Automatyka 1-2/2017

TEMAT NUMERU Bezpieczna produkcja CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 22

SPRZĘT I APARATURA 58

PRAWO I NORMY 68

Slavoj Musilek, Universal Robots

Przyciski i przełączniki w automatyce przemysłowej

Patent czy know-how?

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

1-2/2017

TECHNIKA MANIPULACYJNA

Seria Chwytakรณw 5000 IO-Link + Prosta instalacja + Nieskomplikowany w zastosowaniu +

+

THE KNOW-HOW FACTORY

www.zimmer-group.de

SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNY Jan Jabłkowski

Z BRANŻY

6

Z-CA REDAKTORA NACZELNEGO Małgorzata Kaliczyńska tel. (+48) 22 874 01 46 e-mail: mkaliczynska@piap.pl

PRODUKTY

14

REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska tel. (+48) 22 874 00 60 e-mail: sbatorska@piap.pl

ROZMOWA Targi na miarę XXI wieku Automaticon już za miesiąc

WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Andrzej Barciński, Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Agnieszka Staniszewska, Marcin Zawisza, Damian Żabicki

TEMAT NUMERU

SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel. (+48) 22 874 01 85 e-mail: uchojnacka@piap.pl

Wybór drzwi bezpieczeństwa zgodnie z normą EN ISO 14119

REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek tel. (+48) 22 874 01 91 e-mail: jgorska@piap.pl

22 26

Roboty w zasięgu ręki

30 38

Bezpieczeństwo IoT w systemach automatyki Bezpieczna aplikacja HRC Od teorii do praktyki

Chwytaki SCHUNK do współpracy robota z człowiekiem

42 46

AGV – samojezdne wózki transportowe firmy SEW-Eurodrive Polska

48

Paulina Siódmak tel. (+48) 22 874 02 02 e-mail: psiodmak@piap.pl PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel. (+48) 22 874 03 51 e-mail: ewalczak@piap.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Urszula Chojnacka, Ewa Markowska, Elżbieta Walczak DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o.

Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. (+48) 22 874 00 66, fax (+48) 22 874 02 20 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

4

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

22

ROBOTY W ZASIĘGU RĘKI O potrzebie ciągłego doskonalenia i nadążania za nowoczesnymi technologiami, zaletach i wszechstronności robotów współpracujących oraz istotnej roli człowieka w tworzeniu wizji i wdrażaniu robotów w przedsiębiorstwach rozmawiamy ze Slavojem Musilkiem, General Managerem Universal Robots na region Europy Środkowo-Wschodniej.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI Oprogramowanie FactoryTalk Batch View do sterowania produkcją wsadową

76

Rozproszone zasilanie

77

Zasilacz Emparro67 Hybrid

30

WYDARZENIA

BEZPIECZEŃSTWO IoT W SYSTEMACH AUTOMATYKI Ekspansja w przemyśle nowoczesnych technologii zmienia realia, w jakich działają firmy. Głównym motorem rozwoju jest Internet Rzeczy (Internet of Things, IoT), umożliwiający wymianę informacji, zdalne sterowanie oraz możliwość skutecznej optymalizacji dzięki analizie procesów produkcyjnych. Jednak postępująca informatyzacja przemysłu wiąże się nieodzownie z podjęciem wyzwania, jakim jest zapewnienie cyberbezpieczeństwa.

Jubileusz DACPOL

78

Advantech na rzecz partnerstwa

80

BIBLIOTEKA

82

WSPÓŁPRACA

84

LUDZIE Dariusz Kowalski, dyrektor generalny, członek zarządu Pilz Polska Sp. z o.o.

Roboty współpracujące

86

51

Specyfikacja techniczna ISO/TS 15066

Hybrydowy moduł I/O z bezpiecznymi kanałami

54

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Przyciski i przełączniki w automatyce przemysłowej

58

PRAWO I NORMY Patent czy know-how?

68

Wady i zalety dwóch typów ochrony wynalazków

RYNEK Modyfikacje na życzenie Konwerter M-Bus na Modbus TCP w jednym urządzeniu Nowa ramka zawiasowa Han-Modular Łatwy montaż i redukcja kosztów 1-2/2017

72 73 75

58

PRZYCISKI I PRZEŁĄCZNIKI W AUTOMATYCE PRZEMYSŁOWEJ Rynek przycisków i przełączników cechuje bogaty asortyment. Można wybierać spośród wielu marek różnych producentów. Zauważalny jest przy tym brak jednolitego systemu znakowania produktów. Szereg urządzeń oferowanych jest pod kątem modernizacji maszyn i urządzeń, uwzględniając typowe wymiary elementów.

Z BRANĹťY

KALENDARIUM

3/2017 1–2.03 Kielce

Targi ENEX i ENEX Nowa Energia www.targikielce.pl

7–9.03 Nadarzyn

Targi Techniki Pakowania i Opakowań WARSAW PACK 2017 www.warsawpack.pl

14–17.03 Warszawa

Międzynarodowe Targi Automatyki i Pomiarów AUTOMATICON www.automaticon.pl

20–24.03 Hanower

Międzynarodowe Targi Elektroniki i Informatyki CeBIT www.cebit.de

22–24.03 Warszawa

Międzynarodowe Targi Sprzętu Elektrycznego i Systemów Zabezpieczeń ELEKTROTECHNIKA

TRENDY I WYZWANIA DLA PRZEMYSŠU Optymalizacja zuşycia energii, utrzymanie ruchu, inteligentna sensoryka czy idea Przemysłu 4.0 to tylko niektóre z tematów, którymi w 2016 r. byli zainteresowani uczestnicy cyklu 14 bezpłatnych konferencji technicznych zorganizowanych przez Axon Media Group. W sumie w ubiegłorocznych spotkaniach, które odbywają się w jednodniowej formule konferencyjno-warsztatowo-wystawienniczej, wzięło udział ponad 1200 przedstawicieli zakładów produkcyjnych.

W tym roku moşemy spodziewać się kolejnej dawki wiedzy. W 2017 r. zaplanowano aş 20 bezpłatnych spotkań na terenie całej Polski – w Bydgoszczy, Poznaniu, Zielonej Górze, Rzeszowie, Krakowie, Legnicy, Białymstoku, Gdańsku, Warszawie, Wrocławiu, Szczecinie, Opolu, Katowicach i Šodzi. Tematyka konferencji obejmuje sześć głównych obszarów: automatykę przemysłową i robotykę, utrzymanie ruchu, efektywność energetyczną, systemy IT, diagnostykę, monitoring i pomiary oraz

23–25.03 Parma

www.mecspe.com/enexhibit

23–25.03 Parma

SPS IPC Drives Italia www.spsitalia.it

28–30.03 Kielce

Targi Pneumatyki, Hydrauliki, Napędów i Sterowań PNEUMATICON www.targikielce.pl

29–31.03 Warszawa

Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EUROLAB www.targieurolab.pl

6

O OZE W EXPO Ĺ Ă“DĹš

www.elektroinstalacje.pl

Międzynarodowe Targi Mechaniki, Automatyzacji, Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych i Kooperacji MECSPE

bezpieczeństwo, a wśród nowości tematycznych będą m.in. intralogistyka, nowoczesne systemy IT oraz innowacje w technologiach czyszczenia. Organizatorzy zapowiadają równieş ogólnopolskie konferencje dla wybranych branş oraz poszerzenie grona słuchaczy o przedstawicieli nowych sektorów, jak energetyka i ciepłownictwo. Tematem pierwszej konferencji technicznej w 2017 r., która odbędzie się 22 lutego w Katowicach, będzie „Niezawodność i utrzymanie ruchu w produkcji�. Więcej informacji moşna znaleźć na stronie: www.konferencjetechniczne.pl.

Targi Efektywności Energetycznej i Odnawialnych Śródeł Energii, które odbyły się 23 i 24 listopada 2016 r., zgromadziły w hali Expo-Šódź ponad 1200 gości zainteresowanych nowoczesnymi i proekologicznymi rozwiązaniami energetycznymi. Tegoroczna edycja skupiała się przede wszystkim na tematyce związanej z fotowoltaiką, energią wodną i wiatrową, a takşe pompami ciepła i budownictwem. Wśród ekspozycji dominowały rozwiązania inteligentne, energooszczędne i proekologiczne, prezentowane przez firmy działające w zakresie wytwarzania ciepła i dystrybucji energii w oparciu o odnawialne źródła. Wydarzenie

było doskonałą okazją do poznania innowacyjnych rozwiązań dla energetyki i standardów efektywności energetycznej, a takşe uzyskania porad dotyczących budownictwa energooszczędnego i wprowadzania nowoczesnych rozwiązań energetycznych. W czasie dwudniowych targów nie zabrakło licznych spotkań i wystąpień reprezentantów firm, przedsiębiorstw, instytucji oraz kół naukowych, wskazujących na konieczność wprowadzenia zmian w polityce energetycznej oraz potrzebę wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Odbyło się m.in. Polsko-Ukraińskie Forum Rozwoju Efektywności Energetycznej i Wdraşania Innowacyjnych Technologii Energetycznego Wykorzystania Odnawialnych Śródeł Energii, które stało się platformą wymiany doświadczeń i stworzenia podstaw do nawiązania współpracy między polskimi i ukraińskimi instytucjami.

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

RADWAG WSPÓŁPRACUJE Z UCZELNIĄ WARSZAWSKĄ

PILZ ROZWIJA OFERTĘ SZKOLEŃ Firma Pilz zaplanowała na ten rok bardzo bogaty program szkoleń. Wśród nowości przewidziano organizowane 21 lutego w Warszawie szkolenie „Podstawy bezpieczeństwa maszyn”.

W marcu odbędą się dwa spotkania w stolicy – „Bezpieczeństwo stanowisk zrobotyzowanych” (9 marca) i „Praktyczne sposoby oceny i redukcji ryzyka – warsztaty praktyczne” (15–16 marca) oraz jedno w Kielcach – „Obowiązki pracodawcy związane z uruchomieniem maszyn w zakładzie – zakup, modernizacja, import maszyn” (21–22 marca). Kwiecień będzie stał pod znakiem trzech szkoleń w Warszawie: „Sterownik PSS4000 – diagnostyka i serwis” (7 kwietnia), „Wymagania bezpieczeństwa przy budowie i modernizacji maszyn – Dyrektywa Maszynowa 2006/42/EC” (20 kwietnia) i „Obowiązki pracodawcy związane z uruchomieniem maszyn w zakładzie – zakup, modernizacja, import maszyn” (26–27 kwietnia). W maju (9–12) zaplanowano szkolenie pt. „CMSE – Certified Machinery Safety Expert”, zaś w czerwcu, w Warszawie, dwa: „Obowiązki użytkowników w sprawie kontroli wstępnej i okresowej maszyn zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki” (7 czerwca, nowość) i „PNOZmulti – obsługa i diagnostyka” (22 czerwca). W drugim półroczu przewidziano kolejne spotkania. Więcej informacji można uzyskać, pisząc na adres akademiapilz@pilz.pl.

Firma Radwag i Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego podpisały umowę o współpracy.

Jeden z punktów przewiduje uruchomienie przez Radwag nowoczesnych, w pełni wyposażonych stanowisk do pomiaru masy w laboratorium, zlokalizowanych w nowo powstałym „Pokoju metrologicznym”. Podpisaniu umowy towarzyszyło seminarium pt. „Pomiary masy w laboratorium chemicznym”, które odbyło się w CNBCh 29 listopada 2016 r. Uczestnicy mieli też okazję wysłuchać kilku wykładów. Pierwszy z nich, pt. „Rozwój i rola chemii uniwersyteckiej: historia, osiągnięcia i kierunki rozwoju”, wygłosił prof. Paweł Kulesza z Uniwersytetu Warszawskiego. W kolejnym dr inż.

Witold Lewandowski, dyrektor Radwag przedstawił historię i plany rozwoju firmy. Z kolei dr Paweł Fotowicz z Głównego Urzędu Miar pochylił się nad problemem „Wyznaczania niepewności pomiaru masy odważki na wadze analitycznej”. W ostatnim wykładzie Andrzej Hantz, dyrektor Centrum Metrologii Radwag starał się odpowiedzieć na pytanie „Czy istnieje potrzeba wzorcowania i sprawdzania wag w laboratorium?”

Na zakończenie uczestnicy mogli zwiedzić „Pokój metrologiczny”, w którym pracownicy Radwag zademonstrowali stanowiska i udzielili dodatkowych konsultacji, związanych z problemami wynikającymi z eksploatacji i nadzoru wag elektronicznych.

R E K L A M A

Z BRANĹťY

KRYSZTAĹ OWA EDYCJA TARGĂ“W ELEKTROTECHNIKA

Najnowsze rozwiązania w zakresie sprzętu elektrycznego, automatyki i systemów zabezpieczeń juş po raz 15. zostaną zaprezentowane w warszawskim centrum EXPO XXI w ramach Międzynarodowych Targów Sprzętu Elektrycznego i Systemów Zabezpieczeń Elektrotechnika, które odbędą się w dniach 22–24 marca 2017 r. Równolegle z targami Elektrotechnika odbędą się targi Światło oraz wystawa Teletechnika.

Integralnym elementem targów Elektrotechnika są od lat konferencje, szkolenia i warsztaty. Naleşy do nich cykl szkoleń dla projektantów instalacji elektrycznych i wyşszej kadry menadşerskiej odpowiedzialnej za nadzór, wykonawstwo, inwestycje oraz eksploatację instalacji w róşnego typu obiektach, organizowany wspólnie z Polską Izbą Inşynierów Budownictwa. W tym roku w ramach szkoleń przewidziano m.in. tematykę innowacyjnego podejścia do sieci i stacji elektroenergetycznych, efektywności energetycznej budynków, systemów wentylacji i klimatyzacji, wsparcia projektantów instalacji teletechnicznych i telekomunikacyjnych, ochrony przeciwporaşeniowej i przeciwprzepięciowej w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia oraz projektowania instalacji elektrycznych i elektroenergetycznych.

Szczegółowe informacje na temat nadchodzącej edycji targów moşna uzyskać na stronie www.elektroinstalacje.pl. ! "

SYSTEMY ERP I CRM W CENTRUM UWAGI Wdraşanie systemów ERP oraz CRM sprzyja optymalizacji pracy przedsiębiorstw oraz ułatwia zinformatyzowanie zachodzących w firmie procesów, a tym samym przekłada się na zadowolenie klientów. Decyzja o wszelkich zmianach w przedsiębiorstwie, w tym m.in. o wdroşeniu określonego systemu, wymaga rozwaşenia przez firmę zalet i wad danego rozwiązania. To właśnie było tematem konferencji zatytułowanej „Wpływ technologii na kondycję przedsiębiorstw – systemy ERP i CRM�, która odbyła się 17 stycznia 2017 r. w warszawskim Centrum Konferencyjnym Atrium.

Wśród poruszanych w trakcie konferencji tematów były m.in. rozwój firmy i zwiększanie jej wydajności poprzez wdroşenie ERP, nowe moşliwości i funkcjonalności tego typu systemów związane z dostępnością i bezpieczeństwem, a takşe sposób wdroşenia ERP. Omówione zostały takşe wyzwania stojące przed systemami CRM, ich zastosowania, moşliwości, funkcjonalności i bezpieczeństwo oraz wdroşenie i integracja. Więcej informacji jest dostępnych na stronie http://successpoint.pl/erp/crm_2017. ! $$ '

DNI DRUKU 3D ROSNÄ„ W SIĹ Ä˜

Według analityków z firmy Canalys szybko rosnący rynek druku przestrzennego, w tym sprzedaş drukarek 3D, materiałów i związanych z nimi usług, osiągnie w 2018 r. wartość 16,2 mld dolarów, co oznaczałoby w najblişszych latach średni wzrost w skali roku o 45,7%. Równie dynamicznie rozwijają się Dni Druku 3D – od tego roku czas trwania imprezy wydłuşono z dwóch do trzech dni, w celu dopasowania do pozostałych imprez targowych składających się na Przemysłową Wiosnę

8

Targów Kielce i odbywających się w tym samym czasie w sąsiednich halach. Dziewiąta edycja wydarzenia, które w ubiegłym roku zgromadziło ponad 80 wystawców i 8 tys. gości, odbędzie się w dniach 28–30 marca 2017 r. Tradycyjnie nie zabraknie maszyn drukujących 3D oraz technologii przyrostowych przeznaczonych dla przemysłu, a takşe „Nocnych rozmów o druku 3D�, które juş na stałe wpisały się w scenariusz targów.

Dni Druku 3D – największe i najstarsze w Europie Środkowo-Wschodniej targi branşy druku 3D i skanowania – zawdzięczają dynamiczny rozwój m.in. programom finansowanym z funduszy Unii Europejskiej, a takşe ogromnemu zainteresowaniu wysokobudşetowych firm z branşy.

Organizatorem wydarzenia jest Stowarzyszenie Innowacyjnych Technologii Polska – w skrócie: SIT Polska (wcześniejsza nazwa: Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne FabLab Kielce). Więcej informacji moşna znaleźć na stronie www.dnidruku3d.pl. !# $ % &

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

EATON ZAPEWNIA BEZPIECZNE ZASILANIE W BLUEFJORDS

WOBIT ĹšWIĘTUJE ĆWIERĆWIECZE

Wysokowydajne zasilacze elektryczne Power Xpert 9395P, dostarczane przez specjalizującą się w zarządzaniu energią firmę Eaton, będą elementem bezpiecznego i łatwo skalowalnego rozwiązania w zakresie dostaw energii do nowego centrum danych BlueFjords w norweskiej dolinie Jostedal. BlueFjords powierzyło zadanie stworzenia pełnej koncepcji zasilania firmie Data Center Technology AS, ekspertowi w dziedzinie projektowania i wdraşania centrów danych, przy czym kluczowym wymogiem było zapewnienie najwyşszego poziomu niezawodności i wydajności w połączeniu ze skalowalnością, która umoşliwi w przyszłości łatwą i tanią rozbudowę. Firma wybrała do projektu zasilacz UPS 9395P firmy Eaton, a o wyborze zdecydowały m.in. topologia podwójnej konwersji, gwarantująca kompleksowe zabezpieczenie systemów zasilających oraz zastosowanie dwóch nowatorskich i opatentowanych technologii: ESS oraz HotSync. Poza systemami zasilaczy UPS, Data Center Technology AS dostarczyło do centrum danych BlueFjords takşe rozdzielnice niskiego napięcia. Konstrukcja rozdzielnicy oparta jest na systemach i technologii Tabula firmy Eaton.

9 grudnia 2016 r. w siedzibie WObit w Dęborzycach uroczyście świętowano obchody 25-lecia powstania firmy. Wśród obecnych gości nie zabrakło przedstawicieli lokalnych władz oraz szkół i uczelni wyşszych, a takşe osób od lat związanych z firmą.

Uroczystość rozpoczęła się od powitania przybyłych przez Elşbietę Ober, dyrektor generalną WObit i wystąpień gości, którzy gratulowali sukcesów i osiągnięć. Historię powstania i rozwoju firmy przyblişył zebranym Jacek Ober, dyrektor marketingu i inwestycji. Z kolei Przemysław Degórski, dyrektor rozwoju, produkcji i sprzedaşy zaprezentował plany firmy na najblişsze lata, wśród których jest rozwijanie oferty robotów przemysłowych.

To odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie rynku. Przemysław Degórski podkreślał teş w swoim wystąpieniu wagę współpracy ze szkołami i uczelniami wyşszymi.

Spotkanie byĹ‚o rĂłwnieĹź okazjÄ… do przyjrzenia siÄ™ z bliska pracy dziaĹ‚Ăłw sprzedaĹźy, obsĹ‚ugi klienta oraz badaĹ„ i rozwoju, a takĹźe produkcji mechanicznej i elektronicznej – zaprezentowano m.in. nowego robota AGV FlatRunner HT produkowanego przez WObit.Â

( ' ( '

)*+ '

R E K L A M A

NASZEGO PROCESU

-HVWHÄ? SHZLHQ"

2Q\PCL TQDQV[ YURȕ�RTCEWLȤEG

8QLYHUVDO 5RERWV

ZZZ XQLYHUVDO URERWV FRP SO

Z BRANĹťY

PRIMA POWER Z TYTUĹ EM GAZELI BIZNESU

TARGI INDUSTRYMEETING – INNOWACJE DLA PRZEMYSŠU

Firma Prima Power dołączyła do prestişowego grona przedsiębiorstw uhonorowanych tytułem Gazeli Biznesu 2016.

W opublikowanym 27 grudnia 2016 r. rankingu najdynamiczniej rozwijających się firm w Polsce, przygotowywanym od 16 lat przez dziennik „Puls Biznesu�, firma Prima Power znalazła się na 291. miejscu, a w wojewódzkim – na 75.

Twórcą rankingu jest wywiadownia gospodarcza Coface Poland, odpowiedzialna za weryfikację danych finansowych zgłoszonych przedsiębiorstw. Gazela Biznesu to firma małej lub średniej wielkości, która dzięki niezwykle dynamicznemu rozwojowi wyróşnia się na tle konkurentów.

Uhonorowana w ostatniej edycji firma Prima Power osiągnęła w latach 2013–2015 wzrost przychodów na poziomie 221%. Spółka jest jednym z wiodących producentów maszyn, urządzeń i systemów do obróbki blachy oraz niekwestionowanym liderem w zakresie obróbki laserowej 2D i 3D, wykrawania oraz gięcia. Zakłady produkcyjne Prima Power znajdują się we Włoszech, Finlandii oraz USA i z tych państw urządzenia i systemy są dystrybuowane na cały świat.

Od 28 lutego do 2 marca 2017 r. w Centrum Targowo-Konferencyjnym Expo Silesia w Sosnowcu odbędą się Targi Technologii Przemysłowych INDUSTRYmeeting, poświęcone innowacyjnym produktom i rozwiązaniom przemysłowym. Wydarzenie będzie poświęcone takim technologiom przemysłowym, jak cięcie, szlifowanie, wykrawanie, lutowanie i zgrzewanie, technologiom kompozytowym i pomiarowym, pneumatyce, automatyce i hydraulice, a ponadto BHP, utrzymaniu ruchu i badaniom nieniszczącym. Targi zostaną wzbogacone o specjalną strefę konsultacyjno-seminaryjną. Przewidziano równieş strefę pokazową, w której będą prezentowane maszyny w ruchu. Do odwiedzenia INDUSTRYmeeting zachęcają takşe liczne wydarzenia towarzyszące, w tym organizowany przez firmę 3M Ogólnopolski Finał Starcia Szlifierzy (pierwsze w Polsce zawody w szlifowaniu, które powstały z myślą o grupie zawodowej szlifierzy), a ponadto seminarium pt. „Materiały kompozytowe w motoryzacji� oraz Akademia Szlifowania Klingspor. Więcej informacji na www.industrymeeting.pl.

"

( ! $

R E K L A M A

DANE POD KONTROLĄ Urządzenia stają się coraz inteligentniejsze, co za tym idzie, coraz inteligentniejszy staje się proces produkcyjny. Z szacunków wynika, şe do 2020 r. ponad 50 mld urządzeń zostanie podłączonych do Internetu. W celu zagwarantowania, şe zgromadzone dane będą przekładały się na wymierne korzyści, firma Rockwell Automation rozwija rozwiązania informatyczne, zapewniając producentom pomoc w przeprowadzeniu cyfrowej transformacji i realizowaniu załoşeń czwartej rewolucji przemysłowej na bazie koncepcji Connected Enterprise. Nowa oferta jest ukierunkowana na wsparcie producentów w zakresie zarządzania, walidacji i optymalizacji produkcji z zastosowaniem systemów MES, inteligentnego procesu produkcyjnego, aplikacji analitycznych i usług informatycznych. – Dąşenie do inteligentnej produkcji unaocznia prawdę, şe współpraca między technologią produkcji (OT) a technologią informacyjną (IT) przestała być opcją – stała się koniecznością – mówi John Genovesi, wiceprezes Rockwell Automation ds. oprogramowania informacyjnego.

Rozwijane przez Rockwell Automation produkty i usługi informatyczne oparte są na otwartych i skalowalnych platformach inteligentnej chmury firmy Microsoft, pakietu Microsoft Azure IoT, programu Cortana Intelligence i usług mobilnych. ' " '

10

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

FIRMA APS PODWĂ“JNIE DOCENIONA

SABUR LAUREATEM FAIR PLAY Firma Sabur ponownie została w tym roku laureatem programu promującego etykę w biznesie Przedsiębiorstwo Fair Play. Uroczyste wręczenie certyfikatów i statuetek odbyło się 25 listopada 2016 r. w warszawskiej Hali EXPO XXI podczas gali finałowej 19. edycji programu. Nagrodę dla spółki Sabur odebrała Barbara Wójcicka, prezes firmy. Realizowany przez Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym, a afiliowany przy Krajowej Izbie Gospodarczej program Przedsiębiorstwo Fair Play to najstarszy ogólnopolski program certyfikujący w obszarze etyki i społecznej odpowiedzialności biznesu. Misją jest zachęcanie do etycznej działalności i wprowadzania odpowiednich zmian w wewnętrznej organizacji pracy, a takşe do kształtowania pozytywnych relacji ze społecznością lokalną i dbałości o środowisko naturalne. Pod uwagę brane są wszystkie aspekty działalności firmy, uwzględniające m.in. takie aspekty, jak sposób i styl prowadzenia przedsiębiorstwa, a nie tylko jakość jego produktów czy wyniki ekonomiczne. Sabur od 16 lat jest w gronie wyróşnianych firm.

Spółka Automatyka-Pomiary-Sterowanie zdobyła tytuł Geparda Biznesu 2016 w konkursie promującym dynamiczne przedsiębiorstwa. Spośród 40 tys. polskich firm, których wyniki finansowe przeanalizował Instytut Europejskiego Biznesu, tytuł Gepard Biznesu 2016 uzyskało 4012 przedsiębiorstw, których wartość rynkowa wzrosła o więcej niş 10%.

Do analizy zostały wybrane te firmy, które w latach 2013–2014 miały kaşdego roku ponad 0,5 mln zł przychodów netto, więcej niş 10 tys. zł zysku netto, a wartość ich kapitału była dodatnia. To nie jedyny sukces APS w ostatnim czasie. W konkursie Najlepszy Pracodawca Podlaskiej Złotej Setki Przedsiębiorstw, którego wyniki ogłoszono pod koniec 2016 r., spółka zajęła trzecie miejsce, a ponadto otrzymała wyróşnienie w kategorii Zarządzanie Talentami w konkursie Najlepszy Pracodawca 2015. Tytuł Najlepszego Pracodawcy został przyznany na podstawie badań przeprowadzonych przez Direction Group Poland.

,- ,

!

R E K L A M A

MIĘDZYNARODOWE TARGI AUTOMATYKI I POMIARĂ“W AUTOMATICON 14-17.03.2017

Zapraszamy na stoisko firmy EL-CAB (hala 1, stoisko A13)

Ň“ ŇŠ +*% ()*Ć‚ $*2 Ńś +0)&/*2 .*) 4 Ň—.4") '$5 /*-4Ň˜ +*5$*(0 ( $0( Ň“ Ń…Đż ŇŠ $)/ '$" )/) Ńś ) '*"*2 50%)$&$ +*5$*(0 + '$2 Ň“ Ń…Ń„ ŇŠ $)/ '$" )/) Ńś ) '*"*2 50%)$&$ +*5$*(0 *- 5 / (+ - /0-4 *' %0 Ň“ 50%)$&$Ńś +-5 Ĺ”Ä? 5)$&$ / (+ - /0-4 Ň—( # )$ 5) Ńś ' &/-*)$ 5) Ň˜ Ň“ +*% ()*Ć‚ $*2 .*) 4 Ň—.4") '$5 /*-4Ň˜ +*5$*(0 * 5 ./*.*2 Ĺ˜ 2 +-5 (4Ć‚' Ň“ - 0&/*-4 ) +$ÄŹ $ Ň?

www.bedia.com

Ň“ / -($ 5) Ńś / -($ 5)*ŇŠ( ") /4 5) Ńś ( ") /4 5) *- 5 #4 - 0'$ 5)*ŇŠ( ") /4 5) 5 5+$ 5 )$ * 2* Ţ2 $ 0-5Ä? 5 Ĺ˜ ' &/-4 5)4 # Ň“ +-5 & Ć´)$&$Ńś ' &/-*)$ 5) +-5 & Ć´)$&$ 5 5+$ 5 %Ä? Ň“ . (* #* *2 5+$ 5)$&$ 0/*( /4 5) Ň“ ' &/-*)$ 5) Ň—. ' &/42) Ň˜ 5 5+$ 5 )$ * 2* Ţ2 *- 5 0-5Ä? 5 Ĺ˜ Ň“ $)/ '$" )/) .4./ (4 -*5 5$ Ĺ”0 +-Ä? 0 $ 5 5+$ 5 Ĺ˜ * 2* Ţ2 *- 5 0-5Ä? 5 Ĺ˜ Ň“ 5 5+$ 5 )$ .4./ (Ţ2 !*/*2*'/ $ 5)4 # Ň— ҊѾѾѾŇ? ҊѾѾѾŇ? ŇŠŃľŃľŃľŇ˜

www.e-t-a.de/e

EL-CAB Ҋ -/) - # ) '*24 !$-( $ Ҋ Ҋ -* 0& % ѡ

0'Ńľ *-)$ & тцќ *' #*2*ŇŠ .$ ' Ńś Ń…Ń ŇŠĐżĐżŃ„ 2$Ĺ˜.& 'Ńľ â€ŤŰ”â€ŹŃƒŃ‡ Ń…Ń€ чррч хппќ 3Ńľ â€ŤŰ”â€ŹŃƒŃ‡ Ń…Ń€ Ń‡Ń€Ń€Ń ĐżŃ…Ń… ŇŠ( $'ѡ $0-*Ň˝ 'ŇŠ Ńľ *(Ńľ+'

Ň“ 2$Ä?5&$ ' &/-4 5) Ńś .4./ (4 5 0 *24 (* 0Ĺ”*2 % Ň“ / '$ -*5 5$ ' 5 Ńś + ) ' ./ -0%Ä? Ńś -*5 5$ ' 5 (* 4

www.el-cab.com.pl

www.sklep.el-cab.com.pl

Z BRANĹťY

TARGI HANNOVER MESSE 2017 CORAZ BLIŝEJ 25 stycznia 2017 r. w Warszawie odbyła się konferencja prasowa poświęcona Międzynarodowym Targom Innowacyjnych Technologii Przemysłowych Hannover Messe 2017, które odbędą się w dniach 24–28 kwietnia 2017 r. Uczestniczyli w niej Marc Siemering, wiceprezydent targów Hannover Messe, Tomasz Salomon, dyrektor Departamentu Polityki Eksportowej Ministerstwa Rozwoju oraz przedstawiciele Deutsche Messe AG w Polsce: Artur Talarek i Grzegorz Karczmarz. Wiodący temat najblişszej edycji największych targów przemysłowych na świecie to: „Integrated Industry – Creating Value�/Zintegrowany przemysł – tworzenie wartości�. Wydarzenie skupia w jednym miejscu siedem wiodących targów z kilku dziedzin: Industrial Automation, MDA-Motion,

Drive&Automation, Digital Factory, Energy, ComVac, Industrial Supply oraz Research&Technology. Spodziewanych jest około 6,5 tys. wystawców z 70 krajów i ponad 200 tys. gości. Na razie zgłosiło się 150 polskich wystawców. Ich ekspozycje będą zlokalizowane w pawilonie narodowym Polski (hala 3, powierzchnia 1139 m2) oraz w halach tematycznych.

W związku z tym, şe Polska jest krajem partnerskim Hannover Messe 2017, polscy przedsiębiorcy mogą ubiegać się o dofinansowanie udziału. Wszyscy zainteresowani mogą zgłaszać zapytania do Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Wniosek o dofinansowanie musi być złoşony w PARP do 13 lutego 2017 r. Z kolei 22 lutego upływa termin wysyłania zgłoszeń do nagrody Hermes Award 2017. Otrzymuje ją produkt będący innowacją techniczną, który zostanie po raz pierwszy zaprezentowany podczas Hannover Messe 2017. Więcej informacji moşna uzyskać pisząc na adres info@targihanowerskie.com.pl, a takşe na stronie http://www.hannovermesse.de.

WAGO Z NAGRODÄ„ INDUSTRIE 4.0 INNOVATION AWARD

MIĘDZYNARODOWA WSPĂ“Ĺ PRACA NA RZECZ INNOWACYJNEJ PRODUKCJI

Koncepcja DIMA (Decentralized Intelligence for Modular Applications – rozproszona inteligencja do aplikacji modułowych) firmy WAGO zdobyła uznanie specjalistów i nagrodę Industrie 4.0 Innovation Award przyznaną przez VDE-Verlag we współpracy z ZVEI (Niemieckim Stowarzyszeniem Producentów Elektroniki i Elektryki). DIMA umoşliwia tworzenie zmiennych systemów produkcyjnych zgodnych z załoşeniami Przemysłu 4.0. – Ze względu na globalizację i indywidualizację produkty muszą być opracowywane i produkowane szybciej niş kiedykolwiek. Dzisiejsze systemy produkcyjne tylko częściowo spełniają te wymagania. Potrzebne są dynamiczne i zmienne systemy produkcyjne. Mogą one zostać wdroşone w zakładach z systemami produkcji modułowej, które jednak wymagają równieş automatyzacji tych procesów modułowych. – Dotychczas nie było takiego rozwiązania niezaleşnego od producenta. System automatyzacji musiał być zaprogramowany indywidualnie i ręcznie. Dzięki metodologii DIMA pokazujemy, jak bez wysiłku moşna zautomatyzować system modułowy – wyjaśnia Ulrich Hempen, szef działu ds. zarządzania rynkiem i koncepcji procesowych.

Wcześniej DIMA zdobyła nagrody Achema-Innovation Award specjalistycznego czasopisma „Process�, atp award magazynu „atp edition� oraz Food Processing Award – nagrodę przyznaną przez brytyjski przemysł produktów şywnościowych i napojów.

Zespół badawczy pod kierownictwem firmy Bosch pracuje nad innowacyjną koncepcją produkcji przemysłowej. Celem dziewięciu partnerów współpracujących przy projekcie ReCaM jest stworzenie systemu produkcyjnego o wyjątkowych zdolnościach adaptacyjnych. – Produkcja ma być wydajniejsza i bardziej dochodowa. Przykładowo czas uruchomienia produkcji ma zostać skrócony o 30% – mówi Sebastian SchrÜck, kierownik projektu reprezentujący dział badań i rozwoju firmy Bosch. Tego rodzaju maszyny są coraz bardziej potrzebne, poniewaş czas produkcji systematycznie ulega skróceniu, a jednocześnie zwiększa się liczba produkowanych wariantów poszczególnych wyrobów. Trend ten spowoduje, şe linie produkcyjne będą wymagać częstszych modyfikacji. To z kolei prowadzi do przestojów i niesie ze sobą ryzyko popełnienia błędów. Projekt przewiduje opracowanie modułów plug&produce jako rozwiązanie tego problemu – nowe moduły będą mogły być dodawane w procesie produkcji, a niepotrzebne zostaną odłączone.

W przyszĹ‚oĹ›ci w kaĹźdym Ĺ‚aĹ„cuchu produkcyjnym majÄ… znaleźć siÄ™ samodzielne moduĹ‚y wykonujÄ…ce okreĹ›lone zadania – np. wytĹ‚aczanie, wiercenie lub montaĹź, ktĂłre razem bÄ™dÄ… tworzyć zindywidualizowany system produkcyjny o duĹźych zdolnoĹ›ciach adaptacyjnych.Â

)

12

' " '

/ $ 0 '0 . $' $ ' "

AUTOMATYKA

Zwiększać potencjał.

Tworzyć wartość.

sie z ak r e t ko w Wszys ysłu 4.0 i p r ze m rgii u ene s y s te m o ś c i ł p r z y sz ! iejscu m ny m d je w

HANNOVER MESSE 24–28 kwietnia 2017 ▪ Hanower ▪ Niemcy hannovermesse.com

Get new technology first

Targi Hanowerskie s.c. ▪ Tel. +48 22 465 66 22 ▪ info@targihanowerskie.com.pl

R E K L A M A

yy D/% zE ZK Kt d Z'/ E Z' dz</ / > <dZKd ,E/</ XV TARGI ODNAWIALNYCH

PRODUKTY

NOWE PANELE STEROWANIA I SYSTEMY SERII G I B Nowe panele sterowania i systemĂłw serii G i B umoĹźliwiajÄ&#x2026; zintegrowane korzystanie z róşnych domen bezpieczeĹ&#x201E;stwa i ochrony (wĹ&#x201A;amania, poĹźary, kontrola dostÄ&#x2122;pu, dozĂłr wizyjny). Panele serii G zapewniajÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; maksymalnie 599 stref, co umoĹźliwia ich wykorzystanie w wiÄ&#x2122;kszych instalacjach, a panele serii B â&#x20AC;&#x201C; maksymalnie 96 stref, dziÄ&#x2122;ki czemu dobrze sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w mniejszych i Ĺ&#x203A;rednich instalacjach.  Zintegrowana technologia Ethernet, ktĂłra obsĹ&#x201A;uguje protokĂłĹ&#x201A; IPv6 wysyĹ&#x201A;a alarmy do stacji monitoringu, eliminujÄ&#x2026;c koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; korzystania z linii telefonicznej i obniĹźajÄ&#x2026;c dziÄ&#x2122;ki temu koszty eksploatacji systemu. Zdalnie przeprowadzane

aktualizacje oprogramowania firmowego uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026; konserwacjÄ&#x2122; systemu.  Systemy serii G i B umoĹźliwiajÄ&#x2026; bezpoĹ&#x203A;redniÄ&#x2026; integracjÄ&#x2122; kamer sieciowych, co umoĹźliwia wizyjnÄ&#x2026; detekcjÄ&#x2122; ruchu, ktĂłra aktywuje okreĹ&#x203A;lone strefy na panelu. Dodatkowo same zdarzenia takĹźe mogÄ&#x2026; aktywowaÄ&#x2021; kamerÄ&#x2122;. Obraz zdarzenia jest przesĹ&#x201A;any za pomocÄ&#x2026; e-maila na urzÄ&#x2026;dzenie mobilne uĹźytkownikĂłw.

BezpĹ&#x201A;atna aplikacja Remote Security Control na urzÄ&#x2026;dzenia mobilne z systemem iOS i Android umoĹźliwia uzbrajanie i rozbrajanie jednego lub wiÄ&#x2122;cej systemĂłw i obszarĂłw chronionych, a takĹźe kontrolowanie wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; drzwi i okien.

1 / $ 0

KABLE I MATY GRZEJNE DEVI PRZECIW OBLODZENIOM Maty DEVIsnow, kable DEVIsafe, DEVIsnow oraz regulatory DEVIreg wchodzÄ&#x2026; w skĹ&#x201A;ad systemu przeciwoblodzeniowemu firmy Danfoss. ZabezpieczajÄ&#x2026; chodniki i schody, podjazdy i rampy, rynny i rury spustowe oraz poĹ&#x201A;acie dachowe.

System jest prosty w montaşu.

Do zabezpieczania asfaltu stosuje siÄ&#x2122; kable i maty grzejne DEVIasphalt, ktĂłre oprĂłcz podwyĹźszonej odpornoĹ&#x203A;ci na promieniowanie UV (jak DEVIsnow), majÄ&#x2026; zwiÄ&#x2122;kszonÄ&#x2026; wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; temperaturowÄ&#x2026;. Maty grzejne DEVIsnow 300T sÄ&#x2026; idealnym rozwiÄ&#x2026;zaniem dla powierzchni o regularnych ksztaĹ&#x201A;tach. Jednostronnie zasilane maty o szerokoĹ&#x203A;ciach 50, 75 i 100 cm oraz mocy 300 W/m2 moĹźna szybko zamontowaÄ&#x2021;. Wystarczy je rozwinÄ&#x2026;Ä&#x2021; i przykryÄ&#x2021; warstwÄ&#x2026; piasku lub betonu/kleju. W przypad-

ku schodĂłw zaleca siÄ&#x2122; stosowanie jednostronnie zasilanych kabli grzejnych DEVIsnow 30T. Rynny i rury spustowe mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wyposaĹźone w kable grzejne DEVIsafe 20T lub DEVIsnow 30T, ktĂłre sÄ&#x2026; odporne na promieniowanie UV oraz na zmienne warunki atmosferyczne.

Kable i maty grzejne DEVIsafe/ DEVIsnow charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; staĹ&#x201A;ym poborem prÄ&#x2026;du. W celu ograniczenia zuĹźycia energii elektrycznej naleĹźy zastosowaÄ&#x2021; regulator. Termostaty do systemĂłw przeciwoblodzeniowych mogÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; na podstawie pomiaru temperatury i wilgotnoĹ&#x203A;ci, np. termostat DEVIreg 850 lub tylko temperatury â&#x20AC;&#x201C; np.

DEVIreg 316.

2 $ ' '

ZESPOĹ Y Ĺ OĹťYSKOWE FIRMY ELESA+GANTER Firma Elesa+Ganter poszerzyĹ&#x201A;a ofertÄ&#x2122; o nowÄ&#x2026; rodzinÄ&#x2122; produktĂłw â&#x20AC;&#x201C; wahliwe zespoĹ&#x201A;y Ĺ&#x201A;oĹźyskowe w oprawach z tworzywa. SÄ&#x2026; to specjalne Ĺ&#x201A;oĹźyska kulkowe zabudowane w oprawach o róşnych ksztaĹ&#x201A;tach. WewnÄ&#x2122;trzny pierĹ&#x203A;cieĹ&#x201E; Ĺ&#x201A;oĹźyska jest szerszy od zewnÄ&#x2122;trznego i ma zamontowany wkrÄ&#x2122;t dociskowy, ktĂłry umoĹźliwia osiowe zabezpieczenie waĹ&#x201A;ka po osadzeniu w Ĺ&#x201A;oĹźysku. Oprawa uĹ&#x201A;atwia przymocowanie Ĺ&#x201A;oĹźyska do obudowy urzÄ&#x2026;dzenia oraz zapewnia mu odpowiednie smarowanie.

Konstrukcja zespoĹ&#x201A;u Ĺ&#x201A;oĹźyskowego gwarantuje skuteczne uszczelnienie, a smarowniczka â&#x20AC;&#x201C; zapas smaru. Dodatkowo, dziÄ&#x2122;ki kulistej powierzchni pierĹ&#x203A;cienia zewnÄ&#x2122;trznego Ĺ&#x201A;oĹźyska i sferycznemu otworowi w obudowie, zespoĹ&#x201A;y Ĺ&#x201A;oĹźyskowe mogÄ&#x2026; osiÄ&#x2026;gaÄ&#x2021; wychylenie

14

kÄ&#x2026;towe do 2,5°. Kompensuje to bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy niewspĂłĹ&#x201A;osiowoĹ&#x203A;ci.

Oprawy sÄ&#x2026; wykonane ze wzmocnionego wĹ&#x201A;Ăłknem szklanym technopolimeru na bazie poliamidu i przykrÄ&#x2122;cane bezpoĹ&#x203A;rednio do konstrukcji w przelotowych otworach montaĹźowych, wzmocnionych nierdzewnymi tulejkami. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od ksztaĹ&#x201A;tu oprawy zespĂłĹ&#x201A; Ĺ&#x201A;oĹźyskowy moĹźna zamocowaÄ&#x2021; w róşnych pĹ&#x201A;aszczyznach i konfiguracjach otworĂłw mocujÄ&#x2026;cych.

Wszystkie wykonania sÄ&#x2026; dostosowane do wspĂłĹ&#x201A;pracy z waĹ&#x201A;kami o Ĺ&#x203A;rednicy czopa 25 mm lub 30 mm i do pracy w temperaturze od â&#x20AC;&#x201C;20 °C do +60 °C. ZespoĹ&#x201A;y Ĺ&#x201A;oĹźyskowe przeznaczone sÄ&#x2026; do stosowania w róşnych gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;ziach przemysĹ&#x201A;u, m.in. w systemach transportu wewnÄ&#x2122;trznego. ( $ 3 '

AUTOMATYKA

PRODUKTY

NAJMNIEJSZY CZUJNIK CIŚNIENIA

DOSKONAŁA OCHRONA LUDZI I MASZYN

Bosch Sensortec zaprezentował najmniejszy i najwydajniejszy czujnik ciśnienia barometrycznego. Model BMP380 ma niewielkie wymiary: 2,0 × 2,0 × 0,75 mm i został zaprojektowany z myślą o jak największej elastyczności. Rozwiązanie typu Single Package można zintegrować w wielu istniejących i przyszłych rozwiązaniach oraz urządzeniach.

Nowa pamięć FIFO o pojemności 512 bajtów i funkcja Interrupt umożliwiają zapisywanie i łatwy dostęp do danych o wartości ciśnienia, a także mierzonej równocześnie temperatury. Ułatwia to nie tylko obsługę, ale także obniża zużycie prądu podczas pracy do zaledwie 2,0 µA przy częstotliwości 1 Hz. Zakres pomiaru wynosi od 300 hPa do 1250 hPa. Dokładność względna wynosi ±0,06 hPa (±0,5 m) w zakresie temperatury 25–40 °C. Czujnik BMP380 jest energooszczędny oraz charakteryzuje się atrakcyjną relacją jakości do ceny.

Technologia safety to kluczowe zagadnienie w automatyce przemysłowej.

Instalacje zdecentralizowane Murrelektronik umożliwiają osiągnięcie najwyższych kategorii bezpieczeństwa całego systemu. Murrelektronik oferuje szeroki zakres rozwiązań przeznaczonych do wielu zastosowań, spełniających różnorodne wymogi – wszystko to w rozsądnej relacji ceny do wydajności.

/ $ 0

NOWE NIWELATORY LASEROWE

4

1-2/2017

SZEROKA GAMA OFEROWANYCH PRZEZ NAS ROZWIĄZAŃ SAFETY

R E K L A M A

Fluke wprowadza do swojej oferty sześć modeli niwelatorów i dwa odbiorniki laserowe. Nowa rodzina niwelatorów laserowych dedykowana jest przede wszystkim elektroinstalatorom i instalatorom HVAC – z laserami zielonym i czerwonym. Są to modele: Fluke-3PR i Fluke-3PG, Fluke-180LR i Fluke-180LG oraz Fluke-180LR System i Fluke-180LG System, a także odbiorniki laserowe Fluke-LDR i Fluke-LDG. Konstrukcja niwelatorów laserowych Fluke cechuje się dużą wytrzymałością – urządzenia te zostały zaprojektowane tak, by nie uległy uszkodzeniu w przypadku upadku z wysokości jednego metra (co zostało potwierdzone testami).

Precyzja tych przyrządów dla profesjonalistów jest również zgodna z wysokimi standardami firmy Fluke.

W przypadku 3-punktowych niwelatorów laserowych Fluke dokładność wynosi 6 mm przy odległości 30 metrów, a w przypadku liniowych niwelatorów laserowych – 3 mm, przy odległości 10 metrów. Szybkonastawne, samopoziomujące zawieszenie kardanowe gwarantuje dokładne i błyskawiczne wyznaczanie punktów oraz linii odniesienia, co znacznie ułatwia długie i żmudne prace traserskie.

murrelektronik.pl15

PRODUKTY

ISKROBEZPIECZNA KAMERA DO WYKRYWANIA WYCIEKÓW GAZU Nowa kamera Flir GFx320, z funkcją obrazowania optycznego gazów (OGI), została zaprojektowana do pracy w strefach zagrożonych wybuchem. FLIR GFx320 wykrywa i wizualizuje niewidoczne emisje węglowodorów, takich jak metan oraz lotnych związków organicznych (LZO) zwykle występujących w miejscach wydobycia ropy i gazu ziemnego. Kamera uzyskała certyfikaty zgodności ze światowymi normami i została uznana przez Międzynarodową Komisję Elektrotechniczną za sprzęt iskrobezpieczny i zabezpieczony przed wybuchem.

