, C., 1420; Cod. Par.: 4825 4. Çelik, Z., The Remaking of İstanbul, Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century, University of California Press, 1986
13. Köseoğlı, F.G., Haliç’te; Kültür Endüstrilerinin Yer Seçimi, Kümelenme Eğilimi ve Kentsel Yenileşme ile Kültür Endüstrileri Arasındaki Etkileşim, 2010, İstanbul Teknik Üniversitesi
5. Dervişoğlu Okandan, G., İşletmecilik Tarihinde Modern’den Postmodern’e Bir Yolculuk: Silahtarağa Elektrik Santrali’nden Santralistanbul’a Süreklilik ve Değişim, Cilt: 45, Özel Sayı, sf.42, 2016
14. Müller-Wiener, W., Bizans’tan Osmanlı’ya İstanbul Limanları, 1994, Giriş Coğrafi Ortam, sf.:1
6. Duiker, William J.; Spielvogel, Jackson J.,2010. The Essential World History. Boston: Wadsworth.
15. Önem B., Çevre Algılama ve Kentsel Kimlik: Haliç Üzerine Bir Yöntem Önerisi, 2004, İstanbul Teknik Üniversitesi
7. Erol, O., Türkiye’deki Kıyı Kullanım Sorunlarına Jeomorfolojik Yaklaşım, 1997
16. Westbrook, N., Constructing Melchoir Lorichs’s Panorama of Constantinople, The Jurnal of The Society of Architectural Historians, 2010
8. Gottwald, J.,Die Stadtmauren von Galata. Bosporus.Mitteilungen des deutschen Auflugsvereins ‘’G. Albert’’,İstanbul 1907, 30vd.
17. Yenen, Z., Akın, O., Yakar, H., 2000. Eyüp Dönüşüm Sürecinde Sosyo-Ekonomik- Mekansal Yapı, Eyüp Belediyesi Yayınları: 12, İstanbul.
9. Gül, M., Lamb R., Urban Planning in Istanbul in the Early Republican Period, Architectural Theory Review, 9:1, 2004
34
Haliç Kıyılarının Kimlik İnşası: Bir Atlas Okuması Identity Building of The Golden Horn Coasts: An Atlas Reading
Selcen Fidan