Kamera Flir GFx320 służy do badania newralgicznych i potencjalnie niebezpiecznych stref pracy, zwiększając bezpieczeństwo użytkowników.

Podobnie jak wcześniejszy model FLIR GF320, kamera Flir GFx320 jest skalibrowana w celu pomiaru temperatury.

Jej użytkownicy mogą uzyskać optymalny kontrast termiczny między składnikiem gazowym, a otoczeniem oraz dokonać inspekcji instalacji pod kątem strat energetycznych. Kamerę przetestowano i potwierdzono zgodność czułości z poziomami zdefiniowanymi w normie dotyczącej metanu OOOOa amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (EPA). Urządzenie oznacza każdy zapis danymi GPS, spełniając tym samym wymagania prawne w zakresie raportowania.

4

ODPORNE PÓŁFABRYKATY IGUS Z NOWYCH MATERIAŁÓW Z myślą o prototypach, próbkach do testów oraz małych seriach, firma igus oferuje swoim klientom 25 półfabrykatów z odpornych na ścieranie i niewymagających konserwacji, wysokogatunkowych tworzyw sztucznych.

Firma igus specjalizująca się w tworzywach sztucznych w ruchu – motion plastics – poszerzyła swój bogaty asortyment o dwa nowe tworzywa iglidur. Półfabrykaty z tworzyw iglidur A500 i C500 cechują się dużą odpornością na temperaturę i działanie mediów, a także zapewniają swobodę konstruowania rozwiązań na potrzeby branży spożywczej, chemicznej, techniki medycznej, czy budowy instalacji przemysłowych.

Łatwe do obróbki półfabrykaty firmy igus, konstruktorzy zyskują różnorodne możliwości wykonania, przy niewielkich kosztach, ruchomego elementu, który zawsze pasuje oraz nie wymaga smarowania ani konserwacji. Z łatwych w obróbce mechanicznej półfabrykatów w nieskomplikowany sposób można formować, frezować oraz wycinać indywidualne elementy o różnorodnych kształtach. Tworzywa iglidur A500 i C500 to dwa nowe materiały firmy igus, które charakteryzują się dużą odpornością na media oraz temperaturę – do +250 °C. $

R E K L A M A

16

AUTOMATYKA

PRODUKTY

KOMPAKTOWE ZĹ Ä&#x201E;CZE WYSOKOPRÄ&#x201E;DOWE Trend miniaturyzacji w przemyĹ&#x203A;le jest coraz silniejszy. WychodzÄ&#x2026;c naprzeciw wymaganiom rynku, HARTING wprowadza do oferty jednopinowe zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze Han Q 1/0 Axial Screw Protected, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ce optymalnym rozwiÄ&#x2026;zaniem dla aplikacji o ograniczonej przestrzeni. ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze umoĹźliwia przewodzenie prÄ&#x2026;du o natÄ&#x2122;Ĺźeniu 100 A w maĹ&#x201A;ych obudowach 3A. Charakterystycznymi cechami zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza Han Q 1/0 sÄ&#x2026; wtyk o ksztaĹ&#x201A;cie kÄ&#x2026;towego pinu oraz relatywnie pĹ&#x201A;aska struktura.

KompaktowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zostaĹ&#x201A;a osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;ta po stronie przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowej poprzez zastosowanie dodatkowego gniazda. Wariant wtyku zostaĹ&#x201A; juĹź wstÄ&#x2122;pnie zmontowany. Budowa gniazda bazuje na technice przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowej typu Axial-Screw. DziÄ&#x2122;ki takim rozwiÄ&#x2026;zaniom montaĹź zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza nie wymaga stosowania specjalistycznych narzÄ&#x2122;dzi.

HARTING oferuje rĂłwnieĹź wersjÄ&#x2122; z prostym wtykiem umoĹźliwiajÄ&#x2026;cym stworzenie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia przelotowego, jak rĂłwnieĹź poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia typu kabel-kabel. W tej wersji przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie jest stosowane za pomocÄ&#x2026; standardowego podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia przewodu.

ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze Han Q 1/0 Axial Screw Protected moĹźe byÄ&#x2021; stosowane z przewodami o przekrojach z zakresu od 16Â mm2 do 25Â mm2. ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze umoĹźliwia kodowanie za pomocÄ&#x2026; osobnych kontaktĂłw. Dodatkowo piny sÄ&#x2026; chronione przed dotykiem zgodnie z IEC 60Â 529.

HARTING POLSKA Sp. z o.o. , . 5$ 66% 7898:; ) ' , ;6 <7: =6 ;6% - ;6 <7> 8: 6< 9" ?0 ' , " ,0 ' ,

PIERWSZY CERTYFIKOWANY BEZPIECZNY SYSTEM CHWYTAKOWY Uniwersalny chwytak EGN naleĹźy do szerokiej gamy chwytakĂłw serwoelektrycznych, znajdujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w portfolio firmy SCHUNK. Produkowane sÄ&#x2026; chwytaki typu EGN 80, 100 i 160, ze skokiem palca w zakresie 8â&#x20AC;&#x201C;16 mm oraz siĹ&#x201A;Ä&#x2026; zacisku od 400 N do 1000 N. UmoĹźliwia transport detali o masie do 5,4 kg. Chwytak EGN jest sterowany kontrolerem ECM, regulujÄ&#x2026;cym rĂłwnieĹź szybkoĹ&#x203A;ci poruszania siÄ&#x2122; szczÄ&#x2122;k bazowych i siĹ&#x201A;Ä&#x2122; zacisku.

Kontroler komunikuje siÄ&#x2122; z zewnÄ&#x2122;trzymi systemami za pomocÄ&#x2026; protokoĹ&#x201A;Ăłw Profibus (do 12 Mb/s) i CANbus (do 1 Mbit/s), RS-323 lub cyfrowo I/O. EGN ma wielozÄ&#x2122;bne prowadnice szczÄ&#x2122;k bazowych, zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026;ce precyzjÄ&#x2122; dziaĹ&#x201A;ania poprzez redukcjÄ&#x2122; luzĂłw na szczÄ&#x2122;kach. Ten typ konstrukcji gwarantuje wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; ĹźywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; chwytaka. Zapobiega takĹźe powstawaniu efektu â&#x20AC;&#x17E; szufladyâ&#x20AC;?, polegajÄ&#x2026;cego na spadku siĹ&#x201A;y trzymania

i rozchylaniu siÄ&#x2122; szczÄ&#x2122;k w skrajnym rozsuniÄ&#x2122;tym poĹ&#x201A;oĹźeniu, co przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na zuĹźycie prowadnic bazowych.

Chwytak EGN moĹźe byÄ&#x2021; wykonany w wersji pyĹ&#x201A;oszczelnej.

MoĹźe byÄ&#x2021; wyposaĹźony w moduĹ&#x201A; bezpieczeĹ&#x201E;stwa ECS, ktĂłry we wspĂłĹ&#x201A;pracy z kontrolerem ECN realizuje funkcje SLS, SOS i STO, odpowiadajÄ&#x2026;ce za bezpieczny moment wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania, zatrzymanie oraz ograniczenie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci.

RozwiÄ&#x2026;zanie to jest odpowiedziÄ&#x2026; firmy na nowe regulacje, dotyczÄ&#x2026;ce bezpieczeĹ&#x201E;stwa wspĂłĹ&#x201A;pracy czĹ&#x201A;owieka z maszynÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; norma DIN EN ISO 13849.

SCHUNK INTEC Sp. z o.o. , $ <=@8>% >797>> $ ' , :: ;:A :7 >>% - :: ;:A :7 >< 9" - ? ,$ 0 , " 0'' @@ ,$ 0 , "

NOWY PRZYCISK ZATRZYMANIA AWARYJNEGO QRBDUV Firma Nowimex ma w swoim portfolio bogatÄ&#x2026; gamÄ&#x2122; komponentĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

W ostatnim czasie wprowadziĹ&#x201A;a do swojej oferty przycisk zatrzymania awaryjnego QRBDUV z aktywnym podĹ&#x203A;wietleniem i wbudowanÄ&#x2026; diagnostykÄ&#x2026;. ŚóĹ&#x201A;to-czerwone podĹ&#x203A;wietlenie sygnalizuje gotowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do dziaĹ&#x201A;ania urzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłrego przycisk jest czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; skĹ&#x201A;adowÄ&#x2026;. Kryza przeciwblokadowa podĹ&#x203A;wietlana jest na şóĹ&#x201A;to. Gdy urzÄ&#x2026;dzenie jest nieaktywne lub wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone, przycisk zatrzymania awaryjnego nie jest oĹ&#x203A;wietlony, nie przypomina przycisku zatrzymania. Przycisk QRBDUV opracowano zgodnie z wytycznymi normy EN ISO 13850:2015.

Wbudowana diagnostyka stale kontroluje sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; podĹ&#x203A;wie-

1-2/2017

tlenia. W przypadku awarii podĹ&#x203A;wietlenia i â&#x20AC;&#x17E;deaktywacjiâ&#x20AC;? przycisku ukĹ&#x201A;ad monitorowania natychmiast generuje sygnaĹ&#x201A; zatrzymania. SygnaĹ&#x201A; ten jest wysyĹ&#x201A;any do systemĂłw nadrzÄ&#x2122;dnych.

Przycisk ma moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; szybkiego podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia za pomocÄ&#x2026; zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza M12. Jego stopieĹ&#x201E; ochrony wynosi IP65. Przycisk dostÄ&#x2122;pny jest rĂłwnieĹź w wersji pulpitowej.

NOWIMEX s.c. , & " A7 >:9BAB ) $ ' , :: =6A =7 ;B - :: =6A =7 <8 9" - ? " , ", , " , ",

17

PRODUKTY

EŻEKTOR PRÓŻNIOWY PICOMPACT23 Z IO-LINK Wejście na rynek inteligentnych czujników i elementów wykonawczych skłoniło firmę Piab do uzupełnienia własnej oferty o eżektor piCOMPACT23, wyposażony w funkcję IO-Link. Platforma eżektorów próżniowych klasy premium „wszystko-w-jednym” piCOMPACT23 umożliwia podłączenie standardowej technologii wejścia/wyjścia (IO). Funkcja IO-Link, oferowana jako opcja, może być stosowana ze wszystkimi magistralami komunikacyjnymi, co ułatwia łączenie ze sobą różnych systemów.

Technologia IO-Link jest oparta na trzech przewodach i jest pierwszym na świecie standardem (IEC 61131-9) dwupunktowej komunikacji dla czujników i elementów wyko-

nawczych. Jedną z głównych korzyści jest łatwość wykonywania połączeń.

IO-Link ma charakter ogólny i jest niezależny od magistrali. Może być stosowany jako brama do różnych magistrali systemowych, wykorzystywanych w różnych częściach świata, albo tylko w pewnych segmentach rynku.

Eżektor piCOMPACT23 oparty jest na technologii COAX i został zbudowany specjalnie dla zrobotyzowanych aplikacji. Może być wybrany dla średnich i dużych systemów próżniowych do paletyzacji pudełek i załadunku, sortowania, przeładunku i rozładunku różnych arkuszy materiałów. +

NOWY ROBOT AGV FLATRUNNER Firma WObit wprowadziła na rynek nowy model robota transportowego.

AGV FlatRunner ma do 250 mm wysokości i może transportować wózek o masie do 400 kg z prędkością do 4 km/h. Wózek jest mocowany od spodu za pomocą wysuwanych trzpieni, wyposażonych w czujniki monitorujące zaczepienie.

AGV FlatRunner ma symetryczną konstrukcję, zapewniającą ruch w dwóch kierunkach i skręcanie pod kątem 90°. Robot porusza się po trasie wyznaczonej malowaną lub wyklejaną kolorową linią. Do śledzenia linii i rozpoznawania punktów kontrolnych wykorzystywany jest system pozycjonowania wizyjnego, który pozwala na precyzyjne prowadzenie robota i reagowanie na zdarzenia (kody DataMatrix).

W celu zapewnienia bezpieczeństwa robot AGV FlatRunner został wyposażony w dwa laserowe skanery przestrzeni z funkcją bezpieczeństwa (spełniają wymogi SIL 2), przeznaczone do zabezpieczania obszarów w pobliżu linii produkcyjnych oraz do monitorowania ścieżki pojazdów. O wszelkich zdarzeniach informują również sygnały świetlne i dźwiękowe.

AGV FlatRunner jest wyposażony w komunikację Wi-Fi i może być sterowany za pomocą sieci bezprzewodowej.

Co istotne, robot może być zintegrowany w większą sieć zarządzaną z poziomu systemu SCADA lub z panelu HMI z punktem dostępu do sieci bezprzewodowej. )*+ '

MODUŁ MSE6-E2M FIRMY FESTO Nowy moduł MSE6-E2M, oferowany przez firmę Festo, znacznie ułatwia oszczędzanie energii.

To rozwiązanie, łączące w sobie trzy funkcje – monitoringu przepływu, ciśnienia i nieszczelności.

Moduł efektywności energetycznej MSE6-E2M oszczędza zużycie sprężonego powietrza, dzięki automatycznej kontroli i współdziałaniu z cyklem pracy maszyn. Produkt może stanowić również ciekawą propozycję dla producentów maszyn, umożliwiając oferowanie bardziej efektywnych energetycznie urządzeń.

MSE6-E2M to inteligentne urządzenie stosowane do optymalizacji zużycia energii. Moduł wykrywa zwiększone zużycie sprężonego powietrza, które może być spowodowane przez nieszczelności. To z kolei umożliwia podjęcie działań prewencyjnych ukierunkowanych na konserwację urządzeń.

18

Ponadto moduł MSE6-E2M wykrywa, kiedy maszyna jest w stanie nieprodukcyjnym i zatrzymuje dopływ sprężonego powietrza w celu uniknięcia niepotrzebnego zużycia tego medium.

System sterowania podłączony do urządzenia przez magistralę Profibus umożliwia cykliczną wymianę danych, takich jak prędkość, przepływ, ciśnienie i zużycie sprężonego powietrza, które mogą być również wizualizowane za pośrednictwem panelu sterowania i analizowane przez użytkownika.

Urządzenie jest konfigurowane za pomocą zewnętrznego panelu operatora lub komputera PC, a dane są transmitowane on-line przez Fieldbus.

4 $'

AUTOMATYKA

PRODUKTY

NOWY BEZSZCZOTKOWY SILNIK DC O LEPSZYCH PARAMETRACH Bezszczotkowy silnik DC 1935â&#x20AC;ŚBRC firmy Faulhaber to zoptymalizowana wersja uznanego napÄ&#x2122;du serii 1935â&#x20AC;ŚBRE. Nowy model ma wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; moc â&#x20AC;&#x201C; ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y moment obrotowy osiÄ&#x2026;ga 3,5 mNm. Kierunek obrotĂłw silnika moĹźna przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czaÄ&#x2021;. Ma teĹź szerszy zakres prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej: 1000â&#x20AC;&#x201C;11 000 obr./min i wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. ZwiÄ&#x2122;kszono takĹźe zakres temperatury pracy: od â&#x20AC;&#x201C;25 °C do +85 °C. Nowe i wysoce wydajne Ĺ&#x201A;oĹźyska zapewniajÄ&#x2026; dĹ&#x201A;uĹźszy okres uĹźytkowania. Sprawdzona koncepcja przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy pozostaĹ&#x201A;a bez zmian. Silnik 1935â&#x20AC;ŚBRC jest wyposaĹźony w zintegrowany regulator prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, ma wĹ&#x201A;asny sterownik elektroniczny. Regulacja prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci obrotowej odbywa siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; regulatora PI, zgodnie z zewnÄ&#x2122;trznÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; zadanÄ&#x2026;.

DziÄ&#x2122;ki maĹ&#x201A;ej Ĺ&#x203A;rednicy â&#x20AC;&#x201C; 19 mm oraz dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci 35 mm silnik moĹźna zabudowaÄ&#x2021; w zminiaturyzowanych urzÄ&#x2026;dzeniach. Jego solidna konstrukcja jest odporna na duĹźe obciÄ&#x2026;Ĺźenia. Zintegrowany ogranicznik natÄ&#x2122;Ĺźenia prÄ&#x2026;du zabezpiecza silnik przed przeciÄ&#x2026;Ĺźeniem. Ustawienia sterownika mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; parametryzowane adapterem do programowania. Typowymi zastosowaniami silnikĂłw 1935â&#x20AC;ŚBRC sÄ&#x2026; przede wszystkim pompy, na przykĹ&#x201A;ad w przyrzÄ&#x2026;dach laboratoryjnych, drukarkach atramentowych, urzÄ&#x2026;dzeniach medycznych i diagnostycznych, ogniwach paliwowych lub systemach akumulatorowych. Innymi moĹźliwymi zastosowaniami sÄ&#x2026; robotyka, technika narzÄ&#x2122;dziowa, automatyka przemysĹ&#x201A;owa oraz technika pomiarowa i kontrolna.

FAULHABER Polska Sp. z o.o. , ;% A>9:>8 5 ' , A6 :;= ;: 7<% - A6 :;= ;: 78 9" - ?- 0 + , ,- 0 + ,

R E K L A M A

R E K L A M A

1-2/2017

19

PRODUKTY

MONITORING FORMOWANIA NA GORÄ&#x201E;CO Selmatec Systems przy wspĂłĹ&#x201A;pracy z Fluke Process Instruments opracowaĹ&#x201A; zestaw systemĂłw kontroli jakoĹ&#x203A;ci do procesĂłw formowania na gorÄ&#x2026;co. OprĂłcz sensorĂłw wizyjnych wykorzystywane sÄ&#x2026; pirometry Raytek MI3 i skanery Raytek MP150.

Obszary pomiarowe sÄ&#x2026; sprawdzane w czasie rzeczywistym. Sekwencje automatyczne mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; konfigurowane dla alarmĂłw, wyĹ&#x201A;adowania pĂłĹ&#x201A;fabrykatu i przestoju linii technologicznej.

Skanery umoĹźliwiajÄ&#x2026; monitorowanie pĂłĹ&#x201A;fabrykatĂłw przesuwajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; na linii technologicznej oraz obrobionych detali.

SkanujÄ&#x2026;c z czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; 150 Hz, generujÄ&#x2026; one obrazy termiczne pozwalajÄ&#x2026;ce oceniÄ&#x2021; jednorodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozkĹ&#x201A;adu temperatury, integralnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pĂłĹ&#x201A;fabrykatĂłw (róşnice gruboĹ&#x203A;ci, zachodze-

nie na siebie materiaĹ&#x201A;u), parametry pieca, zuĹźycie matrycy i wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; cyklu chĹ&#x201A;odzenia. Wykrywane sÄ&#x2026; nawet najmniejsze punkty gorÄ&#x2026;ca lub zimna.

Gdy detale nie speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; zaĹ&#x201A;oĹźonych parametrĂłw, system moĹźe automatycznie wygenerowaÄ&#x2021; alarm i wyĹ&#x201A;adowaÄ&#x2021; pĂłĹ&#x201A;fabrykat. Pozwala to skrĂłciÄ&#x2021; czas przestoju, poniewaĹź proces technologiczny moĹźe byÄ&#x2021; zazwyczaj kontynuowany bez zatrzymania.

System monitoruje 100% przetworzonych detali. Pomiar temperatury speĹ&#x201A;nia wymogi normy CQI-9 HTSA przy dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci rĂłwnej Âą1%. DziÄ&#x2122;ki otwartemu, skalowalnemu Ĺ&#x203A;rodowisku programowemu i sprzÄ&#x2122;towemu, wszystkie systemy Selmatec dajÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dalszej adaptacji.

4 $$ # $' " '$

NIEDROGA AUTOMATYZACJA DZIÄ&#x2DC;KI PIÄ&#x2DC;CIOOSIOWYM RAMIONOM PRZEGUBOWYM Firma igus oferuje system robolink D, ktĂłry pozwala na zwiÄ&#x2122;kszenie produktywnoĹ&#x203A;ci w Ĺ&#x201A;atwy i niedrogi sposĂłb dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu uniwersalnego zestawu do budowania robotĂłw.

ModuĹ&#x201A;owy piÄ&#x2122;cioosiowy zestaw z serii robolink D skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z ramienia przegubowego, silnika i przekĹ&#x201A;adni. CaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; stanowi uniwersalny system, ktĂłry moĹźe byÄ&#x2021; zmontowany przez klienta i uĹźyty do róşnorodnych zastosowaĹ&#x201E; robotycznych. Ponadto moĹźliwe jest Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenie silnikĂłw oraz przegubĂłw o róşnych wielkoĹ&#x203A;ciach z powszechnie stosowanymi sterownikami w celu zbudowania kompletnego robota z tworzywa sztucznego i aluminium. Fabrycznie zmontowane piÄ&#x2122;cioosiowe ramiÄ&#x2122;

z przegubami robolink D, zestawami silnika krokowego i Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznikami z giÄ&#x2122;tej blachy jest teĹź wyposaĹźone e-prowadniki igus i przewody chainflex objÄ&#x2122;te 36-miesiÄ&#x2122;cznÄ&#x2026; gwarancjÄ&#x2026;. Silniki wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026; z dostÄ&#x2122;pnymi w handlu sterownikami, natomiast odstÄ&#x2122;py miÄ&#x2122;dzy osiami moĹźna modyfikowaÄ&#x2021; zmieniajÄ&#x2026;c stronÄ&#x2122; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowÄ&#x2026;. PiÄ&#x2122;cioosiowy zestaw robotyczny robolink DC jest dostÄ&#x2122;pny w dwĂłch wariantach: mniejszym o noĹ&#x203A;noĹ&#x203A;ci do 0,5 kg oraz wiÄ&#x2122;kszym o noĹ&#x203A;noĹ&#x203A;ci do 2,5 kg. Ponadto system moĹźna zamawiaÄ&#x2021; jako podzespĂłĹ&#x201A;, np. jako jednostkÄ&#x2122; obrotowÄ&#x2026;, wychylnÄ&#x2026; lub dwuosiowe ramiÄ&#x2122; wychylne. $

ZĹ Ä&#x201E;CZA HAN ES PRESS â&#x20AC;&#x201C; BĹ YSKAWICZNE PRZYĹ Ä&#x201E;CZENIE Szybka instalacja i prosta wymiana to zalety nowych zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy firmy HARTING. ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza z kontaktami Han ES Press bazujÄ&#x2026; na mechanizmie sprÄ&#x2122;Ĺźynowym i sÄ&#x2026; przygotowane do natychmiastowego montaĹźu. Wystarczy wprowadziÄ&#x2021; odizolowany przewĂłd i nacisnÄ&#x2026;Ä&#x2021; wsuwkÄ&#x2122; montaĹźowÄ&#x2026;, aby przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; przewĂłd do kontaktu. Podczas demontaĹźu przewodu z Han ES Press wystarczy wĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;rubokrÄ&#x2122;t i przesunÄ&#x2026;Ä&#x2021; dĹşwigniÄ&#x2122; z niewielkÄ&#x2026; siĹ&#x201A;Ä&#x2026; ku gĂłrze aby zacisk zwolniĹ&#x201A; przewĂłd. DziÄ&#x2122;ki wtykowym zworkom Han ES Press umoĹźliwiajÄ&#x2026; rĂłwnieĹź mostkowanie kontaktĂłw bezpoĹ&#x203A;rednio na zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czu. MoĹźe byÄ&#x2021; ono realizowane za pomocÄ&#x2026; róşnych mostkĂłw wzdĹ&#x201A;uĹźnych i poprzecznych. Kompaktowa konstrukcja umoĹźliwiĹ&#x201A;a zintegrowanie komory pomiarowej

dla kaĹźdego kontaktu, co oznacza, Ĺźe zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza Han ES Press zapewniajÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; diagnostykÄ&#x2122; nawet po zamontowaniu.

Punkty pomiarowe znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na szynie zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza i sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne rĂłwnieĹź po zamontowaniu zworek. Han ES Press sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne z róşnÄ&#x2026; liczbÄ&#x2026; pinĂłw â&#x20AC;&#x201C; 6, 10, 16 i 24, pasujÄ&#x2026; do obudĂłw Han 6 B, 10 B, 16 B i 24 B i sÄ&#x2026; kompatybilne z wkĹ&#x201A;adami serii Han E, ES oraz ESS. Znamionowe natÄ&#x2122;Ĺźenie prÄ&#x2026;du wynosi 16 A. MoĹźliwe jest stosowanie przewodĂłw o przekrojach 0,14â&#x20AC;&#x201C;2,5 mm2, zarĂłwno typu linka, jak i drut, z tulejkami, jak rĂłwnieĹź bez tulejek. ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza Han ES Press nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do wszystkich popularnych typĂłw przewodĂłw w zastosowaniach przemysĹ&#x201A;owych. C #D . $' $ ' "

20

AUTOMATYKA

II EDYCJA

TARGÃ&#x201C;W TECHNIKI PAKOWANIA I OPAKOWAÅ&#x192;

CENTRALNE TARGI SPOŻYWCZE

WARSAW PACK 2017

www.targiopakowan.pl | www.centralnetargispozywcze.pl Al. Katowicka 62, 05-830 Nadarzyn

7-9 MARCA 2017

WYDARZENIA TOWARZYSZÄ&#x201E;CE STREFA

BREWTECH 7 MARCA 2017 MiÄ&#x2122;so i wyroby z miÄ&#x2122;sa

8 MARCA 2017 Dania gotowe

9 MARCA 2017 Przetwory z owoców i warzyw

Specjalistyczne Targi Spożywcze

Strefa Piwa i Cydru

Targi Technologii Spożywczych

R E K L A M A

Zapraszamy na Targi Pneumatyki, Hydrauliki,

P n e u maticon 28-30.03.2017 pneumaticon.targikielce.pl

4Ã&#x17D;YPQNGING QFDúF\KG UKú ,WDKNGWU\QYC GF[ELC 5CNQPW 6GEJPQNQIKK 1DTÃ&#x17D;DMK /GVCNK

ROZMOWA

Roboty w zasiÄ&#x2122;gu rÄ&#x2122;ki * ' + H $ HI $ " ' 0 " % ' 0 $ 0$' K + ' $ H 0 $' ' ' I + ' $ + $' 0 " " ! L " $ "% " M L $ + '$ ( N 9)$ 0 , Universal Robots (UR) to przykĹ&#x201A;ad start-upu, ktĂłremu udaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; zrewolucjonizowaÄ&#x2021; rynek. ProszÄ&#x2122; opowiedzieÄ&#x2021; o poczÄ&#x2026;tkach dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci i etapach rozwoju firmy.

Historia Universal Robots siÄ&#x2122;ga roku 2003, kiedy to na Uniwersytecie PoĹ&#x201A;udniowej Danii w Odense przyszli zaĹ&#x201A;oĹźyciele UR â&#x20AC;&#x201C; Esben Ă&#x2DC;stergaard, Kasper Støy i Kristian Kassow wpadli na pomysĹ&#x201A; stworzenia lekkich, Ĺ&#x201A;atwych w uĹźyciu robotĂłw. Dostrzegli oni nisze na rynku robotycznym, na ktĂłrym wĂłwczas dominowaĹ&#x201A;y ciÄ&#x2122;Ĺźkie, drogie i nieporÄ&#x2122;czne urzÄ&#x2026;dzenia. BrakowaĹ&#x201A;o 22

robotĂłw lekkich i dostosowujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; do potrzeb uĹźytkownikĂłw w róşnych branĹźach (przede wszystkim pod uwagÄ&#x2122; brali sektor spoĹźywczy). Dwa lata później zostaĹ&#x201A;a utworzona firma Universal Robots, ktĂłrej gĹ&#x201A;Ăłwnym celem byĹ&#x201A;o dostarczenie rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; robotycznych dla maĹ&#x201A;ych i Ĺ&#x203A;rednich przedsiÄ&#x2122;biorstw. Wsparcie w realizacji tych zamierzeĹ&#x201E; zaoferowali Syddansk Innovation, a takĹźe DuĹ&#x201E;ski PaĹ&#x201E;stwowy Fundusz Inwestycyjny. W efekcie poczÄ&#x2026;tkowych prac zostaĹ&#x201A; stworzony model cobota UR5, ktĂłry trafiĹ&#x201A; w pierwszej kolejnoĹ&#x203A;ci na rynek duĹ&#x201E;ski i niemiecki.

Późniejsze lata zaowocowaĹ&#x201A;y wzbogaceniem oferty UR o coboty UR10 i UR3 oraz rozszerzeniem dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci firmy w Europie i na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie. Rok 2015 byĹ&#x201A; dla Universal Robots czasem sukcesĂłw â&#x20AC;&#x201C; 25. miejsce na liĹ&#x203A;cie najbardziej innowacyjnych firm wg MIT, rekordowe przychody w wysokoĹ&#x203A;ci 418 mln koron duĹ&#x201E;skich (ok. 56 mln euro). A takĹźe zmian â&#x20AC;&#x201C; UR zyskaĹ&#x201A; nowego wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciciela, ktĂłrym zostaĹ&#x201A;a firma Teradyne. W paĹşdzierniku 2016 r. Universal Robots otworzyĹ&#x201A; dĹ&#x201A;ugo wyczekiwane biuro w regionie Europy Ĺ&#x161;rodkowo-Wschodniej â&#x20AC;&#x201C; w czeskiej Pradze. Wszyscy jesteAUTOMATYKA

ROZMOWA szkolić, spotykać z klientami, dystrybutorami i integratorami – miejsce, w którym staramy się wychodzić naprzeciw kluczowym potrzebom tego regionu.

Część czasu przeznaczamy na prowadzenia działań polegających na edukacji rynku, informowaniu o zaletach wynikających z zastosowania robotów współpracujących i korzyściach, jakie roboty te mogą wnieść dla przedsiębiorstwa. Chcemy, aby przemysł Europy Środkowo-Wschodniej został zrewolucjonizowany przez coboty, co będzie oznaczało dla pracowników firm możliwość zajmowania się bardziej kreatywnymi zadaniami.

Fot. Universal Robots

śmy bardzo zadowoleni z tego faktu, ponieważ nowa siedziba umożliwia lepsze dopasowanie strategicznych działań w tej części Europy.

Jak duży potencjał w zakresie robotyzacji tkwi w regionie Europy Środkowo-Wschodniej?

Robotyzacja jest obecnie tematem wiodącym w przemyśle. Szczególnie widoczne jest zapotrzebowanie na, jak to ja nazywam, „małą automatyzację”. Stąd, możemy śmiało powiedzieć, że nasze coboty wychodzą naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom współcze1-2/2017

snego rynku. Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Bułgaria, Rumunia i kraje byłej Jugosławii to ogromny rynek – bardzo istotny z punktu widzenia strategii rozwoju UR. Wzrost zainteresowania automatyzacją przemysłu jest w tej części Europy szczególnie silnym trendem.

Jakie zadania będzie realizować przedstawicielstwo UR w Pradze?

Praskie biuro Universal Robots powstało z myślą o zarządzaniu działaniami w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Nie jest to tylko nowa siedziba – to przestrzeń, w której można się

UR jest światowym liderem w sprzedaży robotów współpracujących.

Co sprawia, że większość firm wybiera coboty UR? Jesteśmy pionierem i liderem w sprzedaży robotów współpracujących w ujęciu globalnym. Mamy 60% rynku, co oznacza, że sprzedajemy więcej robotów współpracujących niż nasi konkurenci razem. Inni producenci robotów poszli w nasze ślady, bo uznali coboty za produkty perspektywiczne, które rynek dobrze przyjmie.

Universal Robots zdajem sobie sprawę, jak istotna dla przedsiębiorstw jest oszczędność czasu – nasze roboty współpracujące pozwalają znacznie przyspieszyć proces produkcyjny, odciążając pracowników od wykonywania monotonnych i czasochłonnych czynności. Ważnym argumentem przemawiającym za naszymi rozwiązaniami jest najszybszy w branży robotycznej zwrot z inwestycji. Coboty UR3, UR5 i UR10 zachęcają również elastycznością i łatwością obsługi. Cenną zaletą jest fakt, że proces ich implementacji oraz programowania może zostać przeprowadzony bez skomplikowanej, specjalistycznej wiedzy. Ponadto coboty zajmują niewielką przestrzeń i po wcześniejszej analizie i ocenie ryzyka mogą pracować ramię w ramię z człowiekiem. Jesteśmy dumni z tego, że roboty współpracujące UR cieszą się tak ogromnym zainteresowaniem. Cieszy nas zwłaszcza fakt, że coboty trafiają nie tylko do wielkich firm produkcyjnych, ale także do małych i średnich przedsiębiorstw.

23

ROZMOWA Która z wymienionych zalet cobotów jest kluczowa dla aplikacji w firmach z sektora MŚP i dlaczego?

Coboty muszą być przede wszystkim bezpieczne. To podstawowy warunek.

Jeśli nie jest spełniony, robota nie można nazwać robotem współpracującym.

Po wstępnej ocenie ryzyka 80% z tysięcy robotów UR instalowanych na całym świecie pracuje bez żadnych osłon bezpieczeństwa, ramię w ramię z operatorami. To wielka zaleta dla małych i średnich przedsiębiorstw. Wystarczy popatrzeć na liczbę wdrożeń w tym sektorze gospodarki, by przekonać się na ile jest to ważny argument i jak bardzo zmieniło się dzięki temu postrzeganie robotyki przez MŚP. Przyjrzyjmy się konkretnym przykładom. Firma Clamcleats Ltd. z branży tworzyw sztucznych i polimerów, gdzie zainwestowano w robota, zastępując nim ręczne przycinanie, liczy sobie zaledwie 10 pracowników. Drugi przypadek – Fries Maschinenbau – także 10 pracowników, w której zainwestowano UR10. Od momentu jego wdrożenia, produkcja części wirujących i mielących, główny obszar działania firmy, znacznie się zwiększyła, a pracownicy mogą poświęcić więcej uwagi kontroli jakości. I wreszcie fińska firma Konetehdas, licząca 15 pracowników, w której obecnie dwa roboty stosowane są do podawania produktów do szlifierki. Te przykłady można mnożyć. Pokazują one, że roboty współpracujące są w zasięgu także tych firm, które dotychczas były przekonane o niedostępności robotów. W małych firmach roboty współpracujące sprawdzają się idealnie, bo są bezpieczniejsze, elastyczne oraz łatwe w użyciu i programowaniu. Koszt nie jest wysoki, a inwestycja przynosi szybki zwrot – najkrótszy przeciętny okres zwrotu wynosi jedynie 195 dni.

Z powszechnej opinii wynika, że bariery we wdrażaniu robotów są głownie natury mentalnej. Czy Pana obserwacje to potwierdzają?

Tak, czasami „o niebo prościej” jest wytłumaczyć człowiekowi, w jaki sposób ma wykonywać czynności produkcyjne niż dostosować do nich tradycyjnego robota przemysłowego, by w krótkim czasie zaczął wykonywać tę samą pra24

WZROST ZAINTERESOWANIA AUTOMATYZACJĄ PRZEMYSŁU JEST W TEJ CZĘŚCI EUROPY SZCZEGÓLNIE SILNYM TRENDEM. cę. Zwłaszcza, że wciąż o wiele łatwiej i szybciej jest znaleźć pracowników, którzy mogą wykonywać powtarzalne, nudne, czynności, niż wdrożyć standardowe roboty przemysłowe. Koszty też nie pozostają bez znaczenia – do tej pory nieraz silnym hamulcem w rozwoju robotyki jest koszt adaptacji robotów do zadań w przemyśle. Na szczęście to się zmienia i to właśnie dzięki zastosowaniu robotów współpracujących.

Firma Universal Robots zrewolucjonizowała proces konfigurowania robotów, dzięki czemu czas jego wdrożenia nie jest już mierzony w tygodniach, lecz w godzinach. Średni czas konfiguracji zgłaszany przez naszych klientów wynosi jedynie pół dnia. Pierwszy kontakt z robotem, obejmujący jego rozpakowanie, montaż oraz zaprogramowanie prostego zadania zajmuje nieprzeszkolonemu pracownikowi zazwyczaj mniej niż godzinę.

Roboty współpracujące zapewniają przewagę konkurencyjną wynikającą z zastosowania zaawansowanej robotyzacji z pominięciem tradycyjnych, dodatkowych kosztów związanych z programowaniem i konfiguracją robotów oraz dedykowanymi, osłoniętymi stanowiskami pracy. Dzięki takiemu podejściu robotyzacja jest również opłacalna dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Mówi się, że roboty współpracujące otwierają nowe horyzonty w automatyce. Gdzie widzi Pan największe możliwości ich wykorzystania?

Patrząc na przykłady użycia robotów współpracujących trudno jest znaleźć obszary przemysłu, w których maszyny te nie znalazłyby zastosowania. Mamy w Universal Robots przykłady wykorzystania ich do pakowania – m.in. firma Atria, Cascina Italia i Böco Böddecker, montażu – m.in. firma Betacom i Profatec AG, klejenia i spawania – m.in.

BJ Gear i Franke, obsługi maszyn – m.in.

Etalex. Ale także w dziedzinie analiz i testów laboratoryjnych – m.in. firma

DjH i Scott Fetzer Electrical Group czy kontroli jakości – m.in. firma Lear i Bajaj Auto. Rozwój robotyki i tendencje, w kierunku obniżania kosztów produkcji przyczyniają się do zwiększania zainteresowania inwestycjami w roboty w przedsiębiorstwach.

Czy dzisiejsze ich osiągi i ładowność są wystarczające?

Proponowane przez nas rozwiązania umożliwiają wykorzystanie robotów w sposób wszechstronny. W zależności od potrzeb można stosować różne modele. Od ultraelastycznego UR3 zapewniającego automatyzację zadań wagowo do 3 kg i o promieniu zasięgu do 500 mm poprzez UR5 umożliwiającego udźwig do 5 kg i zapewniającego promień zasięgu do 850 mm aż do UR10 pozwalającego automatyzować zadania z obiektami do 10 kg i w promieniu zasięgu do 1300 mm. Największe – coboty UR10 wspierają procesy o podwyższonym obciążeniu, np. pakowanie, paletyzację, montaż oraz podnoszenie i umieszczanie. Dzięki dużemu zasięgowi ramion UR10 jest skuteczny w zadaniach na większym obszarze. Pozwala oszczędzać czas wytwarzania na liniach produkcyjnych, gdzie odległość odgrywa szczególnie ważną rolę. Z czasem będziemy tworzyć rozwiązania o jeszcze szerszych parametrach, dostosowując osiągi i ładowność do potrzeb przemysłu.

Jakie nowe obszary zastosowań, oprócz przemysłu, będą sprzyjać rozwojowi cobotów?

Na pewno ciekawym obszarem zastosowań tych robotów, powszechnie mało znanym, jest analiza i testy laboratoryjne. Wykonuje się je zarówno w firmach, jak i w jednostkach badawczych. Za przykład podam Krakowską Akademię Górniczo-Hutniczą, która zwróciła się do UR z prośbą o stworzenie precyzyjnych robotów do wykorzystania na sali operacyjnej, przy wprowadzaniu komórek macierzyAUTOMATYKA

ROZMOWA stych do ciała człowieka. Zdecydowano się na wybór rozwiązania UR właśnie ze względu na zdolność naśladowania pełnego zakresu naturalnych ludzkich ruchów. Mimo sprawdzonej precyzji ręki nie można liczyć na to, że człowiek będzie wykonywał wciąż te same ruchy bez popełnienia choćby najmniejszego błędu. Użyty do tego celu robot gwarantuje wysoki stopień precyzji, której człowiek nigdy nie osiągnie. Właściwe wykonanie zadania gwarantuje dopiero odtwarzanie wciąż tych samych ruchów przy minimalnych odchyleniach sterowania. Drugi z projektów wdrażanych przez AGH polegał na stworzeniu stanowiska do mieszania cytostatyków, czyli lekarstw wykorzystywanych w chemioterapii. Obecnie realizacja tego procesu możliwa jest wyłącznie w wyspecjalizowanych aptekach szpitalnych z udziałem personelu, który ze względu na wysoką toksyczność substancji służącej do wytwarzania leków, jest w stanie pracować w takim środowisku zaledwie kilka godzin. Zadaniem robota jest poprawa wydajności produkcji cytostatyków w ośrodku badawczym AGH i zwiększenie ich produkcji.

Jaka jest rola robotyki w transformacji Przemysłu 4.0?

Przemysł 4.0, nazywany również czwartą rewolucją przemysłową, choć ja wolę nazywać ten proces ewolucją, jest już rzeczywistością. To proces wymuszany przez wzrost jakości, elastyczności i efektywności produkcji w walce firm

o konkurencyjną pozycję na rynku.

Jedną z konsekwencji przełomu cyfrowego będzie zastąpienie przez roboty zdecydowanej większości prac powtarzalnych, które wciąż są jeszcze wykonywane przez człowieka.

Kiedy Universal Robots rozpoczynał swoje badania w duńskim Odense, w nowym obszarze robotyki jaką były roboty współpracujące, nikt jeszcze nie myślał o „czwartej rewolucji przemysłowej”. W 2005 r. współzałożyciel firmy Esben Østergaard po prostu postanowił przyczynić się do rozpowszechnienia robotów, tworząc niewielkie, łatwe i bezpieczne w użyciu oraz elastyczne maszyny, które w prosty sposób automatyzują procesy przemysłowe, a ponadto są dostępne po rozsądnej cenie. Nie mieliśmy wówczas wizji „rewolucyjnych” i nie chodziło nam o to, by „transformować” przemysł. Po prostu chcieliśmy i nadal chcemy uczynić przemysł wydajniejszym, środowisko pracy w przemyśle przyjaźniejszym dla pracowników, a firmom pomóc w efektywnym osiąganiu wyższej skali produkcji.

Należy pamiętać, że Przemysł 4.0 nie jest projektem, który można zakończyć, ale wizją, ciągłym procesem, który musi się znaleźć w założeniach strategii firmy, aby ta mogła nadążać za światową konkurencją. Rozwiązania Universal Robots wpisują się w nowoczesne koncepcje Przemysłu 4.0. Nasze roboty są ciągle doskonalone, ponieważ nawet jeśli osiągniemy już pewien poziom, zawsze kolejny będzie przed nim. Dziś mówimy

SLAVOJ MUSILEK

Fot. Universal Robots

General Manager Universal Robots na region Europy Środkowo-Wschodniej W 1993 r. ukończył studia na Politechniki Czeskiej na kierunku Technika Cybernetyczna. Ma duże doświadczenie w budowaniu i umacnianiu pozycji zarządzanych przez siebie oddziałów regionalnych firm, takich jak: Hewlett— Packard, Computer Associates, Juniper Networks i Rockwell Automation.

W UR pracuje od listopada 2015 r. Celem jego działań, jako szefa regionu Europy Środkowo-Wschodniej, jest wzmocnienie pozycji firmy Universal Robots – producenta i dostawcy współpracujących ramion robotycznych oraz dalsze rozszerzanie i wzmacnianie sieci partnerów.

Jego główne zainteresowania to fotografia, podróże i kulinaria.

o Przemyśle 4.0, czyli o inteligentnych fabrykach i urządzeniach komunikujących się ze sobą cyfrowo. W przyszłości będziemy rozmawiać o Przemyśle 5.0, który według Universal Robots będzie związany z zaangażowaniem w produkcji nowoczesnych robotów współpracujących.

Roboty wkraczać będą coraz śmielej w nowe obszary zastosowań. W dziale B+R w Danii trwają intensywne prace nad rozwojem sztucznej inteligencji, nowymi rozwiązaniami, które przyczynią się do rozwoju i unowocześniania robotów.

W przyszłości będą one warunkować rozwój rynku robotycznego.

Projektowanie sztucznej inteligencji oznacza ciągłe doskonalenie – kto powinien być kreatorem postępu – człowiek? robot? obaj?

Ktoś, kto liczy na spektakularny przełom w najbliższej przyszłości, taki jak na przykład całkowite wyeliminowanie pracowników z przemysłu i zastąpienie ich robotami, zapewne mocno się rozczaruje.

Robotyka, to dziedzina techniki, która rozwija się od dziesięcioleci i zapewne potrzeba będzie jeszcze dekad zanim dojdziemy w rozwoju sztucznej inteligencji do poziomu takiego, w którym procesy produkcyjne będą mogły obyć się bez ścisłego nadzoru ze strony człowieka. Widać to wyraźnie na przykładzie doskonale sprawdzających się w praktyce robotów współpracujących, tam gdzie maszyna i człowiek z nim kooperujący stanowią w sensie procesowym wspólną całość. A zatem odpowiedź jest prosta – potrzebny jest i robot i człowiek. Póki, co robot to tylko narzędzie w rękach człowieka, nieco doskonalsze od krzemiennego pięściaka z czasów paleolitu, ale wciąż, zaledwie narzędzie.

Fakt, że obecnie nie postrzegamy sztucznej inteligencji, jako niezbędnego czynnika w firmach produkcyjnych, nie oznacza, że nie budzi on naszego zainteresowania. Moim zdaniem w przyszłości będzie to wiodący temat z zakresu robotyki. Niestety, obecnie nie potrafimy określić, kiedy to będzie, ale z pewnością nadejdą takie czasy.

Dziękuję za rozmowę.

Sylwia Batorska M * O&

1-2/2017

25

ROZMOWA

Targi na miarÄ&#x2122; XXI wieku Automaticon juĹź za miesiÄ&#x2026;c * P P ' % " 0 " ' K + ' "% ' $' Q " K K + I " " S " 4 ' "% " $ " ' ' " ' $' H ' " $ # $' ' ' ' " ' " # S $ " $ "% $ " P " T " H ' " ' ,

Wielkimi krokami zbliĹźa siÄ&#x2122; 23. edycja MiÄ&#x2122;dzynarodowych TargĂłw Automatyki i PomiarĂłw Automaticon. Lata istnienia i utrzymujÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; liczba wystawcĂłw pokazujÄ&#x2026;, Ĺźe to wydarzenie doskonale broni siÄ&#x2122; nawet w trudniejszych czasach i w konfrontacji z rosnÄ&#x2026;cÄ&#x2026; konkurencjÄ&#x2026; w postaci coraz liczniejszych imprez targowych. Co jest dziĹ&#x203A; siĹ&#x201A;Ä&#x2026; napÄ&#x2122;dowÄ&#x2026; targĂłw Automaticon?

Janusz Rudzisz: Mimo upĹ&#x201A;ywu lat siĹ&#x201A;Ä&#x2026; napÄ&#x2122;dowÄ&#x2026; i jednoczeĹ&#x203A;nie najmocniejszÄ&#x2026; stronÄ&#x2026; targĂłw Automaticon pozostajÄ&#x2026; podstawowe zaĹ&#x201A;oĹźenia sformuĹ&#x201A;owane blisko Ä&#x2021;wierÄ&#x2021; wieku temu: to byĹ&#x201A;o, jest i nadal ma byÄ&#x2021; wydarzenie Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le branĹźowe, z jasno okreĹ&#x203A;lonym zakresem tematycznym, organizowane w Warszawie i stanowiÄ&#x2026;ce platformÄ&#x2122; corocznych spotkaĹ&#x201E; automatykĂłw z caĹ&#x201A;ej Polski.

Jacek Frontczak: Jednym z istotnych elementĂłw naszej dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci i tego, co daje targom Automaticon przewagÄ&#x2122; konkurencyjnÄ&#x2026;, jest teĹź odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na naciski, by rozszerzyÄ&#x2021; je o nowe dziedziny i przeksztaĹ&#x201A;ciÄ&#x2021; w imprezÄ&#x2122; 26

S $ $

wielobranĹźowÄ&#x2026;. Tego typu sugestii byĹ&#x201A;o duĹźo. My jednak, jak juĹź zostaĹ&#x201A;o wspomniane, od poczÄ&#x2026;tku przyjÄ&#x2122;liĹ&#x203A;my zaĹ&#x201A;oĹźenie, Ĺźe to bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; targi automatyki przemysĹ&#x201A;owej i tego, co z niÄ&#x2026; bezpoĹ&#x203A;rednio zwiÄ&#x2026;zane: pomiary, elektronika, oprogramowanie itp. Sztywne

trzymanie siÄ&#x2122; tego postanowienia jest moim zdaniem tym elementem, ktĂłry pomaga zachowaÄ&#x2021; charakter imprezy i utrzymaÄ&#x2021; jej renomÄ&#x2122;.

Jest jeszcze jeden skĹ&#x201A;adnik siĹ&#x201A;y naszych targĂłw: fakt, Ĺźe sÄ&#x2026; one organizowane przez firmy dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;ce w branĹźy, AUTOMATYKA

ROZMOWA ktĂłre znajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na rzeczy, czyli na automatyce, a organizujÄ&#x2026;c targi â&#x20AC;&#x201C; robiÄ&#x2026; coĹ&#x203A; dla swojego Ĺ&#x203A;rodowiska.

Janusz Rudzisz: To jest wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie geneza powstania targĂłw Automaticon: one zostaĹ&#x201A;y stworzone w odpowiedzi na realne potrzeby Ĺ&#x203A;rodowiska.

Wiemy juĹź, co pozostaje niezmienne, jednak zwaĹźywszy lata, jakie stojÄ&#x2026; za historiÄ&#x2026; targĂłw, z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; moĹźna rĂłwnieĹź zauwaĹźyÄ&#x2021; zmiany. Co wysuwa siÄ&#x2122; na pierwszy plan?

reprezentowaĹ&#x201A; PrzemysĹ&#x201A;owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP z robotami KUKA oraz firmy Fanuc i ASTOR. DziĹ&#x203A; firm prezentujÄ&#x2026;cych roboty przemysĹ&#x201A;owe â&#x20AC;&#x201C; zarĂłwno maĹ&#x201A;e, jak i duĹźe â&#x20AC;&#x201C; jest znacznie wiÄ&#x2122;cej.

Janusz Rudzisz: RoĹ&#x203A;nie rĂłwnieĹź liczba firm reprezentujÄ&#x2026;cych sektor elektroniki przemysĹ&#x201A;owej, bezpoĹ&#x203A;rednio zwiÄ&#x2026;zanych z dziedzinami automatyzacji i pomiarĂłw. Oferta i skĹ&#x201A;ad wystawcĂłw ewoluujÄ&#x2026;, tak jak ewoluuje technika i automatyka.

Ĺźonym poziomie â&#x20AC;&#x201C; moĹźna powiedzieÄ&#x2021;, Ĺźe konsekwentnie realizujemy program 300+.

Co jest dziĹ&#x203A; kluczowym wyzwaniem dla organizatorĂłw targĂłw?

Jacek Frontczak: NajwaĹźniejsze wyzwanie pozostaje niezmienne: na bieĹźÄ&#x2026;co reagowaÄ&#x2021; na zmiany gospodarcze.

Janusz Rudzisz: Utrudnienia sÄ&#x2026; wciÄ&#x2026;Ĺź te same: to przede wszystkim utrudnienia zewnÄ&#x2122;trzne, zwĹ&#x201A;aszcza niestabilne otoczenie, w jakim toczy siÄ&#x2122; Ĺźycie gospodarcze w dzisiejszym Ĺ&#x203A;wiecie.

Dodatkowym problemem jest fakt, Ĺźe şyjemy w czasach, w ktĂłrych zmiany nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; bardzo szybko i niekiedy trudno nawet przewidzieÄ&#x2021; ich kierunek.

Z tego wzglÄ&#x2122;du bardzo waĹźna jest elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w dziaĹ&#x201A;aniu i umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dostosowania siÄ&#x2122; do rozwoju sytuacji, rĂłwnieĹź gospodarczej.

4 ', " ' " ' + ' V W

Na ile takie zawirowania gospodarcze sÄ&#x2026; dla Was bezpoĹ&#x203A;rednio odczuwalne?

Janusz Rudzisz: Sytuacja w otoczeniu zewnÄ&#x2122;trznym, ktĂłre moĹźe bardziej lub mniej sprzyjaÄ&#x2021; rozwojowi ekonomicznemu, niewÄ&#x2026;tpliwie przenosi siÄ&#x2122; takĹźe na nas. JeĹ&#x203A;li bowiem na horyzoncie pojawia siÄ&#x2122; jakikolwiek kryzys, to rysuje siÄ&#x2122; on takĹźe u nas. OczywiĹ&#x203A;cie w Ĺ&#x203A;wiecie automatyki nastÄ&#x2122;puje to zwykle z opóźnieniem.

S 4 '

Jacek Frontczak: W ostatnich latach odnotowujemy zdecydowanie wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; reprezentacjÄ&#x2122; firm robotycznych â&#x20AC;&#x201C; zarĂłwno producentĂłw robotĂłw, jak i twĂłrcĂłw aplikacji zrobotyzowanych.

Jeszcze kilka lat temu grono tego typu wystawców na targach Automaticon 1-2/2017

PatrzÄ&#x2026;c na automatykÄ&#x2122; 25 lat temu i dziĹ&#x203A;, widzimy inny Ĺ&#x203A;wiat.

A jak ksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; liczba wystawcĂłw ogĂłĹ&#x201A;em?

Jacek Frontczak: Ĺ Ä&#x2026;czna liczba firm od siedmiu lat utrzymuje siÄ&#x2122; na zbli-

Jak sytuacja przedstawia siÄ&#x2122; obecnie?

Janusz Rudzisz: Z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; fakt, Ĺźe rynek wydarzeĹ&#x201E; targowych, zwĹ&#x201A;aszcza powiÄ&#x2026;zanych ze Ĺ&#x203A;wiatem automatyki, zostaĹ&#x201A; doĹ&#x203A;Ä&#x2021; mocno nasycony i jest ustabilizowany sprawia, Ĺźe rozwĂłj Automaticonu jako targĂłw nie jest dziĹ&#x203A; tak dynamiczny, jak wczeĹ&#x203A;niej. Generalnie charakterystyczna dla imprez targowych o ugruntowanej pozycji i wieloletniej tradycji jest dziĹ&#x203A; stabilizacja. Nie ulega jednak wÄ&#x2026;tpliwoĹ&#x203A;ci, Ĺźe warunki dziaĹ&#x201A;ania sÄ&#x2026; dziĹ&#x203A; trudniejsze, a sygnaĹ&#x201A;y z rynku wskazujÄ&#x2026; raczej na negatywnÄ&#x2026; tendencjÄ&#x2122; rynkowÄ&#x2026;.

Pierwsze dni targĂłw pozwolÄ&#x2026; nam zorientowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, jakie nastroje panujÄ&#x2026; wĹ&#x203A;rĂłd wystawcĂłw i przedstawicieli przemysĹ&#x201A;u. Na razie spokojnie przyglÄ&#x2026;damy siÄ&#x2122; sytuacji, pamiÄ&#x2122;tamy bowiem 27

ROZMOWA historię z lat 2007–2008, czyli osławiony kryzys finansowy na świecie. Targi Automaticon w 2008 r. rozpoczęły się w bardzo nerwowej atmosferze, wszyscy przyjechali w minorowych nastrojach, jednak już w drugim dniu atmosfera uległa diametralnej zmianie, ponieważ rozmowy wystawców i gości pokazały, że sytuacja w naszym środowisku nie była wcale tak zła, jak się wydawało, a informacje płynące z zewnątrz nie znajdywały odzwierciedlenia w rozmowach przedstawicieli branży.

A czy nie uważacie Panowie, że automatyka należy do tych branż, które z każdej, nawet trudnej sytuacji – gospodarczej, politycznej – wyjdą obronną ręką?

Jacek Frontczak: W zasadzie tak. Tak jak nie można wyobrazić sobie dziś życia bez systemów komputerowych, tak samo nie można sobie wyobrazić sprawnego działania czegokolwiek bez elementów automatyki. My skupiamy się na branży automatyki przemysłowej, ale automatyka jest w tej chwili naszą codziennością i jest wszechobecna – począwszy od sprzętu AGD i RTV, po środki transportu. To jednak nie zmienia faktu, że nieodzowna jest umiejętność szybkiej reakcji na zmieniające się uwarunkowania zewnętrzne.

Janusz Rudzisz: Oznaki upadku sfery automatyki przemysłowej oznaczałyby dla mnie koniec cywilizacji.

a wszelkie przewidywania, które pojawiały się w ostatnich latach – założenia, że Internet „zabije” targi, że wszystkie transakcje będą dokonywane drogą internetową itp. – nie sprawdziły się i jak na razie nic nie wskazuje na to, aby tej formie prezentacji i kontaktów groził w dającej się przewidzieć przyszłości upadek. Ludzie muszą i chcą się spotykać i dopóki posiadamy cechy ludzkie, ta potrzeba wciąż będzie widoczna, a targi będą jednym ze sposobów umożliwiających jej spełnienie. Nic nie zastąpi kontaktu face to face, w którym można obserwować na żywo emocje i reakcje.

Kolejny dowód na to, że tego typu wydarzenia nadal są w cenie, to fakt, że powstają kolejne. Nie zawsze mają charakter stricte targowy, czasami są to konferencje, sympozja, seminaria, ale każda z takich imprez jest odpowiedzią na jakąś potrzebę rynku i tym samym ma rację bytu. Pomimo całej, nomen-omen, automatyzacji i technicyzacji kontaktów B2B forma bezpośredniego spotkania z drugim człowiekiem jest i nadal będzie atrakcyjna i pożądana. Nie znaczy to, że nie zaszły żadne zmiany w tym względzie – w ciągu tych 23 lat, odkąd organizujemy targi, nastąpiła ewolucja sposobów promocji i kontaktowania się ludzi. Mam na myśli nie technikę, lecz sposób myślenia. Odchodzi jedno pokolenie, a nowe reprezentuje zupełnie inny – abstrahując od Inter-

POMIMO AUTOMATYZACJI I TECHNICYZACJI KONTAKTÓW B2B FORMA BEZPOŚREDNIEGO SPOTKANIA Z DRUGIM CZŁOWIEKIEM JEST I NADAL BĘDZIE ATRAKCYJNA I POŻĄDANA. Od kilku lat regularnie powtarzana jest opinia, że targi powoli stają się przeżytkiem. Jak Panowie oceniają potencjał już istniejących wydarzeń tego typu oraz organizacji nowych?

Janusz Rudzisz: Imprezy targowe nadal dobrze spełniają swoją rolę i Automaticon jest tego najlepszym przykładem. Potwierdzają to opinie, które słyszymy od naszych wystawców, 28

netu i nowych technologii – sposób komunikacji. Ta nowa psychologia komunikowania wymusi oczywiście dalsze zmiany i trzeba być na to przygotowanym, jeśli myśli się perspektywicznie.

Jacek Frontczak: Oczywiście nie można wykluczyć pojawienia się nowej, rewolucyjnej technologii, która spowoduje globalne zmiany w sposobie

komunikacji w zakresie techniki, a tym samym również w organizacji targów.

Taką sytuację mieliśmy przykładowo w produkcji telewizorów, kiedy postęp technologiczny zaowocował pojawieniem się płaskich ekranów i niejako przejściem do innego wymiaru, w którym nawet najlepszy telewizor wykonany w poprzedniej technologii nie miał już szans. Jeżeli coś podobnego nastąpi w zakresie wymiany handlowej, to być może kiedyś w przyszłości imprezy targowe przestaną istnieć.

Na razie jednak nie potrafię wyobrazić sobie takiej sytuacji.

A czy nie macie Panowie poczucia, że takich wydarzeń – targów, konferencji, sympozjów itp. – funkcjonuje dziś jednak trochę zbyt wiele?

Janusz Rudzisz: To zweryfikuje rynek. Jako organizatorzy Automaticonu z założenia nie organizujemy własnych workshopów, warsztatów, konferencji, sympozjów itp. – zostawiamy to praktykom rynku, którzy mają coś do powiedzenia w danym temacie. My od początku postawiliśmy na stworzenie forum, na którym każdy uczestnik może przedstawić swoje doświadczenia i wiedzę w taki sposób, by mogli z tego skorzystać także inni. Temu służy m.in. organizowana przez Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP, równolegle z targami Automaticon, Konferencja Naukowo-Techniczna Automation. To wydarzenie o charakterze naukowym razem z targami tworzy komplementarną ofertę, my zaś, jako organizatorzy targów, skupiamy się na tym, co chcemy robić i co robimy dobrze.

Jacek Frontczak: Jedni wiedzą, na co się porywają, inni zakładają, że wystarczy podejrzeć, jak wyglądają inne targi czy konferencje i już można z powodzeniem zorganizować własną imprezę. Obserwuję też, że dość często do nowych wydarzeń „przykleja się” szczytne hasła, a w rzeczywistości nie mają one z nimi wiele wspólnego. Życie zweryfikuje, które imprezy są wartościowe i przetrwają.

Co jakiś czas wracają postulaty dotyczące skrócenia czasu trwania targów Automaticon. Czy bieAUTOMATYKA

ROZMOWA rzecie Panowie pod uwagę taką ewentualność?

Jacek Frontczak: Rzeczywiście, niektórzy wystawcy regularnie występują z takimi propozycjami, jednak my się przed tym bronimy. Nie ukrywam, że jestem zdecydowanym przeciwnikiem takiej modyfikacji, a powód jest bardzo prosty: niezależnie od czasu trwania pierwszy dzień jest zawsze dniem „rozruchowym”, zaś w ostatnim występuje coś, co nazywam syndromem dnia ostatniego – kilka godzin przed oficjalnym zakończeniem wszyscy zaczynają się rozchodzić. To zjawisko występuje na każdej imprezie targowej, nie tylko w Polsce, ale i za granicą. Różni organizatorzy w różny sposób starają się rozwiązać ten problem, ale z marnym skutkiem. Reasumując – jeśli wziąć pod uwagę, że pierwszy dzień jest „rozruchowy”, a ostatni drastycznie krótszy, można stwierdzić, że w rzeczywistości nasze targi trwają dwa dni. W konsekwencji skrócenie czasu trwania targów do trzech dni oznaczałoby dwukrotne

NAJWAŻNIEJSZE WYZWANIE POZOSTAJE NIEZMIENNE: NA BIEŻĄCO REAGOWAĆ NA ZMIANY GOSPODARCZE. skrócenie czasu na rozmowy biznesowe. Należy również wziąć pod uwagę fakt, że koszty związane z organizacją i uczestnictwem w targach w większości są kosztami stałymi i tylko nieznacznie zależą od czasu trwania imprezy.

W związku z tym uważam, że skrócenie czasu trwania targów do trzech dni nie byłoby uzasadnione.

Janusz Rudzisz: Co więcej, trzeba podkreślić, że w drugim i trzecim dniu Automaticonu odbywają się seminaria i inne wydarzenia towarzyszące. Świadomie nie planujemy ich w dniu otwarcia, ponieważ wtedy uwagę przyciągają konferencja prasowa i wręczenie Złotych Medali targów Automaticon. Warto też dodać, że tylko dwie firmy zgłaszają postulat skrócenia czasu targów.

Dwie na trzysta – to o czymś świadczy.

Jak widzicie Panowie przyszłość targów Automaticon w skali 5–10 lat?

Janusz Rudzisz: Chciałbym, by organizowane przez nas targi były wtedy nadal w pełni sił i, co najważniejsze, wciąż były wydarzeniem, które służy naszym partnerom, jest im potrzebne i spełnia swoje zadanie. Oczywiście, aby to było możliwe, konieczne jest uwzględnienie zmian, o których wspomnieliśmy wcześniej: innej mentalności wystawców i odbiorców. Cały czas pracujemy nad tym, by spełnić oczekiwania wynikające z nowych uwarunkowań i jak na razie chyba nam się to udaje. "

Urszula Chojnacka M * O& R E K L A M A

1-2/2017

29

TEMAT NUMERU

BezpieczeĹ&#x201E;stwo

IoT

w systemach automatyki

( $ $ " K $ 0 ' 0 " % 0 H P " , " " ' " jest Internet Rzeczy (Internet - 0 $% # W% " I H " - " % $' " I KQ $ ' ' "

$ 0, S $' H - " ' " $ HI $

" % " $' + + 5$' ,

30

W

 paĹşdzierniku ubiegĹ&#x201A;ego roku doszĹ&#x201A;o do masowego cyberataku skierowanego na firmÄ&#x2122; Dyn. W jego wyniku przestaĹ&#x201A;y dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; tak popularne internetowe usĹ&#x201A;ugi i serwisy jak Amazon, Reddit, Netflix, Twitter, Spotify czy PlayStation Network.

Nie byĹ&#x201A;oby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie to, Ĺźe do ataku uĹźytoâ&#x20AC;Ś przemysĹ&#x201A;owych kamer internetowych, a wiÄ&#x2122;c urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zaliczanych do Internetu Rzeczy.

Atak ten wyraĹşnie pokazaĹ&#x201A; szerokiej opinii publicznej, jakim zagroĹźeniem dla bezpiecznego funkcjonowania ogĂłlnoĹ&#x203A;wiatowej sieci moĹźe byÄ&#x2021; Internet Rzeczy â&#x20AC;&#x201C; tym bardziej, Ĺźe wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wchodzÄ&#x2026;cych w jego skĹ&#x201A;ad, czy teĹź szerzej, zaliczanych do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zgodnych z koncepcjÄ&#x2026; PrzemysĹ&#x201A;u 4.0 (Industry 4.0) nie jest w ogĂłle zabezpieczona przed dziaĹ&#x201A;aniami cyberprzestÄ&#x2122;pcĂłw.

Co gorsza, jak wynika z raportu grupy doradczej Broadband Internet Technical Advisory Group (BITAG) na temat bezpieczeĹ&#x201E;stwa i prywatnoĹ&#x203A;ci Internetu Rzeczy, wiele urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; IoT nie tylko jest podatnych na ataki, ale rĂłwnieĹź nie zapewnia podstawowego bezpieczeĹ&#x201E;-

stwa i prywatnoĹ&#x203A;ci. SpecjaliĹ&#x203A;ci z BITAG zwracajÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; na fakt, Ĺźe urzÄ&#x2026;dzenia tego typu pozwalajÄ&#x2026; na szpiegowanie i monitorowanie dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;cicieli.

Nad wieloma z nich moĹźna doĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x201A;atwo przejÄ&#x2026;Ä&#x2021; kontrolÄ&#x2122;, wywoĹ&#x201A;aÄ&#x2021; bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy, a nawet powodowaÄ&#x2021; celowe dziaĹ&#x201A;ania destrukcyjne lub przeĹ&#x203A;ladowaÄ&#x2021; uĹźytkownikĂłw czy wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;cicieli sprzÄ&#x2122;tu.

Aby uĹ&#x203A;wiadomiÄ&#x2021; sobie z jak duĹźym zagroĹźeniem dla firm przemysĹ&#x201A;owych moĹźemy mieÄ&#x2021; do czynienia, wystarczy przypomnieÄ&#x2021; sprawÄ&#x2122; robaka Stuxnet z 2007 roku, ktĂłry zaatakowaĹ&#x201A; elektrowniÄ&#x2122; atomowÄ&#x2026; Buszehr w Iranie, a dokĹ&#x201A;adniej sterowniki PLC automatycznie kontrolujÄ&#x2026;ce procesy dostarczania prÄ&#x2122;tĂłw paliwowych do reaktora. Ĺťaden prezes czy dyrektor firmy nie chciaĹ&#x201A;by siÄ&#x2122; zapewne znaleĹşÄ&#x2021; w sytuacji, kiedy poufny, pilnie strzeĹźony projekt nowego produktu zostanie wykradziony wprost z maszyn CNC lub gdy kontrolÄ&#x2122; nad przemysĹ&#x201A;owymi robotami przejmie cyberprzestÄ&#x2122;pca i zacznie za ich pomocÄ&#x2026; np. niszczyÄ&#x2021; nowÄ&#x2026; liniÄ&#x2122; produkcyjnÄ&#x2026;.

Niestety jest to moĹźliwe, co udowodniĹ&#x201A; w zeszĹ&#x201A;ym roku zespĂłĹ&#x201A; naukowcĂłw z Grupo de RobĂłtica, Escuela de IngenierĂ­as Industrial e InformĂĄtica pracujÄ&#x2026;AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU cych pod kierunkiem Vicente MatellĂĄn z hiszpaĹ&#x201E;skiego Uniwersytetu LeĂłn.

W tym miejscu warto teĹź przytoczyÄ&#x2021; statystyki. Jak podaje amerykaĹ&#x201E;ska agencja rzÄ&#x2026;dowa â&#x20AC;&#x201C; Industrial Control Systems Cyber Emergency Response Team (ICS-CERT), odpowiedzialna m.in. za cyberbezpieczeĹ&#x201E;stwo, w samym tylko 2012 roku zostaĹ&#x201A;o pozyskanych ponad 20 tys. nieautoryzowanych dostÄ&#x2122;pĂłw do przemysĹ&#x201A;owych systemĂłw sterowania, do ktĂłrych wĹ&#x201A;amano siÄ&#x2122; za poĹ&#x203A;rednictwem Internetu.

Internet Rzeczy â&#x20AC;&#x201C; co to jest?

Pod nazwÄ&#x2026; Internetu Rzeczy, Internetu PrzedmiotĂłw lub wprowadzonym przez firmÄ&#x2122; Cisco, pojÄ&#x2122;ciem Internetu Wszechrzeczy (Internet of Everything, IoE) kryje siÄ&#x2122; okreĹ&#x203A;lenie wszystkich przedmiotĂłw, ktĂłre mogÄ&#x2026; gromadziÄ&#x2021;, przetwarzaÄ&#x2021; lub wymieniaÄ&#x2021; dane za poĹ&#x203A;rednictwem sieci komputerowej, takiej wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie jak Internet. Do Internetu PrzedmiotĂłw zaliczajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy innymi podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czane do sieci urzÄ&#x2026;dzenia AGD, artykuĹ&#x201A;y oĹ&#x203A;wietleniowe i grzewcze (inteligentny dom), urzÄ&#x2026;dzenia

noszone (wearables) takie jak m.in. smartwatche, czy inteligentne ubrania, a takĹźe systemy przemysĹ&#x201A;owe.

Dla tych ostatnich czÄ&#x2122;sto uĹźywa siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź okreĹ&#x203A;lenia IIoT (Industry IoT) i obejmuje ono wszelkie usieciowane systemy przemysĹ&#x201A;owe â&#x20AC;&#x201C; poczÄ&#x2026;wszy od czujnikĂłw, poprzez kamery przemysĹ&#x201A;owe, sterowniki PLC czy maszyny CNC, na caĹ&#x201A;ych systemach SCADA skoĹ&#x201E;czywszy. Do przemysĹ&#x201A;owego Internetu Rzeczy zalicza siÄ&#x2122; czÄ&#x2122;sto rĂłwnieĹź systemy sterowania infrastrukturÄ&#x2026; miejskÄ&#x2026; (Smart Cities), samochodami, a takĹźe transportem i logistykÄ&#x2026;.

Wiele osĂłb z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; zada sobie tutaj pytanie po co w şelazku, pralce czy ĹźarĂłwce dostÄ&#x2122;p do Internetu. OdpowiedĹş jest prosta â&#x20AC;&#x201C; dla wygody. JuĹź dziĹ&#x203A; moĹźemy sterowaÄ&#x2021; pralkÄ&#x2026; szczoteczkÄ&#x2026; do zÄ&#x2122;bĂłw czy ekspresem do kawy za pomocÄ&#x2026; smartfona. Bez problemu moĹźemy wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; teĹź ogrzewanie w domu na dwie godziny przed powrotem z urlopu tak, aby od razu wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; do ciepĹ&#x201A;ego mieszkania. Internet Rzeczy juĹź dziĹ&#x203A; zmienia oblicze marketingu i usprawnia dziaĹ&#x201A;anie sĹ&#x201A;uĹźb policyjnych czy funkcjonowanie transportu miejskiego (np. systemy ITS).

W przemyĹ&#x203A;le IoT rewolucjonizuje funkcjonowanie produkcji. Firmy na bieĹźÄ&#x2026;co mogÄ&#x2026; nie tylko monitorowaÄ&#x2021; przebieg wszystkich procesĂłw przemysĹ&#x201A;owych, sterowaÄ&#x2021; produkcjÄ&#x2026;, zdalnie raportowaÄ&#x2021; zapasy magazynowe i stan prac nad realizacjÄ&#x2026; poszczegĂłlnych zamĂłwieĹ&#x201E;, ale bezpoĹ&#x203A;rednio optymalizowaÄ&#x2021; wykorzystanie maszyn czy bez udziaĹ&#x201A;u czĹ&#x201A;owieka przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; wprost z systemu CAD projekty do realizacji na maszynach CNC â&#x20AC;&#x201C; wszystko automatycznie. Trudno wyobraziÄ&#x2021; sobie bez udziaĹ&#x201A;u elementĂłw Internetu PrzedmiotĂłw funkcjonowanie wspĂłĹ&#x201A;czesnych systemĂłw automatyki przemysĹ&#x201A;owej czy poprawnego sterowania produkcjÄ&#x2026;.

Co wiÄ&#x2122;cej, w najbliĹźszych latach rola Internetu Rzeczy bÄ&#x2122;dzie w przemyĹ&#x203A;le w znaczÄ&#x2026;cy sposĂłb wzrastaÄ&#x2021;, a to za sprawÄ&#x2026; wdraĹźania koncepcji PrzemysĹ&#x201A;u 4.0. Jest ona bowiem wprost zwiÄ&#x2026;zana z bezpoĹ&#x203A;redniÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2026; pomiÄ&#x2122;dzy przemysĹ&#x201A;owymi urzÄ&#x2026;dzeniami i systemami. Obecnie na drodze do peĹ&#x201A;nego wykorzystania moĹźliwoĹ&#x203A;ci Internetu Rzeczy w przemyĹ&#x203A;le stoi gĹ&#x201A;Ăłwna przeszkoda â&#x20AC;&#x201C; jak poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; ze sobÄ&#x2026;

4 ', 34 0$

IIOT MOĹťE BYÄ&#x2020; BEZPIECZNE MICHAĹ Ĺ OPATA, SPECJALISTA DS. CYBERBEZPIECZEĹ&#x192;STWA SYSTEMĂ&#x201C;W STEROWANIA W ASTOR IIoT zakĹ&#x201A;ada powszechnÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; komunikowania siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; poprzez tzw. bramy IoT z chmurÄ&#x2026; oraz aplikacjami analitycznymi.

W ostatecznym bilansie otrzymamy do zarzÄ&#x2026;dzania i administrowania tysiÄ&#x2026;ce czujnikĂłw, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, bram, lokalizacji oraz uĹźytkownikĂłw. Sam proces zbudowania modelu zarzÄ&#x2026;dzania bezpieczeĹ&#x201E;stwem w tak rozlegĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;rodowisku Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cym wiele technologii wymaga sporego doĹ&#x203A;wiadczenia i wiedzy. W Polsce nie uporaliĹ&#x203A;my siÄ&#x2122; jeszcze z klasycznym bezpieczeĹ&#x201E;stwem IT w przemyĹ&#x203A;le, w ktĂłrym wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; aplikacji i systemĂłw automatyki jest â&#x20AC;&#x17E;zamroĹźonychâ&#x20AC;? pod kÄ&#x2026;tem bezpieczeĹ&#x201E;stwa od czasu uruchomienia. Tymczasem jednym z podstawowych dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026;cych efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zabezpieczeĹ&#x201E; jest uaktualnianie systemĂłw i aplikacji oraz ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;a aktualizacja polityki bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

WyobraĹşmy sobie procedurÄ&#x2122; uaktualnienia oprogramowania lub modelu bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla maĹ&#x201A;ego systemu zĹ&#x201A;oĹźonego ze 100 â&#x20AC;&#x17E;smartnychâ&#x20AC;? urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i mikro plc, bram IoT, ktĂłre tworzÄ&#x2026; fundament naszego systemu. A teraz musimy jeszcze pomyĹ&#x203A;leÄ&#x2021; o zabezpieczeniu transferu naszych danych pomiÄ&#x2122;dzy bramÄ&#x2026; IoT, a chmurÄ&#x2026; oraz na poziomie zdalnego dostÄ&#x2122;pu do tych danych z aplikacji analitycznych czy klientĂłw mobilnych. Robi siÄ&#x2122; tego sporo...

W mojej ocenie sama koncepcja IIoT jest na etapie wzmoĹźonego rozwoju i testowania, gdzie najwaĹźniejsze jest poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie wszyst-

1-2/2017

kich skĹ&#x201A;adnikĂłw w dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Na razie powstajÄ&#x2026; pojedyncze pilotaĹźowe wyspy IIoT w Ĺ&#x203A;rodowiskach eksperckich, ktĂłre dostarczajÄ&#x2026; duĹźe korporacje technologiczne, takie jak np. GE Digital czy Honeywell. SÄ&#x2026; rĂłwnieĹź prowadzone projekty w Ĺ&#x203A;rodowiskach akademickich. IIoT moĹźe byÄ&#x2021; bezpieczne, tylko naleĹźy siÄ&#x2122; do tego odpowiednio przygotowaÄ&#x2021;, a miejscem, od ktĂłrego naleĹźy rozpoczÄ&#x2026;Ä&#x2021; zabezpieczanie sÄ&#x2026; istniejÄ&#x2026;ce systemy automatyki. MĂłwiÄ&#x2026;c o bezpieczeĹ&#x201E;stwie ICS, pierwszym krokiem jest opracowanie polityki i procedur bezpieczeĹ&#x201E;stwa oraz edukacja uĹźytkownikĂłw.

Z technicznego punktu widzenia pomĂłc moĹźe wprowadzenie segmentacji sieci przemysĹ&#x201A;owej i jej separacja od sieci biznesowej poprzez DMZ (strefy zdemilitaryzowane). NastÄ&#x2122;pnie naleĹźy wprowadziÄ&#x2021; centralne zarzÄ&#x2026;dzanie politykÄ&#x2026; bezpieczeĹ&#x201E;stwa poprzez kontrolery domeny na produkcji. Ograniczy to uprawnienia uĹźytkownikĂłw w systemach operacyjnych oraz scentralizuje patchowanie aplikacji i systemu Windows. W przypadku zdalnych dostÄ&#x2122;pĂłw zaleca siÄ&#x2122; wprowadzenie MFA (Multifactor Authentication) oraz stosowanie firewalli i szczegĂłĹ&#x201A;owo zdefiniowanych list aplikacjaâ&#x20AC;&#x201C; urzÄ&#x2026;dzenieâ&#x20AC;&#x201C;protokĂłĹ&#x201A;â&#x20AC;&#x201C;port. Brak gotowoĹ&#x203A;ci do takich dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; oznacza, Ĺźe zapewnienie bezpieczeĹ&#x201E;stwa w perspektywie zmiany, jakÄ&#x2026; jest IIoT, bÄ&#x2122;dzie niezwykle trudne, o ile w ogĂłle moĹźliwe.

31

TEMAT NUMERU

miliony czujników i urządzeń wykonawczych. Ale to się zmienia.

Coraz więcej czujników i systemów sterowania jest już fabrycznie przystosowanych do pracy w sieciach Ethernet lub korzysta z bezprzewodowej transmisji Wi-Fi lub Bluetooth. Co więcej na rynku dostępne są urządzenia, takie jak produkowany przez firmę Pepperl+Fuchs SmartBridge. Technologia SmartBridge wykorzystuje adapter do podłączania czujników IO-Link i specjalną aplikację na urządzenia mobilne pozwalająca nie tylko na odczyt parametrów, ale również na sterowanie nimi bezpośrednio z tabletu czy smartfona. Adapter pobiera dane i parametry z podłączonych do niego czujników, po czym przesyła je bezprzewodowo do urządzeń mobilnych wykorzystywanych np. przez operatora lub do firmowej sieci WLAN. Jak widać pojawianie się coraz większej

Potencjał Internetu Rzeczy Według raportu Cyber Security Market by Solutions pt. „Global Forecast to 2021” opublikowanego przez firmę doradczą Markets and Markets, wielkość rynku związanego z cyberbezpieczeństwem wzrośnie ze 122,45 mld dolarów w 2016 r. do 202,36 mld dolarów w 2021 r. Rynek ten będzie rozwijał się w tempie liczonym wg skumulowanego wskaźnika wzrostu, czyli CAGR, o 16,6% rocznie. Niestety, w coraz większym tempie rośnie też zainteresowanie cyberprzestępców urządzeniami IoT, w tym sprzętem przemysłowego Internetu Rzeczy. Dlatego, jak prze32

widują w swoim raporcie analitycy ze wspomnianej firmy Markets and Markets, wydatki związane z samym tylko bezpieczeństwem dotyczącym segmentu IoT wzrosną z 6,89 mld dolarów w 2015 r. do blisko 29 mld w 2020 r.

Z kolei analitycy z firmy Technavio przewidują, że rynek związany z systemami bezpieczeństwa będzie rósł w tempie ok. 55% rocznie (CAGR).

Te dane oznaczają jedno – rynek systemów IoT, w tym systemów automatyki przemysłowej, należących do rozwiązań klasy Industrial IoT, będzie bardzo szybko rósł i wymagał urządzeń bezpiecznych na cyberataki.

Co więcej, urządzenia te muszą być tak skonstruowane, aby można było nimi szybko zastąpić istniejące rozwiązania.

Firmy wykorzystujące zaawansowane systemy automatyki będą musiały liczyć się ze sporymi kosztami wymiany czujników, sterowników PLC czy zabezpieczeń systemów SCADA. Przedsiębiorstwa, które tego nie zrobią, mogą spodziewać się w najbliższych latach poważnych problemów z zapewnieniem bezpieczeństwa swoich procesów produkcyjnych, co może doprowadzić je nawet do bankructwa.

Bezpieczeństwo w dobie IoT Włączanie do sieci coraz to większej liczby urządzeń sprawia, że kluczowe stają się zagadnienia zabezpieczeń urządzeń należących do rozwiązań Internetu Rzeczy. Jak przyznał chiński producent, Hanzhou Xiongmai Technology, którego to właśnie setki tysięcy systemów telewizji przemysłowej i kamer IP posłużyło do wspomniane-

go na wstępie ataku na serwery DNS firmy Dyn, przyczyną wykorzystania jego sprzętu do ataku były słabe loginy i hasła, które uczyniły go łatwym łupem dla cyberprzestępców. Ten sam problem dotyczy obecnie również zabezpieczeń setek milionów podłączonych do sieci sterowników PLC, czy też coraz częściej, inteligentnych czujników, falowników, start softów, rozdzielnic czy innych wykorzystywanych w systemach automatyki przemysłowej elementów wykonawczych, które wyposażone zostały w choćby najmniejszą kość SoC (System on Chip) czy układ scalony mikrokontrolera.

Urządzenia przemysłowe, takie jak kamery IP, sterowniki PLC a nawet centra obróbcze CNC nie były projektowane z myślą, że ktoś się może do nich chcieć włamać i wykorzystać w przestępczych celach. Jeszcze kilka lat temu nikomu nie przyszłoby nawet do głowy, że zwykły czujnik podłączony do sieci Ethernet może stać się celem ataku. Trzeba jednak uczciwie przyznać, że urządzenia przemysłowe nigdy nie były projektowane pod kątem obsługi dostępu z sieci zdalnych. Zapewnienie bezpieczeństwa sprowadzało się zazwyczaj do ograniczenia fizycznego dostępu do systemu. Barierę stanowiła też do niedawana niewielka wiedza cyberprzestępców na temat składników systemów przemysłowych, takich jak moduły RTU czy sterowniki PLC, a także o stosowanych w nich protokołach komunikacyjnych, takich jak np. Modbus czy Profibus.

Obecnie, coraz większe zainteresowanie cyberprzestępców urządzeniami przemysłowymi bierze się stąd, że wyposażane są one w coraz mocniejsze AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU (czÄ&#x2122;sto z duĹźym nadmiarem mocy obliczeniowej) procesory sterujÄ&#x2026;ce ich pracÄ&#x2026;, ktĂłre bez problemu umoĹźliwiajÄ&#x2026; przeprowadzanie róşnych operacji zwiÄ&#x2026;zanych z atakiem, czy innymi szkodliwymi dziaĹ&#x201A;ania â&#x20AC;&#x201C; np. podsĹ&#x201A;uchem czy cybersabotaĹźem. Najprostsze procesory stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; teĹź coraz taĹ&#x201E;sze, czÄ&#x2122;sto ich koszt nie przekracza nawet kilkudziesiÄ&#x2122;ciu centĂłw, dlatego zaczyna siÄ&#x2122; je montowaÄ&#x2021; dosĹ&#x201A;ownie wszÄ&#x2122;dzie â&#x20AC;&#x201C; do kaĹźdego moĹźliwego urzÄ&#x2026;dzenia wymagajÄ&#x2026;cego jakiegokolwiek sterowania. Wiedza o sposobach komunikacji i programowania tego typu kontrolerĂłw staje siÄ&#x2122; teĹź coraz bardziej powszechna.

Liczba potencjalnych luk zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem zaczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a siÄ&#x2122; gwaĹ&#x201A;townie zwiÄ&#x2122;kszaÄ&#x2021; wraz z zastÄ&#x2122;powaniem wĹ&#x201A;asnej infrastruktury systemĂłw automatyki, gotowym do wdroĹźenia sprzÄ&#x2122;tem i oprogramowaniem, wykorzystujÄ&#x2026;cym otwarte, powszechnie stosowane standardy takie jak TCP/IP, Ethernet, Bluetooth czy WiFi. Warto teĹź pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe im gÄ&#x2122;stsza jest sieÄ&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; pomiÄ&#x2122;dzy urzÄ&#x2026;dzeniami, tym Ĺ&#x201A;atwiej cyberprzestÄ&#x2122;pcom wĹ&#x201A;amaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; do niej. WedĹ&#x201A;ug badania firmy EY (dawniej Ernst & Young), aş 70% dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych w ramach Internetu Rzeczy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zawiera luki, ktĂłre naraĹźajÄ&#x2026; je na cyberataki. Jak wynika z 17. Ĺ&#x161;wiatowego Badania BezpieczeĹ&#x201E;stwa Informacji, aş 56% firm przyznaje,

Ĺźe ma problem z identyfikacjÄ&#x2026; i wczesnym wykryciem zagroĹźeĹ&#x201E; pĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;cych z sieci.

NiebezpieczeĹ&#x201E;stwo ataku Obecnie najbardziej naraĹźone na cyberataki sÄ&#x2026; przemysĹ&#x201A;owe systemy sterowania ICS (Industrial Control Systems) i przede wszystkim wchodzÄ&#x2026;ce w ich skĹ&#x201A;ad systemy SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition), DCS (Distributed Control System) oraz róşnego typu wykorzystywane przez te systemy elementy wykonawcze. NaleĹźÄ&#x2026; do nich przede wszystkim sterowniki programowalne PLC, komputery przemysĹ&#x201A;owe, systemy sterowania maszyn, w tym panele sterownicze HMI (Human Machine Interface).

Dla przykĹ&#x201A;adu, wspomniany wczeĹ&#x203A;niej robak Stuxnet i jego późniejsze modyfikacje po zainfekowaniu zwykĹ&#x201A;ego komputera PC przeszukuje sieÄ&#x2021; lokalnÄ&#x2026;, w tym sieci przemysĹ&#x201A;owe czasu rzeczywistego korzystajÄ&#x2026;ce ze standardu Profibus, w poszukiwaniu podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do niej sterownikĂłw PLC. W przypadku znalezienia Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le okreĹ&#x203A;lonej konfiguracji sterownikĂłw SIMATIC S7-300 oraz S7-400 firmy Siemens nastÄ&#x2122;puje jego aktywacja. Wirus wykorzystuje dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;ce na zainfekowanym komputerze oprogramowanie Siemens SIMATIC WinCC/Step 7, ktĂłre uĹźywane jest do komunikacji z system

SCADA i za jego pomocÄ&#x2026; zmienia ustawienia podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych w firmie sterownikĂłw PLC. Stuxnet atakowaĹ&#x201A; gĹ&#x201A;Ăłwnie konwertery czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci zmieniajÄ&#x2026;c czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; prÄ&#x2026;du sterujÄ&#x2026;cego pracÄ&#x2026; silnikĂłw, w taki sposĂłb, aby je fizycznie uszkodziÄ&#x2021;.

Warto teĹź dodaÄ&#x2021;, Ĺźe coraz waĹźniejszym ĹşrĂłdĹ&#x201A;em cyberzagroĹźeĹ&#x201E; stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; róşnego rodzaju niezabezpieczone czujniki. SpecjaliĹ&#x203A;ci od bezpieczeĹ&#x201E;stwa Internetu Rzeczy podkreĹ&#x203A;lajÄ&#x2026;, Ĺźe w ich przypadku atak bÄ&#x2122;dzie miaĹ&#x201A; na celu zmanipulowanie dostarczanych przez nie danych, ktĂłrych celem moĹźe byÄ&#x2021; doprowadzenie do problemĂłw z dziaĹ&#x201A;aniem caĹ&#x201A;ego systemu automatyki przemysĹ&#x201A;owej, a co za tym idzie, do unieruchomienia i uniemoĹźliwienia produkcji. Co gorsza, sieci przemysĹ&#x201A;owe stosowane w zakĹ&#x201A;adach produkcyjnych sÄ&#x2026; bardzo rzadko dzielone, w odróşnieniu od sieci IT, na segmenty funkcjonalne, ktĂłre ograniczajÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;p do danych, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i aplikacji w sieci wewnÄ&#x2122;trznej. To w znacznym stopniu uĹ&#x201A;atwia zadanie przejÄ&#x2122;cia kontroli cyberprzestÄ&#x2122;pcom nad wszystkimi procesami produkcyjnymi fabryki.

Na bezpieczeĹ&#x201E;stwo IoT trzeba jednak popatrzeÄ&#x2021; trochÄ&#x2122; szerzej. Kolejnym czynnikiem zmniejszajÄ&#x2026;cym bezpieczeĹ&#x201E;stwo sieci przemysĹ&#x201A;owej i pracujÄ&#x2026;cych w niej urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest niewystarczajÄ&#x2026;co czÄ&#x2122;ste przeprowa-

4 ', D ' # $' " '$

Ĺ&#x161;WIADOMOĹ&#x161;Ä&#x2020; ZAGROĹťEĹ&#x192; ZWIÄ&#x2DC;KSZA BEZPIECZEĹ&#x192;STWO URZÄ&#x201E;DZEĹ&#x192; IOT KAMIL WACHOWICZ, SZEF PRODUKTU â&#x20AC;&#x201C; AUTOMATYKA W PHOENIX CONTACT DziÄ&#x2122;ki moĹźliwoĹ&#x203A;ciom, jakie daje internet moĹźemy przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; ogromne iloĹ&#x203A;ci danych, sterowaÄ&#x2021; lub diagnozowaÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenia â&#x20AC;&#x17E;na odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;â&#x20AC;?, korzystaÄ&#x2021; z platform sklepowych, bankowych itd. MoĹźliwoĹ&#x203A;ci te ograniczone sÄ&#x2026; tylko naszÄ&#x2026; inwencjÄ&#x2026;. Ale, jak zwykle w takich przypadkach, jest â&#x20AC;&#x17E;haczykâ&#x20AC;?. Ma on postaÄ&#x2021; szeroko rozumianych atakĂłw hakerskich. Dlaczego szeroko rozumianych? Otóş okazuje siÄ&#x2122;, Ĺźe 58% atakĂłw nie doĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe spowodowana jest przez byĹ&#x201A;ych pracownikĂłw lub podwykonawcĂłw, to na dodatek czÄ&#x2122;sto nieĹ&#x203A;wiadomie.

Niestety, zarĂłwno te Ĺ&#x203A;wiadome, jaki i te nieĹ&#x203A;wiadome ataki mogÄ&#x2026; powodowaÄ&#x2021; duĹźe szkody â&#x20AC;&#x201C; krach na gieĹ&#x201A;dzie, brak prÄ&#x2026;du w miastach, uziemione na lotniskach samoloty, nieczynne bankomaty... i wiele, wiele innych. Takie przykĹ&#x201A;ady moĹźna mnoĹźyÄ&#x2021;, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy je fakt, Ĺźe wszystkie niosÄ&#x2026; za sobÄ&#x2026; negatywne skutki.

Na szczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;cie majÄ&#x2026;c â&#x20AC;&#x17E;haczykâ&#x20AC;?, mamy teĹź â&#x20AC;&#x17E;Ĺ&#x203A;wiateĹ&#x201A;ko w tuneluâ&#x20AC;?.

Tym Ĺ&#x203A;wiateĹ&#x201A;kiem sÄ&#x2026;Â urzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłre zabezpieczajÄ&#x2026; nasze sieci,

1-2/2017

poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia, przesyĹ&#x201A;ane dane. WyglÄ&#x2026;dajÄ&#x2026; moĹźe niepozornie, ale sÄ&#x2026;Â najlepszymi straĹźnikami.

DajÄ&#x2026; uĹźytkownikom moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; szyfrowania, dziÄ&#x2122;ki czemu sÄ&#x2026; praktycznie nie do przejĹ&#x203A;cia zarĂłwno dla hakerĂłw Ĺ&#x203A;wiadomych, jak i nieĹ&#x203A;wiadomych.

UrzÄ&#x2026;dzenia te sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; jako zapory sieciowe, ale teĹź udostÄ&#x2122;pniajÄ&#x2026; nam tunele VPN, ktĂłrymi moĹźemy bezpiecznie przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; nasze dane, korzystajÄ&#x2026;c z odseparowanej sieci, lub diagnozowaÄ&#x2021;/serwisowaÄ&#x2021; maszyny w znacznej odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci od naszego miejsca pobytu.

Pytanie tylko, czy wszyscy mamy Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zagroĹźeĹ&#x201E; wynikajÄ&#x2026;cych z pracy w sieci oraz czy zawsze stosujemy urzÄ&#x2026;dzenia zabezpieczajÄ&#x2026;ce? Czy musimy najpierw na wĹ&#x201A;asnej skĂłrze odczuÄ&#x2021; skutki cyberataku aby pomyĹ&#x203A;leÄ&#x2021; o takich zabezpieczeniach?

33

TEMAT NUMERU

dzanie aktualizacji oprogramowania oraz używanie przestarzałego sprzętu i przestarzałych, często już w ogóle niewspieranych przez producenta, systemów operacyjnych. Tego typu archaiczne rozwiązania nie mają nawet podstawowych mechanizmów zabezpieczających. Do tego dochodzą takie czynniki, jak błędy projektantów oraz instalatorów podczas konfiguracji i instalacji systemu, a także błędy operacyjne pojawiające się podczas pracy systemu, niski poziom umiejętności osób korzystających z systemu, brak szkoleń, czy niewystarczająco dokładnie prowadzone prace konserwacyjne przez służby utrzymania ruchu.

Jak widać, całościowa kultura pracy w danym przedsiębiorstwie może mieć istotny wpływ na bezpieczeństwo i uniemożliwienie cyberprzestępcom dokonania ataku. Dlatego tak istotne jest wprowadzenie kompleksowej polityki bezpieczeństwa w firmie, na wzór polityk stosowanych w działach IT, która obejmowałaby sieci przemysłowe i systemy automatyki. W tym celu prowadzone muszą być regularne audyty i skuteczne, spójne działania mające na celu egzekwowanie ustalonych procedur bezpieczeństwa.

Ataki na systemy przemysłowe Według danych, cytowanej już amerykańskiej agencja rządowej ICS-CERT, cyberataki na przemysłowe systemy sterowania i sieci IoT mają na celu przede wszystkim spowodowanie szkód majątkowych, ograniczenie produkcji czy nawet wyłączenie instalacji. Obecnie, dość rzadko chodzi o wymuszenie okupu od firmy, ale i takie ataki się zdarzają. W ostatnich latach częściej zdarzają się ataki na infrastrukturę przemysłową, związane z tak zwanym haktywizmem.

Są to ataki hakerów na nielubianą, np. powodującą zanieczyszczenie środowiska firmę, lub agencję rządową mające na celu wymuszenie zrezygnowania z jakiejś niekorzystnej dla środowiska 34

inwestycji. Tego typu ataki, w przeciwieństwie do spektakularnych ataków na banki czy systemy informatyczne w przypadku systemów przemysłowych pozostają często niewykryte nawet przez wiele miesięcy.

Jak łatwo się domyślić, skutkami cyberataków na systemy automatyki mogą być znaczne straty finansowe związane z uszkodzeniem (nawet niezamierzonym) przez cyberprzestępców, urządzeń i infrastruktury firmy, a także opóźnienia lub zakłócenie produkcji.

Typowy atak cyberprzestępców na firmową sieć ICS i wchodzące w jej skład urządzenia, takie jak np. sterowniki PLC, podzielić można na kilka etapów.

W pierwszym z nich cyberprzestępca zawsze zbiera informacje na temat celu swojego ataku. W Internecie dostępne są gotowe narzędzia (np. Shodan) pozwalające spenetrować sieci ICS i systemy SCADA, które podłączone są ogólnoświatowej pajęczyny. Mało tego, w tak zwanym darknecie, czyli „podziemnej” wykorzystywanej przez hakerów, przestępców i mafie części Internetu bez problemu można kupić informacje dotyczące dowolnych systemów SCADA, ich słabych stron, łącznie z adresami IP, hasłami i danymi operatorów oraz odpowiedzialnych za nie osób.

Po rozpoznaniu, cyberprzestępca przystępuje do próby dostania się do wewnętrznej, firmowej sieci IT. Najczęściej wykorzystuje do tego firmowe strony WWW, internetowe systemy sprzedaży, serwery FTP, zawirusowane e-maile lub, tak jak w wypadku irańskiej elektrowni i Stuxneta, odpowiednio spreparowane klucze USB, które poprzez pośredników mają dotrzeć do rąk

pracowników, tak aby Ci otworzyli je na swoich firmowych komputerach.

Następnie w sieci korporacyjnej cyberprzestępcy szukają informacji na temat przemysłowych systemów sterowania czy oprogramowania SCADA. Poszukują sterowników do urządzeń PLC, aplikacji do programowania systemów przemysłowych, zależności pomiędzy sterownikami i procesami, a nawet przeszukują firmowe procedury. Tak zdobyta wiedza pozwala dostać się do systemu automatyki, który nigdy nie jest w 100% oddzielony od systemu IT przedsiębiorstwa. Do dalszego ataku wykorzystywane są serwery danych procesowych, które zbierają dane z produkcji lub interfejsy odpowiedzialne za przekazywanie danych produkcyjnych do systemu ERP. Najczęściej do ataku wykorzystuje się jednak zainfekowane komputery lub tablety serwisantów bądź pracowników służb utrzymania ruchu, którzy często podłączają swoje urządzenia do firmowego systemu automatyki. Po dostaniu się do sieci przemysłowej następuje etap weryfikacji jej architektury i wcześniej pozyskanych informacji. Na tym etapie przygotowując się do głównego ataku, haker często nieznacznie modyfikuje parametry pracy lub dane wysyłane poprzez urządzenia IoT, tak aby upewnić się, że wszystko znajduje się pod jego kontrolą.

Sprawa dostania się do firmowego systemu automatyki jest znacznie łatwiejsza, jeśli czujniki, sterowniki PLC czy inne urządzenia komunikują się bezpośrednio korzystając z Ethernetu, sieci WiFi czy protokołu TCP/IP. Bardzo często dzieje się tak w wypadku stacji pomiarowych (np. w energetyce), które monitorują pracę zewnętrznych, należących do firmy maszyn czy urządzeń.

Mogą to być stacje transformatorowe, liczniki prądu, a nawet flota firmowych samochodów czy maszyn budowlanych korzystających z systemu GPS. Tego typu oddalone stacje pomiarowe do wysyłania do firmy danych korzystają z publicznie dostępnych łączy interneAUTOMATYKA

TEMAT NUMERU towych, co w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z brakiem jakichkolwiek zabezpieczeĹ&#x201E;, tak jak miaĹ&#x201A;o to miejsce w przypadku wspominanych kilkakrotnie kamer przemysĹ&#x201A;owych, moĹźe prowadziÄ&#x2021; do caĹ&#x201A;kowitego i szybkiego przejÄ&#x2122;cia nad nimi kontroli przez cyberprzestÄ&#x2122;pcĂłw i Ĺ&#x201A;atwego dostania siÄ&#x2122; do firmowej sieci przemysĹ&#x201A;owej.

Pierwszy udany atak na systemy SCADA miaĹ&#x201A; miejsce w listopadzie 2011 r. Hakerzy zniszczyli wĂłwczas system sterowania silnikami pompy w amerykaĹ&#x201E;skim przedsiÄ&#x2122;biorstwie wodociÄ&#x2026;gowym Water Utility Company w stanie Illinois.

W kwietniu 2012 r. w Puerto Rico wĹ&#x201A;amano siÄ&#x2122; do systemu inteligentnych licznikĂłw, korygujÄ&#x2026;c pracÄ&#x2122; ich czujnikĂłw w taki sposĂłb, aby stale zaniĹźaĹ&#x201A;y pomiar zuĹźytej energii.

W ten sposĂłb odbiorcy przez ponad rok pĹ&#x201A;acili obniĹźone rachunki za prÄ&#x2026;d. Jak wyliczono, straty przedsiÄ&#x2122;biorstwa energetycznego siÄ&#x2122;gnÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y 400 mln dolarĂłw.

W 2015 r. Niemieckie Federalne Biuro BezpieczeĹ&#x201E;stwa Informacji (BSI) opublikowaĹ&#x201A;o raport, w ktĂłrym opisany zostaĹ&#x201A; bardzo powaĹźny atak, jaki miaĹ&#x201A; miejsce jesieniÄ&#x2026; 2014 r. na jeden z niemieckich zakĹ&#x201A;adĂłw hutniczych. Atak spowodowaĹ&#x201A; fizyczne zniszczenie wielkiego pieca. RozpoczÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; od klasycznego spear-phishingu, czyli ukierunkowanego, nadanego tylko do konkretnych osĂłb w firmie maila z zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikiem zawierajÄ&#x2026;cym zĹ&#x201A;oĹ&#x203A;liwe, przygotowane specjalne w tym celu oprogramowanie. W ten sposĂłb atakujÄ&#x2026;cy dostali siÄ&#x2122; do sieci przedsiÄ&#x2122;biorstwa i przedostali siÄ&#x2122; do sieci produkcyjnej huty. Ich celem byĹ&#x201A;y sterowniki PLC kontrolujÄ&#x2026;ce produkcjÄ&#x2122; hutniczÄ&#x2026;. Przestawiony zostaĹ&#x201A; system sterowania temperaturÄ&#x2026; pieca, w taki sposĂłb, Ĺźe jego dolna czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; byĹ&#x201A;a chĹ&#x201A;odzona, a czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; gĂłrna grzana bardzo intensywnie. W nastÄ&#x2122;pstwie anomalii temperaturowych piec pÄ&#x2122;kĹ&#x201A;. Niestety, nie ujawniono wiÄ&#x2122;cej danych. Zachodzi podejrzenie, Ĺźe odnotowane skutki nie byĹ&#x201A;y najwaĹźniejszym celem tego ataku. Niemieccy Ĺ&#x203A;ledczy nie majÄ&#x2026; obecnie pewnoĹ&#x203A;ci, czy nie jest to teĹź wiÄ&#x2122;ksza, dĹ&#x201A;ugofalowa akcja majÄ&#x2026;ca uderzyÄ&#x2021; w inne niemieckie przedsiÄ&#x2122;biorstwa.

Raport BSI wspomina rĂłwnieĹź o innych atakach przeprowadzonych przez cyberprzestÄ&#x2122;pcĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z hakerskÄ&#x2026; grupÄ&#x2026; Dragonfly, znanÄ&#x2026; teĹź pod nazwÄ&#x2026; Energetic Bear, w ktĂłrych to w 2014 r. poszkodowane zostaĹ&#x201A;y teĹź polskie przedsiÄ&#x2122;biorstwa. Dragonfly to powstaĹ&#x201A;a, najprawdopodobniej w 2011 r. grupa hakerska, ktĂłrej dziaĹ&#x201A;ania wymierzone sÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwnie w firmy z sektora energetycznego.

CzĹ&#x201A;onkowie grupy specjalizujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w dziaĹ&#x201A;aniach, pozwalajÄ&#x2026;cych uzyskaÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;p do krytycznych segmentĂłw systemu automatyki, odpowiedzialnych za sterowanie procesami przemysĹ&#x201A;owymi. Celami grupy Dragonfly sÄ&#x2026; przede wszystkim operatorzy sieci przesyĹ&#x201A;owych, elektrownie, operatorzy gazociÄ&#x2026;gĂłw, ropociÄ&#x2026;gĂłw oraz producenci systemĂłw SCADA/ICS. Do gĹ&#x201A;Ăłwnych krajĂłw, ktĂłrymi interesuje siÄ&#x2122; grupa sÄ&#x2026;: Stany Zjednoczone, Hiszpania, Francja, WĹ&#x201A;ochy, Niemcy, Turcja oraz Polska.

Dragonfly posĹ&#x201A;uguje siÄ&#x2122; specjalnie przygotowanym na swoje potrzeby zĹ&#x201A;oĹ&#x203A;liwym oprogramowaniem. Jej czĹ&#x201A;onkowie kilkukrotnie doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyli malware do umieszczonych na stronie producentĂłw oprogramowania ICS/SCADA aktu1-2/2017

0,/,21< 635=('$1<&+ 1$ &$ĂĄ<0 Ä&#x17E;:,(&,( 02'8ĂĄĂ?: , 2 $'$0 72 32:Ă?' '2 '80< 7HUD] G]LÄ&#x160;NL Z\MÄ&#x2026;WNRZR QLVNLHM FHQLH VDP PRÄŞHV] SU]HNRQDĂź VLÄ&#x160; MDN QLH]DZRGQH VÄ&#x2026; QDV]H SURGXNW\

2':,('ħ 67521Ä&#x2030; (/0$5. &20 3/ $'$0 /8% =$'=:2Ä&#x201C; R E K L A M A

4 ', .

Kilka przykĹ&#x201A;adĂłw atakĂłw na IIoT

35

TEMAT NUMERU alizacji. W ten sposĂłb firmy energetyczne, uĹźywajÄ&#x2026;ce tych specjalistycznych aplikacji, same zainfekowaĹ&#x201A;y swoje stacje robocze, ktĂłre byĹ&#x201A;y wykorzystywane przez pracownikĂłw do dostÄ&#x2122;pu do sieci ICS/SCADA, a atakujÄ&#x2026;cy uzyskali moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wprowadzania zmiany parametrĂłw pracy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych IoT oraz do ich wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia. Innymi drogami ataku na firmy energetyczne byĹ&#x201A;y spersonalizowane wiadomoĹ&#x203A;ci e-mail zawierajÄ&#x2026;ce zainfekowane zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki PDF oraz zĹ&#x201A;oĹ&#x203A;liwe kody umieszczane w źrĂłdĹ&#x201A;ach stron internetowych o tematyce energetycznej. Dragonfly nosi znamiona grupy sponsorowanej przez paĹ&#x201E;stwo, ktĂłra posiada duĹźe zdolnoĹ&#x203A;ci techniczne nie tylko do wykonywania atakĂłw komputerowych, ale takĹźe do dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych po udanym wĹ&#x201A;amaniu.

Co nas czeka?

Jak widaÄ&#x2021;, urzÄ&#x2026;dzenia PrzemysĹ&#x201A;owego Internetu Rzeczy wymagajÄ&#x2026; zupeĹ&#x201A;nie innego podejĹ&#x203A;cia do zabezpieczeĹ&#x201E;.

Kwestie zwiÄ&#x2026;zane z ochronÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i przesyĹ&#x201A;anych przez nie danych muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; uwzglÄ&#x2122;dniane juĹź na etapie projektowania, zgodnie z koncepcjÄ&#x2026; Security by Design. Obecnie producenci sterownikĂłw PLC czy inteligentnych czujnikĂłw dopiero zaczynajÄ&#x2026; zauwaĹźaÄ&#x2021; problem, a eksperci od bezpieczeĹ&#x201E;stwa rozpoczynajÄ&#x2026; prace nad jego rozwiÄ&#x2026;zaniem.

O problemach z jakimi przychodzi im siÄ&#x2122; mierzyÄ&#x2021; moĹźe Ĺ&#x203A;wiadczyÄ&#x2021; fakt, Ĺźe duĹźa czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; dostÄ&#x2122;pnych na rynku systemĂłw SCADA i HMI jest mocno przestarzaĹ&#x201A;a i czÄ&#x2122;sto dziaĹ&#x201A;a na niewspieranych od lat systemach operacyjnych.

Brak uaktualnieĹ&#x201E; dla takich maszyn czÄ&#x2122;sto sprawia, Ĺźe sÄ&#x2026; one bardzo podatne na wszelkie typy atakĂłw. Podobnie jest z protokoĹ&#x201A;ami przemysĹ&#x201A;owymi, np. Modbus TCP to nieszyfrowany protokĂłĹ&#x201A; bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cym prostym rozszerzeniem protokoĹ&#x201A;u Modbus RTU z lat 70., ktĂłry bardzo Ĺ&#x201A;atwo Ĺ&#x203A;ledziÄ&#x2021;. Trzeba jednak pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe wszystkie dane sterujÄ&#x2026;ce sÄ&#x2026; w nim przesyĹ&#x201A;ane w jawnej formie. Tak samo podatne na ataki sÄ&#x2026; nieszyfrowane protokoĹ&#x201A;y Ethernet/ IP, Profinet. Wykonanie atakĂłw typu â&#x20AC;&#x17E;Man in the midleâ&#x20AC;? jest w tym wypadku bardzo proste ze wzglÄ&#x2122;du na brak szyfrowania i powszechnÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; danych o protokole.

36

WydawaĹ&#x201A;oby siÄ&#x2122;, Ĺźe sterowniki PLC powinny byÄ&#x2021; znacznie lepiej zabezpieczone. Na rynku dostÄ&#x2122;pne tego typu modele sÄ&#x2026; zwykle droĹźsze. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; taĹ&#x201E;szych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest caĹ&#x201A;kowicie bezbronna w razie ataku. Ograniczenia sprzÄ&#x2122;towe sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe np. stos TCP wbudowany w sterownikach PLC jest mocno okrojony w stosunku do jego komputerowej wersji albo mocno

mowaniem, biaĹ&#x201A;Ä&#x2026; listÄ&#x2122; oraz ocenÄ&#x2122; luk w zabezpieczeniach. Do tego dodano technologie zaprojektowane pod kÄ&#x2026;tem Ĺ&#x203A;rodowiska przemysĹ&#x201A;owego, WymieniÄ&#x2021; tu naleĹźy funkcje obejmujÄ&#x2026;ce kontrolÄ&#x2122; integralnoĹ&#x203A;ci sterownikĂłw PLC, monitorowanie poleceĹ&#x201E; sterowania procesami przemysĹ&#x201A;owymi oraz analizÄ&#x2122; danych telemetrycznych.

PozwalajÄ&#x2026; one wykryÄ&#x2021; cyberatak na fi-

â&#x20AC;&#x201A;WYDATKI ZWIÄ&#x201E;ZANE Z SAMYM TYLKO BEZPIECZEĹ&#x192;STWEM DOTYCZÄ&#x201E;CYM SEGMENTU IOT WZROSNÄ&#x201E; Z 6,89 MLD DOLARĂ&#x201C;W W 2015 R. DO BLISKO 29 MLD W 2020 R. przestarzaĹ&#x201A;y, dlatego zawiera pewne bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy. Zawieszenie takiego sterownika PLC jest banalnym zadaniem. Wystarczy spreparowaÄ&#x2021; celowo ramkÄ&#x2122; lub pakiet z maĹ&#x201A;ym bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dem, aby zawiesiÄ&#x2021; komunikacjÄ&#x2122; lub przejÄ&#x2026;Ä&#x2021; kontrolÄ&#x2122; nad sterownikiem.

Na szczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;cie, pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; juĹź pierwsze odpowiedniki znanych ze Ĺ&#x203A;wiata komputerĂłw programĂłw antywirusowych, ktĂłre zabezpieczajÄ&#x2026; systemy przemysĹ&#x201A;owe. Na przykĹ&#x201A;ad firma Kaspersky Lab zaprezentowaĹ&#x201A;a pod koniec kwietnia ubiegĹ&#x201A;ego roku wyspecjalizowane rozwiÄ&#x2026;zanie sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do zabezpieczania infrastruktury krytycznej oraz obiektĂłw przemysĹ&#x201A;owych o nazwie Kaspersky Industrial CyberSecurity. Jest to doĹ&#x203A;Ä&#x2021; ciekawe rozwiÄ&#x2026;zanie, a jego zadaniem jest zapewnienie ochrony ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci i integralnoĹ&#x203A;ci procesĂłw technologicznych w Ĺ&#x203A;rodowiskach przemysĹ&#x201A;owych na wypadek cyberataku. Jak zapewnia producent, Kaspersky Industrial CyberSecurity pozwala na zabezpieczenie serwerĂłw ICS/SCADA, paneli HMI, inĹźynierskich stacji roboczych i sterownikĂłw PLC, a wiÄ&#x2122;c wszystkich najwaĹźniejszych elementĂłw automatyki i sterowania przedsiÄ&#x2122;biorstwem, ktĂłre sÄ&#x2026; naraĹźone na atak.

W pakiecie Industrial CyberSecurity zestaw konwencjonalnych technologii bezpieczeĹ&#x201E;stwa znanych ze Ĺ&#x203A;wiata IT, dostosowany zostaĹ&#x201A; na potrzeby Ĺ&#x203A;rodowiska przemysĹ&#x201A;owego i obejmuje ochronÄ&#x2122; przed szkodliwym oprogra-

zycznÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; infrastruktury systemu automatyki.

Wiele przemysĹ&#x201A;owych, i nie tylko, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; IoT jest wyposaĹźonych w najprostszÄ&#x2026; ochronÄ&#x2122; hasĹ&#x201A;em. W urzÄ&#x2026;dzeniach tego typu kompletnie siÄ&#x2122; ono nie sprawdza. SprzÄ&#x2122;t Internetu Rzeczy ma najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej bardzo prosty, pozbawiony klawiatury, interfejs do komunikacji z uĹźytkownikiem. Nagminnym zjawiskiem jest rezygnacja ze zmiany hasĹ&#x201A;a lub wpisanie bardzo prostego i krĂłtkiego ciÄ&#x2026;gu liter bÄ&#x2026;dĹş cyfr. ZĹ&#x201A;amanie krĂłtkiego czterocyfrowego kodu zajmie cyberprzestÄ&#x2122;pcom zaledwie kilka sekund. Dlatego zabezpieczenia urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; dostosowane do specyfiki IoT. NiewÄ&#x2026;tpliwie rozwĂłj przemysĹ&#x201A;owego rynku IoT zwiÄ&#x2026;zany jest z rozwojem bezpieczeĹ&#x201E;stwa urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; Internetu Rzeczy. ZauwaĹźajÄ&#x2026;c ten fakt, producenci procesorĂłw i ukĹ&#x201A;adĂłw SoC, tacy jak Intel, AMD, Texas Instruments, Cisco, Samsung czy Snapdragon dokĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; staraĹ&#x201E;, aby w kaĹźdej kolejnej generacji ukĹ&#x201A;adĂłw poprawiaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; ich bezpieczeĹ&#x201E;stwo i odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na cyberataki.

Lepsze zabezpieczenia mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; podstawowymi cechami wyróşniajÄ&#x2026;cymi ich produkty. Z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; przydaĹ&#x201A;aby siÄ&#x2122; teĹź standaryzacja przemysĹ&#x201A;owych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; IoT, ale do tego jeszcze, niestety droga doĹ&#x203A;Ä&#x2021; daleka.

M * O&

AUTOMATYKA

R E K L A M A

TEMAT NUMERU

Bezpieczna aplikacja HRC Od teorii do praktyki Nie istnieje bezpieczny robot, $H ' H " I H + H $

+ ' ", \ $' $ + ' ' " ' $ 0 HI K , ) $' KQ % " $ $H - ' $ , S K $ + H $

" I K $' ' 0 + " 0 + 5, *+ H H " + ' " $' 0 + $' $ + ' 0 KQ + K $ 9 + ' VC 2 ] C " 9 + ' 2 + ' W ' "% $' ' " I % + $' $ $ % HI H + 5$' ' , ) ' I ' "

+ + 5$' , 38

B

ezpieczna aplikacja HRC jest pochodnÄ&#x2026; kilku czynnikĂłw: wzajemnego oddziaĹ&#x201A;ywania miÄ&#x2122;dzy ramowymi warunkami okreĹ&#x203A;lonymi przez obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;ce przepisy a dokonanÄ&#x2026; na tej podstawie zĹ&#x201A;oĹźonÄ&#x2026; analizÄ&#x2026; ryzyka, wyborem odpowiednich, dodatkowych elementĂłw skĹ&#x201A;adowych bezpieczeĹ&#x201E;stwa i wreszcie zatwierdzenia przez integratora systemĂłw. Klasycznym sposobem zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa w przemyĹ&#x203A;le jest ogrodzenie instalacji i maszyn róşnymi mechanicznymi zabezpieczeniami.

Maksimum bezpieczeĹ&#x201E;stwa uzyskuje siÄ&#x2122; przez Ĺ&#x203A;cisĹ&#x201A;e odseparowanie obszarĂłw roboczych. W celu zwiÄ&#x2122;kszenia potencjaĹ&#x201A;u ekonomicznego aplikacji HRC operator i maszyna muszÄ&#x2026; jak najĹ&#x203A;ciĹ&#x203A;lej ze sobÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021;. W zwiÄ&#x2026;zku z tym roĹ&#x203A;nie zapotrzebowanie na inteligentne, dynamiczne rozwiÄ&#x2026;zania bezpieczeĹ&#x201E;stwa, w ktĂłrych moĹźna o wiele elastyczniej adaptowaÄ&#x2021; funkcje bezpieczeĹ&#x201E;stwa do zmieniajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; wymagaĹ&#x201E;.

Nowe normy w trakcie opracowywania W terminologii dyrektywy maszynowej roboty sÄ&#x2026; zaklasyfikowane jako P R O M O C J A

maszyny nieukoĹ&#x201E;czone. SzczegĂłĹ&#x201A;owe wymagania dotyczÄ&#x2026;ce bezpieczeĹ&#x201E;stwa stanowisk zrobotyzowanych dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; w dwĂłch normach ISO 10218: BezpieczeĹ&#x201E;stwo robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych â&#x20AC;&#x201C; CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 1: Roboty i CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 2: Systemy robotĂłw i ich zintegrowanie. Polskie wersje obu czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci zostaĹ&#x201A;y opublikowane jako normy PN-EN ISO 10218-1: 2011 i PN-EN ISO 10218-2: 2011 i sÄ&#x2026; wyszczegĂłlnione jako zharmonizowane normy typu C w ramach Dyrektywy Maszynowej 2006/42/WE. CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 2: Systemy robotĂłw i ich integracja zawiera rĂłwnieĹź informacje na temat pracy polegajÄ&#x2026;cej na wspĂłĹ&#x201A;dziaĹ&#x201A;aniu czĹ&#x201A;owieka z robotem.

Norma PN-EN ISO 10218-1 dodatkowo uwzglÄ&#x2122;dnia funkcje bezpiecznych napÄ&#x2122;dĂłw. Zgodnie z normÄ&#x2026; PN-EN 61800-5-2 (Systemy napÄ&#x2122;dĂłw elektrycznych o regulowanej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 5-2: Wymagania dotyczÄ&#x2026;ce bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; Funkcjonalne) obejmujÄ&#x2026; one: Bezpieczne zatrzymanie dziaĹ&#x201A;ania SOS, Bezpiecznie ograniczona prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; SLS, Zakres bezpiecznej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci SSR i Ograniczony bezpiecznie moment SLT. AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU Wymagania â&#x20AC;&#x17E;zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem podzespoĹ&#x201A;Ăłw sterowaniaâ&#x20AC;? (elektrycznych, hydraulicznych, pneumatycznych i programowych) sÄ&#x2026; wyraĹşnie zdefiniowane w punkcie 5.2 normy PN-EN ISO 10218-2 Systemy robotĂłw i ich integracja. ZwiÄ&#x2026;zane z bezpieczeĹ&#x201E;stwem podzespoĹ&#x201A;y sterowania naleĹźy zaprojektowaÄ&#x2021; w taki sposĂłb, aby odpowiadaĹ&#x201A;y warunkom PL d kategorii 3 (norma PN-EN ISO 13849-1: 2016) lub SIL 2 o odpornoĹ&#x203A;ci na pojedynczy bĹ&#x201A;Ä&#x2026;d i charakteryzowaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; parametrem MTTFd o wartoĹ&#x203A;ci co najmniej 20 lat (norma PN-EN 62061:2008).

Do weryfikowania i walidowania wymagaĹ&#x201E; bezpieczeĹ&#x201E;stwa moĹźna stosowaÄ&#x2021; róşne metody, w tym kontrole wizualne, testy funkcjonalne i pomiary.

Integrator systemĂłw musi zweryfikowaÄ&#x2021; lub zwalidowaÄ&#x2021; w sumie ponad 200 punktĂłw.

Status norm jest zatem teoretycznie jasny. Jednak w praktyce wciÄ&#x2026;Ĺź istniejÄ&#x2026; wÄ&#x2026;tpliwoĹ&#x203A;ci, czy dla tych ram normatywnych aplikacjÄ&#x2122; HRC moĹźna wdraĹźaÄ&#x2021; w peĹ&#x201A;ni bezpiecznie. W celu udo-

! + 5$' C 2 + "

wodnienia wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwego postÄ&#x2122;powania miÄ&#x2122;dzynarodowy komitet standaryzacji ISO/TC 184/SC2 WG3 otrzymaĹ&#x201A; zadanie opracowania specyfikacji technicznej ISO/TS 15066: Roboty i urzÄ&#x2026;dzenia robotyki â&#x20AC;&#x201C; wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce roboty prze-

mysĹ&#x201A;owe. Firma Pilz jest czĹ&#x201A;onkiem tego miÄ&#x2122;dzynarodowego komitetu i wraz z producentami robotĂłw, integratorami systemĂłw i jednostkami notyfikujÄ&#x2026;cymi, takimi jak BG (Berufsgenossenschaft), aktywnie uczestniczy w opracowywaniu tej specyfikacji. Aktualna specyfikacja techniczna, ISO/TS 15066 Roboty i urzÄ&#x2026;dzenia robotyki â&#x20AC;&#x201C; wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce roboty przemysĹ&#x201A;owe, stwarza dobre podstawy do rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; bezpiecznej wspĂłĹ&#x201A;pracy czĹ&#x201A;owiek-robot w otoczeniu przemysĹ&#x201A;owym.

4 ',

Model obszarĂłw ciaĹ&#x201A;a

K $ ] + 5$' $ ' +$ + 0 +$ " $

1-2/2017

Na potrzeby ustalenia wartoĹ&#x203A;ci progowych bĂłlu w zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniku do Specyfikacji technicznej (TS) zdefiniowano model obszarĂłw ciaĹ&#x201A;a. OkreĹ&#x203A;la on punkty w obszarach ciaĹ&#x201A;a wraz ze szczegĂłĹ&#x201A;owymi wartoĹ&#x203A;ciami odpowiedniego progu bĂłlu. Po opublikowaniu specyfikacji ISO/TS15066 te wartoĹ&#x203A;ci progowe bĂłlu moĹźna wykorzystaÄ&#x2021; w procesie walidacji aplikacji HRC. Model obszaru ciaĹ&#x201A;a dostarcza szczegĂłĹ&#x201A;owych informacji o odpowiednim progu bĂłlu dla kaĹźdej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci ciaĹ&#x201A;a (np. gĹ&#x201A;owy, dĹ&#x201A;oni, rÄ&#x2122;ki lub nogi).

JeĹ&#x203A;li podczas jakiegokolwiek zetkniÄ&#x2122;cia siÄ&#x2122; czĹ&#x201A;owieka z robotem aplikacja pozostaje w granicach tych wartoĹ&#x203A;ci progowych, wĂłwczas speĹ&#x201A;nia wymagania normy.

Aktualnie specyfikacja techniczna ma status dokumentu roboczego ko39

TEMAT NUMERU

! $' " ! - ' (O( $' + KQ K 0 + ' H 0 ' P 0 $' - $' 0

mitetu. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku jakiegokolwiek nowego szkicu normy, trudno dziĹ&#x203A; stwierdziÄ&#x2021;, kiedy zostanie udostÄ&#x2122;pniona wersja koĹ&#x201E;cowa specyfikacji ISO/TS 15066.

Zgodnie z aktualnym harmonogramem opublikowanie tej specyfikacji jest na etapie 60.60.

Norma odrÄ&#x2122;bna Norma PN-EN ISO 13482: 2014 (Roboty i urzÄ&#x2026;dzenia dla robotyki â&#x20AC;&#x201D; Wymagania bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla robotĂłw do opieki osobistej) jest pierwszÄ&#x2026; normÄ&#x2026; bezpieczeĹ&#x201E;stwa odnoszÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do bezpoĹ&#x203A;redniego kontaktu czĹ&#x201A;owieka z robotem w sektorze niezwiÄ&#x2026;zanym z przemysĹ&#x201A;em. NormÄ&#x2122; PN-EN ISO 13482: 2014 opracowano jako normÄ&#x2122; C w ramach miÄ&#x2122;dzynarodowej grupy roboczej, ISO/TC 184/SC2 WG 7, w ktĂłrej dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; firma Pilz jest aktywnie zaangaĹźowana. NormÄ&#x2122; tÄ&#x2122; opublikowano 1 lutego 2014 r. jako wersjÄ&#x2122; ISO.

Etapy bezpiecznej aplikacji Fakt, Ĺźe stanowiska zrobotyzowane sÄ&#x2026; zakwalifikowane jako maszyny w rozumieniu dyrektywy maszynowej oznacza, Ĺźe podczas wdraĹźania normatywnych specyfikacji kaĹźdy etap procedury oceny zgodnoĹ&#x203A;ci musi byÄ&#x2021; obowiÄ&#x2026;zkowo zrealizowany. NaleĹźy zaznaczyÄ&#x2021;, Ĺźe sam robot uwaĹźany jest wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie za maszynÄ&#x2122; ukoĹ&#x201E;czonÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowo. Dopiero w chwili, w ktĂłrej chwytak niezbÄ&#x2122;dnego narzÄ&#x2122;dzia (w konkretnej aplikacji) znajdzie siÄ&#x2122; na swoim miejscu, robot osiÄ&#x2026;ga za40

# ' ' % ' !(D P " % " H + Q $' " ' I + " ' $ $ " H H $' " $' - + 0

mierzony cel i musi byÄ&#x2021; uwaĹźany za maszynÄ&#x2122; ukoĹ&#x201E;czonÄ&#x2026;. Integrator lub uĹźytkownik staje siÄ&#x2122; producentem maszyny i jest odpowiedzialny za czynnoĹ&#x203A;ci kontrolne zwiÄ&#x2026;zane z bezpieczeĹ&#x201E;stwem, obejmujÄ&#x2026;ce m.in. nadanie znaku CE. Jednym z najwaĹźniejszych punktĂłw na drodze do uzyskania bezpiecznej aplikacji HRC jest przeprowadzenie analizy ryzyka zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO 12100: 2012. Taka analiza ryzyka powinna obejmowaÄ&#x2021; zidentyfikowanie obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cych zharmonizowanych norm i przepisĂłw, okreĹ&#x203A;lenie ograniczeĹ&#x201E; maszyny, zidentyfikowanie wszystkich zagroĹźeĹ&#x201E; na kaĹźdym etapie cyklu eksploatacji maszyny, aktualne oszacowanie i ocenÄ&#x2122; ryzyka oraz zalecane sposoby redukcji ryzyka. W aplikacjach z udziaĹ&#x201A;em robotĂłw wyzwaniem dla oceny ryzyka jest usuniÄ&#x2122;cie granic miÄ&#x2122;dzy obszarami dziaĹ&#x201A;ania ludzi i maszyn.

W uzupeĹ&#x201A;nieniu do zagroĹźeĹ&#x201E; generowanych przez robota konieczne jest rozwaĹźenie ruchĂłw operatora. Jednak nie moĹźna ich zawsze obliczaÄ&#x2021; w kategoriach prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci, refleksu lub nagĹ&#x201A;ego zbliĹźenia siÄ&#x2122; innych osĂłb.

Firma Pilz w zakresie zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa aplikacji HRC korzysta z wypracowanej metodologii obejmujÄ&#x2026;cej kilka krokĂłw. Pierwszym z nich jest szczegĂłĹ&#x201A;owa analiza ryzyka, na podstawie ktĂłrej tworzona jest â&#x20AC;&#x17E;koncepcja bezpieczeĹ&#x201E;stwaâ&#x20AC;? oraz â&#x20AC;&#x17E;projekt bezpieczeĹ&#x201E;stwaâ&#x20AC;? obejmujÄ&#x2026;cy dobĂłr odpowiednich podzespoĹ&#x201A;Ăłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Wyniki analizy ryzy-

ka i koncepcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa wykorzystywane sÄ&#x2026; do dokumentowania wybranych Ĺ&#x203A;rodkĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa w ocenie ryzyka i do wdroĹźenia ich podczas â&#x20AC;&#x17E;implementacji systemĂłwâ&#x20AC;?.

Kolejnym etapem jest â&#x20AC;&#x17E;walidacjaâ&#x20AC;?, podczas ktĂłrej ponownie badane sÄ&#x2026; poprzednie etapy â&#x20AC;&#x201C; czy we wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwy sposĂłb wdroĹźono Ĺ&#x203A;rodki ochrony?, czy koncepcja bezpieczeĹ&#x201E;stwa zostaĹ&#x201A;a zaprojektowana prawidĹ&#x201A;owo w odniesieniu do systemu sterowania maszynÄ&#x2026; i czy wdroĹźono jÄ&#x2026; zgodnie z przepisami bezpieczeĹ&#x201E;stwa? Walidacja ma zasadnicze znaczenie dla potwierdzenia faktu, Ĺźe maszyna jest bezpieczna. Lista kontrolna zamieszczona w normie PN-EN ISO 10218-2 dostarcza dodatkowych wytycznych dla aplikacji wykorzystujÄ&#x2026;cych roboty. UmieszczajÄ&#x2026;c na produkcie znak CE, integrator ostatecznie potwierdza, Ĺźe stanowisko zrobotyzowane speĹ&#x201A;nia wszystkie wymagania Dyrektywy Maszynowej 2006/42/WE pod warunkiem, Ĺźe robot uĹźywany jest zgodnie ze swoim przeznaczeniem.

WybĂłr robota i podzespoĹ&#x201A;Ăłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa Na rynku dostÄ&#x2122;pna jest szeroka gama systemĂłw robotĂłw, ktĂłre mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; wiele zastosowaĹ&#x201E;. Mimo Ĺźe stanowiÄ&#x2026; one podstawÄ&#x2122; do stworzenia bezpiecznego stanowiska zrobotyzowanego, wdroĹźenie aplikacji HRC wymaga przeprowadzenia dodatkowej oceny ryzyka oraz implementacji komponentĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU Reakcji systemu bezpieczeĹ&#x201E;stwa nie powinny wyzwalaÄ&#x2021; proste relacje logiczne, lecz zĹ&#x201A;oĹźone stany lub wyniki skomplikowanych obliczeĹ&#x201E;, na ktĂłre musi odpowiednio zareagowaÄ&#x2021; funkcja bezpieczeĹ&#x201E;stwa. CaĹ&#x201A;kowite wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie zasilania systemu naleĹźy traktowaÄ&#x2021; jako ostatecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

W przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; potrzebne systemy bezpieczeĹ&#x201E;stwa o znacznie wyĹźszej inteligencji, ktĂłre umoĹźliwiÄ&#x2026; zaprojektowanie w sposĂłb bezpieczny stanowiska zrobotyzowanego, nawet bez stosowania osĹ&#x201A;on. Systemy te mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; rzeczywistego systemu sterowania robotami, np. do obliczania ruchĂłw robotĂłw. UmoĹźliwia to wczeĹ&#x203A;niejsze przeliczenie Ĺ&#x203A;cieĹźki przemieszczania ramienia robota. Jednak w wielu przypadkach tego typu funkcje ruchu nie wystarczÄ&#x2026; do osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia celu zwiÄ&#x2026;zanego z bezpieczeĹ&#x201E;stwem. CzÄ&#x2122;sto mogÄ&#x2026; wystÄ&#x2122;powaÄ&#x2021; kombinacje obejmujÄ&#x2026;ce ochronÄ&#x2122; pola sÄ&#x2026;siadujÄ&#x2026;cego (np. czujniki dotykowe lub czujniki podczerwieni na ramieniu robota), Ĺ&#x203A;rodki ochrony indywidualnej (okulary ochronne i odzieĹź ochronna) oraz czujniki do monitorowania strefy pracy robota.

Koncepcje bezpieczeĹ&#x201E;stwa dynamicznego wymagajÄ&#x2026;, aby czujniki byĹ&#x201A;y zdolne do oceny zdarzeĹ&#x201E; z uĹźyciem jednoznacznej skali. MuszÄ&#x2026; one np. rozróşniaÄ&#x2021; sytuacjÄ&#x2122;, w ktĂłrej czĹ&#x201A;owiek znajduje siÄ&#x2122; w promieniu potencjalnego dziaĹ&#x201A;ania urzÄ&#x2026;dzenia w razie jego ruchu zagraĹźajÄ&#x2026;cego bezpieczeĹ&#x201E;stwu (w strefie ostrzegawczej) od tej, w ktĂłrej osoba ta wkroczyĹ&#x201A;a do strefy o zwiÄ&#x2122;kszonych wymaganiach bezpieczeĹ&#x201E;stwa (strefy detekcji). Musi byÄ&#x2021; moĹźliwa dynamiczna regulacja tych stref, a takĹźe Ĺ&#x203A;ledzenie ruchĂłw np. maszyny lub robota. System kamer bezpieczeĹ&#x201E;stwa SafetyEYE firmy Pilz umoĹźliwia monitorowanie strefy ostrzegawczej i strefy wykrywania w trzech wymiarach. Zintegrowanie technologii czujnikĂłw, sterowania i aktuatorĂłw stwarza nowe moĹźliwoĹ&#x203A;ci w zakresie planowania cykli procesĂłw dynamicznych i obszarĂłw roboczych, w ktĂłrych czĹ&#x201A;owiek i robot bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; bezpiecznie wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021;.

Nie istnieje bezpieczny robotâ&#x20AC;Ś

Oferujemy:

Podsumowanie

Ĺ&#x2DC; Pomiary prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i siĹ&#x201A;y kolizji oraz siĹ&#x201A;y nacisku robota zgodnie z wymaganiami norm PN-EN ISO 10218-1, PN-EN ISO 10218-2 i ISO/TS 15066, dziÄ&#x2122;ki jedynemu dostÄ&#x2122;pnemu na rynku urzÄ&#x2026;dzeniu PROBms

Ĺ&#x2DC; Wsparcie w projektowaniu bezpiecznego stanowiska zrobotyzowanego bez stosowania osĹ&#x201A;on i wygrodzeĹ&#x201E; staĹ&#x201A;ych

Ĺ&#x2DC; Szkolenia obejmujÄ&#x2026;ce swoim zakresem wymagania stawiane aplikacjom HRC umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce stworzenie bezpiecznego stanowiska zrobotyzowanego

Ĺ&#x2DC; System kamer bezpieczeĹ&#x201E;stwa SafetyEYE do zabezpieczenia strefy pracy robota bez uĹźycia wygrodzeĹ&#x201E; R E K L A M A

Wzajemna wspĂłĹ&#x201A;praca czĹ&#x201A;owieka i robota w coraz wiÄ&#x2122;kszym stopniu wymaga stosowania nowych technologii i rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; gwarantujÄ&#x2026;cych ich bezpiecznÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122;. Praktycznie nie ma dwĂłch identycznych aplikacji. BezpiecznÄ&#x2026; aplikacjÄ&#x2122; HRC moĹźna uzyskaÄ&#x2021; pod warunkiem wdroĹźenia koncepcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa wykorzystujÄ&#x2026;cej prawidĹ&#x201A;owy wybĂłr robota i jego funkcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z inteligentnymi podzespoĹ&#x201A;ami. BezpieczeĹ&#x201E;stwo peĹ&#x201A;ni kluczowÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; w tego typu aplikacjach.

Oczekiwania przemysĹ&#x201A;u, dotyczÄ&#x2026;ce dostarczania robotĂłw o duĹźej mocy na potrzeby aplikacji HRC, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci wyzwaniem w zderzeniu z koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; speĹ&#x201A;nienia specyfikacji okreĹ&#x203A;lonych przez normy w celu zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa funkcjonalnego.

4 ',

PILZ POLSKA Sp. z o.o. , 0 67% >:96=: ) $ ' , :: ==8 ;6 >>% - :: ==8 ;6 >B 9" - ? , , , "@ 9 ^

1-2/2017

RozwiÄ&#x2026;zania ďŹ rmy Pilz gwarancjÄ&#x2026; bezpieczeĹ&#x201E;stwa!

Pilz Polska Sp. z o.o. ul. Ruchliwa 15, 02-182 Warszawa, info@pilz.pl, www.pilz.pl

41

TEMAT NUMERU

WybĂłr drzwi bezpieczeĹ&#x201E;stwa zgodnie z normÄ&#x2026; EN ISO 14119 + K 0 $' + 5$' % " " " (D #!* 6866B% + $' ' $' ' K

$ ' $ 0 " , D IH 0 ", , + H + H H H " KQ K $ % ' I 0 + K " $ + 5$' ,

42

N

ormie EN ISO 14119, dotyczÄ&#x2026;cej urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sprzÄ&#x2122;Ĺźonych z osĹ&#x201A;onami, poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cono juĹź wiele publikacji. Jak jednak wykorzystaÄ&#x2021; jej treĹ&#x203A;Ä&#x2021; w praktyce przy poszukiwaniu wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwego rozwiÄ&#x2026;zania blokujÄ&#x2026;cego?

Norma EN ISO 14119 zastÄ&#x2026;piĹ&#x201A;a normÄ&#x2122; EN 1088 â&#x20AC;&#x17E;BezpieczeĹ&#x201E;stwo maszyn â&#x20AC;&#x201C; UrzÄ&#x2026;dzenia blokujÄ&#x2026;ce sprzÄ&#x2122;Ĺźone z osĹ&#x201A;onami â&#x20AC;&#x201C; Zasady projektowania i doboruâ&#x20AC;? (ang. â&#x20AC;&#x17E;Safety of machinery â&#x20AC;&#x201C; Interlocking devices associated with guards â&#x20AC;&#x201C; Principles for design and selectionâ&#x20AC;?). OmĂłwiono tu blokujÄ&#x2026;ce osĹ&#x201A;ony bezpieczeĹ&#x201E;stwa, ktĂłre dla uĹ&#x201A;atwienia bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; dalej nazywane osĹ&#x201A;onami bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Przedstawione informacje mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; zastosowanie w odniesieniu do kaĹźdego wieka, kaĹźdej pokrywy ochronnej i kaĹźdego innego urzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłre jest odpowiednie do realizacji ochrony operatora maszyny przed zagroĹźeniami przez niÄ&#x2026; generowanymi.

P R O M O C J A

Termin â&#x20AC;&#x17E;blokowanieâ&#x20AC;? jest wciÄ&#x2026;Ĺź nieco mylÄ&#x2026;cy, poniewaĹź blokowanie lub urzÄ&#x2026;dzenie blokujÄ&#x2026;ce nie odnoszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do drzwi bezpieczeĹ&#x201E;stwa jako takich, lecz do funkcji blokujÄ&#x2026;cej jednostki sterujÄ&#x2026;cej, ktĂłra zapobiega uruchomieniu maszyny. Oznacza to, Ĺźe maszyna nie moĹźe zostaÄ&#x2021; uruchomiona, dopĂłki osĹ&#x201A;ona nie zostanie zamkniÄ&#x2122;ta.

Po otwarciu osĹ&#x201A;ony maszyna jest automatycznie zatrzymywana. Dla rozróşnienia w normie uĹźywane jest pojÄ&#x2122;cie â&#x20AC;&#x17E;zaryglowanieâ&#x20AC;? w sytuacji, kiedy urzÄ&#x2026;dzenie ryglujÄ&#x2026;ce uniemoĹźliwia operatorowi otwarcie drzwi.

OmĂłwienie wyboru urzÄ&#x2026;dzenia blokujÄ&#x2026;cego jest waĹźnÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; normy EN ISO 14119. Jednak informacje zawarte w normach sÄ&#x2026; zawsze poprzedzone analizÄ&#x2026; sytuacji, ktĂłre mogÄ&#x2026; wystÄ&#x2026;piÄ&#x2021; w czasie pracy maszyny. Bardzo waĹźnym kryterium jest wolna przestrzeĹ&#x201E;, w ktĂłrej zainstalowane zostanÄ&#x2026; drzwi bezpieczeĹ&#x201E;stwa. W praktyce ryglowanie osĹ&#x201A;ony jest czÄ&#x2122;sto stosowane AUTOMATYKA

4 ', ( '

TEMAT NUMERU jako towarzyszÄ&#x2026;ce funkcji blokujÄ&#x2026;cej osĹ&#x201A;ony, poniewaĹź np. proces klejenia nie moĹźe zostaÄ&#x2021; natychmiast przerwany. W takim przypadku moĹźna od razu rozpoczÄ&#x2026;Ä&#x2021; proces doboru urzÄ&#x2026;dzenia blokujÄ&#x2026;cego wyposaĹźonego w funkcjÄ&#x2122; ryglowania osĹ&#x201A;ony, mimo Ĺźe sĹ&#x201A;uĹźy ono do ochrony procesu, a nie do ochrony personelu. Innym zagadnieniem jest rodzaj drzwi bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; przykĹ&#x201A;adowo automatyczne drzwi bezpieczeĹ&#x201E;stwa w obrabiarce wymagajÄ&#x2026; innego rozwiÄ&#x2026;zania niĹź rÄ&#x2122;cznie otwierane drzwi w wygrodzeniu (pĹ&#x201A;ocie) bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

Jednym z rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; do rÄ&#x2122;cznej obsĹ&#x201A;ugi osĹ&#x201A;ony bezpieczeĹ&#x201E;stwa jest wielofunkcyjny system MGB (ang. Multifunctional Gate Box) firmy Euchner.

Ma on opcjÄ&#x2122; blokowania i ryglowania dla ochrony procesu lub ryglowania dla ochrony personelu, a ponadto jest wyposaĹźony w klamkÄ&#x2122; (klamka ewakuacyjna wewnÄ&#x2026;trz strefy jako opcja) oraz ogranicznik ruchu drzwi. DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; teĹź opcjonalne rozwiÄ&#x2026;zania, takie jak przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki wyboru, urzÄ&#x2026;dzenia zatrzymania awaryjnego, przyciski i obrotowe przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki kluczykowe. Ponadto do drzwi obsĹ&#x201A;ugiwanych automatycznie dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; transponderowo kodowane wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa z funkcjÄ&#x2026; ryglowania lub tylko z funkcjÄ&#x2026; blokowania, takie jak CET lub CES firmy Euchner.

InnÄ&#x2026; kwestiÄ&#x2026;, ktĂłra wynika nie z wymagaĹ&#x201E; normy EN ISO 14119, lecz normy EN ISO 13849-1, jest klasyfikacja wyposaĹźenia bezpieczeĹ&#x201E;stwa na odpowiednim poziomie bezpieczeĹ&#x201E;stwa PL (ang. Performance Level).

MoĹźna uĹźyÄ&#x2021; skĹ&#x201A;adnikĂłw prowadzÄ&#x2026;cych do wymaganego PL albo systemĂłw, ktĂłre majÄ&#x2026; wymagany PL. PrzykĹ&#x201A;adem takiego systemu jest wielofunkcyjne urzÄ&#x2026;dzenie MGB zapewniajÄ&#x2026;ce najwyĹźszy poziom PL e. W wielu przypadkach idealnym rozwiÄ&#x2026;zaniem mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź elektromechaniczne wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa z funkcjÄ&#x2026; ryglowania. W trakcie wielu lat uĹźytkowania potwierdziĹ&#x201A;y one swojÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, a co wiÄ&#x2122;cej, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od zaprojektowania, umoĹźliwiajÄ&#x2026; uzyskanie kaĹźdego PL. 1-2/2017

Ocena praktycznego doboru DobĂłr urzÄ&#x2026;dzenia blokujÄ&#x2026;cego naleĹźy zweryfikowaÄ&#x2021; zgodnie z procedurÄ&#x2026; zawartÄ&#x2026; w normie EN ISO 14119.

W przypadku transponderowych systemĂłw blokujÄ&#x2026;cych CES i CET, z funkcjÄ&#x2026; ryglowania lub bez niej, w pierwszej kolejnoĹ&#x203A;ci naleĹźy stwierdziÄ&#x2021;, czy sÄ&#x2026; to urzÄ&#x2026;dzenia o wysokim poziomie kodowania (typu 4) i jaki jest czas zatrzymania maszyny. Czas zatrzymania decyduje o tym, czy do ochrony personelu bÄ&#x2122;dzie wymagana funkcja ryglowania, czy wystarczy jedynie funkcja blokowania.

Norma okreĹ&#x203A;la, Ĺźe funkcja ryglowania do ochrony procesu z funkcjÄ&#x2026; blokowania moĹźe byÄ&#x2021; stosowana na rĂłwni z funkcjÄ&#x2026; ryglowania do ochrony personelu, jednak taki typ ryglowania musi speĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; wszystkie zawarte w nor-

mie wymagania (takie jak dla urzÄ&#x2026;dzenia bez funkcji ryglowania). DotyczÄ&#x2026; one wyboru wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwego wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika bezpieczeĹ&#x201E;stwa, ktĂłry musi mieÄ&#x2021; co najmniej jeden styk z wymuszonym prowadzeniem. Inne aspekty obejmujÄ&#x2026; prawidĹ&#x201A;owe mocowanie wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika i aktywatora oraz odpowiednie zderzaki zapobiegajÄ&#x2026;ce uszkodzeniu wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika i ograniczajÄ&#x2026;ce siĹ&#x201A;y dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;ce na czujnik. Norma EN ISO 14119 nie reguluje jednak sposobu wyliczenia czasu zatrzymania. Musi on zostaÄ&#x2021; okreĹ&#x203A;lony niezaleĹźnie przez kaĹźdego producenta maszyny dla kaĹźdego urzÄ&#x2026;dzenia. W tej kalkulacji z definicji musi zostaÄ&#x2021; okreĹ&#x203A;lony czas, ktĂłry upĹ&#x201A;ywa od momentu wydania polecenia zatrzymania do zakoĹ&#x201E;czenia trwania stanu niebezpiecznego maszyny. NastÄ&#x2122;pnie musi on zostaÄ&#x2021; porĂłwnany z czasem dostÄ&#x2122;pu, jaki ma operator. Wyliczenia te naleĹźy przeprowadziÄ&#x2021;, stosujÄ&#x2026;c prostÄ&#x2026; for-

muĹ&#x201A;Ä&#x2122; zawartÄ&#x2026; w normie EN ISO 13855, ktĂłra definiuje moĹźliwe prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci zbliĹźania siÄ&#x2122; osĂłb oraz szereg innych czynnikĂłw istotnych przy otwieraniu drzwi bezpieczeĹ&#x201E;stwa. JeĹ&#x203A;li stosuje siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenie tylko z funkcjÄ&#x2026; blokowania, wtedy czas dostÄ&#x2122;pu musi byÄ&#x2021; dĹ&#x201A;uĹźszy niĹź okreĹ&#x203A;lony czas zatrzymania. W przeciwnym razie naleĹźy uĹźyÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenia ryglujÄ&#x2026;cego do ochrony personelu.

Po dokonaniu wstÄ&#x2122;pnej selekcji wiadomo, czy bÄ&#x2122;dzie uĹźyte urzÄ&#x2026;dzenie blokujÄ&#x2026;ce z ryglowaniem czy bez ryglowania. Dla urzÄ&#x2026;dzenia ryglujÄ&#x2026;cego naleĹźy nastÄ&#x2122;pnie okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; zasadÄ&#x2122; ryglowania. Tylko dwie zasady â&#x20AC;&#x201C; aktywowanie ryglowania przez siĹ&#x201A;Ä&#x2122; sprÄ&#x2122;Ĺźyny i zwolnienie przez zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonÄ&#x2026; energiÄ&#x2122; oraz aktywowanie przez zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie energii i zwolnienie przez zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie energii â&#x20AC;&#x201C; nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do ochrony personelu. Obie zasady sÄ&#x2026; tzw. zasadami zamkniÄ&#x2122;tego obiegu prÄ&#x2026;du (ang. closed-circuit-current principles), co oznacza, Ĺźe w przypadku braku energii drzwi pozostajÄ&#x2026; zaryglowane. Pierwsza zasada jest tradycyjnÄ&#x2026; wersjÄ&#x2026; z normy EN 1088 â&#x20AC;&#x201C; tutaj zamek ryglujÄ&#x2026;cy w przypadku awarii zasilania przechodzi w pozycjÄ&#x2122; zamkniÄ&#x2122;tÄ&#x2026;.

Druga zasada opisuje opcjÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia ryglujÄ&#x2026;cego pozostajÄ&#x2026;cego w danym stanie bez energii. PrzykĹ&#x201A;adem wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw elektromechanicznych sÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia STP-BI firmy Euchner z magnesami bistabilnymi. Inne opcje wymienione w normie dotyczÄ&#x2026; otwartego obiegu prÄ&#x2026;du i sÄ&#x2026; dopuszczalne dla urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ryglujÄ&#x2026;cych do ochrony personelu tylko w wyjÄ&#x2026;tkowych sytuacjach, jednak zawsze sÄ&#x2026; wystarczajÄ&#x2026;ce do ochrony procesowej.

W przypadku stosowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ryglujÄ&#x2026;cych nastÄ&#x2122;pnym krokiem jest sprawdzenie, czy wymagane sÄ&#x2026; inne dodatkowe zwolnienia ryglowania, np. odryglowanie ewakuacyjne, mechaniczne lub awaryjne. Norma podaje wymagania dotyczÄ&#x2026;ce wszystkich rodzajĂłw zwolnienia zamka, z ktĂłrych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; musi byÄ&#x2021; speĹ&#x201A;niona przez producenta urzÄ&#x2026;dzenia ryglujÄ&#x2026;cego, zaĹ&#x203A; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; przez uĹźytkownika koĹ&#x201E;cowego. Jednym z wymogĂłw jest 43

TEMAT NUMERU

44

Ochrona przed obejĹ&#x203A;ciem osĹ&#x201A;on bezpieczeĹ&#x201E;stwa KluczowÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; normy EN ISO 14119 stanowi temat â&#x20AC;&#x17E;obejĹ&#x203A;cia osĹ&#x201A;on bezpieczeĹ&#x201E;stwaâ&#x20AC;? (rozdziaĹ&#x201A; 7). Pierwszym krokiem jest sprawdzenie zgodnoĹ&#x203A;ci z podstawowymi Ĺ&#x203A;rodkami chroniÄ&#x2026;cymi przed manipulacjÄ&#x2026;. MyĹ&#x203A;lÄ&#x2026; przewodniÄ&#x2026; rozdziaĹ&#x201A;u 7 normy EN ISO 14119 jest odpowiednie zamocowanie aktywatora oraz urzÄ&#x2026;dzenia blokujÄ&#x2026;cego â&#x20AC;&#x201C; jeĹ&#x203A;li urzÄ&#x2026;dzenie blokujÄ&#x2026;ce moĹźe samoistnie siÄ&#x2122; poluzowaÄ&#x2021;, moĹźna je Ĺ&#x201A;atwo obejĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

W nastÄ&#x2122;pnym kroku moĹźliwe jest uĹźycie bardzo praktycznej metody do oceny, czy naleĹźy oczekiwaÄ&#x2021; manipulacji. DostÄ&#x2122;pna jest m.in. prosta tabela Excel, ktĂłrÄ&#x2026; moĹźna pobraÄ&#x2021; z serwera Niemieckiego Stowarzyszenia UbezpieczeĹ&#x201E; Wypadkowych (GGUV). BiorÄ&#x2026;c pod uwagÄ&#x2122; róşnorodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; trybĂłw pracy, na podstawie tej tabeli moĹźna okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, czy uĹźytkownik widzi korzyĹ&#x203A;ci w obejĹ&#x203A;ciu urzÄ&#x2026;dzenia bezpieczeĹ&#x201E;stwa. JeĹ&#x203A;li nie ma duĹźych korzyĹ&#x203A;ci, wĂłwczas obejĹ&#x203A;cie nie moĹźe byÄ&#x2021; oczekiwane. JeĹ&#x203A;li z wypeĹ&#x201A;nionej tabeli wynika, Ĺźe moĹźna oczekiwaÄ&#x2021; manipulacji, norma przewiduje sposoby zapobiegajÄ&#x2026;ce obejĹ&#x203A;ciu.

NajprostszÄ&#x2026; metodÄ&#x2026; jest zastosowanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; bezpieczeĹ&#x201E;stwa typu 4 o wysokim poziomie kodowania â&#x20AC;&#x201C; sÄ&#x2026; to urzÄ&#x2026;dzenia blokujÄ&#x2026;ce, dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;ce na zasadzie bezkontaktowej, dla ktĂłrych dostÄ&#x2122;pnych jest na rynku co najmniej 1000 róşnych aktywatorĂłw. Kodowane transponderowo wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa, stosowane rĂłwnieĹź przez firmÄ&#x2122; Euchner, przewyĹźszajÄ&#x2026; te wymagania, poniewaĹź sÄ&#x2026; unikalnie kodowane. Oznacza to, Ĺźe kaĹźdy aktywator jest unikalny. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od potrzeb dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa z lub bez ryglowania. Jedynym wymogiem przy ich stosowaniu jest poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie na staĹ&#x201A;e aktywatora z osĹ&#x201A;onÄ&#x2026; bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

Norma przedstawia rĂłwnieĹź sposoby zapobiegania manipulacjom wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cym na wszystkich innych typach wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Jednym z bardzo skutecznych sposobĂłw jest montaĹź urzÄ&#x2026;dzenia w ukryciu, co wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; demontaĹźu czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci

maszyny lub jej obudowy w celu uzyskania dostÄ&#x2122;pu do urzÄ&#x2026;dzenia.

Ochrona przed wpĹ&#x201A;ywem Ĺ&#x203A;rodowiska Ostatnim wyraĹşnie okreĹ&#x203A;lonym w normie kryterium jest sprawdzenie, czy wybrane urzÄ&#x2026;dzenie blokujÄ&#x2026;ce jest odporne na wpĹ&#x201A;yw Ĺ&#x203A;rodowiska w miejscu instalacji. MoĹźe to obejmowaÄ&#x2021; takie kryteria jak odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na wnikanie pĹ&#x201A;ynĂłw (stopieĹ&#x201E; ochrony IP) czy pyĹ&#x201A;u lub odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na zakĹ&#x201A;Ăłcenia elektromagnetyczne (EMC). JeĹ&#x203A;li wziÄ&#x2122;to pod uwagÄ&#x2122; wszystkie przedstawione punkty, uĹźytkownik moĹźe mieÄ&#x2021; pewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; co do zgodnoĹ&#x203A;ci z normÄ&#x2026; EN ISO 14119 i w odniesieniu do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; blokujÄ&#x2026;cych nie ma przeciwskazaĹ&#x201E; do umieszczenia oznakowania CE na maszynie.

Powodem publikacji nowej normy, zastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cej normÄ&#x2122; EN 1088, jest harmonizacja i domniemanie zgodnoĹ&#x203A;ci z DyrektywÄ&#x2026; MaszynowÄ&#x2026;. Norma EN 1088 obowiÄ&#x2026;zywaĹ&#x201A;a do 30 kwietnia 2015 r. Nowa norma w rzeczywistoĹ&#x203A;ci nie wprowadza wielu zmian w zakresie stosowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; blokujÄ&#x2026;cych lub urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ryglujÄ&#x2026;cych. Przedstawia natomiast w bardziej przejrzysty sposĂłb zagadnienie doboru i stosowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sprzÄ&#x2122;Ĺźonych z osĹ&#x201A;onami.

Dodatkowe informacje DobĂłr elektromechanicznych wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa z ryglowaniem moĹźe uĹ&#x201A;atwiÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;pne do pobrania na stronie internetowej firmy Eltron opracowanie â&#x20AC;&#x17E;Elektromechaniczne zamki ryglujÄ&#x2026;ce w praktyceâ&#x20AC;?. MoĹźna w nim znaleĹşÄ&#x2021; wskazĂłwki dotyczÄ&#x2026;ce oceny technologii bezpieczeĹ&#x201E;stwa, jak rĂłwnieĹź informacje o wykonywaniu obliczeĹ&#x201E;, np. przy uĹźyciu narzÄ&#x2122;dzia Sistema.

' " $, + 5$' " $

$' $ $ $' $, + 5$' " $

! "# , ) K ;+% 7>9>;6 ) ' , ;6 <8< B; 77% - ;6 <8< BA A8 9" ' ? ' , , ' , % ,$ , ' ,

AUTOMATYKA

4 ', ( '

zapewnienie wymuszonego otwarcia stykĂłw monitorujÄ&#x2026;cych ryglowanie osĹ&#x201A;ony po aktywowaniu zwolnienia w celu natychmiastowego zatrzymania maszyny. Jedynym wymogiem dla klasyfikacji zwolnienia jest speĹ&#x201A;nienie wymagaĹ&#x201E; kategorii B zgodnie z normÄ&#x2026; EN ISO 13849-1, ktĂłre od dawna speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wszystkie urzÄ&#x2026;dzenia firmy Euchner. UĹźytkownik musi zapewniÄ&#x2021; jedynie, by dostÄ&#x2122;p do odryglowania ewakuacyjnego nie byĹ&#x201A; moĹźliwy z zewnÄ&#x2026;trz. Innym wymaganiem stawianym urzÄ&#x2026;dzeniom z funkcjÄ&#x2026; ryglowania jest wymĂłg, by siĹ&#x201A;y wywierane na urzÄ&#x2026;dzenie ryglujÄ&#x2026;ce przez osĹ&#x201A;onÄ&#x2122; bezpieczeĹ&#x201E;stwa nie byĹ&#x201A;y wiÄ&#x2122;ksze od granicznej wartoĹ&#x203A;ci okreĹ&#x203A;lonej przez producenta takiego urzÄ&#x2026;dzenia.

JednÄ&#x2026; z nich jest moĹźliwa statyczna siĹ&#x201A;a, wynikajÄ&#x2026;ca z pociÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia lub popchniÄ&#x2122;cia osĹ&#x201A;ony bezpieczeĹ&#x201E;stwa przez operatora, ktĂłra jest przekazywana na urzÄ&#x2026;dzenie ryglujÄ&#x2026;ce. Elementem pierwszego dodatku do normy EN ISO 14119 jest tabela moĹźliwych statycznych siĹ&#x201A; z przykĹ&#x201A;adowymi wartoĹ&#x203A;ciami. Ze wzglÄ&#x2122;dĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce siĹ&#x201A;y muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; szczegĂłĹ&#x201A;owo okreĹ&#x203A;lone.

Jest to konieczne do zapewnienia wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwego doboru urzÄ&#x2026;dzenia ryglujÄ&#x2026;cego, ktĂłre bÄ&#x2122;dzie w stanie wytrzymaÄ&#x2021; wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce siĹ&#x201A;y rzeczywiste. SiĹ&#x201A;a moĹźe byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź dynamicznie wywierana na urzÄ&#x2026;dzenie ryglujÄ&#x2026;ce. Ma to miejsce np. wtedy, gdy drzwi bezpieczeĹ&#x201E;stwa odbijÄ&#x2026; siÄ&#x2122; od zderzaka przy zatrzaskiwaniu.

JeĹ&#x203A;li mechanizm ryglujÄ&#x2026;cy zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy siÄ&#x2122; pierwszy, wtedy caĹ&#x201A;a siĹ&#x201A;a powrotna zostanie przekazana do mechanizmu ryglujÄ&#x2026;cego. MoĹźna tego uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021;, sprawdzajÄ&#x2026;c, czy osĹ&#x201A;ona znajduje siÄ&#x2122; w pozycji zamkniÄ&#x2122;tej i dopiero wtedy aktywujÄ&#x2026;c urzÄ&#x2026;dzenie ryglujÄ&#x2026;ce.

Ta funkcja zostaĹ&#x201A;a opisana rĂłwnieĹź w nowej, wspomnianej wczeĹ&#x203A;niej normie.

© 2017 SCHUNK GmbH & Co. KG

www.gb.schunk.com/grippers

Chwytaki SCHUNK. Sprawdzone od 1983

Nowe chwytaki SCHUNK PGN-plus-P oraz PGN-plus-E z

Ponad 4 000 standardowych komponentów, z szerokiego portfolio solidnych i wytrzymałych komponentów i uniwersalnych chwytaków wyznacza światowe standardy we wszystkich gałęziach przemysłu.

Jens Lehmann, legendarny bramkarz niemiecki, od 2012r. ambasador marki SCHUNK, reprezentuje bezpieczne i precyzyjne chwytanie i trzymanie.

Generacji Permanent Zoptymalizowane opatentowane prowadnice wielozębne zaopatrzone w kanały smarowe.

25% większa siła chwytania. Pneumatyczny, miniaturowy chwytak równoległy MPG-plus.

Czas zamknięcia: 0,03 sekundy. Elektryczny chwytak równoległy do małych komponentów EGP 25-Speed.

Łatwiejsza integracja.

Elektryczny chwytak równoległy o dużym skoku EGA.

Chwytaki

SCHUNK

do wspĂłĹ&#x201A;pracy robota z czĹ&#x201A;owiekiem * + ' % ' $' H % + ' % ' H " 0 ] ' + ' ' K " ' " ' , ) P " !2CMD& $' $ 0 ' C 2 VC " 9 + ' 2 + ' W% ' $ + K ",

N

owa technologia zastosowana w chwytaku JL1 firmy SCHUNK stworzyĹ&#x201A;a grunt do powstania pierwszego chwytaka HRC, wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cego bezpoĹ&#x203A;rednio z czĹ&#x201A;owiekiem.

DziÄ&#x2122;ki systemowi róşnorodnych czujnikĂłw dostosowanie do procesĂłw chwytania nastÄ&#x2122;puje w czasie rzeczywistym, a do zarejestrowania, oceny i zakomunikowania warunkĂłw sytuacyjnych, Ĺ&#x203A;rodowiskowych i operacyjnych uĹźyte sÄ&#x2026; róşne â&#x20AC;&#x17E;zmysĹ&#x201A;yâ&#x20AC;?. W przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci chwytaki wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce SCHUNK bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; umoĹźliwiaĹ&#x201A;y transmitowanie wszystkich istotnych danych o procesach i otoczeniu do systemĂłw kontroli i produkcji.

Megatrend: wspĂłĹ&#x201A;praca czĹ&#x201A;owieka z robotem JeĹ&#x203A;li peĹ&#x201A;na automatyzacja lub zainstalowanie linii montaĹźowych nie jest 46

P R O M O C J A

20 ' $ H S^6 P " !2CMD& H $ + " H +

' ' ' , ' 0 " 5 " $ + '

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU najbardziej ekonomicznÄ&#x2026; z moĹźliwych opcji, konieczne jest wyselekcjonowanie poszczegĂłlnych procesĂłw oraz ich podziaĹ&#x201A; miÄ&#x2122;dzy ludzi i roboty. W takiej sytuacji autonomiczne coboty â&#x20AC;&#x201C; roboty uĹźywane w bezpoĹ&#x203A;rednim kontakcie z pracownikiem â&#x20AC;&#x201C; mogÄ&#x2026; wykonywaÄ&#x2021; niewygodne lub monotonne zadania, jak podnoszenie lub pozycjonowanie Ĺ&#x201A;adunku. Redukuje to pracÄ&#x2122; fizycznÄ&#x2026; pracownika i czyni proces bardziej wydajnym. JednoczeĹ&#x203A;nie praca ludzi i robotĂłw ramiÄ&#x2122; w ramiÄ&#x2122; przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; niezbÄ&#x2122;dnej przestrzeni roboczej i zwiÄ&#x2122;kszenie elastycznoĹ&#x203A;ci.

W przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci liczba systemĂłw robotyki pomocniczej, szczegĂłlnie w zakresie aplikacji montaĹźu, bÄ&#x2122;dzie rosĹ&#x201A;a, a kluczowe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w nich niezawodne chwytaki, funkcje bezpieczeĹ&#x201E;stwa, czujniki i peĹ&#x201A;na integracja na poziomie komponentĂłw. Firma SCHUNK, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ca liderem w tworzeniu systemĂłw chwytakowych i technologii mocowaĹ&#x201E;, jest nastawiona na to nowe wyzwanie.

4 ', !2CMD&

Praca zespoĹ&#x201A;owa w automatyzacji produkcji Róşne formy wspĂłĹ&#x201A;pracy miÄ&#x2122;dzy ludĹşmi i robotami definiujÄ&#x2026; typy obszarĂłw roboczych oraz form kontaktu. Im bliĹźej ludzie i roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026; ze sobÄ&#x2026;, tym wiÄ&#x2122;cej technologii i komponentĂłw jest potrzebnych do speĹ&#x201A;nienia wymagaĹ&#x201E; bezpieczeĹ&#x201E;stwa okreĹ&#x203A;lonych w standardach i normach. Od ponad 30 lat firma SCHUNK wyznacza standardy technologicznych innowacji i rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; chwytakowych, a wprowadzajÄ&#x2026;c na rynek chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy wpisuje siÄ&#x2122; w trend rozwoju partnerstwa czĹ&#x201A;owieka i robota.

Zadaniem chwytakĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych jest bezpoĹ&#x203A;rednia interakcja i komunikacja z ludĹşmi oparta na trzech podstawowych zasadach ich dziaĹ&#x201A;ania, wynikajÄ&#x2026;cych z norm bezpieczeĹ&#x201E;stwa: â&#x20AC;˘ nigdy nie powodujÄ&#x2026; uszkodzeĹ&#x201E; podczas chwytania, â&#x20AC;˘ zawsze wykrywajÄ&#x2026; kontakt z czĹ&#x201A;owiekiem, â&#x20AC;˘ nigdy nie tracÄ&#x2026; chwytu detalu.

WĹ&#x203A;rĂłd cech najbardziej wyróşniajÄ&#x2026;cych chwytaki wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce SCHUNK naleĹźy wymieniÄ&#x2021;: elastycznÄ&#x2026; powĹ&#x201A;okÄ&#x2122; zewnÄ&#x2122;trznÄ&#x2026; z zaokrÄ&#x2026;glonymi 1-2/2017

Ludzie i roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce jako zespĂłĹ&#x201A; â&#x20AC;&#x201C; przykĹ&#x201A;adowe zadania z wykorzystaniem chwytakĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych SCHUNK Chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy MPG-plus BranĹźa: Elektroniczna.

Zakres wspĂłĹ&#x201A;pracy: WspĂłlny montaĹź podzespoĹ&#x201A;Ăłw mechatronicznych.

Aplikacja: Robot wyposaĹźony w chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy MPG-plus precyzyjnie wkĹ&#x201A;ada komponenty elektroniczne do obudowy. KoĹ&#x201E;cowy montaĹź i testy funkcjonalne sÄ&#x2026; przeprowadzane przez pracownika.

KorzyĹ&#x203A;ci: ZwiÄ&#x2122;kszenie efektywnoĹ&#x203A;ci dziÄ&#x2122;ki rĂłwnoczesnemu przebiegowi procesĂłw oraz przejÄ&#x2122;ciu przez robota zadaĹ&#x201E; wymagajÄ&#x2026;cych duĹźej koncentracji.

Chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy EGP BranĹźa: Automotive.

Zakres wspĂłĹ&#x201A;pracy: WspĂłlny montaĹź ciÄ&#x2122;Ĺźkich podzespoĹ&#x201A;Ăłw.

Aplikacja: Robot wyposaĹźony w chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy EGP przenosi adaptery silnikĂłw do bloku silnika, ustawia je i utrzymuje w pozycji podczas montaĹźu Ĺ&#x203A;rub. KoĹ&#x201E;cowe dopasowanie oraz montaĹź Ĺ&#x203A;rub sÄ&#x2026; przeprowadzane przez pracownika.

KorzyĹ&#x203A;ci: Poprawa ergonomii i zwiÄ&#x2122;kszenie efektywnoĹ&#x203A;ci dziÄ&#x2122;ki rĂłwnoczesnemu przebiegowi procesĂłw.

Chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy WSG BranĹźa: Kontrola jakoĹ&#x203A;ci.

Zakres wspĂłĹ&#x201A;pracy: WspĂłlna obsĹ&#x201A;uga detalu w strefach zagroĹźenia.

Aplikacja: Sprawdzenie jakoĹ&#x203A;ci odlewanych z aluminium uchwytĂłw montaĹźowych za pomocÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia rentgenowskiego. Robot wyposaĹźony w chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy WSG wykonuje zadania w strefach objÄ&#x2122;tych promieniowaniem rentgenowskim. PrzerĂłbka lub usuwanie komponentĂłw sÄ&#x2026; przeprowadzane przez pracownika.

KorzyĹ&#x203A;ci: Ochrona zdrowia pracownika.

Chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy EGN BranĹźa: Automotive.

Zakres wspĂłĹ&#x201A;pracy: WspĂłlny montaĹź ciÄ&#x2122;Ĺźkich podzespoĹ&#x201A;Ăłw.

Aplikacja: Robot wyposaĹźony w chwytak wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy EGN pracuje jako â&#x20AC;&#x17E;inteligentny podnoĹ&#x203A;nikâ&#x20AC;? do obsĹ&#x201A;ugi felg. Pracownik prowadzi chwytak do felgi za pomocÄ&#x2026; funkcji manualnej i ustawia jÄ&#x2026; wewnÄ&#x2026;trz opony.

Po ustawieniu felgi sÄ&#x2026; montowane przez pracownika.

KorzyĹ&#x203A;ci: Poprawa ergonomii i przenoszenie ciÄ&#x2122;Ĺźkich przedmiotĂłw.

krawÄ&#x2122;dziami, zintegrowanÄ&#x2026; ochronÄ&#x2122; przed utratÄ&#x2026; detalu oraz panel LED, uĹźywany jako interfejs do komunikacji z czĹ&#x201A;owiekiem. Bezpieczny napÄ&#x2122;d zapewnia zarĂłwno szeroki zakres siĹ&#x201A;y chwytania, jak i bezpieczeĹ&#x201E;stwo funkcjonalne. W przypadku przerwania procesu, tak jak podczas zatrzymania awaryjnego, zapewnione jest bezpieczne i niezawodne trzymanie przenoszonego elementu. Chwytaki, za pomocÄ&#x2026; czujnikĂłw, stale kontrolujÄ&#x2026; czynniki w swoim otoczeniu, przetwarzajÄ&#x2026;c nastÄ&#x2122;pnie dane za pomocÄ&#x2026; zintegrowanego oprogramowania. W razie nieplanowanego kontaktu z czĹ&#x201A;owiekiem automatycznie ograniczajÄ&#x2026; siĹ&#x201A;Ä&#x2122; chwytania. Specjalnie zaprojektowane techniki chwytania oraz pomiar siĹ&#x201A;y w palcach chwytaka umoĹźliwiajÄ&#x2026;

dostosowanie zachowaĹ&#x201E; chwytakĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych w czasie rzeczywistym, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od tego, czy chwytany jest przedmiot, czy ludzka rÄ&#x2122;ka.

W zgodzie z normami Chwytaki wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce firmy SCHUNK zostaĹ&#x201A;y zaprojektowane zgodnie z wymaganiami normy DIN EN ISO 10218, dotyczÄ&#x2026;cej wymagaĹ&#x201E; bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych, z uwzglÄ&#x2122;dnieniem wymagaĹ&#x201E; zawartych w planowanej normie DIN EN ISO 20218.

SCHUNK INTEC Sp. z o.o. , $ 8> % >797>> $ ' , :: ;:A :7 >>% - :: ;:A :7 :7 9" - ? ,$ 0 , " , ,$ 0 , "

47

TEMAT NUMERU

AGV

â&#x20AC;&#x201C; samojezdne wĂłzki transportowe firmy SEW-Eurodrive Polska Wykorzystywane w technice ' $ ' $ P $' $' H ' H +

$ 0 " $ ' H 0 $ $ + " $ % ' H 5, \ H $' ' 0 $' ' " I K % ' $ H% I ' 0 " I $' Q $' 0, \ " ' " " $H T ] ' " ' T 0 ,

L

ogistyka w zakĹ&#x201A;adach produkcyjnych zorganizowana z uĹźyciem wĂłzkĂłw AGV nie jest nowoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;.

Zastosowana technologia ograniczaĹ&#x201A;a jednak do tej pory ich funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ze wzglÄ&#x2122;du na masÄ&#x2122; akumulatorĂłw oraz czas ich Ĺ&#x201A;adowania. DziÄ&#x2122;ki postÄ&#x2122;powi technologicznemu obydwie bariery zostaĹ&#x201A;y zlikwidowane i koncepcja AGV jest stosowana coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej. Nowa wersja AGV to bezzaĹ&#x201A;ogowe pojazdy transportowe o masie zmniejszonej dziÄ&#x2122;ki wyeliminowaniu maĹ&#x201A;o funkcjonalnych akumulatorĂłw i wprowadzeniu innowacyjnej technologii Ĺ&#x201A;adowania.

48

Nowe moĹźliwoĹ&#x203A;ci PostÄ&#x2122;p technologiczny umoĹźliwiĹ&#x201A;: â&#x20AC;˘ zastosowanie superkondensatorĂłw o niewielkiej masie i krĂłtkim czasie Ĺ&#x201A;adowania do magazynowania energii, â&#x20AC;˘ bezkontaktowe (indukcyjne) i samoczynne doĹ&#x201A;adowywanie superkondensatorĂłw podczas jazdy lub na stacjach docelowych, â&#x20AC;˘ bezprzewodowÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122; i nawigowanie pojazdĂłw â&#x20AC;&#x201C; Bluetooth, WLAN, laser, â&#x20AC;˘ zagwarantowanie bezpiecznego dla ludzi i otoczenia przemieszczania siÄ&#x2122; pojazdĂłw w halach produkcyjnych lub magazynowych â&#x20AC;&#x201C; systemy Safety na bazie skanerĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

WÂ wielu zakĹ&#x201A;adach mobilne urzÄ&#x2026;dzenia transportowe, jako uzupeĹ&#x201A;nienie istniejÄ&#x2026;cego systemu przenoĹ&#x203A;nikowego, sÄ&#x2026;Â jedynym rozwiÄ&#x2026;zaniem, jeĹ&#x203A;li chce siÄ&#x2122;

! $' " T

P R O M O C J A

uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; zamykania drĂłg transportowych czy ciÄ&#x2026;gĂłw komunikacyjnych.

Wprawdzie rozwiÄ&#x2026;zaniem mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź wĂłzki widĹ&#x201A;owe, ale nie sÄ&#x2026; one wyposaĹźane w systemy bezpieczeĹ&#x201E;stwa i muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; obsĹ&#x201A;ugiwane przez ludzi. W przypadku AGV prosta i powtarzalna czynnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; transportowa moĹźe byÄ&#x2021; realizowana automatycznie, bezobsĹ&#x201A;ugowo i z zapewnieniem bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla otoczenia.

Systemy zasilania Pojazdy AGV sÄ&#x2026; wyposaĹźone w zestaw superkondensatorĂłw doĹ&#x201A;adowywanych indukcyjnie na trasach przejazdu lub/i w stacjach docelowych (Movitrans). W tej wersji wĂłzki wyposaĹźone sÄ&#x2026; w system zarzÄ&#x2026;dzania energiÄ&#x2026;, ktĂłry nie wymaga pokrycia pÄ&#x2122;tlami indukcyjnymi. Czasy przejazdu z zastosowaniem tej technologii zaleĹźÄ&#x2026; od liczby superkondensatorĂłw. ModuĹ&#x201A;owoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu umoĹźliwia jego rozbudowÄ&#x2122; w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od potrzeb, a czas doĹ&#x201A;adowania superkondensatora wynosi okoĹ&#x201A;o jednej minuty. Istnieje rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zasilania pojazdĂłw poprzez pÄ&#x2122;tle indukcyjne zatopione w podĹ&#x201A;oĹźu na trasach przejazdu. W tej technologii nie sÄ&#x2026; wymagane superkondensatory ani systemy zarzÄ&#x2026;dzania energiÄ&#x2026;. KoniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; alternatywnego ĹşrĂłdĹ&#x201A;a zasiAUTOMATYKA

TEMAT NUMERU lania istnieje tylko w przypadku zaniku zasilania. Przy braku jakiejkolwiek energii zasilania istnieje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; mechanicznego rozsprzÄ&#x2122;glenia napÄ&#x2122;dĂłw i rÄ&#x2122;cznego przepchniÄ&#x2122;cia pojazdu.

Nawigowanie Nawigowanie pojazdĂłw, ktĂłre nie poruszajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; po szynach i nie majÄ&#x2026; mechanicznego naprowadzania moĹźna zrealizowaÄ&#x2021; na dwa sposoby.

W pierwszym przypadku odbywa siÄ&#x2122; ono za pomocÄ&#x2026; kamer Ĺ&#x203A;ledzÄ&#x2026;cych specjalistycznÄ&#x2026; taĹ&#x203A;mÄ&#x2122; naklejanÄ&#x2026; na trasie przejazdu. TaĹ&#x203A;ma jest niezwykle odporna na uszkodzenia mechaniczne, a zmiana trasy przejazdu wymaga naklejenia taĹ&#x203A;my w innym miejscu. Drugi sposĂłb to naprowadzanie antenowe na kable pÄ&#x2122;tli indukcyjnej w podĹ&#x201A;oĹźu â&#x20AC;&#x201C; dla pojazdĂłw zasilanych permanentnie z systemu Movitrans.

' $ $ '

Sterowanie pojazdami Istnieje kilka sposobĂłw sterowania pojazdami AGV superkondensatorĂłw: â&#x20AC;˘ rÄ&#x2122;czne wybieranie stacji docelowych za pomocÄ&#x2026; panelu operatorskiego lub przyciskami na pojeĹşdzie, â&#x20AC;˘ z nadrzÄ&#x2122;dnego sterownika poprzez Bluetooth, â&#x20AC;˘ z nadrzÄ&#x2122;dnego sterownika poprzez WLAN, â&#x20AC;˘ za pomocÄ&#x2026; tagĂłw RFID na trasie przejazdu aktualizujÄ&#x2026;cych informacjÄ&#x2122; o poĹ&#x201A;oĹźeniu wĂłzka.

W trybie rÄ&#x2122;cznym wĂłzki standardowo mogÄ&#x2026; jechaÄ&#x2021; w dowolnym kierunku.

BezpieczeĹ&#x201E;stwo

4 ', !()9( L

Gdy wĂłzki transportowe poruszajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w obszarach, w ktĂłrych mogÄ&#x2026; znaleĹşÄ&#x2021; siÄ&#x2122; ludzie, bezpieczeĹ&#x201E;stwo zapewnia system skanerĂłw bezpieczeĹ&#x201E;-

D $ " 2 \

1-2/2017

! $' " ' K"

L ' $

! + 5$' !#2&

.*

stwa z oprogramowanymi strefami bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Opcjonalnie dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; bezpieczne funkcje napÄ&#x2122;dowe typu: â&#x20AC;˘ bezpieczna kontrola hamulca, â&#x20AC;˘ bezpieczne zatrzymanie, â&#x20AC;˘ bezpieczna prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Warto przy tym zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122;, Ĺźe moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezpiecznego stosowania automatycznych wĂłzkĂłw samojezdnych dotyczy nie tylko sytuacji, w ktĂłrych chodzi o zagwarantowanie bezpieczeĹ&#x201E;stwa ludziom znajdujÄ&#x2026;cym siÄ&#x2122; na trasach przejazdu tych wĂłzkĂłw.

W wielu sytuacjach bezobsĹ&#x201A;ugowe AGV mogÄ&#x2026; wyrÄ&#x2122;czyÄ&#x2021; ludzi w miejscach, gdzie niebezpieczeĹ&#x201E;stwem jest duĹźy ruch, np. wĂłzkĂłw widĹ&#x201A;owych.

4#.

UkĹ&#x201A;ad napÄ&#x2122;dowy WĂłzki AGV sÄ&#x2026; napÄ&#x2122;dzane motoreduktorami kÄ&#x2026;towymi z synchronicznymi silnikami serwo, ktĂłre zapewniajÄ&#x2026; precyzyjnÄ&#x2026; skrÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i podÄ&#x2026;Ĺźanie zgodnie z zadanym torem jazdy.

Warianty pojazdĂłw Funkcje transportowe pojazdĂłw uzgadniane sÄ&#x2026; kaĹźdorazowo z klientem i mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; dostosowywane do potrzeb w oparciu o podstawowe standardy w zakresie zasilania, nawigowania oraz sterowania. Podstawowe rozwiÄ&#x2026;zania to pojazdy umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce transport palet lub skrzyĹ&#x201E; o wagach jednej albo dwĂłch ton i kilku wariantach pobierania i wyĹ&#x201A;adowywania Ĺ&#x201A;adunku, ktĂłre zostaĹ&#x201A;y przedstawione na nastÄ&#x2122;pnej stronie. 49

TEMAT NUMERU

$ %

& ' % (

&

$ % ' % (

) * & ' ' % % & ' % (

&

) ' $ " I + Q V , ' W d $'f Q + B>g ' V $ " K " I Q I ' K W

) " I + Q + Q ' + Q Q + + '

$ % ' ' % % & ' % (

& ) " I + Q Q + $' $' $ '

) ' $ " 0 T

Podsumowanie Oferowane przez firmÄ&#x2122; SEW-Eurodrive Polska rozwiÄ&#x2026;zania dajÄ&#x2026; uĹźytkownikom szerokie spektrum korzyĹ&#x203A;ci w postaci: â&#x20AC;˘ fachowego lokalnego wsparcia technicznego przy definiowaniu funkcji transportowych, wyborze wariantu wĂłzka i doborze parametrĂłw pojazdu â&#x20AC;&#x201C; juĹź na etapie projektowania, â&#x20AC;˘ gwarancji solidnego wykonania kompletnych pojazdĂłw, â&#x20AC;˘ alternatywnego dostarczania kompletnych systemĂłw do zabudowy na pojazdach wykonywanych samodzielnie przez uĹźytkownikĂłw (ukĹ&#x201A;ad napÄ&#x2122;dowy, superkondensatory, sterowanie),

â&#x20AC;˘ uruchomienia sterowania systemĂłw transportowych przez doĹ&#x203A;wiadczonych automatykĂłw SEW-Eurodrive Polska na obiektach u klientĂłw, â&#x20AC;˘ wsparcia w integrowaniu transportu wĂłzkami AGV z pozostaĹ&#x201A;ym systemem transportowym uĹźytkowanym przez klienta, â&#x20AC;˘ fachowego fabrycznego serwisu gwarancyjnego i pogwarancyjnego, w tym linii serwisowej Hotline 24h, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;ci zdalnego monitoringu i nadzorowania systemu w trakcie eksploatacji wĂłzkĂłw za pomocÄ&#x2026; Internetu lub telefonii komĂłrkowej, â&#x20AC;˘ pomocy w zmianach funkcji trans-

portowych oraz tras przejazdowych wĂłzkĂłw.

Potwierdzeniem tych wszystkich zalet jest AGV zaprojektowany i zainstalowany w zakĹ&#x201A;adzie montaĹźowym firmy SEW-Eurodrive Polska w Šodzi.

SzczegĂłĹ&#x201A;y dotyczÄ&#x2026;ce tego rozwiÄ&#x2026;zania oraz informacje techniczne sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne na stronie internetowej www.sew-eurodrive.pl/agv.

SEW-EURODRIVE POLSKA Sp. z o.o. , 0 7% B:976= ` ' , 8: :B< >> >> 9" $ ?$ 9 L , ,$ 9 L ,

DANE TECHNICZNE WĂ&#x201C;ZKĂ&#x201C;W AGV

50

PrÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; liniowa

do 48 m/min dla konstrukcji kompaktowej do 90 m/min dla konstrukcji dzielonych: wózek jezdny + przyczepa

ZasiÄ&#x2122;g

brak ograniczeĹ&#x201E; przy zasilaniu bezprzewodowym Movitrans do 100 m przy zasilaniu z superkondensatorĂłw

PromieĹ&#x201E; skrÄ&#x2122;tu

typowo 1,5Â m

Komunikacja

binarna z uĹźyciem Bluetooth dla krĂłtkich dystansĂłw binarna/Profinet/Profibus z uĹźyciem WLAN przy dĹ&#x201A;ugich dystansach

NapÄ&#x2122;d jazdy

serwomotory serii CMPZ

Nawigacja

anteny Ĺ&#x203A;ledzÄ&#x2026;ce zasilanie bezprzewodowe Movitrans lub gĹ&#x201A;owice optyczne Ĺ&#x203A;ledzÄ&#x2026;ce taĹ&#x203A;mÄ&#x2122; naklejonÄ&#x2026; na posadzce

Pozycjonowanie

z uĹźyciem gĹ&#x201A;owicy i tagĂłw RFID

BezpieczeĹ&#x201E;stwo

dwa laserowe skanery bezpieczeĹ&#x201E;stwa SICK

FunkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;

pobranie, przetransportowanie i oddanie europalety w trybie automatycznym Ĺ&#x203A;ledzenie toru jazdy dojazd do zadanych pozycji w trybie automatycznym sterowanie z panelu operatorskiego dla ruchu rÄ&#x2122;cznego programowane strefy bezpieczeĹ&#x201E;stwa nadawanie numerĂłw tagom RFID

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

Roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce Specyfikacja techniczna ISO/TS 15066 ISO/TS 15066 to pierw$ K $ P ' 0 % ' $ $

$ ' 0 + 5$' H H + ' " $ H " V , + ' L + '$W, ) $ K $ ' ' H + ' " $ H " , Katarzyna Jakubek

P

race nad stworzeniem specyfikacji technicznej, ktĂłra okreĹ&#x203A;laĹ&#x201A;aby najwaĹźniejsze aspekty bezpiecznej wspĂłĹ&#x201A;pracy miÄ&#x2122;dzy pracownikami a robotami rozpoczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y siÄ&#x2122; juĹź w 2010 r. W skĹ&#x201A;ad grupy roboczej tworzÄ&#x2026;cej ISO/TS 15066 weszĹ&#x201A;o 24 przedstawicieli krajĂłw z caĹ&#x201A;ego Ĺ&#x203A;wiata, w tym reprezentanci producentĂłw cobotĂłw.

Warto podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe nowa specyfikacja techniczna dotyczy tylko systemĂłw robotycznych, czyli rozwiÄ&#x2026;zania, w ktĂłrego skĹ&#x201A;ad wchodzi ramiÄ&#x2122; robota, chwytak oraz manipulowany obiekt.

Coboty

4 ', !()9( L % M L $ + '$

Termin roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce, czyli coboty (ang. collaborative robots â&#x20AC;&#x201C; cobots) zostaĹ&#x201A; stworzony przez stowarzyszenie Robotics Industry Association (RIA) w 2003 r., zaĹ&#x203A; pierwszy robot wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy zostaĹ&#x201A; sprzedany przez duĹ&#x201E;skÄ&#x2026; firmÄ&#x2122; Universal Robots piÄ&#x2122;Ä&#x2021; lat później.

Do grupy tego typu robotĂłw zaliczajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; m.in roboty firm Universal Robots (UR3, UR5, UR10), ABB (YuMI), KUKA (iiwa) czy Fanuc (CR-35ia).

1-2/2017

Opublikowany w 2016 r. przez MiÄ&#x2122;dzynarodowÄ&#x2026; FederacjÄ&#x2122; Robotyki (IFR) pierwszy raport dotyczÄ&#x2026;cy w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci rynku robotĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych stwierdza, Ĺźe coboty stanowiÄ&#x2026; obecnie najszybciej rozwijajÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; segment automatyki przemysĹ&#x201A;owej. Eksperci przewidujÄ&#x2026; w raporcie wzrost wartoĹ&#x203A;ci rocznej sprzedaĹźy robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie Ĺ&#x203A;rednio o 13% w latach 2017â&#x20AC;&#x201C;2019. W tym okresie ma teĹź nastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; przeĹ&#x201A;om w dziedzinie wspĂłĹ&#x201A;pracy ludzi i robotĂłw, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy pracÄ&#x2122; robotĂłw ramiÄ&#x2122; w ramiÄ&#x2122; z ludĹşmi bez zabezpieczeĹ&#x201E; ochronnych, co zwiÄ&#x2122;kszy wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produkcji.

W tradycyjnie zrobotyzowanych aplikacjach, w celu zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa ludzi i procesĂłw, wymagane jest umieszczenie robota w klatce bezpieczeĹ&#x201E;stwa i wykluczenie dostÄ&#x2122;pu operatora do obszaru pracy w czasie, gdy robot jest aktywny. W zwiÄ&#x2026;zku z tym operacje wymagajÄ&#x2026;ce udziaĹ&#x201A;u czĹ&#x201A;owieka nie mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; w peĹ&#x201A;ni zrobotyzowane. WdroĹźenie cobotĂłw ma umoĹźliwiÄ&#x2021; 51

TEMAT NUMERU poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie ich powtarzalnej i wydajnej pracy z indywidualnymi umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ciami i doĹ&#x203A;wiadczeniem czĹ&#x201A;owieka â&#x20AC;&#x201C; ludzie sÄ&#x2026; bowiem zdolni do rozwiÄ&#x2026;zywania niestandardowych zadaĹ&#x201E;, natomiast roboty wykazujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; duĹźÄ&#x2026; wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, precyzjÄ&#x2026; i siĹ&#x201A;Ä&#x2026;.

Normy dotyczÄ&#x2026;ce robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych Od 2011 r. obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026; dwie gĹ&#x201A;Ăłwne normy dotyczÄ&#x2026;ce robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych ISO 10218-1 i ISO 10218-2. Specyfikacja techniczna ISO/TS 15066 zostaĹ&#x201A;a opracowana jako ich uzupeĹ&#x201A;nienie i dotyczy przede wszystkim wymagaĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych systemĂłw robotycznych oraz ich Ĺ&#x203A;rodowiskiem pracy. â&#x20AC;&#x201C; Obecnie mamy na Ĺ&#x203A;wiecie sytuacjÄ&#x2122;, gdzie normy dotyczÄ&#x2026;ce robotyki sÄ&#x2026; praktycznie identyczne. Norma ISO 10218-1 odnosi siÄ&#x2122; do producentĂłw robotĂłw, takich jak Universal Robots. Natomiast czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; druga ISO 10218-2 dotyczy systemĂłw robotycznych. System robotyczny to robot posiadajÄ&#x2026;cy konkretnÄ&#x2026; koĹ&#x201E;cĂłwkÄ&#x2122; oraz manipulowany obiekt â&#x20AC;&#x201C; wyjaĹ&#x203A;nia Roberta Nelson Shea, Global Technical Compliance Officer Universal Robots.

Dlaczego warto zaczÄ&#x2026;Ä&#x2021; wdraĹźaÄ&#x2021; ISO/TSÂ 15066?

Nigdy nie jest za wczeĹ&#x203A;nie na stosowanie zasad bezpieczeĹ&#x201E;stwa, nawet bardzo ogĂłlnych. W szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci dotyczy to sytuacji, w ktĂłrych mamy do czynienia ze zdrowiem pracownika.

Wymagania zawarte we wczeĹ&#x203A;niejszych normach odnoszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci rĂłwnieĹź do robotĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych i naleĹźy ich przestrzegaÄ&#x2021;. JeĹ&#x203A;li jednak zaleĹźy nam na poprawnym zabezpieczeniu wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych systemĂłw robotycznych i zapewnieniu bezpiecznego Ĺ&#x203A;rodowiska pracy, to warto zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z ISO/TS 15066 i wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; pod uwagÄ&#x2122; zastosowanie wymagaĹ&#x201E; tej specyfikacji.

Najnowsza specyfikacja techniczna zawiera wytyczne dla wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych aplikacji, gdzie systemy robotyczne i ludzie dzielÄ&#x2026; tÄ&#x2122; samÄ&#x2026; przestrzeĹ&#x201E; roboczÄ&#x2026;.

W takich operacjach integralnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu sterowania zwiÄ&#x2026;zana z bezpieczeĹ&#x201E;stwem ma istotne znaczenie, zwĹ&#x201A;aszcza w przypadku kontrolowania takich parametrĂłw, jak szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czy siĹ&#x201A;a. Kom52

pleksowa ocena ryzyka jest wymagana do oceny nie tylko samego systemu robotycznego, ale rĂłwnieĹź Ĺ&#x203A;rodowiska, w ktĂłrym jest on umieszczony.

ISO/TS 15066 â&#x20AC;&#x201C; najwaĹźniejsze zagadnienia Specyfikacja ISO/TS 15066 dotyczy tylko nowych aplikacji. Aplikacji wdraĹźanych przed 15 lutego 2016 r. nie trzeba do niej dostosowywaÄ&#x2021;.

ISO/TS 15066 zawiera wytyczne dotyczÄ&#x2026;ce projektowania i wdraĹźania wspĂłlnych przestrzeni roboczych dla czĹ&#x201A;owieka i robota, ktĂłre kontrolujÄ&#x2026; powstaĹ&#x201A;e z wyniku tej wspĂłĹ&#x201A;pracy ryzyko. â&#x20AC;&#x201C; Za nowÄ&#x2026; specyfikacjÄ&#x2026; technicznÄ&#x2026; stoi idea dozwolonego kontaktu pomiÄ&#x2122;dzy cobotem a czĹ&#x201A;owiekiem, przy czym kontakt ten nie wywoĹ&#x201A;uje bĂłlu i nie powoduje kontuzji â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Roberta Nelson Shea.

ISO/TS 15066 wyróşnia cztery typy aplikacji wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych (ang. collaborative operation) 1. BezpieczeĹ&#x201E;stwo oceniane â&#x20AC;&#x201C; monitorowane zatrzymanie (ang. safety-rated monitored stop) â&#x20AC;&#x201C; zatrzymanie jest zapewnione bez koniecznoĹ&#x203A;ci wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania mocy. W tym przypadku czĹ&#x201A;owiek i system robotyczny nie mogÄ&#x2026; poruszaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w jednym czasie.

2. Prowadzenie rÄ&#x2122;czne (ang. hand-guiding) â&#x20AC;&#x201C; zasadniczo rÄ&#x2122;cznie sterowany system robotyczny. System robotyczny i czĹ&#x201A;owiek mogÄ&#x2026; poruszaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; jednoczeĹ&#x203A;nie. Cobot jest kontrolowany przez operatora.

3. Monitorowanie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i oddzielania (ang. speed and separation monitoring) â&#x20AC;&#x201C; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu robotycznego bÄ&#x2122;dzie sterowana w oparciu o odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; miÄ&#x2122;dzy nim a intruzem.

Obecnie wykorzystywane sÄ&#x2026; do tego urzÄ&#x2026;dzenia zewnÄ&#x2122;trzne, m.in skanery czy czujniki wizyjne, ktĂłre w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; zintegrowane z systemem robotycznym. W tym przypadku czĹ&#x201A;owiek i robot wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy mogÄ&#x2026; poruszaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; jednoczeĹ&#x203A;nie. System robotyczny zwolni w miarÄ&#x2122; zbliĹźania siÄ&#x2122; do obiektu. MoĹźliwe jest zatrzymanie przed obiektem lub uderzenie z siĹ&#x201A;Ä&#x2026; okreĹ&#x203A;lonÄ&#x2026; w specyfikacji.

4. Ograniczenie mocy i siĹ&#x201A;y (ang. power and force limiting) â&#x20AC;&#x201C; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, moment obrotowy i ruch sterowane sÄ&#x2026; w taki sposĂłb, Ĺźe bĂłl nie bÄ&#x2122;dzie od-

czuwalny lub czĹ&#x201A;owiek nie zostanie zraniony. W tym przypadku system robotyczny i czĹ&#x201A;owiek pracujÄ&#x2026; jednoczeĹ&#x203A;nie, a siĹ&#x201A;a, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i ruch sÄ&#x2026; w peĹ&#x201A;ni kontrolowane â&#x20AC;&#x201C; aplikacja nie spowoduje bĂłlu czy uszkodzenia ciaĹ&#x201A;a, nie ma teĹź potrzeby stosowania dodatkowych tradycyjnych zabezpieczeĹ&#x201E;, klatek, systemĂłw czujnikĂłw. Parametry sÄ&#x2026; okreĹ&#x203A;lane na podstawie analizy ryzyka.

Podstawy okreĹ&#x203A;lajÄ&#x2026;ce ograniczenie mocy i siĹ&#x201A;y (PFL) W trakcie badaĹ&#x201E; nad cobotami eksperci postawili kilka istotnych pytaĹ&#x201E;, m.in.: dlaczego robot wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy nie miaĹ&#x201A;by mieÄ&#x2021; kontaktu z czĹ&#x201A;owiekiem, jeĹ&#x203A;li ten kontakt nie szkodzi czĹ&#x201A;owiekowi? czy kontakt z robotem w bezruchu róşni siÄ&#x2122; od kontaktu z nim w ruchu? Eksperci doszli do wniosku, Ĺźe kontakty z robotem w trakcie ruchu powinny byÄ&#x2021; rzadkie.

KolejnÄ&#x2026; istotnÄ&#x2026; kwestiÄ&#x2026; poruszonÄ&#x2026; przez ekspertĂłw byĹ&#x201A;o zagadnienie zwiÄ&#x2026;zane z aplikacjÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cÄ&#x2026;, w ktĂłrej system robotyczny porusza siÄ&#x2122; z maĹ&#x201A;Ä&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i siĹ&#x201A;Ä&#x2026;, ale manipuluje niebezpiecznym obiektem, np. noĹźem.

Czy w takim przypadku moĹźna mĂłwiÄ&#x2021; o aplikacji wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cej? Nie. Taki rodzaj aplikacji nie jest aplikacjÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;-

/ ' H' +

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

+ ' $ H / ' P " '0 + ' $

4 ', #4 % '0 + ' $% 4

pracujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; i operator powinien zostaÄ&#x2021; bezwzglÄ&#x2122;dnie odseparowany od systemu robotycznego.

W specyfikacji, w oparciu o wczeĹ&#x203A;niej okreĹ&#x203A;lone siĹ&#x201A;y, zostaĹ&#x201A;y zdefiniowane dwa typy kontaktu operatora z systemem robotycznym: â&#x20AC;˘ kontakt prawie-statyczny â&#x20AC;&#x201C; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; ciaĹ&#x201A;a znajduje siÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy manipulowanym obiektem na ramieniu robota a innym obiektem, â&#x20AC;˘ kontakt przejĹ&#x203A;ciowy â&#x20AC;&#x201C; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; ciaĹ&#x201A;a nie jest zaciĹ&#x203A;niÄ&#x2122;ta i moĹźna jÄ&#x2026; wycofaÄ&#x2021;.

ISO/TS 15066 dostarcza danych na temat Poziomu PoczÄ&#x2026;tku BĂłlu (ang.

Pain Onset Level), maksymalnej dopuszczalnej siĹ&#x201A;y i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci robota oraz kryteriĂłw tworzenia aplikacji, a takĹźe opisuje zagadnienia dotyczÄ&#x2026;ce okreĹ&#x203A;lania technik wspĂłĹ&#x201A;pracy. Co najwaĹź-

niejsze, po raz pierwszy, ISO/TS 15066 umoĹźliwia wykonanie oceny ryzyka dla aplikacji ze wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cymi systemami robotycznymi z obszernymi danymi i gotowymi formuĹ&#x201A;ami. â&#x20AC;&#x201C; Naukowcy z Uniwersytetu w niemieckim Mainz przeprowadzili w imieniu komitetu ISO badanie poczÄ&#x2026;tku bĂłlu, w ktĂłrym wziÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o udziaĹ&#x201A; 100 pacjentĂłw.

Badanie polegaĹ&#x201A;o na ustaleniu limitĂłw siĹ&#x201A;y i nacisku na 29 obszarĂłw ciaĹ&#x201A;a â&#x20AC;&#x201C; tĹ&#x201A;umaczy Roberta Nelson Shea. DziÄ&#x2122;ki tym badaniom ISO/TS 15066 dostarcza listÄ&#x2122; dopuszczalnych poziomĂłw siĹ&#x201A;y i nacisku dla poszczegĂłlnych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci ciaĹ&#x201A;a ludzkiego. Dane te mogÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; wykorzystane do ustalenia zestawu progĂłw siĹ&#x201A;y/nacisku, ktĂłrych robot nie powinien przekraczaÄ&#x2021; i sÄ&#x2026; wskazĂłwkÄ&#x2026; dla producentĂłw robotĂłw oraz integratorĂłw aplikacji.

W kolejnej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci dokumentu wyszczegĂłlnione zostaĹ&#x201A;y rekomendowane limity prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i siĹ&#x201A;y, z jakimi powinien pracowaÄ&#x2021; cobot w otoczeniu czĹ&#x201A;owieka.

Podsumowanie Najnowszy dokument ISO/TS 15066 prezentuje jasno okreĹ&#x203A;lone kroki, jakie naleĹźy wykonaÄ&#x2021; przy ocenie ryzyka dla systemĂłw robotycznych. Specyfikacja techniczna szczegĂłĹ&#x201A;owo opisuje wymagania zwiÄ&#x2026;zane z poprawÄ&#x2026; bezpieczeĹ&#x201E;stwa oraz zachÄ&#x2122;ca do tworzenia w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci bezpiecznych procesĂłw.

Dokument zawiera takĹźe wykres stworzony przez ekspertĂłw z Uniwersytetu w Mainz, ktĂłry przedstawia listÄ&#x2122; maksymalnych poziomĂłw siĹ&#x201A;y i ciĹ&#x203A;nienia, jakie moĹźe osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; robot wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy. Dodatkowo po raz pierwszy w ISO/TS 15066 okreĹ&#x203A;lono maksymalne dopuszczalne limity siĹ&#x201A;y i prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci dla power and force limiting scenarios.

KorzyĹ&#x203A;ci z wdroĹźenia zawartych w dokumencie wskazĂłwek odniosÄ&#x2026; wszyscy pracownicy wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cy przy tego typu aplikacjach, inĹźynierowie i kierownicy zakĹ&#x201A;adĂłw produkcyjnych czy integratorzy. Planuje siÄ&#x2122;, Ĺźe wymagania ISO/TS 15066 zostanÄ&#x2026; w ciÄ&#x2026;gu roku dodane do normy ISO 10218 czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 1 i 2. Katarzyna Jakubek M * O&

D I$ + ' $ H 2 <7 4

1-2/2017

Zapraszamy do przeczytania wywiadu z RobertÄ&#x2026; Nelson Shea na portalu AutomatykaOnline.pl.

53

TEMAT NUMERU

Hybrydowy moduĹ&#x201A; I/O z bezpiecznymi kanaĹ&#x201A;ami 4 " H% H $ 0 + " #@* $' 0 # A;% ' $' $ I + $' % " $' $' $ " $ 0 " H 0 $ 0 P $ ,

K

aĹźdy europejski producent maszyn musi respektowaÄ&#x2021; wymagania dyrektywy maszynowej oraz przepisĂłw prawa kraju, w ktĂłrym maszyna bÄ&#x2122;dzie pracowaĹ&#x201A;a. W krajach z duĹźym potencjaĹ&#x201A;em ekonomicznym, jak USA czy Chiny, rĂłwnieĹź obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026; odpowiednie standardy i prawo. Tym Ĺ&#x203A;ladem podÄ&#x2026;ĹźajÄ&#x2026; takĹźe Rosja i Brazylia, wprowadzajÄ&#x2026;c odpowiednie przepisy.

Zasadniczo wszystkie normy jednomyĹ&#x203A;lnie stanowiÄ&#x2026;, Ĺźe osoby pracujÄ&#x2026;ce przy maszynach muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; chronione przed wszelkimi zagroĹźeniami wynikajÄ&#x2026;cymi z charakteru takiej pracy.

Konstruktorzy maszyn i automatyki, chcÄ&#x2026;cy speĹ&#x201A;niÄ&#x2021; wymogi dotyczÄ&#x2026;ce ochrony personelu, majÄ&#x2026; do wyboru wiele róşnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; technicznych, zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026;cych bezpieczeĹ&#x201E;stwo pracy.

Ich spektrum jest szerokie â&#x20AC;&#x201C; poczÄ&#x2026;wszy od zastosowania kilku czujnikĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa, przez stosowanie przekaĹşnikowych moduĹ&#x201A;Ăłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa, skoĹ&#x201E;czywszy na kompletnym systemie automatyki z wbudowanym sieciowym kontrolerem bezpieczeĹ&#x201E;stwa oraz powiÄ&#x2026;zanymi z nim systemami napÄ&#x2122;dowymi wyposaĹźonymi w funkcje bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Wszystkie wymienione rozwiÄ&#x2026;zania

54

muszÄ&#x2026; speĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; to samo zadanie: w nagĹ&#x201A;ych wypadkach i w przypadku potencjalnego zagroĹźenia â&#x20AC;&#x201C; np. gdy ktoĹ&#x203A; otworzy osĹ&#x201A;onÄ&#x2122; wirujÄ&#x2026;cego wciÄ&#x2026;Ĺź elementu lub wciĹ&#x203A;nie przycisk zatrzymania awaryjnego â&#x20AC;&#x201C; zapewniÄ&#x2021; zatrzymanie urzÄ&#x2026;dzenia z maksymalnÄ&#x2026; niezawodnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;.

Bezpieczne kanaĹ&#x201A;y I/O o stopniu ochrony IP67 Technologia systemĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa od kilku lat jest elementem zdalnych systemĂłw I/O. Obecnie prawie kaĹźdy protokĂłĹ&#x201A; sieciowy moĹźna zintegrowaÄ&#x2021; z urzÄ&#x2026;dzeniami peĹ&#x201A;niÄ&#x2026;cymi funkcje bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Jednak pomimo róşnic miÄ&#x2122;dzy systemami sieciowymi (takĹźe opartymi na warstwie fizycznej sieci Ethernet) wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ma stopieĹ&#x201E; ochrony IP20, sÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;c przeznaczone do montaĹźu w szafach sterowniczych. Oznacza to, Ĺźe wielu klientĂłw musi doprowadzaÄ&#x2021; wszystkie sygnaĹ&#x201A;y z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; bezpieczeĹ&#x201E;stwa do szafy sterowniczej lub rozdzielni, a nastÄ&#x2122;pnie Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; je z kanaĹ&#x201A;ami I/O odpowiednich moduĹ&#x201A;Ăłw. Obecnie na rynku dostÄ&#x2122;pnych jest tylko kilka rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; o stopniu ochrony IP67/IP69K dla sieci Profinet/Profisafe, ktĂłre mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; montowane poza szafÄ&#x2026; sterowniczÄ&#x2026;, np. bezpoĹ&#x203A;rednio na maszynie.

Bez wzglÄ&#x2122;du na wybrany typ systemu bezpieczeĹ&#x201E;stwa, wymagania dotyczÄ&#x2026;ce budowy maszyn i systemĂłw sterowania pokrywajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; tylko w ograniczonym zakresie. Gama produktĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z bezpieczeĹ&#x201E;stwem, oferowanych przez producentĂłw systemĂłw sieciowych, skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; gĹ&#x201A;Ăłwnie z wejĹ&#x203A;ciowo-wyjĹ&#x203A;ciowych moduĹ&#x201A;Ăłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa oraz standardowych kanaĹ&#x201A;Ăłw I/O. Z tego wzglÄ&#x2122;du wszystkie P R O M O C J A

sygnaĹ&#x201A;y bezpieczne musiaĹ&#x201A;y byÄ&#x2021; dotÄ&#x2026;d doprowadzane do sterownika tuĹź obok sygnaĹ&#x201A;Ăłw standardowych. Do tej pory nie byĹ&#x201A;o bowiem moduĹ&#x201A;Ăłw I/O, ktĂłre mogÄ&#x2026; jednoczeĹ&#x203A;nie doprowadzaÄ&#x2021; oba typy sygnaĹ&#x201A;Ăłw do sterownika. Dla poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; o stopniu ochrony IP67 do montaĹźu na maszynie uĹźytkownik mĂłgĹ&#x201A; wybieraÄ&#x2021; jedynie miÄ&#x2122;dzy moduĹ&#x201A;em z kanaĹ&#x201A;ami bezpieczeĹ&#x201E;stwa a moduĹ&#x201A;em z kanaĹ&#x201A;ami standardowymi. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie zwykle charakteryzowaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; nadmiernÄ&#x2026; liczbÄ&#x2026; nieuĹźywanych kanaĹ&#x201A;Ăłw obu typĂłw, a alternatywÄ&#x2026; byĹ&#x201A;o poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie point-to-point lub zastosowanie osobnego sterownika bezpieczeĹ&#x201E;stwa, ktĂłry z kolei wymaga dodatkowego okablowania.

Hybrydowy moduĹ&#x201A; bezpieczeĹ&#x201E;stwa I/O TBPN-L1-FDIO1 Firma Turck wypeĹ&#x201A;niĹ&#x201A;a opisanÄ&#x2026; wczeĹ&#x203A;niej lukÄ&#x2122;, wprowadzajÄ&#x2026;c na rynek moduĹ&#x201A; zdalnych I/O TBPN-L1-FDIO1. Ten hybrydowy moduĹ&#x201A; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy cztery kanaĹ&#x201A;y bezpieczne oraz cztery standardowe kanaĹ&#x201A;y I/O. Ma dwa wejĹ&#x203A;cia bezpieczne dla Profisafe, do ktĂłrych moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; dwukanaĹ&#x201A;owe urzÄ&#x2026;dzenia bezpieczeĹ&#x201E;stwa, jak wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki mechaniczne czy czujniki z wyjĹ&#x203A;ciem OSSD, np. kurtyny Ĺ&#x203A;wietlne. Dwa uniwersalne kanaĹ&#x201A;y cyfrowe sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź przewidziane jako konfigurowalne wejĹ&#x203A;cia lub wyjĹ&#x203A;cia bezpieczne.

ElastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziÄ&#x2122;ki dwĂłm masterom IO-Link Z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o obsĹ&#x201A;udze standardowych sygnaĹ&#x201A;Ăłw nowy moduĹ&#x201A; wyposaĹźono w cztery konfigurowalne kanaĹ&#x201A;y I/O. Dwa z nich mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; alternaAUTOMATYKA

$' $' 0 $ ' " H + Q I ' " $' #*9^ % ' " H +$ Q <: $ .#@.* I 0 + #@* P "

tywnie skonfigurowane jako mastery IO-Link, co znacznie zwiÄ&#x2122;ksza potencjaĹ&#x201A; tego urzÄ&#x2026;dzenia. DziÄ&#x2122;ki podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu zewnÄ&#x2122;trznych hubĂłw I/O do obu kanaĹ&#x201A;Ăłw IO-Link uĹźytkownik moĹźe zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; liczbÄ&#x2122; obsĹ&#x201A;ugiwanych przez moduĹ&#x201A; TBPN cyfrowych sygnaĹ&#x201A;Ăłw I/O o dodatkowe 32, redukujÄ&#x2026;c jednoczeĹ&#x203A;nie do minimum nakĹ&#x201A;ad pracy wymagany do ich obsĹ&#x201A;ugi. Ta elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; upraszcza konstruowanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; oraz minimalizuje liczbÄ&#x2122; nieuĹźywanych kanaĹ&#x201A;Ăłw.

PoniewaĹź wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; aplikacji potrzebuje wiÄ&#x2122;kszej liczby standardowych kanaĹ&#x201A;Ăłw niĹź kanaĹ&#x201A;Ăłw bezpiecznych, TBPN z masterami IO-Link jest najlepszym rozwiÄ&#x2026;zaniem.

4 ',

Zdalna logika i przyspieszenie czasu reakcji ModuĹ&#x201A; TBPN-L1-FDIO1 to jednak coĹ&#x203A; wiÄ&#x2122;cej niĹź tylko duĹźa elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w zakresie bezpiecznych i standardowych kanaĹ&#x201A;Ăłw I/O. DziÄ&#x2122;ki wbudowanym funkcjom logicznym moduĹ&#x201A; hybrydowy moĹźe pracowaÄ&#x2021; takĹźe jako zdalny, kompaktowy kontroler bezpieczeĹ&#x201E;stwa. To duĹźa korzyĹ&#x203A;Ä&#x2021; dla uĹźytkownika ze wzglÄ&#x2122;du na szybszÄ&#x2026; reakcjÄ&#x2122; caĹ&#x201A;ego systemu montowanego bezpoĹ&#x203A;rednio na maszynie. W urzÄ&#x2026;dzeniu bez zdalnej logiki sygnaĹ&#x201A; wyzwalajÄ&#x2026;cy musi najpierw dotrzeÄ&#x2021; przez sieÄ&#x2021; Profisafe do kontrolera bezpieczeĹ&#x201E;stwa (czÄ&#x2122;sto znajdujÄ&#x2026;cego siÄ&#x2122; w duĹźej odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci), nastÄ&#x2122;pnie jest przetwarzany, a później 1-2/2017

wysĹ&#x201A;any do odpowiednich elementĂłw wykonawczych. CaĹ&#x201A;kowity czas reakcji systemu w tej konfiguracji jest zatem o wiele dĹ&#x201A;uĹźszy niĹź zastosowane lokalne bezpoĹ&#x203A;rednie rozĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie przy uĹźyciu hybrydowego moduĹ&#x201A;u Turck.

Wymiernym efektem osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;tego dziÄ&#x2122;ki nowemu podejĹ&#x203A;ciu krĂłtszego czasu reakcji jest m.in. umoĹźliwienie montaĹźu kurtyny bezpieczeĹ&#x201E;stwa bliĹźej niebezpiecznego elementu niĹź w przypadku zastosowania konwencjonalnego rozwiÄ&#x2026;zania z PLC bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

Pliki GSDML i oprogramowanie konfiguracyjne Funkcje logiczne oraz wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci kanaĹ&#x201A;Ăłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa sÄ&#x2026; definiowane przy uĹźyciu specjalnego programu Safety Configurator firmy Turck. Konfiguracja moduĹ&#x201A;u jest niezbÄ&#x2122;dna przed jego uĹźyciem w jakiejkolwiek aplikacji, co wynika z tego, Ĺźe róşne elementy bezpieczeĹ&#x201E;stwa majÄ&#x2026; odmienne znaczenie funkcjonalne, inne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia wewnÄ&#x2122;trzne i wymagajÄ&#x2026; okreĹ&#x203A;lonych reakcji.

Program Safety Configurator bazuje na MS Windows i dziÄ&#x2122;ki intuicyjnemu interfejsowi umoĹźliwia szybkÄ&#x2026; konfiguracjÄ&#x2122; kanaĹ&#x201A;Ăłw bezpiecznych. Standardowe kanaĹ&#x201A;y I/O sÄ&#x2026; konfigurowane przy uĹźyciu pliku GSDML, tak jak parametryzuje siÄ&#x2122; wszystkie moduĹ&#x201A;y Profinet. Wbudowany webserwer dodatkowo uĹ&#x201A;atwia diagnostykÄ&#x2122; i uruchomienie moduĹ&#x201A;u.

PamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; zewnÄ&#x2122;trzna W celu zaoszczÄ&#x2122;dzenia czasu koniecznego do wymiany moduĹ&#x201A;Ăłw z powodu awarii zostaĹ&#x201A;y one wyposaĹźone w pa-

miÄ&#x2122;ci zewnÄ&#x2122;trzne.

DziÄ&#x2122;ki programowi Safety Configurator zapisywana jest na nich kopia ustawieĹ&#x201E; kanaĹ&#x201A;Ăłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa moduĹ&#x201A;u TBPN. W razie koniecznoĹ&#x203A;ci wymiany urzÄ&#x2026;dzenia moĹźna wyjÄ&#x2026;Ä&#x2021; pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; z uszkodzonego produktu i wĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; jÄ&#x2026; do sprawnego moduĹ&#x201A;u. Po wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu zasilania dane konfiguracyjne sÄ&#x2026; automatycznie kopiowane do nowego urzÄ&#x2026;dzenia i funkcje bezpieczeĹ&#x201E;stwa mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; realizowane w niezmieniony sposĂłb.

Zasilanie i bezpieczne wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie Trzy z czterech uniwersalnych kanaĹ&#x201A;Ăłw mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; skonfigurowane jako standardowe wyjĹ&#x203A;cia, z ktĂłrych moduĹ&#x201A; moĹźe niezawodnie â&#x20AC;&#x17E;zdjÄ&#x2026;Ä&#x2021;â&#x20AC;? zasilanie.

Dotyczy to rĂłwnieĹź zasilania jednego z dwĂłch masterĂłw IO-Link. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie umoĹźliwia bezpieczne wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie napÄ&#x2122;dĂłw pomocniczych, wysp zaworowych lub innych aktuatorĂłw, w ktĂłrych wymagane jest caĹ&#x201A;kowite odĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie zasilania. Wszystkie wyjĹ&#x203A;cia moduĹ&#x201A;u mogÄ&#x2026; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; prÄ&#x2026;d do maksymalnie 2 A, mogÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;c byÄ&#x2021; uĹźyte w aktuatorach takich, jak elektrozawory oraz styczniki.

Dwa wyjĹ&#x203A;cia bezpieczne mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; skonfigurowane przez program Safety Configurator jako dwukanaĹ&#x201A;owe wyjĹ&#x203A;cia unipolarne (z polaryzacjÄ&#x2026; P) lub bipolarne (P/N). UmoĹźliwia to wyzwolenie mechanicznych stycznikĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa, a takĹźe generuje elektroniczne sygnaĹ&#x201A;y bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla systemĂłw napÄ&#x2122;dowych, ktĂłre rĂłwnieĹź naleĹźy wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; bezpiecznie.

Rozszerzony zakres zastosowaĹ&#x201E;: IP69K, PL e, SIL 3 ModuĹ&#x201A;y o stopniu ochrony IP67 Profinet/Profisafe stosuje siÄ&#x2122; przede wszystkim w europejskim sektorze budowy maszyn i systemĂłw sterowania. Insta55

TEMAT NUMERU

lowane sÄ&#x2026; np. w maszynach do obrĂłbki drewna i papieru czy przenoĹ&#x203A;nikach rolkowych i taĹ&#x203A;mowych w magazynach wysokiego skĹ&#x201A;adowania. UrzÄ&#x2026;dzenia te sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź przeznaczone do pracy w sektorze automatyki, zwĹ&#x201A;aszcza w przemyĹ&#x203A;le motoryzacyjnym oraz aplikacjach zrobotyzowanych. DziÄ&#x2122;ki rozszerzonemu zakresowi temperatury (od â&#x20AC;&#x201C;40 °C do + 70 °C) oraz wysokiemu stopniowi ochrony (IP65, IP67, IP69K) moduĹ&#x201A;y te mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane w praktycznie kaĹźdej gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;zi przemysĹ&#x201A;u. Ĺťaden z wymienionych stopni ochrony ani wspomniany zakres temperatury nie sÄ&#x2026; spotykane w innych moduĹ&#x201A;ach Profisafe na rynku. Solidna konstrukcja oraz wytrzymaĹ&#x201A;e metalowe zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza podkreĹ&#x203A;lajÄ&#x2026; te cechy.

W zastosowaniach wymagajÄ&#x2026;cych funkcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa moduĹ&#x201A;y mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykorzystywane w aplikacjach do SIL 3 (IEC 61508). JeĹ&#x203A;li wymagana jest ocena ryzyka maszyn, zgodnie z EN 13849-1, klient moĹźe korzystaÄ&#x2021; z moduĹ&#x201A;Ăłw do poziomu zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa e/kategorii 4. UzupeĹ&#x201A;nieniem wyjÄ&#x2026;tkowej specyfikacji urzÄ&#x2026;dzenia jest wbudowany switch ethernetowy, ktĂłry umoĹźliwia Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; w topologii linii.

56

ElastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; moduĹ&#x201A;u hybrydowego Obecnie nie ma na rynku innego producenta, ktĂłry oferuje moduĹ&#x201A;y o takim poziomie elastycznoĹ&#x203A;ci, jaki spotykany jest we wprowadzonych przez firmÄ&#x2122; Turck hybrydowych moduĹ&#x201A;ach o stopniu ochrony IP67 z kanaĹ&#x201A;ami bezpiecznymi i standardowymi. IstniejÄ&#x2026; natomiast rozwiÄ&#x2026;zania przeznaczone do zarzÄ&#x2026;dzania standardowymi oraz bezpiecznymi kanaĹ&#x201A;ami I/O z szafy sterowniczej. Wszystkie sygnaĹ&#x201A;y sÄ&#x2026; wtedy koncentrowane w szafie i mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; odpowiednio podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone do kanaĹ&#x201A;Ăłw standardowych i bezpiecznych, muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; jednak na bieĹźÄ&#x2026;co dostarczane z maszyny.

WczeĹ&#x203A;niej uĹźytkownik byĹ&#x201A; zmuszony uĹźywaÄ&#x2021; kilku róşnych moduĹ&#x201A;Ăłw o stopniu ochrony IP67, nawet jeĹ&#x203A;li potrzebny byĹ&#x201A; tylko jeden dodatkowy sygnaĹ&#x201A;, lub musiaĹ&#x201A; uĹźyÄ&#x2021; dĹ&#x201A;ugiego kabla do podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia zdalnego.

Od poczÄ&#x2026;tku 2016 r. moduĹ&#x201A;y TBPN Profinet/Profisafe sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne jako uzupeĹ&#x201A;nienie oferty ethernetowych moduĹ&#x201A;Ăłw serii TBEN-L i TBEN-S firmy Turck, a w skĹ&#x201A;ad serii ethernetowej, oprĂłcz urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ze standardowymi analogowymi i cyfrowymi kanaĹ&#x201A;ami

I/O oraz masterami IO-Link, wchodzÄ&#x2026; rĂłwnieĹź urzÄ&#x2026;dzenia z bezpiecznymi kanaĹ&#x201A;ami I/O. Z uwagi na silnÄ&#x2026; pozycjÄ&#x2122; firmy Turck w Stanach Zjednoczonych oraz globalny eksport maszyn i systemĂłw z sektora europejskiego konieczne staĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź dostosowanie do wymogĂłw rynku amerykaĹ&#x201E;skiego. Z tego wzglÄ&#x2122;du portfolio produktĂłw zostanie wkrĂłtce uzupeĹ&#x201A;nione o moduĹ&#x201A;y bezpiecznych kanaĹ&#x201A;Ăłw I/O dla EtherNet/IP oraz CIP Safety. CIP Safety jest wariantem bezpiecznym sieci EtherNet/IP â&#x20AC;&#x201C; najszerzej wykorzystywanego protokoĹ&#x201A;u ethernetowego w USA. Hybrydowy moduĹ&#x201A; CIP Safety bÄ&#x2122;dzie miaĹ&#x201A; takie same wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci, jakie moduĹ&#x201A; TBPN. Takimi urzÄ&#x2026;dzeniami bezpieczeĹ&#x201E;stwa, uĹźywanymi w systemach automatyki oraz pracujÄ&#x2026;cymi w sieciach Profisafe i CIP Safety, specjaliĹ&#x203A;ci automatycy pokryjÄ&#x2026; duĹźÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; zapotrzebowania Ĺ&#x203A;wiatowego rynku na tego typu rozwiÄ&#x2026;zania.

TURCK Sp. o.o. , ) $ 667% 879=<A * ' , ;; 88< 8= >>% - ;; 88< 8= >6 9" ?' , " ,' ,

AUTOMATYKA

4 ',

\ $ ' % ' " " $ 0 0 0 ] 0 + " P " " $ H " H $' 5 " ' I H + I 0

R E K L A M A

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

Przyciski i przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki w automatyce przemysĹ&#x201A;owej $ H nikĂłw cechuje bogaty asorty" ', I + Q $ K " I 0 ' , \ I $' ' " + ' $ $' " ' , !

H 5 - 0 $' H' " " " $ H 5% H ' powe wymiary elementĂłw. + ,

58

R

ynek producentĂłw oraz dostawcĂłw przyciskĂłw, przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw i klawiatur wyróşnia duĹźa konkurencja, co pozwala klientom stawiaÄ&#x2021; wysokie wymagania pod wzglÄ&#x2122;dem zarĂłwno parametrĂłw, jak i jakoĹ&#x203A;ci urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. NajwiÄ&#x2122;cej komponentĂłw trafia do aplikacji przemysĹ&#x201A;owych, dostarczajÄ&#x2026; je gĹ&#x201A;Ăłwnie integratorzy systemĂłw automatyki. Przyciski, lampki, przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki i klawiatury wykorzystuje m.in. sektor elektroniczny, maszynowy i spoĹźywczy, a takĹźe energetyka oraz producenci wind i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; dĹşwignicowych. Montuje siÄ&#x2122; je gĹ&#x201A;ownie w panelach sterowania, urzÄ&#x2026;dzeniach elektrycznych, dĹşwignicach, suwnicach, rozdzielnicach itp.

DuĹźym uznaniem cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; mikroprzeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki oraz przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki: dĹşwignicowe, klawiszowe, kraĹ&#x201E;cowe, obrotowe, panelowe, a takĹźe przyciskowe i suwakowe. NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej stosowane przyciski to modele ukryte, wystajÄ&#x2026;ce i osĹ&#x201A;oniÄ&#x2122;te, a takĹźe dwustanowe i podĹ&#x203A;wietlane typu â&#x20AC;&#x17E;push-pushâ&#x20AC;?, z Ĺ&#x201A;bem

grzybkowym oraz dwuklawiszowe.

OprĂłcz tego zastosowanie znajdujÄ&#x2026; mechaniczne przyciski kasowania, przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki sterownicze i podĹ&#x203A;wietlane przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki sterownicze, a takĹźe przyciski dwu- i trĂłjklawiszowe z lampkami. Niejednokrotnie wykorzystuje siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź jednoczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowe przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki sterownicze z lampkami sygnalizacyjnymi. W celu zapewnienia trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci pracy przyciskĂłw uwzglÄ&#x2122;dnia siÄ&#x2122; wysokÄ&#x2026; przewodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; stykĂłw, ktĂłrych dziaĹ&#x201A;anie moĹźe bazowaÄ&#x2021; na podwĂłjnym przerwaniu dziaĹ&#x201A;ania lub bezpoĹ&#x203A;rednim otwarciu. Niejednokrotnie zastosowanie znajdujÄ&#x2026; styki samoczyszczÄ&#x2026;ce.

Oferowane na rynku elementy sterownicze i sygnalizacyjne sÄ&#x2026; wykonywane zarĂłwno z metali, jak i z tworzyw sztucznych zgodnie odpowiednimi normami i wymaganiami. MontaĹź elementĂłw nie wymaga uĹźywania specjalistycznych narzÄ&#x2122;dzi. Styki pomocnicze oraz oprawki lampek sÄ&#x2026; montowane zatrzaskowo.

AUTOMATYKA

Fot. Horizon Technologies

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY Producenci oferujÄ&#x2026; szerokie wsparcie juĹź na etapie wyboru odpowiedniego urzÄ&#x2026;dzenia. Np. seria Sirius Act obejmuje osprzÄ&#x2122;t panelowy firmy Siemens, przy czym specjalny konfigurator umoĹźliwia intuicyjne wybranie odpowiedniego elementu pod kÄ&#x2026;tem konkretnej aplikacji. PoszczegĂłlne elementy w konfiguratorze sÄ&#x2026; dobierane poprzez funkcjÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x17E;przeciÄ&#x2026;gnij/upuĹ&#x203A;Ä&#x2021;â&#x20AC;?.

Do dyspozycji jest rĂłwnieĹź bieĹźÄ&#x2026;cy podglÄ&#x2026;d wybranych podzespoĹ&#x201A;Ăłw.

Przyciski i przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki sÄ&#x2026; dobierane pod kÄ&#x2026;tem okreĹ&#x203A;lonej aplikacji, np. w urzÄ&#x2026;dzeniach elektronicznych wykorzystuje siÄ&#x2122; mikroprzyciski, a takĹźe przyciski panelowe. OprĂłcz tego inny przycisk znajdzie zastosowanie w przypadku przepĹ&#x201A;ywu prÄ&#x2026;du o niewielkim natÄ&#x2122;Ĺźeniu, a inny jeĹźeli przez element Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cy bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; pĹ&#x201A;ynÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y prÄ&#x2026;dy o duĹźym natÄ&#x2122;Ĺźeniu. Niejednokrotnie zastosowanie znajdujÄ&#x2026; przyciski z podĹ&#x203A;wietleniem pierĹ&#x203A;cieniowym lub krawÄ&#x2122;dziowym.

Firma Eltronika oferuje m.in. przyciski typu PBARZAFB000E2A wykonane ze stali nierdzewnej 316L. Przycisk ma podĹ&#x203A;wietlenie pierĹ&#x203A;cieniowe dwukolorowe o-ring, ktĂłre jako ĹşrĂłdĹ&#x201A;o Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a wykorzystuje diody LED (czerwone/zielone). StopieĹ&#x201E; ochrony przycisku to IP68 oraz IP69K (po zamontowaniu). Z kolei firma Nowimex oferuje przyciski serii Rontron-RJ-Edelstahl, ktĂłrych fronty sÄ&#x2026; wykoĹ&#x201E;czone stalÄ&#x2026; nierdzewnÄ&#x2026;.

Elementy w zakresie sterowania i sygnalizacji oferuje rĂłwnieĹź firma OEM Automatic. SÄ&#x2026; to gĹ&#x201A;Ăłwnie przyciski, przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki, wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki oraz kasety sterujÄ&#x2026;ce stosowane w przemyĹ&#x203A;le, kolei, transporcie publicznym i w aplikacjach morskich.

Z produktĂłw oferowanych przez firmÄ&#x2122; Schmersal na uwagÄ&#x2122; zasĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; m.in. sygnalizatory podĹ&#x203A;wietlane NME, wykonane zgodnie z normami IEC/ EN 60947-1, EN 60947-5-1. UrzÄ&#x2026;dzenia nie sÄ&#x2026; przeznaczone do realizowania funkcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa. MontaĹź odbywa siÄ&#x2122; przez koĹ&#x201A;nierz montaĹźowy. KopuĹ&#x201A;a jest wykonana z tworzywa PA (12) a pierĹ&#x203A;cieĹ&#x201E; przedni z tworzywa ABS i chromu. ĹšrĂłdĹ&#x201A;o Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a stanowi dioda LED. Sygnalizator ma ksztaĹ&#x201A;t okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y.

KopuĹ&#x201A;ka jest şóĹ&#x201A;ta, natomiast pierĹ&#x203A;cieĹ&#x201E; przedni ma kolor srebrny.

1-2/2017

Parametry WaĹźnym parametrem przyciskĂłw jest stopieĹ&#x201E; ochrony (np. IP65, IP66, IP67, IP69K). OprĂłcz tego istotny jest rodzaj zastosowanego styku (np. zwierny, rozwierny), trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; mechaniczna i trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; elektryczna (np. 1 mln cykli).

W przyciskach zwraca siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź uwagÄ&#x2122; na sposĂłb zabudowy, wymiary (np. gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zabudowy), ewentualne podĹ&#x203A;wietlenie oraz skok roboczy (np. 3 mm).

Akcesoriami do typowych przyciskĂłw mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; pokrywki przycisku (kolor: niebieski, şóĹ&#x201A;ty, zielony, czerwony, biaĹ&#x201A;y mleczny, czarny, metaliczny oraz przezroczysty) oraz szyldy opisowe.

Akcesoria do przyciskĂłw oferuje m.in. firma WObit. SÄ&#x2026; to przede wszystkim bloki stykĂłw przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika (seria SA-CA/ CB/LD/LA), puszki przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowe (seria SA-SB/TB), tabliczki znamionowe wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw awaryjnych (seria SA-NS/NL), osĹ&#x201A;ony wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika awaryjnego (seria SA-EG), wodoodporna nasadka Ă&#x2DC; 22/25 (seria SA-WP/WL) oraz blokada wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw Ă&#x2DC; 22/25 (nie do zabudowy) i Ă&#x2DC; 30 (do zabudowy) â&#x20AC;&#x201C; seria SA-LH. Ciekawe rozwiÄ&#x2026;zanie stanowiÄ&#x2026; systemy blokowania przyciskĂłw na panelach sterowniczych. Odpowiednia blokada jest dobierana pod kÄ&#x2026;tem Ĺ&#x203A;rednicy otworĂłw â&#x20AC;&#x201C; 16 mm, 22 mm i 30 mm. Ty-

powÄ&#x2026; osĹ&#x201A;onÄ&#x2122; wykonuje siÄ&#x2122; z tworzywa sztucznego, a przezroczysta, czerwona barwa pozwala na identyfikowanie przyciskĂłw, ktĂłre sÄ&#x2026; zablokowane.

Do osĹ&#x201A;ony moĹźna doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; rĂłwnieĹź etykietÄ&#x2122; informacyjnÄ&#x2026;. Na etapie montaĹźu etykiety wykrÄ&#x2122;ca siÄ&#x2122; przycisk, podkĹ&#x201A;ada lub przykleja w jego miejsce podstawÄ&#x2122; blokady, po czym przycisk moĹźna wkrÄ&#x2122;ciÄ&#x2021;. Specjalne osĹ&#x201A;ony sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne pod kÄ&#x2026;tem blokady grzybkowych przyciskĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

AquaMec z oferty firmy Elproma to zabezpieczenia przyciskĂłw i paneli, ktĂłre pracujÄ&#x2026; w skrajnych warunkach zewnÄ&#x2122;trznych (np. wysoki poziom wilgotnoĹ&#x203A;ci, zapylenie itp.). Specjalne silikonowe kapturki umoĹźliwiajÄ&#x2026; montaĹź przyciskĂłw na panelach sterujÄ&#x2026;cych maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. Kapturek jest przezroczysty.

Nowatorskie rozwiÄ&#x2026;zania W nowoczesnych przyciskach i przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikach stawia siÄ&#x2122; przede wszystkim na miniaturyzacjÄ&#x2122;. Co prawda typowe podzespoĹ&#x201A;y tego typu sÄ&#x2026; oferowane w standardowych wymiarach wynikajÄ&#x2026;cych z odpowiednich norm technicznych, to jednak na rynku nie brakuje rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; o innych gabarytach stosowanych chociaĹźby przy modernizacjach maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

$ $' I '

59

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

PRODUCENT

EATON

EMAS ELEKTROTEKNIK

ETI-POLAM

Typ

216721

T0-B100Fy

4770064

Rodzaj

grzybkowy

stabilny kryty

napÄ&#x2122;d kompaktowy z przyciskiem krytym

Kolor pierĹ&#x203A;cienia czoĹ&#x201A;owego

czarny

czarny

czarny

Kolor przycisku

czarny

zielony

czarny

KsztaĹ&#x201A;t soczewki

okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y

okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y

okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y

Liczba pozycji sterowniczych

brak danych

1

2

Liczba stykĂłw przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznych

brak danych

0

0

Liczba stykĂłw zwiernych

brak danych

0

0

Liczba stykĂłw rozwiernych

brak danych

1

1

MateriaĹ&#x201A; wykonania pierĹ&#x203A;cienia czoĹ&#x201A;owego

tworzywo sztuczne

tworzywo sztuczne

tworzywo sztuczne

Rodzaj poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia elektrycznego

brak danych

Ĺ&#x203A;rubowy

Ĺ&#x203A;rubowy

Rodzaj przycisku

pĹ&#x201A;aski

pĹ&#x201A;aski

pĹ&#x201A;aski

StopieĹ&#x201E; ochrony (IP)

67

40

65

PierĹ&#x203A;cieĹ&#x201E; czoĹ&#x201A;owy

nie

tak

tak

PodĹ&#x203A;wietlenie

nie

nie

nie

SamopowrĂłt

tak

nie

nie

Ĺ&#x161;rednica (mm)

22

22

22

! / ) + $ + - $ "

Stawia siÄ&#x2122; na energooszczÄ&#x2122;dne ĹşrĂłdĹ&#x201A;a Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a w postaci diod LED, rĂłwnieĹź wielokolorowych. Dla zapewnienia trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci urzÄ&#x2026;dzenia eliminowane sÄ&#x2026; elementy ruchome, np. na rzecz czujnikĂłw pojemnoĹ&#x203A;ciowych lub Halla. Z kolei dla aplikacji naraĹźonych na dziaĹ&#x201A;anie trudnych warunkĂłw Ĺ&#x203A;rodowiskowych oferuje siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dze $ H 5 ` 0

60

nia o podwyşszonym stopniu ochrony.

Na rynku nie brakuje rĂłwnieĹź rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; odpornych na dziaĹ&#x201A;anie substancji chemicznych, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z rozpuszczalnikami, wÄ&#x2122;glowodorami, a takĹźe wersji do pracy w miejscach o podwyĹźszonym poziomie zapylenia i wilgotnoĹ&#x203A;ci.

Firma SN Promet oferuje m.in. wskaĹşniki diodowe produkowane o Ĺ&#x203A;rednicach 22 mm i 30 mm. WskaĹşnik o Ĺ&#x203A;rednicy 22 mm wystÄ&#x2122;puje jako wskaĹşnik poĹ&#x201A;oĹźenia wĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika, wskaĹşnik uziemienia oraz wskaĹşnik obecnoĹ&#x203A;ci faz. UrzÄ&#x2026;dzenie moĹźe pracowaÄ&#x2021; w temperaturze od 15 °C do 30 °C. W odniesieniu do klawiatur przemysĹ&#x201A;owych warto podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; szerokie moĹźliwoĹ&#x203A;ci w zakresie wymiany danych. StÄ&#x2026;d teĹź kluczowe miejsce zajmuje odpowiednia komunikacja sieciowa, realizowana poprzez zastosowanie interfejsĂłw, takich jak np. AS-I czy CANopen. Z kolei, w odniesieniu do odpornoĹ&#x203A;ci na dziaĹ&#x201A;anie czynnikĂłw zewnÄ&#x2122;trznych trzeba mieÄ&#x2021; na uwadze specjalne warstwy, ktĂłrymi pokrywa siÄ&#x2122; klawiatury. Na rynku dostÄ&#x2122;pne

sÄ&#x2026;Â rĂłwnieĹź klawiatury podgrzewane.

W zabudowie panelowej moĹźna zastosowaÄ&#x2021; szereg innych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

InteresujÄ&#x2026;ce rozwiÄ&#x2026;zanie stanowiÄ&#x2026; specjalne gniazda przeznaczone do podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia sieci Ethernet bez otwierania szafy sterowniczej lub paneli. Gumowy kapturek ochronny (stopieĹ&#x201E; ochrony IP67) jest osĹ&#x201A;onÄ&#x2026; zabezpieczajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; przed dostÄ&#x2122;pem czynnikĂłw zewnÄ&#x2122;trznych.

Warto zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; na zastosowanie technologii pojemnoĹ&#x203A;ciowej nie tylko w klawiaturach ale i w przyciskach. W ofercie firmy Automatech wyróşniÄ&#x2021; moĹźna m.in. dotykowe przyciski pojemnoĹ&#x203A;ciowe Captron. ZaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie przycisku jest sygnalizowane przez zmianÄ&#x2122; koloru obwĂłdki, wibracjami lub sygnaĹ&#x201A;em dĹşwiÄ&#x2122;kowym. Jako zalety przyciskĂłw pojemnoĹ&#x203A;ciowych naleĹźy wymieniÄ&#x2021; trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; (ponad 100 mln cykli), a takĹźe wodo- i olejoodpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; na uszkodzenia mechaniczne.

Z kolei firma Ins-Tom oferuje m.in. przyciski Werma, ktĂłre sÄ&#x2026; wyposaĹźone w sygnalizacjÄ&#x2122; optyczno-akustycznÄ&#x2026;.

AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

LEGRAND

LOVATO

POKĂ&#x201C;J

PROMET

SPAMEL

23716

LPCBL7122

A87-1517

W0-N-NEK22M-KC

ST22-DC-01

sterowniczy grzybkowy

sterowniczy podwĂłjny

sterowniczy

napÄ&#x2122;d przycisku

przycisk grzybkowy

chrom

czarny

chrom

chrom

szary

czerwony

brak danych

czerwony

czerwony

czarny

okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y

owalny

okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y

okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y

okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y

1

1

1

1

1

0

0

0

nie dotyczy

0

1

0

0

nie dotyczy

0

0

0

1

nie dotyczy

1

metal

tworzywo sztuczne

metal

metal

tworzywo sztuczne

Ĺ&#x203A;rubowe

Ĺ&#x203A;rubowe

Ĺ&#x203A;rubowe

nie dotyczy

Ĺ&#x203A;rubowy

grzybkowy

pĹ&#x201A;aski

grzybkowy

pĹ&#x201A;aski

grzybkowy

66

67

65

55

65

tak

tak

nie

tak

tak

nie

tak

nie

nie

nie

tak

tak

tak

tak

tak

22

22

22

22

22

OprĂłcz tego oferowane sÄ&#x2026; joysticki serii E2 MA firmy Pizzato z konstrukcjÄ&#x2026; wykorzystujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; jednoczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowy, bezszwowy kawaĹ&#x201A;ek gumy. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie eliminuje jakiekolwiek szczeliny lub otwory.

Przyciski E-Stop i Reset z oferty firmy Murrelektronik sÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone z instalacjÄ&#x2026; elektrycznÄ&#x2026; lub sterujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; za pomocÄ&#x2026; prefabrykowanych przewodĂłw M12.

Skraca siÄ&#x2122; czas montaĹźu i eliminuje ryzyko wystÄ&#x2026;pienia bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw w okablowaniu. Przyciski E-Stop wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; rĂłwnieĹź w wersji z podĹ&#x203A;wietleniem. DziÄ&#x2122;ki kolorowym nakĹ&#x201A;adkom uzyskuje siÄ&#x2122; efekt Ĺ&#x203A;wietlny w róşnych kolorach.

4 ', C 0 $% $' '

Wersje ognioszczelne i przeciwwybuchowe Specjalne przyciski sterownicze produkowane sÄ&#x2026; dla aplikacji wymagajÄ&#x2026;cych ognioszczelnoĹ&#x203A;ci w odniesieniu do niskonapiÄ&#x2122;ciowych obwodĂłw nieiskrobezpiecznych w torach gĹ&#x201A;Ăłwnych i pomocniczych. Chodzi gĹ&#x201A;Ăłwnie o obwody sterownicze, sygnalizacyjne i kontrolno-pomiarowe lub obwody iskrobezpieczne. OprĂłcz tego oferowa1-2/2017

H +

61

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

EATON

EMAS ELEKTROTEKNIK

ETI-POLAM

GEWISS

Typ Rodzaj Kolor soczewek KsztaĹ&#x201A;t soczewki Liczba sygnalizatorĂłw Ĺ&#x203A;wietlnych Rodzaj i wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; napiÄ&#x2122;cia zasilania Rodzaj poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia elektrycznego Rodzaj soczewki StopieĹ&#x201E; ochrony (IP) Ĺ&#x161;rednica otworu (mm)

87915 lampka sygnalizacyjna czerwony kwadratowy

T0-MBSD024K lampka sygnalizacyjna czerwony okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y

TT02U1 lampka sygnalizacyjna zielony okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y

GW30947 lampka sygnalizacyjna LED w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od konfiguracji okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y

1

1

1

1

24Â VÂ AC/DC

24Â VÂ DC

24Â VÂ AC/DC

110â&#x20AC;&#x201C;230 VÂ AC

Ĺ&#x203A;rubowy

Ĺ&#x203A;rubowy

brak danych

brak danych

pĹ&#x201A;aska 65 nie dotyczy

pĹ&#x201A;aska 65 22

wysoki brak danych brak danych

LED 20 brak danych

! 0 ) + " $ + - $ "

ne sÄ&#x2026; specjalne przyciski do obwodĂłw sterowniczych o napiÄ&#x2122;ciu nieprzekraczajÄ&#x2026;cym 24 V AC.

Przyciski bezprzewodowe InteresujÄ&#x2026;ce rozwiÄ&#x2026;zanie stanowiÄ&#x2026; przyciski bezprzewodowe. RozwiÄ&#x2026;zania tego typu nie wymagajÄ&#x2026; okablowania bowiem wykorzystujÄ&#x2026; pasmo radiowe 2,4 GHz. NajwaĹźniejsza jest tu odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyeliminowanie zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych w odniesieniu do innych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pracujÄ&#x2026;cych w fabrykach. Przyciski bezprzewodowe sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; np. przy sterowaniu przenoĹ&#x203A;nikami, oĹ&#x203A;wietleniem, transporterami czy bramami przemysĹ&#x201A;owymi.

UrzÄ&#x2026;dzenia tego typu nie wymagajÄ&#x2026; baterii. PrzykĹ&#x201A;adem przyciskĂłw bezprzewodowych sÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia RF BF 74 z oferty firmy steute. WykorzystujÄ&#x2026; one technologiÄ&#x2122; bezprzewodowÄ&#x2026; (SW868/SW915 sWave), dziÄ&#x2122;ki czemu nie ma potrzeby wykonywania instalacji zasilajÄ&#x2026;co-sterujÄ&#x2026;cej. Odbiornik jest Ĺ&#x201A;atwo programowalny, a sygnaĹ&#x201A; wyjĹ&#x203A;ciowy moĹźna dowolnie konfigurowaÄ&#x2021; w odbiorniku.

Przyciski bezpieczeĹ&#x201E;stwa

$ H

62

PodstawÄ&#x2026; w systemach i obwodach bezpieczeĹ&#x201E;stwa maszyn przemysĹ&#x201A;owych sÄ&#x2026; przyciski stopu awaryjnego, ktĂłre montuje siÄ&#x2122; w panelach sterowania, tablicach rozdzielczych i sterowniczych, urzÄ&#x2026;dzeniach dĹşwignicowych, przenoĹ&#x203A;nikach itp. Aktywacja jest wykonywana rÄ&#x2122;cznie a wraz z zadziaĹ&#x201A;aniem AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY GE

4 ', $' '

185821 lampka sygnalizacyjna czerwony okrągły

LOVATO

LEGRAND

8LP2TILE6P OSMOZ 24 V 24122 lampka jednoczęściowa LED lampka jednoczęściowa LED niebieski zielona okrągły okrągły

SCHNEIDER ELECTRIC

SPAMEL

XB4BVM4EX lampka sygnalizacyjna czerwony okrągły

ST22-LG-24-LED/AC/DC lampka sygnalizacyjna żółty okrągły

1

1

1

1

1

w zależności od konfiguracji

110 V AC

24 V DC

230 V AC

24 V AC/DC

śrubowy

śrubowy

śrubowy

śrubowy

śrubowy

płaska 20 brak danych

płaska 65 22

płaska 66 22

wysoka 66 22

BA9s 65 22

rozpoczyna się odpowiednia sekwencja robocza i procedura funkcjonalna.

W wielu maszynach zastosowanie znajdują wyłączniki stopu awaryjnego o konstrukcji linkowej. Są to głównie maszyny i elementy instalacji, gdzie nie ma możliwości zastosowania osłon. To co odróżnia linkowe wyłączniki bezpieczeństwa od przycisków grzybkowych to inicjowanie polecenia stopu za pomocą linki. Elementy bazują na wymuszonym połączeniu pomiędzy zestykami NC i linką. Stąd też wyłączniki linkowe stopu awaryjnego uruchamia się poprzez naciągnięcie wstępne lin-

ki, czyli wówczas gdy zestyki NC zostaną zamknięte, zaś zestyki NO otwarte.

Istotną rolę odgrywa system odpowiedzialny za kontrolowanie zerwania linki. Jeżeli dojdzie do jej pociągnięcia lub zerwania, zestyki NC zostają rozwarte a z kolei zestyki NO zamknięte. Stan roboczy jest przywracany za pomocą funkcji resetowania.

Na rynku oferowane są wyłączniki bezpieczeństwa wyposażone w oddzielny aktywator. Spektrum ich zastosowania obejmuje m.in. przesuwne, uchylne oraz zdejmowane osłony bezpieczeństwa zamykane podczas pracy maszy-

ny. Czujniki bezpieczeństwa nadzorują pozycje osłon. Są one istotnym elementem aplikacji, w których mogą wystąpić zabrudzenia lub konieczne jest spełnianie wymagań norm dotyczących higieny poprzez łatwe czyszczenie urządzeń.

Trzystopniowe przyciski akceptacji PITenable z oferty firmy Eltron wykorzystuje się przy ręcznym uruchamianiu poleceń w obszarach zagrożenia maszyn lub instalacji. Chodzi głównie o konieczność wyłączania urządzeń zabezpieczających chociażby podczas konserwacji lub ustawiania. Z kolei urządzenia serii HE1G firmy CompArt R E K L A M A

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

Joystick pulpitowy

H >@6

H " I K H + H

Automation Zajdel to uchwyty dĹ&#x201A;oniowe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ce przyciskiem zezwolenia.

SÄ&#x2026; one wyposaĹźone w dwa styki robocze i opcjonalny styk monitorujÄ&#x2026;cy.

czowe, niebieskie, biaĹ&#x201A;e) w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od modelu sÄ&#x2026; zasilane napiÄ&#x2122;ciem od 2,5 V do 400 V napiÄ&#x2122;cia staĹ&#x201A;ego i przemiennego. NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej stosowane wymiary to 5, 10 lub 20 mm. Z kolei lampki dwubarwne mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; kolory zielono-şóĹ&#x201A;ty, czerwono-zielony oraz czerwono-şóĹ&#x201A;ty. Niejednokrotnie zastosowanie znajduje szereg innych kombinacji â&#x20AC;&#x201C; barwy biaĹ&#x201A;ej, niebieskiej, pomaraĹ&#x201E;czowej. W lampkach tego typu podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie wykorzystuje trzy przewody (piny). Dwa z nich odpo-

W przemyĹ&#x203A;le najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej zastosowanie znajdujÄ&#x2026; klawiatury metalowe, wykonywane ze stali nierdzewnej, a takĹźe membranowe i silikonowe. Wiele aplikacji bazuje na klawiaturach podĹ&#x203A;wietlanych.

Na etapie wyboru klawiatury bierze siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź pod uwagÄ&#x2122; sposĂłb montaĹźu. MoĹźna wybieraÄ&#x2021; spoĹ&#x203A;rĂłd klawiatur wolnostojÄ&#x2026;cych, przeznaczonych do zabudowy oraz montowanych do Ĺ&#x203A;ciany. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od aplikacji dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; klawiatury przeznaczonÄ&#x2026;

Tablicowe lampki sygnalizacyjne Lampki sygnalizacyjne (panelowe) sÄ&#x2026; produkowane z uwzglÄ&#x2122;dnieniem typowych wymiarĂłw otworĂłw, tak aby umoĹźliwiÄ&#x2021; montaĹź w tablicach sygnalizacyjnych i sterujÄ&#x2026;cych, pulpitach oraz w obudowach urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i maszyn.

W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wersji urzÄ&#x2026;dzenia, materiaĹ&#x201A;em wykonania lampek jest metal lub tworzywo sztuczne. Ĺ&#x161;wiatĹ&#x201A;o moĹźe byÄ&#x2021; ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e lub przerywane w kolorze niebieskim, biaĹ&#x201A;ym, şóĹ&#x201A;tym, zielonym i czerwonym. Lampki panelowe róşniÄ&#x2026; siÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy sobÄ&#x2026; przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czami elektrycznymi â&#x20AC;&#x201C; przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza wsuwkowe, zaciski Ĺ&#x203A;rubowe, wyprowadzone przewody itp. Z kolei pod kÄ&#x2026;tem ksztaĹ&#x201A;tĂłw wybraÄ&#x2021; moĹźna pĹ&#x201A;askie nasadki, grzybki bezpieczeĹ&#x201E;stwa oraz przyciski. Nowoczesne lampki sygnalizacyjne wykorzystujÄ&#x2026; technologie Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a LED. OdpowiedniÄ&#x2026; lampkÄ&#x2122; dobiera siÄ&#x2122; przede wszystkim pod kÄ&#x2026;tem Ĺ&#x203A;rednicy klosza. Niemniej waĹźnÄ&#x2026; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; lampek sÄ&#x2026; parametry zasilania (napiÄ&#x2122;cie staĹ&#x201A;e, napiÄ&#x2122;cie przemienne, wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; napiÄ&#x2122;cia, maksymalny pobĂłr prÄ&#x2026;du).

Wielu producentĂłw jest w stanie wykonaÄ&#x2021; lampki z uwzglÄ&#x2122;dnieniem indywidualnych parametrĂłw.

Oferowane na rynku lampki jednobarwne (czerwone, zielone, pomaraĹ&#x201E;64

â&#x20AC;&#x201A;PRODUCENCI OFERUJÄ&#x201E; SZEROKIE WSPARCIE JUĹť NA ETAPIE WYBORU ODPOWIEDNIEGO URZÄ&#x201E;DZENIA. wiadajÄ&#x2026; za kolor Ĺ&#x203A;wiecenia, a trzeci przewĂłd stanowi wspĂłlnÄ&#x2026; elektrodÄ&#x2122;.

SÄ&#x2026;Â rĂłwnieĹź aplikacje wykorzystujÄ&#x2026;ce lampki Ĺ&#x203A;wiecÄ&#x2026;ce Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;em przerywanym oraz trĂłjbarwne.

Klawiatury przemysĹ&#x201A;owe NajwaĹźniejszÄ&#x2026; cechÄ&#x2026; klawiatur przemysĹ&#x201A;owych oraz urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wskazujÄ&#x2026;cych jest praca w trudnych warunkach. W wielu klawiaturach znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia wskazujÄ&#x2026;ce, takie jak touchpady, trackballe czy dodatkowe klawisze funkcyjne. IstotnÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracy w trudnych warunkach â&#x20AC;&#x201C; w skrajnych temperaturach, odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na wstrzÄ&#x2026;sy, dziaĹ&#x201A;anie kurzu, wody oraz Ĺ&#x203A;rodkĂłw chemicznych.

do pracy wewnÄ&#x2026;trz i na zewnÄ&#x2026;trz pomieszczeĹ&#x201E;. WaĹźny jest stopieĹ&#x201E; ochrony IP. Wielu producentĂłw oferuje rozwiÄ&#x2026;zania dedykowane dla przemysĹ&#x201A;u ciÄ&#x2122;Ĺźkiego, spoĹźywczego czy farmaceutycznego, a takĹźe urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;: medycznych, gĂłrniczych, gazowniczych, wojskowych. Do wyboru jest rĂłwnieĹź interfejs uĹźytkownika (np. QWERTY) oraz interfejs elektroniczny, np. PS/2, USB itp.

PrzykĹ&#x201A;adem klawiatur o szczelnych i zamkniÄ&#x2122;tych obudowach sÄ&#x2026; klawiatury silikonowe. Dla uzyskania wyĹźszego poziomu ochrony przed dziaĹ&#x201A;aniem czynnikĂłw mechanicznych i chemicznych urzÄ&#x2026;dzenie jest pokrywane specjalnym tworzywem silikonowym.

StopieĹ&#x201E; ochrony dla takiej klawiatury AUTOMATYKA

AUTOMATICON 2017 Stoisko B 10 Hala I wynosi IP68. Przydatne rozwiÄ&#x2026;zanie stanowiÄ&#x2026; dodatkowe wzmocnienia, np. z aluminium lub tworzywa sztucznego o podwyĹźszonej twardoĹ&#x203A;ci. Bardzo czÄ&#x2122;sto klawiatury silikonowe majÄ&#x2026; klawisze numeryczne i funkcyjne oraz touchpad. Przydatne rozwiÄ&#x2026;zanie stanowi funkcja â&#x20AC;&#x17E;Clean Keyâ&#x20AC;? zapewniajÄ&#x2026;ca ochronÄ&#x2122; przed przypadkowymi naciĹ&#x203A;niÄ&#x2122;ciami przyciskĂłw przy czyszczeniu. Standardowo klawiatury silikonowe mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; w temperaturze od â&#x20AC;&#x201C;30 °C do +65 °C, przy odpornoĹ&#x203A;ci na dziaĹ&#x201A;anie wibracji i wstrzÄ&#x2026;sĂłw. WybraÄ&#x2021; moĹźna pomiÄ&#x2122;dzy klawiaturÄ&#x2026; z klawiszami wysokimi lub pĹ&#x201A;askimi.

Firma LCÂ Elektronik wprowadziĹ&#x201A;a technologiÄ&#x2122; Duraswitch, najmĹ&#x201A;odszÄ&#x2026; technikÄ&#x2122; produkcji klawiatur przemysĹ&#x201A;owych krĂłtkiego skoku. WÂ urzÄ&#x2026;dzeniach tego typu moĹźna umieĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; szereg elementĂłw, takich jak pokrÄ&#x2122;tĹ&#x201A;a thiNcoder, klawisze PushGate czy MagnaMouse, zachowujÄ&#x2026;c stosunkowo niewielkÄ&#x2026; gruboĹ&#x203A;Ä&#x2021; klawiatury.

WybierajÄ&#x2026;c odpowiednÄ&#x2026; klawiaturÄ&#x2122; jej przyszli uĹźytkownicy muszÄ&#x2026; wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; pod uwagÄ&#x2122; przede wszystkim rodzaj aplikacji. WaĹźne sÄ&#x2026; wymiary zewnÄ&#x2122;trzne, a takĹźe gruboĹ&#x203A;Ä&#x2021;, rodzaj przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza, wysokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i siĹ&#x201A;a skoku oraz w wielu przypadkach odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na dziaĹ&#x201A;anie substancji chemicznych, promieniowania UV czy skrajnych temperatur.

Firma Qwerty oferuje m.in. klawiatury zabezpieczajÄ&#x2026;ce sterowniki przed zakĹ&#x201A;Ăłceniami wywoĹ&#x201A;anymi falami elektromagnetycznymi, a dziÄ&#x2122;ki warstwie ekranujÄ&#x2026;cej urzÄ&#x2026;dzenie jest chronione przed niepoĹźÄ&#x2026;danÄ&#x2026; ingerencjÄ&#x2026;. Z kolei firma Horizon Technologies ma w ofercie m.in. klawiatury silikonowe, klawiatury membranowe (rĂłwnieĹź ze zintegrowanym panelem dotykowym OCA) oraz klawiatury pojemnoĹ&#x203A;ciowe na szkle.

www.schmersal.pl

Tworzymy bezpieczne miejsca pracy.

RSS16

Kasety sterownicze zapewniajÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; maszyny lub urzÄ&#x2026;dzenia w naturalnej i wygodnej pozycji ciaĹ&#x201A;a operatora.

TrwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; ergonomicznej obudowy kaset uzyskuje siÄ&#x2122; dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu termoplastycznego tworzywa sztucznego.

Kluczowe miejsce zajmuje przy tym wysoki odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na uderzenia i wstrzÄ&#x2026;sy. PowĹ&#x201A;oka gumowa zapewnia ochronÄ&#x2122; przed uszkodzeniami mechanicznymi. Niejednokrotnie zastosowanie znajdujÄ&#x2026; specjalne futeraĹ&#x201A;y silikonowe, ktĂłre sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w aplikacjach naraĹźonych na dziaĹ&#x201A;anie Ĺ&#x203A;rodkĂłw chemicznych. W razie potrzeby moĹźna zastosowaÄ&#x2021; trudnopalnÄ&#x2026; obudowÄ&#x2122; antykorozyjnÄ&#x2026; lub odpornÄ&#x2026; na dziaĹ&#x201A;anie wody morskiej, olejĂłw, Ĺ&#x201A;ugĂłw i paliw. Do wyboru sÄ&#x2026; róşne typy przewodĂłw. WÄ&#x2026;Ĺź podtrzymujÄ&#x2026;cy moĹźe mieÄ&#x2021; zamkniÄ&#x2122;cie bagnetowe i specjalny zasobnik pozwalajÄ&#x2026;cy na regulacjÄ&#x2122; dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci przewodu. W wielu aplikacjach wykorzystuje siÄ&#x2122; wulkanizowane linki noĹ&#x203A;ne.

Kasety sterownicze dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; pod kÄ&#x2026;tem konkretnego zastosowania, np. w windach wykorzystuje siÄ&#x2122; kasety przeznaczone do jazdy rewizyjnej (tzw. inspekcyjne) oraz kasety do podszybia. UrzÄ&#x2026;dzenia dedykowane muszÄ&#x2026; speĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; szereg wymagaĹ&#x201E; i norm branĹźowych. Kasety przeznaczone do szybu windy dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; jako elementy z przyciskiem bezpieczeĹ&#x201E;stwa i dodatkowÄ&#x2026; kasetkÄ&#x2026; z przyciskiem dzwon1-2/2017

Â&#x201E;

Â&#x201E; ! "# $% &'&&( Â&#x201E; $ ) ) Â&#x201E; % * + ) ! !

R E K L A M A

4 ', $' '

Kasety sterownicze

65

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

66

H >@6

H >96 +

$ + 5$' + "

kowym. OprĂłcz tego wykorzystuje siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia z podwĂłjnym przyciskiem (Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;o i dzwonek) oraz gniazda typu Cenelec. Dla zapewnienia ochrony przed poluzowaniem poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; w efekcie dziaĹ&#x201A;ania wibracji wykorzystuje siÄ&#x2122; styki bezĹ&#x203A;rubowe sprÄ&#x2122;Ĺźynowe.

Firma Spamel oferuje m.in. şóĹ&#x201A;te kasety wyposaĹźone w guzik grzybkowy bezpieczeĹ&#x201E;stwa, ktĂłry rygluje siÄ&#x2122; samoczynnie wraz z naciĹ&#x203A;niÄ&#x2122;ciem. Odryglowanie odbywa siÄ&#x2122; poprzez przekrÄ&#x2122;cenie grzybka w lewÄ&#x2026; stronÄ&#x2122; o 90°.

Kaseta ma równieş tor sygnalizacyjny.

Kasety sterownicze moĹźna wyposaĹźyÄ&#x2021; w przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki, lampki i przyciski.

Przydatne rozwiÄ&#x2026;zanie w konstrukcji obudĂłw stanowiÄ&#x2026; niskie Ĺ&#x203A;cianki boczne uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;ce okablowanie kasety i dostÄ&#x2122;p do zaciskĂłw przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowych. UrzÄ&#x2026;dzenia wyposaĹźa siÄ&#x2122; w indywidualne etykiety opisujÄ&#x2026;ce.

W strefach naraĹźonych na wystÄ&#x2122;powanie mieszaniny wybuchowej stosuje siÄ&#x2122; przeciwwybuchowe kasety sterownicze, ktĂłre znajdujÄ&#x2026; zastosowanie przede wszystkim w niskonapiÄ&#x2122;ciowych obwodach elektrycznych. Kasety sterownicze produkuje siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź pod kÄ&#x2026;tem montaĹźu w miejscach naraĹźonych na wystÄ&#x2026;pienie mieszaniny wybuchowej. Np. kasety sterownicze EX ze stali nierdzewnej serii A21-E3 firmy Dacpol moĹźna wyposaĹźyÄ&#x2021; maksymalnie w cztery elementy przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czajÄ&#x2026;co-sygnalizacyjne. UrzÄ&#x2026;dzenia te stosuje siÄ&#x2122; w strefach zagroĹźenia wybuchem 1 i 21. Kasety majÄ&#x2026; stopieĹ&#x201E; ochrony IP65. Z kolei kaseta sterowni-

cza PL05 z oferty firmy Astat znajduje zastosowanie w obwodach sterowania suwnic. UrzÄ&#x2026;dzenie ma 4 przyciski mechaniczne blokowane w parach oraz przycisk bezpieczeĹ&#x201E;stwa o Ĺ&#x203A;rednicy 30 mm zgodnie z normÄ&#x2026; EN418.

Ciekawe rozwiÄ&#x2026;zanie stanowiÄ&#x2026; bezprzewodowe kasety sterownicze wykorzystujÄ&#x2026;ce radiowÄ&#x2026; technologiÄ&#x2122; przesyĹ&#x201A;u informacji. UrzÄ&#x2026;dzenia tego typu nie wymagajÄ&#x2026; instalacji zasilajÄ&#x2026;cych i sygnaĹ&#x201A;owych oraz ĹşrĂłdeĹ&#x201A; zasilania.

pod kÄ&#x2026;tem zmniejszenia wymiarĂłw zewnÄ&#x2122;trznych zwĹ&#x201A;aszcza pod kÄ&#x2026;tem do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mobilnych. WaĹźna jest odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na dziaĹ&#x201A;anie skrajnych czynnikĂłw zewnÄ&#x2122;trznych oraz ergonomia. Nie bez znaczenia jest ciekawe wzornictwo.

Stawia siÄ&#x2122; na uniwersalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; aplikacji w efekcie zastosowania budowy moduĹ&#x201A;owej, np. moĹźna zamieniaÄ&#x2021; fronty, ksztaĹ&#x201A;t klawiszy czy rodzaj stykĂłw.

DuĹźym uznaniem cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; m.in. produkty firm steute, Siemens, Schmersal, Schurter, Lovato Electric, EAO, Baco, Apem, RAFI, Pizzato Elettrica czy Giovenzanna. Na rynku dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; rĂłwnieĹź krajowi producenci â&#x20AC;&#x201C; PokĂłj, Spamel czy SN Promet.

Warto rĂłwnieĹź wspomnieÄ&#x2021; o innych producentach i dostawcach takich jak No-El, El-Hurt, RAcontrols, Eaton Electric, Omron Electronic, Conrad Electronic, Elfa Distrelec, JM Elektronik, Encon, Farnell, Guru Control Systems, Jupro-Taim, a takĹźe Produal, RS Components czy Sitaniec Technology.

Przy wyborze naleĹźy kierowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; przeznaczeniem osprzÄ&#x2122;tu. W wielu aplikacjach wykorzystuje siÄ&#x2122; osprzÄ&#x2122;t tablicowy o podwyĹźszonym stopniu ochrony (np. IP69K). Elementy tego typu sÄ&#x2026; szczegĂłlnie istotne jeĹźeli zachodzi potrzeba mycia maszyny pod wysokim ciĹ&#x203A;nieniem. OprĂłcz tego odpowiedni osprzÄ&#x2122;t dobiera siÄ&#x2122; do pracy w skrajnych zakresach temperatury.

WyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki noĹźne WÂ wielu systemach bezpieczeĹ&#x201E;stwa wykorzystuje siÄ&#x2122; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki noĹźne.

NiektĂłre urzÄ&#x2026;dzenia majÄ&#x2026; mechanicznÄ&#x2026; blokadÄ&#x2122; bez osĹ&#x201A;ony ochronnej. Standardowo pokrywa i pedaĹ&#x201A; jest wytwarzana z tworzywa termoplastycznego wzmocnionego za pomocÄ&#x2026; wĹ&#x201A;Ăłkna szklanego.

Komfort uĹźytkowania zapewnia duĹźa powierzchnia nacisku. Przyciski noĹźne sÄ&#x2026; przystosowane nie tylko do nacisku nogÄ&#x2026; ale rĂłwnieĹź nadgarstkiem, otwartÄ&#x2026; dĹ&#x201A;oniÄ&#x2026; (rĂłwnieĹź z rÄ&#x2122;kawicÄ&#x2026;) czy Ĺ&#x201A;okciem. W razie potrzeby moĹźna zastosowaÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenie o stopniu ochrony IP69K. Niejednokrotnie tworzy siÄ&#x2122; ukĹ&#x201A;ady magistralowe wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw, ktĂłre wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026; z innymi komponentami bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Magistrale komunikacyjne pozwalajÄ&#x2026; na niezakĹ&#x201A;Ăłcony przesyĹ&#x201A; informacji na duĹźe odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci a poszczegĂłlne elementy sÄ&#x2026; adresowane.

Konstrukcje nowoczesnych przyciskĂłw, przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw i klawiatur sÄ&#x2026; rozwijane

4 ', $' '

Podsumowanie + ,

M * O&

AUTOMATYKA

CENA 10,00

Zล (W TYM

9 772 392 105 50 2

8 % VAT)

TEMAT

WYDAN

ROZMOW A

03

Konrad Gro hs, FANUC Sp . z o.o.

IA Robo tyzac

28

ja proces

PRAWO

I NORMY

รณw techno

Odpowied 64 zialnoล ฤ pracown za robota ika przemysล owego

logicznych

SPRZฤ T

AUTOM ATYKA ISSN 2392

-1056

INDEKS

403024

I AP

ARATUR Roboty i A 68 manipula tory o kinematy ce rรณwno legล ej

AUTOMA TYKAON

LINE.PL

3/2015

Han ยฎ M

Plus

AUTOMATYCZNIE

NAJLEPSI Z E S K A N UJ KO D I C Z Y TA J M A G A Z Y N โ A U T O M AT Y K A โ W W E R S J I N A TA B L E T Y * W Y D AW C A

P R Z E M Y S ล O W Y I N S T Y T U T A U T O M AT Y K I I P O M I A R ร W P I A P, A L . J E R O Z O L I M S K I E 2 0 2 , 0 2 - 4 8 6 WA R S Z AWA *APLIKACJA MOBILNA DOSTฤ PNA NA PLATFORMY IOS ORAZ ANDROID

PRAWO I NORMY

OLIWIA CZARNOCKA rzecznik patentowy POLSERVICE, Kancelaria RzecznikĂłw Patentowych

Patent czy know-how?

Wady i zalety dwóch typów ochrony wynalazków ) $' I 0 " ' $ 0 $ + ' $ $ ' ' % $ ' " $ " I 0 Q ' " $ + $' % $ $ ' ' + % I" $ ' , * ' ' " I Q ' H % H K " I K I ' ' $ 0 ' 0 0 $ + $' H 5, \ + ' 0 H $ " , #$' " " ' I $ I , Oliwia Czarnocka

68

P

atent to prawo wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czne na rozwiÄ&#x2026;zanie techniczne (wynalazek).

RozwiÄ&#x2026;zanie to musi byÄ&#x2021; nowe, charakteryzowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; poziomem wynalazczym i nadawaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; do przemysĹ&#x201A;owego zastosowania. Za wynalazki, ktĂłre mogĹ&#x201A;yby uzyskaÄ&#x2021; patent nie uwaĹźa siÄ&#x2122; odkryÄ&#x2021;, teorii naukowych i metod matematycznych, wytworĂłw o charakterze jedynie estetycznym, planĂłw, zasad i metod dotyczÄ&#x2026;cych dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci umysĹ&#x201A;owej lub gospodarczej oraz gier, programĂłw do maszyn cyfrowych i przedstawienia informacji.

Patent lub licencja Ochrona patentowa jest udzielana przez paĹ&#x201E;stwo i jest waĹźna tylko na terenie kraju, w ktĂłrym przeprowadzono procedurÄ&#x2122; uzyskania patentu. Aby uzyskaÄ&#x2021; ochronÄ&#x2122;, naleĹźy opracowaÄ&#x2021; zgĹ&#x201A;oszenie i zĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; je w UrzÄ&#x2122;dzie Patentowym. W opisie naleĹźy ujawniÄ&#x2021;, na czym polega innowacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozwiÄ&#x2026;zania. Potem nastÄ&#x2122;puje procedura badawcza trwajÄ&#x2026;ca zwykle od dwĂłch do czterech lat, a niekiedy â&#x20AC;&#x201C; np. w przypadku obszernych zgĹ&#x201A;oszeĹ&#x201E; z dziedziny farmacji i biotechnologii â&#x20AC;&#x201C; nawet nieco dĹ&#x201A;uĹźej. Czas trwania patentu wynosi

20 lat od daty dokonania zgĹ&#x201A;oszenia wynalazku w UrzÄ&#x2122;dzie Patentowym.

Po uzyskaniu patentu naleĹźy co roku wnosiÄ&#x2021; opĹ&#x201A;atÄ&#x2122; za jego utrzymanie w mocy. Koszty przygotowania zgĹ&#x201A;oszenia i sprawdzenia procedury do udzielenia patentu w UrzÄ&#x2122;dzie Patentowym wahajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; od kilku do kilkunastu tysiÄ&#x2122;cy zĹ&#x201A;otych. Suma wszystkich opĹ&#x201A;at za utrzymanie patentu w mocy na terenie Polski przez 20 lat wynosi niespeĹ&#x201A;na 15 tys. zĹ&#x201A;otych.

UzyskujÄ&#x2026;c patent, nabywa siÄ&#x2122; prawo wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznego korzystania z wynalazku w sposĂłb zarobkowy lub zawodowy na obszarze danego kraju. Samo udzielenie prawa nie oznacza jednak gwarancji swobody produkowania wytworĂłw zgodnie z patentem. PrzykĹ&#x201A;adowo moĹźe okazaÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, Ĺźe zakres prawa z patentu udzielonego uprawnionemu pokrywa siÄ&#x2122; z zakresem innego patentu dzielonego na osobÄ&#x2122; trzeciÄ&#x2026;. W takim przypadku konieczne moĹźe byÄ&#x2021; uzyskanie licencji.

Od upomnienia do drogi sÄ&#x2026;dowej Ochrona patentowa umoĹźliwia ĹźÄ&#x2026;danie od osĂłb, ktĂłre naruszajÄ&#x2026; patent, aby zaprzestaĹ&#x201A;y swoich dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E;. JeĹ&#x203A;li takie AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY upomnienie nie odniesie oczekiwanych efektów, postępowanie o naruszenie toczy się przed sądem cywilnym, który może zobowiązać osoby naruszające do udzielenia informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług naruszających patent czy prawo ochronne. Sąd może uznać za naruszenia patentu sytuacje, w których wspomniane osoby nie naruszają patentu bezpośrednio, ale posiadają towary lub korzystają z usług naruszających patent, świadczą usługi wykorzystywane w działaniach naruszających prawo wyłączne (np. sprzedają półprodukty czy elementy koniecznie do skonstruowania wynalazku) albo zostają wskazane przez osobę naruszającą jako uczestniczące w produkcji, wytwarzaniu bądź dystrybucji towarów naruszających patent.

Ponadto uprawniony z patentu może żądać zapłaty określonej sumy pieniężnej, zwrotu uzyskanych korzyści, a także może decydować o bezprawnie wytworzonych produktach (np. wyco-

faniu z obrotu lub zniszczeniu). W przypadku ochrony patentowej zastosowanie ma także odpowiedzialność karna

cą przedsiębiorstwa są nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne i organiza-

W PRZECIWIEŃSTWIE DO OCHRONY PATENTOWEJ OCHRONA TAJEMNICY PRZEDSIĘBIORSTWA NIE WYMAGA DOKONYWANIA ZGŁOSZEŃ ANI PROWADZENIA POSTĘPOWANIA, NIE SĄ RÓWNIEŻ WYDAWANE ŻADNE ZAŚWIADCZENIA ANI CERTYFIKATY. – samo posługiwanie się nieprawdziwą informacją o tym, że wyrób jest chroniony podlega karze grzywny lub aresztu.

Tajemnica przedsiębiorstwa: nie tylko technologia Tajemnica przedsiębiorstwa obejmuje szerszy zakres informacji niż tylko rozwiązania technologiczne. Tajemni-

cyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje mające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności (ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). W przeciwieństwie do ochrony patentowej ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa nie wymaga dokonywania zgłoszeń ani prowadzenia postępowania, nie O G Ł O S Z E N I E

POLSERVICE Kancelaria Rzeczników Patentowych Spółka z o.o. poszukuje kandydata na stanowisko

rzecznika patentowego o specjalności mechanik i pokrewne z bardzo dobrą znajomością języka angielskiego lub języka niemieckiego

rzeczoznawcy o specjalności – inż. mechanik i pokrewne z bardzo dobrą znajomością języka angielskiego lub języka niemieckiego

Zainteresowane osoby prosimy o przesłanie CV wraz z listem motywacyjnym na adres: Polservice Kancelaria Rzeczników Patentowych Spółka z o.o. ul. Bluszczańska 73, 00-712 Warszawa lub e-mail: Malgorzata_Augustyniak@polservice.com.pl Zainteresowane osoby prosimy o dopisanie następującej klauzuli: „Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w dostarczonych dokumentach aplikacyjnych przez Polservice Kancelaria Rzeczników Patentowych Sp. z o.o. w celach rekrutacyjnych.”

Jednocześnie informujemy, iż Administratorem danych osobowych osób ubiegających się o zatrudnienie jest Polservice Kancelaria Rzeczników Patentowych Sp. z o.o. (ul. Bluszczańska 73, 00-712 Warszawa). Dane będą przetwarzane wyłącznie w celach rekrutacyjnych i nie będą udostępniane odbiorcom danych w rozumieniu art. 7 pkt 6 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 922 z późn. zm.). Osobie, której dane dotyczą przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Podanie danych w zakresie wynikającym z art. 22 (1) § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy, tj. imię i nazwisko, imiona rodziców, data urodzenia, miejsce zamieszkania (adres korespondencyjny), wykształcenie, przebieg dotychczasowego zatrudnienia, jest obowiązkowe. Podanie danych osobowych w szerszym zakresie jest dobrowolne.

1-2/2017

69

PRAWO I NORMY są również wydawane żadne zaświadczenia ani certyfikaty.

Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa jest tak silna, jak silne są mechanizmy kontroli ujawnianych informacji wewnątrz przedsiębiorstwa. Taka tajemnica może istnieć nieskończenie długo, o ile będzie istnieć sens jej utrzymywania. Jednocześnie może być w dowolnym czasie ujawniona i wtedy straci przymioty tajemnicy. Jest to bardzo atrakcyjne rozwiązanie właśnie ze względu na brak ograniczenia w czasie, czego przykładem jest skład i sposób produkcji wyrobów Coca-Cola.

Koszty związane z utrzymaniem tajemnicy przedsiębiorstwa zależą tylko i wyłącznie od polityki przedsiębiorstwa w zakresie ograniczeń ujawniania informacji. Może zdarzyć się, że koszty te będą znacznie wyższe niż koszty przeprowadzenia procedury patentowej i utrzymania ochrony przez 20 lat.

Do dwóch lat więzienia za ujawnienie Ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa, a zatem czynem nieuczciwej

konkurencji, jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, o ile zagraża to interesowi przedsiębiorcy lub go narusza.

Te zasady stosuje się również w stosunku do pracowników mających dostęp do informacji nieujawnionych.

W przypadku ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony może żądać np. zaniechania niedozwolonych działań czy naprawienia wyrządzonej szkody, jednak nic już nie cofnie ujawnienia informacji. Postępowanie prowadzi się przed sądem cywilnym.

W sytuacji, gdy dojdzie do ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa zastosowanie ma również odpowiedzialność karna. Ujawnianie bowiem innej osobie lub wykorzystywanie we własnej działalności gospodarczej informacji stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa – o ile wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat.

Te przepisy mają również zastosowanie w przypadku, gdy ktoś uzyska bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, ujawni ją innej osobie lub wykorzysta we własnej działalności gospodarczej.

Mechanika: bezpieczniej patentować Omówione rodzaje ochrony mają wady i zalety, a ich wybór uzależniony jest od polityki przedsiębiorstwa i od rodzaju informacji, które mają być chronione.

Podczas wyboru sposobu ochrony bardzo ważne jest uwzględnienie inżynierii odwrotnej (ang. reverse engineering).

Dla produktów z dziedziny mechaniki zalecana jest ochrona patentowa, ponieważ gdy tylko pojawią się one na rynku, mogą zostać łatwo rozmontowane na części składowe przez pracowników konkurencyjnych firm. Nieco trudniejsze jest to np. w przypadku produktów chemicznych, ale biorąc pod uwagę rozwój metod analitycznych, również w tej kategorii należy rozważyć ochronę patentową.

Oliwia Czarnocka

R E K L A M A

28 lutego - 2 marca 2017 Unikatowe wydarzenie przemysłowe w południowej Polsce - innowacyjne technologie i rozwiązania, liderzy rynku, niskie koszty udziału

Targi Technologii Przemysłowych

zespół INDUSTRYmeeting: tel. +48 32 788 75 06 tel. +48 32 788 75 19 e-mail: industrymeeting@exposilesia.pl 70

tereny targowe: Expo Silesia Centrum Targowo-Konferencyjne ul. Braci Mieroszewskich 124 41-219 Sosnowiec

www.industrymeeting.pl

AUTOMATYKA

RYNEK

Modyfikacje na şyczenie Zestaw standardowych elementów maszyn oferowany przez P " ( $ 3 ' $ K $ ' + + " H 0 ' , S H $ $ ' % ' 0 ]

K + ' $' $ ] $' KQ " P + $' " ' ' % $ H $ " , ) 0 H " % ( $ 3 ' - $ " P $ 0 $' 0 " ' ' + " ' ,

F

irma Elesa+Ganter dysponuje wĹ&#x201A;asnym laboratorium oraz wyspecjalizowanÄ&#x2026; kadrÄ&#x2026; inĹźynierskÄ&#x2026;, ktĂłra moĹźe przygotowaÄ&#x2021; projekt i wykonaÄ&#x2021; produkt na zamĂłwienie oraz oferuje indywidualne rozwiÄ&#x2026;zania wedĹ&#x201A;ug uzgodnieĹ&#x201E; z klientem. UsĹ&#x201A;uga ta jest oferowana nawet przy zapotrzebowaniu na niewielkÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; produktĂłw, a zaproponowane rozwiÄ&#x2026;zanie nie wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; w przeciwieĹ&#x201E;stwie do panujÄ&#x2026;cych na rynku reguĹ&#x201A; â&#x20AC;&#x201C; z nadmiernym wzrostem ceny, poniewaĹź

72

Elesa+Ganter stawia na inteligentny proces produkcyjny. â&#x20AC;&#x201C; Know-how w sferze produkcji oraz elastyczna, nastawiona na potrzeby klienta organizacja firmy Elesa+Ganter umoĹźliwiajÄ&#x2026; szybkie i jednoczeĹ&#x203A;nie efektywne pod wzglÄ&#x2122;dem ostatecznych kosztĂłw speĹ&#x201A;nianie niestandardowych wymagaĹ&#x201E;. Dotyczy to szczegĂłlnie sytuacji, gdy istnieje koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; opracowania specjalnych wersji i projektĂłw przy zastosowaniu ogromnej liczby róşnych technologii produkcyjnych â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Filip Granowski, dyrektor ds. sprzedaĹźy Elesa+Ganter Polska.

Popularne i rzadziej spotykane Do najczÄ&#x2122;stszych modyfikacji produktĂłw Elesa+Ganter, zlecanych przez klientĂłw, naleĹźÄ&#x2026;: zmiany gabarytĂłw produktu (rozmiar gwintu, dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺ&#x203A;rednica), wykonanie elementu w specjalnym kolorze, zmiana rodzajĂłw wykoĹ&#x201E;czenia powierzchni (cynkowanie, niklowanie, chromowanie, anodowanie, pokrywanie ĹźywicÄ&#x2026; epoksydowÄ&#x2026;) oraz identyfikacja marki produktu (wykonanie logo klienta oraz naniesienie oznaczeĹ&#x201E;, grafik i napisĂłw).

Firma Elesa+Ganter, oprĂłcz najpopularniejszych modyfikacji, wykonuje takĹźe inne zmiany standardowych elementĂłw. Na zdjÄ&#x2122;ciu po lewej przedstawiono przykĹ&#x201A;ady specjalnych wykonaĹ&#x201E; produktĂłw, ktĂłre zostaĹ&#x201A;y oznaczone konkretnymi symbolami. Modyfikacje te polegaĹ&#x201A;y na: â&#x20AC;˘ dostosowaniu dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci bagnetu oraz naniesieniu znacznikĂłw poziomu (GN 109), P R O M O C J A

â&#x20AC;˘ wykonaniu precyzyjnych otworĂłw poprzecznych (GN 110), â&#x20AC;˘ wykonaniu innego rodzaju otworu montaĹźowego (GN 110.1), â&#x20AC;˘ wykonaniu rowka pod pierĹ&#x203A;cieĹ&#x201E; zabezpieczajÄ&#x2026;cy (GN 111.7).

OszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czasu i kosztĂłw â&#x20AC;&#x201C; PowyĹźsze przykĹ&#x201A;ady pokazujÄ&#x2026;, Ĺźe Elesa+Ganter dostarcza produkty gotowe do montaĹźu i uĹźycia, dziÄ&#x2122;ki czemu klient oszczÄ&#x2122;dza czas i pieniÄ&#x2026;dze oraz eliminuje dodatkowe koszty zwiÄ&#x2026;zane z obrĂłbkÄ&#x2026; lub zleceniem jej u podwykonawcy. JeĹ&#x203A;li ktoĹ&#x203A; nie znalazĹ&#x201A; w naszej ofercie produktu, ktĂłry speĹ&#x201A;nia wszystkie jego oczekiwania, zapraszamy do skontaktowania siÄ&#x2122; z Elesa+Ganter Polska â&#x20AC;&#x201C; nasi doradcy techniczni udzielÄ&#x2026; wszystkich niezbÄ&#x2122;dnych informacji odnoĹ&#x203A;nie moĹźliwoĹ&#x203A;ci dostosowania istniejÄ&#x2026;cych elementĂłw do potrzeb â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Filip Granowski.

Elesa+Ganter opracowuje i wdraĹźa produkcjÄ&#x2122; zmodyfikowanych elementĂłw rĂłwnieĹź w wiÄ&#x2122;kszych iloĹ&#x203A;ciach.

Jako lider w branĹźy dodatkowo oferuje usĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; magazynowania elementĂłw produkowanych zgodnie z indywidualnymi wymaganiami, dostarczajÄ&#x2026;c towar wedĹ&#x201A;ug wytycznych klienta.

ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o. o. , D :<% !' # % >797>> $ ' , :: ;<; ;> 8;% - :: ;<; ;> 8= 9" ? $ 9 ' , ", , $ 9 ' ,

AUTOMATYKA

RYNEK

Konwerter M-Bus na Modbus TCP w jednym urzÄ&#x2026;dzeniu?

4 ', ( $ 3 ' % ( " ' " '

! 0 9/ $ $' $ 0 H 5 $' $ nych w automatyce przemy$ % ", , " ' , ! P ' ' %

' - $ ' V<A TW% ' ' " $' $ ' $ ' , 2 + Â&#x2021; \ " H 0 ' " $ P " C !% $ H $

H 0 $ ' $ 0 I 0 ' " ' " $ ,

1-2/2017

S

kandynawski producent, firma HMS, wprowadziĹ&#x201A; na rynek nowÄ&#x2026; bramÄ&#x2122; komunikacyjnÄ&#x2026; Anybus z protokoĹ&#x201A;em M-Bus na Modbus TCP. UmoĹźliwia to skomunikowanie za pomocÄ&#x2026; skrÄ&#x2122;tki peryferyjnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; M-Bus z sieciÄ&#x2026; Modbus. ZaletÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia jest takĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; odbierania telegramĂłw magistralÄ&#x2026; M-Bus i przesyĹ&#x201A;ania dalej w rejestrach Modbus. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie pomaga zcentralizowaÄ&#x2021; sterowanie i obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; wszystkich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; korzystajÄ&#x2026;cych z protokoĹ&#x201A;u M-Bus.

PodĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie bez ograniczeĹ&#x201E;

DostÄ&#x2122;p do informacji i niewielki koszt

Konwerter M-Bus na Modbus TCP potrafi zdekodowaÄ&#x2021; dane z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; peryferyjnych w bardzo prosty i intuicyjny sposĂłb. MoĹźe obsĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; aş do 20 urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; M-Bus Slave i jednoczeĹ&#x203A;nie przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; z nich dane do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; po stronie Modbus. Nie ma Ĺźadnych ograniczeĹ&#x201E; odnoĹ&#x203A;nie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłre moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; jedynym warunkiem jest obsĹ&#x201A;uga protokoĹ&#x201A;u M-Bus. Co istotne, rozwiÄ&#x2026;zania firmy HMS umoĹźliwiajÄ&#x2026; takĹźe poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie urzÄ&#x2026;dzenia M-Bus z dowolnym innym protokoĹ&#x201A;em. W przypadku opisywanej bramy wystarczy dodatkowo zastosowaÄ&#x2021; jedno z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z grupy Anybus X-Gateway Modbus TCP. KaĹźdy z tych konwerterĂłw jest wyposaĹźony w Modbus TCP pracujÄ&#x2026;cy jako master/ client, ktĂłry idealnie nadaje siÄ&#x2122; do poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z bramÄ&#x2026; Anybus. DziÄ&#x2122;ki temu moĹźna stworzyÄ&#x2021; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie z dowolnym urzÄ&#x2026;dzeniem sterujÄ&#x2026;cym (np. PLC), a nawet z systemem SCADA.

StosujÄ&#x2026;c bramÄ&#x2122; Anybus M-Bus, konwertujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na Modbus TCP, zyskujemy dostÄ&#x2122;p do informacji z miernikĂłw wielkoĹ&#x203A;ci elektrycznych, wody lub gazu, korzystajÄ&#x2026;cych z protokoĹ&#x201A;u M-Bus. Konwersja do Modbus TCP (lub dowolnego innego protokoĹ&#x201A;u) umoĹźliwia wglÄ&#x2026;d do informacji na temat zuĹźycia mediĂłw w budynku oraz bardzo proste i intuicyjne oprogramowanie konfiguracyjne, ktĂłre nie wymaga programistycznej wiedzy. Dodatkowo nie ma koniecznoĹ&#x203A;ci wprowadzania jakichkolwiek zmian sprzÄ&#x2122;towych lub programowych w urzÄ&#x2026;dzeniach M-Bus, co w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z niewielkim kosztem samej bramy czyni jÄ&#x2026; idealnym rozwiÄ&#x2026;zaniem dla automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

P R O M O C J A

ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o.o. , D " ;A >79>;7 ) $ 9) $ ' , :: ;;< ;B <;% - :: ;;< ;B <A 9" " ? " , ", , " , ",

73

RYNEK

Nowa ramka zawiasowa Han-Modular Šatwy montaş i redukcja kosztów

!" ! # $ ! ! #% $ ! ! # & ' ! ( ! $ !" ( ! #) $ * ! # # $ *! ! +# $ #) # $ ! #% , $ ! $ *! ( + +. $ % , $ ( ! # # + # ) ) # $ ! (%

%

M

ontaĹź moduĹ&#x201A;Ăłw w nowej ramce uĹ&#x201A;atwia dziaĹ&#x201A;anie zastosowanej sprÄ&#x2122;Ĺźyny utrzymujÄ&#x2026;cej ramkÄ&#x2122; w jednej z pozycji â&#x20AC;&#x201C; zamkniÄ&#x2122;tej lub otwartej. WsuniÄ&#x2122;cie moduĹ&#x201A;Ăłw do ramki nastÄ&#x2122;puje szybciej dziÄ&#x2122;ki specjalnie wyprofilowanym krawÄ&#x2122;dziom otworĂłw montaĹźowych. ZostaĹ&#x201A;y one zmodyfikowane w taki sposĂłb, Ĺźe po-

1-2/2017

Ĺ&#x201A;oĹźenie moduĹ&#x201A;Ăłw centruje siÄ&#x2122; w czasie zamykania ramki. Podczas zamykania wystÄ&#x2122;puje wyraĹşnie sĹ&#x201A;yszalne klikniÄ&#x2122;cie, ktĂłre oznacza, Ĺźe ramka zostaĹ&#x201A;a zamkniÄ&#x2122;ta we wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwy sposĂłb. Zastosowanie sprÄ&#x2122;Ĺźyny eliminuje koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹźywania dodatkowych elementĂłw blokujÄ&#x2026;cych.

Czytelne oznakowanie i nowe funkcjonalnoĹ&#x203A;ci Bardzo duĹźym wsparciem dla uĹźytkownikĂłw jest wyraĹşne oznakowanie miejsc w  ramce. Wszystkie pozycje moduĹ&#x201A;Ăłw (A...F, a...f) sÄ&#x2026; doskonale widoczne, a dodatkowe znakowanie za pomocÄ&#x2026; czarnego trĂłjkÄ&#x2026;ta wskazuje wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwe poĹ&#x201A;oĹźenie moduĹ&#x201A;u w ramce.

Dotychczasowy ksztaĹ&#x201A;t ramki zawiasowej zostaĹ&#x201A; zachowany. JednoczeĹ&#x203A;nie dodano nowe funkcjonalnoĹ&#x203A;ci, by zapewniÄ&#x2021; jeszcze wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; stabilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; mechanicznÄ&#x2026; oraz kompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ze wszystkimi moduĹ&#x201A;ami serii Han-Modular oraz ramkami w poprzednich wykonaniach, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cych rynkowym standardem wĹ&#x203A;rĂłd zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy przemysĹ&#x201A;owych.

P R O M O C J A

Od dobrego do lepszego UĹźytkownicy mogÄ&#x2026; wybieraÄ&#x2021; spoĹ&#x203A;rĂłd ponad 100 moduĹ&#x201A;Ăłw obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;cych m.in. zasilanie, sygnaĹ&#x201A;y i przesyĹ&#x201A; danych. Wszystkie moduĹ&#x201A;y mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane w nowych ramkach. Istotne korzyĹ&#x203A;ci, takie jak skrĂłcenie czasu montaĹźu i jego uĹ&#x201A;atwienie, przekĹ&#x201A;adajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na redukcjÄ&#x2122; kosztĂłw.

Prace projektowe nad stworzeniem nowej wersji ramki zawiasowej byĹ&#x201A;y prowadzone tak, aby â&#x20AC;&#x17E;dobre uczyniÄ&#x2021; jeszcze lepszymâ&#x20AC;?, a efekty wprowadzonych zmian pokazujÄ&#x2026;, Ĺźe firma HARTING po raz kolejny ustanowiĹ&#x201A;a nowe standardy rynkowe.

WiÄ&#x2122;cej informacji na temat systemu Han-Modular moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na stronie internetowej http://www.harting.pl/ hanmodular.

HARTING POLSKA Sp. z o.o. % , / $ 00) 12 234 5 + ! % 40 613 70 40) 8 40 619 23 06 : ;. %+ !!!%. %

75

RYNEK

Oprogramowanie FactoryTalk Batch View do sterowania produkcjÄ&#x2026; wsadowÄ&#x2026; Rockwell Automation wprowadza technologie mobilne do pro $ % - H gramowanie FactoryTalk Batch T ' - $ H 5 " + 0% H $' 0 ' H $' H,

W

iodÄ&#x2026;cy producenci, poszukujÄ&#x2026;cy nowoczesnych technologii sterowania produkcjÄ&#x2026; wsadowÄ&#x2026;, mogÄ&#x2026; teraz uĹ&#x201A;atwiÄ&#x2021; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy pracownikami i interakcjÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy systemami, co byĹ&#x201A;o trudne do osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia w przypadku tradycyjnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;.

Nowe oprogramowanie FactoryTalk Batch View firmy Rockwell Automation realizuje te potrzeby, oferujÄ&#x2026;c intuicyjny, skalowalny, oparty na przeglÄ&#x2026;darce internetowej interfejs, do wykorzystania w smartfonach z systemem iOS lub Android, tabletach i komputerach osobistych.

Prosty dostÄ&#x2122;p i sterowanie UĹźytkownicy, dziÄ&#x2122;ki jednolitemu interfejsowi, mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;p do danych bieĹźÄ&#x2026;cych i sterowaÄ&#x2021; procesem, stojÄ&#x2026;c przy linii produkcyjnej lub bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;c w biurze. â&#x20AC;&#x201C; W dzisiejszym Ĺ&#x203A;rodowisku produkcyjnym wiele zakĹ&#x201A;adĂłw ma ograniczone zasoby ludzkie. DziÄ&#x2122;ki nowemu oprogramowaniu uwalniamy pracownikĂłw od staĹ&#x201A;ych stanowisk pracy, pozwalajÄ&#x2026;c im odejĹ&#x203A;Ä&#x2021; od biurek, ale zapewniajÄ&#x2026;c moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021;

wglÄ&#x2026;du do danych i podejmowania odpowiednich krokĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z produkcjÄ&#x2026; z dowolnego miejsca â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Dariusz Ulejczyk, Senior Commercial Engineer w firmie Rockwell Automation.

Stanowi to istotnÄ&#x2026; zmianÄ&#x2122; w porĂłwnaniu z tradycyjnymi, kosztownymi i czasochĹ&#x201A;onnymi rozwiÄ&#x2026;zaniami oraz umoĹźliwia zarĂłwno stacjonarny, jak i mobilny dostÄ&#x2122;p do danych produkcyjnych. Konfiguracja pod konkretnego uĹźytkownika lub pod sesjÄ&#x2122; terminalowÄ&#x2026; wykonana przez pracownikĂłw dziaĹ&#x201A;u IT nie jest juĹź wymagana, dziÄ&#x2122;ki czemu zakĹ&#x201A;ady mogÄ&#x2026; szybko zaangaĹźowaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; pracownikĂłw i dostarczyÄ&#x2021; wartoĹ&#x203A;ci, wpĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;ce na wzrost wydajnoĹ&#x203A;ci.

NajwaĹźniejsze zalety Do kluczowych cech oprogramowania FactoryTalk Batch View naleĹźy: â&#x20AC;˘ Prosta architektura â&#x20AC;&#x201C; wspĂłĹ&#x201A;czesny interfejs w technologii webowej, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy dostosowanie do nowych lub istniejÄ&#x2026;cych platform i Ĺ&#x203A;rodowisk, zapewnia zgodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z wczeĹ&#x203A;niejszymi wersjami oprogramowania FactoryTalk Batch, zaĹ&#x203A; architektura z jednym serwerem pozwala na dodanie nowych funkcji przy minimalnym wpĹ&#x201A;ywie na obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122;.

â&#x20AC;˘ DostÄ&#x2122;p do informacji i bezpieczeĹ&#x201E;stwo â&#x20AC;&#x201C; wykorzystanie jednolitego systemu polityki bezpieczeĹ&#x201E;stwa do kontroli dostÄ&#x2122;pu podobnego jak dla stacji roboczej, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cej wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;em w sieci zakĹ&#x201A;adowej. â&#x20AC;˘ UniwersalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; interfejsy dostosowane do wielu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mobilnych mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;atwo zintegrowane z aplikacjami HMI stacji roboczych.

Oprogramowanie FactoryTalk Batch View doskonale nadaje siÄ&#x2122; do zastosowania w duĹźych zakĹ&#x201A;adach produkcyjnych, ktĂłre majÄ&#x2026; ograniczone moĹźliwoĹ&#x203A;ci zainstalowania stacji roboczych, a wymagajÄ&#x2026; duĹźej liczby punktĂłw dostÄ&#x2122;powych. DziÄ&#x2122;ki spersonalizowanym profilom, ktĂłre sÄ&#x2026; dostosowane do uĹźytkownikĂłw, a umoĹźliwiajÄ&#x2026; np. zmianÄ&#x2122; jÄ&#x2122;zyka, pracownicy na róşnych szczeblach organizacji mogÄ&#x2026; pozostaÄ&#x2021; mobilni i nadal wykorzystywaÄ&#x2021; swoje kompetencje.

O firmie Rockwell Automation Inc. to najwiÄ&#x2122;ksza na Ĺ&#x203A;wiecie firma zajmujÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; automatykÄ&#x2026; i informatykÄ&#x2026; przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026;, ktĂłra zwiÄ&#x2122;ksza produktywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; swoich klientĂłw oraz przyczynia siÄ&#x2122; do zrĂłwnowaĹźonego globalnego rozwoju. GĹ&#x201A;Ăłwna siedziba firmy mieĹ&#x203A;ci siÄ&#x2122; w Milwaukee (stan Wisconsin). Rockwell Automation zatrudnia okoĹ&#x201A;o 22 000 pracownikĂłw obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;cych klientĂłw w ponad 80 krajach.

ROCKWELL AUTOMATION Sp. z o.o. , H $ 882 01-797 Warszawa ' , :: 87B AA B> , ' " ' , "@ Â&#x152; ^

76

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK

Rozproszone

zasilanie

Zasilacz Emparro67 Hybrid Nowatorski zasilacz impulsowy Emparro67 Hybrid jest wszechstronny i ma wiele zalet: nie tylko wyprowadza zasilanie z szafy sterowniczej do odbiornika, ' I " ' + HI " H 0 ' 0 :8 T .2% $ H KQ, # ' - $ #*9^ " I $ H $'H " ,

ale bezpoĹ&#x203A;rednio przy odbiorniku.

Tym samym straty mocy sÄ&#x2026; zredukowane do minimum, a koszty energii malejÄ&#x2026;. Co wiÄ&#x2122;cej, szafy mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; mniejsze, a w przypadku niektĂłrych aplikacji moĹźna z nich caĹ&#x201A;kowicie zrezygnowaÄ&#x2021;.

BezpieczeĹ&#x201E;stwo eksploatacji Elektroniczne monitorowanie prÄ&#x2026;du zapewnia wysoki stopieĹ&#x201E; bezpieczeĹ&#x201E;stwa eksploatacji. Nowy zasilacz impul-

4 ', ' " ' % '

Z

asilacze impulsowe IP67 z serii Emparro sÄ&#x2026; przeznaczone do stosowania poza szafÄ&#x2026; sterowniczÄ&#x2026;. Wszystkie komponenty sÄ&#x2026; chronione przed uszkodzeniami mechanicznymi. Zwarta i wytrzymaĹ&#x201A;a obudowa metalowa jest szczelna, dziÄ&#x2122;ki czemu chroni przed zanieczyszczeniami wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cymi w Ĺ&#x203A;rodowisku przemysĹ&#x201A;owym. UrzÄ&#x2026;dzenie charakteryzuje siÄ&#x2122; wysokÄ&#x2026; efektywnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; energetycznÄ&#x2026; na poziomie 93,8%. Niska temperatura na powierzchni umoĹźliwia jego dotykanie nawet przy peĹ&#x201A;nym obciÄ&#x2026;Ĺźeniu. Zasilacze impulsowe sÄ&#x2026; wszechstronne i doskonale nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do róşnych zastosowaĹ&#x201E;.

PrzeksztaĹ&#x201A;canie napiÄ&#x2122;cia WielkÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; tego zdecentralizowanego rozwiÄ&#x2026;zania jest to, Ĺźe przeksztaĹ&#x201A;canie napiÄ&#x2122;cia 230 V AC na 24 V DC nie odbywa siÄ&#x2122; juĹź w szafie sterowniczej, 1-2/2017

lub uszkodzenia przewodu, moduĹ&#x201A; sieciowy jest nadal zasilany. UmoĹźliwia to wysyĹ&#x201A;anie komunikatĂłw o bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dach oraz danych diagnostycznych do sterownika.

W kanaĹ&#x201A;ach Mico do monitorowania dwĂłch obwodĂłw obciÄ&#x2026;Ĺźenia 24 V DC moĹźna ustawiaÄ&#x2021; róşne wartoĹ&#x203A;ci prÄ&#x2026;du (za pomocÄ&#x2026; przycisku bezpoĹ&#x203A;rednio na urzÄ&#x2026;dzeniu lub za poĹ&#x203A;rednictwem interfejsu komunikacyjnego). Opatentowane zasilanie kaskadowe Mico dziaĹ&#x201A;a zgodnie z zasadÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;tak szybko, jak trzeba; najpóźniej, jak to moĹźliweâ&#x20AC;?. Po osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;ciu 90% ustawionej wartoĹ&#x203A;ci prÄ&#x2026;du wysyĹ&#x201A;ane jest wstÄ&#x2122;pne ostrzeĹźenie, ktĂłre umoĹźliwia odpowiednio wczesnÄ&#x2026; reakcjÄ&#x2122;. OdĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone kanaĹ&#x201A;y moĹźna ponownie wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026; przycisku lub sygnaĹ&#x201A;u.

Inteligentna komunikacja

sowy Emparro67 Hybrid ma bowiem dwa zintegrowane kanaĹ&#x201A;y Mico do elektronicznego monitorowania prÄ&#x2026;du, np. z oddzielnych podzespoĹ&#x201A;Ăłw, czujnikĂłw, elementĂłw wykonawczych lub â&#x20AC;&#x201C; co szczegĂłlnie interesujÄ&#x2026;ce â&#x20AC;&#x201C; z moduĹ&#x201A;Ăłw sieciowych. W razie przerwania zasilania elementĂłw wykonawczych, np. z powodu zwarcia, przeciÄ&#x2026;Ĺźenia P R O M O C J A

Zasilacz Emparro67 Hybrid jest wyposaĹźony w interfejs IO-Link (zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze M12) i moĹźe komunikowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; jako urzÄ&#x2026;dzenie z moduĹ&#x201A;em IO-Link master. DziÄ&#x2122;ki temu moĹźna go stosowaÄ&#x2021; we w peĹ&#x201A;ni usieciowionych, inteligentnych aplikacjach. PrzykĹ&#x201A;adem jego zastosowania jest monitorowanie trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; Emparro67 Hybrid udostÄ&#x2122;pnia bardzo precyzyjne informacje o statusie urzÄ&#x2026;dzenia.

MURRELEKTRONIK Sp. z o.o. , S 66 8>9>7A & ' ' , <: ;<> >> :>% - <: ;<> >> :< 9" - ?" ' , ," ' ,

77

WYDARZENIA

Jubileusz DACPOL

F

irma DACPOL zostaĹ&#x201A;a zaĹ&#x201A;oĹźona w 1992 r. DziĹ&#x203A; reprezentuje ponad 150 czoĹ&#x201A;owych producentĂłw podzespoĹ&#x201A;Ăłw czynnych i biernych, moduĹ&#x201A;Ăłw pomiarowych i zasilajÄ&#x2026;cych, wentylatorĂłw, radiatorĂłw, elementĂłw indukcyjnych, elementĂłw klimatyki szaf, kabli, zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy oraz materiaĹ&#x201A;Ăłw izolacyjnych. Oferuje takĹźe szerokÄ&#x2026; gamÄ&#x2122; elementĂłw dla potrzeb automatyki przemysĹ&#x201A;owej, wyposaĹźenie warsztatowe â&#x20AC;&#x201C; narzÄ&#x2122;dzia, przyrzÄ&#x2026;dy pomiarowe, preparaty chemiczne i inne â&#x20AC;&#x201C; oraz akumulatory. Zajmuje siÄ&#x2122; ponadto projektowaniem i produkcjÄ&#x2026; blokĂłw mocy, grzaniem indukcyjnym, produkcjÄ&#x2026; i serwisem przemysĹ&#x201A;owych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych. Cyklicznie wydaje takĹźe wĹ&#x201A;asne katalogi produktowe. OgĂłlny Katalog DACPOL jest zebraniem w jeden tom wszystkich podzespoĹ&#x201A;Ăłw potrzebnych do budowy i serwisu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

NowoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; jest spis aplikacyjny, ktĂłry umoĹźliwia szybkie znalezienie konkretnych podzespoĹ&#x201A;Ăłw stosowanych w danej aplikacji.

Do gĹ&#x201A;Ăłwnych odbiorcĂłw wyrobĂłw oferowanych przez firmÄ&#x2122; DACPOL na-

78

leĹźÄ&#x2026; m.in. producenci napÄ&#x2122;dĂłw prÄ&#x2026;du staĹ&#x201A;ego i zmiennego, spawarek i zgrzewarek, ukĹ&#x201A;adĂłw urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zasilajÄ&#x2026;cych, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do trakcji kolejowej i tramwajowej, ukĹ&#x201A;adĂłw do pojazdĂłw samochodowych, sprzÄ&#x2122;tu RTV i AGD, a takĹźe instytuty naukowo-badawcze, sĹ&#x201A;uĹźby zajmujÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; utrzymaniem i serwisem linii produkcyjnych, punkty serwisowe i placĂłwki handlowe.

Dynamiczny rozwĂłj, certyfikacja i nagrody CiÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y rozwĂłj oferty produktowej DACPOL jest moĹźliwy dziÄ&#x2122;ki powiÄ&#x2122;kszaniu powierzchni magazynowej oraz usprawnianiu procesu przyjmowania i wydawania towarĂłw. W 2007 r. firma opracowaĹ&#x201A;a i wdroĹźyĹ&#x201A;a system zarzÄ&#x2026;dzania jakoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; zgodny z ISO 9001, zaĹ&#x203A; w 2016 r. odnowiĹ&#x201A;a system zarzÄ&#x2026;dzania jakoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; zgodny z ISO 9001:2009. Certyfikacja oraz nadzĂłr sÄ&#x2026; realizowane przez Polskie Centrum BadaĹ&#x201E; i Certyfikacji.

DziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; firmy DACPOL zostaĹ&#x201A;a juĹź nieraz doceniona. W ostatnim dziesiÄ&#x2122;cioleciu spĂłĹ&#x201A;ka wielokrotnie zdobywaĹ&#x201A;a wyróşnienie Gazela Biznesu przyznawane przez dziennik â&#x20AC;&#x17E;Puls Biznesuâ&#x20AC;? najbardziej dynamicznym maĹ&#x201A;ym i Ĺ&#x203A;rednim przedsiÄ&#x2122;biorstwom. W ostatnich kilku latach otrzymywaĹ&#x201A;a takĹźe przyznawane przez miesiÄ&#x2122;cznik â&#x20AC;&#x17E;Forbesâ&#x20AC;? wyróşnienie Diamenty Forbesa.

W 2011 r. firma otrzymaĹ&#x201A;a certyfikat rzetelnoĹ&#x203A;ci, zaĹ&#x203A; w 2015 r. zostaĹ&#x201A;a laureatem plebiscytu organizowanego przez Euler Hermes i dostaĹ&#x201A;a certyfikat ZĹ&#x201A;oty PĹ&#x201A;atnik 2014 â&#x20AC;&#x201C; wyróşnienie przyznawane firmom zachowujÄ&#x2026;cym najwyĹźsze standardy pĹ&#x201A;atnicze.

P R O M O C J A

Szybka, miĹ&#x201A;a i fachowa obsĹ&#x201A;uga Niekwestionowanym atutem firmy DACPOL jest profesjonalny zespĂłĹ&#x201A; konsultantĂłw technicznych, ktĂłrzy doradzajÄ&#x2026; klientom w wyborze odpowiednich rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; i produktĂłw. Obecnie do ich dyspozycji pozostaje 45 specjalizujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w poszczegĂłlnych grupach asortymentowych inĹźynierĂłw, z ktĂłrymi moĹźna kontaktowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; od poniedziaĹ&#x201A;ku do piÄ&#x2026;tku w godzinach 7.30â&#x20AC;&#x201C;17.00. ZamĂłwiony towar jest wysyĹ&#x201A;any z magazynu firmy w ciÄ&#x2026;gu 24 godzin. Na zlecenie klientĂłw firma podejmuje siÄ&#x2122; takĹźe utrzymywania zapasĂłw wskazanych produktĂłw. Istnieje rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dostÄ&#x2122;pu do zakontraktowanych towarĂłw 24 godziny na dobÄ&#x2122;, siedem dni w tygodniu.

Oferowane przez DACPOL urzÄ&#x2026;dzenia i podzespoĹ&#x201A;y sÄ&#x2026; eksportowane do Europy, USA, Kanady i na Daleki WschĂłd. SprzedaĹź na rynki wschodnie jest realizowana przez przedstawicielstwa firmy w Kijowie i Wilnie oraz sieÄ&#x2021; partnerĂłw handlowych i dystrybutorĂłw w Rosji, Estonii, Rumunii, na BiaĹ&#x201A;orusi oraz Ĺ otwie. Firma oferuje rĂłwnieĹź we wspomnianych krajach promocjÄ&#x2122; i sprzedaĹź towarĂłw produkowanych w Polsce. DziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; DACPOL w tym zakresie zostaĹ&#x201A;a doceniona w 2015 r. przez Polsko-UkraiĹ&#x201E;skÄ&#x2026; IzbÄ&#x2122; GospodarczÄ&#x2026;, ktĂłra przyznaĹ&#x201A;a spĂłĹ&#x201A;ce Certyfikat Wiarygodnego Partnera w Biznesie.

DACPOL Sp. z o.o. , $ <8% >797>> $ ' , :: ;> <7 6>>% - :: ;> <7 6>6 9" ? , , ,

AUTOMATYKA

Fot. DACPOL

Firma DACPOL obchodzi w tym roku 25-lecie istnienia. Piase 5$ $ $' " $' H $ ' % ' ' 0 % ' % ' " ' " ' , 4 " ' KQ 0 H% I H% $ H H,

TECHNIKA WYDARZENIA

Advantech

H ' " 6>9 $' $ ' " $ $ 9 + $ I L 9 ' 0 + H $ ' P " ) $ 9 , H ! ' .

- ( $' ( % 0 6>]66 $' :>6A ,% + 9 $ $ - % ' H $ ' 5 ( N 9)$ 0 9 , )K $ 0 9 K ` $ ' $' + ' P " H ' " K K ' ,

P

relekcjÄ&#x2026;, ktĂłra otworzyĹ&#x201A;a konferencjÄ&#x2122;, byĹ&#x201A;a prezentacja dyrektora dywizji Industrial IoT Advantech na EuropÄ&#x2122;. Jash Bansidhar mĂłwiĹ&#x201A; o tym, co zdarzyĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; przez ostatni rok w firmie, o jej strukturze, strategii i jej ewolucji w zakresie Industrial IoT w rozpoczynajÄ&#x2026;cym siÄ&#x2122; roku i kolejnych latach.

Budowanie przewagi konkurencyjnej Advantech bÄ&#x2122;dzie rozwijaĹ&#x201A; partnerstwa biznesowe o unikalnym, dwukierunkowym charakterze. W odróşnieniu od typowego modelu, nastawionego tylko na sprzedaĹź rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, Advantech aktywnie promuje dwukierunkowe partnerstwa z firmami oferujÄ&#x2026;cymi oprogramo80

wanie (np. asset management, MES, rozwiÄ&#x2026;zania OEE) i producentami sprzÄ&#x2122;tu opartego na rozwiÄ&#x2026;zaniach Advantech (np. Basler Vision Technologies). Taki model pozwala firmie Advantech efektywnie budowaÄ&#x2021; przewagÄ&#x2122; konkurencyjnÄ&#x2026;, a partnerom docieraÄ&#x2021; do globalnych rynkĂłw poprzez sieÄ&#x2021; partnerskÄ&#x2026; na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie. JednoczeĹ&#x203A;nie Advantech bÄ&#x2122;dzie kontynuowaĹ&#x201A; poszerzanie oferty dla swoich klientĂłw tak, aby wspieraÄ&#x2021; rozwiÄ&#x2026;zania dla PrzemysĹ&#x201A;u 4.0. Jash Bansidhar omĂłwiĹ&#x201A; teĹź najwaĹźniejsze segmenty dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci firmy oraz duĹźy potencjaĹ&#x201A; europejskiego rynku zbytu produktĂłw i usĹ&#x201A;ug. â&#x20AC;&#x201C; Kreowanie partnerskich relacji to jeden z priorytetĂłw Advantech â&#x20AC;&#x201C; powiedziaĹ&#x201A; na spotkaniu Jash Bansidhar.

PomiÄ&#x2122;dzy sesjami udostÄ&#x2122;pniono goĹ&#x203A;ciom centrum serwisowe Advantech.

OdwiedzajÄ&#x2026;cy mogli zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z poszczegĂłlnymi procesami, zwiedziÄ&#x2021; dziaĹ&#x201A; serwisu obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;cy caĹ&#x201A;Ä&#x2026; EuropÄ&#x2122;, zobaczyÄ&#x2021;, w jakich warunkach sÄ&#x2026; skĹ&#x201A;adowane produkty, jak wyglÄ&#x2026;da i dziaĹ&#x201A;a centrum logistyczne oraz obejrzeÄ&#x2021; najnowsze produkty firmy w showroomie.

Drugi dzieĹ&#x201E; konferencji rĂłwnieĹź byĹ&#x201A; poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cony wykĹ&#x201A;adom, a tematy jakie omawiano to m.in.: PrzemysĹ&#x201A; 4.0, transformacja energii i komunikacji w przemyĹ&#x203A;le w kontekĹ&#x203A;cie Industrial IoT Advantech, architektura komunikacji produktĂłw i rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, komunikacja przemysĹ&#x201A;owa Ethernet, konstrukcja, moĹźliwoĹ&#x203A;ci jej wykorzystania i obszar dziaĹ&#x201A;ania, a takĹźe centra serwisowe Advantech na Ĺ&#x203A;wiecie.

WykĹ&#x201A;ady i praktyka

O firmie

Druga czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; spotkania byĹ&#x201A;a poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cona szczegĂłĹ&#x201A;owym prezentacjom flagowych produktĂłw firmy, strategii rozwoju, nowym technologiom i trendom, rozwiÄ&#x2026;zaniom sektora Industrial IoT i systemom dedykowanym, a takĹźe szerszej prezentacji rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; tworzonych we wspĂłĹ&#x201A;pracy Advantech z Eco-System Partner â&#x20AC;&#x201C; jednej z czterech czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci programu WISE-PaaS Alliance.

System umoĹźliwia zjednoczenie róşnych standardĂłw protokoĹ&#x201A;Ăłw, pozwalajÄ&#x2026;c w ten sposĂłb na skuteczny przesyĹ&#x201A; danych czy obrazu. Daje on pewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹźytkownikom urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; (takĹźe w zarzÄ&#x2026;dzaniu sieciÄ&#x2026;), Ĺźe infrastruktura tych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i danych jest niezawodna.

Firma Advantech jest producentem automatyki przemysĹ&#x201A;owej opartej na komputerach PC. W skĹ&#x201A;ad oferty wchodzÄ&#x2026; komputery przemysĹ&#x201A;owe, stacje operatorskie, komputery panelowe, komputerki jednopĹ&#x201A;ytkowe, karty i moduĹ&#x201A;y kontrolno-pomiarowe, dyski elektroniczne SSD, switche przemysĹ&#x201A;owe, media-konwertery, serwery portĂłw szeregowych i róşnorodne moduĹ&#x201A;y komunikacyjne. Advantech ma ponad 40 oddziaĹ&#x201A;Ăłw zlokalizowanych na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie (w Chinach, Azji, Europie, Ameryce PĂłĹ&#x201A;nocnej i PoĹ&#x201A;udniowej).

Paulina SiĂłdmak M * O&

AUTOMATYKA

4 ', , ! " V ' " ' W

na rzecz partnerstwa

BIBLIOTEKA TECHNOLOGIE MOBILNE W LOGISTYCE I ZARZÄ&#x201E;DZANIU Ĺ AĹ&#x192;CUCHEM DOSTAW " ;

$ ) < Wydawnictwo Naukowe PWN

& 4 05/=7 $ (94 0>= 7 ' 4

Cyfrowa gospodarka XXI wieku jest efektem coraz wiÄ&#x2122;kszego wykorzystania technologii informatycznych i telekomunikacyjnych w procesach produkcyjnych oraz w dziaĹ&#x201A;aniach powiÄ&#x2026;zanych. NarzÄ&#x2122;dzia analityczne Big Data, chmura obliczeniowa, media spoĹ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;ciowe i technologie mobilne wyznaczajÄ&#x2026; dziĹ&#x203A; kierunki rozwoju logistyki i zarzÄ&#x2026;dzania Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchem dostaw. Publikacja przybliĹźa w sposĂłb przystÄ&#x2122;pny rolÄ&#x2122; technologii mobilnej w budowaniu innowacyjnoĹ&#x203A;ci oraz przewagi konkurencyjnej firm i sieci w XXI wieku. Zawiera bogaty zestaw ĹşrĂłdeĹ&#x201A; â&#x20AC;&#x201C; liczÄ&#x2026;cy 219 pozycji. KsiÄ&#x2026;ĹźkÄ&#x2122; moĹźna poleciÄ&#x2021; studentom uczelni technicznych oraz uniwersyteckich, studiujÄ&#x2026;cych m.in. na kierunkach: logistyka, zarzÄ&#x2026;dzanie Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchem dostaw, nowoczesne technologie w logistyce, informatyka, e-biznes, e-commerce oraz praktykom dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cym w obszarze Internet of Things i PrzemysĹ&#x201A;u 4.0.

SZACOWANIE WYTRZYMAĹ OĹ&#x161;CI PROTOTYPĂ&#x201C;W WYTWARZANYCH PRZYROSTOWO METODÄ&#x201E; FDM MONOGRAFIE

STUDIA

ROZPRAWY

prototypĂłw wytwarzanych

Maciej Cader

Warszawa 2016

$ ?

"@ & & % 28Q2

& 4 05/67 $ (94 /05 7 ' 4

W ksiÄ&#x2026;Ĺźce omĂłwiono metodÄ&#x2122; szacowania wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, ktĂłra umoĹźliwia wykorzystanie potencjaĹ&#x201A;u technologii FDM w przemyĹ&#x203A;le dziÄ&#x2122;ki kontrolowanemu doborowi geometrii wypeĹ&#x201A;nienia wewnÄ&#x2122;trznego dla prototypĂłw wytwarzanych przyrostowo. InnowacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; metody polega na szybkim i relatywnie dokĹ&#x201A;adnym doborze geometrii wewnÄ&#x2122;trznej, bez koniecznoĹ&#x203A;ci modyfikacji i adaptacji modeli CAD. Zastosowano tu model matematyczny struktury wytwarzanej przyrostowo i geometrii przestrzennej. SkutecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; metody wykazano na podstawie badaĹ&#x201E; trzech reprezentatywnych geometrii wypeĹ&#x201A;nienia wewnÄ&#x2122;trznego: lita-wĹ&#x201A;Ăłknista, kratowa, Ĺźeberkowa.

CaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; zawiera liczne przykĹ&#x201A;ady przeprowadzonych symulacji i weryfikacji wytworzonych metodÄ&#x2026; FDM prototypĂłw. PublikacjÄ&#x2122; uzupeĹ&#x201A;nia zestawienie ponad 150 pozycji bibliograficznych â&#x20AC;&#x201C; artykuĹ&#x201A;Ăłw, ksiÄ&#x2026;Ĺźek, stron internetowych. KsiÄ&#x2026;Ĺźka skierowana jest do inĹźynierĂłw i konstruktorĂłw, ktĂłrzy opracowujÄ&#x2026; prototypy i widzÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; stosowania zaawansowanych metod druku 3D.

SENSORY I PRZETWORNIKI POMIAROWE PRZETWORNIKI INDUKCYJNE. PRZETWORNIKI POJEMNOĹ&#x161;CIOWE Krzysztof Suchocki & 2 * 3

$

& 4 05/67 & 887 $ (94 /:0 &7 ' 4

W publikacji zebrano podstawowe wiadomoĹ&#x203A;ci z zakresu budowy, wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci przetwornikĂłw indukcyjnych i pojemnoĹ&#x203A;ciowych oraz metod pomiaru ich sygnaĹ&#x201A;Ăłw wyjĹ&#x203A;ciowych. SzczegĂłĹ&#x201A;owo omĂłwiono konstrukcje przetwornikĂłw indukcyjnych â&#x20AC;&#x201C; dĹ&#x201A;awikowych, solenoidalnych, toroidalnych oraz transformatorowych. Zaprezentowano rĂłwnieĹź konstrukcje czujnikĂłw pojemnoĹ&#x203A;ciowych o zmiennej odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci miÄ&#x2122;dzy elektrodami, zmiennej powierzchni elektrod oraz o róşnych dielektrykach. Przedstawiono takĹźe róşne metody umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce pomiar sygnaĹ&#x201A;u wyjĹ&#x203A;ciowego tych przetwornikĂłw. OmĂłwiono m.in. metody wyznaczania indukcyjnoĹ&#x203A;ci i pojemnoĹ&#x203A;ci za pomocÄ&#x2026; pomiaru impedancji; za pomocÄ&#x2026; oscyloskopu â&#x20AC;&#x201C; na podstawie analizy stanĂłw nieustalonych, w ukĹ&#x201A;adach rezonansowych oraz za pomocÄ&#x2026; róşnego typu mostkĂłw zmiennoprÄ&#x2026;dowych. Przedstawiono teĹź przykĹ&#x201A;adowe konstrukcje przetwornikĂłw indukcyjnych i pojemnoĹ&#x203A;ciowych. * ] I, ' & 5$ 82

AUTOMATYKA

KLUCZEM

DO SUKCESU

PRENUMERUJ CZYTAJ WSPÓŁPRACUJ www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka Wydawca: Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa, e-mail: automatyka@piap.pl

WSPÓŁPRACA

ADVANTECH HTTP://WWW.ADVANTECH.COM/CONTACT/OFFICE/221 ..................................................................... 35

AGENCJA SOMA TEL. 22 649 76 69, WWW.SOMA.INFO.PL ................................................................................................................. 37

AUTOMATYKA-POMIARY-STEROWANIE SA TEL. 85 748 34 00, 85 748 34 03, WWW.APS.PL .................................................................................................. 16

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ........................................................................................... 74

AXON MEDIA GROUP TEL. 533 344 700, WWW.AXONMEDIA.PL................................................................................................................. 57

BECKHOFF AUTOMATION SP. Z O.O. TEL. 22 750 47 00, WWW.BECKHOFF.PL .................................................................................................................... 3 DACPOL TEL. 22 70 35 230, WWW.DACPOL.EU ....................................................................................................................... 78

DEUTSCHE MESSE AG, HANNOVER TEL. +49 511 89-0, WWW.MESSE.DE ............................................................................................................................ 13

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ....................................................................................................................... 7, 19 ELESA+GANTER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 737 70 47, WWW.ELESA-GANTER.PL ...................................................................................................... 72

ELMARK AUTOMATYKA SP. Z O.O. TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL ...................................................................................................... 10, 73

EL-CAB SP. Z O.O. TEL. 61 811 86 00, WWW.EL-CAB.COM.PL................................................................................................................... 11 ELTRON TEL. 71 343 97 55, WWW.ELTRON.PL ......................................................................................................... 19, 42–44 CENTRUM TARGOWO-KONFERENCYJNE EXPO SILESIA – TOOLEX TEL. 32 78 87 596, WWW.EXPOSILESIA.PL/TOOLEX/PL ..............................................................................70 FAULHABER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 61 278 72 53, WWW.FAULHABER.COM ......................................................................................... 19, INSERT

HARTING POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 352 81 71, WWW.HARTING.PL .................................................................................................................. 17, 75

MURRELEKTRONIK SP. Z O.O. TEL. 32 730 00 20, WWW.MURRELEKTRONIK.PL ......................................................................................... 15, 77

84

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

MVM SP. Z O.O. TEL. 22 87 40 230 .............................................................................................................................................................. 29, 81

MT TARGI POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 529 39 00/50, WWW.MTTARGI.PL ............................................................................................................. 37 NOWIMEX S.C. TEL. 22 816 85 79, WWW.NOWIMEX.COM.PL ................................................................................................ 17, 63 PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL .................................................................................................................... 29, 71, 81

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP, PIAP DESIGN TEL. 22 874 01 94, WWW.DESIGN.PIAP.PL ..................................................................................................................79

PILZ POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 884 71 00, WWW.PILZ.PL ........................................................................................................................... 38–41

PTAK WARSAW EXPO TEL. +48 518 739 124, WWW.WARSAWEXPO.EU .................................................................................................. 21

ROCKWELL AUTOMATION TEL. 22 32 60 700, WWW.ROCKWELLAUTOMATION.PL ..............................................................III OKŁ., 76 SCHMERSAL-POLSKA SP. J. E. NOWICKA, M. NOWICKI TEL. 22 816 85 78, WWW.SCHMERSAL.PL .............................................................................................................. 65 SCHUNK INTEC SP. Z O.O. TEL. 22 726 25 00, WWW.SCHUNK.COM ........................................................................................ 17, 45, 46–47

SEW-EURODRIVE POLSKA SP. Z O.O. TEL. 42 676 53 00, WWW.SEW-EURODRIVE.PL ........................................................................48–50, IV OKŁ.

SIT POLSKA TEL. 793 070 053, WWW.SITPOLSKA.ORG ............................................................................................................. 57

UNIVERSAL ROBOTS A/S TEL. +45 89 93 89 89, WWW.UNIVERSAL-ROBOTS.COM/PL .......................................................................9

TARGI KIELCE SA TEL. 41 365 12 22, WWW.TARGIKIELCE.PL ................................................................................................ 13, 21, 57

TURCK SP. Z O.O. TEL. 77 443 48 00, WWW.TURCK.PL .................................................................................................. I OKŁ., 54–56

ZIMMER-GROUP TEL. +48 884 626 300, WWW.ZIMMER-GROUP.DE/PL ........................................................................ II OKŁ.

1/2017

85

LUDZIE

STANOWISKO: dyrektor generalny, H FIRMA: Pilz Polska Sp. z o.o.

J

est absolwentem WydziaĹ&#x201A;u Elektrycznego Politechniki GdaĹ&#x201E;skiej. Z szeroko pojmowanym rynkiem automatyki zwiÄ&#x2026;zany jest od poczÄ&#x2026;tku swojej kariery zawodowej. Po studiach, przez ponad 12 lat pracowaĹ&#x201A; w duĹźych, miÄ&#x2122;dzynarodowych korporacjach, zajmujÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; sprzedaĹźÄ&#x2026; kompleksowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; automatyzacyjnych w sektorze energetycznym, a takĹźe w branĹźy chemicznej.

ZarzÄ&#x2026;dzaĹ&#x201A; teĹź sprzedaĹźÄ&#x2026; oraz serwisem produktĂłw automatyki. Do firmy Pilz doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyĹ&#x201A; na poczÄ&#x2026;tku roku 2008, krĂłtko po rozpoczÄ&#x2122;ciu dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci polskiego przedstawicielstwa. W ciÄ&#x2026;gu minionych 9 lat rozwinÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; spĂłĹ&#x201A;kÄ&#x2122; Pilz Polska z trzyosobowej firmy handlowej w ponad trzydziestoosobowy zespĂłĹ&#x201A; specjalistĂłw, oferujÄ&#x2026;cy nie tylko produkty, ale takĹźe kompleksowe

86

usĹ&#x201A;ugi zwiÄ&#x2026;zane z ocenÄ&#x2026; zgodnoĹ&#x203A;ci oraz modernizacjami maszyn i linii produkcyjnych.

DziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; firmy jest skoncentrowana gĹ&#x201A;Ăłwnie w Polsce, ale w obszarze usĹ&#x201A;ug coraz wiÄ&#x2122;ksza liczba projektĂłw jest realizowana takĹźe poza granicami kraju â&#x20AC;&#x201C; czasami w tak egzotycznych miejscach, jak Arabia Saudyjska czy Bahrajn.

W dotychczasowej karierze za swoje najwiÄ&#x2122;ksze wyzwanie zawodowe uwaĹźa rozwĂłj biznesu na BiaĹ&#x201A;orusi i Ukrainie, za ktĂłry od niedawna jest odpowiedzialny. Celem, jaki sobie stawia na najbliĹźsze lata, jest dalsze umocnienie pozycji firmy Pilz na rynku polskim, a takĹźe w regionie.

Zdaje sobie sprawÄ&#x2122;, Ĺźe cele szczegĂłĹ&#x201A;owe róşniÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od kraju. RozwĂłj polskiego przedstawicielstwa, to z jednej strony koncentracja na tradycyjnym obszarze dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci firmy, zwiÄ&#x2026;zanym

z bezpieczeĹ&#x201E;stwem i silne ukierunkowanie na te obszary rynku, w ktĂłrych Pilz, dziÄ&#x2122;ki kompetencjom swoich pracownikĂłw i oferowanym rozwiÄ&#x2026;zaniom moĹźe odgrywaÄ&#x2021; jeszcze wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; niĹź dotychczas. Z drugiej strony, elementem globalnej strategii, realizowanej prze niego w Polsce, jest przygotowanie zespoĹ&#x201A;u do wejĹ&#x203A;cia w nowe obszary biznesu, w ktĂłrych firma dotychczas nie funkcjonowaĹ&#x201A;a, przynajmniej w takim zakresie, w jakim planuje to robiÄ&#x2021; w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci.

Z kolei gĹ&#x201A;Ăłwnym celem rozwoju biznesu na BiaĹ&#x201A;orusi i Ukrainie jest osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cie w perspektywie 2â&#x20AC;&#x201C;3 lat stanu, w ktĂłrym poniesione nakĹ&#x201A;ady bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; rĂłwnowaĹźone zyskami z prowadzonej tam dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci.

Prywatnie ojciec dwĂłch wspaniaĹ&#x201A;ych cĂłrek, miĹ&#x201A;oĹ&#x203A;nik wielu dyscyplin sportu, a takĹźe muzyki rockowej.

AUTOMATYKA

Fot. Pilz Polska

Dariusz Kowalski

Zintegrowane sterowanie bezpieczeństwem, ruchem i napędami Zintegrowane bezpieczeństwo maszyn.

Sterowniki Compact GuardLogix 5370 integrują sterowanie bezpieczeństwem, ruchem i napędami w jednym urządzeniu, co pozwala na uproszczenie architektury sterowania. Przemienniki PowerFlex, serwonapędy Kinetix, moduły POINT I/O i panele PanelView współdziałają ze sterownikami w sieci EtherNet/IP, co upraszcza projektowanie i eksploatację maszyny. Środowisko Studio 5000® łączy elementy technologiczne i projektowe, umożliwiając optymalizację produkcji i skrócenie czasu oddania do eksploatacji. Światowy dostawca nr 1 systemów bezpieczeństwa maszyn Źródło: ARC Advisory Group

Poznaj najnowsze technologie bezpieczeństwa maszyn.

www.machinesafetysolutions.com/pl/technology Copyright © 2016 Rockwell Automation, Inc. Wszystkie prawa zastrzeżone.